Plast Echo 2-2021/9 luty 2021 by Plastech.pl

STRONA 18 COMPUTER KEY ART

WWW.PLASTECHO.COM

Ilu właściwie tych Polaków prawidłowo segreguje śmieci, nadal nie bardzo wiadomo. Moim skromnym zdaniem 90% Polaków deklaruje, że czyni to zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą. Źródło: badania przeprowadzone w moim najbliższym otoczeniu, gdzie 9 na 10 zapytanych sąsiadów twierdzi, że w tej kwestii nie ma sobie nic do zarzucenia. A jednak pod względem Jacek Leszczyński Redaktor naczelny Plastech.pl przetwarzanych odpadów Polska wciąż wlecze się w ogonie Unii Europejskiej. Coś Nie napiszę już słowa o koronawirusie. tu w takim razie nie gra. Szczepionka dotarła, kto miał się zaszczepić, ten się zaszczepił (nazwiska dostępne Parlament wciąż poprawia prawo o gospow internecie). Wystarczy. A że już się skoń- darce odpadami, a samorządy podnoszą czyła? A że obostrzenia przedłużono? Oj opłaty za wywóz śmieci. Od końca 2018 r. tam, oj tam, nie bądźmy małostkowi. do końca listopada 2020 r. ceny wywozu śmieci wzrosły ponad dwukrotnie, tj. Od 1 stycznia 2021 r. każdy właściciel o 101,7% – to z kolei dane Eurostatu. Nic nieruchomości jest zobowiązany do pro- więc dziwnego, że prezes NBP podwyżki wadzenia selektywnej zbiórki odpadów. te uznał za głównego winowajcę wzrostu Oznacza to, że osoby, które dotychczas de- inflacji. „To jest ewenement na skalę euroklarowały nieselektywną zbiórkę odpadów pejską, nie wiem, czy nie światową. Podbikomunalnych, są ustawowo zobowiązane ja nam bardzo inflację. Jak się temu bliżej do złożenia nowych deklaracji. przyjrzałem, okazało się, że rzeczywiście te śmieci i te ceny kształtują firmy zagraniczTo bardzo ważna zmiana, ponieważ bada- ne” – odkrył karty prezes. nia pokazują, że dotychczas selekcję odpadów przeprowadzało jedynie 66% Pola- I tak się tylko zastanawiam, jak silne jest ków. Tak przynajmniej napisano na jednym państwo, w którym firmy śmieciowe decyz portali. Inny znów donosi, że zaledwie dują o wzroście inflacji? Otóż okazuje się, 52% Polaków potrafi właściwie posegre- że bardzo silne. W Ministerstwie Klimatu gować śmieci, co ma wynikać z badania i Środowiska już pracują nad ustawą, która przeprowadzonego przez renomowaną podniesie maksymalne kary za śmiecenie: agencję sondażową. z 500 złotych do 5 tys. złotych. Dodatkowo

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

osoby przyłapane na śmieceniu mogą być zmuszone przez jakiś czas do… sprzątania po innych. Niezwykle istotne jest więc, by do segregacji odpadów podchodzić z głową, ponieważ podział śmieci może na początku sprawiać nieco trudności. Często nawet jeśli wydaje nam się, że dana rzecz powinna wylądować w konkretnym koszu, po weryfikacji okazuje się, że jest zupełnie odwrotnie. A jak się okazuje, to ważne. Bo po pierwsze, za chwilę dzięki uprzejmości sąsiadów możemy uszczuplić swój portfel o 5 tys. złotych (i nie wynośmy śmieci na kwarantannie – to może w sumie kosztować nas 35 tys.). Po drugie, wspierajmy przemysł recyklingowy. Po co zajmować przedostatnie miejsce w Europie, przecież zwyczajowo świat nam zazdrości. No i nie napychajmy kabzy tym zagranicznym firmom. I w ogóle ta Unia to tak nas drenuje, że aż przykro na patrzeć. I tylko takie pytanko z tyłu głowy mi się kołacze – a gdzie ten system depozytowy? Jak wygląda kwestia ROP? W aktualnym numerze rozmawiam z Robertem Szymanem, dyrektorem PZPTS, o ich projekcie zaawansowanego systemu kaucyjnego. Inicjatywa cenna i z głową, ale pamiętam, że to rząd już w 2018 r. przedstawiał szczegółowe wyliczenia kosztów wprowadzenia takiego systemu. Można więc było sądzić, że prace są w tej materii zaawansowane. I co? Wiem, pandemia (Ups, miałem nic na ten temat nie pisać). Pomóżmy więc włodarzom Rzeczypospolitej. Na łamach tego numeru Marta Lenartowicz-Klik wytłumaczy po raz kolejny czym jest recykling, a dr Karol Niciński zaprezentuje rozwiązania materiałowe w dziedzinie opakowań biodegradowalnych. Nie da się ukryć, że promujemy i będziemy promować kobiety, dlatego zapraszam do lektury wywiadu z Agnieszką Kulisiewicz, która zdradza, jak była przyjmowana w początkach swojej kariery przez męskich przedstawicieli branży.

PLAST ECHO

NR 2-2021 / 9

WYDAWCA

Plastech Paweł Wiśniewski www.plastech.pl STRONA 12 ADRES REDAKCJI

ECHA BRANŻY

Polska nie radzi sobie z odpadami

Przejrzysta certyfikacja recyklatów

GŁOS BIZNESU Jubileusz w dobie pandemii

System depozytowy rozwiązaniem problemu odpadów opakowaniowych?

Rozmowa z Agnieszką Kulisiewicz, dyrektorem zarządzającym w MAPRO Polska S.A.

ul. Relaksowa 4 87-100 Toruń +48 56 6229037 info@plastech.pl REDAKTOR NACZELNY jl@plastech.pl +48 56 6581510

Rozmowa z Robertem Szymanem, dyrektorem generalnym PZPTS

ZESPÓŁ REDAKCYJNY Alicja Dankowska Agata Mojcner

LUTY 2021

SPIS TREŚCI

ISSN 2719-4671 www.plastecho.com

Jacek Leszczyński

ad@plastech.pl am@plastech.pl

TONACJA RYNKU STRONA 22

REKLAMA / PRENUMERATA Krzysztof Tarasiewicz

kt@plastech.pl +48 530 704050

Grzegorz Robionek

gr@plastech.pl +48 530 206666

WSPÓŁPRACA Fundacja PlasticsEurope Polska Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych Bydgoski Klaster Przemysłowy

STRONA 26

Plastics Recyclers Europe

Recykling tworzyw sztucznych

Przegląd elastomerów termoplastycznych

Opakowania biodegradowalne: rozwiązania w zakresie materiałów

Materiały polimerowe w medycynie: proces weryfikacji

Podatek od plastiku stał się faktem

BRZMIENIE OTOCZENIA

MATERIAŁ PARTNERA

Polskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych

Nieustanny rozwój: priorytet firmy Plasmaq

Nakład: 2000 egz.

GAMA DOSTAWCÓW

ECHO Sp. z o.o. ul. Kowalewska 5A 87-122 Grębocin

KOŃCOWY AKORD

DRUK

Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych materiałów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.

STRONA 32

Kim jest Barbara Millicent Roberts?

Felieton niesponsorowany

Publikacja jest wysyłana do zarejestrowanych subskrybentów. Na okładce: Girl with a pearl earring Druga strona okładki: Roar Autor dzieł: Erik Jensen, Computer Key Artist

STRONA 42

STRONA 58

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

IITARGI NPE 2021 ODWOŁANE Plastics Industry Association podjęło decyzję o odwołaniu możliwości osobistego udziału w targach NPE 2021, które miały odbyć się w terminie 17–21 maja 2021 r. w USA. Po konsultacjach z ekspertami medycznymi i prawnymi, komitetem wykonawczym NPE oraz wystawcami odnośnie do aktualnej sytuacji epidemicznej stwierdzono, że nie ma możliwości zagwarantowania uczestnikom wydarzenia wystarczającego poziomu bezpieczeństwa, które dla organizatora stanowi priorytet.

„Mimo że przykro nam z powodu okoliczności, które doprowadziły do podjęcia takiej decyzji, wiemy że przemysł tworzywowy jest silny i odporny. W ciągu ostatnich 10 miesięcy przyczynił się do transformacji procesów produkcyjnych i czynności wykonywanych w ramach całego łańcucha zaopatrzenia, który dostarcza wyposażenie i wyroby do firm z branży farmaceutycznej i medycznej, a także służbie zdrowia, pozwalając na dostęp do elementów ochrony osobistej osobom pracującym na pierwszej linii walki z koronawirusem”, czytamy w komunikacie prasowym Plastics Industry Association.

IIAMERYKANIE PRZEJMUJĄ SŁOWEŃSKI NICELABEL Firma Loftware Inc., działająca w dziedzinie rozwiązań do zarządzania etykietowaniem i grafiką dla przedsiębiorstw, oraz NiceLabel, producent systemów do zarządzania etykietami, poinformowały, że łączą się pod korporacyjnym parasolem Loftware. – Zarówno Loftware jak i NiceLabel notowały stabilny wzrost i rozwój w ciągu ostatnich kilku lat, szczególnie w roku 2020, kiedy rozwiązania do etykietowania stały się tak istotne dla ciągłości łańcucha dostaw. To połaczenie przyśpieszy naszą ekspansję w ciągu następnej dekady – powiedział prezes i CEO Loftware, Robert O’Connor Jr. Sieć partnerska NiceLabel obejmuje sprzedawców, niezależnych dostawców oprogramowania (ISV), producentów OEM oraz partnerów w dziedzinie technologii druku. Uzupełniając tę ofertę, Loftware wnosi doświadczenie w zakresie sprzedaży, serwisu i rozwiązań do zarządzania etykietowaniem i grafiką dla dużych organizacji globalnych.

IIDNI TECHNOLOGII ARBURG 2021 PRZEDŁUŻONE Aby w odpowiedni sposób zrealizować Dni Technologii 2021 dla W swoich planach Arburg opiera się na tym, że do czerwca 2021 r. swoich gości, firma Arburg zdecydowała się przedłużyć wydarze- sytuacja epidemiologiczna zmieni się na lepszą, przy wsparciu nie do 6 dni, przenosząc je na termin 7–12 czerwca br. rozpoczętych już szczepień. – Po długim okresie nieobecności w wydarzeniach bezpośrednich, chcemy zaoferować naszym klientom innowacje i zaawansowane zastosowania w przetwórstwie tworzyw sztucznych „na żywo i w kolorze” ponownie w czerwcu 2021 r. – podkreśla Juliane Hehl, odpowiedzialna za obszar marketingu w firmie Arburg.

Rozległe powierzchnie siedziby firmy Arburg oferują wystarczającą ilość miejsca do prezentacji dużej liczby interesujących eksponatów z zachowaniem dystansu społecznego. Maszyny, linie technologiczne „pod klucz” oraz produkty i usługi cyfrowe są rozstawione w Centrum Obsługi Klienta, Arburg Prototyping Center, Arenie Efektywności, Centrum Szkoleniowym i haW związku z epidemią, we wrześniu 2020 r. podjęto decyzję lach montażowych. o przeniesieniu tegorocznej imprezy z tradycyjnego terminu w marcu na wczesne lato. W tym roku zaproszeni goście będą Arena Efektywności znów będzie magnesem dla publiczności. osobiście otoczeni opieką w małych grupach i oprowadzani Najważniejsze punkty stanowią tutaj arburgGREENworld i arburpo firmie w określonych przedziałach czasowych. To zapewni, gXworld. Przedstawione zostaną przykłady zastosowań dotyczące że w jednym miejscu nie będzie jednocześnie zbyt wielu gości. GOZ, ochrony zasobów, cyfryzacji i portalu klienta.

PLAST ECHO Echa Branży

IILANXESS PRZEJMUJE SPÓŁKĘ SPECJALIZUJĄCĄ SIĘ W BIOCYDACH Lanxess rozszerza swoją pozycję jednego z czołowych światowych producentów biocydów i środków przeciwdrobnoustrojowych poprzez przejęcie francuskiej spółki Intace SAS. Paryskie przedsiębiorstwo wytwarza specjalistyczne fungicydy na potrzeby producentów opakowań. Strony podpisały stosowną umowę 14 stycznia 2021 r., zaś transakcja ma zostać przeprowadzona w pierwszym kwartale 2021. – Aktywnie uczestniczymy w konsolidacji rynku w sektorze ochrony konsumentów – podkreśla Nicolas Gallacier, szef działu Marketingu Przemysłowych Środków Konserwujących i Powłok w jednostce biznesowej Material Protection Products koncernu Lanxess – Poprzez przejęcie Intace wzmacniamy naszą platformę technologiczną w zakresie biocydów przeznaczonych do opakowań i etykiet w branży dóbr konsumpcyjnych. Podążamy również za trendem: w segmencie opakowań tworzywa sztuczne są coraz częściej zastępowane przez papier.

W 2020 r. spółka Intace wygenerowała sprzedaż w wysokości kilku milionów euro. Jej produkty znajdują zastosowanie w szczególności w produkcji papieru, kartonu, opakowań mydlanych, etykiet i banknotów.

IISEGREGAKCJA W SIECI SKLEPÓW BIEDRONKA

Do plastiku czy do zmieszanych? Przeciętny konsument podejmuje tę decyzję kilkanaście razy dziennie. Aby zachęcić klientów do segregacji odpadów, sieć Biedronka stopniowo wprowadza piktogramy segregacji na opakowaniach produktów swoich marek własnych. Opakowania są opatrzone odpowiednim oznaczeniem, informującym o kolorze pojemnika na odpady, do którego powinny trafić ich poszczególne elementy. To, czy opakowanie po produkcie trafi do właściwej frakcji, jest niezwykle istotne. Nieprawidłowa segregacja uniemożliwia bowiem efektywny odzysk surowca, bądź też znacznie pogarsza jego jakość. Proces umieszczania kolorowych piktogramów na opakowaniach produktów marek własnych Biedronki rozpoczął się już w maju 2020 r., od opakowania chipsów TOP. Od lipca zeszłego roku przygotowano ponad 600 projektów dla produktów marek własnych różnych kategorii, posiadających takie oznaczenia. Dzięki piktogramom, klienci sieci mogą z łatwością sprawdzić, do którego pojemnika powinno trafić opakowanie. Co więcej, gdy poszczególne jego części składają się z różnych materiałów, konsumenci znajdą na opakowaniu więcej niż jedno oznaczenie, wskazujące w którym pojemniku należy je umieścić.

IIKONFERENCJA INNOFORM W FORMIE ONLINE Bydgoski Klaster Przemysłowy oraz Targi w Krakowie zapraszają w dniach 20–22 kwietnia 2021 r. na Konferencję Branży Narzędziowo-Przetwórczej Innoform w formule online. Pierwszego dnia odbędzie się międzynarodowa konferencja poświęcona zagadnieniom Eco-Design oraz Circular Economy. Poruszona zostanie tematyka roli stosowania zasady Eco-Design na etapie projektowania narzędzi do przetwórstwa tworzyw polimerowych, omówione będą doświadczenia i wyzwania związane z pracą narzędzi podczas przetwarzania tworzyw biodegradowalnych, kwestie środowiskowe na etapie czyszczenia form narzędziowych oraz zagadnienia recyklingu tworzyw niejednorodnych i biodegradowalnych. Tego dnia odbędzie się też prezentacja wstępnych wyników raportu „Analiza rynku narzędziowego pod kątem przetwórstwa tworzyw polimerowych”, która będzie wstępem do dyskusji związanej z jej wpływem na rozwój gospodarczy kraju. Na drugi dzień zaplanowano branżową e-giełdę kooperacyjną. Organizatorem giełdy jest Ośrodek Enterprise Europe Network przy Toruńskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. oraz organizator wydarzenia. Warunkiem udziału jest rejestracja na platformie match-makingowej i utworzenie na niej wizytówki swojej firmy. Następnie przedsiębiorcy przeglądając utworzone profile sami decydują, kto jest dla nich potencjalnym partnerem biznesowym i z kim chcą odbyć rozmowę. Z uwagi na pandemię takie spotkania nabierają szczególnego wymiaru, gdyż pozwalają w bezpieczny sposób nawiązać kooperację z partnerami z najdalszych zakątków świata. Trzeciego dnia organizatorzy zapraszają na prezentacje biznesowe firm przedstawiających najnowsze usługi i produkty powiązane z branżą narzędziową. Udział w prezentacjach pozwoli zapoznać się z nowymi trendami oraz rozwiązaniami rynkowymi.

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

IINOWE DATY TARGÓW, NOWE MOŻLIWOŚCI DLA FIRM Go dotyczyć będzie zagadnień montażu przemysłowego. Targi Inter Tech Tools poświęcone będą m.in. elektronarzędziom, narzędziom pomiarowym, wyposażeniu warsztatów i oprzyrządowaniu. Po 4-letniej przerwie powracają Międzynarodowe Targi Obrabiarek, Narzędzi i Urządzeń do Obróbki Materiałów Eurotool, które odbędą się w dniach 5–7 października 2021 r. w EXPO Kraków.

Targi w Krakowie opublikowały daty imprez przemysłowych planowanych na drugą połowę 2021 r. W kalendarzu znajdą się cenione od lat wydarzenia oraz kilka nowości. Jak informują organizatorzy, intensywne przygotowania do nadchodzącego sezonu trwają. W dniach 29–30 września 2021 r. odbędą się 11. Międzynarodowe Targi Materiałów, Technologii i Wyrobów Kompozytowych Kompozyt-Expo, 13. Międzynarodowe Targi Obróbki, Magazynowania i Transportu Materiałów Sypkich i Masowych Symas oraz 13. Międzynarodowe Targi Utrzymania Ru-

Już 9–11 marca 2021 r. Bydgoski Klaster Przemysłowy oraz Targi w Krakowie zapraszają na Targi Innoform w odsłonie online. Zainauguruje je międzynarodowa konferencja poświęcona niezwykle istotnym dla branży narzędziowej zagadnieniom Eco-Design oraz circular economy. Ponadto po raz pierwszy poruszona zostanie tematyka pozycji i roli branży narzędziowej w rozwoju polskiej gospodarki.

chu, Planowania i Optymalizacji Produkcji Maintenance. Szczególnie niecierpliwie wyczekiwane są targi Kompozyt-Expo, które nie odbyły się w ubiegłym roku, ale dały przedsmak możliwości podczas listopadowej konferencji online Click-Watch-Talk Kompozyt-Expo. Pierwszymi targami przemysłowymi, które odbędą się w tradycyjnej formie, będą 13. W dniach 5–7 października 2021 r. odbędą Międzynarodowe Targi Opakowań Packasię 5. Międzynarodowe Targi Elementów ging Innovations. Wydarzenie będzie miaZłącznych i Technik Łączenia Fastener-Po- ło miejsce w dniach 9–10 czerwca 2021 r. land oraz dwie nowe imprezy: Assembly w EXPO XXI Warszawa. W tym roku temaGo. First European Show i Międzynarodo- tami przewodnimi będą szeroko rozumiawe Targi Elektronarzędzi i Wyposażenia na ekologia opakowań oraz opakowania Warsztatów Inter Tech Tools. Assembly dla e-commerce.

IIPOLSKA KORPORACJA RECYKLINGU ROZBUDOWUJE PARK MASZYNOWY Polska Korporacja Recyklingu z siedzibą w Lublinie, specjalizująca się w utylizacji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE), odebrała czwarty rozdrabniacz Untha, aby umocnić swój dalszy rozwój. Średniej wielkości czterowałowy rozdrabniacz RS60 jest najnowszym nabytkiem, o który zostanie uzupełniony park maszynowy przedsiębiorstwa. Pracując razem z Untha RS50, nowa linia technologiczna będzie przetwarzać do 500 ton zużytych urządzeń elektrycznych i złomu tygodniowo. W innym miejscu na terenie zakładu Polskiej Korporacji Recyklingu

pracuje już 22-tonowe urządzenie RS150 – największy rozdrabniacz czterowałowy w ofercie firmy Untha – oraz kompaktowa maszyna Untha RS40, które zostały dostarczone przez niemieckiego partnera technologicznego (firmę URT), w celu ponownego przetworzenia zużytych lodówek w liczbie ok. 60 sztuk na godzinę. Cztery rozdrabniacze mogą teraz razem zajmować się szerokim zakresem ZSEE, aby odzyskać materiały nadające się do recyklingu, w tym: stal, stopy aluminium, miedź i tworzywa sztuczne, które w przeciwnym razie pozostałyby „zamknięte”’

w utylizowanych odpadach. Szacuje się, że te cztery maszyny pomogą Polskiej Korporacji Recyklingu przetworzyć w 2021 r. do 60 tys. ton ZSEE. Dzięki efektywności energetycznej maszyn firmy Untha, optymalizacji pracy i łatwości konserwacji, Polska Korporacja Recyklingu osiągnęła do 15% oszczędności kosztów. Firma prowadzi zakład odzysku i recyklingu odpadów, linię do recyklingu lodówek, zakład produkcji paliw alternatywnych, linię do recyklingu akumulatorów, a w 2021 r. planuje dalszą rozbudowę.

PLAST ECHO Echa Branży

DALSZE PODWYŻKI CEN SUROWCÓW W pierwszym tygodniu 2021 r. powracający z urlopu przetwórcy tworzyw sztucznych borykali się przede wszystkim z niedoborem polimerów. Ani producenci, ani handlowcy nie oferują PE, PP i PS w wystarczającej ilości. Szczególnie zaopatrzenie w LDPE i ABS pozostaje na krytycznie niskim poziomie. Dobrze ilustruje to fakt, że najbardziej wzrosły ceny właśnie tych produktów. Cena LDPE wzrosła o 150–200 euro, a ABS o 200–250 euro za tonę. Ze względu na tę niezwykle uszczuploną podaż, ceny LDPE i ABS w styczniu najprawdopodobniej nadal będą rosły.

rowców najwyższej klasy. Może nastąpić kolejny szok popytowy, jeśli Europa Zachodnia ponownie zacznie kupować. Jest to bardzo prawdopodobne w miarę zbliżania się sezonu wiosennego i może jeszcze bardziej wzmocnić popyt oraz podnieść ceny polimerów.

Przetwórcy tworzyw sztucznych w obawie przed dalszą podwyżką cen szukają dodatkowych źródeł zaopatrzenia. Dzieje się tak szczególnie w przypadku LDPE. Szybka, ponowna podwyżka cen w drugim tygodniu stycznia pokazała, że silny popyt, nietypowy dla początku roku, zaskoczył również producentów polimerów. Rynek oczekiwał, że panika wywołana podwyżkami cen, która rozpoczęła się w grudniu, ustąpi w okresie Świąt Bożego Narodzenia. A styczeń zacznie się jak zwykle, trochę powoli i sennie.

Wraz ze wzrostem cen prawdopodobnie pojawią się też surowce z Bliskiego Wschodu, których obecne ceny dostaw plasują się powyżej europejskiego poziomu. Jednak w lutym mogą już stać się konkurencyjne. Wszystko to sprawia, że pierwszy kwartał tego roku będzie charakteryzował się ograniczoną podażą i wzrostem cen na rynkach polimerów.

chodzącym tygodniu możemy liczyć tylko na bardzo ograniczoną dostępność. Jeszcze w grudniu wydawało się, że rosyjscy producenci polimerów dostarczą więcej tworzyw do Europy Środkowej. Jednak przed Świętami Bożego Narodzenia na rynki krajów bałtyckich i Polski trafiło z Rosji zaledwie kilka tysięcy ton polietylenu, z dostawą w styczniu, które natychmiast się rozeszły. Nowe dostawy spodziewane są dopiero pod koniec stycznia i w lutym. Będą one mogły jedynie tymczasowo złagodzić niedobór. •

Z pomocą mogłoby przyjść zwiększenie importu polimerów spoza Europy. Najwcześniej w lutym spodziewane są większe dostawy surowca z Rosji, wynoszące kilka tysięcy ton PE i PP, które trafią głównie na rynki krajów bałtyckich i Polski.

