Najnowszy numer Tygodnika PLUS w New Jersey

4.00% APY*

4.25% APY*

MYŚLISZ O KUPNIE DOMU? SKŁADAJĄC WNIOSEK O KREDYT HIPOTECZNY

PSFCU MOŻESZ WYKORZYSTAĆ FUNDUSZE Z LOKATY TERMINOWEJ NA WKŁAD WŁASNY I UNIKNĄĆ OPŁAT KARNYCH

certyfikatu w wysokości $90,000 lub więcej. Inne promocyjne APY dostępne są dla niższych kwot, odpowiednio 3,75% APY dla kwot od $50,000 do $89,999.99 oraz 3,25% APY dla kwot od $500 do $49,999.99 dla certyfikatów 30-miesięcznych. Oprocentowanie 3,50% APY dla kwot od $50,000 do $89 999,99 oraz 3,00% APY dla kwot od $500 do $49,999.99 certyfikatów 24-miesięcznych. Obowiązuje opłata karna za wcześniejsze zamknięcie lokaty w wysokości dywidendy za 181 dni. Przeniesienie dywidendy spowoduje zmniejszenie oczekiwanych zysków. PSFCU zastrzega sobie prawo do przerwania promocji w dowolnym momencie bez wcześniejszego powiadomienia. Oferta tylko dla Członków PSFCU. Inne ograniczenia mogą obowiązywać.

MORZE, KAJAKI, GÓRY

CZY ZWIEDZANIE MIAST?

Urlopowe zwyczaje Polaków podczas tegorocznego lata

Nad morzem Polacy najchętniej wybierają leniuchowanie i leżenie na plaży. W górach piesze wędrówki i spływy kajakami. Lato w mieście spędza się kreatywnie. Największym marzeniem wakacyjnym Polaków jest egzotyczna podróż. Coraz mniej osób jednak korzysta obecnie z biur podróży.

Jak wynika z badania „Urlopowe zwyczaje Polaków – lato 2023” w tym roku Polacy najczęściej wybierają wakacje za granicą, jak potwierdza 38% ankietowanych. Na urlop w Polsce decyduje się 29% respondentów. Częstą formą odpoczynku jest również city break, czyli weekendowe wypady do innych miast (21%). Najwięcej osób wybiera urlop za granicą w krajach europejskich (28%), nad morzem lub na Mazurach (27%), za granicą w krajach egzotycznych (24%) lub górach (21%). Największym marzeniem wakacyj-

nym Polaków jest właśnie wyjazd w egzotyczną podróż (43%).

Polacy najczęściej spędzają urlop, relaksując się i odpoczywając (33%). Z różnych kategorii rozrywek najchętniej wybierają właśnie wypoczynek i rekreację (32%). Drugą kategorią są rozrywki kreatywne (28%), sportowe (21%) lub ekstremalne (19%). Ciekawą formą spędzania czasu jest również zwiedzanie nieznanych miejsc (25%) lub doświadczanie nowych wrażeń (21%). Dla wielu osób ważny jest również czas z bliskimi (21%). Największą wartością podczas urlopu jest rozwijanie pasji i próbowanie nowych rozrywek (26%), możliwość odcięcia się od codziennych obowiązków i pracy (23%), aktywne spędzanie czasu (18%) oraz czas spędzony wspólnie z bliskimi (18%).

Kiedy wybierany jest aktywny wypoczynek, respondenci najczęściej wskazali intensywne zwiedzanie (35%), uprawianie

sportu (32%), próbowanie nowych rozrywek (19%) oraz uprawianie sportów ekstremalnych (14%). Aby doświadczyć nowych wrażeń podczas urlopu, Polacy decydują się na niekontrolowane przygody (36%), organizowanie niestandardowych atrakcji dzieciom (25%) czy właśnie uprawianie sportów ekstremalnych (20%). Z kategorii rozrywek sportowych najchętniej wybierana jest motoryzacja jak na przykład offroad czy gokarty (42%), wodne atrakcje takie jak kitesurfing, flyboard, kajaki czy jachty (29%), sporty ekstremalne (18%) oraz sporty w powietrzu jak skok ze spadochronem czy na bungee (11%). Wśród sportów ekstremalnych dominuje strzelanie (44%), przejażdżki samochodami wyścigowymi (29%), flyboard (15%) czy skok na bungee (12%).

Kiedy urlop należy bardziej do tych pasywnych, najczęściej wybierane jest leżenie i nicnierobienie (36%), często też ankietowani

wskazywali relaksowanie się i czytanie książek lub słuchanie muzyki (29%). Kiedy wybór pada na urlop z kategorii rekreacji najczęściej wybierane są pobyty w hotelu (28%) lub zabiegi SPA i masaże (21%). Polacy również chętnie testują nowe formy odpoczynku jak na przykład floating (21%). Kiedy spędzają czas z bliskimi podczas wakacji najczęściej korzystają się z lokalnych atrakcji (36%) i starają się zobaczyć jak najwięcej w okolicy (29%). Często również urlop podporządkowany jest pod dzieci i ich rozrywki (21%) oraz nic się nie planuje i czas sam płynie (14%).

Kiedy nie jest możliwy wyjazd poza miasto, aby ciekawie spędzić czas chętnie wykorzystywane są różnego rodzaju kursy w mieście na przykład „zrób to sam” – jak deklarowało 27% ankietowanych lub gry miejskie, wycieczki rowerowe czy wypady do Zoo (26%). Ciekawą formą spędzenia czasu są sporty miejskie takie jak ścianka wspinaczkowa, rolki (24%) oraz rozrywki kulturalne na przykład kino czy teatr (23%). Z kategorii rozrywek kreatywnych najczęściej wskazywano na indywidualne lekcje na przykład pole dance czy fotografowanie (38%), niestandardowe wyjazdy jak parki rozrywki (29%), różnego rodzaju warsztaty na przykład ceramiki (19%) czy kursy kulinarne (14%).

Nad morzem najczęściej wybierane jest leżenie na plaży (31%), uprawianie ciekawych sportów wodnych takich jak flyboard czy kitesurfing oraz różnego rodzaju rejsy czy motorówki (16%). W górach dominują piesze wędrówki (29%) oraz lokalne rozrywki jak na przykład spływy kajakiem (26%). Często też korzysta się z dobrodziejstw uzdrowisk (27%) lub niestandardowych lotów paralotnią lub szybowcem (18%).

Zdecydowana większość potrzebuje odpoczynku i wykorzystuje od 8 do 14 dni (43%).

Wiele osób wyjeżdża również na urlop do 7 dni (28%) oraz powyżej 14 dni (16%). Co trzeci Polak wakacje jednak najczęściej organizuje samodzielnie. 29% respondentów wskazało, że chętnie bierze udział w zorganizowanym wyjeździe przez znajomych lub rodzinę. Niektórzy również przygotowują wyjazd sami (21%). Jedynie 18% ankietowanych wskazało, że kupuje wyjazd w biurze turystycznym. Urlop najczęściej spędzamy z partnerem lub partnerką (38%), z przyjaciółmi i znajomymi (29%), z rodziną (21%). Na samodzielny wyjazd

decyduje się jedynie 12% osób.

Jak wynika z badania serwisu, wyjazd na wakacje finansowany jest głównie z oszczędności (45%) lub bieżących zarobków (29%). Niektóre osoby pożyczają również od rodziny (14%) lub biorą kredyt (12%). Najczęściej na urlop wydajemy do 2 000 złotych na osobę (43%) lub do 1 000 złotych na osobę (31%). 16% respondentów wskazało, że przeznacza do 3 000 złotych. Na rozrywkę podczas wakacji najczęściej wydawane jest od 200 do 300 złotych (42%).

Labor Day Weekend wśród atrakcji stanu Nowy Jork

Labor Day Weekend uznawany jest za pożegnanie wakacji. Często wykorzystujemy ten długi weekend jako okazję do spotkań przy grillu z rodziną i znajomymi, ale jeśli chcielibyście spalić piwne i karkówkowe kalorie w przyjemny sposób lub po prostu cieszyć się  sierpniową pogodą i uciec z miasta, zapraszamy do odkrywania skarbów natury jakie oferuje New York State.

Adirondacks

Adirondack Park to największy chroniony obszar w tej części Stanów Zjednoczonych, z sześcioma milionami akrów dziewiczych lasów i jezior oraz dziesiątkami szlaków i tras spacerowych. By dać się porwać pięknu dzikiej przyrody warto zobaczyć Natural Stone Bridge and Caves Park, gdzie znajduje się największa marmurowa jaskinia na wschodzie USA i gdzie można wędrować ścieżkami przyrodniczymi oraz schodzić do oświetlonych jaskiń i grot. Natomiast jeśli macie ochotę rozbić namiot po raz ostatni w sezonie, koniecznie odwiedźcie Golden Beach Campground. Miejsce to jest idealnym miejscem do biwakowania i plażowania,

elit finansowych i bywalców salonów. Dziś możemy korzystać z jego uroków wszyscy. Atrakcji jest tu co niemiaramożna pływać łodzią, kajakiem lub …parowcem, szybować po niebie. Odwiedzający lubią pływać kajakiem wśród spokojnych wysp, szybować po niebie z Parasailing Adventures lub odwiedzać liczne lokalne restauracje. Jeśli tego byłoby Wam mało, koniecznie musicie zobaczyć Prospect Mountain i zwiedzić pobliski Fort Ticenderoga (osobny tekst o forcie znajdziecie w jednym z archiwalnych numerów PLUSa).

Capital-Saratoga

Region Capital-Saratoga, znany jest ze stolicy stanu, czyli Albany,

przypominającej jaskinię szczeliny, w której przez cały rok można znaleźć… śnieg. Lubicie jazdę na rowerze lub długie spacery? Koniecznie wybierzcie się na wycieczkę po  Albany County Helderberg-Hudson Rail Trail, malowniczym dziewięciomilowym utwardzonym szlaku znakomicie prezentującym zróżnicowany krajobraz regionu. Aktywność fizyczna wzmogła Wasze pragnienie? Nic prostszego - Capital Craft Baverage Trail to trasa gdzie znajdziecie specjały takie jak piwa rzemieślnicze, wina i cydry prosto z piwniczek najlepszych producentów regionu.

Poszukiwacze mocnych wrażeń mogą również wybrać się na tor wyścigowy Saratoga, który właśnie podczas Labor Day będzie otwarty po raz ostatni w tym roku. Jeśli interesuje Was bogata historia tego regionu, odwiedźcie Saratoga National Historical Park lub Saratoga Spa State Park, gdzie znajdują się  Roosevelt Baths w których zachowały się źródła mineralne, które zainspirowały nazwę miasta Saratoga.

Central New York

W Parku Krajobrazowym Panama Rocks  podczas wędrówki przez pradawne koryto rzeki znaleźć można wysokie formacje skalne, głębokie szczeliny i jaskinie. Allegany State Park jest tak duży, że dzieli się na dwa obszary — Red House i Quaker Run — z plażami nad jeziorem, strumieniami do spływów kajakowych, szlakami do wędrówek i jazdy konnej i innymi atrakcjami turystycznymi, takimi jak Thomas L. Kelley Covered Bridge. Miłośnicy sztuki docenią Griffis Sculpture Park z ponad 250 wielkoformatowymi rzeźbami autorstwa Larry’ego Griffisa Jr. i innych uznanych na całym świecie artystów.

Finger Lakes

stanowi także znakomitą bazę wypadową do wędrówek po  47 000 akrów Blue Ridge Wilderness.

Odwiedzajac Adirondacks nie sposób nie wybrać się nad  Lake George - jezioro, które było ulubionym miejscem wypoczynku XIX-wiecznych

ale także z bogatej przyrody i licznych atrakcji dla turystów w każdym wieku. Odwiedzajac tę część New York State koniecznie trzeba wybrać się  nad jezioro Saratoga, gdzie można wypożyczyć kajak. Jeśli wolicie spacery po lesie, idealnym miejscem będzie Taconic Ridge State Forest, gdzie odcinek Taconic Crest Trail prowadzi do „snow hole ”, czyli

Region ten oferuje wszystko co najlepsze dla rodzin z dziećmi, fanów piw rzemieślniczych i pieszych wędrówek, miłośników historii i nie tylko! Są tu urocze miasteczka, wodospady, rzeki i oczywiście słynny kanał Eriekluczowa droga wodna, która zmieniła oblicze handlu w Nowym Jorku i całych Stanach Zjednoczonych. Aby poznać historię kanału warto odwiedzić Chittenango Landing Canal Boat Museum. Aby skosztować lokalnych przysmaków, trzeba wybrać się na szlak Heart of NY Central Craft Beverage Trail w hrabstwie Oneida, który oferuje wiele pysznych piw rzemieślnicznych i innych napojów. Natomiast aby napawać się pięknymi widokami warto wybrać się na przyjemną wędrówkę po Vroman’s Nose, malowniczym szlaku turystycznym z panoramicznym widokiem na dolinę Schoharie. Kolejną atrakcją jest Mine Kill State Park, gdzie można zobaczyć wspaniałe Mine Kill Falls.

Chautauqua-Allegheny

Od pofałdowanych podnóży gór Allegheny po żyzne równiny jeziora Erie, Chautauqua-Allegheny oferuje niezliczone atrakcje dla całej rodziny.

Lśniące jeziora, falujące wzgórza i malownicze winnice od dawna sprawiają, że Finger Lakes są od lat ulubionym celem podróży nowojorczyków i nie tylko. Wizytę w tym wspaniałym miejscu warto rozpocząć od spaceru po Corning’s Gaffer District - artystycznej dzielnicy śródmieścia z lokalnymi restauracjami i sklepami. Przystanek w Corning Museum of Glass zawsze jest znakomitym pomysłem - pamiętajcie, że na zwiedzanie tego wyjątkowego muzeum warto zarezerwować sobie co najmniej kilka godzin. Finger Lakes to znana mekka miłośników dobrego wina i ciekawych dań, którzy wybierając się na wycieczkę szlakiem Seneca Lake Wine Trail z aż 30 winnicami do odwiedzenia, będą mieli okazję skosztować najlepszych win prosto od miejscowych producentów.

Greater Niagara

Bogata historia Buffalo, wspaniała architektura i światowej klasy lokale gastronomiczne oraz wspaniałości wodospadu Niagara sprawiają, że region ten jest naprawdę ekscytującym miejscem na weekendowy wypad. Turyści poszukujący architektonicznych zachwytów i inspiracji koniecznie powinni odwiedzić odrestaurowane ogrody w „Martin House”  zaprojektowany przez niesamowity Franka Lloyda Wrighta i uważanego za jedno z najlepszych dzieł tego wybitnego architekta. Z kolei na miłośników przyrody czeka Niagara Falls State Park z legendarnym wodospadem a także znajdujące się w pobliżu Whirlpool State Park i Devil’s Hole State Park, gdzie schodząc do pięknego zalesionego wąwozu, można uzyskać wspaniały widok na pieniące się wody. Zuza Ducka

Sztuczna inteligencja w centrum zainteresowania funduszy

Coraz więcej firm inwestuje w nowoczesne rozwiązania, oparte m.in. na sztucznej inteligencji.

