بهاءالله و اسم اعظم خداوند در تاليفات ديني

Page 1

‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎءاﷲ و اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت دﻳﻨﻲ و‬ ‫آﺛﺎر ﺑﺰرﮔﺎن‬ ‫اﺷﺎره ﺑﻪ " ﺑﻬﺎء "در ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس دﻳﻨﻲ اﺳﻼﻣﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺘﺐ اﻧﺒﻴﺎي ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً ﺑﺸﺎرت ﺑﻈﻬﻮر ﺣﻀﺮت‬ ‫ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " ‪.‬ﻣﺜﻼ ﺑﻬﺎء ﻛﺮﻣﻞ و ﻳﺎ وﻋﺪه آﻣﺪن ﺑﻬﺎءاﷲ در ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﻳﻮﺣﻨﺎ‪ .‬در ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﻪ ﻧﻮر آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﺪه‬ ‫"اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻧُﻮر‪ ‬اﻟﺴ‪‬ﻤﺎوات‪ ‬و‪ ‬اﻟْﺄَر‪‬ض "و درﺑﺎره ﻳﻮم ﻣﻮﻋﻮد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ در آن " أَﺷْﺮَﻗَﺖ‪ ‬اﻟْﺄَر‪‬ض‪ ‬ﺑِﻨُﻮرِ ر‪‬ﺑ‪‬ﻬﺎ"‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺧﺪا‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺎءاﷲ‪ ،‬ﻣﻨﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ") ﻫﻮﻳﺖ ﺑﻬﺎﺋﻲ و ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﺑﻬﺎﺋﻲ ﺷﻤﺎره ‪ 172‬ﺻﻔﺤﻪ ‪( .5‬‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺷﺎرات ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ "ﺑﻬﺎءاﷲ" در آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد اﺣﺎدﻳﺚ‬ ‫"ب" ﺑﺴﻢ اﷲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻬﺎءاﷲ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻴﺎن ﻋﻦ ﻛﺸﻒ ﻣﻌﺎﻧﻰ اﻟﻘﺮآن در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ آﻣﺪه‬ ‫اﺳﺖ " ‪:‬روى اﻟﻜﻠﻴﻨﻲ ﻋﻦ ﻋﺪ‪‬ة ﻣﻦ أﺻﺤﺎﺑﻨﺎ‪ ،‬ﻋﻦ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ‪ ،‬ﻋﻦ اﻟﻘﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻰ‪ ،‬ﻋﻦ ﺟﺪ‪‬ه اﻟﺤﺴﻦ‬ ‫ﺑﻦ راﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠّﻪ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﺳﺄﻟﺖ أﺑﺎ ﻋﺒﺪ اﻟﻠّﻪ‪ -‬ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴ‪‬ﻼم‪ -‬ﻋﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ ﻗﺎل‪:‬‬ ‫اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ و اﻟﺴﻴﻦ ﺳﻨﺎء اﻟﻠّﻪ و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠّﻪ‪ ،‬و روى ﺑﻌﻀﻬﻢ‪ :‬اﻟﻤﻴﻢ ﻣﻠﻚ اﻟﻠّﻪ‪ ،‬و اﻟﻠّﻪ إﻟﻪ ﻛﻞّ ﺷﻲء‪ ،‬اﻟﺮّﺣﻤﻦ‬ ‫ﺑﺠﻤﻴﻊ ﺧﻠﻘﻪ و اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺑﺎﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻ‪‬ﺔ ( "ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺷﻴﺒﺎﻧﻰ‪ :‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻴﺎن ﻋﻦ ﻛﺸﻒ ﻣﻌﺎﻧﻰ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﺑﻨﻴﺎد داﻳﺮة‬ ‫اﻟﻤﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ 1413 ،‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(69‬‬

‫‪١‬‬


‫و در ﻛﺘﺎب ﻛﺸﻒ اﻷﺳﺮار و ﻋﺪة اﻷﺑﺮار آﻣﺪه اﺳﺖ " ‪:‬روى اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ اﻟﺨﺪرى‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﻗﺎل رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ )ص(‪» :‬إنّ ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻦ‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ارﺳﻠﺘﻪ اﻣ‪‬ﻪ اﻟﻰ اﻟﻜﺘّﺎب‪ ،‬ﻓﻘﺎل ﻟﻪ اﻟﻤﻌﻠﻢ‪ :‬ﻗﻞ ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ .‬ﻓﻘﺎل ﻋﻴﺴﻰ‪ ،‬اﻟﺒﺎء‪ -‬ﺑﻬﺎء اﻟﻠﱠﻪ و اﻟﺴﻴﻦ‪ -‬ﺳﻨﺎء اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬و اﻟﻤﻴﻢ‪-‬‬ ‫ﻣﻠﻚ اﻟﻠﱠﻪ ( " »رﺷﻴﺪاﻟﺪﻳﻦ ﻣﻴﺒﺪى اﺣﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺳﻌﺪ‪ :‬ﻛﺸﻒ اﻷﺳﺮار و ﻋﺪة اﻷﺑﺮار‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬ ‫‪ 1371‬ش‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،6‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (43‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب اﺳﺮار ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎب ‪ ،31‬در ذﻛﺮ ﻣﻌﻨﺎى ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ... " :‬ﺣﺪﻳﺚ ﻛﺮد ﻣﺎ را ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ از اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ از ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻰ از ﺟﺪش ﺣﺴﻦ‬ ‫ﺑﻦ راﺷﺪ از ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن ﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﺣﻀﺮت ﺻﺎدق )ع( را ﺳﺆال ﻛﺮدم از ﻣﻌﻨﻰ ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﺑﺎء آن ﺑﻬﺎء و روﺷﻨﻰ اﺳﺖ و ﺣﺴﻦ ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺳﻴﻦ ﺳﻨﺎء و رﻓﻌﺖ و ﺷﺮف ﺧﺪا و ﻣﻴﻢ و ﻣﺠﺪ و ﻛﺮم و‬ ‫ﻛﺜﺮت ﻋﻄﺎى ﺧﺪا ‪ ) "...‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ اردﻛﺎﻧﻲ‪ :‬اﺳﺮار ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻴﻪ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫‪ (256‬و در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺻﺎﻓﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ " ‪:‬رواﻫﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻊ و ﻓﻲ اﻟﻜﺎﻓﻲ و اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ و اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ و اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ ﻋﻦ اﻟﺼﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠﱠﻪ و‬

‫اﻟﺴﻴﻦ ﺳﻨﺎء اﻟﻠﱠﻪ و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠﱠﻪ‪ .‬و ﻓﻲ رواﻳﺔ ﻣﻠﻚ اﻟﻠﱠﻪ و اﷲ إﻟﻪ ﻛﻞ ﺷﻲء اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ ﺑﺠﻤﻴﻊ ﺧﻠﻘﻪ و اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ ﺑﺎﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻﺔ ( "ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻰ ﻣﻼ‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ‪ :‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺎﻓﻰ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻟﺼﺪر‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ 1415‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (81‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻰ آﻣﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ " :‬اﺑﻦ ﺳﻨﺎن ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع( ﺗﻔﺴﻴﺮ «ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ« را ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد ‪:‬ﺑﺎء ﺑﻬﺎء )روﺷﻨﻰ( ﺧﺪا‬

‫و ﺳﻴﻦ ﺳﻨﺎء )رﻓﻌﺖ )ﺧﺪاﺳﺖ و ﻣﻴﻢ ﻣﺠﺪ )ﺑﺰرﮔﻮارى( ﺧﺪاﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﻢ ﻣﻠﻚ )ﺳﻠﻄﻨﺖ(‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ ( "ﺣﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮاد ﻣﺼﻄﻔﻮي‪ :‬اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻓﺮوﺷﻲ ﻋﻠﻤﻴﻪ اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (154‬اﻧﺘﻬﻲ و‬ ‫در ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ " ‪:‬ﻗﺎل ﻣﻮﻻﻧﺎ اﻟﺼﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴ‪‬ﻼم ﻋﻠﻰ ﻣﺎ رواه ﻓﻲ »اﻟﻜﺎﻓﻲ« و »اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ« و »اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ« ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺴﻤﻠﺔ‪:‬‬

‫»إن اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ‪ ،‬و اﻟﺴﻴﻦ ﺳﻨﺎء اﻟﻠّﻪ‪ ،‬و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠّﻪ ( "»ﺑﺮوﺟﺮدى ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ‪ :‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺼﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﻗﻢ‬ ‫‪ 1416‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(266‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ‪ ،‬در ﺗﻔﺴﻴﺮ روح اﻟﺒﻴﺎن در ﺗﻔﺴﻴﺮ اﺑﺠﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﻒ در اﺑﺠﺪ اﺷﺎره ﺑﻪ آﻻء ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ب اﺷﺎره‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻬﺎء ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ج اﺷﺎره ﺑﻪ ﺟﻼل ﺧﺪاﺳﺖ و دال اﺷﺎره ﺑﻪ دﻳﻦ اﷲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " ‪:‬روى‪ -‬ان ﻣﺮﻳﻢ ﺳﻠﻤﺖ ﻋﻴﺴﻰ اﻟﻰ ﻣﻌﻠﻤﻪ ﻓﻌﻠﻤﻪ‬ ‫اﺑﺠﺪ ﻓﻘﺎل ﻋﻴﺴﻰ أ ﺗﺪري ﻣﺎ »اﺑﺠﺪ »ﻗﺎل ﻻ ﻓﻘﺎل اﻣﺎ اﻻﻟﻒ ﻓ‪Ĥ‬ﻻء اﻟﻠّﻪ و اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ و اﻟﺠﻴﻢ ﺟﻼل اﻟﻠّﻪ و اﻟﺪال دﻳﻦ اﻟﻠّﻪ ﻓﻘﺎل اﻟﻤﻌﻠﻢ أﺣﺴﻨﺖ ﻓﻤﺎ »ﻫﻮز ( "»‬

‫ﺣﻘﻰ ﺑﺮوﺳﻮى اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ :‬ﺗﻔﺴﻴﺮ روح اﻟﺒﻴﺎن‪ ،‬ﻧﺸﺮ داراﻟﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،5‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(333‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ﺑﺎ ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ --‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ و اﻋﻈﻤﻴﺖ "ب" ﺑﺴﻢ اﷲ اﺷﺎره ﺷﺪه ﻛﻪ " ﺳﺮّ ﺑﺴﻤﻠﻪ در ﺑﺎء اﺳﺖ"؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺣﺴﺎﺋﻲ در آﺛﺎر‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﺣﺎدﻳﺚ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻜﺮرا ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ در ﻗﺮآن اﺳﺖ در ﺑﺴﻢ اﷲ اﺳﺖ و ﻫﺮﭼﻪ در ﺑﺴﻢ‬ ‫اﷲ اﺳﺖ در ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ اﺳﺖ‪ --‬ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ﺳﺮّ اﻟﺒﺴﻤﻠﻪ ﻓﻰ اﻟﺒﺎء‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺮّ ﺑﺴﻤﻠﻪ در ﺑﺎء اﺳﺖ ‪ --‬و "ب" ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬ ‫ﺑﻬﺎءاﷲ ‪.‬‬ ‫ﺑﺎري‪ ،‬رواﻳﺎﺗﻲ ﭼﻨﺪ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ در ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬در‬ ‫ﻛﺘﺎب آﻳﻴﻦ ﺑﻨﺪﮔﻰ و ﻧﻴﺎﻳﺶ از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل ‪-‬ﺻﻠّﻰ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻴﻪ و آﻟﻪ و ﺳﻠّﻢ‪ -‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ " ‪:‬‬

