WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
1
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
EEN WAARDEREND ONDERZOEK ontdekken waardestelling bestaande situatie
ontwikkelen
/gebouw /plek /programma /gebruiker
ontvouwen mogelijkheden onderzoeken
verwezenlijken
ontwerpen uitwerken wat gewenst is
Studio voor architectonisch ontwerp, onderzoek en advies Ir. Pieter Graaff Architect BNA Rotterdamseweg 126 2628 AP Delft T E W
06 – 18539418 GR@AFFx.nl www.VIT-B.nl
VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
3
Leusder Courant, 2 juli 1970 Een sterk voorbeeld van hoe aan de Zwarteweg 27 veranderende omstandigheden tot veranderend gebruik leidden.
4
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
‘...MET EEN REËLE KIJK OP DE VERANDERDE OMSTANDIGHEDEN’ Blom Leusden, twee woorden met een lange gezamenlijke geschiedenis. De familie Blom vestigde zich er al toen het nog Hamersveld heette en tot op heden zien nieuwe nazaten van de familie in Leusden het levenslicht. De Rijwielspeciaalzaak aan de Zwarteweg werd een begrip. Inmiddels is de fietsenzaak overgenomen en wordt de boerderij verkocht. Aanleiding om stil te staan bij de rijke historie van de Zwarteweg 27 en de aankopingspunten die dit biedt voor de nabije toekomst. Rode draad in deze geschiedenis van de Zwarteweg 27 is de manier waarop is omgesprongen met veranderde omstandigheden. Een sprekend voorbeeld daarvan wordt toegelicht in het hiernaast afgebeelde krantenartikel. De vraag is nu, welke ruimte en aanknopingspunten deze historie biedt voor de toekomst van de boerderij nu deze te koop staat. Wat is de waarde in de breedste zin van het woord? Het antwoord op deze vraag zal door potentiële kopers, de familie Blom, makelaars of erfgoeddeskundigen van de gemeente Leusden verschillend worden beantwoord. Zwarteweg 27 is een karakteristiek pand in de oude kern van Leusden en als zodanig in beeld bij de gemeente (aanduiding ** in Monumenten InventarisatieProject). De vraagprijs voor het object is echter grotendeels gebaseerd op de grondprijs: aan de opstallen moet veel gebeuren. Deze situatie vraagt om een waardestelling die niet gericht is op het vastleggen van beperkingen, maar op het overdragen en inzichtelijk maken van kwaliteiten en potenties. VIT-B
Waarderend onderzoek Dit document vormt de eerste helft van een waarderend onderzoek naar de kansen en karakteristieken van de boerderij. Waarderend onderzoek is een cyclisch proces waarbij kansen en mogelijkheden voor de toekomst worden verkend vanuit de kwaliteiten van het bestaande. Het bestaat uit vier stappen (ontdekken, ontvouwen, ontwerpen, ontwikkelen), waarvan de eerste twee de delen van dit document vormen. In nauwe samenwerking met de familie Blom is de geschiedenis van de boerderij in kaart gebracht in de samenhang tussen veranderend gebruik en ruimtelijke aanpassingen. Door niet te focussen op de huidige configuratie van het pand, maar te ontrafelen hoe deze plek zich steeds heeft aangepast aan veranderde omstandigheden, zijn tijdens het waarderend onderzoek de achterliggende verhalen, motieven en waardering naar voren gekomen die een brug slaan tussen de kennis van vakdeskundigen en van ervaringsdeskundigen. In het hoofdstuk ‘ontdekken’ wordt de geschiedenis van de boerderij dan ook verteld op basis van oude beelden en verhalen en een systematische reconstructie over vijf fasen in verschillende tekeningen. Op basis van deze historie worden in het hoofdstuk ´ontvouwen´ de potenties van drie aanknopingspunten verkend voor de transformatie van de boerderij. Deze verkenningen openen het gesprek over de mogelijkheden en karakteristieken. Daarmee is het document een uitnodigende kennismaking voor potentiële kopers, een gelaagde waardestelling voor liefhebbers van Leusdens erfgoed en niet in de laatste plaats een mooie herinnering voor de familie Blom. WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
5
I 6
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
ONT DEK KEN VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
7
8
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
9
FASE I 1924 - 1950
Kaart Bonnebladen 1901-1925 | www.leusdenopdekaart.nl
Kaart Bonnebladen 1901-1925 | www.leusdenopdekaart.nl
SITUATIE 10
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970
1993
VIT-B 2015
Op 18 oktober 1919 tekenen Bertus Blom en Maria Verhoef, dan nog woonachtig aan de Zwartesteeg 3, een huurcontract met de Baron van Hardenbroek van Lockhorst. Ze huren 5 ha, 79 aren en 68 centiaren wei en bouwland. Het jachtrecht en het houtgewas zijn niet inbegrepen. De gebroeders van Nimwegen, metselaars en aannemers te Achterveld, maken in maart 1924 een ontwerp voor een ‘landbouwerswooning met veestalling’. De aannemer schat het geheel op ongeveer 7500 gulden.