– Sztuczna inteligencja i cleantech to w tej chwili dwie kluczowe branże, które są w centrum zainteresowania funduszy venture capital i do nich będą płynąć w nadchodzącym czasie największe środki – ocenia prezes zarządu Orlen VC Marek Garniewski. Statystyki pokazują, że rodzime start-upy dobrze sobie radzą w obu tych branżach. Polska jest już w tej chwili uważana za „zielony” hub technologiczny Europy Środkowo-Wschodniej. Na polskim rynku działa około setki spółek, których działalność jest bezpośrednio związana z SI i które mogą skorzystać na fali popularności tej technologii.

Z raportu podsumowującego transakcje na polskim rynku venture capital, przygotowanego przez PFR Ventures i Inovo VC, wynika, że w 2022 roku 435 spółek pozyskało 3,6 mld zł kapitału od 244 funduszy. To oznacza, że wartość polskiego rynku pozostała bez zmian w porównaniu z poprzednim rokiem, co jest pozytywnym sygnałem na tle globalnych spadków. Jednocześnie liczba sfinansowanych innowacyjnych firm wzrosła w

tym czasie o 15 proc. Inny raport PFR Ventures i Inovo VC wskazuje, że z kolei w I kwartale br. przez polski rynek VC do 127 spółek przepłynęło 446 mln zł od 68 funduszy. Wartość była mniejsza niż w analogicznym okresie 2022 roku, ale o 84 proc. większa niż w I kwartale 2021 roku. – Dwie wiodące branże w centrum zainteresowania funduszy venture capital to dziś oczywiście sztuczna inteligencja, która obecnie fascynuje wszystkich i tam też płyną pieniądze. Natomiast drugą jest cały szeroko rozumiany cleantech. Jestem przekonany, że – w kontekście tego, co się dzisiaj dzieje na rynku – branża cleantechowa będzie radziła sobie lepiej niż pozostałe, które dotychczas wybierały finansowanie od funduszy – mówi agencji Newseria Biznes Marek Garniewski.

Polska zielonym hubem Europy?

Według ubiegłorocznego raportu PFR i Dealroomu („Start-upy i ekologia. Jakie zielone rozwiązania tworzą polskie firmy technologiczne?”) Polska jest „zielonym” hubem technologicznym Europy Środkowo-Wschodniej. Na tutejszym rynku działa prawie połowa (43 proc.) start-upów pozytywnego wpływu, których działalność wiąże się z Celami Zrówno-

ważonego Rozwoju ONZ, w tym redukowaniem efektów zmian klimatu czy wpływu działalności człowieka na środowisko. Co istotne, inwestycje w ten segment są coraz istotniejszą częścią rynku venture capital.

– Mamy dziś ograniczoną podaż nowego pieniądza, a wszystkie spółki – m.in. wskutek regulacji unijnych, ale i podobnych inicjatyw w Stanach Zjednoczonych – będą poszukiwały rozwiązań pozwalających im redukować emisję CO2, poprawiać swoje wskaźniki środowiskowe, adresować wyzwania ESG. Dlatego bardzo wiele funduszy skupia się w tej chwili na branży cleantechowej, na tym, w jaki sposób usprawniać procesy, minimalizować zużycie energii czy redukować emisję CO2. Stąd też ta branża cleantechowa będzie radziła sobie coraz lepiej –mówi prezes zarządu Orlen VC.

Nie tylko ChatGPT

W centrum zainteresowania funduszy jest również sztuczna inteligencja, która w ostatnich miesiącach notuje boom wywołany głównie najnowszą, znacznie ulepszoną wersją ChatGPT4. Mapa opracowana przez Jana Szumadę, analityka inwestycyjnego Warsaw Equity

Group, pokazuje, że w Polsce jest obecnie około setki start-upów, których działalność jest bezpośrednio związana ze sztuczną inteligencją.

– Nie da się wskazać w tej branży polskich hitów eksportowych, bo mamy ich niewiele. Jesteśmy mocni w obszarze fintechowym, bo polska bankowość i fintech to jest nasza bardzo mocna wizytówka na zewnątrz. Polacy najczęściej przekonują się o tym dopiero wtedy, kiedy wyjadą gdzieś za granicę i okazuje się, że to, co dla nich na co dzień jest normalnością, niekoniecznie jest nią też za granicą –mówi Marek Garniewski. – Bardzo mocni jesteśmy też w deeptechu, okołoSaaS-owym, okołochemicznym, w branży IT, ale tutaj zazwyczaj brakuje nam kompetencji do tego, żeby się komercjalizować. Najczęściej skupiamy się na rynku lokalnym i to powoduje, że nie jesteśmy zauważalni za granicą.

Pieniędzy firmom nie brakuje

Z ostatniego raportu Fundacji Startup Poland wynika, że najwięcej (niemal dwie trzecie) spółek oferuje klientom aplikacje, z czego większa część (36 proc.) to aplikacje webowe, a 26 proc. – mobilne. Dużą popularnością cieszą się też usługi

SaaS (39 proc.) i produkcja hardware’u (17 proc.). Natomiast główne sektory i branże, w których działają polskie start-upy, to kolejno AI i machine learning (21 proc.), produktywność i zarządzanie (14 proc.), analityka – research tools, business intelligence (13 proc.), HRtech i HR tools, medtech (w obu przypadkach po 12 proc.), usługi finansowe – fintech lub insurtech oraz Big Data (10 proc.).

Na polskim rynku kluczową rolę odgrywają krajowe fundusze VC, z których kapitału skorzystało w ub.r. 28 proc. badanych start-upów. Dalej plasują się rodzimi aniołowie biznesu, którzy wsparli średnio co piątą spółkę (22 proc.). Identyczny odsetek otrzymał też finansowanie z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Wśród start-upów korzystających z zewnętrznego finansowania najwięcej jest takich, które mają za sobą tylko jedną rundę inwestycyjną (67 proc.). Kwoty zebrane w ramach wszystkich dotychczasowych rund przez start-upy najczęściej wahają się w przedziale 1–2 mln zł.

– W Polsce bardzo wiele start-upów pojawia się na etapie seedowym, wczesnym, gdzie mamy jeszcze możliwość testowania nie samej technologii, ale pomysłu. Jest wiele programów dota-

cyjnych, funduszy, które inwestują na tych wczesnych etapach – mówi prezes zarządu Orlen VC. – Na każdym etapie każdy znajdzie jednak coś dla siebie. Najtrudniej jest na tych średnich rundach, rundach A i dalej, kiedy start-upy poszukują już finansowania liczonego dziesiątkami milionów złotych.

Co ciekawe obecnie główną barierą dla rozwoju start-upów w Polsce jest nie finansowanie, ale problemy z pozyskaniem pracowników przy jednoczesnym szybkim wzroście kosztów ich zatrudnienia. Na ten aspekt zwraca uwagę aż 52 proc. rodzimych spółek badanych przez Fundację Startup Poland.

Orlen VC inwestuje w spółki technologiczne na początkowym etapie rozwoju lub we wczesnej fazie ekspansji (z wyłączeniem fazy pre-seed oraz seed), pracujące nad nowoczesnymi produktami lub usługami, wpisującymi się w strategię PKN Orlen do 2030 roku. Na ten cel przeznaczy ponad 0,5 mld zł. Fundusz szuka projektów z takich obszarów jak: gospodarka obiegu zamkniętego, nowoczesny detal, cyfryzacja, paliwa nowej generacji, petrochemia, nowa mobilność czy energetyka.

Źródło: Newseria.pl

Oferujemy fachowość i doświadczenie dla małych i duż y ch k lie n t ó w . Z a p e wnia m y a t r a k c yjne i konkurenc yjne stawki na przewóz i inne usługi. Gwarancją jakości naszych usług jest ponad 30 lat działalności na r ynku amer ykańskim.

• Transpor t całych kontenerów od drzwi do drzwi między USA i Europą (Impor t & Expor t)

• Kontenery małe (20ſt), duże (40ſt i 40ſt HC) i specjalistyczne (20ſt & 40ſt Open Top, 20ſt & 40ſt Flat Rack)

• Wysyłka samochodów, maszyn, motocykli, ATVs, jet-skis i łodzi

• Wysyłka mienia przesiedleńczego

• Wysyłka ładunków handlowych i ponadgabarytowych

• Oddziały w Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii, na Litwie, Węgrzech i w Por tugalii

• Agencja celna w Gdyni

• Przygotowujemy dokumentację transpor tową i celną

Gruzja 2023 – cz. 8

Sekrety gruzińskiej kuchni

Kuchnia gruzińska jest jedyna w swoim rodzaju i doskonale służy zdrowiu, oczywiście pod warunkiem, że rozsądnie używamy wszechobecnego, wybornego wina. Nie mogę się oprzeć podejrzeniu, że jedzenie w Gruzji posiada zasadniczy wpływ na legendarną długowieczność mieszkańców Kaukazu.

Nasze wieczorne posiłki–błędnie określane jako obiady, czy raczej obiadokolacje–zgodnym chórem nazwaliśmy biesiadami; stoły uginały się od ciągle uzupełnianych dań, znakomite wino lało się strumieniami, a w chwilach wytchnienia wznosiliśmy nieustające toasty, które same w sobie są wspaniałą, lokalną tradycją. Do tego wszystkiego bardzo często przygrywał nam lokalny zespół muzyczny wykonujący regionalne utwory, często na tradycyjnych instrumen-

tach, niekiedy z ognistymi tańcami!

Zaczynaliśmy zazwyczaj od pieczonych w ziemnym piecu placków lawasz, na które kładliśmy kilka odmian sera i garść świeżej, surowej zieleniny: sałatę, pietruszkę, szpinak, liście buraka, kolendrę, aromatyczne pomidory, soczyste ogórki i estragon (który pochodzi z regionu Morza Kaspijskiego i Syberii). Kolendra i estragon to nie tylko pachnąca, ozdobna przyprawa, ale i lecznicze zioło stosowane na problemy zdrowotne. Na tym etapie popijamy Borjomi–najsłynniejszą, mineralną wodę Gruzji. Oprócz podpłomyków lawasz, na stole leżą również gruzińskie placki czaczapuri nadziewane aromatycznym mięsem, aczkolwiek niektóre są również podawane z serem i z jajkiem.

W następnej kolejności są przynoszone dania mięsne, głównie z wołowiną i z kurczakiem, a w tym

miejscu pragnę zwrócić uwagę na swoiste pierożki, jakie swoim wyglądem wyróżniają się na talerzach. Są to chinkali–mięsne danie zawinięte w ciasto na kształt sakiewki, W środku jest warzywny bulion lub rosół z kawałkami wołowiny lub wieprzowiny, bądź też z oboma rodzajami mięs na raz. Zamiast rosołu mogą też być ziemniaki, ser albo grzyby! W restauracjach w Tbilisi takie gruzińskie pierogi kosztują teraz półtora lari, czyli nieco ponad dolara za sztukę. Pychota, którą absolutnie powinni skosztować miłośnicy smakowania dań z różnych zakątków świata.

Wracając do wspomnianych, pszennych podpłomyków lawasz, muszę się przyznać, że cała nasza grupa wzięła udział w „warsztatach kulinarnych” i własnoręcznie wypiekała te tradycyjne placki z zupełnie dobrym rezultatem–były smaczne i zniknęły ze stołu jeszcze zanim zasiedliśmy do właściwego obiadu! To niespodziewane wydarzenie miało miejsce podczas naszego pobytu w winiarni Khareba w prowincji Kakheti u stóp Kaukazu.

Akurat przyjechaliśmy w momencie, kiedy zjechało wiele grup turystów i trzeba było nieco poczekać na wejście do „tunelowych piwnic” tej słynnej w całej Gruzji winiarni. Aby czas się nie dłużył, zaproponowano nam udział w wypieku, co wszystkich zadowoliło; oni mieli zabawę, a my–nowe i cenne doświadczenie. Chyba zostaliśmy w sumie wysoko ocenieni, bo po udanej produkcji chleba zostaliśmy poczęstowani lokalnym bimbrem z winogron zwanym „czacza”. Smakował!

Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka

Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA

TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Gruzją i Armenią włącznie, od 16 do 26 września 2023 roku. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: https://andrzejkulka.com/destinations/gruzja-armenia-instambul-maj-lipiec-wrzesien-2023/

Pierożki chinkali

Szpinak z granatami

Biuro podróży EXOTICA TRAVEL zaprasza na

z polskim przewodnikiem

ALASKA - 9 dni: 4 września

PERU - 11 dni: 10 - 21 września

GRUZJA, ARMENIA - 11 dni: 16 września

JORDANIA 2023 - 9 dni: 14 - 22 października

IZRAEL, JORDANIA, PALESTYNA - 15 dni: 25

lipca, 14 października

IZRAEL, PALESTYNA - 8 dni: 21 października

INDIE (Malediwy) - 9 dni: 4-11 listopada, 2-10 marca 2024

UGANDA RWANDA - 12 dni; 27 pażdziernika, 17 luty, 29 maj

NEPAL , Everest Base Camp - 18 dni: 11-28 listopada

ETIOPIA - 17 dni: 6 - 22 grudnia

NIKARAGUA SYLWESTER 2023 24 - 8 dni: 27 grudnia

NIKARAGUA STANDARD - 7 dni: 3 stycznia 2024

Bilety lotnicze, indywidualne pakiety APPLE VACATIONS: CANCUN – HAWAJE –PUNTA CANA – PUERTP VALLARTA – DOMINIKANA – JAMAJKA

Szczegóły i rezerwacje: Biuro Podróży Twoich Marzeń EXOTICA TRAVEL 6741 W.Belmont, Chicago | Tel. 773-237-7788

www.andrzejkulka.com

andrzejkulka@aol.com

Będą szaszłyki

Szpinak, buraczki i nadziewana papryka

Tak zaczynamy ucztę.

Gruzińska mineralna, placki i toast za zdrowie

Placek czaczapuri nadziewany wołowiną Tak się wypieka placek lawasz.

Tel/Fax: w Union

środy czwartki soboty 908-810-0076

www.go4dentist.com

POLSKA DENTYSTKA

I. Badzelewicz, DDS, PhD 1961 Morris Ave, B-7, Union, NJ 07083

Leczy: Próchnicę, Paradontozę, Leczenia kanałowe RCT, Korony

Mostki

Licówki

Wybielanie Implanty Protezy

Mała dziewczynka stoi na ulicy i płacze, ludzie ją pytają:

- Dlaczego płaczesz?

- Bo się zgubiłam!

- A jak się nazywasz?

- Nie wiem!

- A jak się nazywa twoja mama?

- Nie wiem!

- A swój adres znasz?

- Tak: wu-wu-wu-kropka-basia-kropka-pe-el

F- Baco, gdzie nauczyliście się tak rąbać drzewo?