Niepewność rynku? Wyeliminuj ją dzięki tygodniowemu raportowi cen surowców. Ceny, fakty, trendy i przewidywania skoncentrowane na obszarze Europy Środkowej: #polipropylen #polietylen #polistyren

HDPE rozdmuch

HDPE folia

HDPE wtrysk

HDPE rurowy (100)

LDPE folia

LDPE GP

LLDPE C4

PPC

PPH Raffia

PPH IM

PPR

GPPS

HIPS

EPS

tydzi eń 1

tydzi eń 53

tydzi eń 51

tydzi eń 49

tydzi eń 47

tydzi eń 45

tydzi eń 43

tydzi eń 41

tydzi eń 39

tydzi eń 37

tydzi eń 35

tydzi eń 33

tydzi eń 31

tydzi eń 29

tydzi eń 27

tydzi eń 25

tydzi eń 23

tydzi eń 21

tydzi eń 19

tydzi eń 17

tydzi eń 15

tydzi eń 13

tydzi eń 9

tydzi eń 11

tydzi eń 7

tydzi eń 5

Dla przetwórców tworzyw sztucznych rozwiązaniem tej sytuacji mógłby być zakup surowców niższej klasy, ale ich ceny w zeszłym tygodniu zbliżyły się już do cen su-

tydzi eń 3

EUR/TONY

Wypróbuj bezpłatnie bez zobowiązań Już w pierwszym tygodniu stycznia, kiedy przez 4 tygodnie: to kraje prawosławne obchodziły Boże Narodzenie, rozpoczął się znaczący wy- laszlo.budy@myceppi.com Jednakże strach przed dalszym wzrostem ścig o dostępne zapasy polimerów. W nad- +36703685140 cen zachęca wszystkich do zwiększenia poziomów zakupów. Kto nie kupił surowca Średnie ceny polimerów w Europie Środkowej pomiędzy 3. tygodniem 2020 a 2. tygodniem 2021 w pierwszym tygodniu br., w drugim tygodniu już go pewnie nie zamówił. To błęd1400 ne koło jest zwiastunem podwyżek cen 1300 również w lutym. Ponadto, istotny wpływ na popyt ma fakt, że nabywcy gotowych 1200 wyrobów z tworzyw sztucznych wystraszy1100 li się gwałtownego wzrostu cen i starają się kupować z wyprzedzeniem. Prawdo1000 podobnie ceny spotowe z końca stycznia 900 będą więc cenami kontraktowanymi w lu800 tym, podobnie jak miało to miejsce w okresie grudzień–styczeń. 700

PLAST ECHO Echa Branży

POLSKA NIE RADZI SOBIE Z ODPADAMI Recykling – słowo równie często powtarzane w polskiej rzeczywistości, co niestosowane w praktyce życia codziennego. Najwyższa Izba Kontroli w raporcie dotyczącym gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce nie pozostawia złudzeń: nie radzimy sobie z recyklingiem i gospodarką o obiegu zamkniętym.

usprawniono systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Minister nie doprowadził jeszcze do przeniesienia na grunt prawa krajowego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, dotyczącej opakowań i odpadów opakowaniowych. A to oznacza, od 1 stycznia 2021 r., konieczność zapłaty podatku od plastiku do unijnej kasy w kwocie prawdopodobnie przewyżEksperci wykazują, że nie działa system rozszerzonej odpo- szającej 2 mld złotych w skali roku. wiedzialności producenta, zaś organizacje odzysku powielają fikcyjny system zarządzania odpadami komunalnymi, na czym – Mamy do czynienia z zaniedbaniami legislacyjnymi sięgającymi znacznie traci polska gospodarka, a pieniądze zostają na kontach 2004 r., czyli wejścia Polski do UE, a raport NIK ukazał skalę tych zagranicznych firm wprowadzających produkty w opakowaniach problemów. Niemniej cieszą ostatnie kroki Ministerstwa Klimatu, na rodzimy rynek. Dodatkowym kosztem od 2021 r. jest obowiąz- m.in. powołanie przedstawiciela branży recyklingowej do grupy kowa danina dla Unii Europejskiej, plastic levy. Za każdą tonę nieprzetworzonych odpadów Polska zapłaci 800 euro. Z krytycznym stanowiskiem Najwyższej Izby Kontroli zgadza się wielu przedstawicieli branży recyklingowej. – Naszym zdaniem większość spraw związanych z uporządkowaniem gospodarki odpadami jest celowo spowalniana. Głównym powodem jest brak pełnej wiedzy o problemach i potrzebach polskiej branży recyklerskiej, poziomach wytwarzanych i wprowadzanych na polski rynek odpadów oraz konsekwencjach z tego wynikających. Widoczny jest również brak rządowej strategii w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi – wyjaśnia Zbigniew Trejderowski, właściciel firmy Conkret – Przykładowo, gdyby przyjąć ilość odpadów wykazywanych przez organizacje odzysku za realną (milion ton rocznie), to za czas obowiązywania ustawy produktowej do systemu powinno wpłynąć prawie 100 mld złotych. A wpłynęło tylko tyle, by organizacje odzysku mogły pokryć swoje koszty funkcjonowania. Te pieniądze są potrzebne polskiej gospodarce zwłaszcza dziś, w obliczu kryzysu po pandemii. Z tych pieniędzy powinny powstawać nowoczesne systemy sortowania i przetwarzania, zgodnie z ekologicznymi dyrektywami unijnymi. Powinny powstawać miejsca pracy. Tymczasem miliardy złotych zostają na kontach wprowadzających produkty w opakowaniach; nienaliczane są opłaty produktowe dla firm importujących produkty w opakowaniach z tworzyw sztucznych, które za moment staną się odpadami. Jedyne, co daje się ostatnio zauważyć, to rosnące zainteresowanie zakupem dobrze zorganizowanych, polskich firm zajmujących się recyklingiem przez koncerny z Europy Zachodniej. Zmieńmy prawo tak, aby recykling opłacało się robić polskim przedsiębiorcom – apeluje.

eksperckiej przy ministerstwie. To organizacje branżowe posiadają know-how, w jaki sposób wprowadzić przepisy odpowiednio regulujące branżę. Liczymy, że resort będzie kontynuował dialog z szeroko rozumianą branżą recyklingu, co przyczyni się do ochrony środowiska i uzdrowienia branży. Każdego drażnią śmieci w lasach i na ulicach, ale najbardziej irytują one nas, recyklerów, bo cenne surowce wtórne zamiast wracać na rynek, zanieczyszczają Polskę – wyjaśnia Szymon Dziak-Czekan, prezes Stowarzyszenia „Polski Recykling”.

NIK zwraca uwagę, że Minister Klimatu do tej pory nie przesądził o zasadności wdrożenia i ewentualnym kształcie systemu kaucyjnego dla opakowań, chociaż ekspertyzę zewnętrzną w tym zakresie przygotowano pod koniec 2017 r. Nie opracowano również mechanizmów wspierania ekoprojektowania opakowań oraz nie

Najwyższa Izba Kontroli kontrolą objęła 2 Ministerstwa, Klimatu oraz Rozwoju, 5 urzędów marszałkowskich i 15 urzędów miast i gmin. Badania kontrolne dotyczyły działań w okresie 2017– 2019, jak również wcześniejszych i późniejszych w sytuacji, gdy miały one związek z realizacją zadań. •

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

PRZEJRZYSTA CERTYFIKACJA RECYKLATÓW Deklaracje środowiskowe szturmem zdobywają świat, ponieważ konsumenci poszukują produktów o mniejszym EMILIA wpływie na środoTARLOWSKA wisko, co wypływa Plastics Recyclers z ich obaw doEurope tyczących zmian klimatycznych. Firmy z kolei starają się przejść od gospodarki liniowej do gospodarki o obiegu zamkniętym i w związku z tym wymagają wiarygodnej certyfikacji takich oświadczeń środowiskowych.

wartości surowców wtórnych w Europie. RecyClass posiada gotowe rozwiązania do weryfikacji takich deklaracji. W ostatnim czasie wprowadziła certyfikację, która potwierdza rzeczywiste wykorzystanie tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w półproduktach lub produktach końcowych. – Pracując nad praktycznymi aspektami i metodologią oceny zawartości tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w opakowaniach wprowadzanych na rynek UE, decydenci powinni zwrócić się ku istniejącym już systemom, takim jak RecyClass – mówi Paolo Glerean, prezes RecyClass – Bazując na know-how całego łańcucha wartości i skupiając się na dobrze zdefiniowanym podejściu do obliczania zawartości tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu z wbudowanym systemem niezależnego audytu, RecyClass posiada wszystkie narzędzia, aby służyć jako ważny model oceny – dodaje.

Kryzys związany z odpadami tworzyw sztucznych pokazał, że oświadczenia te, jeśli są przejrzyste i zrozumiałe, mają szczególne znaczenie dla produktów z tworzyw sztucznych. I właśnie owa przejrzystość sprawozdawczości w zakresie możliwości recyklingu i zawartości surowców wtórnych odgrywa tu kluczową rolę. Certyfikat pochodzenia Recyclass Recycled Plastics Traceability Certification gwaW związku z nadchodzącymi regulacjami rantuje możliwość weryfikacji i śledzenia unijnymi, które będą wymagać uporządko- materiału na każdym etapie łańcucha wanego i spójnego podejścia do oświad- wartości, od producenta aż do konsumenczeń o zawartości surowców wtórnych ta. W praktyce poświadcza pochodzenie, na rynku, należy zadbać o to, aby były one procesy recyklingu i ponowne włączenie oparte na weryfikowalnych i namacal- materiału do produktu końcowego. W tanych zasadach. Pozwoli to wyeliminować kim systemie prawa własności są przekagreenwashing oparty na pustych deklara- zywane od jednego uczestnika łańcucha cjach używanych wyłącznie jako narzędzie wartości do drugiego. marketingowe, bez realnego zmniejszenia wpływu na środowisko. Praktyka ta jest zapewniona poprzez łańcuch dostaw (Chain of Custody) oraz stanTu właśnie wkracza do gry RecyClass. Jest dardy Recycled Plastics, na których opiera to kompleksowa inicjatywa międzybran- się certyfikacja. Chain of Custody gwaranżowa, która działa na rzecz zwiększenia tuje identyfikowalność i pochodzenie odmożliwości recyklingu opakowań z two- padów. To z kolei oznacza, że certyfikacja rzyw sztucznych i ustanowienia zharmo- musi być połączona z systemem, który nizowanego podejścia do obliczania za- weryfikuje ją w przejrzysty sposób. Przy-

kładem takiego systemu jest EuCertPlast, w którym ocenie podlega nie tylko źródło pochodzenia odpadów, ale także cały proces recyklingu. Stworzenie Recycled Plastics Traceability Certification było możliwe dzięki współpracy członków RecyClass, którzy reprezentują szerokie spektrum podmiotów z branży tworzyw sztucznych. Certyfikacja daje pewność co do stosowania materiałów pochodzących z recyklingu. Dzięki systemowi oznakowania, certyfikacja pozwala na przekazywanie jasnych komunikatów przeznaczonych dla użytkowników końcowych, którzy mogą dokonywać świadomych wyborów dotyczących wpływu kupowanych produktów na środowisko. •

PLAST ECHO Głos Biznesu

JUBILEUSZ W DOBIE PANDEMII ROZMOWA Z AGNIESZKĄ KULISIEWICZ, DYREKTOREM ZARZĄDZAJĄCYM W MAPRO POLSKA S.A.

W tym roku firma Mapro będzie świętowała 30-lecie swojego istnienia. Jak w kilku słowach podsumowałaby pani waszą dotychczasową działalność? Grupa Mapro swoim zasięgiem obejmuje trzy państwa: Polskę, Czechy i Słowację. Najstarszą ze spółek jest spółka czeska, która została założona w 1991 r. i to wła-

śnie ona obchodzi w tym roku 30-lecie swojej działalności. Z kolei Mapro Polska w 2021 r. świętuje swoje 10. urodziny. Wszystkie spółki są ze sobą ściśle powiązane nie tylko kapitałowo; charakteryzuje je ugruntowana pozycja na każdym z rynków, ogromna dynamika rozwoju, ale przede wszystkim bardzo zaangażowany i wysoko wykwalifikowany zespół specjalistów.

Od samego początku istnienia spółek jedną z kluczowych wartości jakimi się kierują jest kapitał ludzki. Mapro tworzą ludzie, którzy każdego dnia z pasją wykonują swoje zadania, starając się sprostać oczekiwaniom każdego, nawet najbardziej wymagającego kontrahenta. W samej Polsce na co dzień współpracujemy z ponad 400 firmami z branży przetwórstwa tworzyw

WWW.PLASTECHO.COM

sztucznych; pod naszą opieką serwisową jest ponad 1,7 tys. sztuk wtryskarek o sile zwarcia od 40 ton do 4 tys. ton. Naszymi klientami są firmy produkujące dla każdej gałęzi przemysłu, począwszy od branży budowlanej, poprzez zabawkarską, instalacyjną, medyczną, AGD i skończywszy na branży samochodowej. Dla nas każdy przetwórca jest tak samo ważny, niezależnie czy jest to mała rodzima firma, czy międzynarodowa korporacja będąca światowym liderem w swoim sektorze. Nasz zespół tworzą specjaliści z ponad 25-letnim doświadczeniem w branży przetwórstwa tworzyw sztucznych, którzy nieustannie poszerzają swoją wiedzę i nabywają nowe kompetencje, dzięki czemu jesteśmy gotowi natychmiast wdrażać najnowsze rozwiązania, optymalizujące procesy produkcyjne naszych kontrahentów.

tyle że tym razem w formule online. Z perspektywy czasu mogę powiedzieć, że były to najlepsze decyzje, jakie mogliśmy podjąć na tamtą chwilę, czego efektem jest kolejny rekordowy rok pod względem liczby wtryskarek zamówionych przez naszych klientów w Polsce. Czy mimo trwającej pandemii udało się państwu rozszerzyć swoje portfolio produktów i usług? A może trudna sytuacja przełożyła się na zahamowanie tempa rozwoju waszej oferty?

Mamy to szczęście, że jesteśmy wyłącznym autoryzowanym dystrybutorem marki Haitian International – światowego lidera pod względem liczby produkowanych rocznie wtryskarek. Haitian osiągnął ten status w 1992 r. i utrzymuje go do dziś, przy aktualnej średniej produkcji na poziomie 35 tys. sztuk wtryskarek rocznie. Co w 2020 r. było dla Mapro najwięk- Przez większą część ubiegłego roku przyszym wyzwaniem? gotowywaliśmy się do naszego jubileuszu oraz premiery wtryskarek trzeciej generaMiniony rok był trudny i nieprzewidywalny cji w Europie, która miała miejsce na podla większości przedsiębiorców na świecie. czątku stycznia. Obserwując sytuację, od samego początku skupiliśmy się na zapewnieniu bezpie- Od wiosny 2020 bezpłatnie szkolimy przeczeństwa dostaw maszyn do naszych kon- twórców z różnych zagadnień związanych trahentów, przy jednoczesnym zachowaniu z przetwórstwem tworzyw sztucznych. najwyższych standardów bezpieczeństwa. Przygotowaliśmy liczne bloki tematyczne, w których każdy przetwórca znajdzie coś Ponieważ rok 2019 był dla nas rekordowy dla siebie i swojego zespołu. Webinary jeśli chodzi o liczbę zakontraktowanych Mapro cieszą się ogromną popularnością wtryskarek, których dostawy zostały za- od pierwszego dnia emisji, co bardzo nas planowane na pierwszą połowę 2020 r., zmotywowało do dalszych działań w tym wiedzieliśmy że będzie to okres bardzo zakresie. W połowie 2020 r. postanowiliintensywny zwłaszcza dla naszego serwisu śmy wprowadzić je na stałe do naszego – i tak też było. Z kolei druga część naszego portfolio usług. zespołu czas mniejszej aktywności w terenie przeznaczyła na inwestycję w swoją W okresie trwającej pandemii kontynuwiedzę i kompetencje. Od połowy marca owaliśmy także działania mające na celu zorganizowaliśmy szereg szkoleń we- wyjście naprzeciw oczekiwaniom naszych wnętrznych, obejmujących różne zagad- klientów i wprowadziliśmy (jak się okazanienia, w których udział wzięli praktycznie ło, z wielkim powodzeniem) kompleksowe wszyscy pracownicy Mapro Polska. usługi i produkty związane z układami uplastyczniania. Oferujemy profesjonalne Staraliśmy się także zachować nasze doradztwo techniczne w doborze odpodotychczasowe standardy spotkań we- wiedniej geometrii i sposobie wykonania wnętrznych – przykładowo, spotkanie pod- układów uplastyczniania, w zależności sumowujące 2020 r. odbyło się jak co roku, od przetwarzanego tworzywa i rodzaju

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

produkcji; pomiary zużycia ślimaka, cylindra oraz elementów dodatkowych. Jesteśmy w stanie dostarczyć kompleksowe rozwiązanie dla każdego klienta i każdej wtryskarki. Jakie produkty i usługi możecie państwo aktualnie zaproponować klientom? Dysponujemy pełnym wsparciem handlowym, serwisowym, szkoleniowym i doradczym. W zależności od potrzeb i oczekiwań przetwórców, profesjonalnie i rzetelnie doradzamy, a także dobieramy maszyny i urządzenia do przetwórstwa tworzyw sztucznych. Jesteśmy otwarci na nowe możliwości, motywują nas nowe wyzwania i nieustanny rozwój tej branży.

Automatyzacja procesów produkcyjnych w branży przetwórstwa tworzyw sztucznych jest elementem nieuniknionym i bardzo pożądanym W naszej ofercie znajduje się szereg typów wtryskarek pozwalających na swobodny dobór w odniesieniu do indywidualnych potrzeb produkcyjnych. Nasze portfolio obejmuje zarówno wtryskarki hydrauliczne, jak i elektryczne. W przypadku tych pierwszych oferujemy zarówno wtryskarki Haitian z układem kolanowym serii Mars, jak i rozwiązania dwupłytowe serii Jupiter, które cieszą się ogromną popularnością – zakres dostępnych sił zwarcia wtryskarek hydraulicznych wynosi od 600 kN do 65 tys. kN. Kolejną grupę stanowią wtryskarki elektryczne Zhafir o sile zacisku od 400 kN do 13,8 tys. kN. W zależności od aplikacji, klient może wybrać wtryskarkę w pełni elektryczną serii Venus, bądź elektryczną ze zintegrowanym układem hydraulicznym serii Zeres. Nowością na rynku eu-

PLAST ECHO Głos Biznesu

Stoisko firmy MAPRO Polska podczas targów Plastpol 2019

ropejskim są wtryskarki hybrydowe serii Jenius, łączące w sobie elektryczny układ wtrysku i dwupłytowy hydrauliczny układ zamykania. Dzięki takiemu rozwiązaniu można produkować bardzo precyzyjne detale o wielkich gabarytach – wtryskarki Jenius są dostępne w zakresie 3,6 tys. kN – 33 tys. kN siły zwarcia. Kompleksowo doposażamy gniazda produkcyjne także w roboty, przenośniki taśmowe oraz pozostały niezbędny osprzęt peryferyjny marek takich jak: HAITIAN Hilectro, HAITIAN by Sepro, TecnoMatic, Fili Virginio, Moretto, Enmair i inne. Jak już wspomniałam, szkolimy przetwórców organizując i prowadząc liczne szkolenia zarówno stacjonarne, jak i online. Uczestnicy mogą wybrać spośród naszej oferty szkolenia otwarte, jak i zamknięte, a także wziąć udział we wspomnianych wcześniej webinarach Mapro. Serwis Mapro realizuje liczne relokacje pojedynczych

wtryskarek, jak również całych zakładów produkcyjnych. Zawsze staramy się bardzo elastycznie i indywidualnie podchodzić do każdego projektu, niezależnie czy jest to relokacja, szkolenie czy dobór wspomnianych wcześniej układów plastyfikacji.

problemy na rynku pracy, dotyczące braku wykwalifikowanej kadry i pracowników produkcyjnych. Również ten aspekt wymusza na przedsiębiorcach automatyzowanie procesów produkcyjnych.

Już od wielu lat dostarczamy naszym konJak duże znaczenie ma dla Mapro kwestia trahentom kompleksowe rozwiązania, automatyzacji produkcji? pozwalające na automatyzację całego procesu produkcyjnego, od dostarczenia Automatyzacja procesów produkcyjnych tworzywa do maszyny, poprzez odbiór w branży przetwórstwa tworzyw sztucz- detalu z formy, jego kontrolę jakościową, nych jest elementem nieuniknionym montaż, do otrzymania gotowego wyrobu. i bardzo pożądanym. Wpływ na taką ko- Współpracujemy ze światowymi liderami lej rzeczy ma wiele czynników, takich jak: w zakresie dostarczania komponentów coraz większe wymagania odnośnie do automatyki i na potrzeby naszych klientów otrzymywania wysokiej jakości produktu, opracowujemy i wdrażamy kompleksoredukcja kosztów wytwarzania, dokładna wo wyposażone stanowiska produkcyjne. kontrola jakościowa wyrobu, efektywność Otwarcie wyspecjalizowanych działów produkcji, poprawa wydajności, elimina- automatyzacji tworzących zaawansowane cja błędu czynnika ludzkiego, czynności gniazda technologiczne, które już działają montażu i wiele innych. W ostatnim okre- w Grupie Mapro w Czechach i na Słowacji, sie obserwujemy również coraz większe okazało się nie tylko ogromnym sukcesem

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

dla całej grupy spółek, ale i spełnieniem oczekiwań rynku oraz naszych klientów. Uważam, że szeroko pojęta automatyzacja procesów produkcyjnych, którą narzucają coraz większe wymogi rynku, będzie miała ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju całej branży przetwórstwa tworzyw sztucznych. Dostarczanie kompleksowych rozwiązań dla klienta końcowego będzie kierunkiem dalszego rozwoju również dla Mapro Polska. Jakie są plany i cele Mapro w odniesieniu do najbliższej przyszłości? Rok 2021 jest dla Mapro jubileuszowy. Z tej okazji przygotowaliśmy prezenty urodzinowe dla naszych klientów. Jednym z nich jest wydłużona gwarancja na pracę naszego serwisu, która będzie obowiązywała przez 10 lat od daty uruchomienia wtryskarki. 2021 jest także rokiem trzeciej generacji wtryskarek Haitian w Polsce. To już kolejna generacja maszyn, które skradły serca tysięcy przetwórców na całym świecie. Co prawda swoją premierę miały podczas targów K pod koniec 2019 r. w Düsseldorfie, jednakże do oficjalnej sprzedaży weszły w styczniu.

Zawsze staramy się bardzo elastycznie i indywidualnie podchodzić do każdego projektu, niezależnie czy jest to relokacja, szkolenie czy dobór układów plastyfikacji W najbliższej przyszłości będziemy także kontynuowali prace związane z rozbudową naszej nowej siedziby w Częstochowie. Planujemy poszerzenie naszego portfolio o kolejne produkty i usługi oraz rozwój tych dotychczasowych. Dołożymy wszelkich starań, aby zarówno nasi klienci jak i współpracownicy nie odczuli

wpływu pandemii na jakość świadczonych przez nas usług i swoją codzienną pracę. Planów jest wiele i z pewnością będziemy je dostosowywali do zmieniających się okoliczności.

z tym, iż uważano, że nie mają wystarczającej wiedzy technicznej i nie jest to sektor dla nich. Do mnie samej takie sygnały często docierały z wielu stron i od osób, które od lat były zakorzenione w tej branży. Dodatkowo, byłam wtedy jedną z niewielu Z pracą w branży przemysłowej wciąż pań wśród dystrybutorów Haitian na całym kojarzeni są bardziej mężczyźni, niż ko- świecie, a mój wiek i cały czas zdobywane biety – tymczasem pani z powodzeniem doświadczenie mi nie pomagały. kieruje polskim oddziałem Mapro jako dyrektor zarządzający. Czy pani zdaniem Przez pewien czas byłam także jedyną wzrastająca liczba kobiet zatrudnionych znaną mi w Polsce kobietą pełniącą funkw przemyśle spowoduje, że uda się prze- cję kierownika serwisu i niejednokrotnie łamać funkcjonujące wciąż w społeczeń- obserwowałam zaskoczenie na twarzach stwie stereotypy? mężczyzn, kiedy oprócz wykazywania się teoretyczną wiedzą techniczną podchodziOsobiście znam kilka kobiet, które świet- łam też do pulpitu operatora wtryskarki. nie sobie radzą na wysokich stanowiskach Tego typu reakcje sprawiały, że byłam jeszmenedżerskich w branży przetwórstwa cze bardziej zmotywowana, zawsze statworzyw sztucznych i innych branżach rałam się być perfekcyjnie przygotowana technicznych. Są to kobiety, które zarzą- i dawać z siebie na każdym kroku 120%. dzają firmami produkcyjnymi, pełnią funk- Moje starania dość szybko zyskały uznacje dyrektorów handlowych, operacyjnych nie kolegów z branży oraz zarządu Haitian i technicznych. Wielokrotnie są to osoby International. wykształcone w kierunkach technicznych, posługujące się biegle kilkoma języka- Niezmiernie cieszy mnie fakt, że z roku mi obcymi i posiadające ogromne do- na rok spotykam coraz więcej kobiet w tej świadczenie menedżerskie w sektorach branży. Osobiście uważam, że przetwórtechnicznych. stwo tworzyw sztucznych jest dla każdego, niezależnie od występujących w świadoKilkanaście lat temu, kiedy zaczynałam mości społecznej stereotypów. • swoją przygodę w tej branży, rzeczywiście była to rzadkość. Kobiety musiały liczyć się Rozmawiała: Agata Mojcner

PLAST ECHO Głos Biznesu

SYSTEM DEPOZYTOWY ROZWIĄZANIEM PROBLEMU ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH? ROZMOWA Z ROBERTEM SZYMANEM, DYREKTOREM GENERALNYM POLSKIEGO ZWIĄZKU PRZETWÓRCÓW TWORZYW SZTUCZNYCH

Unijne przepisy, m.in. znowelizowana dyrektywa ramowa o odpadach oraz dyrektywa w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, nakładają na Polskę określone zobowiązania, za niezrealizowanie których grożą sankcje. Czy system depozytowy może stać się remedium na polskie bolączki związane z odpadami opakowaniowymi? Z pewnością nie, ponieważ wiele opakowań pozostanie poza tym systemem. Istotna jest świadomość konsumentów, a nie tylko ich portfele, jak to ma miejsce w systemie depozytowym. Niewątpliwie system depozytowy jest skutecznym wsparciem dla zarządzania odpadami i, jak

wskazują analizy, skutecznie podwyższa poziom selektywnej zbiórki dla wszystkich frakcji materiałowych opakowań po napojach, wodzie czy piwie. Co ważniejsze, to właśnie te opakowania są szczególnie odpowiedzialne za zaśmiecanie, ze względu na ich zużycie przez konsumentów poza miejscem zamieszkania.

parację także rodzajów polimerów, z których zostały wykonane. To może skutecznie podwyższyć i ułatwić recykling odpadów.

