ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎءاﷲ و اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت دﻳﻨﻲ و آﺛﺎر ﺑﺰرﮔﺎن اﺷﺎره ﺑﻪ " ﺑﻬﺎء "در ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس دﻳﻨﻲ اﺳﻼﻣﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺘﺐ اﻧﺒﻴﺎي ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً ﺑﺸﺎرت ﺑﻈﻬﻮر ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " .ﻣﺜﻼ ﺑﻬﺎء ﻛﺮﻣﻞ و ﻳﺎ وﻋﺪه آﻣﺪن ﺑﻬﺎءاﷲ در ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﻳﻮﺣﻨﺎ .در ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ ،ﺧﺪا ﺑﻪ ﻧﻮر آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﺪه "اﻟﻠﱠﻪ ﻧُﻮر اﻟﺴﻤﺎوات و اﻟْﺄَرض "و درﺑﺎره ﻳﻮم ﻣﻮﻋﻮد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ در آن " أَﺷْﺮَﻗَﺖ اﻟْﺄَرض ﺑِﻨُﻮرِ رﺑﻬﺎ" ،ﻳﻌﻨﻲ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺧﺪا، ﺑﻬﺎءاﷲ ،ﻣﻨﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ") ﻫﻮﻳﺖ ﺑﻬﺎﺋﻲ و ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء ،ﭘﻴﺎم ﺑﻬﺎﺋﻲ ﺷﻤﺎره 172ﺻﻔﺤﻪ ( .5 ﻟﻴﻜﻦ ،از ﺟﻤﻠﻪ اﺷﺎرات ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ "ﺑﻬﺎءاﷲ" در آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ ،در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد اﺣﺎدﻳﺚ "ب" ﺑﺴﻢ اﷲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻬﺎءاﷲ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ،در ﻛﺘﺎب ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻴﺎن ﻋﻦ ﻛﺸﻒ ﻣﻌﺎﻧﻰ اﻟﻘﺮآن در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ آﻣﺪه اﺳﺖ " :روى اﻟﻜﻠﻴﻨﻲ ﻋﻦ ﻋﺪة ﻣﻦ أﺻﺤﺎﺑﻨﺎ ،ﻋﻦ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ،ﻋﻦ اﻟﻘﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻰ ،ﻋﻦ ﺟﺪه اﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ راﺷﺪ ،ﻋﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠّﻪ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن ،ﻗﺎل :ﺳﺄﻟﺖ أﺑﺎ ﻋﺒﺪ اﻟﻠّﻪ -ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم -ﻋﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ ﻗﺎل: اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ و اﻟﺴﻴﻦ ﺳﻨﺎء اﻟﻠّﻪ و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠّﻪ ،و روى ﺑﻌﻀﻬﻢ :اﻟﻤﻴﻢ ﻣﻠﻚ اﻟﻠّﻪ ،و اﻟﻠّﻪ إﻟﻪ ﻛﻞّ ﺷﻲء ،اﻟﺮّﺣﻤﻦ ﺑﺠﻤﻴﻊ ﺧﻠﻘﻪ و اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺑﺎﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻﺔ ( "ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺷﻴﺒﺎﻧﻰ :ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻴﺎن ﻋﻦ ﻛﺸﻒ ﻣﻌﺎﻧﻰ اﻟﻘﺮآن ،ﻧﺎﺷﺮ :ﺑﻨﻴﺎد داﻳﺮة اﻟﻤﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ ،ﺗﻬﺮان 1413 ،ق ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﻪ (69
١
و در ﻛﺘﺎب ﻛﺸﻒ اﻷﺳﺮار و ﻋﺪة اﻷﺑﺮار آﻣﺪه اﺳﺖ " :روى اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ اﻟﺨﺪرى ،ﻗﺎل :ﻗﺎل رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ )ص(» :إنّ ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ ارﺳﻠﺘﻪ اﻣﻪ اﻟﻰ اﻟﻜﺘّﺎب ،ﻓﻘﺎل ﻟﻪ اﻟﻤﻌﻠﻢ :ﻗﻞ ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ .ﻓﻘﺎل ﻋﻴﺴﻰ ،اﻟﺒﺎء -ﺑﻬﺎء اﻟﻠﱠﻪ و اﻟﺴﻴﻦ -ﺳﻨﺎء اﻟﻠﱠﻪ ،و اﻟﻤﻴﻢ- ﻣﻠﻚ اﻟﻠﱠﻪ ( " »رﺷﻴﺪاﻟﺪﻳﻦ ﻣﻴﺒﺪى اﺣﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺳﻌﺪ :ﻛﺸﻒ اﻷﺳﺮار و ﻋﺪة اﻷﺑﺮار ،اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ ،ﺗﻬﺮان 1371ش ،ﺟﻠﺪ ،6ﺻﻔﺤﻪ (43ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در ﻛﺘﺎب اﺳﺮار ﺗﻮﺣﻴﺪ ،ﺑﺎب ،31در ذﻛﺮ ﻣﻌﻨﺎى ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ... " :ﺣﺪﻳﺚ ﻛﺮد ﻣﺎ را ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ از اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ از ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻰ از ﺟﺪش ﺣﺴﻦ ﺑﻦ راﺷﺪ از ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن ﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﺣﻀﺮت ﺻﺎدق )ع( را ﺳﺆال ﻛﺮدم از ﻣﻌﻨﻰ ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﺑﺎء آن ﺑﻬﺎء و روﺷﻨﻰ اﺳﺖ و ﺣﺴﻦ ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺳﻴﻦ ﺳﻨﺎء و رﻓﻌﺖ و ﺷﺮف ﺧﺪا و ﻣﻴﻢ و ﻣﺠﺪ و ﻛﺮم و ﻛﺜﺮت ﻋﻄﺎى ﺧﺪا ) "...ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ اردﻛﺎﻧﻲ :اﺳﺮار ﺗﻮﺣﻴﺪ -ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ ،اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻴﻪ اﺳﻼﻣﻲ ،ﺻﻔﺤﻪ (256و در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺻﺎﻓﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ " :رواﻫﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻊ و ﻓﻲ اﻟﻜﺎﻓﻲ و اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ و اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ و اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ ﻋﻦ اﻟﺼﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠﱠﻪ و
اﻟﺴﻴﻦ ﺳﻨﺎء اﻟﻠﱠﻪ و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠﱠﻪ .و ﻓﻲ رواﻳﺔ ﻣﻠﻚ اﻟﻠﱠﻪ و اﷲ إﻟﻪ ﻛﻞ ﺷﻲء اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ ﺑﺠﻤﻴﻊ ﺧﻠﻘﻪ و اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ ﺑﺎﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻﺔ ( "ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻰ ﻣﻼ ﻣﺤﺴﻦ :ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺎﻓﻰ ،اﻧﺘﺸﺎرات اﻟﺼﺪر ،ﺗﻬﺮان 1415ق ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﻪ (81ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در ﻛﺘﺎب اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻰ آﻣﺪه اﺳﺖ " :اﺑﻦ ﺳﻨﺎن ﮔﻮﻳﺪ :از اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع( ﺗﻔﺴﻴﺮ «ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ« را ﭘﺮﺳﻴﺪم ،ﻓﺮﻣﻮد :ﺑﺎء ﺑﻬﺎء )روﺷﻨﻰ( ﺧﺪا
و ﺳﻴﻦ ﺳﻨﺎء )رﻓﻌﺖ )ﺧﺪاﺳﺖ و ﻣﻴﻢ ﻣﺠﺪ )ﺑﺰرﮔﻮارى( ﺧﺪاﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﻢ ﻣﻠﻚ )ﺳﻠﻄﻨﺖ( ﺧﺪاﺳﺖ ( "ﺣﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮاد ﻣﺼﻄﻔﻮي :اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ ،ﻛﺘﺎب ﻓﺮوﺷﻲ ﻋﻠﻤﻴﻪ اﺳﻼﻣﻴﻪ ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﻪ (154اﻧﺘﻬﻲ و در ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ " :ﻗﺎل ﻣﻮﻻﻧﺎ اﻟﺼﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻣﺎ رواه ﻓﻲ »اﻟﻜﺎﻓﻲ« و »اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ« و »اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ« ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺴﻤﻠﺔ:
»إن اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ ،و اﻟﺴﻴﻦ ﺳﻨﺎء اﻟﻠّﻪ ،و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠّﻪ ( "»ﺑﺮوﺟﺮدى ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ :ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ ،ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺼﺎرﻳﺎن ،ﻗﻢ 1416ق ،ﺟﻠﺪ ،3ﺻﻔﺤﻪ (266 ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ ،در ﺗﻔﺴﻴﺮ روح اﻟﺒﻴﺎن در ﺗﻔﺴﻴﺮ اﺑﺠﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﻒ در اﺑﺠﺪ اﺷﺎره ﺑﻪ آﻻء ﺧﺪاﺳﺖ ،ب اﺷﺎره ﺑﻪ ﺑﻬﺎء ﺧﺪاﺳﺖ ،ج اﺷﺎره ﺑﻪ ﺟﻼل ﺧﺪاﺳﺖ و دال اﺷﺎره ﺑﻪ دﻳﻦ اﷲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " :روى -ان ﻣﺮﻳﻢ ﺳﻠﻤﺖ ﻋﻴﺴﻰ اﻟﻰ ﻣﻌﻠﻤﻪ ﻓﻌﻠﻤﻪ اﺑﺠﺪ ﻓﻘﺎل ﻋﻴﺴﻰ أ ﺗﺪري ﻣﺎ »اﺑﺠﺪ »ﻗﺎل ﻻ ﻓﻘﺎل اﻣﺎ اﻻﻟﻒ ﻓĤﻻء اﻟﻠّﻪ و اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ و اﻟﺠﻴﻢ ﺟﻼل اﻟﻠّﻪ و اﻟﺪال دﻳﻦ اﻟﻠّﻪ ﻓﻘﺎل اﻟﻤﻌﻠﻢ أﺣﺴﻨﺖ ﻓﻤﺎ »ﻫﻮز ( "»
ﺣﻘﻰ ﺑﺮوﺳﻮى اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ :ﺗﻔﺴﻴﺮ روح اﻟﺒﻴﺎن ،ﻧﺸﺮ داراﻟﻔﻜﺮ ،ﺑﻴﺮوت ،ﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ،ﺟﻠﺪ ،5ﺻﻔﺤﻪ (333 از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،در آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ﺑﺎ ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ --ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ و اﻋﻈﻤﻴﺖ "ب" ﺑﺴﻢ اﷲ اﺷﺎره ﺷﺪه ﻛﻪ " ﺳﺮّ ﺑﺴﻤﻠﻪ در ﺑﺎء اﺳﺖ"؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ،ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺣﺴﺎﺋﻲ در آﺛﺎر ﺧﻮد ،ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﺣﺎدﻳﺚ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻜﺮرا ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ در ﻗﺮآن اﺳﺖ در ﺑﺴﻢ اﷲ اﺳﺖ و ﻫﺮﭼﻪ در ﺑﺴﻢ اﷲ اﺳﺖ در ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ اﺳﺖ --ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ﺳﺮّ اﻟﺒﺴﻤﻠﻪ ﻓﻰ اﻟﺒﺎء ،ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺮّ ﺑﺴﻤﻠﻪ در ﺑﺎء اﺳﺖ --و "ب" ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻬﺎءاﷲ . ﺑﺎري ،رواﻳﺎﺗﻲ ﭼﻨﺪ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ در ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ .ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ،در ﻛﺘﺎب آﻳﻴﻦ ﺑﻨﺪﮔﻰ و ﻧﻴﺎﻳﺶ از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل -ﺻﻠّﻰ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻴﻪ و آﻟﻪ و ﺳﻠّﻢ -رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ " :
٢
ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ اﻗﺮب اﻟﻰ اﻻﺳﻢ اﻻﻋﻈﻢ ﻣﻦ ﺳﻮاد اﻟﻌﻴﻦ اﻟﻰ ﺑﻴﺎﺿﻬﺎ ،ﻳﻌﻨﻰ ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ ،ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪى آن( "ﺣﺴﻴﻦ ﻏﻔﺎري ﺳﺎروي :آﻳﻴﻦ ﺑﻨﺪﮔﻰ و ﻧﻴﺎﻳﺶ ،ﻧﺸﺮ ﻧﺒﻴﺎد ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻲ ،ﺻﻔﺤﻪ (87و در ﻛﺘﺎب ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ ع آﻣﺪه اﺳﺖ " :ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﺬﻛﻮر در ﻣﺘﻦ از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن از اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد :ﻫﻤﺎﻧﺎ »ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ« ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺳﻴﺎﻫﻰ دﻳﺪه ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪى آن" )ﺣﻤﻴﺪ رﺿﺎ ﻣﺴﺘﻔﻴﺪ – ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ ﻏﻔﺎري :ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ ع ،ﻧﺸﺮ ﺻﺪوق ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﻪ (653ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در ﻣﺘﻦ اﻣﺎﻟﻰ ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق ،ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻮد و ﺳﻮم آﻣﺪه اﺳﺖ" : ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ در ﺣﻤﺪ و ﺳﻮره و آن آﻳﻪ اﻳﺴﺖ از ﻗﺮآن و ﺑﺎﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﻔﻴﺪى آن ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ" )ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻛﻤﺮه اي :اﻣﺎﻟﻲ ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق ،ﻧﺸﺮ اﺳﻼﻣﻴﻪ ،ﺻﻔﺤﻪ (642و در اﺣﺘﺠﺎﺟﺎت -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار ،آﻣﺪه اﺳﺖ " :ﻳﻚ آﻳﻪ از ﻗﺮآن اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺴﻢ اﷲ ،ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪى آن اﺳﺖ" ) ﻣﻮﺳﻮي ﺧﺴﺮوي :اﺣﺘﺠﺎﺟﺎت -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار ،اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻴﻪ ،ﺟﻠﺪ ،2ﺻﻔﺤﻪ (383ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در ﻛﺘﺎب ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻃﺒﺴﻰ ،در ﺑﺎب ادﻋﻴﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ،آﻣﺪه اﺳﺖ " :رواﻳﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رواﻳﺖ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس وارد ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠّﻰ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻴﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ :ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢِ »اﺑﺘﺪا ﺑﻨﺎم ﺧﺪاى ﺑﺨﺸﻨﺪه ﻣﻬﺮﺑﺎن« ،اﺳﻤﻰ از اﺳﻤﻬﺎى ﺧﺪاى ﺗﻌﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎﻣﻬﺎﺳﺖ و ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻴﺎن آن و ﻣﻴﺎن اﺳﻢ ﺧﺪاى اﻋﻈﻢ ﻣﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ و ﺳﻔﻴﺪى آن از ﻧﺰدﻳﻜﻰ" )ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻃﺒﺴﻲ :ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات ،ﻧﺸﺮ راﻳﺤﻪ ،ﺻﻔﺤﻪ (491 اﻣﺎ در ﺧﺼﻮص آﻧﻜﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﺳﺮّ ﺑﺴﻢ اﷲ در " ب" ﺑﺴﻢ اﷲ اﺳﺖ ،اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ در اﺷﺎرات ﺗﻔﺴﻴﺮي درﺑﺎره ﺳﻮره ﺣﻤﺪ از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ " :و ﻟﻬﺬا روى ﻋﻦ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ وﺳﻴﺪ اﻟﻤﻮﺣﺪﻳﻦ ؛ ﺻﻠﻮات اﷲ و ﺳﻼﻣﻪ ﻋﻠﻴﻪ :ان ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻰ اﻟﻘﺮآن ﻓﻰ
اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ ،و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻰ اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ ﻓﻰ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ،و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻴﻪ ﻓﻰ اﻟﺒﺎء ،و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻰ اﻟﺒﺎء ﻓﻰ اﻟﻨﻘﻄﺔ ،و اﻧﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﺗﺤﺖ اﻟﺒﺎء ،ﻳﻌﻨﻲ از اﻣﻴﺮﻣﺆﻣﻨﺎن و ﺳﻴﺪ ﻣﻮﺣﺪان ،ﺻﻠﻮات اﷲ و ﺳﻼﻣﻪ ﻋﻠﻴﻪ ،رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ :ﻫﺮ آن ﭼﻪ در ﻗﺮآن اﺳﺖ در ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ ﻫﺴﺖ ؛ و ﻫﺮﭼﻪ در آن اﺳﺖ در ))ﺑﺎ(( و آﻧﭽﻪ در ))ﺑﺎ(( اﺳﺖ در ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺴﺖ و ﻣﻦ ﻧﻘﻄﻪ زﻳﺮ ((ﺑﺎ(( ﻫﺴﺘﻢ ...و ورد :ﺑﺎﻟﺒﺎء
ﻇﻬﺮاﻟﻮﺟﻮد و ﺑﺎﻟﻨﻘﻄﺔ ﺗﻤﻴﺰ اﻟﻌﺎﺑﺪ ﻋﻦ اﻟﻤﻌﺒﻮد ،ﻳﻌﻨﻲ و آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮد ﺑﺎ ))ﺑﺎ(( ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه و ﻋﺎﺑﺪ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ زﻳﺮ ))ﺑﺎ(( از ﻣﻌﺒﻮد ﺟﺪا ﺷﺪ( "ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم :اﺷﺎرات ﺗﻔﺴﻴﺮى درﺑﺎره ﺳﻮره ﺣﻤﺪ از ﺳﺎﻳﺮ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت اﻣﺎم)س( اﻫﻤﻴﺖ و ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻮره ﺣﻤﺪ. ، و در ﺳﺎﻳﺖ ﺷﺒﻜﺔ اﻻﺣﻘﺎﻗﻲ اﻟﺜﻘﺎﻓﻴﺔ در ﺑﺎب ﻋﻦ دﻗﺔ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮف از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ )ع )رواﻳﺖ ذﻳﻞ را ﻧﻘﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ " : ﻗﺎل أﺳﺪ اﷲ اﻟﻐﺎﻟﺐ اﻹﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ أﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ) ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺼﻼة و اﻟﺴﻼم ( واﺷﺎر إﻟﻰ أﺳﺮار اﻟﺤﺮوف اﻟﻘﺮآﻧﻴﺔ ﺣﻴﺚ ﻗﺎل ) ﻟﻮ ﺷﺌﺖ ﻷوﻗﺮت ﺳﺒﻌﻴﻦ ﺑﻌﻴﺮا ﻣﻦ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ( أي ) ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺳﺒﻌﻴﻦ ﺑﻌﻴﺮا ﺑﺎﻟﻜﺘﺐ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﺤﺪث ﻋﻦ ﺣﺮف اﻟﺒﺎء و أﺳﺮاره( و ﻗﺎل أﻳﻀﺎ ) ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺼﻼة و اﻟﺴﻼم ( :ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻘﺮآن ﻓﻲ
اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ ﻓﻲ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻓﻲ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻓﻲ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ و أﻧﺎ اﻟﻨﻘﻄﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﺖ اﻟﺒﺎء " ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ ،ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﺟﻮي در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻜﺎﺷﻔﺎن ﺣﺪﻳﺚ ذﻳﻞ را از ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص( رواﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ " :ﻇﻬﺮ اﻟﻤﻮﺟﻮدات ﻣﻦ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ( "ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﻫﻤﺪاﻧﻲ :ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻣﺘﻦ
٣
اﺳﺮار اﻟﻨﻘﻄﻪ ﻳﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻜﺎﺷﻔﺎن ،ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﺟﻮي ،ﻧﺸﺮ ﻣﻮﻟﻲ ،1382 ،ص (34و ﺳﻴﺪ ﺣﻴﺪر آﻣﻠﻲ در ﺻﻔﺤﻪ 695رﺳﺎﻟﻪ ﻧﻘﺪ اﻟﻨﻘﻮد ،ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺟﺎﻣﻊ اﻻﺳﺮار ،ﺣﺪﻳﺚ ذﻳﻞ را از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻛﺮم )ص( رواﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ " :ﻇﻬﺮ اﻟﻮﺟﻮد ﻣﻦ ﺑﺎء ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ".اﺑﻦ ﻋﺮﺑﻲ در ﻛﺘﺎب ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻣﻜﻴﻪ ﺿﻤﻦ ذﻛﺮ ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮق ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ " :ﺑﺎﻟﺒﺎء ﻇﻬﺮ
اﻟﻮﺟﻮد( "ﻣﺤﻲ اﻟﺪﻳﻦ اﺑﻦ ﻋﺮﺑﻲ :ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻣﻜﻴﻪ ،ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﺟﻮي ،اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻮﻟﻲ، ﭼﺎپ اول 1381 ،ش ،ﺟﻠﺪ ،2ص 134
ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻼم آﻧﻜﻪ ،اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ در ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ در ﻗﺮآن اﺳﺖ در ﺑﺴﻢاﷲ اﺳﺖ و ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻪ در ﺑﺴﻢاﷲ اﺳﺖ در "ب "ﺑﺴﻢاﷲ اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن "ب" ﺑﺴﻢ اﷲ ﺑﺎﺷﺪ و "ب "ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻬﺎءاﷲ. ﺑﺎري ،ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺣﺴﺎﺋﻲ در ﺻﻔﺤﺎت 136و " 137رﺳﺎﺋﻞ" در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ " :ﺛﻢ اﻋﻠﻢ ان اﻟﺒﺴﻤﻠﻪ اﺳﻢاﷲ اﻻﻋﻈﻢ و ﻓﻰاﻟﺪﻋﺎ اﺳﺄﻟﻚ ﺑﺎﺳﻤﻚ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ و اﻧّﻤﺎ ﻗﺎل اﻟﺮّﺿﺎ)ع( انّ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ اﻗﺮب اﻟﻲ اﻻﺳﻢ اﻻﻋﻈﻢ ﻣﻦ ﺳﻮاد اﻟﻌﻴﻦ اﻟﻲ ﺑﻴﺎﺿﻬﺎ ﻻنّ ﻟﻔﻆ اﻟﺒﺴﻤﻠﺔ اﻻﺳﻢ اﻟﻠّﻔﻈﻰ اﻟّﺬى ﻫﻮ ﺳﻮاد اﻟﻌﻴﻦ اﻗﺮب اﻟﻲ اﻻﺳﻢاﻟﻤﻌﻨﻮى اﻟّﺬى ﻫﻮ ﺑﻴﺎض اﻟﻌﻴﻦ و اﻟﺘﻤﺜﻴﻞ ﻣﺄﺧﻮذ ﻣﻦ ﻇﺎﻫﺮاﻟﻈﺎﻫﺮ ﻓﺎن اﻟﺒﻴﺎض ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ اﻟﺒﺴﺎﻃﺔ واﻟﺴﻮاد ﻋﻦ اﻟﺘّﺮﻛﻴﺐ ...و ﻟﻤﺎ ﻛﺎن اﺷﺮف اﻻﻛﻮان ﻛﻮن اﻻﺳﻢ اﻻﻋﻈﻢ واﻟﻮﺟﻮد ﻣﺒﻨﻴﺄ ﻋﻠﻴﻪ وﺟﺐ ان ﻳﻜﻮن اول اﻟﻤﻮﺟﻮدات ﻟﻌﻠﻴﺘﻪ و اﻟﻜﺘﺎب اﻟﺘّﺪوﻳﻨﻰ
