23
www.duurzaamgroede.nl
24
Deelnemers aan deze besparingsbeurs zijn: Bcon Energy Systems Belderok Cijsouw Fiets- en Sportcenter Delta energie Duste Duurzaam Groede Enerlogic Groosman Installatie Isolatienet Luteijn aannemingsbedrijf Logus-de Hoop Peter van Waes bouwadvies Rabobank West-Zeeuws-Vlaanderen Renault Gemeente Sluis VG Architecten Wereldwinkel Wout Service Point ZMf
Leden stichting Duurzaam Groede Henk Cijsouw, Bart Groot, Ruud Muusze, Adrie Neufeglise, Peter Overhaus, Thijs Soeting, Jaap Verherbrugge
2
Voorwoord................................................................................................................................................................................................................................................4 Programma 23 en 24 maart 2013............................................................................................................................................................................5 Burgers hebben de antwoorden op de crisis ................................................................................................................................................6 Groede onze plek, de aarde ons thuis? ............................................................................................................................................................7 Activiteiten van de Stichting Duurzaam Groede .......................................................................................................................................8 Duurzaam Groede (ECO XX1)........................................................................................................................................................................................9 Slimme Energie Meter ............................................................................................................................................................................................................9 Energiemanager ..........................................................................................................................................................................................................................10 Isolatie............................................................................................................................................................................................................................................ 10-11 Energie Prestatie Advies ......................................................................................................................................................................................................11 Verwarming ............................................................................................................................................................................................................................. 11-12 Zonnepanelen / LED verlichting ................................................................................................................................................................... 12-13 ECO-woning (VG architecten) ...................................................................................................................................................................................14 Naar een duurzaam West-Zeeuws-Vlaanderen ......................................................................................................................................15 Advertentie .........................................................................................................................................................................................................................................16
www.duurzaamgroede.nl
3
Voorwoord Stichting Duurzaam Groede (i.o.) Wij zijn een groep van burgers, met diverse politieke en maatschappelijke achtergrond, die van mening is dat alleen door actieve deelname van de burgers het proces te komen tot een duurzame samenleving, kans van slagen heeft. De Europese en Nederlandse lange termijn doelstellingen op het gebied van de energiebesparing en CO2 uitstootreductie zijn duidelijk, de wijze waarop dit gerealiseerd kan worden allerminst. Deze doelstellingen en daarmee gepaard gaande het verminderen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, zullen een enorme invloed hebben op onze manier van leven en op onze leefomgeving. Huishoudens zijn verantwoordelijk voor een groot deel van het energieverbruik. Anders dan voor de lange termijn doelstellingen zijn wel oplossingen beschikbaar om het energieverbruik in de huiselijke omgeving te reduceren. Het is onze ervaring dat bewoners die bijvoorbeeld via een Energieprestatieadvies inzicht hebben in de wijze waarop ze hun energierekening kunnen reduceren, ook werkelijk tot actie overgaan met verbluffende resultaten. Deze beurs biedt elke huiseigenaar en huurder de mogelijkheid kennis te nemen van de vele mogelijkheden de energierekening te reduceren. Met name de decentrale opwekking van energie en de omschakeling naar biomassa als grondstof en energie-bron zal onze leefomgeving be誰nvloeden. Daarnaast zijn er globale ontwikkelingen die hetzelfde doen. Naast energiebesparing stimuleren is een van onze hoofddoelstellingen informatie-bijeenkomsten te organiseren waar deskundigen ingaan op deze verandering. Op zaterdag vinden er verschillende workshops plaats en het symposium op zondag, na afloop van de beurs, sluit daarbij aan. Wij wensen u veel plezier en informatie op de beurs en tijdens het symposium.