Familie Blom voor hun nieuwe woning, 1925
Op 26 april 1924 wordt begonnen aan het 1924
Ingekwartierde soldaten in mobilisatietijd, 1939
metselwerk van de boerderij. Op 31 mei gaan de pannen erop en eind juni is de bouw klaar. De timmerman Eggenkamp doet het timmerwerk in juli. Daarna maakt hij een wagenloods. Eind september is hij klaar.
Rieten dak fl. 385,-
Slieten (veiling) fl. 60,IJzerwerk fl. 297,20
Glas en schilderwerk fl. 294,-
Timmerwerk fl. 2675,-
Wagenloods fl. 700,-
Metselwerk fl. 3.435,Pomp fl. 100,Electra fl. 145,Huur grond fl. 300,-/jaar
BOUWKUNDIGE OPZET VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
11
1924 GEBRUIK 1924 - 1950
Balk
Hilt
GEBRUIK 12
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
INWONENDE
IW-BADKAMER
BOERDERIJ
VIT-B
FIETSENZAAK
De boerderij is gebouwd als een ‘hallenhuisboerderij’, om precies te zijn een langhuisboerderij: eenlaags, voorzien van een fors zadeldak met wolfseinden aan de voor- én achterzijde. De onderverdeling naar woon- en bedrijfsgedeelte is in deze typen terug te vinden in de gevelindeling (veel en grote ramen in het woongedeelte, kleine ramen en juist grote deuren in het bedrijfsgedeelte), maar in dit specifieke geval nog veel duidelijker door het onderscheid in dakbedekking: pannen op het woongedeelte en een wat eenvoudiger rieten dak op de deel. De achterste helft van het pand werd volledig gebruikt voor het bedrijf. De haver werd vanaf de boerenkar opgestoken en lag op de balk te drogen. Van daar werd het naar de hilt verplaatst, waar het binnen handbereik lag om aan de koeien gevoerd te worden.
16 februari 1936: Bertus en Mientje Blom 25 jaar getrouwd
Kinderen Blom aan de achterkant van de boerderij
VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
13
FASE II 1950 - 1970
Kaart Bonnebladen 1926-1949 | www.leusdenopdekaart.nl
Kaart Bonnebladen 1926-1949 | www.leusdenopdekaart.nl
SITUATIE 14
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970
1993
VIT-B 2015
Kinderen Blom achter de boerderij
In 1950 trouwt zoon Jan Blom op de boerderij. Niet veel later overlijdt zijn vader en neemt Jan de boerderij over, samen met zijn zuster Cilia, die ook in het ouderlijk huis blijft wonen. In september 1950 worden plannen gemaakt door aannemer Eggenkamp om de bestaande wagenloods uit te breiden tot veeschuur. Begin jaren ‘60 wordt echter een geheel nieuwe schuur gebouwd naast het huis. Jan Blom verzint een systeem waarmee hij middels een hefboom de koeien allemaal in één keer vast kan zetten. Op de deel maken twee koeien plaats voor een douche en onstaat meer ruimte voor het repareren van fietsen. Nu er geen paard en wagen meer naar binnen hoeven wordt de achterpoort verkleind.
1950
Schuur kort na oplevering, circa 1962
Achter de boerderij worden kippenschuren geplaatst, op onregelmatige afstand: Blom laat iemand met een Wichelroede komen om te voorkomen dat de kippenhokken op aardstralen terecht komen.
