Plast Echo 10-2022/29 grudzień 2022

Obraz wygenerowany przez sztuczną inteligencję Futurystyczna fabryka tworzyw sztucznych

Jacek Leszczyński Redaktor naczelny

Przygotowując się do napisania tego wstępniaka, zajrzałem do poprzednich wy dań „Plast Echo”, aby przypomnieć sobie czym też uraczyłem państwa w grudniu ze szłego roku. I cóż takiego znalazłem? Otóż popełniłem wówczas następujące słowa: Uwielbiam grudzień. Uwielbiam go wszak z jednego tylko powodu. Można bezpiecznie rozpocząć wstępniak nieśmiertelnym: „Zbli żający się koniec roku nastraja zarówno do wspomnień, refleksji, jak i kreślenia planów na najbliższą przyszłość”.

Przyznam szczerze, że zupełnie nie mam nastroju do podsumowań i, jak sądzę, nie jestem w tym osamotniony. Rozkręciła się nam ta spirala chaosu, że ho, ho. Rosjanie wpadają na coraz bardziej dzikie i brutalne pomysły, aby zetrzeć Ukrainę z powierzchni ziemi, inflacja już nie galopuje – przesiadła się na pegaza i szykuje się do lotu; wystar czy wejść do pierwszego z brzegu sklepu, aby zapłakać rzewnymi łzami. Zdaje się również, że Polska postanowiła w cało ści przejść na gospodarkę niskoemisyjną, jednocześnie wdrażając Polską Strategię Kosmiczną – węgla nie ma, a jeśli już się pojawia, to po iście kosmicznych cenach.

W domach rachunki za prąd w tym roku wzrosły o ok. 24% w stosunku do roku ubiegłego. Rząd wprowadza następną tarczę, tym razem solidarnościową. O co chodzi? Osoby, które nie przekroczą usta lonych progów zużycia energii, mogą li czyć na zamrożenie cen energii i stawkę z 2022 r. Po przekroczeniu limitu cena będzie liczona według nowych stawek. Jakich? W 2023 r. prezes URE może zaak ceptować podwyżki taryf nawet o 180%, zaś niektóre prognozy sugerują podwyżki w skali 300%!

Swoją drogą, liczba tarcz wprowadzanych przez rządzących (antyinflacyjne, osło nowa, antykryzysowa, a nawet antyputi nowska) może przyprawić o zawrót głowy. Aż chce się zakrzyknąć: „This is Sparta!!!”.

Jednakowoż postęp technologiczny trwa, i póki my żyjemy, trwać będzie. Sztuczna inteligencja również się rozwija. Zaprosili śmy ją wobec tego do współpracy przy pro jekcie „Plast Echo” – jej dziełem jest m.in. okładka tego numeru. Trąca optymizmem, prawda? Podobnie jak ten tekst.

Paweł Wiśniewski przyjrzał się wspomnia nej technologii i efekty jego śledztwa znajdziecie państwo wewnątrz magazynu. Swoją drogą zdaje się, że SI zaingerowa ła również w sam proces wyboru okład ki. W gronie redakcyjnym spieraliśmy się, którego dzieła, z dwóch do wyboru, użyć do zilustrowania aktualnego nume ru – sztuczna inteligencja nie lubi takich dylematów i zaproponowała użycie obu rysunków. Mamy więc dla państwa nie jed nego, a dwóch Mikołajów – obaj są rów nie uroczy.

A co w numerze? David Gray, szef „British Plastics & Rubber” rozmawia z Duncanem Woodem z Rapid News Group na temat przyszłorocznych targów interplas. Jeśli nic nie stanie na przeszkodzie (a cóż ta kiego może się wydarzyć?), to kalendarz

targowy na rok 2023 zapowiada się impo nująco. Za nami targi K, turecka wystawa Plast Eurasia – i przyznam, że wyglądało to dobrze.

Praktycznie nie ma firmy, która posiada jąc magazyn czy halę produkcyjną nie korzystałaby choć z jednego rozwiąza nia usprawniającego proces podnoszenia i przemieszczania ładunków. Dotyczy to oczywiście także branży przetwórstwa tworzyw. Bartosz Marynowski z firmy PS Lift w sposób niezwykle ciekawy potra fi mówić o roli, jaką spełniają w przemyśle urządzenia dźwignicowe.

Analizy danych GUS i PARP wskazują, że odsetek polskich firm, które wdrażały innowacje wzrósł z 31,2% w latach 2018–2020 do 79,6% w 2021 r. O to, jak wpro wadzać nowe pomysły i innowacje oraz w jaki sposób finansować nowatorskie po mysły z dostępnych funduszy publicznych, zapytałem dr hab. Magdalenę Zabochnic ką, profesor Politechniki Częstochowskiej, na co dzień współpracującą z przedsię biorcami, którzy chcieliby prowadzić prace badawczo-rozwojowe.

Drodzy państwo, życzę wam wesołych, a co najważniej sze spokojnych, Świąt Bo żego Narodzenia i Szczęśli wego Nowego Roku!

ISSN 2719 4671 www.plastecho.com

WYDAWCA

Plastech Paweł Wiśniewski spółka komandytowo-akcyjna www.plastech.pl

ADRES REDAKCJI

ul. Relaksowa 4 87-100 Toruń +48 56 6229037 info@plastech.pl

REDAKTOR NACZELNY

Jacek Leszczyński jl@plastech.pl +48 56 6581510

REDAKTOR

Agata Mojcner am@plastech.pl

REKLAMA / PRENUMERATA

Krzysztof Tarasiewicz kt@plastech.pl +48 530 704050

Grzegorz Robionek gr@plastech.pl +48 530 206666

WSPÓŁPRACA

Fundacja Plastics Europe Polska Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych Bydgoski Klaster Przemysłowy Dolina Narzędziowa Plastics Recyclers Europe Polskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych Stowarzyszenie Polski Recykling

DRUK

Nakład: 2000 egz. ECHO Sp. z o.o. ul. Kowalewska 5A 87-122 Grębocin

Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych materiałów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Publikacja jest wysyłana do zarejestrowanych subskrybentów.

Na okładce: Święty Mikołaj – obraz wygenerowany przez sztuczną inteligencję

SPIS TREŚCI

ECHA BRANŻY 05

GŁOS BIZNESU

Od dźwignicy do egzoszkieletu 12 Rozmowa z Bartoszem Marynowskim, wiceprezesem zarządu firmy PS Lift

75. rocznica Interplas: brytyjska wystawa wciąż w dobrej kondycji 16 Rozmowa z Duncanem Woodem, CEO Rapid News Group

RYTM MASZYN 20

GŁOS BIZNESU

Jak wdrożyć swoją pierwszą technologię? 22 Rozmowa z dr hab. Magdaleną Zabochnicką, profesor Politechniki Częstochowskiej

TONACJA RYNKU

Polska gospodarka jest cyrkularna w 10 procentach 26

Ceresana analizuje globalny rynek biotworzyw 29 Wyroby gumowo-metalowe. Łączenie gumy z metalami 30

Elastomery silikonowe – materiały uniwersalne? 36 BRZMIENIE OTOCZENIA 42

MATERIAŁ PARTNERA

Jak redukować zużycie energii elektrycznej przez wtryskarki w sposób zrównoważony? 48

GAMA DOSTAWCÓW 50

KOŃCOWY AKORD

Tworzywowy wehikuł czasu 53 Czy androidy marzą o tworzywach sztucznych? 56 Liderzy zmiany 58

I UDANE PARTNERSTWO MIĘDZY AMPACET

I NATUREPLAST

Ampacet, globalny lider w produkcji ma sterbatchy, oraz firma NaturePlast, specja lizująca się w biotworzywach wprowadziły na rynek kolekcję Secret Sea-Grit wypro dukowaną w 100% z surowców pochodzą cych z odpadów pokonsumenckich PCR oraz odpadów z akwakultury.

W miarę wdrażania nowych zrównowa żonych strategii w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym, wysiłki zmierzają ce do znalezienia rozwiązań dla odpadów z akwakultury stają się coraz bardziej istot ne. Kolekcja kolorów masterbatchy Secret Sea-Grit pokazuje, że takie odpady mogą być ponownie przekształcone w użyteczny, zrównoważony produkt.

I 60-LECIE DZIAŁALNOŚCI ŁUKASIEWICZ – IMPiB

Łukasiewicz – IMPiB jest multidyscypli narną jednostką, w której prowadzone są badania naukowe i prace rozwojo we w zakresie inżynierii materiałowej, w tym modyfikacji właściwości tworzyw polimerowych, technologii wytwarzania, przetwarzania, recyklingu i stosowania materiałów polimerowych, elastomerów, gumy, farb i lakierów, a także w zakresie budowy urządzeń i linii technologicznych do przetwórstwa tworzyw polimerowych.

W tym roku Instytut świętuje swoje 60-lecie. 12 lipca 1962 r. powstało, Zarzą dzeniem Ministra Przemysłu Chemiczne go, Centralne Biuro Konstrukcji Aparatów i Maszyn Chemicznych, które dało począ tek istnienia Łukasiewicz – IMPiB. W cią gu 60 lat swojej działalności jednost ka kilkakrotnie zmieniała nazwę oraz swoją strukturę organizacyjną. W latach 1972–2007 Instytut realizował swoje prace opatrując je chronionymi znakami

towarowymi „Metalchem”. W roku 2008 w wyniku konsolidacji jednostek ba dawczych powołano Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników, który następnie w 2019 r. stał się częścią jednej z największych sieci badawczych w Europie i zaczął funkcjonować pod na zwą Sieć Badawcza Łukasiewicz – Insty tut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników.

BASF OTWIERA NOWE BIURO WE WROCŁAWIU

czenia profesjonalnych usług na rzecz BASF Environmental Catalyst and Metal Solutions, BASF zamierza zatrudnić we Wrocławiu ponad 70 osób w globalnych strukturach funkcjonalnych w zakresie fi nansów, zasobów ludzkich, IT, podatków, zaopatrzenia i środowiska, bezpieczeń stwa i higieny pracy (BHP).

Specjalnie zaprojektowane dla produktów formowanych wtryskowo, koncentraty ko loru Secret Sea-Grit są odpowiednie zarów no do produkcji towarów konsumpcyjnych, jak i wielu zastosowań opakowaniowych. Kolekcja ponadczasowych, inspirowanych naturą odcieni oferuje doznania estetycz ne w ośmiu, kojarzących się ze zrównowa żonym rozwojem, wariantach kolorystycz nych: Bivalve Brown, Nude Nacre, Muted Murex, Softshell Celadon, Beachcomber Blue, Salty Sienna, Brackish Brown i Sal twater Sand.

BASF otwiera nowe biuro we Wrocławiu na potrzeby działalności w zakresie kata lizatorów i metali szlachetnych. W grud niu 2021 r. firma ogłosiła utworzenie samodzielnej spółki zależnej, BASF Envi ronmental Catalyst and Metal Solutions, której działalność ma koncentrować się w obszarze katalizatorów samochodo wych, obrotu metalami szlachetnymi, recyklingu oraz powiązanych produktów i usług. Ta nowo utworzona grupa, będąca w całości własnością BASF, będzie dzia łać w ponad 15 krajach i obejmie niemal 20 zakładów produkcyjnych oraz prze szło 4000 pracowników. W celu świad

– Ze strategicznego punktu widzenia Wrocław jest wyjątkowo atrakcyjną lo kalizacją dla naszego nowo tworzone go biura – powiedział Markus Steigner, Vice President Finance & Accounting, BASF Environmental Catalyst and Metal Solutions – Jako miasto uniwersyteckie z liczbą niemal 110 tys. studentów, oferu je szeroką gamę specjalistów oraz boga ty przekrój kompetencji. Jest to również bardzo atrakcyjne otoczenie biznesowe, w którym obecnych jest wiele globalnych firm z branży technologicznej, produkcyj nej, konsultingowej, motoryzacyjnej czy energetycznej.

I TARGI K 2022 SPEŁNIŁY OCZEKIWANIA

Radość przedstawicieli branży przetwórstwa tworzyw sztucznych i gumy z tego, że wreszcie po 3 latach znów mogą osobiście wy mieniać poglądy na poziomie globalnym, charakteryzowała tego roczną edycję targów K w Düsseldorfie.

– Targi K w Düsseldorfie po raz kolejny spełniły nasze oczeki wania. Są to nadal najbardziej międzynarodowe, kompletne i innowacyjne targi światowej branży przetwórstwa tworzyw sztucznych i gumy – powiedział Erhard Wienkamp, dyrektor za rządzający w Messe Düsseldorf – Targi w imponujący sposób po kazały, jak cenne są bezpośrednie kontakty, przypadkowe spotka nia i fizyczny kontakt z produktem. Jesteśmy bardzo zadowoleni, że targom K 2022 udało się po raz kolejny wysłać mocne sygnały dla branży jako sile napędowej innowacyjności w sektorze two rzyw, i że nasi wystawcy zrobili interesy z dużą liczbą klientów z całego świata – dodał Wienkamp.

Ponad 3 tys. wystawców i 176 tys. zwiedzających ze wszystkich kontynentów wybrało się na swoje najistotniejsze wydarze nie branżowe w Düsseldorfie. Udział międzynarodowych gości na K 2022 wyniósł ponad 70% i utrzymał się na stałym wyso kim poziomie.

– Po 3 latach posuchy w branży targowej zarówno na świecie jak i w poszczególnych krajach, targi K 2022 były tym bardziej ocze kiwane jako światowa wystawa nr 1 przemysłu tworzyw sztucz nych i gumy. Cieszymy się, że udało im się nadać nowy impuls we wszystkich sektorach naszej branży. Liczne, po części niespo dziewane, negocjacje kontraktowe przeprowadzone na targach mówią same za siebie! – ocenił tegoroczne wydarzenie Ulrich Reifenhäuser, przewodniczący Rady Doradczej Wystawców na Tar gach K 2022 – Obecna nieprzewidywalność i niepewność wyda rzeń sprawia, że ogólnie w sektorze panuje napięta sytuacja, ale nie zaszkodziło to zaangażowaniu wystawców i zainteresowaniu zwiedzających; wręcz przeciwnie, szczególnie teraz, w burzliwych czasach, gdy branża tworzyw sztucznych przechodzi transforma cję w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, targi K 2022 były idealnym miejscem do wspólnego i aktywnego wytyczania kierunku na przyszłość – podsumował Ulrich Reifenhäuser. Odwiedzających targi zachwyciło przede wszystkim bogactwo nowych rozwiązań technologicznych, które producenci surow ców, producenci maszyn i przetwórcy tworzyw sztucznych zapre zentowali w kontekście realizacji założeń gospodarki o obiegu zamkniętym, ochrony zasobów i klimatu.

– Można wyraźnie odczuć, że wszystkie firmy przyjęły na siebie odpowiedzialność społeczną i myślą o tworzywach sztucznych w sposób zrównoważony. Różnorodność rozwiązań, maszyn i pro duktów służących transformacji w kierunku gospodarki o obiegu

zamkniętym prezentowanych na targach K 2022 była niesamowi ta – skomentował Reifenhäuser.

W tym roku targowi goście przybyli do Düsseldorfu ze 157 krajów całego świata. Obok Niemiec, do silnie reprezentowanych krajów europejskich należały Holandia, Włochy, Turcja, Francja, Belgia, Polska i Hiszpania. Podczas gdy zwiedzających z regionu Azji Wschodniej było w tym roku na targach mniej niż 3 lata temu, ze względu na przepisy dotyczące kwarantanny obowiązujące nadal w poszczególnych krajach zwiększyła się liczba gości z USA, Bra zylii i Indii.

Dla około 2/3 wszystkich ankietowanych uczestników targów budowa maszyn i urządzeń zajęła pierwsze miejsce pod wzglę dem zainteresowania. 57%, a więc o 5% więcej niż na K 2019, wyraziło zainteresowanie surowcami i materiałami pomocniczy mi, przy czym szczególną popularnością cieszyły się recyklaty i biopolimery. Dla 28% półprodukty i części techniczne z tworzyw sztucznych i gumy były głównym powodem przyjazdu (możliwe były wielokrotne odpowiedzi). Ponad 70% wszystkich odwiedza jących to przedstawiciele kadry zarządzającej wyższego i śred niego szczebla.

Odwiedzający K 2022 najwyżej ocenili kompletność oferty i od wzorowanie całego łańcucha dostaw. 98% wszystkich specjali stów stwierdziło, że w pełni osiągnęli cele związane z ich wizytą. W trakcie 8 dni targowych stało się jasne, że tegoroczna edycja targów K trafiła w sedno, jeśli chodzi o wybór najważniejszych tematów, tj.: gospodarki o obiegu zamkniętym, ochrony klimatu i cyfryzacji.

Następne K Düsseldorf odbędzie się w dniach od 8 do 15 paź dziernika 2025 r.

I PRAWO JAZDY NA WTRYSKARKĘ?

Firma Dopak – dostawca maszyn i usług dla przetwórstwa tworzyw sztucznych – rozszerza swoją ofertę o licencjono wany kurs technologiczny: prawo jazdy na wtryskarkę.

Są to jedyne w Polsce szkolenia prowa dzone na licencji Schulungszentrum für Spritzgießtechnik. Ta znana niemiecka firma szkoleniowa z 40-letnim doświad czeniem w zakresie technologii formo wania wtryskowego uczy największych producentów detali z tworzyw sztucz nych na całym świecie. Precyzyjnie opra cowany program szkoleniowy pozwala zdobyć kompleksową wiedzę w dziedzi nie formowania wtryskowego przydatną przetwórcom tworzyw sztucznych bez względu na markę wtryskarek obecnych w ich parku maszynowym.

Harmonogram szkoleń przewiduje 5 po ziomów nauczania, zakończonych egza minem. Kursy dedykowane są zarówno pracownikom na co dzień obsługującym maszyny, inżynierom procesu wtrysku, kontrolerom jakości, technologom, jak również pracownikom narzędziowni, utrzymania ruchu, projektantom form i detali, czy działom sprzedaży.

Szkolenia nastawione są na zdobycie praktycznych umiejętności, które pozwo lą zoptymalizować proces wtrysku na ma szynie dowolnej marki w taki sposób, aby uzyskać wysoką jakość wypraski i ogra niczyć brakowość do minimum. Podczas kursów uczestnicy nabywają wiedzę, jak skrócić czas cyklu przy zachowaniu tej samej objętości wypraski i ograniczyć niepotrzebne zużycie energii. Uczą się jak zwiększać produktywność i wydaj ność w procesach eksploatacji wtryska rek, czy wreszcie identyfikacji przyczyn powstawania wad wyprasek i sposobów przeciwdziałania im.

Wiedza, którą podczas kursów zdoby wają uczestnicy, oznacza wiele korzyści dla firm, w postaci wzrostu efektywno ści produkcji i realnych zysków, poprzez oszczędności energii, surowca i lepszą optymalizację procesu. Szkolenia od bywają się w Centrum Badawczo-Roz wojowym firmy Dopak we Wrocławiu, znajdującym się w dogodnej lokalizacji –w pobliżu autostrady A4 i AOW. Centrum wyposażone jest w zaawansowane linie automatyczne z wtryskarkami hydrau licznymi i elektrycznymi wraz z robotami i urządzeniami peryferyjnymi.

I TWORZYWA SZTUCZNE WŁĄCZONE DO ÓSMEGO PAKIETU SANKCJI UE WOBEC ROSJI

6 października br. Rada Unii Europejskiej zatwierdziła wynegocjowany wcześniej ósmy pakiet sankcji gospodarczych i in dywidualnych przeciwko Rosji. Wprowa dzenie kolejnego pakietu związane jest z eskalacją rosyjskiej agresji na Ukrainę oraz przeprowadzeniem bezprawnej anek sji obwodów donieckiego, ługańskiego, za poroskiego i chersońskiego.

Ósmy pakiet sankcji uderza m.in. w trans port morski rosyjskiej ropy i produktów naftowych do krajów trzecich oraz rozsze rza zakaz importu wyrobów stalowych po chodzących z Rosji lub wywożonych z Rosji. Dalsze ograniczenia w imporcie nakładane są również na szereg innych produktów: miazgę drzewną i papier, papierosy, two rzywa sztuczne i kosmetyki oraz elementy wykorzystywane w branży jubilerskiej, ta kie jak kamienie i metale szlachetne, które łącznie generują znaczne dochody dla Fe deracji Rosyjskiej.

I AKZONOBEL BUDUJE NAJWIĘKSZĄ BAZĘ MAGAZYNOWĄ W CHINACH

AkzoNobel stawia ogromny hub logistycz ny (centrum produkcji, magazynowania i transportu) w swoim zakładzie farb de koracyjnych w Songjiang, w Szanghaju. In westycja o wartości 10,3 mln euro stanie się największą bazą magazynową firmy w Chinach i ma zostać ukończona do po łowy 2023 r. Nowy obiekt będzie wykorzy stywać inteligentne technologie cyfrowe i zaawansowane zarządzanie bezpieczeń stwem w celu dostosowania pracy i prze strzeni magazynowej do potrzeb różnych kategorii produktów. Zakończenie budowy huba logistycznego planowane jest na maj 2023 r.

Uzyskany certyfikat to ważny krok w kierunku wykorzystywania biosurowców do produkcji tworzyw Grupy Azoty. To również kolej ny krok w kierunku realizacji założeń zawartych w nowej strategii Grupy Azoty do 2030 r., w której wskazano na rozwój portfolio zielonych produktów spółki. Dzięki wdrożeniu systemu, Grupa Azoty będzie mogła oferować swoim klientom w pełni ekologiczne, „zielone produkty”, w 100% pochodzące z surowców odnawialnych. Dotyczyć to będzie od mian poliamidu naturalnego, jak również poliamidu modyfikowa nego powierzchniowo.

– Za nami kilkumiesięczny proces certyfikacji, w trakcie którego potwierdzona została zgodność procedur ISCC Plus z technolo giami i wytycznymi funkcjonującymi w Grupie Azoty. To pokazuje, że już dziś odpowiadamy na wymagania klientów poszukujących produktów opartych na biosurowcach. Z naszych obserwacji wy nika, że takie zapotrzebowanie zgłaszają głównie klienci z obsza ru motoryzacyjnego, jednak potencjał tej technologii jest coraz większy. Zakładamy, że pierwsze produkty tworzywowe, zgodne z certyfikatem i oparte na biosurowcach wprowadzimy do na szego portfolio jeszcze w tym roku – mówi Tomasz Hinc, prezes zarządu, Grupa Azoty S.A.

Certyfikacja w ramach ISCC Plus stosowana jest w sektorze che mii, przede wszystkim tworzyw sztucznych. Systemem objęty jest rynek zrównoważonych surowców, w tym biomasy oraz materia łów pochodzących z recyklingu. Operatorem certyfikatu ISCC Plus jest ISCC System GmbH – przedstawiciel jednego z wiodących systemów certyfikacji w zakresie emisji gazów cieplarnianych i zrównoważonego rozwoju bioenergii. ISCC Plus stanowi so lidną podstawę do dobrowolnego wdrażania kryteriów zrówno ważonego rozwoju w łańcuchach dostaw i potwierdza ich pełną identyfikowalność. Gwarantuje aktywne uczestnictwo w podwyż szaniu standardów zrównoważonego rozwoju, wzmacniające go spodarkę o obiegu zamkniętym.

Wittmann Battenfeld i firma WAGO wspólnie odpowiadają na py tanie, w jaki sposób prąd stały wytwarzany przez ogniwa słonecz ne może być bezpośrednio wykorzystywany do pracy wtryska rek. Podczas targów K zademonstrowano wtryskarkę EcoPower 180/750+ zasilaną prądem stałym. Na maszynie, z zastosowa niem 24-krotnej formy firmy WAGO, produkowane były detale wykonane z uniepalnionego poliamidu. Detale odbierane były przez zmodyfikowanego robota Wittmann WX142, także zasila nego prądem stałym.

Dzięki nowej koncepcji zasilania koszty energii mogą być utrzy mywane na niskim poziomie przez bezpośrednie wykorzystanie energii słonecznej. Prąd stały może być również przechowy wany w konwencjonalnych bateriach i wykorzystywany do po krycia bieżących szczytów zapotrzebowania energetycznego. W razie potrzeby maszynę można przełączyć w tryb zasilania prą dem zmiennym.

Wtryskarkę EcoPower 180 wyposażono w nowy układ sterowania UNILOG B8X z, opracowanymi przez Wittmann, komponentami sterującymi. Nowa konstrukcja układu sterowania oferuje wyż szą częstotliwość zegara wewnętrznego, a tym samym zapewnia krótsze czasy reakcji na sygnały czujników. Gwarantuje to więk szą powtarzalność produkcji.

– K 2022 było dla nas pełnym sukcesem. Reakcja publiczności na nasze eksponaty była niesamowita. W dziedzinie maszyn szczególne zainteresowanie wzbudziła nasza atrakcja targowa EcoPower, zasilana prądem stałym z energii słonecznej, a także opcje przetwarzania alternatywnych materiałów, które pokazali śmy na kilku eksponatach – komentuje Rainer Weingraber, dyrek tor zarządzający Wittmann Battenfeld.

SŁABY POPYT, Z WYJĄTKAMI

tydzień 47 tydzień 48 tydzień 49 tydzień 50 tydzień 51 tydzień 52 tydzień 1 tydzień 2 tydzień 3 tydzień 4 tydzień 5 tydzień 6 tydzień 7 tydzień 8 tydzień 9 tydzień 10 tydzień 11 tydzień 12 tydzień 13 tydzień 14 tydzień 15 tydzień 16 tydzień 17 tydzień 18 tydzień 19 tydzień 20 tydzień 21 tydzień 22 tydzień 23 tydzień 24 tydzień 25 tydzień 26 tydzień 27 tydzień 28 tydzień 29 tydzień 30 tydzień 31 tydzień 32 tydzień 33 tydzień 34 tydzień 35 tydzień 36 tydzień 37 tydzień 38 tydzień 39 tydzień 40 tydzień 41 tydzień 42 tydzień 43 tydzień 44 tydzień 45 tydzień 46

Należy się spodziewać, że poziom cen zo stanie zakłócony przez import zza oceanu, rozliczany w dolarach.

Napływ importowanych polimerów jest teraz bardziej konkurencyjny ze względu na mocne euro, co wpływa na spadek cen LDPE i PVC. W przypadku PP napływ z Eu ropy Zachodniej dużych ilości surowców „niskiej” i „zbliżonej do najwyższej” jakości spycha poziom cen w dół. Surowce HDPE wykazują największą stabilność cenową.

Część przetwórców oczekuje spadku cen polimerów w grudniu, więc na ten moment nie robi zakupów, inni z kolei obawiają się znacznego wzrostu cen w styczniu i nie doboru niektórych krytycznych gatunków, dlatego kupują i gromadzą zapasy.

Większość producentów poliolefin na po czątku listopada próbowała przeprowadzić ambitne podwyżki cen w granicach 20–120 euro za tonę. Jednak podwyżki się nie powiodły, a przyczyną tego niepowodze nia był słaby popyt, u którego podstaw leży fakt, że niektórzy przetwórcy tworzyw sztucznych planują dłuższy zimowy prze stój. Co być może najważniejsze, nie spo dziewają się oni znacznego wzrostu cen w nadchodzących tygodniach; uważają nawet za prawdopodobne, że ceny polime rów spadną w grudniu i styczniu. W konse kwencji spora część producentów zaczęła zmniejszać zapasy polimerów. Niektórzy nawet zrezygnują z następnego poziomu bonusowego, zamiast gromadzić drogie zapasy. Spadek popytu mocno odczuwa ją producenci wyrobów budowlanych, zwłaszcza rur, profili i folii. Jest to częścio wo efekt sezonowy, ale przede wszystkim wynika z wyraźnego i ogólnego obniżenia popytu w sektorze budowlanym. Podobnie wygląda sytuacja w branży meblarskiej, szczególnie w Polsce. W sektorze opako wań spadek popytu jest jeszcze tylko czę ściowo odczuwalny ze względu na zbliża jący się sezon świąteczny, ale w pierwszych miesiącach 2023 r. (a w styczniu na pewno) spodziewany jest wyjątkowo słaby popyt, zaś początek roku zapowiada się pod tym

względem bardzo ostrożnie. Wszystko to wskazuje więc na ogólnie niski popyt w ko lejnych tygodniach.

Producenci polimerów wywarli w ostatnim czasie dużą presję na rynki polimerów, tak że wbrew oczekiwaniom wystąpiła presja sprzedażowa. Jest to powód szybkiego nie powodzenia podwyżek cen. Popyt był ogól nie słaby, niższy niż zwykle w listopadzie i różnił się w zależności od kraju oraz ob szaru zastosowania. Nawet przetwórcy wy twarzający ten sam produkt w danym kraju zaobserwowali odmienne warunki popytu. Sytuacja na rynku jest zagmatwana; byli handlowcy, którzy odnotowali rekordową sprzedaż, podczas gdy inni, oferujący w tym samym kraju podobny asortyment, uważają listopad za najsłabszy miesiąc. Jednak po pyt wcale nie jest tragiczny. Jego załamanie oczekiwane od początku wojny na Ukrainie nie nastąpiło, co napawa rynek pewnym optymizmem. Prawie idealny poziom cen został osiągnięty w przypadku wszystkich polimerów. Środkowoeuropejscy producen ci polimerów starają się utrzymać osiągnię ty „pokojowy” poziom cen, który korzystny jest zarówno pod względem ubezpieczenia kredytu, jak i rentowności. Częściowo za wdzięczać to można mniejszym i większym przestojom i pracom konserwacyjnym.

Trudno teraz pokusić się o prognozę na styczeń, jednak grudniowe oczekiwania wskazują na mniejszy wzrost cen etylenu i propylenu, o 20–30 euro za tonę, ale nie jest wykluczony nawet rollover. Oznacza to głównie grudniowy rollover cen polime rów, przynajmniej w 1. połowie miesiąca. Pytanie tylko, czy producenci polimerów będą chcieli zacząć wyprzedaż pod koniec grudnia. Jeśli chodzi o wytwórców z Europy Środkowej, to raczej nie – powodem tego jest ograniczona dostępność. Natomiast zachodnioeuropejscy producenci praw dopodobnie będą się pozbywać ewentu alnych nadwyżek. Łącznie wspomniane czynniki mogą najpewniej prowadzić do mniejszego spadku cen. • Niepewność rynku? Wyeliminuj ją dzięki tygodniowemu raportowi cen surowców. Ceny, fakty, trendy i przewidywania skoncentrowane na obszarze Europy Środkowej: #polipropylen #polietylen #polistyren

Wypróbuj bezpłatnie bez zobowiązań przez 4 tygodnie: laszlo.budy@myceppi.com +36 703 685 140

I ECOVADIS: ZŁOTO DLA FIRMY ENGEL

Engel należy do najbardziej zrównoważonych przedsiębiorstw przemysłowych na świecie. Najnowszym tego potwierdzeniem jest aktualny ranking zrównoważonego rozwoju platformy EcoVa dis. Engel poprawił swoją pozycję w rankingu ze srebrnej na złotą i jest obecnie jedynym konstruktorem wtryskarek o tym statusie.

bardzo się cieszymy i jesteśmy dumni z tego, że nasza zrównowa żona praca znajduje obiektywne potwierdzenie.

Platforma EcoVadis jest największym na świecie dostawcą sys temów rankingowych w kontekście zrównoważonego rozwoju. Rankingi obejmują dane z ponad 90 tys. przedsiębiorstw i kon centrują się zawsze na globalnych łańcuchach dostaw. Oceniane są działania ekologiczne przedsiębiorstwa, ale również te spo łeczne i etyczne.

Doskonałe wyniki w rankingu EcoVadis podkreślają to, jak poważ nie Engel traktuje odpowiedzialność za środowisko i społeczeń stwo, ale jednocześnie wzmacniają przyszłościowe ukierunkowa nie przedsiębiorstwa.

– Jako firma rodzinna, we wszystkim co robimy myślimy o przy szłych pokoleniach. To zasadnicze podejście było bliskie już na szemu założycielowi firmy i nadal jest rozwijane z wielkim za angażowaniem przez wszystkie pokolenia zarządzających i całej załogi – mówi dr Stefan Engleder, CEO Grupy Engel – Dlatego

– Wielu klientów bierze pod uwagę status EcoVadis przy podej mowaniu decyzji o zakupie – podkreśla Stefan Engleder – W dal szym ciągu będziemy konsekwentnie pracować nad poprawą zrównoważenia naszych procesów. Ludzie na całym świecie po winni mieć pewność, że używają produktów z tworzyw sztucz nych, które zostały wyprodukowane w sposób oszczędzający zasoby i których łańcuchy dostaw i wartości są etyczne. W ten sposób zapewniamy dobrostan kolejnym pokoleniom.

I SUMITOMO (SHI) DEMAG NAGRODZONY ZA OSIĄGNIĘCIA W ZAKRESIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

EcoVadis nagrodził Sumitomo (SHI) Demag brązowym medalem w uznaniu za osiągnięcia w zakresie zrównoważonego rozwoju. Osiągając wynik 54 punkty, firma była o włos od srebrnego meda lu, który wymagał otrzymania 56 punktów. Ta wygrana utwierdzi ła CEO Gerda Liebiga w przekonaniu o słuszności rozwijania stra tegii zrównoważonego rozwoju i dodała motywacji na przyszłość.

– Zrównoważony rozwój to dla nas strategia całej firmy, ale też codzienna praktyka – w naszych wyrobach, produkcji, ale także w odniesieniu do bycia odpowiedzialnym pracodawcą. Zdobycie brązowego medalu EcoVadis pokazuje, że jesteśmy na dobrej drodze i jednocześnie stanowi zachętę do bycia jeszcze lepszym w nadchodzących latach – komentuje Gerd Liebig.

EcoVadis to platforma oprogramowania znana z oceny firm pod względem zrównoważonego rozwoju, która analizuje cały łańcuch dostaw danego przedsiębiorstwa. Na podstawie ankiet i raportów przyznawane są punkty w kategoriach dotyczących prawa pracy, praw człowieka, środowiska, zrównoważonych zaku pów, zarządzania emisją dwutlenku węgla i kwestii etycznych. To szersze spojrzenie na tematy związane ze zrównoważonym roz wojem pod każdym kątem determinuje ogólny wynik.

Sumitomo (SHI) Demag już pracuje nad wdrażaniem dalszych działań, prowadzących do osiągnięcia jeszcze lepszych wyni ków w roku 2023. Przeważająca część nowych czynności będzie dotyczyła obszaru pracy i praw człowieka. Większych nakładów wymagają również działania na rzecz zarządzania emisją dwu tlenku węgla.

– Oprócz tych konkretnych celów, szczególnie chcemy skoncen trować się na ochronie środowiska. Tutaj możemy zdobyć więcej punktów poprzez dalsze dokumentowanie naszych działań – wy jaśnia Carsten Friedemann, Compliance Officer w Sumitomo (SHI) Demag.

Zanim przejdziemy do sedna rozmowy, proszę powiedzieć kilka słów o firmie, któ rą pan reprezentuje.

W PS Lift od ponad 20 lat produkujemy, sprzedajemy i serwisujemy urządzenia dźwignicowe. Jesteśmy jednym z wiodą cych producentów i dystrybutorów tego typu produktów w kraju. Koncentrujemy się na obniżeniu wysiłku fizycznego wy maganego w codziennej pracy związa nej z podnoszeniem i przemieszczaniem ładunków.

Praktycznie nie ma firmy, która posiada jąc magazyn czy halę produkcyjną nie korzystałaby choć z jednego rozwiązania naszej branży. Czasem jest to wózek pale towy, innym razem wciągnik łańcuchowy, żurawik warsztatowy, dźwignik nożycowy bądź suwnica, ale urządzenia dźwigni cowe są zawsze bliżej, niż mogłoby się nam wydawać.

Tym, co wyróżnia naszą ofertę, jest pełne wsparcie serwisowe i montażowe na tere nie całej Polski oraz indywidulane podej ście do klienta. Wspominam o tej kwestii, ponieważ możemy pochwalić się tysiącami spersonalizowanych projektów, które każ dorazowo dopasowywane były do potrzeb danego przedsiębiorstwa.

Od zawsze przyświecał nam jeden cel: zredukować pracę fizyczną na produkcji i w magazynach do minimum. Ma być bez piecznie, ergonomicznie i efektywnie.

Jaką rolę spełniają w przemyśle urządzenia dźwignicowe? I z jakimi typami takich urządzeń możemy się najczęściej spotkać?

Urządzenia dźwignicowe są nieodłącznym wyposażeniem praktycznie każdej fabryki, linii produkcyjnej, hali magazynowej. Od powiadają za podnoszenie, opuszczanie, relokację surowców, półproduktów i goto wych produktów. Są absolutnym must have przy załadunkach i rozładunkach, spraw dzą się wszędzie tam, gdzie potrzebny jest sprawny i szybki transport wewnętrzny. Chronią operatora oraz przenoszony przez

niego ładunek, ograniczając ryzyko urazów i wypadków do minimum. Pozwalają przy tym na autonomiczność i wszechstronność.

Na szczęście pracodawcy coraz częściej za uważają potrzebę implementacji naszych rozwiązań w swoich przedsiębiorstwach. Wykorzystanie urządzeń dźwignicowych pozwala dbać o ludzi, optymalizuje ich pracę, minimalizuje zatory i przestoje w całym zakładzie, a dodatkowo generuje większe zyski.

To, jakie urządzenia znajdziemy w danym miejscu, zależy oczywiście od charaktery styki pracy danego przedsiębiorstwa. Na sze portfolio stale się poszerza. Tylko w tym roku wprowadziliśmy 4 potężne grupy pro duktowe: manipulatory przemysłowe, cią gniki logistyczne, podnośniki magazynowe i żurawiki z przeciwwagą. Oprócz nowości, możemy zaproponować także dźwigniki nożycowe, żurawie stacjonarne, suwnice, podnośniki podciśnieniowe, wciągniki łań cuchowe ręczne i elektryczne, wózki ręcz ne i elektryczne, paletowe, wciągarki lino we, zawiesia wszelkiego rodzaju, wciągarki bramowe… A to dopiero początek listy.

Przyznam, że o wielu wspomnianych przez pana urządzeniach słyszę po raz pierwszy. Dla laika urządzenia dźwignicowe koja rzą się przede wszystkim z suwnicami, które dzięki swym ogromnym rozmia rom są w stanie podnieść naprawdę cięż ki ładunek.

Tak, to prawda. Dlatego staramy się być aktywni w mediach społecznościowych, pojawiać się na targach, brać udział w różnych projektach, webinariach i kon ferencjach; prowadzimy własnego bloga i newslettera, piszemy dla różnych portali branżowych… Robimy to po to, by zaznajo mić ludzi z urządzeniami dźwignicowymi.

Bywa i tak, że klient oczekuje od nas urzą dzeń, które kompletnie nie mają racji bytu. Wynika to właśnie z nieznajomości branży i nikt nie ma o to pretensji. Po to jesteśmy, żeby móc takiego klienta uświadomić i na kierować. Zdarzyło się już nie raz, że klient

najpierw szukał u nas bardziej znanego wszystkim rozwiązania, jak wspomniana przez pana suwnica, a finalnie kończył pro jekt z zupełnie innym urządzeniem.

A co do samych suwnic, to oczywiście urządzenia te mają do odegrania olbrzy mią rolę w branży. Pamiętajmy tylko, że nie każda suwnica przeznaczona jest tylko do przemysłu ciężkiego, jak np. huty i stocz nie. My specjalizujemy się w suwnicach do 6,3 tony, ale w ofercie mamy urządzenia, które pozwalają pracować z ładunkami do nawet 50 – 150 ton, a które swoim wyglą dem i rozmiarem kompletnie nie zdradza ją mocy, jaką posiadają. Takim przykładem mogą być cylindry hydrauliczne, podnośni ki kolejowe, rolki transportowe czy wcią gniki łańcuchowe.

Wykorzystanie urządzeń dźwignicowych pozwala dbać o ludzi, optymali zuje ich pracę, minima lizuje zatory i przestoje w całym zakładzie, a dodatkowo generuje większe zyski

Niezależnie jednak od ich wielkości, samo przenoszenie ładunków stwarza szereg zagrożeń. Urządzenia dźwignico we muszą być po prostu bezpieczne dla użytkowników.

Tak, ale urządzenia dźwignicowe minima lizują ryzyko zagrożeń, a nie je stwarzają. Niebezpiecznie robi się, gdy na terenie zakładu nie są przestrzegane zasady BHP, a urządzenia nie są poddawane przeglą dom i serwisom. Dołóżmy do tego brak uprawnień oraz odpowiedniego prze szkolenia personelu i katastrofa gotowa. Przenoszenie ładunków może być zagroże niem, ale mówimy tu o sytuacjach, w któ rych firma kompletnie zaniedba swoich pracowników.

Są też takie branże, w których wyznaczone są strefy zagrożone wybuchem. W wielu firmach środowisko pracy jest niekorzyst ne czy nawet niebezpieczne, a podnosić dalej trzeba. Dyrektywa ATEX dokładnie uściśla wymagania, jakie trzeba spełnić, by urządzenie mogło zostać użytkowane w takich strefach. Dźwignice produkowa ne dla stref ATEX umożliwiają bezpieczną pracę bez stwarzania zagrożenia.

W przypadku dźwignic musimy pamiętać o ich konserwacji, przeglądach i regular nych serwisach. Na większość z nich nało żony jest także obowiązek dozoru. Oznacza to, że to Urząd Dozoru Technicznego decy duje, czy dane urządzenie zostaje dopusz czone do użytku, czy też nie.

Szczerze mówiąc, wygląda to dość skom plikowanie. Nie odstrasza to potencjal nych użytkowników?

Bynajmniej. Jeśli istnieje potrzeba zastoso wania urządzeń dźwignicowych w firmie, to niezależnie od procedur po prostu mu simy przez to przejść. Można powiedzieć, że to odbiór UDT bywa najbardziej kłopo tliwy dla klientów. Protokoły pomontażo we, skompletowanie pełnej dokumentacji, przygotowanie wniosku i zgłoszenie urzą dzenia, obecność konserwatora w dniu od bioru… jak już Pan sam zdążył zauważyć, jest o czym myśleć.

Ale użytkownicy naszych urządzeń mają ułatwione zadanie, ponieważ oferta PS Lift jest kompleksowa. Pomagamy już od mo mentu projektowania, przy wyborze od powiedniego urządzenia, montażu, poma gamy w odbiorze UDT, przeprowadzamy przeglądy gwarancyjne i pogwarancyjne, konserwujemy urządzenia. Po prostu jeste śmy z klientem na każdym etapie.

Nie taki diabeł straszny, jak go malują.

Sam odbiór techniczny nie załatwi za nas kwestii bezpieczeństwa. Proszę powiedzieć, jako specjalista w tym zakresie, co można zrobić, aby zwiększyć jego poziom w magazynach naszych czytelników?

To jest kwestia bardzo indywidualna. Mu simy wziąć pod uwagę branżę, charaktery stykę pracy, to jakie produkty znajdują się w magazynie, czy nawet budżet przedsię biorstwa. Jest oczywiście kilka uniwersal nych zasad, jak zwiększyć bezpieczeństwo w magazynie.

Po pierwsze, należy odpowiednio dobrać urządzenia dźwignicowe, które wyelimi nują potrzebę przenoszenia czy transpor towania naszych ładunków siłą własnych mięśni. Na pewno na bezpieczeństwo przełoży się stworzenie odpowiedniego podziału magazynu i wyznaczanie tzw. dróg komunikacyjnych oraz oznakowanie hali i ustawienie słupków przy regałach. Utrzymanie porządku w całym magazynie, na regałach, usuwanie elementów, o któ re moglibyśmy się potknąć – to działania, które praktycznie nic nas nie kosztują, a znacznie obniżają ryzyko występowania zagrożeń.

Zadbajmy też o naszych pracowników. Wy posażmy ich w odpowiednią odzież robo czą. Ułatwmy również ich pracę, montując wydajne oświetlenie. Co roku w magazy nach dochodzi do wielu wypadków spo wodowanych niewłaściwą eksploatacją systemów magazynowych, wózków widło wych i innych urządzeń gospodarki maga zynowej. Wielu z nich można uniknąć dzię ki regularnym szkoleniom zespołu.

Wróćmy do samych urządzeń. Nie da się ukryć, że technologie pędzą naprzód. Jak zmieniła się branża urządzeń dźwignico wych na przestrzeni, powiedzmy, 20 lat? Jakiego typu rozwiązania są obecnie naj bardziej popularne?

Może odpowiem trochę przewrotnie, ale przede wszystkim zmieniła się mentalność ludzi. I to jest najważniejsze dla tej branży. Kiedyś nasze urządzenia wykorzystywano tylko, jeśli ładunki były po prostu niemożli we do przeniesienia gołymi rękoma. Teraz, nawet jeśli dana osoba pracuje z workiem o wadze 20 kilogramów, pracodawca szuka dla niej rozwiązań ułatwiających wykona nie tego zadania.

Oczywiście wzrósł postęp technologicz ny, powstają coraz to śmielsze projekty, no i dostępność na rynku jest nieporów nywalnie większa. Urządzenia są bardziej dopracowane, można je modyfikować, są bardziej ergonomiczne. 20 lat temu wiele firm nie mogłoby pozwolić sobie na zakup dźwignika czy suwnicy. Teraz, oprócz wspo mnianej dostępności rynkowej, urządzenia dźwignicowe są też znacznie bardziej do stępne cenowo.

Wszystko zaczyna sprowadzać się do au tomatyzacji. W przypadku naszej branży są to np. automatyczne systemy składowania, układnice paletowe, ramiona robotyczne,

manipulatory przemysłowe. Te ostatnie są dostępne w naszej ofercie, a proponujemy je wszędzie tam, gdzie pracownicy wielo krotnie oraz powtarzalnie przenoszą i od kładają ładunek.

Pamiętajmy tylko, że nadal potrzebne są standardowe rozwiązania. Cały czas urzą dzenia takie jak dźwignik nożycowy, wózek paletowy czy żuraw nie wychodzą z „mody”, a to ze względu na ich uniwersalność. Weź my też pod uwagę, że mikro, małe czy na wet średnie przedsiębiorstwa nie zawsze mogą pozwolić sobie na pełną automaty zację swoich linii.

rolek z folią. W przypadku, gdy nasze linie produkcyjne są już mocno obłożone ma szynami, wózki sprawdzą się też ze wzglę du na swoje kompaktowe rozmiary – np. do wyciągania form.

Wspominałem wcześniej również o mani pulatorach przemysłowych. Branża two rzyw sztucznych coraz częściej korzysta z tych urządzeń do przemieszczania bobin, worków, beczek, plastikowych kontenerów i skrzyń. W zależności od rodzaju tworzy wa, możemy dopasować uchwyt i sperso nalizować urządzenie.

Nadal potrzebne są standardowe rozwiązania. Cały czas urządzenia takie jak dźwignik noży cowy, wózek paletowy czy żuraw nie wychodzą z „mody”, a to ze względu na ich uniwersalność

Czy branża tworzyw sztucznych należy do waszych istotnych klientów? Jak możecie im pomóc?

Oczywiście, że tak! Jak w każdej innej branży, również i tu klienci mierzą się z problemami logistyki wewnątrzzakłado wej. Najczęściej dostarczamy urządzenia, które wspierają produkcję i takie, które są potrzebne na etapie transportowania ła dunków. Klienci mierzą się z brakiem ergo nomii przy liniach produkcyjnych, np. przy przezbrajaniu maszyn typu tokarka, wtry skarka. Ten sam kłopot pojawia się przy zmienianiu rolek, odkładaniu elementów, czy załadunku/rozładunku palet. Proble matyczne są stanowiska pracy pracowni ków, którzy muszą nieustannie się schylać. Urządzenia typu dźwignik nożycowy czy żuraw stacjonarny doskonale rozwiązują tego typu kwestie. Wózki unoszące niwe lują zaś trudność przewożenia i obracania

Najważniejsza jest rozmowa ze specjali stą. Zlokalizowanie problemu to pierwszy krok, a dalej to już nasza w tym głowa, żeby przedstawić najlepsze rozwiązanie.

Jak widzi pan przyszłość urządzeń dźwi gnicowych? Jakich innowacji i ciekawych rozwiązań możemy się spodziewać w naj bliższych kilku latach?

Przemysł 4.0 otacza nas z każdej strony. Zagląda również coraz śmielej do naszej branży. Automatyzacja procesów i autono miczne urządzenia takie jak wózki podno śnikowe, automatyczne regały, wieloosio we roboty i coboty stają się coraz bardziej popularne, zwłaszcza w dużych przedsię biorstwach. Aktualnie największym wy zwaniem dla producentów tego typu urzą dzeń jest nie technologia ich wytworzenia, a sposób komunikacji pomiędzy autono micznymi produktami różnych producen tów. Wiele urządzeń z wbudowaną sztucz ną inteligencją wymaga jeszcze licznych usprawnień, co wpływa na spadek opła calności inwestycji w tak zaawansowane technologicznie produkty. Dlatego my w perspektywie kilku lat stawiamy przede wszystkim na rozwiązania, w których czło wiek zostaje maksymalnie odciążony, ale wciąż odgrywa kluczową rolę w procesie.

Poza tym, powyższe rozwiązania, które do piero zaczynają raczkować w ogromnych korporacjach, staną się bardziej popularne w średnich przedsiębiorstwach w perspek tywie kilku/kilkunastu lat, a do niektórych

małych i mikroprzedsiębiorstw nigdy nie zawitają – nie tylko ze względu na kosz ty, ale również ich specyfikę działalności. Dlatego przykładowo mechanik samo chodowy, pracownia rzeźbiarska, zakład stolarski, sektor budowlany, transportowy, mniejsze magazyny będą w perspekty wie kilkunastu lat stosowały standardo we urządzenia dźwignicowe. Oczywiście z usprawnionymi funkcjonalnościami, np. sterowaniem radiowym czy sczytywaniem danych eksploatacyjnych z dźwignicy przy pomocy smartfona.

Małe i średnie przedsiębiorstwa, które sta nowią aktualnie ponad 99% wszystkich firm w Polsce i Europie, będą również in westowały w manipulatury przemysłowe, które są rozwiązaniem bardziej precyzyj nym i zaawansowanym technologicznie niż standardowe dźwignice, a zdecydo wanie tańszym niż roboty autonomiczne. Ciekawą nowinką technologiczną jest również egzoszkielet, który jest swego rodzaju pancerzem zakładanym na ciało użytkownika. Jego celem jest wzmocnienie mięśni, dzięki czemu możemy bez wysiłku przenosić ciężkie ładunki. Wszelkie urzą dzenia odciążające pracę mięśni i niwe lujące urazy kręgosłupa są i będą coraz bardziej popularne, nawet wówczas gdy mamy do czynienia z ładunkiem o wadze 10 kilogramów.

Dźwignice to urządzenia, które towarzyszą nam od tysięcy lat. Pierwsze proste wyna lazki powstały już w starożytnej Mezopo tamii i Egipcie 3000 lat p.n.e. i służyły do nawadniania pól uprawnych oraz dźwi gania ciężkich bloków skalnych. Przez te wszystkie lata zmianie uległy ich napędy: z ręcznych na elektryczne, hydrauliczne czy pneumatyczne, a także materiały, z których są zbudowane. Dźwignice usprawniono elektronicznie, ale ich funkcja pozostała niezmienna: wspomóc człowieka w prze mieszczaniu ładunków. Patrząc na ten rys historyczny, jestem spokojny o naszą bran żę w perspektywie kilkudziesięciu czy na wet kilkuset lat. •

Rozmawiał: Jacek Leszczyński

ROZMOWA Z DUNCANEM WOODEM, CEO RAPID NEWS GROUP

Od momentu przejęcia w 2010 r. organi zacji targów Interplas przez Rapid News Group, ta główna brytyjska wystawa dla branży tworzyw sztucznych znajduje się na dobrej drodze ku odrodzeniu i rozwojo wi. W 2023 r. targi zaoferują zwiedzającym nowe, ekscytujące atrakcje, uwzględniając różnorakie aspekty wszystkich zakątków branży. Ciągła inwestycja organizatorów w targi Interplas ma na celu dalsze umoc nienie ich pozycji jako wiodącego brytyj skiego wydarzenia dla międzynarodowego przemysłu tworzyw sztucznych.

Od czasu przejęcia organizacji tej wystawy od Reed Exhibitions, Interplas odnotował ponowny wzrost kluczowych wskaźników, które są wykorzystywane do porównywa nia z innymi targami. Liczba odwiedzają cych, liczba wystawców i powierzchnia sto isk wzrosły. Być może najbardziej widoczny wskaźnik stanowi fakt, że to, co w 2008 r. było tylko połową 1 hali w NEC, teraz rozrosło się na 2 hale… Kto powiedział, że produkcja w Wielkiej Brytanii umarła?