System depozytowy stanowi istotne wsparcie modelu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, który powinien całościowo objąć system gospodarki odpadami opakowań. Jak wiemy, bez takiego Polski Związek Przetwórców Tworzyw rozwiązania nie da się osiągnąć wysokich Sztucznych wysunął projekt stworzenia poziomów odzysku i recyklingu w Polsce, zaawansowanego systemu kaucyjnego np. w odniesieniu do butelek PET. oraz systemu segregacji odpadów z wykorzystaniem maszyn revendingowych. Powszechne systemy depozytowe dla opakowań po napojach istnieją w 10 krajach Nasz pomysł zakłada możliwość włączenia Europy. Jeśli są dobrze zaprojektowane, do systemu innych opakowań żywnościo- pozwalają osiągać 90% poziom zbiórki. wych, zaś znakowanie ich pozwala na se- Wydawać się zatem może, że skoro funk-

WWW.PLASTECHO.COM

cjonują one u naszych sąsiadów, to wprowadzenie podobnego mechanizmu nie będzie wielkim wyzwaniem. Jak na tym tle wygląda wasza propozycja?

maty do zbiórki, powinny pozostać w sferze pewnej dowolności w odniesieniu do mniejszych jednostek handlowych. Ze zrozumiałych względów automaty, aby były efektywne, muszą być dostosowane do iloTo prawda, jest się na kim wzorować. Wy- ści odpadów, jaka będzie do nich trafiała starczy przywołać przykład naszych sąsia- w danej lokalizacji. dów zza zachodniej granicy, gdzie taki system depozytowy świetnie funkcjonuje od Z kolei realizacja systemu w oparciu o nasz lat. Jednak każdy kraj UE ma nieznacznie pomysł ma szansę częściowego finansoodmienne warunki i poszczególne rozwią- wania ze środków UE w ramach Planu Odzania różnią się w detalach. Mamy również budowy związanego z dofinansowaniem możliwość wprowadzenia systemu o wyż- gospodarki UE dotkniętej sytuacją pandeszej efektywności dla recyklingu, co zakła- mii. Ich wykorzystanie, jeżeli skala będzie da nasze rozwiązanie. odpowiednia, pozwoli na organizację efektywnego systemu depozytowego w Polsce. Polega ono na odpowiednim znakowaniu Biorąc pod uwagę skalę złożoności tego opakowań na liniach technologicznych przedsięwzięcia, w tym opracowanie moproducentów żywności. W oznakowaniu delu automatów, zdefiniowanie łańcuchów niewidzialnym dla oka ludzkiego, które logistycznych oraz współpracę z recykleraodczytuje się z użyciem promieni UV, moż- mi, okres realizacji wdrożenia tego projekna zapisać typ polimeru i inne unikalne in- tu oceniamy na 5 lat. formacje użyteczne dla obrotu w systemie depozytowym. W ten sposób również auto- PZPTS, jako organizacja skupiająca szeromat do odbioru zużytych opakowań będzie kie grono przetwórców tworzyw sztuczw stanie odczytać informacje dotyczące nych, angażuje się w prace zmierzające zgodności z systemem depozytowym. Na- do stworzenia rozwiązań zwiększających stępnie tym samym sposobem można wy- skuteczność zawracania odpadów tworzyw selekcjonować poszczególne odpady z po- sztucznych do ponownego wykorzystania działem na rodzaje polimerów. Aktualnie jako surowiec w produkcji gotowych wywdrożeniem naszego pomysłu staramy się robów. Dysponujecie szerokim zakresem zainteresować jak najszersze grono osób. wiedzy w tym zakresie. Proszę powiedzieć, co może pomóc w rozwiązaniu probleMinisterstwo Środowiska w „Analizie mu odpadów? możliwości wprowadzenia systemu depozytowego i kaucyjnego dla opakowań” Na podkreślenie i nieustanne powtarzanie z 2018 r. wskazało na dwa możliwe scena- zasługuje fakt, że tworzywa pozostawiają riusze. W pierwszym, system oparty byłby najmniejszy ślad węglowy ze wszystkich o całkowicie automatyczną zbiórkę, dzięki surowców opakowaniowych, więc koszt sieci punktów rozmieszczonych w skle- ich zastąpienia innymi materiałami, np. pach. Drugi scenariusz to system miesza- szkłem, byłby niebotyczny i spowodowałby ny, w którym opakowania są częściowo znacznie większe obciążenie środowiska. zbierane automatycznie, a częściowo manualnie segregowane w mniejszych skle- Bez wątpienia Polska potrzebuje nowego pach. W przypadku pierwszego scenariu- systemu gospodarki odpadami, by móc sza 5-letni koszt funkcjonowania to około odzyskiwać z nich jak najwięcej surowca 24 mld złotych. Mieszany typ systemu i przerabiać je ponownie w sposób uzadepozytowego to wydatek rzędu 19 mld sadniony ekonomicznie. Jest to wyzwazłotych w przedziale 5 lat. nie nie tylko dla nas, ale dla całej UE, jednakże to właśnie Unia powinna (i jak W mojej opinii decyzje dotyczące tego, się wydaje, zmierza do tego) być liderem gdzie mają zostać zainstalowane auto- w realizacji największego wyzwania, jakim

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

jest zrównoważony rozwój w harmonii ze środowiskiem. A jakie są Wasze działania? Nasza organizacja, jak również inni przetwórcy tworzyw sztucznych, zdaje sobie sprawę z wagi i konieczności zawracania odpadów w gospodarce obiegu zamkniętego. Mam wrażenie, że im lepiej poradzimy sobie z tym problemem, tym mniejsza będzie presja społeczna na tworzywa sztuczne. Zarówno w ramach naszego Związku, jak też we współpracy z innymi zainteresowanymi, pracujemy nad stworzeniem platformy, która zajmie się poprawą przydatności do recyklingu opakowań w kontekście ekoprojektowania. Ten element obecnie wydaje się najistotniejszy dla branży, która powinna w tym obszarze współpracować z wprowadzającymi produkty w opakowaniach na rynek. Niewątpliwie można na tym polu wiele zdziałać. Z kolei w kwestii gospodarki odpadami tworzyw sztucznych, w szczególności opakowaniowymi, pracujemy nad poprawą obecnego stanu w szerszym gronie, m.in. w ramach Konfederacji Lewiatan, systematycznie przedstawiając nasze pomysły Ministerstwu Klimatu i Środowiska. Nie zawsze jesteśmy zadowoleni z dialogu, czego dowodem jest powołany w końcówce ubiegłego roku zespół ds. gospodarki odpadami przy Ministrze Klimatu, gdzie nie ma wystarczającej reprezentacji przedsiębiorców, którzy pośrednio lub bezpośrednio będą ponosili koszty – m.in. systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. W efekcie, jak wskazują przecież doświadczenia innych krajów, tego rodzaju systemy zbudowane we współpracy z przedsiębiorcami i zarządzane przez przedsiębiorców przynoszą najlepsze rezultaty dla środowiska, konsumentów i gospodarki oraz są najbardziej skuteczne i efektywne pod względem kosztów. •

Rozmawiał: Jacek Leszczyński

COMPUTER KEY ART: MOZAIKI RODEM Z KLAWIATURY

Erik Jensen to amerykański artysta, który tworzy dzieła sztuki z nienadających się do recyklingu klawiszy pozyskanych ze starych komputerowych klawiatur. Mieszka i pracuje w Salt Lake City. Jest absolwentem kierunku Edukacja Artystyczna na Utah Valley University, biorącym udział w wielu konferencjach, wystawach i festiwalach sztuki; za swoją działalność artystyczną otrzymał również liczne nagrody. Klawisze są przez niego wyjmowane z zebranych klawiatur, dokładnie czyszczone i sortowane, a następnie farbowane na różne kolory przy użyciu ręcznie wytwarzanego barwnika. Po wyschnięciu farby przedmioty są gotowe do użytku w procesie twórczym. Artysta przykleja je w odpowiednie miejsca opracowanego przez siebie wcześniej projektu, zaś na koniec oprawia nowo powstałe dzieło w ramę. Do tej pory w swoich pracach użył 400 tys. klawiszy.

Zdjęcia dzięki uprzejmości E. Jensena

Sztuka autorstwa Erika Jensena cechuje się dużą różnorodnością. W portfolio artysty obecne są dzieła abstrakcyjne, projekty bazujące na kształtach geometrycznych, a także prace tematyczne, przedstawiające m.in. ciała niebieskie, zwierzęta, obiekty architektoniczne czy szeroko pojętą naturę. Jensen doskonale radzi sobie również z odtwarzaniem klasycznych dzieł wielkich mistrzów za pomocą wymyślonej przez siebie techniki. Opracował w ten sposób chociażby Monę Lisę Leonarda da Vinci czy Dziewczynę z perłą Johannesa Vermeera. Czas, którego potrzebuje do stworzenia jednego projektu to ok. 2–3 miesiące. Jak sam mówi, każdy użyty klawisz posiada własną „osobowość”, wyrażaną przez kształt, kolor czy rozmiar. Amerykanin tworzy także dzieła na zamówienie – zarówno firm, jak i osób prywatnych. Jego prace zdobią ściany domów i biur znajdujących się w wielu miejscach świata, od USA, poprzez Norwegię i Niemcy, aż po Wietnam. Swoją technikę, określaną jako computer key art, wykorzystuje od 2017 r. Pomysł tworzenia dzieł ze starych klawiszy przyszedł mu do głowy podczas zajęć na uczelni, gdy jeden z wykładowców poprosił

o to, by z czegoś na ogół niechcianego przez ludzi stworzyć obiekt, który wzbudzi w nich zainteresowanie. Następnie Jensen przez kilka lat pracował nad stworzeniem własnego barwnika o odpowiedniej recepturze (który nie zakrywa znaków obecnych na klawiszach) i z powodzeniem stosuje go do dziś. Motto artysty brzmi: „Ludzie będą ci mówić, że jesteś szalonym marzycielem, ponieważ w ciebie nie wierzą. Ale szaleni marzyciele wierzą w samych siebie i udowadniają, że wcale nimi nie są, poprzez realizację swoich celów. Bądź więc szalonym marzycielem i spraw, by twoje założenia się urzeczywistniły”. Regułą tą kieruje się zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. •

PLAST ECHO tonacja rynku

RECYKLING TWORZYW SZTUCZNYCH

Recykling jest pojęciem powszechnie znanym. Znak trzech strzałek na całym świecie kojarzony jest z produktami wykoMARTA nanymi z materiaLENARTOWICZłów pochodzących - KLIK z recyklingu lub Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut takimi, które mogą Inżynierii Materiałów zostać poddane Polimerowych temu procesowi. i Barwników W dzisiejszych czasach byłoby najlepiej, gdyby każda rzecz z tworzywa, z którą mamy do czynienia, miała w swoim składzie udział tworzywa już przetworzonego. Tym bardziej, że staje się ona wtedy bardziej EKO. Tylko czy aby na pewno to takie dobre rozwiązanie dla przemysłu? Na pewno pożyteczne. Aby tworzywa nie zalegały w formie odpadu i tym samym nie były zmorą naszych czasów, należy odpowiednio się nimi zająć. Naszą wspólną ambicją powinno być tworzenie gospodarki o zamkniętym obiegu plastiku. Dużo firm zajmujących się te-

matem recyklingu chce uczestniczyć we wprowadzaniu przełomowych technologii, ponieważ pragnie pomóc w dążeniu do zrealizowania World Without Waste, czyli świata bez odpadów. Każda technologia wymaga rozwoju, ale grunt by iść w dobrym kierunku. Jak uniknąć powstawania nowych oceanicznych plam i lądowych gór plastikowych śmieci? Najlepszą odpowiedź na to pytanie stanowi recykling tworzyw sztucznych. Jakie istnieją formy recyklingu, jakie możliwości oferuje każda z nich i jakie tworzywa mogą im podlegać? Plastik – gdy go wymyślono, uznano za największe odkrycie ludzkości: tani w produkcji, wszechstronny w zastosowaniu i niepoddający się upływowi czasu. To właśnie ta ostatnia zaleta stała się jego największą wadą. W dzisiejszych czasach toniemy w odpadach plastikowych i jednocześnie produkujemy ich coraz więcej. Zatem: po co nam recykling? Otóż po to, aby ograniczyć zużycie surowców naturalnych, zmniejszyć liczbę odpadów, zmaksymalizować ponowne wykorzystanie materiałów odpadowych i zminimalizować nakłady na przetworzenie tychże. Ze względu na specyfikę tech-

nologii, recykling można podzielić w sposób przedstawiony w tabeli. Ze starych plastikowych okien, rur, czy fragmentów obuwia można odzyskiwać PVC. Części samochodowe, np. zderzaki osłony przewodów elektrycznych oraz różnego rodzaju skrzynki i opakowania, to źródło PE-LD i PE-HD. Z kolei z kubków i tacek na jedzenie czy obudów sprzętu elektronicznego pozyskuje się PS. Tworzywowe elementy różnych zadaszeń i osłon dają możliwość odzyskania PC, podczas gdy z mebli oraz opakowań spożywczych można uzyskać PP. Wybór optymalnej metody recyklingu tworzyw sztucznych uzależniony jest od stopnia zanieczyszczenia tworzywa oraz od wielkości strumienia odpadów. Dla tworzyw sztucznych o jakości pozwalającej na powtórne wykorzystanie do produkcji poliestrów, poliamidów, poliuretanów i poliwęglanów, stosuje się często recykling chemiczny (m.in. hydrolizę). Dzięki wykorzystaniu pary wodnej, hydroliza umożliwia rozkład polimerów polikondensacyjnych i ich ponowne użycie. Recy-

WWW.PLASTECHO.COM

Rodzaj recyklingu

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

Charakterystyka – polega na ponownym przetworzeniu odpadów w produkty o wartości użytkowej – to fizyczny i/lub chemiczny proces, w którym przetwarzane są zebrane i posortowane odpady w celu wytworzenia surowca wtórnego; najczęściej granulatu spełniającego określone wymagania jakościowe

materiałowy (mechaniczny): bez zmiany struktury chemicznej

– w jego wyniku wytwarzany jest wyrób finalny z surowca wtórnego lub z udziałem surowca wtórnego – obejmuje kilka etapów, jak np. segregacja, mycie, czyszczenie, przygotowanie do przetworzenia – recykling rozpoczyna się bezpośrednio u źródła powstawania odpadów – procesowi poddawane są najczęściej butelki oraz folie opakowaniowe – polega na degradacji tworzywa do związków niskocząsteczkowych lub do związków wyjściowych (oraz ich pochodnych) – surowce otrzymane w jego wyniku mogą zostać ponownie wykorzystane do wytworzenia pełnowartościowych tworzyw

surowcowy (chemiczny):

– jego zaletą jest możliwość przeróbki tworzyw z pominięciem etapu segregacji

ze zmianą struktury chemicznej

– może przebiegać w procesach: • glikolizy, hydrolizy, metanolizy – gdy wykorzystywane są rozpuszczalniki chemiczne • pirolizy (rozkładu termicznego bez użycia tlenu), zgazowania (rozkładu do produktów gazowych), hydrokrakingu (rozkładu w obecności wodoru) – gdy zmiana zachodzi pod wpływem temperatury – polega na częściowym odzyskaniu energii zużytej na wytworzenie wyrobów, które po zużyciu trafiają zasadniczo na wysypisko lub składowisko

energetyczny

– w zależności od rodzaju odpadów i zastosowanej technologii można z nich otrzymać stałe, ciekłe lub gazowe nośniki energii – procesowi temu poddawany jest materiał bardzo zanieczyszczony i trudny do oczyszczenia z odpadów komunalnych

kling surowcowy to metoda uzupełniająca, odpowiednia dla odpadów, których nie można w sposób zrównoważony poddać recyklingowi mechanicznemu. Jest to rozwiązanie adekwatne w przypadku laminatów i kompozytów, a także zmieszanych strumieni różnych rodzajów tworzyw lub odpadów plastikowych zanieczyszczonych innymi substancjami (np. glebą, czy żywnością). Przykładem recyklingu surowcowego

jest przetwarzanie butelek PET na niena- niekorzystnie wpływa na jakość surowca. sycone żywice poliestrowe, stanowiące W rezultacie, z każdym kolejnym cyklem m.in. składnik farb i lakierów. pewna jego część wypada z obiegu i trafia do spalarni. Do recyklingu mechanicznego Należy zdawać sobie sprawę, iż recykling przeznacza się przede wszystkim: butelki mechaniczny nie zapewnia surowcom nie- plastikowe (PET), profile okienne PVC, rury śmiertelności. Tworzywa sztuczne ulega- PVC, styropian (EPS), folie rolnicze, butelki ją stopniowemu zużyciu, a w granulacie polietylenowe (HDPE), zderzaki samochootrzymywanym z odpadów pojawiają się dowe. W procesie recyklingu, poprzez twoz czasem domieszki innych materiałów, co rzenie mieszanin, wprowadzanie dodat-

PLAST ECHO tonacja rynku

ków i różnego rodzaju innowacje, odpady te zostają uszlachetnione w celu zwiększenia wytrzymałości, sztywności oraz lepkości recyklatu. Uważa się, że priorytetem jest recykling materiałowy i surowcowy, a dopiero w przypadku, gdy uzyskany odpad nie nadaje się do dwóch pierwszych rodzajów recyklingu, można poddać go recyklingowi energetycznemu. Firmy zajmujące się recyklingiem bardzo często skupują tworzywa, przetwarzają je i produkują przemiały oraz regranulaty, które są ponownie używane do wytwarzania konkretnych elementów. Posiadają parki maszynowe i urządzenia, które pozwalają uzyskiwać wysokiej klasy i jakości artykuły: sortują, czyszczą, myją, rozkruszają i mielą odpady tworzywowe oraz wielomateriałowe. Otrzymane w ten sposób przemiały podczas procesu wytłaczania mogą zostać dodatkowo zmodyfikowane (np. dodatkiem talku, włókna), by wyprodukować regranulat o pożądanych przez klienta właściwościach. Na uwagę zasługuje także temat recyklingu PUR oraz pianek polietylenowych. Jeden z podstawowych problemów dotyczących recyklingu PUR wynika z tego, że tworzywo to produkowane jest przy użyciu wielu różnorodnych surowców. Dlatego też często jego odpady wymagają opracowania odmiennych metod utylizacji. Odpady PUR są trudne do zagospodarowania ze względu na ich różnorodność oraz usieciowaną i spienioną postać. Przy jego odzyskiwaniu znaczenie mają metody reaktywne, w których wykorzystuje się reaktywność ugrupowań uretanowych oraz innych grup funkcyjnych obecnych lub wygenerowanych w procesie przetwórstwa odpadu. Zastosowanie ma tu tzw. rebounding, czyli technika spajania w prasach rozdrobnionego recyklatu przy użyciu środków wiążących, prasowanie tłoczne, wytłaczanie reaktywne i proces glikolizy.

bardzo niski. Aby go rozwiązać, konieczne jest prasowanie pianki PE lub topienie jej na gorąco. Spalanie i konwencjonalne metody recyklingu zapewne nie zdadzą tu egzaminu. Z powodu dużej objętości pianki PE, jej transport i składowanie przysparza wiele trudności. Recykling można prowadzić przy pomocy specjalnych maszyn do recyklingu pianki polietylenowej. Urządzenie może ją rozdrobnić, a następnie zagęścić odpadowy EPE pod dużym ciśnieniem. Na powierzchni bloku kompresyjnego tworzy się wówczas warstwa folii topliwej, która jest wygodna w transporcie – tak sprasowany materiał EPE można wykorzystać do bezpośredniej sprzedaży lub do granulacji. Drugim sposobem jest metoda topienia pianek PE. Maszyna do topienia na gorąco może zmiażdżyć odpady na kawałki. Po procesie rozdrabniania, topienia, wytłaczania i formowania, odpad staje się zagęszczonymi wlewkami, co pomoże zaoszczędzić miejsce do przechowywania i zmniejszyć koszty transportu.

Odpady PUR często wymagają opracowania odmiennych metod utylizacji i są trudne do zagospodarowania ze względu na ich różnorodność oraz usieciowaną i spienioną postać

tościowe bloki, gotowe do sprzedaży i ponownego zastosowania. Według raportu dotyczącego recyklingu EPS w 2019 r., w Stanach Zjednoczonych poddano recyklingowi ponad 136,8 mln basenów pianki EPS, co oznacza nie tylko ochronę środowiska, ale także oszczędność energii. Recykling odpadów styropianu pozwala zaoszczędzić aż 637 galonów oleju. Poprzez naleganie na recykling pianki EPS możemy dokonać dobrej, jakościowej zmiany w środowisku. Narastające problemy z zagospodarowaniem coraz większej liczby odpadów i wynikające z tego zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz nowe rozwiązania legislacyjne w państwach wysoko uprzemysłowionych spowodowały wzrost zainteresowania środowisk badawczych i przemysłu wydajnymi metodami utylizacji odpadów tworzyw sztucznych. Konsumenci na całym świecie oczekują, że firmy pomogą stworzyć świat wolny od odpadów. To zaś napędza do pracy nad tym, aby recyklingować co się da. Ale nie osiągniemy tego w pojedynkę. Przemysł potrzebuje wielu rozwiązań, więc naukowcy muszą ciężko pracować nad badaniami i rozwojem różnych innowacyjnych projektów, które wspomogą budowę gospodarki o obiegu zamkniętym, a problemy z odpadami uczynią historią.

Umiejętnie prowadzony odzysk wyprodukowanego materiału nie tylko zapobiegać będzie dalszej degradacji środowiska, ale przyczyniając się do mniejszego zużycia zasobów naturalnych może wręcz doproA co z szeroko wykorzystywanym polisty- wadzić do jej redukcji. • renem? Warto zdawać sobie sprawę z tego, że EPS nie ulega naturalnej degradacji, Źródła a jego obróbka bywa problematyczna – www.recykling-karat.pl zwłaszcza bez właściwego umaszynowie- Recykling Godlewski. Przetwarzanie odpadów plastikowych. Produkcja płatków PET nia. Wiele firm decyduje się na wysypisko https://recyklinggodlewski.pl (co oznacza nie tylko zanieczyszczenie Przetwarzanie i recykling tworzyw sztucznych - ZEME - Dokuśrodowiska, ale także stratę zasobów), za- menty DPR https://www.laboratoria.xtech.pl/artykuly/ pominając że pianka EPS w 100% podlega recykling-materialow-poliuretanowych-37098-p/ recyklingowi. Istnieją maszyny do recyklin- www.plastech.pl https://www.oostdam.pl/recykling-tworzyw-sztucznych/ gu oparte na technologii topienia i w pełni http://www.recykling-styropianu.pl/Pianka-Polietylenowa.html Problem stanowi również pianka poliety- wykorzystujące możliwość recyklingu sty- http://www.recykling-styropianu.pl/recykling-odpadowlenowa, której wskaźnik recyklingu jest ropianu, który można przekształcić w war- styropianu-przy-pomocy-kompaktora-do-eps-w-polsce.html

PLAST ECHO tonacja rynku

PRZEGLĄD ELASTOMERÓW TERMOPLASTYCZNYCH Choć światowa produkcja polimerów zdominowana jest przez poliolefiny (polietylen i polipropylen) oraz polichlorek winylu, politereftalan DR KAROL etylenu, poliureNICIŃSKI tany i polistyren, Centralny Ośrodek to na rynku znaBadawczo-Rozwojowy lazło się jeszcze Przemysłu Poligraficznego miejsce dla polimerów łączących w pewnym przedziale temperatury cechy usieciowanych chemicznie kauczuków z łatwością przetwarzania i recyklingu termoplastów, które nazwano elastomerami termoplastycznymi (TPE – ang. thermoplastic elastomers).

tach 30-tych XX w., kiedy to w firmie B.F. Goodrich opracowano metodę plastyfikacji polichlorku winylu (PVC). Wynalazek ten doprowadził z kolei do produkcji mieszanin PVC i kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego, które przy właściwym doborze składników w wyglądzie i dotyku przypominały gumę. Tego typu surowce są znane i stosowane także dzisiaj. Przełom nastąpił w 1937 r. wraz z odkryciem poliaddycji – tu reakcji diizocyjanianów z glikolami – i rozwojem produkcji elastycznych poliuretanów przez firmy DuPont i ICI.

Powszechnie uważa się jednak, że narodziny TPE to wynalazek i komercjalizacja termoplastycznych poliuretanów przez B.F. Goodrich Co. w 1959 r. – Polyuretane VC. W następstwie rozwoju prac badawczych, Prace badawcze nad materiałami termo- w latach 60-tych firma Shell Chemical plastycznymi posiadającymi również wła- Company wprowadziła na rynek styrenowe ściwości elastyczne rozpoczęto już w la- kopolimery blokowe (SBS, SIS), a E.I. DuPont

Company – kopoliestry. W latach 70-tych XX w. firma Uniroyal uruchomiła produkcję termoplastycznych poliolefin (TPO). W 1981 r. w Monsanto Chemical Company zaczęto wytwarzać termoplastyczne wulkanizaty (TPE-V) oparte o mieszaniny („stopy”) kauczuku etylenowo-propylenowo-dienowego (EPDM) i polipropylenu, a w 1982 r. firma Atochem opracowała kopolimery blokowe poliamidów. Na podstawie własnych prac prowadzonych we wczesnych latach 80-tych, koncern DuPont doprowadził do komercjalizacji kauczuków przetwarzanych w stanie stopionym (MPR), oferowanych pod handlową nazwą Alcryn. W latach 90-tych i po roku 2000 miało miejsce wiele nowych osiągnięć. Opracowano m.in. termoplastyczne elastojonomery (TPE-EI), które wytwarza się z mieszanin jonomerycznych plastomerów z karboksylowanymi lub sulfonowanymi kauczukami, usieciowanych międzyfazowo tlenkami metali. Trwają

WWW.PLASTECHO.COM

też badania nad biodegradowalnymi elastomerami termoplastycznymi z udziałem np. polilaktydu. Na rynku pojawiają się także elastomery termoplastyczne oparte na surowcach pochodzenia biologicznego, takich jak skrobia, olej rycynowy i rzepakowy, poliole z olejów roślinnych i kwasów tłuszczowych, olej kukurydziany i sojowy. Jak wynika z danych zawartych w bazie ScienceDirect, tylko na przestrzeni ostatnich 20 lat napisano ok. 5 tys. artykułów na temat TPE. Firmy chemiczne rozszerzyły portfolio o nowe produkty – w bazie materiałowej Omnexus pod hasłem „TPE/TPV” odnaleźć można ich ponad 19 tys. Wśród głównych producentów elastomerów termoplastycznych znajdują się: Teknor Apex, Kraiburg, RTP Company, DSM, DuPont, Avient (wcześniej PolyOne), API, KRATON, Hexpol Compounding. Jak każdy materiał, elastomery termoplastyczne mają zalety, jak i słabe strony. Do zalet TPE zaliczyć można: •

•

• • •

• •

prostsze przetwarzanie, mniejsze zużycie energii i niższe koszty gotowej części, dzięki krótszym czasom produkcji w porównaniu do wyrobów wykonywanych z klasycznych mieszanek kauczukowych łatwe formowanie wyrobów wielokomponentowych, np. zawierających szkielet z materiałów olefinowych takich jak PP, bez użycia klejów mniejszą ilość odpadów, a także możliwość ich powtórnego przetworzenia bardzo dobre właściwości elektroizolacyjne odporność na działanie olejów i zmiany temperatury (w ściśle określonym zakresie) niską przepuszczalność możliwość barwienia i produkcji przedmieszek o różnych stopniach twardości.

Niestety, podobnie jak tworzywa termoplastyczne, TPE nie są odporne na działanie wysokiej temperatury, co ogranicza ich stosowanie. Chwilowe przekroczenie

zadanego progu temperaturowego prowadzi do trwałej deformacji. Należy pamiętać, że wyroby wykonane z TPE nie są odporne na działanie węglowodorów aromatycznych. TPE są też wrażliwe na naprężenia ścinające w trakcie przetwórstwa.