BOUWKUNDIGE AANPASSINGEN VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
15
1950 GEBRUIK 1950 - 1970
GEBRUIK 16
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
INWONENDE
IW-BADKAMER
BOERDERIJ
VIT-B
FIETSENZAAK
Tijdens het ophangen van de was, in een lange lijn tussen de verschillende kippenschuren, ontstaat een goede band met de bewoners van de naastgelegen bungalo’s. Sowieso is de boerderij de favoriete speelplek voor kinderen uit de buurt. De bedrijvigheid van Blom met het sleutelen aan fietsen wekt echter de afgunst van een overbuurman die dezelfde plannen heeft en de gemeente wijst op de verplichtingen die daarbij horen. Na bezoek van politiecommissaris Bakker besluit Blom het meest zuidelijke raam aan de straat als etalage voor de fietsenwinkel te laten fungeren. Het betekent praktisch dat er een fiets achter het raam geplaatst wordt waarvan alleen de kettingkast van buiten zichtbaar is. Na een tweede bezoek van Bakker wordt (voor het eerst) een kinderfiets aangeschaft die achter het raam past en eens in de zoveel tijd omgedraaid wordt om ongelijke verkleuring te voorkomen. Rond de kerstdagen wordt de etalage door de kinderen rijkelijk versierd.
Waslijnen tussen de kippenschuren
Boerderij met twee schoorstenen en etalage, 1962 VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
17
EINDE BOERENBEDRIJF 1970
18
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970
1993
VIT-B 2015
VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
19
FASE III 1970 - 1993
Noklijnenkaart, nederzettingsonderzoek Hamersveld, 1980
|
http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/afbeelding/30042897
SITUATIE 20
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970
1993
VIT-B 2015
10
27
27
Zoon Bertus weet het nog als de dag van gisteren: eind jaren ‘60 glijdt er een CitroĂŤn DS het erf op, een rijzige man met regenjas en gleufhoed stapt uit. Hier is iets aan de hand. De nazaten van de baron hebben het land verkocht aan de gemeente Leusden. Dit betekent het einde van het boerenbedrijf. In de aanloop naar dit moment wordt de bouw van het kantoor van het Astmafonds al gestart. Op een zondagmiddag hoort Blom dat hij hier bezwaar tegen kan aantekenen, uiterlijk de volgende dag om 12 uur. Een buurman rijdt de volgende ochtend in volle vaart naar Amersfoort en overhandigt om vijf voor twaalf het bezwaarschrift. Er wordt een regeling getroffen waarbij Blom een vergoeding krijgt om zijn (nog niet afgeschreven) schuur te verbouwen tot fietsenzaak: Blom Leusden.
27
27
De snelle groei van Leusden, 1950-1980 Bron: gemeente Leusden, bestemmingsplan 1997
1970
Nu het agrarisch bedrijf niet meer is ontstaat ruimte in de boerderij. Op de deel worden slaapkamertjes getimmerd voor de kinderen.
bestemmingsplan hamersveld 1997
toelichting
BOUWKUNDIGE AANPASSINGEN VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
21
1970 GEBRUIK 1970 - 1993
GEBRUIK 22
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
INWONENDE
IW-BADKAMER
BOERDERIJ
VIT-B
FIETSENZAAK
De boerderij wordt steeds meer toegerust op het wonen, de fietsenzaak heeft zijn eigen dynamiek. De jaren 1970 zijn goede jaren voor een fietsenwinkel in het groeiende Leusden. Blom houdt ervan onder de mensen te zijn en combineert de fietsenreparatie met de verkoop van eieren. Met 9 kinderen zijn de slaapkamers op de deel geen overbodige luxe. Daarnaast heeft het gezin altijd te maken gehad met inwonende familieleden: de moeders van Jan en Riekje hebben er hun laatste jaren doorgebracht en Cilia, de zus van Jan Blom, heeft er haar hele leven gewoond. Het overlijden van de moeder van Riekje is aanleiding om de twee voorste kamers samen te voegen.
Riekje Blom met kleinkinderen voor de boerderij
Jan Blom tijdens het spaken VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
23
FASE IV 1993 - 2015
Topografische
Kaart
|
www.leusdenopdekaart.nl
Topografische
Kaart
|
www.leusdenopdekaart.nl
SITUATIE 24
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993
VIT-B 2015
Rijwielspeciaalzaak Blom, een begrip in Leusden en omgeving.
Jan Blom doet de fietsenzaak over aan zijn zoon Gerrit, die de zaak voor en achter flink uitbreidt. De zaak draait goed en meerdere familieleden hebben er werk. Ook de achterste helft van de deel is in gebruik voor de fietsen, nog voortkomend uit de beginjaren waarin Jan Blom zijn hele voorraad van ongeveer zes fietsen op de hooizolder had staan en ‘s avonds met potentiĂŤle kopers zachtjes pratend (de kinderen sliepen vaak al) naar boven klom en het karton van de fietsen lichtte. In het woongedeelte wordt door een schoonzoon de trap naar de opkamer doorgetrokken naar de eerste verdieping. Daarmee kan de trap in de keuken komen te vervallen.