- Na Saharze.

- E, baco, kłamiecie! Przecież Sahara to pustynia...

- No, teraz to już pustynia.

nie dorzucisz.

F– Skąd wracasz taki wesoły?

F– Z dworca, odprowadzałem teściową…

Po roku studiów przyjeżdża do domu studentka i od progu woła:

- Mamo, mam chłopaka!

- Świetnie córeczko, a gdzie studiuje?

- Ależ mamo, on ma dopiero dwa miesiące!

Dwóch myśliwych szło przez las, kiedy nagle jeden z nich upadł. Drugi zadzwonił w panice na pogotowie.

F– Mój przyjaciel nie żyje! Co mam zrobić? – spytał.

– Proszę się uspokoić. Najpierw musimy ustalić, czy na pewno nie żyje – odpowiedział operator.

Zapada cisza, a po chwili w słuchawce słychać strzał.

– OK, co teraz? – spytał myśliwy.

FDo mieszkania nieoczekiwanie puka teściowa: Drzwi otwiera zięć:

- A co mama tu robi?

- A, przyjechałam w odwiedziny.

- Aż z Warszawy?

- No tak... Zostanę tak długo jak tylko będziecie chcieli!

- To mama nawet herbaty nie wypije?

– A dlaczego masz takie brudne ręce?

– Bo z radości poklepałem lokomotywę!

FMistrz w pchnięciu kulą do trenera:

- Dziś muszę pokazać klasę. Na trybunie siedzi moja teściowa.

- Nawet się nie wysilaj, bo

WYCIECZKI WYCIECZKI

Busem z Polskim przewodnikiem

Wycieczki dla osób "solo", par i rodzin

Parki Narodowe USA, Wielki Kanion i Antylope Canyon, Monument Valley, Sekwoje, Yosemite, Yellowstone, Las Vegas, Los Angeles, San Francisco, Głowy Prezydentów oraz wiele innych atrakcji na wycieczkach Dookoła USA.

Terminy: : 16 dni od 16 września i od 07 października

Cena $2550 z noclegami i biletami, Texas, Santa Fe, Rt 66 od 4 - 12 listopada. $1590

Nowy Orlean, Dom Presleya i Thanksgiving w Nashville od 18-26 listopada. $1690

W ofercie również Waszyngton, Niagara, Virginia, Kanion Pensylwanii oraz wiele innych wycieczek jedno i dwu dniowych

Zobacz: www.ampolinc.com Napisz: ampoltours@yahoo.com

Zadzwoń: 609-647-9054

Teściowa chwali się zięciowi:

F– Wczoraj mój znajomy, znany malarz, poprosił mnie, abym pozowała do jego obrazu! Obraz będzie się nazywał: Kleopatra i żmija.

Zięć:

– A kto mu będzie pozował jako Kleopatra?

FFPrzychodzi baba do lekarza i mówi:

- Źle widzę z bliska.

Lekarz:

- A z daleka?.

Baba:

- Z Koszalina.

Zamość perła renesansu

Położony w południowej części województwa

lubelskiego Zamość z racji unikalnego kompleksu

Starego Miasta nazywany jest perłą renesansu. To też jeden z piękniejszych ośrodków na wschodniej ścianie Polski.

Historia miasta związana jest z hetmanem Janem Zamoyskim, który wydał przywilej, na mocy którego Zamość uzyskał prawa miejskie (budowę rozpoczęto tu od jego rezydencji w 1579 – Pałacu Zamoyskich). Miasto zaprojektował włoski architekt Bernardo Morando – zbudowano je zgodnie z renesansowymi założeniami miasta idealnego. Ducha tej epoki czuć tu zresztą do dziś.

Mieszanka kulturowa

Zaledwie kilkadziesiąt lat później swoją działalność rozpoczęła tu Akademia Zamojska, dzięki której do miasta zaczęli się zjeżdżać przedstawiciele świata nauki i kultury. Wiek XVII był z kolei okresem największego rozwoju miasta, w którym w ówczesnym czasie obok Polaków mieszkali Ormianie, Żydzi, Grecy i przedstawiciele innych mniejszości. To m.in. ta różnorodność sprawiła, że funkcjonowały tu świątynie prawosławne, rzymskokatolickie, grekokatolickie czy synagogi.

Kolejnym okresem, kiedy miasto dość szybko się rozwijało było dwudziestolecie międzywojenne. W tym czasie mieszkał tu jeden z najznakomitszych polskich poetów –Bolesław Leśmian, który pracował w miejscowym sądzie jako rejent. Dziś można oglądać tabliczkę upamiętniającą jego pobyt.

Różnorodności religijno- kulturowej Zamościa położyła kres II wojna światowa – miasto straciło wtedy ponad połowę swoich mieszkańców. Zabytki i zabudowę w większości ominęła jednak wojenna zawierucha.

Pod Aniołami

Zamość jest znany w całej Polsce ze względu na Rynek Wielki, jeden z najbardziej okazałych XVI-wiecznych placów w Europie. Zabytkowe kamienice, które do dziś można oglądać, zachowały renesansowe portale, drewniane stropy, polichromie. Cztery z nich to tzw. kamienice ormiańskie, w których mieszczą się eksponaty Muzeum

Ciekawostki

• ZOO – to jedyny ogród zoologiczny w tej części kraju. Zajmuje obszar 14 ha, na których żyje blisko 1000 zwierząt 180 gatunków (wielbłądy, niedźwiedzie, lamy, małpy, krokodyle, orły i sępy). Część ogrodu zajmuje także ekspozycja botaniczna.

• Park miejski – powstał w latach 1022-27, zalicza się do najpiękniejszych w Polsce; przy jego projektowaniu wykorzystywano elementy fortyfikacji twierdzy – dawny bastion IV, nadszaniec, resztki murów i dawnej fosy stanowią dziś o jego malowniczości.

• Zamojskie spotkania kultur – wydarzenie organizowane co roku w sierpniu ma na celu przybliżenie kultury narodów, które przez wieki współistniały tu obok siebie. W programie: koncerty muzyki ludowej, inscenizacje teatralne, akcje plastyczne, spotkania autorskie, wykłady. Wędrówka śladami dawnych mieszkańców i smakołyki regionalne.

Zamojskiego. Najbliżej ratusza zlokalizowana jest kamienica Wilczkowska, kolejna to Rudomiczowska, następne – Pod Aniołami i Pod Małżeństwem, na której fasadzie umieszczono płaskorzeźbę kobiety i mężczyzny. Te cztery budynki są uznawane za najpiękniejsze kamienice na głównym placu miasta. Z całej zabudowy najbardziej wyróżnia się Ratusz, którego wieża wznosi się na wysokość ponad 50 m. Zachowały się tu także zabytkowe schody, prowadzące do wejścia głównego. Rynek i Stare Miasto zostały wpisane na listę UNESCO. Miejscem, którego nie można tu ominąć jest wspomniany wcześniej Pałac Zamoyskich, gdzie Jan Zamoyski i jego następcy mieszkali z rodzinami. Dziś stoi tu pomnik jego pierwszego właściciela, z zarazem założyciela Zamościa.

LublinMiasto z historią

Z racji tego, że Lublin jest jednym z najstarszych miast w Polsce, zachowały się tu zabytki z różnych epok – tylko na starym Rynku znajdziemy kilkadziesiąt z nich. I choć południowo-wschodnia część kraju to wciąż niezbyt popularny kierunek dla turystów, region ten naprawdę ma się czym pochwalić.

Wg historyków początki osadnictwa sięgają tu już przełomu VI i VII wieku. Stosunkowo wcześnie, bo w 1317 roku, na mocy przywileju wydanego przez Władysława Łokietka, Lublin otrzymał też prawa miejskie.

Dziś jest to największe polskie miasto położone na wschód od Wisły. I choć w mediach ten obszar często określa się mianem „Polski B”, to zarówno mieszkańcy, jak i władze tych województw starają się z tym walczyć, coraz bardziej otwierając się na turystów.

Ciekawostki

• To jedno z trzech miast w Polsce, w którym jeżdżą trolejbusy. Pozostałe dwa miasta mogące pochwalić się tą atrakcją to Tychy i Gdynia.

• W kościele na Wzgórzu Czwartek znajdują się relikwie św. Mikołaja.

• Na Zamku Lubelskim znajdują się dwa obrazy Jana Matejki –„Unia lubelska” oraz „Przyjęcie Żydów do Polski”

• W Muzeum Lubelskim mamy około 160.000 eksponatów.

• Domek Kata przy ul. Długosza 4a to jedyna dawna szubienica, która do dziś zachowała się w Polsce w całości.

Historyczny akt

Wiele zabytków pochodzi tu z czasów, gdy władzę sprawował Kazimierz Wielki. Jednym z nich jest Zamek Lubelski, który został przekształcony z drewnianego na murowany w II poł. XIV w. Pełnił on wtedy rolę m.in. kwatery królewskiej odwiedzanej przez Kazimierza Wielkiego i przedstawicieli Jagiellonów, bywał tu także Władysław Jagiełło wraz z królową Jadwigą, Jan Długosz, który uczył synów Kazimierza Jagiellończyka oraz Zygmunt August.

Na zamku miało też miejsce ważne wydarzenie historyczne – to właśnie tu podpisano akt unii lubelskiej. Dopiero wojny z drugiej połowy XVII w. spowodowały, że zamek stracił na znaczeniu – w znacznym stopniu został zresztą zniszczony (pozostały z niego zaledwie kaplica i baszta). Odbudowano go dopiero w I pol. Wieku XIX. Jego najcenniejszą częścią od wieków pozostaje kaplica pw. Św. Trójcy pochodząca z XIV w.

Dwie bramy

Za jeden z symboli miasta uważana jest Brama Krakowska łącząca Śródmieście ze Starym Miastem, Wraz z murami obronnymi została ona wzniesiona w XIV w., jednak jej obecny wygląd jest w dużej mierze wynikiem prac z lat 1959-64. Z jej ostatniej kondygnacji można też oglądać panoramę Starego Miasta. Inną znana bramą jest Brama Grodzka, położona naprzeciw zamku, która w dawnych czasach strzegła jednego z wejść do miasta. W XVIII w. bramę przebudowano jednak w stylu klasycystycznym i pozbawiono ją cech obronnych. Obecnie w jej pomieszczeniach znajduje się m.in. teatr, który zajmuje się popularyzowaniem historii i kultury Lublina.

Warto także wspomnieć o archikatedrze pw. Św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty, która jest największą zabytkową budowlą sakralną grodu. Powstała ona na przełomie XVI i XVII w. – za jej pro -

jekt odpowiedzialni byli architekci jezuiccy. Był to też jeden z pierwszych kościołów w stylu baroku wzniesiony poza Włochami. Po pożarze kościoła w XVIII wieku przekształcono część zniszczonej świątyni i wstawiono wieże, które zachowały się do dziś. Do najcenniejszych elementów, które znajdują się w jej wnętrzu należą: XV-wieczna gotycka chrzcielnica ze spiżu, wczesnobarokowy ołtarz główny z XVII w., 10 ołtarzy bocznych czy wierna kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. – Polska to piękny kraj. Pamiętam szczególnie Lublin, który odwiedziłem. Mieszka tam Hosen, jest jasnowidzem. Chociaż jest niewidomy, to energetycznie może połączyć się z każdym. Polska to bardzo uduchowiony kraj – mówił po swojej wizycie w tym mieście znany aktor Ashton Kutcher. Warto pójść jego śladem i choć raz przyjechać do Lublina.

Turystycznym szlakiem

Południowo-wschodnia część Polski

to takie miejsca, do których przybywają głównie turyści spragnieni ciszy i spokoju. Przyjeżdżają tu także

ci, którzy kierują się na Ukrainę. Poznajmy skarby tej części kraju.

W Kazimierzu Dolnym

Kazimierz Dolny leży na prawym brzegu Wisły, w zachodniej części województwa lubelskiego. Jego szczyt rozwoju przypadł na I połowę XVII w., kiedy to, ze względu na ważny port rzeczny, został nazwany „małym Gdańskiem”. Turystów zachwyca tu m.in. idealnie wkomponowanie zabudowy miejskiej w architekturę krajobrazu. Teren jest niezwykle bogato

(głównie w obiektach sakralnych). Ponadto, ponad 180 innych obiektów architektonicznych i miejsc pamięci uznawano za dobra kultury. Już w średniowieczu ukształtowała się oś urbanistyczna miasta, na której znalazły się takie budowle jak: wieża strażnicza, zwana basztą (XIII w.), zamek królewski (ok. 1350 r., dziś utrwalona ruina), kościół farny (ok.1325 r.) i rynek. W 1589

Piękno Roztocza

Roztocze to kraina geograficzna łącząca Wyżynę Lubelską z Podolem. Na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego mieści się wiele zabytków, wśród których warto wymienić m.in. Kościół pw. Św. Jana Nepomucena w Zwierzyńcu, zwany potocznie Kościółkiem „na wyspie” lub „na wodzie” – jedno z najbardziej charakterystycznych miejsc całego regionu. Z jego powstaniem związana jest postać żony Jana „Sobiepana” Zamoyskiego (przyszłej żony Jana III Sobieskiego – Marysieńki), która zarządziła wybudowanie tu stawu, z wyspą i altaną(teatrem) na wodzie. Sto lat później powstał tu także barokowy kościółek. Wśród ciekawych miejsc, które warto tu zobaczyć, jest także pomnik chrząszcza w Szczebrzeszynie odsłonięty w 2011 r. Drugi, pochodzący z 2002 roku znajduje się u podnóża Góry Zamkowej. Pomniki nawiązują oczywiście do słów Brzechwy: „W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie/ i Szczebrzeszyn z tego słynie”. Turyści, którzy tu przyjeżdżają nie mogą ominąć tych miejsc.

Pałac Lubomirskich w Rzeszowie

Zamek Lubomirskich w Rzeszowie to jeden z największych zabytków miasta. Budynek został wzniesiony w latach 1902-1906 na miejscu dawnego zamku Lubomirskich, pierwsza konstrukcja, która tu powstała pochodzi prawdopodobnie już z XVII w. Zabytek był własnością rodu Lubomirskich od I poł. XVII w. W 1820 r. został on przejęty przez władze austriackie i utworzono tu więzienie. Z kolei na początku XX w., z powodu bardzo złego stanu, został zburzony – z dawnych lat do dziś zachowały się zaledwie wieże przy bramie oraz bastionowe fortyfikacje. W bliskim

sąsiedztwie Zamku znajduje się Letni Pałac Lubomirskich, zabytkowa, pochodząca z późnego baroku, rezydencja. Powstałą ona pod koniec XVII w. i w założeniu miała to być jedna z głównych elementów kompleksu ogrodowego położonego wokół Zamku. Warto wspomnieć, że to właśnie tu w 1933 roku urodził się Jerzy Grotowski, znany reformator teatru. Na początku XX w. Letni Pałac został przebudowany, a w l.80. – odresturowany. Obecnie jego właścicielem jest Okręgowa Izba Lekarska. Ciąg dalszy za tydzień…

POLSKI OŚRODEK WYPOCZYNKOWY

Położony nad pięknym jeziorem Mohican Lake w Górach Catskills zaprasza na wakacje i wypoczynek.