www.duurzaamgroede.nl
4
Programma Duurzaam Weekend Groede 23 en 24 Maart 2013 Zaterdag 23 Maart Beurs open van 11.00 uur tot 18.00 uur 11.00 uur Opening beurs door burgemeester Suurmond Gem. Sluis 11.00-18.00 uur besparings- en energie beurs 14.00 uur Presentatie Pepik Henneman, Mijnheer de Leeuw: Burgermeester aan zet in Groede 14.40 uur Sjaak Vogel (Delta) 15.00 uur Discussie 15.30 uur eerste workshop Pepik Henneman CO2 neutraal club* (op vide max. 20 pers)** 16.30 uur tweede workshop Pepik Henneman: Duurzaam Groede brengt mensen in beweging, (op vide max. 20 pers)** 18.00 uur afsluiting zaterdag
Zondag 24 Maart Beurs open van 11.00 uur tot 15.00 uur 15.00 uur start symposium met als sprekers: • Prof. dr. Rietje van Dam-Mieras, Duurzame ontwikkeling: respect, economie en creativiteit • Prof. ir. Joost Schrijnen, Groede onze plek, de aarde ons thuis? • Dhr. Dick van den Wout, Scoop • Gedeputeerde Dhr. Ben de Reu • Moderator: Nico Out Ruimte voor discussie en napraten. Tijdens dit weekend wordt door de Drie Koningen en Eethuis den Engel een speciaal Duurzaam menu op de kaart gezet. * CO2 neutraal verwijst naar de ambitie van Duurzaam Groede. ** Om deel te nemen aan de workshop kunt u zich opgeven in de stand van Duurzaam Groede
5
‘de Burgers hebben de antwoorden op crisis’ (Gehele artikel is te lezen op www.socialevraagstukken.nl) AUTEURS PEPIK HENNEMAN / DEBORA TIMMERMAN Energiecoöperaties, lokale zorgnetwerken en broodfondsen: voorbeelden waarbij burgers en maatschappelijke organisaties zelf het heft in handen hebben genomen. Dit soort initiatieven toont aan dat Burge(r)meesters zelf antwoorden kunnen formuleren op de grote vragen van deze tijd. ‘Burge(r)meesters’ zijn burgers die worden aangesproken op hun capaciteiten om de toekomst dichterbij te brengen; pioniers en ondernemers met lef, met een eigen visie en vernieuwende praktijk met betrokkenheid voor hun regio. Het idee voor deze geuzenaam ontstond in 2008 tijdens een gesprek over maatschappelijke omslagen met de toenmalige burgemeester van Breda, Peter van der Velden. Pepik Henneman is eigenaar van Meneer de Leeuw. De ‘Burgermeester Academie’ is een initiatief van Meneer de Leeuw, Over Morgen en Springtij Communicatie en wordt georganiseerd vanuit de Burgermeester Academie Stichting. De academie is ontwikkeld door een netwerk van transitiedenkers, burgermeesters en koplopers binnen de overheid. Het ‘Burgemeesterboek’ is online te lezen en te bestellen op:http://screenbook.nl/burgermeesterboek/. Het Burgermeesterboek is tot 30 april te verkrijgen tegen een lagere prijs. Prof Rietje van Dam-Mieras Het begrip duurzame ontwikkeling kan alleen vanuit mondiaal perspectief worden omschreven. Het is een complex proces waarbij mensen moeten leren samen te leven op één planeet in vrede en wederzijds respect zonder door hun productie- en consumptiepatronen die planeet onherstelbaar te beschadigen. Duurzame ontwikkeling betekent ook streven naar een goed evenwicht tussen politiek/bestuurlijke aandacht voor de lange termijn (het ideaalbeeld waar we naar toe willen groeien) en de korte termijn (wat kunnen we binnen de huidige economische randvoorwaarden tot stand brengen?).Thans is zij hoogleraar duurzame ontwikkeling en onderwijsvernieuwing aan de Universiteit Leiden en bekleedt zij een UNESCO Chair aan de Open Universiteit.