ﻃﺒﻖ اﻟﻜﺘﺎب اﻟﺘّﻜﻮﻳﻨﻰ ﻛﺎن اﻻﺳﻢاﻻﻋﻈﻢ اول اﻟﺘّﺪوﻳﻨﻰ و ﻫﻮ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ .ﻳﻌﻨﻲ ،ﺑﺪان ﻛﻪ ﺑﺴﻤﻠﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در دﻋﺎ آﻣﺪهاﺳﺖ ﺗﺮا ﺳﺆال ﻣﻴﻜﻨﻢ ﺑﻪ اﺳﻤﺖ ﻛﻪ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ اﺳﺖ و ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ)ع( ﻓﺮﻣﻮدهاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ ﺑﺎﻟﻨّﺴﺒﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪى آن ﭼﺮا ﻛﻪ ﻟﻘﻆ ﺑﺴﻤﻠﻪ اﺳﻤﻰ ﻟﻔﻈﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻌﻨﻮى ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﺳﭙﻴﺪى ﭼﺸﻢ اﺳﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. و اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ از ﻇﺎﻫﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺳﻔﻴﺪى ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺴﺎﻃﺖ اﺳﺖ و ﺳﻴﺎﻫﻰ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ...و ﭼﻮن اﺷﺮف ﻣﻮﺟﻮدات وﺟﻮد اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ وﺟﻮد اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﻜﻪ ﻋﻠّﺖ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﻛﺘﺎب ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺘﺎب ﺗﻜﻮﻳﻦ اﺳﺖ ﻟﻬﺬا اﺳﻢ اﻋﻈﻢ در اول ﺗﺪوﻳﻦ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﻢ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ اﺳﺖ .ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ " ،ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪا اﺷﺮف ﻣﻮﺟﻮدات اﺳﺖ و اوﻟﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮق اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻣﺒﻨﺎ و ﻋﻠّﺖ ﻫﻤﻪٔ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و ﻣﻮﺟﻮدات دﻳﮕﺮ اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻜﻮﻳﻦ و ﻣﺮاﺗﺐ وﺟﻮد و ﺧﻠﻘﺖ اﺳﺖ .اﻣﺎ آﻧﮕﺎه ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻛﺘﺎب ﺗﺪوﻳﻦ )ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺘﺎب ﺗﻜﻮﻳﻦ و ﻫﺴﺘﻰ اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اوﻟﻴﻦ اﺳﻢ و ﻋﻠّﺖ ﻫﻤﻪٔ اﺳﻤﺎء اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻧﻴﺰ در ﺳﺮآﻏﺎز ﻗﺮآن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد .از اﻳﻨﺠﺎ واﺿﺢ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ رﻣﺰ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﺧﺺ ﺣﺮف ﺑﺎء اﺳﺖ ﻗﺎﻋﺪه ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎﻳﺪ در اول ﻫﻤﻪٔ ﺣﺮوف و ﻛﻠﻤﺎت ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد و ٔ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﻢ ﭼﻴﺰى ﺟﺰ ﺑﺎء ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎء ﻫﻢ ﺑﻬﺎءاﷲ اﺳﺖ" )ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺴﻢاﷲاﻟﺮّﺣﻤﻦاﻟﺮّﺣﻴﻢ ،ﻧﺎدر ﺳﻌﻴﺪى ،ص (4
٤
اﻣﺎ از دﻳﮕﺮ آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻳﺪ اﻳﻦ ادﻋﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ در "ب" ﺑﺴﻢ اﷲ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ) ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﻬﺎء
ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ( دﻋﺎي اﻋﻤﺎل ﺳﺤﺮﻫﺎي ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ،ﺑﻬﺎء ،در آن در رأس اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ دﻋﺎ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻲ ﺑﺮده اﻧﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ،در ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ اﻟﺠﻨﺎن ،ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺎس ﻗﻤﻲ ،در دﻋﺎي اﻋﻤﺎل ﺳﺤﺮﻫﺎي ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ،از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ )ع( ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ اﻳﻦ دﻋﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ )ع( در ﺳﺤﺮﻫﺎي ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ : اَﻟﻠّﻬﻢ اﻧّﻰ اَﺳﺌَﻠُﻚ ﻣﻦْ ﺑﻬĤﺋﻚ ﺑِﺎَﺑﻬﺎه ،وﻛُﻞﱡ ﺑﻬĤﺋﻚ ﺑﻬِﻰ ،اَﻟﻠّﻬﻢ اﻧّﻰ اَﺳﺌَﻠُﻚ ﺑِﺒﻬĤﺋﻚ ﻛُﻠﱢﻪ. اﻧﺘﻬﻲ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ ،در ﻛﺘﺎب اﺧﺒﺎر و آﺛﺎر ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ،در ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ،آﻣﺪه اﺳﺖ" : اﻳﻮب ﺑﻦ ﻳﻘﻄﻴﻦ ﺑﺮاى ﺣﻀﺮت رﺿﺎ )ع( ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻋﺎ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ ،اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮاى او ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻋﺎى ﺣﻀﺮت ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺤﺮﻫﺎى ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ،ﭘﺪرم از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ رواﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد :اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ارج و اﻋﺘﺒﺎر دارد و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎى ﺧﻮاﻧﻨﺪه را ﺑﺮﻣﻴĤورد ،ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ در ﺑﺎره اﻳﻦ دﻋﺎ ﺟﻨﮓ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ،و ﺧﺪاوﻧﺪ اﺷﺨﺎﺻﻰ را ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻴﺪﻫﺪ ...ﺣﻀﺮت ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد :اﮔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻢ آﺷﻜﺎر ﻣﻰﻛﺮدم ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ دﻋﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ،ﻫﺮ ﮔﺎه اﻳﻦ دﻋﺎ را ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮدﻳﺪ در اﻧﺠﺎم درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد ﻛﻮﺷﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ او از ﻋﻠﻮم ﺧﻔﻴﻪ اﺳﺖ ،و
از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻫﻠﻴﺖ ﻧﺪارد ﻣﻜﺘﻮم ﻛﻨﻴﺪ .ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ،دروﻏﮕﻮﻳﺎن ،و ﻣﻨﻜﺮان ،اﻫﻠﻴﺖ اﻳﻦ دﻋﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ ،و او دﻋﺎء ﻣﺒﺎﻫﻠﻪ اﺳﺖ و ﻣﺘﻦ آن از ﻗﺮار ذﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﺋﻰ « اَﻟﻠّﻬﻢ اﻧّﻰ اَﺳﺌَﻠُﻚ ﻣﻦْ ﺑﻬĤﺋﻚ ﺑِﺎَﺑﻬﺎه ،وﻛُﻞﱡ ﺑﻬĤﺋﻚ ﺑﻬِﻰ» ﺗﺎ آﺧﺮ ( "ﻋﺰﻳﺰ اﷲ ﻋﻄﺎردي: اﺧﺒﺎر و آﺛﺎر ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ،اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺻﺪر ،ﺻﻔﺤﻪ (566 ﺑﺎري ،ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ در ﻓﻮق ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪ ،اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ﻧﺰد ﻫﻤﮕﺎن ﻓﺎش ﻧﮕﺮدﻳﺪه و ﺣﺘﻲ اﺋﻤﻪ اﻃﻬﺎر ﻧﻴﺰ ﺣﻜﻤﺖ را ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﻜﺘﻮم ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ ،اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮده ،ﻗﻠﻴﻠﻲ از ﻋﺎرﻓﺎن و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﻲ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ را ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺪان اﻓﺘﺨﺎر ﺟﺴﺘﻪ اﻧﺪ .در ﻛﺘﺎب داﺳﺘﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﺎ ﻗﺼﻪﻫﺎى ﻗﺮآن از آدم ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ ،در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ،آﻣﺪه اﺳﺖ " :اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮدى ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻰ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﭘﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ در رواﻳﺎت ،ﻣﻀﺎﻣﻴﻨﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻧﺴﺒﺖ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﺑﺴﻤﻠﺔ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ از ﺳﻴﺎﻫﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪى آن و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ در ﺳﻮره ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ ،ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد ( "ﻳﻮﺳﻒ ﻋﺰﻳﺰي :داﺳﺘﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﺎ ﻗﺼﻪﻫﺎى ﻗﺮآن از آدم ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ ،اﻧﺘﺸﺎرات ﻫﺎد ،ﺻﻔﺤﻪ (31 ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ اﺣﺴﺎﺋﻲ و ﺳﻴﺪ ﻛﺎﻇﻢ رﺷﺘﻲ ،ﻣﺒﺸﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت اﻋﻠﻲ و ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ،ﻛﻪ ﻣﻠﻬﻢ ﺑﻪ اﻟﻬﺎﻣﺎت رﺑﺎﻧﻴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﻠﺐ ﭘﺎك و ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻴﺮﺷﺎن ﺑﺎﻧﻮار ﺗﻘﺪﻳﺲ و ﺗﻨﺰﻳﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻠﻲ اﺳﺮار ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﺪ ،در آﺛﺎرﺷﺎن ﺿﻤﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻣﻜﺮرا اﻇﻬﺎر ﻣﻴﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺟﺎﻣﻊ ﺟﻤﻴﻊ ﺣﻘﺎﻳﻖ اﻟﻬﻲ و ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺮار رﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ و در ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ،ﺑﻬﺎء ،اﺷﺎره ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ .ﻓﻲ اﻟﻤﺜﻞ ،ﺳﻴﺪ ﻛﺎﻇﻢ رﺷﺘﻲ در ﺳﺮ آﻏﺎز ﻛﺘﺎﺑﺶ "رﺳﺎﻟﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ" ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ "ﺑﻬﺎء" ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ .
٥
ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ ،ﻋﺎرف و ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﻲ ،ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﻋﻈﻤﺖ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ،ﺑﻬﺎء ،ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻟﻘﺐ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ ،در ﺿﻤﻦ ﻣﻠﺤﻘﺎت ﻣﻮش و ﮔﺮﺑﻪ ،ﭼﺎپ ﻣﺼﺮ ،ﺻﻔﺤﻪ 230ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ: اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪش
ﺳﺮوري ﺑﺮ ﻛﻞ اﺳﻤﺎء ﺑﺎﺷﺪش
و ﻣﻮﻟﻮي در دﻓﺘﺮ اول ﻣﺜﻨﻮي ،ﺑﻴﺖ ،1759ﻣﻲ ﺳﺮاﻳﺪ : ﻣﺎ ﺑﻬﺎ و ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ را ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ
ﺟﺎﻧﺐ ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘﻦ ﺑﺸﺘﺎﻓﺘﻴﻢ
(ﻣﺜﻨﻮي ﻣﻌﻨﻮي :ﺑﻪ اﻫﺘﻤﺎم دﻛﺘﺮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ ،ﭼﺎپ اول ،1378از ﻧﺴﺨﻪ 677ه.ق) ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺪﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ " :ﻣﻦ ﻃﻠﺒﻨﻲ وﺟﺪﻧﻲ و ﻣﻦ وﺟﺪﻧﻲ ﻋﺮﻓﻨﻲ و ﻣﻦ ﻋﺮﻓﻨﻲ ﻋﺸﻘﻨﻲ و ﻣﻦ ﻋﺸﻘﻨﻲ ﻋﺸﻘﺘﻪ و ﻣﻦ ﻋﺸﻘﺘﻪ ﻗﺘﻠﺘﻪ و ﻣﻦ ﻗﺘﻠﺘﻪ ﻓﺎﻧﺎدﻳﺘﻪ ،ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﺮا ﻃﻠﺐ ﻛﺮد ﻳﺎﻓﺖ ﻣﺮا و آﻧﻜﻪ ﻣﺮا ﻳﺎﻓﺖ ،ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ و آن ﻛﻪ ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻦ ﺷﺪ ،ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﺷﻖ او ﺷﺪم و آن ﻛﻪ ﻣﻦ ﻋﺎﺷﻖ او ﺷﺪم او را در راه ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪم و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ ﻣﻦ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎي او ﻫﺴﺘﻢ") روح اﷲ ﻣﻬﺮاﺑﺨﺎﻧﻲ :اﻟﻬﺎم ﺷﻌﺮا، ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ 2004 ،ﻣﻴﻼدي ،ﺻﻔﺤﻪ (71 ﺷﻴﺦ ﺑﻮﺋﻲ در ﻛﺘﺎب ﺷﻤﺲ اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ در ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدﻫﻢ ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻬﺎء ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﺑﺸﺎرت ﻣﻴﺪﻫﺪ" : ﺳﻮف ﻳﺸﺮق اﺷﺮاﻗﺎ ﻣﻦ اﻟﻮﺟﻪ اﻟﺒﻬﻲ اﻻﺑﻬﻲ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻟﺒﻬﺎء ﻓﻲ ﻳﻮم اﻟﻤﻄﻠﻖ و ﻳﺪﺧﻞ ﻣﺮج ﻋﻜﺎ و ﻳﺘﺤﺪ ﻣﻦ ﻋﻠﻲ اﻻرض ﻛﻠﻬﺎ" ،ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺰودي ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﺸﺮق ﻃﻠﻌﺖ و ﺟﻤﺎل اﺑﻬﻲ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﻬﺎء ﺗﺠﻠﻲ و اﺷﺮاق ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ در ﻳﻮم ﻇﻬﻮر و در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﻜﺎ وارد ﺷﺪه ﺟﻤﻴﻊ را ﻣﺘﺤﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد )ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻬﺮرﻳﺰ :اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ،ﻧﺸﺮ ﺑﺪﻳﻊ – ﻟﻨﺪن ،ﺻﻔﺤﻪ (41 در رﺳﺎﻟﻪ ﺳﺆال و ﺟﻮاب از ﻣﺘﻤﻤﺎت ﻛﺘﺎب ﻣﺴﺘﻄﺎب اﻗﺪس ،ﻓﻘﺮه 77آﻣﺪه اﺳﺖ " :در اﺳﻼم ﺣﺪﻳﺜﻲ دال ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن اﺳﻤﺎء ﻣﺘﻌﺪد ﺧﺪا ﻳﻜﻲ از ﻫﻤﻪ ﻋﻈﻴﻤﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻮﻳﺖ اﻳﻦ اﺳﻢ ﺗﺎ ﺑﺤﺎل ﻣﺴﺘﻮر ﺑﻮد ﺗﺎ آﻧﻜﻪ ﺟﻤﺎﻟﻘﺪم ) ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎﺋﺎﷲ( ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ "ﺑﻬﺎء" اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ". در ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻜﻨﻮن ﺑﻮدن اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ،در اﻟﺼﺤﻴﻔﺔ اﻟﺴﺠﺎدﻳﺔ ،دﻋﺎى ﭘﻨﺠﺎﻫﻢ ،آﻣﺪه اﺳﺖ :ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ -ﻗﺴﻢ ﺑﻨﺎﻣﻬﺎى ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪهات )ﻧﺎﻣﻬﺎﺋﻴﻜﻪ ﻋﻠﻢ آن را ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادهاى ،ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ -ﺻﻠّﻰ اﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ و آﻟﻪ -ﻓﺮﻣﻮده :ﺧﺪاوﻧﺪ را ﭼﻬﺎر ﻫﺰار ﻧﺎم اﺳﺖ ،ﻫﺰار ﻧﺎم را ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ،و ﻫﺰار ﻧﺎم را ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﺧﺪا و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ،و ﻫﺰار ﻧﺎم را ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﺧﺪا و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ،و ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻫﺰار را ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ،ﭘﺲ ﺳﻴﺼﺪ ﻧﺎم از آن ﻫﺰار ﻧﺎم در ﺗﻮرﻳﺔ اﺳﺖ ،و ﺳﻴﺼﺪ در اﻧﺠﻴﻞ ،و ﺳﻴﺼﺪ در زﺑﻮر ،و ﻳﻜﺼﺪ در ﻗﺮآن ،ﻧﻮد و ﻧﻪ ﻧﺎم آﺷﻜﺎر و »ﻳﻜﻰ اﺳﻢ
٦
اﻋﻈﻢ« از آﻧﻬﺎ ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ )اﻧﺘﻬﻲ )ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻴﻨﻘﻲ ﻓﻴﺾ اﻻﺳﻼم :اﻟﺼﺤﻴﻔﺔ اﻟﺴﺠﺎدﻳﺔ ،اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﻘﻴﻪ ،ﺻﻔﺤﺎت 379و (380 در ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺎرف ﻗﺮآن در اﻟﻤﻴﺰان ،در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ ... " :ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﻤﺎء ﺧﺪاي ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳﻤﺎء را ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﮕﻲ در ﺗﺤﺖ آن ﻗﺮار دارﻧﺪ و آن اﺳﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ آن را اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ ...ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ آن اﺳﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﺛﺎر ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ آن ﺷﻮد و ﻫﺮ اﻣﺮي در ﺑﺮاﺑﺮش ﺧﺎﺿﻊ ﮔﺮدد" ) ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪي اﻣﻴﻦ :ﻣﻌﺎرف ﻗﺮآن در اﻟﻤﻴﺰان ،ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ ،ﭼﺎپ اول 1370 ،ش ،ﺻﻔﺤﺎت 38و (39و ﻣﻼﺻﺪرا در ﻛﺘﺎب ﻣﻈﺎﻫﺮ اﻻﻟﻬﻴﻪ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ " :ﺑﻲ ﺷﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﻤﺎل ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺟﻤﻴﻊ ﻣﻌﺎﻧﻲ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻈﻬﺮ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﻤﻜﻨﺎت ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻈﺎﻫﺮﻧﺪ را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد" ) ﺻﺪراي ﺷﻴﺮازي ،ﺻﺪراﻟﻤﺘﺄﻟﻴﻦ ﻣﻼﺻﺪرا :اﻟﻤﻈﺎﻫﺮ اﻟﻬﻴﻪ ،ﺣﻤﻴﺪ ﻃﺒﻴﺒﻴﺎن ،اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ ،ﭼﺎپ اول ،1364 ،ص (31 ﺑﺎري " ،ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﺒﻬﺎء ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻨﻘﻮل از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده "اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎءاﷲ" ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء را ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺎم ﻣﻘﺪس ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻤﻪ ﺣﻘﺎﺋﻖ اﻟﻬﻲ و اﺳﺮار روﺣﺎﻧﻲ و اﺳﻤﺎء رﺑﺎﻧﻲ و رﻣﻮز آﺳﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ "ﺑﺎء" ﻛﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﻤﻠﻪ اﺳﺖ ﻛﺎﻓﻞ ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺎﻧﻲ و ﺳﺮآﻏﺎز ﻛﺘﺐ ﻣﻘﺪﺳﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻜﻮﻳﻦ و ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺖ ﺑﻔﺮﻣﻮده ﻣﺒﺎرك ﻫﻤﻪ ﻋﻮاﻟﻢ ﻏﻴﺐ و ﺷﻬﻮد و ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ و ﻋﻠﺖ ﺧﻠﻖ اﻳﺠﺎد رﻣﺰي از ﻣﺸﻴﺖ اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در "ب" ﺟﻤﻊ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻴﺖ اوﻟﻴﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﻠﻌﺖ اﺑﻬﻲ ،ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ،اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻋﻮد ﻫﻤﻪ ادﻳﺎن ﻣﺎﺿﻴﻪ و اﻣﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ" )ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻬﺮرﻳﺰ :اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ،ﻧﺸﺮ ﺑﺪﻳﻊ – ﻟﻨﺪن ،ﺻﻔﺤﻪ (37 ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻼم آﻧﻜﻪ ،در واﻗﻊ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻇﻬﻮر ﻛﻠﻲ اﻟﻬﻲ و ﻣﻮﻋﻮد ﺟﻤﻴﻊ اﻣﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺖ ﻟﺬا در ﺑﻴﺎن اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎﺳﺖ؛ ﻧﺘﻴﺠﺘﺎ ﺑﺎﻳﺪ اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮق و ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻨﺸﺎء ﻛﻠﻴﻪ رﻣﻮز اﺳﺮار اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اول ﻛﺘﺎب ﺗﺪوﻳﻦ )ﻗﺮآن( ﺑﻨﺎم ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ)ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻬﺮرﻳﺰ :اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ،ﻧﺸﺮ ﺑﺪﻳﻊ – ﻟﻨﺪن ،اﻛﺘﺒﺮ ،2003ص (164ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ،ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ آﺷﻜﺎر ﮔﺮدﻳﺪ ،ﭼﺮا ﻛﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﺒﺎرﻛﺸﺎن ﺗﺤﻘﻖ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ، اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻘﺪس ﺗﺮﻳﻦ و ﺟﺎﻣﻌﺘﺮﻳﻦ اﺳﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ داراي ﺟﻤﻴﻊ ﻛﻤﺎﻻت اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳﻤﺎء ﻣﻘﺪس اﻟﻬﻲ را در ﺑﺮ دارد؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻧﺎﻣﻪ اي از ﺟﺎﻧﺐ ﺣﻀﺮت ﺷﻮﻗﻲ اﻓﻨﺪي در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﺮﻗﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ :اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ،ﻧﺎم ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ اﺳﺖ ...اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﺑﺎ اﻋﻈﻢ اﺳﺎﻣﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ اﻳﺸﺎن اﻋﻈﻢ ﻇﻬﻮر اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻧﺎﻣﻪ اي از ﺟﺎﻧﺐ ﺣﻀﺮت ﺷﻮﻗﻲ اﻓﻨﺪي ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ در 26دﺳﺎﻣﺒﺮ (1941 ﺣﻀﺮت اﻋﻠﻲ در ﺷﺄن ﻣﻘﺎم ﺑﻬﺎء در ﺗﻮﻗﻴﻌﻲ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ " :و ان ﺑﻬﺎء ﻣﻦ ﻳﻈﻬﺮه اﷲ ﻓﻮق ﻛﻞ ﺑﻬﺎء و ان ﺟﻼﻟﻪ ﻓﻮق ﻛﻞ ﺟﻼل .و ان ﺟﻤﺎﻟﻪ
ﻓﻮق ﻛﻞ ﺟﻤﺎل ...و ان ﻧﻮره ﻓﻮق ﻛﻞ ﻧﻮر ...و ان اﺳﻤﺎﺋﻪ ﻓﻮق ﻛﻞ اﺳﻤﺎء.اﻧﺘﻬﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻴﺎن ﻣﺒﺎرك :ﺑﺪرﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﻼل ﻣﻦ ﻳﻈﻬﺮه اﷲ
٧
)ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ( ﻣﺎﻓﻮق ﻫﺮ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ او ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻋﻈﻤﺘﻬﺎ و ﺟﻤﺎل او ﻓﻮق ﻫﻤﻪ ﺟﻤﺎﻟﻬﺎ ...و ﻧﻮرش ﭘﺮﻓﺮوغ ﺗﺮ از ﻫﺮ روﺷﻨﺎﺋﻲ ...و اﺳﻤﺶ اﻋﻈﻢ از ﻛﻞ اﺳﻤﺎء اﺳﺖ( "ﻣﻨﺘﺨﺒﺎت آﻳﺎت از آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﻧﻘﻄﻪ اوﻟﻲ، ﺻﻔﺤﻪ (110 ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ " :اﻣﺮوز روزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﺎل ﻗﺪم ﻣﻦ ﻏﻴﺮ ﺳﺘﺮ و ﺣﺠﺎب ﻇﺎﻫﺮ اﺳﺖ و اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻦ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺎر ﻣﺸﻬﻮد .ﺑﺎب ﻓﻀﻠﺶ ﺑﺮ وﺟﻪ اﺣﺒﺎب ﻣﻔﺘﻮح ﮔﺸﺘﻪ و ﻋﻨﺎﻳﺘﺶ ﻛﻞ را اﺣﺎﻃﻪ ﻓﺮﻣﻮده") آﺛﺎر ﻗﻠﻢ اﻋﻠﻲ ،ﺟﻠﺪ ،5ﺻﻔﺤﻪ (24ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻀﺮﺗﺸﺎن در ﻟﻮﺣﻲ در ﺧﺼﻮص اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ " :ﺣﻤﺪ ﻣﻘﺪس از ذﻛﺮ ﻣﻤﻜﻨﺎت ﺳﺎﺣﺖ اﻣﻨﻊ اﻗﺪس ﺣﻀﺮت ﻣﻘﺼﻮدي را ﻻﻳﻖ و ﺳﺰاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺘﺎح اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺎب ﻟﻘﺎ را ﺑﺮ وﺟﻪ ﻋﺎﻟﻢ و ﺟﻤﻴﻊ اﻣﻢ ﮔﺸﻮد و ﺑﺎﻋﻠﻲ اﻟﻨﺪاء ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ارض و ﺳﻤﺎء ﺻﻼ در داد و ﻛﻞ را ﺑﻪ اﻓﻖ اﻋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺮ ﻇﻬﻮر و ﺑﺮوز ﻣﺎﻟﻚ اﺳﻤﺎﺳﺖ دﻋﻮت ﻓﺮﻣﻮد ،ﺑﺎب وﺻﺎل ﺑﮕﺸﻮد و ﺑﻪ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ راه ﻧﻤﻮد" ) آﻳﺎت اﻟﻬﻲ ،ﺟﻠﺪ ،2ﺻﻔﺤﻪ (17 ﺑﺎري ،ﺳﺨﻦ از ﻋﻈﻤﺖ "ﺑﻬﺎء" ﻛﻪ در آﺛﺎر و ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺪان اﺷﺎره ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﮕﻨﺠﺪ؛ ﭼﻪ از ﺣﻴﺚ ارﺗﺒﺎط ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء ﺑﺎ ذات اﻗﺪس اﻟﻬﻲ ،ﭼﻪ از ﺣﻴﺚ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء در اﺣﺎدﻳﺚ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺑﻴﺎن اوج ﻋﻈﻤﺖ و اﻗﺘﺪار ،و ﭼﻪ از آن ﺣﻴﺚ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻊ و ﺣﺎﺋﺰ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎء اﺳﺖ ،ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﺑﻮده و اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ . اﺷﺎره ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﻬﺎء ﺧﺪا در ﺑﺴﻴﺎري از آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻬﺎء ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ،در ﺑﺴﻴﺎري از ادﻋﻴﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ،در دﻋﺎﻫﺎي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ،در ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻋﻠﻮﻳﻪ ،در ﺑﺎب " و ﻣﻦ دﻋﺎﺋﻪ ﻓﻰ اﻟﺤﺮز و اﻟﻌﻮذة" ،ﺣﻀﺮﺗﺸﺎن ﺑﻪ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ :اﻟﻠّﻬﻢ ﺑﺘﺎﻟّﻖ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء ﻋﺮﺷﻚ ﻣﻦ اﻋﺪاﺋﻰ اﺳﺘﺘﺮت ...ﻳﺎ ﻣﻮﻻى ﻃﻠﺒﺖ ﻛﻴﻒ اﺧﺎف و اﻧﺖ اﻣﻠﻰ و ﻛﻴﻒ اﺿﺎم و ﻋﻠﻴﻚ ﻣﺘّﻜﻠﻰ اﺳﻠﻤﺖ
اﻟﻴﻚ ﻧﻔﺴﻰ و ﻓﻮﺿﺖ اﻟﻴﻚ اﻣﺮى و ﺗﻮﻛّﻠﺖ ﻓﻰ ﻛﻞّ اﺣﻮاﻟﻰ ،ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﺪرﺧﺸﺶ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء ﻋﺮش ﺗﻮ از دﺷﻤﻨﺎﻧﻢ ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻢ ...اى ﻣﻮﻻى ﻣﻦ -ﺟﻮﻳﺎﻳﻢ ،ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺘﺮﺳﻢ ﻛﻪ آرزوﻳﻢ ﺗﻮﺋﻰ ،و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم ﻛﻪ اﻋﺘﻤﺎدم ﺑﺮ ﺗﻮ اﺳﺖ ،ﺧﻮد را ﺑﺘﻮ ﺳﭙﺮدم ،و ﻛﺎرم را ﺑﺘﻮ واﮔﺬاردم ،و در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﻰ ﺑﺘﻮ ﺗﻮﻛﻞ دارم" )ﺳﻴﺪ ﻫﺎﺷﻢ رﺳﻮﻟﻲ ﻣﺤﻼﺗﻲ :ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻋﻠﻮﻳﻪ ،اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻲ ،ﺻﻔﺤﻪ (233در ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق ﮔﻴﻼﻧﻰ آﻣﺪه اﺳﺖ " :و ﻟﻦ ﻳﺠﺪ إﻟﻰ
ذﻟﻚ ﺳﺒﻴﻼ إﻟّﺎ ﻣﻦ ﻗﺪ ﻋﻔﻰ اﻟﻠﱠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ ،و ﻏﻔﺮ ﻟﻪ ﻣﺎ ﺗﻘﺪم ﻣﻦ ذﻧﺒﻪ و ﻣﺎ ﺗﺎﺧّﺮ ،و زﻳﻨﻪ و اﻟﺒﺴﻪ ﻣﻦ ﻧﻮر ﺑﻬﺎﺋﻪ .ﻳﻌﻨﻰ :راه ﻧﻤﻰﺑﺮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺖ ﻛﻤﺎل ،ﻛﻪ ﻋﻔﻮ اﺳﺖ و ﻣﺎﻟﻚ اﻳﻦ در ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ آﻣﺮزﻳﺪه ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺎﺷﺪ ،ﭼﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﭘﻴﺶ و ﭼﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻋﻘﺐ .و ﺟﻨﺎب ﻋﺰّت او را ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﺳﺘﻮده و اﻃﻮار ﻣﺤﻤﻮده ،ﻣﺰﻳﻦ و ﻣﺤﻠّﻰ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء و ﻋﺰّت اﻟﻬﻰ ،ﻣﺘﻠﺒﺲ ﺑﺎﺷﺪ" ) ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ﮔﻴﻼﻧﻲ :ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ ،ﻧﺸﺮ ﭘﻴﺎم ﺣﻖ ،ﺻﻔﺤﻪ (374و در ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن- ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر ،از اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم آﻣﺪه اﺳﺖ :ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ از ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺳﺮادق ﻣﺠﺪ اﺳﺖ ،و ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺳﺮادق ﺑﻬﺎء اﺳﺖ ،و ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺳﺮادق ﻋﻈﻤﺖ اﺳﺖ و ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺳﺮادق ﺟﻼل اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺳﺮادق ﻋﺰّﺗﺴﺖ و ﺑﻨﺎﻣﺖ ﻛﻪ