Oferujemy wypoczynkową atmosferę i ładne czyste 1- sypialniowe mieszkania na samym brzegu jeziora do 4 osób, mieszkania studio do 4 osób, mieszkania 2-pokojowe do 7 osób oraz wolno stojący dom (3 sypialnie dla 1 lub 2-ch rodzin 9 osób). Każde mieszkanie ma prywatną łazienkę, kuchnie, duża lodówkę, TV, A/C i Wi-Fi. Akceptujemy gości z pieskami. W okresie letnich weekendów domowe śniadania - Ceny uzależnione od liczby osób, długości pobytu i świąt. Atrakcyjna lokalizacja - 100 mil od NYC. W okolicy spływy na rzece Delaware River, Teatr, Casino, KMC, Woodstock, blisko sklepy i restauracje. Atrakcje: piękny sosnowy las, zdrowe powietrze , microklimat, bezpośredni dostęp do jeziora, ryby – bass, węgorz, wędkowanie łódki wiosłowe, kajaki, rowery wodne, szlaki leśne, ognisko, BBQ, stoły piknikowe, leżaki, piłka siatkowa, sala gier, ping pong, bilard, huśtawki, plac zabaw dla dzieci.

Prosimy dzwonić po więcej informacji

Tel: 1 (845) 858-8784 Bus

MOHICAN LAKE RESORT

97 Leers Road, Glen Spey NY 12737

MohicanLakeResort@comcast.net

www.MohicanLakeResort.com

Psychoterapia w domu dziecka daje dużo możliwości

Odwrotnością większości terapii, w których to dziecko przychodzi do psychoterapeuty, jest obserwacja jego codziennego życia w domu - to pozwala lepiej poznać system rodzinny.

Magdalena Sękowska, psycholog, psychoterapeuta, dyrektor Kliniki Rodzina – Para - Jednostka z Uniwersytetu SWPS w Poznaniu podkreśla, że obserwacja rodziny na jej gruncie daje cenne obserwacje na temat wzajemnych relacji każdego członka rodziny. Z bliska, w naturalnym środowisku rodzinnym, łatwiej to zdiagnozować.

- To, co jest dla mnie ważne, gdy obserwuję rodzinę od wewnątrz, to fakt, że mam dostęp do kontekstu, w którym rozwija się dziecko. Bez tego czasem zaś trudno jest zrozumieć, w czym tkwi problem – mówi Magdalena Sękowska.

Można zaobserwować, jak dziecko mieszka, jaką ma sposobność wychodzenia z domu i spędzania czasu z rówieśnikami, jak jest stworzony ten dom – o precyzyjne odpowiedzi na te tematy trudno w gabinecie.

- Możemy zobaczyć to, o co nie umiemy zapytać lub wyłapać, gdy opieramy się tylko o rozmowę w gabinecie. W takim kontekście łatwiej „odkryć” jak się tworzy problem. Tego

rodzaju obserwacja daje też informację o tym, jakie zasoby ma rodzina i gdy chcemy wdrożyć działania rozwojowe czy wspierające łatwiej podpowiedzieć rodzicom, co mogą zmienić, co byłoby bardziej przystosowawcze – mówi psycholog.

Rodzinne historie

Każda rodzina ma swój język i systemy znaczeń, swoje historie osadzone w przeszłości oraz takie, które wybiegają w przyszłość.

- Wchodząc do rodziny widzę jakąś opowieść rodzinną. Czasem zdjęcia wiszące na ścianach stają się punktem wyjścia do rozmowy i np. dowiaduję się, że rodzina się przeprowadziła, co miało określone następstwa. Mogę lepiej zrozumieć, skąd wzięło się czyjeś cierpienie, które niesie się przez pokolenia, zrozumieć skąd wynikają pewne nawyki, np. tendencja do bycia skrupulatnym, oszczędnym czy perfekcjonistycznym. I dzięki temu wiem, że to nie jest tylko cecha

rodzica czy dziecka, ale stoi za tym jakaś historia, która to tłumaczy, że kiedyś takie zachowanie było użyteczne, potrzebne –wyjaśnia terapeutka.

Dodaje, że na tym właśnie polega rola terapeuty - by poprzez rozmowę wejść w rodzinny system znaczeń, bo to pozwala zrozumieć, jak budują się relacje między członkami rodziny. Odkrycie tego systemu pozwala odkryć, skąd bierze się problem, co może wyrażać, czego brakuje.

- Ja taką obserwację prowadzę przez dwie, trzy, czasem cztery godziny. Ale to nie jest tak, że siedzę i milczę, tylko wchodzę ten system. Można powiedzieć, że jednocześnie jestem obserwatorem i uczestnikiem danego systemu rodzinnego. Rozmawiam, pytam się o różne rzeczy, przyglądam się, słucham, chłonę to, co dzieje się w tym domu, jego charakterystyczny zapach, wygląd, atmosferę, sposób przyjmowania ludzi. Ważne, by wchodzić do takiego domu bez żadnych założeń i dopiero tam, na miejscu odkrywać,

jak żyje ta rodzina, jak oni się ze sobą komunikują, jakie są między nimi emocje, jakie mają wyrazy twarzy gdy do siebie mówią, jak żyją - czy mają otwarte pokoje czy zamknięte, gdzie się razem spotykają. Moje zaciekawienie jest o tyle istotne, że nie przychodzę aby coś, sobie potwierdzić, tylko żeby pootwierać różnego rodzaju pytania na bazie których powstaną jakieś hipotezy, próby znalezienia odpowiedzi na to jak wesprzeć właśnie tę konkretną rodzinę, a nie jak zastosować przyjętej typowe rozwiązania techniki – mówi Magdalena Sękowska.

I wylicza: przebywając z rodziną, można zaobserwować jak ze sobą rozmawiają, w jaki sposób rodzice mówią do dziecka: czy to są instrukcje, podpowiedzi, emocjonalne komunikaty czy komunikaty, które są monologami rodziców. Zdarza się, że rodzice zgłaszają, że dziecko jest bierne, a będąc blisko nich widać, że dziecko dostaje od rodziców bardzo dużo instrukcji: „zrób to”, „nie rób tego”, „czemu to powiedziałeś”, „czemu nie powiedziałeś”, „dlaczego to zrobiłeś”. Nie dają przestrzeni na autonomię dziecka.

- Gdy dziecko szuka ukojenia u rodzica, obserwuję jak wobec tego zachowa się drugi rodzic. Gdy dziecko krzyczy, a mama je przytula, patrzę co robi tata. Jak reagują, gdy dziecko nie może czegoś zrobić, a to robi. Jak zachowuje się rodzeństwo w tym samym czasie, gdy drugie dziecko zdobywa uwagę któregoś z rodziców albo obojga rodziców. Patrzenie na występowanie po sobie różnych reakcji, które są ze sobą połączone to patrzenie nie tylko poprzez przyczynę i skutek, ale szerzej. Tego nie jesteśmy w stanie uchwycić w gabinecie, gdy robimy wywiad –mówi terapeutka.

Jej zdaniem doskonałą sytuacją do obserwacji jest np. wspólne granie w planszówki. Widać wtedy, jakie są reakcje rodziców, gdy np. dziecko chce wprowadzić swoje zasady albo silnie przeżywa, że nie wygrało, co się zadzieje, gdy dziecko powie coś nieprzyjemnego do taty, albo trąci mamę podczas rzucania kostką. To są ciągi sprzężeń zwrotnych, które pokazują strategię radzenia sobie z trudną sytuacją.

Urządzenie mieszkania dużo mówi o rodzinie

Ważne jest też zobaczenie przestrzeni, w której żyje dziecko, bo ona może albo coś umożliwiać albo ograniczać. Np. rodzice zgłaszają, że dziecko cierpi na bezsenność, nie może zasnąć, budzi się w nocy. Tymczasem okazuje się, że pokój dziecka jest tak urządzony, że ono może czuć tam lęk czy niepokój i czasami pomaga zmiana wystroju pokoju, a nie zachowania rodziców.

- Kiedyś byłam u rodziny, gdzie dwuletnia dziewczynka nie chciała spać w swoim łóżku: wyciągała wszystkie rzeczy z szafki i wchodziła do niej, żeby tam się położyć. Kiedy weszłam do jej pokoju zobaczyłam, że od sufitu do podłogi był zawalony starymi meblami, torbami, kartonami, bardzo mało było dziecięcych elementów. Dziecko mogło czuć się przytłoczone. Kiedy rodzice postanowili zmienić wystrój tego pokoju, okazało się że dziecko zaczęło spać spokojnie – opowiada psychoterapeutka.

W innym przypadku rodzice narzekali, że dziecko ciągle za nimi chodzi i nudzi się.

- Okazało się, że pokój dziecka był mało przytulny, nie zachęcał, by w nim przebywać. Może być też tak, że zbyt intensywne kolory, nadmiar zabawek,mwszystko to za bardzo pobudza, nie pozwala się wyciszyć, uspokoić przed snem. Przestrzeń sprzyja tworzeniu pewnych kompetencji u dziecka i warto zwracać na to uwagę –mówi psycholog.

Pokój dziecka jest bardzo ważnym miejscem obserwacji, wszystko ma tam znaczenie: co jest tam powieszone, jakie są zabawki, co jest na wierzchu, a co jest pochowane. Zabawa z dzieckiem czasem ujawnia jakieś problemy, np. że nie można rozwalać klocków, bo tata będzie niezadowolony, albo nie wszystko można zdejmować z półek, bo wtedy mama się złości.

Jej zdaniem bardzo dużo informacji dostarcza wystrój pokoju nastolatka i zazwyczaj to on jest powodem wielu rodzinnych kłótni.

- Kiedy rodzice pytają: „Co mam robić, żeby on sprzątał swój pokój?”, często proszę ich, by spróbowali odczytać jakie informacje płyną z tego, co tam widzą.  Bo pokój nastolatka to często jedyne miejsce, gdzie on może pokazać swoją autonomię, w którym może zaistnieć. Warto patrzeć na aspekty życia wewnątrz rodziny w kategoriach metafory, bo ta przestrzeń może nam czasem

dużo powiedzieć: czasami „krzyczy”, czasami jest przygnębiająca, przytłaczająca, czasami na drzwiach jest napisane „nie wchodzić”, albo wiszą kartki, z przekazem, który bardzo dużo mówi nam o tym świecie za drzwiami, o tym, czego nastolatkowie sami nie powiedzą. Dopiero z odczytywania tego, w jaki sposób ten młody człowiek stwarza sobie przestrzeń w rodzinie, można zobaczyć, że pewne problemy wynikają z tego w jaki sposób bycia ze sobą wchodzą wszyscy uczestnicy rodziny – mówi terapeutka.

Obcy w

domu

Przyjście kogoś obcego do domu może budzić obawy. Zdarza się, że rodzice niepokoją się, co będzie, jeśli dziecko nie pokaże napadu złości, a złość jest problemem, który skłonił ich do szukania pomocy. Martwią się, że dziecko w ogóle nie zechce porozmawiać, tego, że wszyscy będą spięci.

Psychoterapeutka podkreśla: to też są sytuacje, które coś odsłaniają, pokazują np. lęki rodziców, ich mapę myślenia o sobie, swoim rodzicielstwie.

- Te lęki, które się rodzą w momencie zapowiedzi wizyty psychoterapeuty w domu, też są ważną treścią w procesie wspierania rodziny. Bardzo doceniam wszystkich rodziców, którzy współpracują z nami, którzy widząc, że coś się dzieje z dzieckiem, chcą mu pomagać, bo tylko dzięki temu terapia może być skuteczna. To że pojawiają się obawy co do mojej obecności w domu nie zadziwia mnie i nie przeraża, to jest coś na normalnego – przekonuje terapeutka.

Problem ma dziecko? Terapia musi objąć CAŁĄ rodzinę

Jeśli problem dotyczy dziecka do 6. roku życia, każda forma terapii musi uwzględniać terapię diady: rodzice-dziecko, bo to właśnie przez rodzinę, poprzez przekazy rodzicielskie dziecko buduje obraz siebie i świata w rodzinie, tworzy się jego poczucie wartości.

Psychoterapeutka podkreśla, że nie trzeba być i nie można być idealnym rodzicem. Naturalne jest, że rodzice mają wątpliwości i chwile zwątpienia.

Na podstawie zebranych w domu informacji i wrażeń psycholog tworzy sobie obraz rodziny i jej problemów i najczęściej też pomysł, jak im pomóc. Jak wyjaśnia Magdalena Sękowska, ale cała dalsza praca odbywa się już poza domem, zazwyczaj tylko z rodzicami – w końcu to oni są tymi, którzy wprowadzają zmiany w systemie funkcjonowania rodziny.

256 W. Millbrook Road Raleigh, NC 27609

BARAN Nie przesadzaj z jedzeniem. W najbliższych dniach możliwe problemy żołądkowe. Pij dużo herbaty i nie przesadzaj z ostrymi przyprawami. Nie zaszkodzi Ci lekka głodówka, aby oczyścić organizm - ale bez przesady - nie popadaj w skrajności.

BYK Niespodziewane zdarzenia mogą wprowadzić nieco zamieszania do twojego życia. Zwróć uwagę na szczegóły. Nie wszystko co się świeci jest złotem. Dokonuj wyborów z rozwagą i nie pozwól sobie na pochopne działanie - zwłaszcza wtedy, gdy podejmujesz decyzje w kwestiach szczególnie dla Ciebie istotnych.

BLIŹNIĘTA Nadchodzący tydzień przyniesie wiele frustracji. Szukaj oparcia w partnerze i nie poddawaj się pesymizmowi. Pozytywne nastawienie to podstawa, jeśli chcesz przetrwać ten tydzień bez większych negatywnych skutków.

RAK Ten tydzień to dobry okres dla podjęcia ważnych decyzji. Rozważ wszystkie argumenty za i przeciw i dokonaj rozsądnego wyboru. Nie działaj pochopnie, bo Twoje decyzje mogą mieć wpływ na Twoją przyszłość.

LEW Pod koniec tygodnia spotka Cię niespodzianka. Zdarzy się coś, co Cię zaskoczy. Nie trać jednak głowy i zareaguj rozsądnie. Nie pozwól się wyprowadzić z równowagi. W razie potrzeby poszukaj oparcia w bliskie Ci osobie.

PANNA Ostatnio chyba zaniedbujesz swoje zdrowie. Zadbaj o siebie i nie odkładaj na później spraw ważnych. Rozejrzyj się wokół - czy przypadkiem ktoś nie potrzebuje Twojej pomocy. Jeśli tak jest to nie zwlekaj - pomóż dopóki nie jest na to za późno.