1993
BOUWKUNDIGE AANPASSINGEN VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
25
1993 GEBRUIK 1993 - 2015
GEBRUIK 26
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
INWONENDE
IW-BADKAMER
BOERDERIJ
VIT-B
FIETSENZAAK
Na het overlijden van Jan Blom in 1997 en van zijn zus Cilia in 2009, krijgt de traditie van het inwonen van familieleden een nieuwe dimensie. Achtereenvolgens komen een studerende kleindochter en kleinzoon bij hun oma in de boerderij wonen. Zij slapen in ĂŠĂŠn van de kamertjes op de deel, terwijl Riekje Blom het voorhuis bewoont. Door grote inzet van de familie en thuiszorg kan mevrouw Blom (net als haar man en schoonzus) tot haar dood in de boerderij blijven wonen.
Riekje Blom bij de verkleinde poort achterin de boerderij.
Links Riekje Blom met dochter, schoonzoon en kleindochter VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
27
FASE V 2015
Bron: Google via www.leusdenopdekaart.nl
Bron: Google via www.leusdenopdekaart.nl
SITUATIE 28
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993
VIT-B 2015
Woonboerderij en fietsenzaak ‘33 tweewielers’, 2015
De fietsenzaak is verkocht en de boerderij staat te koop. Daarmee verdwijnt de naam Blom na meer dan 90 jaar van de Zwarteweg 27. Ook de directe relatie tussen wonen en werken krijgt een andere betekenis. Met een nieuwe kadastrale verdeling worden constructies zoals recht van overpad overbodig. De vraag hoe met deze veranderde omstandigheden zal worden omgegaan opent de weg naar verschillende toekomstperspectieven voor Zwarteweg 27, al dan niet voortkomend uit haar rijke historie.
2015
BOUWKUNDIGE AANPASSINGEN VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
29
2015 GEBRUIK 2015
GEBRUIK 30
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
INWONENDE
IW-BADKAMER
BOERDERIJ
VIT-B
FIETSENZAAK
In afwachting van een nieuwe bestemming is de inwonende kleinzoon hoofdbewoner geworden. Incidenteel wordt de boerderij gebruikt door de familie als ontmoetingsplek, maar ook voor kunstroutes en tentoonstellingen. Ondertussen wordt druk gespeculeerd en gedroomd over toekomst en mogelijkheden voor de boerderij. De vraag die in dit onderzoek gesteld wordt is welke aanknopingspunten het zojuist opgetekende verleden kan bieden voor nieuw gebruik in de nabije toekomst.
Zwarteweg 27, begin 2015 VIT-B WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN 1924 1950 1970 1993 2015
31
ONTDEKKEN SAMENVATTING
SITUATIE
1924
1950
1970
1924
1950
1970
1950
1970
BOUWKUNDIGE1924 AANPASSINGEN
GEBRUIK
32
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
INWONENDE
IW-BADKAMER
BOERDERIJ
VIT-B
FIETSENZAAK
SITUATIE
1993
2015
1993
2015
BOUWKUNDIGE1993 AANPASSINGEN
GEBRUIK
VIT-B
2015
SITUATIE: Celdeling Zwarteweg 27 begint als een compact volume op een groot stuk land. Na de oorlog groeit het bedrijf en ontstaan bijgebouwen voor verschillende dieren. Wanneer het stuk land in 1970 opeens kleiner wordt is de hoeveelheid gebouwen uit verhouding. Splitsing van percelen (wonen, fietsenzaak) leidt tot een nieuwe balans. RUIMTELIJKE ONTWIKKELING Opvallend is dat de verbouwingen ten behoeve van het wonen steeds volgend zijn op de bouwnijverheid voor het bedrijf. Deze wisselen elkaar steeds af: veranderde ruimtevraag voor het bedrijf maakt meer ruimte voor het wonen mogelijk. Dit speelt door tot in de laatste fase.
GEBRUIK Inwoning door familieleden en het combineren van wonen en werken zijn over de verschillende fasen heen aanwezig. Het oppervlakte voor het wonen groeit daarbij tot een hoogtepunt in de jaren 1970 en neemt daarna weer af tot het ‘bewoond houden’ van 2015.
