ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019
plein06 ONTWERPT AAN KLIMAATADAPTATIE EN GELUK
ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019
HET LANDSCHAP IN DE STAD plein06 BRENGT LANDSCHAPS- EN STEDENBOUWKUNDIG ONTWERP BIJ ELKAAR. HET ROTTERDAMS BUREAU HEEFT EEN EIGENZINNIGE VISIE OP DE VERDERE VERDICHTING VAN DE STAD. DIE MOET SAMENGAAN MET WATERBERGING, ENERGIEOPWEKKING, GROEN EN… GELUK.
V
anuit hun burelen op de eerste verdieping van het Groot Han-
delsgebouw heb je een geweldig
uitzicht op het drukke Stations-
plein en de ‘haaienvin’ van het
Centraal Station. plein06 ontwerpt
Een paar jaar geleden heeft plein06 welzijn en geluk in de ontwerpbenadering opgenomen. Via het LDE InnovationLAB ‘De Gelukkige Stad’ wordt kennisverdieping gezocht in de samenwerking met studenten en onderzoekers op gebied van filosofie, stedelijke sociologie,
hier sinds 2006, vertellen architect-partner
economie, psychologie en stedenbouw, en met
Robbert Jan van der Veen en landschapsar-
bedrijven en overheden. “Het gaat om vragen
chitect Linde Elsinga. Wat een goed functio-
als: Hoe stimuleren wij welzijn en geluk in een
nerend plein voor een stad betekent, krijgen
hoogstedelijke omgeving? Wat is het buurt-
de medewerkers dagelijks op hun netvlies.
gevoel en hoe creëer je dat? De gewonnen inzichten incorporeren we in onze projecten,
plein06 identificeert zijn werkveld en ont-
waarbij de nadruk ligt op hoogstedelijke ver-
werpbenadering met drie begrippen: Steden-
dichtingsopgaven.”
bouw, landschap en strategie. “De helft van onze mensen is afkomstig van Universiteit Wageningen, onze landschapsontwerpers. De andere helft komt van de TU Delft, onze stedenbouwkundigen”, zegt Van der Veen. “Maar wij zoeken vooral de integratie van stedenbouw en landschap. Dus landschap in de stad brengen en gebouwde elementen in het landschap. Soms kiezen we juist voor het contrast, door landschapselementen in de stad uitdagend naar voren te brengen, of andersom. Dit is onze strategie.” Ge l u k e n w e l z i j n i n d e s ta d : l a n d s c h a p p e l i j k g e v o e l i n h o o g s te d e l i j k e u i tw e rk i n g . Re n d e r: Wa x Arc h i te c tu ra l Vi s u a l i z a ti o n s 100
101
ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019
ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019
GROENE DAKEN TOT PUBLIEKE RUIMTE MAKEN
plek in het concept, maar ook daarmee ben je
De verdichting van de stad waarmee ook
Rotterdam is in de basis goed, maar er zijn
Rotterdam de komende twee decennia te ma-
kansen om er meer uit te halen.” Elsinga ver-
ken heeft, wordt een spannende en complexe
duidelijkt: “Veranker de daken in de publieke
stedenbouwkundige puzzel. De beleidskeuze
ruimte. Maak de harde scheidslijn tussen pu-
is gemaakt het landschap rond de steden niet
blieke ruimte en gebouw die er nu is, zachter.”
verder te laten wegvreten. Oude bedrijventer-
In het concept van plein06 gaat het erom
reinen, havenbekkens en rangeerterreinen in
van groen op de grond en groen op de daken
de stad worden omgevormd tot woonwijken
aaneengesloten routes te maken. “Door
of gemengde woon-werkwijken. Hoe blijft de
singels, parkjes, perken, speeltuinen en groene
stad met meer bebouwing en meer mensen
daken slim te verknopen en hierbij ook dwars
leefbaar? “Ook al lijkt het nu al erg vol, vol-
door gebouwen heen te gaan. Je kunt grotere
gens ons is het gewenst grotere landschappen
lobby’s met groen of groene binnenplaatsen
in de stad te maken.” Is daar dan nog ruimte
maken in plaats van gangen. En brede glazen
voor? Van der Veen schetst dat we ‘landschap’
trappenhuizen, die de route naar de daktuin
in de stad niet louter in het platte vlak moeten
van buitenaf zichtbaar maken.”
er nog niet. “Het Dakenplan van de gemeente
zien. Groene daken hebben nadrukkelijk een Dakenl andschap: groene openbare rui m te op h oogte, een ni euw e l aag stadsl andschap.
