OSOZ Polska

OSOZ

S y s t em

O c h r on y

Z d r ow i a

www.osoz .pl

1

2018 POLSK A

1 / 2018

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

O t wa r t y

MONITOR

ZDROWOTNY

Jeszcze więcej analiz rynku zdrowia i farmacji oraz unikalnych statystyk.

Nowe autorskie raporty OSOZ Polska.

ELEKTRONICZNE

ZWOLNIENIA

Wielka zmiana już od 1 lipca.

Sprawdź, jak przygotować się do wystawiania e-ZLA.

WZLOTY I UPADKI

DIGITALIZACJI

Menedżerowie podmiotów medycznych dzielą się doświadczeniem z wdrażania EDM.

KOMPETENCJE

E-ZDROWIA

Umiejętności posługiwania się nowymi technologiami potrzebne jak nigdy dotąd.

XXIII Międzynarodowy Kongres OSOZ

KOORDYNOWANA I PERSONALIZOWANA OPIEKA ZDROWOTNA

24 kwietnia 2018 KATOWICE

MIĘDZYNARODOWE CENTRUM KONGRESOWE

WSTĘP BEZPŁATNY Innowacyjne rozwiązania i koncepcje w medycynie i farmacji Eksperci z Polski i zagranicy 6 sesji tematycznych | 1000 gości | kilkadziesiąt prezentacji Uroczysta Gala Liderów Ochrony Zdrowia

ORGANIZATOR

SPONSOR GŁÓWNY

Czasopismo

KAMSOFT

OSOZ Polska OSOZ Spółka Akcyjna

HARMONOGRAM KONGRESU:

WWW.OSOZ.PL/kongresOSOZ

Spółka Akcyjna

Nota bene

Awans do pierwszej ligi Innowacyjność, informatyzacja, efektywność, dialog i odbiurokratyzowanie systemu zdrowia – to kluczowe priorytety nowego ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego.

E-zdrowiem ma się zająć powołany w styczniu wiceminister Janusz Cieszyński.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

– Nie chcemy być tylko rynkiem zbytu dla zagranicznych korporacji, ale i liderem nowoczesnych technologii. Dostępne online recepty i skierowania to oczywiste korzyści dla pacjentów – powiedział podczas styczniowego posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia Łukasz Szumowski. Minister mocno stawia na digitalizację rynku i wiąże z nią duże nadzieje. Potwierdza to też jedna z pierwszych decyzji – wręczenie nominacji na wiceministra zdrowia Januszowi Cieszyńskiemu pracującemu wcześniej w ministerstwie rozwoju oraz finansów. Jego głównym zadaniem będzie nadzór nad pracami Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. – Oczekuję, że nowo powołany wiceminister skupi się na poprawie jakości e-usług w systemie ochrony zdrowia. Chciałbym żeby poziom publicznych usług świadczonych w ochronie zdrowia był na najwyższym poziomie, takim, jaki pacjenci znają z banków czy telekomów. Informatyzacja jest kluczem do poprawy efektywności i optymalizacji kosztów – podkreśla minister Łukasz Szumowski.

Ostatnie lata nie były szczęśliwe dla digitalizacji ochrony zdrowia w Polsce. Niepowodzenia projektów realizowanych przez CSIOZ i kolejne opóźnienia to efekt traktowania cyfryzacji w kategoriach drugoplanowych i zepchania jej poza ministerstwo zdrowia. Teraz ma być inaczej. O proinnowacyjnym podejściu do IT świadczą też wypowiedzi ministra zdrowia w czasach, kiedy pełnił funkcję wiceministra nauki i szkolnictwa wyższego. I tak podczas konferencji impact’17 podkreślał konieczność inwestowania w nowe technologie w obszarze nauk o życiu oraz wartość współpracy biznesu z nauką. Z kolei w jednym z wywiadów zaznaczył, że polska telemedycyna musi wyjść poza proste telekonsultacje, a rozwój innowacji należy pobudzać przez odpowiednie finansowanie, m.in. w formie refundacji sprawdzonych i efektywnych e-usług. W dłuższej pespektywie e-świadczenia pozwolą lepiej wydawać publiczne pieniądze.

Digitalizacja, jak każda reforma i zmiana, potrzebuje dziś w większym stopniu liderów niż technologii, musi awansować do pierwszej ligi priorytetów na poziomie politycznym. Potrzebuje nowej energii i świeżego spojrzenia na to, jak rozwiązać obecne problemy systemowe sięgając do najnowszych zdobyczy nauki. Postawienie na innowacyjność i informatyzację to ważny sygnał ze strony ministerstwa zdrowia. Teraz czas na konkretne działania.

1

OSOZ POLSKA 2018

aktualności

6

w kadrze

ROZMOWY

28

Technologie w zdrowiu 2018

8

pytanie

Radosław Milczarski: Tylko kilka miesięcy do e-ZLA

30

Co to jest zintegrowana opieka zdrowotna?

9 12

Rynek zdrowia w pigułce ZAPROSZENIE Międzynarodowy Kongres OSOZ

13

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w marcu 2018

INNOWACJE

14

PRAKTYcznie

32

15

34

18

NOWOŚCI / WYNALAZKI

37

22

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

nowe idee

38

40

KONTRARGUMENT Zdrowie. Kogo to interesuje?

41

STREFA START-UP Nightly. Aplikacja poprawiająca jakość snu

Infografika Zdrowie 2017. Raport OECD

DANE POD OCHRONĄ Audyt IT w teorii i praktyce

LABORATORIUM TECHNOLOGII Poligon doświadczalny cyfryzacji

E-DOKUMENTACJA MEDYCZNA Menedżerowie radzą, jak wprowadzić EDM

Aplikacje medyczne

Szpital na kółkach, przełom w badaniu DNA, nowości CES 2018

Legislacja Nieustająca reforma

Nauka na wirtualnym pacjencie, lepszy sen i trening mózgu

STATYSTYKA I NAUKA Dr Helena Nordenstedt: Świat i prawda w liczbach

Nowy minister, nowe otwarcie

DIGITALIZACJA

43

RAPORT Euro Health Consumer Index 2017

RAPORT

24

TECHNOLOGIE

ABC CYFRYZACJI Jak wzmocnić kompetencje e-zdrowia, czyli sposoby na rozwój umiejętności posługiwania się nowymi technologiami

46

SPRZĘT Certyfikat do podpisywania e-ZLA

47

DLA PLACÓWKI MEDYCZNEJ System elektronicznej rejestracji usług medycznych

49

DLA MENEDŻERÓW Program do raportowania i monitoringu

STATYSTYKI i PROGNOZY

53

RYNEK APTECZNY W 2017 ROKU Kontynuacja trendów czy nowe otwarcie?

» Dzięki statystykom możemy lepiej zrozumieć świat wokół i własne życie.« Dr Helena Nordenstedt | Gapminder Foundation | str. 30

OSOZ Polska 1/2018

58

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (grudzień 2017)

62

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (grudzień 2017)

69

Monitor rynku leKÓW Antybiotyki

W social media

» Elektroniczna dokumentacja medyczna budzi wiele nadziei i równie dużo wątpliwości.« Dr Iwona Mazur, STOMOZ | str. 34

33 000 000 000

To wartość rynku aptecznego w roku 2017. Jest to o 4% więcej niż w roku 2016. Nieznacznie (o 0,4%) spada liczba zakupionych opakowań leków. Łącznie 3,8 mld zł Polacy przeznaczyli na suplementy diety.

29

To miejsce, które Polska zajęła w najnowszym rankingu Euro Health Consumer Index (na 34 oceniane państwa). Gorzej wypadły w zestawieniu jedynie Cypr, Rumunia, Bułgaria, Grecja, Litwa i Węgry. W 2016 roku byliśmy na 31 miejscu.

» Globalne wydatki na zdrowie będą rosły w latach 2017–2021 o 4,1% rocznie.

W latach 2012–2016 tempo to wynosiło 1,3%.« Szczegóły w kolejnym numerze OSOZ Polska.

online / offline

Według statystyk Doctor on Demand, 18 z 20 dolegliwości, z którymi pacjenci najczęściej zgłaszają się do szpitala lub po nagłą pomoc, można obsłużyć za pośrednictwem znacznie tańszych konsultacji telemedycznych. Wstępną diagnozę postawią niebawem systemy sztucznej inteligencji, z pomocą czatu internetowego.

Obecny rozwój technik telemedycznych pozwala przypuszczać, że już za kilka – kilkanaście lat okresowe badania zastąpią mikrourządzenia stale monitorujące funkcje życiowe, które w razie potrzeby podpowiedzą wizytę u lekarza, a nawet same wezwą karetkę. Już dziś nikt nie ma wątpliwości, że telemedycyna jest przyszłością leczenia, coraz silniej wkraczając do szpitali, gabinetów lekarskich, a nawet domów pacjentów.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na styczeń 2018 r., liczba członków Rady: 99 osób)

ZAPRASZAMY NA MIĘDZYNARODOWY KONGRES OSOZ „KOORDYNOWANA I PERSONALIZOWANA OPIEKA ZDROWOTNA” 24 kwietnia 2018 | Katowice Digitalizacja polskiego rynku zdrowia, koncepcje opieki koordynowanej i personalizowanej, trendy e-zdrowia Program oraz formularz zgłoszenia

www.osoz.pl/kongresOSOZ

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 1/2018

OSOZ Polska 1/2018

a k t u a lno ś ci

Technologie dla zdrowia Targi CES w Las Vegas są co roku miejscem wielkich premier w świecie nowych technologii. Podczas tegorocznej edycji można mówić o prawdziwym boomie rozwiązań, które bezpośrednio lub pośrednio związane są z dbaniem o zdrowie. Na rynek wchodzą tacy giganci jak Samsung, Nokia, Apple czy Philips. Niektóre rozwiązania mogą okazać się przełomowe. Tak jest w przypadku inteligentnego zegarka Heartguide firmy Omron, który mierzy na bieżąco ciśnienie krwi z dokładnością odpowiadającą urządzeniom medycznym. Czy to koniec tradycyjnych ciśnieniomierzy?

Kolibree zaprezentowała pierwszą na świecie szczoteczkę wykorzystującą rzeczywistość rozszerzoną (��������������������������������������������������������������������������������������������������� augmented reality���������������������������������������������������������������������������������� ), aby edukować i motywować dzieci do mycia zębów. Nokia Sleep pomoże nam zasnąć, zmierzy jakość snu, zadba o odpowiednią regulację światła i temperatury w sypialni. Coraz więcej parametrów zdrowia będziemy mogli mierzyć smartfonem. Przykładem jest nakładka na telefon opracowana przez Neutrogena, pozwalająca badać stan skóry. Więcej nowości prezentujemy we wnętrzu magazynu. W tegorocznej edycji Targów CES wzięło udział 4000 wystawców i 170 000 zwiedzających.

Zdjęcia: Omron Heartguide (po lewej), Klibree Magik (poniżej).

OSOZ Polska 1/2018

a k t u a lno ś ci

pytanie

Co to jest zintegrowana opieka zdrowotna?

Obecne struktury ochrony zdrowia nie nadążają za globalnymi trendami i coś musi się w końcu zmienić, aby system odzyskał pełną sprawność i służył pacjentom. Doskwierają m.in. brak synchronizacji pomiędzy poszczególnymi etapami opieki nad pacjentem, fragmentacja usług, nieefektywne rozwiązania powodujące duże marnotrawstwo dostępnych środków. Szacuje się, że ok. 20% pacjentów poddawanych jest niepotrzebnym, zdublowanym badaniom. Nawet 40% wydatków na zdrowie jest marnowanych przez nieefektywne rozwiązania. 400 mln osób nadal nie ma dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej. To dlatego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) promuje od niedawna ideę zintegrowanych usług zdrowotnych skupionych na potrzebach pacjenta (integrated people-centred health services). W centrum systemu nie jest już pacjent (osoba obciążona problemem zdrowotnym), ale każdy człowiek. Ochrona zdrowia w takim podejściu nie koncentruje się jedynie na chorobach, ale zachęca ludzi do aktywnego zaangażowania się w profilaktykę. Nową strategię wymuszają rosnące koszty opieki zdrowotnej, szybko starzejące się społeczeństwo, zmiany klimatyczne, globalizacja, urbanizacja oraz niezakaźne choroby przewlekłe, które wymagają leczenia nawet przez całe życie.

Chory jest ze swoją chorobą 24 godziny na dobę, lekarza widzi najwyżej kilkanaście minut, co kilka tygodni lub miesięcy. Te zagrożenia i wyzwania zrównoważyć mogą nowe możliwości wynikające z szybkiego wzrostu innowacji i digitalizacji. Według danych WHO, już 58% państw na świecie posiada strategię cyfryzacji systemów ochrony zdrowia. Usługi zdrowotne powinny odpowiadać potrzebom każdego pacjenta, muszą być razem z nim współtworzone, a nie narzucane z góry, do tego świadczone w miejscu, gdzie znajduje się pacjent, jego rodzina. Jednym słowem to najlepsza ochrona w odpowiednim czasie, gdzie pacjent jest partnerem lekarza i ma dostęp do informacji dotąd dla niego niedostępnych. Efektem ma być m.in.

OSOZ Polska 1/2018

zwiększenie dostępności usług zdrowotnych i optymalne wydatkowanie środków. Implementacja idei opieki stawiającej pacjenta w centrum wymaga fundamentalnych przeobrażeń sektora, przemyślenia sposobu organizacji, zarządzania i dystrybucji świadczeń medycznych, zmiany myślenia z podejścia „co ci dolega? na „co jest dla ciebie ważne?”. W koncepcji podkreśla się strategiczne znaczenie koordynacji i integracji informacji – bez nich nie jest możliwe stworzenie bazy dla dalszych reform.

Mówiąc o digitalizacji ochrony zdrowia trzeba zerwać ze starym podejściem, zgodnie z którym IT adaptuje się do obowiązujących reguł, struktury organizacyjnej szpitala, ram systemu.

To ochrona zdrowia musi się teraz dopasować do nowych innowacji tak, aby maksymalnie wykorzystać nieznane kilkanaście lat temu rozwiązania. W inny sposób utrwalać będziemy wadliwe rozwiązania, a cyfryzacja przypieczętuje nieefektywne struktury.  Źródło: World Health Organisation

Co to jest opieka stawiająca człowieka w centrum?

Zobacz film Światowej Organizacji Zdrowia Wejdź na stronę: goo.gl/PazbMJ lub zeskanuj kod

a k t u a lno ś ci

Foto: Ministerstwo Zdrowia

Rynek zdrowia w pigułce

Nowy minister, nowe otwarcie Łukasz Szumowski, który w ramach styczniowej rekonstrukcji rządu objął stery w resorcie zdrowia, zaczął od kurtuazyjnych spotkań z różnymi grupami zawodów medycznych oraz gaszenia sporu z rezydentami.

Widać dobrą wolę, ale tej nie brakowało też na początku urzędowania Konstantego Radziwiłła. Szumowski zapowiedział, że rewolucji nie planuje, na działania ma dwa lata do kolejnych wyborów.

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

System Zmiany w ratownictwie medycznym, eliminujące z publicznego systemu karetki należące do prywatnych podmiotów, wejdą w życie o pół roku później (od 2019 r.) – wynika z poprawki złożonej przez resort zdrowia w czasie prac nad nowelizacją ustawy w Sejmie. Zmianie nie ulegnie długość okresu przejściowego, gdy firmy będą mogły jeszcze w 2018 r. działać tam, gdzie nie znajdzie się żaden chętny publiczny podmiot.

Szpitale z coraz większym trudem domykają grafiki dyżurów, część wstrzymuje planowane przyjęcia. To efekt wypo-

OSOZ Polska 1/2018

a k t u a lno ś ci

wiadania klauzul opt-out przez lekarzy, którzy nierzadko pracowali po 250–300 godzin miesięcznie. Czy zawarte 8 lutego porozumienie ministerstwa zdrowia z rezydentami rozwiąże ten problem?

Do konsultacji trafił projekt zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie programu pilotażowego opieki koordynowanej w podstawowej opiece zdrowotnej „POZ PLUS”.

W każdym regionie pilotaż będzie prowadzony w kilku placówkach. Poza typowymi dla POZ działaniami, w ramach opieki koordynowanej przewidziano m.in. profilaktyczne świadczenia opieki zdrowotnej, program zarządzania chorobą oraz koordynacja i monitorowanie przebiegu leczenia świadczeniobiorców przez Zespół POZ PLUS. Ustalono też m.in. ścieżki terapeutyczne, jakie lekarze

» Do konsultacji trafił projekt zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie programu pilotażowego opieki koordynowanej w podstawowej opiece zdrowotnej.« rodzinni będą realizować w pięciu zakresach: diabetologii, kardiologii, pulmonologii, endokrynologii oraz rehabilitacji.

Rząd przygotował program polityki senioralnej. – Polityka społeczna wobec osób starszych 2030 to dokument ważny, kompleksowy i ambitny. Oparty o trzy filary: bezpieczeństwo, uczestnictwo i solidarność – mówiła podczas konferencji minister pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska. Przedstawicie-

ILE BRANŻA FARMACEUTYCZNA WYDAJE NA REKLAMĘ?

Dane za grudzień 2017 Wydatki reklamowe w podziale na branże

farmacja 33% 328,4 mln zł

finanse 9% 91,7 mln zł telekomunikacja 8% 82,7 mln zł motoryzacja 7% 65,6 mln zł

handel 43% 418,9 mln zł

kategorie reklamowanych produktów w branży farmaceutycznej

na przeziębienie i grypę 13% na kaszel 7%

suplementy diety 6%

na katar 6% tabletki przeciwbólowe 5% inne 63%

Źródło: Instytut Monitorowania Mediów

10

OSOZ Polska 1/2018

le rządu informowali, że w dokumencie zawarto propozycje rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa, zdrowia, aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, a także potrzeby dostosowania infrastruktury, systemu służby zdrowia, czy rynku pracy dla seniorów.

Leki Rynek apteczny w 2017 roku osiągnął wartość niemal 33 mld zł, 4 proc. więcej niż w roku 2016 (w cenach sprzedaży dla pacjenta/konsumenta). Wzrost był niższy niż 6,2 proc. zanotowane w okresie 2016/2015, ale mimo to może być wciąż uznany za wysoki. Apteki sprzedały pacjentom 425 mln opakowań leków, o 0,6 proc. więcej niż w 2016 r. – wynika z raportu PEX PharmaSequence podsumowującego rok 2017. Ok. 65 proc. preskrypcji pochodziło od lekarzy POZ/Medycyny Rodzinnej i lekarzy chorób wewnętrznych. Około 9 proc. wszystkich wydanych opakowań leków na receptę stanowiły preparaty z listy S wydane bezpłatnie osobom, które ukończyły 75 rok życia (szczegóły raportu na str. 53).

Wiele dyskusji wzbudziło podawanie pacjentom drogich leków, które nie są refundowane. Największy szpital, który dotychczas zgadzał się podawać pacjentom leki zakupione z pieniędzy ze zbiórek, poinformował Fundację Alivia, że nie może już tego robić. Powoływał się na przepisy. Ministerstwo Zdrowia stwierdziło jednak, że przeszkód nie widzi, a decyzja należy do szefa placówki.

GUS podał dane o produkcji ważniejszych wyrobów przemysłowych w Polsce w 2017 r. Dotyczą one także branży farmaceutycznej: produkcji leków i substancji. Jeżeli chodzi o produkcję podstawowych substancji farmaceutycznych, to w ciągu całego 2017 r. miała ona wartość 320 mln zł, z czego 27,9 mln zł w grudniu. Z kolei wartość wyprodukowanych leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych przez przedsiębiorców w Polsce GUS wyliczył na 13,04 mld zł. Z tego w grudniu wyniosła 1,21 mld zł.

W zakresie podstawowych substancji farmaceutycznych wartość produkcji

a k t u a lno ś ci

wzrosła o 10,3 proc. rok do roku. W kategorii „leki i pozostałe wyroby farmaceutyczne” wzrost ten wyniósł 7,5 proc.

Z innego raportu GUS, poświęconemu innowacjom, dowiedzieliśmy się, że choć firmy farmaceutyczne są liderami w tym zakresie, to branża dostaje stosunkowo rzadko pomoc publiczną na działalność innowacyjną. Rzadziej nawet niż branża tytoniowa.

Raporty Polska znalazła się na 29 miejscu w najnowszym Europejskim Indeksie Konsumenckim Zdrowia EHCI 2017 (na 35 krajów). To skok o dwie pozycje w porównaniu do poprzedniego zestawienia z ubiegłego roku. Skok jednak zawdzięczamy temu, że pogorszyła się sytuacja w Grecji przeżywającej kryzys finansowy, a z wyprzedzającymi nas wcześniej Węgrami zdobyliśmy tę samą pozycję w rankingu (szczegóły raportu na str. 43).

Inspekcja Handlowa sprawdziła 83 firmy cateringowe, które przygotowują posiłki m.in. dla szpitali, sanatoriów i szkół. Aż w 70 proc. z nich były nieprawidłowości. Firmy używały przeterminowanych produktów, nie podawały informacji o alergenach, stosowały tańsze zamienniki, a porcje były niedoważone.

Zmiany personalne Obejmujący resort zdrowia Łukasz Szumowski powołał nowego wiceministra.

To były dyrektor z resortu nauki – Janusz Cieszyńki. Początkowo dostał w MZ

nadzór nad Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, a potem w nowym zarządzeniu kompetencyjnym Szumowski przekazał mu część obowiązków wiceministra Piotra Gryzy. Gryza pokieruje wyłącznie pracami Departamentu Ubezpieczenia Zdrowotnego i nadal będzie też nadzorował pracę Narodowego Funduszu Zdrowia, ale stracił nadzór nad Departamentem Funduszy Europejskich i e-zdrowia.

Do Rady NFZ włączony został Adam Niedzielski. To dyrektor generalny Ministerstwa Finansów, który współpracował przez ostatnie lata z premierem. Ma doświadczenie m.in. w kontroli wydatków. Był doradcą w NIK oraz dyrektorem Departamentu Finansów Zakładu i Departamentu Kontrolingu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Od lutego Zdzisław J. Sabiłło nie jest już prezesem Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego, ale pozostanie jako doradca zarządu.

Pracami PZPPF kierują tymczasowo wiceprezes Krzysztof Kopeć i wiceprezes Grzegorz Rychwalski.

Prof. Joanna Maj złożyła rezygnację z funkcji Konsultanta krajowego w dziedzinie dermatologii i wenerologii. W piśmie do MZ wskazała, że mimo jej licznych interwencji, Ministerstwo Zdrowia nie realizuje zapisów ustawowych dotyczących wenerologii.

Dr hab. n. med. Wojciech Naumnik, p.o. Kierownika Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Białymstoku, został po-

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 5000 egzemplarzy Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena A leksandrowicz, Jarosław Frąckowiak, Jacek Kopel, Karolina Mackiewicz, Iwona Mazur, Radosław Milczarski, Łukasz Młodyszewski, Helena Nordenstedt, Kristine Sørensen, Karolina Szuścik.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

wołany na stanowisko podlaskiego konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie chorób płuc.

Z kolei prof. Mansur Rahnama, konsultant krajowy z zakresu chirurgii stomatologicznej, wybrany został na stanowisko prezesa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Stomatologicznej i Szczękowo – Twarzowej, które pod nową nazwą rozwijać będzie działalność prowadzoną dotychczas przez Polskie Towarzystwo Chirurgii Jamy Ustnej.

Jarosław Kończyło będzie nowym dyrektorem szpitala w Kędzierzynie-Koźlu. Kończyło był wcześniej m.in. zastępcą dyrektora handlowego z Pionu Opieki Zdrowotnej w Asseco Poland.

Uprawomocniła się decyzja komisji konkursowej dotycząca wyboru dyrektora szpitala w Turku. Został nim Grzegorza Gibaszka. Z kolei Tomasz Walasek to nowy dyrektor Szpitala Powiatowego w Sławnie. Wcześniej kierował m.in. szpitalem w Białogardzie, był zastępcą dyrektora Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie oraz dyrektorem tzw. polikliniki koszalińskiej.

Wieści z rynku Dekra Certification (Dekra) i Istituto Italiano del Marchio di Qualita (IMQ), zajmujące się m.in. usługami certyfikacji systemów zarządzania ISO w szpitalach, były przez wiele lat w zmowie cenowej – ustalił UOKiK. Ustalały ceny, dzieliły między sobą rynek. 

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSKA prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 1/2018

11

a k t u a lno ś ci

Kongres OSOZ 2018.

Koordynacja i personalizacja opieki nad pacjentem Nawarstwiające się problemy w ochronie zdrowia wymagają pilnych, strategicznych rozwiązań. Potrzebujemy systemu stawiającego pacjenta w centrum, skoordynowanego, płynnie zarządzanego, transparentnego i racjonalnie gospodarującego dostępnymi środkami. O tym, jak stworzyć taki model wykorzystując innowacje e-zdrowia oraz sięgając do najlepszych praktyk dyskutować będą eksperci z Polski i zagranicy podczas XXIII Międzynarodowego Kongresu OSOZ „Koordynowana i Personalizowana Opieka Zdrowotna” (Katowice, 24 kwietnia 2018 r.).

12

OSOZ Polska 1/2018

Lekarze różnych specjalności, pielęgniarki i położne, farmaceuci, diagności laboratoryjni, ratownicy medyczni, pracownicy zdrowia publicznego tworzą wielowarstwowy system ochrony zdrowia. Aby zagwarantować najlepsze wyniki i wysoką jakość leczenia a także skuteczną profilaktykę, wszystkie obszary medycyny oraz farmacji muszą być harmonijnie ze sobą skoordynowane. To jedyna droga do uszczelnienia systemu zdrowia, zwiększenia jego efektywności i wprowadzenia do praktyki założeń opieki zorganizowanej wokół pacjenta.

Zagadnienia koordynacji i personalizacji opieki w systemie ochrony zdrowia zdominują tegoroczny Kongres OSOZ. Będziemy rozmawiać o innowacyjnej ochronie zdrowia sięgającej do rozwiązań e-zdrowia, priorytetowych wyzwaniach sektorowych, nowatorskich koncepcjach wspomagania procesów wewnętrznych placówek medycznych i farmaceutycznych, nowościach ze świata nauki i technologii. W programie zaplanowano m.in. 6 sesji tematycznych oraz 2 sesje plenarne, wykłady kilkudziesięciu ekspertów z Polski i zagranicy oraz liczne dyskusje.

Podczas Międzynarodowego Kongresu OSOZ spotykają się przedstawiciele środowiska medycznego, farmaceutycznego oraz organizacji rynku ochrony zdrowia, politycy, naukowcy, lekarze i pielęgniarki, diagności laboratoryjni, menedżerowie placówek medycznych, pacjenci, firmy działające w sektorze,

studenci uczelni medycznych. Od kilkunastu lat konferencja pełni rolę szerokiej platformy wymiany poglądów, zdobywania nowej wiedzy, czerpania inspiracji w procesie budowy prężnej ochrony zdrowia.

Uczestników Kongresu OSOZ zaprosimy do Strefy Innowacji, gdzie zaprezentowane zostaną nowe rozwiązania dla ochrony zdrowia. Konferencję zwieńczy Gala Liderów Ochrony Zdrowia. Uroczystość wręczenia nagród laureatom prestiżowego konkursu Liderów Ochrony Zdrowia wraz z koncertem orkiestry symfonicznej zaplanowano w nowoczesnej siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach (wstęp bezpłatny, wymagana rejestracja).  Szczegółowe informacje o Kongresie, formularz rejestracyjny oraz specjalna oferta noclegów dostępne są na stronie internetowej www.osoz.pl/kongresOSOZ. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

a k t u a lno ś ci

radar epidemiologiczny (marzec 2018)

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

52%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (marzec 2018)

TREND W STOSUNKU DO lutego 2018

1 473

Wielkopolskie

1 101

Zachodniopomorskie

1 164

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (marzec 2018)

TREND W STOSUNKU DO lutego 2018

Dolnośląskie

6 386

Kujawsko-pomorskie

4 883

Lubelskie

4 748

Lubuskie

5 658

Łódzkie

5 111

Małopolskie

5 969

Mazowieckie

6 905

Opolskie

4 329

Podkarpackie

5 263

Podlaskie

4 974

Pomorskie

5 467

Śląskie

5 030

Świętokrzyskie

4 123

Warmińsko-mazurskie

4 646

Wielkopolskie

5 663

Zachodniopomorskie

5 229

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

886

Lubelskie

997

Lubuskie

1 120

Łódzkie

1 156

Małopolskie

1 248

Mazowieckie

1 548

Opolskie

801

Podkarpackie

2 489

Podlaskie

1 046

Pomorskie

1 302

Śląskie

1 181

Świętokrzyskie

977

Warmińsko-mazurskie

943

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

68%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 1/2018

13

I nnow a cje

Aplikacje zdrowotne

14

InSimu Patient

Nightly

Peak – Brain Training

Wirtualny pacjent, z pomocą którego studenci medycyny mogą ćwiczyć stawianie diagnozy i w ten sposób przygotowywać się do pracy klinicznej. Główną zaletą symulatora jest to, że nawet największy błąd nie wyrządzi żadnej szkody. Użytkownik może wybrać program szkolenia zgodnie z określoną specjalizacją, w bazie zawarto tysiące chorób i wszystkie rozpoznania. Na postawienie diagnozy lekarz ma z góry wyznaczony czas, zależny od stanu pacjenta. Czynnikiem oceny są również koszty – diagnozy, gdzie drogie testy zastąpiono tańszymi, alternatywnymi metodami są punktowane wyżej.

