Plast Echo 10-2022/29, grudzień 2022

Obraz wygenerowany przez sztuczną inteligencję Futurystyczna fabryka tworzyw sztucznych

Jacek Leszczyński Redaktor naczelny

Przygotowując się do napisania tego wstępniaka, zajrzałem do poprzednich wydań „Plast Echo”, aby przypomnieć sobie czym też uraczyłem państwa w grudniu zeszłego roku. I cóż takiego znalazłem? Otóż popełniłem wówczas następujące słowa: Uwielbiam grudzień. Uwielbiam go wszak z jednego tylko powodu. Można bezpiecznie rozpocząć wstępniak nieśmiertelnym: „Zbliżający się koniec roku nastraja zarówno do wspomnień, refleksji, jak i kreślenia planów na najbliższą przyszłość”.

Przyznam szczerze, że zupełnie nie mam nastroju do podsumowań i, jak sądzę, nie jestem w tym osamotniony. Rozkręciła się nam ta spirala chaosu, że ho, ho. Rosjanie wpadają na coraz bardziej dzikie i brutalne pomysły, aby zetrzeć Ukrainę z powierzchni ziemi, inflacja już nie galopuje – przesiadła się na pegaza i szykuje się do lotu; wystarczy wejść do pierwszego z brzegu sklepu, aby zapłakać rzewnymi łzami. Zdaje się również, że Polska postanowiła w całości przejść na gospodarkę niskoemisyjną, jednocześnie wdrażając Polską Strategię Kosmiczną – węgla nie ma, a jeśli już się pojawia, to po iście kosmicznych cenach.

W domach rachunki za prąd w tym roku wzrosły o ok. 24% w stosunku do roku ubiegłego. Rząd wprowadza następną tarczę, tym razem solidarnościową. O co chodzi? Osoby, które nie przekroczą ustalonych progów zużycia energii, mogą liczyć na zamrożenie cen energii i stawkę z 2022 r. Po przekroczeniu limitu cena będzie liczona według nowych stawek. Jakich? W 2023 r. prezes URE może zaakceptować podwyżki taryf nawet o 180%, zaś niektóre prognozy sugerują podwyżki w skali 300%!

Swoją drogą, liczba tarcz wprowadzanych przez rządzących (antyinflacyjne, osłonowa, antykryzysowa, a nawet antyputinowska) może przyprawić o zawrót głowy. Aż chce się zakrzyknąć: „This is Sparta!!!”.

Jednakowoż postęp technologiczny trwa, i póki my żyjemy, trwać będzie. Sztuczna inteligencja również się rozwija. Zaprosiliśmy ją wobec tego do współpracy przy projekcie „Plast Echo” – jej dziełem jest m.in. okładka tego numeru. Trąca optymizmem, prawda? Podobnie jak ten tekst.

Paweł Wiśniewski przyjrzał się wspomnianej technologii i efekty jego śledztwa znajdziecie państwo wewnątrz magazynu. Swoją drogą zdaje się, że SI zaingerowała również w sam proces wyboru okładki. W gronie redakcyjnym spieraliśmy się, którego dzieła, z dwóch do wyboru, użyć do zilustrowania aktualnego numeru – sztuczna inteligencja nie lubi takich dylematów i zaproponowała użycie obu rysunków. Mamy więc dla państwa nie jednego, a dwóch Mikołajów – obaj są równie uroczy.

A co w numerze? David Gray, szef „British Plastics & Rubber” rozmawia z Duncanem Woodem z Rapid News Group na temat przyszłorocznych targów interplas. Jeśli nic nie stanie na przeszkodzie (a cóż takiego może się wydarzyć?), to kalendarz

targowy na rok 2023 zapowiada się imponująco. Za nami targi K, turecka wystawa Plast Eurasia – i przyznam, że wyglądało to dobrze.

Praktycznie nie ma firmy, która posiadając magazyn czy halę produkcyjną nie korzystałaby choć z jednego rozwiązania usprawniającego proces podnoszenia i przemieszczania ładunków. Dotyczy to oczywiście także branży przetwórstwa tworzyw. Bartosz Marynowski z firmy PS Lift w sposób niezwykle ciekawy potrafi mówić o roli, jaką spełniają w przemyśle urządzenia dźwignicowe.

Analizy danych GUS i PARP wskazują, że odsetek polskich firm, które wdrażały innowacje wzrósł z 31,2% w latach 2018–2020 do 79,6% w 2021 r. O to, jak wprowadzać nowe pomysły i innowacje oraz w jaki sposób finansować nowatorskie pomysły z dostępnych funduszy publicznych, zapytałem dr hab. Magdalenę Zabochnicką, profesor Politechniki Częstochowskiej, na co dzień współpracującą z przedsiębiorcami, którzy chcieliby prowadzić prace badawczo-rozwojowe.

Drodzy państwo, życzę wam wesołych, a co najważniejsze spokojnych, Świąt Bożego Narodzenia i Szczęśliwego Nowego Roku!

ISSN 2719-4671 www.plastecho.com

WYDAWCA

Plastech Paweł Wiśniewski spółka komandytowo-akcyjna www.plastech.pl

ADRES REDAKCJI

ul. Relaksowa 4 87-100 Toruń +48 56 6229037 info@plastech.pl

REDAKTOR NACZELNY

Jacek Leszczyński jl@plastech.pl +48 56 6581510

REDAKTOR Agata Mojcner am@plastech.pl

REKLAMA / PRENUMERATA

Krzysztof Tarasiewicz kt@plastech.pl +48 530 704050

Grzegorz Robionek gr@plastech.pl +48 530 206666

WSPÓŁPRACA

Fundacja Plastics Europe Polska Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych Bydgoski Klaster Przemysłowy Dolina Narzędziowa Plastics Recyclers Europe Polskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych Stowarzyszenie Polski Recykling

DRUK

Nakład: 2000 egz. ECHO Sp. z o.o. ul. Kowalewska 5A 87-122 Grębocin

Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych materiałów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Publikacja jest wysyłana do zarejestrowanych subskrybentów.

Na okładce: Święty Mikołaj – obraz wygenerowany przez sztuczną inteligencję

SPIS TREŚCI

ECHA BRANŻY 05

GŁOS BIZNESU

Od dźwignicy do egzoszkieletu 12 Rozmowa z Bartoszem Marynowskim, wiceprezesem zarządu firmy PS Lift

75. rocznica Interplas: brytyjska wystawa wciąż w dobrej kondycji 16 Rozmowa z Duncanem Woodem, CEO Rapid News Group

RYTM MASZYN 20

GŁOS BIZNESU

Jak wdrożyć swoją pierwszą technologię? 22 Rozmowa z dr hab. Magdaleną Zabochnicką, profesor Politechniki Częstochowskiej

TONACJA RYNKU

Polska gospodarka jest cyrkularna w 10 procentach 26

Ceresana analizuje globalny rynek biotworzyw 29 Wyroby gumowo-metalowe. Łączenie gumy z metalami 30

Elastomery silikonowe – materiały uniwersalne? 36 BRZMIENIE OTOCZENIA 42

MATERIAŁ PARTNERA

Jak redukować zużycie energii elektrycznej przez wtryskarki w sposób zrównoważony? 48

GAMA DOSTAWCÓW 50

KOŃCOWY AKORD

Tworzywowy wehikuł czasu 53 Czy androidy marzą o tworzywach sztucznych? 56 Liderzy zmiany 58

I UDANE PARTNERSTWO

MIĘDZY AMPACET

I NATUREPLAST

Ampacet, globalny lider w produkcji masterbatchy, oraz firma NaturePlast, specjalizująca się w biotworzywach wprowadziły na rynek kolekcję Secret Sea-Grit wyprodukowaną w 100% z surowców pochodzących z odpadów pokonsumenckich PCR oraz odpadów z akwakultury.

W miarę wdrażania nowych zrównoważonych strategii w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym, wysiłki zmierzające do znalezienia rozwiązań dla odpadów z akwakultury stają się coraz bardziej istotne. Kolekcja kolorów masterbatchy Secret Sea-Grit pokazuje, że takie odpady mogą być ponownie przekształcone w użyteczny, zrównoważony produkt.

I 60-LECIE DZIAŁALNOŚCI ŁUKASIEWICZ – IMPiB

Łukasiewicz – IMPiB jest multidyscyplinarną jednostką, w której prowadzone są badania naukowe i prace rozwojowe w zakresie inżynierii materiałowej, w tym modyfikacji właściwości tworzyw polimerowych, technologii wytwarzania, przetwarzania, recyklingu i stosowania materiałów polimerowych, elastomerów, gumy, farb i lakierów, a także w zakresie budowy urządzeń i linii technologicznych do przetwórstwa tworzyw polimerowych.

W tym roku Instytut świętuje swoje 60-lecie. 12 lipca 1962 r. powstało, Zarządzeniem Ministra Przemysłu Chemicznego, Centralne Biuro Konstrukcji Aparatów i Maszyn Chemicznych, które dało początek istnienia Łukasiewicz – IMPiB. W ciągu 60 lat swojej działalności jednostka kilkakrotnie zmieniała nazwę oraz swoją strukturę organizacyjną. W latach 1972–2007 Instytut realizował swoje prace opatrując je chronionymi znakami

towarowymi „Metalchem”. W roku 2008 w wyniku konsolidacji jednostek badawczych powołano Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników, który następnie w 2019 r. stał się częścią jednej z największych sieci badawczych w Europie i zaczął funkcjonować pod nazwą Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników.

BASF OTWIERA NOWE BIURO WE WROCŁAWIU

czenia profesjonalnych usług na rzecz BASF Environmental Catalyst and Metal Solutions, BASF zamierza zatrudnić we Wrocławiu ponad 70 osób w globalnych strukturach funkcjonalnych w zakresie finansów, zasobów ludzkich, IT, podatków, zaopatrzenia i środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP).

Specjalnie zaprojektowane dla produktów formowanych wtryskowo, koncentraty koloru Secret Sea-Grit są odpowiednie zarówno do produkcji towarów konsumpcyjnych, jak i wielu zastosowań opakowaniowych.

Kolekcja ponadczasowych, inspirowanych naturą odcieni oferuje doznania estetyczne w ośmiu, kojarzących się ze zrównoważonym rozwojem, wariantach kolorystycznych: Bivalve Brown, Nude Nacre, Muted Murex, Softshell Celadon, Beachcomber Blue, Salty Sienna, Brackish Brown i Saltwater Sand.

BASF otwiera nowe biuro we Wrocławiu na potrzeby działalności w zakresie katalizatorów i metali szlachetnych. W grudniu 2021 r. firma ogłosiła utworzenie samodzielnej spółki zależnej, BASF Environmental Catalyst and Metal Solutions, której działalność ma koncentrować się w obszarze katalizatorów samochodowych, obrotu metalami szlachetnymi, recyklingu oraz powiązanych produktów i usług. Ta nowo utworzona grupa, będąca w całości własnością BASF, będzie działać w ponad 15 krajach i obejmie niemal 20 zakładów produkcyjnych oraz przeszło 4000 pracowników. W celu świad-

– Ze strategicznego punktu widzenia Wrocław jest wyjątkowo atrakcyjną lokalizacją dla naszego nowo tworzonego biura – powiedział Markus Steigner, Vice President Finance & Accounting, BASF Environmental Catalyst and Metal Solutions – Jako miasto uniwersyteckie z liczbą niemal 110 tys. studentów, oferuje szeroką gamę specjalistów oraz bogaty przekrój kompetencji. Jest to również bardzo atrakcyjne otoczenie biznesowe, w którym obecnych jest wiele globalnych firm z branży technologicznej, produkcyjnej, konsultingowej, motoryzacyjnej czy energetycznej.

I TARGI K 2022 SPEŁNIŁY OCZEKIWANIA

Radość przedstawicieli branży przetwórstwa tworzyw sztucznych i gumy z tego, że wreszcie po 3 latach znów mogą osobiście wymieniać poglądy na poziomie globalnym, charakteryzowała tegoroczną edycję targów K w Düsseldorfie.

– Targi K w Düsseldorfie po raz kolejny spełniły nasze oczekiwania. Są to nadal najbardziej międzynarodowe, kompletne i innowacyjne targi światowej branży przetwórstwa tworzyw sztucznych i gumy – powiedział Erhard Wienkamp, dyrektor zarządzający w Messe Düsseldorf – Targi w imponujący sposób pokazały, jak cenne są bezpośrednie kontakty, przypadkowe spotkania i fizyczny kontakt z produktem. Jesteśmy bardzo zadowoleni, że targom K 2022 udało się po raz kolejny wysłać mocne sygnały dla branży jako sile napędowej innowacyjności w sektorze tworzyw, i że nasi wystawcy zrobili interesy z dużą liczbą klientów z całego świata – dodał Wienkamp.

Ponad 3 tys. wystawców i 176 tys. zwiedzających ze wszystkich kontynentów wybrało się na swoje najistotniejsze wydarzenie branżowe w Düsseldorfie. Udział międzynarodowych gości na K 2022 wyniósł ponad 70% i utrzymał się na stałym wysokim poziomie.

– Po 3 latach posuchy w branży targowej zarówno na świecie jak i w poszczególnych krajach, targi K 2022 były tym bardziej oczekiwane jako światowa wystawa nr 1 przemysłu tworzyw sztucznych i gumy. Cieszymy się, że udało im się nadać nowy impuls we wszystkich sektorach naszej branży. Liczne, po części niespodziewane, negocjacje kontraktowe przeprowadzone na targach mówią same za siebie! – ocenił tegoroczne wydarzenie Ulrich Reifenhäuser, przewodniczący Rady Doradczej Wystawców na Targach K 2022 – Obecna nieprzewidywalność i niepewność wydarzeń sprawia, że ogólnie w sektorze panuje napięta sytuacja, ale nie zaszkodziło to zaangażowaniu wystawców i zainteresowaniu zwiedzających; wręcz przeciwnie, szczególnie teraz, w burzliwych czasach, gdy branża tworzyw sztucznych przechodzi transformację w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, targi K 2022 były idealnym miejscem do wspólnego i aktywnego wytyczania kierunku na przyszłość – podsumował Ulrich Reifenhäuser.

Odwiedzających targi zachwyciło przede wszystkim bogactwo nowych rozwiązań technologicznych, które producenci surowców, producenci maszyn i przetwórcy tworzyw sztucznych zaprezentowali w kontekście realizacji założeń gospodarki o obiegu zamkniętym, ochrony zasobów i klimatu.

– Można wyraźnie odczuć, że wszystkie firmy przyjęły na siebie odpowiedzialność społeczną i myślą o tworzywach sztucznych w sposób zrównoważony. Różnorodność rozwiązań, maszyn i produktów służących transformacji w kierunku gospodarki o obiegu

zamkniętym prezentowanych na targach K 2022 była niesamowita – skomentował Reifenhäuser.

W tym roku targowi goście przybyli do Düsseldorfu ze 157 krajów całego świata. Obok Niemiec, do silnie reprezentowanych krajów europejskich należały Holandia, Włochy, Turcja, Francja, Belgia, Polska i Hiszpania. Podczas gdy zwiedzających z regionu Azji Wschodniej było w tym roku na targach mniej niż 3 lata temu, ze względu na przepisy dotyczące kwarantanny obowiązujące nadal w poszczególnych krajach zwiększyła się liczba gości z USA, Brazylii i Indii.

Dla około 2/3 wszystkich ankietowanych uczestników targów budowa maszyn i urządzeń zajęła pierwsze miejsce pod względem zainteresowania. 57%, a więc o 5% więcej niż na K 2019, wyraziło zainteresowanie surowcami i materiałami pomocniczymi, przy czym szczególną popularnością cieszyły się recyklaty i biopolimery. Dla 28% półprodukty i części techniczne z tworzyw sztucznych i gumy były głównym powodem przyjazdu (możliwe były wielokrotne odpowiedzi). Ponad 70% wszystkich odwiedzających to przedstawiciele kadry zarządzającej wyższego i średniego szczebla.

Odwiedzający K 2022 najwyżej ocenili kompletność oferty i odwzorowanie całego łańcucha dostaw. 98% wszystkich specjalistów stwierdziło, że w pełni osiągnęli cele związane z ich wizytą. W trakcie 8 dni targowych stało się jasne, że tegoroczna edycja targów K trafiła w sedno, jeśli chodzi o wybór najważniejszych tematów, tj.: gospodarki o obiegu zamkniętym, ochrony klimatu i cyfryzacji.

Następne K Düsseldorf odbędzie się w dniach od 8 do 15 października 2025 r.

I PRAWO JAZDY NA WTRYSKARKĘ?

Firma Dopak – dostawca maszyn i usług dla przetwórstwa tworzyw sztucznych – rozszerza swoją ofertę o licencjonowany kurs technologiczny: prawo jazdy na wtryskarkę.

Są to jedyne w Polsce szkolenia prowadzone na licencji Schulungszentrum für Spritzgießtechnik. Ta znana niemiecka firma szkoleniowa z 40-letnim doświadczeniem w zakresie technologii formowania wtryskowego uczy największych producentów detali z tworzyw sztucznych na całym świecie. Precyzyjnie opracowany program szkoleniowy pozwala zdobyć kompleksową wiedzę w dziedzinie formowania wtryskowego przydatną przetwórcom tworzyw sztucznych bez względu na markę wtryskarek obecnych w ich parku maszynowym.

Harmonogram szkoleń przewiduje 5 poziomów nauczania, zakończonych egzaminem. Kursy dedykowane są zarówno pracownikom na co dzień obsługującym maszyny, inżynierom procesu wtrysku, kontrolerom jakości, technologom, jak również pracownikom narzędziowni, utrzymania ruchu, projektantom form i detali, czy działom sprzedaży.

Szkolenia nastawione są na zdobycie praktycznych umiejętności, które pozwolą zoptymalizować proces wtrysku na maszynie dowolnej marki w taki sposób, aby uzyskać wysoką jakość wypraski i ograniczyć brakowość do minimum. Podczas kursów uczestnicy nabywają wiedzę, jak skrócić czas cyklu przy zachowaniu tej samej objętości wypraski i ograniczyć niepotrzebne zużycie energii. Uczą się jak zwiększać produktywność i wydajność w procesach eksploatacji wtryskarek, czy wreszcie identyfikacji przyczyn powstawania wad wyprasek i sposobów przeciwdziałania im.

Wiedza, którą podczas kursów zdobywają uczestnicy, oznacza wiele korzyści dla firm, w postaci wzrostu efektywności produkcji i realnych zysków, poprzez oszczędności energii, surowca i lepszą optymalizację procesu. Szkolenia odbywają się w Centrum Badawczo-Rozwojowym firmy Dopak we Wrocławiu, znajdującym się w dogodnej lokalizacji –w pobliżu autostrady A4 i AOW. Centrum wyposażone jest w zaawansowane linie automatyczne z wtryskarkami hydraulicznymi i elektrycznymi wraz z robotami i urządzeniami peryferyjnymi.

I TWORZYWA SZTUCZNE WŁĄCZONE DO ÓSMEGO PAKIETU SANKCJI UE WOBEC ROSJI

6 października br. Rada Unii Europejskiej zatwierdziła wynegocjowany wcześniej ósmy pakiet sankcji gospodarczych i indywidualnych przeciwko Rosji. Wprowadzenie kolejnego pakietu związane jest z eskalacją rosyjskiej agresji na Ukrainę oraz przeprowadzeniem bezprawnej aneksji obwodów donieckiego, ługańskiego, zaporoskiego i chersońskiego.

Ósmy pakiet sankcji uderza m.in. w transport morski rosyjskiej ropy i produktów naftowych do krajów trzecich oraz rozszerza zakaz importu wyrobów stalowych pochodzących z Rosji lub wywożonych z Rosji. Dalsze ograniczenia w imporcie nakładane są również na szereg innych produktów: miazgę drzewną i papier, papierosy, tworzywa sztuczne i kosmetyki oraz elementy wykorzystywane w branży jubilerskiej, takie jak kamienie i metale szlachetne, które łącznie generują znaczne dochody dla Federacji Rosyjskiej.

I AKZONOBEL BUDUJE

NAJWIĘKSZĄ BAZĘ MAGAZYNOWĄ W CHINACH

AkzoNobel stawia ogromny hub logistyczny (centrum produkcji, magazynowania i transportu) w swoim zakładzie farb dekoracyjnych w Songjiang, w Szanghaju. Inwestycja o wartości 10,3 mln euro stanie się największą bazą magazynową firmy w Chinach i ma zostać ukończona do połowy 2023 r. Nowy obiekt będzie wykorzystywać inteligentne technologie cyfrowe i zaawansowane zarządzanie bezpieczeństwem w celu dostosowania pracy i przestrzeni magazynowej do potrzeb różnych kategorii produktów. Zakończenie budowy huba logistycznego planowane jest na maj 2023 r.

Uzyskany certyfikat to ważny krok w kierunku wykorzystywania biosurowców do produkcji tworzyw Grupy Azoty. To również kolejny krok w kierunku realizacji założeń zawartych w nowej strategii Grupy Azoty do 2030 r., w której wskazano na rozwój portfolio zielonych produktów spółki.

Dzięki wdrożeniu systemu, Grupa Azoty będzie mogła oferować swoim klientom w pełni ekologiczne, „zielone produkty”, w 100% pochodzące z surowców odnawialnych. Dotyczyć to będzie odmian poliamidu naturalnego, jak również poliamidu modyfikowanego powierzchniowo.

– Za nami kilkumiesięczny proces certyfikacji, w trakcie którego potwierdzona została zgodność procedur ISCC Plus z technologiami i wytycznymi funkcjonującymi w Grupie Azoty. To pokazuje, że już dziś odpowiadamy na wymagania klientów poszukujących produktów opartych na biosurowcach. Z naszych obserwacji wynika, że takie zapotrzebowanie zgłaszają głównie klienci z obszaru motoryzacyjnego, jednak potencjał tej technologii jest coraz większy. Zakładamy, że pierwsze produkty tworzywowe, zgodne z certyfikatem i oparte na biosurowcach wprowadzimy do naszego portfolio jeszcze w tym roku – mówi Tomasz Hinc, prezes zarządu, Grupa Azoty S.A.

Certyfikacja w ramach ISCC Plus stosowana jest w sektorze chemii, przede wszystkim tworzyw sztucznych. Systemem objęty jest rynek zrównoważonych surowców, w tym biomasy oraz materiałów pochodzących z recyklingu. Operatorem certyfikatu ISCC Plus jest ISCC System GmbH – przedstawiciel jednego z wiodących systemów certyfikacji w zakresie emisji gazów cieplarnianych i zrównoważonego rozwoju bioenergii. ISCC Plus stanowi solidną podstawę do dobrowolnego wdrażania kryteriów zrównoważonego rozwoju w łańcuchach dostaw i potwierdza ich pełną identyfikowalność. Gwarantuje aktywne uczestnictwo w podwyższaniu standardów zrównoważonego rozwoju, wzmacniające gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Wittmann Battenfeld i firma WAGO wspólnie odpowiadają na pytanie, w jaki sposób prąd stały wytwarzany przez ogniwa słoneczne może być bezpośrednio wykorzystywany do pracy wtryskarek. Podczas targów K zademonstrowano wtryskarkę EcoPower 180/750+ zasilaną prądem stałym. Na maszynie, z zastosowaniem 24-krotnej formy firmy WAGO, produkowane były detale wykonane z uniepalnionego poliamidu. Detale odbierane były przez zmodyfikowanego robota Wittmann WX142, także zasilanego prądem stałym.

Dzięki nowej koncepcji zasilania koszty energii mogą być utrzymywane na niskim poziomie przez bezpośrednie wykorzystanie energii słonecznej. Prąd stały może być również przechowywany w konwencjonalnych bateriach i wykorzystywany do pokrycia bieżących szczytów zapotrzebowania energetycznego. W razie potrzeby maszynę można przełączyć w tryb zasilania prądem zmiennym.

Wtryskarkę EcoPower 180 wyposażono w nowy układ sterowania UNILOG B8X z, opracowanymi przez Wittmann, komponentami sterującymi. Nowa konstrukcja układu sterowania oferuje wyższą częstotliwość zegara wewnętrznego, a tym samym zapewnia krótsze czasy reakcji na sygnały czujników. Gwarantuje to większą powtarzalność produkcji.

– K 2022 było dla nas pełnym sukcesem. Reakcja publiczności na nasze eksponaty była niesamowita. W dziedzinie maszyn szczególne zainteresowanie wzbudziła nasza atrakcja targowa EcoPower, zasilana prądem stałym z energii słonecznej, a także opcje przetwarzania alternatywnych materiałów, które pokazaliśmy na kilku eksponatach – komentuje Rainer Weingraber, dyrektor zarządzający Wittmann Battenfeld.

SŁABY POPYT, Z WYJĄTKAMI

tydzień

tydzień

tydzień

tydzień

tydzień

tydzień

tydzień

tydzień

tydzień

tydzień 5 tydzień 6 tydzień 7 tydzień 8 tydzień 9 tydzień 10 tydzień 11 tydzień 12 tydzień 13 tydzień 14 tydzień 15 tydzień 16 tydzień 17 tydzień 18 tydzień 19 tydzień 20 tydzień 21 tydzień 22 tydzień 23 tydzień 24 tydzień 25 tydzień 26 tydzień 27 tydzień 28 tydzień 29 tydzień 30 tydzień 31 tydzień 32 tydzień 33 tydzień 34 tydzień 35 tydzień 36 tydzień 37 tydzień 38 tydzień 39 tydzień 40 tydzień 41 tydzień 42 tydzień 43 tydzień 44 tydzień 45 tydzień 46

Należy się spodziewać, że poziom cen zostanie zakłócony przez import zza oceanu, rozliczany w dolarach.

Napływ importowanych polimerów jest teraz bardziej konkurencyjny ze względu na mocne euro, co wpływa na spadek cen LDPE i PVC. W przypadku PP napływ z Europy Zachodniej dużych ilości surowców „niskiej” i „zbliżonej do najwyższej” jakości spycha poziom cen w dół. Surowce HDPE wykazują największą stabilność cenową.