David Gray, Head of Content w „British Pla stics & Rubber” / InterplasInsights.com, przeprowadził wywiad z Duncanem Wo odem, CEO Rapid News Group, aby do wiedzieć się więcej o drodze, jaką prze była wystawa i o tym, czego można się spodziewać podczas jej najbliższej edycji w 2023 r.

Nie da się ukryć, że Interplas w ostatnich latach jest wydarzeniem dalekim od tego, czym był w 2008 r. Jakie są twoje wspo mnienia z tego okresu?

Okres od 2010 r., kiedy po raz pierwszy przejęliśmy stery, aż do zorganizowania jednego z pierwszych wydarzeń po lock downie w Wielkiej Brytanii, czyli przesu niętej na wrzesień 2021 r. edycji Interplas, był głównie pozytywnym doświadczeniem dla każdego w Rapid News Group, kto był zaangażowany w organizację targów. Chociaż nie sądzę, że ktokolwiek chciałby ponownie przejść przez 395 zmian planu powierzchni wystawowej i 1000 poprawek budżetowych, z którymi mieliśmy do czy

nienia w okresie przygotowań do edycji 2021!

Ważne aby pamiętać, że jesteśmy opieku nami imprezy, która istniała na długo przed narodzinami któregokolwiek z obecnych członków zespołu! Nasze wspomnienia z ostatnich 12 lat są więc tylko niewielką częścią historii targów Interplas. W miarę zbliżania się do 75. rocznicy wystawy istot ne jest, abyśmy pamiętali o historii, ale jed nocześnie skupiali się na przyszłości bry tyjskich targów poświęconych tworzywom sztucznym. Naszym dziedzictwem będzie to, co zrobimy w następnej kolejności. Jest to bardzo ważna wystawa branżowa i każ da decyzja, jaką kiedykolwiek podjęliśmy, zawsze była obwarowana pytaniem: czy ma ona pozytywny wpływ na rozwój bry tyjskiego przemysłu tworzyw sztucznych?

Czemu przypisujesz sukces Interplasu; mam na myśli okres liczony od przejęcia targów przez Rapid News?

Mówiąc najprościej, sukces zawdzięcza my ciężkiej pracy niesamowitego zespołu i konsekwentnemu inwestowaniu w ob szary, które mają największe znaczenie. Jest to oczywiście o wiele bardziej złożone, ale pierwotna decyzja o zainwestowaniu w im prezę była oparta na przekonaniu, że może my pozytywnie wpłynąć na branżę tworzyw sztucznych poprzez przywrócenie do życia wydarzenia, które znajdowało się w dołku.

Liczby dotyczące targów na przestrzeni lat, jeśli chodzi o odwiedzających, wystawców i powierzchnię użytkową, sugerują że uda ło nam się osiągnąć ten cel; w niektórych przypadkach spektakularnie, a w innych –wbrew oczekiwaniom wszystkich.

Edycja 2021, która odbyła się z 12-mie sięcznym przesunięciem z powodu COVID, co oznaczało że była to jedna z pierwszych imprez po pandemii (z całym bagażem niepewności, który wiązał się z ówczesną sytuacją), została zwieńczona kryzysem paliwowym. Mimo to, w 1. kwartale po za kończeniu targów odnotowaliśmy rekor dowy wskaźnik ponownych rezerwacji.

Świadczy to o tym, że trzymanie się pod staw takich jak dobry marketing wydarze nia, nawet w trudnych czasach przynosi rezultaty dla naszych klientów… A w końcu to przecież dla nich to wszystko robimy.

To świetnie, że poziom ponownych rezer wacji był tak wysoki, ale nie możesz jednak zaprzeczyć, że ogólnie liczba odwiedzają cych spadła?

Oczywiście, ale biorąc pod uwagę, że byli śmy jedną z pierwszych imprez po pande mii, przy niepewności, która wciąż istniała wokół masowych zgromadzeń i dodając do tego niespodziewany kryzys paliwowy, mu siało się to przełożyć na niższą frekwencję – ale mimo to informacje zwrotne, które otrzymaliśmy po zakończeniu targów, po waliły nas na kolana; jakość uczestników była niezwykle wysoka, ponieważ ci, którzy odwiedzili targi, przybyli tam robić intere sy. Tak więc, jeśli udało nam się to osiągnąć w popandemicznej sytuacji wszechobec nego chaosu, to jestem naprawdę pod ekscytowany tym, co możemy zrobić przy 9-miesięcznej kampanii, która rozpocznie się w styczniu 2023 r.

Chcę w tym miejscu poświęcić chwilę, aby podziękować branży za wsparcie w 2021 r. Był to okres trudny dla wszystkich, ale miło zaskoczyło nas wsparcie, jakie otrzy maliśmy. Był to zarazem czas pełen wy zwań, który nas wzmocnił i szczerze wie rzę, że nasz zespół jest jeszcze silniejszy i lepiej niż kiedykolwiek przygotowany do działania w trudnych warunkach. Zawsze bierzemy pod uwagę tylko pozytywy!

Czy uważasz, że są jakieś długoterminowe skutki pandemii dla wydarzeń organizowanych w formule „na żywo”?

Najważniejszą rzeczą jest to, czego na uczyliśmy się w tym okresie i co wydaje się być pewne: wydarzenia stacjonarne w przyszłości nie będą już takie same. Ale powiedzmy sobie jasno, to nie jest tylko kwestia COVID. To kierunek, który pojawił się na długo zanim wszyscy przestaliśmy wsiadać do samolotów na początku 2020

Organizujemy wydarzenia w całej Azji i Ameryce Północnej, a także prowadzimy interesy w Europie, więc nasz pogląd nie ogranicza się tylko do Wielkiej Brytanii czy do branży tworzyw sztucznych. Na długo przed pojawieniem się COVID zdawaliśmy sobie sprawę, że treść musi być naprawdę istotna i wciągająca, aby uczestnicy doce nili możliwość wcześniejszego umawiania spotkań i planowania z wyprzedzeniem pobytu na targach. Zrozumieliśmy również, że elementy przestrzeni wystawowej mu szą być naprawdę interesujące i oferować użyteczne informacje – a nie tylko pełnić funkcję miejsca do siedzenia i odpoczynku.

Podobnie, na długo przed pojawieniem się COVID zdecydowaliśmy, że cel bycia naj większą imprezą targową na świecie w każ dym sektorze jest, powiedzmy to szczerze, trochę głupi, jeśli weźmiemy pod uwagę ślad węglowy związany z lotami tysięcy ludzi przez pół świata, aby mogli zobaczyć to, co mają okazję obejrzeć w swoim kraju.

Pandemia COVID zmieniła nasze postrze ganie świata; obserwowaliśmy, jak wielu organizatorów poniosło klęskę, organi zując wirtualne wystawy. Rozwiązania cyfrowe mogą wzbogacić wydarzenia na żywo, ale nigdy nie zastąpią spotkania twarzą w twarz; Interplas 2023 będzie zaś pierwszym wydarzeniem, kiedy będziemy mogli zebrać wszystkie nasze pomysły bez ograniczeń.

Pozostając w tym temacie i patrząc w przyszłość na 2023 r.: co będzie inne niż dotychczas?

Jest to zmiana, która umożliwi odwiedza jącym jak najlepsze wykorzystanie czasu podczas wydarzenia. Z drugiej strony, apli kacja wystawcy przechwytuje i pokazuje wszystkie te interakcje, umożliwiając mu dotarcie do zarejestrowanych gości i umó wienie spotkań jeszcze przed targami.

Nastąpiła zmiana w procesach myślenia uczestników: obecnie są oni bardziej wymagający niż 5 lat temu i organi zatorzy muszą się do tej sytuacji dostosować

Odwiedzający potrzebują wydarzeń, które są dla nich wartościowe… A co jest war tościowego czy pożytecznego w spędze niu 2 dni w Düsseldorfie na wędrówce po 17 halach, w nadziei na jakąś inspirację i szczęśliwy traf w kwestii spotkań? Mó wię to z uśmiechem na twarzy, ponieważ w najbliższej przyszłości Targi K zawsze będą stanowić istotne wydarzenie dla branży tworzyw sztucznych. Ale nastąpiła zmiana w procesach myślenia uczestni ków: obecnie są oni bardziej wymagający niż 5 lat temu i organizatorzy muszą się do tej sytuacji dostosować.

Opinie, które otrzymaliśmy po wystawie w 2021 r. były świetne, ale nie chcemy tak po prostu powtarzać czy wręcz kopiować ostatniej edycji… Tym razem mamy moż liwość wdrożenia kilku bardzo fajnych po mysłów, które dojrzewały w naszych gło wach od 2018 r. Pierwszy nowy element jest w fazie projektowej. Obecnie jesteśmy w trakcie rekrutacji Rady Doradczej Wy stawców, aby zapewnić różnorodność per spektyw branżowych w naszym procesie planowania. Odkąd przejęliśmy organiza cję targów ciężko pracowaliśmy, aby zdo być zaufanie głównych marek branżowych i niezbędne jest, aby te ważne organizacje miały głos w zakresie planowania ich wy darzenia branżowego. Nasze pierwsze spo tkanie odbyło się w listopadzie i jesteśmy podekscytowani składem tej grupy oraz wiedzą branżową, którą będziemy mogli wykorzystać do stworzenia wydarzenia, na które koniecznie trzeba się wybrać.

Drugim naprawdę ekscytującym nowym elementem, który łączy pre-show i wyda rzenie na żywo, jest znacząca inwestycja w technologie cyfrowe. Nasza nowa plat forma internetowa i aplikacja eventowa pozwalają na doskonałe zazębianie się planowania pobytu na targach przez zwie dzających i tworzenia interesujących treści przez wystawców. Dla zwiedzających ozna cza to, że po zarejestrowaniu się mogą za cząć przeglądać oferty wystawców reko mendowanych przez sztuczną inteligencję, umawiać spotkania, tworzyć listy osób do odwiedzenia czy wyrobów do obejrzenia.

Ciekawym i korzystnym finansowo aspek tem tej inwestycji jest to, że aplikacja umożliwia każdemu członkowi zespołu wy stawcy skanowanie odwiedzających i tym samym zbieranie kontaktów na własnych smartfonach… wszystko za darmo. Nie potrzeba więc drogich skanerów danych; co więcej, dane dostępne są natychmiast w aplikacji, więc nie trzeba czekać do koń ca dnia, by pobrać kontakty ze skanerów.

A czego możemy się spodziewać, gdy już dotrzemy na targi?

Myślę, że trzecim naprawdę dużym projek tem jest inwestycja w treść wydarzenia; przez lata próbowaliśmy wielu formatów, ale nigdy nie udało nam się zrobić konfe rencji na prawdziwie wysokim poziomie, więc w 2023 r. właśnie to zamierzamy osiągnąć. Tworzymy specjalnie zbudowaną zamkniętą salę na terenie targów, a w niej przez 3 dni będzie realizowany program na najwyższym poziomie… ale nie spodzie wajcie się tu klasycznego przypadku „Death by PowerPoint”; format programu będzie równie innowacyjny, jak omawiane tema ty. Poruszymy najważniejsze kwestie, które mają znaczenie dla naszej branży, w tym te dotyczące GOZ, reshoringu, energii, różno rodności, równości i inkluzywności, zrów noważonego rozwoju i digitalizacji.

Ponieważ nie jesteśmy tylko organizato rem targów, ale jesteśmy też zakorzenieni w branży dzięki naszym mediom, w tym wysoko cenionemu magazynowi „British Plastics & Rubber”, nasza zdolność do wy korzystania posiadanych kontaktów w celu stworzenia programu najwyższej jakości nie ma sobie równych w Wielkiej Brytanii. Nie mogę się doczekać, aby ujawnić nie które informacje dotyczące prelegentów i formatów.

Nasze nowe inwestycje w technologię umożliwiają nam również tworzenie treści w środowisku cyfrowym już przed wyda rzeniem, by zaprezentować to, co oferują wystawcy i wskazać najbardziej atrakcyj ne sesje zarejestrowanym gościom. Mamy także coś nowego dla społeczności two rzyw sztucznych, jeśli chodzi o wydarzenia organizowane po 2023 r., ale więcej o tym na targach w przyszłym roku.

Na targach ponownie pojawi się Knowled ge Hub, a także nowy program VIP Buyer, który zostanie wprowadzony w pierwszym kwartale przyszłego roku, kiedy rozpocznie się rejestracja. Każda funkcja jest projek towana z uwzględnieniem konkretnego wątku przewodniego. Oczywiście, zrów noważony rozwój jest obecnie w centrum wyzwań stojących przed branżą, a kosz ty energii osiągają poziom niepokojący dla producentów. Poświęcimy więc czas na konferencji, aby zbadać i ocenić różne strategie radzenia sobie z tym problemem.

Niewątpliwie wyzwania związane z łań cuchem dostaw dały w ostatnich latach wielu właścicielom marek sporo do my ślenia. Coraz częściej dostajemy sygnały od producentów kontraktowych, którzy wi dzą, że narzędzia i obróbka są poddawane reshoringowi w wyniku nieregularności w łańcuchu dostaw, a także zróżnicowania poziomów jakości. Będziemy się upewniać,

że profilujemy najlepszych brytyjskich kontraktowych dostawców usług.

Ostatnim elementem imprezy, i szczerze mówiąc prawdziwymi gwiazdami, są wy stawcy. Pomimo zaledwie 2-letniej prze rwy między wydarzeniami, tym razem z przyjemnością mogę powiedzieć, że plan targów wygląda fantastycznie. I tak np. sierpień był znakomitym miesiącem, w którym zgłosiło się ponad 30 firm, a obie hale ładnie się zapełniają.

Jak jeszcze można stworzyć odpowiednie środowisko do nawiązywania kontaktów na targach takich jak Interplas?

Branża tworzyw sztucznych to grupa towa rzyska, więc siłą rzeczy wydarzenia towa rzyskie odgrywają ogromną rolę w całym programie imprezy. W 2021 r. gościliśmy naszych wystawców przez 2 wieczory, wykorzystując okazję do ponownego spo tkania się po pandemii. Udało się to tak dobrze, że we wrześniu przyszłego roku ponownie będziemy gościć naszych wy stawców, prelegentów, doradców i VIP-ów również w oba wieczory. Zapewnimy je dzenie, napoje i rozrywkę dla wszystkich, tworząc platformę dla największego nie formalnego spotkania brytyjskiego prze mysłu tworzyw sztucznych. Te spotkania są naszym sposobem na podziękowanie uczestnikom imprezy, w szczególności wy

stawcom, dzięki którym targi mogą być tak wspaniałym motorem napędowym dla bry tyjskiego przemysłu tworzyw sztucznych.

No i oczywiście będzie to wielki rok dla wy stawy, ponieważ obchodzi ona swoje 75-le cie. Jak planujecie uczcić to wydarzenie?

Mamy mnóstwo pomysłów, ale chciałbym też zaapelować do wszystkich czytelników, bowiem chcemy zebrać jak najwięcej pa miątek po Interplasie, które moglibyśmy pokazać na wystawie. Znaleźliśmy i zdo byliśmy kilka niesamowitych starych prze wodników po wystawie, ale bardzo chcieli byśmy zobaczyć i pokazać podczas imprezy wszelkie zdjęcia, bilety i rzeczy związane z Interplasem z minionych czasów.

Najważniejszą częścią obchodów będzie ogłoszenie wieczorem pierwszego dnia 75 najbardziej wpływowych osób w bry tyjskim przemyśle tworzyw sztucznych. W najbliższych tygodniach rozpoczniemy proces nominacji i każdy z branży będzie mógł zgłosić osoby, które jego zdaniem najbardziej zasługują na uznanie za swój wkład w rozwój branży. Mamy nadzieję, że jak najwięcej z tych 75 osób pojawi się na targach osobiście, gdzie będą mogli spotkać się ze starymi i nowymi znajomymi.

Ostatnio widzieliśmy nowego gracza w tej przestrzeni – na początku roku odbyła się inauguracyjna edycja Plastics Live. Co o tym sądzisz?

Działamy w branży, która jest warta ponad 25 mld funtów dla Wielkiej Brytanii. Nie oczekujemy, że będziemy mieli tę prze strzeń tylko dla siebie! Zawsze jest miejsce na świetne wydarzenia, które są w stanie popchnąć branżę do przodu i które wyraź nie różnią się od tego, co już jest na rynku. Prawdę mówiąc, w przerwach między ko lejnymi edycjami Interplas zawsze mieli śmy mniejsze imprezy, czy to PDM, czy inne, które pojawiały się i znikały. To wszystko jest dobre dla branży i rynku. •

Rozmawiał: David Gray

Więcej o Interplas 2023 na interplasuk.com

I NOWE ŁOŻYSKO WIEŃCOWE IGUS

Oszczędź miejsce i masę produktu bez poświęcania niezawodności działania — jednocześnie całkowicie eliminując smarowanie. To właśnie potrafi igus PRT-04 micro. W ten sposób igus dodaje do swojego asortymentu wy jątkowo małe łożysko wieńcowe, które jest również niezwykle odporne na zużycie. PRT-04 micro ma średnicę zewnętrzną 60 milimetrów — jest to najmniejszy rozmiar montażowy wśród łożysk wieńcowych igus PRT. Składa się z 3 aluminiowych pier ścieni i nowo opracowanego elementu ślizgowego wykonane go ze sprawdzonego trybopolimeru iglidur J, który działa szcze gólnie dobrze na aluminium, zapewniając dobre współczynniki zużycia, niski współczynnik tarcia i długą żywotność. Charakte ryzuje się również niską absorpcją wilgoci i dobrą odpornością chemiczną. Jest też możliwe zastosowanie innych materiałów wykonania, w zależności od indywidualnych wymagań klienta. Podobnie jak wszystkie łożyska igus, PRT-04 micro jest w 100% bezsmarowe, a zatem niewrażliwe na brud, kurz i wilgoć.

igus.pl

I MAGNETYCZNY SYSTEM POMIAROWY

Nowy, duży freefor mer 750-3X prze twarza w ramach swobodnego for mowania tworzyw sztucznych Arburg (APF) 3 komponenty i umożliwia przemy słową produkcję ad dytywną komplek sowych elementów funkcyjnych w obciążalnych połączeniach twarde-miękkie z konstrukcją nośną.

W przypadku oznaczenia 750 chodzi o dostępną powierzchnię wspornika elementu w centymetrach kwadratowych. W porów naniu z maszyną freeformer 300-3X komora robocza zapewnia o 250% więcej przestrzeni na części o wymiarach do 330 × 230 × 230 milimetrów. „3X” oznacza 3 osie wspornika elementu, które poruszają się w kierunku x, y i z. arburg.com

Firma Elesa+Ganter wprowadziła do oferty nowy system po miaru przesuwu liniowego i kątowego MPI-R10-RF bazujący na czujniku oraz liniale magnetycznym, który bezprzewodowo komunikuje się z układem sterowania maszyny. Nowy pro dukt łączy funkcjonalność wskaźników położenia z czujnikiem magnetycznym MPI-R10 oraz wskaźników położenia z radio wą transmisją danych DD51/52R-E-RF. Istniejący do tej pory wskaźnik położenia MPI-R10 został wzbogacony o moduł transmisji danych, który łączy się z jednostką sterującą UC-RF przy użyciu fal radiowych, tworząc bezprzewodowy system do szybkiego pozycjonowania lub pomiarów. Dzięki temu cały sys tem umożliwia rzeczywisty pomiar liniowy oraz kątowy i jedno cześnie przesyła informację o swoim położeniu drogą radiową do sterowników urządzenia.

elesa-ganter.pl

I LASER

ZNAKUJĄCY F250

SmartLase F250, nowy świa tłowodowy znakownik lase rowy od Markem-Imaje, to bezpieczne i kompaktowe rozwiązanie zapewniające trwałe znakowanie wysokiej jakości na podłożach o du żej gęstości, bez stosowania substancji chemicznych, co pozwala obniżyć koszty operacyjne. Urządzenie cechuje wyjątkowa wydajność w szybkich aplika cjach, nawet przy rosnącej złożoności kodów 1D i 2D, a także łatwość w integracji i prostota obsługi.

•

Prędkość znakowania (max.): do 2000 znaków na sekundę

• Moc: 20 W; zakres temperatur pracy: od 5ºC do 40ºC

• Zgodny ze standardami Przemysłu 4.0, umożliwia stoso wanie zaawansowanych rozwiązań Packaging Intelligence

• Wyraźne, trwałe kody w doskonałej jakości

• Nieusuwalne oznaczenie chroni produkt przed fałszowaniem

NOWE MASZYNY CCW-AS

Ishida zaprezentowała nową serię naważarek, którą właśnie wprowa dza na rynek. CCW-AS to maszyny 11. generacji, które zostały zaprojek towane tak, aby zapewnić najwyższą wydajność ważenia i jeszcze bardziej zwiększyć ogólną efektywność sprzę tu (OEE), szczególnie w przypadku produktów bardziej wymagających, do których zaliczają się lepkie artykuły. W nowej serii duży na cisk położono też na energooszczędność.

Nowa naważarka z serii AS zapewnia znaczny wzrost wydaj ności, dzięki czemu pozwala na maksymalizację rentowności na wysoce konkurencyjnych rynkach. Posiada również ulep szoną, higieniczną konstrukcję i spełnia oczekiwania klientów dotyczące ochrony środowiska. Ponadto każdy kanał podaj nika zawiera zintegrowany system dozoru optycznego, który wykorzystuje czujniki do monitorowania produktu w czasie rzeczywistym.

ishidaeurope.com

I REWOLUCYJNA

VISCOZERO

TECHNOLOGIA

Firma Starlinger viscotec wprowa dziła nową linię urządzeń, które zrewolucjonizują recykling tworzyw sztucznych: viscoZERO, czyli reaktor do odkażania przetopionego two rzywa, umożliwiający produkcję re granulatów z surowców wtórnych poliolefinowych i polistyre nowych do kontaktów z produktami spożywczymi, a także PET z surowców tego samego pochodzenia o podwyższonej lepko ści właściwej (iV). Urządzenia viscoZERO dostępne są w wersji kompleksowej lub przeznaczonej do modernizacji istniejących wytłaczarek. Umożliwiają prawdziwy recykling rozumiany jako przeróbkę dającą surowce pełnowartościowe, nie zaś down cycling, czyli pozyskiwanie surowców wtórnych o ograniczonej wartości. Surowiec wejściowy przechodzi przez wytłaczarkę recyklingową, po czym w postaci płynnej jest przetwarzany pod próżnią. Technologia ta umożliwia pozyskanie z odpadów PET regranulatu PET nadającego się do kontaktu z żywnością, w ciągu kilku minut.

kftechnologie.com.pl / viscotec.at

I DRUKARKA SL DO PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ

precisionPrint to wyso kowydajne rozwiązanie do stereolitografii. Wy soce zautomatyzowany system oferuje opła calną produkcję kom ponentów o najbardziej rygorystycznych wymaganiach dotyczących jakości powierzch ni i rozdzielczości detali na skalę przemysłową. Innowacyjny system laserowy i zaawansowana koncepcja systemu end-to -end umożliwiają seryjną produkcję addytywną komponentów przy najniższych kosztach.

Drukarka idealnie nadaje się do druku krótkich serii w przemy śle elektrycznym i elektronicznym, np. złączy lub niestandardo wych rozwiązań o najwyższej precyzji. Te ostatnie oferują dużą wartość dodaną m.in. w branży medycznej, np. do drukowania aparatów słuchowych, lub w obszarze sportu i rekreacji.

kraussmaffei.com

I SYSTEM PAKOWANIA OD TNA

Firma TNA, globalny specjalista w dziedzinie przetwórstwa żywności i rozwiązań opakowaniowych, dodała do swojej ofer ty zupełnie nowe urządzenie tna auto-splice 3, tworząc „ideal ne sparowanie” z maszyną tna robag 3e, która została wprowa dzona na rynek w 2021 r.

tna auto-splice 3 to unikalne, kompak towe rozwiązanie, które automatycznie łączy folię opakowaniową bez przesto jów i przerw w procesie pakowania. Nowa i unikalna funkcja rotacyjnej wy miany rolki ułatwia dostęp i wymianę rolki folii bez konieczności zatrzymywania systemu pakujące go, pomagając producentom zmaksymalizować przepustowość. Z kolei prostota systemu pakowania tna robag 3e sprawia, że jest on łatwy w obsłudze, serwisowaniu i konserwacji. Ma szyna cechuje się szybkością działania, niewielkimi rozmiarami i wysoką wydajnością: umożliwia produkcję szerokiej gamy wyrobów z prędkością do 250 torebek na minutę. Posiada tak że opcję łatwego przełączania między rozmiarami opakowań.

JAK WDROŻYĆ SWOJĄ PIERWSZĄ TECHNOLOGIĘ

Analizy danych GUS i PARP wskazują, że odsetek polskich firm, które wdrażały innowacje wzrósł z 31,2% w latach 2018–2020 do 79,6% w 2021 r. W ostatnich latach obserwujemy zatem ogromny wzrost inwestycji w innowacyjność. W latach 2019–2021 aktywność innowacyjną wykazało 26,3% przedsiębiorstw przemysłowych oraz 22,2% przedsiębiorstw usługowych

Przedsiębiorcy działają na co dzień w oto czeniu, które cały czas podlega zmianom. Ewoluują oczekiwania i potrzeby klientów, dostępne technologie czy regulacje praw ne. Modyfikacje te powodują powstawa nie nowych możliwości w zakresie usług i produktów oraz pojawianie się nowych rynków. W zmieniającym się otoczeniu roz wijać się muszą również przedsiębiorstwa, dostosowując swoją ofertę do oczekiwań rynku, jak też śledząc (a nawet wyprze dzając) wyłaniające się trendy. Nieczęsto zdarza się, aby jeden, początkowy pomysł wystarczył do odniesienia wieloletniego sukcesu rynkowego. Niezbędne są więc nowe idee i rozwiązania.

O tym jak wprowadzać nowe pomysły i innowacje oraz w jaki sposób finansować nowatorskie pomysły z dostępnych fun duszy publicznych, rozmawiamy z dr hab. Magdaleną Zabochnicką, profesor Poli techniki Częstochowskiej.

Pani profesor, naukowo zajmuje się pani innowacyjnymi technologiami służącymi poprawie jakości środowiska naturalnego. Na co dzień współpracuje pani również z przedsiębiorcami, którzy chcieliby pro wadzić prace badawczo-rozwojowe, lecz nie wiedzą, jak ten proces rozpocząć oraz nie mają doświadczenia w pozyskiwaniu środków na działania B+R.

Tak, to prawda, naukowo zajmuję się in nowacyjnymi rozwiązaniami środowisko wymi, w tym w zakresie odnawialnych źródeł energii. Staram się poszukiwać, ba dać i rozwijać te procesy, które wpisują się w gospodarkę i biogospodarkę o obiegu zamkniętym, by docelowo służyły środowi sku, gospodarce i społeczeństwu.

Jestem też wynalazczynią, dlatego do skonale znam i rozumiem proces od mo mentu powstania pomysłu, przez opra cowanie nowego wynalazku, dalej wybór

sposobu ochrony własności intelektualnej, aż po ostatni i najważniejszy etap, czyli wdrożenie pomysłu jako gotowego pro duktu lub usługi do praktyki gospodarczej. Jako wynalazczyni jestem współautor ką patentów, które dotyczą m.in. sposo bów biologicznego oczyszczania ścieków przemysłowych, produkcji biomasy oraz otrzymywania biotworzyw, gdzie z tych ostatnich mamy złożonych aż 10 zgło szeń patentowych i jedno zgłoszenie eu ropejskie. Jestem też współautorką prawa ochronnego na wzór użytkowy. Zatem sprawami ochrony własności intelektu alnej nowych rozwiązań, jak i wzorów przemysłowych mam okazję zajmować się na co dzień.

W swojej pracy spotykam się z sytuacją, że przedsiębiorcy często nie wiedzą, czy i w jaki sposób mogą sfinansować nowa torskie pomysły z dostępnych funduszy publicznych, aby dokonać transformacji i wejść na rynek z ulepszonymi lub no wymi produktami albo usługami, któ re zostały opracowane dzięki pracom badawczo-rozwojowym.

Jest pani ekspertką w Innovation Coach. Co to za projekt?

Oficjalnie, Innovation Coach to II ścieżka Instrumentu STEP Sprawdzimy Twój Ekspe rymentalny Pomysł na Projekt realizowane go przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w partnerstwie z Instytutem Podstawowych Problemów Techniki Pol skiej Akademii Nauk (IPPT PAN). Projekt skierowany jest do przedsiębiorców, którzy chcieliby prowadzić prace badawczo-roz wojowe, ale nie wiedzą, jak ten proces roz począć oraz nie mają doświadczenia w po zyskiwaniu środków na działania B+R+I.

Mniej oficjalnie, Innovation Coach pomaga tym przedsiębiorcom, którzy obserwując szybko zmieniający się rynek, dostrzegają

potrzebę rozwoju firmy, ale nie wiedzą, jak ten proces rozpocząć. Projekt skierowany jest do przedsiębiorców, którzy chcą pro wadzić działalność badawczo-rozwojową, inwestować w innowacje oraz korzystać ze wsparcia z Funduszy Europejskich, ale mają niewielkie doświadczenie w tym ob szarze (lub nie mają go wcale).

Wspomniała pani o innowacjach. Kojarzą się one najczęściej z przełomowymi wy nalazkami, takimi jak technologie cyfrowe, osiągnięcia w ramach biotechnologii czy np. loty w kosmos.

Innowacja to nowy pomysł, który powstał w odpowiedzi na konkretne potrzeby i znalazł zastosowanie praktyczne. Z ko lei z perspektywy biznesowej, innowacja to nowy pomysł, który udało się wdrożyć i na nim zarobić. Innowacje formalnie dzielimy na kilka grup: produktowe, pro cesowe, organizacyjne i marketingowe. W ramach usługi Innovation Coach naj bardziej interesujące są innowacje pro duktowe, czyli wprowadzenie wyrobu lub nowej albo znacznie udoskonalonej usługi, np.: wykorzystanie nowych komponentów i materiałów, dodanie nowych funkcji czy ułatwienie obsługi.

Uzupełniająco wdrażane są zazwyczaj innowacje procesowe, dotyczące meto dy produkcji lub dostawy w celu obniże nia kosztów, czy podniesienia jakości, np.: automatyzacja procesu produkcyjnego, zastosowanie komputerowego projekto wania, wprowadzenie systemu kontroli przepływu towarów. Również poziom no wości może być różny: w skali światowej, dla rynku lokalnego lub dla firmy. Czyli mówiąc o innowacji, możemy mówić za równo o rozwiązaniu całkowicie nowym, przełomowym, którego dotychczas nie znano na świecie, jak i o pewnym nie wielkim unowocześnieniu wprowadzonym na poziomie konkretnej firmy.

Przełomowy charakter rozumiany jest jako wywieranie znaczącego wpływu na ry nek oraz na działalność gospodarczą firm na tym rynku. Przełomowość może skutko wać m.in. zmianą struktury rynku, stworze niem nowych rynków lub doprowadzeniem do sytuacji, w której istniejące produkty staną się przestarzałe. Jednak przełomo wych innowacji nie jest zbyt wiele. Przed siębiorcom często wydaje się, że aby zostać uznanym za innowacyjną firmę należałoby wdrożyć jakąś przełomową innowację i to jest jedna z barier, która powoduje, że fir my wycofują się, zupełnie niepotrzebnie, z wejścia na ścieżkę innowacji. By stać się innowacyjnym przedsiębiorstwem wystar czy wdrożyć w firmie nowe, niewielkie roz wiązanie, które może stanowić rozwinięcie

dotychczasowej działalności przedsiębior stwa o nowe produkty lub usługi.

Kolejna bariera to przekonanie, że jeśli chcemy wdrożyć w naszej firmie inno wację, to musimy od razu zainwestować w nowe rozwiązanie wszystkie nasze zaso by finansowe, a to już stanowi duże ryzyko. Błąd! Przedsiębiorca może wdrożyć nową, niewielką innowację, przeznaczając na nią tylko wygospodarowaną część zasobów firmy, w ten sposób minimalizując wszel kie zagrożenia.

A kto może skorzystać z programu?

Kryteria udziału w Innovation Coach są bardzo proste, wystarczy nie mieć doświad

By stać się innowacyj nym przedsiębiorstwem wystarczy wdrożyć w firmie nowe, niewielkie rozwiązanie, które może stanowić rozwinięcie dotychczasowej działal ności przedsiębiorstwa

czenia w realizacji projektów B+R i apliko waniu o nie, prowadzić działalność gospo darczą w Polsce i planować rozpoczęcie prac badawczo-rozwojowych. Nie ma żad

nych ograniczeń jeśli chodzi o wielkość przedsiębiorstwa, obroty czy inne kryteria.

Biorąc pod uwagę praktykę, najczęściej z programu korzystają firmy, które już funkcjonują na rynku ponad 3 lata, czyli są to dojrzałe przedsiębiorstwa znające swoją pozycję w rynku. Po takim czasie po szukują one kolejnego kroku do rozwoju, ale brakuje im wiedzy lub pomysłu w tym zakresie. Dla takich firm powstał nasz pro jekt. Chcemy, aby wielu polskich przedsię biorców stworzyło z nami swoją pierwszą innowację. Zaobserwowałam, że duże firmy często sądzą, że projekt jest skierowany do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, a tak nie jest i z powodzeniem doradzamy też większym firmom.

Załóżmy, że chcę zacząć rozwijać innowa cje w mojej firmie i jestem zainteresowa ny udziałem w Innovation Coach. Od cze go zaczniemy?

Pierwszym krokiem, jaki musi podjąć przedsiębiorca, aby wdrożyć swoją pierw szą innowację, jest rozpoznanie własnego potencjału, przyszłego miejsca na rynku, celów biznesowych i grup docelowych od biorców nowego rozwiązania. Bez tego nie można mówić o skutecznym wejściu na ry nek z nowym produktem lub usługą.

Podczas pierwszego etapu współpra cy z przedsiębiorcami analizujemy profil działalności firmy, pytamy jakie wyzna czyła sobie cele strategiczne do realizacji na przyszłość, jakie obecnie zajmuje miej sce w rynku i jak sobie radzi z konkuren cją. Na tej podstawie mamy obraz, jakim potencjałem aktualnie dysponuje firma. Następnie określamy jej przyszłe cele i potrzeby potencjalnych odbiorców, sza cujemy wielkość rynku, w tym konkuren cję. Oceniamy niezbędne do realizacji innowacyjnego przedsięwzięcia zasoby materialne, finansowe i ludzkie oraz pro ponujemy podjęcie współpracy z jednost kami naukowo-badawczymi i określamy jej zakres. Podejmujemy też temat możliwych form ochrony własności intelektualnej i wskazujemy, jakie pozwolenia lub licen cje należy zdobyć, aby skutecznie wdrożyć rozwiązanie na rynek. Ostatnim etapem jest omówienie różnych sposobów i możli wości uzyskania dofinansowania na nową inwestycję. W efekcie firma dostaje od nas gotowy plan działania, który może zacząć wprowadzać w życie.

Proszę powiedzieć, jakie są dotychczasowe efekty działania projektu?

Dotychczas w ramach usługi Innovation Coach zidentyfikowano szereg pomysłów, które mają szanse stać się innowacjami napędzającymi rozwój firm. Oto kilka przy kładów: przezroczyste panele akustyczne, które mogą zmienić realia projektowania w zakresie przegród akustycznych; opa kowania biodegradowalne czy opako

wania wykorzystujące kleje ekologiczne będące odpowiedzią na proekologiczne zapotrzebowania rynku; modyfikacje kon strukcji maszyn do przemysłowego obie rania warzyw stanowiące udoskonalenie dotychczas produkowanych maszyn; inno wacyjne zastosowanie krioterapii czy sper sonalizowane wkładki medyczne w obsza rze prozdrowotnym; nowoczesne systemy odpylające; opracowanie nowej usługi utylizacji paneli fotowoltaicznych; opraco wanie sposobu zagospodarowania osadów ściekowych wraz z wykorzystaniem OZE.

Branża tworzyw sztucznych, której dedy kowane jest czasopismo „Plast Echo”, jest sektorem o wysokim stopniu innowacyj ności. Czy jego przedstawiciele również mogą uczestniczyć w projekcie?

Tak, oczywiście wciąż wdrażane są nowe technologie w branży tworzyw sztucznych. Jest to ogromny rynek i ma duży poten cjał na przyszłość. Jednak obecnie przed siębiorcy najchętniej chcą się rozwijać w kierunku produkcji innowacyjnych bio tworzyw, które znajdują szereg zastosowań w różnych dziedzinach życia i gospodarki. Są to najczęściej przedsiębiorcy, którzy działają już od jakiegoś czasu na rynku w branży tworzyw sztucznych i widząc trendy rynkowe, chcą część swojej działal ności skierować na produkcję biotworzyw.

Czy w każdej dziedzinie można wypraco wać innowację?

Moim zdaniem w każdej dziedzinie jest po tencjał do rozwoju firmy w kierunku inno wacyjnym. Są oczywiście branże, w których dzisiaj ten potencjał może być większy niż w innych, jednak rynek stale ewoluuje. Wy starczy tylko obserwować trendy na rynku, aby rozpoznać potrzeby klientów, które możemy zaspokoić, wprowadzając nowe rozwiązania. Zatem nie należy się nigdy zniechęcać, tylko zawsze gdy nadarza się okazja powinno się podejmować wyzwa nie, jakim jest otwarcie firmy na nowe, in nowacyjne rozwiązania. •

Rozmawiał: Jacek Leszczyński

POLSKA GOSPODARKA JEST CYRKULARNA W 10 PROCENTACH

Luka w cyrkularności polskiej gospodarki wynosi 89,8%, co oznacza że tylko 10,2% materiałów i surowców jest w naszym kraju ponownie wykorzystywanych. Dla porównania, biorąc pod uwagę gospodarkę światową, współczynniki te wynoszą odpowiednio 91,4% i 8,6%

– W tej chwili 1 z 10 kilogramów odpadów potrafimy już zwrócić z powrotem do obie gu. Jednak dla Polski niezwykle ważne jest to, żeby jak najszybciej zwiększać udział tzw. współczynnika cyrkularności w sze roko rozumianej gospodarce – podkreśla Robert Chciuk, pełnomocnik ds. GOZ w Mi nisterstwie Klimatu i Środowiska. Jak po kazuje nowo opublikowany raport „Circu lar Restart! Polish Circularity Gap Report”, zwiększenie tego współczynnika i wdro żenie w Polsce zasad gospodarki cyrkular nej może się przełożyć na szereg korzyści środowiskowych, społecznych i gospodar czych. Wciąż jednak brakuje odpowiednich

rozwiązań legislacyjnych i podatkowych, które by temu sprzyjały.

Polska zużywa łącznie aż 13,8 tony su rowców na osobę rocznie. To wynik po równywalny z innymi krajami Europy, ale wyższy niż światowa średnia, która wynosi 11,9 tony na osobę rocznie – co i tak znacznie przekracza możliwości re generacyjne planety – pokazuje „Circular Restart! Polish Circularity Gap Report”, przygotowany przez Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO we współpracy z agencją strategiczną Natural State z Norwegii i holenderską organizacją

non-profit Circle Economy. Wynika z niego również, że spośród wszystkich materiałów i surowców wykorzystywanych w polskiej gospodarce – od rud metali i minerałów niemetalicznych, po biomasę i paliwa ko palne – tylko 10,2% ponownie trafia do obiegu. To oznacza, że luka w cyrkularności polskiej gospodarki wynosi aż 89,8%.

– Nie jest to zły wynik chociażby z punktu widzenia innych krajów Europy i świata, gdzie średni współczynnik cyrkularności wynosi w tej chwili 8,6% – zauważa Robert Chciuk, pełnomocnik ds. GOZ w Minister stwie Klimatu i Środowiska.

– Wciąż jest jednak bardzo dużo do zrobie nia, ponieważ musimy wypełnić 90-pro centową lukę – dodaje dr Agnieszka Sznyk, prezes Instytutu INNOWO.

Co ciekawe, Polska i tak plasuje się znacz nie lepiej niż np. Szwecja czy Norwegia, gdzie tzw. współczynnik cyrkularności wynosi odpowiednio 3,4 oraz 2,4%. Naj lepszym wynikiem może się pochwalić Holandia (24,5%). Natomiast światowa go spodarka ogółem jest cyrkularna jedynie w 8,6%, co oznacza, że aż 91,4% wykorzy stywanych w niej surowców i materiałów ma charakter jednorazowy i nie wraca do obiegu.

– W przyszłości obieg zamknięty będzie koniecznością, bo katalizatorem zmian jest sam rynek. Za nim podążają decyzje orga nów regulacyjnych. Instytucje finansowe i wszystkie inne podmioty też już rozumie ją fakt, że za 10 lat najbardziej atrakcyjne będą modele oparte na zasadach zrów noważonego rozwoju, więc rynek będzie zmierzał w kierunku realizacji tych zasad – mówi Einar Kleppe Holthe z Natural Sta te – Największym wyzwaniem jest jednak brak świadomości i stare, liniowe modele biznesowe, w które inwestowano od setek lat. Wpojono nam, że przedmioty się użyt kuje i wyrzuca, a nie ponownie wprowadza do obiegu. To właśnie ten stary system, który wciąż pokutuje, stanowi najwięk szą przeszkodę.

Jak pokazuje „Circular Restart! Polish Cir cularity Gap Report”, w Polsce wdrożenie zasad gospodarki cyrkularnej może się przełożyć na szereg korzyści: począwszy od złagodzenia presji na środowisko na turalne, poprzez zapewnienie wysokiej jakości życia wszystkim mieszkańcom i ograniczenia wyczerpywania się zasobów, aż po większą odporność na przyszłe szoki gospodarcze, polityczne i społeczne oraz rozwój gospodarczy i nowe miejsca pracy.

– Jesteśmy na dobrej drodze, żeby zwięk szyć współczynnik cyrkularności, ale przed nami jest jeszcze bardzo dużo pracy –mówi Robert Chciuk – Rząd prowadzi wie

le działań, zarówno w sferze edukacyjnej, jak i legislacyjnej. W tej chwili wdrażamy 6 unijnych dyrektyw, które mają wspierać proces przechodzenia na gospodarkę cyr kularną. Procedujemy też 2 istotne w tym kontekście ustawy, dotyczące ogranicze nia zużycia i produkcji opakowań z two rzyw sztucznych oraz wdrożenia systemu kaucyjnego. On jest aktualnie na etapie uzgodnień międzyresortowych oraz wprowadzenia pod obrady wspólnej ko misji rządu i samorządów, po czym trafi na Radę Ministrów.

Eksperci wskazują, że w Polsce braku je w tej chwili rozwiązań legislacyjnych, które sprzyjałyby rozwojowi gospodarki cyrkularnej. Stąd też konieczne jest jak najszybsze wdrożenie systemu kaucyjnego i rozszerzonej odpowiedzialności produ centów (ROP), które pomogą w lepszym gospodarowaniu surowcami i odpadami.

– Zmiany legislacyjne są w Polsce nie zbędne, żeby przyspieszyć transformację gospodarki w kierunku cyrkularnym – pod kreśla Agnieszka Sznyk – Prawo, które mo żemy wprowadzić najszybciej i najłatwiej, to właśnie system kaucyjny, który pomoże nam odzyskiwać ze środowiska opakowa nia plastikowe i szklane, a także rozszerzo na odpowiedzialność producentów, która w końcu nałoży na nich pewne obowiązki. Dzięki temu producenci zaczną zwracać dużo większą uwagę na to, co wprowa dzają na rynek i do środowiska, wezmą od powiedzialność za swój produkt w całym cyklu jego życia.

Prezes Instytutu INNOWO wskazuje, że potrzebne są również zmiany w sys temie podatkowym, ponieważ ten obec nie obowiązujący wzmacnia liniowy mo del gospodarczy.

– W tej chwili surowce pierwotne są znacznie tańsze niż surowce pochodzące z recyklingu, z ponownego przetworzenia. Dlatego potrzebne jest przekształcenie ca łego systemu fiskalnego tak, żeby wspierał on rozwiązania promujące surowce wtór ne – mówi dr Agnieszka Sznyk – Zmienić

powinno się również opodatkowanie pracy ludzkiej, ponieważ w tej chwili nieopłacal ne jest np. naprawianie różnych urządzeń. Znacznie łatwiej i taniej jest wyproduko wać nowy przedmiot.

Jak zauważa Einar Kleppe Holthe z norwe skiej agencji Natural State, we wdrażaniu gospodarki cyrkularnej bardzo ważną rolę odgrywają również zamówienia publiczne, poprzez które rząd i samorządy mogą pro mować zielone, zrównoważone inwestycje.

– Przed organami regulacyjnymi stoi wiel ka szansa, o ile zaczną korzystać z zielo nych systemów zamówień publicznych, zwracać w nich uwagę na wartość gospo darki cyrkularnej – stwierdza Einar Klep pe Holthe.

W raporcie „Circular Restart!” eksperci wskazali w sumie 6 scenariuszy, których realizacja pozwoliłaby domknąć 90-pro centową lukę w cyrkularności polskiej gospodarki i uzyskać dodatkowe korzyści, jak m.in. zwiększona odporność łańcucha dostaw na szoki i mniej zanieczyszczo ne miasta.

– Zaprezentowaliśmy scenariusze doty czące różnych sektorów gospodarki, takich jak np. sektor budowlany, energetyczny, żywnościowy czy transportowy. To są te obszary, w których zmiana może nastąpić najszybciej i najłatwiej. I jeżeli wprowa dzimy w nich odpowiednie rozwiązania, wówczas możemy zmniejszyć nasze zuży cie materiałów i ślad środowiskowy o 40%, jednocześnie podnosząc tzw. wskaźnik cyrkularności nawet dwukrotnie – mówi dr Agnieszka Sznyk.

Z analizy wynika, że stosunkowo najwięcej korzyści przyniesie w Polsce wdrożenie cyrkularnego budownictwa. Odpady bu dowlane i rozbiórkowe mogą być ponow nie wykorzystywane jako nowy materiał budowlany, a nie tylko w celu zasypywania wyrobisk, jak ma to miejsce w tej chwili. W przypadku nowych inwestycji takie su rowce wtórne powinny wręcz mieć pierw szeństwo przed materiałami pierwotnymi.

Co więcej, rozszerzenie działalności branży o rozbiórkę i odzyskiwanie odpadów bu dowlanych mogłoby też przyczynić się do powstania nowych miejsc pracy w wymia rze lokalnym.

Ważny jest również dobór materiałów, po nieważ emisje zawarte w konstrukcjach drewnianych są nawet o 42% niższe niż ich odpowiedniki betonowe, podczas gdy zastąpienie betonu drewnem klejonym krzyżowo może przynieść redukcję nawet o 60% na poziomie pojedynczego budyn ku. Użycie tego typu materiałów może też zastąpić stal, czyli jeden z najczęściej wy korzystywanych materiałów budowlanych, który pochodzi głównie z importu.

Kolejnym proponowanym działaniem jest modernizacja istniejących zasobów budowlanych, ponieważ duża ich część wciąż nie spełnia wymogów efektywności

energetycznej. Ogółem, według wyliczeń ekspertów, te inwestycje w cyrkularne bu downictwo w sumie mogą zmniejszyć ślad materiałowy Polski o ponad 26%. Redukcja śladu węglowego byłaby jeszcze wyższa i wynosiłaby aż 36%, zaś współczynnik cyr kularności polskiej gospodarki wzrósłby o 3,1 punktu procentowego.

– Można zidentyfikować kilkadziesiąt dzia łań, które trzeba podjąć, żeby ten współ czynnik był wyższy – stwierdza Robert Chciuk – Podstawowym jest jednak prze stawienie społeczeństwa z obiegu linear nego – czyli wyprodukować, kupić, zutyli zować – na zupełnie inny model, w którym przedsiębiorstwa już na etapie projekto wania i produkcji będą zakładać powtórne użycie swoich wyrobów.

Jak pokazuje raport „Circular Restart!”, w Polsce jedną z głównych barier wciąż

jest jednak zbyt niska świadomość znacze nia gospodarki cyrkularnej i jej głównych założeń. Dlatego potrzebna jest edukacja – zarówno decydentów, biznesu, małych i średnich przedsiębiorców, jak i społe czeństwa. Jednak – jak wskazuje prezes In stytutu INNOWO Agnieszka Sznyk – wśród polskich konsumentów ta świadomość prośrodowiskowa i tak jest z każdym ro kiem coraz wyższa. Ubiegłoroczny raport „Gospodarka obiegu zamkniętego – co na to konsument?”, przygotowany m.in. przez INNOWO, Ikeę, ING Bank Śląski i Po lish Circular Hotspot, pokazał że 45% Pola ków deklaruje postawy zgodne z koncepcją gospodarki cyrkularnej i tylko 30% twier dzi, że chce beztrosko korzystać z dóbr bez żadnych ograniczeń.

– Konsumenci w Polsce stają się coraz bar dziej świadomi, widać coraz większą po trzebę wprowadzenia rozwiązań właśnie z obszaru gospodarki cyrkularnej. Badania pokazują np., że chętnie naprawialiby róż ne przedmioty, ale niestety nie mają do tego wystarczającej infrastruktury. Z dru giej strony widać też np. zmianę nawyków żywnościowych. Jemy coraz mniej mięsa, w Polsce pojawia się coraz więcej restau racji wegańskich i wegetariańskich. To też jest kierunek zamykania obiegu, widać tę chęć i gotowość w społeczeństwie – mówi Agnieszka Sznyk.

– Polska dysponuje ogromnym potencja łem w zakresie zastosowania zasad gospo darki obiegu zamkniętego. Jeśli przejmie inicjatywę i wykorzysta ten nowy rynek, w którym ludzie są świadomi i pytają o to, skąd pochodzi produkt i jak jest produko wany, jeśli stanie się producentem respek tującym zasady zrównoważonego rozwoju, kojarzonym z jakością, a nie ilością pro duktów trafiających na europejski rynek, i wdroży zasady gospodarki o obiegu za mkniętym, to będzie mogła wykorzystać olbrzymią szansę biznesową sprzyjającą jeszcze szybszemu rozwojowi całego kraju. Myślę, że potencjał ku temu ma niesamo wity – dodaje Einar Kleppe Holthe. • Źródło: newseria.pl

CERESANA ANALIZUJE GLOBALNY RYNEK BIOTWORZYW

Według najnowszej edycji raportu Ceresa na na temat biotworzyw, światowy rynek „zielonych” polimerów będzie nadal dyna micznie się rozwijał: analitycy spodziewają się, że do 2031 r. sprzedaż biopolimerów wzrośnie do około 9,7 mld dolarów.

Ochrona klimatu, uniezależnienie się od ropy naftowej i gazu ziemnego, produkty przyjazne środowisku i nowe możliwości dla sektora rolniczego – wszystko to po woduje, że z biopolimerami wiązane są wielkie nadzieje. Niemniej jednak, również wokół tych materiałów panuje duże zamie szanie, ponieważ obecnie brakuje zarówno ogólnie uznanej definicji pojęcia biopoli merów, jak i ich jednolitego oznakowania.

W swoim badaniu Ceresana przygląda się dwóm grupom materiałów, które często bywają ze sobą zbieżne, ale nie zawsze są identyczne: to z jednej strony tworzywa biodegradowalne, które mogą być rozkła dane przez mikroorganizmy w środowisku naturalnym lub przynajmniej komposto wane w zakładach przemysłowych; z dru giej zaś tworzywa produkowane z surow ców odnawialnych.

Niektóre biopolimery spełniają oba te wa runki. Polihydroksyalkanian (PHA) z cukru i skrobia termoplastyczna (TPS) są zarów no biopochodne, jak i biodegradowalne. Istnieją jednak również tworzywa sztuczne produkowane z surowców organicznych, które nie nadają się do kompostowania, jak np. PEF, czyli poli(2,5-furanodikarbok sylan etylenu) lub biopolietylen na bazie trzciny cukrowej. Z kolei niektóre tworzy wa sztuczne produkowane z ropy naftowej lub gazu ziemnego mogą być biodegrado walne – np. PCL, PBAT czy PBS.

I ZIELONE POLIMERY DLA GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM

Tworzywa sztuczne i opakowania odgry wają ważną rolę w „Planie działań na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym” opubli kowanym przez Unię Europejską w ramach „Zielonego Ładu”, którego celem jest skie rowanie UE na drogę transformacji ekolo gicznej, a ostatecznie – osiągnięcie neu tralności klimatycznej do 2050 r.

Komisja Europejska pracuje nad nowymi ramami politycznymi dotyczącymi two rzyw biopochodnych, biodegradowalnych i kompostowalnych. Powinny one jasno określać, co rozumie się przez pojęcie bio tworzyw i jak należy je utylizować. Projekt komplikuje fakt, że do tworzyw kopalnych coraz częściej dodawane są również kom ponenty z biomasy, aby zmniejszyć ich ślad węglowy. Dotychczas nie określono, przy jakim udziale surowców odnawialnych mieszanka polimerowa może być trakto wana i sprzedawana jako biopolimer. Kon trowersyjne są również tworzywa sztuczne otrzymywane przy pomocy organizmów genetycznie modyfikowanych. W każdym razie Komisja Europejska chce uniknąć greenwashingu: jej zdaniem biotworzywa powinny być stosowane tylko wtedy, gdy oferują „rzeczywiste korzyści ekologiczne” w porównaniu z tworzywami kopalnymi i nie stanowią konkurencji dla np. produk cji żywności.

I NAJWYŻSZA STOPA WZROSTU DLA PLA I SKROBI

W 2021 r. udział takich tworzyw biodegra dowalnych jak polilaktyd (PLA) i polimery wytwarzane ze skrobi kształtował się na po

ziomie 65% całego rynku biotworzyw. Dla tej grupy produktów Ceresana przewiduje dalszy wzrost wolumenu o około 10,4% rocznie do 2031 r. W przypadku tworzyw, które nie ulegają biodegradacji, takich jak polietylen, PET czy PA, wzrost ma być niższy i wynosić 7,5% rocznie. Najnowszy raport rynkowy Ceresana analizuje, jak rozwija się wykorzystanie biotworzyw na poszczegól nych rynkach zbytu. Najważniejszym ob szarem zastosowań w 2021 r. był przemysł opakowaniowy: gdzie zostało przetworzo nych 58% wszystkich biopolimerów. Cere sana spodziewa się największego wzrostu w segmencie „toreb i worków”.

I AKTUALNE DANE RYNKOWE DOTYCZĄCE BIOTWORZYW

Rozdział 1 nowego opracowania Ceresa ny zawiera kompleksową analizę global nego rynku „zielonych polimerów” wraz z prognozami do 2031 r.: rozwój popytu, przychodów i produkcji przedstawiono dla każdego regionu.

W rozdziale 2, 8 najważniejszych rynków sprzedaży biopolimerów jest rozpatry wanych indywidualnie: Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Hiszpania, USA, Chiny i Japonia. W każdym przypadku prezentowane są: popyt i przychody, po pyt dla każdego obszaru zastosowań oraz typ produktu.

Rozdział 3 zawiera przydatne profile fir mowe głównych producentów biotworzyw, wyraźnie uporządkowane według danych kontaktowych, przychodów, zysków, zakresu produktów, zakładów produkcyjnych i krót kiej informacji. Szczegółowe profile zostały dostarczone przez 105 producentów.

WYROBY GUMOWO-METALOWE. ŁĄCZENIE GUMY Z METALAMI

Artykuły gumowo-metalowe są powszechnie wykorzystywane w rozmaitych zastosowaniach przemysłowych. Aby optymalnie spełniały swoją rolę, muszą być projektowane z zachowaniem dbałości o szczegóły – przekłada się to bowiem bezpośrednio na ich końcową trwałość i wytrzymałość

DR KAROL NICIŃSKI

Centralny Ośrodek

Badawczo-Rozwojowy

Przemysłu Poligraficz nego

Techniczne wyroby gumowo-metalo we są w wielu przy padkach kluczowe dla właściwego funkcjonowania maszyn i urządzeń. Nie obędzie się bez nich przemysł mo toryzacyjny, lotni czy, maszynowy czy wydobywczy. Moż na wymienić wśród nich chociażby pierścienie uszczelniające wałki obroto we, wibroizolatory oraz łączniki sprężyste przenoszące różne rodzaje obciążeń (sto sowane również w budownictwie i kon strukcjach mostów).

Połączenie uzyskiwane pomiędzy gumą a metalem musi charakteryzować się od powiednią trwałością i wytrzymałością, aby przetrwać okres eksploatacji ela stycznej części wyrobu. Dlatego należy skrupulatnie zaprojektować cały detal, jak i element metalowy, aby uniknąć nadmier nych naprężeń miejscowych. Warto mieć na uwadze, że w tego typu wyrobach za wsze będą występowały naprężenia, spo wodowane chociażby skurczem gumy pod czas chłodzenia po procesie wulkanizacji w wysokiej temperaturze. Skurcz technolo giczny elementu gumowego będzie różny, w zależności od rodzaju używanego kau czuku, twardości mieszanki czy stopnia jej wypełnienia. Z tego powodu zmieniać się będzie też stosunek współczynników roz szerzalności cieplnej gumy i metalu.

Niezwykle istotne dla trwałości podzespo łów gumowo-metalowych jest środowisko, w którym będą one pracować. Wulkanizaty charakteryzują się bowiem zróżnicowaną odpornością na działanie olejów i smarów, czy też różnorakich związków chemicznych, w zależności od zastosowanego kauczuku. Substancje chemiczne przenikające przez gumę mogą osłabić integralność war stwy wiążącej ją z metalową powierzch nią i doprowadzić do uszkodzenia detalu. Poważnym problemem może być korozja elementów metalowych związana z pracą w środowisku agresywnym, jak również wynikająca z niewłaściwego przygotowa nia ich powierzchni do połączenia z gumą. Gumę z metalami możemy łączyć „na zim no” lub „na gorąco”. Metoda „na zimno” do

tyczy gumy zwulkanizowanej i obejmuje zastosowanie klejów chloroprenowych, epoksydowych lub cyjanoakrylowych. Na rynku dostępne są też wyroby (np. tu lejowe elementy sprężyste typu silent block), w których połączenie utrzymywane jest również wskutek naprężeń wstępnych ściskających i siły tarcia między tymi ma teriałami. Zazwyczaj jednak stabilne wią zanie między metalem a gumą uzyskuje się w podwyższonej temperaturze, w pro cesie wulkanizacji.

Historycznie ujmując, najstarsza metoda łączenia gumy z metalem „na gorąco” obej mowała wykorzystanie ebonitu (twardego materiału wytwarzanego metodą wulkani zacji siarkowej, zawierającego ok. 30% siar ki). Mieszanek i klejów ebonitowych używa się jeszcze do zabezpieczania urządzeń i konstrukcji przemysłowych przed korozją i działaniem czynników chemicznych.

W połowie XIX w. odkryto, być może przy padkowo, że w trakcie wulkanizacji kau czuk naturalny wiąże się z mosiądzem. Ta metoda łączenia gumy z metalami stoso wana jest do dziś. Stosuje się ją w celu zwiększenia przyczepności między stalo wymi kordami wzmacniającymi a gumą w oponach radialnych. Najczęściej po wleka się stal warstwą mosiądzu o no minalnej zawartości 70% miedzi. Podczas procesu wulkanizacji gumy powstaje silne wiązanie między powierzchnią mosiądzu a gumą. Spoiwo to jest bardzo trwałe, odporne na wysoką temperaturę i obcią żenia dynamiczne. Inne sposoby łączenia obejmowały stosowanie klejów chloro kauczukowych, poliizocjanianów oraz ży wic syntetycznych.

Przełom nastąpił w połowie lat 50. XX w., kiedy to w laboratoriach firmy Hugson Chemicals (przekształconej później w Od dział Produktów Chemicznych amerykań skiej firmy Lord Corporation) wynaleziono preparat Chemlok 220 – pierwszy z no woczesnych, odpornych na wilgoć, środ ków wiążących. Trafił on na rynek Stanów Zjednoczonych w 1956 r., a na europejski w 1959 r., gdzie był sprzedawany i pro

dukowany przez firmę Henkel pod nazwą „Chemosil”.

Aż do wczesnych lat 90. kleje tego typu były opracowywane prawie wyłącznie na bazie rozpuszczalników organicznych –metanolu, metyloetyloketonu, octanu ety lu. Ze względu na konieczność ogranicze nia emisji lotnych związków organicznych (VOC) komercjalizowana jest coraz większa liczba produktów wodorozcieńczalnych.

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele nowych spoiw zaprojektowanych do łą czenia z metalami całej gamy kauczuków syntetycznych dostępnych do zastosowań dynamicznych. Znajdują się wśród nich systemy jedno- i dwuwarstwowe. Syste my dwuwarstwowe wymagają nałożenia na metal warstwy środka zwiększającego przyczepność (podkładu, primera), a po jej wyschnięciu warstwy właściwego kleju. Następujące firmy dostarczają podkłady i kleje ogólnego przeznaczenia:

• LORD Corporation: Chemlok, Chemo sil, Parlok

• DuPont: Megum/Thixon

• H.B. Fuller: Cilbond

• Toyokagaku Kenkyusho Co., Ltd., CHEM TECH Korea Co., Ltd.: Metaloc

• Proquitec: Adetec

Wymienione wyżej środki służące do łą czenia gumy z metalem są złożonymi produktami o zastrzeżonym składzie. Za wierają zwykle mieszaninę polimerów, ży wic, utwardzaczy, pigmentów, wypełniaczy i innych składników, np. inhibitorów korozji lub stabilizatorów lepkości.

Środki podkładowe, zwiększające przy czepność, zawierają żywice organiczne oraz związki kompleksowe, które reagują z większością powierzchni metalowych (stalą, aluminium, miedzią, mosiądzem) podczas procesu wulkanizacji, tworząc chemiczne wiązania z metalem. Zawierają również polimery, które pozwalają na lep sze „zakotwiczenie” warstwy właściwego kleju wskutek dyfuzji.

W warstwie kleju znajdują się związki wiel kocząsteczkowe, które są kompatybilne tak ze składnikami podkładu, jak i mieszanki kauczukowej. W przypadku podkładów i klejów często stosuje się chlorowcowane polimery lub żywice, gdyż skutecznie zwil żają one powierzchnię metali. Z drugiej strony, ich organiczny charakter sprzyja łączeniu z gumą. Ponadto stanowią one skuteczną barierę dla chemikaliów, które mogą osłabić spoinę. Klej zawiera także wielofunkcyjne środki sieciujące, które reagują zarówno z mieszanką kauczuko

wą, jak i polimerami zawartymi w kleju i podkładzie.

Układy dwuskładnikowe zaprojektowa ne są tak, że stopniowo zmniejszają się moduły odkształcalności liniowej po szczególnych warstw od metalu do gumy. Otrzymuje się w ten sposób gradient sztywności w poprzek spoiny, co poprawia jej wytrzymałość.

Aby uzyskać solidne, dobre jakościowo po łączenie gumy z metalem należy zadbać o czystość łączonych powierzchni, właści wie dobrać skład mieszanki kauczukowej i dopasować do niej odpowiedni klej.

Elementy metalowe przed łączeniem z gumą trzeba w pierwszej kolejności oczyścić ze środków zabezpieczających, bądź smarów i olejów procesowych. Trady cyjnie operację odtłuszczania prowadzi się w oparach chlorowanego rozpuszczalnika,

takiego jak trichloroetylen, tetrachloro etylen lub 1,1,1-trichloroetan, w specjal nych komorach. Stosowany zmywacz musi mieć neutralne pH (może się ono zmieniać w procesie jego odzysku poprzez redesty lację). Kwaśne środowisko może przyczynić się do uszkodzenia powierzchni i zapocząt kować późniejszą korozję powierzchniową elementów wzmacniających w gotowym wyrobie. Części metalowe muszą pozosta wać w oparach rozpuszczalnika do czasu, gdy metal osiągnie temperaturę oparów i ustanie kondensacja. W takich warunkach proces odtłuszczania jest najbardziej efek tywny. Zanurzanie elementów metalowych w środku odtłuszczającym nie jest zaleca ne. Zazwyczaj na powierzchni cieczy two rzy się warstwa zanieczyszczeń, które osia dają na „oczyszczonej” powierzchni detali w momencie ich wyjmowania. Alternatyw ną metodą usuwania olejów i smarów z po wierzchni metali jest zastosowanie kąpieli lub opryskiwania roztworami alkalicznymi.

Uwzględniając problemy związane z ochroną środowiska stosuje się rów nież alternatywne sposoby usuwania za nieczyszczeń z powierzchni metalowych z wykorzystaniem wodnych roztworów de tergentów i urządzeń ultradźwiękowych. Tego typu rozwiązania wymagają jednak skutecznego osuszenia metali, staranne go dobór detergentu (by jego pozostałości nie osłabiały spoiny klejowej) oraz kontroli jakości wody używanej w procesie końco wego mycia (aby zapobiec osadzaniu się jakichkolwiek soli lub jonów metali).

Po odtłuszczeniu, powierzchnie metalowe w miejscu łączenia z gumą należy oczyścić z warstwy tlenków i rdzy w procesach me chanicznych lub chemicznych. Procesy te służą również zwiększeniu powierzchni i profilu podłoża.

Procesy mechaniczne obejmują obrób kę skrawaniem, szlifowanie i czyszczenie strumieniowo-cierne. Zwykłym medium stosowanym w przypadku podłoży stalo wych są ścierniwa zgodne z normą PN -EN ISO 11124-4:2018-10. Można również wykorzystywać śrut z metali nieżelaznych oraz piasek kwarcowy i karborund. Ele menty poddane obróbce mechanicznej po winny być ponownie odtłuszczone.

Nieutlenioną powierzchnię metalu należy zabezpieczyć przed ponowną pasywacją poprzez naniesienie środka podkładowego lub właściwego środka łączącego. Należy przestrzegać następujących reżimów cza sowych: stal – max. 8 godzin; aluminium – max. 2–3 godziny; stal szlachetna, mo siądz – max. 30 minut.

Im krótszy jest czas między obróbką strumieniowo-cierną a naniesieniem środka łączącego, tym mniejsze niebez pieczeństwo związane z powstawaniem błędów połączenia.

Procesy chemicznej obróbki powierzchni stali obejmują wytrawianie powierzchni kwasem, a następnie fosforanowanie, jak również obróbkę galwaniczną – powłoki cynkowe, cynkowo-żelazowe i cynkowo-ni

klowe. Aluminium jest zazwyczaj anodo wane elektrolitycznie w obecności kwasu siarkowego, chromowego lub fosforowego. Uzyskuje się w ten sposób twardą, odpor ną warstwę tlenku, która zwykle tworzy dobre połączenia z obecnie stosowanymi systemami wiążącymi.

Na przygotowaną powierzchnię metalu kleje rozpuszczalnikowe można nakładać pędzlem, wałkiem lub natryskowo. Ele menty metalowe można również zanurzyć w preparacie. Ogólne zalecenia dotyczą ce grubości suchej warstwy nanoszonego środka łączącego są następujące:

• dla podkładu: od 5,1 do 12,7 µm

• dla środka łączącego (kleju): od 12,7 do 25,4 µm

• dla kleju stosowanego do połączenia zwulkanizowanego elementu gumo wego z metalem: od 20,3 do 33,0 µm.

Dobór systemu klejącego uzależniony jest od rodzaju zastosowanego elastomeru. Mieszanki kauczuków o wyższej polarno

ści (kauczuki nitrylowe, chloropren) lepiej łączą się z metalami niż mieszanki kauczu ków niepolarnych oraz o mniejszej ilości wiązań nienasyconych. Dlatego warto kie rować się zaleceniami producentów klejów.

Na jakość i wytrzymałość połączenia z me talem, oprócz kauczuku, wpływają także pozostałe składniki mieszanki. Ważne są chociażby ilości i rodzaje zastosowanych napełniaczy. Przykładowo: z metalami le piej łączą się mieszanki zawierające po wyżej 40 phr sadzy (ważny będzie również jej rodzaj); adhezję poprawi też wprowa dzenie do mieszanki glinokrzemianów i krzemionki. Łatwiej łączą się z metala mi mieszanki zawierające siarkowy ze spół wulkanizacyjny. Należy także zwrócić uwagę na obecność w mieszance olejów i substancji ochronnych (wosków, anty ozonantów, przeciwutleniaczy) pod kątem ich kompatybilności z matrycą polimero wą. Preferowana jest jak najmniejsza ilość tych związków w mieszance, niezbędna do uzyskania zadowalającej wydajności pro dukcji i jakości wytwarzanych części bez

powodowania wykwitów na powierzch ni gumy.

W przetwórstwie mieszanek kauczuko wych szerokie zastosowanie znalazły sole kobaltu, niklu i cynku (zwłaszcza naftenian kobaltu) w połączeniu z reaktywnymi ży wicami. Związki te poprawiają adhezję mieszanek do metali (ocynkowanych, mosiądzowanych).

W przypadku mieszanek wulkanizowanych nadtlenkowo można stosować metaliczne pochodne kwasu akrylowego (diakrylan i dimetakrylan cynku). Optymalna ilość mieści się w granicach 8–10 cz. wag. (jeśli chodzi o stal, jest to ok. 20 cz. wag.). Związ ki te pełnią rolę promotorów adhezji, jak również funkcję koagentów wulkanizacji.

Części gumowo-metalowe są zwykle wy twarzane w procesie formowania tłocz nego, przetłocznego lub wtryskowego. Wyroby wielkogabarytowe można wul kanizować w autoklawie. Najlepsze i naj bardziej pewne połączenia uzyskuje się w przypadku świeżo walcowanych (od świeżonych) mieszanek kauczukowych. Je śli mieszanka do łączenia jest dostarczana przez kooperanta czy poddostawcę, warto o tym pamiętać.

Właściwe przeprowadzenie wulkaniza cji ma kluczowe znaczenie dla uzyskania wysokiej jakości połączenia między gumą a metalem. Czy coś może pójść nie tak? Oczywiście. Dlatego w najbliższym czasie postaram się wrócić do tematu łączenia gumy z metalami i przybliżyć możliwe pro blemy technologiczne oraz metody badań wytrzymałościowych. •

Źródła

Adhesion Science – Rubber-to-Metal Bonding, https://www.lord. com [dostęp: 12.11.2022 r.]

Chandrasekaran Ch., Anticorrosive Rubber Lining. A Practical Guide for Plastics Engineers, 2017, William Andrew Elsevier Inc., ISBN 978-0-323-44371-5

Vanooij W., Harakuni P., Buytaert G., Adhesion of Steel Tire Cord to Rubber, Rub. Chem. Technol., 82, 2009, 315–339

Rys. 2. Zdolność mieszanek kauczukowych do łączenia się z metalami: NBR – kauczuk akrylonit rylowy, CR – kauczuk chloroprenowy, SBR – kauczuk butadienowo-styrenowy, NR – kauczuk natu ralny, IIR – kauczuk butylowy, EPDM – kauczuk etylenowo-propylenowo-dienowy (na podstawie materiałów firmy LORD)

Crowther B. (Ed.), The Handbook of Rubber Bonding (revised Edition), Shawbury 2003, Rapra Technology Ltd., ISBN: 1-85957-394-0

https://dekalbmetal.com/capabilities/rubber-to-metal-bon ding/, [dostęp: 12.11.2022]

NBR CR SBR NR IIR EPDM

przyczepnośćdometalu

I NAPOJE ROŚLINNE OD SANTE W NOWYCH OPAKOWANIACH

Firma Sante wprowadziła napoje roślinne z serii Lovege w opa kowaniach Tetra Pak o pojemności 330 mililitrów, obok wcześniej dostępnych 1000 mililitrów. To ważny krok w kierunku tworze nia zrównoważonych rozwiązań dla konsumentów – w zależno ści od potrzeb klienci mogą wybrać pojemność i zużyć produkt w całości. Zapobiega to marnowaniu żywności. Samo opakowa nie składa się w większości z surowców roślinnych i nadaje się do recyklingu.

Trendy prośrodowiskowe, a także dopasowanie wielkości produk tu do oczekiwań konsumentów, przyczyniły się do wprowadze nia dobrze znanego produktu Lovege marki Sante w mniejszej, poręcznej pojemności. Opakowanie Tetra Prisma Aseptic 330 Square z nakrętką DreamCap 26 w 76% powstaje z surowców ro ślinnych. Zamknięcie wyprodukowane jest z polimerów z trzciny cukrowej. Dzięki zastosowaniu tych materiałów produkt zostawia o 21% niższy ślad węglowy, co potwierdza certyfikat Carbon Trust.

– Niezmiennie współpracujemy z naszymi partnerami, aby wdra żać innowacyjne i prośrodowiskowe rozwiązania. Zrównoważony rozwój w branży przetwórstwa i pakowania żywności jest niezwy kle ważny: z jednej strony opakowanie zapewnia bezpieczeństwo produktu znajdującego się wewnątrz, z drugiej zaś strony powin no mieć jak najmniejszy wpływ na środowisko. I do tego dążymy wspólnie z naszymi partnerami – aby móc ostatecznie stworzyć

najbardziej zrównoważone środowiskowo opakowanie na świe cie – podkreśla Lyndsey Loyden-Edwards, dyrektor generalna Te tra Pak na Europę Wschodnią.

– Dla nas ważne jest, aby opakowania, w których oferujemy na sze napoje roślinne Lovege, działały jak najbardziej w obiegu zamkniętym, czyli aby były w pełni przetwarzalne i powstawały z materiałów ulegających biodegradacji lub nadających się do ponownego przetworzenia, ponadto aby przy ich produkcji zbli żać się do zerowego śladu węglowego – podsumowuje Katarzyna Rylska, Category Marketing Manager w Sante.

Naukowcy z University of Illino is Urbana-Champaign, Univer sity of California, Santa Barbara i Dow opracowali nową tech nikę upcyklingu wykorzystu jącą serię sprzężonych reakcji katalitycznych, dzięki której polietylen jest przekształca ny w propylen, a następnie w polipropylen. Proces ten może pomóc zmniejszyć sto pień zanieczyszczenia środo wiska tworzywami sztucznymi, poprzez znaczną redukcję emi sji gazów cieplarnianych.

Organizacje Surfrider Founda tion Europe, Zero Waste France i ClientEarth wystosowały listy do 9 firm – m.in. Nestlé Fran ce, Danone, McDonald’s France, Auchan, Carrefour czy Lactalis – w których zwrócono uwagę na nieodpowiedni sposób zaj mowania się przez te koncerny ryzykiem związanym z zanie czyszczeniem plastikiem, które generują. Firmy zostały wezwa ne do wypełnienia swoich praw nych zobowiązań oraz udziele nia stosownej odpowiedzi.

Badacze z Osaka Metropolitan University opracowali inno wacyjną technologię sztucz nej fotosyntezy, która pozwala na produkcję biodegradowal nych tworzyw sztucznych z ace tonu i CO2. Dzięki niej zespół kie rowany przez prof. Yutakę Amao zsyntetyzował 3-hydroksyma ślan, surowiec wykorzystywany do wytwarzania poli-3-hydrok symaślanu (PHB) – wytrzymałe go i nierozpuszczalnego w wo dzie poliestru używanego do produkcji opakowań.

Saudi British Bank (SBB) za czął oferować swoim klientom ekologiczne karty wykonane w 85% z plastiku pochodzące go z recyklingu. Inicjatywa ta, będąca częścią ogólnych wy siłków podejmowanych przez bank w zakresie wspierania zrównoważonej gospodarki i spełniania globalnych stan dardów ochrony środowiska, może pomóc zredukować ilość generowanych odpadów z two rzyw sztucznych o wiele ton, a także obniżyć emisję CO2

I BOŚNIACCY EKOLODZY WALCZĄ Z ODPADAMI

I PRZYRZĄDY POMIAROWE Z BIOTWORZYWA

Oliver Arapović, przewodniczący stowarzyszenia, zwrócił uwagę społeczeństwa i krajowych instytucji na konieczność jak najszyb szego wypracowania odpowiednich rozwiązań prawnych, które pomogą w zaradzeniu problemowi plastikowych odpadów zanie czyszczających środowisko. Jednocześnie potępił osoby nielegal nie wyrzucające odpady do rzek, prosząc miasto Mostar i inspek cję miejską o zintensyfikowanie działań przeciwko wandalom. Źródło: sarajevotimes.com

Zespół naukowców znany jako Nereid Biomaterials stworzył pierwszy pomiarowy instrument oceaniczny złożony z wydru kowanych w technologii 3D wewnętrznych części wykonanych z bioplastików. Przyrząd będzie replikowany i rozmieszczany w grupach, aby umożliwić rozproszone pomiary oceanicznego cyklu węglowego.

Ponieważ instrumenty zostaną wykonane z bioplastiku zapro jektowanego tak, by ulegał degradacji w oceanie, nie przyczynią się one do pogłębienia narastającego problemu zanieczyszcze nia mórz nieulegającymi rozkładowi tworzywami sztucznymi. Przyszłe zastosowania technologii mogą wykraczać daleko poza oprzyrządowanie oceaniczne.

Źródło: rochester.edu

Firmy Casella Waste Systems i TerraCycle uruchomiły w ame rykańskim mieście Burlington program zbiórki surowców wtórnych, który dotyczy przed miotów wykonanych w więk szości z plastiku, określanych jako „trudne do recyklingu”. Do tego grona można zaliczyć m.in. kapsułki do kawy, okulary, za bawki czy opakowania. Obecnie program jest w fazie pilotażo wej, a zainteresowani miesz kańcy mogą się do niego zapi sać poprzez stronę internetową.

Organizacja VeryNile zbudowa ła plastikową piramidę ważącą ponad 7,5 tony, aby zaprote stować przeciwko wyrzucaniu odpadów tworzywowych do Nilu. Do stworzenia konstrukcji wykorzystano ok. 250 tys. pla stikowych butelek wydobytych z rzeki. Docelowo mają one zostać poddane recyklingowi i posłużyć do wyprodukowania nici dla przemysłu tekstylnego. Szacuje się, że każdego dnia do Nilu trafia 100 kilogramów od padów z tworzyw sztucznych.

Berry nawiązało współpracę z firmą Mars, w ramach której na rynek wprowadzono nowe słoiki dla marek słodyczy M&M’s, Skittles i Starburst. Opakowania są wykonane z PET i zawierają 15% tworzywa pochodzącego z recyklingu, a ponadto są do stępne w 3 rozmiarach (60, 81 i 87 uncji). W przypadku pojem ników o średniej i największej objętości zredukowano wagę o 10 gramów na słoik, co po zwoliło na zaoszczędzenie 374 ton metrycznych CO2

Sieć Ikea zaprezentowała nową kolekcję pluszowych zabawek, wyprodukowanych z wykorzy staniem odpadów plastiko wych pochodzących z oceanów. Pluszaki – morskie stworzenia – wykonano z poliestru pozy skanego dzięki recyklingowi tworzyw sztucznych zebranych w odległości kilku kilometrów od wybrzeży. W ramach kolek cji Blåvingad oferowanych jest 5 rodzajów maskotek: pluszowe delfiny, orki, płetwale błękitne, żółwie oraz ośmiornice.

Organizacja ekologiczna Majski cvijet z Mostaru (Bośnia i Herce gowina) odebrała ponad 15 tys. sztuk opakowań plastikowych usuniętych z rzeki Buna i koryta Neretwy, aby poddać je recyklin gowi w Sarajewie – w Mostarze nie ma bowiem miejsca, w któ rym proces ten byłby możliwy do przeprowadzenia.

ELASTOMERY SILIKONOWE – MATERIAŁY UNIWERSALNE?

Początki kauczuków silikonowych sięgają lat 20. XIX w. Dziś materiały te szczególnie ceni się na ryn ku ze względu na ich przydatne właściwości: są doskonałymi izolatorami elektrycznymi, cechuje je trudnopalność i obojętność pod względem fizjologicznym, a także duża odporność termiczna

stępnie ogrzewał w chlorze. W rezultacie uzyskał tetrachlorek krzemu, jeden z mate riałów używanych do produkcji związków krzemoorganicznych. Następny krok wy konali Friedle i Craft w 1865 r., kiedy to otrzymali tetraetylosilan w reakcji tetra chlorku krzemu z dietylocynkiem.

Hyde’a z Corning Glass żywic do impre gnacji i powlekania włókien szklanych pozwalających na podwyższenie tempera tury pracy materiałów izolacyjnych. Dzięki temu firma Corning uruchomiła produkcję m.in. wysokotemperaturowych silników i generatorów.

KAROL NICIŃSKI

Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficz nego

Pisząc jeden z pierwszych ar tykułów do mie sięcznika „Plast Echo”, obejmujący przegląd najważ niejszych elasto merów, wspomnia łem o silikonach. Stwierdziłem wów czas, że stanowią one segment ryn ku, któremu można byłoby poświęcić osobny artykuł. Ot, i jest.

Historia kauczuków silikonowych sięga 1823 r. Wtedy to szwedzki chemik Jöns Ja cob Berzelius wyizolował krzem, który na

Pionierskie badania nad zastosowaniem związków Grinarda (metaloorganicznych związków chemicznych) do wytwarzania alkilosilanów i arylosilanów oraz otrzymy wania oligomerów i polimerów silikono wych prowadził na przełomie XIX i XX w. (do lat 40.) Frederic Stanley Kipping. On też, w 1904 r., ukuł termin „silikon”.

Prace Kippinga stanowiły podstawę do opracowania przez Jamesa Franklina

Dokonania Kippinga stanowiły również inspirację dla prac Eugene’a G. Rochowa z General Electric Company oraz Richarda Müllera pracującego w Chemische Fabrik von Heyden w Radebeul. W pierwszej po łowie lat 40. XX w. odkryli oni, niezależnie od siebie, reakcję bezpośrednią krzemu i chlorków alkilowych. Reakcja ta nazwa na została przez Rochowa „syntezą bez pośrednią”. Znana jest także pod nazwą „syntezy Müllera-Rochowa”. Odkrycie to

DR

pozwoliło uprościć pierwotny, skompliko wany i wieloetapowy proces otrzymywa nia silanów w obecności związków Grinar da i umożliwiło przemysłową produkcję związków krzemoorganicznych.

Podczas II wojny światowej, w związku z niedoborami kauczuku naturalnego, rządy wielu krajów finansowały badania nad otrzymywaniem kauczuku syntetycz nego. W 1943 r. James Wright, prowadząc prace w tym zakresie, zmieszał kwas bo rowy z olejem silikonowym, otrzymując lepki materiał o kilku wyjątkowych wła ściwościach. Z wyglądu przypominał on kit, odbijał się po uderzeniu o podłoże, był wysoce rozciągliwy i miał bardzo wy soką temperaturę topnienia. Substancja nie posiadała wszystkich właściwości po trzebnych do zastąpienia kauczuku natu ralnego, jednak produkt został skomercja lizowany w 1949 r. i nazwany „Silly Putty” (niektórzy z czytelników, mający dzieci, znają go pod nazwą „magiczna plasteli na”). To jedna z najlepiej sprzedających się zabawek w historii. Tak to czasami bywa z wynalazkami…

W 1950 r. firma Dow Corning wprowadzi ła na rynek preparaty Sylflex zawierające

silikony, do pielęgnacji skór, zabezpiecza jące je przed działaniem wilgoci. W 1969 r. Neil Armstrong użył butów z silikonowy mi podeszwami, aby zrobić pierwszy ślad na Księżycu. W latach 70. XX w. opracowano pierwsze ciekłe kauczuki silikonowe (LSR, ang. Liquid Silicone Rubber). W latach 80. XX w. związki krzemoorganiczne odegrały ważną rolę w rozwoju nowych technologii opartych na mikroprocesorach. W latach 90. XX w. powstały pierwsze soczewki kon taktowe z hydrożelu silikonowego, a teraz, w XXI w., związki krzemoorganiczne może my znaleźć niemalże wszędzie. Znajdzie my je w szamponach, mikroprocesorach, panelach fotowoltaicznych… Z kauczu ków silikonowych wytwarza się detale na potrzeby przemysłu motoryzacyjnego, artykuły gospodarstwa domowego, wyroby medyczne, zabawki i artykuły dla dzieci, sprzęt sportowy i wiele innych.

Kauczuki silikonowe to elastomery, któ rych podstawową strukturę można zapisać bardzo ogólnie jako -[-R2SiO-]-, gdzie R oznacza grupy organiczne (metylowe, wi nylowe, fenylowe, trifluoropropylowe).

Główna jednostka łańcucha —(CH3)2SiO— jest skracana do litery D, ponieważ atom

krzemu jest połączony z dwoma atomami tlenu i jednostki takie są zdolne do roz budowywania łańcucha polimerowego w dwóch kierunkach. W podobny sposób można zdefiniować jednostki M, T i Q, w których atom krzemu łączy się odpo wiednio z jednym, trzema lub czterema atomami tlenu.

Zgodnie z normą ASTM D1418 kauczuki silikonowe klasyfikowane są jako:

• FMQ — zawierające grupy metylowe, jak i fluorowe

• FVMQ — zawierające grupy fluorowe, winylowe i metylowe w łańcuchu polimerowym

• PMQ — z grupami metylowymi, jak i fenylowymi

• PVMQ — z podstawnikami metylowy mi, fenylowymi i winylowymi w łań cuchu polimeru

• MQ — zawierające tylko grupy mety lowe w łańcuchu polimerowym (np. dimetylopolisiloksan)

• VMQ – mające zarówno podstawniki metylowe i winylowe w głównym łań cuchu polimerowym.

Oczywiście można je podzielić w inny spo sób, chociażby uwzględniając ich lepkość i sposób przetwarzania. Elastomery siliko nowe występują w formach:

• stałej – kauczuki wulkanizowane w wysokiej temperaturze, HTV/HCR (ang. High-Temperature Vulcanized/ High-Consistency silicone Rubber)

Rys. 1. Struktura polisiloksanu

Rys. 2. Struktury merów M, T i Q kauczuku silikonowego

• ciekłej – polimery o niższej masie cząsteczkowej, w postaci jedno- lub dwuskładnikowych systemów – LSR (ang. Liquid Silicone Rubber) i RTV (ang. Room Temperature Vulcanized).

Kauczuki silikonowe HTV zazwyczaj sie ciuje się przy użyciu nadtlenków, takich jak nadtlenek benzoilu, nadbenzoesan tert-butylu, czy nadtlenek dikumylu, choć mogą być też sieciowane przez addycję w obecności katalizatora platynowego. W przypadku silikonów VMQ, zawiera jących grupy winylowe, z powodzeniem

można stosować wodorotlenki alkilowe i nadtlenki dialkilowe.

Wyroby z silikonów HTV/HCR wytwarza się zazwyczaj w formach wulkanizacyjnych, w prasach hydraulicznych, w temperatu rze 170–200°C. Aby ułatwić wyjmowanie wyrobów z formy, należy zastosować środ ki oddzielające. W wielu przypadkach wy starczy użyć detergentu lub wewnętrznego środka antyadhezyjnego jako dodatku do receptury kauczuku silikonowego.

Można z nich wytwarzać również wyroby wytłaczane, jednak w tym przypadku nale ży zastosować odpowiednie nadtlenki, np. nadtlenek bis(2,4-dichlorobenzoilu), które ulegają rozkładowi w temperaturze po wyżej 90°C i mają niewielką tendencję do inhibicji. Nowoczesne linie do wytłaczania silikonów składają się ze specjalnie skon struowanych wytłaczarek do silikonu (sto sunek L/D ślimaka 12–18 cm), stref szoku termicznego (50 cm, 850°C) i tuneli wul kanizacyjnych (poziomych lub pionowych) ogrzewanych podczerwienią lub strumie niem gorącego powietrza.

Usieciowane wyroby z silikonów HTV/ HCR poddaje się dodatkowo postwulka nizacji, czyli procesowi kondycjonowania w podwyższonej temperaturze (4–6 go dzin, 200°C), w celu ograniczenia w nich zawartości wolnych rodników i substancji lotnych do poziomu określonego normami FDA, BgVV lub zapisanych w specyfika cjach dla urządzeń medycznych.

Ciekłe silikony, LSR, sieciują w reakcji hy drosililowania, w której do wiązań wie lokrotnych wegiel-węgiel i wegiel-hete

roatom przyłączają się związki R3Si–H. Zazwyczaj są to systemy dwuskładnikowe.

Jeden ze składników, polisiloksan, zawiera katalizator wraz z inhibitorem blokującym jego działanie poniżej określonej tempe ratury. Wiele gatunków handlowych LSR zawiera 10–15 ppm katalizatora platy nowego. Inhibitory są zazwyczaj krótkimi łańcuchami polimerowymi o masie mo lowej w zakresie od 1900 do 7700 g/mol z funkcyjnymi grupami końcowymi, takimi jak etynylocykloheksanol. Inhibitory mogą również obejmować alkohole acetyleno we, wodoronadtlenki, bądź maleiniany.

Drugi ze składników to mieszanina poli siloksanów o określonej zawartości grup metylowych, winylowych i hydroksylo wych wraz z napełniaczem krzemionko wym. Po zmieszaniu obu składników reak cja sieciowania przebiega w 0,5–7 sekund na milimetr grubości wyrobu, w tempera turze ok. 140–200°C.

Struktura, proporcje składników i dodat ków w komercyjnych LSR nie są zazwyczaj ujawniane przez producentów.

Linie do produkcji wyrobów z LSR składa ją się z urządzeń dozujących, rozdzielaczy zimnych kanałów oraz precyzyjnych wtry skarek wyposażonych w specjalistyczne formy oraz jednostki wtryskowe (dokład ność zamknięcia gniazd formy to ok. 5 µm, co uniemożliwia powstawanie wypływek, a jednocześnie pozwala wyeliminować etap odpowietrzania gniazd za pomocą formy próżniowej; wyzwaniem dla narzę dziowców jest także odpowiednie przygo towanie powierzchni gniazd formy wul

kanizacyjnej tak, aby uformowane wyroby nie przywierały i dawały się łatwo usunąć; wypychacze trzpieniowe w tym przypad ku nie mają zastosowania). Około 2005 r. pojawiły się na rynku „jednoczęściowe” wysokotemperaturowe systemy LSR. Mie szaniny tego typu, gotowe do użycia, do starczane są w specjalnych pojemnikach dostosowanych do zamontowania w urzą dzeniach wtryskowych.

Chociaż w przypadku wyrobów z silikonów LSR sieciowanych addycyjnie nie występu ją wolne rodniki, jak w przypadku kauczu ków HTV/HCR, to i tak należy wykonać ich postwulkanizację w przypadku wyrobów mających kontakt z żywnością, przezna czonych do urządzeń medycznych, bądź smoczków i zabawek dla dzieci. Wytwórcy pozostałych wyrobów technicznych mają wybór pomiędzy silikonami LSR wymaga jącymi i niewymagającymi postwulkaniza cji (oznaczanymi odpowiednio jako LSR PC i LSR NPC, ang. Post Cure, No Post Cure).

tunelwulkanizacyjnyGerlach

ekranochronny szoktermiczny piec,ok.800°C

przenośniktaśmowy,4m/min

wytłaczarka 35-40°C,28rpm

Silikony RTV, sieciujące w temperaturze pokojowej, dostępne są w postaci syste mów jedno- lub dwukomponentowych (oznaczanych odpowiednio RTV-1 i RTV-2). Systemy RTV-1 to mieszaniny reaktywnego polidimetylosiloksanu zakończonego gru pami hydroksylowymi z dużym nadmia rem metylotriacetoksysilanu. Sieciowanie rozpoczyna się, gdy surowiec wchodzi w kontakt z wilgocią (zwykle tą znajdują cą się w otaczającym powietrzu). Systemy RTV-2 można podzielić na dwa rodzaje –sieciowane kondensacyjnie i addycyjnie. Sieciowanie w wyniku reakcji kondensacji zachodzi w obecności organicznego ka talizatora cynowego, który generuje alko hol, zaś sieciowanie przez reakcję addycji w obecności katalizatora platynowego, który nie generuje żadnych produktów ubocznych. Jednym z najnowszych tren dów w branży jest zastępowanie kataliza torów cynoorganicznych innymi związka mi organicznymi.

W głównych łańcuchach polimerów sili konowych występują wiązania siloksano we (–Si–O–Si–), które są bardzo stabilne.

odporność termiczna

stabilność chemiczna

odporność na działanie chemkaliów

właściwości elektryczne

odporność na warunki atmosferyczne

kauczuk silikonowy kauczuk EPDM kauczuk chloroprenowy kauczuk fluorowy kauczuk naturalny, jako materiał odniesienia

ognioodporność

odporność na działanie niskich temperatur

Rys. 4. Porównanie właściwości różnych kauczuków w odniesieniu do kauczuku naturalnego (na podstawie materiałów firmy Shin-Etsu Chemical Co., Ltd.)

Są one bardziej trwałe od wiązań między atomami węgla (–C–C–) w innych kauczu kach – naturalnym i syntetycznych, stoso wanych w produkcji wyrobów gumowych. Dlatego też, w porównaniu do innych poli merów organicznych, kauczuki silikonowe charakteryzują się wyższą odpornością termiczną i stabilnością chemiczną. Za pewniają też lepszą izolację elektryczną.

Makrocząsteczki silikonów są spiralne, a siły międzycząsteczkowe niewielkie, co skutkuje ich wysoką elastycznością, dużą ściśliwością i doskonałą odpornością na niskie temperatury. Ponadto grupy funk cyjne znajdujące się na zewnątrz łańcucha polisiloksanowego (np. grupy metylowe, czy fluorometylowe) nadają silikonom charakterystyczne właściwości międzyfa zowe, w tym wodoodporność (kauczuk sili konowy pochłania tylko 1% wilgoci, nawet po długim kontakcie z wodą).

Odporność termiczna to jedna z najważ niejszych cech gumy silikonowej. W tem peraturze 150°C praktycznie nie dochodzi do zmian właściwości fizykochemicznych wyrobów. Guma silikonowa wytrzymu je użytkowanie przez ponad 10 tys. go dzin w 200°C, a w krótszym czasie nawet

w 300°C. Kauczuki silikonowe mają rów nież doskonałą odporność na niskie tem peratury. Temperatura kruchości wynosi dla nich od -60 do -70°C, podczas gdy dla typowych kauczuków oscyluje ona w gra nicach od -20 do -30°C.

W wyniku procesów starzeniowych wy roby silikonowe wystawione na działanie czynników atmosferycznych oraz wysokiej temperatury twardnieją i zmniejsza się ich elastyczność, jednak w warunkach za mkniętych miękną (przez co np. skraca się żywotność uszczelnień), co związane jest z degradacją łańcucha polisiloksanowego. Oczywiście silikony są wyjątkowo odpor ne na warunki atmosferyczne i działanie ozonu w porównaniu z innymi kauczuka mi. Ozon wytworzony przez wyładowanie koronowe szybko niszczy większość gum organicznych, ale nie ma prawie żadnego wpływu na gumę silikonową.

Wytrzymałość silikonów na rozdzieranie wynosi na ogół około 9,8 kN/m, choć dzię ki odpowiedniemu doborowi wypełniaczy i środków sieciujących producenci potrafią uzyskać typy o dużo wyższej wytrzymało ści na rozerwanie wynoszącej od 29,4 do 49,0 kN/m. Wytrzymałość gumy na roz

ciąganie waha się od 1,4 do ok. 10 MPa, w zależności od procesu produkcji i składu mieszanki. Wydłużenie przy zerwaniu do chodzić może nawet do 700%.

Zazwyczaj guma silikonowa jest dobrym izolatorem cieplnym, jej przewodność cieplna wynosi około 0,2 W/m·K (dla moc no wypełnionego elastomeru silikonowe go może przekraczać 0,4 W/m·K). Przez wiele lat przewodność cieplna większości elastomerów silikonowych i uszczelnia czy rzadko przekraczała 0,8 W/m·K, a tyl ko specjalne produkty osiągały wartości nawet 1,2 W/m·K. Obecnie na rynku do stępne są produkty, dla których wartości współczynnika przewodzenia ciepła waha ją się od 0,3 do 4,3 W/m·K.

Cenną właściwością elastomerów siliko nowych jest ich trudnopalność (indeks tlenowy zawsze powyżej 20%). Po zapale niu rozprzestrzenianie się płomienia jest powolne, a produktami spalania są krze mionka, CO, CO2 i woda, a więc produkty o niskiej toksyczności. W przeciwieństwie do większości elastomerów organicznych, płonący silikon wytwarza bardzo mało dymu, a tym samym zapewnia dobrą wi doczność w przypadku pożaru. Co więcej,

silikony są zdolne do tworzenia stabilne go popiołu, który w skrajnych przypadkach zamienia się w bardzo twardą ceramikę, co wykorzystywane jest np. przy produkcji kabli w osłonie ceramizującej. Takie zacho wanie się popiołu podczas spalania jest również bardzo przydatne w odniesieniu do wszelkiego rodzaju uszczelnień, które mają ograniczać rozprzestrzenianie się ognia lub dymu.

Elastomery silikonowe są doskonałymi izo latorami elektrycznymi. Ich wytrzymałość elektryczna to ok. 18–20 kV/mm, rezy stywność skrośna 1015 Ωcm, a rezystancja powierzchniowa 1013 Ω. Niezwykłe jest to, że poprzez dodatek sadzy można uzy skać również wyroby przewodzące prąd elektryczny o rezystancji skrośnej od kilku Ωcm do 103 Ωcm. Właściwości elektryczne wyrobów silikonowych tylko w niewielkim stopniu zależą od temperatury. Nie znale ziono jeszcze materiałów gumowych, które miałyby właściwości elektryczne porówny walne do gumy silikonowej powyżej 200°C. Kauczuki silikonowe są odporne na dzia łanie olejów w wysokich temperaturach.

Jedynie kauczuki nitrylowe i kauczuk chlo roprenowy mają nieco wyższą odporność na oleje w temperaturach poniżej 100°C, ale w wyższych temperaturach przewagę zyskują wyroby silikonowe. Są one również odporne na działanie rozpuszczalników i innych związków chemicznych. Zasadni czo nie mają na nie wpływu polarne związ ki organiczne ani rozcieńczone kwasy lub zasady. Wzrost objętości spowodowany pęcznieniem wynosi zaledwie 10–15%. Wyroby silikonowe pęcznieją w niepolar nych związkach organicznych, ale nie roz kładają się, ani nie rozpuszczają i mogą powrócić do swojego poprzedniego stanu po usunięciu rozpuszczalnika. Guma sili konowa jest jednak podatna na działanie silnych kwasów i zasad, pod działaniem których ulega degradacji.

Kauczuki silikonowe są fizjologicznie obo jętne, dlatego nadają się doskonale do zastosowań medycznych. Zaletą jest rów nież łatwość barwienia oraz przyjemne wrażenie podczas dotyku ich powierzchni, co podnosi komfort użytkowania i estety kę urządzeń. Ponadto, silikony zawierające grupy fenylowe (PMQ) można sterylizować

radiacyjnie. Wciąż opracowywane są nowe rozwiązania pozwalające sprostać wyma ganiom rynkowym. •

Literatura

Thomas N.R., Frederic Stanley Kipping—Pioneer in Silicon Chemi stry: His Life & Legacy, Silicon 2, 187–193, (2010)

https://en.wikipedia.org/wiki/James_Franklin_Hyde, [dostęp: 14.10.2022]

https://www.simtec-silicone.com/blogs/the-history-of-the-sili cone-elastomer/, [dostęp: 12.10.2022]

Przekop R., Synteza bezpośrednia związków krzemu. Cz. II**. Na drodze do metody bezchlorowej, „Przemysł Chemiczny” 1(10), 124–130 (2018)

Shit S.C., Shah P., A Review on Silicone Rubber, „Natl. Acad. Sci. Lett.” 36, 355–365 (2013)

Silicone Rubber: Complete Guide on Highly Durable Elastomer, https://omnexus.specialchem.com/, [dostęp: 12.10.2022]

Norma ASTM D1418-22 Standard Practice for Rubber and Rubber Latices—Nomenclature

https://topsilglobal.com/technologia/, [dostęp: 16.10.2022]

Colas A., Curtis J., rozdział 7 – Silicones, [w:] Plastics Design Library, Handbook of Polymer Applications in Medicine and Me dical Devices, red. K. Modjarrad, S. Ebnesajjad, William Andrew Publishing, 2013, 131–143, ISBN 9780323228053

Agodoa M.K., One component silicone combines best of HCR, LSR, „Rubber World” 6(1), 2005 https://www.elkem.com/silicones/technologies/elastomers/rtv2/, [dostęp: 17.10.2022]

Characteristic Properties of Silicone Rubber, Shin-Etsu Chemical Co., Ltd, 2020, https://www.shinetsusilicones.com/literature. html, [dostęp: 18.10.2022]

Thermally conductive silicones, technical bulletin, Intertronics, 2018, https://www.intertronics.co.uk/wp-content/uplo ads/2016/11/TB2007-12-Thermally-Conductive-Silicones.pdf, [dostęp: 18.10.2022]

Properties of Silicone Rubber, http://www.hrssilicone.com/eng/ silicon/silicon3.php?ckattempt=1, [dostęp: 18.10.2022]

fot.: Arburg

I NOWE PRZYWÓDZTWO W EUPC OD 1 STYCZNIA 2023 R.

W ramach projektu PolyVision rozpoczętego w czerwcu 2022 r., EuPC rozpoczyna reorganizację swojej struktury w celu przygo towania stowarzyszenia na przyszłość. EuPC będzie nadal wspie rać i reprezentować europejską branżę przetwórstwa tworzyw sztucznych w przejściu na gospodarkę w pełni cyrkularną. Według prezesa EuPC, Benoît Hennaut, „ważnym aspektem dla 50 tys. MŚP w europejskiej branży przetwórstwa tworzyw sztucz nych jest to, że często firmy rodzinne nie mają czasu na zarządza nie, aby przewidzieć ważne zmiany strategiczne”. PolyVision bę dzie dalej rozwijać narzędzia i znajdować nowe sposoby pomocy firmom zajmującym się przetwarzaniem tworzyw sztucznych w Europie, które potrzebują porad i wskazówek w tym trudnym przejściu na tworzywa cyrkularne.

Pierwszym ważnym krokiem jest mianowanie przez Komitet Kierowniczy EuPC Bernarda Merkxa na stanowisko dyrektora zarządzającego EuPC. Od 1 stycznia 2023 r. będzie on reprezen tował przemysł przetwórstwa tworzyw sztucznych w Brukseli wobec instytucji UE, zastępując Alexandre’a Dangisa, który stał na czele EuPC przez ponad 30 lat. Alexandre Dangis pozosta nie starszym doradcą prezesa EuPC, ale zaangażuje się również w inne osobiste projekty związane z cyrkularnymi tworzywa mi sztucznymi.

– Jestem zaszczycony, że mogę przejąć to stanowisko od Alexan dre’a i nadal prowadzić europejską branżę przetwórstwa two rzyw sztucznych podczas tej ważnej cyrkularnej transformacji, ze wszystkimi stojącymi przed nami wyzwaniami – powiedział Bernard Merkx.

– Bernard Merkx współpracuje z EuPC jako kierownik działu budowlanego-konstrukcyjnego od początku tego roku i zawsze był bardzo blisko wszystkich działań EuPC. Dodatkowo jego do świadczenie w zakresie recyklingu tworzyw sztucznych z pew nością pomoże w kontynuowaniu pracy wykonanej przez Ale xandre’a w zakresie cyrkularności naszego przemysłu tworzyw sztucznych w Europie. Postawiliśmy zatem na ciągłość na czele EuPC – powiedział Benoît Hennaut, prezes EuPC.

I TADEUSZ NOWICKI NOWYM WICEPREZESEM EUPC

Tadeusz Nowicki, prezes należącego do Konfederacji Lewiatan Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych oraz Grupy Ergis, został powołany na stanowisko wiceprezesa Europejskiego Stowarzyszenia Przetwórców Tworzyw Sztucznych (EuPC).

Tadeusz Nowicki został powołany w trakcie posiedzenia odpo wiednika Rady Nadzorczej organizacji (Steering Committee), które miało miejsce 10 listopada br. w Brukseli, na wniosek jej nowego prezesa – Benoît Hennaut, CEO Polyvia. Oprócz preze sa i wiceprezesa w Radzie tej organizacji zasiada jej skarbnik, którym jest CEO Plastic Omnium Europe Claude Clément oraz 12 innych członków. Dr Tadeusz Nowicki jest założycielem i zara zem współwłaścicielem Grupy Ergis, a od wielu lat pełni również funkcję prezesa zarządu należącego do Konfederacji Lewiatan Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych.

– Czuję się zaszczycony powołaniem na stanowisko wiceprezesa EuPC. Bardzo dziękuję za zaufanie i cieszę się, że w dalszym cią gu będę miał przyjemność zasiadać w tak znamienitym gronie, mając równocześnie większy wpływ na podejmowane przez EuPC decyzje, zwłaszcza teraz, kiedy całą branżę czeka wiele wyzwań

w związku ze zmianami legislacyjnymi i niezwykle dynamicznie zmieniającym się otoczeniem rynkowym. Jestem pełen nadziei, że w ramach EuPC doprowadzimy do sytuacji, w której w Europie znów będą doceniane zalety tworzyw sztucznych, przyczyniają cych się do ochrony naszego środowiska – mówi Tadeusz No wicki, prezes zarządu Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych.

BRANŻY TWORZYW SZTUCZNYCH W DĄŻENIU DO CYRKULARNOŚCI

W dorocznym raporcie „Plastics the Facts 2022” („Tworzywa – Fakty 2022”), Plastics Europe ogłasza 20-procentowy wzrost wy korzystania recyklatów do produkcji wyro bów w roku 2021 w porównaniu z rokiem 2020. Jednocześnie zawartość recyklatów w produktach wyniosła 10%. Wynik ten po twierdza zaangażowanie branży tworzyw sztucznych w przyspieszenie transformacji w kierunku cyrkularności i zeroemisyjności.

Recykling chemiczny, jako rozwiązanie komplementarne dla recyklingu mecha nicznego, jest najważniejszym elementem stymulującym recykling oraz osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju. Pomimo tego, że zapotrzebowanie na recyklaty jest większe niż ich dostępność, co jest czynni kiem sprzyjającym rozwojowi tego rynku, to ciągłe wzrosty cen energii i surowców, spowodowane bezprecedensową agresją Rosji na Ukrainę, powodują drastycznie rosnące wyzwania dla branży, łańcucha dostaw i całej gospodarki UE. Niedobo ry i zaburzenia w łańcuchu dostaw naj prawdopodobniej pozostaną najbardziej istotnymi kwestiami w ciągu nadchodzą cych miesięcy.

Branża tworzyw sztucznych kontynuuje in tensywne prace nad rozwiązaniami przy bliżającymi nas do zeroemisyjności i unie zależnienia od paliw kopalnych. Jak wynika z raportu, w roku 2021 produkcja tworzyw sztucznych z surowców alternatywnych wyniosła 12,4% całkowitej produkcji eu ropejskiej. Te dane będziemy w przyszło ści podawać corocznie, by monitorować postęp branży w dążeniu do osiągnięcia popieranego przez przemysł unijnego celu do 2030 r. wynoszącego 20% produkcji tworzyw sztucznych zawierających węgiel ze źródeł innych niż kopalne.

Jak podkreślono w raporcie ReShaping Plastics, aby osiągnąć cele i założenia na kreślone przez Circular Plastics Alliance

oraz Packaging Waste Directive, wszyscy uczestnicy łańcucha wartości muszą dzia łać wspólnie.

Podczas konferencji prasowej na Tar gach K, najważniejszych targach branży tworzyw sztucznych na świecie, Virginia Janssens, dyrektor zarządzająca Plastics Europe podkreśliła, że „stworzenie wspie rających przemysł ram prawnych, które za chęcą wiodące gałęzie przemysłu europej skiego do zmian w kierunku cyrkularności i zeroemisyjności, jest dziś ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej.”

– Jeżeli chcemy zabezpieczyć i przygoto wać naszą branżę na wyzwania przyszło ści oraz przyspieszyć dwutorową trans formację, kluczowa jest akceptacja dla recyklingu chemicznego i modelu bilansu masowego – dodała Virginia Janssens –Zintensyfikowana współpraca w łańcuchu wartości oraz skuteczny dialog z admini stracją są niezbędne dla urzeczywistnie nia zmian. Żaden prywatny czy państwowy partner nie jest w stanie samodzielnie zaoferować kompleksowych rozwiązań, które zadziałają w tych bezprecedenso wych warunkach.

Pomimo pandemii, w 2021 r. poziom za trudnienia w branży tworzyw sztucznych

w Europie został utrzymany. Z ponad 1,5 mln pracowników, nasza branża nadal odgrywa kluczową rolę w gospodarce eu ropejskiej. Ponadto, ostatnie dane wska zują na wzrost w europejskiej i globalnej produkcji tworzyw jako „efekt odbicia” po pandemii w 2020 r. Niemniej jednak udział Europy w produkcji tworzyw stale maleje – z 23% w 2006 r. do 15% w 2021 r. W związku z tym zagrożona jest konku rencyjność europejskiej branży tworzyw względem innych regionów świata.

Patrząc w przyszłość, przy założeniu braku ograniczeń w dostawie gazu w ciągu naj bliższych miesięcy, przewiduje się spadek europejskiej produkcji tworzyw sztucznych o 4% do końca 2022 r. Ogromna niepew ność związana z dostawami surowców, ce nami energii i potencjalnymi niedoborami sprawia, że niezwykle trudno jest progno zować sytuację w roku 2023. W tym przeło mowym czasie najważniejsza dla partne rów w łańcuchu wartości jest dostępność wysokiej jakości surowców. Jednocześnie Plastics Europe przygotowuje dla branży tworzyw mapę drogową osiągnięcia cyr kularności i neutralności klimatycznej do roku 2050, która zawierać będzie cele po średnie i końcowe, a także umożliwiające jej realizację warunki brzegowe. Planuje my jej ogłoszenie w przyszłym roku.

I MNIEJ NIŻ 29% TWORZYW SZTUCZNYCH JEST WYKORZYSTYWANE PONOWNIE

Jak wynika z raportu Instytutu Ochrony Śro dowiska – Państwowego Instytutu Badaw czego, który przeanalizował efektywność gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w Polsce, w 2020 r. tylko 45% odpadów opakowaniowych z syste mów gminnych trafiało do recyklingu.

Mimo selektywnej zbiórki mniej niż 29% tworzyw sztucznych jest wykorzystywane powtórnie. Aby to się zmieniło, potrzebna jest istotna zmiana w gospodarowaniu odpadami w Polsce, polegająca na wpro wadzeniu skutecznych rozwiązań przy spieszających działanie modelu gospo darki o obiegu zamkniętym. Dzięki temu znaczna część odpadów nie będzie trafiała na góry wysypisk czy do spalania, ale zo stanie ponownie wykorzystana.

Na początku października Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało zmiany w projekcie nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw wynikające z uzgodnień w trybie obiegowym Komitetu do Spraw Europej skich. Nowelizacja ta ma przynieść wpro wadzenie systemu kaucyjnego, którego okres przejściowy ma trwać około 2 lat. Poza efektami środowiskowymi, system kaucyjny jest narzędziem, które pozwa la otrzymać wysokiej jakości surowce do ponownego przetworzenia. W ten sposób Polska zyska pewne źródła dostępu do

zasobów, które wykorzystywane w kra ju, będą miały istotny wpływ na budowę bezpieczeństwa surowcowego. Dodatko wy recykling tworzyw sztucznych oznacza obniżenie należności, które Polska ponosi z tytułu podatku od plastiku. Zakładane dodatkowe 105 tys. ton plastiku poddane recyklingowi to kwota oszczędności ok. 84 mln euro, czyli prawie 400 mln złotych rocznie więcej w polskim budżecie. Ponad to dla gmin, w których funkcjonuje obec nie system zbiórki pojemnikowej, system kaucyjny stanie się wsparciem w osiąganiu celów recyklingowych. Zebrane i poddane recyklingowi opakowania będą doliczane do gminnych poziomów recyklingu.

Na polski rynek rocznie trafia prawie 700 tys. ton odpadów opakowaniowych po na pojach, z których tylko połowa jest pod dawana recyklingowi. System kaucyjny

pozwoli odzyskać 90% tych odpadów, co przyniesie ok. 610 tys. ton własnych su rowców do ponownego przetworzenia lub sprzedaży. System kaucyjny pozwoli pod nieść wyniki recyklingowe w przypadku różnych frakcji, takich jak PET, puszka czy szkło. Ministerstwo Klimatu i Środowiska w najnowszym projekcie objęło kaucją opakowania PET, szkło wielorazowe oraz puszkę aluminiową. W ostatnich deklara cjach pojawiła się chęć dołączenia rów nież puszki metalowej, co jest zdecydo wanie dobrym krokiem. Wpływa to przede wszystkim na wygodę konsumenta, który nie musi się zastanawiać nad tym, któ rą puszkę może zwrócić, a której nie. Co równie warte podkreślenia, puszki stalo we po napojach, jeśli nie będą podlegały systemowi kaucyjnemu, najpewniej staną się śmieciami, które mogłyby zostać bez powrotnie utracone lub, co gorsze, trafiły by do środowiska. Zwłaszcza że w przypad ku puszki stalowej jej wartość w obrocie komercyjnym jest dużo niższa, niż puszki aluminiowej. Jednocześnie może wzro snąć konkurencyjność puszki stalowej jako opakowania: będzie to potencjalnie napój tańszy dla konsumenta (bo bez kaucji). Efektem mogą być zmiany nawyków kon sumenckich i wybór produktu „tańszego”, nieobjętego kaucją. To z kolei skłoni do wyboru opakowania stalowego przez pro ducentów napojów i strat producentów puszek aluminiowych.

I POLSKI PAKT PLASTIKOWY OPUBLIKOWAŁ „9 ZŁOTYCH ZASAD PROJEKTOWANIA”

Nadmierne wykorzystanie opakowań z tworzyw sztucznych oraz nieefektywne zagospodarowanie odpadów opakowaniowych stanowi dziś ogromne wyzwanie z punktu widzenia ochrony śro dowiska. Jak wynika z najnowszego Raportu Rocznego Polskiego Paktu Plastikowego, przed polskimi firmami stoi jeszcze wiele wy zwań na drodze do zamknięcia obiegu opakowań plastikowych. Wśród obszarów wymagających natychmiastowego działania wy mienić należy obecność opakowań nadmiernych i problematycz nych, wysoki udział surowców pierwotnych w opakowaniach, czy niski poziom recyklingu odpadów opakowaniowych w praktyce i na dużą skalę. Obecnie sytuacja rynku opakowaniowego w Pol sce daleka jest od cyrkularności. Kluczową odpowiedzią na te wyzwania jest wdrażanie przez fir my najlepszych praktyk z zakresu ekoprojektowania. To na tym etapie warunkowany jest całkowity wpływ środowiskowy opako wania. Właśnie wtedy podejmowane są decyzje o ilości i rodzaju zastosowanego materiału, możliwości ponownego użycia opako wania czy jego recyklingu. Do tej pory na polskim rynku brako wało wytycznych, które pomogłyby firmom podejmować właści we decyzje projektowe, tak aby możliwe było zamknięcie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych. W odpowiedzi na te wyzwania, Polski Pakt Plastikowy, we współpracy z The Consumer Goods Fo rum, zaadaptował na polski rynek 9 Złotych Zasad Projektowania. Ich premiera odbyła się 5 października 2022 r., podczas II Konfe rencji Urodzinowej Paktu.

– Zwiększenie przydatności do recyklingu opakowań giętkich

– Zwiększenie przydatności do recyklingu opakowań sztywnych HDPE i PP

– Redukcja pierwotnych tworzyw sztucznych w opakowaniach B2B

– Stosowanie instrukcji dotyczącej poprawnego sortowania od padów na opakowaniu

Wdrożenie wytycznych w Polsce pozwoli na eliminację opako wań problematycznych, zmniejszenie zużycia tworzyw sztucz nych, poprawę przydatności do recyklingu opakowań, ułatwienie poprawnego sortowania odpadów i w rezultacie zwiększenie po ziomów recyklingu opakowań, holistycznie wspierając zamykanie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych w kraju. Zasady dotyczą wszystkich kategorii opakowań plastikowych wprowadzanych do obrotu na świecie.

W dokumencie 9 Złotych Zasad Projektowania znaleźć można przy kłady opakowań zaprojektowanych poprawnie i niepoprawnie, instrukcje działania dla firm, a także wykaz korzyści systemowych płynących z wdrożenia każdej z zasad.

9 Złotych Zasad Projektowania to przełomowy dokument. Mogą z niego korzystać wszyscy uczestnicy łańcucha wartości opako wań – od producentów, firm wprowadzających opakowania do obrotu, aż po podmioty gospodarujące odpadami. Opracowanie, oprócz technicznych rekomendacji projektowania opakowań, wskazuje strategiczny kierunek rozwoju rynku recyklingu opako wań z tworzyw sztucznych, odpowiadając na największe wyzwa nia systemowe.

9 Złotych Zasad Projektowania:

– Zwiększenie przydatności do recyklingu butelek PET

– Eliminacja problematycznych opakowań i elementów opakowań

– Eliminacja pustej przestrzeni w opakowaniach o nadmiernej objętości w stosunku do zawartości

– Redukcja nadmiernych owijek z tworzyw sztucznych

– Zwiększenie przydatności do recyklingu tacek termoformowa nych PET i innych opakowań termoformowanych PET

I ZŁOTE ZASADY PROJEKTOWANIA – ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW ŚRODOWISKOWYCH RYNKU OPAKOWAŃ

I BYDGOSKI KLASTER PRZEMYSŁOWY PARTNEREM PROJEKTU INDUSAC

Bydgoski Klaster Przemysłowy Dolina Narzędziowa jest jednym z partnerów projektu pn. „Quick Challenge-driven, Hu man-centered Co-Creation mechanism for INDUStry-Academia Collaborations”, o akronimie INDUSAC, finansowanego z programu Horyzont Europa. Liderem pro jektu jest Jožef Stefan Institute (Słowenia), a pozostałymi partnerami są: Bydgoski Klaster Przemysłowy Dolina Narzędziowa (Polska), Chamber of Commerce and Indu stry of Pécs-Baranya (Węgry), Cyprus Uni versity of Technology (Cypr), Bax & Com pany (Hiszpania), UPC Technology Center (Hiszpania), EIT Manufacturing CLC East (Austria), Karlsruhe Institute of Technology (Niemcy), Innoget (Hiszpania).

Głównym celem INDUSAC jest opracowa nie i przygotowanie do wdrożenia najno wocześniejszego mechanizmu Industry Academia Collaboration do współpracy między przemysłem a środowiskiem aka demickim oraz jego testowanie przez mię dzynarodowe konsorcja studentów i mło dych pracowników naukowych.

Projekt koncentruje się na wykorzystaniu istniejących wcześniej mechanizmów AIC, takich jak EIT KICs, oraz ułatwieniu proste go, przyjaznego dla użytkownika procesu współtworzenia, co pozwoli wypracować lepsze rozwiązania współpracy na linii

nauka-biznes odpowiadające potrzebom i interesom firm, studentów i naukowców w UE, ze szczególnym uwzględnieniem krajów rozszerzających i stowarzyszonych.

Projekt będzie pilotował 2 główne ele menty mechanizmu:

• metodologię opracowaną poprzez zastosowanie zasad projektowania skoncentrowanego na człowieku oraz • platformę internetową mającą na celu łączenie interesariuszy z eko systemu przemysłowo-akademickie go i wspieranie ich w całym proce sie współtworzenia.

Metodologia INDUSAC zapewni wytyczne i narzędzia potrzebne do napędzania pro cesu, podczas gdy Platforma będzie stano wić przestrzeń sieciową dla interesariuszy

do łączenia, a także arenę współtworzenia w celu opracowania wspólnych rozwiązań. Dzięki doświadczeniu we wspieraniu co najmniej 300 ponadnarodowych ze społów współtworzenia przez cały czas trwania projektu, INDUSAC Mechanizm i jego 2 kluczowe komponenty będą suk cesywnie udoskonalane aż do zakończenia projektu, tak by na koniec jego realizacji dostarczyć przetestowany mechanizm go towy do replikacji.

Oczekuje się, że INDUSAC do końca projek tu stworzy również dynamiczną społecz ność interesariuszy przemysłowych i aka demickich, w tym co najmniej 1000 firm, 3000 studentów i 300 naukowców.

Realizacja projektu rozpoczęła się 1 wrze śnia 2022 r. i potrwa 36 miesięcy.

I KRYZYS EKONOMICZNY W BRANŻY WODOCIĄGOWO-KANALIZACYJNEJ

Po zakończonej debacie na temat kryzysu ekonomicznego w branży wodociągowo -kanalizacyjnej jako zagrożenia ciągłości i jakości dostaw wody pitnej, zorganizo wanej przez Izbę Gospodarczą „Wodocią gi Polskie” oraz Związek Miast Polskich 24 października br., senackie Komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Środowiska oraz do spraw Klimatu przyjęły stanowisko w sprawie sytuacji w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę i odprowadzania ścieków na tle przestrzegania przepisów ustawowych.

Po wysłuchaniu wystąpień przedstawi cieli samorządu gminnego oraz przedsię biorstw wodociągowo-kanalizacyjnych komisje wniosły o ścisłe przestrzeganie przepisów art. 24 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, w za kresie kryteriów określania taryf za wodę i ścieki oraz trybu i terminów rozpatrywa nia wniosków.

Obiektywne czynniki wzrostu kosztów zaopatrzenia mieszkańców w wodę od powiedniej jakości, zwłaszcza regulowane przepisami prawa oraz wytycznymi Mini stra Finansów z dnia 3 października br., muszą być uwzględniane w całości. Nie wolno również pomijać kosztów odtwo rzenia, utrzymania i rozwoju infrastruktury, która musi zapewnić ciągłe dostawy wody o odpowiedniej jakości; w innych regulo wanych dziedzinach zaopatrzenia miesz kańców w usługi pierwszej potrzeby, np. w energetyce, środki na utrzymanie i roz wój są zagwarantowane.

Komisje oczekują od właściwego ministra oraz od Prezesa PGW Wody Polskie infor macji o sposobie realizacji powyższych wniosków, a także postulatów przed stawicieli samorządu gmin oraz branży wodociągowo-kanalizacyjnej w zakresie jasnych, przejrzystych zasad rozpatrywa nia wniosków taryfowych, zakładających co następuje:

• bezzwłoczne rozpatrywanie wnio sków o skrócenie okresu obowiązy wania obecnych taryf

• uwzględnienie rzeczywistej, wysokiej dynamiki wzrostu taryf w ostatnich miesiącach

• wskaźniki makroekonomiczne, uwzględniane w taryfach, muszą być aktualne (ostatnie zostały podane przez resort finansów 3 października 2022 r.)

• wzrost cen energii i materiałów po winien być uwzględniany w pełnym wymiarze

• wzrost wynagrodzeń powinien być odnoszony do rzeczywistej dynamiki płac w kraju

• amortyzacja musi być uwzględniona w pełnym wymiarze, zapewniającym zarówno odtworzenie i utrzymanie istniejących środków trwałych jak i realizację zatwierdzonych planów modernizacji i inwestycji

• należy uwzględnić faktyczny wzrost kosztów obsługi zadłużenia

• należy przyjąć, że koszty eksploatacyj ne rosną zgodnie z aktualnymi wskaź nikami makroekonomicznymi

• w przedsiębiorstwach, których to dotyczy, należy uwzględnić rzeczy wisty wzrost kosztów hurtowego

zakupu wody oraz hurtowego odbio ru ścieków.

Stanowisko zostało przyjęte 13 głosami „za” przy 1 głosie „przeciw” i 2 głosach „wstrzymujących się”.

Prezes Izby Gospodarczej „Wodociągi Pol skie” Krzysztof Dąbrowski omówił bieżącą sytuację ekonomiczną branży wodociągo wo-kanalizacyjnej w dobie kryzysu. Przed stawił dane zgromadzone na podstawie najświeższej ankiety przeprowadzonej w przedsiębiorstwach wodociągowo-ka nalizacyjnych, z której jasno wynika po garszająca się sytuacja przedsiębiorstw i tragiczne procedowanie wniosków tary fowych. Z zebranych danych dowiadujemy się, że ponad 70% przedsiębiorstw odnoto wało straty. Prezes wyjaśnił, że wzrost ceny dla mieszkańców, o który postuluje branża, to zaledwie ok. 30 złotych miesięcznie dla rodziny 4-osobowej, a nie tak jak w przy padku ciepła 300 złotych miesięcznie.

Prezes Krzysztof Dąbrowski przedsta wił też inne możliwości, które mogłyby być wprowadzone zamiast podwyżki dla mieszkańców. Taką opcją jest np. obniże nie do 0 podatku VAT przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym.

JAK REDUKOWAĆ ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRZEZ WTRYSKARKI

W SPOSÓB ZRÓWNOWAŻONY?

Gwałtownie rosnące ceny energii stawia ją przetwórców tworzyw sztucznych przed ogromnymi wyzwaniami, gdyż kosztów tych nie można przenosić na klientów. Oszczędzanie energii to klucz do zapew nienia konkurencyjności. Dostosowane do potrzeb pakiety wydajnościowe producen ta wtryskarek i rozwiązań systemowych ENGEL wspierają poczynania klientów ob niżających zużycie energii.

Korzystając z wieloletniego doświadcze nia, w procesie optymalizacji zużycia ener gii ENGEL analizuje nie tylko możliwości wtryskarki, ale całego gniazda produk cyjnego. Łącząc proces termostatowania i inteligentną komunikację między urzą dzeniami z inteligentnym sterowaniem procesem produkcyjnym, zarządzamy wy dajnością całego gniazda produkcyjnego. W konsekwencji pozwala to na zmniejsze nie zużycia energii i emisji CO2 przez wtry

skarkę nawet o 67%. Jest to oczywiście uzależnione od rodzaju aplikacji i wtry skarki. Dodatkowo koniecznie należy wziąć pod uwagę inne ograniczenia techniczne, takie jak wymagania dotyczące precyzji czy dostępności powierzchni.

I CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA WYDAJNOŚĆ NR 1: WTRYSKARKA

Wybierając nową wtryskarkę uwagę kie ruje się na technologię napędu. ENGEL razem z przetwórcą analizuje wymagania, które trzeba spełnić przy wytwarzaniu danego produktu, aby znaleźć najlepszy stosunek zużycia energii do wydajności maszyny. Decydująca jest moc całkowita. Aby zapobiec stratom energii, ENGEL sta wia m.in. na serwonapędy i konsekwentną izolację cylindrów wtryskowych. Wszystkie maszyny ENGEL – od serwohydraulicz nych, przez hybrydowe, aż po całkowicie

elektryczne – należą do najwydajniejszych wtryskarek na rynku w danym rozmiarze i w danej klasie mocy.

Ważnym elementem wszystkich pakietów wydajnościowych są narzędzia ecograph plus i ecobalance, gdyż to właśnie możli wość skutecznej analizy i szeroko pojęta transparentność stanowi podstawę opty malizacji energooszczędności. W wersji rozszerzonej ecograph mierzy zużycie energii wszystkich podzespołów instala cji – łącznie z urządzeniami peryferyjny mi i gorącymi kanałami – i prezentuje je w przejrzystej formie operatorowi maszy ny. Na podstawie tych wartości ecobalance rozdziela dla danej maszyny lub jednostki produkcyjnej zdefiniowaną moc całkowitą na cały cykl wtryskiwania w zależności od potrzeb. W ten sposób można uniknąć sko ków zużycia energii, co zawsze wiąże się z kosztownym ryzykiem finansowym.

Wszystkie pakiety są dostępne z nowymi wtryskarkami, ale można je z powodze niem zastosować w przypadku wcześniej zakupionych wtryskarkach z serii e-mo tion, e-mac, victory i duo od generacji jed nostki sterującej CC300.

I CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA WYDAJNOŚĆ NR 2: TERMOSTATOWANIE

Termostatowanie formy jest odpowie dzialne za prawie 40% całkowitego zuży cia energii jednostki produkcyjnej. Proces ten ma tym samym z dużą przewagą naj większy wpływ na zużycie energii podczas wtryskiwania. Dlatego od ponad 10 lat ENGEL intensywnie zajmuje się kwestią termostatowania i stworzył własny pro gram produktów. Wszystkie wtryskarki w pakietach wydajnościowych są wyposa żone w e-flomo i e-temp.

Bezobsługowe rozdzielacze wody termo statowanej e-flomo monitorują przepływ, ciśnienie, temperaturę i różnicę temperatur. Pomagają wykluczyć negatywne czynniki, by zapewnić stale wysoką jakość detali.

Termostaty typu e-temp są zintegrowane ze sterownikiem CC300 wtryskarki przez OPC UA. Umożliwia to automatyczne do

pasowanie prędkości obrotowej pomp wody termostatowanej do rzeczywistych potrzeb, co ma bezpośredni wpływ na bi lans energetyczny. Aby ograniczyć liczbę termostatów, ENGEL oferuje urządzenia e-temp także w wersji XL.

I CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA WYDAJNOŚĆ NR 3: CYFRYZACJA

Inteligentne systemy asystenckie wspiera ją przetwórców w wykorzystywaniu pełne go potencjału wtryskarki. iQ flow control

to system asystencki, który ENGEL zapro jektował specjalnie na potrzeby optymali zacji procesów termostatowania i na stałe włączył do swoich pakietów wydajnościo wych. Na podstawie wartości zmierzonych przez e-flomo w zależności od dokona nego wyboru oprogramowanie aktywnie reguluje przepływ lub różnicę temperatur we wszystkich obiegach. W ten sposób wa runki termiczne pozostają stałe nawet przy wahaniach w systemie. Wynikiem jest bar dzo wysoka powtarzalność, a ponadto mi nimalne zużycie wody chłodzącej i energii.

Podsumowując, korzyści płynące z połą czenia wszystkich działań i zastosowa nych narzędzi takich jak wtryskarki, ter mostatowanie i rozwiązania cyfrowe dają konkretny efekt optymalizacyjny. Oprócz bezpośredniej redukcji zużycia energii przez poszczególne podzespoły instalacji, zapobiegamy produkcji wadliwych detali, generujemy wartość dodatkową w posta ci oszczędności czasu uzyskiwanej przez operatorów maszyny oraz większe bezpie czeństwo obsługi, a to przyczynia się do wzrostu efektywności i konkurencyjności produkcji. Im większa moc całkowita, tym szybciej nowa wtryskarka osiąga poziom wskaźnika opłacalności inwestycji ROI: wskaźnika rentowności stosowanego w celu mierzenia efektywności działania przedsiębiorstwa.

TWORZYWA PIERWOTNE

Polykemi AB Bronsgatan 8 271 21 Ystad, Szwecja tel.: +46 411 797 34 aleksander.kurszewski@polykemi.se www.polykemi.com

ML Sp. z o.o. ul. Berylowa 7 82-310 Gronowo Górne tel.: +48 55 235 09 85 info@mlpolyolefins.com www.mlpolyolefins.com

Besspol Sp. z o.o. Sp.k. ul. Sokola 10 86-031 Osielsko tel.: +48 52 381 32 31 handel@besspol.pl www.besspol.pl

DOSTAWCÓW

GAMA

Grupa Azoty ZAK S.A. ul. Mostowa 30A 47-220 Kędzierzyn Koźle tel.: +48 77 481 20 00 zak@grupaazoty.com www.oxoplast.com

RESINEX Poland Sp. z o.o. ul. Brechta 7 03-472 Warszawa tel.: +48 22 441 60 00 resinex.pl@resinex.com www.resinex.pl

Oplast-Recykling ul. Winduga 6 87-617 Bobrowniki tel.: +48 54 237 12 98 biuro@oplast-recykling.pl www.oplast-recykling.pl

Nexeo Plastics Poland Sp. z o.o. ul. Ruchliwa 15 02-182 Warszawa tel.: +48 600 772 217 azbucki@nexeoplastics.com www.nexeoplastics.com

SABIC Poland Sp. z o.o. ul. Komitetu Obrony Robotników 45A 02-146 Warszawa tel.: +48 22 432 37 32 piotr.kwiecien@sabic.com www.sabic.pl

TWORZYWA WTÓRNE

ZAPTECH Sp.j. Sobańscy ul. Przemysłowa 8 88-160 Janikowo tel.: +48 502 764 189 marketing@zaptech.com.pl www.zaptech.com.pl

BARWNIKI I DODATKI

Plastoplan Polska Sp. z o.o. al. Księcia Józefa Poniatowskiego 1 03-901 Warszawa tel.: +48 22 295 92 31 biuro@plastoplan.pl www.plastoplan.pl

Import Export Hurt Spedycja J.J. Sp. z o.o. ul. Akacjowa 20 43-450 Ustroń tel.: +48 603 429 603 office@plastic-trader.com plastic-trader.tworzywa.biz

Ampacet Polska Sp. z o.o. ul. Matuszewska 14 03-876 Warszawa tel.: +48 22 332 35 27 marketing.europe@ampacet.com www.ampacet.com

GRAFE Polska Sp.z.o.o. ul. Oleska 85 42-700 Lubliniec tel.: +48 34 351 36 72 grafe@grafe.pl www.grafe.pl

RUTALIA Masterbatches & Additives

ul. Bellottiego 1 lok. 24 01-022 Warszawa tel.: +48 22 425 94 40 rutalia@rutalia.com www.rutalia.com

SUROWCE CHEMICZNE

MAPRO Polska S.A. ul. Złota 197 42-202 Częstochowa tel.: +48 887 040 045 biuro@mapropolska.pl www.mapropolska.pl

WW Ekochem Sp. z o.o. Sp.k. ul. Akacjowa 1, Głogowo 87-123 Dobrzejewice tel.: +48 56 674 20 05 biuro@wwekochem.com www.wwekochem.com

FORMY I AKCESORIA DO FORM

Sumitomo (SHI) Demag Plastics

Grupa Azoty Compounding Sp. z o.o.

ul. Chemiczna 118 33-101 Tarnów tel.: +48 14 637 33 10 gac@grupaazoty.com compounding.grupaazoty.com

WTRYSKARKI

Machinery Polska Sp. z o.o. ul. Jagiellońska 81/83 42-200 Częstochowa tel.: +48 34 370 95 40 sdpl.info@shi-g.com www.poland.sumitomo-shi-demag.eu

Meusburger Georg GmbH & Co. KG Kesselstraße 42 A-6960 Wolfurt, Austria tel.: +48 694 864 980 g.dytko@meusburger.com www.meusburger.com

URZĄDZENIA DO RECYKLINGU

Wittmann Battenfeld Polska Sp. z o.o. 05-825 Grodzisk Mazowiecki Adamowizna, ul. Radziejowicka 108 tel.: +48 22 724 38 07 info@wittmann-group.pl www.wittmann-group.com

WYTŁACZARKI

ARBURG Polska Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 233 02-495 Warszawa tel.: +48 22 723 86 50 poland@arburg.com www.arburg.pl

FANUC Polska Sp. z o.o.

ul. Tadeusza Wendy 2 52-407 Wrocław tel.: +48 71 776 61 60 sales@fanuc.pl www.fanuc.pl

POL-SERVICE Jacek Majcher ul. Budziwojska 90 35-317 Rzeszów tel.: +48 17 229 34 56 maszyny@pol-service.pl www.pol-service.pl

Bagsik Sp. z o.o. Sp.k. ul. G.H. Donnersmarcka 16 41-807 Zabrze tel.: +48 32 334 00 00 office@bagsik.net www.bagsik.net

M-A-S Maschinen- und Anlagenbau Schulz GmbH Hobelweg 1 4055 Pucking, Austria tel.: +48 602 355 320 siess@poczta.fm www.mas-austria.com

Zainteresowany stałą obecnością w Gamie Dostawców?

Logo, nazwa firmy, adres, telefon, e-mail, strona www, aktywne odno śniki w wersji elektronicznej

Cena rocznego wpisu: 12 wydań × 400 PLN netto Skontaktuj się z nami: tel.: +48 530 704050 tel.: +48 530 206666 info@plastech.pl

OPAKOWANIA

Plasmaq, Lda Zona Industrial da Barosa, Lt 8 Carreia de Água 2400 – 016 Leiria, Portugalia tel.: +48 505 348 946 comercial.pl@plasmaq.pt www.plasmaq.pt

URZĄDZENIA PERYFERYJNE

Coffee Service Sp. z o.o. ul. Niemcewicza 26/U7 02-306 Warszawa tel.: +48 22 625 15 10 biuro@coffee-service.eu www.coffee-service.eu

Master Colors Sp. z o.o. ul. Wędkarzy 5 51-050 Wrocław tel.: +48 71 350 05 25 biuro@mastercolors.com.pl www.mastercolors.com.pl

Przetwórstwo Tworzyw Sztucznych Plast-Box S.A. ul. Lutosławskiego 17A 76-200 Słupsk tel.: +48 59 840 08 80 bok@plast-box.com www.plast-box.com

Moretto East Europe Sp. z o.o. ul. Strefowa 8 42-202 Częstochowa tel.: +48 34 390 36 15 info@morettoeasteurope.com www.moretto.com

SP Group Polska Sp. z o.o. ul. Metalowa 13 73-102 Stargard tel.: +48 91 887 60 77 sprzedaz@spg-pack.com www.spg-pack.com/pl/

Zainteresowany stałą obecnością w Gamie Dostawców?

Logo, nazwa firmy, adres, telefon, e-mail, strona www, aktywne odno śniki w wersji elektronicznej Cena rocznego wpisu: 12 wydań × 400 PLN netto Skontaktuj się z nami: tel.: +48 530 704050 tel.: +48 530 206666 info@plastech.pl

TWORZYWOWY WEHIKUŁ CZASU

Koniec roku sprzyja refleksji i robieniu wszelkiego rodzaju podsumowań – a to często wiąże się z retrospekcją. Jak twier dził Félicité de La Mennais, francuski ksiądz, pisarz, filozof i polityk (notabene zaprzyjaźniony z Adamem Mickiewiczem), „przeszłość jest jak lampa umieszczo na u wejścia do przyszłości”. Dlatego też w niniejszym, ostatnim w roku numerze „Plast Echo” chcę zaprosić wszystkich czy telników do uwzględnienia jego mądrych słów i wspólnego zajęcia miejsc w wehi kule czasu, który cofnie nas o kilkadziesiąt lat, do przeszłości tworzyw sztucznych –a konkretnie do tego, jak postrzegano je w pierwszej połowie XX w. Myślę, że zapo znanie się z dawnymi artykułami i wzmian kami prasowymi na temat tworzyw może okazać się naprawdę interesujące, a taka podróż do przeszłości sama w sobie stano wi oryginalną rozrywkę.

Wszystkie cytowane w tym artykule teksty pochodzą z gazet należących do dome ny publicznej, a z ich oryginałami można zapoznać się za pośrednictwem stron internetowych Kujawsko-Pomorskiej Bi blioteki Cyfrowej (kpbc.umk.pl/dlibra) oraz Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej

(wbc.poznan.pl/dlibra). W każdym przy padku zachowano pisownię źródłową, a niezbędne poprawki redakcyjne zawarto w nawiasie kwadratowym.

Mam nadzieję, że lektura wybranych prze ze mnie materiałów okaże się ciekawym doświadczeniem, które zainspiruje was, drodzy czytelnicy, do rozpoczęcia nadcho dzącego nowego roku z wysokiego C.

I „CZŁOWIEK ZE SZTUCZNĄ CZASZKĄ”

„Chirurgja święci obecnie w Ameryce try umf z powodu operacji, która sensacyjno ścią swą wsławiła się [na] całym świecie. Pacjent, któremu według wszelkich prze widywań groziła nieodwołalnie śmierć, dzięki mistrzowskiej operacji odzyskał zdrowie i spełnia dalej swoje czynno ści zawodowe.

Jest to młody elektromechanik, Douglas Ellis, który zatrudniony był w elek[t]rowni w Toronto i pracował w pobliżu drutu elek trycznego, naładowanego pięcioma tysią cami wolt. Drabina, na której Douglas Ellis pracował, nagle zachwiała się i Ellis ude rzył głową o rury żelazne, które zetknęły

się z przewodem o napięciu 500 wolt. W tej chwili wystrzelił płomień na 8 metrów, a Ellis zawisł w powietrzu przyczepiony bucikami do rozpalonych rur. Wywołane wypadkiem krótkie spięcie przerwał[o] prąd w 28 miastach prowincji Ontario.

Przybyli lekarze skonstatowali śm[i]erć Ellisa, lecz stosownie do obowiązujących przepisów poczyniono usiłowania, aby po rażonego prądem ratować. Wbrew wszel kiemu oczekiwaniu udało się uzyskać sła be znaki życia po 45 minutach zabiegów. Przez jedenaście miesięcy nieszczęśliwy mechanik cierpiał w szpitalu straszne męki, ponieważ okazało się, że wsku tek miejscowej zgorzeli nastąpił ubytek w kościach czaszki wielkości 25 centyme trów kwadratowych.

Lekarze zmuszeni byli wyciąć płat czaszki na 25 cm. długi i na 15 cm. szeroki. Usiło wania, aby brakujące pokrywy czaszki za stąpić skórą zawiodły, ponieważ brakowało podstawy czaszki. Wobec tego sporządzo no z metalowego stopu tak zw. bakelitu sztuczną czaszkę, bardzo lekką, lecz mocną i higieniczną, która doskonale zastąpiła kość naturalną.

Przed kilku tygodniami Ellis opuścił szpi tal zupełnie zdrowy i normalnie spełnia codzienne obowiązki”.

„Orędownik Grodziski”, 31.10.1928 r. oraz „Kurjer Zachodni”, 31.10.1928 r. (Źródło: WBC)

I „OD MLEKA DO FILMOWEJ TAŚMY”

„Nie wszyscy może wiedzą, że mleko jest używane nietylko jako produkt spożyw czy. Służy ono także celom przemysłowym. Otrzymuje się z niego produkt mający szerokie zastosowanie w przemyśle, zna ny pod nazwą galalitu. Stanowi on jed ną z t. zw. mas plastycznych, jak celuloid, bakelit, trolit i t. d. Posłuchajmy co na[m] o tych ciekawych materiałach powie przez radjo inż. Ludwik Arwin w swej pogadance z cyklu „Wielkich i małych wynalazków” p.t. „Od mleka do taśmy filmowej”, która nada na zostanie we wtorek, dnia 10 września o godz. 17-ej”.

„Gazeta Szamotulska”, 7.09.1935 r. (Źródło: WBC)

I „STAN MUMIFIKACJI ZWŁOK MARSZAŁ KA PIŁSUDSKIEGO ZADOWALAJĄCY”

„W sobotę w godzinach rannych przybyła do Krakowa komisja lekarska z Warszawy, celem zbadania stanu mumifikacji zwłok Marsz. Piłsudskiego. Przybyli: gen. Boup pert, szef dep. sanitarnego w min. wojsk. mjr. lekarz Kaliciński, pułk. Czyż i docent uniwersytetu warszawskiego dr. Laskowski.

Komisja koło godz. 10 udała się do krypty, gdzie zabawiła około godziny. Stwierdziła ona, że proces mumifikacji jest zadawala jący. Przypuszczalnie jeszcze przed majem b. r. nastąpi przełożenie zwłok do srebrnej trumny, wyłożonej bakelitem i przeniesie nie trumny z krypty św. Leonarda do bę dącej już na ukończeniu krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. W godzinach popo łudniowych członkowie komisji odjechali do Warszawy”.

„Gazeta Powszechna”, 3.02.1937 r. (Źródło: WBC)

I „NOWY, CIEKAWY WYNALAZEK POKRYWANIE METALAMI PRZEDMIOTÓW Z BAKELITU”

„W Niemczech opatentowano ostatnio, nowy ciekawy sposób galwanicznego po wlekania metalami przedmiotów z bake litu[.] Sposób ten polega na tym, że przy pomocy odpowiednich chemikalii np. sto sowania właściwych lakierów powierzch nia bakelitu zaczyna przewodzić prąd elektryczny, tak że przedmiot dany moż na galwanicznie powlekać miedzią[.] Tak zmetalizowana powierzchnia łatwo daje się barwić albo też w dalszym ciągu pokry wa się ją innymi metalami jak niklem, sre brem, chromem itd. Przedmioty takie wy glądają zupełnie jak z metalu różniąc się od niego tylko swym ciężarem[.] Posiadają przy tym wszelkie zalety bakelitu z wyjąt kiem tego, że powierzchnia jako metalizo wana przewodzi prąd elektryczny”.

„Gazeta Powszechna”, 14.04.1938 r. (Źródło: WBC)

I „VOLKSWAGEN” Z NAMIASTEK KAROSERIA ZE SZTUCZNEJ ŻYWICY”

„Chociaż pierwsze modele popularnych sa mochodów niemieckich, których cena ma wynosić 990 marek, zostały skonstruowa ne zasadniczo z tych samych co dotąd ma teriałów, jednak w przyszłości w budowie ich zajdą duże zmiany.

Już dzisiaj mówi się o tym, że karoserie będą nie z metalowej blachy, ale z nowego materiału, przypominającego znany ogól nie bakelit. Będą one tłoczone pod wiel kim ciśnieniem w odpowiednich formach. Wytrzymałość tych materiałów żywicznych jest bardzo duża i nie odbiega od wytrzy małości metalu, a w każdym razie przewyż sza wytrzymałość drzewa, krytego cienką blachą. Na 200.000 karoserii, bo taką ilość wyprodukuje się w pierwszym roku, po trzeba tylko 10.000 metrów sześciennych na karoserie, a tyle mogą obecne fabryki łatwo wyprodukować.

Co się tyczy opon, mają one być już ro bione ze sztucznej gumy „Buna”; zamiast bawełny będzie używany sztuczny je dwab. W ten sposób opony będą całkowi cie z materiałów krajowych niemieckich. Naturalnie obicie wewnątrz również bę dzie nie z wełny ale ze sztucznej tkaniny z celulozy. Wreszcie cały szereg części metalowych zostanie wykonany z lek

kich metali, albo ze stopów glinowych i magnezowych”.

„Słowo Pomorskie”, 21.08.1938 r. (Źródło: KPBC)

I „WYROBY

PRZEDMIOTÓW

UŻYTKOWYCH Z KAWY”

„Niezmiernie obfity urodzaj kawy a w ślad za tym nadprodukcja, przysparza wiele kłopotów i trosk plantatorom brazylijskim. Chwytają się więc rozmaitych, demora lizujących ubogie rzesze społeczeństwa, środków, by nie dopuścić do zniżki cen i utrzymania ich na rynku światowym na dotychczasowym poziomie. Setki tysię cy worków bez skrupułu topi się w morzu, lub sprzedaje taniej niż węgiel do opalania pieców fabrycznych, lokomotyw itp.

Że z kawy można zrobić odświeżający i smaczny napój – o tym w Brazylii praw dopodobnie zapomniano. Obecnie kawa zostanie zużyta w jeszcze inny sposób. Mianowicie pewnemu inżynierowi – che mikowi udało się wytworzyć z kawy ma teriał podobny do ebonitu lub bakelitu, z którego można wyrabiać rozmaite przed mioty użytkowe, mające zastosowanie przede wszystkim w elektrotechnice, gdyż nowy produkt „kawowy” jest świetnym izolatorem. Można go też przy domieszce farby, wytwarzać w dowolnych kolorach. Produkt ten posiada i tę zaletę, że będzie tańszy nawet od bakelitu”.

„Orędownik Ostrowski”, 5.07.1939 r. (Źródło: WBC)

I „MASZYNY, MEBLE, SAMOLOTY ZE SZTUCZNEJ MASY PLASTYCZNEJ”

„Zastosowanie sztucznych tworzyw, zna nych pod różnymi nazwami, jak bakelity, galality, etc. jest bardzo świeżej daty. Za ledwie kilka lat temu zaczęły się ukazy wać na rynku nieco większe przedmioty z mas plastycznych, jak choćby pudła do radioaparatów. Dziś mówi się o pro dukcji śmigieł, a nawet części skrzydeł i kadłubów wielkich samolotów komu nikacyjnych z materiałów syntetycznych, zbliżonych do galalitu. Chemicy opisują

w publikacjach i niezliczonych patentach nowe metody produkcji syntetycznych tworzyw, wynajdują nowe, coraz prostsze i dostępniejsze surowce dla tego nowego przemysłu, a wreszcie zmieniają i udosko nalają bezustannie właściwości produktu, znajdując dla niego w ten sposób nowe zastosowania.

Czym są owe „masy plastyczne”? Jak po wstają? Podstawowe surowce chemiczne, używane do ich syntezy, są ciałami pro stymi, nie posiadającymi w najmniejszym nawet stopniu właściwości plastycznych. Wyjściowym produktem przy wyrobie ga lalitu jest np. fenol (kwas karbolowy) i al dehyd mrówkowy, czyli formalina. Zamiast kwasu karbolowego bywa też używany mocznik, który łatwo otrzymać fabrycz nie z amoniaku i kwasu węglowego. Jak więc widać, surowce nie są wyszukane –jest ich pod dostatkiem w każdym kraju uprzemysłowionym.

Produkcja mas plastycznych rozwijała się początkowo przede wszystkim w krajach odczuwających brak tworzyw naturalnych, głównie drzewa: w Anglii, Francji, Niem czech. Wkrótce jednak okazało się, że wła ściwości materiałów zastępczych po[d] bardzo wieloma względami przewyższają

tworzywa naturalne. Sztuczne masy pla styczne są istną skarbnicą niezwykłych zalet. Są przeciętnie dwa razy lżejsze od aluminium, a przy tym niewiele mu ustę pują pod w[z]ględem wytrzymałości me chanicznej. Ostatnio znalazły one zastoso wanie jako materiał do konstrukcji maszyn (!) o mocy dochodzącej nawet do 360 HP. Robi się z nich np. w Anglii łożyska, które poza swą trwałością odznaczają się jesz cze tą zaletą, że jako jedyny smar do nich służy… woda.

Należy dodać, iż obróbka mas plastycznych jest łatwa i mało kosztowna. Po zastygnię ciu gęstej masy, miele się ją na proszek i po uzupełnieniu dodatkowymi składnika mi stosuje się do modelowania najrozma itszych, często bardzo skomplikowanych przedmiotów; proszkiem tym wypełnia się po prostu formy stalowe, a reszty dokony wuje już wysoka temperatura i ciśnienie. Proces ten jest znacznie prostszy i tańszy od odlewnictwa metalurgicznego”.

„Gazeta Nowska”, 22.07.1939 r. (Źródło: KPBC) •

Opracowanie: Agata Mojcner

„Dzień Bydgoski”, 28–29.08.1937 r. – reklama broni o rękojeści krytej „lśniącym bakelitem”

Już w latach 60. ubiegłego wieku Philip K. Dick w swojej książce będącej pierwowzorem dla kulto wego filmu Łowca Androidów stawiał pytania na temat współistnienia ludzi i androidów, czyli istot stworzonych sztucznie i jedynie udających człowieka. Co ciekawe, zachowanie niektórych andro idów czasem wydawało się być bardziej ludzkie, niż polujących na nie osób

Według mojej wie dzy, nie udało się jeszcze zbudować ani androida, ani nawet prawdziwej sztucznej inteli gencji. Pojawia się za to coraz więcej zaawansowanych programów okre ślanych mianem AI (ang. artificial intelli gence). Jak do tej pory oznacza to jedynie, że pracują one nie tylko według technik algorytmicznych, ale wykorzystują też me chanizmy działania podobne do zachodzą cych w naturze, np. w ludzkim mózgu.

PAWEŁ WIŚNIEWSKI Plastech.pl

We wrześniu bieżącego roku media obie gła informacja, że obraz stworzony przy wykorzystaniu AI zwyciężył konkurs pla styczny organizowany przez Colorado State Fair. Nagrodzone dzieło pt. Théâtre d’Opéra Spatial od razu wzbudziło kontro wersje na temat tego, czy sztuka może być generowana za pomocą komputera i co właściwie oznacza bycie artystą. Zwycięski obraz został wykonany przy użyciu Midjo urney – nowoczesnego systemu korzysta jącego z metod uczenia maszynowego, wyszkolonego na ogromnej ilości danych dostępnych w internecie.

Pokusiłem się o skorzystanie z Midjourney i wygenerowanie kilku obrazów dotyczą cych tematów związanych z branżą two rzyw sztucznych. Program potrafi naślado wać style innych artystów. Niektóre jego interpretacje mogą być uznane za nietra fione, inne za niepokojące, ale na pewno nie można im odmówić wartości artystycz nych. Oceńcie sami – pod każdym obrazem umieściłem słowa kluczowe użyte do wy generowania pracy.

Czy to już pora, aby wezwać łowcę zbie głych androidów, który podda AI testowi na człowieczeństwo? •

Jak tworzywa sztuczne przekształciły naszą planetę?

Przemysł polimerowy

Plastik jest fantastyczny

Projekt plastikowej butelki, szkic Leonarda da Vinci

Projekt plastikowej butelki, Salvador Dali

Tworzywa sztuczne, Claude Monet

LIDERZY ZMIANY

Wraz ze zbliżają cym się końcem roku nadchodzi czas podsumowań tego, co wydarzyło się w minionych 12 miesiącach. Tra dycyjnie już, branża opakowań z two rzyw sztucznych czyni to podczas konferencji Bezpieczne Opakowanie, której 11. edycja odbyła się w Sopocie, w dniach 17–18 listopada. Te goroczne wydarzenie zgromadziło rekor dową liczbę uczestników, co nie powinno dziwić – ten sektor branży tworzyw sztucz nych czekają wielkie wyzwania i zmiany w najbliższych latach.

Fraza „gospodarka obiegu zamkniętego” odmieniana jest w ostatnim czasie przez wszystkie przypadki i coraz mocniej domi nuje w debacie o tworzywach ogółem. Wy zwania związane z wdrażaniem rozwiązań sprzyjających cyrkularnemu obiegowi stoją przed wieloma przedsiębiorstwami, jednak to branża opakowań musi w najbliższych latach stać się liderem transformacji. Dla osób, które nie śledzą na bieżąco legislacji unijnej, narzucającej nowe obowiązki we wspomnianym zakresie, sprawa nie wyda je się szczególnie zagmatwana.

Tymczasem dla segmentu opakowań nad chodzi prawdziwa rewolucja. Dotyczy ona głównie 2 obszarów: użycia recyklatów w procesie wytwarzania i recyklowalności własnych produktów. Dla przedsiębiorstw specjalizujących się w wytwarzaniu opa

kowań do żywności te kwestie będą w naj bliższym czasie sporym wyzwaniem. Otóż wielu przetwórców, którzy do tej pory recyklaty omijali szerokim łukiem i nie mają żadnego doświadczenia w ich proce sowaniu, ani parku maszynowego dosto sowanego do ich przetwórstwa, zmuszo nych będzie przestawić swoją produkcję na nowe tory. Najnowsza regulacja unijna z 15 września br. (Rozporządzenie Komisji Europejskiej UE 2022/1616) w żaden spo sób nie rozwiązuje problemu, a w raczej zgodnej opinii uczestników wspomnianej na wstępie konferencji, nie przybliża nas również ku masowej certyfikacji recykle rów. Trudno zatem przestawić się branży na użycie recyklatów, gdy na rynku nie ma ich podaży. Z kolei doprowadzenie do po wszechnej recyklowalności opakowań do żywności też nie jest łatwym wyzwaniem. Wymiana sporej części własnego portfolio produktów, przy jednoczesnym zachowa niu barierowości i funkcjonalności opako wań, to zadanie, które spędza sen z powiek pracownikom działów R&D.

Oczywiście sprawa jest o wiele bardziej złożona, ale pozwoliłem sobie na ten przy długi (a jednocześnie skondensowany) wstęp, aby pokazać, jak duże wyzwania stoją przed polskim sektorem opakowań z tworzyw sztucznych, który dynamicznie się w Polsce rozwija, śmiało konkurując na unijnym rynku. I tu prym wiedzie gro no producentów, którzy co roku podczas konferencji Bezpieczne Opakowanie są wyróżniani świadectwami Packaging Circu lar Economy. Jako przedstawiciel inicjatora wyróżnień – przedsiębiorstwa ML Polyole

fins, a także czasopisma „Plast Echo”, które wraz z portalem plastech.pl jest patronem medialnym wydarzenia, chcę zatem wyko rzystać okazję do przybliżenia Szanownym Czytelnikom idei, która pozwala wskazy wać liderów branży. Bo właśnie na liderów sektora opakowań z tworzyw sztucznych wyrastają te przedsiębiorstwa, które, nie zważając na wyżej wymienione trudności, już dziś dostosowują się do wymagań unij nych. Jestem przekonany, że jednocześnie zyskują przewagę nad konkurencją, nie oglądając się na ślimacze tempo krajo wej legislacji, a także dostosowując swoją działalność do europejskich standardów w zakresie gospodarki odpadami i zarzą dzania swoim portfolio produktowym.

Nie da się ukryć, że przedsiębiorstwa za chodnie (praktycznie w każdej branży) mają nad polskimi ogromną przewagę. Od długoletniej historii, a co za tym idzie uni kalnego know-how, poprzez ugruntowaną pozycję na rynku, wieloletnią współpra cę z największymi przedsiębiorstwami, na kapitale kończąc. Niwelować te różnice możemy na wiele sposobów, ale jednym z kluczowych jest bycie liderem zmiany. Bycie pierwszym we wdrażaniu rozwiązań, które zmieniają całą branżę, definiując ją na nowo. Właśnie tak postrzegam tego rocznych laureatów wyróżnień PCE, którzy podczas uroczystej gali na zakończenie konferencji Bezpieczne Opakowanie zo stali uhonorowani świadectwami (Amer plast, CDM, Drukpol, Fol-Druk, Florek-Plast, Grafix, Mondi, PDO, Yanko) oraz wyróżnie niami (Henkel, Lorenz-Lajkonik, Vefi Packa ging, Pak-Toruń).

KRZYSZTOF

NOWOSIELSKI ML Polyolefins