٨
ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺳﺮادق ﺳﺮاﺋﺮ اﺳﺖ ،آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺶ اﺳﺖ و واﻻ و ﺧﻮب و ﺧﺮم ،و ﭘﺮوردﮔﺎر ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺷﺘﻪ ،و ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺮش ﺑﺰرگ ،اﻧﺘﻬﻲ ) ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻛﻤﺮه اي :آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر ،اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻴﻪ ،ﺟﻠﺪ ،2ﺻﻔﺤﻪ (44 ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در رواﻳﺎت ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﻬﺎء ﺑﺎ ذات اﻟﻬﻲ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ،ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ،در ﺻﺤﻔﻴﻪء ﺳﺠﺎدﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎء رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد " :و ﺧﻴﺮ ﻣﺎ ﻗﺮأﺗﻪ ﻓﻲ ﺻﻔﺔ اﻹﻣﺎم ﻗﻮل اﻹﻣﺎم اﻷﻋﻈﻢ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ )ع( ﻓﻲ اﻟﺼﺤﻴﻔﺔ اﻟﺴﺠﺎدﻳﺔ» :اﻟﻠﻬﻢ اﻧﻚ أﻳﺪت دﻳﻨﻚ ﻓﻲ ﻛﻞ أوان ﺑﺈﻣﺎم أﻗﻤﺘﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﻟﻌﺒﺎدك ،و ﻣﻨﺎرا ﻓﻲ ﺑﻼدك ﺑﻌﺪ أن وﺻﻠﺖ ﺣﺒﻠﻪ ﺑﺤﺒﻠﻚ ،و ﺟﻌﻠﺘﻪ اﻟﺬرﻳﻌﺔ اﻟﻰ رﺿﻮاﻧﻚ ،و اﻓﺘﺮﺿﺖ ﻃﺎﻋﺘﻪ ،و ﺣﺬرت ﻣﻌﺼﻴﺘﻪ ،و أﻣﺮت ﺑﺎﻣﺘﺜﺎل أواﻣﺮه ،و اﻻﻧﺘﻬﺎء ﻋﻨﺪ ﻧﻬﻴﻪ ،و ان ﻻ ﻳﺘﻘﺪﻣﻪ ﻣﺘﻘﺪم ،و ﻻ ﻳﺘﺄﺧﺮ ﻋﻨﻪ ﻣﺘﺄﺧﺮ -أي ﻳﺒﻘﻰ ﻣﺘﺎﺑﻌﺎ ﻟﻪ -ﻓﻬﻮ ﻋﺼﻤﺔ اﻟﻼﺋﺬﻳﻦ ،و ﻛﻬﻒ اﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ،و ﻋﺮوة
اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ،و ﺑﻬﺎء رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ( "»ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد :ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻜﺎﺷﻒ ،دار اﻟﻜﺘﺐ اﻹﺳﻼﻣﻴﺔ ،ﺗﻬﺮان 1424ق ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﻪ )197و در ادﻋﻴﻪ اي ﺑﻪ ﺑﺎء ﺑﻬﺎء ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد " :و روي ﻋﻨﻬﻢ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم ﻓﻲ أدﻋﻴﺔ اﻟﺘﻌﻘﻴﺐ« :اﻟﻠﻬﻢ ﺑﺄﻟﻒ اﻻﺑﺘﺪاء، و ﺑﺒﺎء اﻟﺒﻬﺎء ،ﺑﺘﺎء اﻟﺘﺄﻟﻴﻒ ،ﺑﺜﺎء اﻟﺜﻨﺎء ،ﺑﺠﻴﻢ اﻟﺠﻼل ،ﺑﺤﺎء اﻟﺤﻤﺪ ،ﺑﺨﺎء اﻟﺨﻔﺎء ،ﺑﺪال اﻟﺪوام ،ﺑﺬال اﻟﺬﻛﺮ ،ﺑﺮاء اﻟﺮﺑﻮﺑﻴﺔ ،ﺑﺰاي اﻟﺰﻳﺎدة ،ﺑﺴﻴﻦ اﻟﺴﻼﻣﺔ ،ﺑﺸﻴﻦ اﻟﺸﻜﺮ، ﺑﺼﺎد اﻟﺼﺒﺮ ،ﺑﻀﺎد اﻟﻀﻮء ،ﺑﻄﺎء اﻟﻄﻬﺮ ،ﺑﻈﺎء اﻟﻈﻼم ،ﺑﻌﻴﻦ اﻟﻌﻠﻢ ،ﺑﻐﻴﻦ اﻟﻐﻔﺮان ،ﺑﻔﺎء اﻟﻔﺮداﻧﻴﺔ ،ﺑﻘﺎف اﻟﻘﺪرة ،ﺑﻜﺎف اﻟﻜﻠﻤﺔ اﻟﺘﺎﻣﺔ ،ﺑﻼم اﻟﻠﻮح ،ﺑﻤﻴﻢ اﻟﻤﻠﻚ ،ﺑﻨﻮن
اﻟﻨﻮر ،ﺑﻮاو اﻟﻮﺣﺪاﻧﻴﺔ ،ﺑﻬﺎء اﻟﻬﻴﺒﺔ ،ﺑﻼم أﻟﻒ ﻻ إﻟﻪ إﻟّﺎ أﻧﺖ ،ﺑﻴﺎء ﻳﺎ ذا اﻟﺠﻼل و اﻹﻛﺮام و اﻟﺪﻋﺎء ( "ﺑﺮوﺟﺮدى ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ :ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ ،ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺼﺎرﻳﺎن ،ﻗﻢ 1416ق ،ﺟﻠﺪ ،4ﺻﻔﺤﻪ (52 ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ ،در رواﻳﺘﻲ روح اﻟﻘﺪس ،ﻣﺸﻴﺖ اوﻟﻴﻪ و اول ﻣﺎ ﺧﻠﻖ اﷲ " ﺑﻬﺎء اﷲ "ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ " :و اﻟﺮوح اﻟﻘﺪس اﻷﻋﻠﻰ ﻫﻮ ﺣﻘﻴﻘﺔ ﺣﻘﺎﺋﻖ اﻷﺷﻴﺎء ﻛﻠّﻬﺎ و ﻫﻮ ﺷﻤﺲ اﻟﻀﺤﻰ و اﻟﺤﻘﻴﻘﺔ اﻟﻤﺤﻤﺪﻳﺔ اﻟﺒﻴﻀﺎء و ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﻰ و ﻫﻮ اﻟﻌﻘﻞ اﻷول ﻓﻲ ﻟﺴﺎن اﻟﺤﻜﻤﺎء و اﻟﻘﻠﻢ اﻷﻋﻠﻰ ﻓﻲ أﻟﺴﻨﺔ اﻟﺸﺮاﺋﻊ اﻟﻔﺼﺤﺎء و روح اﻟﻘﺪس اﻷدﻧﻰ ﻫﻲ اﻟﺪرة اﻟﺼﻔﺮاء .و ﺑﺪر اﻟﺪﺟﻰ ذات اﻟﻠّﻪ اﻟﻌﻠﻴﺎ ،ﺷﺠﺮة ﻃﻮﺑﻰ ،ﺟﻨﺔ اﻟﻤﺄوى ،ﻣﻨﺰﻟﺔ اﻟﻌﻠﻮﻳﺔ اﻟﻌﻠﻴﺎ ،و
ﻫﻲ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻜﻠﻴﺔ اﻹﻟﻬﻴﺔ و اﻟﻠﻮح اﻟﻤﺤﻔﻮظ و ام اﻟﻜﺘﺎب ﻳﻘﺮأ ﻣﻨﻬﻤﺎ ﺳﺎﺋﺮ اﻷﻧﺒﻴﺎء .و ﻗﺪ ﻳﺮاد ﻣﻦ روح اﻟﻘﺪس ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ .و اﻟﻤﺮاد ﻫﺎﻫﻨﺎ ﻫﻮ ﻣﺎ ذﻛﺮﻧﺎ ( " ﺻﺪراﻟﻤﺘﺎﻟﻬﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ :ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻜﺮﻳﻢ) ﺻﺪرا( ،اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﻴﺪار ،ﻗﻢ 1366ش ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﻪ (477 ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮ آﻧﻜﻪ ،در دﻋﺎء ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن اﺳﺘﻬﻼل اﻟﻤﺤﺮم ﻳﻌﻨﻲ روز اول ﻣﺤﺮم ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﻬﺎء اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ دوم ﻣﺤﺮم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ " ):ﻣﺎ ﺷﺎء اﷲ ﻛﺎن اﻋﻮذ ﺑﻌﺰة اﷲ و ﺟﻼل وﺟﻬﻪ و ﻣﺎ وﻋﺎه اﻟﻠﻮح ﻣﻦ ﻋﻠﻢ اﷲ و ﻣﺎ
ﺳﺘﺮت اﻟﺤﺠﺐ ﻣﻦ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء اﷲ اﻟﻠﻬﻢ اﻧﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻌﻴﻞ ﻓﻘﻴﺮ( "...ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻃﺎوس اﻟﺤﻠﻲ :اﻗﺒﺎل اﻻﻋﻤﺎل ،دار اﻟﻜﺘﺐ اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ، ﻃﻬﺮان 1367ش ،ص (548 ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در ﺑﺮﺧﻲ رواﻳﺎت ،ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺑﻴﺎن اوج ﻋﻈﻤﺖ و اﻗﺘﺪار ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ، در رواﻳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻘﺎم اﺋﻤﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ از ﺗﺎج ﺑﻬﺎء اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ " :و ﻗﺎل اﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ »زاد ﻓﻲ اﻟﺒﺤﺎر »ﻋﻦ أﺑﻴﻪ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم«« ع ﻳﺄﺗﻲ ﻋﻠﻤﺎء ﺷﻴﻌﺘﻨﺎ اﻟﻘﻮاﻣﻮن ﻟﻀﻌﻔﺎء ﻣﺤﺒﻴﻨﺎ و أﻫﻞ وﻻﻳﺘﻨﺎ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ،و اﻷﻧﻮار ﺗﺴﻄﻊ ﻣﻦ ﺗﻴﺠﺎﻧﻬﻢ ،ﻋﻠﻰ رأس ﻛﻞ واﺣﺪ ﻣﻨﻬﻢ ﺗﺎج ﺑﻬﺎء ،ﻗﺪ
اﻧﺒﺜﺖ ﺗﻠﻚ اﻷﻧﻮار ﻓﻲ ﻋﺮﺻﺎت اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ -و دورﻫﺎ ﻣﺴﻴﺮة ﺛﻼﺛﻤﺎﺋﺔ أﻟﻒ ﺳﻨﺔ ( "اﻣﺎم اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﻋﺴﻜﺮى :اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻨﺴﻮب اﻟﻰ اﻻﻣﺎم اﻟﻌﺴﻜﺮى ،ﻣﺪرﺳﻪ اﻣﺎم ﻣﻬﺪى ،ﻗﻢ 1409ق ،ﺻﻔﺤﻪ (345و در ﻛﺘﺎب ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات و ﻣﻨﻬﺞ اﻟﻌﺒﺎدات آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﺎع ﻧﻮر ﺣﺠﺎب ﻫﺎ از ﺑﻬﺎء ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻇﻬﻮر ﻧﻤﻮد ﻛﻮﻫﻬﺎ از اﻳﻦ ﻋﻈﻤﺖ و ﺟﻼل و
٩
ﻫﻴﺒﺖ رﻳﺰ رﻳﺰ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻛﻪ ﻋﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " :إِﻧﱠﻚ أَﻧْﺖ اﻟﻠﱠﻪ أَﻧْﺖ اﻟﻠﱠﻪ أَﻧْﺖ اﻟﻠﱠﻪ ﻟَﺎ إِﻟَﻪ إِﻟﱠﺎ أَﻧْﺖ و أَﺳﺄَﻟُﻚ ﺑِﺎﻟْﺄَﺳﻤﺎء اﻟﱠﺘﻲ ﺗَﺠﻠﱠﻴﺖ ﺑِﻬﺎ
ﻟﻠْﻜَﻠﻴﻢِ ﻋﻠَﻰ اﻟْﺠﺒﻞِ اﻟْﻌﻈﻴﻢِ ﻓَﻠَﻤﺎ ﺑﺪا ﺷُﻌﺎع ﻧُﻮرِ اﻟْﺤﺠﺐِ ﻣﻦْ ﺑﻬﺎء اﻟْﻌﻈَﻤﺔِ ﺧَﺮﱠت اﻟْﺠِﺒﺎلُ ﻣﺘَﺪﻛْﺪﻛَﺔً ﻟﻌﻈَﻤﺘﻚ و ﺟﻠَﺎﻟﻚ و ﻫﻴﺒﺘﻚ ( "...ﺳﻴﺪ اﺑﻦ ﻃﺎوس: ﻣﻬﺞ اﻟﺪﻋﻮات و ﻣﻨﻬﺞ اﻟﻌﺒﺎدات ،ﻧﺸﺮ دار اﻟﺬﺧﺎﺋﺮ ،ﺻﻔﺤﻪ (76 ﺣﺘﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻠﻮه ﻫﺎي دﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﺣﺞ و رﻛﻮع ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺑﻬﺎء ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ :در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ،ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮى ج 4ص 225دار اﻟﻤﻌﺎرف ﺑﻤﺼﺮ ،آﻣﺪه اﺳﺖ " :ﺣﺞ ﺑﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ از