Część przetwórców oczekuje spadku cen polimerów w grudniu, więc na ten moment nie robi zakupów, inni z kolei obawiają się znacznego wzrostu cen w styczniu i niedoboru niektórych krytycznych gatunków, dlatego kupują i gromadzą zapasy.

Większość producentów poliolefin na początku listopada próbowała przeprowadzić ambitne podwyżki cen w granicach 20–120 euro za tonę. Jednak podwyżki się nie powiodły, a przyczyną tego niepowodzenia był słaby popyt, u którego podstaw leży fakt, że niektórzy przetwórcy tworzyw sztucznych planują dłuższy zimowy przestój. Co być może najważniejsze, nie spodziewają się oni znacznego wzrostu cen w nadchodzących tygodniach; uważają nawet za prawdopodobne, że ceny polimerów spadną w grudniu i styczniu. W konsekwencji spora część producentów zaczęła zmniejszać zapasy polimerów. Niektórzy nawet zrezygnują z następnego poziomu bonusowego, zamiast gromadzić drogie zapasy. Spadek popytu mocno odczuwają producenci wyrobów budowlanych, zwłaszcza rur, profili i folii. Jest to częściowo efekt sezonowy, ale przede wszystkim wynika z wyraźnego i ogólnego obniżenia popytu w sektorze budowlanym. Podobnie wygląda sytuacja w branży meblarskiej, szczególnie w Polsce. W sektorze opakowań spadek popytu jest jeszcze tylko częściowo odczuwalny ze względu na zbliżający się sezon świąteczny, ale w pierwszych miesiącach 2023 r. (a w styczniu na pewno) spodziewany jest wyjątkowo słaby popyt, zaś początek roku zapowiada się pod tym

względem bardzo ostrożnie. Wszystko to wskazuje więc na ogólnie niski popyt w kolejnych tygodniach.

Producenci polimerów wywarli w ostatnim czasie dużą presję na rynki polimerów, tak że wbrew oczekiwaniom wystąpiła presja sprzedażowa. Jest to powód szybkiego niepowodzenia podwyżek cen. Popyt był ogólnie słaby, niższy niż zwykle w listopadzie i różnił się w zależności od kraju oraz obszaru zastosowania. Nawet przetwórcy wytwarzający ten sam produkt w danym kraju zaobserwowali odmienne warunki popytu. Sytuacja na rynku jest zagmatwana; byli handlowcy, którzy odnotowali rekordową sprzedaż, podczas gdy inni, oferujący w tym samym kraju podobny asortyment, uważają listopad za najsłabszy miesiąc. Jednak popyt wcale nie jest tragiczny. Jego załamanie oczekiwane od początku wojny na Ukrainie nie nastąpiło, co napawa rynek pewnym optymizmem. Prawie idealny poziom cen został osiągnięty w przypadku wszystkich polimerów. Środkowoeuropejscy producenci polimerów starają się utrzymać osiągnięty „pokojowy” poziom cen, który korzystny jest zarówno pod względem ubezpieczenia kredytu, jak i rentowności. Częściowo zawdzięczać to można mniejszym i większym przestojom i pracom konserwacyjnym.

Trudno teraz pokusić się o prognozę na styczeń, jednak grudniowe oczekiwania wskazują na mniejszy wzrost cen etylenu i propylenu, o 20–30 euro za tonę, ale nie jest wykluczony nawet rollover. Oznacza to głównie grudniowy rollover cen polimerów, przynajmniej w 1. połowie miesiąca. Pytanie tylko, czy producenci polimerów będą chcieli zacząć wyprzedaż pod koniec grudnia. Jeśli chodzi o wytwórców z Europy Środkowej, to raczej nie – powodem tego jest ograniczona dostępność. Natomiast zachodnioeuropejscy producenci prawdopodobnie będą się pozbywać ewentualnych nadwyżek. Łącznie wspomniane czynniki mogą najpewniej prowadzić do mniejszego spadku cen. • Niepewność rynku? Wyeliminuj ją dzięki tygodniowemu raportowi cen surowców. Ceny, fakty, trendy i przewidywania skoncentrowane na obszarze Europy Środkowej: #polipropylen #polietylen #polistyren

Wypróbuj bezpłatnie bez zobowiązań przez 4 tygodnie: laszlo.budy@myceppi.com

I ECOVADIS: ZŁOTO DLA FIRMY ENGEL

Engel należy do najbardziej zrównoważonych przedsiębiorstw przemysłowych na świecie. Najnowszym tego potwierdzeniem jest aktualny ranking zrównoważonego rozwoju platformy EcoVadis. Engel poprawił swoją pozycję w rankingu ze srebrnej na złotą i jest obecnie jedynym konstruktorem wtryskarek o tym statusie.

bardzo się cieszymy i jesteśmy dumni z tego, że nasza zrównoważona praca znajduje obiektywne potwierdzenie.

Platforma EcoVadis jest największym na świecie dostawcą systemów rankingowych w kontekście zrównoważonego rozwoju. Rankingi obejmują dane z ponad 90 tys. przedsiębiorstw i koncentrują się zawsze na globalnych łańcuchach dostaw. Oceniane są działania ekologiczne przedsiębiorstwa, ale również te społeczne i etyczne.

Doskonałe wyniki w rankingu EcoVadis podkreślają to, jak poważnie Engel traktuje odpowiedzialność za środowisko i społeczeństwo, ale jednocześnie wzmacniają przyszłościowe ukierunkowanie przedsiębiorstwa.

– Jako firma rodzinna, we wszystkim co robimy myślimy o przyszłych pokoleniach. To zasadnicze podejście było bliskie już naszemu założycielowi firmy i nadal jest rozwijane z wielkim zaangażowaniem przez wszystkie pokolenia zarządzających i całej załogi – mówi dr Stefan Engleder, CEO Grupy Engel – Dlatego

– Wielu klientów bierze pod uwagę status EcoVadis przy podejmowaniu decyzji o zakupie – podkreśla Stefan Engleder – W dalszym ciągu będziemy konsekwentnie pracować nad poprawą zrównoważenia naszych procesów. Ludzie na całym świecie powinni mieć pewność, że używają produktów z tworzyw sztucznych, które zostały wyprodukowane w sposób oszczędzający zasoby i których łańcuchy dostaw i wartości są etyczne. W ten sposób zapewniamy dobrostan kolejnym pokoleniom.

I SUMITOMO (SHI) DEMAG NAGRODZONY ZA OSIĄGNIĘCIA W ZAKRESIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

EcoVadis nagrodził Sumitomo (SHI) Demag brązowym medalem w uznaniu za osiągnięcia w zakresie zrównoważonego rozwoju. Osiągając wynik 54 punkty, firma była o włos od srebrnego medalu, który wymagał otrzymania 56 punktów. Ta wygrana utwierdziła CEO Gerda Liebiga w przekonaniu o słuszności rozwijania strategii zrównoważonego rozwoju i dodała motywacji na przyszłość.

– Zrównoważony rozwój to dla nas strategia całej firmy, ale też codzienna praktyka – w naszych wyrobach, produkcji, ale także w odniesieniu do bycia odpowiedzialnym pracodawcą. Zdobycie brązowego medalu EcoVadis pokazuje, że jesteśmy na dobrej drodze i jednocześnie stanowi zachętę do bycia jeszcze lepszym w nadchodzących latach – komentuje Gerd Liebig.

EcoVadis to platforma oprogramowania znana z oceny firm pod względem zrównoważonego rozwoju, która analizuje cały łańcuch dostaw danego przedsiębiorstwa. Na podstawie ankiet i raportów przyznawane są punkty w kategoriach dotyczących prawa pracy, praw człowieka, środowiska, zrównoważonych zakupów, zarządzania emisją dwutlenku węgla i kwestii etycznych. To szersze spojrzenie na tematy związane ze zrównoważonym rozwojem pod każdym kątem determinuje ogólny wynik.

Sumitomo (SHI) Demag już pracuje nad wdrażaniem dalszych działań, prowadzących do osiągnięcia jeszcze lepszych wyników w roku 2023. Przeważająca część nowych czynności będzie dotyczyła obszaru pracy i praw człowieka. Większych nakładów wymagają również działania na rzecz zarządzania emisją dwutlenku węgla.

– Oprócz tych konkretnych celów, szczególnie chcemy skoncentrować się na ochronie środowiska. Tutaj możemy zdobyć więcej punktów poprzez dalsze dokumentowanie naszych działań – wyjaśnia Carsten Friedemann, Compliance Officer w Sumitomo (SHI) Demag.

Zanim przejdziemy do sedna rozmowy, proszę powiedzieć kilka słów o firmie, którą pan reprezentuje.

W PS Lift od ponad 20 lat produkujemy, sprzedajemy i serwisujemy urządzenia dźwignicowe. Jesteśmy jednym z wiodących producentów i dystrybutorów tego typu produktów w kraju. Koncentrujemy się na obniżeniu wysiłku fizycznego wymaganego w codziennej pracy związanej z podnoszeniem i przemieszczaniem ładunków.

Praktycznie nie ma firmy, która posiadając magazyn czy halę produkcyjną nie korzystałaby choć z jednego rozwiązania naszej branży. Czasem jest to wózek paletowy, innym razem wciągnik łańcuchowy, żurawik warsztatowy, dźwignik nożycowy bądź suwnica, ale urządzenia dźwignicowe są zawsze bliżej, niż mogłoby się nam wydawać.

Tym, co wyróżnia naszą ofertę, jest pełne wsparcie serwisowe i montażowe na terenie całej Polski oraz indywidulane podejście do klienta. Wspominam o tej kwestii, ponieważ możemy pochwalić się tysiącami spersonalizowanych projektów, które każdorazowo dopasowywane były do potrzeb danego przedsiębiorstwa.

Od zawsze przyświecał nam jeden cel: zredukować pracę fizyczną na produkcji i w magazynach do minimum. Ma być bezpiecznie, ergonomicznie i efektywnie.

Jaką rolę spełniają w przemyśle urządzenia dźwignicowe? I z jakimi typami takich urządzeń możemy się najczęściej spotkać?

Urządzenia dźwignicowe są nieodłącznym wyposażeniem praktycznie każdej fabryki, linii produkcyjnej, hali magazynowej. Odpowiadają za podnoszenie, opuszczanie, relokację surowców, półproduktów i gotowych produktów. Są absolutnym must have przy załadunkach i rozładunkach, sprawdzą się wszędzie tam, gdzie potrzebny jest sprawny i szybki transport wewnętrzny. Chronią operatora oraz przenoszony przez

niego ładunek, ograniczając ryzyko urazów i wypadków do minimum. Pozwalają przy tym na autonomiczność i wszechstronność.

Na szczęście pracodawcy coraz częściej zauważają potrzebę implementacji naszych rozwiązań w swoich przedsiębiorstwach. Wykorzystanie urządzeń dźwignicowych pozwala dbać o ludzi, optymalizuje ich pracę, minimalizuje zatory i przestoje w całym zakładzie, a dodatkowo generuje większe zyski.

To, jakie urządzenia znajdziemy w danym miejscu, zależy oczywiście od charakterystyki pracy danego przedsiębiorstwa. Nasze portfolio stale się poszerza. Tylko w tym roku wprowadziliśmy 4 potężne grupy produktowe: manipulatory przemysłowe, ciągniki logistyczne, podnośniki magazynowe i żurawiki z przeciwwagą. Oprócz nowości, możemy zaproponować także dźwigniki nożycowe, żurawie stacjonarne, suwnice, podnośniki podciśnieniowe, wciągniki łańcuchowe ręczne i elektryczne, wózki ręczne i elektryczne, paletowe, wciągarki linowe, zawiesia wszelkiego rodzaju, wciągarki bramowe… A to dopiero początek listy.

Przyznam, że o wielu wspomnianych przez pana urządzeniach słyszę po raz pierwszy. Dla laika urządzenia dźwignicowe kojarzą się przede wszystkim z suwnicami, które dzięki swym ogromnym rozmiarom są w stanie podnieść naprawdę ciężki ładunek.

Tak, to prawda. Dlatego staramy się być aktywni w mediach społecznościowych, pojawiać się na targach, brać udział w różnych projektach, webinariach i konferencjach; prowadzimy własnego bloga i newslettera, piszemy dla różnych portali branżowych… Robimy to po to, by zaznajomić ludzi z urządzeniami dźwignicowymi.

Bywa i tak, że klient oczekuje od nas urządzeń, które kompletnie nie mają racji bytu. Wynika to właśnie z nieznajomości branży i nikt nie ma o to pretensji. Po to jesteśmy, żeby móc takiego klienta uświadomić i nakierować. Zdarzyło się już nie raz, że klient

najpierw szukał u nas bardziej znanego wszystkim rozwiązania, jak wspomniana przez pana suwnica, a finalnie kończył projekt z zupełnie innym urządzeniem.

A co do samych suwnic, to oczywiście urządzenia te mają do odegrania olbrzymią rolę w branży. Pamiętajmy tylko, że nie każda suwnica przeznaczona jest tylko do przemysłu ciężkiego, jak np. huty i stocznie. My specjalizujemy się w suwnicach do 6,3 tony, ale w ofercie mamy urządzenia, które pozwalają pracować z ładunkami do nawet 50 – 150 ton, a które swoim wyglądem i rozmiarem kompletnie nie zdradzają mocy, jaką posiadają. Takim przykładem mogą być cylindry hydrauliczne, podnośniki kolejowe, rolki transportowe czy wciągniki łańcuchowe.

Wykorzystanie urządzeń dźwignicowych pozwala dbać o ludzi, optymalizuje ich pracę, minimalizuje zatory i przestoje w całym zakładzie, a dodatkowo generuje większe zyski

Niezależnie jednak od ich wielkości, samo przenoszenie ładunków stwarza szereg zagrożeń. Urządzenia dźwignicowe muszą być po prostu bezpieczne dla użytkowników.

Tak, ale urządzenia dźwignicowe minimalizują ryzyko zagrożeń, a nie je stwarzają. Niebezpiecznie robi się, gdy na terenie zakładu nie są przestrzegane zasady BHP, a urządzenia nie są poddawane przeglądom i serwisom. Dołóżmy do tego brak uprawnień oraz odpowiedniego przeszkolenia personelu i katastrofa gotowa. Przenoszenie ładunków może być zagrożeniem, ale mówimy tu o sytuacjach, w których firma kompletnie zaniedba swoich pracowników.

Są też takie branże, w których wyznaczone są strefy zagrożone wybuchem. W wielu firmach środowisko pracy jest niekorzystne czy nawet niebezpieczne, a podnosić dalej trzeba. Dyrektywa ATEX dokładnie uściśla wymagania, jakie trzeba spełnić, by urządzenie mogło zostać użytkowane w takich strefach. Dźwignice produkowane dla stref ATEX umożliwiają bezpieczną pracę bez stwarzania zagrożenia.

W przypadku dźwignic musimy pamiętać o ich konserwacji, przeglądach i regularnych serwisach. Na większość z nich nałożony jest także obowiązek dozoru. Oznacza to, że to Urząd Dozoru Technicznego decyduje, czy dane urządzenie zostaje dopuszczone do użytku, czy też nie.

Szczerze mówiąc, wygląda to dość skomplikowanie. Nie odstrasza to potencjalnych użytkowników?

Bynajmniej. Jeśli istnieje potrzeba zastosowania urządzeń dźwignicowych w firmie, to niezależnie od procedur po prostu musimy przez to przejść. Można powiedzieć, że to odbiór UDT bywa najbardziej kłopotliwy dla klientów. Protokoły pomontażowe, skompletowanie pełnej dokumentacji, przygotowanie wniosku i zgłoszenie urządzenia, obecność konserwatora w dniu odbioru… jak już Pan sam zdążył zauważyć, jest o czym myśleć.

Ale użytkownicy naszych urządzeń mają ułatwione zadanie, ponieważ oferta PS Lift jest kompleksowa. Pomagamy już od momentu projektowania, przy wyborze odpowiedniego urządzenia, montażu, pomagamy w odbiorze UDT, przeprowadzamy przeglądy gwarancyjne i pogwarancyjne, konserwujemy urządzenia. Po prostu jesteśmy z klientem na każdym etapie.

Nie taki diabeł straszny, jak go malują.

Sam odbiór techniczny nie załatwi za nas kwestii bezpieczeństwa. Proszę powiedzieć, jako specjalista w tym zakresie, co można zrobić, aby zwiększyć jego poziom w magazynach naszych czytelników?

To jest kwestia bardzo indywidualna. Musimy wziąć pod uwagę branżę, charakterystykę pracy, to jakie produkty znajdują się w magazynie, czy nawet budżet przedsiębiorstwa. Jest oczywiście kilka uniwersalnych zasad, jak zwiększyć bezpieczeństwo w magazynie.

Po pierwsze, należy odpowiednio dobrać urządzenia dźwignicowe, które wyeliminują potrzebę przenoszenia czy transportowania naszych ładunków siłą własnych mięśni. Na pewno na bezpieczeństwo przełoży się stworzenie odpowiedniego podziału magazynu i wyznaczanie tzw. dróg komunikacyjnych oraz oznakowanie hali i ustawienie słupków przy regałach. Utrzymanie porządku w całym magazynie, na regałach, usuwanie elementów, o które moglibyśmy się potknąć – to działania, które praktycznie nic nas nie kosztują, a znacznie obniżają ryzyko występowania zagrożeń.

Zadbajmy też o naszych pracowników. Wyposażmy ich w odpowiednią odzież roboczą. Ułatwmy również ich pracę, montując wydajne oświetlenie. Co roku w magazynach dochodzi do wielu wypadków spowodowanych niewłaściwą eksploatacją systemów magazynowych, wózków widłowych i innych urządzeń gospodarki magazynowej. Wielu z nich można uniknąć dzięki regularnym szkoleniom zespołu.

Wróćmy do samych urządzeń. Nie da się ukryć, że technologie pędzą naprzód. Jak zmieniła się branża urządzeń dźwignicowych na przestrzeni, powiedzmy, 20 lat? Jakiego typu rozwiązania są obecnie najbardziej popularne?

Może odpowiem trochę przewrotnie, ale przede wszystkim zmieniła się mentalność ludzi. I to jest najważniejsze dla tej branży. Kiedyś nasze urządzenia wykorzystywano tylko, jeśli ładunki były po prostu niemożliwe do przeniesienia gołymi rękoma. Teraz, nawet jeśli dana osoba pracuje z workiem o wadze 20 kilogramów, pracodawca szuka dla niej rozwiązań ułatwiających wykonanie tego zadania.

Oczywiście wzrósł postęp technologiczny, powstają coraz to śmielsze projekty, no i dostępność na rynku jest nieporównywalnie większa. Urządzenia są bardziej dopracowane, można je modyfikować, są bardziej ergonomiczne. 20 lat temu wiele firm nie mogłoby pozwolić sobie na zakup dźwignika czy suwnicy. Teraz, oprócz wspomnianej dostępności rynkowej, urządzenia dźwignicowe są też znacznie bardziej dostępne cenowo.

Wszystko zaczyna sprowadzać się do automatyzacji. W przypadku naszej branży są to np. automatyczne systemy składowania, układnice paletowe, ramiona robotyczne,

manipulatory przemysłowe. Te ostatnie są dostępne w naszej ofercie, a proponujemy je wszędzie tam, gdzie pracownicy wielokrotnie oraz powtarzalnie przenoszą i odkładają ładunek.

Pamiętajmy tylko, że nadal potrzebne są standardowe rozwiązania. Cały czas urządzenia takie jak dźwignik nożycowy, wózek paletowy czy żuraw nie wychodzą z „mody”, a to ze względu na ich uniwersalność. Weźmy też pod uwagę, że mikro, małe czy nawet średnie przedsiębiorstwa nie zawsze mogą pozwolić sobie na pełną automatyzację swoich linii.

rolek z folią. W przypadku, gdy nasze linie produkcyjne są już mocno obłożone maszynami, wózki sprawdzą się też ze względu na swoje kompaktowe rozmiary – np. do wyciągania form.

Wspominałem wcześniej również o manipulatorach przemysłowych. Branża tworzyw sztucznych coraz częściej korzysta z tych urządzeń do przemieszczania bobin, worków, beczek, plastikowych kontenerów i skrzyń. W zależności od rodzaju tworzywa, możemy dopasować uchwyt i spersonalizować urządzenie.

Nadal potrzebne są standardowe rozwiązania. Cały czas urządzenia takie jak dźwignik nożycowy, wózek paletowy czy żuraw nie wychodzą z „mody”, a to ze względu na ich uniwersalność

Czy branża tworzyw sztucznych należy do waszych istotnych klientów? Jak możecie im pomóc?

Oczywiście, że tak! Jak w każdej innej branży, również i tu klienci mierzą się z problemami logistyki wewnątrzzakładowej. Najczęściej dostarczamy urządzenia, które wspierają produkcję i takie, które są potrzebne na etapie transportowania ładunków. Klienci mierzą się z brakiem ergonomii przy liniach produkcyjnych, np. przy przezbrajaniu maszyn typu tokarka, wtryskarka. Ten sam kłopot pojawia się przy zmienianiu rolek, odkładaniu elementów, czy załadunku/rozładunku palet. Problematyczne są stanowiska pracy pracowników, którzy muszą nieustannie się schylać. Urządzenia typu dźwignik nożycowy czy żuraw stacjonarny doskonale rozwiązują tego typu kwestie. Wózki unoszące niwelują zaś trudność przewożenia i obracania

Najważniejsza jest rozmowa ze specjalistą. Zlokalizowanie problemu to pierwszy krok, a dalej to już nasza w tym głowa, żeby przedstawić najlepsze rozwiązanie.

Jak widzi pan przyszłość urządzeń dźwignicowych? Jakich innowacji i ciekawych rozwiązań możemy się spodziewać w najbliższych kilku latach?

Przemysł 4.0 otacza nas z każdej strony. Zagląda również coraz śmielej do naszej branży. Automatyzacja procesów i autonomiczne urządzenia takie jak wózki podnośnikowe, automatyczne regały, wieloosiowe roboty i coboty stają się coraz bardziej popularne, zwłaszcza w dużych przedsiębiorstwach. Aktualnie największym wyzwaniem dla producentów tego typu urządzeń jest nie technologia ich wytworzenia, a sposób komunikacji pomiędzy autonomicznymi produktami różnych producentów. Wiele urządzeń z wbudowaną sztuczną inteligencją wymaga jeszcze licznych usprawnień, co wpływa na spadek opłacalności inwestycji w tak zaawansowane technologicznie produkty. Dlatego my w perspektywie kilku lat stawiamy przede wszystkim na rozwiązania, w których człowiek zostaje maksymalnie odciążony, ale wciąż odgrywa kluczową rolę w procesie.

Poza tym, powyższe rozwiązania, które dopiero zaczynają raczkować w ogromnych korporacjach, staną się bardziej popularne w średnich przedsiębiorstwach w perspektywie kilku/kilkunastu lat, a do niektórych

małych i mikroprzedsiębiorstw nigdy nie zawitają – nie tylko ze względu na koszty, ale również ich specyfikę działalności. Dlatego przykładowo mechanik samochodowy, pracownia rzeźbiarska, zakład stolarski, sektor budowlany, transportowy, mniejsze magazyny będą w perspektywie kilkunastu lat stosowały standardowe urządzenia dźwignicowe. Oczywiście z usprawnionymi funkcjonalnościami, np. sterowaniem radiowym czy sczytywaniem danych eksploatacyjnych z dźwignicy przy pomocy smartfona.

Małe i średnie przedsiębiorstwa, które stanowią aktualnie ponad 99% wszystkich firm w Polsce i Europie, będą również inwestowały w manipulatury przemysłowe, które są rozwiązaniem bardziej precyzyjnym i zaawansowanym technologicznie niż standardowe dźwignice, a zdecydowanie tańszym niż roboty autonomiczne. Ciekawą nowinką technologiczną jest również egzoszkielet, który jest swego rodzaju pancerzem zakładanym na ciało użytkownika. Jego celem jest wzmocnienie mięśni, dzięki czemu możemy bez wysiłku przenosić ciężkie ładunki. Wszelkie urządzenia odciążające pracę mięśni i niwelujące urazy kręgosłupa są i będą coraz bardziej popularne, nawet wówczas gdy mamy do czynienia z ładunkiem o wadze 10 kilogramów.

Dźwignice to urządzenia, które towarzyszą nam od tysięcy lat. Pierwsze proste wynalazki powstały już w starożytnej Mezopotamii i Egipcie 3000 lat p.n.e. i służyły do nawadniania pól uprawnych oraz dźwigania ciężkich bloków skalnych. Przez te wszystkie lata zmianie uległy ich napędy: z ręcznych na elektryczne, hydrauliczne czy pneumatyczne, a także materiały, z których są zbudowane. Dźwignice usprawniono elektronicznie, ale ich funkcja pozostała niezmienna: wspomóc człowieka w przemieszczaniu ładunków. Patrząc na ten rys historyczny, jestem spokojny o naszą branżę w perspektywie kilkudziesięciu czy nawet kilkuset lat. •

Rozmawiał: Jacek Leszczyński

ROZMOWA Z DUNCANEM WOODEM, CEO RAPID NEWS GROUP

Od momentu przejęcia w 2010 r. organizacji targów Interplas przez Rapid News Group, ta główna brytyjska wystawa dla branży tworzyw sztucznych znajduje się na dobrej drodze ku odrodzeniu i rozwojowi. W 2023 r. targi zaoferują zwiedzającym nowe, ekscytujące atrakcje, uwzględniając różnorakie aspekty wszystkich zakątków branży. Ciągła inwestycja organizatorów w targi Interplas ma na celu dalsze umocnienie ich pozycji jako wiodącego brytyjskiego wydarzenia dla międzynarodowego przemysłu tworzyw sztucznych.

Od czasu przejęcia organizacji tej wystawy od Reed Exhibitions, Interplas odnotował ponowny wzrost kluczowych wskaźników, które są wykorzystywane do porównywania z innymi targami. Liczba odwiedzających, liczba wystawców i powierzchnia stoisk wzrosły. Być może najbardziej widoczny wskaźnik stanowi fakt, że to, co w 2008 r. było tylko połową 1 hali w NEC, teraz rozrosło się na 2 hale… Kto powiedział, że produkcja w Wielkiej Brytanii umarła?