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

i stanowią najbardziej różnorodną grupę spośród TPE. W zależności od parametrów procesu polimeryzacji i procentowego udziału poszczególnych polimerów można wytwarzać materiały o różnym stopniu twardości i podatności na odkształcenie. W handlu dostępne są następujące typy Elastomery termoplastyczne można po- TPE-S: dzielić na 6 grup, szeregując je wg ceny i zapotrzebowania: • kopolimery blokowe styren-butadien-styren (SBS) • styrenowe kopolimery blokowe (SBC • kopolimery blokowe styren-izoprenlub TPE-S) -styren (SIS) • elastomery poliuretanowe (TPU lub • kopolimery blokowe styren-etylenTPE-U) -butylen-styren (SEBS) • wulkanizaty termoplastyczne (TPV, • kopolimer blokowe styren-etylenTPE-V) lub inaczej mieszaniny elasto-etylen-butylen-styren (SEEPS) mer/termoplast (EA – ang. elastome- • kopolimery blokowe styren-etylenric alloys) -propylen-styren (SEPS) • termoplastyczne poliolefiny (TPO lub • SEPS-V: sieciowalne kopolimery bloTPE-O) kowe styren-etylen-propylen-styren • kopolimery poliestrowe (COPE lub (SEPS-V). TPEE lub TPE-E) • blokowe kopolimery amidowo-etero- Poszczególne TPE-S charakteryzują się we (COPA lub PEBA lub TPE-A). m.in. wysoką wytrzymałością na rozciąganie i modułem sprężystości, dobrą mieProdukty z poszczególnych grup mają szalnością i właściwościami elektroizoodmienne właściwości fizykochemiczne, lacyjnymi oraz odpornością na ścieranie. dlatego zakres ich zastosowania jest róż- Odznaczają się też wysokim współczynniny. Możemy spośród nich wyodrębnić TPE kiem tarcia. Są bezbarwne i przezroczyste, specjalistyczne (wysokosprawne, wyso- co ułatwia ich późniejsze barwienie. TPE-S koudarowe), ogólnego zastosowania oraz napotykamy najczęściej w wyrobach takie, które są używane do wytwarzania o podwyższonych walorach estetycznych, wyrobów niskocennych. Zazwyczaj ela- przyjemnych w dotyku oraz tam, gdzie stomery termoplastyczne są kopolimera- wymagane są doskonałe właściwości anmi blokowymi o strukturze A-B-A, gdzie typoślizgowe, a także odporność na smary segment A jest termoplastyczny (sztywny i oleje. w temperaturze pokojowej, plastyczny w podwyższonej temperaturze), np. po- IITERMOPLASTYCZNE ELASTOMERY listyren, polietylen lub polipropylen; zaś POLIURETANOWE (TPU LUB TPE-U) segment B jest elastyczny, np. polibutadien, poliizopren, poli(etylen-propylen). TPU, podobnie jak kopolimery styrenowe, Inną klasę produktów stanowią mieszani- mają strukturę blokową. Segmenty twarde ny – inaczej blendy, stopy – elastomer/ter- tworzą cząsteczki diizocyjanianów (diimoplast, w których poszczególne składniki zocyjanian difenylometylenowy – MDI, tworzą odrębne fazy. diizocyjanian heksametylenowy – HDI, diizocyjanian dicykloheksylenometanu, diizocyjanian toluilenu – TDI) i dioli, tzw. IISTYRENOWE KOPOLIMERY BLOKOWE przedłużaczy, którymi są najczęściej gli(SBC LUB TPE-S) kol etylenowy, 1,4-butanodiol i 1,6-hekKopolimery blokowe styrenu mają praw- sanodiol. Segmenty miękkie to długie, dopodobnie największy udział w rynku elastyczne łańcuchy polieterowe lub po-

PLAST ECHO tonacja rynku

liestrowe – przykładami typowych rodzajów poliestrów są glikole poliwęglanowe i polikaprolaktonowe, a w przypadku polieterów poli(oksypropylen) i poli(oksytetrametylenoglikol). W zależności od budowy chemicznej, twardość różnych typów TPU waha się w granicach od 55 Shore A do 80 Shore D. Mogą więc one współzawodniczyć w zastosowaniach zarówno z konwencjonalnymi elastomerami, jak i termoplastami. Zalety termoplastycznych elastomerów uretanowych to przede wszystkim bardzo niska ścieralność i niski współczynnik tarcia oraz dobra odporność na działanie czynników atmosferycznych. Ponadto nie są toksyczne i wykazują dobrą kompatybilność z tkankami ludzkimi. Stosowanie niektórych gatunków poliuretanów termoplastycznych jest jednak ograniczone ze względu na krótki okres trwałości i tendencję do hydrolizy (szczególnie w przypadku TPU na bazie poliestrów). Podczas przetwarzania należy pamiętać o wstępnym suszeniu surowca oraz o kontrolowaniu procesu ze względu na wąski zakres temperatur, w którym surowiec nie ulega degradacji.

Jeśli chodzi o zastosowanie, to TPU są doskonałym materiałem dla przemysłu motoryzacyjnego, gdzie stawiane są wysokie wymagania w zakresie jakości powierzchni, jej odporności na starzenie i zarysowania. Produkuje się z nich elementy wnętrza pojazdu – uchwyty, tablice przyrządów, elementy konsoli. TPU zapewniają wysoką jakość szerokiej gamy wyrobów, wśród których znajdują się pontony, powłoki tekstylne, odzież, laminaty i folie barierowe, uszczelnienia hydrauliczne. Dzięki unikalnemu połączeniu właściwości estetycznych oraz elastyczności w niskiej temperaturze, odporności na uderzenia i działanie czynników atmosferycznych, są materiałami stosowanymi do produkcji wyrobów sportowych i rekreacyjnych. Wykorzystuje się je również do wytwarzania pasków rozrządu, pasów napędowych lub profili taśm przenośnikowych, a także węży i rur.

ne procesowi dynamicznej wulkanizacji podczas mieszania w stanie stopionym. Ich przetwórstwo nie wymaga urządzeń wykorzystywanych w przemyśle gumowym – można je przetwarzać metodami obróbki termoplastycznej. TPV cechują się doskonałymi właściwościami barierowymi i mechanicznymi oraz elastycznością w niskich temperaturach. Są odporne na działanie cieczy i olejów. Charakteryzują się wytrzymałością zmęczeniową.

Na rynku znajdziemy TPV oparte o polipropylen i kauczuk etylenowo-propylenowo-dienowy, a także TPV na bazie kauczuków silikonowych (TPSiV), kauczuku akrylonitrylo-butadienowego TPV (ACM), kauczuku naturalnego (TPNR), czy epoksydowanego kauczuku naturalnego. Wulkanizaty termoplastyczne znajdują największe zastosowanie w przemyśle samochodowym, do produkcji zewnętrznych jak i wewnętrznych elementów karoserii oraz do wyrobu IIWULKANIZATY TERMOPLASTYCZNE kabli i osłon izolujących, gdy wymagana (TPV, TPE-V) jest podwyższona odporność na czynniWulkanizaty termoplastyczne różnią się ki atmosferyczne. budową od dotychczas omawianych TPE-S i TPU. Nie mają struktury blokowej, a two- IITERMOPLASTYCZNE POLIOLEFINY rzą je fazy kauczuku i termoplastu podda(TPO LUB TPE-O) Termoplastyczne poliolefiny to mieszaniny polipropylenu lub polietylenu z kauczukami, głównie z kauczukiem etylenowo-propylenowo-dienowym lub kauczukiem akrylonitrylo-butadienowym. Na rynku dostępne są produkty otrzymywane poprzez dynamiczną wulkanizację w stopie – mieszanki TPV, jak również uzyskiwane na drodze w reakcji chemicznej. Kopolimery blokowe poliolefin są bezpostaciowe i przezroczyste, chemicznie obojętne, niezwykle elastyczne, nietoksyczne, bardzo lekkie i sterylne. Charakteryzują się twardością w granicach 75 Shore A, ponieważ trudno wprowadzić do nich substancje plastyfikujące. Z drugiej strony, brak zmiękczaczy ułatwia barwienie TPO i zadruk ich powierzchni. Wadą niezwulkanizowanych blend TPO są słabe właściwości mechaniczne i niska odporność na rozpuszczalniki węglowodorowe.

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

IIKOPOLIMERY POLIESTROWE (COPE LUB TPEE LUB TPE-E) Termoplastyczne elastomery poliestrowe (TPE-E) to rodzaj blokowych kopolimerów liniowych o ogólnym wzorze (-A-B-)n. Segmentami twardymi zapewniającymi wytrzymałość są krystaliczne poliestry, a za elastyczność odpowiedzialne są amorficzne bloki polieterowe. Sztywne, krystaliczne, polarne fragmenty poliestrowe sprawiają, że TPE-E są wyjątkowo wytrzymałe mechanicznie i charakteryzują się doskonałą odpornością na działanie rozpuszczalników. Obecność w ich strukturze miękkich segmentów polieterowych o niskiej temperaturze zeszklenia sprawia, że TPE-E są odporne na wpływ niskich temperatur i starzenie zmęczeniowe. Produkty z grupy TPE-E łączą w sobie doskonałą elastyczność gumy z przetwarzalnością tworzyw termoplastycznych. Sztywność, polaryzacja i krystaliczność twardego segmentu TPEE sprawiają, że ma on wyjątkową wytrzymałość i doskonałą odporność na wysokie temperatury (nawet 165°C), pełzanie, chemikalia i uderzenia. Niska temperatura zeszklenia i nasycenie miękkiego segmentu polieteru powodują, że posiada on doskonałą odporność na niskie temperatury i starzenie. Łączy w sobie świetną elastyczność gumy i przetwarzalność tworzyw termoplastycznych. Termoplastyczne kopolimery poliestrowe wykorzystuje się zazwyczaj do produkcji wyrobów rekreacyjnych oraz elementów pracujących w środowiskach agresywnych (rury, uszczelnienia, łączniki sprężyste, kable).

IIKOPOLIMERY AMIDOWO-ETEROWE (COPA LUB PEBA LUB TPE-A) Termoplastyczne elastomery poliamidowe (TPE-A) składają się z miękkich segmentów poliestrowych lub polieterowych oraz sztywnych bloków poliamidowych. Ich właściwości są silnie uzależnione od rodzaju bloków poliamidowych i polieterowych oraz od długości i liczby tych bloków

w cząsteczkach kopolimeru. Właściwości charakteryzujące TPE-A obejmują dobrą przetwarzalność i stabilność wymiarową, odporność na wysoką temperaturę (do 170°C) i działanie rozpuszczalników. Polieteroamidy i niektóre polieteroestroamidy pod względem właściwości można umieścić pomiędzy termoplastycznymi poliuretanami a silikonami. TPE-A stosuje się m.in. do produkcji pasów transporterowych i pędnych. W wielu przypadkach właściwości i obszary zastosowań dla omówionych typów elastomerów termoplastycznych pokrywają się, co może stanowić trudność przy wyborze surowca do przetwórstwa. Kluczowe jest więc właściwe zdefiniowanie wymagań dotyczących końcowego wykorzystania. •

Literatura Rzymski W.M., Radusch H.J., Elastomery termoplastyczne wytwarzane z mieszanin polimerów, „Polimery”, 2002, 47(4), 229–233 Rzymski W.M., Radusch H.J., Nowe elastomery termoplastyczne, „Polimery”, 2005, 50(4), 247–326 Drobny J.G., Handbook of thermoplastic elastomers, Esevier/Wiliam Andrew, Amsterdam 2007, ISBN: 978-0-323-22136-8 Cheremisinoff N.P. Ph.D., Condensed Encyclopedia of Polymer Engineering Terms, Elsevier/Butterworth-Heinemann, Oxford 2001, ISBN 978-0-08-050282-3 Schollenberger C.S., U.S. Patent 2 871 218 (1959 dla B.F. Goodrich Co.) Irska I., Piesowicz E., Rosłaniec Z., Biodegradowalne elastomery termoplastyczne z udziałem polilaktydu, „Elastomery”, 2016, 20(3), 17–25 De S.K., Antony P., Rozdział 4 Thermoplastic elastomers w Rubber Technologist’s Handbook, red. J.R. White, S.K. De, iSmithers Rapra Publishing, Shawbury 2001, ISBN 1-85957-262-6 Baza książek i czasopism ScienceDirect, http://www.sciencedirect.com Baza danych, platforma doboru materiałów, https://omnexus. specialchem.com Wadyalkar S., Emerging Trends and Developments in Thermoplastic Elastomers (publ. 10.11.2020), https://omnexus. specialchem.com/tech-library/article/emerging-trendsand-developments-in-thermoplastic-elastomers, [dostęp 17.01.2021] Kear K.E., Developments in Thermoplastic Elastomers, „Rapra Rev. Rep.” 2003, 14(10), ISBN 1-85957-433-5

PLAST ECHO tonacja rynku

OPAKOWANIA BIODEGRADOWALNE ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE MATERIAŁÓW DR KAROL NICIŃSKI, BARBARA STANKIEWICZ, DR INŻ. JACEK HAMERLIŃSKI Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego

Zwiększone zużycie tworzyw sztucznych powoduje negatywne obciążenie środowiska, nie tylko poprzez wzrost produkcji tworzyw sztucznych i polimerów, ale przede wszystkim w związku ze zwiększającą się ilością odpadów. Problem odpadów narasta od wielu lat, przy coraz bardziej powszechnym, masowym wykorzystywaniu produktów o krótkim okresie użytkowania (np. opakowań jednorazowych). Zredukowanie ilości odpadów trafiających

na wysypiska, a tym samym zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko, wymagało podjęcia prac mających na celu:

IIOPRACOWANIE SYSTEMU POWTÓRNEGO UŻYTKOWANIA LUB RECYKLINGU TWORZYW

•

Jak wspomniano, problem zanieczyszczenia środowiska w znacznym stopniu dotyczy dynamicznie rozwijającej się branży opakowań. Aby zahamować i unormować gospodarkę odpadami opakowaniowymi, już w załączniku nr 2 do dyrektywy 94/62/WE z 20 grudnia 1994 r. określono

• •

opracowanie systemu powtórnego użytkowania lub recyklingu tworzyw sztucznych opracowanie nowych tworzyw z zasobów odnawialnych opracowanie biodegradowalnych polimerów.

WWW.PLASTECHO.COM

zasadnicze wymagania dotyczące składu opakowań oraz ich przydatności do wielokrotnego użytku i odzysku. Od tego czasu przedsiębiorcy działający w sektorze opakowań są zobowiązani do przestrzegania zawartych w tym dokumencie wymagań (oraz wymagań podawanych sukcesywnie w normach zharmonizowanych do tej dyrektywy). Wszystkie postanowienia dyrektywy zostały wdrożone do ustawodawstwa państw UE. W Polsce obowiązuje ustawa z 2001 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (ostatnia nowelizacja Dz.U Nr 0 z 2018 r. poz. 1932). Opisane są w niej wymagania, jakie muszą spełniać opakowania oraz zasady postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Ustawa zawiera również zasady naliczania i pobierania opłaty produktowej dla przedsiębiorców wprowadzających na rynek wyroby w opakowaniach. Zgodnie z ustawą o systemie oceny zgodności (Dz. U. 2002 Nr 166 poz. 1360), podmioty odpowiedzialne za wprowadzenie na rynek produktów w opakowaniach obowiązane są do przeprowadzenia oceny zgodności opakowań pod kątem wymagań zawartych w normach zharmonizowanych z dyrektywą 94/62/WE. Procedury i kryteria przeprowadzania takich ocen zawarte są w normie PKN-CEN/CR 13695-1:2005 oraz w grupie norm PN- EN 13427- 13432: 2007. Ocenie podlegają następujące parametry: zawartość metali ciężkich, minimalizacja masy i objętości opakowania, możliwość wielokrotnego użycia oraz podatność opakowania do odzysku lub recyklingu. Zgodnie z dyrektywą 94/62/WE odpady opakowaniowe powinny umożliwiać odzysk energii lub recykling. Jedną z zalecanych metod recyklingu jest recykling organiczny, czyli kompostowanie i biometanizacja. Kompostowanie oznacza proces, w którym odpady poddawane są obróbce tlenowej, natomiast biometanizacja to proces zachodzący bez dostępu tlenu. W ich wyniku odpady ulegają rozkładowi biologicznemu (biodegradacji) w kontrolowanych warunkach i przy wykorzystaniu mikroorganizmów, a produktami rozkła-

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

du są pozostałości organiczne (biomasa) przekształcany do węgla nieorganicznego lub metan. w postaci dwutlenku węgla. Stąd najbardziej rozpowszechnioną metodą monito5 czerwca 2019 r. Komisja Europejska rowania efektywności i stopnia biodegrauchwaliła dyrektywę 2019/904 w sprawie dacji jest pomiar ilości wydzielonego CO2 zmniejszenia wpływu niektórych produk- w układzie zamkniętym. Aby w procesie tów z tworzyw sztucznych na środowisko, tym można było uzyskać prawidłowe wynizgodnie z którą wszystkie opakowania ki, w układzie muszą być utrzymane odpowykonane z tworzyw sztucznych i obecne wiednie warunki (wilgotność, temperatura, na rynku Unii Europejskiej będą musiały pH czy brak substancji toksycznych). podlegać recyklingowi. W załączniku do dyrektywy wskazano produkty jednorazo- W ustawie z 2001 r. o gospodarce opakowego użytku z tworzyw sztucznych, które waniami i odpadami opakowaniowymi zostaną wycofane z obiegu. mianem „odpadów biodegradowalnych” określono odpady opakowaniowe ulegające biodegradacji odznaczające się taką IIDEGRADACJA POLIMERÓW zdolnością rozkładu fizycznego, chemiczDegradacja polimerów obejmuje zarów- nego, termicznego i biologicznego, która no procesy, w wyniku których następuje zapewni ostateczny rozkład gotowego zmniejszenie ich masy molowej, jak i te, kompostu na dwutlenek węgla, biomasę w wyniku których ma miejsce sieciowanie, i wodę. bądź tworzenie się struktur rozgałęzionych. Może ona zachodzić pod wpływem wielu Złożony cykl badań oceniający biodegraczynników fizycznych (światło słoneczne, dowalność oraz przydatność opakowań promienie jonizujące, ultradźwięki), che- do kompostowania wymaga wdrożenia micznych (woda, powietrze, tlen), biolo- systemów potwierdzających spełnienie gicznych (bakterie, grzyby, enzymy) oraz określonych normatywnie wymagań. Popod wpływem podwyższonej temperatury. twierdzenie zgodności z wymaganiami w tym zakresie w wielu państwach realiW przypadku polimerów czy wytworzo- zowane jest w formie certyfikacji. W Unii nych z ich udziałem tworzyw ważne jest, Europejskiej wprowadzono systemy ceraby wspomniane procesy zaszły do koń- tyfikacji na podstawie wymagań normy ca przy udziale czynników biologicznych, EN 13432:2000. Norma ta, zgodnie z Deczyli aby doszło do biodegradacji, która cyzją Komisji Europejskiej 2001/524/EC, jest biochemicznym rozkładem związków została uznana za zharmonizowaną z dyorganicznych przez saprobionty (głównie rektywą 94/62/WE. Recykling organiczny bakterie i grzyby, ale także pierwotniaki, opakowań i materiałów opakowaniowych promieniowce, glony i robaki) na proste obejmuje tlenowe warunki kompostowazwiązki nieorganiczne. nia i beztlenowe warunki biogazyfikacji w komunalnych lub przemysłowych instalacjach do biologicznej obróbki odpadów. IIBIODEGRADACJA Badania opakowań przydatnych do komBiodegradacja tworzyw sztucznych prze- postowania, zgodnie z EN 13432:2000, biega dwustopniowo i jest zapoczątkowa- obejmują kilka etapów: na rozdrobnieniem polimeru (depolimeryzacją) poprzez rozerwanie budujących go • badania składu chemicznego – załańcuchów i obniżenie masy cząsteczkowej wartość związków lotnych > 50%, polimeru. Drugi etap, mineralizacja, naobliczana na podstawie suchej pozostępuje pod wpływem mikroorganizmów stałości po spaleniu w temp. 550°C; (aerobowych lub anerobowych). W trakcie limitowany poziom zawartości metali mineralizacji w warunkach tlenowych węciężkich i innych pierwiastków niegiel organiczny zawarty w tworzywie jest bezpiecznych dla środowiska

PLAST ECHO tonacja rynku

ZNAKI INFORMUJĄCE UŻYTKOWNIKÓW O MOŻLIWOŚCI KOMPOSTOWANIA OPAKOWANIA Europa/Australia

EN 13432 AS 4736 •

•

Europa

USA

Kanada

Japonia

EN 13432

ASTM D6400

CAN/BNQ 0017-088

GREENPLA 452

badania biodegradowalności potwierdzające, że w ciągu 6 miesięcy co najmniej 90% masy próbki uległo przekształceniu w CO2 (opakowania z materiałów pochodzenia naturalnego: drewna, włókien drzewnych, włókien bawełny, skrobi, masy papierniczej oraz juty nie wymagają badań biodegradowalności) badania zdolności do rozpadu w czasie obróbki biologicznej; w ciągu 3 miesięcy, podczas testów w skali półprzemysłowej lub w przemysłowych warunkach kompostowania, następuje dostateczny rozkład materiału (nie więcej niż 10% suchej masy próbek pozostaje na sicie o średnicy oczek > 2 milimetry) badanie ekotoksyczności – w celu wykazania, że proces obróbki biologicznej nie obniża jakości uzyskanego kompostu (kompost zgodny z wymaganiami) oraz nie prowadzi do negatywnych skutków; pozytywny wynik testów wzrostu roślin na kompoście uzyskanym z udziałem badanego materiału.

gradację – Program badań i kryteria oceny do ostatecznej akceptacji opakowań”, wykonywane są przez COBRO w Warszawie i są zgodne również ze standardami międzynarodowymi (ISO 14851, ISO 14852) oraz amerykańskimi (ASTM D 6400, ASTM D 5338, ASTM D 6002) i są uznawane w Europie, USA i Japonii. Opakowania, które uzyskały certyfikat, oznacza się specjalnym znakiem, w celu poinformowania użytkowników, że podlegają one zbiórce razem z odpadami organicznymi przeznaczonymi do kompostowania (patrz: tabela).

Odpady opakowaniowe przydatne do kompostowania powinny wykazywać biodegradowalność, co umożliwi ich selektywną zbiórkę i kompostowanie. Opakowania • biodegradowalne powinna cechować zdolność do fizycznego, chemicznego, termicznego i biologicznego rozkładu, w którym kompost ostatecznie przekształcany jest na dwutlenek węgla, biomasę i wodę. Współczesne kierunki rozwoju branży opakowań kładą nacisk na wykorzystywanie polimerów naturalnych i wytwarzanie z ich udziałem opakowań biodegradowalnych, co jest zgodne z polityką zrównowaBadania opakowań pod kątem podatności żonego rozwoju. do biodegradacji, zgodnie z polską normą PN-EN 13432:2002 „Opakowania – Wyma- Tworzywa biodegradowalne mogą być gania dotyczące opakowań przydatnych wytwarzane z surowców odnawialnych do odzysku przez kompostowanie i biode- (np. takich jak cukry pochodzące z trzci-

ny cukrowej, kukurydzy, ziemniaków itp.), z surowców kopalnych (węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa, gaz ziemny), albo częściowo ze źródeł odnawialnych i kopalnych. Zgodnie z definicją European Bioplastics Association, biotworzywa to biodegradowalne tworzywa pochodzenia organicznego (lub nieorganicznego). Podział tworzyw polimerowych pod względem biodegradowalności wg European Bioplastics Association [1] przedstawiono na schemacie. W przypadku biotworzyw możliwy jest zarówno recykling materiałowy (polegający na ponownym mechanicznym przetwarzaniu odpadów w produkt o wartości użytkowej), jak również recykling organiczny (kompostowanie), w którym powstaje materiał o wartości nawozowej. Oczekuje się, że szersze stosowanie biotworzyw w znaczący sposób przyczyni się do ograniczenia wykorzystania tworzyw sztucznych pozyskiwanych z ropy i zmniejszenia emisji dwutlenku węgla.

IIBIOTWORZYWA NA BAZIE SUROWCÓW ODNAWIALNYCH Z zasobów odnawialnych można wytwarzać dwa rodzaje biotworzyw, z których jedne są biodegradowalne, a drugie nie – np. biopolietylen PE lub modyfikowany

LUTY 2021

WWW.PLASTECHO.COM

PET. Najczęściej występujące biotworzywa z surowców odnawialnych to: • • • • •

Główny składnik tworzywa stanowi skrobia, której struktura jest lekko zmodyfikowana (zdestrukturyzowana skrobia). Skrobia może ulec destrukturyzacji przy pomocy energii (ciepła) tak, że struktura krystaliczna jest całkowicie zniszczona. Tylko zdestrukturyzowana skrobia zachowuje się jak tworzywo termoplastyczne, zdolne do (wielokrotnego) mięknienia i przekształceń w podwyższonych temperaturach. W swojej naturalnej formie jest ona zbyt wrażliwa na wilgoć, dlatego poddaje się ją dalszej modyfikacji. Polimery oparte na termoplastycznej skrobi (TPS) stanowią jedną z klas materiałów, które pozwalają na tworzenie w pełni biodegradowalnych produktów dla konkretnych warunków użytkowania. Tworzywa na bazie TPS mogą mieć zawartość skrobi do 50%. Spotykane na rynku folie są głównie produkowane ze skrobi wymieszanej z termoplastycznymi poliestrami, dla uzyskania biodegradowalnych i kompostowalnych wyrobów. Folie te wykorzystuje się do produkcji materiałów opakowaniowych, artykułów higienicznych i rolniczych, a ich właściwości są podobne do cech wyrobów z LDPE. Zdestrukturyzowane skrobie, w połączeniu z innymi syntetycznymi polimerami, mogą spełniać zróżnicowane wymagania rynkowe. Obecnie można spotkać na rynku szeroką gamę produktów opartych na kompozycjach polimerowo-skrobiowych, takich jak mieszanki TPS z poliestrami alifatycznymi i kopoliestrami, estry skrobi czy mieszanki skrobi z surowcami naturalnymi. Są one stosowane do produkcji folii giętkich i sztywnych do termoformowania, tacek, pojemników, materiałów stosowanych w zastępstwie spienionego

Z SUROWCÓW ODNAWIALNYCH

biotworzywa na bazie skrobi biotworzywa na bazie PLA polihydroksyalkanolany, biotworzywa na bazie PHA (PHBV, P3HB, itp.) biotworzywa na bazie celulozy biotworzywa na bazie ligniny.

Biotworzywa na bazie skrobi

NR 2-2021 / 9

BIOTWORZYWA np. bioPE, PET, PA

BIOTWORZYWA np. PLA, PHA, PBS, blendy skrobi

NIEULEGAJĄCE BIODEGRADACJI

BIODEGRADOWALNE

TRADYCYJNE POLIMERY np. PE, PP, PET

BIOTWORZYWA np. PBAT, PCL

Z SUROWCÓW KOPALNYCH

polistyrenu, toreb zakupowych, opakowań do żywności (np. torby na owoce, jarzyny, chleb – ich istotną zaletą w stosunku do innych materiałów jest możliwość wentylacji, która poprawia warunki składowania tej żywności), produktów higienicznych i kosmetycznych, a także do powlekania papieru i tektury.

kukurydzianej i olejów poliestrowych, które zawiera w swoim składzie jeszcze wyższy odsetek surowców odnawialnych w porównaniu z poprzednikami. Opracowanie nowych technologii przyczyniło się do produkcji kolejnych monomerów. Pierwszy powstał z oleju roślinnego przy użyciu metody zmieniającej oleje w kwas azelainowy i inne kwasy, drugi z cukrów Na targach Plastpol w 2019 r. tajwańska przetworzonych w procesie fermentacji do firma zaprezentowała linię do wytłaczania 1,4-butanodiolu. z rozdmuchem folii z włoskiego biotworzywa na bazie skrobi kukurydzianej [2]. Pro- Biotworzywa na bazie PLA dukty włoskiej firmy Novamont pod ogólną nazwą MATER-BI to grupa biodegradowal- Poli(kwas mlekowy) – polilaktyd (PLA), bionych i kompostowalnych biopolimerów, poliester alifatyczny otrzymywany z kwasu które otrzymywane są ze skrobi, celulozy, mlekowego uzyskiwanego z surowców odoleju roślinnego lub ich kombinacji. Po- nawialnych poprzez bakteryjną fermentasiadają certyfikaty biodegradowalności cję węglowodanów pochodzących z roślin i kompostowalności zgodne z europejskim (kukurydzy, ziemniaków, trzciny cukrowej standardem EN 13432. Mogą być przetwa- lub biomasy odpadowej). Właściwości PLA rzane metodą wytłaczania z rozdmuchem są podobne do PS lub PET. PLA charaktena folie, bądź innymi metodami, podobnie ryzuje się dużą sztywnością, odpornością jak konwencjonalne tworzywa sztucz- na działanie tłuszczów i promieniowania ne [3]. Novamont prowadzi badania nad UV, niską palnością. Folie z PLA wykazują opracowaniem tworzyw biodegradowal- stosunkowo wysoką barierowość na przenych i kompostowalnych już od prawie nikanie tlenu, CO2 oraz pary wodnej. Wadą 25 lat. W 2013 r. firma wprowadziła pierw- jest kruchość, łatwość absorpcji wilgoci sze na świecie całkowicie biodegradowal- oraz możliwość degradacji podczas przene i kompostowalne tworzywo ze skrobi twórstwa. PLA uzyskiwany z kukurydzy

PLAST ECHO tonacja rynku

potrzebuje do procesu degradacji odpowiednich warunków (ponad 50°C, dużej wilgotności i obecności mikroorganizmów). Zmianę tych właściwości można uzyskać poprzez tworzenie kopolimerów PLA z innymi komonomerami lub kompozytów w postaci mieszanin polimerowych (blend). Dostępna na rynku polskim folia EarthFirst PLA, produkowana z kukurydzy przez amerykańską firmę Plastic Suppliers na bazie surowców Nature Works PLA, jest w 100% kompostowalna. Jest odporna na zarysowania, ma wysoką czystość, przezroczystość i duży połysk. Nie posiada specjalnych wymagań dotyczących pakowania czy składowania. Folia ta stanowi doskonałą barierę – chroni produkt przed niekorzystnym wpływem czynników utleniających z zewnątrz, a jednocześnie zapewnia jego właściwy smak i aromat. Wilgoć może swobodnie przedostawać się przez ścianki folii Earth First PLA, co zapobiega efektowi mgły na okienkach i powoduje szybkie schnięcie warstwy samoprzylepnej [4].

cukrów, fermentacji oleju roślinnego oraz fermentacji metanowej. W zależności od użytych mikroorganizmów oraz rodzaju pożywki powstają PHA o różnej strukturze cząsteczkowej i różnych właściwościach. Są to biodegradowalne tworzywa sztuczne (o temperaturze topnienia od 40 do 180°C), w zależności od ich składu chemicznego ciągliwe oraz mniej lub bardziej elastyczne. Wykorzystuje się je m.in. do produkcji implantów i sztucznych tkanek. Są odporne na działanie promieniowania UV, wykazują niską przepuszczalność wilgoci. Stopień krystaliczności wynosi od kilku do 70%. PHA ma podobne właściwości do PP, dobrą odporność na wilgoć i stanowi barierę zapachową. Globalny rynek PHA wart jest obecnie 57 mln dolarów i rośnie w tempie 11% rocznie.