6
Groede onze plek, de aarde ons thuis? Joost Schrijnen (1947) is stedebouwkundige en RO management consultant met zijn eigen adviesbureau ‘Ruimte voor Ontwikkeling’. Schrijnen was onder andere programma directeur voor de Zuidwestelijke Delta in het kader van het Deltaprogramma, directeur Structuurvisie Almere 2030, directeur Ruimte en Mobiliteit bij de provincie Zuid Holland en lid van de directie van de Dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting Rotterdam. Daarnaast was hij deeltijd hoogleraar Stedebouwkundig ontwerpen Stad en Regio en praktijk hoogleraar Strategie en Planning aan de faculteit Bouwkunde TUDelft. Hij adviseerde de dienst Stadsontwikkeling Jakarta ten behoeve van de stedelijke kustontwikkeling en de stad Niigata in Japan voor een strategisch plan. Dick van der Wouw is een breed georienteerd socioloog. Hij studeerde sociologie aan de Landbouwuniversiteit Wageningen en de Katholieke Universiteit Nijmegen. Doceerde gezinssociologie aan de LUW. Sinds 1987 is hij werkzaam in Zeeland. Hij deed veel sociaal wetenschappelijk onderzoek ten behoeve van het provinciaal beleid. Promoveerde in 1994 aan de Universiteit van Amsterdam op een studie naar ‘zwarte en witte scholen’ in Zeeland. Werkt momenteel bij SCOOP, het Zeeuws Instituut voor Sociale en Culturele Ontwikkeling als senior adviseur onderzoek en beleid en houdt zich vooral bezig met maatschappelijke ontwikkelingen en hun betekenis voor Zeeland. De relaties tussen de bevolkingsontwikkeling, sociale infrastructuur, wonen, werken, leren en leefbaarheid hebben zijn speciale aandacht. Hij onderzocht onder andere de effecten van de imagocampagne ‘Welkom in Zeeland’ op bevolkingsontwikkeling en bedrijvigheid, de aantrekkelijkheid van bijzondere woonmilieus in Zeeland en de woningmarktpositie van specifieke doelgroepen van beleid. Schreef mede de studie voor de Zuidwestelijke Delta waarin duidelijk wordt gemaakt welke sociaal-fysieke en sociaal-emotionele bindingen er zijn in het bredere gebied van de Zuidwestelijke Delta (De kracht van water). Dhr. Ben de Reu is gedeputeerde economie, milieu, sport en cultuur voor de provincie Zeeland. Hij is een geboren en getogen Zeeuw. Hij groeide op in Zeeuws-Vlaanderen (IJzendijke). Toen hij vijftien was, verhuisde hij naar Walcheren. Zijn huidige woonplaats is Vlissingen.
7
Activiteiten van de Stichting Duurzaam Groede (i.o.) Het via de Grontmij lanceren van Eco XXI, een duurzaamheidsprogramma voor gemeenten waarin onderwijsinstellingen en burgers een belangrijke rol spelen. Het realiseren van Eco XXI zal de gemeente Sluis nog aantrekkelijker maken voor bewoners, ondernemers en recreanten. Het stimuleren van energiebesparing in de huiselijke omgeving. Onze ervaring is dat door middel van een Energieprestatieadvies huiseigenaren (of huurders) inzicht krijgen in besparingsmogelijkheden en meestal actief worden deze mogelijkheden ook te realiseren. Het adviseren van de basisschool in Groede m.b.t. technische oplossingen het energieverbruik dan wel de energierekening te reduceren en het onderwijzend personeel te ondersteunen bij de uitvoering van lesprogramma’s op het gebied van duurzaamheid. Het ontwikkelen en invoeren van concepten waarbij de mobiliteit gehandhaafd blijft met de inzet van minder voertuigen. Het ondersteunen van projecten die de regionale economie versterken en het faciliteren van lokale economische activiteiten. Het organiseren van bijeenkomsten met sprekers van naam om de bevolking te informeren over de maatschappelijke veranderingen die de duurzaamheidsagenda met zich meebrengen. De rentabiliteit van collectieve decentrale opwekking van zonne-energie is op basis van de huidige wet en regelgeving te laag. Ook geeft het beleid van de Gemeente Sluis geen mogelijkheden voor opwekking via windturbines. Ook het concept van administratieve zelflevering biedt in Groede weinig mogelijkheden. Wij hebben dan ook besloten voorlopig als stichting actief te blijven en af te zien van een coÜperatieve structuur. Wel blijven we de ontwikkelingen volgen en zullen we bewoners informeren over de mogelijkheden te participeren in decentrale opwekking elders. Wij ontwikkelen onze activiteiten in overleg met Dorpsraad Groede, RMDO en de Gemeente Sluis
8