Opracowana przez polski start-up aplikacja dla osób mających problem ze snem.

Pomaga w zasypianiu, redukuje liczbę koszmarów nocnych i prawdopodobieństwo nocnego budzenia się. Badania z udziałem użytkowników Nightly wskazują, że 69,99% zasypiało szybciej a 72,9% spało dłużej. Ciekawą funkcją jest tzw. Stymulacja Snu – efekt trzech lat pracy zespołu naukowców. Aplikacja na bieżąco monitoruje jakość snu, a w krytycznych momentach odtwarza kojące dźwięki, aby nie dopuścić do przerwania jego ciągłości. Inteligentny alarm obudzi w najbardziej optymalnej fazie snu.

Ponad 40 gier opracowanych przez naukowców i ekspertów. Cel: ćwiczenie umiejętności umysłu, pamięci, skupienia i uwagi, mowy, koordynacji, kreatywności oraz kontrolowania emocji. Osobisty trener dobierze odpowiednie zadania do wykonania, tak aby osiągać coraz lepsze wyniki. Znajdzie też najlepszy trening we właściwym czasie, który można wykonać np. w przerwie na kawę. W zestawie znalazły się też gry, które zapewnią relaks i odprężenie. Jedna z gier pamięciowych – Wizard – została opracowana przez naukowców z Uniwersytetu w Cambridge. Siłownia dla umysłu.

Android | iOS | ENG Płatna

Android | iOS | ENG Bezpłatna

Android | iOS | ENG Bezpłatna w wersji podstawowej

OSOZ Polska 1/2018

I nnow a cje

Nowości / wynalazki

Szpital na czterech kółkach Autonomiczny samochód–klinika przyjeżdża, aby zbadać pacjenta i w razie konieczności transportuje go do szpitala – amerykańska firma projektowa Artefact zaprezentowała swój pomysł na telemedycynę przyszłości, która dzięki szybkiemu rozwojowi technologii nie jest taka odległa. Wiele z ujętych w projekcie rozwiązań już dziś jest stosowanych w medycynie. Zaraz po tym, jak pacjent wsiądzie do pojazdu nazwanego Aim, przeprowadzona jest cała seria pomiarów parametrów zdrowia. Urządzenia akustyczne mierzą rytm oddechu i serca, przyrządy termograficzne sprawdzają temperaturę ciała, analizowane jest także wydychane powietrze oraz ciśnienie krwi. System sztucznej inteligencji przeprowadza wywiad i interpretuje przekazane dane. Diagnoza i wyniki badań pojawiają się w przejrzystej formie na ekranie. W razie konieczności pacjent może połączyć się z lekarzem specjalistą, a gdy stan chorego jest alarmujący – pojazd dowiezie go do szpitala.

OSOZ Polska 1/2018

15

I nnow a cje

Test DNA. Standardowe badanie Grupa naukowców z różnych części świata dokonała milowego kroku na drodze do opracowania taniej, podręcznej i precyzyjnej technologii sekwencjonowania ludzkiego genomu. Niewielkich rozmiarów urządzenie MinION kosztuje jedynie 1000 USD. Tak niski koszt oznacza, że testy genetyczne można będzie wykonać w gabinecie lekarskim lub nawet w najmniejszym laboratorium.

Nowa technologia dokonuje sekwencjonowania z precyzją wyników na poziomie 99,5% i dodatkowo obrazuje wcześniej niezidentyfikowane obszary DNA, które mogą mieć wpływ na rozwój niektórych nowotworów i innych chorób.

Konto założysz online Aby założyć konto pacjenta w ZIP, pacjenci nie muszą już osobiście udawać się do oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Można to teraz zrobić przez Internet, składając wniosek na stronie Zintegrowanego Informatora Pacjenta. Tożsamość wnioskodawcy musi być potwierdzona za pomocą certyfikatu kwalifikowanego lub profilu zaufanego (eGO). Dzięki ZIP pacjenci mogą m.in. sprawdzić zrealizowane świadczenia i wystawione recepty, wydrukować historię choroby, sprawdzić kolejki do lekarzy. Dostęp do platformy posiadało w styczniu 1,4 mln pacjentów w Polsce.

E-ZLA. Nie ma odwrotu Minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska oświadczyła w końcem stycznia, że elektroniczne zaświadczenia o niezdolności do pracy będą obowiązywać od 1 lipca 2018 roku i od tej daty nie ma odwrotu. Odniosła się w ten sposób do apelu Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia i Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, aby pozostawić formę papierową. – Nie uciekniemy przed cyfryzacją. Nie ma odwrotu, moje stanowisko jest tu twarde. Godzina zero to 1 lipca 2018, wszyscy muszą się do tego przygotowywać – powiedziała Rafalska.

m-Zdrowie na receptę Brytyjska służba zdrowia (NHS) dała zielone światło do refundacji zakupu urządzenia mobilnego ActiPatch, które stymuluje pracę obwodowego układu nerwowego i w ten sposób pomaga w zwalczaniu bólu. ActiPatch będzie mógł być przepisywany na receptę chorym z bólami mięśniowo-szkieletowymi. W 2016 roku naukowcy z Wielkiej Brytanii oszacowani, że aż 43 proc. dorosłych Brytyjczyków cierpi z powodu bólu przewlekłego.

Ciekawostka | Telemedycyna na otyłość | Według badania opublikowanego w Journal of Telemedicine and Telecare, pacjenci poddani cotygodniowym sesjom telemedycznym z lekarzami tracili znacznie więcej na wadze (7,16% ciężaru ciała) w stosunku do osób, które takich sesji nie miały (1,5%).

16

OSOZ Polska 1/2018

I nnow a cje

Nokia Sleep Urządzenie monitorujące jakość snu oraz sterujące oświetleniem i temperaturą dla optymalizacji nocnego wypoczynku. Całość składa się z wkładki umieszczanej pod materacem i aplikacji mobilnej.

Colgate Smart Electronic Toothbrush E1 W 2016 Philips wprowadził na rynek inteligentną szczoteczkę, a w 2018 roku Colgate idzie o krok dalej proponując szczoteczkę wykorzystującą system sztucznej inteligencji do jeszcze precyzyjniejszego mycia zębów. Integracja z aplikacją ResearchKit pozwala szczotkującemu uczestniczyć w badaniach klinicznych.

HearingFitness Firma Oticon, znana z produkcji aparatów słuchowych, opracowała aplikację dla osób niedosłyszących mierzącą wpływ odbierania dźwięków z otoczenia na zdrowie i jakość życia. Aplikacja zdobyła nagrodę CES Innovation.

Under Armour HOVR Technologie mierzące parametry życia powinny być wszyte w ubrania, które nosimy – to punkt widzenia amerykańskiego giganta produkującego odzież sportową Under Armour. Najlepszym dowodem są buty HOVR monitorujące dokładnie te same zmienne, co inteligentne opaski noszone na nadgarstku.

Do kompletu – platforma online zarządzania zebranymi danymi. Buty trafiły do sprzedaży z początkiem lutego. Cena: od 110 USD.

Neutrogena Skin360 Znana z produkcji kosmetyków firma Neutrogena personalizuje dbanie o wygląd cery. Specjalna nakładka na smarfona mierzy - na podstawie fotografii o 30-krotnym powiększeniu - poziom nawilżenia skóry, strukturę oraz ocenia jej ogólny stan w skali od 0 do 100 punktów. Na tej podstawie aplikacja mobilna dobiera produkty do pielęgnacji. Nakładka jest już dostępna na rynku i kosztuje 50 USD.

Więcej nowości | Druga część podsumowania premier tegorocznej wystawy nowych technologii CES – OSOZ Polska nr 2/2018.

Źródło: Artefact, Oxford Nanopore Technologies, mHealthIntelligence, NHS, CES 2018 OSOZ Polska 1/2018

17

I nnow a cje

Laboratorium technologii

Poligon doświadczalny cyfryzacji Po latach zawirowań w digitalizacji rynku zdrowia w Polsce, inicjatywę przejęły regiony. Lokalne projekty e-zdrowia mają ułatwić dostęp do usług medycznych i wymianę danych, skoordynować opiekę, podnieść jej jakość. Tak wielowymiarowe strategie, zakładające udział wielu interesariuszy i zmieniające kulturę pracy i przyzwyczajenia pacjenta, to ogromne wyzwanie. Przykładem może być zrealizowany za ponad 58 mln zł Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie. Całości przyjrzała się Najwyższa Izba Kontroli, a wnioski z przeprowadzonego dochodzenia są bezcennym źródłem praktycznym wskazówek, jak prowadzić inwestycje w e-zdrowie. Cyfrowa lekcja na błędach z Podlasia.

18

OSOZ Polska 1/2018

I nnow a cje

Ambitne plany Chociaż wdrażanie Podlaskiego Systemu Informacyjnego e-Zdrowie przebiega z przeszkodami: zdalna rejestracja jest utrudniona, elektroniczna dokumentacja niekompletna i jedynie promil wizyt odbywa się po elektronicznej rejestracji – to NIK podkreśla nowoczesność i użyteczność Systemu. I wskazuje, że wystarczy zmiana nastawienia i otwarcie się użytkowników na nowe narzędzia, by regionalna platforma e-Zdrowie zaczęła działać z korzyścią dla pacjentów, medyków i urzędników, tak, jak zakładano.

Ukończony w 2015 roku Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie w równym stopniu miał służyć trzem grupom beneficjentów: pacjentom, podmiotom leczniczym i ich personelowi oraz organom założycielskim szpitali z województwa podlaskiego. Pacjenci mieli uzyskać przede wszystkim dostęp do swojej kompletnej elektronicznej dokumentacji medycznej oraz możliwość elektronicznej rejestracji do lekarzy. W przyszłości Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie może stać się częścią składową ogólnopolskiego systemu dotyczącego e-Zdrowia, czyli platformy P1.

Mimo że na projekt wydano ponad 58 mln. zł, Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie nie zadziałał w zakładanej formie: nie działała właściwie usługa elektronicznej rejestracji na wizyty, pacjenci i lekarze nie mieli dostępu do kompletnej elektronicznej dokumentacji medycznej, a przygotowane narzędzia elektroniczne nie wystarczyły, aby prowadzić za ich pośrednictwem zarządzanie i nadzór nad szpitalami. Ponadto względy finansowe i organizacyjne zadecydowały, że projektem objęto tylko 26 wybranych placówek publicznej opieki zdrowotnej w całym województwie. W 2016 roku z ich usług skorzystało 34 proc. pacjentów, ewentualne korzyści mógł zatem uzyskać co trzeci pacjent.

Zabrakło zaangażowania Ustalenia kontroli wskazują, że jedną z ważniejszych przyczyn nieosiągnięcia zakładanych korzyści był brak odpowiedniego, profesjonalnego podejścia do wdrożenia projektu. W skontrolowanych placówkach, włączonych do Podlaskiego Systemu Informacyjnego e -Zdrowie, nie powiodło się lub też nawet nie podjęto próby przekonania personelu, głównie medycznego, do korzyści płynących z nowych rozwiązań informatycznych i nowych możliwości. System e-Zdrowie był rozwiązaniem zupełnie odmiennym od dotychczas stosowanych narzędzi, a mimo to tylko w jednym z kontrolowanych szpitali wyznaczono lidera i powołano zespół ds. wdrożenia Systemu. W sześciu podmiotach leczniczych nawet nie konsultowano założeń i rozwiązań projektowych z personelem medycznym. Z kolei na zaopiniowanie poszczególnych rozwiązań projektu Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego wyznaczył bardzo krótki, czterodniowy termin.

Co poszło nie tak?

W październiku 2015 roku pacjentom województwa podlaskiego udostępniono dwie najważniejsze z ich perspektywy usługi oferowane przez Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie: dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej oraz e-rejestrację. Umożliwiał to Portal Pacjenta na stronie internetowej ezdrowie.wrotapodlasia.pl, na którym można założyć konto pacjenta. Usługi te nie działały jednak właściwie.

Elektroniczna rejestracja wizyt była prowadzona na gorszych zasadach niż rejestracja osobista lub telefoniczna. Skontrolowane podmioty lecznicze nie udostępniały bowiem do usługi e-re-

» W części placówek elektroniczna rejestracja była bezużyteczna, choć od strony technicznej wszystko działało właściwie.« jestracji wszystkich, a jedynie część (76 proc.) swoich poradni.

Poza tym wiele placówek ograniczało możliwość elektronicznej rejestracji do wybranej, określonej liczby godzin przyjęć, często znacząco mniejszej niż wynosił rzeczywisty czas ich pracy (nawet do jednej godziny tygodniowo). W skrajnym przypadku w jednej z przychodni okulistycznych elektronicznie można było umówić się na wizytę tylko do jednego lekarza i tylko na jeden jedyny termin (piątek od 8.30 do 9.30), chociaż poradnia była czynna przez pięć dni w tygodniu od 8.00 do 14.00 (we wtorki do 18.00) i przyjmowało w niej 14 lekarzy tej samej specjalizacji.

Powszechnym zjawiskiem było także (w 70 proc. badanych podmiotów leczniczych), że termin wizyty rejestrowanej telefonicznie lub osobiście był późniejszy, niż ten widniejący w systemie e-rejestracji. Nie oznaczało to jednak, że pacjenci korzystający z rejestracji elektronicznej byli uprzywilejowani. Przeciwnie – terminy oferowane w systemie elektronicznym często były nieaktualne, gdyż grafiki lekarzy w poszczególnych placówkach nadal przygotowywano przede wszystkim w formie papierowej, listy pacjentów oczekujących prowadzono np. w kalendarzach lub zeszytach i nie przenoszono ich na bieżąco do systemu elektronicznego. Formalnie więc pacjenci rejestrowali się elektronicznie na nieistniejący, błędny termin i dopiero później, podczas potwierdzania terminu wizyty przez personel poradni, byli automatycznie przesuwani w kolejce na właściwy dzień, zgodny z listą „papierową”.

W części placówek elektroniczna rejestracja była bezużyteczna, choć od strony technicznej wszystko działało właściwie.

Zawodzili jednak obsługujący. 15 proc. szpitali objętych Systemem nie potwierdzało elektronicznie zarezerwowanych terminów wizyt, czyli w rzeczywistości pacjenci nie mogli z nich skorzystać, ponieważ aby wizyta zdalnie zarezerwowana doszła do skutku poradnia musi potwierdzić rejestrację na określony dzień i godzinę. Poza tym podczas próbnych rejestracji na wizyty do wszystkich skontrolowanych podmiotów leczniczych kontrolerzy stwierdzili również, że do 31 proc. z nich nie można było się zarejestrować z powodu błędu systemowego. Źle działała także druga ważna usługa dedykowana pacjentom: dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej. Według założeń, System e-Zdrowie miał zapewniać dostęp do kompletu dokumentów leczenia pacjenta w danej poradni lub na oddziale szpitalnym. Miało to pozwolić na skrócenie czasu obsługi pacjenta, uzyskanie oszczędności w przechowywaniu dokumentacji, a przede wszystkim oszczędności na badaniach, które nie musiałyby być wykonywane ponownie w krótkim odstępie czasu. Ostatecznie, w Podlaskim Systemie Informacyjnym e-Zdrowie pacjentom (a także innym lekarzom i placówkom leczniczym) udostępniono nie komplet, ale tylko siedem dokumentów medycznych: skierowania, zlecenia, recepty, zwolnienia,

OSOZ Polska 1/2018

19

I nnow a cje

» Sporym problemem w kontrolowanych placówkach było niewykorzystywanie wdrożonych zasobów informatycznych i sprzętowych.« opis konsultacji medycznych, karty wypisowe oraz opis wyników badań obrazowych. Nie udostępniono natomiast takich dokumentów jak np. karty: obserwacji porodu, indywidualnej opieki pielęgniarskiej, gorączkowej, obserwacji rany pooperacyjnej, znieczulenia, ryzyka zakażenia.

NIK zwraca także uwagę, że w wielu placówkach kłopoty sprawiało już samo przejście z dokumentacji papierowej na elektroniczną. Część lekarzy i personelu medycznego chętnie korzystała z takiej funkcjonalności, część jednak nadal pisało ręcznie, a jednolitości w tym względzie nie zachowywano nawet w ramach tej samej poradni. Opinie co do oszczędności czasu związanego z wytwarzaniem elektronicznej dokumentacji medycznej, wśród personelu medycznego były podzielone. Co drugi pytany nie odczuł oszczędności w tym zakresie, co w ocenie NIK może wpływać na niechęć korzystania z zakupionych systemów informatycznych.

Zastrzeżenia budziła także jakość elektronicznej dokumentacji pacjentów. Ustalono na przykład, że jeśli dokumentacja medyczna powstawała w formie papierowej i dopiero później była przepisywana do wersji elektronicznej, to treści tych dokumentów różniły się od siebie (takie sytuacje stwierdzono w dwóch z dziesięciu skontrolowanych szpitali). Zdarzało się nawet, że elektroniczna wersja dokumentacji zdrowotnej pacjenta zamiast treści, zawierała jedynie wielokropek lub odesłanie: „szczegóły w dokumentacji papierowej”. Dokumentacja z taką zawartością nie mogła być użyteczna ani dla pacjenta, ani dla lekarza.

Trudności przysparzać mógł też sam sposób udostępniania elektronicznej dokumentacji medycznej. Jeśli bowiem pacjent chciał mieć do niej dostęp, ale wyraził zgodę na to zgodę dopiero w trakcie leczenia (a nie przed jego rozpoczęciem), to dokumenty zgromadzone przed dniem wyrażenia zgody nie były dostępne w formie elektronicznej. Z kolei aby lekarze mogli skorzystać z elektronicznej dokumentacji medycznej, pacjent musiał wyrazić na to zgodę oraz wskazać, czy i któremu lekarzowi z objętych projektem szpitali i przychodni ją udostępni.

Korzystanie z elektronicznych usług dedykowanych pacjentom, jakie oferował Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie, nie było powszechne. Na dzień 31 stycznia 2017 r. konto na portalu pacjenta założyło niespełna pół procent mieszkańców województwa podlaskiego – 3 467 z 1 191 918 (0,29 proc. mieszkańców). Z tej liczby jedynie 372 osoby aktywowały założone konto, a 123 pacjentów skontrolowanych szpitali wyraziło zgodę na dostęp online do własnej elektronicznej dokumentacji medycznej. Tylko pojedyncze wizyty, właściwie liczone w promilach (408 wizyt czyli 0,07 proc. wszystkich wizyt w placówkach podłączonych do Sytemu w 2016 roku) mogły odbyć się po zdalnej, elektronicznej rejestracji, bo tyle zostało zarezerwowanych przez pacjentów i potwierdzonych przez poszczególne placówki. W 2016 roku pacjenci z województwa podlaskiego

20

OSOZ Polska 1/2018

łącznie podjęli 1 141 prób elektronicznego zarejestrowania się na wizytę, ale część wizyt została odwołana przez samych pacjentów, a część pozostała niepotwierdzona lub odwołana przez lecznice. NIK wskazuje, że niezbędne jest podejmowanie możliwie jak najszerszych działań promujących portal oraz informujących mieszkańców województwa o udogodnieniach oferowanych przez System e-Zdrowie.

Jednocześnie NIK zauważa, że barierą do korzystania z e-usług w opiece zdrowotnej nie jest raczej nieumiejętność korzystania z Internetu. Według badań Głównego Urzędu Statystycznego, w 2015 roku, czyli w roku uruchomienia portalu pacjenta, 71 proc. mieszkańców województwa podlaskiego korzystało z Internetu co najmniej raz w tygodniu. Średnia krajowa wynosiła blisko 65 proc., a w Unii Europejskiej – 76 proc.

Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie i dostępne na nim system raportowo-analityczny oraz tzw. portal menadżerski nie usprawniły też zarządzania szpitalami ani sprawowania nad nimi nadzoru właścicielskiego, chociaż dostęp do raportów mieli zarówno zarządzający szpitalami jak i organy założycielskie szpitali – starostwa powiatowe i Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego. Wyniki kontroli wskazują, że dyrektorzy szpitali odebrali od dostawcy narzędzie, mimo że nie działało ono właściwie: 45 proc. skontrolowanych raportów wskazywało dane niezgodne z prawdą. Powodem rozbieżności było przede wszystkim nieodpowiednie zintegrowanie systemów w szpitalach. W konsekwencji nowych rozwiązań informatycznych nie można było wykorzystywać do zarządzania podmiotami leczniczymi ani do sprawowania nad nimi nadzoru właścicielskiego. NIK wskazuje jednak także, że w jednym ze skontrolowanych szpitali – dzięki dobrej współpracy z dostawcą oprogramowania – wszystkie analizowane raporty działały prawidłowo.

W przyszłości barierą dla właściwego działania nie tylko systemu raportowo-analitycznego z portalem menadżerskim, ale też pozostałych programów i portalu pacjenta, mogą być środki finansowe, jakie trzeba będzie przeznaczyć na utrzymanie projektu i jego komponentów. Jeden ze skontrolowanych szpitali otrzymał już np. wycenę usługi zapewnienia integracji oprogramowania z systemem raportowo-analitycznym, po zakończeniu okresu gwarancji, opiewającą na 698 tys. zł. (stanowiło to 25 proc. kwoty całego projektu dla tego szpitala). Takie wyliczenia wskazywać mogą na duże, trudne dzisiaj do oszacowania, koszty działania wszystkich systemów w podmiotach leczniczych oraz portalu pacjenta, po zakończeniu świadczenia asysty powdrożeniowej.

Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego zapewnił właściwy poziom bezpieczeństwa danych gromadzonych na własnych serwerach. Problemy z bezpieczeństwem danych stwierdzono jednak w skontrolowanych placówkach leczniczych. W 70 proc. z nich nie zapewniono np. właściwej ochrony danych z powodu nieodbierania uprawnień odchodzącym pracownikom. Nadal zatem, pomimo ustania zatrudnienia, mieli oni możliwość dostępu do danych medycznych pacjentów.

Wnioski i uwagi Pomimo początkowych kłopotów z wdrażaniem Podlaskiego Systemu Informacyjnego e-Zdrowie, zdaniem NIK możliwe jest osiągnięcie zapowiadanych korzyści zarówno dla pacjentów, podmiotów leczniczych jak i organów założycielskich szpitali w przypadku realizacji poniższych wniosków.

Marszałek Województwa Podlaskiego powinien rozważyć rozszerzanie projektu o kolejne podmioty lecznicze i na wszyst-

I nnow a cje

kie ich komórki organizacyjne, tak aby w przyszłości projekt mógł przynieść korzyści jak najliczniejszej grupie pacjentów i lekarzy oraz pozyskiwać od partnerów projektu rzetelne informacje na temat wdrożenia i wykorzystywania systemów informatycznych zakupionych w ramach projektu.

Z kolei do dyrektorów podmiotów leczniczych NIK wnioskuje m.in. o: − wzmożenie działań w zakresie informowania pacjentów o korzyściach projektu, − wykorzystywanie oprogramowania zakupionego w ramach projektu do tworzenia elektronicznej dokumentacji medycz-

nej oraz przechowywania i przekazywania jej na poziom regionalny, − umożliwienie pacjentom rejestracji wizyt poprzez portal pacjenta do wszystkich poradni i na wszystkie godziny ich funkcjonowania, − zapewnienie prawidłowego funkcjonowania systemu raportowo-analitycznego, w tym wyegzekwowanie od dostawców oprogramowania usunięcia nieprawidłowości, z uwagi na kończący się okres asysty powdrożeniowej.  Źródło: Najwyższa Izba Kontroli „NIK o Podlaskim Systemie Informacyjnym e-Zdrowie”

24% poradni specjalistycznych w podmiotach objętych kontrolą nie zostało udostępnionych w systemie elektronicznej rejestracji na wizyty

30% podmiotów leczniczych możliwość e-rejestracji ograniczało do wybranej, nieznacznej liczby godzin pracy poradni (nawet jednej godziny tygodniowo)

70% podmiotów leczniczych nie zapewniło pacjentom rejestrującym się elektronicznie do poradni, aktualnych informacji o możliwych terminach wizyt

15% podmiotów leczniczych nie potwierdzało pacjentom terminów wizyt zarezerwowanych online

3.467 mieszkańców (0,29%) województwa założyło konto na portalu pacjenta, niezbędne do zdalnej rejestracji do poradni specjalistycznych w podmiotach biorących udział w projekcie

123 pacjentów (0,03%), którzy odwiedzili podmioty lecznicze uczestniczące w projekcie w 2016 roku, wyraziło zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych, w tym danych medycznych, co jest niezbędne do zdalnego dostępu do własnej elektronicznej dokumentacji medycznej

372 mieszkańców woj. podlaskiego aktywowało swoje konto na portalu, przez co uzyskało dostęp do elektronicznych wersji własnej dokumentacji medycznej

70% podmiotów leczniczych nie w pełni wykorzystywało sprzęt teleinformatyczny zakupiony z budżetu projektu

70% podmiotów leczniczych nie zapewniło właściwej ochrony wrażliwych danych medycznych, gdyż m.in. nie odbierały byłym pracownikom dostępu do systemów informatycznych

OSOZ Polska 1/2018

21

RAPORT OECD

ZDROWIE

Występowanie przewlekłej depresji %

mężczyźni kobiety

Oczekiwania średnia długość życia (rok 1970 i 2015) lata

1970 2015

Główne przyczyny zgonów choroby układu krwionośnego nowotwory choroby układu oddechowego demencja przyczyny zewnętrzne inne

na 100 000 osób

80,6

Średnia spodziewana długość życia (w latach) w krajach OECD.

Przyczyny zgonów według płci kobiety

mężczyźni choroba Parkinsona umyślne samookaleczanie

choroba niedokrwienna serca

rak jelit choroba Alzheimera

choroba Parkinsona choroba Alzheimera

choroba niedokrwienna serca

demencja umyślne samookaleczanie rak prostaty

wypadki udar mózgu

rak piersi

rak jelit rak płuc

cukrzyca

cukrzyca demencja

POChP

rak płuc

22

OSOZ Polska 1/2018

POChP

udar mózgu

wypadki

I nnow a cje

2017 Subiektywne postrzeganie stanu zdrowia % populacji w wieku 15+

dobry i bardzo dobry

satysfakcjonujący

zły i bardzo zły

Nadwaga i otyłość (rok 2015) % populacji w wieku 15+

otyłość (zmierzona)

otyłość (deklarowana)

Odsetek osób palących papierosy % populacji w wieku 15+

2000 2015

9%

razem mężczyźni kobiety

Średnie wydatki na ochronę zdrowia (% PKB). Największe występują w USA (17,2%).

nadwaga (deklarowana)

Konsumpcja alkoholu wśród dorosłych litrów/osobę w wieku 15+

Dzienne spożycie owoców % populacji w wieku 15+

nadwaga (zmierzona)

2000 2015

Dzienne spożycie warzyw % populacji w wieku 15+

40%

Wydatków na ochronę zdrowia przeznacza się na lecznictwo szpitalne.

razem mężczyźni kobiety

85%

5-letnia przeżywalność dla chorych na raka piersi.

Dla raka jelit jest to 60%.

OSOZ Polska 1/2018

Źródło: Health at a Glance 2017, OECD

23

R a port

Jak wzmocnić kompetencje w e-zdrowiu?

Zamiast frustracji – zrozumienie. Zamiast zagubienia – sprawne użytkowanie narzędzi informatycznych przez pacjentów i lekarzy. Zamiast niewykorzystanego potencjału rozwiązań IT – oszczędności i sprawniejsza ochrona zdrowia. Czy to możliwe?