‫‪٢‬‬


‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ اﻗﺮب اﻟﻰ اﻻﺳﻢ اﻻﻋﻈﻢ ﻣﻦ ﺳﻮاد اﻟﻌﻴﻦ اﻟﻰ ﺑﻴﺎﺿﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ‬ ‫از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪى آن( "ﺣﺴﻴﻦ ﻏﻔﺎري ﺳﺎروي‪ :‬آﻳﻴﻦ ﺑﻨﺪﮔﻰ و ﻧﻴﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﺒﻴﺎد ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫‪ (87‬و در ﻛﺘﺎب ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ ع آﻣﺪه اﺳﺖ‪ " :‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﺬﻛﻮر در ﻣﺘﻦ از ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺑﻦ‬ ‫ﺳﻨﺎن از اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ ﻋﻠﻰ‪ ‬ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴ‪‬ﻼم رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد ‪:‬ﻫﻤﺎﻧﺎ »ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ« ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺳﻴﺎﻫﻰ دﻳﺪه ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪى آن" )ﺣﻤﻴﺪ رﺿﺎ ﻣﺴﺘﻔﻴﺪ – ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ ﻏﻔﺎري‪ :‬ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر‬ ‫اﻟﺮﺿﺎ ع‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺻﺪوق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (653‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﻣﺘﻦ اﻣﺎﻟﻰ ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻮد و ﺳﻮم آﻣﺪه اﺳﺖ‪" :‬‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ در ﺣﻤﺪ و ﺳﻮره و آن آﻳﻪ اﻳﺴﺖ از ﻗﺮآن و ﺑﺎﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا‬ ‫از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﻔﻴﺪى آن ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ" )ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻛﻤﺮه اي‪ :‬اﻣﺎﻟﻲ ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق‪ ،‬ﻧﺸﺮ اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (642‬و‬ ‫در اﺣﺘﺠﺎﺟﺎت‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ " :‬ﻳﻚ آﻳﻪ از ﻗﺮآن اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺴﻢ اﷲ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﻢ‬ ‫اﻋﻈﻢ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪى آن اﺳﺖ" ) ﻣﻮﺳﻮي ﺧﺴﺮوي‪ :‬اﺣﺘﺠﺎﺟﺎت‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‬ ‫ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،2‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (383‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻃﺒﺴﻰ‪ ،‬در ﺑﺎب‬ ‫ادﻋﻴﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ " :‬رواﻳﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رواﻳﺖ اﺑﻦ ﻋﺒ‪‬ﺎس وارد ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠّﻰ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻴﻪ و‬ ‫آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑِﺴ‪‬ﻢِ اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ »اﺑﺘﺪا ﺑﻨﺎم ﺧﺪاى ﺑﺨﺸﻨﺪه ﻣﻬﺮﺑﺎن«‪ ،‬اﺳﻤﻰ از اﺳﻤﻬﺎى ﺧﺪاى ﺗﻌﺎﻟﻰ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎﻣﻬﺎﺳﺖ و ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻴﺎن آن و ﻣﻴﺎن اﺳﻢ ﺧﺪاى اﻋﻈﻢ ﻣﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ و ﺳﻔﻴﺪى آن از‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﻰ" )ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻃﺒﺴﻲ‪ :‬ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات‪ ،‬ﻧﺸﺮ راﻳﺤﻪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(491‬‬ ‫اﻣﺎ در ﺧﺼﻮص آﻧﻜﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﺳﺮّ ﺑﺴﻢ اﷲ در " ب" ﺑﺴﻢ اﷲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ در اﺷﺎرات ﺗﻔﺴﻴﺮي درﺑﺎره ﺳﻮره‬ ‫ﺣﻤﺪ از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ " ‪:‬و ﻟﻬﺬا روى ﻋﻦ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ وﺳﻴﺪ اﻟﻤﻮﺣﺪﻳﻦ ؛ ﺻﻠﻮات اﷲ و ﺳﻼﻣﻪ ﻋﻠﻴﻪ ‪:‬ان ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻰ اﻟﻘﺮآن ﻓﻰ‬

‫اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ ‪ ،‬و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻰ اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ ﻓﻰ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ‪ ،‬و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻴﻪ ﻓﻰ اﻟﺒﺎء‪ ،‬و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻰ اﻟﺒﺎء ﻓﻰ اﻟﻨﻘﻄﺔ ‪ ،‬و اﻧﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﺗﺤﺖ اﻟﺒﺎء‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ از اﻣﻴﺮﻣﺆﻣﻨﺎن‬ ‫و ﺳﻴﺪ ﻣﻮﺣﺪان ‪ ،‬ﺻﻠﻮات اﷲ و ﺳﻼﻣﻪ ﻋﻠﻴﻪ‪ ،‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ :‬ﻫﺮ آن ﭼﻪ در ﻗﺮآن اﺳﺖ در ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ ﻫﺴﺖ ؛‬ ‫و ﻫﺮﭼﻪ در آن اﺳﺖ در ))ﺑﺎ(( و آﻧﭽﻪ در ))ﺑﺎ(( اﺳﺖ در ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺴﺖ و ﻣﻦ ﻧﻘﻄﻪ زﻳﺮ ((ﺑﺎ(( ﻫﺴﺘﻢ ‪ ...‬و ورد‪ :‬ﺑﺎﻟﺒﺎء‬

‫ﻇﻬﺮاﻟﻮﺟﻮد و ﺑﺎﻟﻨﻘﻄﺔ ﺗﻤﻴﺰ اﻟﻌﺎﺑﺪ ﻋﻦ اﻟﻤﻌﺒﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ و آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮد ﺑﺎ ))ﺑﺎ(( ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه و ﻋﺎﺑﺪ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ زﻳﺮ ))ﺑﺎ(( از‬ ‫ﻣﻌﺒﻮد ﺟﺪا ﺷﺪ( "ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬اﺷﺎرات ﺗﻔﺴﻴﺮى درﺑﺎره ﺳﻮره ﺣﻤﺪ از ﺳﺎﻳﺮ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت اﻣﺎم)س( اﻫﻤﻴﺖ و‬ ‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻮره ﺣﻤﺪ‪. ،‬‬ ‫و در ﺳﺎﻳﺖ ﺷﺒﻜﺔ اﻻﺣﻘﺎﻗﻲ اﻟﺜﻘﺎﻓﻴﺔ در ﺑﺎب ﻋﻦ دﻗﺔ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮف از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ )ع )رواﻳﺖ ذﻳﻞ را ﻧﻘﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ " ‪:‬‬ ‫ﻗﺎل أﺳﺪ اﷲ اﻟﻐﺎﻟﺐ اﻹﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ أﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ) ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺼﻼة و اﻟﺴﻼم ( واﺷﺎر إﻟﻰ أﺳﺮار اﻟﺤﺮوف اﻟﻘﺮآﻧﻴﺔ ﺣﻴﺚ ﻗﺎل ) ﻟﻮ ﺷﺌﺖ ﻷوﻗﺮت ﺳﺒﻌﻴﻦ ﺑﻌﻴﺮا ﻣﻦ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ‬ ‫اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ( أي ) ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺳﺒﻌﻴﻦ ﺑﻌﻴﺮا ﺑﺎﻟﻜﺘﺐ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﺤﺪث ﻋﻦ ﺣﺮف اﻟﺒﺎء و أﺳﺮاره( و ﻗﺎل أﻳﻀﺎ ) ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺼﻼة و اﻟﺴﻼم (‪ :‬ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻘﺮآن ﻓﻲ‬

‫اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ ﻓﻲ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻲ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻓﻲ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ و أﻧﺎ اﻟﻨﻘﻄﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﺖ اﻟﺒﺎء "‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﺟﻮي در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻜﺎﺷﻔﺎن ﺣﺪﻳﺚ ذﻳﻞ را از‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص( رواﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ " ‪:‬ﻇﻬﺮ اﻟﻤﻮﺟﻮدات ﻣﻦ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ( "ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﻫﻤﺪاﻧﻲ‪ :‬ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻣﺘﻦ‬

‫‪٣‬‬


‫اﺳﺮار اﻟﻨﻘﻄﻪ ﻳﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻜﺎﺷﻔﺎن‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﺟﻮي‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﻮﻟﻲ‪ ،1382 ،‬ص ‪ (34‬و ﺳﻴﺪ ﺣﻴﺪر آﻣﻠﻲ در ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫‪ 695‬رﺳﺎﻟﻪ ﻧﻘﺪ اﻟﻨﻘﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺟﺎﻣﻊ اﻻﺳﺮار‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ذﻳﻞ را از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻛﺮم )ص( رواﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ " ‪:‬ﻇﻬﺮ‬ ‫اﻟﻮﺟﻮد ﻣﻦ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ‪".‬اﺑﻦ ﻋﺮﺑﻲ در ﻛﺘﺎب ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻣﻜﻴﻪ ﺿﻤﻦ ذﻛﺮ ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮق ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ " ‪:‬ﺑﺎﻟﺒﺎء ﻇﻬﺮ‬

‫اﻟﻮﺟﻮد( "ﻣﺤﻲ اﻟﺪﻳﻦ اﺑﻦ ﻋﺮﺑﻲ‪ :‬ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻣﻜﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﺟﻮي‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻮﻟﻲ‪،‬‬ ‫ﭼﺎپ اول‪ 1381 ،‬ش‪ ،‬ﺟﻠﺪ‪ ،2‬ص ‪134‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻼم آﻧﻜﻪ‪ ،‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ در ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ در ﻗﺮآن‬ ‫اﺳﺖ در ﺑﺴﻢاﷲ اﺳﺖ و ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻪ در ﺑﺴﻢاﷲ اﺳﺖ در "ب "ﺑﺴﻢاﷲ اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن "ب" ﺑﺴﻢ اﷲ ﺑﺎﺷﺪ و "ب "ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻬﺎءاﷲ‪.‬‬ ‫ﺑﺎري‪ ،‬ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺣﺴﺎﺋﻲ در ﺻﻔﺤﺎت ‪ 136‬و ‪" 137‬رﺳﺎﺋﻞ" در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ " ‪:‬ﺛﻢ‪ ‬اﻋﻠﻢ ان اﻟﺒﺴﻤﻠﻪ‬ ‫اﺳﻢاﷲ اﻻﻋﻈﻢ و ﻓﻰاﻟﺪ‪‬ﻋﺎ اﺳﺄﻟﻚ ﺑﺎﺳﻤﻚ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ و اﻧّﻤﺎ ﻗﺎل اﻟﺮّﺿﺎ)ع( انّ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ اﻗﺮب اﻟﻲ اﻻﺳﻢ اﻻﻋﻈﻢ ﻣﻦ ﺳﻮاد اﻟﻌﻴﻦ اﻟﻲ ﺑﻴﺎﺿﻬﺎ‬ ‫ﻻنّ ﻟﻔﻆ اﻟﺒﺴﻤﻠﺔ اﻻﺳﻢ اﻟﻠّﻔﻈﻰ اﻟّﺬى ﻫﻮ ﺳﻮاد اﻟﻌﻴﻦ اﻗﺮب اﻟﻲ اﻻﺳﻢاﻟﻤﻌﻨﻮى اﻟّﺬى ﻫﻮ ﺑﻴﺎض اﻟﻌﻴﻦ و اﻟﺘﻤﺜﻴﻞ ﻣﺄﺧﻮذ ﻣﻦ ﻇﺎﻫﺮاﻟﻈﺎﻫﺮ ﻓﺎن اﻟﺒﻴﺎض ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ‬ ‫اﻟﺒﺴﺎﻃﺔ واﻟﺴ‪‬ﻮاد ﻋﻦ اﻟﺘّﺮﻛﻴﺐ ‪ ...‬و ﻟﻤ‪‬ﺎ ﻛﺎن اﺷﺮف اﻻﻛﻮان ﻛﻮن اﻻﺳﻢ اﻻﻋﻈﻢ واﻟﻮﺟﻮد ﻣﺒﻨﻴ‪‬ﺄ ﻋﻠﻴﻪ وﺟﺐ ان ﻳﻜﻮن او‪‬ل اﻟﻤﻮﺟﻮدات ﻟﻌﻠﻴ‪‬ﺘﻪ و اﻟﻜﺘﺎب اﻟﺘّﺪوﻳﻨﻰ‬