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
33
II 34
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
ONT VOU WEN VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
35
HISTORISCH WONEN EN WERKEN Deze variant zet in op benutten van het historische karakter en overmaat van de boerderij. Daarbij worden oude (raam)openingen hersteld en wordt de boerderij heringericht voor wonen met de mogelijkheid voor werk aan huis (in het voorhuis). Dit is binnen het bestemmingsplan reeds mogelijk. Terwijl de huidige entree gebruikt kan worden voor dit werk, wordt de entree voor de woning verlegd naar de zuidzijde, waardoor de nabijheid van de fietsenzaak niet benauwend wordt. De trap verplaatst (terug) naar de huidige keuken. Het op een nieuwe manier gebruiken en beleven van historische elementen komt tot uitdrukking in de sinds jaren in onbruik geraakte schoorsteen waarin een toilet (beneden) en douche (boven) worden gecreĂŤerd.
De schoorsteen krijgt een nieuw leven als douche.
SITUATIE 36
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN HISTORISCH WONEN GENERATIEWONING
VIT-B EEN OUDE JAS
GEBRUIK VIT-B
WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
BUIDELWONING BW-BADKAMER
WERK AAN HUIS
37
GENERATIEWONING De traditie van het inwonen van familieleden wordt in deze variant verder geoptimaliseerd in de vorm van een meergeneratiewoning (ook wel kangaroo- of mantelzorgwoning). Het voorhuis wordt daarbij getransformeerd tot compacte, maar toegankelijke seniorenwoning met een gelijkvloerse slaapkamer en badkamer. Het wonen blijft zich afspelen rondom de schouw, met uitzicht op de straat en de levendigheid bij de fietsenzaak. De nabijheid van voorzieningen en openbaar vervoer en de nabijheid van kinderen en kleinkinderen maken de woning geschikt om zelfstandig oud te worden. In het achterste deel en over de volledige eerste verdieping ontstaat een ruimtelijke gezinswoning met een grote tuin op het zuiden.
Gezin en grootouders wonen zelfstandig, maar samen.
SITUATIE 38
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN HISTORISCH WONEN GENERATIEWONING
VIT-B EEN OUDE JAS
GEBRUIK VIT-B
WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
BUIDELWONING BW-BADKAMER
WERK AAN HUIS
39
EEN OUDE JAS De waardering van de boerderij als stadsgezicht versus de inpandige bouwkundige staat leiden tot een aanpak waarbij binnen de historische schil van het pand een geheel nieuwe woning met eigen fundering wordt geplaatst. Daarbij wordt vrij omgegaan met de grens tussen binnen en buiten en een harmonieus, maar eigentijds materiaal gebruikt om een comfortabele woning te bouwen.
Een nieuw huis binnen een oude gevel
SITUATIE 40
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN HISTORISCH WONEN GENERATIEWONING
VIT-B EEN OUDE JAS
GEBRUIK VIT-B
WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
BUIDELWONING BW-BADKAMER
WERK AAN HUIS
41
ONTVOUWEN SAMENVATTING
HISTORISCH WONEN EN WERKEN
GENERATIEWONING
SITUATIE
GEBRUIK
42
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
De drie varianten vormen een verkenning van mogelijkheden van de boerderij op basis van karakteristieken en aanknopingspunten in het bestaande. Tijdens deze verkenning wordt een aantal observaties gedaan:
EEN OUDE JAS
Het verleggen van de entree naar de zuidzijde biedt nieuwe perspectieven en meer adem nu Zwarteweg 27 en de fietsenzaak niet meer met elkaar verbonden zijn. SITUATIE
De maat van de boerderij biedt ruimte om het wonen te combineren met werken of een inwonend familielid. Bouwsporen in de gevel bieden mogelijkheden openingen voor daglicht toe te voegen zonder afbreuk te doen aan de historische gevel.
GEBRUIK
VIT-B
WOONKAMER
KEUKEN
SLAAPKAMER
SANITAIR
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
BUIDELWONING BW-BADKAMER
WERK AAN HUIS
43
III 44
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
ONT WER PEN VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
45
ONTWERPEN: UITWERKEN WAT GEWENST IS In voorgaande hoofdstukken zijn de karakteristieken van Zwarteweg 27 en de aanknopingspunten voor hernieuwd gebruik onderzocht. Ze zijn bedoeld om met een andere bril naar het bestaande gebouw te kijken. Niet vanuit de beperkingen van de huidige situatie, maar vanuit de rijke geschiedenis en de draagkracht voor verandering die het steeds getoond heeft. Door te zien hoe het geweest is, kan gedacht worden over hoe het kan worden. De varianten die getoond zijn in het hoofdstuk ontvouwen zijn niet bedoeld als concrete verbouwvoorstellen, maar als brede verkenning van de mogelijkheden. Daarbij wordt een directe relatie gelegd tussen de geschiedenis en een vertaling van de ideeën die dit oplevert voor de nabije toekomst. Stap 3, het ontwerpen en uitwerken van wat gewenst is, gebeurt per definitie in dialoog met de nieuwe eigenaar en/of andere belanghebbenden. Zij bepalen immers wat gewenst is.