Polihydroksymaślan (PHB) o handlowej nazwie Biopol, to pierwszy polimer o właściwościach termoplastycznych z grupy alifatycznych poliestrów pochodzących z biosyntezy (otrzymywany za pomocą specjalnych szczepów bakterii). Ulega on powolnemu rozkładowi na wodę i dwutlenek Biotworzywa na bazie PHA (PHB, PHBV, węgla pod wpływem bakterii obecnych itp.) w glebie, ściekach czy mule, zwłaszcza gdy trafi na warunki beztlenowe. Z PHB wytwaPolihydroksyalkanolany (PHA) wytwarzane rza się opakowania na szampony i kosmesą przez bakterie w procesie fermentacji tyki. Najprostszy budową, pod względem

której przypomina izotaktyczny PP. Problemem była nadmierna sztywność czystego PHB, co rozwiązano poddając go kopolimeryzacji. Spośród różnych możliwych izomerów strukturalnych tego polimeru praktyczne znaczenie ma tylko poli(3-hydroksymaślan) (P3HB). Innymi ważnymi polimerami należącymi do grupy naturalnych poliestrów są kopolimery kwasu masłowego, walerianowego i heksanowego PHBV i PHBH. Ostatnio opublikowano informację o nowym materiale PHBV/NR. To domieszkowany kauczukiem naturalnym poli(kwas 3-hydroksymasłowy-co-3-hydroksywalerianowy) z dodatkiem monomeru TMPTA (triakrylan trimetylopropanu) mający stanowić alternatywę dla biodegradowalnych opakowań do żywności [5]. Biotworzywa na bazie celulozy Głównym źródłem celulozy dla procesów przemysłowych są drewno i bawełna. Celuloza stanowi główny komponent papieru, tektury i tekstyliów. Jest ona również wykorzystywana do produkcji włókien, folii i pochodnych celulozy. Produkowane od przeszło 100 lat są folie celulozowe pod nazwą Celofan. Folia ta cechowała się wysoką barierowością wobec gazów i zapachów, a także regulowaną barierowością na przenikanie wilgoci. Posiadała bardzo dobre właściwości optyczne, dostępne były jej wersje kolorowe i metalizowane. Wykazywała doskonałe i trwałe zagięcie oraz skręt, jak też termoodporność; umożliwiała zgrzewanie i zadrukowanie, posiadała naturalną antystatyczność oraz odporność i dobrą barierowość na tłuszcze i środki chemiczne, a przy tym ulegała biodegradacji oraz dawała możliwość kompostowania. Z uwagi na to, że w latach 80-tych i 90-tych weszły na rynek tańsze, lepsze jakościowo i mniej obciążające środowisko folie BOPP, produkcja folii celulozowych znacznie zmalała. Firmą, która zainwestowała w badania nad poprawą jakości folii oraz opracowała technologię produkcji folii ce-

WWW.PLASTECHO.COM

lulozowej NatureFlex bardziej przyjazną środowisku było angielskie przedsiębiorstwo Innovia Films (obecnie część japońskiej grupy Futamura Chemical Co Ltd.). Aktualnie w Polsce oferowane sa kompostowalne folie celulozowe NatureFlex, które posiadają certyfikację zgodną z europejską normą EN 13432:2002 i amerykańską ASTM D 6400. Są produkowane z surowców pochodzących ze źródeł odnawialnych. Folie NatureFlex odznaczają się wysoką barierowością wobec gazów i zapachów, wysokim połyskiem, przezroczystością, odpornością na tłuszcze, oleje i chemikalia, naturalną antystatycznością, sztywnością, doskonałą stabilnością wymiarów i odpornością na działanie wysokich temperatur. Mogą być stosowane do pakowania wielu produktów spożywczych. Folie te można lakierować, metalizować, barwić w masie i laminować z innymi materiałami (też biodegradowalnymi). Dostępne są folie powlekane lakierami o właściwościach barierowych na przepuszczanie pary wodnej, co umożliwia pakowanie produktów o podwyższonej wilgotności. Kontrolowana przepuszczalność wilgoci bez potrzeby perforacji umożliwia stworzenie naturalnej bariery mikrobiologicznej, co wpływa na przedłużenie trwałości pakowanych produktów. Podwyższona wytrzymałość na wysoką temperaturę umożliwia podgrzewanie i pieczenie zapakowanych wyrobów. Różnorodność asortymentowa produkowanych folii celulozowych NatureFlex jest szeroka, co pozwala na dobranie odpowiedniego rodzaju materiału do opakowania wybranego produktu i stanowi alternatywę dla konwencjonalnych tworzyw sztucznych [6].

lulozowych jest folia NatureFlex powlekana ekstruzyjnie biopolimerem (podobnie jak papier czy karton powlekany PE) [7]. Folia ta ma dużą stabilność, bardzo dużą barierowość na wilgoć i tlen. Może ona też występować w wersji białej lub przezroczystej. Na rynku w te folie pakowane są już makarony, twarde sery, wyroby wędliniarskie, żywność dla zwierząt i inne.

NR 2-2021 / 9

kie same jak PE otrzymywany z surowców kopalnych. Nie ulega też biodegradacji, podobnie jak PE otrzymywany metodami konwencjonalnymi. Z badania [9] porównującego oddziaływanie bio-PE na środowisko z oddziaływaniem PE otrzymywanego metodami konwencjonalnymi wynika jasno, że:

• Firma Wolff Trading [8] oferuje biofolie Clarifoil do okienek, wykonane z octanu celulozy otrzymanego ze specjalnego ga- • tunku pulpy drzewnej objętej certyfikatem PEFC. Ze względu na swoją celulozową strukturę, folia Clarifoil reaguje na wilgoć w analogiczny sposób jak papier i tektura. W rezultacie okienka kartonowe pozostają płaskie i przejrzyste, a nadmiar wilgoci jest odprowadzany przez powierzchnię folii. • Folie Clarifoil nadają się do kompostowania zarówno w warunkach domowych, jak i przemysłowych. Biotworzywa na bazie ligniny

LUTY 2021

biopolietylen ma ponad 10-krotnie mniejszy wpływ na zmianę klimatu niż konwencjonalny polimer zużycie zasobów kopalnych w przypadku materiału pochodzenia biologicznego jest ujemne (w trakcie produkcji powstają zasoby kopalne), podczas gdy do produkcji PE tradycyjną metodą potrzeba blisko 0,03 kilograma ropy na m2 folii materiał konwencjonalny przyczynia się do generowania ponad 4-krotnie większego smogu w okresie letnim.

Z drugiej strony:

Pod względem chemicznym lignina jest • naturalnym polimerem o bardzo złożonej strukturze trójwymiarowej, zbudowa- • nym m.in. z wielu pochodnych związków aromatycznych, w tym z różnych alkoholi fenylowych. •

IIBIOPOLIMERY NIEULEGAJĄCE BIODEGRADACJI

Do tej grupy biopolimerów należą bio- • tworzywa produkowane z surowców roślinnych (skrobi, celulozy lub ligniny) lub innego surowca biologicznego. Tak wytwarzane mogą być np. bio-PE, bio-PET, bio-PA. Określenie „bio” dotyczy jedynie pochodzenia surowców, z których są otrzymywa- • Włókna celulozowe wykorzystywane są ne, odzwierciedlając mniejszy negatywny również jako osnowa dla biodegrado- wpływ na środowisko. walnych kompozytów polimerowych, dla poprawy ich właściwości mechanicznych Przykładem niebiodegradowalnego poi cech hydrofobowych. Mogą być mieszane limeru pochodzenia biologicznego jest • ze skrobią, aby uzyskać lepsze właściwo- bio-PE, który jest otrzymywany z etanolu ści mechaniczne, przepuszczalność gazu produkowanego z trzciny cukrowej, buraka • i odporność na wodę. Najnowszą grupą cukrowego lub z pszenicy, czyli z surowców asortymentową kompostowalnych folii ce- odnawialnych. Bio-PE ma właściwości ta-

biopolimer przyczynia się w większym stopniu do zakwaszenia środowiska PE z trzciny cukrowej oddziałuje 3-krotnie silniej na eutrofizację gleb niż tradycyjny polietylen podczas gdy PE nie wpływa na eutrofizację wód, każdy m2 folii bio-PE powoduje uwalnianie do wód około 0,075 grama fosfatów odpowiedzialnych za nadmierne nawożenie gleb emisja cząstek PM10, czyli niebezpiecznych dla człowieka zawieszonych w powietrzu cząstek stałych o średnicy nie większej niż 10 μm, jest 6-krotnie większa w przypadku biopolimeru niż polimeru konwencjonalnego zużycie ziemi uprawnej do produkcji trzciny cukrowej to około 0,085 m2 na m2 folii, podczas gdy produkcja PE z nafty nie wymaga użycia ziemi uprawnej zużycie energii jest ponad 4-krotnie większe w przypadku biopolimeru zużycie wody jest blisko 30-krotnie większe w przypadku produkcji z trzciny cukrowej.

PLAST ECHO tonacja rynku

Bio-PET (biopolitereftalan etylenu) jest aktualnie najczęściej stosowanym niebiodegradowalnym bioplastikiem. Atutem jest jego wysoka trwałość, podobna do PET opartego na paliwach kopalnych. Biopolimer może być stosowany w tych samych zastosowaniach, co PET, czyli m.in. w butelkach oraz foliach elastycznych. Dodatkowo legislacja w różnych krajach (np. w Japonii, Kanadzie czy w Stanach Zjednoczonych) prowadząca do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych przyczynia się do rozwoju rynku bio-PET. Ponadto strategie takich firm, jak PepsiCo i Coca-Cola, idące w kierunku zrównoważonych opakowań dla swoich napojów, również wspomagają segment bio-PET.

dycynie, m.in. do produkcji implantów oraz wchłanialnych nici chirurgicznych. PBAT Wytwarzane są również polimery biodegradowalne na bazie surowców ropopochodnych, do których należy m.in. PBAT (poli[adypinian 1,4-butylenu-co-tereftalan 1,4-butylenu]). Jest on bardzo elastyczny, o wydłużeniu przy zerwaniu ponad 1000%, temperaturze zeszklenia ok. –22°C i temperaturze topnienia ok. 120–130°C. Syntetyczne kopolimery alifatyczno-aromatyczne (ACC)

IIKOMPOZYTY Dostępne są również różne kompozyty zawierające składniki naturalne (często zwane biokompozytami). Kompozyt stanowi mieszaninę podstawowego polimeru lub tworzywa oraz wypełniaczy, które poprawiają chemiczne lub mechaniczne właściwości materiału lub obniżają jego cenę. W biokompozytach spotykamy naturalne włókna (np. konopie) lub organiczne wypełniacze, takie jak np. mączka drzewna. Również podstawowy polimer (np. PLA wypełniony naturalnymi włóknami) musi być biodegradowalny. Błędem jest myślenie, że jeśli materiał zawiera naturalne wypełniacze (np. skrobię lub mączkę drzewną), wówczas z niebiodegradowalnego stanie się biodegradowalny.

Oprócz wymienionych produktów, otrzymywane są poliestry zawierające fragIIBIOPOLIMERY Z SUROWCÓW menty pochodzące z surowców nie tylko NIEODNAWIALNYCH odnawialnych. Są to np. (bio)degradowal- Na podstawie przeprowadzonej analiInną grupą biotworzyw są biopolimery, ne poliestry całkowicie alifatyczne lub zy literaturowej należy spodziewać się które pochodzą z surowców nieodnawial- alifatyczno-aromatyczne. w najbliższym czasie wzrostu produknych, ale ulegają biodegradacji. Biotwocji biopolimerów, nie tylko ze względu rzywa z surowców nieodnawialnych to Wśród nich najlepiej znane są poliestry na rosnącą świadomość środowiskową przede wszystkim: produkowane przez BASF (Ecoflex), zawie- konsumentów i producentów opakowań, rające fragmenty estrów kwasu tereftalo- ale przede wszystkim z powodu rozwoju • syntetyczne poliestry alifatyczne – wego, adypinowego oraz glikolu tetrame- lepszych i tańszych metod pozyskiwania polikaprolakton (PCL) tylenowego [1,4-butanodiolu]. Mieszaniny materiałów biodegradowalnych. Dużą • poli[adypinian 1,4-butylenu-co-tere- tych poliestrów z PLA noszą nazwę Ecovio. zaletą stosowania biopolimerów jest ftalan 1,4-butylenu] (PBAT) Umożliwiają one wytworzenie serii poli- również fakt, że nie ma potrzeby budowy • syntetyczne i półsyntetyczne kopoli- merów różniących się sztywnością i tem- dodatkowej infrastruktury technologiczmery alifatyczne (AC) peraturą topnienia. Temperatura mięknie- nej, ponieważ polimery biodegradowalne • syntetyczne kopolimery alifatyczno- nia (DSC) Ecoflexu wynosi 110–115°C, można przetwarzać stosując większość -aromatyczne (ACC) Ecovio – do 155°C, twardość (Shore D) – standardowych technologii przetwórstwa • polimery rozpuszczalne w wodzie – 32 dla Ecoflexu i 59 dla jednego z gatun- tworzyw sztucznych. • alkohol(poliwinylowy) (PVOH). ków Ecovio. Syntetyczne poliestry alifatyczne – polika- Obecnie BASF stopniowo przestawia się prolakton (PCL) na produkcję polimerów biobased/biodegradable ze względu na dostępność PCL to biodegradowalny polimer, należący wszystkich składników Ecoflexu wytwado grupy poliestrów alifatycznych, otrzy- rzanego z odnawialnych surowców [10]. mywany z kaprolaktonu. Jest stosowany jako plastyfikator zwiększający elastycz- Polimery rozpuszczalne w wodzie – alkoność innych tworzyw sztucznych, dosyć hol(poliwinylowy) (PVAL) łatwo miesza się z innymi polimerami. Jest także używany w połączeniu ze skrobią do Folie z PVAL otrzymywane metodą wytławyrobu utwardzalnego tworzywa, z które- czania z rozdmuchiwaniem stosowane są go produkowane są jednorazowe talerze do produkcji opakowań rozpuszczalnych czy kubki, które można utylizować przez w wodzie. Ulegają degradacji w środowikompostowanie. PCL jest stosowany w me- sku wodnym.

Źródła [1] https://www.european-bioplastics.org/bioplastics/materials/ [dostęp: 10.10.2019] [2] www.plastech.pl [dostęp: 10.10.2019] [3] https://www.novamont.com/eng/mater-bi [dostęp: 10.10.2019] [4] https://www.pakmar.com.pl/pl/oferta/folie-opakowaniowe/ folie-biodegradowalne-firmy-plastic-suppliers-sidaplax.html [dostęp: 10.10.2019] [5] Plastik i kauczuk: małżeństwo doskonałe?, „Opakowanie” 5/2019 [6] http://www.plastice.org/fileadmin/files/Presentation_21_ Kompostowalne_folie_celulozowe_NatureFlex_prezentacja.pdf [dostęp: 02.04.2019] [7] A. Kornacki, NatureFlex – przezroczysty papier, „Packaging Polska” 03.2018 s. 74 [8] https://wolfftrading.pl/podloza-do-druku/ [dostęp: 10.10.2019] [9] Raport PKN ORLEN S.A., Petrochemia ma przyszłość, Warszawa 2019 [10] www.biopolymers.basf.com [dostęp: 10.10.2019]

PLAST ECHO tonacja rynku

IIHACZYKI Z POLIAMIDU POMOGĄ CHRONIĆ ZDROWIE PASAŻERÓW Włoska projektantka Anna Borla opracowała rozwiązanie pozwalające na wygodne i łatwe unikanie dotykania powierzchni uchwytów oraz poręczy znajdujących się w publicznych środkach transportu. Ma to duże znaczenie w kontekście bezpieczeństwa zdrowotnego, zwłaszcza biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiczną. Rozwiązanie zaprojektowane przez Włoszkę wychodzi naprzeciw potrzebom społecznym: pomysł jego opracowania narodził się w głowie kobiety w wyniku obserwacji zachowań ludzi korzystających z transportu publicznego, z których wielu za wszelką cenę unikało dotykania uchwytów i poręczy, zamiast tego opierając się o nie ramieniem lub łokciem, a nawet całkiem rezygnując z przytrzymywania się w trakcie jazdy. Stworzony artykuł nazwano „Hook”, odnosząc się do jego kształtu i sposobu zastosowania: możliwe jest bowiem zaczepienie jego połowy o poręcz lub uchwyt i trzymanie się drugiej, co eliminuje konieczność bezpośredniego kontaktu z potencjalnie zanieczyszczoną powierzchnią. na te tworzą sieć wewnątrz elementów wytwarzanych za pomocą formowania wtryskowego, co wzmacnia właściwości mechaniczHook został zaprojektowany we Włoszech i również tam jest pro- ne otrzymywanych części. Hook cechuje się wytrzymałością, ładukowany, we współpracy z zespołem inżynierów i innych profe- twością czyszczenia i dobrą odpornością na zabrudzenia. Za jego sjonalistów. Artykuł został także z powodzeniem przetestowany produkcję odpowiada włoska firma działająca głównie w sektow praktyce, w środkach komunikacji zbiorowej takich miast jak rze automotive, Ergotec s.r.l. Mediolan czy Nowy Jork. Jest przyjazny dla środowiska, wytwarza się go zaś z poliamidów wzmocnionych długimi włóknami. Włók- Źródło: jeccomposites.com

W czerwcu 2021 r. we francuskiej miejscowości Thouars odbędzie się wyścig… gumowych kaczek. Podobne wydarzenie miało już miejsce w innych rejonach tego kraju. Tym razem plastikowe kaczki opatrzone numerami będą „ścigać się” na rzece Thouet – właściciel tej, która jako pierwsza przekroczy linię mety, wygra zaś samochód. Szacuje się, że liczba kaczek „biorących udział” w wydarzeniu może wynieść od 10 tys. do nawet 15 tys.

Adidas ogłosił, że jeszcze w tym roku zamierza wykorzystywać materiały pochodzące ze zrównoważonych źródeł w ponad 60% swoich produktów. Wśród materiałów, które znajdą zastosowanie w artykułach z portfolio marki są m.in. poliestry pochodzące z recyklingu czy bawełna ze zrównoważonych upraw. Aktualnie ponad 60% poliestru obecnego w artykułach Adidas jest recyklingowane, a do 2024 r. firma chce używać tylko poliestru z odzysku.

Od 1 stycznia 2021 r. na terenie miasta Meksyk obowiązuje zakaz sprzedaży, dystrybucji i dostaw produktów plastikowych jednorazowego użytku, m.in. sztućców oraz kubków. Władze tego jednego z największych na świecie miast zdecydowały się na wprowadzenie restrykcji zwłaszcza ze względów wizerunkowych, tak by w najbliższej przyszłości móc określać Meksyk mianem przyjaznej środowisku metropolii, stawiającej na zrównoważony rozwój.

Wraz z początkiem roku Delaware dołączył do grona amerykańskich stanów (Kalifornii, Hawajów i Nowego Jorku), w których obowiązują restrykcje związane z użytkowaniem i sprzedażą jednorazowych toreb z tworzyw sztucznych. Z wprowadzonego ze względów proekologicznych zakazu wyłączone zostały jednak niektóre ich typy, np. torebki wykorzystywane do pakowania mięsa czy kwiatów, a także ochronne rękawy na ubrania.

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

IITUSZ ANTYDROBNOUSTROJOWY OD KODAK Amerykańska firma Kodak została nagrodzona podczas konkursu EDP Awards 2020 w kategorii tuszów i tonerów przyjaznych dla środowiska, za opracowanie tuszu wykazującego działanie biobójcze wobec bakterii, grzybów oraz pleśni. Rozwiązanie jest obecnie testowane pod kątem skuteczności w przypadku wirusów. Do najważniejszych cech charakterystycznych tuszu, poza wspomnianą zdolnością do zabijania drobnoustrojów, należą: przezroczystość, zwalczanie nieprzyjemnych zapachów, zwiększanie odporności podłoża na przebarwienia oraz zapobieganie degradacji polimeru pod wpływem czynników zewnętrznych. Kodak Antimicrobial Clear Dry Ink dedykowany jest cyfrowym maszynom arkuszowym Kodak Nexfinity i Nexpress. Na każdy z drukowanych obiektów nanoszona jest od razu warstwa antybakteryjna, tak że planowanie osobnego kroku w trakcie trwania procesu produkcyjnego nie jest konieczne. Efekt ochronny, jaki daje opracowany tusz, jest długotrwały i nie słabnie w wyniku ścierania. Rozwiązanie można stosować zwłaszcza w przypadku produktów, które narażone będą na kontakt z wieloma użytkownikami, a więc np. wizytówek, albumów, kart do gry czy drukowa- ostatnie wyróżnienie jest dowodem zaangażowania firmy Kodak nych menu. w ciągły rozwój elektrofotograficznych drukarek cyfrowych, zgodnie z nowo powstającymi technologiami i potrzebami w zakre– Cieszymy się, że po raz czwarty z rzędu zdobyliśmy prestiżo- sie zastosowania – mówi Randy D. Vandagriff, starszy wiceprezes wą nagrodę EDP dla naszych cyfrowych maszyn arkuszowych. To działu druku cyfrowego firmy Kodak.

Przedsiębiorstwo Nanovia, specjalizujące się w termoplastach przeznaczonych do druku 3D, opracowało materiał posiadający właściwość skutecznego niszczenia wirusów. Tworzywo znajduje się jeszcze w fazie testów, jednak wg dotychczas przeprowadzonych badań wykazuje ono skuteczność w zabijaniu wirusów o strukturze zbliżonej do COVID-19 na poziomie niemal 100% (w ciągu max. 4 godzin od kontaktu materiału z cząstką zakaźną).

Węgierska filia Vodafone, znanego operatora sieci komórkowej, dzięki zmniejszeniu o połowę rozmiaru plastikowej ramki, z której wyłamuje się kartę SIM, zredukowała w 2020 r. swoje zużycie tworzyw sztucznych o 1,6 tony. Inicjatywa jest częścią strategii Vodafone w zakresie zrównoważonego rozwoju. Warto zauważyć, że operator wprowadza na rynek nowe, mniejsze ramki, wycofując starsze z nich także w innych krajach Europy.

Dwaj Irlandczycy, Liam Lysaght i Mike Wylde, opracowali system recyklingu niedopałków papierosów pozwalający na otrzymanie czystego octanu celulozy. Materiał odzyskiwany z niedopałków jest dokładnie oczyszczany z toksycznych substancji, w tym nikotyny i metali ciężkich, a następnie zamieniany w granulki lub proszek. Uzyskany w ten sposób surowiec może być z powodzeniem wykorzystywany w zastosowaniach niemedycznych.

Unilever i Alibaba wspólnie pracują nad maszyną wyposażoną w sztuczną inteligencję, której zadaniem będzie automatyczne sortowanie opakowań z tworzyw sztucznych. Do tej pory w przestrzeni publicznej i biurach w Szanghaju oraz Hangzhou umieszczono 20 maszyn, a w najbliższych miesiącach planowane jest wprowadzenie na rynek kolejnych. Regranulat uzyskany z zebranych opakowań posłuży do pakowania wyrobów Unilever.

