PARTNER DZIAŁU
WWW.PLASTECHO.COM
LISTOPAD 2020
NR 6-2020 / 6 39
IISYSTEM DEPOZYTOWY CORAZ BLIŻEJ? Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało o pracach nad stworzeniem systemu depozytowego. PZPTS, jako jeden z interesariuszy, zgłosił swoją propozycję założeń: system winien być powszechny, obowiązkowy dla wprowadzających, zaś jego operatorem powinna być niezależna i stworzona na jego potrzeby organizacja. Swoim zakresem powinien natomiast obejmować zarówno butelki PET, jak i te wykonane ze szkła oraz puszki aluminiowe. System depozytowy to jeden z elementów projektowanych zmian polskiego systemu prawnego w zakresie gospodarki opakowaniami oraz ich odpadami. Był on przedmiotem spotkania zorganizowanego w Ministerstwie Klimatu i Środowiska 7 października br. W efekcie poszczególni uczestnicy wydarzenia zostali poproszeni przez ministerstwo o przesłanie projektów podstawowych założeń nowego systemu. W przedłożonym stanowisku PZPTS zwraca uwagę przede wszystkim na odróżnienie tzw. Deposit Return System, który dotyczy jednorazowych opakowań po sokach, napojach oraz wodzie mineralnej, od systemu kaucyjnego na opakowania wielorazowe. Ten ostatni winien mieć charakter dobrowolny dla wprowadzających napoje w butelkach i, jako taki, być wyłączony z zakresu omawianej regulacji. Wzorując się na praktyce krajów, gdzie takie systemy funkcjonują od wielu lat, rozwiązanie powinno mieć charakter powszechny i obowiązkowy dla wprowadzających. Należy powołać niezależną organizację, która zostanie operatorem systemu obejmującego obszar całego kraju. Jednym z podstawowych założeń winno być zachowanie konkurencyjności opakowań, tak by obciążenia finansowe nałożone na poszczególne ich rodzaje oraz dostępność dla konsumentów nie powodowały faworyzowania żadnego z nich. Warto przy tym pamiętać, że butelki z tworzyw zostawiają najniższy ślad węglowy spośród butelek jednorazowych, a więc są najbardziej ekologiczne. Wyzwaniem jawi się różnorodność powierzchni poszczególnych jednostek handlu detalicznego, dlatego należy rozważyć dobrowolność udziału w systemie mniejszych sklepów, gdzie kryterium może stanowić ich powierzchnia (np. wyłączenie punktów o powierzchni poniżej 100 m2). Wprowadzenie dla takich placówek obowiązkowego udziału w systemie depozytowym może skutecznie utrudnić ich funkcjonowanie, a nawet je uniemożliwić. Jednocześnie, dbając o jak najwyższe poziomy zbiórki, dla sprawnego funkcjonowania systemu trzeba zagwarantować konsumentom jak najszerszy dostęp. Należy podkreślić, że system depozytowy stanowi uzupełnienie sprawnie działającego systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta – który jest podstawą do gospodarowania odpadami wszystkich opakowań – w drodze do realizacji naczelnego celu
gospodarki obiegu zamkniętego, jakim jest zagwarantowanie możliwie najwyższego poziomu strumieni czystych odpadów opakowaniowych do ponownego wykorzystania. W związku z tym nie może on wyprzedzać wprowadzenia ROP w Polsce. Z kolei producenci opakowań typu tetra-pack winni być objęci odrębnym systemem depozytowym. Warto odnotować, że w innych krajach gdzie rozwiązanie to już funkcjonuje, opakowania na mleko (traktowane jako artykuł pierwszej potrzeby) są z niego wyłączone i nie inaczej powinno być w Polsce. Pojemność opakowań podlegających systemowi winna mieścić się w zakresie od 0,2 litra do 3 litrów. Jednym z kluczowych zagadnień jest sposób sfinansowania nowego systemu. Głównymi składowymi go zasilającymi są niezwrócone kaucje, jak również wartość surowca odzyskanego ze zbiórki. Z góry jednak można założyć, że te dwa strumienie gotówki nie zapewnią pełnego pokrycia kosztów, dlatego należy postarać się o dodatkowe źródło finansowania – środki pochodzące od producentów wprowadzających towary w opakowaniach do obrotu – tak, jak ma to miejsce w innych krajach. Jednocześnie kaucja musi być z jednej strony na tyle wysoka, żeby zachęcała do zwrotu opakowania, z drugiej zaś nie powinna stanowić bariery dla konsumenta do realizacji zakupów. W ocenie PZPTS, najodpowiedniejszy przedział oscyluje między 50 groszami a złotówką. Z doświadczeń innych państw wynika, że im szerszy zakres butelek objętych systemem depozytowym (zwłaszcza takich, których zawartość często jest przedmiotem konsumpcji w miejscach narażonych na zaśmiecanie), tym lepsze wyniki zbiórki i większe korzyści dla środowiska. Dlatego też podobne rozwiązanie należy przenieść na warunki naszego kraju.