ECO XX1, duurzaamheid programma Het programma ECO XX1 bevat 23 items waar een gemeente kan worden beoordeeld op de kwaliteit van haar duurzaamheid beleid. Bij een goede duurzaamheid score mag de gemeente in navolging van de ‘Blauwe Vlag ‘(kwaliteit zee en stranden) tevens de ‘Groene Vlag ‘(kwaliteit natuur en milieu) uitsteken. Beide vlaggen geven een impuls aan het toerisme. Binnen de provincie Zeeland was er ECO- geld voor drie gemeenten, Sluis was de derde gemeente en werd voorgegaan door Schouwen Duiveland (zilver) en Tholen (zilver). Samen met de werkgroep ‘Duurzaam Groede ‘ is Sluis eind 2010 begonnen aan deze kwaliteit toets. In Groede werden onderwerpen als: milieu, educatie,vrijwilligerswerk, energieverbruik en toerisme beoordeeld. In februari 2011 kreeg de gemeente Sluis voor deze nulpuntsmeting een bronzen ‘Groene Vlag ‘ uitgereikt. Het kwaliteit keurmerk moet elke twee jaar opnieuw getoetst worden, d.w.z. we zijn in 2013 weer aan de beurt. En we gaan natuurlijk voor zilver. In de periode 2011-2013 is er in West-Zeeuws-Vlaanderen veel veranderd. Enkele voorbeelden zijn: Drie van de vijf projekten binnen zwakke schakels zijn gerealiseerd en hebben het aanzien van de kust ingrijpend veranderd, er zijn nieuwe fietspaden gerealiseerd, er zijn veel nieuwe huizen gebouwd in Cadzand en Nieuwvliet. Ook heeft de werkgroep ‘Duurzaam Groede ‘niet stil gezeten; Bij 10 huizen werd thermografie uitgevoerd, bij 40 huizen werden energielabels gemeten, isolatie en zonnecellen bij 20 huizen geplaatst, duurzaamheid symposia gehouden en een grote energie markt (23/24 maart 2013) georganiseerd. In 2013 zullen we zien of het zilver groene dundoek van ‘ECO XX‘ over Sluis gaat wapperen. Sluis zal tezamen met Tholen en Schouwen Duiveland de provincie Zeeland maken tot de eerste zilveren ‘natuur en milieu’ provincie van Nederland.
Slimme Energie Meter Elk jaar stijgt de energierekening, in 2013 is deze per jaar vaak hoger dan een gemiddeld maandsalaris (1/3 deel elektriciteit en 2/3 deel gas). Anno 2013 is het mogelijk bij de meeste netwerk beheerders een ‘Slimme Energie Meter’ (SEM) aan te schaffen (€ 100,- tot 150,-), waarbij het maandelijkse energiegebruik via de huiscomputer gevolgd kan worden. Onderzoek van de ‘Vereniging Eigen Huis‘ toont aan dat de SEM jaarlijks een besparing van ca. € 200,- kan opleveren. Om deze besparing te realiseren zal ‘Duurzaam Groede‘ gedurende een jaar het energiegebruik van vier referentie groepen maandelijks volgen. Een referentie groep bestaat uit 10 huishoudens met vergelijkbare omstandigheden aangaande grootte van huis, ligging en gezinssamenstelling. Bij elk deelnemend huishouden wordt een SEM geïnstalleerd en de deelnemer rapporteert maandelijks aan de projektleiding. De projektleiding rapporteert het gemiddelde van elke referentiegroep terug aan de deelnemer, zodat deze zijn positie binnen de referentiegroep kan bepalen. De resultaten zullen per kwartaal worden besproken. Op deze wijze moet het mogelijk zijn je eigen energierekening te evalueren en de voorspelde besparing te realiseren.
9
Energiemanager houdt elektriciteitsgebruik in toom Het gebruik van de ‘Energiemanager’ is gecompliceerd, de meeste huishoudens bevatten ca. 25 elektrische apparaten, elk apparaat moet apart worden doorgemeten op stroomgebruik en omgerekend naar dag-gebruik. Het gemiddelde elektriciteitsverbruik van een huishouden bedraagt ca. 3500 kWh/jr (€ 700,-). De grote elektriciteit slurpers zijn: vaatwasser, wasmachine en wasdroger ca. 740kWh/jr (€ 150,-), koelkast en vriezer ca. 600 kWh/jr (€ 120,-), gloeilampen ca. 550 kWh/jr (€ 110,-). Alleen de gloeilampen komen in aanmerking voor direkte vervanging door spaarlampen. Bij de overige elektrische apparatuur betekent vervanging steeds een investering (€ 500,- tot 1000,-) met een terugverdientijd middels het verminderde elektriciteitsgebruik van ca. 5 jaar.Hierbij kan gerekend worden met een extra elektriciteit besparing van ca. 10%, d.w.z. ca. € 70,- /jaar. Bij de overige apparatuur (boiler, audio, video, computer, TV, keukenapparatuur et cetera) zijn weinig besparingen te verwachten. Bij de energiemanager weet je na een week wel welke apparatuur duur in gebruik is. Met een beperkt aantal energiemanagers kan een dorp als Groede m.b.v. burenhulp wel toe. ! !
Een maandalaris aan energie… Stoken voor de mussen?
