Klassefoto

Tekst: Nienke Trap Foto: Marieke Duijsters Klas 5 en 6 van ’t Palet in Maarssen maakte hun eigen fungus kunstwerken op de ramen van de school. Elk kind kreeg een vormpje en een set ontwerpregels. Samen zochten zij hun weg.

Derek: “Het was heel leuk om te doen. We hadden allemaal vormpjes waar je meerdere figuren in kon zien. Je krijgt een groene plakstrook en een driehoek die je aan het eind of aan het begin mag plaatsen. Dat ging goed want niemand werd boos.”

Marijn: “We hadden vijf groepjes met vijf kinderen. Onze groep heeft een sprinkhaan gemaakt die een vlinder opeet. Ik zag een hamer die op een hamer valt en die hamer viel ook weer. Iedereen ziet er iets anders in. We waren allemaal tevreden met hoe het is geworden.”

Zulaya: “We waren creatief, want de driehoek was blauw en de rechthoek was roze, en als je die over elkaar plakt wordt het paars. Je moest wel op de goede volgorde vormen plakken.”

Lamyae: “Degene met de strook mocht beginnen. Het lijkt op een hoge berg, we begonnen heel laag en zo gingen we steeds hoger. Het was supercool. We waren heel aardig voor elkaar.”

Kirsten: “Het was wel leuk dat je allemaal regels moest volgen, en niet zomaar vormen mocht plakken. Ik vond onze het mooiste van de hele klas, de vorm van onze Fungus was origineler.” Carice: “Je moest er wel over nadenken. We konden niet hoger, want we konden er niet bij. Op een gegeven moment ging het vanzelf, we hadden we het onder de knie.”

Nikki: “Juf deed ook mee met onze groep. De meester die het organiseerde, kwam ons helpen en gaf ons tips. Die liet zien dat je ook een stapje vooruit kan denken.”

Dodi: “Iedereen had een eigen opdracht. Het was leuk om eens iets anders dan normaal te doen. In het begin was het lastig. Bij deze opdracht leerden we allemaal wat.”

Roos: “Het was echt superleuk. Ik wilde het netjes doen maar dat lukte niet. Uiteindelijk is het goed gekomen, omdat iedereen een sticker kon plakken op de plek waar hij wilde.”

Felix: “Het was leuk dat je regels had en dat je allemaal verschillende vormen had. Iedereen wilde weer wat anders. We begonnen aan de zijkant van het raam. We wilden tot helemaal bovenaan komen en dat is gelukt.”

Torre: “Het kunstwerk ziet eruit of het bijna valt en dat is het mooie eraan. Soms duurt het iets langer als je moet samenwerken, maar het komt wel altijd af.”

essay

Tekst: Mirjam de Heer Illustratie: Irma van Osch

Stip aan de horizon

“Mijn missie is geslaagd als ik leerlingen zie stralen en als collega’s zeggen: hier kunnen we in de praktijk mee vooruit.” Margiet Viool is cultuurcoördinator op de Franciscusschool in Bladel en volgt de postHBO opleiding tot cultuurbegeleider.

“Ik heb zelf niet zulke warme herinneringen aan mijn basisschooltijd. Maar de lessen muziek, tekenen en knutselen waren voor mij de lichtpuntjes van de dag. Daar kijk ik wél met plezier op terug. En daarom wil ik daar als leerkracht extra op insteken.

Mijn directeur had over de opleiding PostHBO cultuurbegeleider gehoord en vroeg me vorig jaar: “Zou dat iets voor jou kunnen zijn?” De timing was perfect. Ik was toe aan een nieuwe uitdaging. Ik was al een aantal jaren cultuurcoördinator en wilde graag een volgende stap. Meer verdieping. Die opleiding is het beste wat ik ooit had kunnen doen, voor mezelf, voor mijn team én voor mijn school. Het heeft me al zoveel gebracht en ik ben ervan overtuigd dat dit me in de toekomst nog veel meer kansen gaat bieden.

In ontwikkeling

Zoals elke basisschool is ook de Franciscusschool volop in ontwikkeling. We zijn overgestapt van klassikaal onderwijs naar unitonderwijs. Kinderen uit verschillende jaarlagen vormen samen een groep. Ik geef bijvoorbeeld les aan groep 6-7, unit 3. Ik wil zelf graag met het team aan de slag met procesgerichte didactiek. Niet het resultaat moet centraal staan in de beeldende lessen, maar het proces. Ik wil af van allemaal dezelfde tekeningen en ernaar toe dat elk kind wat eigens en unieks maakt. Ik wil graag kinderen breder laten denken en verbindingen leggen met andere vakken. Dat is mijn stip aan de horizon.

Maar hoe pak ik dat aan? Ik wil wel iets neerzetten dat gedragen wordt door het team en niet is opgelegd.

essay

Wat ik wil bereiken is een grote verandering, een heel andere manier van lesgeven. Dat moet ik echt goed implementeren en begeleiden. Om als eerste stap mijn teamleden mee te krijgen heb ik een presentatie gegeven over mijn plannen. Eerst gaf ik ruimte aan dat gevoel van ‘Oh nee, ook dat nog!’. Want dat gevoel snap ik dus heel goed. Ik heb dat ook wel eens. Dat ik hier even bij stilstond werd enorm gewaardeerd.

Het past bij ons

Daarna heb ik samen met hen de visie en kernwaarden van onze school gelegd op mijn stip op de horizon. Deze kernwaarden en visie hebben we twee jaar geleden bij de komst van de nieuwe directeur opnieuw vastgesteld. Wij willen aansluiten bij de leerbehoefte van het kind, een divers aanbod bieden in een inspirerende omgeving, leerlingen eigenaar maken van het leerproces en een actieve, onderzoekende en spelende leeromgeving zijn. Allemaal dingen die heel goed passen bij procesgerichte lessen cultuureducatie. Ook onze waarden ademen cultuur: transparant, verbindend, dynamisch, inspirerend en sprankelend. Toen mijn collega’s de overeenkomsten zagen wat wij willen als school en wat ik met cultuureducatie beoogde konden we samen concluderen: cultuureducatie met procesgerichte lessen past bij onze school. En die gezamenlijke conclusie, die helpt!

Wat zeker ook hielp is dat ik vervolgens een foto liet zien van mijn eigen ‘Pinterest les’, waarin alle leerlingen eenzelfde girafje tekenden. “Oh, jij doet dat dus ook!”, riepen ze opgelucht. Ik heb toen uitgelegd dat ik heel goed begrijp dat leerkrachten voor de invulling van hun lessen beeldend even snel een les van Pinterest plukken. En als dat gaat om het aanleren van technieken kan dat ook heel goed. Maar de didactische meerwaarde daarvan is beperkt. Als je kinderen wilt prikkelen, nieuwsgierig wilt maken en zelf op onderzoek wilt laten gaan, dan vraagt dat om een meer procesgerichte aanpak. De makkelijke weg kiezen is soms een goede oplossing, maar geeft op de lange termijn niet de voldoening die je wilt hebben. Na mijn presentatie heb ik mijn team gevraagd of zij mijn stip aan de horizon zagen zitten en er was niemand in het hele team die ertegen was.

Het is leren

Behalve het team neem ik ook ouders mee in het veranderproces dat onze school doormaakt. Het is belangrijk dat ouders zien dat leerlingen ook daadwerkelijk iets leren van de cultuurlessen. Ik merk in de reacties van ouders op onze projecten dat ze dat ook daadwerkelijk zo ervaren. Toen we voor de kinderen van groep 5-6 Blazers- en Slagwerkbende hadden georganiseerd met voor alle kinderen acht lessen van een muziekdocent in het bespelen van een slagwerk- of blaasinstrument, waren ouders heel enthousiast. Die kennismaking met instrumenten ligt niet voor elke ouder binnen bereik. Het is een meerwaarde als ze dat op school wél krijgen aangeboden.

In mijn eigen klas ben ik nu bezig met een kerstmusical. Om de dans op een wat hoger niveau te tillen hebben we daarbij een dansdocente ingeschakeld. Je ziet dan dat kinderen daar heel veel van leren en enthousiast van worden. Dat zien ouders ook gebeuren.

21e eeuwse vaardigheden

Zowel mijn team, directeur, als de ouders van onze school zijn het erover eens: cultuureducatie is belangrijk. Wij willen in een schoolklimaat dat erg gericht is op opbrengsten en resultaten, ook werken aan overkoepelende vakken als burgerschap en cultuur en aan de 21e eeuwse vaardigheden. Mijn stip aan de horizon is de stip van ons allen geworden. Stap voor stap lopen wij dichter naar die stip toe. We bedenken zelf projecten. We ontwikkelen leerlijnen. We gaan verbindingen aan met elkaar en met kunstvakdocenten. De komende jaren doen we mee aan Cultuureducatie met Kwaliteit. Stap voor stap komen we dichter bij die stip aan onze horizon. En tegelijkertijd blijft de wereld om ons heen veranderen. En wij veranderen mee met de kinderen van de toekomst.

Om dit verandertraject te begeleiden maakte Margriet gebruik van het boek ‘Systemisch transitie management’ van Maaike Thiecke en Bianca van Leeuwen. Dit boek wordt in de Post-HBO opleiding cultuurbegeleider gebruikt als handleiding voor leerkrachten om veranderingen op hun school te realiseren.