Herstellen van de poort brengt daglicht en allure.
Ontwikkelen De uitwerking van deze ideeën kan leiden tot een transformatie. Op die manier wordt vorm en betekenis gegeven aan een nieuwe fase van gebruik. Een verrijking van de geschiedenis die op een volgend schakelmoment weer aan de stap ´ontdekken´ kan worden toegevoegd. Ir. Pieter Graaff Architect BNA
ontdekken waardestelling bestaande situatie
ontwikkelen
/gebouw /plek /programma /gebruiker
ontvouwen mogelijkheden onderzoeken
verwezenlijken
ontwerpen uitwerken wat gewenst is
46
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
BIJLAGE ARCHIEFMATERIAAL De volgende pagina’s bevatten een selectie van de documenten die door Bertus Blom in de map ‘t Spiegel zijn bewaard. ‘t Spiegel zou een oude benaming van de boerderij zijn, naar de Spiegelsteeg die iets ten noorden van de boerderij moet hebben gelegen.
Compilatie van de verschillende fasen. VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
47
Eerste huurcontract tussen Albertus Blom en de Baron van Hardenbroek van Lockhorst, 20 okt 1919 48
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
49
Offerte voor de bouw van de boerderij, 8 maart 1924
50
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
Den Haag, 12 juni 1924 Geachte Blom, Ontvang mijn vriendelijken dank voor uw schrijven van de vorige week. Het doet mij genoegen, dat de bouw goed vordert en men U zo behulpzaam is met alles. Zoodra ik eens in de buurt ben, hoop ik te komen kijken. Ik vermoed, dat alles dan klaar is en gij blij zult zijn het werk te hebben verricht.
VIT-B
Moeilijkheden zijn er bij alle werk, maar zij zijn er voor om ze te overwinnen. Ik hoop, dat dit huis U veel geluk zal brengen en gij er tot in lengte van dagen in blijft wonen met uw gezin. Met mijn groet aan uw vrouw, blijf ik met alle achting [baron] RA v Hardenbroek
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
51
Tijdens de oorlog voorziet Blom de baron met enige regelmaat van eetwaar. In dit briefje vraagt de baron om meel en boter. Onderstaand briefje is een bedankje, drie dagen later, met de suggestie dat de bevrijding nabij is.
52
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
Registratie van de overname van de boerderij door Jan Blom. 1 juni 1950
VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
53
Toestemming aan de schoonmoeder van Jan Blom om in te wonen aan de Zwarteweg, 15 januari 1969 54
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
Affiche voor de feestelijke opening van de rijwielzaak, Blom Leusden, juni 1970 VIT-B
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
55
56
WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
VIT-B
COLOFON Het waarderend onderzoek is uitgevoerd in nauwe samenwerking met de familie Blom. Middels oude foto’s, verhalen, heen en weer gestuurde schetsjes over hoe het er vroeger uitzag en dankzij een prachtige map met archiefmateriaal van Bertus Blom is de historie van de boerderij in samenhang van veranderend gebruik en ruimtelijke ontwikkeling geschetst. Dit document vormt een waardestelling, een verkenning van aanknopingspunten voor hernieuwd gebruik en een tastbare herinnering voor de familie Blom. Onderzoek, ontwerp en verslaglegging: Pieter Graaff Ondersteuning tekenwerk: Ruben van der Plas Ondersteuning opname bestaande situatie: Bas van Leeuwen Historische foto´s: Familie Blom Foto’s huidige situatie: Pieter Graaff
Studio voor architectonisch ontwerp, onderzoek en advies Ir. Pieter Graaff Architect BNA Rotterdamseweg 126 2628 AP Delft T E W VIT-B
06 – 18539418 GR@AFFx.nl www.VIT-B.nl WONEN EN WERKEN AAN ZWARTEWEG 27 LEUSDEN
57
Studio voor architectonisch ontwerp, onderzoek en advies