"#$!%&&$'(&)&*+(!&&$!#$#*,+#---./01#$!200*!'#!%3((#$4!
Nederland is de laatste 10 jaar gedegradeerd tot de rode lantaren drager in Europa, gemeten naar de CO2 uitstoot. Huishoudens dragen voor ca. 25% bij aan deze ongezonde situatie en 5#'#*)&$'!+(!'#!)&&/(/#!67!8&&*!,#'#,*&'##*'!/0/!'#!*0'#!)&$/&*#$!'*&,#*!+$!"3*09&!:!,#%#/#$!$&&*! betalen daar ook een hoge energieprijs voor, gemiddeld e 2500.- per huis/per jaar, d.w.z. dat '#!;<=!3+/(/00/-!>3+(?03'#$(!'*&,#$!200*!@&!=AB!!C+8!&&$!'#D#!0$,#D0$'#!(+/3&/+#!#$!C#/&)#$!'&&*! is meer dan een gemiddeld maandsalaris. In Groede werd in 2012 bij 40 huizen de energie001!##$!?0,#!#$#*,+#9*+8(!200*!:!,#%+''#)'!!E=A77!9#*!?3+(F9#*!8&&*:!'GD!!'&/!+(!%##*!'&$!##$! balans opgemaakt. Bij 50% van de huizen zijn aanzienlijke verbeteringen mogelijk. ,#%+''#)'!%&&$'(&)&*+(!-H$!I*0#'#!G#*'!+$!=76=!C+8!J7!?3+D#$!'#!#$#*,+#C&)&$(!09,#%&&1/!:!C+8!A7B!! Het devies is: Eerst isoleren en dan pas zonnepanelen aanbrengen. !
2&$!'#!?3+D#$!D+8$!&&$D+#$)+81#!2#*C#/#*+$,#$!%0,#)+81-!>#/!'#2+#(!+(!K!"#*(/!+(0)#*#$!#$!
'&$!9&(!D0$$#9&$#)#$!&&$C*#$,#$
De berekening is gebaseerd op een gemiddelde woning van dit type en gemiddeld huishouden (met 3 personen), bij een gasprijs van e 0,65 per m3 en een elektriciteitsprijs e 0,22 per kWh (20122013) *) vervanging van een VR combi-ketel door een HR 107-combiketel. !
10
De meest efficiënte isolatie investering is de spouwmuur (e 1400.-) hierbij bespaar je jaarlijks op de energierekening e 550.-, d.w.z. een Terug Verdien Tijd (TVT) van 2,5 jaar. De duurste is de vervanging van enkel glas voor dubbel glas (e 3500.-). Jaarlijkse besparing is e 280.-, d.w.z. een TVT =13 jaar. De gemiddelde TVT=7,2 jaar. De rente van de isolatie investeringen bedraagt ca. 14% d.w.z. verreweg de beste investering voor je spaargeld. Ook een groene lening kan in ca. 7 jaar worden terugbetaald. Een schonere wereld krijgen we met de zgn. Energie Neutrale woningen, d.w.z. naast de 50% besparing door isolatie, kunnen we nog eens 20% energie besparen op onze uitgebreide electrische apparatuur. De overgebleven 30% energie (gasaansluiting niet meer nodig) kunnen we zelf produceren m.b.v. zonnecellen. De komende 30 jaar moeten uitsluitend Energie Neutrale woningen gebouwd worden. Dat maakt Nederland weer een beetje schoner.
Energielabels in Groede (Pers) De werkgroep ‘Duurzaam Groede ‘ heeft in het voorjaar van 2012 de inwoners van Groede opgeroepen mee te werken aan een onderzoek naar de energiestatus van hun huis. Dit onderzoek werd gesponsord door de gemeente Sluis (€50/huis). Door de collectieve actie kon het onderzoek worden aangeboden voor €150,-/huis. Energielabels geven de isolatie status van een huis aan. Een goed geïsoleerd huis gebruikt 50% minder energie. Bij het onderzoek behoort ook een Energie Prestatie Advies, dit geeft aan welke isolatie maatregelen getroffen moeten worden om de energielabel te verbeteren. De kosten die bij dergelijke maatregelen gemaakt worden, kunnen in 6-7 jaar worden terugverdiend door de vermindering van gas en electriciteits gebruik. Vanaf 2013 is het energielabel wettelijk verplicht bij verkoop van het huis, met een goede label is het huis meer waard. Onderzoek Groede 40 huiseigenaren hebben zich aangemeld voor het energielabel onderzoek. 15% van de huizen zijn goed geïsoleerd, 60% redelijk en 20% matig. Indien de deelnemers besluiten in de komende jaren alle adviezen op te volgen zal een aanzienlijke vermindering van gas en electra gebruik optreden en zal 90% van de huizen goed geïsoleerd zijn. Isolatie van spouw en dak levert de grootste energiewinst op (ca. 20%), isolatie van vloer en gebruik dubbelglas wat minder (ca. 10%). Bij ongeveer de helft van de huizen van Groede ontbreekt deze isolatie. ‘Duurzaam Groede’zal over drie jaar inventariseren welke vooruitgang bij de 40 onderzochte huizen geboekt is.
Duurzaamheid. Nog 30 Jaar Gas! De Nederlandse gasbel raakt op, naar verwachting zal er over 30 jaar van deze fossiele brandstof weinig over zijn. Een groot deel van de huishoudens maakt gebruik van HR CV ketels voor verwarming van de woning en warmwatervoorziening in douche en keuken. Het overgrote deel van de energierekening, ongeveer 60%, is voor het gas en het overige deel is water en elektriciteit. Dit geeft aan hoe belangrijk verwarming voor ons is. Gas zorgt bij verbranding voor CO2 uitstoot en dat is nu net een gas wat we, om allerlei redenen, zo weinig mogelijk in de ons omringende lucht willen hebben. Om dit te reduceren zijn er wereldwijd afspraken gemaakt.
11
Een van de maatregelen om deze uitstoot te verminderen is isolatie van de woning. Een goed geïsoleerde woning heeft 50% minder verwarming nodig dan een niet of slecht geïsoleerde woning. En dat scheelt ook weer CO2. Kijk voor verbeter tips op www.VerbeterUwHuis.nl. Er zijn drie reden om het gasverbruik terug te dringen: 1e Gas raakt op, 2e Gas wordt, zoals alle fossielle brandstoffen, steeds duurder, 3e CO2 productie bij verbranding. In vergelijk met kolen of olie komt gas er op CO2 gebied,relatief goed vanaf. Alternatief voor de verwarming kan komen van verbranding van hout in de vorm van pellets, dit zijn korrels samengeperst houtvezel zonder toevoegingen. Deze worden verbrand in een speciale zgn. ‘pelletkachel’. Het rendement van deze verbranding is hoog te noemen, hoger dan een gewone houtkachel, en veel hoger dan een openhaard. Ook bij deze verbranding komt CO2 vrij. Maar slechts 30% van wat bij gasverbranding vrij komt. Deze CO2 is afkomstig van hout wat tijdens leven een boom was welke gedurende zijn leven CO2 heeft opgenomen uit de lucht en deze nu weer afstaat, CO2 neutraal noemen we dat. Bij een jaarlijkse gasrekening van 1500,00 euro zal anno 2012 met behulp van pellets e 300,00 bespaard worden. Dat betekent dat de huidige terugverdientijd 10 jaar bedraagt.
Groede gaat voor groen en CO2 besparing Afgelopen jaren zijn er in Groede regelmatig bijeenkomsten geweest inzake ECO XXI (een Europees stimuleringsprogramma voor duurzaamheid op lokaal niveau) met als resultaat een aantal acties, waaronder het laten opmaken van een energielabel. Een onderzoek dat in het voorjaar van 2012 plaats vond in ca. 40 huizen van Groede.
12
Dit onderzoek heeft zeker bijgedragen aan de bewustwording van het omgaan met energie met als direct gevolg dat er in Groede een flink aantal zonnepanelen bijgeplaatst. In totaal is er ruim 115 m2 zonnepanelen bijgeplaatst, die moeten gaan zorgen voor ruim 14.000 Kwh opbrengst op jaarbasis. Als je dan weet, dat de Delta ongeveer 450 gram CO2 uitstoot bij het maken van 1 Kwh, dan kunnen we stellen dat deze nieuwe opwekkers van zonne-energie voorkomen, dat er door deze plaatsing ruim 6000 kg minder CO2 de atmosfeer in gaat. En dat is voor onze toekomst toch mooi meegenomen. Op een drietal plaatsen in Groede kunt u zien wat er aan energie door geplaatste installaties wordt opgewekt. Bij Walenstraat op nr 12, in de Supermarkt van Iwaarden en op Markt (nr 20). Helaas is het subsidie gebeuren in Nederland, (nog) niet van dien aard, dat de aanschaf van zonnepanelen erg gestimuleerd wordt en moeten we het hebben van ‘milieu bewuste’ aanschaf, gelukkig blijkt dat in Groede goed te werken, daar mogen we best trots op zijn. Laten we hopen dat dit goede voorbeeld in onze regio opgevolgd gaat worden.
LED-verlichting in de spotlight LED-verlichting is de laatste jaren erg snel doorontwikkeld en is dan ook verkrijgbaar in vele soorten en maten. Er zijn ook voor de bestaande lichtbronnen vaak goede LED-alternatieven verkrijgbaar. U moet hierbij dan wel opletten dat het hier dan ook echt om een vergelijkbare lichtbron gaat. Bij veel merken wordt dit tegenwoordig goed aangegeven op de verpakking. Ondanks de vaak hoge aanschafprijs is deze verlichting al vlug rendabel. Zo kan een 220V halogeenspot van 50W probleemloos worden vervangen door een 6W LED-spot met een vergelijkbare kleur en lichtopbrengst. Dit geeft bij een aanschafprijs van ongeveer € 30,- bij en een elektratarief van € 0,21 bij 3 branduren per dag, een terugverdientijd van ongeveer 2 jaar. Hierna begint u al direct zo’n € 9,20 per jaar te verdienen, en vanwege de langere levensduur van de LED-lamp loop dit bedrag uiteindelijk nog verder op. Na 10 jaar heeft u zo per lamp al zo’n €100,- bespaard. Ook voor bedrijven is LED-verlichting een goede investering. De terugverdientijd is hier vaak nog korter vanwege het hogere aantal branduren per dag. Als we hier hetzelfde voorbeeld nemen bij 8 branduren per dag, dan beginnen we al binnen een jaar te besparen. Na 10 jaar hebben we dan per lamp al ruim € 250,- bespaard. Zo ziet u dat u met LED-verlichting niet alleen een ‘groene’ investering doet, maar dat dit ook financieel aantrekkelijk is. Ook Bistro Michiel de Ruyter uit Breskens heeft vorig najaar de stap naar LED-verlichting gezet, zo’n 55 lampen. Een hele investering, toch worden deze kosten al in de eerste 1,5 jaar terugverdiend. En een veel gehoorde klacht dat LED-verlichting geen aangenaam licht geeft, gaat niet op. Het is de klanten nog niet opgevallen, dat er nu met LED-lampen wordt verlicht.
13
VG architecten Ons bureau is gehuisvest in het monumentale pand ‘de Hertog van Marlborough’ te Sas van Gent. Vanuit dit in 1647 gerealiseerde pand werkt VG architecten aan zeer diverse architectuuropdrachten: van utiliteitsbouw tot woningbouw, nieuwbouw of renovatie. Een aantal jaar geleden hebben wij ons eigen kantoor gebouw in ere hersteld. Een complete renovatie heeft de potentie en kwaliteit van het oude gebouw naar boven gehaald en is sindsdien ons voorbeeld als we het hebben over duurzaam bouwen. De connectie tussen duurzaamheid en ecologie is wellicht de bekendste. Maar het begrip houdt voor ons meer in dan alleen deze samenhang. Oriëntatie, daglicht en ruimtelijkheid hebben een significante invloed op ons als mens en ons gedrag en wegen mee in een duurzaam ontwerp. Wij als ruimtelijk ontwerpers hebben de verantwoording deze aspecten in te richten en af te stemmen op de gebruiker. Duurzame en ‘gezonde’ beslissingen zijn bij ons niet gebaseerd op wettelijke restricties; wij gaan terug naar wat je zelf wilt, wat is juist, wat zijn de mogelijkheden en waar ligt de lat? Onze keuzes komen voort uit de vraag van de gebruiker, het programma, de geldende marges en de gebouw gebonden locatie. Energieneutrale woning Medio 2012 zijn we gestart met een energieneutraal project in de vorm van een woning voor eigen gebruik. De locatie hiervoor bevindt zich achter ons kantoor in Sas van Gent. Het uitgangspunt is dat we de woning zelfvoorzienend ontwerpen, op het gebied van verwarming, koeling en energiegebruik. Hierdoor moet er niets meer worden betaald aan elektriciteit en gas. Binnen het ontwerp is de architectuur van het gebouw een belangrijke pijler. Door visuele gemakken als daglicht en hoge ruimten te combineren met milieuvriendelijke materialen, creëren we een duurzaam en visueel aantrekkelijk gebouw. Het concept waar deze woning naar is ontworpen noemen we ‘energieneutraal bouwen’. Energieneutraal bouwen is een concept waarbij de woning minimaal evenveel energie opwekt als energie afgeeft. Het begint bij slimme toepassingen op het gebied van installaties en isolatie, waardoor de warmtebehoefte en de vraag naar koeling wordt beperkt. Het gevolg hiervan is dat men minimale energie in warmteproductie of koeling hoeft te steken en de bewoner dus continue bespaart. Dit principe uit zich in duurzame energieopwekkingsmethoden in de vorm van aardwarmte, zonne-energie en windenergie, welke geïntegreerd worden in de architectuur van de woning. Daarnaast wordt in de ontwerpfase aandacht besteed aan de juiste oriëntatie, goede lichtinval en een gezond binnenklimaat, geheel afgestemd op de wensen van de bewoner. Kortom, een woning waarbij de nadruk ligt op architectuur, duurzame oplossingen en een comfortabele leefomgeving, met als belangrijkste gevolgen een positieve invloed op het milieu én u. Heeft u zelf vragen over, duurzaamheid, zonnepanelen, isoleren, energieneutraal bouwen of heeft u misschien bouwplannen? Wij staan u graag te woord!