David Gray, Head of Content w „British Plastics & Rubber” / InterplasInsights.com, przeprowadził wywiad z Duncanem Woodem, CEO Rapid News Group, aby dowiedzieć się więcej o drodze, jaką przebyła wystawa i o tym, czego można się spodziewać podczas jej najbliższej edycji w 2023 r.

Nie da się ukryć, że Interplas w ostatnich latach jest wydarzeniem dalekim od tego, czym był w 2008 r. Jakie są twoje wspomnienia z tego okresu?

Okres od 2010 r., kiedy po raz pierwszy przejęliśmy stery, aż do zorganizowania jednego z pierwszych wydarzeń po lockdownie w Wielkiej Brytanii, czyli przesuniętej na wrzesień 2021 r. edycji Interplas, był głównie pozytywnym doświadczeniem dla każdego w Rapid News Group, kto był zaangażowany w organizację targów. Chociaż nie sądzę, że ktokolwiek chciałby ponownie przejść przez 395 zmian planu powierzchni wystawowej i 1000 poprawek budżetowych, z którymi mieliśmy do czy-

nienia w okresie przygotowań do edycji 2021!

Ważne aby pamiętać, że jesteśmy opiekunami imprezy, która istniała na długo przed narodzinami któregokolwiek z obecnych członków zespołu! Nasze wspomnienia z ostatnich 12 lat są więc tylko niewielką częścią historii targów Interplas. W miarę zbliżania się do 75. rocznicy wystawy istotne jest, abyśmy pamiętali o historii, ale jednocześnie skupiali się na przyszłości brytyjskich targów poświęconych tworzywom sztucznym. Naszym dziedzictwem będzie to, co zrobimy w następnej kolejności. Jest to bardzo ważna wystawa branżowa i każda decyzja, jaką kiedykolwiek podjęliśmy, zawsze była obwarowana pytaniem: czy ma ona pozytywny wpływ na rozwój brytyjskiego przemysłu tworzyw sztucznych?

Czemu przypisujesz sukces Interplasu; mam na myśli okres liczony od przejęcia targów przez Rapid News?

Mówiąc najprościej, sukces zawdzięczamy ciężkiej pracy niesamowitego zespołu i konsekwentnemu inwestowaniu w obszary, które mają największe znaczenie. Jest to oczywiście o wiele bardziej złożone, ale pierwotna decyzja o zainwestowaniu w imprezę była oparta na przekonaniu, że możemy pozytywnie wpłynąć na branżę tworzyw sztucznych poprzez przywrócenie do życia wydarzenia, które znajdowało się w dołku.

Liczby dotyczące targów na przestrzeni lat, jeśli chodzi o odwiedzających, wystawców i powierzchnię użytkową, sugerują że udało nam się osiągnąć ten cel; w niektórych przypadkach spektakularnie, a w innych –wbrew oczekiwaniom wszystkich.

Edycja 2021, która odbyła się z 12-miesięcznym przesunięciem z powodu COVID, co oznaczało że była to jedna z pierwszych imprez po pandemii (z całym bagażem niepewności, który wiązał się z ówczesną sytuacją), została zwieńczona kryzysem paliwowym. Mimo to, w 1. kwartale po zakończeniu targów odnotowaliśmy rekordowy wskaźnik ponownych rezerwacji.

Świadczy to o tym, że trzymanie się podstaw takich jak dobry marketing wydarzenia, nawet w trudnych czasach przynosi rezultaty dla naszych klientów… A w końcu to przecież dla nich to wszystko robimy.

To świetnie, że poziom ponownych rezerwacji był tak wysoki, ale nie możesz jednak zaprzeczyć, że ogólnie liczba odwiedzających spadła?

Oczywiście, ale biorąc pod uwagę, że byliśmy jedną z pierwszych imprez po pandemii, przy niepewności, która wciąż istniała wokół masowych zgromadzeń i dodając do tego niespodziewany kryzys paliwowy, musiało się to przełożyć na niższą frekwencję – ale mimo to informacje zwrotne, które otrzymaliśmy po zakończeniu targów, powaliły nas na kolana; jakość uczestników była niezwykle wysoka, ponieważ ci, którzy odwiedzili targi, przybyli tam robić interesy. Tak więc, jeśli udało nam się to osiągnąć w popandemicznej sytuacji wszechobecnego chaosu, to jestem naprawdę podekscytowany tym, co możemy zrobić przy 9-miesięcznej kampanii, która rozpocznie się w styczniu 2023 r.

Chcę w tym miejscu poświęcić chwilę, aby podziękować branży za wsparcie w 2021 r. Był to okres trudny dla wszystkich, ale miło zaskoczyło nas wsparcie, jakie otrzymaliśmy. Był to zarazem czas pełen wyzwań, który nas wzmocnił i szczerze wierzę, że nasz zespół jest jeszcze silniejszy i lepiej niż kiedykolwiek przygotowany do działania w trudnych warunkach. Zawsze bierzemy pod uwagę tylko pozytywy!

Czy uważasz, że są jakieś długoterminowe skutki pandemii dla wydarzeń organizowanych w formule „na żywo”?

Najważniejszą rzeczą jest to, czego nauczyliśmy się w tym okresie i co wydaje się być pewne: wydarzenia stacjonarne w przyszłości nie będą już takie same. Ale powiedzmy sobie jasno, to nie jest tylko kwestia COVID. To kierunek, który pojawił się na długo zanim wszyscy przestaliśmy wsiadać do samolotów na początku 2020 r.

Organizujemy wydarzenia w całej Azji i Ameryce Północnej, a także prowadzimy interesy w Europie, więc nasz pogląd nie ogranicza się tylko do Wielkiej Brytanii czy do branży tworzyw sztucznych. Na długo przed pojawieniem się COVID zdawaliśmy sobie sprawę, że treść musi być naprawdę istotna i wciągająca, aby uczestnicy docenili możliwość wcześniejszego umawiania spotkań i planowania z wyprzedzeniem pobytu na targach. Zrozumieliśmy również, że elementy przestrzeni wystawowej muszą być naprawdę interesujące i oferować użyteczne informacje – a nie tylko pełnić funkcję miejsca do siedzenia i odpoczynku.

Podobnie, na długo przed pojawieniem się COVID zdecydowaliśmy, że cel bycia największą imprezą targową na świecie w każdym sektorze jest, powiedzmy to szczerze, trochę głupi, jeśli weźmiemy pod uwagę ślad węglowy związany z lotami tysięcy ludzi przez pół świata, aby mogli zobaczyć to, co mają okazję obejrzeć w swoim kraju.

Pandemia COVID zmieniła nasze postrzeganie świata; obserwowaliśmy, jak wielu organizatorów poniosło klęskę, organizując wirtualne wystawy. Rozwiązania cyfrowe mogą wzbogacić wydarzenia na żywo, ale nigdy nie zastąpią spotkania twarzą w twarz; Interplas 2023 będzie zaś pierwszym wydarzeniem, kiedy będziemy mogli zebrać wszystkie nasze pomysły bez ograniczeń.

Pozostając w tym temacie i patrząc w przyszłość na 2023 r.: co będzie inne niż dotychczas?

Jest to zmiana, która umożliwi odwiedzającym jak najlepsze wykorzystanie czasu podczas wydarzenia. Z drugiej strony, aplikacja wystawcy przechwytuje i pokazuje wszystkie te interakcje, umożliwiając mu dotarcie do zarejestrowanych gości i umówienie spotkań jeszcze przed targami.

Nastąpiła zmiana w procesach myślenia uczestników: obecnie są oni bardziej wymagający niż 5 lat temu i organizatorzy muszą się do tej sytuacji dostosować

Odwiedzający potrzebują wydarzeń, które są dla nich wartościowe… A co jest wartościowego czy pożytecznego w spędzeniu 2 dni w Düsseldorfie na wędrówce po 17 halach, w nadziei na jakąś inspirację i szczęśliwy traf w kwestii spotkań? Mówię to z uśmiechem na twarzy, ponieważ w najbliższej przyszłości Targi K zawsze będą stanowić istotne wydarzenie dla branży tworzyw sztucznych. Ale nastąpiła zmiana w procesach myślenia uczestników: obecnie są oni bardziej wymagający niż 5 lat temu i organizatorzy muszą się do tej sytuacji dostosować.

Opinie, które otrzymaliśmy po wystawie w 2021 r. były świetne, ale nie chcemy tak po prostu powtarzać czy wręcz kopiować ostatniej edycji… Tym razem mamy możliwość wdrożenia kilku bardzo fajnych pomysłów, które dojrzewały w naszych głowach od 2018 r. Pierwszy nowy element jest w fazie projektowej. Obecnie jesteśmy w trakcie rekrutacji Rady Doradczej Wystawców, aby zapewnić różnorodność perspektyw branżowych w naszym procesie planowania. Odkąd przejęliśmy organizację targów ciężko pracowaliśmy, aby zdobyć zaufanie głównych marek branżowych i niezbędne jest, aby te ważne organizacje miały głos w zakresie planowania ich wydarzenia branżowego. Nasze pierwsze spotkanie odbyło się w listopadzie i jesteśmy podekscytowani składem tej grupy oraz wiedzą branżową, którą będziemy mogli wykorzystać do stworzenia wydarzenia, na które koniecznie trzeba się wybrać.

Drugim naprawdę ekscytującym nowym elementem, który łączy pre-show i wydarzenie na żywo, jest znacząca inwestycja w technologie cyfrowe. Nasza nowa platforma internetowa i aplikacja eventowa pozwalają na doskonałe zazębianie się planowania pobytu na targach przez zwiedzających i tworzenia interesujących treści przez wystawców. Dla zwiedzających oznacza to, że po zarejestrowaniu się mogą zacząć przeglądać oferty wystawców rekomendowanych przez sztuczną inteligencję, umawiać spotkania, tworzyć listy osób do odwiedzenia czy wyrobów do obejrzenia.

Ciekawym i korzystnym finansowo aspektem tej inwestycji jest to, że aplikacja umożliwia każdemu członkowi zespołu wystawcy skanowanie odwiedzających i tym samym zbieranie kontaktów na własnych smartfonach… wszystko za darmo. Nie potrzeba więc drogich skanerów danych; co więcej, dane dostępne są natychmiast w aplikacji, więc nie trzeba czekać do końca dnia, by pobrać kontakty ze skanerów.

A czego możemy się spodziewać, gdy już dotrzemy na targi?

Myślę, że trzecim naprawdę dużym projektem jest inwestycja w treść wydarzenia; przez lata próbowaliśmy wielu formatów, ale nigdy nie udało nam się zrobić konferencji na prawdziwie wysokim poziomie, więc w 2023 r. właśnie to zamierzamy osiągnąć. Tworzymy specjalnie zbudowaną zamkniętą salę na terenie targów, a w niej przez 3 dni będzie realizowany program na najwyższym poziomie… ale nie spodziewajcie się tu klasycznego przypadku „Death by PowerPoint”; format programu będzie równie innowacyjny, jak omawiane tematy. Poruszymy najważniejsze kwestie, które mają znaczenie dla naszej branży, w tym te dotyczące GOZ, reshoringu, energii, różnorodności, równości i inkluzywności, zrównoważonego rozwoju i digitalizacji.

Ponieważ nie jesteśmy tylko organizatorem targów, ale jesteśmy też zakorzenieni w branży dzięki naszym mediom, w tym wysoko cenionemu magazynowi „British Plastics & Rubber”, nasza zdolność do wykorzystania posiadanych kontaktów w celu stworzenia programu najwyższej jakości nie ma sobie równych w Wielkiej Brytanii. Nie mogę się doczekać, aby ujawnić niektóre informacje dotyczące prelegentów i formatów.

Nasze nowe inwestycje w technologię umożliwiają nam również tworzenie treści w środowisku cyfrowym już przed wydarzeniem, by zaprezentować to, co oferują wystawcy i wskazać najbardziej atrakcyjne sesje zarejestrowanym gościom. Mamy także coś nowego dla społeczności tworzyw sztucznych, jeśli chodzi o wydarzenia organizowane po 2023 r., ale więcej o tym na targach w przyszłym roku.

Na targach ponownie pojawi się Knowledge Hub, a także nowy program VIP Buyer, który zostanie wprowadzony w pierwszym kwartale przyszłego roku, kiedy rozpocznie się rejestracja. Każda funkcja jest projektowana z uwzględnieniem konkretnego wątku przewodniego. Oczywiście, zrównoważony rozwój jest obecnie w centrum wyzwań stojących przed branżą, a koszty energii osiągają poziom niepokojący dla producentów. Poświęcimy więc czas na konferencji, aby zbadać i ocenić różne strategie radzenia sobie z tym problemem.

Niewątpliwie wyzwania związane z łańcuchem dostaw dały w ostatnich latach wielu właścicielom marek sporo do myślenia. Coraz częściej dostajemy sygnały od producentów kontraktowych, którzy widzą, że narzędzia i obróbka są poddawane reshoringowi w wyniku nieregularności w łańcuchu dostaw, a także zróżnicowania poziomów jakości. Będziemy się upewniać,

że profilujemy najlepszych brytyjskich kontraktowych dostawców usług.

Ostatnim elementem imprezy, i szczerze mówiąc prawdziwymi gwiazdami, są wystawcy. Pomimo zaledwie 2-letniej przerwy między wydarzeniami, tym razem z przyjemnością mogę powiedzieć, że plan targów wygląda fantastycznie. I tak np. sierpień był znakomitym miesiącem, w którym zgłosiło się ponad 30 firm, a obie hale ładnie się zapełniają.

Jak jeszcze można stworzyć odpowiednie środowisko do nawiązywania kontaktów na targach takich jak Interplas?

Branża tworzyw sztucznych to grupa towarzyska, więc siłą rzeczy wydarzenia towarzyskie odgrywają ogromną rolę w całym programie imprezy. W 2021 r. gościliśmy naszych wystawców przez 2 wieczory, wykorzystując okazję do ponownego spotkania się po pandemii. Udało się to tak dobrze, że we wrześniu przyszłego roku ponownie będziemy gościć naszych wystawców, prelegentów, doradców i VIP-ów również w oba wieczory. Zapewnimy jedzenie, napoje i rozrywkę dla wszystkich, tworząc platformę dla największego nieformalnego spotkania brytyjskiego przemysłu tworzyw sztucznych. Te spotkania są naszym sposobem na podziękowanie uczestnikom imprezy, w szczególności wy-

stawcom, dzięki którym targi mogą być tak wspaniałym motorem napędowym dla brytyjskiego przemysłu tworzyw sztucznych.

No i oczywiście będzie to wielki rok dla wystawy, ponieważ obchodzi ona swoje 75-lecie. Jak planujecie uczcić to wydarzenie?

Mamy mnóstwo pomysłów, ale chciałbym też zaapelować do wszystkich czytelników, bowiem chcemy zebrać jak najwięcej pamiątek po Interplasie, które moglibyśmy pokazać na wystawie. Znaleźliśmy i zdobyliśmy kilka niesamowitych starych przewodników po wystawie, ale bardzo chcielibyśmy zobaczyć i pokazać podczas imprezy wszelkie zdjęcia, bilety i rzeczy związane z Interplasem z minionych czasów.

Najważniejszą częścią obchodów będzie ogłoszenie wieczorem pierwszego dnia 75 najbardziej wpływowych osób w brytyjskim przemyśle tworzyw sztucznych. W najbliższych tygodniach rozpoczniemy proces nominacji i każdy z branży będzie mógł zgłosić osoby, które jego zdaniem najbardziej zasługują na uznanie za swój wkład w rozwój branży. Mamy nadzieję, że jak najwięcej z tych 75 osób pojawi się na targach osobiście, gdzie będą mogli spotkać się ze starymi i nowymi znajomymi.

Ostatnio widzieliśmy nowego gracza w tej przestrzeni – na początku roku odbyła się inauguracyjna edycja Plastics Live. Co o tym sądzisz?

Działamy w branży, która jest warta ponad 25 mld funtów dla Wielkiej Brytanii. Nie oczekujemy, że będziemy mieli tę przestrzeń tylko dla siebie! Zawsze jest miejsce na świetne wydarzenia, które są w stanie popchnąć branżę do przodu i które wyraźnie różnią się od tego, co już jest na rynku. Prawdę mówiąc, w przerwach między kolejnymi edycjami Interplas zawsze mieliśmy mniejsze imprezy, czy to PDM, czy inne, które pojawiały się i znikały. To wszystko jest dobre dla branży i rynku.

•

Rozmawiał: David Gray

Więcej o Interplas 2023 na interplasuk.com

I NOWE ŁOŻYSKO WIEŃCOWE IGUS

Oszczędź miejsce i masę produktu bez poświęcania niezawodności działania — jednocześnie całkowicie eliminując smarowanie. To właśnie potrafi igus PRT-04 micro. W ten sposób igus dodaje do swojego asortymentu wyjątkowo małe łożysko wieńcowe, które jest również niezwykle odporne na zużycie. PRT-04 micro ma średnicę zewnętrzną 60 milimetrów — jest to najmniejszy rozmiar montażowy wśród łożysk wieńcowych igus PRT. Składa się z 3 aluminiowych pierścieni i nowo opracowanego elementu ślizgowego wykonanego ze sprawdzonego trybopolimeru iglidur J, który działa szczególnie dobrze na aluminium, zapewniając dobre współczynniki zużycia, niski współczynnik tarcia i długą żywotność. Charakteryzuje się również niską absorpcją wilgoci i dobrą odpornością chemiczną. Jest też możliwe zastosowanie innych materiałów wykonania, w zależności od indywidualnych wymagań klienta. Podobnie jak wszystkie łożyska igus, PRT-04 micro jest w 100% bezsmarowe, a zatem niewrażliwe na brud, kurz i wilgoć. igus.pl

750-3X

Nowy, duży freeformer 750-3X przetwarza w ramach swobodnego formowania tworzyw sztucznych Arburg (APF) 3 komponenty i umożliwia przemysłową produkcję addytywną kompleksowych elementów funkcyjnych w obciążalnych połączeniach twarde-miękkie z konstrukcją nośną.

W przypadku oznaczenia 750 chodzi o dostępną powierzchnię wspornika elementu w centymetrach kwadratowych. W porównaniu z maszyną freeformer 300-3X komora robocza zapewnia o 250% więcej przestrzeni na części o wymiarach do 330 × 230 × 230 milimetrów. „3X” oznacza 3 osie wspornika elementu, które poruszają się w kierunku x, y i z.

I MAGNETYCZNY SYSTEM POMIAROWY

Firma Elesa+Ganter wprowadziła do oferty nowy system pomiaru przesuwu liniowego i kątowego MPI-R10-RF bazujący na czujniku oraz liniale magnetycznym, który bezprzewodowo komunikuje się z układem sterowania maszyny. Nowy produkt łączy funkcjonalność wskaźników położenia z czujnikiem magnetycznym MPI-R10 oraz wskaźników położenia z radiową transmisją danych DD51/52R-E-RF. Istniejący do tej pory wskaźnik położenia MPI-R10 został wzbogacony o moduł transmisji danych, który łączy się z jednostką sterującą UC-RF przy użyciu fal radiowych, tworząc bezprzewodowy system do szybkiego pozycjonowania lub pomiarów. Dzięki temu cały system umożliwia rzeczywisty pomiar liniowy oraz kątowy i jednocześnie przesyła informację o swoim położeniu drogą radiową do sterowników urządzenia.

elesa-ganter.pl

I LASER

ZNAKUJĄCY

F250

SmartLase F250, nowy światłowodowy znakownik laserowy od Markem-Imaje, to bezpieczne i kompaktowe rozwiązanie zapewniające trwałe znakowanie wysokiej jakości na podłożach o dużej gęstości, bez stosowania substancji chemicznych, co pozwala obniżyć koszty operacyjne. Urządzenie cechuje wyjątkowa wydajność w szybkich aplikacjach, nawet przy rosnącej złożoności kodów 1D i 2D, a także łatwość w integracji i prostota obsługi.

•

Prędkość znakowania (max.): do 2000 znaków na sekundę

• Moc: 20 W; zakres temperatur pracy: od 5ºC do 40ºC

• Zgodny ze standardami Przemysłu 4.0, umożliwia stosowanie zaawansowanych rozwiązań Packaging Intelligence

• Wyraźne, trwałe kody w doskonałej jakości

• Nieusuwalne oznaczenie chroni produkt przed fałszowaniem

Ishida zaprezentowała nową serię naważarek, którą właśnie wprowadza na rynek. CCW-AS to maszyny 11. generacji, które zostały zaprojektowane tak, aby zapewnić najwyższą wydajność ważenia i jeszcze bardziej zwiększyć ogólną efektywność sprzętu (OEE), szczególnie w przypadku produktów bardziej wymagających, do których zaliczają się lepkie artykuły. W nowej serii duży nacisk położono też na energooszczędność.

Nowa naważarka z serii AS zapewnia znaczny wzrost wydajności, dzięki czemu pozwala na maksymalizację rentowności na wysoce konkurencyjnych rynkach. Posiada również ulepszoną, higieniczną konstrukcję i spełnia oczekiwania klientów dotyczące ochrony środowiska. Ponadto każdy kanał podajnika zawiera zintegrowany system dozoru optycznego, który wykorzystuje czujniki do monitorowania produktu w czasie rzeczywistym.

ishidaeurope.com

I

REWOLUCYJNA TECHNOLOGIA VISCOZERO

Firma Starlinger viscotec wprowadziła nową linię urządzeń, które zrewolucjonizują recykling tworzyw sztucznych: viscoZERO, czyli reaktor do odkażania przetopionego tworzywa, umożliwiający produkcję regranulatów z surowców wtórnych poliolefinowych i polistyrenowych do kontaktów z produktami spożywczymi, a także PET z surowców tego samego pochodzenia o podwyższonej lepkości właściwej (iV). Urządzenia viscoZERO dostępne są w wersji kompleksowej lub przeznaczonej do modernizacji istniejących wytłaczarek. Umożliwiają prawdziwy recykling rozumiany jako przeróbkę dającą surowce pełnowartościowe, nie zaś downcycling, czyli pozyskiwanie surowców wtórnych o ograniczonej wartości. Surowiec wejściowy przechodzi przez wytłaczarkę recyklingową, po czym w postaci płynnej jest przetwarzany pod próżnią. Technologia ta umożliwia pozyskanie z odpadów PET regranulatu PET nadającego się do kontaktu z żywnością, w ciągu kilku minut.

kftechnologie.com.pl / viscotec.at

I DRUKARKA SL DO PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ

precisionPrint to wysokowydajne rozwiązanie do stereolitografii. Wysoce zautomatyzowany system oferuje opłacalną produkcję komponentów o najbardziej rygorystycznych wymaganiach dotyczących jakości powierzchni i rozdzielczości detali na skalę przemysłową. Innowacyjny system laserowy i zaawansowana koncepcja systemu end-to-end umożliwiają seryjną produkcję addytywną komponentów przy najniższych kosztach.

Drukarka idealnie nadaje się do druku krótkich serii w przemyśle elektrycznym i elektronicznym, np. złączy lub niestandardowych rozwiązań o najwyższej precyzji. Te ostatnie oferują dużą wartość dodaną m.in. w branży medycznej, np. do drukowania aparatów słuchowych, lub w obszarze sportu i rekreacji.

kraussmaffei.com

SYSTEM PAKOWANIA OD TNA

Firma TNA, globalny specjalista w dziedzinie przetwórstwa żywności i rozwiązań opakowaniowych, dodała do swojej oferty zupełnie nowe urządzenie tna auto-splice 3, tworząc „idealne sparowanie” z maszyną tna robag 3e, która została wprowadzona na rynek w 2021 r.

tna auto-splice 3 to unikalne, kompaktowe rozwiązanie, które automatycznie łączy folię opakowaniową bez przestojów i przerw w procesie pakowania. Nowa i unikalna funkcja rotacyjnej wymiany rolki ułatwia dostęp i wymianę rolki folii bez konieczności zatrzymywania systemu pakującego, pomagając producentom zmaksymalizować przepustowość. Z kolei prostota systemu pakowania tna robag 3e sprawia, że jest on łatwy w obsłudze, serwisowaniu i konserwacji. Maszyna cechuje się szybkością działania, niewielkimi rozmiarami i wysoką wydajnością: umożliwia produkcję szerokiej gamy wyrobów z prędkością do 250 torebek na minutę. Posiada także opcję łatwego przełączania między rozmiarami opakowań.

I

JAK WDROŻYĆ SWOJĄ PIERWSZĄ TECHNOLOGIĘ

Analizy danych GUS i PARP wskazują, że odsetek polskich firm, które wdrażały innowacje wzrósł z 31,2% w latach 2018–2020 do 79,6% w 2021 r. W ostatnich latach obserwujemy zatem ogromny wzrost inwestycji w innowacyjność. W latach 2019–2021 aktywność innowacyjną wykazało 26,3% przedsiębiorstw przemysłowych oraz 22,2% przedsiębiorstw usługowych

Przedsiębiorcy działają na co dzień w otoczeniu, które cały czas podlega zmianom. Ewoluują oczekiwania i potrzeby klientów, dostępne technologie czy regulacje prawne. Modyfikacje te powodują powstawanie nowych możliwości w zakresie usług i produktów oraz pojawianie się nowych rynków. W zmieniającym się otoczeniu rozwijać się muszą również przedsiębiorstwa, dostosowując swoją ofertę do oczekiwań rynku, jak też śledząc (a nawet wyprzedzając) wyłaniające się trendy. Nieczęsto zdarza się, aby jeden, początkowy pomysł wystarczył do odniesienia wieloletniego sukcesu rynkowego. Niezbędne są więc nowe idee i rozwiązania.

O tym jak wprowadzać nowe pomysły i innowacje oraz w jaki sposób finansować nowatorskie pomysły z dostępnych funduszy publicznych, rozmawiamy z dr hab. Magdaleną Zabochnicką, profesor Politechniki Częstochowskiej.