PLAST ECHO tonacja rynku

MATERIAŁY POLIMEROWE W MEDYCYNIE: PROCES WERYFIKACJI IIBADANIA IN VITRO

wyrobów implantacyjnych, wymaga doboru takich badań, które są związane z ich charakterystyką i zastosowaniem [1]. W związku Biomateriały, których przeznaczeniem jest z tym charakterystyka materiałów powinna uwzględniać: kontakt z żywym organizmem, a w szczególności organizmem ludzkim, muszą wy- • sposób wytwarzania materiału kazywać odpowiednie właściwości biolo- • zastosowane dodatki oraz zanieczyszczenia powstające giczne. Ważne jest, aby materiał spełniał w procesie wytwarzania DR HAB. ANDRZEJ nie tylko wymogi fizykochemiczne i me- • wymywalne związki chemiczne SWINAREW chaniczne, ale również należy poddać go • pozostałe komponenty oraz ich możliwe interakcje w gotoUniwersytet Śląski badaniom biologicznym w warunkach in wym produkcie vitro i in vivo. Dopiero po uzyskaniu prawi- • właściwości gotowego wyrobu [2]. dłowych wyników, możliwe jest przeprowadzenie badań przedklinicznych i klinicznych. Badania, jakie powinny zostać wzięte pod uwagę dla wszystkich kategorii wyrobów oraz czasu pozostawania w kontakcie z organizmem ludzkim, przedstawione zostały w normie ISO IIPLANOWANIE I RODZAJ BADAŃ 10993-1. Najważniejsze zalecenia zebrano w tabeli. Można zaPrzed zaplanowaniem badań biologicznych istotnym elementem uważyć, że największe wymagania pod kątem kierunku badań jest przeanalizowanie dostępnej na rynku literatury oraz wyni- biologicznych cechują wyroby, które są wprowadzane do organików badań. Pozwoli to na upewnienie się czy wyrób, który ma zmu na okres powyżej 30 dni. być badany, jest całkowitą nowością na rynku. Często zdarza się, że produkt ma już częściowo udokumentowane wyniki badań, Pierwszym etapem oceny nowych wyrobów medycznych jest w związku z czym nie ma konieczności dublowania ich. Decyzja przygotowanie prób kontrolnych i materiałów referencyjnych. o podjęciu badań pociąga za sobą konieczność przeanalizowania, Najpierw należy ustalić wzorce pozytywne (materiały wykazujące w jaki sposób wyrób będzie się kontaktował z organizmem czło- odpowiednią reakcję pozytywną w danym układzie badawczym) wieka i jak długo ten kontakt będzie trwał. Kolejną ważną rzeczą i negatywne (materiały niewykazujące aktywności). W zależnojest przeanalizowanie cech własnych implantu, co dostarczy in- ści od badania używa się również próby ślepej, w której układ formacji o tym, czy jest konieczne wykonanie badań dodatkowych, badawczy nie ma kontaktu z materiałem. Zgodnie z normą ISO ponad obowiązkowe. Prawidłowa, a zarazem kompletna ocena 10993-8 wykorzystuje się różne materiały kontrolne dopasowane

WWW.PLASTECHO.COM

KLASYFIKACJA ZE WZGLĘDU NA: Rodzaj kontaktu Kategoria

Kontakt

Czas kontaktu

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

KIERUNEK BADAŃ LABORATORYJNYCH Toksyczność ostra

Toksyczność podostra i subchroniczna

Toksyczność chroniczna

Biozgodność z krwią

< 24 h Skóra Biomateriały kontaktujące się z powierzchnią wewnętrzną

Biomateriały kontaktujące się zewnętrznie

> 30 dni < 24 h Błony śluzowe

24h – 30 dni > 30 dni

< 24 h

Powierzchnie uszkodzone

24h – 30 dni

Układ krwionośny

< 24 h

24h – 30 dni

> 30 dni

Tkanka miękka, kość, zębina

Krew krążąca

Wyroby implantowane

24h – 30 dni

> 30 dni

< 24 h 24h – 30 dni > 30 dni < 24 h

24h – 30 dni

> 30 dni

< 24 h

Tkanka miękka, kość

24h – 30 dni < 24 h

Krew

24h – 30 dni

> 30 dni

do procedury badawczej. Przykładowo, do badań implantacyjnych stosowany jest polietylen o niskiej i wysokiej gęstości oraz poli(dimetylosiloksan), który nie zawiera krzemionki – jako materiały kontrolne negatywne, a jako pozytywny – poli(chlorek winylu), który jest plastyfikowany bądź zawiera dodatki cynoorganiczne. Inny rodzaj badań wykorzystuje ekstrakty, które dostarczają informacji o chociażby reaktywności biologicznej związków [1].

IIBADANIA DEGRADACJI MATERIAŁÓW

badań, jak i podstawowe pojęcia zdefiniowane są w normie ISO 10993 arkusz 9 – Degradacja materiałów związanych z badaniami biologicznymi [4]. Zgodnie z tą normą, badania degradacji należy przeprowadzić w przypadku, kiedy: • •

materiał pozostaje w organizmie powyżej 30 dni występuje uzasadnione podejrzenie uwalniania się substancji toksycznych do organizmu w warunkach pracy in vitro bądź in vivo w momencie, gdy badany wyrób medyczny jest bioresorbowalny.

• Bez względu na czas trwania i rodzaj kontaktu, każdy materiał przechodzi podstawowe badania związane z jego odpornością i trwałością w warunkach, które są jak najbardziej zbliżone do Oprócz określenia przypadków, w których należy przeprowadzić tych występujących w organizmie człowieka. Zarówno metody badania, w normie znajdują się także informacje dotyczące moż-

PLAST ECHO tonacja rynku

liwości rezygnacji z ich wykonywania. Są one przede wszystkim związane z istniejącymi już wynikami analiz, dotyczącymi badanego materiału. Tylko po przeprowadzeniu badań degradacji w warunkach in vitro, możliwe jest przejście do kolejnego etapu, jakim są badania in vivo. Przeprowadzając badania związane z degradacją tworzywa należy pamiętać, że ocenie poddawany jest zarówno sam materiał, jak i środowisko, w którym przebywał. Oznaczania produktów degradacji dokonuje się z wykorzystaniem metod z zakresu chemii analitycznej oraz inżynierii materiałowej. W momencie stwierdzenia zmian w materiale po badaniach degradacji należy ocenić go pod kątem zmian morfologii powierzchni, zmian biochemicznych oraz właściwości chemicznych i fizykochemicznych [5]. Ważne jest, aby w raporcie końcowym opisać zastosowaną metodę, jak i wszelkie normy, z których korzystano. Ponadto, protokół powinien zawierać informacje dotyczące identyfikacji i charakterystyki badanego materiału oraz mechanizmu i produktów jego degradacji.

do tego czasu lub krócej, wymagana jest ocena czterokrotna. Osobnym przypadkiem są polimery resorbowalne, dla których kontrolę prowadzi się do momentu utraty spójności materiału. Degradację w czasie przyspieszonym przeprowadza się w temperaturze wyższej niż 37°C, ale poniżej poziomu rozpuszczania bądź topienia się materiału, dlatego też temperatura ta jest ściśle powiązana z rodzajem badanego polimeru i wynosi średnio około 70 ± 2°C [5]. Dla materiałów bądź wyrobów, które pozostawać mają w organizmie ludzkim powyżej 30 dni, kontrolę stopnia degradacji należy przeprowadzić po 2 i 60 dniach, a dla wyrobów, które pozostawać mają krócej – po 2 i 7 dniach. Przedstawione zakresy mają charakter informacyjny; właściwy czas ustalany jest w zależności od rodzaju materiału lub planowanego zużycia wyrobu.

W normie zawarto również informację o rodzaju medium, które zależy głównie od mechanizmu degradacji oraz minimalnej liczby próbek i materiałów odniesienia. Końcowy raport zawiera informację o ewentualnym ubytku masy oraz zmianach w masie cząsteczkowej. Wykonanie badań w środowisku symulowaW zależności od rodzaju tworzywa stosuje się konkretne normy: nym jest zależne od tego, czy wykryte zostaną zmiany w badaniu dla materiałów metalowych – ISO 10993-15, ceramicznych – ISO w czasie przyspieszonym. 10993-14 i polimerowych – ISO 10993-13. Dodatkowo korzysta się jeszcze z norm powiązanych z konkretną grupą użytkową – np. Norma PN – EN ISO 10993-13 jest normą podstawową. Jej uzudla implantów okulistycznych jest to norma ISO 11979-6:2014. pełnienie stanowią normy szczegółowe, w których przedstawiono bardziej precyzyjne badania powiązane z konkretnym implantem bądź wyrobem medycznym. Istotny jest zatem dokładny przegląd IIDEGRADACJA POLIMERÓW literaturowy, ponieważ to właśnie dzięki niemu określa się, jakie Materiały polimerowe są obecnie wykorzystywane w przemyśle normy i badania związane z degradacją powinny zostać wykonafarmaceutycznym, budowlanym, samochodowym, papierniczym ne, przez co możliwe będzie rozpoczęcie badań w środowisku in czy spożywczym, dlatego tak istotne jest określenie sposobu ich vivo. degradacji oraz oznaczenie jakościowe i ilościowe powstałych produktów [6]. W przypadku materiałów polimerowych przezna- IIBADANIA CYTOTOKSYCZNOŚCI czonych do implantacji, norma [7] podaje dwie metody badań – degradację w czasie rzeczywistym oraz w czasie przyspieszo- Kolejnym niezwykle ważnym etapem są badania związane z cynym. Degradacja w czasie przyspieszonym – metoda skriningowa totoksycznym działaniem materiału na komórki biorcy. W tym –wykorzystywana jest jako metoda przesiewowa, a degradacja celu wykorzystywane są odpowiednie linie komórkowe, których w czasie rzeczywistym przeprowadzana jest w środowisku sy- główne zalety to stabilność i homogenność [10]. W zależności od mulowanym. Proces degradacji może zachodzić pod wpływem wyrobu medycznego bądź przeznaczenia implantu wybierane są wielu czynników, takich jak promieniowanie jonizujące, ultradź- konkretne linie komórkowe, takie jak chondrocyty, osteoblasty więki, powietrze, enzymy czy bakterie. Wynikiem zaś jest utrata czy fibroblasty, dzięki czemu badania są niezwykle precyzyjne. masy molowej, tworzenie się bądź sieciowanie nowych struktur, Co prawda, badania cytotoksyczności in vitro nie oddają w pełni jak również utworzenie wolnych makrorodników [6, 8, 9]. Zaleceń działania toksycznego in vivo, jednak mogą być doskonałą wskanormy nie stosuje się jednak dla polimerów, które rozpadają się zówką dotyczącą mechanizmu oddziaływania na komórkę [11]. pod wpływem przyłożonego obciążenia bądź promieniowania Podstawową normą, która określa warunki i sposób prowadzenia elektromagnetycznego. badań jest norma PN-EN ISO 10993-5:2009, Biologiczna ocena wyrobów medycznych – Część 5: Badania cytotoksyczności in viDegradację w czasie rzeczywistym należy prowadzić w tempera- tro. Przewiduje ona trzy testy dla oceny wyrobów medycznych, turze 37 ± 1°C. Monitoring jej stopnia przeprowadza się po 1, 3, w zależności od rodzaju materiału i jego przeznaczenia. Są to 6 i 12 miesiącach dla wyrobów, które mają pozostawać w organi- odpowiednio: testy oparte o bezpośredni kontakt, test dyfuzji zmie powyżej 30 dni. Dla wyrobów pozostających w organizmie w agarze oraz test na wyciągach. W normie określone zostały

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

również warunki przygotowania hodowli do poszczególnych testów, zalecane linie komórkowe, niezbędne ilości próby badanej i kontrolnej oraz warunki ich przygotowania, warunki ekstrakcji, rodzaj materiału, który należy zastosować jako kontrolę pozytywną i negatywną oraz kryteria oceny uzyskanych wyników. Opisane procedury pozwalają na dokonanie jakościowej i ilościowej oceny toksyczności. Przykładowo dla testu na wyciągach ocenia się zmiany morfologiczne komórek wywołane przez substancje wyekstrahowane z badanego materiału w odniesieniu do pięciostopniowej skali:

•

Testy cytotoksyczności przeprowadza się najczęściej z wykorzystaniem płytek 24- lub 96-dołkowych. Komórki są hodowane wraz z badanym materiałem od kilkunastu godzin do kilku dni, a następnie przeprowadza się właściwą ocenę. Pierwszym etapem jest określenie żywotności komórek i typów śmierci komórkowej. Żywotność komórek jest określana za pomocą testów kolorymetrycznych (przykładowo AlamarBlue), testu pinocytozy czerwieni obojętnej (NR) bądź testów, które wykorzystują barwniki fluore-

•

stopień 0 – wyrób nietoksyczny (możliwe jest występowanie pojedynczych ziarnistości wewnątrzplazmatycznych) stopień I – wyrób słabo toksyczny (pojedyncze komórki rozerwane, około 20% komórek zaokrąglonych, odklejających się) stopień II – wyrób umiarkowanie toksyczny (umiarkowana liza komórek, zahamowanie proliferacji w około 50%, około 50% komórek zaokrąglonych)

•

stopień III – wyrób średnio toksyczny (zahamowanie proliferacji, zaawansowana liza komórek, około 70% komórek zaokrąglonych, odklejających się) stopień IV – wyrób silnie toksyczny (hodowla prawie całkowicie zniszczona).

Podobnie wygląda ocena jakościowa dla testu dyfuzji w agarze i testu bezpośredniego kontaktu. Do oceny ilościowej zalecane jest wykonanie testu z czerwienią obojętną lub jego odmian, bądź testu tworzenia kolonii.

PLAST ECHO tonacja rynku

scencyjne jak i przeciwciała sprzężone z fluorochromami. Apop- odpowiedzi, w jakim stopniu badany materiał bądź wyrób metozę komórek można oceniać ilościowo, wykorzystując barwnik dyczny jest toksyczny dla organizmu. Pozytywne wyniki testów PI – jodek propidyny lub 7-AAD w połączeniu z aneksyną V. umożliwią również podjęcie badań in vivo. Aneksyna V (AnV) jest białkiem o masie cząsteczkowej 32–35 kDa, biorącym udział w przekazywaniu sygnałów i proliferacji komórki, homeostazie wapnia, regulacji transportu pęcherzykowego, jak i w oddziaływaniu z błoną komórkową. Ponadto charakteryzują ją silne właściwości antykoagulacyjne. Jej obecność wykazano w wielu komórkach organizmu – przykładowo w komórkach śródbłonka i mięśni gładkich naczyń krwionośnych, w limfocytach, makrofagach, na powierzchni erytrocytów czy płytkach krwi. Występuje ona także w komórkach kanalików dystalnych i nabłonku kłębuszków nerkowych [14–16]. Aneksyna V wykazuje wysokie powinowactwo do fosfatydyloseryny, która pojawia się na zewnętrznej stronie błony komórkowej w trakcie apoptozy [12].

IIBADANIA GENOTOKSYCZNOŚCI I RAKOTWÓRCZOŚCI BIOMATERIAŁÓW Współczesne badania rakotwórczości związków chemicznych zazwyczaj opierają się na badaniach epidemiologicznych, które charakteryzują się długim czasem trwania i wysoką ceną. Alternatywę dla nich mogą stanowić testy biologiczne. Badania rakotwórczości przeprowadzane na zwierzętach również są drogie, dyskusyjne pod względem etycznym, ale zajmują zdecydowanie mniej czasu niż badania epidemiologiczne.

Najczęściej stosowanym testem oznaczania aktywności cytotoskycznej w warunkach in vitro jest jednak test MTT, oparty na zdolności dehydrogenazy mitochondrialnej (enzymu) do przekształcenia soli tetrazolowej do nierozpuszczalnego formazanu. Kryształy formazanu rozpuszcza się w izopropanolu lub w DMSO, a następnie bada się intensywność zabarwienia w zakresie długości fal 492–570 nm. Jego ilość jest proporcjonalna do aktywności oksydacyjnej mitochondriów komórki, a w ściśle sprecyzowanych warunkach doświadczalnych do liczby żywych komórek w populacji [18]. Zarówno żywotność, jak i apoptozę można badać również z wykorzystaniem testu luminescencyjnego ViaLight [13]. Test ten polega na bioluminescencyjnym wykrywaniu komórkowego ATP, która stanowi miarę żywotności. Pomiar ATP jest najdokładniejszym, najbardziej skutecznym i bezpośrednim sposobem określania liczby żywych komórek w kulturze. Test można przeprowadzić na różnych luminometrach [17]. Innym sposobem jest wykonanie testu z użyciem odczynnika AlamarBlue, który zawiera przepuszczalny dla komórek, nietoksyczny i słabo fluorescencyjny niebieski barwnik wskazujący resazurynę. W teście następuje ilościowy pomiar proliferacji w komórkach ludzkich, zwierzęcych, bakteryjnych, grzybowych i mykobakteryjnych. Jest użyteczny nie tylko w testach żywotności komórek i oznaczeniach cytotoksyczności in vitro, ale również w testach biologicznych cytokin czy w monitorowaniu wzrostu komórek [19]. Kolejnym krokiem jest ocena morfologii komórek, której można dokonać z wykorzystaniem mikroskopii świetlnej, skaningowej, jak i transmisyjnej. Wykorzystuje się również mikroskopię elektronową. W następnych etapach należy oszacować zdolność komórek do przylegania do badanego biomateriału oraz zbadać ich zdolności do proliferacji i aktywności enzymatycznej. Dopiero po przeprowadzeniu tych procedur możliwe jest sformułowanie

W ostatnich latach do przewidywania działania kancerogennego i mutagennego związków chemicznych zaczęto wykorzystywać szybkie testy biologiczne oparte na drobnoustrojach. Zazwyczaj są one stosowane jako testy wstępne. Zgodnie z wytycznymi Organizacji Współpracy Ekonomicznej i Rozwoju (OECD) testy powinny być przeprowadzane dla substancji rozpuszczalnych. W przypadku substancji nierozpuszczalnych powinny zostać przeprowadzone modyfikacje tych metod. Pomimo wielu minusów, metody badania rakotwórczości i genotoksyczności powinny zostać przeprowadzone w przypadku biomateriałów, które mają mieć potencjalne zastosowanie w medycynie regeneracyjnej. Najczęściej należy wykonać kilka testów, ze względu na to że żaden z nich nie jest w stanie wykryć wszystkich typów genotoksyczności [20–22].

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

Jedną z zalecanych metod badania genotoksyczności jest test gennych pozwala określić stopień uszkodzeń materiału geneAmesa, który zgodnie z wytycznymi OECD TG 471, przeprowa- tycznego [27–30]. • dzany jest na histydyno-zależnych mutantach Salmonella typhimurium i opiera się na badaniu mutacji powrotnych. Działanie Literatura czynnika mutagennego na bakterie może powodować rewersję [1] Frączek-Szczypta A., Badania biozgodności materiałów implantacyjnych [w:] t. 4 Biomateriały pod red. W. Torbicza, R. Maniewskiego, A. Lieberta, L. Granickiej, Akademicka Oficyna Wydawnicza mutacji, dającą w efekcie przywrócenie funkcjonalnego genu. EXIT, Warszawa 2016, s. 18–22 Formy prototroficzne są zdolne do wzrostu na podłożu nieza- [2] Piekła S., Paluch D., Staniszewska-Kuś J., Solski L., Lewandowska-Szumiel M., Badania biozgodności materiałów implantacyjnych [w:] t. 4 Biomateriały pod red. Macieja Nałęcza, Akademicka wierającym histydyny. Do oceny mutagenności mogą być również Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa 2003, s. 426–481 Janus A., Rybak Z., Miejsce diagnostyki laboratoryjnej w badaniu biozgodności biomateriałów, wykorzystywane szczepy E. coli lacZ-, które syntetyzują nieaktyw- [3] „Polim. Med.” 2013, 43, 3, s. 205–211 ną formę beta-galoktozydazy [23–26]. [4] PN – EN ISO 10993-9: 2010 Biologiczna ocena wyrobów medycznych – Część 9: Ramowy plan identyfikacji i oznaczania ilościowego potencjalnych produktów degradacji

Inną metodą badania genotoksyczności jest test mutacji genu kinazy tymidynowej na komórkach chłoniaka myszy, który pozwala na ocenę genotoksyczności wielu substancji chemicznych. Mysie

[5] Stodolak-Zych E., Badanie procesów degradacji biomateriałów implantacyjnych [w:] t. 4 Biomateriały pod red. W. Torbicza, R. Maniewskiego, A. Lieberta, L. Granickiej, Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa 2016, t. 4, s. 23–26 [6] Grabowska B., Biodegradacja tworzy polimerowych, „Arch. Foundry Eng.”, Special Issue, 2010, 2, s. 57–60 [7] PN – EN ISO 10993-13: 2010 Biologiczna ocena wyrobów medycznych – Część 13: Identyfikacja i oznaczanie ilościowe produktów degradacji wyrobów medycznych z polimerów [8] Stachurek I., Problemy z biodegradacją tworzyw sztucznych w środowisku, wyd. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, Katowice 2012, s. 74–108 [9] Jachowicz T., Sikora R., Metody prognozowania zmian właściwości wytworów z tworzyw polimerowych, „Polimery”, 2006, 3, s. 177–185 [10] Wójtowicz A., Linie komórkowe [w]: Hodowla komórek i tkanek pod red. S. Stokłosowa, Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2004, s. 140–156 [11] Anuszewska E.L., Badanie aktywności cytotoksycznej produktów leczniczych i wyrobów medycznych, „Gazeta Farmaceutyczna”, 2010, 5, s. 36–38 [12] Lecoeur H., de Oliveira-Pinto L.M., Gougeon M.L., Multiparametric flow cytometric analysis of biochemical and functional events associated with apoptosis and oncosis using the 7-aminoactinomycin D assay, „J. Immunol Methods”, 2002, 265(1–2), s. 81–96 [13] Miret S., De Groene E.M., Klaffke W., Comparison of In Vitro Assays of Cellular Toxicity in the Human Hepatic Cell Line HepG2, „J. Biomol Screen”, 2006, 11(2), s. 184–193 [14] Jakubowska A., Kliś-Pstrusińska K., Znaczenie aneksyny V w chorobach nerek, „Postępy Hig Med Dosw”, 2015, 69, s. 153–157 [15] Lizarbe M.A., Barrasa J.I., Olmo N., Gavilanes F., Annexin-phospholipid interactions. Functional implications, „Int. J. Mol. Sci.”, 2013; 14: 2652–2683 [16] Marchewka Z., Low molecular weight biomarkers in the nephrotoxicity, „Adv. Clin. Exp. Med.”, 2006; 15: 1129–1138 [17] https://www.lonza.com/products-services/bio-research/assay-solutions/bioassays/cell-health-assays/vialight-plus-cell-proliferation-and-cytotoxicity-bioassay-kit.aspx [dostęp: 13.11.2017] [18] Baharith L.A., Al-Khouli A., Raab G.M., Cytotoxic assays for screening anticancer agents, „Stat. Med.”, 2006, 25(13):2323–39 [19] https://www.bio-rad-antibodies.com/alamarblue-cell-viability-assay-resazurin.html [dostęp: 13.11.2017] [20] Tice R.R., Agurel E., Anderson D., Burlinson B., Hartmann A., Kobayashi, Miyamae Y., Rojas E., Sasaki Y.F., Single cell gel/comet assay: Guideline for in vitro and in vivo genetic toxicology testing, „Environ. Mol. Mutagen.”, 2000, 35: 206–221 [21] Nakamura T., Shimizu Y., Takimoto Y., Tsuda T., Li Y.H., Kiyotani T., Teramachi M., Hyon S.H., Ikada Y., Nishiya K., Biodegradation and tumorigenicity of implanted plates made from a copolymer of epsilon-caprolactone and L-lactide in rat, „J. Biomed. Mater. Res.”, 1998, 42(4): 475–84 [22] Granados-Hernández M.V., Serrano-Bello J., Montesinos J.J., Alvarez-Gayosso C., Medina-Velázquez L.A., Alvarez-Fregoso O., Alvarez-Perez M.A., In vitro and in vivo biological characterization of poly(lactic acid) fiber scaffolds synthesized by air jet spinning, „J. Biomed. Mater. Res. B. Appl. Biomater.”, 2017, 30. doi: 10.1002/jbm.b.34053

komórki nowotworowe są hodowane w środowisku zawierającym czynnik toksyczny. Obecność kinazy tymidynowej pozwala na wbudowywanie tymidyny lub jej analogów do materiału genetycznego. Dodanie do pożywki hodowlanej trójfluorotymidyny (TFT) pozwala wyselekcjonować mutanty komórek, które nabywają zdolności namnażania się w obecności TFT [26]. Zgodnie z wytycznymi OECD i normy PN-EN ISO 10993-3:201412, w celu badania genotoksyczności należy przeprowadzić analizę mikrojąder, które stanowią fragmenty chromosomów. Obecność mikrojąder świadczy o nieprawidłowościach podczas podziału komórkowego. W praktyce test przeprowadza się na liniach komórkowych jajnika chomika chińskiego CHO-K1. Analiza cytogenetyczna komórek poddanych działaniu substancji muta-

[23] Shin H.J., Cho H.G., Park C.K., Park K.H., Lim H.B., Comparative In Vitro Biological Toxicity of Four Kinds of Air Pollution Particles, „Toxicol. Res.”, 2017, 33(4): 305–313. doi: 10.5487/TR.2017.33.4.305 [24] de Mello Silva Oliveira N., Reis Resende M., Alexandre Morales D., de Ragão Umbuzeiro G., Boriollo M.F.G., In vitro mutagenicity assay (Ames test) and phytochemical characterization of seeds oil of Helianthus annuus Linné (sunflower), „Toxicol. Rep.”, 2016, 3:733–739. doi: 10.1016/j. toxrep.2016.09.006 [25] Bełcik M.K., Piekarska K., Badania genotoksyczności próbek środowiskowych na przykładzie testów wykorzystujących szczep Salmonella typhimurium, s. 37–44 [w:] Interdyscyplinarne zagadnienia w inżynierii i ochronie środowiska, red. A. Kotowski, K. Piekarska, B. Kaźmierczak [26] Czeczot H., Rahden-Staroń I., Wybrane krótkoterminowe testy bakteryjne i na organizmach eukariotycznych stosowane do oceny genotoksyczności środowiskowych zanieczyszczeń chemicznych, „Roczn. PZH”, 1997; 48: 317–36 [27] Graça D., Louro H., Santos J., Dias K., Almeida A.J., Gonçalves L., Silva M.J., Bettencourt A., Toxicity screening of a novel poly(methylmethacrylate)-Eudragit nanocarrier on L929 fibroblasts, „Toxicol. Lett.”, 2017, 276: 129–137. doi: 10.1016/j.toxlet.2017.05.017 [28] Séverin I., Lionti K., Dahbi L., Loriot C., Toury B., Chagnon M.C., In vitro toxicity assessment of extracts derived from sol-gel coatings on polycarbonate intended to be used in food contact applications, „Food. Chem. Toxicol.”, 2016, 93: 51–7. doi: 10.1016/j.fct.2016.04.025 [29] Norma PN-EN ISO 10993-3:2014-12: Biologiczna ocena wyrobów medycznych – Część 3: Badania genotoksyczności, rakotwórczości i toksyczności reprodukcyjnej [30] Doherty A.T., The in vitro micronucleus assay, „Methods Mol. Biol.”, 2012, 817:121-41. doi: 10.1007/978-1-61779-421-6_7

PLAST ECHO tonacja rynku

PODATEK OD PLASTIKU STAŁ SIĘ FAKTEM 800 euro za każdą tonę wytworzonych i niepoddanych recyklingowi opakowań z tworzyw sztucznych od 2021 r. trafi do unijnej kasy. Rada Unii Europejskiej tzw. podatek od plastiku przeznaczy na walkę ze skutkami pandemii COVID-19. Opłata za opakowania plastikowe wytworzone w kraju członkowskim niepoddane recyklingowi, czyli tzw. plastic tax, obowiązuje od 1 stycznia 2021 r. i ma charakter retroaktywny. Co oznacza, że niezależnie od terminu przyjęcia unijnej decyzji przez dany kraj członkowski, opłata naliczy się automatycznie od początku roku. Polsce przyznano ryczałtową zniżkę w wysokości 117 mln euro. Każde euro powyżej wskazanej kwoty trafi do unijnego budżetu. Tym samym Unia może zobowiązać Polskę do zapłaty nawet 2 mld złotych podatku za bieżący rok. – Naszym zdaniem polski rząd przeniesie całość kosztów plastic levy na producentów opakowań z tworzyw sztucznych w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Branża recyklerska czeka na rozporządzenie w tej sprawie. Takie rozwiązanie skłoni producentów plastikowych opakowań, głównie z zagranicznym kapitałem, do sięgania po wytwarzane w Polsce recyklaty, zwiększy też popyt na rodzime surowce wtórne. Uważamy, że przy obecnym deficycie nie można obciążać kosztami daniny od tworzyw sztucznych budżetu państwa. Tym bardziej, że UE już przymierza się do wprowadzenia obowiązku używania 30% granulatu z surowców z recyklingu w produkcji opakowań

– wyjaśnia Szymon Dziak-Czekan, prezes ty w opakowaniach. Konsekwencją takich Stowarzyszenia „Polski Recykling”. „oszczędności” jest brak dofinansowania do recyklingu odpadów w Polsce i marRecyklerzy zwracają uwagę na braki obec- nowanie tysięcy ton odpadów, których nego systemu gospodarki odpadami w Pol- bez dopłat nie opłaca się przedsiębiorcom sce oraz pozorne działanie organizacji od- przetwarzać – wyjaśnia Zbigniew Trejdezysku, co powoduje niedofinansowanie rowski, właściciel firmy Conkret. rodzimej branży recyklerskiej, ale również podnosi koszty wywozu śmieci w gminach. Unia Europejska zakłada, że państwa członkowskie wykorzystają wypracowany – Statystyczny Polak produkuje rocznie w dyrektywie mechanizm jako zachętę około 312 kilogramów odpadów komunal- do zmniejszenia zużycia jednorazowych nych. Mnożąc tę wartość przez liczbę oby- produktów z tworzyw sztucznych oraz prowateli (38 mln) daje to sumę blisko 12 mln mowania recyklingu i gospodarki o obiegu ton odpadów komunalnych rocznie. Z mo- zamkniętym. ich szacunków wynika, że 25% z tego stanowią odpady z tworzyw sztucznych, za- – Polska powinna implementować unijne tem okazuje się, że produkujemy rocznie prawo w taki sposób, żeby stymulować in3 mln ton tego rodzaju śmieci. Masę tych nowację w zakresie wykorzystywania ododpadów musimy pomnożyć przez dwa, padów w produkcji opakowań z tworzyw ze względu na zawartość zanieczyszczeń, sztucznych, włączając recyklaty ponownie bo w Polsce segregacja bardzo kuleje; do produkcji. Odciąży to budżet Polski daje to sumę około 6 mln ton odpadów i samorządów oraz oszczędzi środowisko komunalnych z tworzyw sztucznych prze- naturalne. W przeciwnym wypadku będzie jeżdżających przez wagi instalacji komu- to narzędzie typowo fiskalne; nie wesnalnych. Jeśli pomnożymy tę masę przez prze polskiego recyklingu ani gospodarki, średnią stawkę opłaty opakowaniowej a pieniądze zamiast do polskich firm recyobowiązującej w innych krajach UE, któ- klerskich trafią do Unii – zaznacza Szymon ra wynosi 600 euro, to otrzymamy kwotę Dziak-Czekan. 3,6 mld euro. Po przeliczeniu na złotówki mamy zaś kwotę blisko 15 mld złotych Decyzją Rady Unii Europejskiej nr i takie środki powinny być przekazywane 2020/2053 z 14 grudnia 2020 r., dodatkood wprowadzających produkty w opako- we środki własne w budżecie Unii pozyskawaniach na rynek do organizacji odzysku. ne z tzw. plastic tax zostaną przeznaczone Aktualnie łączna kwota jaką pobierają na walkę ze skutkami COVID-19. Metodę organizacje odzysku od tych podmiotów obliczenia wielkości wytworzonej i zrecywynosi w przybliżeniu 32 mln złotych. klowanej określa w oparciu o Dyrektywę Różnica pomiędzy tymi liczbami zostaje 94/62/WE rozporządzenie Rady ustanazaś na kontach wprowadzających produk- wiające środki wykonawcze dla Decyzji. •

WWW.PLASTECHO.COM

PARTNER DZIAŁU

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9 49

IISTANOWISKO PZPTS W SPRAWIE PLASTIC TAX

W dniach 17–21 lipca 2021 r. Rada Europejska podjęła decyzję dotyczącą zmian w systemie finansowania budżetu UE, która została ostatecznie potwierdzona na posiedzeniu 10 grudnia 2020 r. W rezultacie tej decyzji nowa kategoria wpłaty do budżetu UE, oparta na masie odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddanych recyklingowi (tzw. podatek od plastiku), została wprowadzona od 1 stycznia 2021 r. Ze względu na konieczność ratyfikacji przepisów dotyczących finansowania budżetu UE, wpłaty z tytułu nowego obciążenia będą dokonywane począwszy od 2022 r., jednakże ich skutki finansowe zostaną retroaktywnie rozliczone od 1 stycznia 2021 r. Wysokość wpłaty ponoszonej przez państwa członkowskie będzie wynosiła 0,80 euro za każdy kilogram niepoddanych recyklingowi odpadów opakowań z tworzyw sztucznych w danym roku. W przypadku Polski wpłata dokonywana będzie z budżetu państwa przez Ministerstwo Finansów, tak jak odbywa się to do tej pory w odniesieniu do pozostałych elementów składki członkowskiej. Natomiast dane statystyczne stanowiące podstawę wyliczenia wysokości składki pochodzić będą z Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Co najważniejsze, polski rząd nie przewiduje obcią-

żania z tego tytułu ani konsumentów, ani producentów tworzyw czy opakowań wytwarzanych z tego surowca. Takie stanowisko znalazło oficjalne potwierdzenie w odpowiedzi, jakiej udzielił wiceminister finansów Piotr Patkowski na interpelację poselską (numer dokumentu 17 020). UE powiązała jeden strumień wkładów członkowskich bezpośrednio z poziomami niepoddanych recyklingowi opakowań plastikowych w tych krajach. Chodziło przypuszczalnie o odpowiednie zaadresowanie tego problemu w odniesieniu do szerokich planów UE w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Podstawowym zadaniem tych, jak i innych udziałów jest wygenerowanie strumienia gotówki bezpośrednio do budżetu UE, poważnie osłabionego zarówno przez brexit, jak i przez kredyt zaciągnięty na wsparcie gospodarki wspólnoty nadwyrężonej przez pandemię koronawirusa (obsługa długu na Plan Odbudowy). Szacuje się, że wpływy do budżetu Unii Europejskiej z podatku od plastiku wyniosą 3 mld euro rocznie. Wysokość wkładu Polski szacuje się na około 429 mln Euro pomniejszone o 117 mln euro z tytułu rabatu. Jest on związany z niższym PKB na mieszkańca w naszym kraju od średniej UE.

PLAST ECHO Brzmienie Otoczenia

PARTNER DZIAŁU

IIEUROPEAN LIGHTWEIGHT CLUSTER ALLIANCE

Bydgoski Klaster Przemysłowy jest jednym z partnerów projektu pn. European Lightweight Cluster Alliance, który uzyskał dofinansowanie w ramach programu COSME Cluster Go International. Projekt powstał w ramach sieci ELCA (www.elcanetwork.eu) zrzeszającej europejskie podmioty zajmujące się tematyką struktur lekkich (lightweight). Liderem projektu jest AMZ (Automotive Supplier Network Saxony), a pozostałymi partnerami są: Bydgoski Klaster Przemysłowy, CLUSTER-MECH (Associazione Clust-ER Meccatronica e Motoristica), MAV (Advanced Materials Cluster of Catalonia) i PLA (Plastipolis). Bydgoski Klaster Przemysłowy jest jedyną polską organizacją wchodzącą w skład tego międzynarodowego konsorcjum.

wacyjnych rozwiązań. Na rynkach rozwijających się (Indie i kraje Ameryki Łacińskiej traktowane są jako punkt odniesienia) oferowane będą działania zorientowane na badania w celu nawiązania współpracy badawczo-rozwojowej.

Działania podejmowane w trakcie trwania projektu opierają się na trzech fazach. W pierwszej zostanie dokonana analiza rynku, możliwości współpracy i nawiązania partnerstwa. W drugiej fazie zostaną zorganizowane 22 misje gospodarcze do wymienionych regionów w celu nawiązania współpracy i porozumień biznesowych oraz 18 krajowych i regionalnych wydarzeń związanych z tematyką projektu. Na podstawie wiedzy zdobytej w obu fazach, trzeci etap projektu polegać będzie na opracowaniu wspólnej Realizacja projektu rozpoczęła się 1 września 2020 r. i trwać bę- strategii internacjonalizacji i utworzeniu wspólnej marki Lighdzie 24 miesiące. Jego celem jest przygotowanie międzynarodo- tweight made in Europe. wej strategii marketingowej, rozwój współpracy między firmami członkowskimi wszystkich klastrów, przygotowanie wspólnej Wkrótce zostanie uruchomiona oficjalna strona internetowa, oferty i nawiązywanie kontaktów z koncernami różnych gałęzi na której można będzie znaleźć wszystkie informacje na temat przemysłu transportowego oraz wypromowanie europejskich roz- projektu i na bieżąco śledzić działania podejmowane w ramach wiązań w zakresie struktur lekkich w transporcie, co ma się przy- niego. W najbliższych tygodniach ruszy również kampania inforczynić do zmniejszenia emisji CO2 i zwiększenia recyklingu, a tym macyjna na portalach LinkedIn i ResearchGate. Zachęcamy do samym wpisuje się w koncepcję gospodarki obiegu zamkniętego. śledzenia strony www.elcainternationalization.eu. Współcześnie transport odpowiada za 24% bezpośredniej emisji CO2 pochodzącej ze spalania paliw. Zmniejszając wagę części i komponentów pojazdów, sektor transportowy jest w stanie sprostać temu wyzwaniu; np. poprzez obniżenie masy samochodu osobowego o 100 kilogramów zmniejszona jest emisja CO2 o tyle samo co 8 g/km2. W ostatnich latach europejski przemysł zaczął silnie wdrażać struktury lightweight, jednak wciąż nie wykorzystuje swojego pełnego potencjału w skali globalnej. W tym celu w ramach projektu opracowana zostanie wspólna strategia marketingowa na rzecz internacjonalizacji klastrów poprzez ukierunkowanie działań na dwa rodzaje rynków poza UE. Na rynkach rozwiniętych (USA i Japonia traktowane są jako punkty wyjścia) działania będą polegać na komercjalizacji inno-

PARTNER DZIAŁU

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9 51

IIRECYCLASS: NOWY PROTOKÓŁ OCENY MOŻLIWOŚCI RECYKLINGU Protokół oceny możliwości recyklingu dla folii wykonanych z PP przeznaczony jest dla firm, które chcą sprawdzić, czy oferowane przez nie polipropylenowe opakowania elastyczne są zgodne z wytycznymi dotyczącymi recyklingu odpadów ze źródeł pokonsumenckich.

– Folia PP o innowacyjnych właściwościach przejdzie etapy obróbki wstępnej, wytłaczania i przetwarzania, które określą poziom zgodności tych innowacji ze strumieniem folii PP – komentuje Achim Grefenstein, starszy wiceprezes ds. badań i rozwoju w Constantia Flexibles GmbH.

– Z 18% udziałem wśród wszystkich folii wprowadzanych na rynek UE, tworzywa elastyczne PP mają ogromny potencjał do ponownego przetworzenia nie tylko w rury i produkty formowane wtryskowo, ale również w folie – mówi Werner Kruschitz, przewodniczący komitetu technicznego Recyclass PP – Poza zwiększeniem poziomu zbiórki, zapewnienie możliwości recyklingu tych tworzyw jest niezbędne, by poprawić zarządzanie nimi w końcowej fazie cyklu ich życia oraz by „odblokować” nowy rynek przetwórstwa, który nie jest jeszcze w pełni ugruntowany – dodaje.

– Protokół ma na celu jak najdokładniejsze przedstawienie, w jaki sposób proces recyklingu PP powinien przebiegać na skalę przemysłową, aby umożliwić recykling folii PP w zastosowaniach o wysokiej wartości – dodaje Auli Nummila-Pakarinen, kierownik ds. aplikacji technologii w firmie Borealis.

Protokół poddaje ocenie m.in.: warstwy i powłoki niewykonane z PP, elementy mocowania ze sztywnego PP oraz te niewykonane z PP, papierowe etykiety, technologie związane z klejami i farbami drukarskimi, kompatybilizatory i inne elementy opakowania. Dokument ten uzupełnia istniejący protokół oceny możliwości recyProtokół zawiera obszerną metodologię, która pozwala na spraw- klingu dla pojemników z PP i wyznacza jasny kierunek odnośnie dzenie, czy innowacyjne opakowanie podlegające analizie nie bę- do tego, w jaki sposób zwiększyć wskaźniki recyklingu opakowań dzie miało negatywnego wpływu na materiał wyjściowy. z PP w Europie.

PLAST ECHO Brzmienie Otoczenia

PARTNER DZIAŁU

IIEUROPEJSCY PRODUCENCI RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH Z ZADOWOLENIEM PRZYJĘLI NOWĄ DYREKTYWĘ W SPRAWIE WODY PITNEJ Organizacja branżowa TEPPFA, będąca przedstawicielem europejskich producentów rur i kształtek z tworzyw sztucznych, z zadowoleniem przyjęła zmienioną dyrektywę w sprawie wody pitnej (DWD), zatwierdzoną na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego 15 grudnia 2020 r. Zatwierdzona przez Parlament dyrektywa zapewni lepszy dostęp do wysokiej jakości wody wodociągowej, także osobom znajdującym się w trudnej sytuacji. Po raz pierwszy postawione zostały ujednolicone wymagania dla materiałów mających kontakt z wodą pitną, w tym systemów rur z tworzyw sztucznych. Monitorowanie i poprawa jakości wody wodociągowej Woda z kranu powinna nadawać się do bezpośredniego spożycia i należy do tego zachęcać. W tym celu trzeba poprawić jakość wody wodociągowej poprzez wprowadzenie bardziej rygorystycznych limitów dla niektórych zanieczyszczeń, np. ołowiu. Do początku 2022 r. Komisja sporządzi wykaz substancji lub związków, których wpływ na zdrowie ludzkie budzi obawy społeczne lub naukowe, a następnie będzie go monitorować. W wykazie znajdą się m.in. środki farmaceutyczne, związki zaburzające gospodarkę hormonalną i mikrodrobiny plastiku. Państwa członkowskie będą pilnować, aby środki podejmowane w celu wdrożenia nowych norm opierały się na zasadzie ostrożności i w żadnym wypadku nie prowadziły do pogorszenia obecnej jakości wody pitnej. Nowe przepisy mają zapewnić wysoką jakość wody wodociągowej w całej UE. Dyrektywa stanowi odpowiedź na inicjatywę obywatelską „Right2Water” na rzecz poprawy dostępu wszystkich Europejczyków do bezpiecznej wody pitnej, podpisaną przez ponad 1,8 mln osób. Tym samym jest to pierwsza europejska inicjatywa obywatelska, która stała się prawem.

i poprawę jakości wody pitnej, dostępu do niej, jak i jakości systemów zaopatrzenia w wodę i jej dystrybucji, takich jak systemy rur z tworzyw sztucznych – powiedział Ilari Aho, przewodniczący Grupy Roboczej TEPPFA ds. Wody Pitnej.

IINOWY EUROPEJSKI BAUHAUS

Inicjatywa Nowy Europejski Bauhaus łączy strategię Europejskiego Zielonego Ładu z naszą przestrzenią życiową. Nowy Europejski Bauhaus to projekt ekologiczno-gospodarczo-kulturalny, który ma zmienić to, jak budujemy i planujemy przestrzeń w mieście. Jego najważniejszymi wartościami są zrównoważony rozwój, esPaństwa członkowskie będą zapewniać nieodpłatny dostęp do tetyka i włączenie społeczne. W fazie projektowej KE zamierza wody pitnej w budynkach publicznych. Klienci restauracji, sto- zaprosić do współtworzenia nowego Bauhausu obywateli UE. łówek i usług gastronomicznych powinni otrzymywać wodę do picia za darmo lub za niską opłatą. Państwa członkowskie powin- Jednym z elementów fazy projektowej będzie pierwsza edycja ny również starać się poprawić dostęp do wody bieżącej grupom konkursu o nagrodę Nowego Europejskiego Bauhausu, którą Koznajdującym się w trudnej sytuacji, takim jak uchodźcy, społecz- misja przeprowadzi tej wiosny. Jesienią tego roku KE opublikuje ności koczownicze, bezdomni i grupy mniejszościowe. zaproszenia do składania wniosków na realizację pomysłów zgłoszonych w ramach nowego europejskiego Bauhausu. Mają zostać – Po kilku latach intensywnej pracy, Parlament Europejski osta- zrealizowane w co najmniej 5 miejscach w państwach członkowtecznie przyjął nowelizację ambitnej dyrektywy w sprawie wody skich UE poprzez wykorzystanie środków unijnych na poziomie pitnej. TEPPFA wspiera wszelkie wysiłki mające na celu ochronę krajowym i regionalnym.

PARTNER DZIAŁU

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9 53

IIŁAŃCUCH WARTOŚCI TWORZYW SZTUCZNYCH NA DRODZE DO ZEROWYCH STRAT GRANULATU Niezamierzone straty granulatu z tworzyw sztucznych mogą występować na wszystkich etapach łańcucha wartości, pomimo stosowania aktualnych, standardowych środków kontroli w zakresie ochrony środowiska, bezpieczeństwa i zarządzania jakością. Program Operation Clean Sweep (OCS) opracowano w celu pomocy firmom w kwestii zaradzenia stratom granulatu, prezentując szereg kluczowych zaleceń.

i możliwych do wdrożenia środków, które pozwolą osiągnąć nam cel zerowej straty granulatów. Wielu członków EuPC, reprezentujących głównie SME, krajowe stowarzyszenia tworzyw sztucznych i poszczególne sektory, przystąpiło już do OCS i aktywnie promuje program wśród zrzeszanych przez siebie przedsiębiorstw. Projekt ten przenosi przemysł przetwórstwa, masterbatchy i compoundów tworzyw sztucznych na kolejny poziom, dodatkowo wspierając sektor na terenie całej Europy w demonstrowaniu rozsądnego Dwaj główni uczestnicy europejskiego łańcucha wartości two- zarządzania środowiskowego – dodaje Alexandre Dangis, dyrekrzyw sztucznych podpisali porozumienie o współpracy w celu tor zarządzający EuPC. wspólnego stworzenia do 2022 r. systemu certyfikacji, którego celem będzie kontrolowanie strat granulatu w całym łańcuchu Porozumienie zostało podpisane przez EuPC, stowarzyszenie eudostaw tworzyw sztucznych. Wszystkie firmy uczestniczące w pro- ropejskich przetwórców tworzyw sztucznych oraz PlasticsEurogramie będą poddawane regularnym audytom, przeprowadza- pe, organizację branżową reprezentującą producentów tworzyw nym przez akredytowane jednostki, w celu ustalenia ich zgod- sztucznych w Europie. Współpraca ta będzie także korzystać ności z wymogami OCS. Będzie to również wspierać efektywną, z ekspertyz dotyczących programu Safety & Quality Assessment zharmonizowaną i wymierną implementację systemu. for Sustainability in chemicals transports (SQAS) podczas tworzenia europejskiego systemu certyfikacji OCS. Zarówno Plastic– Jestem dumna, że mogę uczestniczyć w tym znaczącym kroku sEurope jak i EuPC będą współpracować z innymi uczestnikami naprzód wykonanym przez branżę, a także w jej ciągłym zaanga- łańcucha wartości tworzyw sztucznych w trakcie opracowyważowaniu w walkę z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi. nia programu. Wspólnie z łańcuchem wartości tworzyw sztucznych opracowujemy pierwszy europejski system certyfikacji OCS, pozwalający na- Wsparcie łańcucha wartości tworzyw sztucznych dla OCS nieszym członkom i podmiotom z całego łańcucha wartości zajmują- ustannie rośnie; liczba sygnatariuszy jest bliska 1200, a wśród cym się granulatami na przejrzyste i wspólne zademonstrowanie nich znajdują się 3 główne europejskie porty obsługujące graswoich wysiłków podejmowanych w zakresie zerowych środowi- nulaty tworzyw sztucznych – Kartagena, Tarragona (Hiszpania) skowych strat granulatu – mówi Virginia Janssens, dyrektor zarzą- i Felixstowe (UK). Co więcej, PlasticsEurope osiągnęło ważny kadzająca PlasticsEurope. mień milowy, rozszerzając udział w OCS do 100% jego członków, w przypadku których zobowiązanie to ma zastosowanie. Jest to – Globalny problem strat granulatu może zostać rozwiązany wy- rezultat decyzji podjętej przez PlasticsEurope, w wyniku której łącznie poprzez podjęcie wspólnych działań. Razem ze wszystkimi OCS stało się obowiązkowe dla wszystkich zrzeszonych podmiofirmami zajmującymi się granulatami potrzebujemy konkretnych tów od 1 stycznia 2020 r.

PLAST ECHO materiał partnera

NIEUSTANNY ROZWÓJ: PRIORYTET FIRMY PLASMAQ Rok 2020 upłynął pod znakiem pandemii COVID-19. Pomimo faktu, że od lat pojawiały się głosy, iż scenariusz znany z filmów science fiction może się zrealizować, wybuch pandemii był dla światowej gospodarki zaskoczeniem. Wiele firm stanęło w obliczu nowych i poważnych wyzwań. Wpływ pandemii na ogólną sytuację społeczną i gospodarczą jest ogromny. Co więcej, wszystko wskazuje na to, że będziemy się z nim mierzyć przez kolejne miesiące. Pandemia nie spowolniła jednak rozwoju firmy Plasmaq. Owszem, ten rok nie należał do łatwych, a marcowy lockdown był dużym zaskoczeniem, utrudnieniem i momentem ogromnej niepewności. Jednak pod wieloma względami rok 2020 był dla Portugalczyków lepszy niż poprzedni. Zdecydowana większość klientów zrealizowała zaplanowane na ten rok inwestycje. Nawet w czasie najsurowszych restrykcji udało się uruchomić kolejne instalacje do recyklingu, w tym 4 w Polsce. W 2020 r. Plasmaq utrzymał swój status przedsiębiorstwa godnego zaufania, co zostało potwierdzone certyfikatem lidera małych

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

i średnich przedsiębiorstw przyznawanym przez organizację IAPMEI – Agencję Rozwoju Konkurencyjności i Innowacji (Instytut Wspierania Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Innowacji). Certyfikat ten przyznawany jest firmom, które m.in. wykażą w ciągu 3 kolejnych lat wzrost ekonomiczny rok do roku, posiadają wysoką wiarygodność finansową w ocenach towarzystw ubezpieczeniowo-gwarancyjnych oraz realizują strategie na rzecz wzrostu innowacyjności i wzmocnienia swojej konkurencyjności. W drugiej połowie 2020 r. zarząd sfinalizował zakup czynnej fabryki maszyn i konstrukcji stalowych działającej w mieście Pombal, oddalonym o 25 kilometrów od głównej siedziby Plasmaq. Tym sposobem firma zyskała dodatkowe 6 tys. m2 powierzchni produkcyjnej, kompletny, nowoczesny park maszynowy oraz dodatkowy zespół wykwalifikowanych pracowników. Inwestycja ta jest wyjściem naprzeciw potrzebom recyklerów oraz wymaganiom rynku przetwórstwa tworzyw sztucznych i ogólnie przemysłu. Dzięki przejęciu zakładu w Pombal, Plasmaq zyskał dodatkowe zaplecze technologiczne i moce produkcyjne, by zaspokoić zapotrzebowanie na maszyny niezawodne oraz będące częścią systemów wysoce zautomatyzowanych. Ponieważ w większości krajów Europy program studiów wyższych realizowany jest obecnie zdalnie, starszy z synów właścicieli Plasmaq ma od tego roku okazję i możliwość większego zaangażowania w działalność firmy. W latach poprzednich wielokrotnie uczestniczył w testach nowych maszyn i wykonywał konkretne zadania na warsztacie produkcyjnym. Dziś, dzięki tym doświadczeniom oraz na podbudowie zdobytej w trakcie dotychczasowych studiów wiedzy w zakresie inżynierii mechanicznej i budowy maszyn, wspiera działania marketingowe firmy, przygotowuje wizualizacje, layouty, a także tutoriale dla nowych klientów. •

nych ściśle pod potrzeby klienta. Firma rozpo-

wirówki, prasy śrubowe PLASCOMPACT, silo-

częła swoją działalność w latach 80-tych jako

sy i wszelkie urządzenie peryferyjne. Maszyny

dostawca urządzeń pomocniczych do przetwór-

produkcji Plasmaq pracują m.in. w Meksyku,

stwa tworzyw, takich jak taśmociągi, podajniki, Singapurze, Hiszpanii, Portugalii, Włoszech, separatory metali oraz serwis maszyn do recy-

Niemczech, UK, Rumunii, Słowacji i Polsce.

klingu. Od 1992 r., już jako rodzinna firma Plasmaq, dostarcza maszyny do recyklingu takie jak

Kontakt:

Plasmaq to portugalski producent rozwiązań do

gilotyny, sita obrotowe, młyny i szredery, myjki

tel.: +48 505 348 946

recyklingu, energooszczędnych i projektowa-

dynamiczne, myjki pionowe, wanny flotacyjne, comercial.pl@plasmaq.pt

PLAST ECHO GAMA Dostawców

SUROWCE

TWORZYWA WTÓRNE

TWORZYWA PIERWOTNE

GAMA DOSTAWCÓW

Besspol Sp. z o.o. Sp.k. ul. Sokola 10 86-031 Osielsko tel.: +48 52 381 32 31 handel@besspol.pl www.besspol.pl

Grupa Azoty ZAK S.A. ul. Mostowa 30A 47-220 Kędzierzyn Koźle tel.: +48 77 481 20 00 zak@grupaazoty.com www.oxoplast.com

K.D. Feddersen CEE GmbH Mariahilferstraße 103/4/62B A-1060 Wiedeń, Austria tel.: +48 795 860 110 dariusz.obarek@kdfeddersen.com www.kdfeddersen.com

LANXESS Central Eastern Europe s.r.o. Aleje Jerozolimskie 123 A, Millenium Plaza 02-017 Warszawa tel.: +48 22 460 8238 lanxess.cee@lanxess.com www.lanxess.pl

Nexeo Plastics Poland Sp. z o.o. ul. Ruchliwa 15 02-182 Warszawa tel.: +48 609 114 728 azbucki@nexeoplastics.com www.nexeoplastics.com

Plastoplan Polska Sp. z o.o. al. Księcia Józefa Poniatowskiego 1 03-901 Warszawa tel.: +48 22 295 92 31 biuro@plastoplan.pl www.plastoplan.pl

Polykemi AB Bronsgatan 8 271 21 Ystad, Szwecja tel.: +46 411 797 34 aleksander.kurszewski@polykemi.se www.polykemi.com

J.M. TRADE Jerzy Mróz ul. Wapienna 6/8 87-100 Toruń tel.: +48 692 442 940 jm@jmtrade.com.pl www.jmtrade.pl

ML Sp. z o.o. ul. Berylowa 7 82-310 Gronowo Górne tel.: +48 55 2350985 info@mlpolyolefins.com www.mlpolyolefins.com

BARWNIKI I ŚRODKI POMOCNICZE

RESINEX Poland Sp. z o.o. ul. Brechta 7 03-472 Warszawa tel.: +48 22 4416000 resinex.pl@resinex.com www.resinex.pl