‫ﻃﺒﻖ اﻟﻜﺘﺎب اﻟﺘّﻜﻮﻳﻨﻰ ﻛﺎن اﻻﺳﻢاﻻﻋﻈﻢ او‪‬ل اﻟﺘّﺪوﻳﻨﻰ و ﻫﻮ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ ‪.‬ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﺑﺴﻤﻠﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در‬ ‫دﻋﺎ آﻣﺪهاﺳﺖ ﺗﺮا ﺳﺆال ﻣﻴﻜﻨﻢ ﺑﻪ اﺳﻤﺖ ﻛﻪ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ اﺳﺖ و ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ)ع( ﻓﺮﻣﻮدهاﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ ﺑﺎﻟﻨّﺴﺒﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪى آن ﭼﺮا ﻛﻪ ﻟﻘﻆ ﺑﺴﻤﻠﻪ اﺳﻤﻰ‬ ‫ﻟﻔﻈﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻌﻨﻮى ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﺳﭙﻴﺪى ﭼﺸﻢ اﺳﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫و اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ از ﻇﺎﻫﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺳﻔﻴﺪى ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺴﺎﻃﺖ اﺳﺖ و ﺳﻴﺎﻫﻰ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ ...‬و‬ ‫ﭼﻮن اﺷﺮف ﻣﻮﺟﻮدات وﺟﻮد اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ وﺟﻮد اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ در‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ او‪‬ﻟﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﻜﻪ ﻋﻠّﺖ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﻛﺘﺎب‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺘﺎب ﺗﻜﻮﻳﻦ اﺳﺖ ﻟﻬﺬا اﺳﻢ اﻋﻈﻢ در او‪‬ل ﺗﺪوﻳﻦ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﻢ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ‪ " ،‬ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا اﺷﺮف ﻣﻮﺟﻮدات اﺳﺖ و او‪‬ﻟﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮق اﺳﺖ و‬ ‫ﻟﺬا ﻣﺒﻨﺎ و ﻋﻠّﺖ ﻫﻤﻪٔ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و ﻣﻮﺟﻮدات دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻜﻮﻳﻦ و ﻣﺮاﺗﺐ وﺟﻮد و ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ آﻧﮕﺎه ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻛﺘﺎب ﺗﺪوﻳﻦ )ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺘﺎب ﺗﻜﻮﻳﻦ و ﻫﺴﺘﻰ اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ او‪‬ﻟﻴﻦ اﺳﻢ و ﻋﻠّﺖ ﻫﻤﻪٔ اﺳﻤﺎء اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻧﻴﺰ در ﺳﺮآﻏﺎز ﻗﺮآن ﻗﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ .‬از اﻳﻨﺠﺎ واﺿﺢ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ رﻣﺰ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﺧﺺ‪ ‬ﺣﺮف ﺑﺎء اﺳﺖ‬ ‫ﻗﺎﻋﺪه ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎﻳﺪ در او‪‬ل ﻫﻤﻪٔ ﺣﺮوف و ﻛﻠﻤﺎت ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد و‬ ‫ٔ‬ ‫ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬ ‫آﻧﻬﻢ ﭼﻴﺰى ﺟﺰ ﺑﺎء ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎء ﻫﻢ ﺑﻬﺎءاﷲ اﺳﺖ" )ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺴﻢاﷲاﻟﺮّﺣﻤﻦاﻟﺮّﺣﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎدر ﺳﻌﻴﺪى‪ ،‬ص ‪(4‬‬

‫‪٤‬‬


‫اﻣﺎ از دﻳﮕﺮ آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻳﺪ اﻳﻦ ادﻋﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ در "ب" ﺑﺴﻢ اﷲ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ) ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﻬﺎء‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ( دﻋﺎي اﻋﻤﺎل ﺳﺤﺮﻫﺎي ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎء‪ ،‬در آن در رأس‬ ‫اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ دﻋﺎ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻲ ﺑﺮده اﻧﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬در ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ‬ ‫اﻟﺠﻨﺎن‪ ،‬ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺎس ﻗﻤﻲ‪ ،‬در دﻋﺎي اﻋﻤﺎل ﺳﺤﺮﻫﺎي ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪ ،‬از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ )ع( ﻧﻘﻞ‬ ‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ اﻳﻦ دﻋﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ )ع( در ﺳﺤﺮﻫﺎي ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ ‪:‬‬ ‫اَﻟﻠّﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ا‪‬ﻧّﻰ اَﺳ‪‬ﺌَﻠُﻚ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦْ ﺑ‪‬ﻬ‪Ĥ‬ﺋ‪‬ﻚ‪ ‬ﺑِﺎَﺑ‪‬ﻬﺎه‪ ،‬و‪‬ﻛُﻞﱡ ﺑ‪‬ﻬ‪Ĥ‬ﺋ‪‬ﻚ‪ ‬ﺑ‪‬ﻬِﻰ‪ ،‬اَﻟﻠّﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ا‪‬ﻧّﻰ اَﺳ‪‬ﺌَﻠُﻚ‪ ‬ﺑِﺒ‪‬ﻬ‪Ĥ‬ﺋ‪‬ﻚ‪ ‬ﻛُﻠﱢﻪ‪. ‬اﻧﺘﻬﻲ‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب اﺧﺒﺎر و آﺛﺎر ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬در ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪" :‬‬ ‫اﻳﻮب ﺑﻦ ﻳﻘﻄﻴﻦ ﺑﺮاى ﺣﻀﺮت رﺿﺎ )ع( ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻋﺎ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮاى او‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻋﺎى ﺣﻀﺮت ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺤﺮﻫﺎى ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺪرم از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ‬ ‫رواﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ارج و اﻋﺘﺒﺎر دارد و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎى ﺧﻮاﻧﻨﺪه را ﺑﺮﻣﻴ‪Ĥ‬ورد‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ در ﺑﺎره اﻳﻦ دﻋﺎ ﺟﻨﮓ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ اﺷﺨﺎﺻﻰ را ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﻮد‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻴﺪﻫﺪ ‪ ...‬ﺣﻀﺮت ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻢ آﺷﻜﺎر ﻣﻰﻛﺮدم ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ دﻋﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺎه اﻳﻦ دﻋﺎ را ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮدﻳﺪ در اﻧﺠﺎم درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد ﻛﻮﺷﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ او از ﻋﻠﻮم ﺧﻔﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و‬

‫از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻫﻠﻴﺖ ﻧﺪارد ﻣﻜﺘﻮم ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬دروﻏﮕﻮﻳﺎن‪ ،‬و ﻣﻨﻜﺮان‪ ،‬اﻫﻠﻴﺖ اﻳﻦ دﻋﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و او دﻋﺎء ﻣﺒﺎﻫﻠﻪ اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﺘﻦ آن از ﻗﺮار ذﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﺋﻰ « اَﻟﻠّﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ا‪‬ﻧّﻰ اَﺳ‪‬ﺌَﻠُﻚ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦْ ﺑ‪‬ﻬ‪Ĥ‬ﺋ‪‬ﻚ‪ ‬ﺑِﺎَﺑ‪‬ﻬﺎه‪ ،‬و‪‬ﻛُﻞﱡ ﺑ‪‬ﻬ‪Ĥ‬ﺋ‪‬ﻚ‪ ‬ﺑ‪‬ﻬِﻰ‪» ‬ﺗﺎ آﺧﺮ ( "ﻋﺰﻳﺰ اﷲ ﻋﻄﺎردي‪:‬‬ ‫اﺧﺒﺎر و آﺛﺎر ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺻﺪر‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(566‬‬ ‫ﺑﺎري‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ در ﻓﻮق ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ﻧﺰد ﻫﻤﮕﺎن ﻓﺎش ﻧﮕﺮدﻳﺪه و ﺣﺘﻲ اﺋﻤﻪ‬ ‫اﻃﻬﺎر ﻧﻴﺰ ﺣﻜﻤﺖ را ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﻜﺘﻮم ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮده‪ ،‬ﻗﻠﻴﻠﻲ از‬ ‫ﻋﺎرﻓﺎن و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﻲ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ را ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺪان اﻓﺘﺨﺎر ﺟﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎب داﺳﺘﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﺎ‬ ‫ﻗﺼﻪﻫﺎى ﻗﺮآن از آدم ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ " :‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮدى ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻰ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﭘﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ در رواﻳﺎت‪ ،‬ﻣﻀﺎﻣﻴﻨﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻧﺴﺒﺖ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﺑﺴﻤﻠﺔ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪى آن و ﻳﺎ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ در ﺳﻮره ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد ( "ﻳﻮﺳﻒ ﻋﺰﻳﺰي‪ :‬داﺳﺘﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﺎ ﻗﺼﻪﻫﺎى ﻗﺮآن از‬ ‫آدم ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻫﺎد‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(31‬‬ ‫ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺣﺴﺎﺋﻲ و ﺳﻴﺪ ﻛﺎﻇﻢ رﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺸﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت اﻋﻠﻲ و ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻠﻬﻢ ﺑﻪ اﻟﻬﺎﻣﺎت‬ ‫رﺑﺎﻧﻴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﻠﺐ ﭘﺎك و ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻴﺮﺷﺎن ﺑﺎﻧﻮار ﺗﻘﺪﻳﺲ و ﺗﻨﺰﻳﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻠﻲ اﺳﺮار ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﺪ‪ ،‬در آﺛﺎرﺷﺎن‬ ‫ﺿﻤﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻣﻜﺮرا اﻇﻬﺎر ﻣﻴﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺟﺎﻣﻊ ﺟﻤﻴﻊ ﺣﻘﺎﻳﻖ اﻟﻬﻲ و‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺮار رﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ و در ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎء‪ ،‬اﺷﺎره ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻲ اﻟﻤﺜﻞ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻛﺎﻇﻢ رﺷﺘﻲ در‬ ‫ﺳﺮ آﻏﺎز ﻛﺘﺎﺑﺶ "رﺳﺎﻟﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ" ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ "ﺑﻬﺎء" ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪٥‬‬