Chyba nikt nie ma dziś wątpliwości, że przyszłość systemu ochrony zdrowia będzie w dużej mierze opierać się na digitalizacji, technologii i innowacjach informatycznych. Już teraz widzimy, jaki wpływ mają rozwiązania e-zdrowia na dostęp do usług medycznych. Z jednej strony media społecznościowe mogą dostarczyć informacji na temat diety, cho-

24

OSOZ Polska 1/2018

roby czy lekarstwa o każdej porze dnia i nocy, każdej grupie wiekowej i społecznej. Z drugiej strony, każdy użytkownik smartfona może pobrać tysiące prozdrowotnych aplikacji mobilnych. Wszystkie innowacje powinny sprawić, że dostęp do usług i informacji będzie prostszy, bardziej sprawiedliwy. Jednocześnie stawiają one przed użytkownikami nowe

wymagania. Do tego, by sprawnie poruszać się w tej, dla wielu nowej rzeczywistości, potrzebujemy szerokiego zakresu umiejętności – technologicznych, poznawczych i społecznych, wspólnie określanych jako „umiejętności cyfrowe w zdrowiu” (ang. digital health litearcy albo health literacy).

Czy to ważne?

To jasne, że umiejętność obługi komputera czy tabletu jest niezbędna, by móc skorzystać z urządzeń, usług i aplikacji. Jednak do tego, by robić to umiejętnie i z pożytkiem dla swojego zdrowia, w obecnych warunkach szumu informa-

R a port

cyjnego musimy umieć rozróżnić informację wartościową od bezwartościowej.

Facebook jest zalewany pseudo-artykułami w stylu: „Lekarze nie mają wytłumaczenia: zagotuj cynamon z miodem i pozbądź się zapalenia stawów, nowotworów, cholesterolu, grypy i innych chorób!” (zdrowzportal.org) albo „Dieta jajeczna: oto jak zrzucić 5 kg w tydzień” (pl.newsner.com). I mimo, że dla niektórych brzmią niewiarygodnie, inni w nie wierzą i chętnie udostępniają dalej. Innym przykładem są sensacyjne doniesienia grup antyszczepionkowców. Wszystkie te wiadomości mają pewne cechy wspólne: są krótkie i zwięzłe, napisane prostym językiem, zawierają dużo fotografii albo infografik, obiecują szybkie rezultaty i... w większości przypadków nie mają żadnego potwierdzenia w badaniach naukowych i rzeczywistości. Przemawiają jednak do ludzi lepiej niż oficjalne komunikaty prozdrowotne razem wzięte. W wolnej przestrzeni Internetu suchym faktom naukowym trudno przebić się przez nieprawdziwe, ale dobrze opakowane komunikaty.

Zgodnie w wynikami badania Flash Eurobarometer z 2014 roku (TNS Political & social E-health literacy), 60% mieszkańców Unii Europejskiej korzysta z Internetu poszukując informacji na tematy zdrowotne i prawie 60% opiera na nich swoje decyzje, nawet jeśli pozwalają sobie kwestionować ich jakość oraz źródło. W Polsce 73% respondentów uznało informacje z Internetu jako użyteczne, a 91% było raczej zadowolnych z informacji, jakie udało im się znaleźć. Co to wszystko oznacza? Czy te wysokie wskaźniki to powód do radości czy niepokoju? Z jednej strony cieszy powszechna dostępność informacji zdrowotnej oraz fakt, że wiele osób coraz częściej poszukuje wiedzy na własną rękę. Z drugiej strony – warto pamiętać o dwóch kwestiach: wiarygodności informacji i sposobu interpretacji przez pacjenta. Według Urszuli Jaworskiej, prezesa fundacji swojego imienia, dobra informacja to po prostu informacja pochodząca z wiarygodnych źródeł, urzędów państwowych, wiarygodnych organizacji pozarządowych. Niestety jest ich niewiele.

Dużo więcej niż kompetencje w zdrowiu I tu właśnie dochodzimy do kwestii cyfrowych kompetencji w zdrowiu. To pojęcie znacznie szersze niż same „kompetecje w zdrowiu” i obejmuje kompetecje

» Jeśli przyjmiemy, że rozwiązania e-zdrowia są nam potrzebne do tego, by usprawnić funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia, by uczynić go bardziej dostępnym dla wszystkich grup społecznych, musimy wyposażyć ludzi w niezbędne umiejętności.« Anna-Lena Pohl, Uniewesytet Techniczny we Flensburgu cyfowe, medialne, naukowe i informacyjne. W dużym skrócie – wszystkie umiejętności niezbędne do korzystania z urządzeń i usług elektronicznych przez osobę bez wykształcenia medycznego. W taki sposób, by mogła ona zarządzać własnym zdrowiem. I nie chodzi tu tylko o specyficzne potrzeby określonej grupy pacjentów. Ze względu na upowszechnienie digitalizacji, wszyscy potrzebujemy tych umiejętności na codzień. Fora, dedykowane strony internetowe, media społecznościowe, aplikacje – to już nic nowego. Do nich wkrótce dołączą elektroniczne rejestry pacjentów, serwisy rezerwacji wizyt w przychodni, konsultacje online, recepta elektroniczna i wiele innych rozwiązań. I tak jak większość mieszkańców Unii Europejskiej ma obecnie pełny dostęp do smartfonów i Internetu, przepaść pomiędzy tymi, którzy umieją z nich efektywnie korzystać, a tymi, którzy są w tym świecie zagubieni, stale się pogłębia. Wyniki europejskiego studium na temat umiejętności w zdrowiu (HLS-EU, 2011) dowodzą, że osoby starsze oraz te z niższym wykształceniem i dochodem, mają generalnie większe problemy ze zrozumieniem informacji na temat zdrowia oraz z ich wykorzystaniem. Ten podział jest również widoczny, gdy mówimy o kompetencjach w e-zdrowiu. Dotychczas nie wyprowacowano jednego modelu oceny tych umiejętności, jednak szereg badań oraz ogólne obserwacje osób mających problemy z obsługą urządzeń cyfrowych potwierdzają tę tezę. Obecnie realizowany projekt IC-Health (Horizon 2020) do-

starcza nowych danych na temat przepaści cyfrowej w Unii Europejskiej. Jeden podział przebiega między krajami bardziej rozwiniętej pod względem digitalizacji północy Europy, a próbującymi je dogonić krajami południa. Drugi dotyczy wieku – osoby starsze mają dużo większe problemy z odnalezieniem się w nowym, zdigitalizowanym świecie, niż młodzież, która korzysta z Internetu non-stop.

Co zrobić, by było lepiej?

W ramach projektu IC-Health przygotowany zostanie cykl otwartych kursów online na szeroką skalę (ang. Massive Open Online Courses), których celem jest poprawa poziomu umiejętności cyfrowych obywateli UE w zakresie zdrowia. W projekcie uczestniczą przedstawiciele pięciu konkretnych grup społecznych: dzieci, młodzież, kobiety ciężarne i karmiące piersią, osoby starsze i osoby z cukrzycą typu 1 i 2. Dzięki temu, wypracowane kursy powinny odpowiadać potrzebom szerokiego grona odbiorców.

Nie ma wątpliwości, że tego typu działania są potrzebne, ponieważ możemy się jedynie spodziewać zwiększenia zapotrzebowania na kompetencje cyfrowe. A więc jak to zrobić najlepiej? Według Anny-Leny Pohl, badającej problematykę health literacy w Instytucie e-Zdrowia i Zarządzania Ochroną Zdrowia na Uniwersytecie Technicznym we Flensburgu, na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Z prostej przyczyny – ludzie są różni.” Różne grupy społeczne, na przykład dzieci, seniorzy, albo

» Tylko prawidłowo używane narzędzia cyfrowe mogą przynieść korzyści. W innym przypadku będą stratą czasu i źródłem frustracji.« OSOZ Polska 1/2018

25

R a port

Poziom kompetencji zdrowotnych (health literacy) doskonały zadowalający problematyczny niewystarczający

Austria

9,9%

Bułgaria

11,3%

Niemcy Grecja Estonia

33,7%

38,2%

26,6%

35,2%

19,6% 15,6%

Irlandia

35,3%

39,6%

11,0%

30,9%

32,6%

13,9%

50,8%

21,3%

Holandia

26,9%

34,1%

9,1%

18,2%

38,7%

25,1%

7,5% 29,7%

45,3%

10,3% 1,9%

osoby z jakąś konkretną chorobą potrzebują innego wsparcia. Oczywiście, mamy do dyspozycji pewne rozwiązania. Kursy komputerowe, nawet najprostsze, są potrzebne i przydatne.. Ale jeśli mówimy o kompetencjach medialnych, czy naukowych, czyli o możliwości znalezienia, zrozumienia i wykorzystania informacji, sprawa się komplikuje. Tu potrzebujemy już interwecji na szeroką skalę.”

Ze wględu na to, że kompetencje w e-zdrowiu są kwestią złożoną, w prace nad ich wzmocnieniem powinny być zaangażowane rozmaite podmioty: ubezpieczyciele, szkoły, biblioteki, organizacje pacjentów, dostawcy usług socjalnych, firmy informatyczne, ośrodki kształcenia dla dorosłych, przychodnie, lokalne centra informacyjne i oczywiście pracownicy ochrony zdrowia. – Bardziej pielęgniarki, niż lekarze – mówi AnnaLena Pohl, zwracając uwagę, że to one często są w lepszym kontakcie z pacjentem i lepiej rozumieją jego potrzeby.

Czasem jednak wydaje się, że pracownicy medyczni sami potrzebują wsparcia w rzeczywistości cyfrowej. Obecnie, mimo że to wciąż wyjątki, coraz więcej szkół medyczych zauważa tę potrzebę i oferuje kursy na temat e-zdrowia, po to, by personel przychodni i szpitali z jednej strony mógl lepiej doradzać pacjentowi, a z drugiej – by pracownicy w pełni korzystali z nowoczesnych rozwiązań we własnym zakresie.

26,9%

Polska

19,5%

35,9%

34,4%

10,2%

Ogółem

16,5%

36,0%

35,2%

12,4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Źródło: „Comparative report on Health literacy in eight EU member states”, HLS-EU.

Prosta sprawa

ne, w efekcie czego zamiast pomagać, wywołują tylko dezorientację i frustrację. Dostępne informacje są za to zbyt skomplikowane i zbyt długie, przez co męczą i zniechęcają. Wydaje się, że szeroko pojęte innowacje nie ułatwiają życia. Według Urszuli Jaworskiej, w świet-

I wreszcie pojawia się kwestia użyteczności rozwiązań e-zdrowia i tego, czy odpowiadają one indywidualnym oczekiwaniom konsumentów. Nierzadko zdarza się, że urządzenie lub aplikacja są przestarzałe lub źle zaprojektowa-

Jakich informacji zdrowotnych Polacy szukają w Internecie? profilaktyka i zdrowy tryb życia

lekarze i placówki służby zdrowia

34% (7,46 mln)

dolegliwości i choroby

7% (1,53 mln)

8% (1,80 mln)

publikacje specjalistyczne

7% (1,46 mln)

Źródło: „E-zdrowie. Czego oczekują pacjenci?”, Fundacja „My Pacjenci”

26

OSOZ Polska 1/2018

apteki internetowe

8% (1,80 mln)

leki i badania

4% (0,79 mln)

medycyna alternatywna

2% (0,39 mln)

R a port

le badań „Innowacje w zdrowiu – perspektywa pacjenta”, ponad 47% osób nie jest zadowolonych z poziomu innowacji w ochronie zdrowia w Polsce, a 40% nie ma zdania. – Wielu respondentów zwróciło uwagę na niską dostępność innowacyjnych rozwiązań, albo nawet niechęć lekarzy i niewiedzę personelu w tym zakresie – dodaje.

Ze względu na to, że kwestia cyfrowych kompetecji w zdrowiu jest bardzo złożona, wydaje się, że warto dbać o jakość dostarczanych rozwiązań i przekazu, tak by dopasować je do potrzeb szerokiego grona odbiorców. To, razem z rozwijaniem umiejętności cyfrowych, jest kluczem do szybkiego rozwoju ezdrowia.  Źródła: eHealth literacy (Norman, Skinner, 2006): umiejętność poszukiwania, znalezienia, rozumienia i oceniania informacji dotyczących zdrowia ze źródeł elektronicznych oraz wykorzystywania zdobytej wiedzy do rozwiązywania problemów zdrowotnych.

Autor: Karolina Mackiewicz, Stowarzyszenie Zdrowych Miast Regionu Morza Bałtyckiego

Health Literacy Umiejętność poruszania się po tematyce zdrowotnej Obecnie doświadczamy przeładowania informacyjnego. Po wpisaniu w wyszukiwarkę Google hasła „nowotwór” otrzymujemy ok. 575 mln wyników. W przypadku „cukrzycy” jest to 250 mln stron.

8 na 10 konsultacji w tematyce zdrowia realizowanych jest przez wyszukiwarki internetowe.

1 na 20 haseł wyszukiwania w Google dotyczy tematyki zdrowotnej.

Digital health literacy (albo eHealth literacy) to umiejętność szukania, znajdowania i zrozumienia informacji ze źródeł elektronicznych i prawidłowego spożytkowania tej wiedzy w kontekście konkretnego problemu zdrowotnego.

47% populacji świata posiada w domu komputer oraz dostęp do Internetu.

Według badania Światowej Organizacji Zdrowia przeprowadzonego w 64 krajach na świecie, kiedy mowa o narzędziach e-zdrowia, 78% potencjalnych użytkowników nie posiada odpowiednich umiejętności ich użytkowania. W 77% krajów infrastruktura techniczna jest niewystarczająca. Brakuje także zaangażowania politycznego i adekwatnych modeli biznesowych.

Główne czynniki różnicujące zdolności korzystania z rozwiązań zdrowia cyfrowego: wiek, status zdrowotny, wykształcenie, status ekonomiczny, motywacja.

reklama

GALA LIDERÓW OCHRONY ZDROWIA

2018

24 kwietnia, godz. 18.00

Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach

REJESTRACJA

www.osoz.pl/kongresOSOZ

OSOZ Polska 1/2018

27

Foto: designed by freepik.com

rozmow y

Tylko kilka miesięcy do e-ZLA Od 1 lipca 2018 r. lekarze będą wypisywać zwolnienia lekarskie wyłącznie w formie elektronicznej.

Dziś w tej formie wystawia się jedynie kilka procent zwolnień. O przygotowaniu do przejścia na e-ZLA rozmawiamy z Radosławem Milczarskim z biura prasowego Centrali ZUS w Warszawie.

Ile do tej pory wystawiono zwolnień w formie elektronicznej. Jaki procent stanowią obecnie e-zwolnienia?

Od początku 2016 r. wystawiono już 1,9 mln elektronicznych zwolnień lekarskich. Stanowi to około 4 procent wszystkich zwolnień wystawionych w tym okresie.

Dlaczego wprowadzono e-zwolnienie, jakie korzyści wynikają z elektronicznej formy dokumentu?

Wystawianie e-ZLA trwa krócej niż wypisywanie papierowego zwolnienia. Gdy

28

OSOZ Polska 1/2018

lekarz wpisze numer PESEL pacjenta, to pozostałe dane identyfikacyjne zostaną automatycznie uzupełnione przez system. To eliminuje żmudne przepisywanie danych do każdego ze zwolnień.

Z kolei np. adres pacjenta czy dane płatnika lekarz będzie wybierał z wyświetlonej listy. Poza tym system weryfikuje datę początku okresu niezdolności z zasadami wystawiania zwolnień określonymi w przepisach oraz z ostatnim wystawionym zwolnieniem.

Pacjent, któremu lekarz wystawi e-ZLA nie jest związany terminem 7 dni na dostarczenie zwolnienia. Nie dotyczą go w związku z tym ewentualne obniże-

nia zasiłku chorobowego czy opiekuńczego z powodu przekroczenia tego terminu. Pracodawca natomiast będzie od pierwszego dnia świadomy, że nieobecny pracownik jest faktycznie chory.

Jakie funkcje ułatwiają lekarzowi wystawienie e-zwolnienia i decydują o jego przewadze nad formą papierową?

Wystawione przez lekarza e-ZLA zostanie przekazane do ZUS automatycznie.

Jeśli lekarze wybiorą elektroniczną formę wystawiania zwolnień, nie będą musieli dostarczać zwolnień do ZUS oraz przechowywać drugiej kopii. Nie bę-

rozmow y

dzie też potrzeby pobierania w placówkach ZUS tzw. bloczków formularzy ZUS ZLA. Jeśli pracodawca założy profil na PUE, otrzyma natychmiast wiadomość o wystawieniu jego pracownikowi e-ZLA i samo zwolnienie.

Na PUE jest wydzielone specjalne miejsce, w którym są widoczne elektroniczne zwolnienia wysłane na profil płatnika. Istotne jest również to, że pracodawca może drogą elektroniczną wystąpić do ZUS z wnioskiem o kontrolę prawidłowości wystawiania zwolnienia.

Gdy lekarz wystawi e-ZLA, pacjent nie musi dostarczać zwolnienia pracodawcy (w przypadku pracowników) albo ZUS (m.in. w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą). Nie musi już podczas choroby czy opieki np. nad chorym dzieckiem udawać się do pracodawcy lub jednostki ZUS albo prosić o dostarczenie zwolnienia rodzinę czy znajomych. E-ZLA zostanie przesłane na profil PUE płatnika i do systemu ZUS. Od 1 lipca br. forma elektroniczna zwolnienia będzie obowiązkowa. Pozostało zaledwie kilka miesięcy, a na razie 96% zwolnień wypisuje się na papierze. Czy

» Do wystawianie elektronicznych zwolnień lekarskich w Platformie Usług Elektronicznych ZUS, poza sprzętem komputerowym, niezbędny jest dostęp do Internetu, założenie profilu na PUE oraz posiadanie podpisu elektronicznego (podpisu kwalifikowanego lub profilu zaufanego ePUAP).«

cały system ruszy na czas, czy uda się przekonać tych lekarzy, którzy nadal wybierają formę papierową?

Staramy się maksymalnie usprawnić to przejście. W grudniu udostępniliśmy nową metodę podpisywania zwolnień – darmowy certyfikat ZUS. Lekarz może wystąpić o taki certyfikat na portalu Platformy Usług Elektronicznych ZUS. Otrzyma go w ciągu kilku minut. Podpisanie e-ZLA tym certyfikatem wymaga jedynie hasła, które lekarz sobie ustala.

e-ZLA. Korzyści dla lekarza – możliwość wystawienia zwolnienia w dotychczas użytkowanym systemie informatycznym (pełna dokumentacja medyczna w jednym miejscu); – sprawniejsze wypełnianie zwolnienia tzn. dane identyfikacyjne pacjenta zostaną automatycznie uzupełnione przez system, a jego adres czy dane płatnika lekarz będzie wybierał z wyświetlonej listy, podpowiedzi dotyczące kodu literowego oraz numeru statystycznego choroby; – systemowa weryfikacja daty początku okresu niezdolności z zasadami wystawiania zwolnień oraz z ostatnim wystawionym zwolnieniem; – podgląd zaświadczeń lekarskich wystawionych wcześniej pacjentowi; – brak konieczności dostarczania zwolnień do ZUS oraz przechowywania drugiej kopii przez okres trzech lat; – brak konieczności pobierania i rozliczania się w ZUS z bloczków formularzy ZUS ZLA, które są drukami ścisłego zarachowania (poufne); – wystawianie e-ZLA trwa krócej niż wypisanie papierowego zwolnienia.

Aby pobrać i zainstalować taki certyfikat, nie trzeba korzystać z pomocy informatyka. Jest to bardzo proste. Zatwierdzenie dokumentu naszym certyfikatem trwa bardzo krótko.

A co się stanie, jeżeli lekarz wykryje błąd w wystawionym e-zwolnieniu?

Poprawienie błędów w elektronicznym zwolnieniu lekarskim wymaga wystawienia w formie elektronicznej informacji o stwierdzeniu nieważności zaświadczenia lekarskiego, w którym został popełniony błąd, a jeśli jest taka potrzeba – również nowego, poprawnego zaświadczenia lekarskiego. Możliwe jest, aby wszystkie te czynności wykonane zostały przez innego lekarza, uprawnionego do wystawiania zwolnień lekarskich.

ZUS przygotował specjalne filmy instruktażowe dla lekarzy, czy planowane jest dodatkowe wsparcia informacyjne i promocyjne e-zwolnienia?

Tak, przygotowaliśmy filmiki instruktażowe i ulotki, jak krok po kroku wystawić e-ZLA. Można je pobrać ze strony www.zus.pl/ezla lub obejrzeć na kanale Elektroniczny ZUS na Youtube. Na stronie ZUS jest również lista osób, z którymi lekarze mogą się kontaktować w sprawie szkoleń, założenia profili na PUE ZUS czy wsparcia informacyjnego placówki medycznej. 

E-zwolnienia w systemie KS-SOMED e-ZLA wystawisz szybko i wygodnie w Zintegrowanym Systemie Informatycznym Obsługi Przychodni KS-SOMED i innych systemach KAMSOFT S.A. Więcej informacji pod adresem e-mail: medycyna@kamsoft.pl

OSOZ Polska 1/2018

29

rozmow y

Świat i prawda w liczbach Jaki procent dzieci na świecie jest szczepionych przeciwko chorobom zakaźnym? Jaka jest oczekiwana długość życia? Jakie choroby dominują w poszczególnych krajach? O ilu mieszkańców wzrośnie populacja ludności do 2100 roku? Nie znamy podstawowych faktów o świecie i zdrowiu.

Nie wszyscy muszą być ekspertami w tematyce zdrowia publicznego, ale znajomość trendów i bazowej wiedzy naukowej pozwala walczyć z mitami, zwłaszcza w czasach populizmu i pseudonaukowych teorii.

Ignorantami na tej płaszczyźnie już z całą pewnością nie mogą być osoby odpowiedzialne za politykę zdrowotną, a tak często się dzieje.

Sytuację niewiedzy o świecie, trendach i zdrowiu stara się zmienić Fundacja Gapminder ze Szwecji. Opracowała ona proste narzędzia pozwalające analizować globalne tendencje demograficzno-zdrowotne. Wśród nich gry edukacyjne, materiały dla uczniów i nauczycieli oraz bezpłatne oprogramowanie do sporządzania statystyk we własnym zakresie. Dr Helena Nordenstedt z Fundacji Gapminder, pracująca w Departamencie Nauk o Zdrowiu Publicznym na Uniwersytecie Karolinska w Szwecji tłumaczy w rozmowie z OSOZ Polska, dlaczego szczególnie dziś fakty o zdrowiu potrzebują większej promocji.

Dane statystyczne pokazują prawdę o trendach społecznych, demograficznych i zdrowotnych. Mimo to wiele fał-

30

OSOZ Polska 1/2018

szywych przekonań mocno tkwi w społeczeństwach na całym świecie.

Kiedy rozmawiamy o zdrowiu, największym grzechem jest wyciąganie mylnych wniosków na podstawie dostępnych danych. Ludzie mają tendencję do wykorzystywania danych do własnych celów, manipulowania nimi, dopasowywania do z góry przyjętej tezy.

Można by wymieniać wiele przykładów, problem dotyczy także instytucji publicznych, które starają się subiektywną interpretacją uzasadniać własną linię działania.

Jedną z inicjatyw Fundacji Gapminder jest tzw. Dollar Street, narzędzie prezentujące przychód i wydatki mieszkańców w poszczególnych państwach.

Dollar Street to narzędzie w jaskrawy sposób pokazujące, że poziom dochodu wpływa na nasze codzienne życie o wiele mocniej niż inne czynniki, jak kultura i środowisko życia. Jeżeli porównany, jak ludzie żyją na różnych kontynentach, szybko zdamy sobie sprawę, że na pewnym poziomie dochodu wszyscy piorą swoje ubrania, myją zęby i posiadają te same ulubione rzeczy, niezależnie od tego skąd pochodzą. Pieniądze otwierają drzwi do określonego świata. Dochód determinuje zachowania i niweluje różnice kulturowe – ludzie z tą samą sumą pieniędzy spotykają się więc na „tej samej ulicy”, niezależnie od tego, skąd pochodzą. Stąd nazwa projektu. W tej chwili pracujemy nad wersją skupioną na czynnikach zdrowotnych więc warto obserwować jego rozwój na bieżąco.

rozmow y

INCOME LEVELS

LEVEL 1

LEVEL 2

Spain

80

Peru Jordan Albania

Morocco

Moldova

HEALTH

65

El Salvador

Palestine

Timor-Leste

Malawi

Bangladesh Kyrgyz Rep.

Nepal

Syria Mars. Isl.

Rwanda

Ethiopia Liberia

Niger

Senegal

Togo

SICK

Congo Dem. Rep.

Tanzania

Kiribati

Burkina Faso

Benin

Uganda

Lao

St. Lucia

Guatemala Belize

Algeria Barbados

Dominican R. Venezuela

Thailand

Dominica

Egypt

LEVEL 4

Guyana

Argentina

Andorra

France

Canada

UK Austria Bahrain

Bermuda

Slovak Rep.

Mauritius

Germany

Kuwait

Saudi Arabia

Qatar

USA Oman

Brunei

Aruba

Azerbaijan

United Arab Em.

Trinidad & Tobago

Suriname

Russia HEALTH & INCOME OF NATIONS IN 2015

Kazakhastan

Turkmenistan

Iraq

This graph compares Life Expectancy & GDP per capita for all 182 nations recognized by the UN.

Gabon

Fiji

Ghana

Singapore

Netherlands

Seychelles Bahamas

Libya

Belarus

Mongolia

Luxembourg

Norway

Sweden Ireland

BelgiumDenm.

Puerto Rico

Lithuania

Switzerland

Australia

Finl.

Czech Rep.

Malaysia

Latvia

Romania

Bulgaria

South Korea

Iceland

Hungary

Antig.& B.

Mexico

Israel

N. Zeal.

Sloven.

Poland Estonia

Croatia Uruguay

Iran

Grenada

St.V&G

Chile

Panama

Cuba

Brazil

Indonesia

India

Pakistan

Namibia

Nigeria

Djibouti

COLOR BY REGION Equatorial Guinea

Congo, Rep.

South Africa

Cameroon

Zimbabwe

Cote d'Ivoire

Angola

Chad

Mozambique

SIZE BY POPULATION

Zambia

Sierra Leone

South Sudan

Guinea-Bissau

Somalia

Sudan

Serbia

Portugal

Lebanon

Monten.

Tunisia

Paraguay Bhutan

Ukraine

Papua N. G.

Mali

Guinea

Armenia

Georgia

Turkey

Maldives

Colombia

Maced F.

Jamaica Ecuador

Philippines

Yemen Vanuatu

Solomon Isl.

Haiti

Madagascar

Eritrea

Kenya

Bolivia

Cape Verde

Tonga

Myanmar

Micronesia

Sao T & P

Uzbekistan

Mauritania

Cambodia

Gambia

Comoros

Samoa

Honduras

Tajikistan

North Korea

70

75

HEALTHY

Vietnam

Burundi

60

China Sri Lanka

Malta Cyprus

Greece

Costa Rica

Bosnia & Herz.

55

Life expectancy (years)

Japan Italy

Afghanistan

1

10

100

1 000 million

Swaziland

Central African Rep.

Lesotho

W jaki sposób możemy wykorzystać wszystkie te dane?

LEVEL 3

apminder World 2015

Nicaragua

50

Najbardziej mnie zaskoczyła niesamowita poprawa warunków życia w Afryce i Azji na przestrzeni ostatnich dwóch dekad, która doprowadziła do malejących nierówności w zdrowiu. W wielu krajach sytuacja zmienia się na lepsze szybciej niż doświadczaliśmy tego w Szwecji, kraju o wiele bogatszym od dziesięcioleci. Weźmy przykładowo wskaźnik obrazujący spadek śmiertelność dzieci w Etiopii. Poprawa jaka nastąpiła na przestrzeni zaledwie 15 lat, w Polsce potrzebowała aż 40–45 lat.

85

Gapminder demaskuje ogromne nierówności na świecie.

Które dane zrobiły na Pani największe wrażenie?

$1 000

$2 000

POOR $4 000

INCOME $8 000

$16 000

www.gapminder.org a free fact-based worldview

RICH

GDP per capita ($ adjusted for price differences, PPP 2011)

$32 000

$64 000

$128 000 version 15

DATA SOURCES—INCOME: World Bank’s GDP per capita, PPP (2011 international $). Income of Syria & Cuba are Gapminder estimates. X-axis uses log-scale to make a doubling income show same distance on all levels. POPULATION: Data from UN Population Division. LIFE EXPECTANCY: IHME GBD-2015, as of Oct 2016.

ANIMATING GRAPH: Go to www.gapminder.org/tools to see how this graph changed historically and compare 500 other indicators. LICENSE: Our charts are freely available under Creative Commons Attribution License. Please copy, share, modify, integrate and even sell them, as long as you mention: ”Based on a free chart from www.gapminder.org”.

Musimy mieć pewność, że tylko wiarygodne dane są podstawą podejmowania ważnych decyzji. Dane muszą być dobrej jakości. Obecnie niestety posiadamy słabej jakości dane w obszarach, gdzie potrzebujemy dokładnych statystyk i precyzyjnego wglądu w sytuację.

Potrzebujemy więcej danych lokalnych, które pomogą nam wspierać lokalne systemy ochrony zdrowia oraz podejmować trafne decyzje dotyczące infrastruktury medycznej. Dane lokalne są obecnie bardziej wartościowe niż dane globalne, które mogą być obarczone dużym błędem.

Gapminder dostępne jest także w wersji dla nauczycieli. Przekonanie uczniów do faktów naukowych nie jest zadaniem prostym.

Gapminder uczy społeczeństwo globalnych trendów już od ponad 20 lat. Jednak jeden z jego założycieli, profesor Hans

Jaka jest relacja pomiędzy stanem zdrowia liczonym długością życia a przychodem na mieszkańca? Między innymi takich informacji dowiemy się z zestawień prezentowanych przez Gapminder. Niebieskie pola dominujące w obszarze „biedy” i „niskiego poziomu zdrowia” obrazują Afrykę. Na przeciwległym biegunie są kraje Europy i USA – tutaj wysoki dochód na mieszkańca przekłada się na lepsze zdrowie. Foto: Gapminder.

Rosling, był rozczarowany faktem, że jego wykłady miały bardzo ograniczony zasięg. Za mały, aby uzyskać konkretne efekty dostępu do wiedzy. Z drugiej strony trudno jest namówić ludzi do uczenia się, zwłaszcza że większość z nas ma bardzo negatywne skojarzenia z wykładami na temat nauki i statystyki.

Często uczyliśmy się na bazie informacji historycznych, które nie miały żadnego odniesienia do aktualnych trendów. Stąd pomysł na naukę w szkołach na podstawie Gapmindera z wykorzystaniem najbardziej aktualnych informacji i form prezentacji zrozumiałych dla każdego.

Liczy się też interaktywna forma poka-

zywania tendencji i tłumaczenia zachodzących korelacji.

Jak zachęcić do lepszego poznawania świata z pomocą statystyk?

Przede wszystkim dane muszą być prezentowane w zrozumiały sposób. Tylko w ten sposób zostaną zapamiętane, skłonią do działania. Najlepszym sposobem jest pokazanie, że za liczbami kryją się prawdziwi ludzie, ich życie i zdrowie.

Ekspertem w tej dziedzinie był zmarły niedawno profesor Hans Rosling.  Wszystkie narzędzia statystyczne Gapminder dostępne są na stronie www.gapminder.org

Tłumaczenie liczb na wiedzę Profesor Hans Gosling prezentuje rozwój 200 państw na przestrzeni 200 lat w 4 minuty. Zobacz jak zmieniał się świat, długość życia i średni dochód.

Zeskanuj kod lub wejdź na stronę: goo.gl/cneYhL

OSOZ Polska 1/2018

31

pr a k t y cznie

legislacja

Foto: designed by freepik.com

Nieustająca reforma Na przestrzeni ostatnich miesięcy wprowadzono nowe rozwiązania prawne radykalnie zmieniające model systemu ochrony zdrowia w Polsce. Mimo to nie udało się zlikwidować największych problemów, które znane są wszystkim od lat. Stąd wysyp nowych pomysłów i propozycji.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Kancelaria Doradcza Rafała Piotra Janiszewskiego

Nowe priorytety Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów dotyczących ustalania priorytetów zdrowotnych, wydając stosowne rozporządzenie, minister zdrowia ma uwzględ-

32

OSOZ Polska 1/2018

niać dane zawarte w mapach potrzeb zdrowotnych oraz wyniki monitorowania ich aktualności. W grudniu 2017 roku opublikowanych zostało 16 nowych map potrzeb zdrowotnych, a do końca roku planowane są również aktualizacje map potrzeb zdrowotnych wcześniej wydanych. Te uwarunkowania przyczyniły

się do zmian w priorytetach zdrowotnych, które będą miały również przełożenie na sposób alokacji dodatkowych środków pochodzących z puli przeznaczonej na zwiększenie nakładów finansowych na ochronę zdrowia. Odpowiednie rozdysponowanie pieniędzy, tak by uzyskać zauważalny efekt, będzie także sporym wyzwaniem wymagającym wprowadzenia nowych narzędzi oceny funkcjonowania poszczególnych elementów systemu.

Jakość opieki Pierwsze wątpliwości wokół poziomu udzielanych świadczeń pojawiły się w związku z wprowadzaniem sieci szpi-

pr a k t y cznie

tali, w ramach której podmioty były kwalifikowane zgodnie z prowadzonymi profilami, niezależnie od posiadanego przez nie potencjału kadrowego, wyposażenia czy dostępności. Rezygnacja z premiowania podmiotów zapewniających lepsze warunki opieki budziła spore kontrowersje.

W ustawie o podstawowej opiece zdrowotnej znalazły się natomiast zapisy, zgodnie z którymi świadczeniodawcy są obowiązani do monitorowania jakości udzielanych świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Świadczeniodawcom umożliwiono również branie udziału w programach, których celem będzie zapewnienie odpowiedniej jakości świadczeń zdrowotnych, bezpieczeństwa zdrowotnego świadczeniobiorców oraz uzyskanie efektu zdrowotnego.

W ustawie wskazano, że monitorowanie jakości ma objąć: – dostępność świadczeń opieki zdrowotnej; – kompleksowość świadczeń opieki zdrowotnej; – ciągłość świadczeń opieki zdrowotnej; – zarządzanie i organizację udzielania świadczeń opieki zdrowotnej; – uzyskanie efektu zdrowotnego.

Podstawę dla realizacji tych założeń stanowić ma rozporządzenie określające kryteria monitorowania jakości świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, uwzględniające konieczność zapewnienia odpowiedniej jakości świadczeń zdrowotnych, bezpieczeństwo zdrowotne świadczeniobiorców oraz obszary monitorowania. Na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej może to docelowo doprowadzić do zmiany struktury świadczeniodawców. Mniejszym podmiotom co prawda łatwiej jest odpowiednio zorganizować opiekę nad pacjentem i wdrożyć indywidualne plany leczenia, jednak trudniej będzie im spełnić warunki dotyczące kompleksowości świadczeń i ich dostępności.

pieczeństwa i jakości. Ponadto obligatoryjna ma stać się autoryzacja podmiotów leczniczych. Obejmować będzie ona kolejne grupy podmiotów leczniczych – począwszy od podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne szpitalne, poprzez podmioty lecznicze wykonujące działalność w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne, po podmioty lecznicze wykonujące działalność w rodzaju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. Nieuzyskanie akredytacji skutkować będzie rozwiązaniem umowy przez NFZ. Akredytacja natomiast, podobnie jak obecnie, ma pozostać fakultatywna. Jej uzyskanie ma się jednak wiązać z możliwością dodatkowego finansowania, przeznaczonego dla podmiotów zapewniających szczególny poziom jakości świadczeń, bezpieczeństwa i satysfakcji pacjenta.

Wiele zależy od ostatecznego kształtu wdrożonych rozwiązań, w szczególności w zakresie definicji zdarzeń niepożądanych i postępowania przyjętego w przypadku ich wystąpienia. Pojawia się natomiast pytanie, czy przy obecnej formule funkcjonowania podmiotów leczniczych, w strukturze silnie zhierarchizowanej, zwłaszcza jeżeli chodzi o szpitale, istnieje szansa na swobodne ujawnianie zdarzeń niepożądanych i rzetelną analizę ich skutków oraz zmiany w przyjętych procedurach wewnętrznych.

Wyczekiwana informatyzacja W obliczu reformy spore nadzieje pokłada się we wdrożeniu elektronicznej historii choroby oraz historii zdrowia i choroby. Prowadzenie dokumentacji indywidualnej wewnętrznej w formie elektronicznej ma stać się obligatoryjne dla podmiotów realizujących świadczenia finansowane ze środków publicznych od 1 stycznia 2019 roku. Taka formuła

ułatwiłaby wymianę danych o pacjencie pomiędzy podmiotami leczniczymi, co korzystnie wpłynęłoby na organizację świadczeń i jest niezbędnym warunkiem koordynacji pomiędzy świadczeniodawcami.

Posługując się dokumentacją papierową, nie można w sposób wiarygodny i niebudzący wątpliwości ustalić zarówno stanu zdrowia pacjenta, jak i przebiegu jego dotychczasowego leczenia i diagnostyki w innych podmiotach. W sytuacji, gdy nośnikiem informacji jest przede wszystkim pacjent, dochodzi do największych trudności w prawidłowym sprawowaniu opieki. Przykładem tego rodzaju problemów jest przekazywanie kart informacyjnych z leczenia szpitalnego czy informacji dla lekarza kierującego od lekarza udzielającego świadczeń w ramach Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej.

Wiele podmiotów nadal nie realizuje także – wyrażonego w rozporządzeniu dotyczącym dokumentacji medycznej – obowiązku przekazania wyniku badań podmiotowi kierującemu, wydając wyniki badań bezpośrednio pacjentowi. To przyczynia się do istotnych luk w dokumentacji medycznej, która zwłaszcza w przypadku POZ powinna stanowić usystematyzowany zbiór wszystkich informacji dotyczących kontaktów pacjenta z jednostkami ochrony zdrowia. Uszczelnienie systemu przy wykorzystaniu narzędzi informatycznych może ograniczyć ryzyko nadużyć, ale i poprawić bezpieczeństwo opieki nad pacjentem, szczególnie w kontekście uporządkowania farmakoterapii. Stąd też planowany pilotaż e-recepty i propozycje zmian w prawie farmaceutycznym i zasadach refundacji.

Jednego zatem możemy być pewni: nim system osiągnie swój docelowy kształt, podmioty lecznicze czeka jeszcze wiele wyzwań związanych ze zmianami w organizacji udzielania świadczeń. 

Weryfikacja świadczeniodawców Wobec nowych rozwiązań wynikających z wprowadzenia sieci szpitali i zmian w POZ, niezbędne okazuje się stworzenie odpowiedniego systemu oceny świadczeniodawców. Stąd też na gruncie nowej ustawy o jakości i bezpieczeństwie pacjenta kluczowe stanie się monitorowanie zdarzeń niepożądanych wewnątrz podmiotów leczniczych oraz wewnętrzny system zapewnienia bez-

» Wprowadzenie sieci szpitali i zmiany w POZ pociągają za sobą konieczność monitorowania jakości udzielanych świadczeń.«

OSOZ Polska 1/2018

33

pr a k t y cznie

Menedżerowie radzą, jak wprowadzić EDM Stowarzyszenie Menedżerów Opieki Zdrowotnej wspólnie z magazynem OSOZ Polska prezentuje nowy cykl dotyczący digitalizacji podmiotów leczniczych. dr Iwona Mazur, Prezes ZG STOMOZ, dyrektor Dziennego Ośrodka Psychiatrii I Zaburzeń Mowy dla Dzieci i Młodzieży we Wrocławiu, adiunkt w Zakładzie Organizacji i Zarządzania, Wydziału Nauk o Zdrowiu UM we Wrocławiu

Czekając na idealne rozwiązania Poprosiliśmy dwunastu menedżerów, członków STOMOZ, o podzielenie się

34

OSOZ Polska 1/2018

z czytelnikami OSOZ Polska swoimi doświadczeniami w obszarze e-zdrowia.

Wśród doświadczeń są zarówno te pozytywne, czyli wdrożenia zakończone sukcesem, ale są również takie, które okazały się niepowodzeniem i rezygnacją z implementacji. Mamy nadzieję, że te pozytywne będą inspiracją i zachętą dla działań menedżerów opieki zdrowotnej, a nasze porażki pozwolą na wyciągnię-

cie wniosków, dzięki którym unikniemy błędów w przyszłości. Będą źródłem informacji, czego należy unikać, a na co zwrócić szczególną uwagę.

Elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM) budzi wiele nadziei i równie dużo wątpliwości, a stopień jej wdrożenia w podmiotach leczniczych jest w naszej opinii niewystarczający.

pr a k t y cznie

„Walkę” o wdrożenie EDM w sektorze ochrony zdrowia, my menedżerowie, toczymy od wielu lat. Z naszego punktu widzenia istotne są bowiem rozwiązania informatyczne, które tworzą zintegrowany system zarządzania podmiotem leczniczym i stanowią ważne narzędzie skutecznego zarządzania. Jesteśmy przekonani, że systemy „e-zdrowia” to nie tylko komputery i oprogramowanie, ale to przede wszystkim filozofia, usprawnienie pracy, bezpieczeństwo danych, szybkość reagowania. Tym i wielu innym aspektom informatyzacji placówek medycznych poświęcimy uwagę w cyklu artykułów.

Zarządzający podmiotami leczniczymi zwracają uwagę na wysoką kosztochłonność działań związanych z informatyzacją podmiotów leczniczych. Budzi ona nasze zastrzeżenia, choć nikt nie dokonuje analizy finansowej potencjalnych i długofalowych korzyści, jakie kryją się za tym procesem. Zastanawiamy się, co determinuje tak wysoki koszt usług? Czy to tylko dobry moment dla dostawców urządzeń i oprogramowania, którzy wykorzystają nadarzającą się okazję? A może koszty w porównaniu z korzyściami wcale nie są tak duże, tylko nie potrafimy tego dostrzec? Być może także wydatki, jakie czekają sektor zdrowia w zakresie informatyzacji, są niepokojące tylko dla nas, przyzwyczajonych do ciągłych oszczędności i redukowania wydatków ponad miarę?

W kolejnych tekstach chcielibyśmy zwrócić uwagę na źródła i sposób finansowania tych działań, na zagrożenia jakie pojawiają się przy przetwarzaniu danych wrażliwych w środowisku elektronicznym, a także na szereg innych aspektów ważnych dla skutecznego wdrożenia.

Podmioty lecznicze generalnie korzystają z trzech źródeł finasowania procesu informatyzacji. Pierwsze z nich to środki własne, drugie to finansowanie zadań ze środków organu tworzącego (dotacje) i wreszcie trzecie – najpowszechniej występujące – finasowanie z wykorzystaniem środków europejskich. Wszystkie te mechanizmy finansowe postaramy się omówić i ustosunkować do poszczególnych sposobów, wskazując na zagrożenia i korzyści, jakie mogą pojawić się w konkretnych przypadkach.

Nie tylko ośrodki finansowania mogą być zróżnicowane. Także sam sposób, w jaki podmioty lecznicze realizują to zadanie jest różny. Podmioty wdrażają pro-

» Podmiotów leczniczych często nie stać na zatrudnianie wysokiej klasy informatyków.« jekty informatyczne – w szczególności „e-zdrowia” – i pozyskują środki na ich realizację samodzielnie lub tworzą konsorcja. Każde z przyjętych rozwiązań generuje szanse, ale i zagrożenia. Jednym z nich jest podejście do odpowiedzialności za przetwarzanie danych osobowych pacjentów i pracowników medycznych we wspólnym systemie, na wspólnej platformie informatycznej. Temu tematowi poświęcony zostanie jeden z artykułów, którego aktualność jest tym ważniejsza, że łączy się z przygotowaniem do wdrożenia przez wszystkie instytucje i firmy w Europie – nie tylko z sektora zdrowia – rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie danych osobowych (tzw. RODO).

Równie ważnym, a nawet kluczowym problemem we wdrożeniu zmiany informatycznej jest przygotowanie kadr do obsługi nowych systemów, programów i aplikacji oraz gotowość do korzystania z systemów logowania, zabezpieczania, wprowadzania i czytania danych; rozumienie potrzeby i istoty wdrożenia.

Wielu dyrektorów zauważa, że podmiotów leczniczych nie stać na zatrudnianie wysokiej klasy informatyków, a proponowane wynagrodzenie jest nie do zaakceptowania przez bardzo dobrych fachowców, których pochłania rynek firm informatycznych, banki i szeroko rozumiany biznes. Niestety, jest w tym sporo racji. Informatycy szpitalni stali się – podobnie jak inni niemedyczni pracownicy podmiotów leczniczych – ofiarami niedostrzegania ich roli i znaczenia przez ustawodawcę, który nie stawia na holistyczne traktowanie wszystkich pracowników szpitala.

Pracownicy szpitali i przychodni, którzy dotychczas użytkują systemy komputerowe o różnym stopniu doskonało-

ści i skomplikowania, raczej nie należą do entuzjastów tych rozwiązań, twierdząc, że stanowi to niepotrzebne ograniczanie kontaktu z pacjentem, a poza tym nie prowadzi do likwidacji dokumentacji papierowej. Gdy w rezultacie ciężkiej pracy udaje się pokonać opór przed zmianą, większość z nich jest zadowolona z wdrożonych rozwiązań i zaczyna powoli dostrzegać korzyści wynikające z pracy przy komputerze, zamiast przy niekończącej się liczbie dokumentów, papierów, formularzy. I właśnie na brak standaryzacji dokumentów, formularzy narzekają firmy przygotowujące programy informatyczne. Wydaje się, że podobnie jak przy każdej zmianie organizacyjnej, tak i tu najważniejszym czynnikiem jest dobre przygotowanie, czas i przyjazność zaproponowanych rozwiązań, ich prostota i przejrzystość, a także wysoka skuteczność i niska awaryjność.

Ostatnio sporo uwagi poświęcamy „e-recepcie”, która ma stać się narzędziem umożliwiającym uzyskanie przez Narodowy Fundusz Zdrowia ścisłej kontroli nad obrotem lekami refundowanymi, a także ułatwiać weryfikację prawidłowości działań medycznych.

Można mieć wobec tych rozwiązań szereg wątpliwości, ale patrząc w stronę innych krajów europejskich, w których informatyzacja systemu ochrony zdrowia jest zaawansowana, należy stawiać pytania „w jaki sposób?”, „z jaką skutecznością?”. Na pewno nie wolno już stawiać pytania „czy wdrażać?”. To wydaje się oczywiste. E-recepta to bowiem korzyści zarówno dla pacjenta, lekarza, farmaceuty, zarządzających systemem medycznym i – w szczególności – podsystemem refundacji leków. Podnosi bezpieczeństwo ordynacji medycznej, pozwala

» Mam nadzieję, że pacjenci i pracownicy ochrony zdrowia będą wkrótce traktowali narzędzia e-zdrowia jak coś normalnego.«

OSOZ Polska 1/2018

35

pr a k t y cznie

zaoszczędzić czas czy wreszcie likwiduje problem z nieczytelnością recept i ryzykiem wydania niewłaściwego leku.

Jak zapewnia dyrektor CSIOZ Marcin Węgrzyniak, system w tym obszarze jest gotowy do pracy. Czy jednak rzeczywiście? Wiemy o aktualnie toczących się pracach związanych z uruchamianiem, poprawianiem i dostosowywaniem platformy P1, słyszymy o problemach w funkcjonowaniu systemu autoryzacji danych pracowników medycznych opartych o ePUAP, śledzimy doniesienia o ciągłych zmianach w terminie wdrożenia wymiany dokumentacji medycznej pomiędzy świadczeniodawcami.

Ufamy, że wzorem innych krajów o zaawansowanych rozwiązaniach w dziedzinie e-zdrowia, Polska stanie się krajem, w którym zarówno pacjenci jak i pracownicy systemu ochrony zdrowia będą traktowali rozwiązania związane z elektroniczną dokumentacją medycz-

ną, elektroniczną receptą czy skierowaniem jak coś tak normalnego, jak dzisiejsze kartki i formularze, a system będzie zabezpieczony przed niepowołanym dostępem czy uszkodzeniem.

Jakkolwiek wszyscy doceniamy rangę informatyzacji sektora zdrowia i rolę elektronicznej dokumentacji medycznej oraz znaczenie usług e –zdrowia, to dostrzegamy także, że proces ten przebiega w sektorze ochrony zdrowia z licznymi zakłóceniami i opóźnieniami. Zmiana dokonuje się bardzo powoli, wydaje się, że zbyt powoli i pochłania ogromne środki finansowe, które – ponieważ najczęściej w naszej rzeczywistości pochodzą z funduszy europejskich – nie pozwalają na planowanie modernizacji, uaktualnień, serwisowania, zatrudnienia niezbędnej liczby specjalistów za satysfakcjonującym ich wynagrodzeniem, w dłuższej wieloletniej perspektywie.

Problem ten ujawni się zapewne za jakiś czas, jednak warto go dostrzec i mówić o nim już teraz.

Jednostka, którą kieruję, realizuje aktualnie konsorcjalny projekt finansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego pt. „E – psychiatria – rozwój elektronicznych systemów gromadzenia i udostępniania danych oraz procesu elektronicznej obsługi pacjenta”. Za parę miesięcy będę mogła podzielić się własnymi doświadczeniami związanymi z wdrożeniem systemu modernizującego w znacznym stopniu pracę profesjonalistów medycznych i okołomedycznych oraz administracji.

Zapraszam Państwa do lektury artykułów moich Przyjaciół, menedżerów opieki zdrowotnej, członków STOMOZ z różnych regionów kraju. 

EDM 2019. Co wiemy na dzień dzisiejszy?

Zakres elektronicznej dokumentacji medycznej – dokument elektroniczny umożliwiający usługobiorcy uzyskanie świadczenia opieki zdrowotnej określonego rodzaju, a więc recepta, skierowanie i zlecenie; – dokumentacja medyczna indywidualna wytworzona w postaci elektronicznej.

Terminy obowiązkowego stosowania – od 1 stycznia 2019 r. – trzy wystandaryzowane dokumenty, tj.: karta informacyjna leczenia szpitalnego, karta odmowy przyjęcia do szpitala, informacja pisemna lekarza specjalisty dla lekarza kierującego; – od 1 stycznia 2020 r. – recepta w postaci elektronicznej; – od 1 stycznia 2021 r. – skierowanie w postaci elektronicznej.

Jak podpisywać EDM? Pracownik medyczny musi stosować kwalifikowany podpis elektroniczny lub podpis potwierdzony profilem zaufanym ePUAP. Jak zadbać o bezpieczeństwo e-dokumentacji?

Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia wydało rekomendacje w zakresie bezpieczeństwa oraz rozwiązań technologicznych stosowanych podczas przetwarzania dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej. Dokument można pobrać na stronach CSIOZ.

36

OSOZ Polska 1/2018

pr a k t y cznie

E-zdrowie na świecie

350 milionów ludzi cierpi na choroby rzadkie.

Technologie mogą pomóc

Zmierzch inteligentnych zegarków

Pacjent z chorobą rzadką odwiedza średnio 7,3 lekarza zanim zostanie postawiona prawidłowa diagnoza. Średni czas od pojawienia się objawów do diagnozy to 4,8 roku. Jak skrócić ten czas? Niezbędne jest zaangażowanie rozwiązań e-zdrowia.

Przykładowo, symptomy choroby zarchiwizowane w elektronicznej kartotece można porównać z symptomami innych pacjentów i na tej podstawie skorelować przyczyny choroby. Pomocne mogą okazać się także aplikacje oparte na rozwiązaniach sztucznej inteligencji, przeprowadzające wirtualnie proces diagnozy. W Unii Europejskiej stworzono z kolei tzw. Europejskie Sieci Referencyjne, aby ułatwić wymianę danych pomiędzy ośrodkami naukowymi i w ten sposób dzielić się wiedzą na temat chorób rzadkich.

Technologiczne nowinki w postaci trackerów aktywności fizycznej mają za zadanie zmienić nasze niezdrowe zachowania. Monitorując aktywność fizyczną, dietę i sen motywują do tego, aby żyć zdrowo. Przynajmniej w teorii, ponieważ sam gadżet to jeszcze za mało. To dlatego tak często trackery zdrowia lądują zapomniane w szafie już po kilku tygodniach – użytkownicy czują się obciążeni porażkami, mają poczucie winy, że nie osiągają założonych celów. Autorka artykułu „End of Watch” nauczyła się z kolei, jak oszukiwać zegarek firmy Apple. Zresztą sam monitoring zdrowia był już znany kilkadziesiąt lat temu, technologia uczyniła go jedynie łatwiejszym. Zmiana nawyków wymaga czegoś więcej – wiedzy na temat psychologii zachowań. Niestety, większość nowych rozwiązań skupia się na coraz dokładniejszym mierzeniu, zaniedbując elementy behawioralne.

Źródło: World Economic Forum

Źródło: The Verge

Elektroniczny rekord pacjenta.

Apple wkracza do gry

Google analizuje miliardy danych do prognozowania przyszłości chorego

Po wielu miesiącach plotek potwierdziły się informacje, że Apple planuje wejść mocniej na rynek ochrony zdrowia. W wersji beta systemu iOS 11.3 pojawiła się nowa funkcja „Health Record” (Kartoteka Pacjenta). Kumuluje ona dane gromadzone samodzielnie przez pacjenta (aktywność fizyczna, sen itd.) z informacjami z systemów szpitalnych, o ile dana placówka bierze udział w programie Apple. Na początek firma nawiązała współpracę z 12 szpitalami w USA. Celem jest stworzenie elektronicznego rekordu pacjenta dostępnego przez telefon komórkowy. Użytkownik, po wprowadzeniu hasła dostępu, uzyska wgląd do m.in. informacji o alergiach, zażywanych lekach, chorobach, szczepieniach. Całość rozwiązania oparto na technologii HL7, dzięki czemu dane można będzie pobierać z systemów wykorzystujących ten standard.

Z końcem stycznia 2018 roku opublikowano badanie naukowe, z którego wynika, że systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane przez Google mogą z wyższą dokładnością – niż dotychczas stosowane metody – przewidywać wyniki leczenia szpitalnego, readmisje i zgony pacjentów. Do przeprowadzenia badania wykorzystano dane 216 221 pacjentów (łącznie 46 miliardów informacji) zebranych na przestrzeni 11 lat w dwóch szpitalach. W realizację badania zaangażowanych zostało 34 naukowców. Najważniejszy wniosek: analiza danych pozwala przewidywać zgony pacjentów 24–48 godzin wcześniej niż obecnie dostępne sposoby. Ten czas lekarze mogliby wykorzystać na zastosowanie z dużym wyprzedzeniem procedur ratujących życie. Metodyka analiz Google oparta została o sieci neuronowe.

Źródło: Healthcare IT News

Źródło: Quarz

OSOZ Polska 1/2018

37

nowe idee

Foto: designed by Freepik

DANE POD OCHRONĄ

Audyt IT w teorii i praktyce Audyt informatyczny (audyt IT) pełni bardzo istotną rolę m.in. w obszarze ochrony danych osobowych i prywatności, a także w obszarze cyberbezpieczeństwa, które systematycznie staje przed nowymi wyzwaniami.

Karolina Szuścik, CISA KAMSOFT S.A.

Dynamika zmian w temacie cyberbezpieczeństwa wynika z szybkiego rozwoju technologii informatycznych, takich jak IoT (Internet of Things), Big Data, technologia jako usługa, a także szeroko pojęte Cloud computing (chmura obliczeniowa). Mogą one słu-

38

OSOZ Polska 1/2018

żyć zarówno poprawie stanu bezpieczeństwa, ale też powodować powstanie nowych zagrożeń, w zależności od świadomości ich stosowania. Stąd tak ważne jest zapoznanie się z podstawami audytu IT. Jego głównym celem jest zebranie wystarczających dowodów, aby ocenić, czy badany system informatyczny spełnia założone kryteria, realizuje wyznaczone cele i – co ważne – że w badanym

obszarze zarządzanie ryzykiem odbywa się w sposób prawidłowy.

Czym jest audyt IT ?

Stowarzyszenie audytorów systemów informatycznych ISACA określa audyt IT jako proces zbierania i oceny dowodów w celu określenia, czy systemy informatyczne i związane z nimi zasoby: − właściwie chronią majątek,

nowe idee

− utrzymują integralność danych i systemu, − dostarczają odpowiednich i rzetelnych informacji, − osiągają efektywnie cele organizacji, − stosują mechanizmy kontroli wewnętrznej tak, aby zagwarantować, że osiągane są cele operacyjne i kontrolne, − chronią się przed niepożądanymi zdarzeniami lub są one na czas wykrywane, a ich skutki – korygowane.

Szczególnymi przykładami audytu IT są: − audyt sprzętu i infrastruktury rozumiany jako analiza stanu posiadanego sprzętu komputerowego oraz sieciowego pod kątem wydajności, pojemności, awaryjności, zgodności z przyjętymi w organizacji zasadami; − audyt bezpieczeństwa, którego istotą jest stała lub okresowa weryfikacja założeń ustanowionej Polityki Bezpieczeństwa Informacji; − audyt aplikacji polegający na zebraniu wystarczających dowodów, aby ocenić m.in. użyteczność, wydajność, skalowalność aplikacji, ale także poziom bezpieczeństwa – poprzez zbadanie podatności aplikacji na ataki; − audyt legalności oprogramowania, którego istotą jest zebranie odpowiednich dowodów, aby móc odpowiedzieć sobie m.in. na pytania, na jakie narzędzia została zakupiona zbyt mała liczba licencji, w ilu przypadkach organizacja posiada więcej licencji niż jest to potrzebne; − audyt jakości danych, często określany jako audyt Big data, którego istotą jest zebranie odpowiednich dowodów, aby móc ocenić jakość i możliwość wykorzystania przetwarzanych danych; − audyt śledczy (forensic) realizowany jest w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia stwierdzenia nadużyć oraz naruszeń zgodności z obowiązującym prawem lub regulacjami wewnętrznymi.

Przykładowa procedura przeprowadzenia audytu w praktyce Podejście do przeprowadzenia audytu różni się w zależności od jednostki audytującej, jednakże zwykle proces audytu można podzielić na trzy etapy:

Planowanie audytu

we, a także zapoznać się z audytowanymi procesami. Kolejnym krokiem jest opracowanie planu audytu, kanałów komunikacji z audytowanymi i kierownictwem, określenie zasobów potrzebnych do przeprowadzenia audytu. Niezbędne jest także określenie i zakomunikowanie osobom odpowiedzialnym za obszary, które mają zostać poddane audytowi, jaki jest jego zakres, cel oraz kryteria.

którego nie może zabraknąć w raporcie, jest ocena audytora na temat badanego obszaru i ocena ryzyka zidentyfikowanych luk – audytor zawsze powinien posiadać wystarczające dowody na poparcie swoich opinii.

Należy zadbać o bezpieczeństwo raportu z audytu, gdyż zawiera on informacje wrażliwe dla audytowanej organizacji.

Przeprowadzenie audytu

Podsumowanie

Badanie audytowe polega na: – ocenie mechanizmów kontrolnych pod kątem ich skuteczności i prawidłowego działania; – ocenie zgodności pomiędzy mechanizmami kontrolnymi, a faktycznie realizowanymi działaniami; – weryfikacji, czy istnieją luki w systemie kontroli, które mogą prowadzić do pojawienia się nowego ryzyka lub wzrostu zidentyfikowanego ryzyka.

Audyt IT jest prowadzony w różnorodnym otoczeniu prawnym i kulturowym. Audytowane organizacje różnią się wielkością, działalnością, dojrzałością realizowanych procesów i strukturą organizacyjną. Część z nich działa w sektorze prywatnym, cześć w sektorze publicznym. Między innymi z tego powodu audytorzy i jednostki audytowe stosują międzynarodowe standardy stworzone przez takie organizacje jak ISACA, IIA mające na celu ujednolicenie zasad określających, jakie kroki muszą zostać wykonane w trakcie audytu i jak należy przeprowadzić działania audytowe. Standardy te wskazują audytorom minimalne wymagania dla świadczonych przez nich usług, a jednostkom zamawiającym audyt pomagają ustalić poziom oczekiwań w stosunku do pracy audytorów. Niezależnie od audytowanej jednostki oraz przyjętego standardu audytowania, wynikiem audytu powinien być raport zawierający zidentyfikowane problemy w badanym obszarze oraz rekomendacje do przeprowadzenia działań usprawniających funkcjonowanie obszaru poddanego rewizji.

W tym etapie należy także dokonać oceny zebranych dowodów i sformułować pierwsze wnioski dotyczące skuteczności mechanizmów kontrolnych w organizacji. Kluczowym elementem jest określenie wystarczających i właściwych dowodów potwierdzających, iż wykryte luki wpływają na osiągnięcie przez procesy założonych celów.

Raportowanie Każde prawidłowo przeprowadzone działanie audytowe musi zakończyć się opracowaniem i przedstawieniem dokumentu raportu z audytu. Raport powinien składać się z opisu wykonanych przez audytorów działań oraz spostrzeżeń i wniosków, które zostały zidentyfikowane przez audytora. W przypadku pojawienia się problemów, które uniemożliwiły przeprowadzenie wcześniej zaplanowanego zadania audytowego, informacja o tym także powinna znaleźć się w raporcie. Kolejnym elementem,

Często porównuje się audyt do badań diagnostycznych, które można zrealizować profilaktycznie, lub już po wystąpieniu niepokojących objawów. Oczywiście w obydwu przypadkach zaleca się działania profilaktyczne, które mogą uchronić przed niepożądaną sytuacją. 

» Audyt bezpieczeństwa pozwala zweryfikować praktyczne zastosowanie mechanizmów Polityki Bezpieczeństwa Informacji.«

W tej części audytor powinien poznać kontekst organizacji, jej cele bizneso-

OSOZ Polska 1/2018

39

nowe idee

Kontrargument

Foto: designed by freepik.com

Zdrowie. Kogo to interesuje?

Pro

Nowe technologie zmieniają świat i ludzi. Rewolucja cyfrowa zaburza dotychczasowy porządek, prowokuje dyskusje, rodzi obawy i nadzieje, dzieli społeczeństwo na entuzjastów i sceptyków. Dziś rozmawiamy o internetowych portalach pacjenta.

45% 100% 30%

45% Pacjent chce wiedzieć więcej i wszystkimi sposobami trzeba mu zagwarantować dostęp do informacji. Jeżeli nie będzie miał bieżącego wglądu w stan swojego zdrowia, zostanie wyłączony z procesu leczenia i profilaktyki. Tak dzieje się obecnie: szczegóły kartoteki medycznej zna jedynie lekarz prowadzący, pacjent musi polegać na jego opinii, jest jedynie odbiorcą świadczeń, nie mając żadnego wpływu na podejmowane decyzje. W tak skonstruowanym modelu pacjenci nie czują się współodpowiedzialni za swoje zdrowie. Bez transparentności w dostępie do danych cały system traci na wiarygodności, opierając się na nieskończonej władzy instytucji ochrony zdrowia. Portale pacjenta są nadzieją na to, że pacjent zostanie włączony demokratycznie do procesu diagnozy, leczenia i profilaktyki, będzie mógł podejmować racjonalne decyzje.

W elektronicznej kartotece, pacjent – po zalogowaniu się – zyskuje dostęp do wszystkich notatek sporządzonych podczas wizyt lekarskich, informacji na temat wykonanych procedur i ich kosztów. Widzi wszystkie zażywane leki i ostrzeżenia dotyczące interakcji pomiędzy nimi lub ze spożywaną żywnością. W kalendarzu wizyt kontroluje na bieżąco zbliżające się terminy, o których dodatkowo przypominają alerty wysyłane na telefon. W zależności od aktualnych problemów zdrowotnych, może obejrzeć dedykowane filmy edukacyjne. System – na podstawie danych z historii choroby – wyznacza programy profilaktyczne pomagające w personalizowany sposób zapobiegać potencjalnym zagrożeniom. Do tego pacjent może wprowadzać własne obserwacje i notatki oraz kontaktować się z lekarzem w przypadku niepokojących objawów. Nawiązuje się bliska relacja z lekarzem, a odpowiedzialność za zdrowie przesuwa się z lekarza na pacjenta, który ostatecznie lepiej zna swój organizm i swoje potrzeby.

Kontra Pacjent nie może mieć dostępu do wszystkich informacji medycznych. Z jednego prostego powodu: nie jest w stanie ich zrozumieć, co może prowadzić do błędnych interpretacji, niepotrzebnego zaniepokojenia i w efekcie – dodatkowych konsultacji. Jeżeli na koncie zdrowia pojawi się informacja o podwyższonym nieznacznie ciśnieniu krwi, wówczas pacjent może skonsultować wynik w Google i na tej podstawie wyciągnąć fałszywe wnioski. Z kolei lekarz patrzy na dane z szerszej perspektywy, wielowymiarowo. Mało tego, większość osób po prostu woli nie wiedzieć, co im dolega dziś lub może grozić w przyszłości. Tzw. efekt odrzucenia jest znany w przypadku chorych, którzy wyczuwają, że coś jest nie tak, ale unikają wizyty ze strachu przed prawdą. Portale pacjenta realizujące zadania edukacyjne i profilaktyczne nie sprawdzą się jeszcze z jednego powodu – o zdrowiu myślimy tylko wówczas, gdy chorujemy. Kiedy jesteśmy zdrowi, nie chcemy i nie mamy czasu na zajmowanie się tematyką zdrowia. Leczenie i opieka powinny znajdować się wyłącznie w rękach specjalistów, którzy mają dostęp do najnowszych informacji naukowych, latami zdobywają doświadczenie. Portale pacjenta mogą też pogłębiać nierówności, dzieląc pacjentów na tych o lepszej edukacji cyfrowej i tych wykluczonych z nowych narzędzi – osób starszych, bez dostępu do Internetu. Dlatego innowacje tego typu powinny być wdrażane małymi krokami.

Jeżeli pacjent jest zaangażowany i świadomy, nie potrzebuje dodatkowych nowych narzędzi – dba o swoje zdrowie, współpracuje z lekarzem, unika zagrożeń; wie, gdzie szukać informacji na temat profilaktyki. Nie potrzebuje dostępu 24/7 do wszystkich informacji, które mogą go przytłaczać. Zamiast przesuwać odpowiedzialność na pacjenta, zbudujmy najpierw dobrze działający system ochrony zdrowia.

ZA CZY PRZECIW? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

40

OSOZ Polska 1/2018

nowe idee

strefa start-up

Nightly Zastosowanie

Aplikacja poprawiająca jakość snu i ułatwiająca zasypianie

Pomysłodawca

Łukasz Młodyszewski

Kraj

Polska

Jak zrodził się pomysł na stworzenie aplikacji Nightly?

Skąd zainteresowanie zagadnieniem poprawy jakości snu?

W jaki sposób wspiera zdrowy sen i jakie główne funkcje posiada?

Kilka lat temu sam miałem problemy ze snem. W tym czasie skończyłem właśnie pracę w jednym z funduszy, który zajmował się inwestowaniem w startupy. Pewnego razu spotkałem się z Michałem Wolniakiem, jednym z najlepszych strategów marketingowych w Polsce, i ten temat wypłynął – ja nie spałem dobrze, on również. Obaj mieliśmy problem ze znalezieniem rozwiązania. Szukaliśmy metody nieinwazyjnej, nie uzależniającej, nie powodującej efektów ubocznych. Zaczęliśmy rozmawiać o tym z naukowcami z różnych dziedzin i nasze rozmowy w pewnym momencie przerodziły się w realny pomysł, a niedługo później zaowocowały badaniami nad snem i produktem.

Zaburzenia snu okazały się problemem, który jest powszechny, globalnie dotyka mniej więcej 30% dorosłych ludzi na całym świecie. Obecnie, blisko cztery lata później, mamy za sobą wiele nocy spędzonych na badaniach w Ośrodku Medycyny Snu przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, technologię, w którą wierzymy i zadowolonych użytkowników z całego świata, którzy przespali z aplikacją ponad 15 000 nocy.

Technologia Nightly opiera się na dwóch podstawowych elementach: specjalnie opracowanych motywach audio-wizualnych, których zadaniem jest zrelaksowanie użytkownika podczas zasypiania i później, w czasie snu, w odpowiednich momentach, oraz na zaawansowanym algorytmie opartym na Sztucznej Inteligencji, który umożliwia wykrywanie poszczególnych faz snu. W zależności od stadium odtwarzane są dźwięki, czego efektem jest spokojny, niczym niezakłócony sen.

Nasz zespół, złożony z neuropsychologów oraz specjalistów audiowizualnych, opracował materiały, które uspokajają i wyciszają użytkownika. Na początku użytkownik ogląda krótki film i słucha dźwięków, które pomagają mu się zrelaksować. Podczas snu, dzięki akcelerometrowi w telefonie, nasz algorytm wykrywa wzory ruchów ciała, na podstawie których jest w stanie określić odpowiednią fazę snu z dokładnością 80% w porównaniu z polisomnografem. To właśnie pozwala nam obliczyć prawdopodobieństwo pojawienia się momentu, w którym użytkownik może się wybudzić lub kiedy mogą mu się śnić

OSOZ Polska 1/2018

41

nowe idee

koszmary. W tym momencie algorytm reaguje za pomocą dźwięków, by pomóc się uspokoić i spokojnie przespać noc.

Dodatkowo, aplikacja zawiera elementy takie jak inteligentny alarm umoĹźliwiajÄ…cy Ĺ‚agodnÄ… pobudkÄ™ czy opcje analityczne dostarczajÄ…ce raportĂłw, ktĂłre pozwalajÄ… na ocenÄ™ snu i wyrobienie nawykĂłw, ktĂłre poprawiÄ… nocny odpoczynek.

Czy skuteczność aplikacji została potwierdzona badaniami?

Analizując działanie Nightly mamy za sobą ponad 15 000 monitorowanych nocy oraz badania w warunkach klinicznych w Instytucie Psychiatrii i Neurologii (IPiN) w Warszawie, które weryfikują jej skuteczność. Wyniki pokazują, şe korzystanie z Nightly zmniejsza liczbę wybudzeń o blisko połowę, a występowanie nocnych koszmarów nawet o 85%. Dzięki otrzymanemu dofinansowaniu prowadzimy aktualnie jedne z największych na świecie badań naukowych w obszarze snu. Ich wyniki przedstawimy w drugim kwartale 2018 roku

Na czym polega zastosowanie sztucznej inteligencji w aplikacji?

Algorytm Nightly został zaprojektowany na podstawie badań nad architekturą snu, które przeprowadziliśmy w Ośrodku Medycyny Snu (IPiN). Dostosowuje się on co noc do indywidualnej charakterystyki ruchów ciała podczas snu umoşliwiając Nightly aktywację w odpowiednich momentach w trakcie nocy.

Jak aplikacja będzie dalej rozwijana?

Przed nami analiza rezultatów badania klinicznego, które kończymy w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Wyniki zapowiadają się obiecująco – chcemy je opublikować, ale takşe dołączyć do dokumentacji, którą tworzymy na potrzeby wniosku o uznanie Nightly za aplikację mającą zastosowanie medyczne przez U.S. Food & Drug Administration (FDA).

Aplikacja Nightly jest juĹź dostÄ™pna dla telefonĂłw z systemem iOS i Android. ď Ź

reklama

159#,#/; É­9+#6

+0(14/#6;-+ Od 30 lat rozwijamy profesjonalne TQ\YKȤ\CPKC +6 FNC UGMVQTC QEJTQP[ \FTQYKC

Medycyna

(CTOCELC

' \FTQYKG

Diagnostyka

9GVGT[PCTKC

Ubezpieczenia

KAMSOFT S.A.

42

OSOZ Polska 1/2018

www.kamsoft.pl

nowe idee

Foto: designed by freepik.com

Raport

Ocena systemu zdrowia W najnowszym raporcie oceniającym systemy ochrony zdrowia – Euro Health Consumer Index 2017 – Polska uplasowała się na 29 miejscu.

To o dwie pozycje wyżej niż rok wcześniej, ale zarazem siódme miejsce od końca.

Pierwsze miejsce od lat zajmuje Holandia, gdzie system ochrony zdrowia oparty jest na modelu konkurencji pomiędzy płatnikami, a organizacje pacjentów są mocno zaangażowane w podejmowanie decyzji na poziomie politycznym.

Tuż za nią uplasowała się Szwajcaria, kraj, w którym system cechuje mocna decentralizacja wynikająca z podzia-

łu administracyjnego na kantony. Nie da się też ukryć, że system szwajcarski zalicza się do jednych z najdroższych w Europie. Najbardziej skutecznymi systemami, według kryterium wyników leczenia, mogą pochwalić się Finowie i Norwedzy.

Najkrótsze kolejki do lekarzy występują w Szwajcarii i u naszego południowego sąsiada – na Słowacji. Z kolei liderami

w dostępie do leków są Holandia i Niemcy. Gdyby wyniki rankingu porównać z wielkością wydatków na zdrowie, łatwo zauważyć pewne korelacje. W tym zestawieniu Polska zajmowałaby 8 miejsce od końca, z kolei w pierwszej piątce znalazłyby się: Luksemburg, Szwajcaria, Norwegia, Szwecja, Holandia. Mimo iż w Holandii przeznacza się ok. 25% mniej pieniędzy na zdrowie niż w Szwajcarii, to dzięki dobrej organizacji i rozwiązaniom systemowym kraj ten od lat jest liderem.

Jak podkreślają autorzy, Polska od lat znajduje się w grupie zamykającej ranking, pomimo bardzo dobrego systemu edukacji kadr medycznych. Jedną z przyczyn mogło być skupienie się na innych

OSOZ Polska 1/2018

43

nowe idee

44

Ocena systemów ochrony zdrowia – ranking państw (według punktów) 1000 800 600 400 200

Koszty usług szpitalnych jako % kosztów ochrony zdrowia 60 50 40 30 20 10

Bułgaria

Rumunia

Albania

Holandia

Włochy

Szwajcaria

Islandia

Macedonia

Norwegia

Grecja

Austria

Dania

Luksemburg

Francja

Słowenia

Finlandia

Czechy

Niemcy

Polska

Hiszpania

Belgia

Serbia

Szwecja

Litwa

Węgry

Estonia

Łotwa

Słowacja

Portugalia

0

Źródło: Euro Health Consumer Index 2017

Ocena systemów ochrony zdrowia – mapa

Ocena dostępu do usług medycznych – mapa

(kolor zielony – pozytywna, żółty – średnia, czerwony – negatywna)

(kolor zielony – pozytywna, żółty – średnia, czerwony – negatywna)

OSOZ Polska 1/2018

Holandia

Dania Szwajcaria

Norwegia

Niemcy

Finlandia Luksemburg

Islandia Belgia

Austria Francja

Szwecja

Słowacja

Portugalia

Wielka Brytania

Czechy

Słowacja

Serbia

Estonia Hiszpania

Malta

Macedonia Włochy

Irlandia

Czarnogóra

Łotwa

Albania Chorwacja

Polska

Litwa Węgry

Grecja

Cypr

Rumunia Bułgaria

0

Wielka Brytania

reformach i odłożenie tematyki ochrony zdrowia na boczny tor. Z mocnych punktów polskiego systemu na uwagę zasługuje kardiologia. Pozytywnie ocenione zostały także: dostęp do kartoteki medycznej pacjenta, publiczny system opieki stomatologicznej, aktywność fizyczna mieszkańców, dostęp do nowych leków. Na leczenie szpitalne przeznaczane jest ponad 30% środków dostępnych na ochronę zdrowia ogółem. To mniej niż średnia badanych krajów, co jest wynikiem pozytywnym – opieka ambulatoryjna jest znacznie tańsza i efektywniejsza od stacjonarnej. Polscy pacjenci mają wprawdzie prawo do drugiej opinii, jednak jej uzyskanie natrafia na wiele trudności. Takiego przywileju nie ma nadal kilka państw w Europie, w tym m.in.

Czechy, Włochy, Litwa, Bułgaria, Finlandia i Irlandia.

Negatywne noty otrzymały takie elementy systemu jak: refundacja leków, profilaktyka, dostęp do świadczeń medycznych (czas oczekiwania), prawo aborcyjne, przeżywalność chorych na raka, brak elektronicznego dostępu do danych medycznych oraz innych e-usług, jak e-recepty. Pod względem czasu oczekiwania na planowane operacje zajmujemy przedostatnie miejsce. Równie źle

nowe idee

Czy pacjenci mogą umawiać wizyty on-line?

» Polska w rankingu zdobyła 584 punkty, 20 więcej niż rok temu.

Holandia, będąca liderem – 924 punkty.«

(1 punkt – usługa w pełni upowszechniona, 3 punkty – brak dostępu do usługi) 3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

0,5

Islandia Czarnogóra Dania Estonia Litwa Luksemburg Hiszpania Wielka Brytania Szwecja Serbia Finlandia Francja Belgia Słowenia Albania Macedonia Węgry Holandia Norwegia Chorwacja Włochy Portugalia Czechy Słowacja Łotwa Niemcy Cypr Szwajcaria Austria Bułgaria Grecja Irlandia Rumunia Polska Malta

0

Dostęp do e-recepty (1 punkt – usługa w pełni upowszechniona, 3 punkty – brak dostępu do usługi) 3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

0,5

0 Chorwacja Dania Estonia Finlandia Islandia Czarnogóra Norwegia Słowenia Szwecja Holandia Litwa Wielka Brytania Portugalia Hiszpania Macedonia Włochy Irlandia Szwajcaria Belgia Węgry Austria Niemcy Rumunia Łotwa Polska Cypr Czechy Słowacja Francja Grecja Malta Albania Bułgaria Luksemburg Serbia

sytuacja wygląda w kwestii oczekiwania na leczenie nowotworowe i to pomimo wprowadzenia ścieżek szybkiej terapii. Pod względem śmiertelności noworodków zajmujemy 11 miejsce. Na bardzo niskim poziomie są wskaźniki przeżywalności w chorobach nowotworowych (4 miejsce od końca). Pomimo, że nadal występuje problem nieformalnych opłat za usługi medyczne, pod tym względem wydostaliśmy się z grupy krajów najgorzej ocenianych. Tragiczna sytuacja występuje także w przypadku liczby łóżek na oddziałach geriatrycznych.

Nadal wiele osób ginie w wypadkach drogowych. Zaskakujące jest to, że tylko 30% Polaków wie, że antybiotyki nie działają w przypadku grypy i przeziębienia. W Finlandii jest to ponad 70%. Pochwalić możemy się dużą wyszczepialnością przeciwko chorobom zakaźnym u noworodków i dzieci. Najwięcej punktów w rankingu Polska zdobyła w 2012 roku.

Ranking zamyka Cypr, gdzie jedynie 41–42% wydatków na zdrowie pochodzi z pieniędzy publicznych. W tym przypadku trudno mówić o systemie zdrowia w kategoriach europejskich standardów. 

Źródło: Euro Health Consumer Index 2017

Euro Health Consumer Index 100 stron | język angielski www. healthpowerhouse.com

ZESKANUJ KOD, ABY POBRAĆ RAPORT

OSOZ Polska 1/2018

45

s y stem y i sprz ę t

NOWOŚCI SPRZĘTOWE

Certyfikat do podpisywania e-ZLA Każde elektroniczne zwolnienie lekarskie musi zostać podpisane. Lekarz może zrobić to na trzy sposoby – z pomocą kwalifikowanego certyfikatu, profilu zaufanego ePUAP lub certyfikatu ZUS. Ostatnia metoda – dostępna od 1 grudnia 2017 roku – jest najprostsza i do tego bezpłatna.

Problem Lekarze wystawiający e-ZLA przed 1 grudnia 2017 roku stawali przed koniecznością zakupu podpisu kwalifikowanego. Alternatywny sposób, czyli profil zaufany ePUAP, również nie był rozwiązaniem idealnym. Wszystkie te trudności sprawiły, że niewielu lekarzy zdecydowało się na przejście na elektroniczne wersje zwolnień, choć do terminu wycofania wersji papierowej pozostało niewiele czasu. Stąd ZUS postanowił wprowadzić znaczne ułatwienie udostępniając własny certyfikat.

Rozwiązanie Certyfikat z ZUS jest bezpłatny, można go uzyskać w kilka minut przez Internet, bez konieczności osobistej wizyty w ZUS, jest ważny przez 5 lat. Aby go otrzymać, niezbędny jest profil lekarza zarejestrowany na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. W zakładce „Certyfikat z ZUS”, każdy lekarz posiadający uprawnienia do wystawiania zwolnień może wystąpić o wystawienie certyfi-

Załóż konto na Platformie Usług Elektronicznych ZUS

Zaloguj się na PUE ZUS i złóż wniosek na zakładce „Certyfikat z ZUS”

katu. Certyfikat zapisywany jest na komputerze, z pomocą którego wystawiane będą recepty (może to być kilka urządzeń). Dzięki niemu można nie tylko wystawić e-ZLA, ale także anulować te już wystawione czy podpisać wniosek o rehabilitację leczniczą.

W trakcie podpisywania e-ZLA certyfikatem, wymagana będzie autoryzacja z pomocą hasła. Lekarz ustala je samodzielnie w procesie składania wniosku o certyfikat. Musi ono zawierać minimum cztery znaki (cyfry, litery, znaki specjalne).

Do wystawienia e-zwolnienia lekarz nie potrzebuje dodatkowych narzędzi informatycznych. Może to zrobić w obecnie wykorzystywanym systemie. Złożenie podpisu certyfikatem ZUS wymagać będzie jednak aktualizacji systemu, ponieważ funkcja ta pojawiła się dopiero z końcem roku 2017. Elektroniczne zwolnienia można wystawiać od 1 stycznia 2016 roku, a od 1 lipca 2018 roku będą one jedyną prawnie dopuszczoną formą zwolnienia lekarskiego. Z zapowiedzi polityków wynika, że termin ten zostanie dotrzymany. 

Pobierz certyfikat i zainstaluj go na urządzeniu / urządzeniach, na którym / których będą wystawianie e-ZLA

Wystaw e-ZLA bezpośrednio z pomocą systemu informatycznego z funkcją e-ZLA. Jeżeli nie masz systemu, możesz to zrobić także na PUE ZUS

Zakładanie profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS Jak uzyskać dostęp do PUE? Zeskanuj kod lub wejdź na stronę: goo.gl/oEe2uU

46

OSOZ Polska 1/2018

s y stem y i sprz ę t

Proste rozliczenia z NFZ i przejrzyste prowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej.

Idealne rozwiązanie dla początkujących.

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

SERUM

" !& |o uo b. -mb; bm|;um;|o ; 7-f.1; v ;u;] hou ঋ1b lĺbmĺ 0u-h bm ;v| 1fb ro1 .|ho 1_ Őmb; l- ro|u ;0 0 7o -mb- v|u h| u v;u ;uo oŊ0- o7-mo ;főķ mbvhb; hov | |u l-mb- Őuo Ѵb1 -mb; 0bѴѴbm]o ;őķ vohb ro bol o1_uom 7-m 1_ Ő lmb;fv ;mb; o7ro b;7 b-Ѵmoঋ1b rѴ-1ॕ hb ĺ ru ;1_o -mb;l 7-m 1_őķ j-| - ruo -7 ;mb 7oh l;m|-1f- l;7 1 m-ķ ru;1 fm; uo Ѵb1 -mb; , b bmm lb rj-|mbh-lb ou- bm|;]u-1f- v v|;l-lb ; m<|u m lbĺ

OSOZ Polska 1/2018

47

| 19

MEDYCYNA

SYSTEM ELEKTRONICZNEJ REJESTRACJI 86Ç8* MEDYCZNYCH

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

SERUM

SYSTEM ELEKTRONICZNEJ 5(-(675$&-, 86Ă&#x2021;8* 0('<&=1<&+

NR. KAT. 4420PI01.00

ov|<rmÂ&#x2039; ruÂ&#x152;;Â&#x152; m|;um;|

-|Â&#x2030;Â&#x2039; Â&#x2030; o0vjÂ&#x2020;7Â&#x152;;

"Â&#x152;;uohb Â&#x152;-hu;v =Â&#x2020;mh1fom-Ń´mÂ&#x2039;

uov|- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f- ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m-

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$

"Â&#x2039;v|;l 0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; Â&#x2030; or-u1bÂ&#x2020; o 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;m;ġ moÂ&#x2030;o1Â&#x152;;vm; |;1_moŃ´o]b; bm|;um;|oÂ&#x2030;;Äş $Â&#x2030;ouÂ&#x152;omÂ&#x2039; Â&#x152;]o7mb; Â&#x152; m-fmoÂ&#x2030;Ĺ&#x160; vÂ&#x152;Â&#x2039;lb |u;m7-lb Â&#x2030; Â&#x152;-hu;vb; ]u-Chb b uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-ŕĽ&#x2030; =Â&#x2020;mh1foĹ&#x160; m-Ń´mÂ&#x2039;1_Äş uof;h|oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; Â&#x2030; ruÂ&#x152;;lÂ&#x2039;ŕŚ&#x2039;Ń´-mÂ&#x2039; vrovŕĽ&#x2022;0 -0Â&#x2039; ru-1- Â&#x152; -rŃ´bh-1f. 0Â&#x2039;j- bm|Â&#x2020;b1Â&#x2039;fm- - vÂ&#x2039;v|;l mb;Â&#x152;-Â&#x2030;o7mÂ&#x2039;Äş ov|oĹ&#x160; voÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039; 7o ruÂ&#x152;;rbvŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ru-Â&#x2030;-ġ |;m7;m1fb m- uÂ&#x2039;mhÂ&#x2020; f-h b ro|uÂ&#x152;;0 Â&#x2020;৾Â&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş oÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m- bm|;]u-1f< Â&#x152; rj-|Ĺ&#x160; mbh-lb Ĺ? ,ġ r-1f;m1bġ Â&#x2020;0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;Â&#x2039;1b;Ń´;Ĺ&#x2018;ġ Ń´-0ou-|oub-lb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;lbġ rou|-Ń´-lb ruolÂ&#x2020;f.1Â&#x2039;lb Ń´;h-uÂ&#x152;Â&#x2039; - |-h৾; ruo7Â&#x2020;1;m|-lb vruÂ&#x152;<|Â&#x2020; 7b-]mov|Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o b 7uÂ&#x2020;h-u;h CĹ&#x160; vh-Ń´mÂ&#x2039;1_Äş

"Â&#x152;Â&#x2020;h-vÂ&#x152; ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;1bġ mb; 1_1;vÂ&#x152; bmÂ&#x2030;;v|oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030; uoÂ&#x152;0Â&#x2020;Ĺ&#x160; 7oÂ&#x2030;< vb;1b holrÂ&#x2020;|;uoÂ&#x2030;;fġ Â&#x2020;|uÂ&#x152;Â&#x2039;l-mb; v;uÂ&#x2030;;uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äľ

35=(:$*$ 6<67(08

,Â&#x2039;vh-vÂ&#x152; Â&#x152;-0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;mb; 7-mÂ&#x2039;1_ ruÂ&#x152;;7 Â&#x2020;|u-|. mrÄş Â&#x2030; Â&#x2030;Â&#x2039;mbhÂ&#x2020; hu-7Â&#x152;b;৾Â&#x2039; 1Â&#x152;Â&#x2039; Â&#x2020;vÂ&#x152;ho7Â&#x152;;mb- holrÂ&#x2020;|;u-Äş $Â&#x2030;of; 7-m; v. ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-m; m- m-vÂ&#x152;Â&#x2039;1_ v;uÂ&#x2030;;u-1_Äş

-|Â&#x2030;- Â&#x2030; ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mbÂ&#x2020; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f- l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m- 7Ń´- Ń´;h-Ĺ&#x160; uÂ&#x152;Â&#x2039;ġ v|ol-|oŃ´o]ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ rb;Ń´<]mb-u;h b rojo৾mÂ&#x2039;1_Äš bv|oub- Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;| r-1f;m|-ġ ro7]Ń´.7 Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;| Â&#x2030;j-vmÂ&#x2039;1_ b roÂ&#x152;ov|-j;]o r;uvom;Ń´Â&#x2020; olrŃ´;hvoÂ&#x2030;Â&#x2039; orbv ruÂ&#x152;;0b;]Â&#x2020; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; o7 Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;b-7Â&#x2020; b uoÂ&#x152;roÂ&#x152;m-mb- 7o Â&#x2030;Â&#x2039;v|-Â&#x2030;b;mb- u;1;r|Â&#x2039;ġ vhb;uoÂ&#x2030;-mb- b Â&#x152;-Ń´;1;ŕĽ&#x2030;

"houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-f Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; " !& ġ 7Â&#x152;b<hb h|ŕĽ&#x2022;u;lÂ&#x2020;Äš 0mb৾Â&#x2039;vÂ&#x152; Â&#x152;m-1Â&#x152;mb; hovÂ&#x152;|Â&#x2039; Â&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-m; Â&#x152; o0vjÂ&#x2020;]. b Â&#x2020;|uÂ&#x152;Â&#x2039;l-mb;l vruÂ&#x152;<|Â&#x2020; holrÂ&#x2020;|;uoÂ&#x2030;;]oÄş b; hÂ&#x2020;rÂ&#x2020;f;vÂ&#x152; v;uÂ&#x2030;;u- b Ń´b1;m1fbġ mb; bmÂ&#x2030;;v|Â&#x2020;f;vÂ&#x152; Â&#x2030; vb;ŕŁ&#x20AC;ġ Â&#x2020;7ov|<rmb-vÂ&#x152; vÂ&#x2039;v|;l 7oÂ&#x2030;oŃ´m;f Ń´b1Â&#x152;0b; Â&#x2020;৾Â&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ l-vÂ&#x152; Â&#x152;-]Â&#x2030;-u-m|oÂ&#x2030;-m. ruo=;vfom-Ń´m. o0vjÂ&#x2020;]< vr;1f-Ń´bv|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş |uÂ&#x152;Â&#x2039;l-vÂ&#x152; mb;Ń´blb|oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; 7ov|<r 7o vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; Â&#x152; h-৾7;]o holrÂ&#x2020;|;u- Â&#x152; j.1Â&#x152;;l bm|;um;|oÂ&#x2030;Â&#x2039;lÄş

&mbhmb;vÂ&#x152; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;1b bmv|-Ń´-1fb oruo]u-loÂ&#x2030;-mb- ou-Â&#x152; f;]o -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1fbÄş "Â&#x2039;v|;l f;v| uoÂ&#x152;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039; Â&#x2030; |uÂ&#x2039;0b; 0b;৾.1Â&#x2039;l - Â&#x2030;vÂ&#x152;;Ń´hb; moÂ&#x2030;; =Â&#x2020;mh1fom-Ń´moŕŚ&#x2039;1b rjÂ&#x2039;mmb; 7ov|-u1Â&#x152;-m; Â&#x2020;৾Â&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhoÂ&#x2030;bÄş

"ru-Â&#x2030;m; Â&#x2030;Â&#x2039;v|-Â&#x2030;b;mb; u;1;r| Ĺ?Â&#x152; 0-Â&#x152;. Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ m- rov|-Â&#x2030;b; Â&#x152;7;CmboÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; v|-jÂ&#x2039;1_ġ hoŕĽ&#x2030;1Â&#x152;.1Â&#x2039;1_ vb<ġ Â&#x2030;1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb;f ruÂ&#x152;Â&#x2039;rbv-mÂ&#x2039;1_Ĺ&#x2018; ov|<r 7o Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; Ń´-0ou-|ouÂ&#x2039;fmÂ&#x2039;1_ b o0u-Â&#x152;oĹ&#x160; Â&#x2030;Â&#x2039;1_ r-1f;m|-Äš ,Ń´;1-mb; b o70bŕĽ&#x2022;u Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ro71Â&#x152;-v |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f r-1f;m|- Ń´Â&#x2020;0 0;Â&#x152;roŕŚ&#x2039;u;7mbo Â&#x2030; rÂ&#x2020;mh1b; ro0u-ŕĽ&#x2030; ov|<r 7o Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; -u1_bÂ&#x2030;-Ń´mÂ&#x2039;1_ o৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; rouŕĽ&#x2022;Â&#x2030;m-mb- Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; m|;]u-1f- Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;0u-mÂ&#x2039;l vruÂ&#x152;<|;l 7b-]mov|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l

20 |

E-mail: medycyna@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 20

48

OSOZ Polska 1/2018

1000MI02.01

o৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb- orbvŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; 7b-]mov|Â&#x2039;hb o0u-Â&#x152;oÂ&#x2030;;f

28.09.2016 15:38:53

s y stem y i sprz ę t

Dokładne analizy i raporty obrazujące rozwój sytuacji przedsiębiorstwa. Podejmuj celne decyzje operacyjne i strategiczne.

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

KS-RAP

uo7 h| v|-mo b.1 m-u <7 b; lo৵Ѵb b-f.1; | ou ;mb; ru ;huofo 1_ -m-Ѵb b u-rou|ॕ m- ro7v|- b; ]uol-7 om 1_ 7-m 1_ķ vrol-]-f.1 hb;uo mb1| o ruo1;vb; ro7;flo -mb- 7;1 fb v|u-|;]b1 m 1_ ou- or;u-1 fm 1_ĺ

FARMACJA

PROGRAM DO RAPORTOWANIA I MONITORINGU

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

OSOZ Polska 1/2018

49

| 115

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

KS-RAP/KS-RAP WWW

PROGRAM DO RAPORTOWANIA I MONITORINGU

NR. KAT. 2232PI11.00

;jm- bm|;]u-1f- Â&#x152; "Ĺ&#x160; )Ĺ&#x2020; ))Ĺ&#x2020; )

"Â&#x152;Â&#x2039;0hb 7ov|<r 7o bm=oul-1fb

uÂ&#x152;Â&#x2039;f-Â&#x152;mÂ&#x2039; bm|;u=;fv Â&#x2020;৾Â&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbh-

ov|<r )))

Ă&#x17E;à âĂ&#x; Ăš Ă&#x17E; Ă&#x17E;

o ro7v|-Â&#x2030;oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ =Â&#x2020;mh1fom-Ń´moŕŚ&#x2039;1b "Ĺ&#x160;! Ĺ?)))Ĺ&#x2018; m-Ń´;৾.Äš

uo7Â&#x2020;h| bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039; "Ĺ&#x160;! Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b- |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; vÂ&#x2039;m|;|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ b -m-Ń´b|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;;v|-Â&#x2030;b;ŕĽ&#x2030; m- ro7v|-Â&#x2030;b; 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;0b;u-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; uŕĽ&#x2022;৾mÂ&#x2039;1_ 1Â&#x152;<ŕŚ&#x2039;1b-1_ ruÂ&#x152;;7vb<0bouĹ&#x160; v|Â&#x2030;-Äş )vrol-]- l;m;7৾;u- Â&#x2030; ruo1;vb; ro7;floÂ&#x2030;-mb- 7;1Â&#x2039;Â&#x152;fb v|u-|;]b1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ ou-Â&#x152; or;u-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_Äş !-rou|Â&#x2039; ohu;Ĺ&#x160; voÂ&#x2030;; lo]. 0Â&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;homÂ&#x2039;Â&#x2030;-m; -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; ruÂ&#x152;;Â&#x152; vÂ&#x2039;vĹ&#x160; |;l Â&#x152;]o7mb; Â&#x152; ohu;ŕŚ&#x2039;Ń´omÂ&#x2039;l _-ulomo]u-l;l b ruÂ&#x152;;vÂ&#x2039;j-m; ;Ĺ&#x160;l-bŃ´;l m- Â&#x2030;vh-Â&#x152;-mÂ&#x2039; -7u;vÄş

!oÂ&#x152;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-m; =Â&#x2020;mh1fom-Ń´moŕŚ&#x2039;1b |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- vÂ&#x152;-0Ń´omŕĽ&#x2022;Â&#x2030; u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

Â&#x152;b<hb 7o7-|hoÂ&#x2030;;lÂ&#x2020; lo7Â&#x2020;joÂ&#x2030;b "Ĺ&#x160;! ))) bv|mb;f; lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7ov|<rÂ&#x2020; 7o Â&#x152;;v|-Â&#x2030;b;ŕĽ&#x2030; roruÂ&#x152;;Â&#x152; ruÂ&#x152;;]Ń´.7-uh< )))Äş o7Â&#x2020;j Â&#x2030;Â&#x152;0o]-1omo o -Ń´;u|Â&#x2039;ġ Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;j-m; -Â&#x2020;|ol-Ĺ&#x160; |Â&#x2039;1Â&#x152;mb; roruÂ&#x152;;Â&#x152; ;Ĺ&#x160;l-bŃ´ Ń´Â&#x2020;0 " "ġ roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1; m- 0b;৾.1o lomb|ouoÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; ruÂ&#x152;;0b;] rovÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´mÂ&#x2039;1_ ruo1;vŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş

Ä Ă Ă&#x; ĂĄ Ä&#x2026;â Ă&#x17E;Ă&#x;

PRZEWAGA SYSTEMU uo7Â&#x2020;h| bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039; "Ĺ&#x160;! |o Â&#x2020;mbÂ&#x2030;;uv-Ń´m; m-uÂ&#x152;<Ĺ&#x160; 7Â&#x152;b;ġ Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b-f.1; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; uŕĽ&#x2022;৾m;]o uo7Â&#x152;-fÂ&#x2020; u-rouĹ&#x160; |ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş ,-v|ovoÂ&#x2030;-mb; uoÂ&#x152;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-m;]o l;1_-mbÂ&#x152;lÂ&#x2020; 7ov|<Ĺ&#x160; rÂ&#x2020; 7o u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ 7-f; lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; v|;uoÂ&#x2030;-mb- 7ov|<r;l 7o rovÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´mÂ&#x2039;1_ u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; roruÂ&#x152;;Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;l Â&#x2020;ru-Â&#x2030;mb;ŕĽ&#x2030; ou-Â&#x152; ohu;ŕŚ&#x2039;Ń´;mb; roÂ&#x152;bolÂ&#x2020; 7ov|<rÂ&#x2020;Äş )vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb; u-rou|Â&#x2039; v. |Â&#x2030;ouÂ&#x152;om; ruÂ&#x152;Â&#x2039; Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mbÂ&#x2020; hu;-|ou-ġ 7Â&#x152;b<hb 1Â&#x152;;lÂ&#x2020; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; f;v| ruov|; ou-Â&#x152; bm|Â&#x2020;b1Â&#x2039;fm;Äş -m; Â&#x152;0b;u-m; Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; "Ĺ&#x160; )Ĺ&#x2020; ))Ĺ&#x2020; ) lo]. omŃ´bm; 0Â&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ru;Â&#x152;;m|oÂ&#x2030;-m; o70bou1ol Â&#x152;- rolo1. ruÂ&#x152;;Ĺ&#x160; ]Ń´.7-uhb bm|;um;|oÂ&#x2030;;f Ń´Â&#x2020;0 uoÂ&#x152;vÂ&#x2039;j-m; Â&#x152;- rolo1. ro1Â&#x152;|Â&#x2039; ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f 1o vru-Â&#x2030;b-ġ ৾; "Ĺ&#x160;! Ĺ?)))Ĺ&#x2018; f;v| mb;Ĺ&#x160; Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2039;hŃ´; bm|Â&#x2020;b1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;l m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b;l roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1Â&#x2039;l vÂ&#x152;Â&#x2039;0ho Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-ŕŁ&#x20AC; hŃ´Â&#x2020;1Â&#x152;oÂ&#x2030;; bm=oul-1f; m- |;l-| ruÂ&#x152;;0b;]Â&#x2020; ruo1;Ĺ&#x160; vŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030; ruÂ&#x152;;7vb<0bouv|Â&#x2030;b;ġ f-h b ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;bŕŁ&#x20AC; uoÂ&#x152;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-m; -m-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2039;Äş

;m;uoÂ&#x2030;-mb; u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030; 1Â&#x152;-vb; uÂ&#x152;;1Â&#x152;Â&#x2039;Â&#x2030;bv|Â&#x2039;l ,-uÂ&#x152;.7Â&#x152;-mb; Â&#x2020;ru-Â&#x2030;mb;mb-lb b 7ov|<r;l 7o bm=oul-1fb Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m- 7Â&#x2039;v|uÂ&#x2039;0Â&#x2020;1f- u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 7o ru;7;CmboÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ o70bou1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

"Ĺ&#x160;! |o roj.1Â&#x152;;mb; Â&#x2030;Â&#x2039;vohb;f f-hoŕŚ&#x2039;1b vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; u-rouĹ&#x160; |oÂ&#x2030;;]o ou-Â&#x152; ruo=;vfom-Ń´m;]o ruo1;vÂ&#x2020; Â&#x2030;7uo৾;mb-ġ 0<Ĺ&#x160; 7.1;]o Â&#x2030;-uÂ&#x2020;mhb;l vÂ&#x2020;h1;vÂ&#x2020; bmÂ&#x2030;;v|Â&#x2039;1fb bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;m;fÄş )7uo৾;mb; lo7Â&#x2020;jÂ&#x2020; "Ĺ&#x160;! Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b- Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vhbÂ&#x2030;-mb; bmĹ&#x160; =oul-1fb Â&#x2030; vrovŕĽ&#x2022;0 ;=;h|Â&#x2039;Â&#x2030;mÂ&#x2039;ġ Â&#x2030;vrb;u-f.1 ro7;floÂ&#x2030;-mb; |u-=mÂ&#x2039;1_ 7;1Â&#x2039;Â&#x152;fb 0bÂ&#x152;m;voÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş )vÂ&#x152;;1_v|uommoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; |;]o m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b- roŃ´;]- m- f;]o ruoĹ&#x160; v|o1b; o0vjÂ&#x2020;]b ou-Â&#x152; lo0bŃ´moŕŚ&#x2039;1bÄş b;Â&#x2030;.|rŃ´bÂ&#x2030;. Â&#x152;-Ń´;|. ruo7Â&#x2020;h|Â&#x2020; bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o "Ĺ&#x160;! f;v| 7ov|<r omĹ&#x160;Ń´bm; 7o vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; u-rou|oÂ&#x2030;-mb-ġ 7Â&#x152;b<hb 1Â&#x152;;lÂ&#x2020; Â&#x2020;৾Â&#x2039;|hoÂ&#x2030;mb1Â&#x2039; rovb-7-f.1Â&#x2039; 7ov|<r 7o m|;um;|Â&#x2020;ġ ru-h|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; Â&#x152; h-৾7;]o lb;fv1- m- ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b;1b; lo]. Â&#x2030;Â&#x2039;homÂ&#x2039;Â&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;vÂ&#x152;;Ń´hb;]o uo7Â&#x152;-Ĺ&#x160; fÂ&#x2020; Â&#x152;;v|-Â&#x2030;b;mb- b u-rou|Â&#x2039;Äş )ŕŚ&#x2039;uŕĽ&#x2022;7 hoŃ´;fmÂ&#x2039;1_ Â&#x152;-Ń´;| roÂ&#x2030;Â&#x2039;৾vÂ&#x152;;]o vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; m-Ń´;৾Â&#x2039; Â&#x2030;Â&#x2039;Ĺ&#x160; lb;mbŕŁ&#x20AC; |-h৾; lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x152;7;CmboÂ&#x2030;-mb- _-ulomo]u-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030; u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; |-hġ -0Â&#x2039; ohu;ŕŚ&#x2039;Ń´om; u-rou|Â&#x2039; 0Â&#x2039;jÂ&#x2039; Â&#x2030;Â&#x2039;homÂ&#x2039;Â&#x2030;-m; Â&#x152; Â&#x152;-7-m. 1Â&#x152;<v|o|Ń´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;1b. ou-Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;j-m; 7o Â&#x2030;Â&#x2039;0u-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2020;৾Â&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş Â&#x152;b<hb 1Â&#x152;;lÂ&#x2020; l;m;7৾;uoÂ&#x2030;b; lo]. o|uÂ&#x152;Â&#x2039;lÂ&#x2039;Â&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; m- vhuÂ&#x152;Â&#x2039;mh< l-bŃ´oÂ&#x2030;. ]o|oÂ&#x2030;; u-rou|Â&#x2039;ġ Â&#x152; Â&#x152;-Ĺ&#x160; jo৾om. Â&#x2030;1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb;f 1Â&#x152;<v|o|Ń´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;1b.Äş

116 |

E-mail: farmacja@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 116

50

OSOZ Polska 1/2018

1000MI02.01

"Ĺ&#x160;! Ĺ?)))Ĺ&#x2018; f;v| v|Â&#x2030;ouÂ&#x152;omÂ&#x2039; vr;1f-Ń´mb; m- ro|uÂ&#x152;;Ĺ&#x160; 0Â&#x2039; ruÂ&#x152;;7vb<0bouv|Â&#x2030; o1Â&#x152;;hÂ&#x2020;f.1Â&#x2039;1_ bm=oul-1fb vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb1_ b Â&#x2030;b-uÂ&#x2039;]o7mÂ&#x2039;1_ ou-Â&#x152; 7ov|<rÂ&#x2020; 7o m-fŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b;৾vÂ&#x152;Â&#x2039;1_ bm=oul-1fb Â&#x2030; 1Â&#x152;-vb; uÂ&#x152;;1Â&#x152;Â&#x2039;Â&#x2030;bv|Â&#x2039;lġ - |-h৾; 7ov|<rÂ&#x2020; 7o 7-mÂ&#x2039;1_ _bĹ&#x160; v|ouÂ&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ vhj-7oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; 0-Â&#x152;b; 7-mÂ&#x2039;1_Äş

24.01.2018 15:35:57

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

53

RYNEK APTECZNY W 2017 ROKU Kontynuacja trendów, czy nowe otwarcie?

58

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (grudzień 2017)

62

MONITOR FARMACJI Rynek farmaceutyczny (grudzień 2017)

69

MONITOR RYNKU LEKóW Antybiotyki

MONITOR ZDROWOTNY

17–19 April 2018

GOLD Partners ���������������� ������������� ��������������

SILVER Partners

In association with

52

OSOZ Polska 1/2018

With the participation of

Host

Organizer

MONITOR ZDROWOTNY

Foto: designed by freepik.com

Rynek apteczny w 2017 roku.

Kontynuacja trendów czy nowe otwarcie?

Przekrojowe podsumowane minionego roku na rynku farmaceutycznym.

Dr Jarosław Frąckowiak, Wiceprezes PEX PharmaSequence

Wpływ zmian legislacyjnych Rok 2017 na rynku aptecznym upłynął pod znakiem AdA (tzw. Apteka dla Aptekarza – regulacja prawna ustanawiająca kryteria geograficzne i demograficzne definiujące możliwość otwierania nowych aptek a także ograniczająca możliwość posiadania nie więcej niż 4 aptek do osób z wykształceniem farmaceutycz-

nym). Nowe prawo weszło w życie w połowie roku, ale rynek przygotowywał się do jego implementacji znacznie dłużej.

Trwa dyskusja, czy nowe prawo spowoduje np. wzrost cen produktów sprzedawanych w aptece, czy liczba aptek będzie spadać i w jakim modelu rozwijać się będą już istniejące apteki, mikro-sieci i większe sieci apteczne.

Do końca 2017 roku liczba aptek rosła, oscylując wokół 15 000. Nowe otwarcia były głównie efektem wniosków złożonych jeszcze przed wejściem w życie AdA – nie obowiązywały wtedy żadne ograniczenia w otwieraniu aptek. 17 stycznia 2017 (źródło: rejestr aptek GIF na platformie CSIOZ) na otwarcie oczekiwały jeszcze 64 apteki. Poza wnioskami, przed wprowadzeniem AdA odbywały się też procesy konsolidacyjne. Biorąc pod uwagę okres od marca do grudnia 2017 rok na rynku przybyło net-

OSOZ Polska 1/2018

53

MONITOR ZDROWOTNY

54

OSOZ Polska 1/2018

40 35 30 25

28,1

26,8

26,1

26,5

7,9%

20 15

6,5% 1,7%

5%

2,8%

10

27,8

4,6%

28,5

31,7

29,9

26,5%

30%

33,0

25% 20%

21,7%

14,6%

15%

9,3%

2,7%

10% 6,2%

4,8%

5% 4%

5 0

0% -5%

-5,7% 2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

wartość sprzedaży w roku [mld PLN]

Rys. 1. Wartość sprzedaży do pacjenta/konsumenta brutto w latach 2009–2017

-10%

ilość sprzedaży w roku [mln]

1850

12% 1801

1800 1750

1727

1700 1650

5,3%

1682

10%

9,3%

8% 6%

6,6%

1640

4%

1600

2,6%

3%

2,6%

2%

1,3%

1550 1500

9,8%

1749

1793

0% -0,4%

2012

2013

2014

2015

2016

2017

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

Rys. 2. Ilość sprzedaży (opakowania) w latach 2012–2017

-2%

16

3,9%

4,7%

2,8%

10%

7,3%

7,6%

14

3,2%

2,4%

1,5%

0%

12 10

-4,2%

-1,9%

-0,5%

8

-5% -10%

6

-10,7%

-16,2%

4

-15%

-13,5%

-20%

-22,7%

2 0

5%

-25%

11,73

12,05

12,61

9,76

10,14

10,47

11,23

11,5

11,67

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

wartość sprzedaży w roku [mld PLN]

Rys. 3. Rynek RX refundowany, wartość sprzedaży brutto w latach 2012–2017

-30%

440 16,8%

430 420 410

12,5%

400 386,6

390 380 370 360

423,1

18,6%

16% 14% 12%

403,5

10% 8% 6%

358,8 4,4%

2012

20% 18%

425,5

7,8%

350 340

418,2

17,9%

2013

2014

4% 3,6%

1,2%

0,6%

2015

2016

2017

2% 0%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

Rys. 4. Rynek RX refundowany, ilość sprzedaży w latach 2012–2017

ilość sprzedaży w roku [mln]

to 334 aptek sieciowych (5 i więcej aptek) i ubyło 245 indywidualnych i należących do mikro-sieci (2 do 4 aptek).

Podane liczby obrazują „efekt netto” – aptek zamykanych, przejmowanych i otwieranych było w opisywanym okresie o wiele więcej.

Weryfikacja wpływu AdA na ceny produktów sprzedawanych w aptekach (poza lekami refundowanymi, tu ceny reguluje algorytm z Ustawy Refundacyjnej oraz status negocjacji cen zbytu z producentami) to trudne zadanie. Nowelizacja prawa nie jest jedynym procesem, jaki zachodzi na rynku, a zmiany cen zależeć mogą od wielu czynników: popytu, podaży czy – w przypadku produktów sprzedawanych bez recepty – wręcz „mody” wśród konsumentów/pacjentów. Wzrosty cen miesiąc do miesiąca (np. grudzień 2017 do grudnia 2016) stały się znaczące pod koniec roku. Ale faktem jest też, że spadła ilość sprzedaży, co zazwyczaj owocuje podwyżkami cen w całym kanale dystrybucji. Z kolei spadek sprzedaży w grudniu 2017 wynika – w dużej mierze – z mniejszej ilości dni roboczych w tym miesiącu w porównaniu do grudnia 2016. Można zatem wnioskować, że zbadanie trendu zmiany cen wymaga dłuższego okresu czasu i większej ilości porównań. Analizy wykonane przez PEX PharmaSequence pokazują, że nie ma – porównując wybrane miesiące czy lata – znaczących różnic we wzroście cen pomiędzy aptekami sieciowymi i nie-sieciowymi (indywidualne i mikrosieci). Co ciekawe, badając różnice statystycznych cen, trochę droższe są apteki sieciowe. Wynika to także ze struktury sprzedawanych produktów (więcej posiadających wyższe ceny produktów tzw. „premium”, sprzedawanych w aptekach sieciowych). Trochę inaczej rzecz ma się w przypadku analiz najlepiej się sprzedających produktów bez recepty.

Tego typu produkty to tzw. „markery cenowe”. Są dobrze znane konsumentom/ pacjentom i ci często kierują się ich ceną wybierając aptekę, w której zrobią zakupy. Tego typu produkty – w grudniu 2017 roku – są statystycznie tańsze w aptekach sieciowych. W porównaniu – rok do roku – cena statystycznego produktu sprzedawanego w aptece (włączając w to leki na receptę) wzrosła o 4,4% (18,4 zł w roku 2017).

Nie zawsze analizy prowadzone na poziomie narodowym najlepiej oddają to, co rzeczywiście się dzieje. Tak może być także w przypadku badania cen.

W miejscach, w których wprowadzenie

MONITOR ZDROWOTNY

30

27,19

26,22

6%

27,42

27,18

26,86

25,94

25

4% 3,6%

20 15

-1,2%

10

0,9%

2%

0,9%

0%

1,2%

-1,1%

-2%

-4,6%

-4%

-3,6%

5 0

0%

2012

2013

2014

2015

2016

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

średnia cena sprzedaży w roku [PLN]

Rys. 5. Rynek RX refundowany, średnia cena sprzedaży brutto w latach 2012–2017

-6%

2017

50% 46,3%

10 41,7% 8 6

4,97

4,96

5,22

6,26

6,16

2

5,2% 0,2% 2009

2010

12,6%

4,7%

1,7%

2012

2013

2014

40% 30%

26,1%

5% 2011

7,26

33%

24% 18,5%

4

0

5,88

7,03

6,6

20%

5,4%

6,6%

2015

2016

3,2% 2017

10%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

wartość sprzedaży w roku [mld PLN]

Rys. 6. Rynek RX pełnopłatne, wartość sprzedaży brutto w latach 2012–2017

0%

ilość sprzedaży w roku [mln]

300 290

281

280 270

287 7,2%

14%

302

295

295

10,3%

10,2%

268

2,2%

240

2,9%

2%

2,5% -2,4%

230 2012

2013

2014

2015

2016

2017

wartość sprzedaży w roku [mld PLN]

Rys. 8. Leki OTC, wartość sprzedaży brutto w latach 2010–2017 7 5,72

5,62

5,83

5,79

6,08

6,88

-2% -4%

24% 20%

19,9%

5

16%

4

12%

9,9%

3

5,4%

2

3,5%

1,6%

1 0

0%

24,4% 6,63

5,53

8%

4%

4,9%

250

6

10%

6%

260

220

12%

2010

2011

-1,8% 2012

5,1%

3,8%

8%

9%

4,6%

3,8%

-0,8% 2013

2014

2015

2016

2017

4% 0% -4%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

13%

310

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

Rys. 7. Rynek RX pełnopłatne, ilość sprzedaży w latach 2012–2017

AdA zablokowało powstawanie nowych aptek, a gdzie jednocześnie nie było dużej presji konkurencji, ceny mogą rosnąć. W innych miejscach, gdzie konkurencja była bardzo duża i AdA tego nie zmieniła, „walka na ceny” może trwać dalej. Śledzenie i analiza tego zjawiska nadal wymaga dłuższego okresu czasu.

Rynek na plusie Zmiana prawa może była najbardziej spektakularnym wydarzeniem w sektorze farmacji, ale sektor rządzi się swoimi prawami, także tymi, niezależnymi od zmian w regulacjach. Rynek – patrząc z perspektywy dynamiki wzrostu – ma się dobrze. W 2017 roku rynek apteczny osiągnął wartość (w cenach detalicznych dla pacjenta/konsumenta) prawie 33 mld zł. To o 4% więcej niż w roku 2016. Dynamika wzrostu jest wprawdzie niższa niż rok wcześniej, ale nadal – analizując dłuższy trend – wysoka.

2017 jest pierwszym od dłuższego czasu rokiem, w którym spada liczba sprzedanych opakowań rok do roku.

W badanym roku pacjenci/konsumenci kupili prawie 1,8 mld opakowań produktów w aptekach, o 0,4% mniej niż w roku 2016. Liczba sprzedanych opakowań spada w segmentach: OTC, leki na receptę nierefundowane i kosmetyki.

W przypadku OTC liczba sprzedanych opakowań zależy od „siły sezonu przeziębień” – 2016 rok, szczególnie pierwsze jego miesiące, były pod względem spożycia produktów na przeziębienie czasem wyjątkowym.

Przedstawione dotąd ogólne wyniki dla rynku powstały jako wynik sytuacji w poszczególnych segmentach rynku. A ta bardzo się różni w kluczowych segmentach.

W przypadku leków refundowanych na receptę, wartość sprzedaży aptecznej w 2017 roku wyniosła 11,7 mld zł, o 1,5% więcej niż w roku ubiegłym. Za tę sumę pacjenci kupili 425 mln opakowań leków, o 0,6% więcej niż w roku 2016. Analogiczne wyniki zanotowano dla segmentu leków na receptę pełnopłatnych: 7,3 mld zł obrotu i 3,2% wzrostu; ilościowo – 295 mln zakupionych opakowań, spadek – rok do roku – o 2,4% Jeszcze bardziej zróżnicowane są główne segmenty sprzedaży odręcznej.

Segment OTC był wart w 2017 roku 6,9 mld zł (o 3,8% więcej niż w ubiegłym roku, spadek dynamiki wzrostu do okresu 2016/2015 o 5,2%). Apteki sprzedały pacjentom 517 mln opakowań (o 0,6% mniej niż w roku 2016, odwrócenie tren-

OSOZ Polska 1/2018

55

MONITOR ZDROWOTNY

56

OSOZ Polska 1/2018

-0,1%

520 -2,8%

510 500

460

491

-7,4%

480

-10,1%

-10%

470 2010

2011

2%

2012

2013

520

-0,6% 517

-1% 491

490

4%

4,9%

530

530

496

-4,7%

486

0% -2% -4%

-5,3% -9,2%

-6% -8%

-10,9% 2014

2%

-10% 2015

2016

2017

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

ilość sprzedaży w roku [mln]

6%

546

540

-12%

69,2%

4

3,67

3.5 3 2.5

2,56 2,25

2,51

29,9%

2

3,18

3,8

13,8%

30% 20% 15,6%

9,6%

0.5

6,2%

8,8%

2011

2012

2013

2014

2015

10% 3,6%

-2% 2010

60%

40%

41,3%

11,5%

1

70%

50%

22,3%

1.5

0

2,75

2,92

63,3%

2016

2017

42,9%

43,7%

203,8

204,8

0%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

wartość sprzedaży w roku [mld PLN]

Rys. 10. Suplementy, wartość sprzedaży brutto w latach 2010–2017

-10%

240 200 160

142,6

154,9

143,9

158

179,6

80

0,9%

10%

9,8% 4,8%

40

8,5% 0,5%

-7,1% 2010

2011

2012

2013

20%

13,4%

10,8%

8,7%

40% 30%

26%

16,1%

120

0

165,5

50%

2014

2015

2016

2017

0% -10%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

Rys. 11. Suplementy, ilość sprzedaży w latach 2010–2017

Rys. 12. Kosmetyki, wartość sprzedaży brutto w latach 2010–2017 37,1%

1.8 1.6 1.4

1,27

1.2 1

0,92

0,93

1

1,07 16,1%

0.8 0.6

8%

0.4

7,9%

0,2%

2010

2011

2012

18,9%

1,24

40% 35% 30% 25% 20%

22,2% 12,2%

15% 10% 5%

7,5%

0.2 0

1,1

1,13

34,4%

2013

2,4%

2,7%

2014

2015

-2% 2016

2017

0% -5%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

W przypadku leków na receptę, ok. 65% recept pochodziło od lekarzy POZ/Medycyny Rodzinnej/Lekarzy Chorób Wewnętrznych, reszta od specjalistów. Biorąc pod uwagę wszystkie preskrypcje, szacunkowo 9% z nich stanowiły preparaty z listy S (leki za darmo dla Seniorów, którzy ukończyli 75 rok życia).

Najwięcej opakowań sprzedanych leków to preparaty zawierające bisoprolol, ramipril i metforminę. Pod względem wartości największe poziomy sprzedaży uzyskały: revaroxabanum, enoxaparinum i atorvastatinum. Część leków refundowanych była przedmiotem substytucji.

Ogólnie nie jest ona duża ale w analizie per molekuła – znacząca. W procesie substytucji zamieniono (3 wiodące sub-

550

ilość sprzedaży w roku [mln]

Co i jak kupowali pacjenci/konsumenci w 2017?

Rys. 9. Leki OTC, ilość sprzadaży w latach 2010–2017

wartość sprzedaży w roku [mld PLN]

du z lat poprzednich). Spowolnienie zanotowano także w segmencie Suplementów – obrót w 2017 roku wyniósł 3,8 mld zł (dynamika rok do roku: 3,6%). Pacjenci kupili 205 mln opakowań (0,6% więcej niż rok temu, ponad 26-krotny spadek dynamiki wzrostu). Segment Kosmetyków jest jedynym, który notuje spadki – ten rynek był warty w 2017 roku 1,2 mld zł, o 2% mniej rok do roku. Spada także ilość sprzedanych opakowań. Z szacunków PEX wynika, że sprzedano ich 58,5 mln – o 2% mniej niż w roku ubiegłym.

Statystyczna apteka zakończyła rok 2017 obrotem 2,2 mln zł, o 2,8% więcej niż w roku ubiegłym (mimo przyrostu liczby aptek). Średni obrót apteki sieciowej był niemal dwukrotnie wyższy niż apteki nie-sieciowej (dane za grudzień 2017: statystyczna apteka sieciowa – 270 tys. zł, nie-sieciowa – 139 tys. zł).

W statystycznej aptece sieciowej zakupy robiło też niemal dwukrotnie więcej pacjentów niż w nie-sieciowej (grudzień 2017: sieciowa – 5 tys. pacjentów, niesieciowa – 2,7 tys. pacjentów). Pod koniec 2017 na rynku funkcjonowało niemal 400 sieci aptecznych skupiających blisko 45% aptek.

W ciągu 12 miesięcy statystyczna apteka obsłużyła ponad 43 tysiące pacjentów/konsumentów. Średnia wartość zapłaty pacjenta wyniosła 38 zł (do tego dochodzi dopłata refundatora, średnio ponad 13 zł).

Wzrost obrotów statystycznej apteki niestety nie przekłada się na zwiększoną rentowność. W 2017 pojawiła się inflacja i był to rok kolejny rok spadku marż aptecznych.

MONITOR ZDROWOTNY

59,6

ilość sprzedaży w roku [mln]

60 50

49,9

48,1

44,2

41,4

41

40

45,3%

58,5

50%

42,5%

40% 30%

21,6%

17,2%

30

52,3

27,5%

20%

13,9%

7,7%

20 0,8%

10% 8,9%

6,9%

10

4,9%

3,7%

0% -2%

0

2010

2011

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

Rys. 13. Kosmetyki, ilość sprzedaży w latach 2010–2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

-10%

Rys. 14. Marża apteczna w cenie zakupu w latach 2007–2017 całość obrotu aptecznego

recepty pełnopłatne

recepty refundowane

sprzedaż odręczna

ƒѶѷ ƒѵѷ ƒƓѷ ƒƑѷ ƒƏѷ ƑѶѷ Ƒѵѷ ƑƓѷ ƑƑѷ ƑƏѷ ƐѶѷ Ɛѵѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƐƔķƔ

ƑƔƏ

ƐƔ

ƑƏƏ

ƐƓķƔ

ƐƔƏ

ƐƓ

ƐƏƏ

ƐƒķƔ

Ɛƒ

ƔƏ

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

(

średni obrót statystycznej apteki [tys. PLN]

liczba aptek [tys.]

Rys. 15. Liczba aptek oraz średni obrót statystycznej apteki w latach 2014–2017

» Segment OTC był wart w 2017 roku 6,9 mld zł.« stytucje) 11,2% opakowań leków zawierających simvastatinum, 8,6% – enoxaparinum i 8,4% – fluconazolum (analiza za okres październik 2016 – wrzesień 2017 dla molekuł o wolumenie sprzedaży min. 500 tys. opakowań).

W przypadku preparatów bez recepty dominują następujące kategorie (top 5, wg klasyfikacji PEX PharmaSequence): pod względem ilości sprzedanych opakowań – przeziębienie, przewód pokarmowy i metabolizm, witaminy/minerały/toniki, preparaty przeciwbólowe oraz dermatologia; pod względem wartości sprzedaży – przeziębienie, witaminy/minerały/toniki, przewód pokarmowy i metabolizm, kosmetyki oraz preparaty przeciwbólowe.

Rok 2018 będzie czasem dalszej adaptacji do AdA. Najprawdopodobniej w dalszym ciągu będą się zmieniać modele biznesowe rozwoju rynku. Mimo nowego prawa, procesy konsolidacyjne mogą nadal postępować i nie dotyczy to tylko aptek sieciowych. Konsolidację wymusza spadek rentowności aptek.

Może ona przyjmować formy rozwoju franczyzy czy tworzenia bardziej niż dotąd sformalizowanych i stabilnych grup zakupowych. Coraz bardziej kluczowym staje się, i tak będzie dalej, efektywne zarządzanie biznesem na poziomie lokalnym wspartym o stały ogląd sytuacji rynkowej, nie tylko na poziomie narodowym, ale także na rynkach lokalnych.

Przewidywany jest – w tym zakresie – znaczący wzrost wykorzystania dostępnych na rynku baz danych obrazujących poziom sprzedaży produktów w obrocie aptecznym i narzędzi informatycznych zawartych w systemach aptecznych.

PEX PharmaSequence aktualnie prognozuje w 2018 roku wzrost wartości rynku aptecznego w zakresie 3 do 5%.  Dane i informacje wykorzystane w artykule opracowano na podstawie analiz z reprezentatywnego panelu PEX PharmaSequence umożliwiającego – aptekom i sieciom, członkom Aptecznego Banku Danych – dostęp do szczegółowych analiz.

Kontakt do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl

Ə

ƑƏƐƕ

OSOZ Polska 1/2018

57

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiologiczn y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W grudniu 2017 W ODNIESIENIU DO listopada

72 105 zł

74 347 zł

5 831 zł

6 966 zł

833 zł

857 zł

listopad

grudzień

listopad

grudzień

listopad

grudzień

2242 zł

3,1%

1134 zł

19,5%

24 zł

2,9%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2017 I 2016

830 931 zł

863 869 zł

48 196 zł

60 233 zł

17 236 zł

13 668 zł

2016

2017

2016

2017

2016

2017

32 937 zł

4,0%

12 037 zł

25,0%

−3567 zł

−20,7%

grudzień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 60 247 zł Świętokrzyskie 63 607 zł Lubelskie 65 019 zł

Świętokrzyskie 5 179 zł Łódzkie 5 765 zł Warmińsko-Mazurskie 5 799 zł

Opolskie 616 zł Kujawsko-Pomorskie 655 zł Podlaskie 699 zł

Lubuskie 82 316 zł Dolnośląskie 87 059 zł Mazowieckie 90 432 zł

Lubuskie 8 184 zł Dolnośląskie 8 475 zł Mazowieckie 8 767 zł

Zachodniopomorskie 941 zł Mazowieckie 1 002 zł Dolnośląskie 1 348 zł

ROK 2017 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 692 781 zł Podkarpackie 746 941 zł Świętokrzyskie 768 568 zł

Świętokrzyskie 45 058 zł Opolskie 50 009 zł Łódzkie 52 323 zł

Opolskie 9 623 zł Kujawsko-Pomorskie 10 633 zł Lubelskie 11 840 zł

Małopolskie 911 111 zł Dolnośląskie 1 016 069 zł Mazowieckie 1 065 743 zł

Małopolskie 64 745 zł Dolnośląskie 72 095 zł Mazowieckie 75 564 zł

Podkarpackie 14 940 zł Mazowieckie 16 480 zł Dolnośląskie 18 036 zł

grudzień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Kujawsko-Pomorskie –1 755 zł Opolskie –323 zł Pomorskie –292 zł

Brak spadków kosztów

Dolnośląskie –48 zł Kujawsko-Pomorskie –7 zł Pomorskie –5 zł

Podkarpackie 471 zł Zachodniopomorskie 471 zł Lubuskie 471 zł

Lubelskie 1 447 zł Dolnośląskie 1 469 zł Lubuskie 1 871 zł

Podkarpackie 69 zł Lubuskie 70 zł Zachodniopomorskie 77 zł

zestawienie KOSZTY W grudniu W OSTATNICH LATACH

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

58

OSOZ Polska 1/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiologiczn y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» Najwyższe koszty

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

leczenia w 2017 roku zanotowano w styczniu i marcu.«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

PAŹDZIERNIK

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

OSOZ Polska 1/2018

59

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiologiczn y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ѶƏƏƏ

prognoza

» W grudniu 2017 roku

ƕƏƏƏ

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

60

Ɛ

OSOZ Polska 1/2018

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

wzrosły koszty leczenia grypy i przeziębienia.

Podobnie będzie z początkiem roku 2018.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiologiczn y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ ƐѵƏƏ ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

» Końcówka roku 2017 zanotowała najniższe w ostatnich 12 miesiącach koszty leczenia alergii.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

OSOZ Polska 1/2018

61

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków grudzień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO listopada

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

19,02 zł

24,68%

188,0 tys. zł

3570

+5,5 tys. zł

+140

+0,08 zł

(

*

*

*

*

-0,14 zł

(

*

*

-0,55 zł

PROGNOZA NA

marzec

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w grudniu 2017 roku wyniósł 188,0 tys. zł. W porównaniu z listopadem 2017 roku było to o 5,5 tys. zł więcej (+3,0%) i o 9,0 tys. zł mniej (–4,6%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,84 mld zł. Oznacza to wzrost o 85,62 mln zł (+3,1%) w stosunku do listopada 2017 roku oraz spadek o 98,5 mln zł (–3,4%) w stosunku do grudnia 2016 roku. Udział refundacji stanowił 24,73% (–1,09 p.p. w porównaniu z listopadem 2017) obrotu aptecznego i wyniósł 702,27 mln zł.

W grudniu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 65,9 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne –

OSOZ Polska 1/2018

(

suplementy

INNE

*

*

56,10% 24,81% 9,37% 9,72%

*

*

(

*

*

*

*

POZIOM REFUNDACJI

24,73% -1,09%

„W marcu spodziewamy się wzrostu obrotu statystycznej apteki. Przełoży się on na wzrosty we wszystkich kategoriach sprzedażowych. Średni obrót apteczny uplasuje się powyżej poziomu 190 tys. zł, natomiast wartość całego rynku farmaceutycznego przekroczy 2,90 mld zł.”

Aneta Szczypek

62

*

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

52,66 zł

*

38,1 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 82,9 tys. zł. W porównaniu z listopadem 2017 roku, jedynie dla sprzedaży produktów wydawanych na recepty pełnopłatne zanotowaliśmy spadek sprzedaży. Dla sprzedaży leków refundowanych nastąpił wzrost o 1,4 tys. zł (+2,2%), dla sprzedaży odręcznej wzrost o 6,9 tys. zł (+9,1%), natomiast dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – spadek o 2,6 tys. zł (–6,5%).

Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 1,00 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,58 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,25 mld zł.

W skali całego roku 2017 statystyczna apteka osiągnęła obrót na poziomie 2 199,5 mln zł. To o 2,8% więcej niż w 2016 roku (+60 tys. zł) oraz o 6,5% więcej niż w 2015 roku (+134 tys. zł).

Najbardziej dynamicznie rośnie sprzedaż odręczna. W 2017 roku wartość sprzedaży produktów OTC w statystycznej aptece wyniosła 0,92 mln zł, co daje wzrost na poziomie 5,5% (+47,8 tys. zł) w stosunku do 2016 rok. Wartość sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne wyniosła 0,49 mln zł (+2,1%, tj.

9,9 tys. zł), a leków refundowanych – 0,78 mln zł (+0,3%, tj. 2,5 tys. zł).

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (8 588 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – poniedziałek (6 058 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wynosi 2 531 zł. Wartość średniego obrotu aptecznego w trzech pierwszych tygodniach grudnia miała tendencję wzrostową. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach grudnia wahał się pomiędzy 7 134 zł

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

(wartość osiągnięta 4 grudnia), a 9 425 zł (wartość osiągnięta 22 grudnia).

W grudniu 2017 roku największe procentowe spadki wartości sprzedaży zanotowaliśmy w następujących grupach terapeutycznych: leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty (–11,90%), varia (–10,72%) oraz leki na układ sercowo naczyniowy (–5,09%). Największe wzrosty nastąpiły w przypadku sprzedaży leków na układ oddechowy (+7,16%) oraz dla leków przeciwzakaźnych (+5,00%).

Udział wartości sprzedaży produktów z poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki rozkładała się następująco: 18,67% obrotu statystycznej apteki wypracowano ze sprzedaży leków na przewód pokarmowy i metabolizm, 12,34% – ze sprzedaży leków na układ sercowo-naczyniowy, 11,80% – ze sprzedaży leków na układ oddechowy, 11,47% – ze sprzedaży leków na centralny układ nerwowy oraz 11,46% – produktów z grupy varia. Pozostałe 34,25% stanowiła sprzedaż produktów z pozostałych grup terapeutycznych.

W grudniu średnia marża apteczna wyniosła 24,68%. To o 0,14 p.p. mniej niż w listopadzie 2017 roku oraz o 0,58 p.p. mniej niż w grudniu 2016 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,45% (+0,27 p.p. w stosunku do listopada 2017), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 24,40% (+0,02 p.p. w stosunku do listopada 2017 roku), dla produktów OTC – 28,56% (–0,53 p.p. w stosunku do listopada 2017 roku).

W 2017 roku, w porównaniu do roku 2016, zanotowaliśmy spadek średniej marży aptecznej we wszystkich kategoriach sprzedażowych. Średnia marża dla produktów wydawanych na recepty pełnopłatne wyniosła 24,82% (–0,49 p.p.), dla leków refundowanych 18,53% (–0,23 p.p.), a dla produktów OTC 29,45% (–0,38 p.p.). Średnia cena za opakowanie leku w grudniu 2017 roku wyniosła 19,02 zł.

To o 8 groszy więcej niż w listopadzie 2017 roku oraz o 1,44 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2016.

W porównaniu z grudniem 2016 roku, we wszystkich kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży – największy dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne, najmniejszy dla leków refundowanych. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,73 zł (+62 grosze), leków wydawanych na recepty

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2017

grudzień 2016

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach grudnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2017

grudzień 2016

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 5,92% mięśniowo-szkieletowy

18,67% przewód pokarm. i metabolizm

4,32% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,35% narządy zmysłów 4,58% leki przeciwzakaźne

11,8% układ oddechowy

leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty leki onkologiczne 1,71% i immunomodulacyjne

0,27%

5,16% krew i układ krwiotwórczy 1,22% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych 3,04% dermatologia

12,34% układ sercowo-naczyniowy

11,47% centralny układ nerwowy varia 11,46%

5,67% nieokreślona

OSOZ Polska 1/2018

63

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2017 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ

ƐƏ

ƐƒķƔѶ ƐƒķƕƐ Ɛƒķѵѵ ƐƒķƖƒ ƐƓķƏƓ ƐƓķƏƔ ƐƓķƒƑ ƐƒķƒƔ ƐƒķƑѶ ƐƒķƑƒ ƐƒķƓѵ ƐƒķƑƕ ƐƒķƒƐ ƐƒķƑƐ ƐƒķƒƐ ƐƒķƓƕ ƐƒķƔƕ ƐƒķƓѶ ƐƑķѶƒ ƐƒķƏƐ ƐƑķƖ ƐƑķƕƒ ƐƒķƑѶ ƐƒķƓƐ

Ɣ ƓķƐѶ

ƓķƐƕ

ƓķƒƑ

ƓķѵѶ

ƓķѵƓ

ƓķƖƑ

ƓķѵƑ

ƓķƓƖ

ƓķѵѶ

ƓķƓ

ƓķƓƓ

ƓķƑƕ

ƒķƖƓ

ƓķƒƓ

ƓķƔƕ

ƓķѵƖ

ƓķѶƒ

ƔķƐƐ

ƓķƖƖ

ƓķѶƔ

Ɠķƕƒ

ƓķƖ

ƓķѶƖ

Ɠķƕ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ə

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 ƒƏ

zapłata pacjenta

ƑƔ ѶķƓƔ

ѶķƐѵ

ѶķƓƒ

ѶķѶƕ

ѶķƓƒ

ѶķѵƔ

ѶķѵƐ

ѶķƔƕ

ѶķƑ

ѶķƔѵ

ѶķƑ

ѶķƐ

ѶķƑƖ

ѶķƑƒ

ѶķƐƑ

ѶķƐƑ

ƕķƕƒ

ƕķƕƐ

ƕķѵƔ

ƕķƕƕ

ƕķѵƖ

ƕķƔƖ

refundacja

ѶķƓ

ƕķѵ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƐѶķƒѵ ƐѶķƑƖ ƐѶķƕƓ ƐƖķƐƐ ƐѶķƓƓ ƐѶķƖ ƐѶķƓѵ ƐѶķƓƔ ƐƖķƐѶ ƐƖķƒƓ ƐѶķѵƖ ƐѶķƖƑ ƐѶķƔƒ ƐƖķƏƕ ƐƖķƏƖ ƐƖķƔѶ ƐƖķѵƑ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƒ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķѵƑ ƐƖķƒƓ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

Ɛ

ƐƑ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƑƏƐѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2017 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

64

OSOZ Polska 1/2018

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w grudniu Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

pełnopłatne – 25,10 zł (+1,76 zł), produktów OTC – 13,90 zł (+1,24 zł).

W grudniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 570 pacjentów (2 990 osób zakupiło produkty OTC, 690 – leki refundowane, a 730 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 140 osób więcej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w trzecim tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 15 a 21 grudnia. Wówczas w pojedynczej aptece zanotowano 892 osoby. Kolejnym w rankingu tygodniem był 8–14 grudnia (848 osób), 1–7 grudnia (803 osoby) i 22–28 grudnia (675 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 11.00–12.00.

W 2017 roku statystyczną aptekę odwiedziło 43 080 pacjentów. 35 710 osób kupowało produkty OTC, 8 520 osób – leki refundowane, a 9 320 osób – leki wydawane na recepty pełnopłatne. W porównaniu z poprzednimi latami wzrosła liczba pacjentów kupujących w aptekach produkty wydawane bez recepty (+580 osób w stosunku do 2016 roku), zmalała natomiast liczba pacjentów kupujących leki wydawane na recepty. W przypadku leków wydawanych na recepty refundowane notujemy spadek o 70 osób, a w przypadku leków wydawanych na recepty pełnopłatne – spadek o 210 osób.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 52,66 zł. To o 55 groszy mniej niż w minionym miesiącu oraz o 1,76 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2016. Z kwoty tej 39,64 zł zapłacił pacjent, a 13,02 zł dopłacił refundator.

Wartość refundacji w porównaniu z grudniem 2016 roku wzrosła o 5,3% (+65 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 2,9% (+1,10 zł).

Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 95,55 zł (z czego 28,94 zł to zapłata pacjenta, a 66,61 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 52,24 zł, a dla produktów OTC – 27,72 zł. 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2017

grudzień 2016

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2017

grudzień 2016

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ ]u 7mb-

ѶŋƐƓ ]u 7mb-

ƐƔŋƑƐ ]u 7mb-

ƑƑŋƑѶ ]u 7mb-

ƑƖŊƒƐ ]u 7mb-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

grudzień 2017

grudzień 2016

grudzień 2017

grudzień 2016

105 469

110 103

56,10%

55,89%

Lek - OTC

46 647

49 749

24,81%

25,25%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

17 616

18 635

9,37%

9,46%

Pozostałe

18 268

18 513

9,72%

9,40%

Lek - RX

OSOZ Polska 1/2018

65

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za grudzień 2017 grudzień 2017

zmiana w stosunku do (%) listopada 2017

stycznia 2017

zmiana w stosunku do (liczbowo)

grudnia 2016

listopada 2017

stycznia 2017

grudnia 2016

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

188,0

3,0%

-7,2%

-4,6%

5,5

-14,5

-9,0

cały rynek apteczny

2 839 364

3,1%

-6,0%

-3,4%

85 621,5

-182 543,5

-98 497,0

0,0

0,0

0,0

statystyczna apteka

65,9

2,2%

0,1%

-2,9%

1,4

0,1

-2,0

cały rynek apteczny

995 732

2,3%

1,4%

-1,6%

22 409,0

13 323,9

-16 681,0

statystyczna apteka

38,1

-6,5%

-9,6%

-7,5%

-2,6

-4,1

-3,1

cały rynek apteczny

575 983

-6,4%

-8,5%

-6,3%

-39 255,8

-53 648,1

-39 014,1

statystyczna apteka

82,9

9,1%

-10,8%

-4,6%

6,9

-10,0

-4,0

cały rynek apteczny

1 251 691

9,2%

-9,7%

-3,4%

105 470,5

-134 580,8

-44 024,7

statystyczna apteka

46,5

-1,4%

0,4%

-2,9%

-0,6

0,2

-1,4

cały rynek apteczny

702 274

-1,3%

1,6%

-1,6%

-8 960,7

11 294,7

-11 655,7

w całkowitym obrocie

24,73%

-4,2%

8,2%

1,8%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

69,71%

-3,3%

0,9%

-0,1%

0,0

0,0

0,0

ogółem

19,02 zł

0,4%

10,5%

8,2%

0,1

1,8

1,4

dla leków z list refundacyjnych

27,73 zł

1,9%

3,4%

2,3%

0,5

0,9

0,6

dla leków z recept pełnopłatnych

25,10 zł

0,3%

8,1%

7,5%

0,1

1,9

1,8

dla produktów bez recepty (OTC)

13,90 zł

2,5%

10,3%

9,8%

0,3

1,3

1,2

3 570

4,1%

-14,0%

-7,8%

140,0

-580,0

-300,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

690

-1,4%

-12,7%

-10,4%

-10,0

-100,0

-80,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

730

-3,9%

-17,0%

-13,1%

-30,0

-150,0

-110,0

2 990

5,7%

-15,1%

-7,4%

160,0

-530,0

-240,0

ogółem

24,68%

-0,6%

-5,1%

-2,3%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,45%

1,5%

-2,9%

-2,9%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

24,40%

0,1%

-2,6%

-2,1%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

28,56%

-1,8%

-3,8%

-2,4%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

52,66 zł

-1,0%

7,9%

3,5%

-0,5

3,9

1,8

Wartość zapłaty przez pacjenta

39,64 zł

0,4%

5,3%

2,9%

0,2

2,0

1,1

Wartość dopłaty refundatora

13,02 zł

-5,2%

16,7%

5,3%

-0,7

1,9

0,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

95,55 zł

3,7%

14,7%

8,4%

3,4

12,2

7,4

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

28,94 zł

12,5%

12,3%

8,6%

3,2

3,2

2,3

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

66,61 zł

0,3%

15,7%

8,3%

0,2

9,0

5,1

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

52,24 zł

-2,6%

9,0%

6,4%

-1,4

4,3

3,1

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

27,72 zł

3,3%

5,0%

3,0%

0,9

1,3

0,8

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Obrót 2017: 2 199,5 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƑƐƏ

Tysiące zł

ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

66

OSOZ Polska 1/2018

(

(

(

(

(

*

*

*

*

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do grudnia 2017 2017

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2016

2015

2017

2015

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2016

2015

2015

2 199,5

2,8%

6,5%

60,0

134,0

2 199,5

2,8%

6,5%

60,0

134,0

32 991 663,5

4,0%

10,4%

1 257 886,0

3 110 813,5

32 991 663,5

4,0%

10,4%

1 257 886,0

3 110 813,5

777,9

0,3%

0,2%

2,5

1,3

777,9

0,3%

0,2%

2,5

1,3

11 667 930,1

1,5%

3,9%

167 538,0

433 536,4

11 667 930,1

1,5%

3,9%

167 538,0

433 536,4

484,1

2,1%

6,1%

9,9

27,8

484,1

2,1%

6,1%

9,9

27,8

7 261 471,5

3,2%

10,0%

227 103,1

660 722,5

7 261 471,5

3,2%

10,0%

227 103,1

660 722,5

922,2

5,5%

13,0%

47,8

106,2

922,2

5,5%

13,0%

47,8

106,2

13 832 188,7

6,7%

17,2%

862 858,1

2 027 305,8

13 832 188,7

6,7%

17,2%

862 858,1

2 027 305,8

561,3

3,3%

3,3%

18,1

18,1

561,3

3,3%

3,3%

18,1

18,1

8 419 212,3

4,5%

7,2%

363 388,9

561 985,2

8 419 212,3

4,5%

7,2%

363 388,9

561 985,2

25,52%

0,5%

-3,0%

0,0

0,0

25,52%

0,5%

-3,0%

0,0

0,0

71,15%

3,2%

3,5%

0,0

0,0

71,15%

3,2%

3,5%

0,0

0,0

18,39 zł

4,4%

7,7%

0,8

1,3

18,39 zł

4,4%

7,7%

0,8

1,3

27,42 zł

0,9%

-0,2%

0,2

-0,1

27,42 zł

0,9%

-0,2%

0,2

-0,1

24,61 zł

6,2%

10,1%

1,4

2,3

24,61 zł

6,2%

10,1%

1,4

2,3

13,02 zł

5,9%

12,5%

0,7

1,5

13,02 zł

5,9%

12,5%

0,7

1,5

43 080

1,1%

3,4%

480,0

1 410,0

43 080,0

1,1%

3,4%

480,0

1 410,0

8 520

-0,8%

-3,0%

-70,0

-260,0

8 520,0

-0,8%

-3,0%

-70,0

-260,0

9 320

-2,2%

-2,9%

-210,0

-280,0

9 320,0

-2,2%

-2,9%

-210,0

-280,0

35 710

1,7%

5,2%

580,0

1 750,0

35 710,0

1,7%

5,2%

580,0

1 750,0

25,22%

-0,9%

-2,1%

0,0

0,0

25,22%

-0,9%

-2,1%

0,0

0,0

18,53%

-1,2%

3,5%

0,0

0,0

18,53%

-1,2%

3,5%

0,0

0,0

24,82%

-1,9%

-9,1%

0,0

0,0

24,82%

-1,9%

-9,1%

0,0

0,0

29,45%

-1,3%

-5,1%

0,0

0,0

29,45%

-1,3%

-5,1%

0,0

0,0

51,06 zł

1,7%

3,0%

0,8

1,5

51,06 zł

1,7%

3,0%

0,8

1,5

38,03 zł

1,5%

4,1%

0,6

1,5

38,03 zł

1,5%

4,1%

0,6

1,5

13,03 zł

2,2%

0,0%

0,3

0,0

13,03 zł

2,2%

0,0%

0,3

0,0

91,30 zł

1,1%

3,2%

1,0

2,9

91,30 zł

1,1%

3,2%

1,0

2,9

26,34 zł

-6,0%

-4,8%

-1,7

-1,3

26,34 zł

-6,0%

-4,8%

-1,7

-1,3

64,96 zł

4,4%

6,9%

2,7

4,2

64,96 zł

4,4%

6,9%

2,7

4,2

51,94 zł

4,4%

9,3%

2,2

4,4

51,94 zł

4,4%

9,3%

2,2

4,4

25,82 zł

3,8%

7,5%

0,9

1,8

25,82 zł

3,8%

7,5%

0,9

1,8

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2017: 33,0 mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2016)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2016)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2016)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,4 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2016)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 1/2018

67

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

563,74

0,07

31429,57

0,17

7313,19

0,05

24116,37

0,52

0,23

0,77

880,35

35,70

55,75

2. U-30

392,54

0,05

14593,99

0,08

6193,97

0,04

8400,02

0,18

0,42

0,58

619,64

23,55

37,18

3. U-50

256,49

0,03

6311,03

0,03

3657,80

0,03

2653,22

0,06

0,58

0,42

315,39

20,01

24,61

4. U-BEZPŁATNY

18,09

0,00

1191,02

0,01

97,48

0,00

1093,54

0,02

0,08

0,92

53,41

22,30

65,84

5. INWALIDA WOJENNY

13,05

0,00

696,05

0,00

0,00

0,00

696,05

0,01

0,00

1,00

22,15

31,43

53,34

0,19

0,00

5,68

0,00

1,07

0,00

4,62

0,00

0,19

0,81

0,29

19,46

29,29

10,48

0,00

298,15

0,00

51,00

0,00

247,15

0,01

0,17

0,83

15,82

18,85

28,44

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

1,00

0,00

14,75

22,82

306,70

0,04

10659,68

0,06

2587,35

0,02

8072,33

0,17

0,24

0,76

464,22

22,96

34,76

3,00

0,00

744,19

0,00

65,04

0,00

679,16

0,01

0,09

0,91

5,87

126,70

248,44

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

8,08

0,00

1056,58

0,01

521,17

0,00

535,41

0,01

0,49

0,51

27,32

38,68

130,78

12. PEŁNOPŁATNE

1180,31

0,14

38137,00

0,20

38136,57

0,27

0,43

0,00

1,00

0,00

1519,33

25,10

32,31

13. ODRĘCZNA

5421,24

0,66

82877,00

0,44

82876,70

0,59

0,30

0,00

1,00

0,00

5960,25

13,90

15,29

14. RAZEM

8173,92

1,00

188000,00

1,00

141501,34

1,00

46498,66

1,00

0,75

0,25

9884,03

19,02

23,00

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

630,70

0,08

33629,70

0,18

8118,41

0,06

25511,29

0,55

0,24

0,76

991,92

33,90

53,32

2. U-30

419,87

0,05

15236,01

0,08

6441,26

0,05

8794,75

0,19

0,42

0,58

658,60

23,13

36,29

3. U-50

269,95

0,03

6415,74

0,04

3717,93

0,03

2697,80

0,06

0,58

0,42

335,52

19,12

23,77

4. U-BEZPŁATNY

19,77

0,00

1239,54

0,01

94,42

0,00

1145,12

0,02

0,08

0,92

57,62

21,51

62,68

5. INWALIDA WOJENNY

15,52

0,00

797,55

0,00

0,00

0,00

797,55

0,02

0,00

1,00

26,01

30,67

51,39

0,22

0,00

6,27

0,00

1,19

0,00

5,08

0,00

0,19

0,81

0,34

18,35

28,75

10,77

0,00

300,37

0,00

51,89

0,00

248,48

0,01

0,17

0,83

16,13

18,62

27,90

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

1,00

0,00

15,32

21,48

174,49

0,02

6482,23

0,04

215,63

0,00

6266,61

0,13

0,03

0,97

271,68

23,86

37,15

2,99

0,00

714,64

0,00

63,10

0,00

651,54

0,01

0,09

0,91

5,88

121,59

239,05

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

8,90

0,00

1269,46

0,01

620,44

0,00

649,02

0,01

0,49

0,51

60,08

21,13

142,61

12. PEŁNOPŁATNE

1274,66

0,16

40343,50

0,22

40343,31

0,30

0,19

0,00

1,00

0,00

1639,06

24,61

31,65

13. ODRĘCZNA

5212,16

0,65

76847,75

0,42

76847,51

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5901,75

13,02

14,74

14. RAZEM

8040,01

1,00

183282,84

1,00

136515,10

1,00

46767,74

1,00

0,74

0,26

9964,58

18,39

22,80

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1564

0,19

65929

0,35

19967

0,14

45963

0,99

0,30

0,70

2377

27,73

42,15

2. Recepty pełnopłatne

1180

0,14

38137

0,20

38137

0,27

0

0,00

1,00

0,00

1519

25,10

32,31

3. Sprzedaż odręczna

5421

0,66

82877

0,44

82877

0,59

0

0,00

1,00

0,00

5960

13,90

15,29

8

0,00

1057

0,01

521

0,00

535

0,01

0,49

0,51

27

38,68

130,78

8174

1,00

188000

1,00

141501

1,00

46499

1,00

0,75

0,25

9884

19,02

23,00

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1544,29

0,19

64822,13

0,35

18703,84

0,14

46118,28

0,99

0,29

0,71

2363,69

27,42

41,98

2. Recepty pełnopłatne

1274,66

0,16

40343,50

0,22

40343,31

0,30

0,19

0,00

1,00

0,00

1639,06

24,61

31,65

3. Sprzedaż odręczna

5212,16

0,65

76847,75

0,42

76847,51

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5901,75

13,02

14,74

8,90

0,00

1269,46

0,01

620,44

0,00

649,02

0,01

0,49

0,51

60,08

21,13

142,61

8040,01

1,00

183282,84

1,00

136515,10

1,00

46767,74

1,00

0,74

0,26

9964,58

18,39

22,80

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18531,51

0,19

777865,55

0,35

224446,13

0,14

553419,42

0,99

0,29

0,71

28364,29

27,42

41,98

2. Recepty pełnopłatne

15295,88

0,16

484122,00

0,22

484119,67

0,30

2,33

0,00

1,00

0,00

19668,67

24,61

31,65

3. Sprzedaż odręczna

62545,95

0,65

922173,00

0,42

922170,08

0,56

2,92

0,00

1,00

0,00

70821,03

13,02

14,74

106,82

0,00

15233,57

0,01

7445,31

0,00

7788,26

0,01

0,49

0,51

720,99

21,13

142,61

96480,16

1,00

2199394,12

1,00

1638181,19

1,00

561212,94

1,00

0,74

0,26

119574,98

18,39

22,80

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

277958520

0,19

11667930110

0,35

3366465759

0,14 8301464350

0,99

0,29

0,71

425454361

27,42

41,98

2. Recepty pełnopłatne

229404069

0,16

7261471462

0,22

7261436446

0,30

35016

0,00

1,00

0,00

294996322

24,62

31,65

3. Sprzedaż odręczna

938117324

0,65

13832188739

0,42 13832144898

0,56

43841

0,00

1,00

0,00

1062151121

13,02

14,74

1602274

0,00

228488938

0,01

0,00

116815274

0,01

0,49

0,51

10795516

21,17

142,60

1447082187

1,00

32990079248

1,00 8418358481

1,00

0,74

0,26

1793397321

18,40

22,80

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

68

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 1/2018

111673664

1,00 24571720768

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU L E KÓ W

Antybiotyki Według statystyk OECD, najwięcej antybiotyków w Europie (na mieszkańca) konsumują w lecznictwie otwartym Grecy, Cypryjczycy oraz Francuzi; najmniej – Holendrzy, Estończycy oraz Szwedzi. Z kolei w systemie lecznictwa szpitalnego liderami w zastosowaniu antybiotyków są Maltańczycy, Litwini, Finowie i mieszkańcy Wielkiej Brytanii. Polska uplasowała się w tym zestawieniu na jednym z ostatnich miejsc.

Raport European Centre For Disease Prevention And Control pokazuje, że konsumpcja nie zmieniła się znacznie na przestrzeni ostatnich lat, choć niektóre kraje notują wyraźną redukcję mierzoną spadkiem dziennej dawki leku na mieszkańca. Zdecydowaną większość antybiotyków konsumuje się w lecznictwie pozaszpitalnym. Według WHO, rosnąca antybiotykooporność to jedno z największych współczesnych zagrożeń w ochronie zdrowia. Brakuje nowych antybiotyków, a prace naukowe postępują zbyt wolno.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY ANTYBIOTYKÓW. ROK 2016 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

243 218 168 zł

10 861 279 zł

272

22,39 zł

44%

39%

470%

100%

KONSUMPCJA ANTYBIOTYKÓW W EUROPIE LECZNICTWO OTWARTE

LECZNICTWO OTWARTE

szpitale

Dzienna dawka na 1000 osób na dzień (rok 2017)

9,62–14,95 14,96–20,28 20,29–25,60 25,61–30,93 30,94–36,26

brak danych nie ujęte

Dzienna dawka na 1000 osób na dzień (rok 2017)

Dzienna dawka na 1000 osób na dzień (rok 2017)

Penicylyny (J01C) Cefalosporyny i inne beta-laktamowe (J01D) Tetracykliny (J01A) Makrolidy, linkozamidy i streptograminy (J01F) Chinolony (J01M) Sulfonamidy i trimetoprimy (J01E) Pozostałe (klasa J01)

300

18

250

15

200

12

150

9

100

6

50

3

0

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

PROGNOZA

OSOZ Polska 1/2018

69

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU L E KÓ W

Odkrycie antybiotyków w 1928 roku uważa się za jedno z największych osiągnięć medycyny. Dzięki nim żyjemy dłużej i nie umieramy na zakażenia bakteryjne, wobec których jeszcze kilkadziesiąt lat temu medycyna była bezradna. 90 lat po przełomowym odkryciu świat mierzy się z nowymi problemami jak rosnąca antybiotykooporność szczepów bakteryjnych wynikająca z nieprawidłowej lub niepotrzebnej konsumpcji tych leków oraz z ich szerokiego zastosowania w rolnictwie. Jak sprzedaż antybiotyków kształtowała się na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat? Czy rzeczywiście sięgamy po nie coraz częściej?

Opis rynku Wartość sprzedaży antybiotyków w całym okresie analiz (od 2002 roku) kształtuje się na stosunkowo wyrównanym poziomie. Pacjenci zapłacili najwięcej za antybiotyki w roku 2017. Była to kwota rzędu 243,22 mln zł. Najmniejsza roczna wartość sprzedaży antybiotyków to 166,25 mln zł (w 2003 roku). W przeważającej części rocznych okresów analiz dominują wzrosty (od 1,20% w 2004 roku do 10,80% w 2008 roku). Spadki

70

OSOZ Polska 1/2018

wystąpiły tylko w 2003 roku i w latach 2010–2012 (największy o 7,92% w 2012 roku).

Sprzedaż ilościowa omawianej grupy leków kształtuje się inaczej niż wartość sprzedaży. Tę zmienną charakteryzują głównie spadki. Największy miał miejsce w 2012 roku (–11,88%), najmniejszy w 2007 roku (– 0,82%). Wzrost sprzedaży nastąpił natomiast w 2008 roku oraz w latach 2013–2016. Największy w 2016 roku wynoszący 6,76%. W minionym

roku sprzedaż antybiotyków wynosiła 10,86 mln opakowań (spadek o 3,25% w porównaniu do roku poprzedniego).

Najwięcej antybiotyków zostało sprzedanych w aptekach w 2002 roku (15,62 mln opakowań), a najmniej w 2012 roku (10,05 mln opakowań).

Za pojedyncze opakowanie antybiotyku zakupionego w 2017 roku trzeba było zapłacić średnio 22,39 zł, a to o ponad 100% więcej niż w 2002 roku, kiedy średnia cena wynosiła 11,18 zł. Nie-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

60

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2016 a nie będące w ofercie w 2002 roku

5

14,84 16,97 17,52 19,02 19,16 17,93 18,83 19,60 19,55 20,36 21,45 19,24 16,00 17,53

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

4

32,15 24,74 20,84 19,45 19,60 21,69 20,74 21,54 21,31 21,72 20,70 20,66 20,99

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

1

13,09 13,06 12,71 12,94 12,86 13,61 13,95 13,29 12,71 12,94 12,97 13,00

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

7

9,66 11,49 12,65 12,20 12,94 12,81 15,58 17,08 18,65 24,15 25,29

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

7

41,53 36,64 41,51 39,50 37,55 27,47 22,78 25,88 35,40 45,51

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

10

19,91 22,23 23,84 22,65 22,83 22,06 22,04 24,71 24,21

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

12

11,58 12,32 12,37 13,02 13,10 13,95 14,03 13,66

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

15

20,05 26,67 29,02 34,03 34,08 33,89 33,91

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

16

23,23 31,47 51,53 55,00 60,15 70,46

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

12

28,55 23,89 22,62 23,39 26,36

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

15

23,82 12,48 13,83 16,35

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

22

14,37 14,10 13,75

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

25

8,67 10,96

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

37

16,71

Liczba badanych produktów

8,79

9,75 10,45 11,25 12,38 13,25 14,13 15,00 16,00 16,84 17,90 19,53 20,07 19,87 20,35

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

60

8,79

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w 2016 roku

0

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2016

0

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2016

1

3,30

4,41

6,28

6,82

7,31

7,60

8,09

7,92

7,96

9,18

9,53 10,06

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2016

4

24,28 26,25 29,63 29,75 29,60 29,93 32,06 35,84 41,47 48,11 49,53

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2016

3

11,94 11,95 12,87 12,27 13,61 13,98 15,30 14,32 16,92 15,48

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2016

5

10,43 10,15

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2016

4

12,74 15,28 16,72 14,24 14,99 14,07

8,01

8,58

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2016

9

6,78 14,30 17,21 16,15 14,23 14,06

6,84

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2016

0

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2016

9,03 11,38 12,10 12,27 15,68 17,05 16,94

4

32,78 49,97 52,94 16,18 14,16

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2016

6

11,85 11,44 12,19 12,61

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2016

8

73,90 82,70 101,18

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2016

4

23,12 23,56

12

22,89

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2016

9,75 10,45 11,25 12,38 13,25 14,13 15,00 16,00 16,84 17,90 19,53 20,07 19,87 20,35

OSOZ Polska 1/2018

71

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU L E KÓ W

mal w całym okres analiz średnia cena wzrastała z roku na rok. Wzrost procentowy zawierał się w przedziale od 1,62% (w 2016 roku) do 9,53% (w 2009 roku, rok pandemii grypy A/H1N1). Spadki (bardzo niewielkie) miały miejsce tylko dwa razy – w 2011 i 2015 roku (kolejno o 1,90% i 0,48%). Dane pokazują, że za wzrostem średniej ceny stoi zarówno

wprowadzenie nowych, droższych antybiotyków, wycofywanie z rynku starych produktów o niższych cenach, jak i wzrost ceny antybiotyków dostępnych na rynku od początku okresu analiz. Średniomiesięczna wartość sprzedaży wyliczona na podstawie ostatnich 16 lat nie wskazuje na sezonowość całej grupy antybiotyków. Wahania sezo-

nowe są praktycznie niewidoczne. Jeśli antybiotyki podzielibyśmy na grupy zgodnie z kryterium choroby, wtedy takie wahania łatwo można by zauważyć. Jednak jeśli rozpatrujemy tę grupę jako całość, trudno dopatrzyć się sezonowości. Marzec, lipiec, październik oraz grudzień to miesiące, w których średniomiesięczna wartość sprzedaży jest

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży antybiotyków w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

174 627 844

15 616 784

11,18

919 094

82 194

190

2003

166 253 092

14 006 030

11,87

918 525

77 381

181

-4,80%

-10,31%

2004

168 254 578

13 291 130

12,66

961 455

75 949

175

1,20%

-5,10%

2005

174 317 975

13 087 637

13,32

984 847

73 941

177

3,60%

-1,53%

2006

178 568 971

12 916 787

13,82

1 038 192

75 098

172

2,44%

-1,31%

2007

189 664 214

12 811 035

14,80

1 115 672

75 359

170

6,21%

-0,82%

2008

210 139 370

13 252 779

15,86

1 142 062

72 026

184

10,80%

3,45%

2009

226 857 849

13 061 809

17,37

1 318 941

75 941

172

7,96%

-1,44%

2010

224 294 113

12 063 912

18,59

1 212 401

65 210

185

-1,13%

-7,64%

2011

208 062 739

11 407 933

18,24

1 024 940

56 197

203

-7,24%

-5,44%

2012

191 577 127

10 053 216

19,06

899 423

47 198

213

-7,92%

-11,88%

2013

206 625 058

10 203 035

20,25

886 803

43 790

233

7,85%

1,49%

2014

215 216 561

10 308 919

20,88

812 138

38 902

265

4,16%

1,04%

2015

218 479 503

10 515 211

20,78

806 197

38 802

271

1,52%

2,00%

2016

237 017 019

11 225 723

21,11

831 639

39 389

285

8,48%

6,76%

2017

243 218 168

10 861 279

22,39

894 184

39 931

272

2,62%

-3,25%

2018

250 206 511

11 253 818

22,23

—

—

—

2,87%

3,61%

2019

266 954 604

11 566 159

23,08

—

—

—

6,69%

2,78%

Rys. 1. Wartość sprzedaży antybiotyków w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƑƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Miesięczna wartość sprzedaży antybiotyków kształtuje się obecnie na poziomie około 20 mln zł. W grudniu 2017 roku pacjenci zapłacili za antybiotyki zakupione w aptekach 19,38 mln zł. «

Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

72

OSOZ Polska 1/2018

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań antybiotyków sprzedanych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 Ɛ ѵƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƓƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƑƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѶƏƏ ƏƏƏ

» Sprzedaż antybiotyków w latach 2002–2012 systematycznie, aczkolwiek powoli spadała. Od 2013 roku wzrasta.

W 2017 roku sprzedaż wynosiła 10,86 mln opakowań.«

ѵƏƏ ƏƏƏ

ƓƏƏ ƏƏƏ

ƑƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie antybiotyków w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƑƔ

ƑƏ

ƐƔ

» W początkowym okresie analiz średnia cena za pojedyncze opakowanie antybiotyku wynosiła 11,18 zł. W minionym roku było to już 22,39 zł. Wzrost w całym okresie wynosi ponad 100%.«

ƐƏ

Ɣ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 4. Liczba różnych opakowań antybiotyków w aptekach w latach 2002–2017 ƑƔƏ

ƑƏƏ

ƐƔƏ

» W 2017 roku na półkach aptecznych dostępnych było około 270 różnych antybiotyków. To wzrost o ponad 43% w całym okresie analiz.«

ƐƏƏ

ƔƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

OSOZ Polska 1/2018

73

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ć?ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć&#x201D;Ć&#x2022;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć&#x2019;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć&#x2018;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2013;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃľĆ&#x2022;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć&#x2018;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

najwiÄ&#x2122;ksza i przekracza 17,29 mln zĹ&#x201A;.

Z drugiej strony w lutym, sierpniu i listopadzie Ĺ&#x203A;redniomiesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy jest najmniejsza i nie przewyĹźsza 16,30 mln zĹ&#x201A;.

Asortyment antybiotykĂłw dostÄ&#x2122;pnych w aptekach liczy obecnie okoĹ&#x201A;o 270 róşnych produktĂłw. W 2002 roku byĹ&#x201A;o to 190 opakowaĹ&#x201E;, tak wiÄ&#x2122;c wzrost wynosi ponad 43%. Rotacja nie jest szczegĂłlnie wysoka â&#x20AC;&#x201C; nowe antybiotyki sÄ&#x2026; bardzo rzadko wprowadzane na rynek, co wynika z ograniczeĹ&#x201E; na poziomie badaĹ&#x201E; naukowych. NajwiÄ&#x2122;cej nowych lekĂłw z omawianej kategorii pojawiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w aptekach w 2014 roku (32 róşne antybiotyki), najwiÄ&#x2122;cej zniknÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o w minionym roku (13).

Ostatnie lata to gĹ&#x201A;Ăłwnie okres wzrostu sprzedaĹźy i cen antybiotykĂłw, a co za tym idzie â&#x20AC;&#x201C; takĹźe wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy.

W najbliĹźszych latach moĹźemy spodziewaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; podobnej tendencji.

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci Wszystko wskazuje na to, Ĺźe w najbliĹźszych latach iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy bÄ&#x2122;dzie piÄ&#x2026;Ä&#x2021; siÄ&#x2122; w gĂłrÄ&#x2122;. Prognozy obliczone przez ekspertĂłw OSOZ pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe w 2018 roku farmaceuci sprzedadzÄ&#x2026; w aptekach 11,25 mln opakowaĹ&#x201E; antybiotykĂłw, a w 2019 roku â&#x20AC;&#x201C; 11,57 mln opakowaĹ&#x201E;.

Wzrost liczony rok do roku wyniesie kolejno 3,61% oraz 2,78%.

74

OSOZ Polska 1/2018

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie w 2018 roku zanotuje niewielki spadek (o 0,71%), a w 2019 roku wzrost o 3,81%. Tym samym w pierwszym okresie prognoz cena wyniesie 22,23 zĹ&#x201A;, a w drugim okresie â&#x20AC;&#x201C; 23,08 zĹ&#x201A;.

Zmiany iloĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy i Ĺ&#x203A;redniej cenie uksztaĹ&#x201A;tujÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy antybiotykĂłw w 2018 roku na poziomie 250,21 mln zĹ&#x201A;. W kolejnym roku wyniesie ona 266,95 mln zĹ&#x201A;. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy bÄ&#x2122;dzie wiÄ&#x2122;c wzrastaÄ&#x2021;, kolejno o 2,87% i 6,69%.

Podsumowanie Rynek antybiotykĂłw przewyĹźsza obecnie wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 240 mln zĹ&#x201A;. To oznacza, Ĺźe statystyczny Polak w minionym roku kupiĹ&#x201A; antybiotyki za kwotÄ&#x2122; ponad 6 zĹ&#x201A;, a przecieĹź nie kaĹźdy choruje i nie kaĹźdy przy okazji choroby zaĹźywa antybiotyki. Co prawda iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy stopniowo spada, ale wzrasta Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na wzrost wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy. Prognozy pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe tendencja wzrostowa bÄ&#x2122;dzie kontynuowana. W 2018 roku wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rynku antybiotykĂłw wyniesie ponad 250 mln, a w 2019 roku bÄ&#x2122;dzie to ponad 260 mln.

AnalizujÄ&#x2026;c przedstawione dane naleĹźy pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe mĂłwimy o antybiotykach w obrocie aptecznym. Przedstawione liczby nie obrazujÄ&#x2026; konsump-

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-৳7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

cji caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowej obejmujÄ&#x2026;cej takĹźe leki podawane m.in. w placĂłwkach szpitalnych. IloĹ&#x203A;ciowa sprzedaĹź spadĹ&#x201A;a w latach 2002â&#x20AC;&#x201C;2011 z ponad 15 do 11 mln opakowaĹ&#x201E; i ustabilizowaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w kolejnych latach w przedziale pomiÄ&#x2122;dzy 10â&#x20AC;&#x201C; 11 mln opakowaĹ&#x201E;. PowodĂłw moĹźe byÄ&#x2021; kilka: zmiany w wielkoĹ&#x203A;ci opakowaĹ&#x201E; i siĹ&#x201A;y dawek (silniejsze antybiotyki wymagajÄ&#x2026; zaĹźycia mniejszej iloĹ&#x203A;ci piguĹ&#x201A;ek w jednej terapii), wiÄ&#x2122;ksza Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; lekarzy odnoĹ&#x203A;nie racjonalnej antybiotykoterapii, rosnÄ&#x2026;ca wiedza w spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwie na temat antybiotykĂłw i ich zastosowania. WedĹ&#x201A;ug Ĺ&#x161;wiatowej Organizacji Zdrowia, w wyniku gruĹşlicy wywoĹ&#x201A;anej paĹ&#x201A;eczkami bakterii opornymi na dostÄ&#x2122;pne antybiotyki, co roku umiera 250â&#x20AC;&#x2030;000 osĂłb. ď Ź

Metodologia prognoz

Do obliczenia prognozy wartoĹ&#x203A;ci, iloĹ&#x203A;ci i Ĺ&#x203A;redniej ceny sprzedaĹźy wykorzystano metodÄ&#x2122; najmniejszych kwadratĂłw z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. Dodatkowo w trakcie obliczania prognozy zostaĹ&#x201A;y wyeliminowane wszystkie strajnie nietypowe sprzedaĹźe â&#x20AC;&#x201C; czyli takie, ktĂłre nie zostaĹ&#x201A;y zaobserwowane w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci historycznie zbadanych okresĂłw.