www.gavehaven.nl
Deze achtergrondinformatie is gemaakt in opdracht van Stichting Nederland Maritiem Land
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
5/6
groep
Haven De maritieme wereld wordt ingedeeld in elf sectoren. Alle elf sectoren hebben hun eigen functie, maar hebben ook veel met elkaar te maken. In de havens komen vele van de maritieme sectoren bij elkaar. Haven In een haven kunnen schepen veilig aanleggen. Havens hebben altijd twee hoofdtaken gehad: 1. Beschermen van schepen tegen de invloed van het weer en het getij Dit betekent dat schepen in alle seizoenen veilig in een haven kunnen liggen. De schepen hebben weinig last van bijvoorbeeld een zware storm. 2. Helpen van schepen en de bemanning bij het laden en lossen In een haven zijn allerlei mensen, machines en bedrijven die het schip helpen bij het laden en lossen. Welke mensen, machines en bedrijven zijn er dan in een haven? In de haven zijn bijvoorbeeld grote kadekranen om de schepen te laden en te lossen. Een kadekraan is een soort hijskraan. De lading moet worden opgeslagen, bewerkt en doorgevoerd. Er moeten dus opslagruimtes in de haven zijn. Maar ook transportmiddelen zoals trein, vrachtwagen en binnenvaartschip zijn aanwezig. Daarnaast moet de bemanning kunnen eten en bijvoorbeeld nieuwe proviand (= eten en drinken) inslaan. Als het schip kapot is, moet het kunnen worden gerepareerd. Al deze voorzieningen moeten ook in de haven aanwezig zijn. Knooppunt transport en logistiek Havens zijn altijd ontstaan op belangrijke knooppunten tussen zeewegen, landwegen en rivieren. Zeeschepen lossen hun lading in de haven. Deze lading wordt bewerkt, opgeslagen of meteen doorgevoerd naar het achterland. Een haven moet dus niet alleen vanuit zee goed te bereiken zijn. In de haven komen alle vervoersstromen samen. De uitwisseling tussen deze stromen moet zo soepel mogelijk verlopen. Hiervoor is een goede logistiek belangrijk. Logistiek is alles wat met aanvoeren, vervoeren, opslaan en transporteren van goederen te maken heeft. Logistiek heeft alles te maken met efficiĂŤntie. Er moet zoveel mogelijk, zo goedkoop mogelijk en zo snel mogelijk worden vervoerd.
Logistieke keten Als jij een chocoladereep in de winkel koopt, heeft deze reep al een wereldreis achter de rug. Eerst zijn de grondstoffen, de cacaobonen, verbouwd in een ver en warm land. Daar zijn de cacaobonen geoogst, gesorteerd en vervoerd naar de haven. Daarna zijn de cacaobonen per zeeschip naar Nederland vervoerd. In de haven van Amsterdam zijn de cacaobonen gelost. Daarna gaan de cacaobonen naar de verwerkingsindustrie. De industrie verwerkt de cacaobonen tot een chocoladereep. De chocoladereep is het eindproduct. Die reep wordt naar de supermarkt gebracht. Er moet veel gebeuren om van de grondstof een eindproduct te maken. Alle stappen van grondstof naar eindproduct zijn schakels in een logistieke keten. Als een van de schakels niet werkt, wordt de keten verbroken. Het is dus belangrijk dat alle schakels goed samenwerken. Een haven is voor veel schakels in de logistieke keten een belangrijke plek. Het is ook de schakel tussen het Voorland en het Achterland. Voorland:
Het gebied waar goederen vanuit de hele wereld vandaan komen tot aan de Nederlandse haven.
Achterland: Het gebied waar goederen die per zeeschip aankomen heen worden vervoerd. Schakels in de logistieke keten Aanvoer: Goederen worden vanuit heel de wereld per zeeschip naar Nederlandse havens gebracht. Overslag:
Goederen worden van een schip op de kade, op een ander schip, een vrachtwagen of trein geladen. Of andersom.
Distributie: Goederen die per zeeschip in Nederlandse havens aankomen, worden over land of water doorge voerd naar de rest van Europa. Distributie vindt plaats via wegen, spoorwegen, waterwegen of pijp leidingen. Opslag:
Goederen die de haven binnenkomen worden opgeslagen in loodsen of vaten of gestort op open terreinen. De haventerreinen dienen voor de opslag van olie, containers en bulkgoederen
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
2
Verwerking: De verwerkingsindustrie bewerkt de goederen zodat de goederen meer waard worden. Vooral in Amsterdam worden veel goederen verwerkt. Cacao-bonen worden bijvoorbeeld verwerkt tot cacaoboter, cacaopoeder of chocoladerepen. In de Rotterdamse haven zitten veel bedrijven die olie tot plastic verwerken. Soorten havens Er zijn verschillende soorten havens. Bijvoorbeeld: - Zeehavens die vlak aan zee liggen - Binnenhavens die niet direct aan zee liggen - Vissershavens voor vissersschepen - Jachthavens voor pleziervaartuigen - Marinehavens voor marineschepen Amsterdam en Rotterdam zijn bekend om hun grote zeehavens. Grote zeehavens hebben plek voor meerdere soorten goederenhavens. Zo heeft Rotterdam speciale havens voor containers, droge bulk en olie. Nederlandse havens Rotterdam Rotterdam is de grootste en bekendste haven van Nederland. Nederland is een klein land. Zo’n grote haven is dus extra bijzonder. Rotterdam heeft zelfs de grootste haven van Europa. Tot de grootste havens ter wereld behoren Sjanghai (China) en Singapore. Rotterdam staat bekend als overslaghaven of doorvoerhaven. Rotterdam ligt gunstig voor de doorvoer van grote ladingen naar bijvoorbeeld Duitsland. De Rijn is een ideale transportroute voor bulkgoederen zoals erts, schroot, kolen en graan. Ook worden over de Rijn steeds meer containers vervoerd.