WAGA Na horyzoncie nowe znajomości. Zdaj się na własną intuicję i nie daj się kupić tanimi sztuczkami. Nie zawsze to co się świeci jest złotem. Czasem pierwsze wrażenie, co do obcej osoby jest mylące więc zachowaj ostrożność.

SKORPION Pośpiech nie zawsze jest dobry. Zatrzymaj się i zastanów nad swoim postępowaniem. Czy czasem w codziennym pędzie i zgiełku nie tracisz czegoś ważnego? Czy okazujesz wystarczająco dużo uwagi osobie szczególnie Ci bliskiej?

STRZELEC Poświęć trochę więcej czasu i uwagi osobie Ci najbliższej. Nie zaniedbuj kogoś, kto darzy Cię szczególnie ciepłymi uczuciami, bo uczucia trzeba pielęgnować a ich zaniedbanie może doprowadzić do kryzysu. Jest to również dobry okres ku temu, aby zakończyć ciągnący się od dawna spór.

KOZIOROŻEC Bądź szczególnie ostrożny w nadchodzącym tygodniu. Strzeż się fałszywych przyjaciół, którzy chcą wykorzystać Twoje dobre serce. Naucz się wreszcie mówić „nie”, gdy sytuacja tego wymaga.

WODNIK Nie odkładaj na jutro tego, co możesz zrobić dzisiaj. Choć nie tryskasz energią weź się w garść! Lenistwo okaże się zgubne! Nadchodzący okres będzie wymagał od Ciebie poświęcenia dużej ilości czasu i energii.

RYBY Nie pozwól, aby stresy pozbawiły Cię energii. Zadbaj o siebie i znajdź trochę czasu na to, aby się zrelaksować. Spokój, opanowanie i dystans do twoich nieprzyjaciół pozwoli Ci nie stracić kontroli nad rozwojem wydarzeń.

Nudności i wymioty w ciąży?

Nie musi tak być

Temat nudności i wymiotów w czasie ciąży w Polsce praktycznie nie istnieje. Kobiety przekonane, że tak musi być, nie wspominają o tym lekarzowi, lekarze nie pytają. Tymczasem problem jest i nie zawsze można go bagatelizować, bo może mieć konsekwencje zdrowotne zarówno dla matki, jak i dziecka. Dowiedz się więcej.

W pierwszym trymestrze ciąży, czyli od 1. do 13. tygodnia kobiety narażone są na różne niedogodności. Najbardziej dotkliwe to nudności (zgłasza je ok. 50–80 proc. ciężarnych) i wymioty (występują u 50 proc. ciężarnych), ale równie męczące są: zmęczenie, senność, osłabienie, zaburzenia równowagi, zmiana preferencji zapachowych (to, co kiedyś miało przyjemny zapach, teraz drażni), zgaga, zaparcia, bóle brzucha, zaburzenia nastroju, a także depresja. Może też pojawić się krwawienie, które wiele kobiet napawa lękiem, ale najczęściej to nic groźnego.

„To jakaś masakra, jestem w 12. tygodniu i codziennie od jakiś siedmiu tygodni wymiotuję. Kilka razy dziennie, nawet zdarza się w nocy. Chciałabym leżeć cały dzień, ale samo nic się nie zrobi... taka senność i zmęczenie. Ale jednak wymioty najbardziej uporczywe i też nic nie pomaga. Bardzo chcę żeby już przeszło, bo nie mam sił już psychicznie powoli” - to typowe wpisy na forach internetowych dla

kobiet w ciąży.

I najczęstsze odpowiedzi: „Sprawdzonego sposobu nie ma, po prostu trzeba to przetrwać”, „Takie uroki początków ciąży.” Albo reklamy suplementów diety czy „babcinych” sposobów. Nie tędy droga.

Skąd wymioty w ciąży

Istnieje kilka hipotez dotyczących etiologii tych zaburzeń. Wiadomo, że w czasie ciąży z powodu zwiększającego się stężenia progesteronu dochodzi do osłabienia perystaltyki przewodu pokarmowego. Hormony (ludzka gonadotropina kosmówkowa [hCG], tyroksyna, kortyzol itd.) pobudzają chemoreceptorową strefę wyzwalającą w ośrodku wymiotów w pniu mózgu. Ponadto wrażliwość chemoreceptorowej strefy wyzwalającej na hormony jest zwiększona.

Zdaniem specjalistów występowanie nudności/wymiotów koreluje z wahaniami stężenia hCG. Według jednej z teorii, hCG stymuluje

jajniki do zwiększenia produkcji estrogenu, który, o czym nie wszystkim wiadomo, może nasila nudności/wymioty.

Możliwe są też przyczyny natury psychologicznej, zwłaszcza wtedy, kiedy ciąża jest niechciana, albo/i kobieta doświadcza nadmiaru stresu.

Niektórzy autorzy sugerują, że nudności/ wymioty są ewolucyjnym mechanizmem chroniącym płód przed narażeniem na związki o działaniu teratogennym, gdyż ramy czasowe ich występowania pokrywają się z okresem organogenezy.

Niezależnie od przyczyn wymioty i nudności to nic przyjemnego, a do tego mogą doprowadzić do dodatkowych dolegliwości:

• odwodnienia,

• ketonurii,

• zaburzeń równowagi wodno -

-elektrolitowej,

• chronicznego zmęczenia,

• bólów głowy,

• częstych zasłabnięć.

Konsekwencje zdrowotne

wymiotów w ciąży dla kobiety

Nudności i wymioty mogą być lekkie, umiarkowane i ciężkie. Zdarza się, że lekkie przechodzą w umiarkowane, a te - w tzw. niepowściągliwe wymioty. Wówczas konieczna jest hospitalizacja. Średni czas przebywania w szpitalu dla pacjentki w ciąży z nudnościami wynosi 3-4 dni. W większości wypadków nudności i wymioty ustępują do końca pierwszego trymestru, niemniej u blisko co 10. kobiety dolegliwości pozostają nawet do samego porodu. Najgroźniejsze i najbardziej uciążliwe niepowściągliwe wymioty dotykają 3,6 proc. ciężarnych.

- Nudności i wymioty w ciąży, zwłaszcza gdy przejdą w fazę uporczywych wymiotów, mają swoje konsekwencje zdrowotne, zarówno dla kobiety, jak i dziecka. W każdym wypadku obniżają jakość życia - ostrzega dr n. med. Jacek Tulimowski, ginekolog, położnik. - Nudności i wymioty powodują m.in. niedożywienie, bo pacjentka zwraca przyjęty pokarm, co też skutkuje lękiem przed jedzeniem. Wymioty prowadzą do odwodnienia, zaburzenia równowagi elektrolitowej. Pogarsza się wchłanianie np. witamin zaleconych jej przez lekarza. Dolegliwości występują w nocy więc zaburzają ciągłość snu, sprzyjają depresji. Oczywiście wszystkie te niedogodności mają te skutki społeczne, rodzinne, zawodowe –zwraca uwagę ginekolog.

Pacjentki z niepowściągliwymi wymiotami podczas ciąży mają również często niskie ciśnienie krwi, szybkie tętno, a to może przekładać się na wyniki badań laboratoryjnych.

Konsekwencje wymiotów w ciąży dla rozwijającego się embrionu i płodu

Przy zwykłych nudnościach i wymiotach nie ma powikłań noworodkowych i płodowych, przy niepowściągliwych już tak. W tym wypadku często dochodzi do ograniczenia wzrastania płodu, Dziecko jest po prostu za małe w stosunku do wieku ciążowego. Późniejsze skutki tego to m.in. częste infekcje.

- Musimy też pamiętać, że jeśli wymioty pojawiły się po 9. tygodniu ciąży, mogą być spowodowane innymi przyczynami niż ciąża. Mogą to być między innymi: zaburzenia przewodu pokarmowego, cukrzyca, zaburzenia neurologiczne, depresja – zwraca uwagę dr Tulimowski.

Czynniki ryzyka nudności i wymiotów w ciąży:

• późne macierzyństwo u kobiet, które nie rodziły wcześniej,

• niepowściągliwe wymioty w pierwszej ciąży,

• otyłość,

• płód żeński

• nadczynność tarczycy.

Sposoby na nudności i wymioty w ciąży Wiele kobiet sądzi, że nudności i wymioty są nierozerwalnie związane z początkiem ciąży i nic nie da się z tym zrobić. Tymczasem można je łagodzić.

Warto zacząć od profilaktyki, czyli drobnych zmian w stylu życia:

• zmodyfikuj dietę: spożywaj mniejsze porcje posiłków z większą częstotliwością, unikaj kwaśnych, pikantnych dań, a także pokarmów tłustych i białkowych. Jeśli czujesz nudności po każdej łyżce pokarmu zrób chwilową przerwę, przed następną.

• zażywaj ruchu;

• unikaj preparatów żelaza;

• duże tabletki dziel na mniejsze części;

• wystrzegaj się intensywnych zapachów.

Możesz spróbować zastosować metody niekonwencjonalne, np. akupunkturę – ale zawsze skonsultuj to najpierw z lekarzem.

W leczeniu nudności i wymiotów najbardziej znane są preparaty oparte na imbirze.

- Może być on jednak stosowany tylko w łagodnych objawach, w następnych stadiach nie ma racji bytu, bo sam w sobie może powodować nudności, a długo stosowany także refluks i zgagę – ostrzega specjalista.

Jeśli chodzi o leki pozytywny wpływ na

zmniejszenie wymiotów ma witamina B6. Jej zaletą jest też, że łatwo się wchłania, metabolizuje się w wątrobie, działając jednocześnie przeciwwymiotnie.

- Przy nawrotach wymiotów niepowściągliwych jako lek pierwszego rzutu, przez cały okres ciąży stosuje się doksylaminę. Lek uzyskał rekomendacje światowych organizacji ginekologiczno-położniczych od samego początku ciąży. Zaletą jest także śladowa ilość efektów ubocznych, porównywalna z placebo oraz małe, okrągłe tabletki. Do tej pory lek stosowały 33 mln ciężarnych w różnych krajach świata, w Hiszpanii np. stosuje go 40 proc. kobiet w ciąży – mówi dr Tulimowski.

Każda pacjentka powinna poinformować lekarza nawet o niewielkim nasileniu wymiotów i nudności. Z drugiej strony od lekarza powinna otrzymać informacje o możliwościach stosowania preparatu, wypełnić odpowiednią ankietę, w której sprawdzi na jakim poziomie: lekkim, umiarkowanym czy ciężkim są jej dolegliwości. Ankietę wypełnia każda kobieta w ciąży. Gdy lekarz wie, jakie jest nasilenie nudności i wymiotów, wypisze receptę na lek i przygotuje pacjentce instrukcję postępowania na miesiąc, czyli do następnej wizyty. To on decyduje jak długo stosować lek i w jakiej dawce.

Źródło: zdrowie.pap.pl

• Kupno, sprzedaż, wynajem domów i mieszkań • Wyceny nieruchomości

• Nowe domy i inwestycje

• Działki i domy bankowe

Jesteśmy dynamicznym zespołem polsko-języcznych agentów działających na terenie NJ. Wyróżnia nas profesjonalizm i pasja. Na bieżąco śledzimy rynek nieruchomości. Najważniejszy dla nas jest klient i jego potrzeby

223 Park Avenue Rutherford NJ 07070 888.501.6953 - biuro

Nasze biura:

Fair Lawn, Rutheford, Edgewater, Clifton, Denville, Lagrangeville, NY

Pierwsze Damy – cz.227

Melania Trump (ur. 1970)

Melania Trump skupiała się przede wszystkim na ochronie zabytków oraz dbaniu o piękno i historyczne elementy przestrzeni – mówi Stewart McLaurin, prezes Stowarzyszenia

Historycznego Białego Domu – Jedna rzecz, która mnie uderzyła na początku – zawsze chciała wiedzieć, co zrobili inni przed nią, co było zwyczajem i tradycją. Potem dodała do tego swój własny styl lub osobisty wkład.

McLaurin mówi, że stowarzyszenie zwykle finansuje rocznie około 1 do 2 milionów dolarów zmian w Białym Domu. Zapłacili za kilkanaście projektów w latach prezydentury Trumpa, w tym:

Remont windy. Odnowiono małą windę prowadzącą do prywatnych kwater, w tym odnowiono i wymieniono drewniane i mosiężne elementy wyposażenia oraz zaktualizowano oświetlenie. Koszt: $100,000.

Kinga z Georgetown i zakupione przez prezydenta Jamesa Monroe, zostało kupione i odrestaurowane.

Koszt: $85,000.

Dywan w recepcji dyplomatycznej. Sala przyjęć dyplomatycznych, w której często witani są dygnitarze, jest bardzo używana. Dywan z 50 pieczęciami państwowymi wyglądał na zniszczony. Melania Trump pomogła zaprojektować nowy, wykonany przez Stark Carpet, zawierający 50 kwiatów stanowych. Koszt: $200,00.

Drzwi. Około 30drewnianych drzwi zostało profesjonalnie wyremontowanych, a klamki polerowane. Koszt: $90,000.

Wymiana tkaniny w Pokoju Czerwonym. Słońce spowodowało wyblaknięcie szkarłatnych ścian z jedwabiu Scalamandré. Meble zostały obite czerwonym i złotym jedwabiem. Koszt: około $300,000.

pany, założonej w 1897 roku w Chelsea w stanie Massachusetts. Koszt: $10,000.

Williama

Antyczne krzesło. Rzadkie krzesło z 1817 roku, jedno z oryginalnych 24 zaprojektowanych przez

Tapicerka i złocenie Apartamentu Bellangé. Pierre-Antoine Bellangé w Paryżu wykonał w 1817 roku 53 meble

do obecnego Niebieskiego Pokoju. W 1860 r. prawie wszystkie zostały sprzedane na aukcji. Jacqueline Kennedy trochę odzyskała; od tego czasu dodano inne i wykonano repliki. Przywrócenie obecnych 21 sztuk rozpoczęło się w latach Obamy i zakończyło w 2018 roku. Koszt: $800,000. Zegar ścienny. Nad drzwiami prowadzącymi do odnowionej windy wisi zegar. Cyfry i napisy zostały wykonane przez kaligrafów z Białego Domu, a środkowy orzeł jest inspirowany porcelaną Jamesa Monroe. Utwór został zamówiony w Chelsea Clock Com-

Rzeźba Isamu Noguchi. Rzeźba z brązu „Floor Frame” Noguchiego z 1962 roku została wybrana przez Melanię Trump jako pierwsze dzieło sztuki azjatycko-amerykańskiego artysty w kolekcji Białego Domu. Został zainstalowany w Ogrodzie Różanym w listopadzie 2020 r. Koszt: $200,000. Największym projektem Melanii Trump była prawdopodobnie renowacja Ogrodu Różanego, która obejmowała wymianę starych nasadzeń oraz instalację nowych ścieżek wapiennych i zmodernizowanych systemów nawadniających. Został opłacony ze środków prywatnych. Pawilon tenisowy został zainspirowany architekturą Białego Domu. Budowa została wykonana we współpracy z Trust for the National Mall i National Park Service i sfinansowana z prywatnych darowizn. Ciąg dalszy za tydzień…

• Apostille • Podania w języku polskim i angielskim

Wiele usług telefonicznie

Notary Public potwierdzam tożsamość osoby składającej podpisy łacznie z klauzulą apostille, przygotowuję upoważnienia, odwołania, pełnomocnictwa z klauzulą apostille lub bez w języku polskim zgodnie z obowiązującymi w Polsce wymaganiami prawnymi. Ponadto

Jestem licencjonowanym instruktorem różnych rodzajów Yogi. Zapraszam!