‫ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻋﺎرف و ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﻋﻈﻤﺖ اﺳﻢ‬ ‫اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎء‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻟﻘﺐ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻣﻠﺤﻘﺎت ﻣﻮش و‬ ‫ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ 230‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪش‬

‫ﺳﺮوري ﺑﺮ ﻛﻞ اﺳﻤﺎء ﺑﺎﺷﺪش‬

‫و ﻣﻮﻟﻮي در دﻓﺘﺮ اول ﻣﺜﻨﻮي‪ ،‬ﺑﻴﺖ ‪ ،1759‬ﻣﻲ ﺳﺮاﻳﺪ ‪:‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻬﺎ و ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ را ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‬

‫ﺟﺎﻧﺐ ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘﻦ ﺑﺸﺘﺎﻓﺘﻴﻢ‬

‫(ﻣﺜﻨﻮي ﻣﻌﻨﻮي‪ :‬ﺑﻪ اﻫﺘﻤﺎم دﻛﺘﺮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ اول ‪ ،1378‬از ﻧﺴﺨﻪ ‪ 677‬ه‪.‬ق)‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺪﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ‪ " :‬ﻣﻦ ﻃﻠﺒﻨﻲ وﺟﺪﻧﻲ و ﻣﻦ وﺟﺪﻧﻲ ﻋﺮﻓﻨﻲ و ﻣﻦ ﻋﺮﻓﻨﻲ‬ ‫ﻋﺸﻘﻨﻲ و ﻣﻦ ﻋﺸﻘﻨﻲ ﻋﺸﻘﺘﻪ و ﻣﻦ ﻋﺸﻘﺘﻪ ﻗﺘﻠﺘﻪ و ﻣﻦ ﻗﺘﻠﺘﻪ ﻓﺎﻧﺎدﻳﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﺮا ﻃﻠﺐ ﻛﺮد ﻳﺎﻓﺖ ﻣﺮا و آﻧﻜﻪ ﻣﺮا‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ و آن ﻛﻪ ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﺷﻖ او ﺷﺪم و آن ﻛﻪ ﻣﻦ ﻋﺎﺷﻖ او ﺷﺪم او را در‬ ‫راه ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪم و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ ﻣﻦ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎي او ﻫﺴﺘﻢ") روح اﷲ ﻣﻬﺮاﺑﺨﺎﻧﻲ‪ :‬اﻟﻬﺎم ﺷﻌﺮا‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ‪ 2004 ،‬ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(71‬‬ ‫ﺷﻴﺦ ﺑﻮﺋﻲ در ﻛﺘﺎب ﺷﻤﺲ اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ در ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدﻫﻢ ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻬﺎء ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﺑﺸﺎرت ﻣﻴﺪﻫﺪ‪" :‬‬ ‫ﺳﻮف ﻳﺸﺮق اﺷﺮاﻗﺎ ﻣﻦ اﻟﻮﺟﻪ اﻟﺒﻬﻲ اﻻﺑﻬﻲ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻟﺒﻬﺎء ﻓﻲ ﻳﻮم اﻟﻤﻄﻠﻖ و ﻳﺪﺧﻞ ﻣﺮج ﻋﻜﺎ و ﻳﺘﺤﺪ ﻣﻦ ﻋﻠﻲ‬ ‫اﻻرض ﻛﻠﻬﺎ"‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺰودي ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﺸﺮق ﻃﻠﻌﺖ و ﺟﻤﺎل اﺑﻬﻲ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﻬﺎء ﺗﺠﻠﻲ و اﺷﺮاق ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ در ﻳﻮم‬ ‫ﻇﻬﻮر و در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﻜﺎ وارد ﺷﺪه ﺟﻤﻴﻊ را ﻣﺘﺤﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد )ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻬﺮرﻳﺰ‪ :‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺑﺪﻳﻊ –‬ ‫ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(41‬‬ ‫در رﺳﺎﻟﻪ ﺳﺆال و ﺟﻮاب از ﻣﺘﻤﻤﺎت ﻛﺘﺎب ﻣﺴﺘﻄﺎب اﻗﺪس‪ ،‬ﻓﻘﺮه ‪ 77‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ " :‬در اﺳﻼم ﺣﺪﻳﺜﻲ دال ﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن اﺳﻤﺎء ﻣﺘﻌﺪد ﺧﺪا ﻳﻜﻲ از ﻫﻤﻪ ﻋﻈﻴﻤﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻮﻳﺖ اﻳﻦ اﺳﻢ ﺗﺎ ﺑﺤﺎل ﻣﺴﺘﻮر ﺑﻮد ﺗﺎ‬ ‫آﻧﻜﻪ ﺟﻤﺎﻟﻘﺪم ) ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎﺋﺎﷲ( ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ "ﺑﻬﺎء" اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ‪".‬‬ ‫در ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻜﻨﻮن ﺑﻮدن اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ‪ ،‬در اﻟﺼﺤﻴﻔﺔ اﻟﺴﺠﺎدﻳﺔ‪ ،‬دﻋﺎى ﭘﻨﺠﺎﻫﻢ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ‪ -‬ﻗﺴﻢ ﺑﻨﺎﻣﻬﺎى‬ ‫ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪهات )ﻧﺎﻣﻬﺎﺋﻴﻜﻪ ﻋﻠﻢ آن را ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادهاى‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‪ -‬ﺻﻠّﻰ اﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ و آﻟﻪ‪ -‬ﻓﺮﻣﻮده‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ را‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻫﺰار ﻧﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺰار ﻧﺎم را ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺰار ﻧﺎم را ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﺧﺪا و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺰار‬ ‫ﻧﺎم را ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﺧﺪا و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻫﺰار را ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺳﻴﺼﺪ ﻧﺎم از آن‬ ‫ﻫﺰار ﻧﺎم در ﺗﻮرﻳﺔ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻴﺼﺪ در اﻧﺠﻴﻞ‪ ،‬و ﺳﻴﺼﺪ در زﺑﻮر‪ ،‬و ﻳﻜﺼﺪ در ﻗﺮآن‪ ،‬ﻧﻮد و ﻧﻪ ﻧﺎم آﺷﻜﺎر و »ﻳﻜﻰ اﺳﻢ‬

‫‪٦‬‬


‫اﻋﻈﻢ« از آﻧﻬﺎ ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ )اﻧﺘﻬﻲ )ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻴﻨﻘﻲ ﻓﻴﺾ اﻻﺳﻼم‪ :‬اﻟﺼﺤﻴﻔﺔ اﻟﺴﺠﺎدﻳﺔ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 379‬و‬ ‫‪(380‬‬ ‫در ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺎرف ﻗﺮآن در اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ... " :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﻤﺎء ﺧﺪاي ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳﻤﺎء را ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﮕﻲ در ﺗﺤﺖ آن ﻗﺮار دارﻧﺪ و آن اﺳﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎ آن را اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ ‪ ...‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ آن اﺳﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﺛﺎر ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ آن ﺷﻮد و‬ ‫ﻫﺮ اﻣﺮي در ﺑﺮاﺑﺮش ﺧﺎﺿﻊ ﮔﺮدد" ) ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪي اﻣﻴﻦ‪ :‬ﻣﻌﺎرف ﻗﺮآن در اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ‬ ‫اول‪ 1370 ،‬ش‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 38‬و ‪ (39‬و ﻣﻼﺻﺪرا در ﻛﺘﺎب ﻣﻈﺎﻫﺮ اﻻﻟﻬﻴﻪ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪ " :‬ﺑﻲ ﺷﻚ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﻤﺎل ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺟﻤﻴﻊ ﻣﻌﺎﻧﻲ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻈﻬﺮ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﻤﻜﻨﺎت ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻈﺎﻫﺮﻧﺪ را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد" ) ﺻﺪراي ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﺻﺪراﻟﻤﺘﺄﻟﻴﻦ‬ ‫ﻣﻼﺻﺪرا‪ :‬اﻟﻤﻈﺎﻫﺮ اﻟﻬﻴﻪ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﻃﺒﻴﺒﻴﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،1364 ،‬ص ‪(31‬‬ ‫ﺑﺎري‪ " ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﺒﻬﺎء ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻨﻘﻮل از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده "اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎءاﷲ" ﻛﻠﻤﻪ‬ ‫ﺑﻬﺎء را ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺎم ﻣﻘﺪس ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻤﻪ ﺣﻘﺎﺋﻖ اﻟﻬﻲ و اﺳﺮار روﺣﺎﻧﻲ و اﺳﻤﺎء رﺑﺎﻧﻲ و رﻣﻮز‬ ‫آﺳﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ "ﺑﺎء" ﻛﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﻤﻠﻪ اﺳﺖ ﻛﺎﻓﻞ ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺎﻧﻲ و ﺳﺮآﻏﺎز ﻛﺘﺐ ﻣﻘﺪﺳﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻜﻮﻳﻦ و ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻔﺮﻣﻮده ﻣﺒﺎرك ﻫﻤﻪ ﻋﻮاﻟﻢ ﻏﻴﺐ و ﺷﻬﻮد و ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ و ﻋﻠﺖ ﺧﻠﻖ اﻳﺠﺎد رﻣﺰي از ﻣﺸﻴﺖ اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در "ب" ﺟﻤﻊ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻴﺖ اوﻟﻴﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﻠﻌﺖ اﺑﻬﻲ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻋﻮد ﻫﻤﻪ‬ ‫ادﻳﺎن ﻣﺎﺿﻴﻪ و اﻣﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ" )ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻬﺮرﻳﺰ‪ :‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺑﺪﻳﻊ – ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(37‬‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻼم آﻧﻜﻪ‪ ،‬در واﻗﻊ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻇﻬﻮر ﻛﻠﻲ اﻟﻬﻲ و ﻣﻮﻋﻮد ﺟﻤﻴﻊ اﻣﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺖ ﻟﺬا در‬ ‫ﺑﻴﺎن اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎﺳﺖ؛ ﻧﺘﻴﺠﺘﺎ ﺑﺎﻳﺪ اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮق و ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻨﺸﺎء‬ ‫ﻛﻠﻴﻪ رﻣﻮز اﺳﺮار اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اول ﻛﺘﺎب ﺗﺪوﻳﻦ )ﻗﺮآن( ﺑﻨﺎم ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ)ﻫﻮﺷﻨﮓ‬ ‫ﮔﻬﺮرﻳﺰ ‪:‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺑﺪﻳﻊ – ﻟﻨﺪن‪ ،‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ ،2003‬ص ‪ (164‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﻢ‬ ‫اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ آﺷﻜﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﺒﺎرﻛﺸﺎن ﺗﺤﻘﻖ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‪،‬‬ ‫اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻘﺪس ﺗﺮﻳﻦ و ﺟﺎﻣﻌﺘﺮﻳﻦ اﺳﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ داراي ﺟﻤﻴﻊ ﻛﻤﺎﻻت اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﺣﻘﺎﻳﻖ‬ ‫اﺳﻤﺎء ﻣﻘﺪس اﻟﻬﻲ را در ﺑﺮ دارد؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻧﺎﻣﻪ اي از ﺟﺎﻧﺐ ﺣﻀﺮت ﺷﻮﻗﻲ اﻓﻨﺪي در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ‬ ‫ﻣﺮﻗﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ ‪:‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ‪ ،‬ﻧﺎم ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ اﺳﺖ‪ ...‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﺑﺎ اﻋﻈﻢ‬ ‫اﺳﺎﻣﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ اﻳﺸﺎن اﻋﻈﻢ ﻇﻬﻮر اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻧﺎﻣﻪ اي از ﺟﺎﻧﺐ ﺣﻀﺮت ﺷﻮﻗﻲ‬ ‫اﻓﻨﺪي ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ در ‪ 26‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪(1941‬‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻋﻠﻲ در ﺷﺄن ﻣﻘﺎم ﺑﻬﺎء در ﺗﻮﻗﻴﻌﻲ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ " ‪:‬و ان ﺑﻬﺎء ﻣﻦ ﻳﻈﻬﺮه اﷲ ﻓﻮق ﻛﻞ ﺑﻬﺎء و ان ﺟﻼﻟﻪ ﻓﻮق ﻛﻞ ﺟﻼل‪ .‬و ان ﺟﻤﺎﻟﻪ‬

‫ﻓﻮق ﻛﻞ ﺟﻤﺎل‪ ...‬و ان ﻧﻮره ﻓﻮق ﻛﻞ ﻧﻮر‪ ...‬و ان اﺳﻤﺎﺋﻪ ﻓﻮق ﻛﻞ اﺳﻤﺎء‪.‬اﻧﺘﻬﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻴﺎن ﻣﺒﺎرك‪ :‬ﺑﺪرﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﻼل ﻣﻦ ﻳﻈﻬﺮه اﷲ‬

‫‪٧‬‬


‫)ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ( ﻣﺎﻓﻮق ﻫﺮ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ او ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻋﻈﻤﺘﻬﺎ و ﺟﻤﺎل او ﻓﻮق ﻫﻤﻪ ﺟﻤﺎﻟﻬﺎ‪ ...‬و ﻧﻮرش‬ ‫ﭘﺮﻓﺮوغ ﺗﺮ از ﻫﺮ روﺷﻨﺎﺋﻲ‪ ...‬و اﺳﻤﺶ اﻋﻈﻢ از ﻛﻞ اﺳﻤﺎء اﺳﺖ( "ﻣﻨﺘﺨﺒﺎت آﻳﺎت از آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﻧﻘﻄﻪ اوﻟﻲ‪،‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ‪(110‬‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ " :‬اﻣﺮوز روزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﺎل ﻗﺪم ﻣﻦ ﻏﻴﺮ ﺳﺘﺮ و ﺣﺠﺎب ﻇﺎﻫﺮ اﺳﺖ و اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻦ‬ ‫ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺎر ﻣﺸﻬﻮد‪ .‬ﺑﺎب ﻓﻀﻠﺶ ﺑﺮ وﺟﻪ اﺣﺒﺎب ﻣﻔﺘﻮح ﮔﺸﺘﻪ و ﻋﻨﺎﻳﺘﺶ ﻛﻞ را اﺣﺎﻃﻪ ﻓﺮﻣﻮده") آﺛﺎر ﻗﻠﻢ اﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ‬ ‫‪ ،5‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (24‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻀﺮﺗﺸﺎن در ﻟﻮﺣﻲ در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ " :‬ﺣﻤﺪ ﻣﻘﺪس از ذﻛﺮ ﻣﻤﻜﻨﺎت‬ ‫ﺳﺎﺣﺖ اﻣﻨﻊ اﻗﺪس ﺣﻀﺮت ﻣﻘﺼﻮدي را ﻻﻳﻖ و ﺳﺰاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺘﺎح اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎب ﻟﻘﺎ را ﺑﺮ وﺟﻪ ﻋﺎﻟﻢ و ﺟﻤﻴﻊ‬ ‫اﻣﻢ ﮔﺸﻮد و ﺑﺎﻋﻠﻲ اﻟﻨﺪاء ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ارض و ﺳﻤﺎء ﺻﻼ در داد و ﻛﻞ را ﺑﻪ اﻓﻖ اﻋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺮ ﻇﻬﻮر و ﺑﺮوز ﻣﺎﻟﻚ‬ ‫اﺳﻤﺎﺳﺖ دﻋﻮت ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬ﺑﺎب وﺻﺎل ﺑﮕﺸﻮد و ﺑﻪ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ راه ﻧﻤﻮد" ) آﻳﺎت اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،2‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(17‬‬ ‫ﺑﺎري‪ ،‬ﺳﺨﻦ از ﻋﻈﻤﺖ "ﺑﻬﺎء" ﻛﻪ در آﺛﺎر و ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺪان اﺷﺎره ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﮕﻨﺠﺪ؛ ﭼﻪ از‬ ‫ﺣﻴﺚ ارﺗﺒﺎط ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء ﺑﺎ ذات اﻗﺪس اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﭼﻪ از ﺣﻴﺚ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء در اﺣﺎدﻳﺚ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺑﻴﺎن اوج‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ و اﻗﺘﺪار‪ ،‬و ﭼﻪ از آن ﺣﻴﺚ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻊ و ﺣﺎﺋﺰ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎء اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﺑﻮده و‬ ‫اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫اﺷﺎره ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﻬﺎء ﺧﺪا در ﺑﺴﻴﺎري از آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻬﺎء ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬ ‫ﻫﻤﻪ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ادﻋﻴﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬در دﻋﺎﻫﺎي‬ ‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴ‪‬ﻼم‪ ،‬در ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻋﻠﻮﻳﻪ‪ ،‬در ﺑﺎب " و ﻣﻦ دﻋﺎﺋﻪ ﻓﻰ اﻟﺤﺮز و اﻟﻌﻮذة"‪ ،‬ﺣﻀﺮﺗﺸﺎن ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ‪:‬اﻟﻠّﻬﻢ‪ ‬ﺑﺘﺎﻟّﻖ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء ﻋﺮﺷﻚ ﻣﻦ اﻋﺪاﺋﻰ اﺳﺘﺘﺮت ‪ ...‬ﻳﺎ ﻣﻮﻻى ﻃﻠﺒﺖ ﻛﻴﻒ اﺧﺎف و اﻧﺖ اﻣﻠﻰ و ﻛﻴﻒ اﺿﺎم و ﻋﻠﻴﻚ ﻣﺘّﻜﻠﻰ اﺳﻠﻤﺖ‬

‫اﻟﻴﻚ ﻧﻔﺴﻰ و ﻓﻮ‪‬ﺿﺖ اﻟﻴﻚ اﻣﺮى و ﺗﻮﻛّﻠﺖ ﻓﻰ ﻛﻞّ اﺣﻮاﻟﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﺪرﺧﺸﺶ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء ﻋﺮش ﺗﻮ از دﺷﻤﻨﺎﻧﻢ ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻢ ‪ ...‬اى‬ ‫ﻣﻮﻻى ﻣﻦ‪ -‬ﺟﻮﻳﺎﻳﻢ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺘﺮﺳﻢ ﻛﻪ آرزوﻳﻢ ﺗﻮﺋﻰ‪ ،‬و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم ﻛﻪ اﻋﺘﻤﺎدم ﺑﺮ ﺗﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﺘﻮ ﺳﭙﺮدم‪ ،‬و ﻛﺎرم را ﺑﺘﻮ واﮔﺬاردم‪ ،‬و در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﻰ ﺑﺘﻮ ﺗﻮﻛﻞ دارم" )ﺳﻴﺪ ﻫﺎﺷﻢ رﺳﻮﻟﻲ ﻣﺤﻼﺗﻲ‪ :‬ﺻﺤﻴﻔﻪ‬ ‫ﻋﻠﻮﻳﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (233‬در ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق ﮔﻴﻼﻧﻰ آﻣﺪه اﺳﺖ " ‪:‬و ﻟﻦ ﻳﺠﺪ إﻟﻰ‬

‫ذﻟﻚ ﺳﺒﻴﻼ إﻟّﺎ ﻣﻦ ﻗﺪ ﻋﻔﻰ اﻟﻠﱠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ‪ ،‬و ﻏﻔﺮ ﻟﻪ ﻣﺎ ﺗﻘﺪ‪‬م ﻣﻦ ذﻧﺒﻪ و ﻣﺎ ﺗﺎﺧّﺮ‪ ،‬و زﻳ‪‬ﻨﻪ و اﻟﺒﺴﻪ ﻣﻦ ﻧﻮر ﺑﻬﺎﺋﻪ ‪.‬ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬راه ﻧﻤﻰﺑﺮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺖ‬ ‫ﻛﻤﺎل‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻔﻮ اﺳﺖ و ﻣﺎﻟﻚ اﻳﻦ در‪ ‬ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ آﻣﺮزﻳﺪه ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﭘﻴﺶ و ﭼﻪ‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻋﻘﺐ‪ .‬و ﺟﻨﺎب ﻋﺰّت او را ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﺳﺘﻮده و اﻃﻮار ﻣﺤﻤﻮده‪ ،‬ﻣﺰﻳ‪‬ﻦ و ﻣﺤﻠّﻰ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء و ﻋﺰّت‬ ‫اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﻣﺘﻠﺒ‪‬ﺲ ﺑﺎﺷﺪ" ) ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ﮔﻴﻼﻧﻲ‪ :‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭘﻴﺎم ﺣﻖ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (374‬و در ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن‪-‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر‪ ،‬از اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴ‪‬ﻼم آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ از ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺳﺮادق ﻣﺠﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺳﺮادق ﺑﻬﺎء اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺳﺮادق‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ اﺳﺖ و ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺳﺮادق ﺟﻼل اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺳﺮادق ﻋﺰّﺗﺴﺖ و ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ‬

‫‪٨‬‬


‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺳﺮادق ﺳﺮاﺋﺮ اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺶ اﺳﺖ و واﻻ و ﺧﻮب و ﺧﺮم‪ ،‬و ﭘﺮوردﮔﺎر ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺮش‬ ‫ﺑﺰرگ‪ ،‬اﻧﺘﻬﻲ ) ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻛﻤﺮه اي‪ :‬آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ‬ ‫‪ ،2‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(44‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در رواﻳﺎت ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﻬﺎء ﺑﺎ ذات اﻟﻬﻲ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬در ﺻﺤﻔﻴﻪء ﺳﺠﺎدﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎء رب‬ ‫اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد " ‪:‬و ﺧﻴﺮ ﻣﺎ ﻗﺮأﺗﻪ ﻓﻲ ﺻﻔﺔ اﻹﻣﺎم ﻗﻮل اﻹﻣﺎم اﻷﻋﻈﻢ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ )ع( ﻓﻲ اﻟﺼﺤﻴﻔﺔ اﻟﺴﺠﺎدﻳﺔ‪» :‬اﻟﻠﻬﻢ اﻧﻚ أﻳﺪت دﻳﻨﻚ ﻓﻲ‬ ‫ﻛﻞ أوان ﺑﺈﻣﺎم أﻗﻤﺘﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﻟﻌﺒﺎدك‪ ،‬و ﻣﻨﺎرا ﻓﻲ ﺑﻼدك ﺑﻌﺪ أن وﺻﻠﺖ ﺣﺒﻠﻪ ﺑﺤﺒﻠﻚ‪ ،‬و ﺟﻌﻠﺘﻪ اﻟﺬرﻳﻌﺔ اﻟﻰ رﺿﻮاﻧﻚ‪ ،‬و اﻓﺘﺮﺿﺖ ﻃﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬و ﺣﺬرت ﻣﻌﺼﻴﺘﻪ‪ ،‬و‬ ‫أﻣﺮت ﺑﺎﻣﺘﺜﺎل أواﻣﺮه‪ ،‬و اﻻﻧﺘﻬﺎء ﻋﻨﺪ ﻧﻬﻴﻪ‪ ،‬و ان ﻻ ﻳﺘﻘﺪﻣﻪ ﻣﺘﻘﺪم‪ ،‬و ﻻ ﻳﺘﺄﺧﺮ ﻋﻨﻪ ﻣﺘﺄﺧﺮ‪ -‬أي ﻳﺒﻘﻰ ﻣﺘﺎﺑﻌﺎ ﻟﻪ‪ -‬ﻓﻬﻮ ﻋﺼﻤﺔ اﻟﻼﺋﺬﻳﻦ‪ ،‬و ﻛﻬﻒ اﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬و ﻋﺮوة‬

‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬و ﺑﻬﺎء رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ( "»ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد‪ :‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻜﺎﺷﻒ‪ ،‬دار اﻟﻜﺘﺐ اﻹﺳﻼﻣﻴﺔ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ 1424‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫)‪197‬و در ادﻋﻴﻪ اي ﺑﻪ ﺑﺎء ﺑﻬﺎء ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ " :‬و روي ﻋﻨﻬﻢ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴ‪‬ﻼم ﻓﻲ أدﻋﻴﺔ اﻟﺘﻌﻘﻴﺐ« ‪:‬اﻟﻠﻬﻢ‪ ‬ﺑﺄﻟﻒ اﻻﺑﺘﺪاء‪،‬‬ ‫و ﺑﺒﺎء اﻟﺒﻬﺎء‪ ،‬ﺑﺘﺎء اﻟﺘﺄﻟﻴﻒ‪ ،‬ﺑﺜﺎء اﻟﺜﻨﺎء‪ ،‬ﺑﺠﻴﻢ اﻟﺠﻼل‪ ،‬ﺑﺤﺎء اﻟﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎء اﻟﺨﻔﺎء‪ ،‬ﺑﺪال اﻟﺪوام‪ ،‬ﺑﺬال اﻟﺬﻛﺮ‪ ،‬ﺑﺮاء اﻟﺮﺑﻮﺑﻴ‪‬ﺔ‪ ،‬ﺑﺰاي اﻟﺰﻳﺎدة‪ ،‬ﺑﺴﻴﻦ اﻟﺴ‪‬ﻼﻣﺔ‪ ،‬ﺑﺸﻴﻦ اﻟﺸﻜﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﺼﺎد اﻟﺼﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻀﺎد اﻟﻀﻮء‪ ،‬ﺑﻄﺎء اﻟﻄﻬﺮ‪ ،‬ﺑﻈﺎء اﻟﻈﻼم‪ ،‬ﺑﻌﻴﻦ اﻟﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻐﻴﻦ اﻟﻐﻔﺮان‪ ،‬ﺑﻔﺎء اﻟﻔﺮداﻧﻴ‪‬ﺔ‪ ،‬ﺑﻘﺎف اﻟﻘﺪرة‪ ،‬ﺑﻜﺎف اﻟﻜﻠﻤﺔ اﻟﺘﺎﻣ‪‬ﺔ‪ ،‬ﺑﻼم اﻟﻠﻮح‪ ،‬ﺑﻤﻴﻢ اﻟﻤﻠﻚ‪ ،‬ﺑﻨﻮن‬

‫اﻟﻨﻮر‪ ،‬ﺑﻮاو اﻟﻮﺣﺪاﻧﻴ‪‬ﺔ‪ ،‬ﺑﻬﺎء اﻟﻬﻴﺒﺔ‪ ،‬ﺑﻼم أﻟﻒ ﻻ إﻟﻪ إﻟّﺎ أﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎء ﻳﺎ ذا اﻟﺠﻼل و اﻹﻛﺮام و اﻟﺪﻋﺎء ( "ﺑﺮوﺟﺮدى ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ‪:‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺮاط‬ ‫اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺼﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﻗﻢ ‪ 1416‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،4‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(52‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ‪ ،‬در رواﻳﺘﻲ روح اﻟﻘﺪس‪ ،‬ﻣﺸﻴﺖ اوﻟﻴﻪ و اول ﻣﺎ ﺧﻠﻖ اﷲ " ﺑﻬﺎء اﷲ "ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ " ‪:‬و اﻟﺮوح‬ ‫اﻟﻘﺪس اﻷﻋﻠﻰ ﻫﻮ ﺣﻘﻴﻘﺔ ﺣﻘﺎﺋﻖ اﻷﺷﻴﺎء ﻛﻠّﻬﺎ و ﻫﻮ ﺷﻤﺲ اﻟﻀﺤﻰ و اﻟﺤﻘﻴﻘﺔ اﻟﻤﺤﻤﺪﻳﺔ اﻟﺒﻴﻀﺎء و ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﻰ و ﻫﻮ اﻟﻌﻘﻞ اﻷول ﻓﻲ ﻟﺴﺎن اﻟﺤﻜﻤﺎء و‬ ‫اﻟﻘﻠﻢ اﻷﻋﻠﻰ ﻓﻲ أﻟﺴﻨﺔ اﻟﺸﺮاﺋﻊ اﻟﻔﺼﺤﺎء و روح اﻟﻘﺪس اﻷدﻧﻰ ﻫﻲ اﻟﺪر‪‬ة اﻟﺼﻔﺮاء‪ .‬و ﺑﺪر اﻟﺪﺟﻰ ذات اﻟﻠّﻪ اﻟﻌﻠﻴﺎ‪ ،‬ﺷﺠﺮة ﻃﻮﺑﻰ‪ ،‬ﺟﻨﺔ اﻟﻤﺄوى‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺔ اﻟﻌﻠﻮﻳﺔ اﻟﻌﻠﻴﺎ‪ ،‬و‬

‫ﻫﻲ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻜﻠﻴﺔ اﻹﻟﻬﻴﺔ و اﻟﻠﻮح اﻟﻤﺤﻔﻮظ و ام اﻟﻜﺘﺎب ﻳﻘﺮأ ﻣﻨﻬﻤﺎ ﺳﺎﺋﺮ اﻷﻧﺒﻴﺎء‪ .‬و ﻗﺪ ﻳﺮاد ﻣﻦ روح اﻟﻘﺪس ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ‪ .‬و اﻟﻤﺮاد ﻫﺎﻫﻨﺎ ﻫﻮ ﻣﺎ ذﻛﺮﻧﺎ ( "‬ ‫ﺻﺪراﻟﻤﺘﺎﻟﻬﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ :‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻜﺮﻳﻢ) ﺻﺪرا(‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﻴﺪار‪ ،‬ﻗﻢ ‪1366‬ش‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(477‬‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮ آﻧﻜﻪ‪ ،‬در دﻋﺎء ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن اﺳﺘﻬﻼل اﻟﻤﺤﺮم ﻳﻌﻨﻲ روز اول ﻣﺤﺮم ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﻬﺎء اﺷﺎره‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ دوم ﻣﺤﺮم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ " ‪):‬ﻣﺎ ﺷﺎء اﷲ ﻛﺎن اﻋﻮذ ﺑﻌﺰة اﷲ و ﺟﻼل وﺟﻬﻪ و ﻣﺎ وﻋﺎه اﻟﻠﻮح ﻣﻦ ﻋﻠﻢ اﷲ و ﻣﺎ‬

‫ﺳﺘﺮت اﻟﺤﺠﺐ ﻣﻦ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء اﷲ اﻟﻠﻬﻢ اﻧﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻌﻴﻞ ﻓﻘﻴﺮ( "‪...‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻃﺎوس اﻟﺤﻠﻲ‪ :‬اﻗﺒﺎل اﻻﻋﻤﺎل‪ ،‬دار اﻟﻜﺘﺐ اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ‪،‬‬ ‫ﻃﻬﺮان ‪1367‬ش‪ ،‬ص ‪(548‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ رواﻳﺎت‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺑﻴﺎن اوج ﻋﻈﻤﺖ و اﻗﺘﺪار ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪،‬‬ ‫در رواﻳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻘﺎم اﺋﻤﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ از ﺗﺎج ﺑﻬﺎء اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ " ‪:‬و ﻗﺎل اﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ »زاد ﻓﻲ اﻟﺒﺤﺎر »ﻋﻦ‬ ‫أﺑﻴﻪ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم«« ع ﻳﺄﺗﻲ ﻋﻠﻤﺎء ﺷﻴﻌﺘﻨﺎ اﻟﻘﻮاﻣﻮن ﻟﻀﻌﻔﺎء ﻣﺤﺒﻴﻨﺎ و أﻫﻞ وﻻﻳﺘﻨﺎ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ‪ ،‬و اﻷﻧﻮار ﺗﺴﻄﻊ ﻣﻦ ﺗﻴﺠﺎﻧﻬﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻰ رأس ﻛﻞ واﺣﺪ ﻣﻨﻬﻢ ﺗﺎج ﺑﻬﺎء‪ ،‬ﻗﺪ‬

‫اﻧﺒﺜﺖ ﺗﻠﻚ اﻷﻧﻮار ﻓﻲ ﻋﺮﺻﺎت اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ‪ -‬و دورﻫﺎ ﻣﺴﻴﺮة ﺛﻼﺛﻤﺎﺋﺔ أﻟﻒ ﺳﻨﺔ ( "اﻣﺎم اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﻋﺴﻜﺮى ‪:‬اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻨﺴﻮب‬ ‫اﻟﻰ اﻻﻣﺎم اﻟﻌﺴﻜﺮى‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ اﻣﺎم ﻣﻬﺪى‪ ،‬ﻗﻢ ‪ 1409‬ق‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (345‬و در ﻛﺘﺎب ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات و ﻣﻨﻬﺞ اﻟﻌﺒﺎدات‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﺎع ﻧﻮر ﺣﺠﺎب ﻫﺎ از ﺑﻬﺎء ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻇﻬﻮر ﻧﻤﻮد ﻛﻮﻫﻬﺎ از اﻳﻦ ﻋﻈﻤﺖ و ﺟﻼل و‬

‫‪٩‬‬


‫ﻫﻴﺒﺖ رﻳﺰ رﻳﺰ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻛﻪ ﻋﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " ‪:‬إِﻧﱠﻚ‪ ‬أَﻧْﺖ‪ ‬اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬أَﻧْﺖ‪ ‬اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬أَﻧْﺖ‪ ‬اﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻟَﺎ إِﻟَﻪ‪ ‬إِﻟﱠﺎ أَﻧْﺖ‪ ‬و‪ ‬أَﺳ‪‬ﺄَﻟُﻚ‪ ‬ﺑِﺎﻟْﺄَﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎء‪ ‬اﻟﱠﺘ‪‬ﻲ ﺗَﺠ‪‬ﻠﱠﻴ‪‬ﺖ‪ ‬ﺑِﻬ‪‬ﺎ‬

‫ﻟ‪‬ﻠْﻜَﻠ‪‬ﻴﻢِ ﻋ‪‬ﻠَﻰ اﻟْﺠ‪‬ﺒ‪‬ﻞِ اﻟْﻌ‪‬ﻈ‪‬ﻴﻢِ ﻓَﻠَﻤ‪‬ﺎ ﺑ‪‬ﺪ‪‬ا ﺷُﻌ‪‬ﺎع‪ ‬ﻧُﻮرِ اﻟْﺤ‪‬ﺠ‪‬ﺐِ ﻣ‪‬ﻦْ ﺑ‪‬ﻬ‪‬ﺎء‪ ‬اﻟْﻌ‪‬ﻈَﻤ‪‬ﺔِ ﺧَﺮﱠت‪ ‬اﻟْﺠِﺒ‪‬ﺎلُ ﻣ‪‬ﺘَﺪ‪‬ﻛْﺪ‪‬ﻛَﺔً ﻟ‪‬ﻌ‪‬ﻈَﻤ‪‬ﺘ‪‬ﻚ‪ ‬و‪ ‬ﺟ‪‬ﻠَﺎﻟ‪‬ﻚ‪ ‬و‪ ‬ﻫ‪‬ﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺘ‪‬ﻚ ( "‪...‬ﺳﻴﺪ اﺑﻦ ﻃﺎوس‪:‬‬ ‫ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات و ﻣﻨﻬﺞ اﻟﻌﺒﺎدات‪ ،‬ﻧﺸﺮ دار اﻟﺬﺧﺎﺋﺮ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(76‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻠﻮه ﻫﺎي دﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﺣﺞ و رﻛﻮع ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺑﻬﺎء ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬در ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮى ج ‪ 4‬ص ‪ 225‬دار اﻟﻤﻌﺎرف ﺑﻤﺼﺮ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ " ‪:‬ﺣﺞ ﺑﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ از‬

‫ﺑﻬﺎء اﻟﻠﱠﻪ )اﻟﺤﺞ ﺑﻬﺎء ﻣﻦ ﺑﻬﺎء اﷲ ( ")ﻣﻮﺳﻮى ﻫﻤﺪاﻧﻰ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ :‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬دﻓﺘﺮ اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪ ،‬ﻗﻢ ‪ 1374‬ش‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،4‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ (473‬و در ﻣﺘﻦ ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ ‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫ﻣﺼﻄﻔﻮى‪ ،‬در اﻟﺒﺎب اﻟﺨﺎﻣﺲ ﻋﺸﺮ ﻓﻲ اﻟﺮﻛﻮع‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ " ‪:‬ﻗﺎل اﻟﺼﺎدق )ع( ﻻ ﻳﺮﻛﻊ ﻋﺒﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ رﻛﻮﻋﺎ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﻘﻴﻘﺔ‪ ،‬اﻻ زﻳﻨﻪ اﻟﻠﱠﻪ‬

‫ﺑﻨﻮر ﺑﻬﺎﺋﻪ و أﻇﻠﻪ ﻓﻲ ﻇﻼل ﻛﺒﺮﻳﺎﺋﻪ و ﻛﺴﺎه ﻛﺴﻮة أﺻﻔﻴﺎﺋﻪ ‪...‬ﺗﺮﺟﻤﻪ )ﺑﺎب ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ در رﻛﻮع( ﺣﻀﺮت ﺻﺎدق )ع( ﻓﺮﻣﻮد رﻛﻮع‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﺑﻨﺪهاى ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ رﻛﻮع ﺣﻘﻴﻘﻰ؛ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪا او را ﺑﻪ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء ﺧﻮد زﻳﻨﺖ داده و در ﺳﺎﻳﻪ‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ ﺧﻮد ﺳﺎﻛﻦ ﻧﻤﻮده و ﻟﺒﺎس ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ" ) ﺣﺴﻦ ﻣﺼﻄﻔﻮي‪ :‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ‪ ،‬ﻧﺸﺮ‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻜﻤﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻳﺮان‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(61‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر‪ ،‬در ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎدي در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻬﺎء اﺷﺎره ﻣﻴﺸﻮد ) ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ آن دارد ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﺪا را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎء را ﺑﺒﻴﻨﺪ( و رواﻳﺖ‬ ‫ذﻳﻞ را از ﻗﻮل ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻛﺮم )ص )ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد‪ " :‬ﻳﻚ ﺑﺎد ﻛﻪ از ﻧﻮر آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ و زﻧﺪﮔﻰ و ﻟﺬﺗﻬﺎ ﺑﺮ آن‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻬﺎء ﻧﺎم دارد و ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺑﻬﺸﺖ ﺷﻮق زﻳﺎرت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻮزد از ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺮﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬از‬ ‫ﻧﻮر ﻋﺮش اﺳﺖ ﺑﺪﻣﺪ در ﭼﻬﺮهﻫﺎﺷﺎن و ﺧﺮّم ﺷﻮﻧﺪ و دل ﺧﻮش ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮرى ﺑﻨﻮرﺷﺎن ﻓﺰاﻳﺪ و ﺑﺪرﻫﺎى ﺑﻬﺸﺖ‬ ‫زﻧﺪ و ﻧﻬﺮﻫﺎ روان ﮔﺮدﻧﺪ و درﺧﺘﻬﺎ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺧﻮان‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪهﻫﺎ ﻧﻐﻤﻪ ﺳﺎز ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﻫﺮ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ‬ ‫ﭘﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ آواى ﺷﺎدى و ﺧﻮﺷﻰ ﻛﻪ در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ از ﺷﻮق آن ﻫﻤﻪ ﺟﺎن دﻫﻨﺪ و ﻓﺮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ در‬ ‫آﻳﻨﺪ"‪ ،‬اﻧﺘﻬﻲ (ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻛﻤﺮه اي‪ :‬آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ‬ ‫‪ ،4‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 233‬و ‪(234‬‬ ‫ﺣﺘﻲ اﺷﺎراﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻛﻤﺎل و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺣﻖ در ﻋﺎﻟﻢ ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ ﺑﻬﺎء ﺗﻮأم اﺳﺖ‬ ‫ﺑﭽﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد؛ ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ذات اﻟﻬﻲ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻋﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم وﺻﺎل ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ ﺑﻬﺎء‬ ‫ذات ﺧﺪا را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ " ‪:‬ﻛﻤﺎ ﻛﺎن ﺣﺎل اﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ اﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻛﺎن ﻳﻮاﺻﻞ اﻷﻳﺎم و ﻳﻘﻮل )أﺑﻴﺖ ﻋﻨﺪ رﺑﻰ ﻳﻄﻌﻤﻨﻰ و ﻳﺴﻘﻴﻨﻰ( ﻓﻠﻤﺎ‬ ‫رﺟﻌﻮا ﻣﻦ ﻋﻨﺪﻳﺔ اﻟﺤﻖ اﻟﻰ ﻋﻨﺪﻳﺔ ﻧﻔﻮﺳﻬﻢ ﻗﺎﻟﻮا ﻓَﺎﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺜُﻮا إﻟﺦ ﻓﻔﻰ ﻃﻠﺒﻬﻢ ازﻛﻰ ﻃﻌﺎﻣﺎ اﺷﺎرة اﻟﻰ ان ارﺑﺎب اﻟﻮﺻﻮل و اﺻﺤﺎب اﻟﻤﺸﺎﻫﺪة ﻟﻤﺎ ﺷﺎﻫﺪوا ذﻟﻚ اﻟﺠﻤﺎل و‬ ‫اﻟﺒﻬﺎء و ذاﻗﻮا ﻃﻌﻢ اﻟﻮﺻﺎل و ﺟﺪوا ﺣﻼوة اﻻﻧﺲ و ﻣﻼﻃﻔﺎت اﻟﺤﺒﻴﺐ ﻓﺎذا رﺟﻌﻮ اﻟﻰ ﻋﺎﻟﻢ اﻟﻨﻔﻮس ﺗﻄﺎﻟﺒﻬﻢ اﻷرواح و اﻟﻘﻠﻮب ﺑﺎﻏﺬﻳﺘﻬﻢ اﻟﺮوﺣﺎﻧﻴﺔ ﻓﻴﺘﻌﻠﻠﻮن‬ ‫ﺑﻤﺸﺎﻫﺪة ﻛﻞ ﺟﻤﻴﻞ ﻻن ﻛﻞ ﺟﻤﺎل ﻣﻦ ﺟﻤﺎل اﻟﻠّﻪ و ﻛﻞ ﺑﻬﺎء ﻣﻦ ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ و ﻳﺘﻮﺻﻠﻮن ﺑﻠﻄﺎﻓﺔ اﻻﻃﻌﻤﺔ اﻟﻰ ﺗﻠﻚ اﻟﻤﻼﻃﻔﺎت ﻛﻤﺎ ﻗﺎﻟﻮا ﻓَﻠْﻴ‪‬ﺄْﺗ‪‬ﻜُﻢ‪ ‬ﺑِﺮِز‪‬قٍ ﻣ‪‬ﻨْﻪ‪ ‬و‪‬‬

‫ﻟْﻴ‪‬ﺘَﻠَﻄﱠﻒ( "ﺣﻘﻰ ﺑﺮوﺳﻮى اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ :‬ﺗﻔﺴﻴﺮ روح اﻟﺒﻴﺎن‪ ،‬ﻧﺸﺮ داراﻟﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،5‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(230‬‬

‫‪١٠‬‬


‫اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ در ﻛﺘﺎب ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ " اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ"‪ ،‬ﺑﻬﺎء را ﺑﻌﻨﻮان ﺻﻔﺘﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫)ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎء ﺧﺪاﺳﺖ( ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫أﻳﺎ ﻣﻦ ﻓﻰ ﺑﻬﺎء ﺟﻤﺎﻟﻪ‬

‫و ﺳﺮّ ﻛﻤﺎﻟﻪ و ﻋﺰّ و رﻓﻌﺔ‬

‫(اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ‪ :‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎس زﻛﻰ‪ ،‬ﻗﺎﻫﺮه‬ ‫‪ 1419‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(31‬‬ ‫ﺳﻜﺮﻧﺎ ﻓﻬﻤﻨﺎ ﻓﻰ ﺑﻬﺎء ﺟﻤﺎﻟﻪ‬

‫ﻓﻐﺒﻨﺎ ﻋﻦ اﻹﺣﺴﺎس‪ ،‬و اﻟﻨﻮر ﺳﺎﻃﻊ‬

‫(اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ‪ :‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎس زﻛﻰ‪ ،‬ﻗﺎﻫﺮه‬ ‫‪ 1419‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 246‬و ‪(247‬‬ ‫و ﻋﻠﻰ اﻟﻌﺎرﻓﻴﻦ أﻳﻀﺎ ﺑﻬﺎء‬

‫و ﻋﻠﻴﻬﻢ ﻣﻦ اﻟﻤﺤﺒ‪‬ﺔ ﻧﻮر‬

‫(اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ‪ :‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎس زﻛﻰ‪ ،‬ﻗﺎﻫﺮه‬ ‫‪ 1419‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(141‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در اﺣﺎدﻳﺚ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺗﻮرات ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﻬﺎء در روز ﺑﺰرگ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ " ‪:‬ﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﺘﻮراة اﻗﺒﻞ ﻣﻦ‬

‫ﺳﻴﻨﺎء و ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻦ ﺳﺎﻋﻴﺮ و ﻇﻬﺮ ﻣﻦ ﺟﺒﻞ ﻓﺎران ﻗﺎل ﻓﻲ ﻛﺘﺎب ﺣﻴﻘﻮق ﺳﻴﺪ ﻳﺠﻲء ﻣﻦ اﻟﻴﻤﻦ ﻣﻘﺪس ﻣﻦ ﺟﺒﻞ ﻓﺎران ﻓﻴﻌﻄﻲ اﻟﺴﻤﺎء ﺑﻬﺎء و ﻳﻤﻼء اﻻرض ﻧﻮرا "‬ ‫(ﻗﻄﺐ اﻟﺪﻳﻦ راوﻧﺪي‪ :‬ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺮاﺋﺞ واﻟﺠﺮاﺋﺢ ج‪ ،1‬ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻻﻣﺎم اﻟﻤﻬﺪي‪ ،‬ﻗﻢ ‪1409‬ق‪ ،‬ص‪(74‬‬ ‫اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺗﻤﺎم در وﺻﻒ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻮﻋﻮد آﺧﺮ اﻟﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ‪ ،‬و ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻛﻼم و ﺷﺮﻳﻌﺖ‬ ‫اﻟﻬﻲ ﺻﺎدر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺎب ‪ ،2‬آﻳﺎت ‪ 5 – 2‬ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد " ‪:‬و در اﻳﺎم آﺧﺮ واﻗﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻮه ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻗﻠﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻓﻮق ﺗﻠﻬﺎ ﺑﺮ اﻓﺮاﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺟﻤﻴﻊ اﻣﺘﻬﺎ ﺑﺴﻮي آن روان‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬و ﻗﻮﻣﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻛﺮده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻜﻮه ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺨﺎﻧﻪ ﺧﺪاي ﻳﻌﻘﻮب ﺑﺮ آﺋﻴﻢ و‬ ‫ﺗﺎ ﻃﺮﻳﻘﻬﺎي ﺧﻮﻳﺸﺮا ﺑﻤﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﺪ و ﺑﺮاﻫﻬﺎي وي ﺳﻠﻮك ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ از ﺻﻴﻬﻮن و ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ از اورﺷﻠﻴﻢ‬

‫ﺻﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪...‬و اﻳﺸﺎن ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮔﺎوآﻫﻦ و ﻧﻴﺰه ﻫﺎي ﺧﻮﻳﺸﺮا ﺑﺮاي اره ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﻜﺴﺖ‪ .‬و‬ ‫اﻣﺘﻲ ﺑﺮ اﻣﺘﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺟﻨﮓ را ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬اي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﻌﻘﻮب ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺗﺎ در ﻧﻮر‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ )ﺑﻬﺎءاﷲ )ﺳﻠﻮك ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ" )در ﺗﻮرات ﻋﺒﺮي " اور ﻳﻬﻮه "ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ )اور )ﺑﻬﺎء (ﻳﻬﻮه )اﷲ اﺳﺖ؛ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫آﻧﻜﻪ اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ در آﻳﻪ ‪ 1‬ﺑﺎب ‪ 62‬ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد‪ " :‬و اﻣﺘﻬﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﺮا و ﺟﻤﻴﻊ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺟﻼل ﺗﺮا ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد ‪.‬و ﺗﻮ ﺑﺎﺳﻢ ﺟﺪﻳﺪﻳﻜﻪ دﻫﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺮا ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻣﺴﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ"(‬

‫‪١١‬‬


‫ﺑﺎري‪ ،‬در آﺛﺎر اﻧﺒﻴﺎي ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻧﻴﺰ در ﺑﺎب ﻇﻬﻮر ﻣﻮﻋﻮد در زﻣﺎن آﺧﺮ ﻛﻪ از ﺷﺮق واﻗﻊ ﻣﻴﺸﻮد اﺷﺎرات زﻳﺎدي‬ ‫ﺑﻪ " ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ = ﺑﻬﺎءاﷲ " ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺼﻮص اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺎءاﷲ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﻣﻮاﻫﺐ‬ ‫اﻟﺮﺣﻤﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ "ب "ﺑﺴﻢ اﷲ ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﻬﺎءاﷲ ﺟﻤﺎل و ﺟﻼل‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " ‪:‬و ﻓﻲ رواﻳﺔ أنّ ﻛﻞ واﺣﺪ ﻣﻦ أﺟﺰاء اﻟﺒﺴﻤﻠﺔ إﺷﺎرة إﻟﻰ اﺳﻢ ﻣﻦ أﺳﻤﺎﺋﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﻌﻦ اﻟﺼﺎدق (ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴ‪‬ﻼم(‪» :‬اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ‪ ،‬و اﻟﺴﻴﻦ‬ ‫ﺳﻨﺎء اﻟﻠّﻪ‪ ،‬و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠّﻪ )ﻣﻠﻚ اﻟﻠّﻪ( و اﻟﻠّﻪ إﻟﻪ ﻛﻞ ﺷﻲء اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﺠﻤﻴﻊ ﺧﻠﻘﻪ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺑﺎﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻﺔ«‪ .‬أﻗﻮل ‪:‬اﻟﻤﺮاد ﺑﺒﻬﺎء اﻟﻠّﻪ ﺟﻤﺎﻟﻪ و ﺟﻼﻟﻪ و اﻟﺴﻨﺎء ﺑﻤﻌﻨﻰ‬

‫اﻟﺮﻓﻌﺔ‪ ،‬و أﺷﺎر )ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴ‪‬ﻼم( ﻓﻲ ﻫﺬا اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ إﻟﻰ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮوف و ﻫﻮ ﻋﻠﻢ ﺷﺮﻳﻒ إﻟّﺎ أﻧّﻪ ﻣﻜﻨﻮن ﻋﻨﺪ أﻫﻠﻪ و ﺳﻴﺄﺗﻲ اﻟﺒﺤﺚ ﻋﻨﻪ إن ﺷﺎء اﻟﻠّﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ("ﻣﻮﺳﻮى‬ ‫ﺳﺒﺰوارى ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪ اﻻﻋﻠﻰ‪ :‬ﻣﻮاﻫﺐ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ) ع(‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ 1409‬ق‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪،1‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ‪(22‬‬ ‫ﺑﺎري‪ ،‬در ﻛﺘﺎب اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ ﭘﻴﺸﮕﻮﺋﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ :‬و ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻜﺸﻮف ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺸﺮ آن را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫دﻳﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ دﻫﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ)اﺷﻌﻴﺎ ﺑﺎب ‪ 40‬آﻳﻪ )‪5‬و ﺑﺎز آﻣﺪه اﺳﺖ ‪:‬زﻳﺒﺎﺋﻲ ﻛﺮﻣﻞ و ﺷﺎرون (ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‬ ‫ﻣﻜﺎن را ﭼﻘﺪر دﻗﻴﻖ ذﻛﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ!؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﺑﺎب ‪ 2‬آﻳﻪ ‪ 15‬ﻳﻮﺷﻊ ﻧﺒﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪:‬وادي ﻋﺨﻮر )ﻋﺎﺧﻮر – ﻋﻜﺎ )را‬ ‫ﺑﺪروازه اﻣﻴﺪ ﻣﺒﺪل ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد ‪) ...‬ﺟﻼل ﻳﻬﻮه و زﻳﺒﺎﺋﻲ ﺧﺪاي ﻣﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد )اﺷﻌﻴﺎ ﺑﺎب ‪ 35‬آﻳﻪ ‪ (2‬و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺷﻌﻴﺎ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺑﺮ ﺧﻴﺰ و درﺧﺸﺎن ﺷﻮ زﻳﺮا ﻧﻮر ( ﺑﻬﺎء )ﺗﻮ آﻣﺪه و ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻃﺎﻟﻊ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‬ ‫)اﺷﻌﻴﺎ ﺑﺎب ‪ 60‬آﻳﻪ ‪ (1‬و ﺑﺎز در ﻛﺘﺎب اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ ﭘﻴﺸﮕﻮﺋﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺠﺎت را ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻛﻪ ﺟﻼل ﻣﻦ‬ ‫اﺳﺖ در ﺻﻬﻴﻮن ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ ) اﺷﻌﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎب ‪ 46‬آﻳﻪ ‪(13‬‬ ‫ﺣﺰﻗﻴﺎل ﻧﺒﻲ رؤﻳﺎي ﺧﻮﻳﺶ را در ﻣﻮرد اﻳﺎم آﺧﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ :‬و اﻳﻨﻚ ﺟﻼل ﺧﺪاي اﺳﺮاﺋﻴﻞ از ﻃﺮف ﻣﺸﺮق آﻣﺪ ‪ ...‬و‬ ‫زﻣﻴﻦ از ﺟﻼل او ﻣﻨﻮر ﮔﺮدﻳﺪ ) ﺣﺰﻗﻴﺎل ﺑﺎب ‪ 3‬آﻳﻪ ‪ (2‬ﺣﺰﻗﻴﺎل در ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎب ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ از راه‬ ‫دروازه اي ﻛﻪ روﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺸﺮق ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ در آﻣﺪ ) ﺣﺰﻗﻴﺎل ﻧﺒﻲ ﺑﺎب ‪ 43‬آﻳﻪ ‪(4‬‬ ‫ﻳﻮﺣﻨﺎي ﻧﺒﻴﻞ ﻧﻴﺰ از روﻳﺎﻳﺶ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺷﻬﺮ ﻣﻘﺪس اورﺷﻠﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪ را دﻳﺪم ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا از‬ ‫آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ...‬و ﺷﻬﺮ اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارد ﻛﻪ آﻓﺘﺎب ﻳﺎ ﻣﺎه آن را روﺷﻨﺎﺋﻲ دﻫﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺟﻼل ﺧﺪا آن را ﻣﻨﻮر‬ ‫ﻣﻲ ﺳﺎزد ‪ )...‬ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﺑﺎب ‪ 21‬آﻳﻪ ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪. (23‬‬ ‫و ﺣﺒﻘﻮق ﻧﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﺟﻬﺎن از ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻤﻠﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ آﺑﻬﺎ درﻳﺎ را ﻣﺴﺘﻮر‬ ‫ﻣﻲ ﺳﺎزد ) ﺣﺒﻘﻮق ﺑﺎب ‪ 2‬آﻳﻪ ‪(14‬‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ " ‪:‬ﻗﺪ ﺗﺰﻳﻦ اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺎﺳﻤﻪ اﻻﻋﻈﻢ ‪ ...‬ﻫﺬا ﻟﻬﻮ اﻟﺬي وﻋﺪﺗﻢ ﺑﻪ ﻓﻲ ﻛﺘﺐ اﷲ اﻟﻌﻠﻴﻢ اﻟﺤﻜﻴﻢ؛ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻴﺎن ﻣﺒﺎرك‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺒﺎرك اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﺰﻳﻦ ﮔﺸﺖ ‪ ...‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن وﻋﺪه اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺐ ﻣﻘﺪﺳﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻋﻠﻴﻢ ﺣﻜﻴﻢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ" )ﻟﺌﺎﻟﻲ ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،2‬ص ‪ (111‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ " :‬اﻳﺎدي ﻋﻄﺎي اﻟﻬﻲ ﻛﻞ را‬

‫‪١٢‬‬


‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻟﺴﺎن ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺟﻤﻴﻊ ﻣﻦ ﻓﻲ اﻟﻌﺎﻟﻢ را ﺑﻪ ﻇﻬﻮر اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺸﺎرت داده" )آيات الھی‪ ،‬جلد‬ ‫‪ ،٢‬ص ‪(٧٤‬‬

‫‪١٣‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.