Er zijn in Nederland een heleboel havens, bijvoorbeeld: - Scheveningen - vissershaven - Vlissingen - vissershaven - Den Helder - marine en offshore - IJmuiden - jachthaven Sommige havens liggen ver van de zee, bijvoorbeeld midden in Nederland.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Amsterdam-IJmuiden Amsterdam is al heel lang de belangrijkste cacaohaven van Europa. Verder is Amsterdam bekend door haar grote passagiersterminals. De haven loopt voorop in de sterk groeiende cruisemarkt. Amsterdam is veel meer een handelshaven dan Rotterdam. In Amsterdam zit veel verwerkingsindustrie. Regionale en overige havens Andere havens die een meer regionale functie hebben, zijn Delfzijl, Dordrecht, Moerdijk, Harlingen, Den Helder, Vlissingen en Terneuzen. Daarnaast zijn er veel havens voor de binnenvaart en watersportindustrie.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
3
Zeevaart Zeehaven Amsterdam en Rotterdam zijn zeehavens. Een zeehaven is geschikt voor zeeschepen. Grote havengebieden hebben vaak meerdere soorten havens. In grote havens zie je vaak meerdere bedrijven bij elkaar. Deze bedrijven houden zich allemaal bezig met een bepaald soort lading. Er zijn containerhavens voor de overslag van containers. Of petrochemische havens voor de overslag en verwerking van ruwe aardolie. Naast goederenhavens zijn er ook andere soorten havens. Amsterdam en Rotterdam hebben bijvoorbeeld ook een vissershaven en een jachthaven. Het is handig als een zeehaven direct aan zee ligt. Als dit niet zo is, moet de haven in elk geval goed bereikbaar zijn voor grote zeeschepen. De vaarroute naar de zeehaven moet dus breed en diep genoeg zijn. Terminal Zeeschepen varen in de zeehaven naar een terminal. Hier worden de schepen gelost. Afhankelijk van de lading zijn op de terminal hulpmiddelen aanwezig. Kadekranen, een graanelevator en karretjes helpen om de lading te lossen. Een kadekraan is een soort hijskraan. Er zijn verschillende soorten kranen voor verschillende ladingen. Er zijn containerkranen en kranen voor bulkgoed. Een graanelevator is een machine die graan zuigt uit het ruim van een schip. Een soort stofzuiger voor droog massagoed. De lading uit zeeschepen moet vaak verder worden vervoerd. Zeehavens moeten dan ook op distributiekanalen zoals wegen, spoorwegen en waterwegen zijn aangesloten. Soorten schepen Binnen de zeevaart wordt gebruik gemaakt van zeeschepen. Dit zijn schepen die zijn gebouwd om (vooral) op zee te varen. Er zijn verschillende soorten zeeschepen: vrachtschepen, passagiersschepen en marineschepen. Voor het vervoer van goederen worden vrachtschepen gebruikt. Er zijn verschillende soorten vrachtschepen. De vorm van een vrachtschip vertelt iets over de lading die wordt vervoerd. Lading De lading van vrachtschepen bestaat uit allerlei soorten goederen. Deze goederen bestaan uit massagoederen (bulk) en stukgoederen (non-bulk). Massagoederen zijn goederen die niet zijn verpakt. Stukgoederen zijn goederen die wel zijn verpakt.
Massagoederen: Bulkgoederen: Droge bulk: Natte bulk: Stukgoederen: Non bulk:
Goederen die onverpakt worden vervoerd. Engelse woord voor massa- goederen. Niet vloeibare goederen die onverpakt worden vervoerd. Bijvoorbeeld kolen, ijzererts en veevoeder. Vloeistoffen die onverpakt in tanks worden vervoerd. Bijvoorbeeld vruchtensap, olie of benzine. Alle goederen die verpakt worden in containers, dozen, zakken, kratten of op pallets. Bijvoorbeeld dozen met kopieerpapier of motoren voor auto’s die in containers zijn geladen. Engelse woord voor stuk- goederen.
Vrachtschepen
Bulkcarrier: vrachtschip voor het vervoer van droge bulk. Een bulkcarrier is een schip dat meestal droge bulk vervoert. Bijvoorbeeld ijzererts, steenkool of graan. Deze schepen hebben grote, open ruimen. Deze ruimen zijn soms met waterdichte luiken afgesloten. Graan mag bijvoorbeeld niet nat worden. Als er geen luiken nodig zijn, levert dit veel tijdswinst op tijdens het laden en lossen. Droge bulk wordt in de haven opgeslagen of meteen verder vervoerd. Bijvoorbeeld op een binnenvaartschip, vrachtwagen of trein. Opslag van droge bulk gebeurt vaak door de bulkgoederen op grote hopen op de kade te storten. Kwetsbare bulkgoederen, zoals graan, worden opgeslagen in loodsen op het haventerrein.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
4
Tanker: vrachtschip voor het vervoer van vloeistoffen of gas in bulk Een tanker kan vloeistoffen of gas in bulk vervoeren. Kenmerkend voor deze schepen is de zogenaamde honingraatstructuur. Het ruim heeft verschillende ruimtes, de ladingtanks. Zo kunnen er verschillende soorten olie, of andere vloeibare stoffen apart worden vervoerd. Een ander voordeel is dat de lading zo niet kan gaan klotsen. Als dat zou gebeuren, wordt het schip instabiel. Dan zou het schip kunnen omslaan. In de haven wordt de olie opgepompt. Daarna wordt de olie opgeslagen of verder vervoerd. Opslag van natte bulk vindt plaat in opslagtanks op het haventerrein. Olie kan ook rechtstreeks verder worden vervoerd. Dit kan via pijpleidingen onder de grond, per vrachtwagen, trein of binnenvaartschip.
Passagiersschepen Een passagiersschip is een schip dat passagiers vervoert. Er zijn lijndiensten die op vaste trajecten mensen van A naar B vervoeren. Bijvoorbeeld de ferry tussen Engeland en Nederland. Sommige mensen willen meerdere dagen rondvaren. Hiervoor zijn er cruiseschepen. Voor cruiseschepen worden vaak speciale aanlegplaatsen gebouwd. Amsterdam en Rotterdam hebben bijvoorbeeld een cruiseterminal.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Containerschip: vrachtschip voor het vervoer van zeecontainers (stukgoederen) Containerschepen zijn bedoeld om grote aantallen containers tegelijk te vervoeren. In de containers zitten allerlei stukgoederen zoals sportschoenen, knuffelberen of computers. De meeste stukgoederen worden per container vervoerd. Dit levert tijdswinst op. De containers hebben standaard afmetingen. Hierdoor hoeven de goederen uit de containers niet te worden uitgepakt bij het laden en lossen. De lengte en breedte van containerschepen is afgestemd op de maten van een container. De containers worden zo uit het ruim gelost. Daarna worden ze overgeladen op binnenvaartschepen, vrachtwagens of treinen of tijdelijk opgeslagen.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
5
Binnenvaart De binnenvaart is heel belangrijk voor de Nederlandse economie. Rotterdam wordt als grootste Nederlandse haven wel eens de ‘Poort van Europa’ genoemd. Ook andere Nederlandse havens zijn de toegangspoorten voor goederen van over de hele wereld. Vanuit Nederland worden de goederen verder vervoerd naar andere landen in Europa. Soorten havens Amsterdam en Rotterdam zijn zeehavens. Een zeehaven is geschikt voor zeeschepen. Grote havengebieden hebben vaak meerdere soorten havens. In grote havens zie je vaak meerdere bedrijven bij elkaar. Deze bedrijven houden zich allemaal bezig met een bepaald soort lading. Er zijn containerhavens voor de overslag van containers. Of petrochemische havens voor de overslag en verwerking van ruwe aardolie. Naast goederenhavens zijn er ook ander soort havens. Amsterdam en Rotterdam hebben bijvoorbeeld ook een vissershaven en een jachthaven. Terminal Zeeschepen varen in de zeehaven naar een terminal. Hier worden de schepen gelost. Afhankelijk van de lading zijn op de terminal hulpmiddelen aanwezig. Kadekranen, een graanelevator en karretjes helpen om de lading te lossen. Een kadekraan is een soort hijskraan. Er zijn verschillende soorten kranen voor verschillende ladingen. Er zijn containerkranen en kranen voor bulkgoed. Een graanelevator is een machine die graan zuigt uit het ruim van een schip. Een soort stofzuiger voor droog massagoed. De lading uit zeeschepen moet vaak verder worden vervoerd. Zeehavens moeten dan ook op wegen, spoorwegen en waterwegen zijn aangesloten. Binnenvaartschepen vervoeren veel soorten lading. Binnenvaartschepen varen in de haven naar een terminal. Daar worden de schepen geladen of gelost. Dit gaat op dezelfde manier als bij zeeschepen. Distributie Als goederen de haven binnenkomen, worden ze gelost. Daarna worden goederen opgeslagen, bewerkt of meteen doorvervoerd naar het achterland. Het achterland is het gebied waar de goederen uit de haven naar toe gaan. Deze doorvoer van goederen heet distributie. Distributie van goederen vindt plaats per pijpleiding, trein, vrachtwagen of binnenvaartschip. Nederland is een belangrijk doorvoerland voor de rest van Europa.
Waternetwerk Nederland ligt aan de monding van belangrijke Europese rivieren. Hierdoor is Nederland heel geschikt als aan- en afvoerland van overzeese goederen. Nederland heeft veel kanalen die samen een netwerk vormen. Dit waternetwerk is heel geschikt voor binnenlands transport. Alleen in Nederland ligt al zo’n 5000 kilometer aan bevaarbaar binnenwater. Dit is ongeveer evenveel als het netwerk van bestaande rijkswegen. Binnen Europa vindt 65% van het goederenvervoer over water plaats. Voor vervoer over deze binnenwateren zijn er speciale binnenvaartschepen. Logistieke oplossing De laatste jaren is het aantal files op de Nederlandse wegen toegenomen. Hierdoor ontstond een logistiek probleem. Vervoer over water is een veilige en bovendien een milieuvriendelijke oplossing. Een aantal bierbrouwers en frisdrankfabrikanten is om logistieke redenen overgegaan op transport over water. Ook veel auto’s worden over binnenwateren vervoerd. De binnenvaart groeit dus nog steeds. In West-Nederland wordt vervoer van passagiers over het water steeds populairder. Rondom de grote steden zijn lijndiensten over het water met waterbussen of watertaxi’s. Soorten schepen Binnenvaartschepen vervoeren dezelfde ladingen als zeeschepen. Zij vervoeren deze lading alleen in kleinere gedeelten naar verschillende klanten. Binnenvaartschepen zijn anders gebouwd dan zeeschepen. Binnenvaartschepen moeten over nauwere en minder diepe binnenwateren varen. De schepen zijn over het algemeen kleiner, wendbaarder en hebben een plattere bodem. Soorten binnenvaartschepen zijn bijvoorbeeld vrachtschepen, containerschepen, beunschepen, tankschepen, roroschepen, duwboten, duwbakken en passagiersschepen.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
6
Vrachtschepen
Passagiersschip
Vrachtschepen vervoeren bulkgoederen of stukgoederen. Veel bulkgoederen worden vervoerd zonder luiken om het ruim af te dekken. De lading bestaat dan bijvoorbeeld uit kolen of grind. Deze lading mag gewoon nat worden. Stukgoederen worden meestal met luiken vervoerd. Deze lading moet worden beschermd tegen het water.
Een passagiersschip vervoert passagiers over het water. Deze schepen hebben weinig laadruimte maar veel plek voor passagiers. De schepen hebben vaak meerdere dekken. Passagiers hebben vanaf deze dekken een goed uitzicht over het water. De schepen hebben speciale voorzieningen aan boord voor passagiers, zoals restaurants.
Roroschepen Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Een roll-on roll-off schip vervoert rollende lading zoals auto’s, vrachtwagens en tractoren. Via een laadklep rijden de auto’s het schip op en af. Vaak hebben deze schepen meerdere dekken. Het geheel ziet eruit als een varende parkeergarage. Duwboot
Een duwboot is een gewoon schip met een vierkante in plaats van een puntige kop. Zo kan er een duwbak voor het schip worden gekoppeld. Duwbakken Duwbakken zijn schepen die niet zelfstandig kunnen varen. Ze worden gekoppeld aan een duwboot. Duwbakken kunnen bijvoorbeeld met vier stuks tegelijk worden vervoerd. De bakken worden aan elkaar of aan een duwboot gekoppeld met staaldraden. Met duwbakken worden bijvoorbeeld bulkgoederen als kolen vervoerd. Er zijn ook duwbakken met luiken die meer gevoelige lading vervoeren.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
7
Scheepsbouw Schip of boot? Vaak worden de woorden boot en schip door elkaar gebruikt. Een boot is over het algemeen een vaartuig dat voor de pleziervaart wordt gebruikt. Bijvoorbeeld een roeiboot of een zeilboot. Een schip is een vaartuig voor de beroepsvaart. Er is een aantal uitzonderingen: de veerboot en de reddingsboot behoren ook tot de beroepsvaart. Vaak is een schip groter dan een boot. Maar ook hier zijn uitzonderingen: er zijn tegenwoordig hele grote boten voor de pleziervaart. Deze boten zijn groter dan bijvoorbeeld kleine vissersschepen. Drijven en zinken Voor zowel boten als schepen is het essentieel dat ze blijven drijven. Een voorwerp blijft drijven als het lichter is dan water. Een kurk blijft drijven. Een steen zinkt. Maar het gaat niet alleen om het gewicht van het gebruikte materiaal. Ook het volume van het materiaal is belangrijk. Water bestaat uit deeltjes. Deze deeltjes oefenen druk uit op het voorwerp dat je wilt laten zinken. Dit noem je opwaartse kracht. Het voorwerp wordt omhoog gedrukt. Soms is het oppervlak van het voorwerp dat in het water ligt heel groot. De waterdeeltjes kunnen dan veel druk uitoefenen. Daarom kan een aluminium schaaltje blijven drijven. Als je het aluminium schaaltje in elkaar knijpt tot een blokje zinkt het. Dit komt doordat er niet zoveel waterdeeltjes onder het blokje zitten. Het zijn er te weinig om genoeg opwaartse kracht uit te kunnen oefenen. Of een voorwerp zinkt, hangt dus af van het materiaal waar het van gemaakt is. Maar ook van het volume. Als je iets wilt laten zinken kun je het zwaarder maken. Een duiker gebruikt een gordel van lood om makkelijker onder water te kunnen blijven. Een zwemvest is heel licht en heeft een groot volume. Door het aan te trekken, vergroot je het eigen volume en blijf je drijven. Scheepsontwerp Schepen kunnen zijn gemaakt van hout, riet, metaal, kunststof (met name polyester) of zelfs beton. Tegenwoordig worden grote schepen vooral van staal (een soort metaal) gemaakt. Voordat een schip wordt gebouwd, wordt er eerst een ontwerp gemaakt. Het ontwerp moet goed zijn. Het schip moet stabiel blijven tijdens het varen. Het schip moet met voldoende kracht vooruit komen, goed bestuurbaar blijven en niet zinken.
Een schip is vaak van staal gemaakt. Omdat staal zwaarder is dan water zou je verwachten dat het schip zinkt. Maar een schip heeft een groot volume. In de wanden van een schip zitten holle ruimtes. Hier zit lucht in. Lucht is heel licht. Het schip is daardoor lichter dan net zo veel water dat in het schip zou passen. Als het schip lek raakt, stroomt er water in de holle ruimtes. Het schip wordt dan weer zwaarder dan water en het zinkt. Duikboten hebben holle wanden gevuld met lucht. Omdat lucht lichter is dan water, blijft de duikboot drijven. Als de duikboot wil duiken, worden de holle wanden opzettelijk met water gevuld. De duikboot zinkt dan onder water. Omgekeerd wordt het water uit de wanden weggepompt om de duikboot weer omhoog te laten gaan. Scheepswerf Op een scheepswerf worden schepen gebouwd of gerepareerd. Een belangrijk onderdeel van een scheepswerf is een droogzetinstallatie. Dit is een installatie om schepen uit het water te halen. Na reparatie of inspectie worden de schepen weer in het water gelaten. Op grote scheepswerven zijn één of meerdere droogzetinstallaties. Kleinere werven huren soms zo’n installatie. Er zijn verschillende soorten droogzetinstallaties. Schepen hoeven niet altijd uit het water voor reparatie of inspectie. Voor veel reparaties kunnen schepen ook in het water blijven liggen. Hieronder zie je voorbeelden van verschillende soorten droogzetinstallaties. Scheepshelling
Een scheepshelling bestaat uit een hellingbaan en een trekmechanisme, zoals een lier. Het schip wordt langs de hellingbaan in het water gelaten. De lier zorgt ervoor dat dit rustig en geleidelijk gebeurt.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
8
Drijvend dok
Een drijvend dok is een platform dat zowel kan drijven als zinken. Dit werkt op ongeveer dezelfde manier als bij een duikboot. Als het platform gezonken is, kan een schip boven het platform varen. Daarna wordt het platform leeg gepompt. Het platform wordt lichter en komt met het schip omhoog. Een drijvend dok heeft hoge wanden voor de stabiliteit. Deze wanden blijven gedeeltelijk boven water als het platform zinkt. Droogdok
Een droogdok is een soort grote bak die kan worden leeggepompt. In de bak staat een verhoging waar het schip op kan komen te staan. Als de bak gevuld is met water kan het schip binnenvaren. Als de bak wordt leeggepompt komt het schip op de verhoging in de bak te staan. Schepenlift
vaart gebruikt. Denk maar aan een roeibootje, een kano of een vlot. Stroming en spierkracht kunnen ook in de moderne beroepsvaart nog wel worden gebruikt als hulpmiddel. Het is niet meer de enige vorm van aandrijving. Naast waterkracht en spierkracht is ook windkracht een vorm van aandrijving. De uitvinding van het zeil leidde tot het zeilschip. Hierdoor werden langere reizen mogelijk. Met de uitvinding van de stoommachine werden de eerste mechanisch aangedreven schepen ontworpen. Tegenwoordig worden de meeste schepen aangedreven door dieselmotoren. Nieuwe technieken De scheepsbouw blijft nieuwe ontwikkelingen op de voet volgen. De vraag naar olie en gas stijgt. Hierdoor komen boorplatforms steeds verder van de kust te liggen. Bevoorradingsschepen moeten daardoor verder de zee op. Zij krijgen te maken met andere weersomstandigheden. De ‘Dona Diana’, een bijlboeg, is een bevoorradingsschip dat sneller en stabieler is dan haar voorgangers. Het schip wordt gebruikt voor de bevoorrading en aflossing van boorplatforms die verder van de kust liggen. De ‘Dona Diana’ kan relatief groot materieel en veel personen vervoeren. Het schip ligt heel stabiel in het water door de scherpe voorkant (vandaar bijlboeg). Zo kunnen ook bij slecht weer de opvarenden op een comfortabele manier worden verplaatst.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Een schepenlift is een moderne manier om schepen droog te zetten. Het bestaat uit een stalen platform met een trekinstallatie die schepen omhoog en omlaag kan brengen. Aandrijving schepen De eerste vaartuigen waren vlotten van hout, gras en riet, boomstamkano’s en kajaks. Deze vaartuigen werden aangedreven door spierkracht of door stroming van het water (waterkracht). Tegenwoordig worden spierkracht en stroming vooral in de plezier-
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
9
Maritieme toeleveranciers Maritieme toeleveranciers zijn heel belangrijk voor de scheepsbouw. Ongeveer 70% van de waarde van een schip wordt geleverd door de maritieme toeleveranciers. Zij leveren alles wat op en aan een schip zit. Dit varieert van een anker of reddingsboot tot navigatieapparatuur. Speciaal voor schepen Maritieme toeleveranciers leveren producten en diensten. Zij ondersteunen anderen bij de bouw, het onderhoud en de reparatie van schepen. Zij leveren concrete producten zoals motoren en scheepsschroeven maar ook navigatie- en veiligheidssystemen. Daarnaast bieden zij diensten aan, zoals het onderhoud van schepen. De maritieme toeleveranciers leveren aan scheepswerven en rederijen. Maar er is bijvoorbeeld ook een speciale tak voor de offshore. De maritieme toeleveranciers zijn gespecialiseerd in alles wat een schip nodig heeft. Specialisten Een goed werkend schip is van veel verschillende producten en diensten afhankelijk. Daarom wordt de maritieme toeleveringsindustrie ingedeeld in verschillende groepen. Elke groep heeft zich gespecialiseerd in een bepaald onderdeel van het schip. Een scheepsbouwer die bezig is met de bouw van het interieur van een schip, kijkt bijvoorbeeld bij het specialisme interieurbouw. Andere bedrijven zijn bijvoorbeeld gespecialiseerd in:
Internationaal De scheepvaart is een internationale markt, met concurrenten in vrijwel alle denkbare landen. Denk bijvoorbeeld aan China, Korea, Vietnam, Rusland, Duitsland, Noorwegen, Turkije en Brazilië. In deze landen vinden scheepsbouwactiviteiten plaats. Nederlandse maritieme toeleveranciers leveren hun producten en diensten aan al deze landen. Dit kan alleen doordat Nederlandse bedrijven zich blijven vernieuwen en verbeteren. Zo worden steeds nieuwe producten ontwikkeld en de kwaliteit van de service is heel goed.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
• Voortstuwing • Dekuitrusting • Pijpleidingen, pompen en compressoren • Verwarming, airconditioning • Scheepselektronica • Veiligheidsuitrusting • Metaalproducten
Groeiende sector Het gaat goed met de Nederlandse scheepvaart. Een bloeiende scheepvaart kan niet zonder de maritieme toeleveranciers. Maritieme toeleveranciers zijn verantwoordelijk voor ongeveer zeventig procent van de waarde van een schip. Daarna zijn ze vaak jarenlang verbonden aan datzelfde schip. Dit gebeurt via onderhoudscontracten en door het uitvoeren van reparatiewerkzaamheden. Steeds meer toeleveranciers sluiten lange termijn onderhoudscontracten af. Daarmee wordt omzet voor de toekomst gegarandeerd.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
10
Watersportindustrie Pleziervaart De watersportindustrie richt zich op de pleziervaart. De pleziervaart is anders dan de beroepsvaart. In de beroepsvaart vaart men om zijn beroep. Pleziervaart is het varen als ontspanning. Hieronder vallen het varen met een jacht of jetski, het roeien, het zeilen en het varen met een kano. Het meevaren op een cruiseschip is voor de passagiers ontspannend. Voor de medewerkers is het gewoon hun beroep. Een cruiseschip valt dan ook onder de beroepsvaart. Jachthaven In een haven ligt een zeilbootje niet zomaar naast een olietanker. Pleziervaartuigen liggen gescheiden van beroepsvaartuigen. Een haven voor pleziervaartuigen heet een jachthaven. In een jachthaven zitten allerlei bedrijven die zich richten op pleziervaartuigen. Al deze bedrijven behoren tot de watersportindustrie. In een jachthaven worden ligplaatsen voor pleziervaartuigen verhuurd. Daarnaast kunnen eigenaren hun vaartuig laten schoonmaken of repareren. Veel watersportbedrijven hebben een helling. Dit is een schuine wand naar het water waarlangs pleziervaartuigen het water in kunnen. De gasten in de jachthaven willen vaak ook proviand inslaan of speciale kleding kopen. Veel watersportbedrijven bieden hun gasten verblijfsmogelijkheden en vermaak aan. In een jachthaven kunnen dus ook campings, huisjes en restaurants staan. Seizoensindustrie Al deze voorzieningen in de watersportindustrie zijn erg seizoensgebonden. In de zomer is de service vooral gericht op de gasten. De gasten worden ontvangen en de boten worden naar de juiste plek verwezen. Eventueel worden kleine reparaties uitgevoerd. Daarnaast willen gasten winkelen, eten, drinken en slapen. In de winter is er meer aandacht voor reparatie en onderhoud van schepen. Veel gasten hebben hun vaartuig dan in de winterstalling liggen. Jachtbouw Een jacht is een pleziervaartuig. Vaak zijn pleziervaartuigen kleiner dan beroepsvaartuigen, denk maar aan een roeiboot of een kano. Maar‌een jacht kan worden gebouwd van klein tot heel groot. Die grote jachten worden steeds meer beschouwd als luxe hotels. Er zijn allerlei dingen aan boord die je in een gewoon hotel niet kunt vinden. Vaak kopen alleen rijke mensen zulke superjachten. Deze mensen willen genieten van een luxe inrichting. Zo zijn er superjachten van wel vijf verdiepingen! Aan
boord vind je 82 kajuiten, salons met kroonluchters, een bioscoopzaal, een zwembad, een basketbalterrein, een landingsplatform voor een helikopter, een grote keuken, bars, badkamers‌en alles mooi uitgevoerd. Deze grote jachten kunnen niet meer naast een roeiboot in een normale jachthaven aanleggen. Voor deze grote jachten zijn vaak speciale ligplaatsen gereserveerd. Nederlandse jachtbouwers Nederlandse jachtbouwers zijn erg goed in hun werk. Nederlandse jachten worden over de hele wereld verkocht. Dat komt omdat Nederlandse jachtbouwers zich hebben gespecialiseerd in kwaliteit. Zij maken wel gebruik van bijvoorbeeld een standaard romp. Het hele interieur wordt verder op maat voor de klant gemaakt. Dit betekent dat de bouwers goed luisteren naar de wensen van de klant. De klant krijgt daardoor geen standaard jacht maar een uniek exemplaar. Pleziervaartuigen Roeiboot
Een roeiboot wordt voortbewogen door spierkracht. De roeier maakt gebruik van roeiriemen of roeispanen. Zeilboot
Een zeilboot wordt voortbewogen door windkracht. De wind wordt opgevangen in het zeil van de boot.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
11
Jacht
Een jacht is een snel schip voor personenvervoer. Een jacht is vaak luxe ingericht. Een jacht heeft van oorsprong een zeil. Tegenwoordig hebben veel jachten ook motoren.
Jetski
Een jetski is een soort scooter voor op het water. De jetski wordt door een motor aangedreven.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
12
Waterbouw Waterbouwers houden zich bezig met bouwwerkzaamheden in, op of bij het water. Deze werkzaamheden kunnen worden ingedeeld in: - Kustwaterbouw o Aanleg van dijken o Maken van havendammen en golfbrekers o Opspuiten van strand - Baggeren o Baggeren van havens en vaarwegen (rivieren en kanalen) o Baggeren van zand voor het maken van nieuw land in zee (opspuiten) - Waterbouw o Maken van kademuren o Bouwen van steigers - Droge infrastructuur o Leveren van zand o Aanleg van ondergrond voor bijvoorbeeld snelwegen of spoorwegen - Offshore o Ingraven en met stenen beschermen van pijpleidingen over de zeebodem Kustwaterbouw Nederland ligt voor een groot deel onder de zeespiegel. De zeespiegel is het gemiddelde niveau van het zeewater. Zonder kustbescherming zou een groot deel van Nederland onder water lopen. Ten zuidoosten van de lijn Breda - Amersfoort - Assen is er weinig gevaar. Dat deel van Nederland ligt duidelijk hoger. De kustwaterbouw zorgt met de aanleg van dijken langs de kust voor bescherming tegen het water. De zeespiegel stijgt als gevolg van het broeikaseffect. Door een stijging van de zeespiegel kunnen delen van Nederland overstromen. Het wordt te duur om de zeewering in stand te houden.Vandaar dat de Nederlandse kust wordt versterkt. Voor armere gebieden in de wereld is het gevaar van overstromingen groter dan voor Nederland. Die landen hebben te weinig geld om zich tegen de zee te beschermen. Baggeren Baggeren is het weghalen van slib uit vaarwegen. Slib ontstaat door plantenresten, afval, bladeren en bodemmateriaal dat zich vastzet op de bodem van vaarwegen. Als dit slib niet wordt weggehaald, wordt een vaarweg steeds minder diep. Op den duur kunnen grote, diepliggende schepen niet meer door de vaarweg. Dit was het probleem bij de twee grote havensteden Amsterdam en Rotterdam.
Leeuwarden Groningen Assen Emmen
Lelystad Amsterdam ‘s Gravenhage
Utrecht
Amersfoort
Enschede
Arnhem Rotterdam Breda
‘s Hertogenbosch
Terneuzen
Maastricht
Amsterdam Amsterdam was in de zeventiende eeuw berucht omdat het alleen via de ondiepe Zuiderzee bereikbaar was. De stad was toen al een knooppunt voor de Zuiderzeehandel. De stad was namelijk goed bereikbaar via binnenlandse transportwegen. Vanaf de negentiende eeuw nam de scheepsgrootte verder toe. Dit belemmerde de groei van steden als Amsterdam, maar ook van Rotterdam. Rotterdam had te maken met een dichtslibbende Maas. Halverwege de negentiende eeuw kwam er stoomkracht. Met stoomkracht konden zwaardere klussen worden gedaan. Baggerschepen konden nu bredere en diepere vaarwegen maken. Toen werd het probleem echt aangepakt. Rotterdam kreeg in 1872 zijn Nieuwe Waterweg en Amsterdam in 1876 zijn Noordzeekanaal. Opspuiten Baggeraars doen meer dan het uitdiepen van vaarwegen. Met het zand dat wordt opgezogen, wordt weer land gemaakt. Dit land wordt gemaakt door zand op te spuiten. Deze stukken land worden bijvoorbeeld gebruikt voor het aanleggen van nieuwe havens.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
13
Rotterdam Tegenwoordig worden schepen steeds groter gebouwd. Deze grote schepen passen nauwelijks meer in de bestaande zeehavens. Daarnaast is het voor zulke grote schepen duur om een eind om te varen. Daarom bestaan er havens in zee, moet worden zoals de Maasvlakte. De waterbouw blijft daarbij belangrijk. Er wordt nieuw land gemaakt voor havens door het opspuiten van zand. Drijvende fabriek Waterbouwers hebben veel met techniek te maken. Baggerschepen hebben allerlei groot materieel aan boord. Bijvoorbeeld zuigers, hijskranen en pijpleidingen. Alle baggerwerktuigen moeten worden bediend, onderhouden en gerepareerd. De bediening van alle apparaten gebeurt vooral via de computer. Onderhoud en reparatie is meer handwerk. Een baggerschip lijkt wel een beetje op een kleine fabriek. Er zijn verschillende baggerschepen voor verschillende werkzaamheden. Een voorbeeld van een baggerschip is een sleephopperzuiger. Dit schip kan heel veel zand opzuigen en over grote afstanden vervoeren. De sleephopperzuiger wordt gebruikt voor het opspuiten van zand. Daarnaast kan het schip ook havens en kanalen uitbaggeren.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
14
Maritieme dienstverlening Bedrijven in de maritieme dienstverlening leveren geen producten maar diensten. Deze diensten worden bijvoorbeeld geleverd via de havendienst. De havendienst heeft taken op het gebied van veiligheid en milieu. De havendienst zorgt bijvoorbeeld voor begeleiding van het scheepvaartverkeer, milieucontroles en hulp bij brand of ongevallen. Veiligheid Veel bedrijven in de maritieme dienstverlening houden zich bezig met veiligheid op en om het water. Sommige dienstverleners helpen schepen veilig de haven in en uit. Ook de kustwacht en het reddingwezen zijn maritieme dienstverleners. Dienstverleners zijn er ook voor veiligheid van natuur en milieu. In de haven staan zogenaamde snuffelpalen. Deze palen meten de kwaliteit van de lucht in het havengebied. De luchtkwaliteit is belangrijk voor de gezondheid van mensen en dieren. Op en om het water De medewerkers van de verkeerscentrale loodsen schepen veilig de haven in en uit. Zij worden hierbij geholpen door radarposten. Deze posten staan op verschillende plekken in het havengebied. De posten leveren radarbeelden aan de verkeerscentrale. Op de beelden zijn alle bewegingen in het havengebied te zien. Hoe groter het havengebied, hoe moeilijker om alles met het blote oog te zien. De radarposten zijn dan ook erg belangrijk in grote havens. Andere dienstverleners op het water zijn bijvoorbeeld sleepboten, loodsen en roeiers. Sleepboten Een groot zeeschip kan vaak niet op eigen kracht een haven binnen varen. In de haven moet een zeeschip heel langzaam varen. Het schip reageert bij zo’n lage snelheid niet meer goed op het roer. Daarnaast ligt de onderkant van een groot zeeschip dicht bij de zeebodem. Daardoor kan er een zuigende werking ontstaan. Het schip wordt daardoor lastig bestuurbaar. Sleepboten kunnen het zeeschip in bedwang houden en veilig de haven binnenslepen. Loods Een kapitein vaart niet dagelijks de haven binnen. Daarom krijgt een zeeschip dat een haven binnen wil varen vaak een loods toegewezen. De loods vaart met een loodsbootje naar een schip toe. Een loods is een adviseur. Hij kent het gebied rondom de haven waar hij werkt heel goed. Een loods is op de hoogte van alle zeestromingen en veranderingen ten
opzichte van de kaart. Hij kent het effect van lokale omstandigheden op verschillende soorten schepen. Hij weet hoe hij met een bepaald soort schip het beste bruggen en sluizen kan passeren. Roeiers of vletters Een roeier is iemand die in zeehavens de zeeschepen helpt bij het aanleggen (afmeren) en vertrekken (ontmeren). De roeiers pakken bij aankomst de trossen aan van de schepen. Ze leggen deze trossen op de bolders aan de wal of op een dukdalf. Bij vertrek gooien de roeiers de trossen weer los. Vroeger roeiden de roeiers naar de schepen. Tegenwoordig hebben ze kleine, snelle motorbootjes. Roeiers werden in Noord-Holland ook wel vletters genoemd. Dit kwam door het soort roeiboot (vletters) waarin ze werkten. Kustwacht De Nederlandse Kustwacht is een zelfstandige organisatie. Zij behoren ook tot de dienstverleners. Ze helpen bijvoorbeeld bij de bestrijding van rampen of bij het doen van onderzoek. Daarnaast heeft de kustwacht taken op het gebied van toezicht. Bijvoorbeeld grensbewaking of toezicht op het scheepvaartverkeer. Reddingwezen De Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij redt mensen op zee die in nood zijn. De organisatie bestaat voor een groot deel uit vrijwilligers. De vrijwilligers kunnen dag en nacht worden opgeroepen. Op het water zijn nog veel meer mensen werkzaam in de maritieme dienstverlening. Bijvoorbeeld bergers die gezonken schepen weer naar boven halen en duikers. Beroepen op de wal Ook aan wal werken mensen in de maritieme dienstverlening. Er zijn bijvoorbeeld speciale maritieme verzekeringsdiensten en waterklerken. Ook zijn er advocaten die zich hebben gespecialiseerd in regels voor de maritieme wereld. Verder zijn er maritieme onderzoeksinstellingen. Hier kunnen scheepsontwerpen worden getest. Er zijn makelaars en financiers voor schepen en hun lading. Ook zijn er speciale uitzendbureaus voor de bemanning van schepen. Tot de maritieme dienstverlening behoren ook de maritieme scholen. Hier kun je leren voor nautische en technische beroepen op het water of op de wal.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
15
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
16
Marine Zeeroverij Handelsschepen varen de hele wereld over. De schepen passeren daarbij de kust van verschillende landen. Sommige kustgebieden zijn erg gevaarlijk. Inwoners van deze kustgebieden kapen de handelsschepen. Deze kapers noemen we soms zeerovers of piraten. Misschien heb je een romantisch beeld van piraten. Woeste mannen of vrouwen met degens, oorringen en ooglapjes. Moderne zeerovers zijn met hun tijd meegegaan. Zij kapen nog steeds schepen en houden de bemanning in gijzeling. Maar ze beschikken tegenwoordig over moderne wapens en communicatiemiddelen. Veiligheid op zee De marine zorgt voor veiligheid op zee. De marine beschermt scheepvaartroutes en belangrijke verkeersknooppunten. Zo voert de marine controles uit om bijvoorbeeld mensensmokkel en drugshandel tegen te gaan. Soms vaart een marineschip mee met een handelsschip op gevaarlijke routes. Zo worden kapers afgeschrikt. In sommige situaties moet de marine ingrijpen. Dit is niet altijd makkelijk. Dat komt door de verschillen in wetten en regels die landen hanteren. Veiligheid vanuit zee Eenheden van de marine kunnen ook op het land worden ingezet. De marine helpt dan bij militaire landoperaties. Deze hulp kan bestaan uit de aanvoer van munitie, voedsel en water. Daarnaast biedt de marine ook medische hulp en worden inlichtingen verzameld. Op zee kan een basis worden ingericht. Zo’n basis op zee is helemaal zelfvoorzienend. De basis heeft eigen medische voorzieningen, helikopters, landingsvaartuigen en technische ondersteuning. Nationale maritieme taken De marine heeft een aantal taken die voor heel Nederland van belang zijn. Bijvoorbeeld taken voor de kustwacht, reddingstaken en het opruimen van explosieven. Ook geeft de marine (medische) hulp aan duikers. Een heel andere taak is het uitvoeren van metingen in zee voor het maken van zeekaarten. Verder van huis zorgt de marine voor de bescherming van water en land rond de Nederlandse Antillen en Aruba. Om deze taken uit te voeren, zijn permanent marineschepen en mariniers aanwezig in het Caribisch Gebied.
Speciale opdrachten De marine kan ook worden ingezet voor speciale opdrachten. Zo beschermt de marine voedseltransporten voor de NAVO. De NAVO vervoert eten en hulpgoederen naar landen als SomaliĂŤ. Veel inwoners van dit Oost-Afrikaanse land zijn afhankelijk van voedselhulp. Juist in de kustgebieden van deze arme landen komt vaak piraterij voor. De voedseltransporten hebben daarom extra bescherming nodig. Marinehaven Den Helder is de thuishaven van de Koninklijke Marine. Het is een zeehaven speciaal voor marineschepen. Het marinecomplex op de Nieuwe Haven is net een klein dorp. Er zijn allerlei voorzieningen voor studenten en werknemers. Bijvoorbeeld kazernes om te slapen. Verder zijn er plekken om te eten en te sporten en er is een eigen medische dienst. Er is een moderne scheepswerf voor het onderhoud en de reparatie van marineschepen. De werf is voorzien van een moderne schepenlift en een groot overdekt droogdok. Verder zijn op het complex diverse onderhoudsbedrijven en scholen gevestigd. Bijzonder is het Duikmedisch Centrum (DMC). Dit centrum kan duikers behandelen na duikongevallen. Marineschepen De marine heeft verschillende soorten schepen. Elk schip is toegerust om bepaalde taken uit te voeren. Hieronder volgt kort informatie over een drietal schepen van de marine. Amfibische transportvoertuigen
Ook wel genoemd: Landing Platform Dock (LPD). Dit schip heeft als hoofdtaak het transport van land- en luchtmachtuitrustingen. Dit schip kan grote groepen mariniers vervoeren. Aan boord is plaats voor de uitrusting van de mariniers en voorraden voor tien dagen. Daarnaast kan het schip worden ingezet voor verschillende andere taken. Er is een helikopterplatform en een dok voor landingsvaartuigen. Hierdoor hoeft het schip niet in een haven aan te leggen. Het schip kan de landingsvaartuigen zelf afzetten.
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
17
Onderzeeboten
Een onderzeeboot is moeilijk waar te nemen voor andere schepen. De onderzeeboot zelf kan oppervlakteschepen heel goed aan horen komen. In oorlogstijd zijn onderzeeboten heel belangrijk.
Mijnenbestrijdingsvaartuigen
Mijnenjagers houden zich bezig met het opruimen van mijnen.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
18
Offshore Offshore Offshore is een Engelse term en betekent ‘van de kust af’. Offshorebedrijven houden zich bezig met het winnen van olie en gas op zee. Ook voeren ze bodemonderzoeken uit in de bodem van de zee. De laatste jaren doen zich grote ontwikkelingen voor. Nog maar enkele jaren geleden werd olie en gas in zee vlak bij de kust gewonnen. De waterdiepte mocht maximaal 300 meter zijn. Hiervoor werden boor- en productieplatforms gebruikt die met poten op de zeebodem stonden. Door de ontwikkeling van de techniek kunnen nu gedeeltelijk drijvende constructies worden gemaakt. Hierdoor kan er steeds verder van de kust af worden geboord. Verder van de kust af, betekent dat het steeds moeilijker wordt om te boren. Het platform moet versleept worden en ook ver uit de kust stabiel blijven liggen. En er moet steeds dieper worden geboord natuurlijk. Dat kan al tot zo’n 3.000 meter, dat is dus 3 kilometer! Op zee Er is veel vraag naar olie en gas. In Nederland, maar ook in andere landen, kunnen we eigenlijk niet meer zonder deze producten. Olie en gas worden bijvoorbeeld gebruikt voor verwarming, verlichting en als brandstof voor transportmiddelen. Door de nieuwe technieken kan steeds dieper in zee worden geboord. Dit is gunstig omdat olie- en gasvoorraden zich met name aan de randen van een continentaal plat bevinden. Een continentaal plat is het gedeelte van het continent dat onder water staat. Nederland en het Nederlandse deel van de Noordzee liggen op het continentaal plat van Europa. Aan de rand van zo’n continentaal plat gaat de zeebodem ineens heel steil naar beneden. De zee wordt daar heel diep. Juist daar liggen vaak olie- en gasvelden. Dit betekent dat boor- en productieplatforms steeds verder van de kust af komen te staan.
Boor- en productieplatform
Met een boor- en productieplatform wordt naar olie en gas geboord. Een platform is eigenlijk een soort groot raamwerk. Dit raamwerk is om een reusachtige boor heen gebouwd. Op de productieplatforms wordt olie en gas uit de bodem gewonnen. De olie die wordt gewonnen gaat rechtstreeks via transportleidingen naar de kust. Deze platforms zijn soms voorzien van bemanningsverblijven, maar kunnen ook onbemand zijn. Andere platforms zijn speciaal ingericht voor de overslag van aardolie. Soms is een platform speciaal voor de behandeling van gas zodat dit door de transportleiding naar de wal kan. Voor proefboringen zijn er speciale booreilanden. Het is natuurlijk een hele klus om een booreiland te bouwen en vervoeren. De sector Maritieme toeleveranciers heeft bedrijven die gespecialiseerd zijn in de offshore. Zij leveren veel van de benodigde materialen en apparatuur. Haven Het Europoort-gebied in de Rotterdamse haven is vrijwel uitsluitend gericht op de overslag en verwerking van ruwe olie en gas. In het Europoort gebied zitten meerdere petroleumhavens. In een petroleumhaven zitten veel bedrijven die zich bezig houden met met olie en gas. Deze bedrijven behoren tot de petrochemische industrie. Er zijn bedrijven voor de opslag, de verwerking en het vervoer van ruwe olie. Opslag vindt bijvoorbeeld plaats in grote olietanks. Bij verwerking van de ruwe olie wordt de olie bewerkt tot bijvoorbeeld brandstof, smeerolie of plastic. Transport van olie en gas vindt bijvoorbeeld plaats door pijpleidingen onder de grond.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
19
Visserij Vissersland Nederland is al eeuwen een vissersland. De Nederlandse vissersvloot staat wereldwijd goed bekend. De Nederlandse visserij is efficiënt, heeft goed materieel, heeft veel aandacht voor veiligheid en levert kwaliteit. De laatste jaren is daar aandacht voor duurzaam vissen bijgekomen. Door de modernere technieken, wordt het steeds makkelijker om veel vis te vangen. Maar overbevissing zorgt uiteindelijk voor minder vis. Minder vis betekent verlies van inkomsten. Nederland heeft veel aandacht voor een duurzaam beheer van de visstand. Duurzaam vissen Sommige vissoorten worden bedreigd omdat er te veel op wordt gevist. Om dit tegen te gaan zijn er quota ingesteld. Visquota bepalen hoeveel vis er van een bepaalde soort mag worden gevangen. Sommige vissoorten verminderen sterk in aantal omdat ze als bijvangst in de netten terecht komen. Duurzame visserij maakt gebruik van vistechnieken waarbij de kans op bijvangst sterk afneemt. Daarbij respecteren duurzame vismethoden de natuur onder water. De bodem wordt niet beschadigd waardoor het bodemleven in tact blijft. MSC is een keurmerk dat garandeert dat vis op een duurzame manier is gevangen. Dit keurmerk kom je steeds vaker tegen als je vis koopt.
Deze vis is MSC gekeurd. Dit betekend dat de vis op een eerlijke manier (met respect voor dier en milieu) is gevangen
Visafslag De vis wordt in de haven gelost en naar de visafslag gebracht. De visafslag is een bedrijf dat helpt bij de verkoop van de vis. Meestal is een visafslag gevestigd aan het water. Zo kan de visser de gevangen vis direct verkopen aan handelaren. Er worden geen vervoerskosten gemaakt. Bij de visafslag wordt de vis geselecteerd. Daarna wordt de vis door middel van een veilingsysteem verkocht. Dit veilingsysteem gaat ‘per afslag’. Dit betekent dat er steeds iets van de prijs wordt afgehaald. Er wordt ingezet op een te hoge prijs. Vervolgens zakt de prijs steeds een beetje tot iemand de vis koopt. De visafslag verdient ook aan de verkoop. Een bepaald percentage van het geld dat de visser voor zijn vis krijgt, wordt ingehouden als onkosten. De visafslag heeft dus ook belang bij een goede prijs! Vissershavens In een vissershaven is alles ingericht om vissersschepen zo goed mogelijk te ondersteunen. Naast de visafslag zijn er visverwerkingsbedrijven. Deze bedrijven verwerken de verse vis. Ze maken de vis bijvoorbeeld helemaal schoon en graatvrij. Daarna wordt de vis verpakt en diepgevroren voor de verkoop. In een vissershaven zitten onderhoudsbedrijven voor de vissersschepen en de bijbehorende uitrusting. Vissers kunnen hun netten zelf repareren (boeten) of dit door een bedrijf laten doen. Repareren gebeurt met een boetnaald en het juiste garen. De schepen krijgen in de haven nieuwe brandstof (bunkeren), een schoonmaakbeurt en de benodigde reparaties. Vissershavens met visafslagen zijn er onder meer in Urk, IJmuiden, Harlingen, Stellendam en Lauwersoog. Iedere visafslag heeft zijn eigen specialiteit. Zo is Urk voornamelijk bekend om zijn platvis. Hier worden grote partijen tong, kabeljauw en schol verhandeld. Dit komt omdat op Urk het grootste deel van de verwerkingsindustrie voor deze vissoorten is gevestigd. Vissersschepen De twee belangrijkste vissersschepen voor op zee zijn de trawler en de kotter. Kotters zijn kleine schepen met weinig bemanning aan boord. Deze schepen zijn meestal drie tot vijf dagen op zee. Met kotters wordt vooral platvis zoals schol en tong gevangen. Een aantal kleinere kotters vangt op de Noordzee garnalen. Verder zijn er kotters die gebruikt worden
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
20
voor de kweek van mosselen. Trawlers zijn veel grotere vissersschepen. Op een trawler werken wel 40 tot 50 man. Trawlers varen helemaal naar Afrika of Chili. Deze schepen zijn soms drie tot vijf weken van huis. Met grote trawlers wordt gevist op haring, makreel, wijting en sardine. Gezondheid Vis, vooral vette vis, is goed voor je gezondheid. In vette vis zitten veel omega-3-vetzuren. Dit zijn zogenaamde meervoudig onverzadigde vetzuren, of soepele vetten. Simpel gezegd: deze vetten blijven ook soepel als ze koud zijn. Een haring kan bijvoorbeeld alleen in een koude zee zwemmen, omdat zijn vetten nog soepel zijn. Anders zou hij stijf staan. Vette vissoorten zijn dus koudwater zeevissen zoals haring, makreel, sardines, zalm en ansjovis. Andere vissoorten zijn ook gezond, maar bevatten minder omega3-vetzuren. Bijvoorbeeld kabeljauw en tonijn. Naast de vissoort zijn er nog meer dingen waar je op moet letten: - het is beter om zeevis te eten dan gekweekte vis. Juist in zeevis zitten veel omega-3-vetzuren. Dit heeft te maken met de algen die de vissen in zee eten - eet de vis zo vers mogelijk. Dus niet gefrituurd of gerookt want dan zitten er weer meer slechte vetten in de vis Omega-3-vetzuren zijn goed voor je hart- en bloedvaten. Daarnaast worden alle cellen van je huid, spieren en bloedvaten op den duur soepeler. Ook heb je minder kans op ontstekingen. Er lijken nog meer positieve effecten op de gezondheid te zijn. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan. Om de positieve effecten van vette vis te merken, zou je twee keer per week een portie verse vis moeten eten. Minstens ĂŠĂŠn keer hiervan eet je dan een portie vette vis. Een portie is 100-150 gram.
Extra informatie Gebruik voor het zoeken van extra informatie bijvoorbeeld de links op de website: www.gavehaven.nl
Achtergrondinformatie maritieme sectoren
21