14
Naar een duurzaam West-Zeeuws-Vlaanderen Sinds een paar jaar wordt deze regio bestempeld als een krimpgebied. De bevolking daalt, veel jongeren trekken weg om elders te gaan studeren en de vergrijzing neemt toe. Dat kan allerlei gevolgen hebben voor deze streek. Voor de gemeente Sluis was dat reden om de Koepel Demografie in te stellen; een adviesgroep van deskundige burgers, die zich buigt over mogelijke maatregelen om te voorkomen dat krimp gaat leiden tot achteruitgang. Een van onze speerpunten is Duurzaamheid. Een actueel onderwerp waar steeds meer mensen belangstelling voor krijgen en mee aan de slag gaan. Voor zichzelf en in georganiseerd verband. Ook de gemeente Sluis heeft nadrukkelijk de ambitie uitgesproken om in de komende jaren van Sluis een duurzame gemeente te maken. Het klimaat is dus aanwezig om hier met ons allen naar een samenleving toe te werken waar duurzaamheid een vanzelfsprekende plaats heeft in ons denken en doen. Niet alleen voor ons milieu. Ook voor de attractiviteit van onze regio voor de toeristen en vakantiegangers. Ook voor de leefomgeving van de mensen die hier wonen en voor hen die hier nog zullen komen wonen. Ook voor de moderne en innovatieve bedrijven die hier een uitdagend vestigingsklimaat kunnen vinden. Werken aan mooie natuur, aan schone stranden, aan gezonde streekproducten, verwerkt tot smakelijke gerechten in al die voortreffelijke restaurants die de regio rijk is. Bouwen met oog voor hernieuwbaar materiaalgebruik, levensduurbestendige toepassing en zuinig energiegebruik. Ook in de recreatiesector, want steeds meer toeristen gaan daar op letten. Het organiseren van initiatieven door de inwoners zelf, is een belangrijk onderdeel in de ontwikkeling naar een duurzame samenleving. Samen er over praten en tot concrete activiteiten komen. Energielekken meten, isolerende maatregelen treffen, technieken toepassen voor effectief energiebeheer (slimme meters e.d.), duurzame energie opwekken, inzicht vergroten in zuinig energiegebruik, in hergebruik van allerlei zaken, in verantwoorde afvalverwerking, demonstratieprojecten en voorlichting organiseren in de dorpshuizen. Allemaal initiatieven waarbij je samen werkt aan zaken waar het hele dorp van profiteert. Niet alleen het duurzaamheidsstreven is er mee gediend, maar ook de gemeenschapszin en daarmee de leefbaarheid in het dorp. Dit Duurzaam Weekend Groede is daar een mooi voorbeeld van dat andere kernen van de gemeente Sluis kan stimuleren om na te denken over wat zij in hun dorp kunnen oppakken. Jan van de Velde Voorzitter Koepel Demografie
15
Wij maken gebruik van: FSC PAPIER UIT VERANTWOORDE BOSSEN BIOLOGISCHE INKTEN ENERGIEZUINIGE TL VERLICHTING EEN KRACHTIGE, NIEUWE EN MILIEUVRIENDELIJKE COMPRESSOR
16