WATERPLAN Het terugbrengen van een landschapsstructuur in de stad heeft in Rotterdam een precedent, vertelt Van der Veen. In 1854 werd het Waterplan van de stadsarchitecten Rose en Scholten
ZO GOED ALS EEN BOS Dit idee kadert in een plan van Plein06 voor de klimaatadaptatie van het Rotterdam Central District, het economisch kerngebied rond het Stationsplein en het Weena. De afkorting RCD leest dan als Rotterdam Climate District. Het is nu een erg stenig gebied gedomineerd door hoogbouw, dat te maken heeft met onvoldoende waterberging, hittestress, matige luchtkwaliteit en windhinder. De beoogde integrale verbetering van het gebied vatten de ontwerpers op in de doelstelling “de leefomstandigheden er net zo goed als in het bos” te maken. Zeer ambitieus, een beetje op het randje, weet Van der Veen, maar hiermee heb je een
tenminste 55% van de neerslag in het gebied
zeer uitgesproken intentie. Je kunt het bos als
wordt geabsorbeerd.” In ons ontwerp moet
standaard nemen voor meetbare veranderin-
het Weena, net als met de Coolsingel gebeurt,
gen. “Van een regenbui in een bos stroomt
autoluw worden, suggereert Elsinga, en op-
slechts 10 tot 15 procent van de neerslag weg,
nieuw worden ingericht met groene stroken,
de rest wordt opgenomen in het ecosysteem.
waterdoorlatende verharding en waterelemen-
In de stad liggen die verhoudingen andersom.
ten in verbinding met de Hofpleinfontein. Op
Daar kun je een norm aan ontlenen, bijvoor-
de waterstort onder het Kruisplein kan een
beeld de straat en de daken zo in te richten dat
verstuiver worden geïnstalleerd.
P le in in h o o g s t e d e lijk e o mg e v in g : la n d s c h a p in d e s t a d , r u imt e v o o r o n t mo e t e n en onthaasten. Render: MdB3D
ten uitvoer gebracht. Hier dankt Rotterdam de prachtige singels aan, zoals de Westersingel,
OPENBREKEN
Heemraadsingel, Essenburgsingel, Statensin-
Voor het ‘openbreken’ van gebouwen en ze te
zetten. Deze structuur van het Groot Han-
gel, Bergsingel enzovoorts. Tot aan de Weder-
doorsnijden met semiopenbare routes vinden
delsgebouw willen wij op stadsniveau explore-
opbouw, na het bombardement van mei 1940,
de ontwerpers van plein06 mede inspiratie in
ren.” Met meerdere transformatieopdrachten
liep de Westersingel bij het Centraal Station
hun werklocatie, het Groot Handelsgebouw.
in het centrum van Rotterdam brengt plein06
verder als Diergaardesingel. Deze laatste is
“Dit gebouw is een stad op zichzelf”, zegt
in samenwerking met de gemeente en diverse
gedempt. Onder het Kruisplein en het Weena
Elsinga. “Alle functies zijn er in aanwezig:
projectontwikkelaars het concept in praktijk.
bevinden zich echter nog buizen die de oude
wonen, recreëren, horeca, kindercrèche,
Langs en door de betreffende gebouwen heen
waterstructuur in stand hebben gehouden.
winkels enzovoorts.” Van der Veen: ”De
worden publiek toegankelijk routes naar het
Elsinga: “Ons idee is om die waterstructuur
grote raampartijen en ruime gangen maken
dak gemaakt: groene openbare ruimte op
weer bloot te leggen. Niet zozeer de singel fy-
het tot een ideaal gebouw om het straatleven
hoogte. Het is een begin. Zoals een bos of
siek te herstellen, maar om te laten zien dat hij
er dwars doorheen te laten gaan. Architect
landschap begint met jonge aanplant. Op die
er heeft gelegen. Onder het Kruisplein zit een
Maaskant heeft het zo ook bedoeld. Zijn idee
manier kunnen kleinere projecten uitgroeien
waterberging voor 2,4 miljoen liter, het zou
was om de bestrating buiten, binnen door te
tot een Rotterdams stadslandschap als bijdra-
prachtig zijn die zichtbaar te maken.”
ge aan een drukke maar gelukkige stad. Te k s t: Ke e s Ha g e n d ijk
102
103