Pani profesor, naukowo zajmuje się pani innowacyjnymi technologiami służącymi poprawie jakości środowiska naturalnego. Na co dzień współpracuje pani również z przedsiębiorcami, którzy chcieliby prowadzić prace badawczo-rozwojowe, lecz nie wiedzą, jak ten proces rozpocząć oraz nie mają doświadczenia w pozyskiwaniu środków na działania B+R.

Tak, to prawda, naukowo zajmuję się innowacyjnymi rozwiązaniami środowiskowymi, w tym w zakresie odnawialnych źródeł energii. Staram się poszukiwać, badać i rozwijać te procesy, które wpisują się w gospodarkę i biogospodarkę o obiegu zamkniętym, by docelowo służyły środowisku, gospodarce i społeczeństwu.

Jestem też wynalazczynią, dlatego doskonale znam i rozumiem proces od momentu powstania pomysłu, przez opracowanie nowego wynalazku, dalej wybór

sposobu ochrony własności intelektualnej, aż po ostatni i najważniejszy etap, czyli wdrożenie pomysłu jako gotowego produktu lub usługi do praktyki gospodarczej. Jako wynalazczyni jestem współautorką patentów, które dotyczą m.in. sposobów biologicznego oczyszczania ścieków przemysłowych, produkcji biomasy oraz otrzymywania biotworzyw, gdzie z tych ostatnich mamy złożonych aż 10 zgłoszeń patentowych i jedno zgłoszenie europejskie. Jestem też współautorką prawa ochronnego na wzór użytkowy. Zatem sprawami ochrony własności intelektualnej nowych rozwiązań, jak i wzorów przemysłowych mam okazję zajmować się na co dzień.

W swojej pracy spotykam się z sytuacją, że przedsiębiorcy często nie wiedzą, czy i w jaki sposób mogą sfinansować nowatorskie pomysły z dostępnych funduszy publicznych, aby dokonać transformacji i wejść na rynek z ulepszonymi lub nowymi produktami albo usługami, które zostały opracowane dzięki pracom badawczo-rozwojowym.

Jest pani ekspertką w Innovation Coach. Co to za projekt?

Oficjalnie, Innovation Coach to II ścieżka Instrumentu STEP Sprawdzimy Twój Eksperymentalny Pomysł na Projekt realizowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w partnerstwie z Instytutem Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk (IPPT PAN). Projekt skierowany jest do przedsiębiorców, którzy chcieliby prowadzić prace badawczo-rozwojowe, ale nie wiedzą, jak ten proces rozpocząć oraz nie mają doświadczenia w pozyskiwaniu środków na działania B+R+I.

Mniej oficjalnie, Innovation Coach pomaga tym przedsiębiorcom, którzy obserwując szybko zmieniający się rynek, dostrzegają

potrzebę rozwoju firmy, ale nie wiedzą, jak ten proces rozpocząć. Projekt skierowany jest do przedsiębiorców, którzy chcą prowadzić działalność badawczo-rozwojową, inwestować w innowacje oraz korzystać ze wsparcia z Funduszy Europejskich, ale mają niewielkie doświadczenie w tym obszarze (lub nie mają go wcale).

Wspomniała pani o innowacjach. Kojarzą się one najczęściej z przełomowymi wynalazkami, takimi jak technologie cyfrowe, osiągnięcia w ramach biotechnologii czy np. loty w kosmos.

Innowacja to nowy pomysł, który powstał w odpowiedzi na konkretne potrzeby i znalazł zastosowanie praktyczne. Z kolei z perspektywy biznesowej, innowacja to nowy pomysł, który udało się wdrożyć i na nim zarobić. Innowacje formalnie dzielimy na kilka grup: produktowe, procesowe, organizacyjne i marketingowe. W ramach usługi Innovation Coach najbardziej interesujące są innowacje produktowe, czyli wprowadzenie wyrobu lub nowej albo znacznie udoskonalonej usługi, np.: wykorzystanie nowych komponentów i materiałów, dodanie nowych funkcji czy ułatwienie obsługi.

Uzupełniająco wdrażane są zazwyczaj innowacje procesowe, dotyczące metody produkcji lub dostawy w celu obniżenia kosztów, czy podniesienia jakości, np.: automatyzacja procesu produkcyjnego, zastosowanie komputerowego projektowania, wprowadzenie systemu kontroli przepływu towarów. Również poziom nowości może być różny: w skali światowej, dla rynku lokalnego lub dla firmy. Czyli mówiąc o innowacji, możemy mówić zarówno o rozwiązaniu całkowicie nowym, przełomowym, którego dotychczas nie znano na świecie, jak i o pewnym niewielkim unowocześnieniu wprowadzonym na poziomie konkretnej firmy.

Przełomowy charakter rozumiany jest jako wywieranie znaczącego wpływu na rynek oraz na działalność gospodarczą firm na tym rynku. Przełomowość może skutkować m.in. zmianą struktury rynku, stworzeniem nowych rynków lub doprowadzeniem do sytuacji, w której istniejące produkty staną się przestarzałe. Jednak przełomowych innowacji nie jest zbyt wiele. Przedsiębiorcom często wydaje się, że aby zostać uznanym za innowacyjną firmę należałoby wdrożyć jakąś przełomową innowację i to jest jedna z barier, która powoduje, że firmy wycofują się, zupełnie niepotrzebnie, z wejścia na ścieżkę innowacji. By stać się innowacyjnym przedsiębiorstwem wystarczy wdrożyć w firmie nowe, niewielkie rozwiązanie, które może stanowić rozwinięcie

dotychczasowej działalności przedsiębiorstwa o nowe produkty lub usługi.

Kolejna bariera to przekonanie, że jeśli chcemy wdrożyć w naszej firmie innowację, to musimy od razu zainwestować w nowe rozwiązanie wszystkie nasze zasoby finansowe, a to już stanowi duże ryzyko. Błąd! Przedsiębiorca może wdrożyć nową, niewielką innowację, przeznaczając na nią tylko wygospodarowaną część zasobów firmy, w ten sposób minimalizując wszelkie zagrożenia.

A kto może skorzystać z programu?

Kryteria udziału w Innovation Coach są bardzo proste, wystarczy nie mieć doświad-

By stać się innowacyjnym przedsiębiorstwem wystarczy wdrożyć w firmie nowe, niewielkie rozwiązanie, które może stanowić rozwinięcie dotychczasowej działalności przedsiębiorstwa

czenia w realizacji projektów B+R i aplikowaniu o nie, prowadzić działalność gospodarczą w Polsce i planować rozpoczęcie prac badawczo-rozwojowych. Nie ma żad-

nych ograniczeń jeśli chodzi o wielkość przedsiębiorstwa, obroty czy inne kryteria.

Biorąc pod uwagę praktykę, najczęściej z programu korzystają firmy, które już funkcjonują na rynku ponad 3 lata, czyli są to dojrzałe przedsiębiorstwa znające swoją pozycję w rynku. Po takim czasie poszukują one kolejnego kroku do rozwoju, ale brakuje im wiedzy lub pomysłu w tym zakresie. Dla takich firm powstał nasz projekt. Chcemy, aby wielu polskich przedsiębiorców stworzyło z nami swoją pierwszą innowację. Zaobserwowałam, że duże firmy często sądzą, że projekt jest skierowany do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, a tak nie jest i z powodzeniem doradzamy też większym firmom.

Załóżmy, że chcę zacząć rozwijać innowacje w mojej firmie i jestem zainteresowany udziałem w Innovation Coach. Od czego zaczniemy?

Pierwszym krokiem, jaki musi podjąć przedsiębiorca, aby wdrożyć swoją pierwszą innowację, jest rozpoznanie własnego potencjału, przyszłego miejsca na rynku, celów biznesowych i grup docelowych odbiorców nowego rozwiązania. Bez tego nie można mówić o skutecznym wejściu na rynek z nowym produktem lub usługą.

Podczas pierwszego etapu współpracy z przedsiębiorcami analizujemy profil działalności firmy, pytamy jakie wyznaczyła sobie cele strategiczne do realizacji na przyszłość, jakie obecnie zajmuje miejsce w rynku i jak sobie radzi z konkurencją. Na tej podstawie mamy obraz, jakim potencjałem aktualnie dysponuje firma. Następnie określamy jej przyszłe cele i potrzeby potencjalnych odbiorców, szacujemy wielkość rynku, w tym konkurencję. Oceniamy niezbędne do realizacji innowacyjnego przedsięwzięcia zasoby materialne, finansowe i ludzkie oraz proponujemy podjęcie współpracy z jednostkami naukowo-badawczymi i określamy jej zakres. Podejmujemy też temat możliwych form ochrony własności intelektualnej i wskazujemy, jakie pozwolenia lub licencje należy zdobyć, aby skutecznie wdrożyć rozwiązanie na rynek. Ostatnim etapem jest omówienie różnych sposobów i możliwości uzyskania dofinansowania na nową inwestycję. W efekcie firma dostaje od nas gotowy plan działania, który może zacząć wprowadzać w życie.

Proszę powiedzieć, jakie są dotychczasowe efekty działania projektu?

Dotychczas w ramach usługi Innovation Coach zidentyfikowano szereg pomysłów, które mają szanse stać się innowacjami napędzającymi rozwój firm. Oto kilka przykładów: przezroczyste panele akustyczne, które mogą zmienić realia projektowania w zakresie przegród akustycznych; opakowania biodegradowalne czy opako-

wania wykorzystujące kleje ekologiczne będące odpowiedzią na proekologiczne zapotrzebowania rynku; modyfikacje konstrukcji maszyn do przemysłowego obierania warzyw stanowiące udoskonalenie dotychczas produkowanych maszyn; innowacyjne zastosowanie krioterapii czy spersonalizowane wkładki medyczne w obszarze prozdrowotnym; nowoczesne systemy odpylające; opracowanie nowej usługi utylizacji paneli fotowoltaicznych; opracowanie sposobu zagospodarowania osadów ściekowych wraz z wykorzystaniem OZE.

Branża tworzyw sztucznych, której dedykowane jest czasopismo „Plast Echo”, jest sektorem o wysokim stopniu innowacyjności. Czy jego przedstawiciele również mogą uczestniczyć w projekcie?

Tak, oczywiście wciąż wdrażane są nowe technologie w branży tworzyw sztucznych. Jest to ogromny rynek i ma duży potencjał na przyszłość. Jednak obecnie przedsiębiorcy najchętniej chcą się rozwijać w kierunku produkcji innowacyjnych biotworzyw, które znajdują szereg zastosowań w różnych dziedzinach życia i gospodarki. Są to najczęściej przedsiębiorcy, którzy działają już od jakiegoś czasu na rynku w branży tworzyw sztucznych i widząc trendy rynkowe, chcą część swojej działalności skierować na produkcję biotworzyw.

Czy w każdej dziedzinie można wypracować innowację?

Moim zdaniem w każdej dziedzinie jest potencjał do rozwoju firmy w kierunku innowacyjnym. Są oczywiście branże, w których dzisiaj ten potencjał może być większy niż w innych, jednak rynek stale ewoluuje. Wystarczy tylko obserwować trendy na rynku, aby rozpoznać potrzeby klientów, które możemy zaspokoić, wprowadzając nowe rozwiązania. Zatem nie należy się nigdy zniechęcać, tylko zawsze gdy nadarza się okazja powinno się podejmować wyzwanie, jakim jest otwarcie firmy na nowe, innowacyjne rozwiązania.

•

Rozmawiał: Jacek Leszczyński

POLSKA GOSPODARKA JEST CYRKULARNA W 10 PROCENTACH

Luka w cyrkularności polskiej gospodarki wynosi 89,8%, co oznacza że tylko 10,2% materiałów i surowców jest w naszym kraju ponownie wykorzystywanych. Dla porównania, biorąc pod uwagę gospodarkę światową, współczynniki te wynoszą odpowiednio 91,4% i 8,6%

– W tej chwili 1 z 10 kilogramów odpadów potrafimy już zwrócić z powrotem do obiegu. Jednak dla Polski niezwykle ważne jest to, żeby jak najszybciej zwiększać udział tzw. współczynnika cyrkularności w szeroko rozumianej gospodarce – podkreśla Robert Chciuk, pełnomocnik ds. GOZ w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Jak pokazuje nowo opublikowany raport „Circular Restart! Polish Circularity Gap Report”, zwiększenie tego współczynnika i wdrożenie w Polsce zasad gospodarki cyrkularnej może się przełożyć na szereg korzyści środowiskowych, społecznych i gospodarczych. Wciąż jednak brakuje odpowiednich

rozwiązań legislacyjnych i podatkowych, które by temu sprzyjały.

Polska zużywa łącznie aż 13,8 tony surowców na osobę rocznie. To wynik porównywalny z innymi krajami Europy, ale wyższy niż światowa średnia, która wynosi 11,9 tony na osobę rocznie – co i tak znacznie przekracza możliwości regeneracyjne planety – pokazuje „Circular Restart! Polish Circularity Gap Report”, przygotowany przez Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO we współpracy z agencją strategiczną Natural State z Norwegii i holenderską organizacją

non-profit Circle Economy. Wynika z niego również, że spośród wszystkich materiałów i surowców wykorzystywanych w polskiej gospodarce – od rud metali i minerałów niemetalicznych, po biomasę i paliwa kopalne – tylko 10,2% ponownie trafia do obiegu. To oznacza, że luka w cyrkularności polskiej gospodarki wynosi aż 89,8%.

– Nie jest to zły wynik chociażby z punktu widzenia innych krajów Europy i świata, gdzie średni współczynnik cyrkularności wynosi w tej chwili 8,6% – zauważa Robert Chciuk, pełnomocnik ds. GOZ w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

– Wciąż jest jednak bardzo dużo do zrobienia, ponieważ musimy wypełnić 90-procentową lukę – dodaje dr Agnieszka Sznyk, prezes Instytutu INNOWO.

Co ciekawe, Polska i tak plasuje się znacznie lepiej niż np. Szwecja czy Norwegia, gdzie tzw. współczynnik cyrkularności wynosi odpowiednio 3,4 oraz 2,4%. Najlepszym wynikiem może się pochwalić Holandia (24,5%). Natomiast światowa gospodarka ogółem jest cyrkularna jedynie w 8,6%, co oznacza, że aż 91,4% wykorzystywanych w niej surowców i materiałów ma charakter jednorazowy i nie wraca do obiegu.

– W przyszłości obieg zamknięty będzie koniecznością, bo katalizatorem zmian jest sam rynek. Za nim podążają decyzje organów regulacyjnych. Instytucje finansowe i wszystkie inne podmioty też już rozumieją fakt, że za 10 lat najbardziej atrakcyjne będą modele oparte na zasadach zrównoważonego rozwoju, więc rynek będzie zmierzał w kierunku realizacji tych zasad – mówi Einar Kleppe Holthe z Natural State – Największym wyzwaniem jest jednak brak świadomości i stare, liniowe modele biznesowe, w które inwestowano od setek lat. Wpojono nam, że przedmioty się użytkuje i wyrzuca, a nie ponownie wprowadza do obiegu. To właśnie ten stary system, który wciąż pokutuje, stanowi największą przeszkodę.

Jak pokazuje „Circular Restart! Polish Circularity Gap Report”, w Polsce wdrożenie zasad gospodarki cyrkularnej może się przełożyć na szereg korzyści: począwszy od złagodzenia presji na środowisko naturalne, poprzez zapewnienie wysokiej jakości życia wszystkim mieszkańcom i ograniczenia wyczerpywania się zasobów, aż po większą odporność na przyszłe szoki gospodarcze, polityczne i społeczne oraz rozwój gospodarczy i nowe miejsca pracy.

– Jesteśmy na dobrej drodze, żeby zwiększyć współczynnik cyrkularności, ale przed nami jest jeszcze bardzo dużo pracy –mówi Robert Chciuk – Rząd prowadzi wie-

le działań, zarówno w sferze edukacyjnej, jak i legislacyjnej. W tej chwili wdrażamy 6 unijnych dyrektyw, które mają wspierać proces przechodzenia na gospodarkę cyrkularną. Procedujemy też 2 istotne w tym kontekście ustawy, dotyczące ograniczenia zużycia i produkcji opakowań z tworzyw sztucznych oraz wdrożenia systemu kaucyjnego. On jest aktualnie na etapie uzgodnień międzyresortowych oraz wprowadzenia pod obrady wspólnej komisji rządu i samorządów, po czym trafi na Radę Ministrów.

Eksperci wskazują, że w Polsce brakuje w tej chwili rozwiązań legislacyjnych, które sprzyjałyby rozwojowi gospodarki cyrkularnej. Stąd też konieczne jest jak najszybsze wdrożenie systemu kaucyjnego i rozszerzonej odpowiedzialności producentów (ROP), które pomogą w lepszym gospodarowaniu surowcami i odpadami.

– Zmiany legislacyjne są w Polsce niezbędne, żeby przyspieszyć transformację gospodarki w kierunku cyrkularnym – podkreśla Agnieszka Sznyk – Prawo, które możemy wprowadzić najszybciej i najłatwiej, to właśnie system kaucyjny, który pomoże nam odzyskiwać ze środowiska opakowania plastikowe i szklane, a także rozszerzona odpowiedzialność producentów, która w końcu nałoży na nich pewne obowiązki. Dzięki temu producenci zaczną zwracać dużo większą uwagę na to, co wprowadzają na rynek i do środowiska, wezmą odpowiedzialność za swój produkt w całym cyklu jego życia.

Prezes Instytutu INNOWO wskazuje, że potrzebne są również zmiany w systemie podatkowym, ponieważ ten obecnie obowiązujący wzmacnia liniowy model gospodarczy.

– W tej chwili surowce pierwotne są znacznie tańsze niż surowce pochodzące z recyklingu, z ponownego przetworzenia. Dlatego potrzebne jest przekształcenie całego systemu fiskalnego tak, żeby wspierał on rozwiązania promujące surowce wtórne – mówi dr Agnieszka Sznyk – Zmienić

powinno się również opodatkowanie pracy ludzkiej, ponieważ w tej chwili nieopłacalne jest np. naprawianie różnych urządzeń. Znacznie łatwiej i taniej jest wyprodukować nowy przedmiot.

Jak zauważa Einar Kleppe Holthe z norweskiej agencji Natural State, we wdrażaniu gospodarki cyrkularnej bardzo ważną rolę odgrywają również zamówienia publiczne, poprzez które rząd i samorządy mogą promować zielone, zrównoważone inwestycje.

– Przed organami regulacyjnymi stoi wielka szansa, o ile zaczną korzystać z zielonych systemów zamówień publicznych, zwracać w nich uwagę na wartość gospodarki cyrkularnej – stwierdza Einar Kleppe Holthe.

W raporcie „Circular Restart!” eksperci wskazali w sumie 6 scenariuszy, których realizacja pozwoliłaby domknąć 90-procentową lukę w cyrkularności polskiej gospodarki i uzyskać dodatkowe korzyści, jak m.in. zwiększona odporność łańcucha dostaw na szoki i mniej zanieczyszczone miasta.

– Zaprezentowaliśmy scenariusze dotyczące różnych sektorów gospodarki, takich jak np. sektor budowlany, energetyczny, żywnościowy czy transportowy. To są te obszary, w których zmiana może nastąpić najszybciej i najłatwiej. I jeżeli wprowadzimy w nich odpowiednie rozwiązania, wówczas możemy zmniejszyć nasze zużycie materiałów i ślad środowiskowy o 40%, jednocześnie podnosząc tzw. wskaźnik cyrkularności nawet dwukrotnie – mówi dr Agnieszka Sznyk.

Z analizy wynika, że stosunkowo najwięcej korzyści przyniesie w Polsce wdrożenie cyrkularnego budownictwa. Odpady budowlane i rozbiórkowe mogą być ponownie wykorzystywane jako nowy materiał budowlany, a nie tylko w celu zasypywania wyrobisk, jak ma to miejsce w tej chwili. W przypadku nowych inwestycji takie surowce wtórne powinny wręcz mieć pierwszeństwo przed materiałami pierwotnymi.

Co więcej, rozszerzenie działalności branży o rozbiórkę i odzyskiwanie odpadów budowlanych mogłoby też przyczynić się do powstania nowych miejsc pracy w wymiarze lokalnym.

Ważny jest również dobór materiałów, ponieważ emisje zawarte w konstrukcjach drewnianych są nawet o 42% niższe niż ich odpowiedniki betonowe, podczas gdy zastąpienie betonu drewnem klejonym krzyżowo może przynieść redukcję nawet o 60% na poziomie pojedynczego budynku. Użycie tego typu materiałów może też zastąpić stal, czyli jeden z najczęściej wykorzystywanych materiałów budowlanych, który pochodzi głównie z importu.

Kolejnym proponowanym działaniem jest modernizacja istniejących zasobów budowlanych, ponieważ duża ich część wciąż nie spełnia wymogów efektywności

energetycznej. Ogółem, według wyliczeń ekspertów, te inwestycje w cyrkularne budownictwo w sumie mogą zmniejszyć ślad materiałowy Polski o ponad 26%. Redukcja śladu węglowego byłaby jeszcze wyższa i wynosiłaby aż 36%, zaś współczynnik cyrkularności polskiej gospodarki wzrósłby o 3,1 punktu procentowego.

– Można zidentyfikować kilkadziesiąt działań, które trzeba podjąć, żeby ten współczynnik był wyższy – stwierdza Robert Chciuk – Podstawowym jest jednak przestawienie społeczeństwa z obiegu linearnego – czyli wyprodukować, kupić, zutylizować – na zupełnie inny model, w którym przedsiębiorstwa już na etapie projektowania i produkcji będą zakładać powtórne użycie swoich wyrobów.

Jak pokazuje raport „Circular Restart!”, w Polsce jedną z głównych barier wciąż

jest jednak zbyt niska świadomość znaczenia gospodarki cyrkularnej i jej głównych założeń. Dlatego potrzebna jest edukacja – zarówno decydentów, biznesu, małych i średnich przedsiębiorców, jak i społeczeństwa. Jednak – jak wskazuje prezes Instytutu INNOWO Agnieszka Sznyk – wśród polskich konsumentów ta świadomość prośrodowiskowa i tak jest z każdym rokiem coraz wyższa. Ubiegłoroczny raport „Gospodarka obiegu zamkniętego – co na to konsument?”, przygotowany m.in. przez INNOWO, Ikeę, ING Bank Śląski i Polish Circular Hotspot, pokazał że 45% Polaków deklaruje postawy zgodne z koncepcją gospodarki cyrkularnej i tylko 30% twierdzi, że chce beztrosko korzystać z dóbr bez żadnych ograniczeń.

– Konsumenci w Polsce stają się coraz bardziej świadomi, widać coraz większą potrzebę wprowadzenia rozwiązań właśnie z obszaru gospodarki cyrkularnej. Badania pokazują np., że chętnie naprawialiby różne przedmioty, ale niestety nie mają do tego wystarczającej infrastruktury. Z drugiej strony widać też np. zmianę nawyków żywnościowych. Jemy coraz mniej mięsa, w Polsce pojawia się coraz więcej restauracji wegańskich i wegetariańskich. To też jest kierunek zamykania obiegu, widać tę chęć i gotowość w społeczeństwie – mówi Agnieszka Sznyk.

– Polska dysponuje ogromnym potencjałem w zakresie zastosowania zasad gospodarki obiegu zamkniętego. Jeśli przejmie inicjatywę i wykorzysta ten nowy rynek, w którym ludzie są świadomi i pytają o to, skąd pochodzi produkt i jak jest produkowany, jeśli stanie się producentem respektującym zasady zrównoważonego rozwoju, kojarzonym z jakością, a nie ilością produktów trafiających na europejski rynek, i wdroży zasady gospodarki o obiegu zamkniętym, to będzie mogła wykorzystać olbrzymią szansę biznesową sprzyjającą jeszcze szybszemu rozwojowi całego kraju. Myślę, że potencjał ku temu ma niesamowity – dodaje Einar Kleppe Holthe. •

Źródło: newseria.pl

CERESANA ANALIZUJE GLOBALNY RYNEK BIOTWORZYW

Według najnowszej edycji raportu Ceresana na temat biotworzyw, światowy rynek „zielonych” polimerów będzie nadal dynamicznie się rozwijał: analitycy spodziewają się, że do 2031 r. sprzedaż biopolimerów wzrośnie do około 9,7 mld dolarów.

Ochrona klimatu, uniezależnienie się od ropy naftowej i gazu ziemnego, produkty przyjazne środowisku i nowe możliwości dla sektora rolniczego – wszystko to powoduje, że z biopolimerami wiązane są wielkie nadzieje. Niemniej jednak, również wokół tych materiałów panuje duże zamieszanie, ponieważ obecnie brakuje zarówno ogólnie uznanej definicji pojęcia biopolimerów, jak i ich jednolitego oznakowania.

W swoim badaniu Ceresana przygląda się dwóm grupom materiałów, które często bywają ze sobą zbieżne, ale nie zawsze są identyczne: to z jednej strony tworzywa biodegradowalne, które mogą być rozkładane przez mikroorganizmy w środowisku naturalnym lub przynajmniej kompostowane w zakładach przemysłowych; z drugiej zaś tworzywa produkowane z surowców odnawialnych.

Niektóre biopolimery spełniają oba te warunki. Polihydroksyalkanian (PHA) z cukru i skrobia termoplastyczna (TPS) są zarówno biopochodne, jak i biodegradowalne. Istnieją jednak również tworzywa sztuczne produkowane z surowców organicznych, które nie nadają się do kompostowania, jak np. PEF, czyli poli(2,5-furanodikarboksylan etylenu) lub biopolietylen na bazie trzciny cukrowej. Z kolei niektóre tworzywa sztuczne produkowane z ropy naftowej lub gazu ziemnego mogą być biodegradowalne – np. PCL, PBAT czy PBS.

I ZIELONE POLIMERY DLA GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM

Tworzywa sztuczne i opakowania odgrywają ważną rolę w „Planie działań na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym” opublikowanym przez Unię Europejską w ramach „Zielonego Ładu”, którego celem jest skierowanie UE na drogę transformacji ekologicznej, a ostatecznie – osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.

Komisja Europejska pracuje nad nowymi ramami politycznymi dotyczącymi tworzyw biopochodnych, biodegradowalnych i kompostowalnych. Powinny one jasno określać, co rozumie się przez pojęcie biotworzyw i jak należy je utylizować. Projekt komplikuje fakt, że do tworzyw kopalnych coraz częściej dodawane są również komponenty z biomasy, aby zmniejszyć ich ślad węglowy. Dotychczas nie określono, przy jakim udziale surowców odnawialnych mieszanka polimerowa może być traktowana i sprzedawana jako biopolimer. Kontrowersyjne są również tworzywa sztuczne otrzymywane przy pomocy organizmów genetycznie modyfikowanych. W każdym razie Komisja Europejska chce uniknąć greenwashingu: jej zdaniem biotworzywa powinny być stosowane tylko wtedy, gdy oferują „rzeczywiste korzyści ekologiczne” w porównaniu z tworzywami kopalnymi i nie stanowią konkurencji dla np. produkcji żywności.

I NAJWYŻSZA STOPA WZROSTU DLA PLA I SKROBI

W 2021 r. udział takich tworzyw biodegradowalnych jak polilaktyd (PLA) i polimery wytwarzane ze skrobi kształtował się na po-

ziomie 65% całego rynku biotworzyw. Dla tej grupy produktów Ceresana przewiduje dalszy wzrost wolumenu o około 10,4% rocznie do 2031 r. W przypadku tworzyw, które nie ulegają biodegradacji, takich jak polietylen, PET czy PA, wzrost ma być niższy i wynosić 7,5% rocznie. Najnowszy raport rynkowy Ceresana analizuje, jak rozwija się wykorzystanie biotworzyw na poszczególnych rynkach zbytu. Najważniejszym obszarem zastosowań w 2021 r. był przemysł opakowaniowy: gdzie zostało przetworzonych 58% wszystkich biopolimerów. Ceresana spodziewa się największego wzrostu w segmencie „toreb i worków”.

I AKTUALNE DANE RYNKOWE DOTYCZĄCE BIOTWORZYW

Rozdział 1 nowego opracowania Ceresany zawiera kompleksową analizę globalnego rynku „zielonych polimerów” wraz z prognozami do 2031 r.: rozwój popytu, przychodów i produkcji przedstawiono dla każdego regionu.

W rozdziale 2, 8 najważniejszych rynków sprzedaży biopolimerów jest rozpatrywanych indywidualnie: Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Hiszpania, USA, Chiny i Japonia. W każdym przypadku prezentowane są: popyt i przychody, popyt dla każdego obszaru zastosowań oraz typ produktu.

Rozdział 3 zawiera przydatne profile firmowe głównych producentów biotworzyw, wyraźnie uporządkowane według danych kontaktowych, przychodów, zysków, zakresu produktów, zakładów produkcyjnych i krótkiej informacji. Szczegółowe profile zostały dostarczone przez 105 producentów.

WYROBY GUMOWO-METALOWE. ŁĄCZENIE GUMY Z METALAMI

Artykuły gumowo-metalowe są powszechnie wykorzystywane w rozmaitych zastosowaniach przemysłowych. Aby optymalnie spełniały swoją rolę, muszą być projektowane z zachowaniem dbałości o szczegóły – przekłada się to bowiem bezpośrednio na ich końcową trwałość i wytrzymałość

DR KAROL NICIŃSKI

Centralny Ośrodek

Badawczo-Rozwojowy

Przemysłu Poligraficznego

Techniczne wyroby gumowo-metalowe są w wielu przypadkach kluczowe dla właściwego funkcjonowania maszyn i urządzeń. Nie obędzie się bez nich przemysł motoryzacyjny, lotniczy, maszynowy czy wydobywczy. Można wymienić wśród nich chociażby pierścienie uszczelniające wałki obrotowe, wibroizolatory oraz łączniki sprężyste przenoszące różne rodzaje obciążeń (stosowane również w budownictwie i konstrukcjach mostów).

Połączenie uzyskiwane pomiędzy gumą a metalem musi charakteryzować się odpowiednią trwałością i wytrzymałością, aby przetrwać okres eksploatacji elastycznej części wyrobu. Dlatego należy skrupulatnie zaprojektować cały detal, jak i element metalowy, aby uniknąć nadmiernych naprężeń miejscowych. Warto mieć na uwadze, że w tego typu wyrobach zawsze będą występowały naprężenia, spowodowane chociażby skurczem gumy podczas chłodzenia po procesie wulkanizacji w wysokiej temperaturze. Skurcz technologiczny elementu gumowego będzie różny, w zależności od rodzaju używanego kauczuku, twardości mieszanki czy stopnia jej wypełnienia. Z tego powodu zmieniać się będzie też stosunek współczynników rozszerzalności cieplnej gumy i metalu.

Niezwykle istotne dla trwałości podzespołów gumowo-metalowych jest środowisko, w którym będą one pracować. Wulkanizaty charakteryzują się bowiem zróżnicowaną odpornością na działanie olejów i smarów, czy też różnorakich związków chemicznych, w zależności od zastosowanego kauczuku. Substancje chemiczne przenikające przez gumę mogą osłabić integralność warstwy wiążącej ją z metalową powierzchnią i doprowadzić do uszkodzenia detalu. Poważnym problemem może być korozja elementów metalowych związana z pracą w środowisku agresywnym, jak również wynikająca z niewłaściwego przygotowania ich powierzchni do połączenia z gumą.

Gumę z metalami możemy łączyć „na zimno” lub „na gorąco”. Metoda „na zimno” do-

tyczy gumy zwulkanizowanej i obejmuje zastosowanie klejów chloroprenowych, epoksydowych lub cyjanoakrylowych. Na rynku dostępne są też wyroby (np. tulejowe elementy sprężyste typu silentblock), w których połączenie utrzymywane jest również wskutek naprężeń wstępnych ściskających i siły tarcia między tymi materiałami. Zazwyczaj jednak stabilne wiązanie między metalem a gumą uzyskuje się w podwyższonej temperaturze, w procesie wulkanizacji.

Historycznie ujmując, najstarsza metoda łączenia gumy z metalem „na gorąco” obejmowała wykorzystanie ebonitu (twardego materiału wytwarzanego metodą wulkanizacji siarkowej, zawierającego ok. 30% siarki). Mieszanek i klejów ebonitowych używa się jeszcze do zabezpieczania urządzeń i konstrukcji przemysłowych przed korozją i działaniem czynników chemicznych.

W połowie XIX w. odkryto, być może przypadkowo, że w trakcie wulkanizacji kauczuk naturalny wiąże się z mosiądzem. Ta metoda łączenia gumy z metalami stosowana jest do dziś. Stosuje się ją w celu zwiększenia przyczepności między stalowymi kordami wzmacniającymi a gumą w oponach radialnych. Najczęściej powleka się stal warstwą mosiądzu o nominalnej zawartości 70% miedzi. Podczas procesu wulkanizacji gumy powstaje silne wiązanie między powierzchnią mosiądzu a gumą. Spoiwo to jest bardzo trwałe, odporne na wysoką temperaturę i obciążenia dynamiczne. Inne sposoby łączenia obejmowały stosowanie klejów chlorokauczukowych, poliizocjanianów oraz żywic syntetycznych.

Przełom nastąpił w połowie lat 50. XX w., kiedy to w laboratoriach firmy Hugson Chemicals (przekształconej później w Oddział Produktów Chemicznych amerykańskiej firmy Lord Corporation) wynaleziono preparat Chemlok 220 – pierwszy z nowoczesnych, odpornych na wilgoć, środków wiążących. Trafił on na rynek Stanów Zjednoczonych w 1956 r., a na europejski w 1959 r., gdzie był sprzedawany i pro-

dukowany przez firmę Henkel pod nazwą „Chemosil”.

Aż do wczesnych lat 90. kleje tego typu były opracowywane prawie wyłącznie na bazie rozpuszczalników organicznych –metanolu, metyloetyloketonu, octanu etylu. Ze względu na konieczność ograniczenia emisji lotnych związków organicznych (VOC) komercjalizowana jest coraz większa liczba produktów wodorozcieńczalnych.

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele nowych spoiw zaprojektowanych do łączenia z metalami całej gamy kauczuków syntetycznych dostępnych do zastosowań dynamicznych. Znajdują się wśród nich systemy jedno- i dwuwarstwowe. Systemy dwuwarstwowe wymagają nałożenia na metal warstwy środka zwiększającego przyczepność (podkładu, primera), a po jej wyschnięciu warstwy właściwego kleju. Następujące firmy dostarczają podkłady i kleje ogólnego przeznaczenia:

• LORD Corporation: Chemlok, Chemosil, Parlok

• DuPont: Megum/Thixon

• H.B. Fuller: Cilbond

• Toyokagaku Kenkyusho Co., Ltd., CHEM TECH Korea Co., Ltd.: Metaloc

• Proquitec: Adetec

Wymienione wyżej środki służące do łączenia gumy z metalem są złożonymi produktami o zastrzeżonym składzie. Zawierają zwykle mieszaninę polimerów, żywic, utwardzaczy, pigmentów, wypełniaczy i innych składników, np. inhibitorów korozji lub stabilizatorów lepkości.

Środki podkładowe, zwiększające przyczepność, zawierają żywice organiczne oraz związki kompleksowe, które reagują z większością powierzchni metalowych (stalą, aluminium, miedzią, mosiądzem) podczas procesu wulkanizacji, tworząc chemiczne wiązania z metalem. Zawierają również polimery, które pozwalają na lepsze „zakotwiczenie” warstwy właściwego kleju wskutek dyfuzji.

W warstwie kleju znajdują się związki wielkocząsteczkowe, które są kompatybilne tak ze składnikami podkładu, jak i mieszanki kauczukowej. W przypadku podkładów i klejów często stosuje się chlorowcowane polimery lub żywice, gdyż skutecznie zwilżają one powierzchnię metali. Z drugiej strony, ich organiczny charakter sprzyja łączeniu z gumą. Ponadto stanowią one skuteczną barierę dla chemikaliów, które mogą osłabić spoinę. Klej zawiera także wielofunkcyjne środki sieciujące, które reagują zarówno z mieszanką kauczuko-

klejowego

wą, jak i polimerami zawartymi w kleju i podkładzie.

Układy dwuskładnikowe zaprojektowane są tak, że stopniowo zmniejszają się moduły odkształcalności liniowej poszczególnych warstw od metalu do gumy. Otrzymuje się w ten sposób gradient sztywności w poprzek spoiny, co poprawia jej wytrzymałość.

Aby uzyskać solidne, dobre jakościowo połączenie gumy z metalem należy zadbać o czystość łączonych powierzchni, właściwie dobrać skład mieszanki kauczukowej i dopasować do niej odpowiedni klej.

Elementy metalowe przed łączeniem z gumą trzeba w pierwszej kolejności oczyścić ze środków zabezpieczających, bądź smarów i olejów procesowych. Tradycyjnie operację odtłuszczania prowadzi się w oparach chlorowanego rozpuszczalnika,

takiego jak trichloroetylen, tetrachloroetylen lub 1,1,1-trichloroetan, w specjalnych komorach. Stosowany zmywacz musi mieć neutralne pH (może się ono zmieniać w procesie jego odzysku poprzez redestylację). Kwaśne środowisko może przyczynić się do uszkodzenia powierzchni i zapoczątkować późniejszą korozję powierzchniową elementów wzmacniających w gotowym wyrobie. Części metalowe muszą pozostawać w oparach rozpuszczalnika do czasu, gdy metal osiągnie temperaturę oparów i ustanie kondensacja. W takich warunkach proces odtłuszczania jest najbardziej efektywny. Zanurzanie elementów metalowych w środku odtłuszczającym nie jest zalecane. Zazwyczaj na powierzchni cieczy tworzy się warstwa zanieczyszczeń, które osiadają na „oczyszczonej” powierzchni detali w momencie ich wyjmowania. Alternatywną metodą usuwania olejów i smarów z powierzchni metali jest zastosowanie kąpieli lub opryskiwania roztworami alkalicznymi.

Uwzględniając problemy związane z ochroną środowiska stosuje się również alternatywne sposoby usuwania zanieczyszczeń z powierzchni metalowych z wykorzystaniem wodnych roztworów detergentów i urządzeń ultradźwiękowych. Tego typu rozwiązania wymagają jednak skutecznego osuszenia metali, starannego dobór detergentu (by jego pozostałości nie osłabiały spoiny klejowej) oraz kontroli jakości wody używanej w procesie końcowego mycia (aby zapobiec osadzaniu się jakichkolwiek soli lub jonów metali).

Po odtłuszczeniu, powierzchnie metalowe w miejscu łączenia z gumą należy oczyścić z warstwy tlenków i rdzy w procesach mechanicznych lub chemicznych. Procesy te służą również zwiększeniu powierzchni i profilu podłoża.

Procesy mechaniczne obejmują obróbkę skrawaniem, szlifowanie i czyszczenie strumieniowo-cierne. Zwykłym medium stosowanym w przypadku podłoży stalowych są ścierniwa zgodne z normą PN-EN ISO 11124-4:2018-10. Można również wykorzystywać śrut z metali nieżelaznych oraz piasek kwarcowy i karborund. Elementy poddane obróbce mechanicznej powinny być ponownie odtłuszczone.

Nieutlenioną powierzchnię metalu należy zabezpieczyć przed ponowną pasywacją poprzez naniesienie środka podkładowego lub właściwego środka łączącego. Należy przestrzegać następujących reżimów czasowych: stal – max. 8 godzin; aluminium – max. 2–3 godziny; stal szlachetna, mosiądz – max. 30 minut.

Im krótszy jest czas między obróbką strumieniowo-cierną a naniesieniem środka łączącego, tym mniejsze niebezpieczeństwo związane z powstawaniem błędów połączenia.

Procesy chemicznej obróbki powierzchni stali obejmują wytrawianie powierzchni kwasem, a następnie fosforanowanie, jak również obróbkę galwaniczną – powłoki cynkowe, cynkowo-żelazowe i cynkowo-ni-

klowe. Aluminium jest zazwyczaj anodowane elektrolitycznie w obecności kwasu siarkowego, chromowego lub fosforowego. Uzyskuje się w ten sposób twardą, odporną warstwę tlenku, która zwykle tworzy dobre połączenia z obecnie stosowanymi systemami wiążącymi.

Na przygotowaną powierzchnię metalu kleje rozpuszczalnikowe można nakładać pędzlem, wałkiem lub natryskowo. Elementy metalowe można również zanurzyć w preparacie. Ogólne zalecenia dotyczące grubości suchej warstwy nanoszonego środka łączącego są następujące:

• dla podkładu: od 5,1 do 12,7 µm

• dla środka łączącego (kleju): od 12,7 do 25,4 µm

• dla kleju stosowanego do połączenia zwulkanizowanego elementu gumowego z metalem: od 20,3 do 33,0 µm.

Dobór systemu klejącego uzależniony jest od rodzaju zastosowanego elastomeru. Mieszanki kauczuków o wyższej polarno-

ści (kauczuki nitrylowe, chloropren) lepiej łączą się z metalami niż mieszanki kauczuków niepolarnych oraz o mniejszej ilości wiązań nienasyconych. Dlatego warto kierować się zaleceniami producentów klejów.

Na jakość i wytrzymałość połączenia z metalem, oprócz kauczuku, wpływają także pozostałe składniki mieszanki. Ważne są chociażby ilości i rodzaje zastosowanych napełniaczy. Przykładowo: z metalami lepiej łączą się mieszanki zawierające powyżej 40 phr sadzy (ważny będzie również jej rodzaj); adhezję poprawi też wprowadzenie do mieszanki glinokrzemianów i krzemionki. Łatwiej łączą się z metalami mieszanki zawierające siarkowy zespół wulkanizacyjny. Należy także zwrócić uwagę na obecność w mieszance olejów i substancji ochronnych (wosków, antyozonantów, przeciwutleniaczy) pod kątem ich kompatybilności z matrycą polimerową. Preferowana jest jak najmniejsza ilość tych związków w mieszance, niezbędna do uzyskania zadowalającej wydajności produkcji i jakości wytwarzanych części bez

powodowania wykwitów na powierzchni gumy.

W przetwórstwie mieszanek kauczukowych szerokie zastosowanie znalazły sole kobaltu, niklu i cynku (zwłaszcza naftenian kobaltu) w połączeniu z reaktywnymi żywicami. Związki te poprawiają adhezję mieszanek do metali (ocynkowanych, mosiądzowanych).

W przypadku mieszanek wulkanizowanych nadtlenkowo można stosować metaliczne pochodne kwasu akrylowego (diakrylan i dimetakrylan cynku). Optymalna ilość mieści się w granicach 8–10 cz. wag. (jeśli chodzi o stal, jest to ok. 20 cz. wag.). Związki te pełnią rolę promotorów adhezji, jak również funkcję koagentów wulkanizacji.

Części gumowo-metalowe są zwykle wytwarzane w procesie formowania tłocznego, przetłocznego lub wtryskowego. Wyroby wielkogabarytowe można wulkanizować w autoklawie. Najlepsze i najbardziej pewne połączenia uzyskuje się w przypadku świeżo walcowanych (odświeżonych) mieszanek kauczukowych. Jeśli mieszanka do łączenia jest dostarczana przez kooperanta czy poddostawcę, warto o tym pamiętać.

Właściwe przeprowadzenie wulkanizacji ma kluczowe znaczenie dla uzyskania wysokiej jakości połączenia między gumą a metalem. Czy coś może pójść nie tak? Oczywiście. Dlatego w najbliższym czasie postaram się wrócić do tematu łączenia gumy z metalami i przybliżyć możliwe problemy technologiczne oraz metody badań wytrzymałościowych. •

Źródła

Adhesion Science – Rubber-to-Metal Bonding, https://www.lord. com [dostęp: 12.11.2022 r.]

Chandrasekaran Ch., Anticorrosive Rubber Lining. A Practical Guide for Plastics Engineers, 2017, William Andrew Elsevier Inc., ISBN 978-0-323-44371-5

Vanooij W., Harakuni P., Buytaert G., Adhesion of Steel Tire Cord to Rubber, Rub. Chem. Technol., 82, 2009, 315–339

Crowther B. (Ed.), The Handbook of Rubber Bonding (revised Edition), Shawbury 2003, Rapra Technology Ltd., ISBN: 1-85957-394-0

https://dekalbmetal.com/capabilities/rubber-to-metal-bonding/, [dostęp: 12.11.2022]

NBR CR SBR NR IIR EPDM

przyczepnośćdometalu

I NAPOJE ROŚLINNE OD SANTE W NOWYCH OPAKOWANIACH

Firma Sante wprowadziła napoje roślinne z serii Lovege w opakowaniach Tetra Pak o pojemności 330 mililitrów, obok wcześniej dostępnych 1000 mililitrów. To ważny krok w kierunku tworzenia zrównoważonych rozwiązań dla konsumentów – w zależności od potrzeb klienci mogą wybrać pojemność i zużyć produkt w całości. Zapobiega to marnowaniu żywności. Samo opakowanie składa się w większości z surowców roślinnych i nadaje się do recyklingu.

Trendy prośrodowiskowe, a także dopasowanie wielkości produktu do oczekiwań konsumentów, przyczyniły się do wprowadzenia dobrze znanego produktu Lovege marki Sante w mniejszej, poręcznej pojemności. Opakowanie Tetra Prisma Aseptic 330 Square z nakrętką DreamCap 26 w 76% powstaje z surowców roślinnych. Zamknięcie wyprodukowane jest z polimerów z trzciny cukrowej. Dzięki zastosowaniu tych materiałów produkt zostawia o 21% niższy ślad węglowy, co potwierdza certyfikat Carbon Trust. – Niezmiennie współpracujemy z naszymi partnerami, aby wdrażać innowacyjne i prośrodowiskowe rozwiązania. Zrównoważony rozwój w branży przetwórstwa i pakowania żywności jest niezwykle ważny: z jednej strony opakowanie zapewnia bezpieczeństwo produktu znajdującego się wewnątrz, z drugiej zaś strony powinno mieć jak najmniejszy wpływ na środowisko. I do tego dążymy wspólnie z naszymi partnerami – aby móc ostatecznie stworzyć

najbardziej zrównoważone środowiskowo opakowanie na świecie – podkreśla Lyndsey Loyden-Edwards, dyrektor generalna Tetra Pak na Europę Wschodnią. – Dla nas ważne jest, aby opakowania, w których oferujemy nasze napoje roślinne Lovege, działały jak najbardziej w obiegu zamkniętym, czyli aby były w pełni przetwarzalne i powstawały z materiałów ulegających biodegradacji lub nadających się do ponownego przetworzenia, ponadto aby przy ich produkcji zbliżać się do zerowego śladu węglowego – podsumowuje Katarzyna Rylska, Category Marketing Manager w Sante.

Naukowcy z University of Illinois Urbana-Champaign, University of California, Santa Barbara i Dow opracowali nową technikę upcyklingu wykorzystującą serię sprzężonych reakcji katalitycznych, dzięki której polietylen jest przekształcany w propylen, a następnie w polipropylen. Proces ten może pomóc zmniejszyć stopień zanieczyszczenia środowiska tworzywami sztucznymi, poprzez znaczną redukcję emisji gazów cieplarnianych.

Organizacje Surfrider Foundation Europe, Zero Waste France i ClientEarth wystosowały listy do 9 firm – m.in. Nestlé France, Danone, McDonald’s France, Auchan, Carrefour czy Lactalis – w których zwrócono uwagę na nieodpowiedni sposób zajmowania się przez te koncerny ryzykiem związanym z zanieczyszczeniem plastikiem, które generują. Firmy zostały wezwane do wypełnienia swoich prawnych zobowiązań oraz udzielenia stosownej odpowiedzi.

Badacze z Osaka Metropolitan University opracowali innowacyjną technologię sztucznej fotosyntezy, która pozwala na produkcję biodegradowalnych tworzyw sztucznych z acetonu i CO2. Dzięki niej zespół kierowany przez prof. Yutakę Amao zsyntetyzował 3-hydroksymaślan, surowiec wykorzystywany do wytwarzania poli-3-hydroksymaślanu (PHB) – wytrzymałego i nierozpuszczalnego w wodzie poliestru używanego do produkcji opakowań.

Saudi British Bank (SBB) zaczął oferować swoim klientom ekologiczne karty wykonane w 85% z plastiku pochodzącego z recyklingu. Inicjatywa ta, będąca częścią ogólnych wysiłków podejmowanych przez bank w zakresie wspierania zrównoważonej gospodarki i spełniania globalnych standardów ochrony środowiska, może pomóc zredukować ilość generowanych odpadów z tworzyw sztucznych o wiele ton, a także obniżyć emisję CO2

I BOŚNIACCY EKOLODZY WALCZĄ Z ODPADAMI

I PRZYRZĄDY POMIAROWE Z BIOTWORZYWA

aby poddać je recyklingowi w Sarajewie – w Mostarze nie ma bowiem miejsca, w którym proces ten byłby możliwy do przeprowadzenia.

Oliver Arapović, przewodniczący stowarzyszenia, zwrócił uwagę społeczeństwa i krajowych instytucji na konieczność jak najszybszego wypracowania odpowiednich rozwiązań prawnych, które pomogą w zaradzeniu problemowi plastikowych odpadów zanieczyszczających środowisko. Jednocześnie potępił osoby nielegalnie wyrzucające odpady do rzek, prosząc miasto Mostar i inspekcję miejską o zintensyfikowanie działań przeciwko wandalom.

Źródło: sarajevotimes.com

Firmy Casella Waste Systems i TerraCycle uruchomiły w amerykańskim mieście Burlington program zbiórki surowców wtórnych, który dotyczy przedmiotów wykonanych w większości z plastiku, określanych jako „trudne do recyklingu”. Do tego grona można zaliczyć m.in. kapsułki do kawy, okulary, zabawki czy opakowania. Obecnie program jest w fazie pilotażowej, a zainteresowani mieszkańcy mogą się do niego zapisać poprzez stronę internetową.

Organizacja VeryNile zbudowała plastikową piramidę ważącą ponad 7,5 tony, aby zaprotestować przeciwko wyrzucaniu odpadów tworzywowych do Nilu. Do stworzenia konstrukcji wykorzystano ok. 250 tys. plastikowych butelek wydobytych z rzeki. Docelowo mają one zostać poddane recyklingowi i posłużyć do wyprodukowania nici dla przemysłu tekstylnego. Szacuje się, że każdego dnia do Nilu trafia 100 kilogramów odpadów z tworzyw sztucznych.

Zespół naukowców znany jako Nereid Biomaterials stworzył pierwszy pomiarowy instrument oceaniczny złożony z wydrukowanych w technologii 3D wewnętrznych części wykonanych z bioplastików. Przyrząd będzie replikowany i rozmieszczany w grupach, aby umożliwić rozproszone pomiary oceanicznego cyklu węglowego.

Ponieważ instrumenty zostaną wykonane z bioplastiku zaprojektowanego tak, by ulegał degradacji w oceanie, nie przyczynią się one do pogłębienia narastającego problemu zanieczyszczenia mórz nieulegającymi rozkładowi tworzywami sztucznymi. Przyszłe zastosowania technologii mogą wykraczać daleko poza oprzyrządowanie oceaniczne.

Źródło: rochester.edu

Berry nawiązało współpracę z firmą Mars, w ramach której na rynek wprowadzono nowe słoiki dla marek słodyczy M&M’s, Skittles i Starburst. Opakowania są wykonane z PET i zawierają 15% tworzywa pochodzącego z recyklingu, a ponadto są dostępne w 3 rozmiarach (60, 81 i 87 uncji). W przypadku pojemników o średniej i największej objętości zredukowano wagę o 10 gramów na słoik, co pozwoliło na zaoszczędzenie 374 ton metrycznych CO2

Sieć Ikea zaprezentowała nową kolekcję pluszowych zabawek, wyprodukowanych z wykorzystaniem odpadów plastikowych pochodzących z oceanów. Pluszaki – morskie stworzenia – wykonano z poliestru pozyskanego dzięki recyklingowi tworzyw sztucznych zebranych w odległości kilku kilometrów od wybrzeży. W ramach kolekcji Blåvingad oferowanych jest 5 rodzajów maskotek: pluszowe delfiny, orki, płetwale błękitne, żółwie oraz ośmiornice.

Organizacja ekologiczna Majski cvijet z Mostaru (Bośnia i Hercegowina) odebrała ponad 15 tys. sztuk opakowań plastikowych usuniętych z rzeki Buna i koryta Neretwy,

ELASTOMERY SILIKONOWE – MATERIAŁY UNIWERSALNE?

Początki kauczuków silikonowych sięgają lat 20. XIX w. Dziś materiały te szczególnie ceni się na rynku ze względu na ich przydatne właściwości: są doskonałymi izolatorami elektrycznymi, cechuje je trudnopalność i obojętność pod względem fizjologicznym, a także duża odporność termiczna

stępnie ogrzewał w chlorze. W rezultacie uzyskał tetrachlorek krzemu, jeden z materiałów używanych do produkcji związków krzemoorganicznych. Następny krok wykonali Friedle i Craft w 1865 r., kiedy to otrzymali tetraetylosilan w reakcji tetrachlorku krzemu z dietylocynkiem.

Hyde’a z Corning Glass żywic do impregnacji i powlekania włókien szklanych pozwalających na podwyższenie temperatury pracy materiałów izolacyjnych. Dzięki temu firma Corning uruchomiła produkcję m.in. wysokotemperaturowych silników i generatorów.

DR KAROL NICIŃSKI

Centralny Ośrodek

Badawczo-Rozwojowy

Przemysłu Poligraficznego

Pisząc jeden z pierwszych artykułów do miesięcznika „Plast Echo”, obejmujący przegląd najważniejszych elastomerów, wspomniałem o silikonach. Stwierdziłem wówczas, że stanowią one segment rynku, któremu można byłoby poświęcić osobny artykuł. Ot, i jest.

Historia kauczuków silikonowych sięga 1823 r. Wtedy to szwedzki chemik Jöns Jacob Berzelius wyizolował krzem, który na-

Pionierskie badania nad zastosowaniem związków Grinarda (metaloorganicznych związków chemicznych) do wytwarzania alkilosilanów i arylosilanów oraz otrzymywania oligomerów i polimerów silikonowych prowadził na przełomie XIX i XX w. (do lat 40.) Frederic Stanley Kipping. On też, w 1904 r., ukuł termin „silikon”.

Prace Kippinga stanowiły podstawę do opracowania przez Jamesa Franklina

Dokonania Kippinga stanowiły również inspirację dla prac Eugene’a G. Rochowa z General Electric Company oraz Richarda Müllera pracującego w Chemische Fabrik von Heyden w Radebeul. W pierwszej połowie lat 40. XX w. odkryli oni, niezależnie od siebie, reakcję bezpośrednią krzemu i chlorków alkilowych. Reakcja ta nazwana została przez Rochowa „syntezą bezpośrednią”. Znana jest także pod nazwą „syntezy Müllera-Rochowa”. Odkrycie to

pozwoliło uprościć pierwotny, skomplikowany i wieloetapowy proces otrzymywania silanów w obecności związków Grinarda i umożliwiło przemysłową produkcję związków krzemoorganicznych.

Podczas II wojny światowej, w związku z niedoborami kauczuku naturalnego, rządy wielu krajów finansowały badania nad otrzymywaniem kauczuku syntetycznego. W 1943 r. James Wright, prowadząc prace w tym zakresie, zmieszał kwas borowy z olejem silikonowym, otrzymując lepki materiał o kilku wyjątkowych właściwościach. Z wyglądu przypominał on kit, odbijał się po uderzeniu o podłoże, był wysoce rozciągliwy i miał bardzo wysoką temperaturę topnienia. Substancja nie posiadała wszystkich właściwości potrzebnych do zastąpienia kauczuku naturalnego, jednak produkt został skomercjalizowany w 1949 r. i nazwany „Silly Putty” (niektórzy z czytelników, mający dzieci, znają go pod nazwą „magiczna plastelina”). To jedna z najlepiej sprzedających się zabawek w historii. Tak to czasami bywa z wynalazkami…

W 1950 r. firma Dow Corning wprowadziła na rynek preparaty Sylflex zawierające

silikony, do pielęgnacji skór, zabezpieczające je przed działaniem wilgoci. W 1969 r. Neil Armstrong użył butów z silikonowymi podeszwami, aby zrobić pierwszy ślad na Księżycu. W latach 70. XX w. opracowano pierwsze ciekłe kauczuki silikonowe (LSR, ang. Liquid Silicone Rubber). W latach 80. XX w. związki krzemoorganiczne odegrały ważną rolę w rozwoju nowych technologii opartych na mikroprocesorach. W latach 90. XX w. powstały pierwsze soczewki kontaktowe z hydrożelu silikonowego, a teraz, w XXI w., związki krzemoorganiczne możemy znaleźć niemalże wszędzie. Znajdziemy je w szamponach, mikroprocesorach, panelach fotowoltaicznych… Z kauczuków silikonowych wytwarza się detale na potrzeby przemysłu motoryzacyjnego, artykuły gospodarstwa domowego, wyroby medyczne, zabawki i artykuły dla dzieci, sprzęt sportowy i wiele innych.

Kauczuki silikonowe to elastomery, których podstawową strukturę można zapisać bardzo ogólnie jako -[-R2SiO-]-, gdzie R oznacza grupy organiczne (metylowe, winylowe, fenylowe, trifluoropropylowe).

Główna jednostka łańcucha —(CH3)2SiO— jest skracana do litery D, ponieważ atom

krzemu jest połączony z dwoma atomami tlenu i jednostki takie są zdolne do rozbudowywania łańcucha polimerowego w dwóch kierunkach. W podobny sposób można zdefiniować jednostki M, T i Q, w których atom krzemu łączy się odpowiednio z jednym, trzema lub czterema atomami tlenu.

Zgodnie z normą ASTM D1418 kauczuki silikonowe klasyfikowane są jako:

• FMQ — zawierające grupy metylowe, jak i fluorowe

• FVMQ — zawierające grupy fluorowe, winylowe i metylowe w łańcuchu polimerowym

• PMQ — z grupami metylowymi, jak i fenylowymi

• PVMQ — z podstawnikami metylowymi, fenylowymi i winylowymi w łańcuchu polimeru

• MQ — zawierające tylko grupy metylowe w łańcuchu polimerowym (np. dimetylopolisiloksan)

• VMQ – mające zarówno podstawniki metylowe i winylowe w głównym łańcuchu polimerowym.

Oczywiście można je podzielić w inny sposób, chociażby uwzględniając ich lepkość i sposób przetwarzania. Elastomery silikonowe występują w formach:

• stałej – kauczuki wulkanizowane w wysokiej temperaturze, HTV/HCR (ang. High-Temperature Vulcanized/ High-Consistency silicone Rubber)

• ciekłej – polimery o niższej masie cząsteczkowej, w postaci jedno- lub dwuskładnikowych systemów – LSR (ang. Liquid Silicone Rubber) i RTV (ang. Room Temperature Vulcanized).

Kauczuki silikonowe HTV zazwyczaj sieciuje się przy użyciu nadtlenków, takich jak nadtlenek benzoilu, nadbenzoesan tert-butylu, czy nadtlenek dikumylu, choć mogą być też sieciowane przez addycję w obecności katalizatora platynowego. W przypadku silikonów VMQ, zawierających grupy winylowe, z powodzeniem

można stosować wodorotlenki alkilowe i nadtlenki dialkilowe.

Wyroby z silikonów HTV/HCR wytwarza się zazwyczaj w formach wulkanizacyjnych, w prasach hydraulicznych, w temperaturze 170–200°C. Aby ułatwić wyjmowanie wyrobów z formy, należy zastosować środki oddzielające. W wielu przypadkach wystarczy użyć detergentu lub wewnętrznego środka antyadhezyjnego jako dodatku do receptury kauczuku silikonowego.

Można z nich wytwarzać również wyroby wytłaczane, jednak w tym przypadku należy zastosować odpowiednie nadtlenki, np. nadtlenek bis(2,4-dichlorobenzoilu), które ulegają rozkładowi w temperaturze powyżej 90°C i mają niewielką tendencję do inhibicji. Nowoczesne linie do wytłaczania silikonów składają się ze specjalnie skonstruowanych wytłaczarek do silikonu (stosunek L/D ślimaka 12–18 cm), stref szoku termicznego (50 cm, 850°C) i tuneli wulkanizacyjnych (poziomych lub pionowych) ogrzewanych podczerwienią lub strumieniem gorącego powietrza.

Usieciowane wyroby z silikonów HTV/ HCR poddaje się dodatkowo postwulkanizacji, czyli procesowi kondycjonowania w podwyższonej temperaturze (4–6 godzin, 200°C), w celu ograniczenia w nich zawartości wolnych rodników i substancji lotnych do poziomu określonego normami FDA, BgVV lub zapisanych w specyfikacjach dla urządzeń medycznych.

Ciekłe silikony, LSR, sieciują w reakcji hydrosililowania, w której do wiązań wielokrotnych wegiel-węgiel i wegiel-hete-

roatom przyłączają się związki R3Si–H. Zazwyczaj są to systemy dwuskładnikowe.

Jeden ze składników, polisiloksan, zawiera katalizator wraz z inhibitorem blokującym jego działanie poniżej określonej temperatury. Wiele gatunków handlowych LSR zawiera 10–15 ppm katalizatora platynowego. Inhibitory są zazwyczaj krótkimi łańcuchami polimerowymi o masie molowej w zakresie od 1900 do 7700 g/mol z funkcyjnymi grupami końcowymi, takimi jak etynylocykloheksanol. Inhibitory mogą również obejmować alkohole acetylenowe, wodoronadtlenki, bądź maleiniany.

Drugi ze składników to mieszanina polisiloksanów o określonej zawartości grup metylowych, winylowych i hydroksylowych wraz z napełniaczem krzemionkowym. Po zmieszaniu obu składników reakcja sieciowania przebiega w 0,5–7 sekund na milimetr grubości wyrobu, w temperaturze ok. 140–200°C.

Struktura, proporcje składników i dodatków w komercyjnych LSR nie są zazwyczaj ujawniane przez producentów.

Linie do produkcji wyrobów z LSR składają się z urządzeń dozujących, rozdzielaczy zimnych kanałów oraz precyzyjnych wtryskarek wyposażonych w specjalistyczne formy oraz jednostki wtryskowe (dokładność zamknięcia gniazd formy to ok. 5 µm, co uniemożliwia powstawanie wypływek, a jednocześnie pozwala wyeliminować etap odpowietrzania gniazd za pomocą formy próżniowej; wyzwaniem dla narzędziowców jest także odpowiednie przygotowanie powierzchni gniazd formy wul-

kanizacyjnej tak, aby uformowane wyroby nie przywierały i dawały się łatwo usunąć; wypychacze trzpieniowe w tym przypadku nie mają zastosowania). Około 2005 r. pojawiły się na rynku „jednoczęściowe” wysokotemperaturowe systemy LSR. Mieszaniny tego typu, gotowe do użycia, dostarczane są w specjalnych pojemnikach dostosowanych do zamontowania w urządzeniach wtryskowych.

Chociaż w przypadku wyrobów z silikonów LSR sieciowanych addycyjnie nie występują wolne rodniki, jak w przypadku kauczuków HTV/HCR, to i tak należy wykonać ich postwulkanizację w przypadku wyrobów mających kontakt z żywnością, przeznaczonych do urządzeń medycznych, bądź smoczków i zabawek dla dzieci. Wytwórcy pozostałych wyrobów technicznych mają wybór pomiędzy silikonami LSR wymagającymi i niewymagającymi postwulkanizacji (oznaczanymi odpowiednio jako LSR PC i LSR NPC, ang. Post Cure, No Post Cure).

tunelwulkanizacyjnyGerlach 6m,350°C

przenośniktaśmowy,4m/min

ekranochronny szoktermiczny piec,ok.800°C

wytłaczarka 35-40°C,28rpm

Silikony RTV, sieciujące w temperaturze pokojowej, dostępne są w postaci systemów jedno- lub dwukomponentowych (oznaczanych odpowiednio RTV-1 i RTV-2). Systemy RTV-1 to mieszaniny reaktywnego polidimetylosiloksanu zakończonego grupami hydroksylowymi z dużym nadmiarem metylotriacetoksysilanu. Sieciowanie rozpoczyna się, gdy surowiec wchodzi w kontakt z wilgocią (zwykle tą znajdującą się w otaczającym powietrzu). Systemy RTV-2 można podzielić na dwa rodzaje –sieciowane kondensacyjnie i addycyjnie. Sieciowanie w wyniku reakcji kondensacji zachodzi w obecności organicznego katalizatora cynowego, który generuje alkohol, zaś sieciowanie przez reakcję addycji w obecności katalizatora platynowego, który nie generuje żadnych produktów ubocznych. Jednym z najnowszych trendów w branży jest zastępowanie katalizatorów cynoorganicznych innymi związkami organicznymi.

W głównych łańcuchach polimerów silikonowych występują wiązania siloksanowe (–Si–O–Si–), które są bardzo stabilne.

odporność termiczna stabilność chemiczna

odporność na działanie chemkaliów

właściwości elektryczne

odporność na warunki atmosferyczne

kauczuk silikonowy kauczuk EPDM kauczuk chloroprenowy kauczuk fluorowy kauczuk naturalny, jako materiał odniesienia

ognioodporność

odporność na działanie niskich temperatur

Rys. 4. Porównanie właściwości różnych kauczuków w odniesieniu do kauczuku naturalnego (na podstawie materiałów firmy Shin-Etsu Chemical Co., Ltd.)

Są one bardziej trwałe od wiązań między atomami węgla (–C–C–) w innych kauczukach – naturalnym i syntetycznych, stosowanych w produkcji wyrobów gumowych. Dlatego też, w porównaniu do innych polimerów organicznych, kauczuki silikonowe charakteryzują się wyższą odpornością termiczną i stabilnością chemiczną. Zapewniają też lepszą izolację elektryczną.

Makrocząsteczki silikonów są spiralne, a siły międzycząsteczkowe niewielkie, co skutkuje ich wysoką elastycznością, dużą ściśliwością i doskonałą odpornością na niskie temperatury. Ponadto grupy funkcyjne znajdujące się na zewnątrz łańcucha polisiloksanowego (np. grupy metylowe, czy fluorometylowe) nadają silikonom charakterystyczne właściwości międzyfazowe, w tym wodoodporność (kauczuk silikonowy pochłania tylko 1% wilgoci, nawet po długim kontakcie z wodą).

Odporność termiczna to jedna z najważniejszych cech gumy silikonowej. W temperaturze 150°C praktycznie nie dochodzi do zmian właściwości fizykochemicznych wyrobów. Guma silikonowa wytrzymuje użytkowanie przez ponad 10 tys. godzin w 200°C, a w krótszym czasie nawet

w 300°C. Kauczuki silikonowe mają również doskonałą odporność na niskie temperatury. Temperatura kruchości wynosi dla nich od -60 do -70°C, podczas gdy dla typowych kauczuków oscyluje ona w granicach od -20 do -30°C.

W wyniku procesów starzeniowych wyroby silikonowe wystawione na działanie czynników atmosferycznych oraz wysokiej temperatury twardnieją i zmniejsza się ich elastyczność, jednak w warunkach zamkniętych miękną (przez co np. skraca się żywotność uszczelnień), co związane jest z degradacją łańcucha polisiloksanowego. Oczywiście silikony są wyjątkowo odporne na warunki atmosferyczne i działanie ozonu w porównaniu z innymi kauczukami. Ozon wytworzony przez wyładowanie koronowe szybko niszczy większość gum organicznych, ale nie ma prawie żadnego wpływu na gumę silikonową.

Wytrzymałość silikonów na rozdzieranie wynosi na ogół około 9,8 kN/m, choć dzięki odpowiedniemu doborowi wypełniaczy i środków sieciujących producenci potrafią uzyskać typy o dużo wyższej wytrzymałości na rozerwanie wynoszącej od 29,4 do 49,0 kN/m. Wytrzymałość gumy na roz-

ciąganie waha się od 1,4 do ok. 10 MPa, w zależności od procesu produkcji i składu mieszanki. Wydłużenie przy zerwaniu dochodzić może nawet do 700%.

Zazwyczaj guma silikonowa jest dobrym izolatorem cieplnym, jej przewodność cieplna wynosi około 0,2 W/m·K (dla mocno wypełnionego elastomeru silikonowego może przekraczać 0,4 W/m·K). Przez wiele lat przewodność cieplna większości elastomerów silikonowych i uszczelniaczy rzadko przekraczała 0,8 W/m·K, a tylko specjalne produkty osiągały wartości nawet 1,2 W/m·K. Obecnie na rynku dostępne są produkty, dla których wartości współczynnika przewodzenia ciepła wahają się od 0,3 do 4,3 W/m·K.

Cenną właściwością elastomerów silikonowych jest ich trudnopalność (indeks tlenowy zawsze powyżej 20%). Po zapaleniu rozprzestrzenianie się płomienia jest powolne, a produktami spalania są krzemionka, CO, CO2 i woda, a więc produkty o niskiej toksyczności. W przeciwieństwie do większości elastomerów organicznych, płonący silikon wytwarza bardzo mało dymu, a tym samym zapewnia dobrą widoczność w przypadku pożaru. Co więcej,

silikony są zdolne do tworzenia stabilnego popiołu, który w skrajnych przypadkach zamienia się w bardzo twardą ceramikę, co wykorzystywane jest np. przy produkcji kabli w osłonie ceramizującej. Takie zachowanie się popiołu podczas spalania jest również bardzo przydatne w odniesieniu do wszelkiego rodzaju uszczelnień, które mają ograniczać rozprzestrzenianie się ognia lub dymu.

Elastomery silikonowe są doskonałymi izolatorami elektrycznymi. Ich wytrzymałość elektryczna to ok. 18–20 kV/mm, rezystywność skrośna 1015 Ωcm, a rezystancja powierzchniowa 1013 Ω. Niezwykłe jest to, że poprzez dodatek sadzy można uzyskać również wyroby przewodzące prąd elektryczny o rezystancji skrośnej od kilku Ωcm do 103 Ωcm. Właściwości elektryczne wyrobów silikonowych tylko w niewielkim stopniu zależą od temperatury. Nie znaleziono jeszcze materiałów gumowych, które miałyby właściwości elektryczne porównywalne do gumy silikonowej powyżej 200°C.

Kauczuki silikonowe są odporne na działanie olejów w wysokich temperaturach.

Jedynie kauczuki nitrylowe i kauczuk chloroprenowy mają nieco wyższą odporność na oleje w temperaturach poniżej 100°C, ale w wyższych temperaturach przewagę zyskują wyroby silikonowe. Są one również odporne na działanie rozpuszczalników i innych związków chemicznych. Zasadniczo nie mają na nie wpływu polarne związki organiczne ani rozcieńczone kwasy lub zasady. Wzrost objętości spowodowany pęcznieniem wynosi zaledwie 10–15%. Wyroby silikonowe pęcznieją w niepolarnych związkach organicznych, ale nie rozkładają się, ani nie rozpuszczają i mogą powrócić do swojego poprzedniego stanu po usunięciu rozpuszczalnika. Guma silikonowa jest jednak podatna na działanie silnych kwasów i zasad, pod działaniem których ulega degradacji.

Kauczuki silikonowe są fizjologicznie obojętne, dlatego nadają się doskonale do zastosowań medycznych. Zaletą jest również łatwość barwienia oraz przyjemne wrażenie podczas dotyku ich powierzchni, co podnosi komfort użytkowania i estetykę urządzeń. Ponadto, silikony zawierające grupy fenylowe (PMQ) można sterylizować

radiacyjnie. Wciąż opracowywane są nowe rozwiązania pozwalające sprostać wymaganiom rynkowym.

•

Literatura

Thomas N.R., Frederic Stanley Kipping—Pioneer in Silicon Chemistry: His Life & Legacy, Silicon 2, 187–193, (2010)

https://en.wikipedia.org/wiki/James_Franklin_Hyde, [dostęp: 14.10.2022]

https://www.simtec-silicone.com/blogs/the-history-of-the-silicone-elastomer/, [dostęp: 12.10.2022]

Przekop R., Synteza bezpośrednia związków krzemu. Cz. II**. Na drodze do metody bezchlorowej, „Przemysł Chemiczny” 1(10), 124–130 (2018)

Shit S.C., Shah P., A Review on Silicone Rubber, „Natl. Acad. Sci. Lett.” 36, 355–365 (2013)

Silicone Rubber: Complete Guide on Highly Durable Elastomer, https://omnexus.specialchem.com/, [dostęp: 12.10.2022]

Norma ASTM D1418-22 Standard Practice for Rubber and Rubber Latices—Nomenclature

https://topsilglobal.com/technologia/, [dostęp: 16.10.2022]

Colas A., Curtis J., rozdział 7 – Silicones, [w:] Plastics Design Library, Handbook of Polymer Applications in Medicine and Medical Devices, red. K. Modjarrad, S. Ebnesajjad, William Andrew Publishing, 2013, 131–143, ISBN 9780323228053

Agodoa M.K., One component silicone combines best of HCR, LSR, „Rubber World” 6(1), 2005

https://www.elkem.com/silicones/technologies/elastomers/rtv2/, [dostęp: 17.10.2022]

Characteristic Properties of Silicone Rubber, Shin-Etsu Chemical Co., Ltd, 2020, https://www.shinetsusilicones.com/literature. html, [dostęp: 18.10.2022]

Thermally conductive silicones, technical bulletin, Intertronics, 2018, https://www.intertronics.co.uk/wp-content/uploads/2016/11/TB2007-12-Thermally-Conductive-Silicones.pdf, [dostęp: 18.10.2022]

Properties of Silicone Rubber, http://www.hrssilicone.com/eng/ silicon/silicon3.php?ckattempt=1, [dostęp: 18.10.2022]

fot.: Arburg

I NOWE PRZYWÓDZTWO W EUPC OD 1 STYCZNIA 2023 R.

W ramach projektu PolyVision rozpoczętego w czerwcu 2022 r., EuPC rozpoczyna reorganizację swojej struktury w celu przygotowania stowarzyszenia na przyszłość. EuPC będzie nadal wspierać i reprezentować europejską branżę przetwórstwa tworzyw sztucznych w przejściu na gospodarkę w pełni cyrkularną. Według prezesa EuPC, Benoît Hennaut, „ważnym aspektem dla 50 tys. MŚP w europejskiej branży przetwórstwa tworzyw sztucznych jest to, że często firmy rodzinne nie mają czasu na zarządzanie, aby przewidzieć ważne zmiany strategiczne”. PolyVision będzie dalej rozwijać narzędzia i znajdować nowe sposoby pomocy firmom zajmującym się przetwarzaniem tworzyw sztucznych w Europie, które potrzebują porad i wskazówek w tym trudnym przejściu na tworzywa cyrkularne.

Pierwszym ważnym krokiem jest mianowanie przez Komitet Kierowniczy EuPC Bernarda Merkxa na stanowisko dyrektora zarządzającego EuPC. Od 1 stycznia 2023 r. będzie on reprezentował przemysł przetwórstwa tworzyw sztucznych w Brukseli wobec instytucji UE, zastępując Alexandre’a Dangisa, który stał na czele EuPC przez ponad 30 lat. Alexandre Dangis pozostanie starszym doradcą prezesa EuPC, ale zaangażuje się również w inne osobiste projekty związane z cyrkularnymi tworzywami sztucznymi.

– Jestem zaszczycony, że mogę przejąć to stanowisko od Alexandre’a i nadal prowadzić europejską branżę przetwórstwa tworzyw sztucznych podczas tej ważnej cyrkularnej transformacji, ze wszystkimi stojącymi przed nami wyzwaniami – powiedział Bernard Merkx.

– Bernard Merkx współpracuje z EuPC jako kierownik działu budowlanego-konstrukcyjnego od początku tego roku i zawsze był bardzo blisko wszystkich działań EuPC. Dodatkowo jego doświadczenie w zakresie recyklingu tworzyw sztucznych z pewnością pomoże w kontynuowaniu pracy wykonanej przez Alexandre’a w zakresie cyrkularności naszego przemysłu tworzyw sztucznych w Europie. Postawiliśmy zatem na ciągłość na czele EuPC – powiedział Benoît Hennaut, prezes EuPC.

I TADEUSZ NOWICKI NOWYM WICEPREZESEM EUPC

Tadeusz Nowicki, prezes należącego do Konfederacji Lewiatan Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych oraz Grupy Ergis, został powołany na stanowisko wiceprezesa Europejskiego Stowarzyszenia Przetwórców Tworzyw Sztucznych (EuPC).

Tadeusz Nowicki został powołany w trakcie posiedzenia odpowiednika Rady Nadzorczej organizacji (Steering Committee), które miało miejsce 10 listopada br. w Brukseli, na wniosek jej nowego prezesa – Benoît Hennaut, CEO Polyvia. Oprócz prezesa i wiceprezesa w Radzie tej organizacji zasiada jej skarbnik, którym jest CEO Plastic Omnium Europe Claude Clément oraz 12 innych członków. Dr Tadeusz Nowicki jest założycielem i zarazem współwłaścicielem Grupy Ergis, a od wielu lat pełni również funkcję prezesa zarządu należącego do Konfederacji Lewiatan Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych.

w związku ze zmianami legislacyjnymi i niezwykle dynamicznie zmieniającym się otoczeniem rynkowym. Jestem pełen nadziei, że w ramach EuPC doprowadzimy do sytuacji, w której w Europie znów będą doceniane zalety tworzyw sztucznych, przyczyniających się do ochrony naszego środowiska – mówi Tadeusz Nowicki, prezes zarządu Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych.

W dorocznym raporcie „Plastics the Facts 2022” („Tworzywa – Fakty 2022”), Plastics Europe ogłasza 20-procentowy wzrost wykorzystania recyklatów do produkcji wyrobów w roku 2021 w porównaniu z rokiem 2020. Jednocześnie zawartość recyklatów w produktach wyniosła 10%. Wynik ten potwierdza zaangażowanie branży tworzyw sztucznych w przyspieszenie transformacji w kierunku cyrkularności i zeroemisyjności.

Recykling chemiczny, jako rozwiązanie komplementarne dla recyklingu mechanicznego, jest najważniejszym elementem stymulującym recykling oraz osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju. Pomimo tego, że zapotrzebowanie na recyklaty jest większe niż ich dostępność, co jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi tego rynku, to ciągłe wzrosty cen energii i surowców, spowodowane bezprecedensową agresją Rosji na Ukrainę, powodują drastycznie rosnące wyzwania dla branży, łańcucha dostaw i całej gospodarki UE. Niedobory i zaburzenia w łańcuchu dostaw najprawdopodobniej pozostaną najbardziej istotnymi kwestiami w ciągu nadchodzących miesięcy.

Branża tworzyw sztucznych kontynuuje intensywne prace nad rozwiązaniami przybliżającymi nas do zeroemisyjności i uniezależnienia od paliw kopalnych. Jak wynika z raportu, w roku 2021 produkcja tworzyw sztucznych z surowców alternatywnych wyniosła 12,4% całkowitej produkcji europejskiej. Te dane będziemy w przyszłości podawać corocznie, by monitorować postęp branży w dążeniu do osiągnięcia popieranego przez przemysł unijnego celu do 2030 r. wynoszącego 20% produkcji tworzyw sztucznych zawierających węgiel ze źródeł innych niż kopalne.

Jak podkreślono w raporcie ReShaping Plastics, aby osiągnąć cele i założenia nakreślone przez Circular Plastics Alliance

oraz Packaging Waste Directive, wszyscy uczestnicy łańcucha wartości muszą działać wspólnie.

Podczas konferencji prasowej na Targach K, najważniejszych targach branży tworzyw sztucznych na świecie, Virginia Janssens, dyrektor zarządzająca Plastics Europe podkreśliła, że „stworzenie wspierających przemysł ram prawnych, które zachęcą wiodące gałęzie przemysłu europejskiego do zmian w kierunku cyrkularności i zeroemisyjności, jest dziś ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej.”

– Jeżeli chcemy zabezpieczyć i przygotować naszą branżę na wyzwania przyszłości oraz przyspieszyć dwutorową transformację, kluczowa jest akceptacja dla recyklingu chemicznego i modelu bilansu masowego – dodała Virginia Janssens –Zintensyfikowana współpraca w łańcuchu wartości oraz skuteczny dialog z administracją są niezbędne dla urzeczywistnienia zmian. Żaden prywatny czy państwowy partner nie jest w stanie samodzielnie zaoferować kompleksowych rozwiązań, które zadziałają w tych bezprecedensowych warunkach.

Pomimo pandemii, w 2021 r. poziom zatrudnienia w branży tworzyw sztucznych

w Europie został utrzymany. Z ponad 1,5 mln pracowników, nasza branża nadal odgrywa kluczową rolę w gospodarce europejskiej. Ponadto, ostatnie dane wskazują na wzrost w europejskiej i globalnej produkcji tworzyw jako „efekt odbicia” po pandemii w 2020 r. Niemniej jednak udział Europy w produkcji tworzyw stale maleje – z 23% w 2006 r. do 15% w 2021 r. W związku z tym zagrożona jest konkurencyjność europejskiej branży tworzyw względem innych regionów świata.

Patrząc w przyszłość, przy założeniu braku ograniczeń w dostawie gazu w ciągu najbliższych miesięcy, przewiduje się spadek europejskiej produkcji tworzyw sztucznych o 4% do końca 2022 r. Ogromna niepewność związana z dostawami surowców, cenami energii i potencjalnymi niedoborami sprawia, że niezwykle trudno jest prognozować sytuację w roku 2023. W tym przełomowym czasie najważniejsza dla partnerów w łańcuchu wartości jest dostępność wysokiej jakości surowców. Jednocześnie Plastics Europe przygotowuje dla branży tworzyw mapę drogową osiągnięcia cyrkularności i neutralności klimatycznej do roku 2050, która zawierać będzie cele pośrednie i końcowe, a także umożliwiające jej realizację warunki brzegowe. Planujemy jej ogłoszenie w przyszłym roku.

I MNIEJ NIŻ 29% TWORZYW SZTUCZNYCH JEST WYKORZYSTYWANE PONOWNIE

Jak wynika z raportu Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, który przeanalizował efektywność gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w Polsce, w 2020 r. tylko 45% odpadów opakowaniowych z systemów gminnych trafiało do recyklingu.

Mimo selektywnej zbiórki mniej niż 29% tworzyw sztucznych jest wykorzystywane powtórnie. Aby to się zmieniło, potrzebna jest istotna zmiana w gospodarowaniu odpadami w Polsce, polegająca na wprowadzeniu skutecznych rozwiązań przyspieszających działanie modelu gospodarki o obiegu zamkniętym. Dzięki temu znaczna część odpadów nie będzie trafiała na góry wysypisk czy do spalania, ale zostanie ponownie wykorzystana.

Na początku października Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało zmiany w projekcie nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw wynikające z uzgodnień w trybie obiegowym Komitetu do Spraw Europejskich. Nowelizacja ta ma przynieść wprowadzenie systemu kaucyjnego, którego okres przejściowy ma trwać około 2 lat. Poza efektami środowiskowymi, system kaucyjny jest narzędziem, które pozwala otrzymać wysokiej jakości surowce do ponownego przetworzenia. W ten sposób Polska zyska pewne źródła dostępu do

zasobów, które wykorzystywane w kraju, będą miały istotny wpływ na budowę bezpieczeństwa surowcowego. Dodatkowy recykling tworzyw sztucznych oznacza obniżenie należności, które Polska ponosi z tytułu podatku od plastiku. Zakładane dodatkowe 105 tys. ton plastiku poddane recyklingowi to kwota oszczędności ok. 84 mln euro, czyli prawie 400 mln złotych rocznie więcej w polskim budżecie. Ponadto dla gmin, w których funkcjonuje obecnie system zbiórki pojemnikowej, system kaucyjny stanie się wsparciem w osiąganiu celów recyklingowych. Zebrane i poddane recyklingowi opakowania będą doliczane do gminnych poziomów recyklingu.

Na polski rynek rocznie trafia prawie 700 tys. ton odpadów opakowaniowych po napojach, z których tylko połowa jest poddawana recyklingowi. System kaucyjny

pozwoli odzyskać 90% tych odpadów, co przyniesie ok. 610 tys. ton własnych surowców do ponownego przetworzenia lub sprzedaży. System kaucyjny pozwoli podnieść wyniki recyklingowe w przypadku różnych frakcji, takich jak PET, puszka czy szkło. Ministerstwo Klimatu i Środowiska w najnowszym projekcie objęło kaucją opakowania PET, szkło wielorazowe oraz puszkę aluminiową. W ostatnich deklaracjach pojawiła się chęć dołączenia również puszki metalowej, co jest zdecydowanie dobrym krokiem. Wpływa to przede wszystkim na wygodę konsumenta, który nie musi się zastanawiać nad tym, którą puszkę może zwrócić, a której nie. Co równie warte podkreślenia, puszki stalowe po napojach, jeśli nie będą podlegały systemowi kaucyjnemu, najpewniej staną się śmieciami, które mogłyby zostać bezpowrotnie utracone lub, co gorsze, trafiłyby do środowiska. Zwłaszcza że w przypadku puszki stalowej jej wartość w obrocie komercyjnym jest dużo niższa, niż puszki aluminiowej. Jednocześnie może wzrosnąć konkurencyjność puszki stalowej jako opakowania: będzie to potencjalnie napój tańszy dla konsumenta (bo bez kaucji). Efektem mogą być zmiany nawyków konsumenckich i wybór produktu „tańszego”, nieobjętego kaucją. To z kolei skłoni do wyboru opakowania stalowego przez producentów napojów i strat producentów puszek aluminiowych.

I POLSKI PAKT PLASTIKOWY OPUBLIKOWAŁ „9 ZŁOTYCH ZASAD PROJEKTOWANIA”

Nadmierne wykorzystanie opakowań z tworzyw sztucznych oraz nieefektywne zagospodarowanie odpadów opakowaniowych stanowi dziś ogromne wyzwanie z punktu widzenia ochrony środowiska. Jak wynika z najnowszego Raportu Rocznego Polskiego Paktu Plastikowego, przed polskimi firmami stoi jeszcze wiele wyzwań na drodze do zamknięcia obiegu opakowań plastikowych. Wśród obszarów wymagających natychmiastowego działania wymienić należy obecność opakowań nadmiernych i problematycznych, wysoki udział surowców pierwotnych w opakowaniach, czy niski poziom recyklingu odpadów opakowaniowych w praktyce i na dużą skalę. Obecnie sytuacja rynku opakowaniowego w Polsce daleka jest od cyrkularności. Kluczową odpowiedzią na te wyzwania jest wdrażanie przez firmy najlepszych praktyk z zakresu ekoprojektowania. To na tym etapie warunkowany jest całkowity wpływ środowiskowy opakowania. Właśnie wtedy podejmowane są decyzje o ilości i rodzaju zastosowanego materiału, możliwości ponownego użycia opakowania czy jego recyklingu. Do tej pory na polskim rynku brakowało wytycznych, które pomogłyby firmom podejmować właściwe decyzje projektowe, tak aby możliwe było zamknięcie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych. W odpowiedzi na te wyzwania, Polski Pakt Plastikowy, we współpracy z The Consumer Goods Forum, zaadaptował na polski rynek 9 Złotych Zasad Projektowania. Ich premiera odbyła się 5 października 2022 r., podczas II Konferencji Urodzinowej Paktu.

– Zwiększenie przydatności do recyklingu opakowań giętkich

– Zwiększenie przydatności do recyklingu opakowań sztywnych HDPE i PP

– Redukcja pierwotnych tworzyw sztucznych w opakowaniach B2B

– Stosowanie instrukcji dotyczącej poprawnego sortowania odpadów na opakowaniu

Wdrożenie wytycznych w Polsce pozwoli na eliminację opakowań problematycznych, zmniejszenie zużycia tworzyw sztucznych, poprawę przydatności do recyklingu opakowań, ułatwienie poprawnego sortowania odpadów i w rezultacie zwiększenie poziomów recyklingu opakowań, holistycznie wspierając zamykanie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych w kraju. Zasady dotyczą wszystkich kategorii opakowań plastikowych wprowadzanych do obrotu na świecie.

W dokumencie 9 Złotych Zasad Projektowania znaleźć można przykłady opakowań zaprojektowanych poprawnie i niepoprawnie, instrukcje działania dla firm, a także wykaz korzyści systemowych płynących z wdrożenia każdej z zasad.

9 Złotych Zasad Projektowania to przełomowy dokument. Mogą z niego korzystać wszyscy uczestnicy łańcucha wartości opakowań – od producentów, firm wprowadzających opakowania do obrotu, aż po podmioty gospodarujące odpadami. Opracowanie, oprócz technicznych rekomendacji projektowania opakowań, wskazuje strategiczny kierunek rozwoju rynku recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych, odpowiadając na największe wyzwania systemowe.

9 Złotych Zasad Projektowania:

– Zwiększenie przydatności do recyklingu butelek PET

– Eliminacja problematycznych opakowań i elementów opakowań

– Eliminacja pustej przestrzeni w opakowaniach o nadmiernej objętości w stosunku do zawartości

– Redukcja nadmiernych owijek z tworzyw sztucznych

– Zwiększenie przydatności do recyklingu tacek termoformowanych PET i innych opakowań termoformowanych PET

I ZŁOTE ZASADY PROJEKTOWANIA – ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW ŚRODOWISKOWYCH RYNKU OPAKOWAŃ

I BYDGOSKI KLASTER PRZEMYSŁOWY PARTNEREM PROJEKTU INDUSAC

Bydgoski Klaster Przemysłowy Dolina Narzędziowa jest jednym z partnerów projektu pn. „Quick Challenge-driven, Human-centered Co-Creation mechanism for INDUStry-Academia Collaborations”, o akronimie INDUSAC, finansowanego z programu Horyzont Europa. Liderem projektu jest Jožef Stefan Institute (Słowenia), a pozostałymi partnerami są: Bydgoski Klaster Przemysłowy Dolina Narzędziowa (Polska), Chamber of Commerce and Industry of Pécs-Baranya (Węgry), Cyprus University of Technology (Cypr), Bax & Company (Hiszpania), UPC Technology Center (Hiszpania), EIT Manufacturing CLC East (Austria), Karlsruhe Institute of Technology (Niemcy), Innoget (Hiszpania).

Głównym celem INDUSAC jest opracowanie i przygotowanie do wdrożenia najnowocześniejszego mechanizmu Industry Academia Collaboration do współpracy między przemysłem a środowiskiem akademickim oraz jego testowanie przez międzynarodowe konsorcja studentów i młodych pracowników naukowych.

Projekt koncentruje się na wykorzystaniu istniejących wcześniej mechanizmów AIC, takich jak EIT KICs, oraz ułatwieniu prostego, przyjaznego dla użytkownika procesu współtworzenia, co pozwoli wypracować lepsze rozwiązania współpracy na linii

nauka-biznes odpowiadające potrzebom i interesom firm, studentów i naukowców w UE, ze szczególnym uwzględnieniem krajów rozszerzających i stowarzyszonych.

Projekt będzie pilotował 2 główne elementy mechanizmu:

• metodologię opracowaną poprzez zastosowanie zasad projektowania skoncentrowanego na człowieku oraz • platformę internetową mającą na celu łączenie interesariuszy z ekosystemu przemysłowo-akademickiego i wspieranie ich w całym procesie współtworzenia.

Metodologia INDUSAC zapewni wytyczne i narzędzia potrzebne do napędzania procesu, podczas gdy Platforma będzie stanowić przestrzeń sieciową dla interesariuszy

do łączenia, a także arenę współtworzenia w celu opracowania wspólnych rozwiązań. Dzięki doświadczeniu we wspieraniu co najmniej 300 ponadnarodowych zespołów współtworzenia przez cały czas trwania projektu, INDUSAC Mechanizm i jego 2 kluczowe komponenty będą sukcesywnie udoskonalane aż do zakończenia projektu, tak by na koniec jego realizacji dostarczyć przetestowany mechanizm gotowy do replikacji.

Oczekuje się, że INDUSAC do końca projektu stworzy również dynamiczną społeczność interesariuszy przemysłowych i akademickich, w tym co najmniej 1000 firm, 3000 studentów i 300 naukowców.

Realizacja projektu rozpoczęła się 1 września 2022 r. i potrwa 36 miesięcy.

I KRYZYS EKONOMICZNY W BRANŻY WODOCIĄGOWO-KANALIZACYJNEJ

Po zakończonej debacie na temat kryzysu ekonomicznego w branży wodociągowo-kanalizacyjnej jako zagrożenia ciągłości i jakości dostaw wody pitnej, zorganizowanej przez Izbę Gospodarczą „Wodociągi Polskie” oraz Związek Miast Polskich 24 października br., senackie Komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Środowiska oraz do spraw Klimatu przyjęły stanowisko w sprawie sytuacji w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę i odprowadzania ścieków na tle przestrzegania przepisów ustawowych.

Po wysłuchaniu wystąpień przedstawicieli samorządu gminnego oraz przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych komisje wniosły o ścisłe przestrzeganie przepisów art. 24 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, w zakresie kryteriów określania taryf za wodę i ścieki oraz trybu i terminów rozpatrywania wniosków.

Obiektywne czynniki wzrostu kosztów zaopatrzenia mieszkańców w wodę odpowiedniej jakości, zwłaszcza regulowane przepisami prawa oraz wytycznymi Ministra Finansów z dnia 3 października br., muszą być uwzględniane w całości. Nie wolno również pomijać kosztów odtworzenia, utrzymania i rozwoju infrastruktury, która musi zapewnić ciągłe dostawy wody o odpowiedniej jakości; w innych regulowanych dziedzinach zaopatrzenia mieszkańców w usługi pierwszej potrzeby, np. w energetyce, środki na utrzymanie i rozwój są zagwarantowane.

Komisje oczekują od właściwego ministra oraz od Prezesa PGW Wody Polskie informacji o sposobie realizacji powyższych wniosków, a także postulatów przedstawicieli samorządu gmin oraz branży wodociągowo-kanalizacyjnej w zakresie jasnych, przejrzystych zasad rozpatrywania wniosków taryfowych, zakładających co następuje:

• bezzwłoczne rozpatrywanie wniosków o skrócenie okresu obowiązywania obecnych taryf

• uwzględnienie rzeczywistej, wysokiej dynamiki wzrostu taryf w ostatnich miesiącach

• wskaźniki makroekonomiczne, uwzględniane w taryfach, muszą być aktualne (ostatnie zostały podane przez resort finansów 3 października 2022 r.)

• wzrost cen energii i materiałów powinien być uwzględniany w pełnym wymiarze

• wzrost wynagrodzeń powinien być odnoszony do rzeczywistej dynamiki płac w kraju

• amortyzacja musi być uwzględniona w pełnym wymiarze, zapewniającym zarówno odtworzenie i utrzymanie istniejących środków trwałych jak i realizację zatwierdzonych planów modernizacji i inwestycji

• należy uwzględnić faktyczny wzrost kosztów obsługi zadłużenia

• należy przyjąć, że koszty eksploatacyjne rosną zgodnie z aktualnymi wskaźnikami makroekonomicznymi

• w przedsiębiorstwach, których to dotyczy, należy uwzględnić rzeczywisty wzrost kosztów hurtowego

zakupu wody oraz hurtowego odbioru ścieków.

Stanowisko zostało przyjęte 13 głosami „za” przy 1 głosie „przeciw” i 2 głosach „wstrzymujących się”.

Prezes Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” Krzysztof Dąbrowski omówił bieżącą sytuację ekonomiczną branży wodociągowo-kanalizacyjnej w dobie kryzysu. Przedstawił dane zgromadzone na podstawie najświeższej ankiety przeprowadzonej w przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych, z której jasno wynika pogarszająca się sytuacja przedsiębiorstw i tragiczne procedowanie wniosków taryfowych. Z zebranych danych dowiadujemy się, że ponad 70% przedsiębiorstw odnotowało straty. Prezes wyjaśnił, że wzrost ceny dla mieszkańców, o który postuluje branża, to zaledwie ok. 30 złotych miesięcznie dla rodziny 4-osobowej, a nie tak jak w przypadku ciepła 300 złotych miesięcznie.

Prezes Krzysztof Dąbrowski przedstawił też inne możliwości, które mogłyby być wprowadzone zamiast podwyżki dla mieszkańców. Taką opcją jest np. obniżenie do 0 podatku VAT przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym.

JAK REDUKOWAĆ ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRZEZ WTRYSKARKI W SPOSÓB ZRÓWNOWAŻONY?

Gwałtownie rosnące ceny energii stawiają przetwórców tworzyw sztucznych przed ogromnymi wyzwaniami, gdyż kosztów tych nie można przenosić na klientów. Oszczędzanie energii to klucz do zapewnienia konkurencyjności. Dostosowane do potrzeb pakiety wydajnościowe producenta wtryskarek i rozwiązań systemowych ENGEL wspierają poczynania klientów obniżających zużycie energii.

Korzystając z wieloletniego doświadczenia, w procesie optymalizacji zużycia energii ENGEL analizuje nie tylko możliwości wtryskarki, ale całego gniazda produkcyjnego. Łącząc proces termostatowania i inteligentną komunikację między urządzeniami z inteligentnym sterowaniem procesem produkcyjnym, zarządzamy wydajnością całego gniazda produkcyjnego. W konsekwencji pozwala to na zmniejszenie zużycia energii i emisji CO2 przez wtry-

skarkę nawet o 67%. Jest to oczywiście uzależnione od rodzaju aplikacji i wtryskarki. Dodatkowo koniecznie należy wziąć pod uwagę inne ograniczenia techniczne, takie jak wymagania dotyczące precyzji czy dostępności powierzchni.

I CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA WYDAJNOŚĆ NR 1: WTRYSKARKA

Wybierając nową wtryskarkę uwagę kieruje się na technologię napędu. ENGEL razem z przetwórcą analizuje wymagania, które trzeba spełnić przy wytwarzaniu danego produktu, aby znaleźć najlepszy stosunek zużycia energii do wydajności maszyny. Decydująca jest moc całkowita. Aby zapobiec stratom energii, ENGEL stawia m.in. na serwonapędy i konsekwentną izolację cylindrów wtryskowych. Wszystkie maszyny ENGEL – od serwohydraulicznych, przez hybrydowe, aż po całkowicie

elektryczne – należą do najwydajniejszych wtryskarek na rynku w danym rozmiarze i w danej klasie mocy.

Ważnym elementem wszystkich pakietów wydajnościowych są narzędzia ecograph plus i ecobalance, gdyż to właśnie możliwość skutecznej analizy i szeroko pojęta transparentność stanowi podstawę optymalizacji energooszczędności. W wersji rozszerzonej ecograph mierzy zużycie energii wszystkich podzespołów instalacji – łącznie z urządzeniami peryferyjnymi i gorącymi kanałami – i prezentuje je w przejrzystej formie operatorowi maszyny. Na podstawie tych wartości ecobalance rozdziela dla danej maszyny lub jednostki produkcyjnej zdefiniowaną moc całkowitą na cały cykl wtryskiwania w zależności od potrzeb. W ten sposób można uniknąć skoków zużycia energii, co zawsze wiąże się z kosztownym ryzykiem finansowym.

Wszystkie pakiety są dostępne z nowymi wtryskarkami, ale można je z powodzeniem zastosować w przypadku wcześniej zakupionych wtryskarkach z serii e-motion, e-mac, victory i duo od generacji jednostki sterującej CC300.

I CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA WYDAJNOŚĆ NR 2: TERMOSTATOWANIE

Termostatowanie formy jest odpowiedzialne za prawie 40% całkowitego zużycia energii jednostki produkcyjnej. Proces ten ma tym samym z dużą przewagą największy wpływ na zużycie energii podczas wtryskiwania. Dlatego od ponad 10 lat ENGEL intensywnie zajmuje się kwestią termostatowania i stworzył własny program produktów. Wszystkie wtryskarki w pakietach wydajnościowych są wyposażone w e-flomo i e-temp.

Bezobsługowe rozdzielacze wody termostatowanej e-flomo monitorują przepływ, ciśnienie, temperaturę i różnicę temperatur. Pomagają wykluczyć negatywne czynniki, by zapewnić stale wysoką jakość detali. Termostaty typu e-temp są zintegrowane ze sterownikiem CC300 wtryskarki przez OPC UA. Umożliwia to automatyczne do-

pasowanie prędkości obrotowej pomp wody termostatowanej do rzeczywistych potrzeb, co ma bezpośredni wpływ na bilans energetyczny. Aby ograniczyć liczbę termostatów, ENGEL oferuje urządzenia e-temp także w wersji XL.

I CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA WYDAJNOŚĆ NR 3: CYFRYZACJA

Inteligentne systemy asystenckie wspierają przetwórców w wykorzystywaniu pełnego potencjału wtryskarki. iQ flow control

to system asystencki, który ENGEL zaprojektował specjalnie na potrzeby optymalizacji procesów termostatowania i na stałe włączył do swoich pakietów wydajnościowych. Na podstawie wartości zmierzonych przez e-flomo w zależności od dokonanego wyboru oprogramowanie aktywnie reguluje przepływ lub różnicę temperatur we wszystkich obiegach. W ten sposób warunki termiczne pozostają stałe nawet przy wahaniach w systemie. Wynikiem jest bardzo wysoka powtarzalność, a ponadto minimalne zużycie wody chłodzącej i energii.

Podsumowując, korzyści płynące z połączenia wszystkich działań i zastosowanych narzędzi takich jak wtryskarki, termostatowanie i rozwiązania cyfrowe dają konkretny efekt optymalizacyjny. Oprócz bezpośredniej redukcji zużycia energii przez poszczególne podzespoły instalacji, zapobiegamy produkcji wadliwych detali, generujemy wartość dodatkową w postaci oszczędności czasu uzyskiwanej przez operatorów maszyny oraz większe bezpieczeństwo obsługi, a to przyczynia się do wzrostu efektywności i konkurencyjności produkcji. Im większa moc całkowita, tym szybciej nowa wtryskarka osiąga poziom wskaźnika opłacalności inwestycji ROI: wskaźnika rentowności stosowanego w celu mierzenia efektywności działania przedsiębiorstwa.

TWORZYWA PIERWOTNE

Polykemi AB Bronsgatan 8 271 21 Ystad, Szwecja tel.: +46 411 797 34 aleksander.kurszewski@polykemi.se www.polykemi.com

ML Sp. z o.o. ul. Berylowa 7 82-310 Gronowo Górne tel.: +48 55 235 09 85 info@mlpolyolefins.com www.mlpolyolefins.com

Besspol Sp. z o.o. Sp.k. ul. Sokola 10 86-031 Osielsko tel.: +48 52 381 32 31 handel@besspol.pl www.besspol.pl

DOSTAWCÓW

GAMA

Grupa Azoty ZAK S.A. ul. Mostowa 30A 47-220 Kędzierzyn Koźle tel.: +48 77 481 20 00 zak@grupaazoty.com www.oxoplast.com

RESINEX Poland Sp. z o.o. ul. Brechta 7 03-472 Warszawa tel.: +48 22 441 60 00 resinex.pl@resinex.com www.resinex.pl

Oplast-Recykling ul. Winduga 6 87-617 Bobrowniki tel.: +48 54 237 12 98 biuro@oplast-recykling.pl www.oplast-recykling.pl

Nexeo Plastics Poland Sp. z o.o. ul. Ruchliwa 15 02-182 Warszawa tel.: +48 600 772 217 azbucki@nexeoplastics.com www.nexeoplastics.com

SABIC Poland Sp. z o.o. ul. Komitetu Obrony Robotników 45A 02-146 Warszawa tel.: +48 22 432 37 32 piotr.kwiecien@sabic.com www.sabic.pl

TWORZYWA WTÓRNE

ZAPTECH Sp.j. Sobańscy ul. Przemysłowa 8 88-160 Janikowo tel.: +48 502 764 189 marketing@zaptech.com.pl www.zaptech.com.pl

BARWNIKI I DODATKI

Plastoplan Polska Sp. z o.o. al. Księcia Józefa Poniatowskiego 1 03-901 Warszawa tel.: +48 22 295 92 31 biuro@plastoplan.pl www.plastoplan.pl

Import Export Hurt Spedycja J.J. Sp. z o.o. ul. Akacjowa 20 43-450 Ustroń tel.: +48 603 429 603 office@plastic-trader.com plastic-trader.tworzywa.biz

Ampacet Polska Sp. z o.o. ul. Matuszewska 14 03-876 Warszawa tel.: +48 22 332 35 27 marketing.europe@ampacet.com www.ampacet.com

GRAFE Polska Sp.z.o.o. ul. Oleska 85 42-700 Lubliniec tel.: +48 34 351 36 72 grafe@grafe.pl www.grafe.pl

RUTALIA Masterbatches & Additives

ul. Bellottiego 1 lok. 24 01-022 Warszawa tel.: +48 22 425 94 40 rutalia@rutalia.com www.rutalia.com

SUROWCE CHEMICZNE

MAPRO Polska S.A. ul. Złota 197 42-202 Częstochowa tel.: +48 887 040 045 biuro@mapropolska.pl www.mapropolska.pl

WW Ekochem Sp. z o.o. Sp.k. ul. Akacjowa 1, Głogowo 87-123 Dobrzejewice tel.: +48 56 674 20 05 biuro@wwekochem.com www.wwekochem.com

FORMY I AKCESORIA DO FORM

Sumitomo (SHI) Demag Plastics

Grupa Azoty Compounding Sp. z o.o.

ul. Chemiczna 118 33-101 Tarnów tel.: +48 14 637 33 10 gac@grupaazoty.com compounding.grupaazoty.com

WTRYSKARKI

Machinery Polska Sp. z o.o. ul. Jagiellońska 81/83 42-200 Częstochowa tel.: +48 34 370 95 40 sdpl.info@shi-g.com www.poland.sumitomo-shi-demag.eu

Meusburger Georg GmbH & Co. KG Kesselstraße 42 A-6960 Wolfurt, Austria tel.: +48 694 864 980 g.dytko@meusburger.com www.meusburger.com

URZĄDZENIA DO RECYKLINGU

Wittmann Battenfeld Polska Sp. z o.o. 05-825 Grodzisk Mazowiecki Adamowizna, ul. Radziejowicka 108 tel.: +48 22 724 38 07 info@wittmann-group.pl www.wittmann-group.com

WYTŁACZARKI

ARBURG Polska Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 233 02-495 Warszawa tel.: +48 22 723 86 50 poland@arburg.com www.arburg.pl

FANUC Polska Sp. z o.o.

ul. Tadeusza Wendy 2 52-407 Wrocław tel.: +48 71 776 61 60 sales@fanuc.pl www.fanuc.pl

POL-SERVICE Jacek Majcher ul. Budziwojska 90 35-317 Rzeszów tel.: +48 17 229 34 56 maszyny@pol-service.pl www.pol-service.pl

Bagsik Sp. z o.o. Sp.k. ul. G.H. Donnersmarcka 16 41-807 Zabrze tel.: +48 32 334 00 00 office@bagsik.net www.bagsik.net

M-A-S Maschinen- und Anlagenbau Schulz GmbH Hobelweg 1 4055 Pucking, Austria tel.: +48 602 355 320 siess@poczta.fm www.mas-austria.com

Zainteresowany stałą obecnością w Gamie Dostawców?

Logo, nazwa firmy, adres, telefon, e-mail, strona www, aktywne odnośniki w wersji elektronicznej

Cena rocznego wpisu: 12 wydań × 400 PLN netto Skontaktuj się z nami: tel.: +48 530 704050 tel.: +48 530 206666 info@plastech.pl

OPAKOWANIA

Plasmaq, Lda Zona Industrial da Barosa, Lt 8 Carreia de Água 2400 – 016 Leiria, Portugalia tel.: +48 505 348 946 comercial.pl@plasmaq.pt www.plasmaq.pt

URZĄDZENIA PERYFERYJNE

Coffee Service Sp. z o.o. ul. Niemcewicza 26/U7 02-306 Warszawa tel.: +48 22 625 15 10 biuro@coffee-service.eu www.coffee-service.eu

Master Colors Sp. z o.o. ul. Wędkarzy 5 51-050 Wrocław tel.: +48 71 350 05 25 biuro@mastercolors.com.pl www.mastercolors.com.pl

Przetwórstwo Tworzyw Sztucznych Plast-Box S.A. ul. Lutosławskiego 17A 76-200 Słupsk tel.: +48 59 840 08 80 bok@plast-box.com www.plast-box.com

Moretto East Europe Sp. z o.o. ul. Strefowa 8 42-202 Częstochowa tel.: +48 34 390 36 15 info@morettoeasteurope.com www.moretto.com

SP Group Polska Sp. z o.o. ul. Metalowa 13 73-102 Stargard tel.: +48 91 887 60 77 sprzedaz@spg-pack.com www.spg-pack.com/pl/

Zainteresowany stałą obecnością w Gamie Dostawców?

Logo, nazwa firmy, adres, telefon, e-mail, strona www, aktywne odnośniki w wersji elektronicznej Cena rocznego wpisu: 12 wydań × 400 PLN netto Skontaktuj się z nami: tel.: +48 530 704050 tel.: +48 530 206666 info@plastech.pl

TWORZYWOWY WEHIKUŁ CZASU

Koniec roku sprzyja refleksji i robieniu wszelkiego rodzaju podsumowań – a to często wiąże się z retrospekcją. Jak twierdził Félicité de La Mennais, francuski ksiądz, pisarz, filozof i polityk (notabene zaprzyjaźniony z Adamem Mickiewiczem), „przeszłość jest jak lampa umieszczona u wejścia do przyszłości”. Dlatego też w niniejszym, ostatnim w roku numerze „Plast Echo” chcę zaprosić wszystkich czytelników do uwzględnienia jego mądrych słów i wspólnego zajęcia miejsc w wehikule czasu, który cofnie nas o kilkadziesiąt lat, do przeszłości tworzyw sztucznych –a konkretnie do tego, jak postrzegano je w pierwszej połowie XX w. Myślę, że zapoznanie się z dawnymi artykułami i wzmiankami prasowymi na temat tworzyw może okazać się naprawdę interesujące, a taka podróż do przeszłości sama w sobie stanowi oryginalną rozrywkę.

Wszystkie cytowane w tym artykule teksty pochodzą z gazet należących do domeny publicznej, a z ich oryginałami można zapoznać się za pośrednictwem stron internetowych Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej (kpbc.umk.pl/dlibra) oraz Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej

(wbc.poznan.pl/dlibra). W każdym przypadku zachowano pisownię źródłową, a niezbędne poprawki redakcyjne zawarto w nawiasie kwadratowym.

Mam nadzieję, że lektura wybranych przeze mnie materiałów okaże się ciekawym doświadczeniem, które zainspiruje was, drodzy czytelnicy, do rozpoczęcia nadchodzącego nowego roku z wysokiego C.

I „CZŁOWIEK ZE SZTUCZNĄ CZASZKĄ”

„Chirurgja święci obecnie w Ameryce tryumf z powodu operacji, która sensacyjnością swą wsławiła się [na] całym świecie. Pacjent, któremu według wszelkich przewidywań groziła nieodwołalnie śmierć, dzięki mistrzowskiej operacji odzyskał zdrowie i spełnia dalej swoje czynności zawodowe.

Jest to młody elektromechanik, Douglas Ellis, który zatrudniony był w elek[t]rowni w Toronto i pracował w pobliżu drutu elektrycznego, naładowanego pięcioma tysiącami wolt. Drabina, na której Douglas Ellis pracował, nagle zachwiała się i Ellis uderzył głową o rury żelazne, które zetknęły

się z przewodem o napięciu 500 wolt. W tej chwili wystrzelił płomień na 8 metrów, a Ellis zawisł w powietrzu przyczepiony bucikami do rozpalonych rur. Wywołane wypadkiem krótkie spięcie przerwał[o] prąd w 28 miastach prowincji Ontario.

Przybyli lekarze skonstatowali śm[i]erć Ellisa, lecz stosownie do obowiązujących przepisów poczyniono usiłowania, aby porażonego prądem ratować. Wbrew wszelkiemu oczekiwaniu udało się uzyskać słabe znaki życia po 45 minutach zabiegów. Przez jedenaście miesięcy nieszczęśliwy mechanik cierpiał w szpitalu straszne męki, ponieważ okazało się, że wskutek miejscowej zgorzeli nastąpił ubytek w kościach czaszki wielkości 25 centymetrów kwadratowych.

Lekarze zmuszeni byli wyciąć płat czaszki na 25 cm. długi i na 15 cm. szeroki. Usiłowania, aby brakujące pokrywy czaszki zastąpić skórą zawiodły, ponieważ brakowało podstawy czaszki. Wobec tego sporządzono z metalowego stopu tak zw. bakelitu sztuczną czaszkę, bardzo lekką, lecz mocną i higieniczną, która doskonale zastąpiła kość naturalną.

Przed kilku tygodniami Ellis opuścił szpital zupełnie zdrowy i normalnie spełnia codzienne obowiązki”.

„Orędownik Grodziski”, 31.10.1928 r. oraz „Kurjer Zachodni”, 31.10.1928 r. (Źródło: WBC)

I „OD MLEKA DO FILMOWEJ TAŚMY”

„Nie wszyscy może wiedzą, że mleko jest używane nietylko jako produkt spożywczy. Służy ono także celom przemysłowym. Otrzymuje się z niego produkt mający szerokie zastosowanie w przemyśle, znany pod nazwą galalitu. Stanowi on jedną z t. zw. mas plastycznych, jak celuloid, bakelit, trolit i t. d. Posłuchajmy co na[m] o tych ciekawych materiałach powie przez radjo inż. Ludwik Arwin w swej pogadance z cyklu „Wielkich i małych wynalazków” p.t. „Od mleka do taśmy filmowej”, która nadana zostanie we wtorek, dnia 10 września o godz. 17-ej”.

„Gazeta Szamotulska”, 7.09.1935 r. (Źródło: WBC)

I „STAN MUMIFIKACJI ZWŁOK MARSZAŁKA PIŁSUDSKIEGO ZADOWALAJĄCY”

„W sobotę w godzinach rannych przybyła do Krakowa komisja lekarska z Warszawy, celem zbadania stanu mumifikacji zwłok Marsz. Piłsudskiego. Przybyli: gen. Bouppert, szef dep. sanitarnego w min. wojsk. mjr. lekarz Kaliciński, pułk. Czyż i docent uniwersytetu warszawskiego dr. Laskowski.

Komisja koło godz. 10 udała się do krypty, gdzie zabawiła około godziny. Stwierdziła ona, że proces mumifikacji jest zadawalający. Przypuszczalnie jeszcze przed majem b. r. nastąpi przełożenie zwłok do srebrnej trumny, wyłożonej bakelitem i przeniesienie trumny z krypty św. Leonarda do będącej już na ukończeniu krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. W godzinach popołudniowych członkowie komisji odjechali do Warszawy”.

„Gazeta Powszechna”, 3.02.1937 r. (Źródło: WBC)

I „NOWY, CIEKAWY WYNALAZEK POKRYWANIE METALAMI PRZEDMIOTÓW Z BAKELITU”

„W Niemczech opatentowano ostatnio, nowy ciekawy sposób galwanicznego powlekania metalami przedmiotów z bakelitu[.] Sposób ten polega na tym, że przy pomocy odpowiednich chemikalii np. stosowania właściwych lakierów powierzchnia bakelitu zaczyna przewodzić prąd elektryczny, tak że przedmiot dany można galwanicznie powlekać miedzią[.] Tak zmetalizowana powierzchnia łatwo daje się barwić albo też w dalszym ciągu pokrywa się ją innymi metalami jak niklem, srebrem, chromem itd. Przedmioty takie wyglądają zupełnie jak z metalu różniąc się od niego tylko swym ciężarem[.] Posiadają przy tym wszelkie zalety bakelitu z wyjątkiem tego, że powierzchnia jako metalizowana przewodzi prąd elektryczny”.

„Gazeta Powszechna”, 14.04.1938 r. (Źródło: WBC)

I „VOLKSWAGEN” Z NAMIASTEK KAROSERIA ZE SZTUCZNEJ ŻYWICY”

„Chociaż pierwsze modele popularnych samochodów niemieckich, których cena ma wynosić 990 marek, zostały skonstruowane zasadniczo z tych samych co dotąd materiałów, jednak w przyszłości w budowie ich zajdą duże zmiany.

Już dzisiaj mówi się o tym, że karoserie będą nie z metalowej blachy, ale z nowego materiału, przypominającego znany ogólnie bakelit. Będą one tłoczone pod wielkim ciśnieniem w odpowiednich formach. Wytrzymałość tych materiałów żywicznych jest bardzo duża i nie odbiega od wytrzymałości metalu, a w każdym razie przewyższa wytrzymałość drzewa, krytego cienką blachą. Na 200.000 karoserii, bo taką ilość wyprodukuje się w pierwszym roku, potrzeba tylko 10.000 metrów sześciennych na karoserie, a tyle mogą obecne fabryki łatwo wyprodukować.

Co się tyczy opon, mają one być już robione ze sztucznej gumy „Buna”; zamiast bawełny będzie używany sztuczny jedwab. W ten sposób opony będą całkowicie z materiałów krajowych niemieckich. Naturalnie obicie wewnątrz również będzie nie z wełny ale ze sztucznej tkaniny z celulozy. Wreszcie cały szereg części metalowych zostanie wykonany z lek-

„Gazeta Bydgoska”, 1.05.1932 r. – wzmianki na temat dachówek z bakelitu i spawania celuloidu

kich metali, albo ze stopów glinowych i magnezowych”.

„Słowo Pomorskie”, 21.08.1938 r. (Źródło: KPBC)

I „WYROBY

PRZEDMIOTÓW

UŻYTKOWYCH Z KAWY”

„Niezmiernie obfity urodzaj kawy a w ślad za tym nadprodukcja, przysparza wiele kłopotów i trosk plantatorom brazylijskim. Chwytają się więc rozmaitych, demoralizujących ubogie rzesze społeczeństwa, środków, by nie dopuścić do zniżki cen i utrzymania ich na rynku światowym na dotychczasowym poziomie. Setki tysięcy worków bez skrupułu topi się w morzu, lub sprzedaje taniej niż węgiel do opalania pieców fabrycznych, lokomotyw itp.

Że z kawy można zrobić odświeżający i smaczny napój – o tym w Brazylii prawdopodobnie zapomniano. Obecnie kawa zostanie zużyta w jeszcze inny sposób. Mianowicie pewnemu inżynierowi – chemikowi udało się wytworzyć z kawy materiał podobny do ebonitu lub bakelitu, z którego można wyrabiać rozmaite przedmioty użytkowe, mające zastosowanie przede wszystkim w elektrotechnice, gdyż nowy produkt „kawowy” jest świetnym izolatorem. Można go też przy domieszce farby, wytwarzać w dowolnych kolorach. Produkt ten posiada i tę zaletę, że będzie tańszy nawet od bakelitu”.

„Orędownik Ostrowski”, 5.07.1939 r. (Źródło: WBC)

I „MASZYNY, MEBLE, SAMOLOTY ZE SZTUCZNEJ MASY PLASTYCZNEJ”

„Zastosowanie sztucznych tworzyw, znanych pod różnymi nazwami, jak bakelity, galality, etc. jest bardzo świeżej daty. Zaledwie kilka lat temu zaczęły się ukazywać na rynku nieco większe przedmioty z mas plastycznych, jak choćby pudła do radioaparatów. Dziś mówi się o produkcji śmigieł, a nawet części skrzydeł i kadłubów wielkich samolotów komunikacyjnych z materiałów syntetycznych, zbliżonych do galalitu. Chemicy opisują

w publikacjach i niezliczonych patentach nowe metody produkcji syntetycznych tworzyw, wynajdują nowe, coraz prostsze i dostępniejsze surowce dla tego nowego przemysłu, a wreszcie zmieniają i udoskonalają bezustannie właściwości produktu, znajdując dla niego w ten sposób nowe zastosowania.

Czym są owe „masy plastyczne”? Jak powstają? Podstawowe surowce chemiczne, używane do ich syntezy, są ciałami prostymi, nie posiadającymi w najmniejszym nawet stopniu właściwości plastycznych. Wyjściowym produktem przy wyrobie galalitu jest np. fenol (kwas karbolowy) i aldehyd mrówkowy, czyli formalina. Zamiast kwasu karbolowego bywa też używany mocznik, który łatwo otrzymać fabrycznie z amoniaku i kwasu węglowego. Jak więc widać, surowce nie są wyszukane –jest ich pod dostatkiem w każdym kraju uprzemysłowionym.

Produkcja mas plastycznych rozwijała się początkowo przede wszystkim w krajach odczuwających brak tworzyw naturalnych, głównie drzewa: w Anglii, Francji, Niemczech. Wkrótce jednak okazało się, że właściwości materiałów zastępczych po[d] bardzo wieloma względami przewyższają

tworzywa naturalne. Sztuczne masy plastyczne są istną skarbnicą niezwykłych zalet. Są przeciętnie dwa razy lżejsze od aluminium, a przy tym niewiele mu ustępują pod w[z]ględem wytrzymałości mechanicznej. Ostatnio znalazły one zastosowanie jako materiał do konstrukcji maszyn (!) o mocy dochodzącej nawet do 360 HP. Robi się z nich np. w Anglii łożyska, które poza swą trwałością odznaczają się jeszcze tą zaletą, że jako jedyny smar do nich służy… woda.

Należy dodać, iż obróbka mas plastycznych jest łatwa i mało kosztowna. Po zastygnięciu gęstej masy, miele się ją na proszek i po uzupełnieniu dodatkowymi składnikami stosuje się do modelowania najrozmaitszych, często bardzo skomplikowanych przedmiotów; proszkiem tym wypełnia się po prostu formy stalowe, a reszty dokonywuje już wysoka temperatura i ciśnienie. Proces ten jest znacznie prostszy i tańszy od odlewnictwa metalurgicznego”.

„Gazeta Nowska”, 22.07.1939 r. (Źródło: KPBC) •

Opracowanie: Agata Mojcner

„Dzień Bydgoski”, 28–29.08.1937 r. – reklama broni o rękojeści krytej „lśniącym bakelitem”

Już w latach 60. ubiegłego wieku Philip K. Dick w swojej książce będącej pierwowzorem dla kultowego filmu Łowca Androidów stawiał pytania na temat współistnienia ludzi i androidów, czyli istot stworzonych sztucznie i jedynie udających człowieka. Co ciekawe, zachowanie niektórych androidów czasem wydawało się być bardziej ludzkie, niż polujących na nie osób

Według mojej wiedzy, nie udało się jeszcze zbudować ani androida, ani nawet prawdziwej sztucznej inteligencji. Pojawia się za to coraz więcej zaawansowanych programów określanych mianem AI (ang. artificial intelligence). Jak do tej pory oznacza to jedynie, że pracują one nie tylko według technik algorytmicznych, ale wykorzystują też mechanizmy działania podobne do zachodzących w naturze, np. w ludzkim mózgu.

PAWEŁ WIŚNIEWSKI Plastech.pl

We wrześniu bieżącego roku media obiegła informacja, że obraz stworzony przy wykorzystaniu AI zwyciężył konkurs plastyczny organizowany przez Colorado State Fair. Nagrodzone dzieło pt. Théâtre d’Opéra Spatial od razu wzbudziło kontrowersje na temat tego, czy sztuka może być generowana za pomocą komputera i co właściwie oznacza bycie artystą. Zwycięski obraz został wykonany przy użyciu Midjourney – nowoczesnego systemu korzystającego z metod uczenia maszynowego, wyszkolonego na ogromnej ilości danych dostępnych w internecie.

Pokusiłem się o skorzystanie z Midjourney i wygenerowanie kilku obrazów dotyczących tematów związanych z branżą tworzyw sztucznych. Program potrafi naśladować style innych artystów. Niektóre jego interpretacje mogą być uznane za nietrafione, inne za niepokojące, ale na pewno nie można im odmówić wartości artystycznych. Oceńcie sami – pod każdym obrazem umieściłem słowa kluczowe użyte do wygenerowania pracy.

Czy to już pora, aby wezwać łowcę zbiegłych androidów, który podda AI testowi na człowieczeństwo? •

Jak tworzywa sztuczne przekształciły naszą planetę?

Przemysł polimerowy

Plastik jest fantastyczny

Projekt plastikowej butelki, szkic Leonarda da Vinci

Projekt plastikowej butelki, Salvador Dali

Tworzywa sztuczne, Claude Monet

Wraz ze zbliżającym się końcem roku nadchodzi czas podsumowań tego, co wydarzyło się w minionych 12 miesiącach. Tradycyjnie już, branża opakowań z tworzyw sztucznych czyni to podczas konferencji Bezpieczne Opakowanie, której 11. edycja odbyła się w Sopocie, w dniach 17–18 listopada. Tegoroczne wydarzenie zgromadziło rekordową liczbę uczestników, co nie powinno dziwić – ten sektor branży tworzyw sztucznych czekają wielkie wyzwania i zmiany w najbliższych latach.

Fraza „gospodarka obiegu zamkniętego” odmieniana jest w ostatnim czasie przez wszystkie przypadki i coraz mocniej dominuje w debacie o tworzywach ogółem. Wyzwania związane z wdrażaniem rozwiązań sprzyjających cyrkularnemu obiegowi stoją przed wieloma przedsiębiorstwami, jednak to branża opakowań musi w najbliższych latach stać się liderem transformacji. Dla osób, które nie śledzą na bieżąco legislacji unijnej, narzucającej nowe obowiązki we wspomnianym zakresie, sprawa nie wydaje się szczególnie zagmatwana.

Tymczasem dla segmentu opakowań nadchodzi prawdziwa rewolucja. Dotyczy ona głównie 2 obszarów: użycia recyklatów w procesie wytwarzania i recyklowalności własnych produktów. Dla przedsiębiorstw specjalizujących się w wytwarzaniu opa-

kowań do żywności te kwestie będą w najbliższym czasie sporym wyzwaniem. Otóż wielu przetwórców, którzy do tej pory recyklaty omijali szerokim łukiem i nie mają żadnego doświadczenia w ich procesowaniu, ani parku maszynowego dostosowanego do ich przetwórstwa, zmuszonych będzie przestawić swoją produkcję na nowe tory. Najnowsza regulacja unijna z 15 września br. (Rozporządzenie Komisji Europejskiej UE 2022/1616) w żaden sposób nie rozwiązuje problemu, a w raczej zgodnej opinii uczestników wspomnianej na wstępie konferencji, nie przybliża nas również ku masowej certyfikacji recyklerów. Trudno zatem przestawić się branży na użycie recyklatów, gdy na rynku nie ma ich podaży. Z kolei doprowadzenie do powszechnej recyklowalności opakowań do żywności też nie jest łatwym wyzwaniem. Wymiana sporej części własnego portfolio produktów, przy jednoczesnym zachowaniu barierowości i funkcjonalności opakowań, to zadanie, które spędza sen z powiek pracownikom działów R&D.

Oczywiście sprawa jest o wiele bardziej złożona, ale pozwoliłem sobie na ten przydługi (a jednocześnie skondensowany) wstęp, aby pokazać, jak duże wyzwania stoją przed polskim sektorem opakowań z tworzyw sztucznych, który dynamicznie się w Polsce rozwija, śmiało konkurując na unijnym rynku. I tu prym wiedzie grono producentów, którzy co roku podczas konferencji Bezpieczne Opakowanie są wyróżniani świadectwami Packaging Circular Economy. Jako przedstawiciel inicjatora wyróżnień – przedsiębiorstwa ML Polyole-

fins, a także czasopisma „Plast Echo”, które wraz z portalem plastech.pl jest patronem medialnym wydarzenia, chcę zatem wykorzystać okazję do przybliżenia Szanownym Czytelnikom idei, która pozwala wskazywać liderów branży. Bo właśnie na liderów sektora opakowań z tworzyw sztucznych wyrastają te przedsiębiorstwa, które, nie zważając na wyżej wymienione trudności, już dziś dostosowują się do wymagań unijnych. Jestem przekonany, że jednocześnie zyskują przewagę nad konkurencją, nie oglądając się na ślimacze tempo krajowej legislacji, a także dostosowując swoją działalność do europejskich standardów w zakresie gospodarki odpadami i zarządzania swoim portfolio produktowym.

Nie da się ukryć, że przedsiębiorstwa zachodnie (praktycznie w każdej branży) mają nad polskimi ogromną przewagę. Od długoletniej historii, a co za tym idzie unikalnego know-how, poprzez ugruntowaną pozycję na rynku, wieloletnią współpracę z największymi przedsiębiorstwami, na kapitale kończąc. Niwelować te różnice możemy na wiele sposobów, ale jednym z kluczowych jest bycie liderem zmiany. Bycie pierwszym we wdrażaniu rozwiązań, które zmieniają całą branżę, definiując ją na nowo. Właśnie tak postrzegam tegorocznych laureatów wyróżnień PCE, którzy podczas uroczystej gali na zakończenie konferencji Bezpieczne Opakowanie zostali uhonorowani świadectwami (Amerplast, CDM, Drukpol, Fol-Druk, Florek-Plast, Grafix, Mondi, PDO, Yanko) oraz wyróżnieniami (Henkel, Lorenz-Lajkonik, Vefi Packaging, Pak-Toruń).

KRZYSZTOF

NOWOSIELSKI