SABIC Poland Sp. z o.o. ul. Komitetu Obrony Robotników 45A 02-146 Warszawa tel.: +48 22 4323732 piotr.kwiecien@sabic.com www.sabic.pl

Textilimpex Sp. z o.o. ul. Traugutta 25 90-113 Łódź tel.: +48 42 6361819 sekretariat@textilimpex.com.pl www.textilimpex.pl

Ampacet Polska Sp. z o.o. ul. Matuszewska 14 03-876 Warszawa tel.: +48 22 332 35 27 marketing.europe@ampacet.com www.ampacet.com

Bedeko Europe Sp. z o.o. Sp.k. S8 Business Park ul. Wojska Polskiego 7 05-850 Macierzysz tel.: +48 22 18 5555 0 contact@bedeko-europe.com www.bedeko-europe.com

GRAFE Polska Sp.z.o.o. ul. Oleska 85 42-700 Lubliniec tel.: +48 34 3513672 grafe@grafe.pl www.grafe.pl

WWW.PLASTECHO.COM

NR 2-2021 / 9

WYROBY DLA LOGISTYKI

SUROWCE CHEMICZNE

PCC Rokita S.A. ul. Sienkiewicza 4 56-120 Brzeg Dolny +48 71 794 2000 products@pcc.eu www.products.pcc.eu

LUTY 2021

Sumitomo (SHI) Demag Plastics Machinery Polska Sp. z o.o. ul. Jagiellońska 81/83 42-200 Częstochowa tel.: +48 34 370 95 40 sdpl.info@shi-g.com www.poland.sumitomo-shi-demag.eu

K&K Recykling System Sp. z o.o. ul. Szczepanowska 47 32-800 Brzesko tel.: +48 14 68 49 510 biuro@kkr.biz.pl www.kkr.biz.pl

Georg Utz Sp. z o.o. ul. Nowowiejska 34 55-080 Kąty Wrocławskie tel: +48 71 316 77 60 info.pl@utzgroup.com www.utzgroup.com

MASZYNY WTRYSKARKI Wittmann Battenfeld Polska Sp. z o.o. 05-825 Grodzisk Mazowiecki Adamowizna, ul. Radziejowicka 108 tel.: +48 22 7243807 info@wittmann-group.pl www.wittmann-group.com ARBURG Polska Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 233 02-495 Warszawa tel.: +48 22 72 38 650 poland@arburg.com www.arburg.pl

Asten Group Sp. z o.o. Bór 77/81 42-202 Częstochowa tel.: +48 34 3608877 biuro@plastigo.pl www.plastigo.pl

Dopak Sp. z o.o. ul. Sokalska 2 54-614 Wrocław tel.: +48 71 3584000 dopak@dopak.pl www.dopak.pl

MAPRO Polska S.A. ul. Złota 197 42-202 Częstochowa tel.: +48 887 040 045 biuro@mapropolska.pl www.mapropolska.pl

Koltex Plastic Recycling Systems Sp. z o.o. Sp.k. ul. Sokołowska 28 36-100 Kolbuszowa tel.: +48 17 227 36 82 biuro@koltexprs.com www.koltexprs.com

WYTŁACZARKI

POL-SERVICE Jacek Majcher ul. Budziwojska 90 35-317 Rzeszów tel.: +48 17 2293456 maszyny@pol-service.pl www.pol-service.pl

WW Ekochem Sp. z o.o. Sp.k. ul. Akacjowa 1, Głogowo 87-123 Dobrzejewice tel.: +48 56 6742005 biuro@wwekochem.com www.wwekochem.com

URZĄDZENIA DO RECYKLINGU

Argus Maszyny Sp. z o.o. ul. Żołnierzy I Dywizji Wojska Polskiego 98 84-230 Rumia tel: +48 533 202 141 biuro@argusmaszyny.pl www.argusmaszyny.pl

Plasmaq, Lda Zona Industrial da Barosa, Lt 8 Carreia de Água 2400 – 016 Leiria, Portugalia tel.: +48 505 348946 comercial.pl@plasmaq.pt www.plasmaq.pt

Master Colors Sp. z o.o. ul. Wędkarzy 5 51-050 Wrocław tel.: +48 71 3500525 biuro@mastercolors.com.pl www.mastercolors.com.pl

OPAKOWANIA

Jokey Poland Sp. z o.o. ul. Spacerowa 4 47-230 Kędzierzyn-Koźle tel.: +48 77 4060900 info@jokey.com www.jokey.com

Zainteresowany stałą obecnością w Gamie Dostawców? Logo, nazwa firmy, adres, telefon, e-mail, strona www, aktywne odnośniki w wersji elektronicznej Cena rocznego wpisu: 12 wydań × 400 PLN netto Skontaktuj się z nami: tel.: +48 530 704050 tel.: +48 530 206666 info@plastech.pl

PLAST ECHO Końcowy akord

KIM JEST BARBARA MILLICENT ROBERTS? Barbara Millicent Roberts narodziła się 9 marca 1959 r. w Willows w stanie Wisconsin. Była w swoim życiu pielęgniarką, astronautką, a nawet strażakiem. Garderobę dla niej projektowało 75 projektantów, chociaż pierwszym jej strojem był kostium kąpielowy w czarno-białe paski. Zanim jednak opowieść o Barbarze Roberts potoczy się dalej, cofnijmy się do drugiej dekady XX w., aby poznać bliżej jej matkę – Ruth Handler, z domu Moskowicz. Ruth urodziła się w Denver w Kolorado w 1916 r. i była dziesiątym dzieckiem żydowskich imigrantów z Polski, wychowywanym z powodu choroby matki głównie przez siostrę. Sytuacja materialna rodziny Moskowiczów nie pozwoliła jej na zdobycie wyższego wykształcenia i początkowo znalazła pracę jako sekretarka. W 1938 r. wyszła za mąż za Elliota Handlera, chłopaka poznanego jeszcze w liceum, z którym przeniosła się do Los Angeles. Elliot w początkach swojej kariery zafascynował się możliwościami, które oferował poli(metakrylan metylu), tworzywo po raz pierwszy wprowadzone na rynek w 1933 r. przez niemiecką firmę Röhm & Haas AG. Za namową żony Handler postanowił komercyjnie wykorzystać właściwości PMMA.

Jedną z cech Ruth Handler była zdolność przewidywania. Potrafiła analizować subtelne sygnały z rynku, identyfikować potrzeby i skutecznie je zaspokajać. Jedną z pierwszych zabawek firmy Mattel był plastikowy karabin maszynowy. Aby go wypromować, Ruth postanowiła zwrócić się bezpośrednio do użytkownika końcowego. W 1955 r. zabawka pojawiła się w sponsorowanym przez Mattel programie telewizyjnym „Klub Myszki Miki”, a po jego emisji tysiące chłopców poprosiło rodziców o zakup karabinu. I jakkolwiek ten chwyt sprzedażowy dzisiaj nas nie dziwi, był to zdecydowany przełom w ówczesnych dogmatach marketingowych. Koszt tej promocji wyniósł 500 tys. dolarów, i tyle w tamtym czasie wynosiła wartość firmy Mattel. Ruth Handler jak pokerzystka postawiła wszystko na jedną kartę i zaryzykowała całą przyszłość swojej firmy w ramach jednej kampanii reklamowej. Wykorzystując potęgę telewizji skierowała reklamę do dzieci, tym samym obchodząc problem „rozsądku” rodziców. Jakie są tego efekty, widzimy dzisiaj.

przykładnego życia – uganiała się za bogatymi mężczyznami, nosiła skąpe stroje, a jej znakiem rozpoznawczym był wysoki, ciasno upięty kucyk. W 1953 r. gazeta zdecydowała się wprowadzić na rynek lalkę Lilli, którą zaprojektował Max Weissbrodt z firmy zabawkowej O&M Hausser. Garderoba lalki zawierała bogatą kolekcję ubrań na każdą okazję, a także buty, biżuterię i torebki. Jej styl nie nawiązywał jednak do typowych fasonów noszonych w latach 50-tych. Kreacje były zbyt obcisłe i zbyt krótkie, a dekolty głębokie. Lalki Bild Lilli były dostępne w dwóch rozmiarach: 30 centymetrów i 19 centymetrów. Większa kosztowała 12 marek, zaś mniejsza 7,5 marki, co przy średniej pensji wynoszącej od 200 do 400 marek oznaczało, że mało kogo było stać na kupno takiej lalki dla dziecka. Były one kupowane więc głównie przez mężczyzn jako żartobliwe prezenty, a znaleźć je można było w sklepach tytoniowych lub kioskach sprzedających kwiaty, czekoladki i inne drobne upominki. Jednak kiedy Ruth Handler wzięła do ręki lalkę Bild Lilli, zrozumiała że oto trzyma w rękach wymarzoną zabawkę dla nastoletniej amerykańskiej dziewczynki – nie bobasa, nie dziecko, ale młodą kobietę. Natychmiast też pomyślała o własnej wersji lalki. Zauważyła również, że nie dało się kupić osobno ubranek – jeśli klient chciał mieć coś na zmianę w garderobie swojej lalki, musiał nabyć drugą zabawkę.

W 1956 r. rodzina Handlerów wybrała się w podróż do Europy. W witrynie jednego ze szwajcarskich sklepów Barbara, córka Ruth, ujrzała lalkę, która wyglądała zgoła inaczej niż wszystkie znane jej dotychczas. Była to Bild Lilli, wykonana z polistyrenu W 1945 r. Elliot i jego partner biznesowy lalka o ciele dorosłej kobiety. W latach 50-tych lalki przeznaczone dla Harold „Matt” Matson założyli małą firmę, dziewczynek miały najczęściej postać niepoczątkowo produkującą ramki do zdjęć, Jej pierwowzorem była Lilli, komiksowa mowląt, jednak Ruth zauważyła, że córka nazywając ją „Mattel”, łącząc części ich postać stworzona przez Reinharda Beu- i jej koleżanki w zabawach zamieniają je imion („Matt” i „Elliot”). Później zaczęli wy- thiena dla niemieckiego tabloidu Bild. w dorosłe postaci. Zafascynował ją sposób, korzystywać skrawki pozostałe z procesu W numerze z 24 czerwca 1952 r. , Beuthien w jaki prowadziły długie dyskusje na teprodukcyjnego do wyrobu mebli dla lalek. zaprezentował wizerunek seksownej blon- mat dorosłego życia, naśladując dorosłych. Mebelki okazały się być bardziej opłacal- dynki, która natychmiast osiągnęła nie- Z czasem dostrzegła także, że utożsamiały ne niż ramki do zdjęć, wobec czego firma zwykłą popularność… oczywiście wśród się ze swoimi lalkami i same siebie widziaskoncentrowała się na produkcji zabawek. dorosłych. Komiksowa Lilli nie wiodła zbyt ły w rolach im przypisanych.

WWW.PLASTECHO.COM

– Wiedziałam, że jeśli uda nam się stworzyć trójwymiarowe lalki do takiej zabawy, dokonamy czegoś naprawdę wyjątkowego – powiedziała Ruth po latach. W jej głowie narodził się pomysł miniaturowej kobiety z tworzywa sztucznego, noszącej realistycznie wyglądającą odzież, umalowanej, z lakierem na paznokciach. Widząc zachwyt swojej córki spowodowany lalką, postanowiła sprowadzić kilka Bild Lilli do USA. Jej mąż Mattel nie był zachwycony pomysłem tworzenia tego rodzaju zabawek na szeroką skalę. Uznał, że żadna matka nie kupi swojej córce lalki z biustem. Podobnego zdania była reszta męskiej załogi ich firmy. Problemu doszukiwali się również w samej produkcji modelu, tak szczegółowego, że aż niewykonalnego i nazbyt kosztownego. Jednak Ruth była w swoich działaniach konsekwentna. Jackowi Ryanowi, szefowi zespołu projektowego jej firmy, który wybierał się do Japonii w związku z nowym projektem, poleciła znalezienie kogoś, kto byłby w stanie wyprodukować lalkę. Sama zaś zabrała się za poszukiwanie bardziej elastycznego tworzywa, z którego lalka mogłaby być wykonana. Tak trafiła na polichlorek winylu. Gdy Japończycy tworzyli formę pierwszej lalki, makijażysta Bud Westmore, który pracował przy wielu produkcjach filmowych, zajął się jej twarzą. Czoło zostało zmienione na bardziej klasyczne, wydęte usta Lilly – bardziej stonowane, choć wciąż jaskrawoczerwone. Poprawiono także łuk brwi na bardziej naturalny, a włosy przytwierdzono tak, by można je było czesać i układać. Z racji tego, że produkcja odbywała się w Japonii, pierwsza partia miała zbyt skośne oczy, a piersi – sutki, choć Jack Ryan wyraźnie prosił, by były gładkie. – Wyciągnąłem swój mały szwajcarski pilnik i ostrożnie, aczkolwiek bardzo dokładnie, spiłowałem jej sutki – powiedział. Jack Ryan to bardzo ciekawa i barwna postać. Jawną nieuczciwością wobec niego

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

byłoby, aby w tym felietonie został wspomniany jedynie jako sprawca spiłowania sutków lalki. Ryan ukończył ukończył Yale i pracował jako inżynier w Raytheon do 1955 r., kiedy to objął stanowisko szefa działu rozwoju w Mattel. Raytheon to jeden największych koncernów zbrojeniowych świata, produkujących m.in. pociski manewrujące Tomahawk fot.: YouTube i systemy rakietowe Patriot oraz Hawk. I to właśnie podczas swojej pracy w Raytheon która będzie sprzedawana po kosztach, Ryan pomógł zaprojektować systemy poci- a zyski będą pochodzić ze sprzedaży ubrań sków kierowanych Sparrow i Hawk. i akcesoriów. Handler stała się matką modelu biznesowego, który jest obecnie normą w wielu sektorach gospodarki: główny produkt sprzedawany jest po niskiej cenie, aby zdobyć rynek, a zysk generuje sprzedaż akcesoriów. Lalkę zaprezentowano na Międzynarodowych Targach Zabawek w Nowym Jorku w 1959 r. Niestety główne amerykańskie sieci handlowe odmówiły zakupu. Konserwatywne amerykańskie środki masowego przekazu porównywały wygląd lalki Mattel do pani lekkich obyczajów, zaś matki w badaniu rynkowym skrytykowały lalkę za „zbyt kobiece kształty”. Ruth Handler nie poddała się jednak i skierowała swój przekaz bezpośrednio do najmłodszego odbiorcy. Rozpoczęto dużą kampanię marketingową obejmującą emisję reklam na małym ekranie. W telewizyjnym spocie trwającym minutę zabawka tylko raz została nazwana lalką, przez pozostały czas Jako szef zespołu projektowego w Mattel była dziewczyną, która przebiera się, tańRyan jest autorem opatentowanych roz- czy, pływa i imprezuje. Przed kręceniem wiązań, dzięki którym lalka mogła obracać zdjęć lalki były zamrażane w lodówce, by się w talii a także mogła zginać kolana. pod wpływem mocnego filmowego oświetlenia się nie roztopiły. Garderobą lalki zajęła się Charlotte Buettenback Johnson, amerykańska projek- Mimo reklamy i ogromnej promocji nowy tantka mody. W swojej pracy Charlotte produkt Mattel nie sprzedawał się tak, jak przywiązywała wagę do każdego detalu chciała tego Ruth. Przełomem był czerwiec ubioru, nawet haftek, guzików, falbanek. 1959 i koniec roku szkolnego. To właśnie Ten element okazał się zresztą kluczowy wtedy w biurze rozdzwoniły się telefony; dla całego modelu biznesowego nowe- zamówień było więcej niż przewidywała go projektu. to produkcja, która ze względu na niewielkie powodzenie lalki została zmniejszona. Ruth Handler przekonała dział badawczo- Branża w ciągu kilku dni oszalała na punk-rozwojowy firmy Mattel, aby zrobił lalkę, cie nowego wyrobu firmy Mattel.

PLAST ECHO Końcowy akord

z PP (polipropylen), nie wspominając już o różnych materiałach użytych do wykonania włosów, oczu, ubrań i licznych akcesoriów. Do produkcji lalki używa się również PBT oraz elastomerów zapewniających jej elastyczność i realistyczny ruch. Ciekawostką jest fakt, że produkcja lalek Barbie nigdy nie miała miejsca na terenie Stanów Zjednoczonych. Pierwsze partie wykonywano w Japonii, obecnie zaś wszystkie lalki są produkowane w czterech azjatyckich fabrykach: dwóch w Chinach oraz dwóch w Indonezji i Malezji. Na początku tego wieku pojawiła się konkurentka dla Barbie. Bratz to osobliwa lalka o nieproporcjonalnie dużych oczach i głowie, „nosząca” ubrania odsłaniające pępek. Lalki Bratz są produkowane od 2001 r. przez kalifornijską firmę MGA Entertainment z dwóch rodzajów PVC. Głowa i ciało wykonane są z twardego polichlorku winylu, a ręce i nogi – z miękkiego. Lalki Bratz mają również wyjątkową cechę. Zmiana butów oznacza zarazem zmianę stóp, gdyż buty i stopy to jeden element. Fascynujące, prawda?

Ruth była zachwycona swoim plastikowym dzieckiem; nazwała ją tak, jak swoją córkę – Barbara. Chciała zdrobnić to imię do Babs, ale nazwa ta była już zastrzeżona; dlatego wybrała dla lalki imię Barbie. 9 marca 1959 r. – czyli datę prezentacji na targach zabawek – przyjęto jako oficjalne urodziny Barbie.

Niestety, po 43 latach udanego związku Ken i Barbie ogłosili, że chociaż „zerwanie jest trudnym krokiem, to muszą podjąć tę decyzję”, o czym w 2004 r. ze smutkiem poinformował Ken Sunshine, amerykański konsultant ds. public relations, którego klientką jest Barbie. Okoliczności rozstania są nadal niejasne.

Barbara Millicent Roberts, jak oficjalnie nazwano lalkę, już w pierwszym roku pobiła wszelkie rekordy sprzedaży, stając się najbardziej rozchwytywaną zabawką na świecie. Tylko w 1959 r. sprzedano 300 tys. egzemplarzy tej 29-centymetrowej modelki z nienaturalnie długimi nogami.

Choć początkowo Barbie była wykonana w całości z PVC, z czasem stała się bardziej I jeszcze jedno: do 2000 r. Barbie nie miała skomplikowanym i wyrafinowanym wyro- pępka. • bem: ramiona wykonane są z EVA (poli(etylen-co-octan winylu)), tułów z ABS (poli(akrylonitryl-co-butadien-co-styren)), stawy Janina O. Lefina

W 1964 r. firma Mattel wykupiła prawa do swawolnej Bild Lilly, zamykając jej produkcję i tym samym kończąc z niesławną przeszłością poprzedniczki Barbie. Z roku na rok lalka stawała się coraz bardziej kultowa, powiększała się również jej rodzina i grono znajomych. W 1961 r. Mattel wprowadził na rynek najlepszy „dodatek” Barbie – jej chłopaka, Kena. W 1963 r. dołączyła do niej najlepsza przyjaciółka – Midge, a w 1964 r. narodziła się młodsza siostra Barbie, Skipper. Później pojawiły się następne siostry, rodzice itp. Na potrzeby biografii Barbie wymyślono również Willows, nieistniejące w rzeczywistości miejsce jej urodzenia.

WWW.PLASTECHO.COM

LUTY 2021

NR 2-2021 / 9

FELIETON NIESPONSOROWANY Z badań przeprowadzonych w 2019 r. przez ARC Rynek i Opinia oraz Forum Odpowiedzialnego Biznesu wynikało, że w Polsce segregację odpadów KRZYSZTOF NOWOSIELSKI w gospodarstwach ML Polyolefins domowych deklarowało 66% respondentów. Jednocześnie tylko 15% było w stanie poprawnie podzielić je na frakcje, wyrzucając śmieci do pojemników przeznaczonych do selektywnej zbiórki. Droga do sukcesu może być zatem tylko jedna – powszechna edukacja społeczeństwa w zakresie właściwej segregacji odpadów. Z początkiem stycznia największa sieć sklepów spożywczych w Polsce poinformowała o masowym znakowaniu swoich produktów piktogramami ułatwiającymi identyfikację materiałów, z których wytwarzane są opakowania i umożliwiającymi poprawne sortowanie odpadów. Co prawda – jak wskazuje biuro prasowe sieci – pierwsze wyroby zyskały nowe oznaczenia w maju ubiegłego roku, ale proces znakowania opakowań jest już powszechny i obejmuje coraz większą część asortymentu. Banalny w swojej prostocie pomysł powinien być przełomowy pod kątem edukacji Polaków – kolorowe piktogramy, odpowiadające właściwej barwie pojem-

nika na odpady, wydają się być najszybszą drogą do poprawnej selekcji śmieci. Przedstawiciele Biedronki (czyli pomysłodawcy akcji) informują, że każdego dnia w ich sieci zakupy robią 4 mln klientów. Najpopularniejsze miejsce codziennych zakupów gwarantuje dotarcie do ogromnej rzeszy osób, a i marketingowe działania, które podejmie handlowy gigant, zapewnią powszechne utrwalenie się w świadomości konsumentów właściwych zachowań. Wielu ludzi nie jest w stanie rozróżnić rodzajów poszczególnych opakowań pod kątem materiałów zastosowanych w ich produkcji, a co za tym idzie… wyrzucić ich do odpowiedniego kosza. Odnoszę wrażenie, że ta akcja przyniesie więcej pożytku niż ewentualne kary za niewłaściwą segregację. Wystarczy porozmawiać w kręgu rodziny czy bliższych lub dalszych znajomych, aby stwierdzić, że selekcja odpadów w domu często odbywa się na zasadzie chybił-trafił. Jeżeli rzeczywiście mamy odnieść sukces w zakresie właściwej gospodarki odpadami, to podobne rozwiązania powinny stać się powszechne i pozostać domeną nie tylko jednej sieci. Wskazanie konsumentom, z czego tak naprawdę wytwarzane są opakowania i z jak wielu materiałów niekiedy się składają, przyczyni się z pewnością również do zwrócenia ich uwagi na coś, czym tak naprawdę nie zawracają sobie głowy na co dzień, czyli mnogość rodzajów odpadów

generowanych przez nich (i przemysł) każdego dnia. Jedynie powszechna edukacja społeczeństwa pozwoli nam szybko dogonić kraje, w których selektywna zbiórka odpadów jest rzeczą oczywistą od wielu lat. Przy okazji Polacy muszą zrozumieć, jak duży wpływ na środowisko naturalne mają przedmioty codziennego użytku i jakie oddziaływanie na nie mają wybory pojedynczego obywatela. Wszystkie powyższe rozważania prowadzą do kolejnego wniosku. Jedna akcja popularnej sieci przyniesie zapewne więcej pożytku, niż dotychczasowe działania instytucji publicznych w zakresie edukacji społeczeństwa, które są trudno dostrzegalne i jednak – w mojej opinii – dość siermiężne. Oby prywatna, bądź co bądź przecież także marketingowa inicjatywa, przyniosła właściwy skutek. Chcę również wierzyć, że w ślad za tymi działaniami podobne rozwiązania wprowadzą inni liderzy rynku. W końcu korzyści z tej akcji będą powszechne. Możemy tłumaczyć, jakie szkody dla środowiska niesie niewłaściwa segregacja, informować o tysiącach ton odpadów zalegających na składowiskach, czy też karać finansowo, a i tak nie rozwiążemy podstawowej kwestii. Najpierw należy nauczyć jak poprawnie postępować – bo uważam, że na pytanie „Czy segregować?” nasze społeczeństwo zna właściwą odpowiedź. •

PLAST ECHO reklama i promocja

Dzięki połączeniu medium internetowego – wortalu www.plastech.pl – z tradycyjnym czasopismem jesteśmy w stanie zaoferować niezwykle skuteczne narzędzia marketingowe, umożliwiające dotarcie do uczestników rynku i nawiązywanie nowych kontaktów biznesowych. Duże doświadczenie, profesjonalizm i kreatywność naszego zespołu, a także znajomość branży i rynku reklamy oraz obecność na nim od 19 lat, pozwalają nam zaproponować usługi o najwyższej jakości.

REKLAMA INTERNETOWA

REKLAMA DRUKOWANA

IIE-MAILING REKLAMOWY

IIGAMA DOSTAWCÓW

WORTAL PLASTECH.PL

MIESIĘCZNIK „PLAST ECHO”

Umożliwia błyskawiczne dotarcie do ponad 18 tys. zarejestrowa- Wizytówki czołowych dostawców produktów i usług z branży nych użytkowników wortalu Plastech.pl. tworzyw sztucznych. 1 399,00 PLN

Przygotowanie i wysyłka e-mailingu

IIARTYKUŁ SPONSOROWANY

Prezentacja wizytówki firmy w 12 wydaniach

4 800,00 PLN

IIREKLAMA CAŁOSTRONICOWA

Materiał zostanie wyróżniony na okres jednego tygodnia na stro- Wymiary strony: 205×270 mm (+3 mm spadu). nie głównej serwisu w wybranej wersji językowej. Po tym czasie pozostanie on w dziale Wiadomości. Dodatkowo artykuł w pol- Wewnątrz numeru skiej wersji językowej będzie umieszczony w newsletterze wysyDruga lub trzecia okładka łanym co tydzień do ponad 12 tys. subskrybentów. Publikacja artykułu dostarczonego przez reklamodawcę

1 199,00 PLN

Napisanie i publikacja artykułu sponsorowanego

1 999,00 PLN

IIKATALOG FIRM

Ostatnia okładka

4 000,00 PLN 5 000,00 PLN 6 000,00 PLN

IIINSERT Wkładka do czasopisma, np.: broszura, kupon, zaproszenie. Insert do całego nakładu

5 000,00 PLN

Katalog Firm to jeden z fundamentów serwisu Plastech. Znajduje się w nim się obecnie ponad 6 tys. wizytówek przedsiębiorstw działających w branży przetwórstwa tworzyw. Każda wizytówka IIMATERIAŁ PARTNERA firmy jest połączona z innymi treściami publikowanymi w serwi- Artykuł sponsorowany – 2 strony: tekst do 6000 znaków + zdjęcia. sie: wiadomościami, materiałami wideo, ofertami B2B oraz wydaMateriał partnera 3 000,00 PLN rzeniami związanymi z prezentowaną firmą. Wpis roczny Wpis roczny

.. ...

BIZNES PLUS

BIZNES PREMIUM

499,00 PLN 1 299,00 PLN

IIREKLAMA BANEROWA Ceny kampanii banerowych zależą od okresu emisji reklamy. Prosimy o kontakt w celu potwierdzenia dostępności miejsc reklamowych w danym okresie i przedstawienia oferty.

WWW.PLASTECH.PL

WWW.PLASTECH.BIZ

Podane ceny są cenami netto, do których należy doliczyć podatek VAT w wysokości 23%.

Krzysztof Tarasiewicz kt@plastech.pl +48 530 704050 Grzegorz Robionek gr@plastech.pl +48 530 206666

WWW.PLASTECHO.COM

WWW.PLASTECH.TV

Zapewniamy spokรณj... Zobacz wiฤ cej!