2 | Chwarae dros Gymru | Gaeaf 2019
Cynnwys 2 3 6 8 9 10 11
Diolch yn fawr
Golygyddol Gwadd Newyddion Yr hyn sydd gan blant i’w ddweud am chwarae Mae strydoedd chwarae’n wych Rhowch amser inni gymdeithasu ac ymlacio yn yr ysgol uwchradd Chwarae yn yr ysbyty Gwella maes chwarae ein hysgol
12 13 14 15 16 18
Beth yw plentyndod? Sesiynau chwarae a chefnogaeth gymunedol Adolygiad y Gweinidog o Chwarae Barn plant ar chwarae’r tu allan wedi eu cofnodi mewn astudiaeth genedlaethol Datblygu’r gweithlu Cymunedau chwareus
Golygyddol Gwadd Mae fy hoff atgofion chwarae o fy mhlentyndod yn ymwneud â bod y tu allan a heb unrhyw oruchwyliaeth. O tua phump neu chwech oed, byddai plant lleol yn ymgasglu i chwarae mewn ardal yr oedden ni’n ei galw ‘The Burn’, ble roedd burn (nant) yn llifo trwy gwpwl o aceri o dir gwyllt arferai fod yn ardd farchnad. Ymysg y danadl poethion, roedd coed ffrwythau gwylltion i wledda arnyn nhw, nant i olchi ein traed ynddi a llu o anturiaethau i’w mwynhau. Ar wahân i’r diffyg ceir, rwy’n credu mai’r gwahaniaeth mwyaf o’i gymharu â heddiw oedd y diffyg oedolion. Rwyf wedi treulio miloedd o oriau hapus yn chwarae gyda fy mhlant fy hun ond ’does gen i ddim atgofion o chwarae gydag oedolion o gwbl. Mae enillion a cholledion gyda phob senario, ond mae pob plentyn angen amser chwarae heb ei strwythuro, wedi ei arwain gan y plentyn. Mae chwarae, wedi’r cyfan, yn hawl i’r plentyn – ac nid i’r oedolyn, fel yr wyf wrth fy modd yn egluro’n aml wrth y plant.
Rwy’n credu ei fod yn fyfyrdod perthnasol iawn ar gyfer agor y rhifyn hwn sydd wedi ei ysgrifennu, ar y cyfan, gan y plant. Ac mae’n cyfleu hudoliaeth chwarae yn rhagorol – o ryddid chwarae ar y stryd, i therapi chwarae yn yr ysbyty, a sut gall y gemau yr ydym yn eu mwynhau a’r cysylltiadau a wnawn ein helpu hyd yn oed ar yr adegau mwyaf heriol. Mae’r rhifyn hwn hefyd yn cydddigwydd â dathliadau diweddar penblwydd Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn (CCUHP) yn 30ain oed. Dewisodd fy swyddfa’r diwrnod hwn i gyhoeddi adnodd hawliau newydd ar gyfer plant y Cyfnod Sylfaen, a chân newydd sbon yr hyderwn fydd yn llanw neuaddau ysgolion ym mhob cwr o’r wlad. Gan gadw at y thema dan arweiniad y plentyn, fe’i hysgrifennwyd gyda phlant ysgol, felly efallai nad yw’n syndod bod cyfeiriad penodol at gael hwyl a sbri wedi ei gynnwys yn y geiriau terfynol, ‘Hawl bod yn iach Yn iach a champus Dewch i ddawnsio – Dawnsio hapus’ a’i fod wedi ei gysylltu mor agos â iechyd. Mae hefyd yn amser i gydnabod y camau a gymerwyd mewn deddfwriaeth yma yng Nghymru i helpu i wireddu hawl plant i chwarae,
Diolch o galon i bawb a gyfrannodd at y cylchgrawn hwn – allen ni ddim ei wneud heboch chi. Mae’r rhifyn hwn o Chwarae dros Gymru, yn ogystal â rhifynnau blaenorol, ar gael i’w lawrlwytho o www.chwaraecymru.org.uk
ond mae dal nifer o rwystrau’n bodoli. O faterion hynod wleidyddol mesurau cynni a thlodi plant, i ddefnyddio ffonau clyfar a phrysurdeb cynyddol bywydau gwaith oedolion. Ond gall pob un ohonom wneud ein rhan. Fel dywedodd ein nawdd sant, ‘Gwnewch y pethau bychain’. Boed hynny’n wneud amser i chwarae gyda’n plant bob dydd, neu eu hannog i fynd allan i arwain eu hwyl eu hunain gyda’u ffrindiau. O ran ymrwymiadau oddi wrth y Llywodraeth a chynghorau, fe fyddwn i wrth fy modd yn gweld llawer mwy o feysydd chwarae antur wedi eu staffio ledled Cymru, yn ogystal â chyfleoedd ar gyfer cynnwys chwarae anffurfiol dan arweiniad plant ym mhob gofod ble mae plant yn byw, dysgu a theithio iddynt. Dylai plant o bob oed ac angen gael eu hystyried a’u cynnwys yn y gwaith o ffurfio’r cyfleoedd hyn. Ac o ran ‘The Burn’, adeiladwyd ar y tir ddegawdau’n ôl ond pan ymwelais â fy hen gartref yn ddiweddar, sylwais ar blant yn adeiladu cuddfannau ar y bryn ble roedden ni’n arfer chwarae. Bydd plant wastad yn dod o hyd i fannau i chwarae. Y cyfan sydd angen i ni ei wneud yw rhoi’r rhyddid, y lle a’r amser iddyn nhw wneud hynny.
Sally Holland Comisiynydd Plant Cymru
Cyhoeddir Chwarae dros Gymru gan Chwarae Cymru ddwy waith y flwyddyn. Nid barn Chwarae Cymru o reidrwydd yw’r farn a fynegir yn y cylchgrawn hwn. Cysylltwch â’r Golygydd yn: Rydym yn cadw’r hawl i olygu cyn cyhoeddi. Nid ydym yn ardystio unrhyw rai o’r cynnyrch na’r digwyddiadau a hysbysebir yn neu gyda’r cyhoeddiad hwn. Chwarae Cymru, Ty^ Baltig, Sgwâr Mount Stuart, Caerdydd, CF10 5FH Rhif ffôn: 029 2048 6050 I Ebost: gwybodaeth@chwaraecymru.org.uk Elusen Gofrestredig Rhif. 1068926 I ISSN: 1755 9243
Argreffir y cyhoeddiad hwn ar bapur a gynhyrchwyd o goedwigoedd cynaliadwy. Crewyd gan Carrick | carrickcreative.co.uk