Melania Trump pomogła zaprojektować nowy dywan w pokoju przyjęć dyplomatycznych, na którym znajdują się kwiaty 50 stanów

SPRZEDAM

Fotelik rowerowy dla

dziecka Burley Dash Rack

Mount. W idealnym stanie. Dla dzieci do 40 funtów wagi. Czarny. Cena $100. Tel. 914-441-9554

Bezpłatny Tygodnik Polonijny REDAKCJA

63 Union Blvd, Wallington NJ 07057

Tel: 973-928-3838, 973-928-3839

Fax: 973-883-0762

info@tygodnikplus.com

REDAKTOR NACZELNA

Katarzyna Ginsburg katarzyna@tygodnikplus.com

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

Małgorzata

Baranowska-Pyryt

Agata Sawicka

Sprzedam fotelik

Nuna RAV. Używany sporadycznie, bo był zamontowany w drugim aucie. Stan idealny. Gwarancja do 2029. Dla dzieci do wagi 50 funtów. Cena $325. Tel. 914-441-9554

POSZUKIWANI ELEKTRYCY

do długoterminowych projektów w NYC & Tri-State Area

Wymagamy minimum 7-10 lat doświadczenia w:

• Electrical Service

✦ Distribution Panels

✦ Main service up to 5000 amps

• Circuitry ✦ 110, 220, 277

Oferujemy:

• Piping & wiring

✦ Bending

• Lighting

✦ Controls (dimming/programming)

✦ Retrofit

• Wynagrodzenie od 35 USD*/godz. lub więcej w zależności od umiejętności i doświadczenia (*Zawiera koszt składki firmy na świadczenia)

• ubezpieczenie zdrowotne

• plan emerytalny 401K z dopasowaniem wpłaty przez pracodawcę

• płatne dni wolne

Przyjmujemy aplikacje na email: recruiting@candelasystems.com

Więcej informacji pod tel. 914-354-1111 – English

DAM PRACĘ

Zatrudnię stolarza meblowego/budowlanego z doświadczeniem. Dobre warunki pracy. Stawka do uzgodnienia. Tel.: 201-208-0758

SZUKAM LOKALU

Poszukuję domu/mieszkania do wynajęcia na okres 09.17.23 - 09.27.23 dla 4 osób (przyjezdni z Polski), najlepiej umeblowane, okolice Wallington. Kontakt Ania 201-663-2349.

Zuza Ducka Robert Kim

STALE WSPÓŁPRACUJĄ

Elżbieta Baumgartner

Andrzej Kulka Grażyna Torbus

PROJEKT GRAFICZNY i DTP

Jacek McFrey

REKLAMA I MARKETING

Tel: 973-928-3838

reklama@tygodnikplus.com

OGŁOSZENIA DROBNE

ogloszenia@tygodnikplus.com

WYDAWCA

PLUS Media Group Corp.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystywanie w całości lub częściowo grafiki lub tekstu z reklam wykonanych przez PLUS jest surowo zabronione. Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów i nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń. Zastrzega sobie również prawo do odmówienia druku reklamy lub ogłoszenia bez podania przyczyny. Redakcja nie ponosi żadnej odpowiedzialności za wszelkiego rodzaju porady i wskazówki zawarte w artykułach sponsorujących.

Adres internetowy

www.tygodnikplus.com

©2007-2023 PLUS Media Group, Corp.

Koraliki pogrzebowe

Tradycja z Korei Południowej

Jedną wspólną cechą wszystkich ludzkich kultur są rytuały związane ze śmiercią. Kiedy ktoś w społeczności umiera, każda kultura ma inne tradycje czczenia i pamiętania o zmarłych. W Korei Południowej zaczęło brakować miejsca na cmentarzach, co w 2000 r. doprowadziło do uchwalenia nowego prawa nakazującego rodzinom usuwanie ciał zmarłych z grobów po 60 latach. Wynika to z faktu, że Korea Południowa jest małym krajem i grunty zwłaszcza pod cmentarze są na wagę złota. Tylko w Seulu, liczącym ponad 51 milionów mieszkańców to prawie 9 milionów zgonów rocznie. Mimo że ustawa została uchwalona tak niedawno to mieszkańcy Korei Południowej szybko się dostosowali i zaczęli wybierać kremacje. Podczas gdy ludzie na Zachodzie decydują się na urny do przechowywania

prochów, to mieszkańcy Korei Południowej wybierają inne bardziej dekoracyjne opcje. Zamiast ozdobnej urny na prochy ukochanej osoby ludzie w Korei Południowej przerabiają prochy zmarłych członków rodziny w kolorowe koraliki. Koraliki pogrzebowe w Korei Południowej zazwyczaj nie są noszone, ale eksponowane w szklanych pojemnikach/wazonach. Jest to sposób dla Koreańczyków, aby trzymać swoich zmarłych najbliższych blisko i czcić ich pamięć a jednocześnie przestrzegając nowego prawa. Do głównych firm wytwarzających koraliki z prochów zmarłych należy firma Bonhyang, czyli Death Bead i Mikwang. Proces tworzenia koralików ze skremowanych szczątków kosztuje około $900. Rynek koralików śmierci jest tak popularny w Korei Południowej, że firmy

zajmujące się koralikami śmierci próbowały wejść na rynek w Stanach Zjednoczonych, ale pomysł nie zyskał takiej samej popularności i był w dużej mierze nieudany. Wielu mieszkańców Korei Południowej nie uważa przechowywania prochów w urnie ani rozrzucania ich w naturze za odpowiednią formę uczczenia zmarłych. Koreańskie pogrzeby są głęboko zakorzenione w konfucjanizmie, mimo że niewielu mieszkańców Korei Południowej identyfikuje

się jako konfucjanizm. Obowiązkiem rodziny wobec zmarłych członków rodziny jest oddawanie czci zmarłym i pamiętanie o nich w sposób, który pozwoli duchowi zmarłego bezpiecznie przejść do zaświatów, aby duch zmarłego nie stał się błąkającym się duchem. Dlatego mieszkańcy Korei Południowej bardzo czczą swoich zmarłych, a wielu wybiera piękną drogę w postaci paciorków śmierci.

Izabela Van Tassel

Niepotrzebne ubezpieczenia, czyli jak nie marnować pieniędzy

Niektóre rodzaje polis ubezpieczeniowych są nam niezbędne (ubezpieczenia na życie żywiciela rodziny, czy medyczne), albo od nas wymagane (ubezpieczenie samochodu czy zapożyczonego domu). Organizacje konsumenckie przestrzegają, że na rynku istnieje również wiele polis ubezpieczeniowych, które są nadmiernie kosztowne, albo bezużyteczne.

Ubezpieczenie

spłaty kredytu

Ubezpieczenie kredytu (credit insurance) – to polisa ubezpieczeniowa, na mocy której firma asekuracyjna spłaci zaciągnięty kredyt, jeżeli klient umrze, zostanie niezdolny do pracy, albo pracę utraci. Sprzedawcy samochodów, firmy finansowe a także banki zachęcają klientów do wykupienia ubezpieczenia kredytu, a nawet wpisują je do kontraktów bez pytania. Klient płaci i nie wie za co, albo godzi się na wykupienie ubezpieczenia w obawie przed odmową pożyczki.

Szczególnie zbędne wydaje się ubezpieczenie spłaty karty kredytowej. Kosztuje od 75 centów do dolara za każde 100 dol. długu na karcie, czyli mając 5,000 dol. długu możesz płacić dodatkowo 50 dol. miesięcznie. Co się stanie, gdybyś stracił pracę? Czy firma ubezpieczeniowa wypisze czek na pięć tysięcy i spłaci należność? Nie, będzie tylko płacić twoje minimalne raty, które przeważnie wynoszą 4 proc. zadłużenia, czyli w twoim przypadku - 200 dol. miesięcznie.

Lepiej: Ubezpieczenie spłaty kredytu to dodatkowy koszt powiększający i tak już niemałe comiesięczne zobowiązanie.

Zamiast niego, przeznacz dodatkową kwotę na spłatę długu, a uporasz się z nim szybciej. W sieci poszukaj artykułu pt. „Uważaj na ubezpieczenie kredytu”.

Przedłużone gwarancje

Każdego roku amerykańscy konsumenci wydają miliardy dolarów na przedłużone gwarancje (extended warranties) samochodów, sprzętu elektronicznego czy gospodarstwa domowego.

Sprzedawcy usilnie namawiają klientów do nabycia przedłużonej gwarancji - nic dziwnego, skoro sklepy zarabiają na nich

około 50 proc., często więcej niż na sprzedaży samego towaru.

Konsumencki miesięcznik Consumer Reports od dawna apeluje, że nabywanie przedłużonych gwarancji jest zbędne. Sprzęt objęty jest gwarancją producenta, a jeżeli popsuje się po terminie, to statystyka wykazuje, że naprawa kosztuje mniej więcej tyle, ile przedłużona gwarancja.

Lepiej: Zapłać kartą kredytową, która podwoi termin gwarancji, czyli będziesz miał extended warranty za darmo. Przeczytaj kontrakt swojej karty kredytowej.

Ubezpieczenie telefonu

Jeżeli kupujesz telefon z abonamentem, firma telefoniczna chętnie dołoży ci ubezpieczenie telefonu komórkowego od kradzieży, uszkodzenia czy zalania. Plany te kosztują od 5 do 10 dol. miesięcznie (albo więcej dla najdroższych modeli) i mają udział własny od 20 do 200 dol. Jeżeli rozbijesz telefon po 18 miesiącach, to do tej pory zapłacisz od 90 do 180 dol., a po uiszczeniu udziału własnego dostaniesz prawdopodobnie telefon odrestaurowany (refurbished).

Lepiej: Statystyka mówi, że tylko jeden na pięciu klientów kupuje nowy telefon z powodu kradzieży, zgubienia czy uszkodzenia starego. Zamiast płacić na składki, odkładaj pieniądze, a kupisz sobie nowy model, kiedy będziesz chciał, a stary zatrzymasz na wszelki wypadek. Mając niezablokowany telefon (unlocked), nie będziesz przywiązany do abonamentu w jednej kompanii telekomunikacyjnej. Ceny telefonów spadają po emisji nowszego modelu, szczególnie jeżeli wybierzesz egzemplarz niezablokowany i odnowiony (refurbished). Poszperaj w Amazon.com.

Ubezpieczenie lotu samolotem

Ubezpieczenie zwane flight insurance to wersja ubezpieczenia na życie w razie katastrofy samolotu. Kupno tej polisy nie ma sensu z następujących powodów. Po pierwsze, wypadki samolotowe zdarzają się znacznie rzadziej niż wypadki podczas podróży innymi środkami transportu. Po drugie, otrzymujesz flight insurance automatycznie, jeżeli kupujesz bilet płacąc kartą kredytową.

Lepiej: Jeżeli jesteś żywicielem rodziny, kup dobre ubezpieczenie na życie. Przyczyna twej śmierci nie ma znaczenia, co jest ważne, to żeby twoi najbliżsi byli zabezpieczeni niezależnie od okoliczności.

Ubezpieczenie od bezrobocia

Ubezpieczenie na wypadek utraty pracy (unemployment insurance) wydaje się atrakcyjne. W zamian za comiesięczną składkę firma ubezpieczeniowa gwarantuje ochronę na wypadek zwolnienia, pod warunkiem, że spełnisz kilka warunków. Po pierwsze, stanowy urząd ds. bezrobocia musi przyznać ci zasiłek. Jeżeli odejdziesz sam z pracy, zabawisz długo na wakacjachnie dostaniesz ani stanowego zasiłku, ani prywatnego odszkodowania. Po drugie, stajesz się uprawniony do świadczeń tylko wtedy, gdy stracisz pracę po upływie sześciu miesięcy od wykupienia polisy. Po trzecie, na wniosku musisz się przyznać, czy pracodawca oznajmił już redukcję zatrudnienia. Jeżeli tak, ubezpieczenia nie kupisz. Nie próbuj kłamać, bo to stanowi ubezpieczeniowe oszustwo (insurance fraud). Sprawa się wyda, gdy firma ubezpieczeniowa zobaczy falę wniosków od pracowników twego zakładu pracy.

Lepiej: Zamiast płacić składki, odkładaj pieniądze na czarną godzinę, a będziesz miał z czego żyć w razie utraty pracy, niezależnie od tego, jak rozstaniesz się z pracodawcą.

Ubezpieczenie pożyczki

hipotecznej

Jeżeli pożyczyłeś pod hipotekę domu więcej niż 80 proc.

wartości domu, bank nakazuje, żebyś płacił za ubezpieczenie tej pożyczki - Private Mortgage Insurance (PMI), które asekuruje bank na wypadek twojej niewypłacalności. Koszt ubezpieczenia stu tysięcy pożyczki wynosi ok. tysiąc dolarów rocznie.

Lepiej: Warto uniknąć PMI przez wniesienie odpowiednio wyższej wpłaty początkowej, oraz upomnieć się w banku, by zniósł PMI, gdy spłacisz pożyczkę na tyle, że twój udział własny osiągnie 20 proc.

Po zakupie domu możesz zacząć otrzymywać oferty wykupienia „mortgage life insurance”. Polisa taka różni się od PMI, bo chroni nas (a nie bank) i zapewnia spłatę pożyczki hipotecznej na wypadek śmierci pożyczkobiorcy. Warto zignorować takie oferty i wykupić dobre terminowe ubezpieczenie na życie żywiciela rodziny, które zapewni nie tylko spłatę pożyczki, ale również finansową asekurację rodziny.

Wniosek

Resort finansowy oferuje przeróżne produkty ubezpieczeniowe, bo na nich znakomicie zarabia. Przeciętny wskaźnik wypłat polis wynosi około 75 proc., co znaczy, że na każdego pobranego dolara firmy asekuracyjne wypłacają tylko 75 centów, a przy ubezpieczeniu kredytu –niekiedy tylko około 25 centów.

Ubezpieczać się powinniśmy na wypadek okoliczności, które stanowiłyby dla rodziny finansową katastrofę. Zgubienie telefonu czy awaria opiekacza grzanek kataklizmem nie jest.

Za tydzień pomówimy o niepotrzebnych rodzajach ubezpieczenia na życie.

Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu  książek-poradników, m.in. książki pt. “Otwieram biznes”, “Praca w Ameryce”, „Jak oszczędzać na podatkach”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”. Są one dostępne w księgarni Polonia, 882 Manhattan Ave., Greenpoint, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-2243492,www.PoradnikSukces.com.

Elżbieta Baumgartner

Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia@tygodnikplus. com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 24.12.20r. wezmą udział w losowaniu nagrody.

7.09.23r. wezmą udział w losowaniu nagrody.

Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 31.12.20r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane.

Sponsorem nagrody jest:

Elżbieta Kieszczyńska

EK Polish Bookstore

1051 Bloomfield Ave., Suite 1B-2 Clifton, NJ 07012

www.ekpolishbookstore.com

(201) 355 7496

Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki

z nr. 33 (784) nagrodę wylosowała

Pani Monika Maziarz z Oak Ridge. Gratulujemy!

Hasło: Zaklęte rewiry

AUTYZM - DIAGNOZY NA WYROST

CZY FAKTYCZNY WZROST PRZYPADKÓW?

Nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie rośnie liczba diagnoz dotyczących spektrum autyzmu. Czy to zaburzenie rozwoju rzeczywiście jest coraz bardziej powszechne, a może to rozpoznania stawiane nieco na wyrost? Dlaczego w Polsce są tak duże różnice w liczbie orzeczeń pomiędzy województwami?

Nie da się ukryć, że zdiagnozowanych dorosłych osób z autyzmem lub zespołem Aspergera jest zdecydowanie mniej niż dzieci. Jak pokazują statystyki, jeszcze w latach 80. autyzm stwierdzano u jednego dziecka na 2 tys., a obecnie u jednego na 100 dzieci. W krajach Unii Europejskiej osób w spektrum autyzmu jest około 5 mln (0,6 proc. mieszkańców). W Polsce orzeka się niepełnosprawność z tego powodu od 2010 roku. Dlaczego tak się dzieje?

„Blisko jedna piąta wszystkich niepełnosprawnych w wieku do lat 16, to właśnie osoby autystyczne lub z zespołem Aspergera”–wskazuje Najwyższa Izba Kontroli w informacji dotyczącej wsparcia osób z autyzmem i zespołem Aspergera w przygotowaniu do samodzielnego funkcjonowania.

Czy mamy do czynienia z „nadreprezentacją”?

Wiceminister rodziny i pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik stwierdził pod koniec 2020 roku, że mamy do czynienia z„ogromną nadreprezentacją dzieci z zespołem Aspergera”.  Czy rzeczywiście tak jest?

Z danych Narodowego Funduszu

Zdrowia wynika:

w 2021 roku osób z rozpoznaniem autyzmu i zespołu Aspergera do 17 lat było w Polsce blisko 74 tys.;

w 2020 roku prawie 62,5 tys.,

w 2019 roku blisko 57 tys.

Zdaniem dr Barbary Barteczki-Eckert, psychiatry dzieci i młodzieży, pomimo wzrostu diagnoz,  jest ich i tak za mało. Uważa ona, że wydawane są one za rzadko i często za późno, i nie na wyrost.

- Nierzadko mamy do czynienia z sytuacją, gdy do gabinetu psychologa czy psychiatry trafia młody człowiek z wieloma traumami powstałymi przez niezrozumienie w domu, wydarzenia w szkole, przemoc rówieśniczą, czasem także seksualną. Osoby te mają często za sobą próby samobójcze, hospitalizacje i całą masę psychiatrycznych diagnoz oraz długotrwałe, nieskuteczne leczenie. Potrzeby diagnostyczne są ogromne, a dostępność do placówek i specjalistów utrudniona–wynika z niewielkiej ich liczby. Diagnozy z całą pewnością na wyrost wydawane nie są, wręcz przeciwnie–dzieci często są„niedodiagnozowane”, a spektrum nie zostaje„wyłapane” w dzieciństwie – stwierdza specjalistka.

Olbrzymie różnice w diagnozach między województwami

Ministerstwo Edukacji i Nauki przekazało, że do końca września 2022 roku orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na zaburzenia ze spektrum autyzmu miało w Polsce 82 199 dzieci i młodzieży. Najwięcej było ich na Mazowszu (21 710) i Śląsku (11 158), a najmniej w woj. lubuskim (1 241). Od poprzedniego roku szkolnego 2021/2022 przybyło blisko 15,9 tys. dzieci z takimi orzeczeniami. Porównując ten przyrost z poprzednimi latami szkolnymi, to jest on rekordowy.

Z roku na rok wydaje się coraz więcej orzeczeń:

we wrześniu 2014 roku było ich nieznacznie ponad 17 tys.,

• w 2015 roku blisko 22 tys.,

• w 2016 roku prawie 28 tys.,

• w 2017 roku już 34,4 tys.,

• w 2018 roku–40,9 tys.,

• w 2019 roku– 48,2 tys.,

• w 2020 roku–55,8 tys.,

• w 2021 roku–66,3 tys.,

• w 2022 roku–prawie 82,2 tys.

W podręczniku metodycznym„Standardy prze-

ciąg dalszy na stronie 44

biegu oceny funkcjonalnej oraz planowania wsparcia edukacyjno- specjalistycznego…” wydanego w 2022 roku na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki przez Wydawnictwo KUL Ewa Pisula w rozdziale poświęconym zaburzeniom ze spektrum autyzmu oszacowała, na podstawie własnych obliczeń, że grupa dzieci w wieku 0-18 lat z ASD w Polsce to ok. 73,1 tys.

Jeśli chodzi o Mazowsze, to najwięcej dzieci wymagających wsparcia, ze względu na spektrum było w 2022 roku w szkołach podstawowych. To blisko 12,4 tys.; w przedszkolach–5,8 tys.; a w szkołach ponadpodstawowych (w tym branżowych i muzycznych)–3,5 tys.

Zestawienie opracowane przez Serwis Zdrowie pokazało m.in., że w bieżącym roku szkolnym 2022/2023:

• na Mazowszu orzeczenie o specjalnym kształceniu miało 22 dzieci na 1000 w wieku przedszkolnym i szkolnym (3-19 lat),

• na Dolnym Śląsku był to 13 na 1000;

• na Podlasiu 16 na 1000,

• na Opolszczyźnie 11 na 1000,

• na Podkarpaciu 15 na 1000,

• w woj. lubuskim–8 na 1000.

W wybranych województwach jest to zatem od 0,8 proc. do 2,2 proc. dzieci i młodzieży.

W literaturze medycznej szacuje się, że zaburzenia ze spektrum  autyzmu dotyczą ok. 1 proc. całej populacji. Bazując na tym założeniu można uznać, że na Mazowszu diagnoz jest zbyt dużo, a w Lubuskiem – za mało. Jednocześnie trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że wśród dorosłych zaburzeń ze spektrum autyzmu jest mniej niż w populacji dzieci i młodzieży.

„Analizy danych epidemiologicznych z wielu lat wskazują na ciągły trend wzrostowy odsetka osób z diagnozą spektrum autyzmu. Ma on związek m.in. z rozszerzeniem definicji zaburzeń, lepszą wykrywalnością, rozwojem wiedzy profesjonalistów i rodziców na temat trudności rozwojowych dzieci, a także stopniową poprawą dostępu do usług diagnostycznych”–czytamy w rozdziale autorstwa Ewy Pisuli we wspomnianym podręczniku metodologicznym.

Ważna rola rodziców i bliskich dziecku osób

Otoczenie i sami rodzice niejednokrotnie usprawiedliwiają odbiegające od normy zachowanie dziecka buntem, wycofaniem, a nawet cechami charakteru. Granica przecież pomiędzy spektrum autyzmu a osobowością–szczególnie w przypadku osób, które dobrze funkcjonują–bywa bardzo cienka. Ten aspekt niewątpliwie opóźnia rozpoznanie. Dodatkowo czujność usypia fakt, że niektóre dzieci rozwijają się nad wyraz dobrze, niejednokrotnie szybciej od swoich rówieśników, mają swoje pasje, potrafią się pięknie wysławiać. Ponadto pandemia stała się dobrym argumentem, by tłumaczyć zagubienie, trudności w relacjach z rówieśnikami, unikanie kontaktu i zatracanie się we własnym świecie, a nie szukać drugiego dna.

Pomimo jednak tych wszystkich kwestii, nie da się ukryć, że diagnoz z roku na rok przybywa, również na świecie. Na pewno stoi za tym wzrost świadomości, lepsze rozeznanie, jeśli chodzi o to, co kryje się za neuroatypowością, zmiana kryteriów rozpoznawania zaburzeń ze spektrum autyzmu w amerykańskiej klasyfikacji DSM-5 (wcześniej osobno traktowano autyzm, zespół Aspergera, dziecięce zaburzenie dezintegracyjne oraz całościowe zaburzenie rozwojowe).

- Dużą rolę odgrywają też samorzecznicy–dorośli ludzie w spektrum autyzmu, którzy publicznie dzielą się swoim rozpoznaniem i niejednokrotnie obalają mity o autystycznym geniuszu, siedzącym w kącie i rozwiązującym skomplikowane matematyczne równania czy niewerbalnym„dziecku za szybą”. Osoby te często mają pracę, rodzinę, przyjaciół, ale zdecydowana większość z nich ma swoją trudną historię dotyczącą dzieciństwa, okresu dojrzewania, dorastania do samodzielności. To one zwracają uwagę na przeoczone przez specjalistów, czy też rodziców symptomy spektrum – wyjaśnia dr Barteczka-Eckert.

Diagnoza – wyboista droga

Pewne symptomy spektrum pojawiać mogą się już we wczesnym dzieciństwie. Ale zdarza się też tak, że diagnoza przychodzi dopiero w momencie krytycznym, gdy„dziecko podejmuje próbę samobójczą lub okalecza się i trafia na oddział dzienny szpitala psychiatrycznego”.

- Świadomość specjalistów wzrasta. Jest co

Lekarz Medycyny

Małgorzata Komza, MD

17 Sylvan Street, Suite 103 B, Rutherford,NJ Tel: (201) 691 7110

www.KomzaMD.com

Ewaluacja i leczenie

• uzależnień

• chorób psychicznych

• problemów emocjonalnych

u dzieci młodzieży i dorosłych

• depresja

• bezsenność

psychoza

nerwice

Uzależnienia od: alkoholu, benzodiazepin, heroiny/painkillers

Dr Komza jest certyfikowana w leczeniu uzależnień od heroiny i innych opiatów za pomocą leku SUBOXONE

prawda coraz więcej wykwalifikowanych osób, które dostrzegają sygnały sugerujące spektrum, zwłaszcza u dziewczynek, bo z tym jest większa trudność, ale jest też wielu jeszcze specjalistów tak zwanej starej daty. Dla nich to, że dziecko patrzy w oczy i powiedziało, gdy wchodziło do gabinetu  „dzień dobry”,  przekreśla możliwość bycia osobą w spektrum autyzmu. Diagnozują inne choroby bądź zaburzenia, sugerując wszystko, byle nie spektrum autyzmu – podkreśla Izabela Hnidziuk-Machnica, dyrektorka Fundacji AleKlasa, która od 10 lat wspiera rodziców dzieci ze spektrum. Dodaje, że oczywiście są kompetentni specjaliści oraz psychiatrzy, którzy bazując na najnowszej wiedzy trafnie postawią diagnozę, jednak nadal trzeba mieć duże szczęście, by na takich trafić.

ASD

w gabinecie

W naszych realiach postawienie diagnozy zajmuje często kilka miesięcy, a powinno zamknąć się w kilku nieodległych czasowo spotkaniach. Rodzice z dzieckiem czekają na pierwszą wizytę nawet rok.

Dr Barteczka-Eckert przyznaje, że droga diagnostyczna bywa różna, bo dziecko do lekarza psychiatry może trafić już po wstępnej diagnozie u psychologa czy pedagoga albo też może to być jego pierwsza wizyta u specjalisty.

Ekspertka opisuje też jak w teorii powinna wyglądać – krok po kroku – diagnoza spektrum autyzmu.  Jednocześnie podkreśla, że nie jest to żadne zaburzenie, ale ścieżka neurorozwojowa,

według której człowiek od urodzenia, przez całe swoje życie, się rozwija.

- Spektrum mogą towarzyszyć różne zaburzenia natury psychiatrycznej, jednakże samo w sobie chorobą nie jest. Powinno być diagnozowane przez zespół specjalistów. Najlepiej by był to psycholog, pedagog, czyli osoby, które mają doświadczenie w diagnozowaniu spektrum autyzmu, a na końcu osoba, która ma uprawnienia do potwierdzenia lub też wykluczenia diagnozy medycznej, czyli lekarz specjalista psychiatra dzieci i młodzieży – wyjaśnia dr Barteczka-Eckert.

Podstawą badania u lekarza psychiatry jest wywiad rozwojowy dotyczący dziecka. Rozpoczyna się od okresu ciąży i prowadzi przez dalsze etapy rozwoju.

- Obejmuje zarówno ocenę rozwoju mowy, zainteresowań, funkcjonowanie społeczno-emocjonalne itp., jak również obserwację dziecka–jego funkcjonowanie w kontakcie indywidualnym, a w warunkach idealnych, u dzieci młodszych, funkcjonowania w grupie. Dodatkowo też lekarz ocenia nawiązywanie, odwzajemnianie kontaktu, uwzględnianie perspektywy drugiej osoby, nasilenie stopnia zainteresowania pewnymi czynnościami, przedmiotami – wylicza lekarka.

Nieodpłatna diagnoza odbywa się w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, które mają uprawnienia do diagnozowania spektrum autyzmu, a te znajdują się w większych miastach (powiatowych).

- Czas oczekiwania jest często bardzo długi, przykładowo w Poznaniu, w którym mieszkam i pracuję, rodzice informują mnie, że przy zapisywaniu dziecka otrzymują numerek powyżej tysiąca. Z uwagi na powyższy fakt, rodzice często decydują się na diagnozę w placówkach prywatnych, gdzie czas oczekiwania jest krótszy, ale w placówkach mających doświadczenie, jest to i tak minimum kilka miesięcy. Sam proces jest odpłatny i kosztowny. Koszt całej diagnozy, wszystkich konsultacji to ok.1,5-2 tys. zł i w górę –podsumowuje lekarka.

Pewne pułapki

w diagnozie

Lekarka zwraca też uwagę na to, że postawienie samej diagnozy trudne być nie powinno dla doświadczonego lekarza psychiatry. Bierze on pod uwagę główne kryteria diagnostycznetriadę autystyczną czyli

nieprawidłowości dotyczące: interakcji społecznych, komunikowania się oraz ograniczonych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności. Niemniej jednak dla niewprawionego diagnosty może to być trudniejsze, zwłaszcza w przypadku dziewcząt, to u nich często objawy spektrum są maskowane. Bywa i tak, że lekarz wyklucza spektrum ze względu na to, że dziecko nawiązuje kontakt wzrokowy, podtrzymuje rozmowę, ale nie zwraca uwagi na jakość tego kontaktu i w tym tkwi błąd.