ﺑﻬﺎء اﻟﻠﱠﻪ )اﻟﺤﺞ ﺑﻬﺎء ﻣﻦ ﺑﻬﺎء اﷲ ( ")ﻣﻮﺳﻮى ﻫﻤﺪاﻧﻰ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ :ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان ،دﻓﺘﺮ اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ،ﻗﻢ 1374ش ،ﺟﻠﺪ ،4ﺻﻔﺤﻪ (473و در ﻣﺘﻦ ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺼﻄﻔﻮى ،در اﻟﺒﺎب اﻟﺨﺎﻣﺲ ﻋﺸﺮ ﻓﻲ اﻟﺮﻛﻮع ،آﻣﺪه اﺳﺖ " :ﻗﺎل اﻟﺼﺎدق )ع( ﻻ ﻳﺮﻛﻊ ﻋﺒﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ رﻛﻮﻋﺎ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﻘﻴﻘﺔ ،اﻻ زﻳﻨﻪ اﻟﻠﱠﻪ
ﺑﻨﻮر ﺑﻬﺎﺋﻪ و أﻇﻠﻪ ﻓﻲ ﻇﻼل ﻛﺒﺮﻳﺎﺋﻪ و ﻛﺴﺎه ﻛﺴﻮة أﺻﻔﻴﺎﺋﻪ ...ﺗﺮﺟﻤﻪ )ﺑﺎب ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ در رﻛﻮع( ﺣﻀﺮت ﺻﺎدق )ع( ﻓﺮﻣﻮد رﻛﻮع ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﺑﻨﺪهاى ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ رﻛﻮع ﺣﻘﻴﻘﻰ؛ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪا او را ﺑﻪ ﻧﻮر ﺑﻬﺎء ﺧﻮد زﻳﻨﺖ داده و در ﺳﺎﻳﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺧﻮد ﺳﺎﻛﻦ ﻧﻤﻮده و ﻟﺒﺎس ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ" ) ﺣﺴﻦ ﻣﺼﻄﻔﻮي :ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ ،ﻧﺸﺮ اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻜﻤﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻳﺮان ،ﺻﻔﺤﻪ (61 ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ ،در ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر ،در ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎدي در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎء اﺷﺎره ﻣﻴﺸﻮد ) ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ آن دارد ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﺪا را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎء را ﺑﺒﻴﻨﺪ( و رواﻳﺖ ذﻳﻞ را از ﻗﻮل ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻛﺮم )ص )ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد " :ﻳﻚ ﺑﺎد ﻛﻪ از ﻧﻮر آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ و زﻧﺪﮔﻰ و ﻟﺬﺗﻬﺎ ﺑﺮ آن ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻬﺎء ﻧﺎم دارد و ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺑﻬﺸﺖ ﺷﻮق زﻳﺎرت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻮزد از ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺮﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ ،از ﻧﻮر ﻋﺮش اﺳﺖ ﺑﺪﻣﺪ در ﭼﻬﺮهﻫﺎﺷﺎن و ﺧﺮّم ﺷﻮﻧﺪ و دل ﺧﻮش ﮔﺮدﻧﺪ ،ﻧﻮرى ﺑﻨﻮرﺷﺎن ﻓﺰاﻳﺪ و ﺑﺪرﻫﺎى ﺑﻬﺸﺖ زﻧﺪ و ﻧﻬﺮﻫﺎ روان ﮔﺮدﻧﺪ و درﺧﺘﻬﺎ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺧﻮان ،ﭘﺮﻧﺪهﻫﺎ ﻧﻐﻤﻪ ﺳﺎز ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﻫﺮ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ آواى ﺷﺎدى و ﺧﻮﺷﻰ ﻛﻪ در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ از ﺷﻮق آن ﻫﻤﻪ ﺟﺎن دﻫﻨﺪ و ﻓﺮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ در آﻳﻨﺪ" ،اﻧﺘﻬﻲ (ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻛﻤﺮه اي :آﺳﻤﺎن و ﺟﻬﺎن -ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺤﺎر ،اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﻼﻣﻴﻪ ،ﺟﻠﺪ ،4ﺻﻔﺤﺎت 233و (234 ﺣﺘﻲ اﺷﺎراﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ،اوﻟﻴﻦ ﻛﻤﺎل و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺣﻖ در ﻋﺎﻟﻢ ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ ﺑﻬﺎء ﺗﻮأم اﺳﺖ ﺑﭽﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد؛ ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ذات اﻟﻬﻲ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺎء آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻋﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم وﺻﺎل ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ ﺑﻬﺎء ذات ﺧﺪا را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ " :ﻛﻤﺎ ﻛﺎن ﺣﺎل اﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ اﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻛﺎن ﻳﻮاﺻﻞ اﻷﻳﺎم و ﻳﻘﻮل )أﺑﻴﺖ ﻋﻨﺪ رﺑﻰ ﻳﻄﻌﻤﻨﻰ و ﻳﺴﻘﻴﻨﻰ( ﻓﻠﻤﺎ رﺟﻌﻮا ﻣﻦ ﻋﻨﺪﻳﺔ اﻟﺤﻖ اﻟﻰ ﻋﻨﺪﻳﺔ ﻧﻔﻮﺳﻬﻢ ﻗﺎﻟﻮا ﻓَﺎﺑﻌﺜُﻮا إﻟﺦ ﻓﻔﻰ ﻃﻠﺒﻬﻢ ازﻛﻰ ﻃﻌﺎﻣﺎ اﺷﺎرة اﻟﻰ ان ارﺑﺎب اﻟﻮﺻﻮل و اﺻﺤﺎب اﻟﻤﺸﺎﻫﺪة ﻟﻤﺎ ﺷﺎﻫﺪوا ذﻟﻚ اﻟﺠﻤﺎل و اﻟﺒﻬﺎء و ذاﻗﻮا ﻃﻌﻢ اﻟﻮﺻﺎل و ﺟﺪوا ﺣﻼوة اﻻﻧﺲ و ﻣﻼﻃﻔﺎت اﻟﺤﺒﻴﺐ ﻓﺎذا رﺟﻌﻮ اﻟﻰ ﻋﺎﻟﻢ اﻟﻨﻔﻮس ﺗﻄﺎﻟﺒﻬﻢ اﻷرواح و اﻟﻘﻠﻮب ﺑﺎﻏﺬﻳﺘﻬﻢ اﻟﺮوﺣﺎﻧﻴﺔ ﻓﻴﺘﻌﻠﻠﻮن ﺑﻤﺸﺎﻫﺪة ﻛﻞ ﺟﻤﻴﻞ ﻻن ﻛﻞ ﺟﻤﺎل ﻣﻦ ﺟﻤﺎل اﻟﻠّﻪ و ﻛﻞ ﺑﻬﺎء ﻣﻦ ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ و ﻳﺘﻮﺻﻠﻮن ﺑﻠﻄﺎﻓﺔ اﻻﻃﻌﻤﺔ اﻟﻰ ﺗﻠﻚ اﻟﻤﻼﻃﻔﺎت ﻛﻤﺎ ﻗﺎﻟﻮا ﻓَﻠْﻴﺄْﺗﻜُﻢ ﺑِﺮِزقٍ ﻣﻨْﻪ و
ﻟْﻴﺘَﻠَﻄﱠﻒ( "ﺣﻘﻰ ﺑﺮوﺳﻮى اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ :ﺗﻔﺴﻴﺮ روح اﻟﺒﻴﺎن ،ﻧﺸﺮ داراﻟﻔﻜﺮ ،ﺑﻴﺮوت ،ﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ،ﺟﻠﺪ ،5ﺻﻔﺤﻪ (230
١٠
اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ در ﻛﺘﺎب ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ " اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ" ،ﺑﻬﺎء را ﺑﻌﻨﻮان ﺻﻔﺘﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ )ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎء ﺧﺪاﺳﺖ( ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ: أﻳﺎ ﻣﻦ ﻓﻰ ﺑﻬﺎء ﺟﻤﺎﻟﻪ
و ﺳﺮّ ﻛﻤﺎﻟﻪ و ﻋﺰّ و رﻓﻌﺔ
(اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ :اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ ،اﻧﺘﺸﺎرات دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎس زﻛﻰ ،ﻗﺎﻫﺮه 1419ق ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﻪ (31 ﺳﻜﺮﻧﺎ ﻓﻬﻤﻨﺎ ﻓﻰ ﺑﻬﺎء ﺟﻤﺎﻟﻪ
ﻓﻐﺒﻨﺎ ﻋﻦ اﻹﺣﺴﺎس ،و اﻟﻨﻮر ﺳﺎﻃﻊ
(اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ :اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ ،اﻧﺘﺸﺎرات دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎس زﻛﻰ ،ﻗﺎﻫﺮه 1419ق ،ﺟﻠﺪ ،1ﺻﻔﺤﺎت 246و (247 و ﻋﻠﻰ اﻟﻌﺎرﻓﻴﻦ أﻳﻀﺎ ﺑﻬﺎء
و ﻋﻠﻴﻬﻢ ﻣﻦ اﻟﻤﺤﺒﺔ ﻧﻮر
(اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ :اﻟﺒﺤﺮ اﻟﻤﺪﻳﺪ ﻓﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن اﻟﻤﺠﻴﺪ ،اﻧﺘﺸﺎرات دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎس زﻛﻰ ،ﻗﺎﻫﺮه 1419ق ،ﺟﻠﺪ ،3ﺻﻔﺤﻪ (141 ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در اﺣﺎدﻳﺚ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺗﻮرات ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﻬﺎء در روز ﺑﺰرگ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ " :ﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﺘﻮراة اﻗﺒﻞ ﻣﻦ
ﺳﻴﻨﺎء و ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻦ ﺳﺎﻋﻴﺮ و ﻇﻬﺮ ﻣﻦ ﺟﺒﻞ ﻓﺎران ﻗﺎل ﻓﻲ ﻛﺘﺎب ﺣﻴﻘﻮق ﺳﻴﺪ ﻳﺠﻲء ﻣﻦ اﻟﻴﻤﻦ ﻣﻘﺪس ﻣﻦ ﺟﺒﻞ ﻓﺎران ﻓﻴﻌﻄﻲ اﻟﺴﻤﺎء ﺑﻬﺎء و ﻳﻤﻼء اﻻرض ﻧﻮرا " (ﻗﻄﺐ اﻟﺪﻳﻦ راوﻧﺪي :ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺮاﺋﺞ واﻟﺠﺮاﺋﺢ ج ،1ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻻﻣﺎم اﻟﻤﻬﺪي ،ﻗﻢ 1409ق ،ص(74 اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺗﻤﺎم در وﺻﻒ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻮﻋﻮد آﺧﺮ اﻟﺰﻣﺎن ،ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ،و ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻛﻼم و ﺷﺮﻳﻌﺖ اﻟﻬﻲ ﺻﺎدر ﻣﻲ ﺷﻮد ،در ﺑﺎب ،2آﻳﺎت 5 – 2ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد " :و در اﻳﺎم آﺧﺮ واﻗﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻮه ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻗﻠﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻓﻮق ﺗﻠﻬﺎ ﺑﺮ اﻓﺮاﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺟﻤﻴﻊ اﻣﺘﻬﺎ ﺑﺴﻮي آن روان ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ .و ﻗﻮﻣﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻛﺮده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ .ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻜﻮه ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺨﺎﻧﻪ ﺧﺪاي ﻳﻌﻘﻮب ﺑﺮ آﺋﻴﻢ و ﺗﺎ ﻃﺮﻳﻘﻬﺎي ﺧﻮﻳﺸﺮا ﺑﻤﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﺪ و ﺑﺮاﻫﻬﺎي وي ﺳﻠﻮك ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ از ﺻﻴﻬﻮن و ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ از اورﺷﻠﻴﻢ
ﺻﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ...و اﻳﺸﺎن ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮔﺎوآﻫﻦ و ﻧﻴﺰه ﻫﺎي ﺧﻮﻳﺸﺮا ﺑﺮاي اره ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﻜﺴﺖ .و اﻣﺘﻲ ﺑﺮ اﻣﺘﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺟﻨﮓ را ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ آﻣﻮﺧﺖ .اي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﻌﻘﻮب ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺗﺎ در ﻧﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ )ﺑﻬﺎءاﷲ )ﺳﻠﻮك ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ" )در ﺗﻮرات ﻋﺒﺮي " اور ﻳﻬﻮه "ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ )اور )ﺑﻬﺎء (ﻳﻬﻮه )اﷲ اﺳﺖ؛ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻜﻪ اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ در آﻳﻪ 1ﺑﺎب 62ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد " :و اﻣﺘﻬﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﺮا و ﺟﻤﻴﻊ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺟﻼل ﺗﺮا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد .و ﺗﻮ ﺑﺎﺳﻢ ﺟﺪﻳﺪﻳﻜﻪ دﻫﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺮا ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻣﺴﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ"(
١١
ﺑﺎري ،در آﺛﺎر اﻧﺒﻴﺎي ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻧﻴﺰ در ﺑﺎب ﻇﻬﻮر ﻣﻮﻋﻮد در زﻣﺎن آﺧﺮ ﻛﻪ از ﺷﺮق واﻗﻊ ﻣﻴﺸﻮد اﺷﺎرات زﻳﺎدي ﺑﻪ " ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ = ﺑﻬﺎءاﷲ " ﺷﺪه اﺳﺖ .در ﺧﺼﻮص اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺎءاﷲ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ،در ﻛﺘﺎب ﻣﻮاﻫﺐ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ "ب "ﺑﺴﻢ اﷲ ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﻬﺎءاﷲ ﺟﻤﺎل و ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ " :و ﻓﻲ رواﻳﺔ أنّ ﻛﻞ واﺣﺪ ﻣﻦ أﺟﺰاء اﻟﺒﺴﻤﻠﺔ إﺷﺎرة إﻟﻰ اﺳﻢ ﻣﻦ أﺳﻤﺎﺋﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﻌﻦ اﻟﺼﺎدق (ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم(» :اﻟﺒﺎء ﺑﻬﺎء اﻟﻠّﻪ ،و اﻟﺴﻴﻦ ﺳﻨﺎء اﻟﻠّﻪ ،و اﻟﻤﻴﻢ ﻣﺠﺪ اﻟﻠّﻪ )ﻣﻠﻚ اﻟﻠّﻪ( و اﻟﻠّﻪ إﻟﻪ ﻛﻞ ﺷﻲء اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﺠﻤﻴﻊ ﺧﻠﻘﻪ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺑﺎﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻﺔ« .أﻗﻮل :اﻟﻤﺮاد ﺑﺒﻬﺎء اﻟﻠّﻪ ﺟﻤﺎﻟﻪ و ﺟﻼﻟﻪ و اﻟﺴﻨﺎء ﺑﻤﻌﻨﻰ
اﻟﺮﻓﻌﺔ ،و أﺷﺎر )ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم( ﻓﻲ ﻫﺬا اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ إﻟﻰ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺮوف و ﻫﻮ ﻋﻠﻢ ﺷﺮﻳﻒ إﻟّﺎ أﻧّﻪ ﻣﻜﻨﻮن ﻋﻨﺪ أﻫﻠﻪ و ﺳﻴﺄﺗﻲ اﻟﺒﺤﺚ ﻋﻨﻪ إن ﺷﺎء اﻟﻠّﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ("ﻣﻮﺳﻮى ﺳﺒﺰوارى ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪ اﻻﻋﻠﻰ :ﻣﻮاﻫﺐ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن ،ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ) ع( ،ﺑﻴﺮوت 1409ق ،ﺟﻠﺪ ،1 ﺻﻔﺤﻪ (22 ﺑﺎري ،در ﻛﺘﺎب اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ ﭘﻴﺸﮕﻮﺋﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ :و ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻜﺸﻮف ﮔﺸﺘﻪ ،ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺸﺮ آن را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ دﻳﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ دﻫﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ)اﺷﻌﻴﺎ ﺑﺎب 40آﻳﻪ )5و ﺑﺎز آﻣﺪه اﺳﺖ :زﻳﺒﺎﺋﻲ ﻛﺮﻣﻞ و ﺷﺎرون (ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﻜﺎن را ﭼﻘﺪر دﻗﻴﻖ ذﻛﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ!؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،در ﺑﺎب 2آﻳﻪ 15ﻳﻮﺷﻊ ﻧﺒﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ :وادي ﻋﺨﻮر )ﻋﺎﺧﻮر – ﻋﻜﺎ )را ﺑﺪروازه اﻣﻴﺪ ﻣﺒﺪل ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد ) ...ﺟﻼل ﻳﻬﻮه و زﻳﺒﺎﺋﻲ ﺧﺪاي ﻣﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد )اﺷﻌﻴﺎ ﺑﺎب 35آﻳﻪ (2و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺷﻌﻴﺎ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ :ﺑﺮ ﺧﻴﺰ و درﺧﺸﺎن ﺷﻮ زﻳﺮا ﻧﻮر ( ﺑﻬﺎء )ﺗﻮ آﻣﺪه و ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻃﺎﻟﻊ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ )اﺷﻌﻴﺎ ﺑﺎب 60آﻳﻪ (1و ﺑﺎز در ﻛﺘﺎب اﺷﻌﻴﺎي ﻧﺒﻲ ﭘﻴﺸﮕﻮﺋﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ :ﻧﺠﺎت را ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻛﻪ ﺟﻼل ﻣﻦ اﺳﺖ در ﺻﻬﻴﻮن ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ ) اﺷﻌﻴﺎ ،ﺑﺎب 46آﻳﻪ (13 ﺣﺰﻗﻴﺎل ﻧﺒﻲ رؤﻳﺎي ﺧﻮﻳﺶ را در ﻣﻮرد اﻳﺎم آﺧﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ :و اﻳﻨﻚ ﺟﻼل ﺧﺪاي اﺳﺮاﺋﻴﻞ از ﻃﺮف ﻣﺸﺮق آﻣﺪ ...و زﻣﻴﻦ از ﺟﻼل او ﻣﻨﻮر ﮔﺮدﻳﺪ ) ﺣﺰﻗﻴﺎل ﺑﺎب 3آﻳﻪ (2ﺣﺰﻗﻴﺎل در ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎب ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ :ﭘﺲ ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ از راه دروازه اي ﻛﻪ روﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺸﺮق ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ در آﻣﺪ ) ﺣﺰﻗﻴﺎل ﻧﺒﻲ ﺑﺎب 43آﻳﻪ (4 ﻳﻮﺣﻨﺎي ﻧﺒﻴﻞ ﻧﻴﺰ از روﻳﺎﻳﺶ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ :و ﺷﻬﺮ ﻣﻘﺪس اورﺷﻠﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪ را دﻳﺪم ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﻣﻲ ﺷﻮد ...و ﺷﻬﺮ اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارد ﻛﻪ آﻓﺘﺎب ﻳﺎ ﻣﺎه آن را روﺷﻨﺎﺋﻲ دﻫﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺟﻼل ﺧﺪا آن را ﻣﻨﻮر ﻣﻲ ﺳﺎزد )...ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﺑﺎب 21آﻳﻪ 1و 2و . (23 و ﺣﺒﻘﻮق ﻧﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ " :زﻳﺮا ﻛﻪ ﺟﻬﺎن از ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺟﻼل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻤﻠﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ آﺑﻬﺎ درﻳﺎ را ﻣﺴﺘﻮر ﻣﻲ ﺳﺎزد ) ﺣﺒﻘﻮق ﺑﺎب 2آﻳﻪ (14 ﺣﻀﺮت ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ " :ﻗﺪ ﺗﺰﻳﻦ اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺎﺳﻤﻪ اﻻﻋﻈﻢ ...ﻫﺬا ﻟﻬﻮ اﻟﺬي وﻋﺪﺗﻢ ﺑﻪ ﻓﻲ ﻛﺘﺐ اﷲ اﻟﻌﻠﻴﻢ اﻟﺤﻜﻴﻢ؛ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻴﺎن ﻣﺒﺎرك: ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺒﺎرك اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﻣﺰﻳﻦ ﮔﺸﺖ ...اﻳﻦ ﻫﻤﺎن وﻋﺪه اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺐ ﻣﻘﺪﺳﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻠﻴﻢ ﺣﻜﻴﻢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ" )ﻟﺌﺎﻟﻲ ﺣﻜﻤﺖ ،ﺟﻠﺪ ،2ص (111ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ " :اﻳﺎدي ﻋﻄﺎي اﻟﻬﻲ ﻛﻞ را
١٢
ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻟﺴﺎن ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺟﻤﻴﻊ ﻣﻦ ﻓﻲ اﻟﻌﺎﻟﻢ را ﺑﻪ ﻇﻬﻮر اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﺸﺎرت داده" )آيات الھی ،جلد ،٢ص (٧٤
١٣