- Kryterium diagnostycznym nie jest bowiem brak kontaktu wzrokowego, tylko jego niedostateczne, niewłaściwe wykorzystanie. Może objawiać się na przykład przez kontakt wzrokowy przenikający, świdrujący, czyli„wzrok wlepiony w diagnostę”, co prawidłowe również nie jest. Z kolei nadmierną gadatliwość, gdy pacjent porusza tematy związane z jego szczególnymi zainteresowaniami, diagnosta może potraktować jako brak problemu z nawiązywaniem i podtrzymywaniem rozmowy. Dlatego tak ważna jest praca w zespole, gdzie w razie wątpliwości, można je wyjaśnić z drugim specjalistą. Gdy diagnozujemy pacjenta„nieoczywistego” musimy pamiętać, że aby rozpoznać spektrum nie wszystkie kryteria diagnostyczne z listy objawów, muszą być spełnione – zaznacza dr Barteczka-Eckert.

Wspomina też o tym, że od lat„socjalizowani” pacjenci w badaniu ADOS-2, uznanym za złoty standard w diagnostyce mogą wcale nie być rozpoznani.

- Dlatego tak kluczowy jest wywiad rozwojowy, funkcjonalny i sprawne oko diagnosty – podsumowuje lekarka.

Co daje orzeczenie o kształceniu specjalnym?

Z punktu widzenia szkoły czy przedszkola, czy samego rodzica istotne, jest to, by po zdiagnozowaniu dziecka i otrzymaniu od lekarza zaświadczenia o spektrum, starać się o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub o wczesne wspomaganie rozwoju (w przypadku dziecka młodszego). Dlaczego? Pomijając wątek materialny–placówka dostaje w takim wypadku od samorządu wyższą subwencję na takiego ucznia (w 2022 roku było to 6 081,3 zł), dziecko z takim dokumentem musi otrzymać przede wszystkim specjalne wsparcie. Wystawia się je na konkretny etap edukacji (przedszkole, szkoła podstawowa, ponadpodstawowa).

- Niestety, nie wszystkie poradnie usprawniają ten proces i zagubiony rodzic oczekuje w kolejce na dodatkowe badania dziecka. Zrozumiałe jest badanie intelektu, którego często oszczędza się rodzicom w placówkach prywatnych z uwagi na kolejne koszty, jednakże niezrozumiałe i nieetyczne jest to, że czasem podważa się diagnozy specjalistów i wysyła na kolejne badania – zwraca uwagę dr  Barteczka-Eckert.

Równocześnie lekarka zaznacza, że specjalistów w Polsce jest tak mało, zwłaszcza psychiatrów dzieci i młodzieży, że współpraca między diagnostami, także pomiędzy placówkami prywatnymi i publicznymi, które nie są poradnią psychologiczno-pedagogiczną jest niezwykle istotna, bo ma na celu jak ciąg dalszy na stronie 46

najszybsze postawienie diagnozy, a co za tym idzie, udzielenie wsparcia dziecku, jego rodzicom a także przedszkolom i szkołom.

ASD równa się indywidualna instrukcja obsługi

Na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego szkoła lub przedszkole zobowiązane są do stworzenia indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET), który jasno określa potrzeby ucznia i dostosowania wewnątrz danej placówki. Dziecku powinno się zapewnić w oddziale ogólnodostępnym nauczyciela wspomagającego, ale też na przykład spokojne miejsce, gdzie może wyciszyć się i odpocząć od nadmiaru bodźców lub motywować je do tego, by czynnie brało udział w życiu klasy lub grupy. W rozmowach powinno unikać się aluzji i abstrakcyjnych pojęć, a zwracać się w sposób krótki i konkretny. Uprzedzać też o zmianach planów, by miało czas się z nimi oswoić.

- Teoretycznie w orzeczeniu o kształceniu specjalnym wypisane są wszystkie zalecenia, które powinny być zastosowane w szkole w danym momencie, jeśli dziecko ich potrzebuje. W praktyce to oczywiście wygląda dużo gorzej – tłumaczy Izabela Hnidziuk-Machnica.

Szkoła nadal nie zdaje egzaminu

Jak twierdzą rodzice i eksperci, zdarza się nadal tak, że w szkołach i przedszkolach, pomimo jasnych „instrukcji”, w jaki sposób postępować z dzieckiem

pokutują pewne stereotypy, a wiedza na temat autyzmu jest niewielka.

- Szkoła nie zawsze wspiera ucznia tak, jak powinna, zasłaniając się na przykład stwierdzeniem: jeżeli takiemu dziecku pozwoli się na coś, to inni też będą tak chcieli. To po co w takim razie dziecko ma diagnozę i orzeczenie, skoro potem nauczyciel sam wedle uznania decyduje, że jednak nie zamierza respektować zapisów o dostosowaniach? Po co to wszystko?– zastanawia się Izabela Hnidziuk-Machnica.

Uczeń w spektrum nadal w szkole często spotyka się z niezrozumieniem, choć potrzebuje faktycznie większego wsparcia niż inne dzieci, odrobiny więcej cierpliwości, empatii i zrozumienia, bo ten świat dla niego bywa i tak bardzo trudny.

- Czasami wystarczyłoby pozwolić takiemu dziecku usiąść w czasie lekcji na podłodze, pognieść kartkę, porysować, a nie zmuszać do notowania, bądź siedzenia w ławce. Zabraniając dziecku samoregulacji, bo tak właśnie czasem dzieci w spektrum radzą sobie z przebodźcowaniem czy lękiem, w pewnym sensie sami prowokujemy pojawienie się tak zwanych zachowań trudnych. Wtedy oczywiście winne jest zawsze dziecko–nigdy dorosły. Zgoda nauczyciela na takie zachowanie ucznia pozwala zapobiec trudnym sytuacjom, inaczej tylko niestety eskaluje się emocje, a nie je obniża–tłumaczy dyrektor Fundacji AleKlasa.

Spektrum autyzmu: nowe-stare pojęcie Autyzm jeszcze do niedawna zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10 ujmowano

w kategorii całościowych zaburzeń rozwojowych (symbol F.84) o różnym nasileniu i przebiegu. Od stycznia 2022 roku, zgodnie z kolejną edycją (ICD-11), mieści się w kategorii spektrum autyzmu (symbol 6A02). To zmiany podobne jak te, które nastąpiły w klasyfikacji DSM-5.

- Nadal w naszym kraju obowiązuje klasyfikacja chorób psychicznych ICD-10, według których spektrum autyzmu jest całościowym zaburzeniem rozwoju F84 i niestety nadal wiele placówek–poradni psychologiczno-pedagogicznych wymaga rozpoznawania  według kryterium tej klasyfikacji. Wymuszają je również względy orzecznicze. Według tej klasyfikacji kryterium rozstrzygającym, czy dziecku stawia się rozpoznanie zespołu Aspergera czy autyzmu dziecięcego, jest czas pojawienia się poprawnej mowy lub poziom rozwoju intelektualnego. W przypadku zespołu Aspergera mowa–pojedyncze słowa do drugiego roku życia, komunikatywne wyrażenia–zdania do trzeciego roku życia oraz rozwój intelektualny co najmniej na poziomie przeciętnym. Teraz czekamy na klasyfikację ICD-11, która została wprowadzona, ale nie została oficjalnie przetłumaczona na język polski, choć psychiatrzy w naszym kraju sięgają do niej i stawiają„jeszcze nieobowiązujące” diagnozy medyczne. Według niej rozpoznaje się spektrum autyzmu z różnymi poziomami funkcjonowania pacjenta, tu pod uwagę brane są zaburzenia intelektu i języka funkcjonalnego – odnosi się do zmian w klasyfikacji dr Barteczka-Eckert.

Bez względu na to, jak się je określi, spektrum autyzmu mogą towarzyszyć fobie, lęki, zaburzenia snu, odżywiania, napady złości i (auto)agresji i funkcji poznawczych, trudności ze zrozumieniem emocji swoich i innych oraz inna ich ekspresja. Z drugiej strony, tak jak ma to miejsce w jednej z kategorii tych zaburzeń – zespole Aspergera, dziecko na pierwszy rzut oka rozwija się prawidłowo. Nie ma problemów z wysławianiem się. Często jednak nie nawiązuje kontaktów społecznych albo robi to nieumiejętnie i niechętnie. Jest wycofane, ucieka w swój świat, ma ograniczone, powtarzalne i stereotypowe zachowania, pewne rytuały.

Nie każda osoba ze spektrum to Rain Man Zwykło się uważać, że osoby z tego rodzaju zaburzeniami rozwoju są geniuszami w jakiś dziedzinach życia.

„Całymi dniami grają na instrumentach bądź malują, drugą ręką rozwiązując w tym czasie zadania z trygonometrii. Takie przekonanie może brać się z faktu, że wśród osób z autyzmem, częściej niż w całej populacji zdarza się zespół sawanta, czyli idące w parze z zaburzeniami rozwoju wybitne zdolności – na przykład matematyczne, muzyczne, manualne” – zauważa w swojej książce pt.„Synu jesteś kotem” Katarzyna Michalczak, prywatnie mama chłopca z zespołem Aspergera.

Jak pokazują badania średnio co dziesiąta osoba ze spektrum to sawant, czyli posiadająca wybitny talent w co najmniej w  jednej z dziedzin, pomimo tego, że jej mózg rozwija się inaczej (większość sawantów posiada IQ 40-70 punktów).

Źródło: zdrowie.pap.pl

ciąg dalszy ze strony 45

SPECJALIZACJA DR. GABRIELI: SPECJALIZACJA DR. GABRIELI:

• Nefrologia i Medycyna Ogólna. Opieka zdrowotna od nastolatków do seniorów

• Badanie fizykalne i leczenie nadwagi

• Cukrzyca

• Nadciśnienie tętnicze

• Choroby nerek, dializa oraz zapalenie dróg moczowych

• Choroby reumatyczne oraz toczeń

• Choroby wewnętrzne i profilaktyka

• Choroby wewnętrzne i profilaktyka

• Tylko 20 minut od Garfield i Wallington (Exit 172 Garden State Parkway North)

Dr. Gabriela Wojnarska-Alvarez

MEDICAL DOCTOR, BOARD CERTIFIED Specializing in Primary Care and Nephrology

D E VOT E D TO PR E V E NTIO N AN D SO LUTION S SM

221 West Grand Avenue

• Montvale, NJ 07645 Phone (201) 746-9333

HOSPITAL AFFILIATIONS: PRIMARY CARE AND NEPHROLOGY

www.pcnmd.org www.zocdoc.com

• Fax (201) 746-9335

LINDEN MEDICAL GROUP @ CLIFTON

WEWNĘTRZNE • NADCIŚNIENIE • SZCZEPIENIA • LECZENIE POWYPADKOWE

SCHORZENIA REUMATYCZNE • CUKRZYCA • LECZENIE NADWAGI • USG I BIOPSJE TARCZYCY • LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI SEKSUALNEJ

• CHOROBY NEREK I DRÓG MOCZOWYCH • DIALIZY • BADANIA IMIGRACYJNE

• OPIEKA PO PRZESZCZEPACH NEREK I WĄTROBY

Nasi lekarze pomagają pacjentom w NJ, NY, PA i CT od 1999 roku, zapewniając najlepszą opiekę medyczną, profesionalizm i plan na lepsze jutro. Jesteśmy otwarci w 3 gabinetach od pon. do soboty. Nasz miły personel udziela odpowiedzi na wszystkie pytania w zakresie zdrowotnym.

1033 CLIFTON AVE, SUITE 108 in CLIFTON Tel: 973-577-1995

515 NORTH WOOD AVE, SUITE 302 in LINDEN Tel: 908-925-3300

Manager Bogusia Foti z długoletnim doświadczeniem, odpowie na pytania związane z rachunkowością, wyborem ubezpieczenia, czy renty inwalidzkiej.

Dariusz Nowak, M.D. Endocrinology

Czyzewski, M.D. Nephrology

Serrao, M.D. Endocrinology

Kolbusz, APN Internal Medicine

Ewa Czyzewski, M.D. Internal Medicine

OCEAN HEART GROUP

JESTEŚMY DLA CIEBIE OCEANEM ŻYCIA

DLA TWOJEGO ZDROWIA-DOBRYM WYBOREM

DZIEDZINA KARDIOLOGICZNO-NACZYNIOWA - TO NASZA SPECJALNOŚĆ

Dr TOMASZ KOMOROWSKI

➞ Tomasz Komorowski, M.D., F.A.C.C., R.P.V.1.

➞ Hormoz Kianfar, M.D.

➞ Jonathan Tardos, M.D., F.A.C.C.

➞ Philip Infantalino, M.D., F.A.C.C.

➞ Melissa Tam, N.P.-C

M.D., F.A.C.C., R.P.V.1 ma zaszczyt przedstawić Państwu działalność Kliniki Ocean Heart Group, zajmującej się chorobami serca oraz naczyń żylnych i tętniczych.

OCEAN HEART GROUP zapewnia profesjonalną diagnostykę i indywidualne podejście do pacjentów. W trosce o ich zdrowie wykorzystujemy najnowsze technologie w kompleksowym podejściu do chorób układu sercowo-naczyniowego.

DR TOMASZ KOMOROWSKI

Absolwent General and Interventional Cardiology New York University oraz Columbia University Hospital w New York City.

Ordynator Oddziału Kardiologii Interwencyjnej oraz nauczyciel akademicki.

DOKTOR MÓWI PO POLSKU.

OCEAN HEART GROUP

świadczy następujące usługi:

➞ echokardiogram serca

➞ elektrokardiografia

➞ test wysiłkowy oraz test nuklearny- wnikliwie obrazujący wydolność układu wieńcowego

➞ monitorowanie serca (Holter, mobile telemetry monitoring)

➞ ultrasonografia żył, serca oraz tętnic

➞ badania elektrofizjologiczne chorób układu krążenia

➞ usuwanie żylaków nóg

➞ laserowe leczenie niedrożności żylnych

➞ kompleksowe zabiegi usuwania pajączków oraz inne

➞ kosmetyczne terapie chorobowe układu skórno-naczyniowego

➞ angioplastyka, wszczepienia stentu do tętnicy

Większość chorób sercowo-naczyniowych początkowo manifestuje się niewinnymi dolegliwościami. Takie dolegliwości jak: duszności, płytki oddech, zmęczenie, ucisk w klatce piersiowej, palpitacje, drętwienie lub obrzęki kończyn oraz nadwaga należą do najczęstszych objawów i zapowiadają rozwój chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego na wszystkich poziomach profilaktyki zdrowia duże znaczenie ma diagnostyka i proces leczenia.

➞ oraz inne nowoczesne metody wykrywania i zapobiegania chorobom układu sercowonaczyniowego.

TEL. 732-840-0600

Zapraszamy do jednej z naszych czterech lokalizacji: