OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

1

2019 POLSK A

1 / 2019

ISSN 1897-5828, cena 15 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

NAUKOWE

PERFEKCYJNA

WIELKI PLAN

Wynalazki, które zrewolucjonizują przyszłość medycyny: diagnoza raka przez smartfon, bioniczne oko itd.

Co zrobić, aby system zdrowia funkcjonował wzorcowo? Jak robotyka, sztuczna inteligencja i digitalizacja mogą pomóc?

WYWIAD | Wiceminister Zdrowia Janusz Cieszyński o elektronicznej recepcie i planowanych e-projektach.

NADZIEJE 2019

OCHRONA ZDROWIA

DLA E-RECEPTY

W W W.OSOZ .PL

9

OSOZ

ZdrOwia

2018 POLSK A

"" ƐѶƖƕŊƔѶƑѶķ 1;m- ƐƏ j Ő - b;u- Ѷѷ ( $ő

OchrOny

o p e n

h e a l t h

c a r e

s y s t e m

w w w.OSOz .pL

1

2019 wORLd

1 / 2019

OSOZ

SyStem

9 / 2018

"" ƐѶƖƕŊƔѶƑѶķ 1;m- ƐƏ j Ő - b;u- Ѷѷ ( $ő

Otwart y

PROTOTYPY TRANSFORMACJI

SYNDROM ZŁA KONIECZNEGO

Technologie ułatwiają pracę w wielu branżach gospodarki. Dlaczego w sektorze zdrowia napotykają na opór?

OTWART Y

DEBATA | W jaki sposób i z korzyścią dla pacjenta przeprowadzić cyfrową transformację ochrony zdrowia w Polsce?

SYSTEM

OCHRONY

7 CZYNNIKÓW KOORDYNACJI

Zarządzanie placówką medyczną stawiające w centrum długotrwałe efekty zdrowotne i jakość.

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

AI ELIMINATES MISDIAGNOSIS

1 in every 7 diagnoses is incorrect.

1.5 million people around the world die each year due to misdiagnoses.

HEALTHCARE

THE RISE OF

How to build a system for predicting the development of health, so that early prevention replaces treatment?

Medical professionals and policy-makers should always be one step ahead of technology.

& MATHEMATICS

DIGITAL HEALTH

Jak digitalizacja zmienia ochronę zdrowia?

Prezentujemy trendy.

Rozmawiamy z ekspertami.

Podpowiadamy, jak informatyzować.

Przedstawiamy najnowsze rozwiązania IT. W miesięczniku OSOZ Polska publikujemy praktyczne informacje, które pomogą Ci rozwijać kompetencje cyfrowe podmiotu medycznego.

O cyfrowej transformacji ochrony zdrowia na świecie piszemy w nowym magazynie OSOZ World (w języku angielskim).

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna.

Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.

Czytaj wszystkie wydania czasopisma OSOZ oraz raporty specjalne w aplikacji mobilnej OSOZ News.

Pobierz aplikację OSOZ News

Aplikacja dostępna na urządzenia z systemem iOS i Android.

Nota bene

Pomysły na wygnaniu Francja stawia na sztuczną inteligencją i Big Data. W ciągu najbliższych 5 lat, na rozwiązania w tym obszarze prezydent Macron zadeklarował 1,5 mld euro. W Polsce takiej proinnowacyjnej polityki brakuje, a rodzime startupy uciekają za granicę.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Obecnie przewagę konkurencyjną nie budują już surowce naturalne czy tania siła robocza, ale technologie i digitalizacja. To poziom innowacyjności, patenty na rozwiązania cyfrowe i aktywność firm IT wyznaczają siłę gospodarek USA, Chin i Europy. Także sprawność ochrony zdrowia, dostęp do świadczeń i jakość usług coraz mocniej zależą od adaptacji elektronicznych kont zdrowia czy wykorzystania przez pacjentów zdrowotnych aplikacji mobilnych. Potencjał analityczny w polskim systemie ochronie zdrowia pozostaje nadal niewykorzystany przez co nieefektywnie wydajemy pieniądze i nie potrafimy wdrażać skutecznej profilaktyki, odchodząc od faworyzowanej opieki szpitalnej. „Każdego dnia ludzkość wytwarza 2,5 tryliona bajtów danych, z czego niemal jedna trzecia to dane związane ze zdrowiem. Wraz z rozwojem technologii cyfrowych, w tym Internetu Rzeczy, urządzeń mobilnych, wirtualnej chmury, ilość tych danych będzie nadal rosnąć w bardzo szybkim tempie. Wciąż analizujemy jedynie niecały jeden procent dostępnych danych” – podczas zorganizowanej w styczniu br. w Warszawie przez Bank Światowy konferencji „Big Data & Sztuczna Inteligencja w Opiece Zdrowotnej” zwrócono uwagę, że do rozwoju innowacji niezbędne jest zarówno zaangażowanie instytucji publicznych jak i wspieranie aktywności firm prywatnych.

Przykładów na to, jak rozwiązania cyfrowe mogą wpływać pozytywnie na funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia, podczas konferencji Banku Światowego przytaczano wiele. Wykorzystanie AI (sztucznej inteligencji, ang. Artificial Intelligence) na szeroką skalę w USA pozwoliłoby obniżyć koszty opieki zdrowotnej o 12–17%. Aplikacja pomagająca w zarządzaniu chorobą, wykorzystując AI, całkowicie wyeliminowała hospitalizacje związane z astmą wśród swoich użytkowników. W jednym ze szpitali w Dolinie Krzemowej, już po sześciu miesiącach od wprowadzenia technologii opartej na sztucznej inteligencji, odsetek pacjentów, którzy doznali niebezpiecznych upadków, spadł o 39 procent. Jeden z polskich startupów opracował aplikację opartą na AI sugerującą problemy zdrowotne na podstawie objawów. Posłuży do wstępnej oceny zdrowia i zebrania ważnych informacji jeszcze przed wizytą lekarską. To jednak pojedyncze inicjatywy.

Nie brakuje polskich startupów medycznych mających świetne pomysły, ale nadal większość innowatorów wywozi je – i szansę na rozwiązania pomagające pacjentom – za granicę. Brakuje programów wsparcia finansowego, zainteresowania ze strony organizacji ochrony zdrowia, zachęt administracyjnych, inkubatorów tworzonych przez instytucje państwowe i prywatne. I tak tracimy tych, którzy mają pomysł i technologię, ale potrzebują wsparcia na ich rozwój. A mogliby być ważnym impulsem zmian na lepsze w polskiej ochronie zdrowia.

1

OSOZ POLSKA 2019

aktualności

6

W KADRZE

ROZMOWY

25

Podróż do wnętrza mózgu

8

WAŻNE PYTANIE E-dowód. Czy to dobry identyfikator pacjenta?

10

STRATEGIE Janusz Cieszyński: Plan, który pozwoli terminowo wdrożyć e-receptę

27

ROZWÓJ BIZNESOWY Tomasz Staszelis: Cyfrowe ambicje farmacji

Rynek zdrowia w pigułce Pieniędzy brakuje coraz bardziej, ale dialog trwa

13

PRAKTYcznie

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w marcu 2019

30

Legislacja Nieuzasadnione wezwania służb ratowniczych bez sankcji

INNOWACJE

14

32

PORADNIK ŚWIADCZENIODAWCY Jak przygotować się do wystawiania e-recept?

Aplikacje medyczne Zdrowe odżywianie bez mięsa, rzuć palenie, pomoc trenera

15

nowe idee

NOWOŚCI / WYNALAZKI Innowacje, które zrewolucjonizują przyszłość medycyny

20

34

Infografika EDM bez frustracji

FAKTY Transgraniczna e-recepta już działa

36

Koncepcja OSOZ Jak dbać o zdrowie dzieci w XXI wieku?

RAPORT

22

THINK TANK Stwórzmy wzorową ochronę zdrowia!

Jak cyfryzacja może wzmocnić systemy ochrony zdrowia?

O najważniej szych zaleceniach politycznych rozmawiamy ze współautorami raportu „������������������������ Make Health Great Again – �� Recommendations by the Next Generation��”.

TECHNOLOGIE

42

DLA PODMIOTU MEDYCZNEGO Rejestratorka medyczna odzyskuje należny status

45

Podstawowy Program Świadczeniodawcy

MONITOR ZDROWOTNY

48

FELIETON Rynek apteczny w 2018 roku

53

RANKINGI PEX Firmy i produkty (grudzień 2018)

54

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (grudzień 2018)

58

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (grudzień 2018)

65

Monitor rynku LEKÓW I PRODUKTÓW MEDYCZNYCH Pasty do zębów

» W prowadzimy pakiet ułatwień dla wystawiających i realizujących e-recepty.« Janusz Cieszyński Wiceminister Zdrowia | str. 25

OSOZ Polska 1/2019

» Musimy stworzyć pacjento-centryczną architekturę systemu ochrony zdrowia.«

online

Tomasz Staszelis | Dyrektor ds. Digitalizacji Grupy Polpharma | str. 27

2,5 tryliona

Tyle danych generuje każdego dnia ludzkość. Prawie jedna trzecia z nich dotyczy zdrowia. W 1991 roku przechowywanie 1 gigabajta danych kosztowało 569 USD, dziś jest to mniej niż 1 cent (dane: World Bank).

30 000

To liczba użytkowników Internetowych Kont Pacjenta. Ministerstwo Zdrowia zakłada, że pod koniec 2019 roku będzie to 10 000 000 kont.

W tym celu planowana jest szeroka akcja informacyjna (dane: MZ).

Plany i ambicje CSIOZ Jakie projekty realizuje obecnie Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia? Jaki jest harmonogram prac nad e-skierowaniem?

Co dalej z elektroniczną dokumentacją medyczną? Wywiad z Bartłomiejem Wnukiem, Dyrektorem CSIOZ – w kolejnym numerze OSOZ (2/2019).

online / offline

CSIOZ podsumowuje pierwszy miesiąc e-recepty. W styczniu w systemie zarejestrowano 44 mln Dokumentów Realizacji Recepty, czyli 1,4 mln dziennie. Opublikowano również odpowiedzi na najczęściej zadawane pytanie farmaceutów (na stronie bit.ly/2Rvl00g) oraz lekarzy (bit.ly/2Bt0eJy). Proces przygotowania się placówek medycznych do wystawiania e-recept prezentujemy na str. 30.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na styczeń 2019 r., liczba członków Rady: 99 osób)

KONGRES OSOZ 2019 24. Międzynarodowy Kongres OSOZ wraz z Galą Liderów Ochrony Zdrowia 2019.

9 kwietnia 2019 | Katowice

Zarejestruj się! www.osoz.pl/kongresOSOZ

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med.

Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 1/2019

a ktu a l n o Å› ci w k a d rz e

OSOZ Polska 1/2019

Podróż do wnętrza mózgu Naukowcy opracowali zupełnie nowy, szybki sposób obrazowania mózgu z niespotykaną dotąd rozdzielczością. Z jego pomocą można zlokalizować pojedyncze neurony, poznać ich funkcje, śledzić połączenia między nimi, wizualizować tzw. organelle (oddzielone od cytozolu błoną komórkową struktury występujące w cytoplazmie komórki, wyspecjalizowane do pełnienia określonej funkcji) w neuronach.

Tak dokładny obraz można uzyskać dzięki szybkiej mikroskopii 3D (mikroskopia arkusza światła). W skład zespołu badawczego wchodzą naukowcy z Massachusetts Institute of Technology (MIT), University of California w Berkeley, Howard Hughes Medical Institute i Harvard Medical School / Boston Children’s Hospital. Na zdjęciu: zbiór neuronów w korze somatosensorycznej mózgu myszy (po prawej), neurony w mózgu muszki owocowej (po lewej).

Zdjęcia: MIT

OSOZ Polska 1/2019

a ktu a l n o ś ci WA Ż N E P Y TAN I E

E-dowód osobisty.

Czy to dobry identyfikator pacjenta?

W marcu pierwsi Polacy otrzymają nowe dowody osobiste z tzw. warstwą elektroniczną. Jedną z funkcji ma być potwierdzanie tożsamości pacjenta podczas realizacji usług medycznych. Słuszne w swoich założeniach rozwiązanie ma kilka dużych wad.

Pierwszą i największą jest harmonogram dystrybucji nowych dokumentów tożsamości. Ustawodawca założył bowiem, że będzie on rozciągnięty aż na 10 lat. A to oznacza, że pełna elektronizacja procesu uwierzytelniania pacjenta w podmiocie medycznym będzie możliwa dopiero w 2029 roku. Do tego czasu wszystko pozostanie po staremu, chyba że wdrożone zostaną rozwiązania tymczasowe, przykładowo w postaci elektronicznych kart ubezpieczenia, podobnych do tych wdrożonych w Śląskiej Kasie Chorych w 2001 roku, kierowanej wówczas przez Andrzeja Sośnierza. Jak przyznaje wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński w rozmowie z Rynkiem Zdrowia, w resorcie zdrowia trwają prace nad koncepcją rozwiązania pośredniego.

OSOZ Polska 1/2019

„Pacjenci posiadający nowy dokument będą mieli możliwość rejestracji w placówce medycznej bez podawania danych osobowych. Takie rozwiązanie skróci czas rejestracji, a także wyeliminuje to dotychczas występujące błędy.

E-dowód stwarza również możliwość potwierdzenia przez pacjenta pobytu w placówce medycznej bez użycia kodu PIN” – informuje Ministerstwo Cyfryzacji.

Jednak chodzi o coś znacznie więcej – uszczelnienie procesu udzielania świadczeń i pewność, że zarejestrowana usługa medyczna została faktycznie zrealizowana pacjentowi. Zgodnie z obecnymi założeniami digitalizacji ochrony zdrowia, kartoteka pacjenta zawierająca m.in. informacje o zrealizowanych świadczeniach i wystawionych receptach dostępna

będzie online, na elektronicznym koncie.

E-dowód osobisty byłby jedynie kluczem do danych, a nie ich nośnikiem – informacje zapisane bezpośrednio w chipie na karcie sprowadzać się będą jedynie do danych identyfikacyjnych pacjenta i zdjęcia biometrycznego.

Wiele państw EU zdecydowało się rozdzielić kartę ubezpieczenia zdrowotnego od dowodu osobistego. Tam, gdzie funkcjonuje konkurencja płatników zdrowotnych, każdy ubezpieczyciel wydaje pacjentom własne karty, ale ich standaryzacja pozwala na odczytanie danych pacjenta w każdej placówce. Tak jest przykładowo w Niemczech.

Narodowe systemy zdrowia we Francji, Danii albo Włoszech wprowadziły ujednolicone karty. W wielu państwach na

a ktu a l n o ś ci

» E-dowód osobisty w roli karty zdrowia to rozwiązanie statyczne w swoich możliwościach.« dedykowane karty dla pacjentów zdecydowano się kilka lat temu, kiedy jeszcze e-dowody nawet nie były w fazie planów. W Polsce przespaliśmy w tym temacie wiele lat, a dyskusja o kartach pacjenta skończyła się na dylemacie: lepiej poczekać na e-dowody, czy wdrażać osobny dokument?

Zwolennicy dedykowanych kart zdrowia mają kilka mocnych argumentów.

Dowód osobisty posiadają tylko i wyłącznie osoby pełnoletnie, jest dokumentem bardzo statycznym i w praktyce nie będzie mowy o wzbogaceniu go o nowe elementy. Funkcjonalność karty zdrowia można w praktyce stopniowo rozszerzać, np. umieszczając bezpośrednio na chipie kluczowe dla ratowania życia dane w postaci grupy krwi, uczuleń na leki. Można by je odczytać bezpośrednio w karetce pogotowia nawet bez konieczności połączenia z elektroniczną kartoteką pacjenta. Inną kwestią jest integracja państwo-

wej karty zdrowia z Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego. Komisja Europejska przymierza się do transgranicznych recept elektronicznych i wymiany podstawowych danych pacjenta.

Włączenie nowych zastosowań na kartę zdrowia byłoby o wiele łatwiejsze.

E-dowód jako sposób weryfikacji tożsamości pacjenta nie jest sposobem idealnym. Identyfikacja pacjenta w ochronie zdrowia powinna być rozdzielona od identyfikacji w innych usługach publicznych. Z jednej strony połączenie wielu funkcjonalności na jednej karcie jest zrozumiałe i ekonomicznie uzasadnione, ale z drugiej strony to pójście w rozwiązanie mało elastyczne. A to może spowodować, że po 2029 roku, kiedy w pełni wejdą do codziennego użytku dowody tożsamości z warstwą elektroniczną, powróci temat dedykowanych kart ubezpieczenia zdrowotnego. O ile do tego czasu nie zmieni się diametralnie organizacja systemu ochrony zdrowia w Polsce albo tymczasowo wdrożone karty zdrowia – nad czym zastanawia się MZ – nie przyjmą się na trwałe.  Projekt wprowadzenia e-dowodu kosztować bę dzie ponad 27 000 000 zł. Do tego należy doliczyć koszt wyposażenia podmiotów medycznych w specjalne czytniki. Całościowy koszt wprowadzenia systemu śląskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego (karty, czytniki, oprogramowanie) wyniósł prawie 22 000 000 zł (projekt zrealizowany w 2001 roku). Miały się one szybko zwrócić dzięki wykrywaniu nadużyć w obrocie lekami.

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 2500 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Janusz Cieszyński, Jarosław Frąckowiak, Agnieszka Golec, Katarzyna Płoskonka, Joep Roet, Lila Starvopoulou, Tomasz Staszelis, Łukasz Stopa.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

Przykłady kart ubezpieczenia zdrowotnego z Włoch i Niemiec oraz Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (Śląski Oddział Wojewódzki NFZ)

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 180 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 1/2019

a ktu a l n o ś ci

R y n ek zdrowi a w pi g u łce

Pieniędzy brakuje coraz bardziej, ale dialog trwa Koniec stycznia i początek lutego to okres nasilających się napięć związanych z niedoborem pieniędzy w publicznym systemie ochrony zdrowia. Kolejne grupy zawodowe mają dość czekania na podwyżki. Szpitale, zwłaszcza powiatowe, alarmowały, że znajdują się w coraz dramatyczniejszej sytuacji.

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse Szpitale powiatowe po rozmowach z resortem zdrowia i NFZ zwróciły się o pomoc do posłów i szefostwa PiS. Podkreślają, że nie dostały wystarczających środków na zeszłoroczne wzrosty płac i innych kosztów, a szykowane są kolejne.

Minister Zdrowia zapowiedział z kolei w styczniu, że od 1 marca wzrosną wyceny świadczeń, ale w tym celu, by uspokoić inne zawody medyczne, takie jak fizjoterapeuci, laboranci oraz dać im

10

OSOZ Polska 1/2019

podwyżki. Fundusz ma jednak problem ze sfinansowaniem takich działań. Nieoficjalnie mówi się o piśmie, które MZ wysłało do resortu finansów. Miałyby się w nim znaleźć szacunki pokazujące, że do spięcia budżetu Funduszu i realizacji obietnic trzeba o 7 mld zł więcej niż ma w planie finansowym.

Ratunkiem mogłyby być środki z budżetu państwa, jednak z prezentacji resortów finansów oraz zdrowia wynika, że w tym roku dopłat, w ramach ustawy 6 proc. PKB na zdrowie, nie planuje się ze względu na dobry spływ składki.

Jest to możliwe dzięki temu, że wyliczając proc. PKB na zdrowie rząd chce brać

nie szacunki PKB na dany rok, ani nawet nie dane z poprzedniego, lecz sprzed dwóch lat.

System Prezydent Andrzej Duda skierował do Sejmu projekt ustawy dotyczący utworzenia ram prawnych umożliwiających opracowanie i przyjęcie Narodowej Strategii Onkologicznej. Ustawa wzywa rząd, by opracowało taki dokument. Ma to być program wieloletni (2020–2030) zawierający działania z zakresu profilaktyki, wczesnego wykrywania, diagnostyki i leczenia chorób nowotworowych, w tym kontroli po leczeniu onkologicz-

a ktu a l n o ś ci

nym, rehabilitacji, opieki psychologicznej i opieki paliatywnej.

Równocześnie, mimo protestów części onkologów i organizacji pacjentów, resort zdrowia forsował sieć onkologiczną. Wątpliwości budzą jednak jej szczegóły. Emocje stały się tym gorętsze, że z dnia na dzień z Krajowej Rady do spraw Onkologii usunięto autorytety w tej dziedzinie – profesorów, którzy wchodzili z MZ w polemikę. Ministerstwo wyjaśnia, że chciało usprawnić prace Rady, a ponadto woli mieć członków według pełnionych przez nich funkcji i zajmowanych stanowisk służbowych, a nie – jak dotychczas – z imienia i nazwiska.

NFZ postanowił wyciągnąć wnioski z KOS-Zawał i wprowadził po roku zmiany np. premię za posiadanie własnego oddziału rehabilitacyjnego. A minister zdrowia podpisał zarządzenie w sprawie pilotażu kompleksowej opieki nad osobami z niewydolnością serca. Na początek przewidziano, że skorzysta z niej 5 tys. osób. Częstotliwość hospitalizacji pacjentów z tą chorobą w Polsce należy do najwyższych w Europie. To aż 547 na 100 tys. mieszkańców i mimo postępów w leczeniu nie poprawia się. To dwa razy tyle co w krajach OECD i aż pięć razy więcej niż np. w Wielkiej Brytanii – informuje resort zdrowia. Na dodatek blisko 1/4 chorych z ostrą niewydolnością serca jest ponownie hospitalizowana

w ciągu 3 miesięcy od wypisu ze szpitala. Po 6 miesiącach od wypisu odsetek świadczeniobiorców wymagających ponownych hospitalizacji sięga połowy, a po roku blisko 70 proc.

W życie weszły ważne zmiany w zakresie sprawozdawania kolejek do świadczeń, programów lekowych oraz przekazywania innych danych do NFZ. Decydenci liczą na to, że urealni to kolejkowe terminy, a może nawet skróci listy oczekujących. Nałożono obowiązek przekazywania informacji o czasie (dacie, godzinie i minucie w systemie 24-godzinnym) przyjęcia do szpitala pacjenta w trybie nagłym oraz wykonania istotnych procedur udzielonych w stanie nagłym (zagrożenia życia). Wprowadzono też identyfikację osób uprawnionych poza kolejką na poziomie NFZ.

Leki W pierwszych sześciu miesiącach 2019 roku dla 1320 produktów wygasną decyzje refundacyjne. Oznacza to, że dla Komisji Ekonomicznej przy MZ najbliższe miesiące będą niezwykle pracowite, choć końcówka 2018 r. była jeszcze cięższa biorąc pod uwagę ponad 2 tys. decyzji do wydania.

W Polsce rośnie liczba badań klinicznych i to niezależnie od planów powołania Agencji Badań Medycznych. W 2018 roku do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych wpłynęło 527 wniosków

o rozpoczęcie badania klinicznego produktu leczniczego. Najwięcej to badania III fazy, które stanowią 57 proc. wszystkich wniosków, natomiast na drugim miejscu uplasowały się badania II fazy (32 proc.). Najliczniej reprezentowaną grupą były próby kliniczne z wykorzystaniem leków stosowanych w leczeniu onkologicznym – stanowiły one 29 proc. wszystkich prób.

E-zdrowie W pierwszym miesiącu działania e-recept 99 proc. aptek i punktów aptecznych w Polsce jest już podłączonych do platformy e-zdrowie. Zrealizowano blisko 190 tys. e-recept. Aż 2/3 było z województwa mazowieckiego. Jak podał CSIOZ, 102 placówki lecznicze z 73 miast wystawiało na koniec stycznia pacjentom elektroniczne recepty.

Raporty Na co chorują, a na co umierają Polacy? Jakie są trendy? Informacje te podał w styczniu w swoim corocznym raporcie NIZP-PZH. Wskazał m.in., że nadal są wielkie różnice w dostępie do zdrowia i warunkach życia. Dla przykładu, blisko 8 lat krócej żyją mężczyźni w Piotrkowie Trybunalskim niż w Rzeszowie. Z kolei mężczyźni z wykształceniem podstawowym przeżyją średnio aż 12 lat krócej niż Ci z wyższym. U kobiet różnica też jest znacząca, lecz o ponad połowę

Przeciętne trwanie życia w wieku 0 lat w latach 1991–2017 – jego trendy oraz średnioroczne tempo wzrostu (dane GUS i obliczenia własne) 85 mężczyźni

kobiety

0,22

81,8

80 0,32

liczba lat

75

78,9

75,1 0,32

74,0

0,12

70

71,0

70,4

0,39

2017

2015

2016

2014

2013

2011

2012

2010

2009

2007

2008

2006

2005

2003

2004

2001

2002

1999

2000

1997

1996

1994

1995

1992

1993

1991

60

1998

65 65,9

Źródło: NIZP-PZH „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania”, 2019

OSOZ Polska 1/2019

11

a ktu a l n o ś ci

mniejsza. Generalnie, choć długość życia Polaków rośnie, to już nie tak dynamicznie jak kiedyś. W latach 2014–2017 długość życia zarówno mężczyzn, jak i kobiet wzrosła zaledwie o 0,2 roku. To najwolniej od początku lat 90-tych. I nic nie wskazuje na to, by sytuacja miała się poprawić.

Z raportu wynika też m.in., że w czasie nasilenia smogu zimą przez dłużej niż kilka dni należy się – zdaniem autorów raportu – liczyć ze wzrostem liczby zgonów o ponad 2 tys. miesięcznie w skali kraju. W najgorszej sytuacji są aglomeracje miejskie – krakowska, górnośląska i rybnicko-jastrzębska.

GUS w najnowszej publikacji „Zdrowie i ochrona zdrowia w 2017 roku” podsumował m.in. stan kadr i publiczne wydatki na zdrowie. Kadry medyczne starzeją się, zwiększanie limitu przyjęć na studia dopiero przyniesie efekty, ale i tak nie są to spektakularne zmiany. Tymczasem w 2017 r. udział lekarzy w tej grupie wśród posiadających prawo wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty wyniósł w przypadku lekarzy 22,7 proc. i lekarzy dentystów 20,9 proc. W stosunku do 2005 r. wskaźnik ten zwiększył się odpowiednio w grupie lekarzy o 5,1 p. proc., a lekarzy dentystów – o 3,8 p. proc.

Jeśli chodzi o wydatki na zdrowie, to publiczne w 2017 r. wyniosły 89,367 mld zł, co oznacza wzrost o 8,4 proc. w porównaniu z ubiegłym ro-

» NIZP-PZH: długość życia Polaków rośnie, ale już nie tak dynamicznie jak kiedyś.« kiem. Ponad 85 proc. tej sumy stanowiły koszty świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych poniesione przez NFZ. Wydatki samorządów oraz centralne rosły, z wyjątkiem powiatów, w przypadku których wydatki na ochronę zdrowia zmalały o 10,2 proc., udział tych wydatków w budżecie powiatów zmniejszył się o 0,7 p. proc. Biorąc pod uwagę nominalne wydatki, w 2017 r. były w powiatach niższe o 105,5 mln zł niż w roku 2016.

Zmiany personalne Odpowiedzialny za politykę lekową wiceminister zdrowia Marcin Czech podał się do dymisji i została ona przyjęta przez premiera. Czech wcześniej zasłabł i trafił do szpitala, i to właśnie powody zdrowotne podał jako przyczynę swojej decyzji. Miał za sobą renegocjacje decyzji refundacyjnych dla ponad 2 tys. leków oraz trudną sytuację związaną z zarzutami przedstawianymi w mediach przez zwolnioną pracowniczkę (służby, które badały sprawę w grudniu, nie potwierdziły tych zarzutów).

Kazimierz Kuberski został nowym podsekretarzem stanu w Ministerstwie

Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

W latach 2005–2008 też miał to stanowisko. Tym razem przejął część obowiązków, za które odpowiadał wcześniej wiceminister Bartosz Marczuk. Jest odpowiedzialny m.in. za obszar współpracy międzynarodowej, wdrażania europejskich funduszy społecznych oraz informatyzacji.

Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski objął stanowisko krajowego konsultanta w dziedzinie radioterapii onkologicznej. Sylwia Wądrzyk zastąpiła Krzysztofa Jakubiaka na stanowisku rzecznika prasowego i dyrektora Biura Promocji i Prasy Ministerstwa Zdrowia. Wcześniej miała podobną funkcję w Centrali NFZ. Sukces odniósł dr Paweł Grzesiowski. W poznańskim sądzie zapadł wyrok w sprawie jaką wytoczył Justynie Sosze – liderce ruchów domagających się zniesienia obowiązku szczepień ochronnych. Sąd przyznał rację lekarzowi i uznał, że Justyna Socha pomówiła znanego epidemiologa.

Alina Niewiadomska została wybrana na prezes Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych. 

Udział najważniejszych przyczyn zgonów w ogólnej liczbie zgonów w Polsce wg płci w 2016 r. (dane GUS) 0,5% 0,5%

choroby zakaźne | A00–B99

24,1%

nowotwory złośliwe | C00–C97 2,7% 2,0%

zaburzenia wydz. wew. | E00–E90

0,4% 1,2%

zaburzenia psychiczne | F00–F99

1,7% 1,3%

choroby ukł. nerwowego | G00–G99 choroby ukł. krążenia | I00–I99

38,2%

3,6% 4,6%

choroby ukł. trawiennego | K00–K93 1,0% 0,8%

choroby ukł. mocz.–płciow. | N00–N99

7,0% 8,2%

objawy chorobowe | R00–R99 przyczyny zewnętrzne | V00–Y98

2,6%

pozostałe

2,3% 2,2%

7,1%

0% Źródło: NIZP-PZH „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania”, 2019

OSOZ Polska 1/2019

48,8%

5,4% 6,4%

choroby ukł. oddechowego | J00–J99

12

kobiety mężczyźni

27,3%

10%

20%

30%

40%

50%

a ktu a l n o ś ci

r a d a r epidemio lo g icz n y ( m a rzec 2 0 19)

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

55%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (marzec 2019)

TREND W STOSUNKU DO lutego 2019

1 541

Podkarpackie

1 246

Podlaskie

1 111

Pomorskie

1 321

Śląskie

1 288

Świętokrzyskie

1 096

Warmińsko-mazurskie

1 077

Wielkopolskie

1 358

Zachodniopomorskie

1 230

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (marzec 2019)

TREND W STOSUNKU DO lutego 2019

Dolnośląskie

5 901

Kujawsko-pomorskie

4 867

Lubelskie

4 626

Lubuskie

4 918

Łódzkie

5 673

Małopolskie

5 648

Mazowieckie

6 554

Opolskie

3 974

Podkarpackie

4 480

Podlaskie

4 896

Pomorskie

5 284

Śląskie

4 894

Świętokrzyskie

4 301

Warmińsko-mazurskie

4 806

Wielkopolskie

5 606

Zachodniopomorskie

4 973

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

995

Lubelskie

1 183

Lubuskie

1 082

Łódzkie

1 397

Małopolskie

1 412

Mazowieckie

1 738

Opolskie

893

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

62%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 1/2019

13

I n n ow a cje

Ap l ik a cje zdrowot n e

14

Quit Meat

Keep Trainer

Quit Genius

Jednym z zaleceń profilaktyki nowotworowej jest ograniczenie konsumpcji czerwonego mięsa do ok. 350–500 g tygodniowo oraz przetworzonych produktów pochodzenia mięsnego. W zmianie nawyków żywieniowych, redukcji mięsa i produktów odzwierzęcych w diecie pomoże aplikacja Quit Meat. Każdy dzień diety wegeteriańskiej lub wegańskiej przeliczany jest na korzyści dla środowiska: zaoszczędzoną wodę, zmniejszenie emisji dwutlenku węgla itd. Niektóre informacje mogą zaskakiwać. W aplikacje zawarto także sporo bezmięsnych przepisów.

Aplikacja określana jako „jeden z najlepszych wirtualnych trenerów na smartfona”. Na początek użytkownik wybiera swój cel. Może to być zrzucenie zbędnych kilogramów, budowa mięśni albo zwiększenie aktywności fizycznej. Na ten podstawie generowany jest adekwatny trening. Każde ćwiczenie można wykonać w domu, bez specjalistycznych urządzeń. Filmy instruktażowe i wskazówki głosowe trenera w wyczerpujący sposób prezentują sposób wykonywania kolejnych elementów gimnastyki. Trening uwzględnia przerwy i rozgrzewkę.

Dla tych, którzy chcą zerwać z paleniem papierosów, ale nie przychodzi im to łatwo. Na początek użytkownik odpowiada na pytania dotyczące nałogu, następnie wybiera datę zerwania z nim. I od razu porcja motywacji: aplikacja pokaże korzyści z niepalenia przez 90 dni (zyskane dni życia, oszczędności). Oprócz monitorowania postępów, wirtualny coach regularnie motywuje do wytrwania w postanowieniu. Ćwiczenia oddechowe, medytacja i treningi uważności mają zastąpić sięganie po papierosa. Warto zainwestować w zdrowie.

iOS | Android | ENG Bezpłatna

iOS | Android | ENG Bezpłatna wersja testowa

iOS | Android | ENG Płatna (70 zł/miesiąc lub 190 zł/rok)

OSOZ Polska 1/2019

I n n ow a cje

Nowo ś ci / wy n a l a zki

Nadzieja medycyny w innowacjach Oparta na algorytmach i indywidualizowana medycyna nie tylko skuteczniej będzie leczyć choroby, ale przede wszystkim im zapobiegać. W laboratoriach naukowych powstają rewolucyjne wynalazki, które mogą okazać się przełomowe dla nauki. Oto najważniejsze z nich zaprezentowane w raporcie National Geographic „12 innovations that will revolutionize the future of medicine”.

Origami DNA Bioinżynierzy stworzyli nano-czworościany, króliki i wiele innych obiektów składając DNA w origami. Zmiana kształtu kodu genetycznego jest możliwa dzięki specjalnemu algorytmowi, który określa, w jaki sposób wygiąć długie pasmo DNA lub jego rusztowanie w dwu- i trójwymiarowe kształty połączone krótszymi fragmentami DNA. Inne molekuły osadzane wzdłuż powierzchni rusztowania nadają mu swoją funkcję, jak przykładowo transport leków lub edycja genów określonych części ciała. Takie struktury mogłyby być sposobem na przekroczenie bariery „krew-mózg”, która uniemożliwia wielu lekom wniknięcie do komórek mózFoto: Microsoft HoloLens gowych. Na zdjęciu – modele 3D nano-origami (autorzy: Erik Benson, Björn Högberg).

Bioniczne oko Zbudowanie sztucznego oka będzie ogromnym wyzwaniem dla bioinżynierii. Naukowcy zrobili jednak pierwszy, ważny krok do przodu – korzystając z technologii 3D, wydrukowali sieć receptorów światła na szklanym obiekcie w kształcie oka. W roli materiału użyto cząstek srebra. Pomimo zakrzywionej powierzchni, pozostały one na swoim miejscu. Fotodiody zamieniały światło w elektryczność z 25% wydajnością. Kolejne wyzwanie: wydruk większej ilości receptorów światła na miękkiej powierzchni, aby implant był wygodniejszy dla pacjenta (zdjęcie: University of Minnesota, McAlpine Group).

OSOZ Polska 1/2019

15

I n n ow a cje

Robot do połknięcia Naukowcy z MIT, Uniwersytetu Sheffielda i Instytutu Technologii w Tokio zademonstrowali małego robota origami, który może rozwinąć się w żołądku lub jelitach z połkniętej przez pacjenta kapsułki. Sterowany przez zewnętrzne pola magnetyczne, jest w stanie czołgać się po ścianie żołądka, aby przykładowo wyjąć połknięty przedmiot lub zaszyć ranę. W eksperymencie robot wydobył przyczepioną do ściany żołądka baterię guzikową (zdjęcie: Melanie Gonick/MIT).

Naklejka kontrolująca serce Łatwa do noszenia, mniejsza od znaczka pocztowego naklejka nieinwazyjnie monitoruje ciśnienie krwi w tętnicach osadzonych głęboko pod skórą. W ten sposób może pomóc wcześnie wykrywać choroby sercowo-naczyniowe. Do przeprowadzenia pomiarów wykorzystywane są fale ultradźwiękowe, które odbijają się od tkanek i krwi i wracają z różną częstotliwością, odzwierciedlającą parametry zdrowia (zdjęcie: Hongjie Hu).

16

OSOZ Polska 1/2019

I n n ow a cje

Elektrycznością w Parkinsona Wszczepione elektrody dostarczają impulsów elektrycznych wprost do mózgu pacjenta. Tak zwana głęboka stymulacja mózgu (DBS) może służyć do leczenia niektórych schorzeń, jak zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i choroba Parkinsona. Technologia jest także testowana u pacjentów z chorobą Alzheimera. Badanie przeprowadzone przez Klinikę Cleveland przyniosło obiecujące rezultaty (zdjęcie: Ohio State University Wexner Medical Center).

Smartfon wykryje raka Aplikacja na smartfony opracowana przez naukowców z Uniwersytetu Waszyngtona może pomóc w diagnozowaniu raka trzustki.

Wystarczy zrobić zdjęcie oczu, a aplikacja przeanalizuje kolor białek pod kątem objawów żółtaczki. Zażółcenie, typowe dla podwyższonego poziomu bilirubiny, jest z jedną oznak raka trzustki (zdjęcie: Dennis Wise, University of Washington).

OSOZ Polska 1/2019

17

I n n ow a cje

Geny a działanie leków Niektóre postacie raka gruczołu krokowego mogą być śmiertelne, a przypadki o niskim stopniu złośliwości wymagają niekiedy jedynie stałego monitorowania. Zespół badaczy z Kliniki w Cleveland odkrył, że pacjenci z anomalią genetyczną umocowaną w testosteronie w różny sposób reagują na pewne leki. To może być kluczem do spersonalizowanych terapii. Naukowcy opracowali także nowy test krwi, który dokładniej przewiduje ryzyko raka gruczołu krokowego w porównaniu z innymi istniejącymi testami (zdjęcie: The Wistar Institute).

Algorytmy w diagnozie Prawidłowa identyfikacja komórek nowotworowych w grupie zdrowych komórek jest kluczem do skutecznego leczenia. W jednym z badań, naukowcy z NYU School of Medicine, wykorzystali system sztucznej inteligencji – pierwotnie stosowany przez Google do identyfikacji obiektów online – do rozpoznawania raka. W ciągu kilku sekund, z dokładnością odpowiadającą człowiekowi, algorytmy zidentyfikowały komórki rakowe na zdjęciu wycinka płuc. System AI zaplanował też optymalną dawkę leków przeciwnowotworowych, zmniejszając obciążenie skutkami ubocznymi. Na zdjęciu: po lewej – oryginalne zdjęcie wycinka tkanek; po prawej - przetworzone zdjęcie z oznaczeniem normalnej tkanki płuc (szary kolor) i dwoma postaciami raka: gruczolaka (kolor czerwony) i raka płaskonabłonkowego (kolor niebieski) (zdjęcie: NYU School of Medicine).

18

OSOZ Polska 1/2019

I n n ow a cje

Robotyka dla opieki Możliwości zastosowania robotów w ochronie zdrowia wydają się nieskończone. Robot Zora zabawia dzieci w szpitalu, prowadzi zajęcia terapeutyczne dla seniorów, edukuje, informuje. Bardziej zaawansowane rozwiązania, zintegrowane z egzoszkieletami, pomagają chorym z ograniczoną mobilnością (np. częściowy paraliż) w poruszaniu się, na nowo uczą chodzenia pacjentów po udarze mózgu. Pełnią też rolę interaktywnych towarzyszy w domach opieki dla osób z chorobą Alzheimera. W Japonii rozwijane są modele pomagające pielęgniarkom w przenoszeniu pacjentów, udzielające informacji osobom odwiedzającym chorych w szpitalu (zdjęcie: Zora Robot, Marcel van den Bergh).

OSOZ Polska 1/2019

19

I n n ow a cje

EDM bez frustracji Wdrażanie elektronicznej dokumentacji medycznej w podmiotach ochrony zdrowia wiąże się ze zmianą narzędzi pracy. Dla wielu lekarzy oraz pielęgniarek jest to trudny etap. Na bezpośrednio odczuwalne efekty digitalizacji i korzyści – w postaci skrócenia czasu obsługi administracyjnej, większej efektywności, łatwiejszego sporządzania notatek – trzeba czekać miesiącami, niekiedy nawet latami. W tym czasie pojawia się niebezpieczeństwo eskalacji niezadowolenia z nowego systemu informatycznego. Z obietnic unowocześnienia pracy pozostaje rozczarowanie, która stopniowo może się utrwalać. Funkcjonalność i przyjazność systemu IT to warunek konieczny pomyślnego wdrożenia EDM, ale najważniejszą rolę pełni odpowiednio zaplanowany i dopasowany do umiejętności personelu program ciągłego podnoszenia kompetencji obsługi oprogramowania. Inwestując w IT, podmioty medyczne powinny blisko współpracować z dostawcą, aby na bieżąco rozwiązywać problemy, podnosić funkcjonalność oprogramowania, wprowadzać zmiany umożliwiające dopasowanie systemu do oczekiwań użytkowników. Z jakich elementów powinien się składać dobry program szkoleń w zakresie IT dla lekarzy, pielęgniarek i personelu?

Wdrożenie lekarza do pracy Program szkolenia pracowników w zakresie funkcjonalności EHR przy użyciu metodologii opartej na obiegu pracy (zakres systemu odpowiadający pełnionej funkcji i wprowadzanym do systemu danym).

3-miesięczna adaptacja W tym okresie należy skupić się na podnoszeniu kompetencji obsługi IT, monitorować poprawność wprowadzanych danych, korygować nieefektywne albo nieprawidłowe korzystanie z oprogramowania, personalizować system do indywidualnych potrzeb oraz zbierać na bieżąco zastrzeżenia i reagować na uwagi.

E-szkolenia z nowych funkcji Organizacja szkoleń dotyczących nowych opcji i funkcjonalności w trybie regularnym, co kilka miesięcy, unikając szkoleń „z wszystkich nowości, dla wszystkich pracowników.”

Gruntowna indywidualizacja Analiza ścieżek obsługi pacjenta i pracy klinicystów, aby dopasować działanie systemu do procedur pracy. Regularne szkolenia z bazowych, zapominanych funkcji oraz uproszczeń często nieznanych pracownikom (pomoc koleżeńska).

Doradztwo 1:1 Wsparcie dla osób mających problemy z obsługą systemu, zarówno poprzez dedykowane szkolenia ze strony dostawcy IT, jak i szkolenia wewnętrzne organizowane z udziałem osób biegle posługujących się narzędziami IT.

Zespół wiedzy Powołanie grupy osób odpowiedzialnych za ciągłą analizę i poprawę procedur przepływu informacji i pracy. Uwzględnianie nowych propozycji w systemie IT. Źródło: Can EHRs’ contributions to physician burnout be cured? Mixing up training can help, HealthcareITNews

20

OSOZ Polska 1/2019

OSOZ Polska 1/2019

21

R a port

Stwórzmy wzorową ochronę zdrowia!

Rosną nadzieje związane z technologiami cyfrowymi w ochronie zdrowia. Aby nie skończyło się tylko na obietnicach, konieczne jest spełnienie kilku warunków – wynika z raportu „Make Health Great Again – Recommendations by the Next Generation”.

Raport przygotowany przez Europejski Parlament Zdrowia zawiera rekomendacje w 5 najważniejszych obszarach: systemy ochrony zdrowia oparte na wynikach; robotyka, sztuczna inteligencja i medycyna precyzyjna; antybiotykooporność; planowanie zasobów kadro-

22

OSOZ Polska 1/2019

wych w medycynie; europejska inicjatywa ds. szczepień.

Joep Roet, przewodniczący Komisji Robotyki, AI i Medycyny Precyzyjnej w 3. edycji Europejskiego Parlamentu Zdrowia, i Lilia Stavropoulou

R a port

z Komisji Planowania Służby Zdrowia odpowiadają na pytania dotyczące obszaru zdrowia cyfrowego.

W poszukiwaniu rozwiązań 5 kluczowych problemów i wyzwań związanych z opieką zdrowotną, w projekcie Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego wybrano 55 młodych ekspertów i podzielono ich na 5 komitetów tematycznych. Jednym z nich jest „Robotyka, sztuczna inteligencja i medycyna precyzyjna”. Jakie są najważniejsze ustalenia w tej dziedzinie?

Joep Roet: Jako komisja niemal natychmiast zdaliśmy sobie sprawę, że postęp w naszej dziedzinie jest bardzo szybki, a potencjał nowych technologii – niezwykle obiecujący. Mam na myśli na przykład wsparcie decyzji klinicznych albo operacje na odległość. Jednak wiele z tych obietnic pozostaje tylko teoretyczną wizją przyszłości. To, czy cyfrowa transformacja zdrowia się uda, zależy od tego, jak nią pokierujemy w nadchodzących latach.

Dlatego skupiliśmy się na kwestiach politycznych. Co może zrobić UE, aby umożliwić dostęp do innowacji w przy-

szłości? Naszym zdaniem sukces możliwy jest tylko wtedy, gdy zdrowie cyfrowe stanie się szeroko dostępne – także finansowo – i akceptowalne dla wszystkich obywateli. Dlatego zarekomendowaliśmy m.in. utworzenie Połączonego Europejskiego Obszaru Zdrowia, powołanie wspólnego funduszu dla inwestycji e-zdrowia, promowanie projektów pilotażowych, opracowanie odpowiednich modeli refundacji, pomoc profesjonalistom ochrony zdrowia w podejmowaniu decyzji klinicznych dzięki dedykowanym rozwiązaniom AI.

brym lub złym celu. Wszystko zależy od motywów i interesów. Technologia zobowiązuje nas też w pewien sposób do skupienia się na nowo na ludziach, osobach, które są użytkownikami nowych rozwiązań. Aby ich wspomóc i czerpać korzyści z cyfryzacji, konieczne jest uwzględnienie tzw. umiejętności cyfrowych oraz miękkich i multidyscyplinarnych kompetencji w programach kształcenia zawodowego.

Komitet ds. medycyny opartej na dowodach (evidence-based medicine) zwrócił uwagę na znaczenie monitorowania wskaźników skuteczności systemów zdrowia, jak np. jakość życia po leczeniu, zmniejszenie bólu, czyli elementów mających największe znaczenie dla pacjentów. W jaki sposób cyfrowa służba zdrowia może tutaj pomóc?

Z raportu wynika, że technologia może mieć pozytywny wpływ na opiekę zdrowotną, a innowacje, jak na przykład aplikacje zdrowotne albo sztuczna inteligencja, wzmacniają architekturę ochrony zdrowia. Jakie elementy budowania sprawnej ochrony zdrowia powinniśmy mieć na uwadze w dobie nowych technologii?

Joep Roet: Cyfrowe technologie są kluczowe w procesie przesuwania się w kierunku medycyny opartej na wynikach.

Mierząc rezultaty otrzymujemy bezcenne informacje zwrotne. Tych danych nie można jednak analizować bez odpowiednich narzędzi.

Lila Stavropoulou: Technologia stwarza szansę na zbudowanie lepszego systemu opieki zdrowotnej, ale technologia jest tylko narzędziem; może być użyta w do-

Poprawa jakości życia

Wsparcie decyzji klinicznych

Optymalizacja leczenia

Lepsze wyniki

Dane Pacjent

Medycyna Precyzyjna Dane

Op ty m te ali ra za pi cj i a

Prewencja

Dane Lekarz

AI Dane

Redukcja hospitalizacji

Źródło: na podstawie raportu „Make Health Great Again – Recommendations by the Next Generation”.

Redukcja kosztów ochrony zdrowia Robotyka

OSOZ Polska 1/2019

23

R a port

Osobiście uważam, że systemy opieki zdrowotnej odchodzą powoli od obecnie dominującego modelu zorientowanego na usługę/świadczenie do modelu mieszanego, gdzie zarówno usługa jak i wynik świadczenia są najważniejsze. Przez ostatnie dziesięciolecia systemy zdrowia refundowały usługi świadczone na rzecz chorego pacjenta, w tym także leki.

W przyszłości refundowane będą jedynie te usługi, które okażą się skuteczne.

Finansowane będą ponadto świadczenia profilaktyczne i promujące zdrowie, pomagające zapobiegać chorobom. Jednak, aby mierzyć skuteczność świadczeń i działań profilaktycznych, niezbędne są technologie cyfrowe.

Jak ważna dla wzmocnienia systemów opieki zdrowotnej jest cyfryzacja?

Joep Roet: Niezwykle ważna. Ale nie uważam digitalizacji za wyzwanie. Systemy opieki zdrowotnej znajdują się pod ogromną presją: nasza populacja się starzeje, mamy do czynienia z epidemiami niezakaźnych chorób cywilizacyjnych, pacjenci oczekują coraz więcej, pojawiają się nowe rozwiązania technologiczne. Wszystkie czynniki wpływają na wydatki na zdrowie.

Moim zdaniem digitalizacja jest narzędziem, które może pomóc w sprostaniu tym wyzwaniom. Już teraz pobudza

5 najważniejszych zaleceń wynikających z raportu to…

» Bez akceptacji społecznej narzędzia zdrowia cyfrowego nic nie zmienią.« rozwój w obszarze badań, napędza medycynę personalizowaną. W coraz większym stopniu wspiera diagnostykę i optymalizuje decyzje dotyczące leczenia, gwarantując pacjentom lepszą jakość i skuteczność usług. Aplikacje mobilne i urządzenia ubieralne motywują ludzi do prowadzenia aktywnego trybu życia, tym samym wzmacniając czynnik profilaktyki.

Oczywiście nie jesteśmy jeszcze w docelowym miejscu zdrowia cyfrowego, a digitalizacji systemów opieki zdrowotnej będzie wymagała znacznych wysiłków. Chcę również podkreślić, że digitalizacja jest jedynie narzędziem. To nie jest cel. Celem każdego systemu opieki zdrowotnej jest zdrowie pacjentów.

Joep Roet: Trudno wskazać te kluczowe, ponieważ każda komisja zajmowała się tak różnymi tematami, na zupełnie innym poziomie szczegółowości. Z mojej perspektywy, bardzo ważne jest stworzenie Połączonych Europejskich Danych Zdrowotnych (European Connected Health Data) lub infrastruktury umożliwiającej integrację danych dotyczących opieki zdrowotnej w całej Europie w celu przyspieszenia badań, zapobiegania chorobom, leczenia i spersonalizowanej opieki zdrowotnej. Tutaj trzeba uwzględnić rozwój aspektów fizycznych, przykładowo szybkiego internetu, jak i inwestowanie w kapitał ludzki, czyli umiejętności techniczne i know-how. Aby osiągnąć cel w postaci lepszej opieki zdrowotnej opartej na wynikach, sensowne wydaje się przygotowanie nowych wskaźników uwzględniających wyniki leczenia. Takie współczynniki są niezbędne do oceny systemów opieki zdrowotnej i prowadzenia analiz porównawczych.  Każdego roku Europejski Parlament Zdrowia (European Health Parliament) powołuje zespół złożony z ok. 60 młodych profesjonalistów reprezentujących wszystkie sektory opieki zdrowotnej. Uczestnicy pracują razem przez sześć miesięcy, aby stworzyć nowe zalecenia polityczne odnoszące się do najpilniejszych europejskich problemów zdrowotnych.

Jak zbudować perfekcyjną ochronę zdrowia?

Pobierz pełny raport „Make Health Great Again – Recommendations by the Next Generation” (42 strony) Wejdź na stronę: bit.ly/2FWVZtv lub zeskanuj kod

24

OSOZ Polska 1/2019

rozmowy

Plan, który pomoże terminowo wdrożyć e-receptę Ministerstwo Zdrowia jest zdeterminowane, aby e-recepta – flagowy projekt cyfryzacji ochrony zdrowia – zakończył się sukcesem. Resort zdrowia przygotował m.in. pakiet uproszczeń dla wystawiających i realizujących e-recepty. Na 2019 rok przewidziano nową pulę środków na dofinansowanie zakupu sprzętu przez lekarzy. O szczegółach rozmawiamy z Wiceministrem Zdrowia Januszem Cieszyńskim.

Pierwszy etap wdrożenia e-recepty przebiegł pomyślnie i apteki przyłączyły się do systemu P1. Jednak farmaceuci od lat korzystają z systemów IT. O wiele trudniejsze może się okazać przekonanie lekarzy do przejścia na elektroniczne recepty i wdrożenie adekwatnych systemów lub modułów. Mówimy o znacznie większej grupie zawodowej. Jakie działania są planowane, aby to się udało?

Głównym zadaniem, jakie Ministerstwo Zdrowia postawiło sobie w 2018 r., było podłączenie wszystkich aptek do systemu, tak aby pacjent miał gwarancję, że wychodząc od lekarza z e-receptą zrealizuje ją w każdej aptece w Polsce. Dzięki modelowej współpracy ze strony środowiska farmaceutów udało się zrealizować to zadanie i już ponad 97% aptek może e-receptę zrealizować.

Obecnie e-recepty wystawiło już prawie 400 lekarzy, ale optymizmem napawa statystyka dotycząca liczby placówek – każdego dnia pojawiają się nowe, a ich liczba od początku roku już się podwoiła (stan na dzień 18.01.2019 r.).

Jeśli chodzi o drugą grupę, bez której ten projekt nie ma szans powodzenia, to działania skierowane do środowiska lekarskiego rozpoczynamy zgodnie z planem w pierwszym kwartale tego roku. Przede wszystkim do końca lutego chcemy zaprezentować projekt ustawy będący pakietem uproszczeń dla wystawiających i realizujących e-recepty.

Obecnie e-recepta jest bardzo podobna do tej papierowej. Chcemy w stu procentach wykorzystać możliwości, które daje nam technologia i dlatego przewiduję, że pewne procesy ulegną zasadniczej zmianie. Drugim działaniem, którego skuteczność potwierdziliśmy przy wdrożeniu w aptekach, jest obszerna oferta szkoleniowa dla wystawiających e-recepty. Chodzi nam zarówno o szkolenia grupowe, podczas których pojawiają się

OSOZ Polska 1/2019

25

rozmowy

» Dotąd 30 tysięcy pacjentów założyło Internetowe Konto Pacjenta. To znacznie mniej niż nasz cel, czyli 10 milionów na koniec 2019 roku.«

zagadnienia interesujące wszystkich, jak i szkolenia stanowiskowe wspierające lekarza w jego miejscu pracy. Opublikujemy także aplikację, za pośrednictwem której każdy bezpłatnie wystawi e-receptę, e-skierowanie i eZLA. Wszystko to dlatego, że e-usługi mają przede wszystkim usprawnić pracę lekarza, a także wspierać proces leczenia pacjenta. Oprócz tych działań jesteśmy do dyspozycji wszystkich użytkowników systemu. Chcemy, aby każdy pytający otrzymał wyczerpującą odpowiedź.

Czy termin 1 stycznia 2020 dla e-recepty zostanie dotrzymany?

Tak. Nie mam co do tego wątpliwości. e-ZLA można wystawiać także na PUE ZUS, bez posiadania systemu IT. To był jeden z elementów, który zdecydował o terminowym wdrożeniu projektu.

W jaki sposób lekarze będą mogli wystawić e-receptę?

Zachęcam wszystkich do korzystania z oprogramowania gabinetowego. Takie narzędzia powinny mocno upraszczać pracę lekarza, choćby dzięki słownikom i regułom, które pozwalają uniknąć błędów. Oprócz tego udostępnimy bezpłatną aplikację zawierającą podstawowe funkcjonalności, takie jak wystawienie e-recepty czy e-skierowania.

Będzie ona narzędziem dla tych, którzy jeszcze nie zdecydowali się na zakup oprogramowania oraz lekarzy pracujących poza gabinetem na urządzeniach mobilnych.

Czy lekarze, podobnie jak farmaceuci, otrzymają dofinansowanie zakupu sprzętu i systemów w związku z wdrożeniem e-recepty?

Lekarze rodzinni otrzymali w końcówce ubiegłego roku prawie 40 mln złotych na zakup sprzętu, oprogramowania i szkoleń w związku z wejściem eZLA. Ale

26

OSOZ Polska 1/2019

mamy też środki przewidziane na rok 2019. Już wkrótce chcemy zaproponować sposób ich wykorzystania.

Jeszcze trudniejszym zadaniem będzie przygotowanie pacjentów. Aby otrzymać e-receptę drogą elektroniczną trzeba założyć Profil Zaufany, zalogować się do IKP i zweryfikować swój numer telefonu lub e-mail. Ilu pacjentów na dzień dzisiejszy korzysta z IKP i jak zwiększyć tę liczbę?

Rzeczywiście, na pacjent.gov.pl mamy na ten moment zaledwie ok. 30 tysięcy użytkowników. To znacznie mniej niż nasz cel, czyli 10 milionów Internetowych Kont Pacjenta na koniec tego roku.

Planujemy szeroko zakrojoną akcję pokazującą korzyści, które z IKP będzie miał pacjent, ale także lekarz i farmaceuta. Bo takie dane przydadzą się zarówno do sprawdzania informacji o swoim zdrowiu, jak i do monitorowania procesu leczenia przez lekarza. Będziemy też intensywnie promować Profil Zaufany, bo bez niego trudno mówić o bezpiecznej tożsamości niezbędnej do korzystania z e-usług. Oczywiście brak konta pacjenta nie oznacza, że pacjent wyjdzie z gabinetu bez recepty – każdy może i będzie mógł poprosić o wydruk.

Czytelność, mniej błędów i większe bezpieczeństwo – korzyści z e-recepty dla pacjenta są oczywiste. Jak skorzysta system ochrony zdrowia?

Na wprowadzeniu e-recepty zyska cały system opieki zdrowia. Wystawianie e-recept oznacza: – dla wszystkich pracowników opieki zdrowotnej – oszczędność pieniędzy oraz czasu; – dla lekarzy – możliwość poświęcenia zaoszczędzonego czasu pacjentom, a także dostęp do informacji dotyczących leków przepisanych przez innych specjalistów oraz tego, czy pacjent przepisane leki wykupił;

– dla farmaceutów – wzrost komfortu ich pracy: brak błędów, uproszczenie samego procesu realizacji recepty (informacje dotyczące dawkowania leków są jasne i czytelne, brak wątpliwości, jakie leki zostały pacjentowi przepisane). Farmaceuci od dawna chcą też rozpocząć świadczenie usług w ramach opieki farmaceutycznej, a trudno ją sobie wyobrazić bez rzetelnego źródła informacji, które dostarczy e-recepta.

Rocznie wystawia się ok. 250 mln recept w wersji papierowej. Zakładając kilka leków na jednej recepcie można się spodziewać, że po wdrożeniu systemu codziennie przez system P1 przepływać będzie 2–3 mln pojedynczych e-recept.

Czy system jest gotowy na takie obciążenie?

Jak najbardziej, średnio w dzień roboczy mamy ponad 2,5 mln Dokumentów Realizacji Recepty, a czas zapisu po stronie systemu w godzinach szczytu nie przekracza sekundy. Mieliśmy też szczyty aktywności – rekord to do tej pory 108 operacji na sekundę – i to także nie zagroziło stabilności naszej platformy.

Ruszył już projekt pilotażowy e-skierowania. Jakie inne priorytety zaplanowało MZ na ten rok? Jaki jest harmonogram digitalizacji rynku zdrowia na kolejne 12 miesięcy?

Pilotaż e-skierowania rozpoczął się 16 października ubiegłego roku w wybranych podmiotach leczniczych w Warszawie i potrwa do końca września 2019 roku. Obecnie trwa podłączanie kolejnych jednostek oraz testy. Docelowo pilotaż e-skierowania przeprowadzony zostanie w około 200 placówkach, które będą dołączały do programu sukcesywnie. W pierwszej kolejności zakres wdrożenia obejmie e-skierowania na usługi medycyny sportowej oraz tomografii komputerowej. Pierwsze techniczne e-skierowanie zostało wystawione 12 grudnia 2018 roku w Warszawie w Samodzielnym Zespole Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa Targówek. Było to e-skierowanie do okulisty. Obowiązek realizacji elektronicznych skierowań wejdzie w życie 1 stycznia 2021 roku. 

rozmowy

Cyfrowe ambicje farmacji Tomasz Staszelis, Dyrektor ds. Digitalizacji Grupy Polpharma, w wywiadzie dla OSOZ Polska opowiada o wpływie cyfryzacji na przemysł farmaceutyczny, nowych modelach leczenia, pacjentocentrycznej strategii systemu zdrowia.

W jakich obszarach i jak cyfryzacja najmocniej transformuje przemysł farmaceutyczny?

Przemysł farmaceutyczny jest jednym z tych, które stosunkowo późno otworzyły się na wyzwania i możliwości, jakie stwarza rewolucja cyfrowa. Ale dziś wpływ cyfryzacji widać na każdym etapie działalności biznesowej firm farmaceutycznych. Od optymalizacji wewnętrznych procesów rozwojowych i produkcyjnych do komunikacji z profesjonalistami medycznymi oraz budowania relacji z pacjentem.

Czy zmienia także sposób prowadzenia badań i rozwoju nowych leków?

Jak najbardziej. Techniki cyfrowe mogą przyspieszyć przejście od początkowej koncepcji do kandydata na lek. Optymalizacja projektowania leków za pomo-

cą algorytmów i zaawansowanej analityki może zwiększyć szanse powodzenia procesu R&D. Cyfryzacja ma przywrócić pacjentowi centralną rolę w systemie opieki zdrowotnej. Na jakie jej składowe powinniśmy zwrócić uwagę, aby tak się stało?

Rzeczywiście, miejsce pacjenta w systemie opieki zdrowotnej zmienia się, pacjent staje się coraz bardziej świadomy w kontekście swoich dolegliwości, terapii i interakcji z systemem. Zgodnie z badaniami Google, 9 na 10 pacjentów poszukuje informacji na temat swoich dolegliwości w internecie przed wizytą u lekarza. Moim zdaniem podstawową składową jest elektroniczne konto pacjenta skupiające wszelkie informacje

na temat stanu zdrowia, wyników diagnostycznych i przebytych terapii, zarówno w publicznej, jak i prywatnej opiece zdrowotnej. Drugą ważną składową jest architektura biznesowa systemu ochrony zdrowia zaprojektowana wokół pacjenta, tak aby pacjent mógł się łatwo zorientować w procesach i usługach, z których może skorzystać.

OSOZ Polska 1/2019

27

rozmowy W laboratoriach powstają tabletki z czujnikami monitorującymi terapię, innowacyjne firmy testują drukowanie indywidualizowanych leków w technologii 3D. Tak będzie wyglądała przyszłość farmacji?

Obie rzeczy, o których Pan wspomina, są już rzeczywistością, a nie wizją. Tabletka z czujnikiem została dopuszczona do obrotu przez FDA w USA już w 2017 roku.

Druk 3D produktów medycznych też już jest możliwy, choć na razie tylko na skalę laboratoryjną. Myślę że w najbliższych latach zaobserwujemy znaczące przyspieszenie wejścia technologii w terapie, szczególnie w obszarze zwiększenia wykonania zaleceń terapeutycznych przez pacjentów, których nieprzestrzeganie przykładowo w USA kosztuje system rocznie ok 300 mld USD. Jak firmy farmaceutyczne uwzględniają szanse wynikające z digitalizacji w swoich strategiach organizacyjnych i rozwojowych?

Trudno mi tu mówić za cały przemysł farmaceutyczny. Moim zdaniem, po okresie oczekiwania i obserwacji innych sektorów biznesu, farmaceutyka coraz bardziej zdaje sobie sprawę, że cyfryzacja jest szansą na rozwój szczególnie w kontekście zwiększenia prewencji, profilaktyki i bezpośredniej relacji z pacjentem.

Czy polską ochronę zdrowia stać na to, aby mocniej inwestować w cyfryzację?

Myślę, że dziś już żadnego systemu ochrony zdrowia nie stać na brak inwestowania w cyfryzację. W naszym, polskim przypadku jest to szczególnie ważne, gdyż jak wiemy, efektywność systemu wymaga znaczącej poprawy.

Chociażby po to, aby skrócić drastycznie czas oczekiwania na usługi medyczne.

» Dziś żadnego systemu ochrony zdrowia nie stać na brak inwestowania w cyfryzację.« ganizacji jest kluczowym czynnikiem jej sukcesu.

Jak zmieni się sposób, w jaki kupujemy leki w aptece, interakcja z pacjentem?

Zdecydowanie już za 10 lat będzie to wyglądało inaczej. Motorem tych zmian będą oczekiwania i wygoda pacjenta.

Zdalne, wideokonsultacje z lekarzem są już dziś oferowane na naszym rynku.

Podobnie jak zdalna opieka nad osobami starszymi albo z podwyższonym ryzykiem zdrowotnym. Już dziś w Polsce dopuszczamy dostawę leków dla osób niepełnosprawnych bezpośrednio do domów. Jestem przekonany, że w najbliższym czasie rozwój tych rozwiązań będzie przyspieszał.

Apteki zinformatyzowały się już w latach 90-tych, dziś trudno sobie wyobrazić dystrybucję i sprzedaż leków bez systemów IT. Jednak nadal w usługach medycznych digitalizacja postępuje bardzo powoli. Jakie kroki trzeba przedsięwziąć, aby także podmioty medyczne przeszły na cyfrowy model funkcjonowania?

Jak wspomniałem wcześniej, jednym z podstawowych elementów jest stworzenie pacjento-centrycznej architektury biznesowej systemu opieki zdrowotnej, która pozwoli na świadomy i przewidywalny udział biznesu w cyfryzacji. Taka architektura pozwoli też na zidentyfiko-

28

OSOZ Polska 1/2019

Jak to się stało, że jest Pan zwolennikiem cyfryzacji w farmacji? Jakie szanse Pan dostrzega?

Dla mnie podstawową szansą cyfryzacji w opiece zdrowotnej jest nasze zdrowsze, dłuższe życie. Głównie poprzez profilaktykę, wczesną diagnostykę/prewencję, zwiększoną skuteczność terapii i poprawę efektywności systemu, zarówno jeśli chodzi o czas, jak i koszt. Czego nam wszystkim życzę.  Tomasz Staszelis jest ekspertem w dziedzinie digitalizacji i zarządzania obszarem IT. Swoje doświadczenie zdobył na kierowniczych stanowiskach w dużych polskich i międzynarodowych korporacjach, takich jak Coca-Cola, Elbrewery, Grupa Żywiec, Heineken, ��������������������� Walgreens Boots Alliance������������������������������������������ . Obecnie pracuje na stanowisku ���������� Chief Digital Officer������������������������������������ w Grupie Polpharma. Obszary, w których się specjalizuje, to transformacja cyfrowa, strategia IT integralna ze strategią biznesową firmy, zarządzanie procesami integracji biznesowej w połączeniu firm. Prowadził wiele dużych programów transformacji biznesowej skupionych na integracji biznesu i technologii. Przez ponad 14 lat pracy za granicą zdobył rozległe doświadczenie w zarządzaniu w środowisku zróżnicowanym kulturowo i międzynarodowych połączeniach firm.

Posiada tytuł magistra inżyniera Telekomunikacji Politechniki Gdańskiej i MBA na Uniwersytecie Strathclyde i Uniwersytecie Gdańskim. Ukończył też Executive MBA w INSEAD.

reklama

Co jest najważniejszym składnikiem procesu digitalizacji w każdej branży, w tym także branży zdrowia?

Najważniejszym elementem digitalizacji jest człowiek. Tak naprawdę nasze oczekiwania, komunikacja i zachowania są turbiną napędową cyfryzacji. To także element ludzki determinuje, czy transformacja cyfrowa rozwija zdolności biznesowe organizacji, czy staje się problemem. Zaangażowanie do transformacji cyfrowej ludzi wzdłuż i w poprzek or-

wanie luk legislacyjnych i takie zmodyfikowanie aktów prawnych, aby zapewniając bezpieczeństwo pacjentowi, otworzyć możliwości rozwoju cyfryzacji w opiece zdrowotnej.

Czy wiesz ile lo৵;v vh-ࣀ 7 b<hb e-Recepcie?

E-RECEPTA.K AMSOFT.PL

rozmowy

conhIT turns DMEA

9â&#x20AC;&#x201C;11 April 2019

Berlin Exhibition Grounds Connecting Digital Health GOLD Partners

Host

www.dmea.eu

SILVER Partners

Organizer

In association with

With the participation of

OSOZ Polska 1/2019

29

pr a ktycz n ie l e g is l a cj a

Nieuzasadnione wezwania służb ratowniczych bez sankcji Wyjątkowo śnieżna zima ukazała nowe oblicze trudności z funkcjonowaniem służb ratowniczych w Polsce. Problem z nieuzasadnionymi wezwaniami to bowiem nie tylko bolączka zespołów ratownictwa medycznego.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik

Bulwersujące przypadki nadużywania wyspecjalizowanych jednostek ratowniczych wzywanych niczym taksówki przez aplikację, która ma pomóc w lokalizacji ofiar wypadków i zebrania ich danych, elektryzowały opinię publicz-

30

OSOZ Polska 1/2019

ną. Obowiązujące w Polsce przepisy nie sprzyjają jednak wzięciu odpowiedzialności za swoje życie i zdrowie przez osoby korzystające z różnych form wypoczynku.

Ratownictwo medyczne Przełom wieku przyniósł w Polsce rozwój idei nowoczesnego ratownictwa

medycznego. Nadanie ram prawnych zawodowi ratownika medycznego, odpowiadające europejskim standardom wyposażenie, wprowadzenie charakterystycznych czerwonych uniformów oraz podjęcie trudu wdrażania zintegrowanego numeru alarmowego 112 to najbardziej widoczne oznaki zmian. Wyrazem kompleksowego podejścia do kwestii niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego było także nawiązanie szerokiej współpracy pomiędzy jednostkami Państwowego Ratownictwa Medycznego a licznymi służbami ratunkowymi i interwencyjnymi. Status jednostek współpracujących

pr a ktycz n ie

z systemem uzyskały m.in. jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej, Policji i Straży Granicznej, ale również podmioty uprawnione na podstawie przepisów odrębnych do wykonywania ratownictwa górskiego czy ratownictwa wodnego.

» Według badań Eurobarometru, 56% Polaków wie, do czego służy numer alarmowy 112. Średnia europejska to 22%.«

Bezpieczeństwo w górach

Bez konsekwencji

W zakresie ratownictwa górskiego organizacją o najdłuższej tradycji jest powołane w 1909 roku Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Druga z organizacji, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe powstała w 1952 roku. Jednak dopiero w 2011 roku służby te doczekały się odrębnego aktu prawnego dotyczącego ich funkcjonowania, czyli ustawy o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich.

Co ciekawe, inaczej niż w przypadku pacjentów, w stosunku do których zdefiniowano tylko katalog przysługujących im praw, w odniesieniu do osób przebywających w górach wprowadzono obowiązki ustawowe. Zgodnie z ustawą, osoby przebywające w górach zobowiązano do zachowania należytej staranności w celu ochrony życia i zdrowia własnego oraz innych osób, w szczególności poprzez: – zapoznanie się z zasadami korzystania z danego terenu, obiektu lub urządzenia i ich przestrzeganie; – stosowanie się do znaków nakazu i zakazu umieszczanych przez podmioty odpowiedzialne za zapewnienie warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach; – zapoznanie się oraz dostosowanie swoich planów aktywności do umiejętności, aktualnych warunków atmosferycznych, prognozy pogody, komunikatu lawinowego dla danego obszaru i zastosowanie się do zaleceń i ograniczeń wynikających z ogłoszonego stopnia zagrożenia lawinowego oraz z panujących i przewidywanych warunków atmosferycznych; – użytkowanie sprzętu odpowiedniego do rodzaju podejmowanej aktywności, sprawnego technicznie i zgodnie z jego przeznaczeniem i zasadami użycia; – bezzwłoczne informowanie podmiotów uprawnionych do wykonywania ratownictwa górskiego o zaistniałym wypadku lub zaginięciu osoby oraz o innych zdarzeniach nadzwyczajnych mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo osób.

Obowiązki turystów w górach mają w dużej mierze charakter postulatów. Ocena, co należy rozumieć przez odpowiedni sprzęt, czy jaki jest poziom umiejętności osoby wychodzącej w góry, jest bardzo subiektywna. Niewiele również osób incydentalnie udających się w góry wie, gdzie szukać informacji o warunkach w miejscu docelowym, czy chociażby zna pięciostopniową skalę zagrożenia lawinowego i znaczenie poszczególnych stopni.

Naturalnym następstwem obowiązków powinny być natomiast narzędzia umożliwiające odpowiednim służbom możliwość ich wyegzekwowania. Takich rozwiązań jednak próżno szukać w ustawie. Jedyne sankcje, jakie zostały w niej przewidziane, to grzywna w przypadku dwóch rodzajów wykroczeń. Karze grzywny podlegają osoby, które uprawiają narciarstwo lub snowboarding na zorganizowanym terenie narciarskim w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Z konsekwencjami karnymi muszą liczyć się także osoby, które mając obowiązek opieki lub nadzoru nad osobą do ukończenia 16 roku życia, dopuszczają do uprawiania narciarstwa zjazdowego lub snowboardingu przez tę osobę, na zorganizowanym terenie narciarskim, bez kasku konstrukcyjnie do tego przeznaczonego.

Biorąc pod uwagę coraz liczniejsze sytuacje, w których ratownicy górscy angażowani są do działań niezwiązanych z zagrożeniem życia, a jedynie rażącym nieprzestrzeganiem podstawowych obowiązków przez osoby udające się w góry, widoczna staje się potrzeba zmian systemowych. Dotychczasowe rozwiązania niedające możliwości nałożenia obowiązku zapłaty określonej sumy na cel społeczny związany z ratownictwem górskim nawet osób, które kontynuują aktywność wbrew zaleceniom odpowiednich służb, powodują poczucie bezkarności i rodzą ryzyko nie tylko dla turystów, ale i spieszącym im na pomoc ratowników górskich.

Wakacyjne zagrożenia

W przypadku ustawy dotyczącej ratownictwa wodnego, na osoby przebywające na obszarach wodnych nałożono podobne obowiązki jak w przypadku turystów w górach. Jednak i tu sankcje przewidziano tylko w przypadku niezastosowania się do polecenia opuszczenia danego obszaru lub niewchodzenia do niego, jeżeli zachowanie danej osoby wyraźnie wskazuje, że znajduje się ona w stanie nietrzeźwości lub jest pod wpływem środka odurzającego. Drugą z możliwości nałożenia kary grzywny przewidziano dla osób, które znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzą w ruchu wodnym statek lub inny obiekt pływający, niebędący pojazdem mechanicznym.

Trzeźwa osoba świadomie i uporczywie wchodząca do wody przy oznaczającej zakaz kąpieli czerwonej fladze, nie musi liczyć się z żadnymi konsekwencjami prawnymi. Następstwem, podobnie jak na terenie górskim, może być natomiast utrata życia lub uszczerbek na zdrowiu zarówno ratowanego, jak i ratowników wodnych.

Wsparcie techniczne Biorąc pod uwagę ogrom działań podjętych w związku z wprowadzaniem numeru alarmowego 112 i rozwojem systemów pozycjonowania wzywającego pomocy, nowoczesne technologie dają ratownikom różnych służb znacznie większe szanse na szybkie dotarcie do celu i udzielenie pomocy w możliwie najkrótszym czasie. Znacząco zwiększa to szanse pacjenta na przeżycie i powrót do zdrowia. Jeżeli chodzi o znajomość numerów alarmowych, w tym numeru 112, Polska wypada też stosunkowo dobrze na tle innych krajów, w których numer ten został wprowadzony. Jednak problemem jest znajomość zasad wzywania pomocy. Nowoczesne technologie powinny wspomóc ratowników w edukacji dzieci i dorosłych oraz odpowiednim przekierowywaniu wezwań, tak by optymalnie wykorzystać umiejętności wysoko wykwalifikowanego personelu. 

Sytuacja, która w okresie zimy dotyczy ratowników górskich nie jest wyjątkowa.

OSOZ Polska 1/2019

31

32

:DUXQNL ZVWร SQH ]รฏRฤ HQLD ZQLRVNX 32'0,27 /(&=1,&=<

$37(.$

3RVLDGDQLH aktywnego konta w 53:'/

โ ข 3RGDQLH LGHQW\ฤ NDWRUD DSWHNL SXQNWX DSWHF]QHJR ] 5HMHVWUX $SWHN โ ข 3RGDQLH QXPHUX 13:= )DUPDFHXWD OXE QXPHUX 3(6(/ NLHURZQLND SXQNWX DSWHF]QHJR 7HFKQLN IDUPDFHXW\F]Q\

โ ข 3RVLDGDQLH DNW\ZQHJR NRQWD Z 3URฤ OX =DXIDQ\P 3=

OXE SRGSLVX NZDOLฤ NRZDQHJR

+

:6=<6&< 3RVLDGDQLH SOLNรถZ &65 ] ฤ ร GDQLHP Z\JHQHURZDQLD FHUW\ฤ NDWรถZ :66 L 7/6 6]F]HJรถรฏ\ ]QDMG]LHV] Z SRGUร F]QLNDFK VNรฏDGDQLD ZQLRVNรถZ QD ZLWU\QDFK 53:'/ L 62:

Krok 1. _ :\JHQHUXM SOLNL ฤ ร GDรฑ &65

1

3RELHU] SURJUDP *HQHUDWRU &6,2= ]H VWURQ\ &6,2= KWWSV ZZZ FVLR] JRY SO ฤ OHDGPLQ XVHUBXSORDG SURMHNW\ *HQHUDWRU&6,2= ]Lp

2

:\JHQHUXM L ]DSLV] SOLNL ฤ ร GDรฑ TLS.CSR oraz WSS.CSR

5HDOL]XMHV] Xฤ \ZDMร F *HQHUDWRUD &6,2=

:\JHQHURZDQH ]RVWDQร dwa zestawy plikรณw (TLS: .CRS i .JKS oraz WSS: .CSR i .JKS)

Wygenerowane pliki .JKS ]RVWDQร SRGSLVDQH 7ZRLP KDVรฏHP

*HQHUDWRU GRP\ฤ OQLH ]DSLV]H 7ZRMH KDVรฏR GR SOLNX 7;7 Z VZRMHM ฤ FLHฤ FH LQVWDODFML %ร G]LH RQR Sรถฤ QLHM SRWU]HEQH SU]\ JHQHURZDQLX FHUW\ฤ NDWรถZ SU\ZDWQ\FK 3

Krok 2. _ =รฏรถฤ ZQLRVHN SU]H] 62: OXE 53:'/

1

Proces FHUW\ห NDFML SRGPLRWX Z V\VWHPLH 3

Proces certyfikacji podmiotu w systemie P1

pr a ktycz n ie

OSOZ Polska 1/2019

5HDOL]XMHV] Uร F]QLH

-Hฤ OL MHVWHฤ NLHURZQLNLHP DSWHNL OXE SXQNWX DSWHF]QHJR ]รฏรถฤ ZQLRVHN Z 62: KWWSV VRZ H]GURZLH JRY Sl -Hฤ OL UHSUH]HQWXMHV] SRGPLRW OHF]QLF]\ ]DORJXM VLร QD VZRMH NRQWR Z 53:'/ KWWSV USZGO FVLR] JRY Sl

2

3RGDM Z\PDJDQH GDQH Z IRUPXODU]X ZQLRVNX

3

=Dรฏร F] Z\JHQHURZDQH SOLNL TLS.CSR oraz WSS.CSR

4

3RGSLV] HOHNWURQLF]QLH VNรฏDGDQ\ ZQLRVHN

'RVWDQLHV] SRWZLHUG]HQLH QD ZVND]DQ\ DGUHV H PDLO R Z\QLNX ]รฏRฤ HQLD ZQLRVNX

pr a ktycz n ie

Krok 3. _ :\VWDZLHQLH &HUW\ฤ NDWX SU]H] &HQWUXP &HUW\ฤ NDFML 6\VWHPX 3

1

5HDOL]XMH V\VWHP 3

&& 3 Z\ฤ OH GR &LHELH ZLDGRPRฤ ร H PDLO z ]DPLHV]F]RQ\PL OLQNDPL GR SREUDQLD SOLNรถZ ]DZLHUDMร F\FK &HUW\ฤ NDW\ 7/6 3(0 RUD] :66 3(0 MHฤ OL 7ZรถM ZQLRVHN QLH ]DZLHUDรฏ Eรฏร GรถZ && 3 Z\ฤ OH GR &LHELH ZLDGRPRฤ ร H PDLO ze VWRVRZQร LQIRUPDFMร MHฤ OL 7ZรถM ZQLRVHN ]DZLHUD Eรฏร G\

Krok 4. _ :\JHQHUXM VZRMH SU\ZDWQH &HUW\ฤ NDW\ 3

1

'Rรฏร F] ZรฏDฤ FLZ\ SOLN -.6 ]DSLVDQ\ SRGF]DV generowania plikรณw .CSR

2

8ฤ \M KDVรฏD NWรถUH ZF]Hฤ QLHM ]RVWDรฏR SRGDQH przy generowaniu plikรณw .CSR

3

'Rรฏร F] ZรฏDฤ FLZ\ SOLN 3(0 SREUDQ\ ] RWU]\PDQHM RG &6,2= ZLDGRPRฤ FL H PDLO

4

=DSLV] Z\JHQHURZDQH SOLNL &HUW\ฤ NDWรถZ 3

Krok 5. _ :JUDM VZRMH SU\ZDWQH &HUW\ฤ NDW\

1

3OLNL GRVWร SQH Vร GR SREUDQLD SU]H] GQL RG GDW\ Z\VรฏDQLD ZLDGRPRฤ FL H PDLO SU]H] && 3 && 3 XVWDZLD ZDฤ QRฤ ร FHUW\ฤ NDWรถZ QD ODWD

5HDOL]XMHV] Xฤ \ZDMร F *HQHUDWRUD &6,2=

3URFHGXUร QDOHฤ \ Z\NRQDร dwukrotnie: zarรณwno dla 7/6 3(0 MDN L GOD :66 3(0

5HDOL]XMHV] Uร F]QLH

=DLPSRUWXM SOLNL &HUW\ฤ NDWX 7/6 3 RUD] :66 3 ]JRGQLH ]H ZVND]รถZNDPL GRVWDZF\ VZRMHJR RSURJUDPRZDQLD DSWHF]QHJR JDELQHWRZHJR

3RZLHG] QDP Z F]\P PRฤ HP\ SRPรถF" ( UHFHSWD ZVSDUFLH WHFKQLF]QH

,.3

H UHFHSWD#FVLR] JRY SO

S SRPRF FVLR] JRY Sl

OSOZ Polska 1/2019

33

n owe idee FA K T Y

Transgraniczna e-recepta już działa Od 21 stycznia fińscy pacjenci mogą udać się do apteki w Estonii i wykupić leki przepisane elektronicznie przez rodzimego lekarza. To pierwszy krok w kierunku upowszechnienia transgranicznej recepty elektronicznej i wymiany danych pacjenta w granicach Unii Europejskiej.

Projekt obejmuje e-recepty wystawione w Finlandii i zrealizowane w estońskich aptekach, które podpisały stosowną umowę. Wszystkie recepty przeka-

34

OSOZ Polska 1/2019

zywane są w formie elektronicznej za pośrednictwem nowej infrastruktury usług e-zdrowia, bez konieczności wystawiania recepty papierowej.

– Gratulacje dla Finlandii i Estonii za wyznaczenie międzynarodowej ścieżki współpracy w dziedzinie e-zdrowia.

Obywatele powinni mieć możliwość korzystania z recept elektronicznych bez ograniczeń terytorialnych. Swobodny przepływ usług, ludzi i towarów jest podstawową zasadą UE. Musimy ułatwić pacjentom dostęp do świadczeń medycznych i leków za granicą, niezależnie od tego, w jakim kraju UE przebywają. Kolejnym ważnym krokiem będzie uprosz-

n owe idee

czenie dostępu przez pacjentów do własnych danych zdrowotnych poprzez opracowanie wspólnego formatu wymiany dokumentów elektronicznych dotyczących zdrowia między krajami UE – powiedział Andrus Ansip, wiceprezydent ds. Jednolitego Rynku Cyfrowego.

Vytenis Andriukaitis, komisarz ds.

Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, dodał: – Bardzo się cieszę z pierwszego kroku w wymianie e-recept pomiędzy Finlandią i Estonią. Swobodny przepływ e-recept i podstawowych danych zdrowotnych będzie miał kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pacjentów. Pomoże lekarzom lepiej zrozumieć problem zdrowotny pacjenta z innego państwa, zmniejszając ryzyko ordynowania niewłaściwych leków lub powielania badań.

W 2011 roku instytucje Unii Europejskiej zaadaptowały Dyrektywę 2011/24, która ma gwarantować ciągłość opieki zdrowotnej pacjentom przemieszczającym się w granicach UE. Dyrektywa daje państwom członkowskim możliwość bezpiecznej wymiany danych zdrowot-

» Kolejnym krokiem będzie wprowadzenie Europejskiej Kartoteki Pacjenta.« nych. W efekcie obecnie wprowadzane są dwa rodzaje usług transgranicznych: – E-recepta i e-zlecenie pozwalają pacjentom zrealizować receptę także poza krajem, gdzie została wystawiona. Dzięki elektronicznemu transferowi danych, informacja o wykupieniu leków wraca do kraju, gdzie recepta została wystawiona.

– Podsumowanie Pacjenta (Patient Summaries) dostarcza najważniejszych informacji na temat zdrowia pacjenta, jak alergie, zażywane leki, przebyte choroby i operacje itd. Dostęp do nich – podczas wizyty lekarskiej lub hospitalizacji pacjenta – zyskają lekarze także spoza państwa pochodzenia pacjenta. To pierwszy element w ramach pla-

Dane zdrowotne za granicą. Do 2021 roku 22 państwa Unii Europejskiej będą między sobą wymieniały e-recepty i podstawowe dane pacjenta. W ten sposób pacjent będzie mógł wykupić receptę wystawioną elektronicznie poza państwem zamieszkania. Podczas wizyty lekarskiej za granicą, lekarz uzyska dostęp do najważniejszych danych zdrowotnych w postaci tzw. Podsumowania Pacjenta.

nowanej tzw. Europejskiej Kartoteki Pacjenta, która będzie zawierała rozszerzony zakres danych. Z początkiem lutego br. Komisja Europejska przedstawiła rekomendacje dla formatów wymiany danych w ramach Europejskiej Kartoteki Pacjenta.

Wprowadzenie obydwu usług stało się możliwe dzięki Cyfrowej Infrastrukturze Usług e-Zdrowia łączącej narodowe platformy. Już 22 państwa członkowskie są częścią infrastruktury usług cyfrowych w zakresie e-zdrowia. Zgodnie z planem, do końca 2021 roku będą one wymienić między sobą e-recepty i podstawowe dane pacjentów. 10 innych państw członkowskich (Finlandia, Estonia, Czechy, Luksemburg, Portugalia, Chorwacja, Malta, Cypr, Grecja i Belgia) mają uruchomić projekt do końca 2019 r. 

OSOZ Polska 1/2019

35

n owe idee

Jak dbać o zdrowie dzieci w XXI wieku?

Takie pytanie zadaje sobie prawdopodobnie każdy rodzic pragnący dobrze przygotować swoje dziecko do przygody jaką jest życie. Wiemy jednak, że nie jest ono proste i nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi.

36

Agnieszka Golec KAMSOFT S.A.

wia kierowana jest do dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 18 lat.

Częściową odpowiedź można znaleźć w najnowszej piramidzie Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży (dalej Piramida) opracowanej przez ekspertów z Instytutu Żywności i Żywienia, która została zaprezentowana podczas IV Narodowego Kongresu Żywieniowego w Warszawie pod koniec stycznia 2019 roku.

Piramida zdrowego żywienia i stylu życia dzieci i młodzieży

Co nowego można znaleźć w opracowaniu? Eksperci zwrócili uwagę na wpływ nowych technologii na zdrowie dzieci (ten temat bardzo szczegółowo został opisany w poprzednim numerze czasopisma OSOZ). Poza tym wyróżniono kwestię higieny jamy ustnej, odpowiedniego snu oraz pomiarów wysokości i masy ciała. Istotną modyfikacją względem poprzedniej Piramidy Zdrowia jest też zmiana nazwy – w miejsce wyrażenia „aktywność fizyczna” pojawia się „styl życia”. Ponadto określono wiekowo grupę docelową – aktualna Piramida Zdro-

10 zasad piramidy

OSOZ Polska 1/2019

Poniżej prezentujemy Piramidę Zdrowego Żywienia i Stylu Życia (rys. 1) wraz z 10 komentarzami dot. zasad prawidłowego żywienia oraz najważniejszych elementów stylu życia – materiał został przygotowany przez Instytut Żywności i Żywienia pod kier. prof. Mirosława Jarosza 1.

Zasady są tak oczywiste i naturalne, że nie powinno im się poświęcać zbyt wiele czasu, jednakże dynamika współczesnego życia powoduje, że o nich zapominamy. Dlatego właśnie warto je przypominać, niczym 10 przykazań zdrowotnych: 1. Jedz regularnie 5 posiłków dziennie i pamiętaj o częstym piciu wody oraz myj zęby po jedzeniu.

2. Jedz różnorodne warzywa i owoce jak najczęściej i w jak największej ilości.

3. Jedz produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste.

4. Pij co najmniej 3–4 szklanki mleka dziennie (możesz je zastąpić jogurtem naturalnym, kefirem i – częściowo – serem).

5. Jedz chude mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych oraz wybieraj tłuszcze roślinne zamiast zwierzęcych.

6. Nie spożywaj słodkich napojów oraz słodyczy (zastępuj je owocami i orzechami).

7. Nie dosalaj potraw, nie jedz słonych przekąsek i produktów typu fast food.

8. Bądź aktywny fizycznie co najmniej godzinę dziennie (ograniczaj oglądanie telewizji, korzystanie z komputera i innych urządzeń elektronicznych do 2 godzin).

9. Wysypiaj się, aby Twój mózg mógł wypocząć.

10. Sprawdzaj regularnie wysokość i masę ciała.

Postawą zdrowego życia jest aktywność fizyczna, która znajduje się na dole Piramidy, wyżej mamy odpowiednią dietę. Dodatkowo z boku Piramidy pojawiły się czynności: higiena jamy ustnej, odpowiedni sen oraz kontrolowanie wzrostu i masy ciała.

n owe idee

Rys. 2. Osozjanie będą wspomagać rozwój dziecka

masi. Dodatkowo rodzicom notorycznie brakuje czasu, zwłaszcza rano, kiedy zbieramy się do pracy, a w tzw. „międzyczasie” przygotowujemy dzieci do przedszkola, czy szkoły.

Spożywanie zalecanych w piramidzie produktów spożywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach oraz codzienna aktywność fizyczna i inne elementy stylu życia są kluczem do zdrowia, prawidłowego rozwoju i dobrych wyników w nauce.

Rys. 1. Postać graficzna Piramidy

Wszystko wygląda dobrze, ale kogo stać na wiele lat, praktycznie ciągłego monitorowania rozwoju dziecka, pilnowania czy umyło zęby, czy zjadło śniadanie, czy ma prawidłową wagę ciała?

Kto na to wszystko ma czas i skąd czerpać wiedzę?

Dla wszystkich rodziców, którym na sercu leży szczęście dziecka, a jednocześnie brakuje czasu, z pomocą przychodzi system OSOZ i Strategia Zdrowotna „Relacje w Rodzinie” (strategia została dokładnie opisana w czasopiśmie OSOZ nr 8/2018).

Projekt „Relacje w Rodzinie” skierowany jest do rodziców, którzy chcą wychować zdrowe, aktywne, odporne psychicznie i fizycznie dzieci.

Strategia Relacje w Rodzinie (Strategia RR) zbudowana jest z różnych aktywności wspomagających rozwój dziecka, do których należą m.in.: programy prozdrowotne, programy zdrowotne, kolorowe animacje, filmiki instruktażowe, gry intelektualne.

Pierwsza Strategia RR skierowana jest do dzieci w wieku 4 lat. Aktualnie trwa nabór dzieci do udziału w Strategii RR, która wystartuje od 1. września tego roku i będzie trwała cały przyszły rok szkolny. Zachęcamy do przeglądania na bieżąco strony www.osoz.pl.

Nadzorowanie relacji dziecko-rodzice będzie sprawował HECON, specjalny robot z planety OSOZ, wraz z innymi Osozjanami (rys. 2). Zadaniem Osozjan będzie „wciągnięcie” dziecka w sympa-

Rys. 3. Robot FOODCON przypominający o zdrowym odżywianiu

tyczną zabawę i nakłanianie do pozytywnych aktywności, które dziecko nie zawsze chce wykonywać. Siła HECONa i pozostałych Osozjan polega na tym, że jako roboty nie męczą się i mogą do znudzenia stymulować dziecko do pozytywnych zachowań, nie obciążając jednocześnie rodziców.

Przyjrzyjmy się konkretnym propozycjom zawartym w Strategii „Relacje w Rodzinie” w odniesieniu do poruszonych w Piramidzie zaleceń.

Zdrowe odżywianie Co jest ważne w zdrowym odżywianiu? Regularne jedzenie, najlepiej o stałych porach, w ilości 5 posiłków dziennie. Bardzo ważne jest też spożywanie śniadania, częste picie wody, jedzenie owoców i warzyw, unikanie słodyczy oraz słonych przekąsek. Wszystko wydaje się teoretycznie proste i oczywiste, ale w praktyce trudne do zastosowania.

W przypadku małych dzieci stopień trudności wzrasta, bo malec ma za duży albo za mały apetyt, zjada tylko wybrane potrawy, uwielbia łakocie, a podczas jedzenia bawi się tym, co ma na talerzu i gry-

Co zrobić, aby nasze dzieci zdrowo jadły? Przede wszystkim musisz zaplanować dzień, ustalić stałe pory spożywania posiłków, przygotować jadłospis z wyprzedzeniem i starać się jak najczęściej spędzać czas z rodziną przy stole.

Program Zdrowotny pomoże zaplanować aktywności dziecka w czasie i przestrzegać stałych godzin spożywania posiłków, pracy, zabawy i odpoczynku.

Znajdziesz tutaj cenne wskazówki dotyczące zdrowego odżywiania oraz właściwości odżywczych wybranych produktów. Z pomocą Programu ułożysz jadłospis dla całej rodziny. Kolorowa animacja nauczy Twoje dziecko przestrzegania podstawowych zasad zachowania się przy stole.

Aktywność fizyczna Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, by dzieci i młodzież były aktywne ruchowo co najmniej przez 60 minut dziennie. A jak jest?

Jedynie 20 proc. dzieci w naszym kraju spełnia kryteria Światowej Organizacji Zdrowia dotyczące codziennej aktywności fizycznej.

Sprawność fizyczna współczesnych dzieci i młodzieży pogarsza się – dowiadujemy się z badań dotyczących kondycji fizycznej dzieci i młodzieży przeprowadzonych przez dr Janusza Dobosza z Narodowego Centrum Badania Kondycji Fizycznej AWF w Warszawie. Okazuje się, że dzieci i młodzież mają proble-

OSOZ Polska 1/2019

37

n owe idee

my z wykonywaniem prostych ćwiczeń, poza tym są mniej sprawne niż ich rówieśnicy 30 lat temu. W 1979 roku 7-latek był w stanie skoczyć w dal średnio prawie 130 cm, w 2009 r. – już nie więcej niż 110 cm.

Wszystko to się dzieje za sprawą zmiany stylu życia. Dzieciństwo kilkadziesiąt lat temu wyglądało zupełnie inaczej niż aktualne dzieciństwo naszych pociech. Dawniej wychodziło się pograć w piłkę, dziś co najwyżej dzieci zagrają w piłkę, ale na konsoli – niestety bardziej atrakcyjny jest komputer niż zajęcia ruchowe. Sama zastanawiam się przechodząc obok dużych osiedli, gdzie są te wszystkie dzieciaki i jestem prawie pewna, że spędzają swój wolny czas w domach przy telewizorze lub komputerze.

Jak temu zaradzić? Zaplanuj i zaproponuj dziecku wspólne spędzenie wolnego czasu na świeżym powietrzu, a jeśli jest brzydka pogoda, poćwiczcie razem w domu. Takie aktywności nie tylko poprawią sprawność organizmu, ale wzmocnią więzi między Tobą a dzieckiem. W Programie Zdrowotnym „Aktywność fizyczna” znajdziesz mnóstwo inspiracji na spędzenie aktywnie czasu z dzieckiem.

chicznie. Sen jest szczególnie istotny u dzieci. Pozwala zregenerować organizm, odświeżyć umysł i ma też wpływ na pracę układu odpornościowego. Eksperci zwracają uwagę, że niedobór snu może prowadzić do nadmiernej masy ciała. Elementy, które składają się na dobry sen: długość snu, która zależna jest od wieku, ciągłość i głębokość snu.

Jakie są zalecenia? Warto kłaść się spać i wstawać o stałych porach, unikać korzystania przed snem z urządzeń „ekranowych”. U małego dziecka pomagają codzienne rytuały, które pozwalają się wyciszyć, takie jak: kąpiel, książka na dobranoc. Czynności te nauczą mały organizm, że pora na sen.

Odpowiednia sekwencja czynności wieczornych proponowanych w Projekcie pomoże wyciszyć dziecko i przygotować do spania.

Wyciszająca melodyjka będzie sygnalizować dziecku, że pora już do łóżka, a w łóżku dziecko może posłuchać ciekawej bajki na dobranoc w postaci audiobooka lub książeczki do przeczytania przez Rodzica.

Higiena jamy ustnej Próchnicę zębów stwierdza się u około 80% 6-latków, natomiast w grupie wie-

Prawidłowy sen Być może nie wszyscy wiemy, że od 2008 obchodzony jest corocznie Światowy Dzień Snu, który w tym roku przypada 15 marca, a to oznacza, że sen nie jest obojętnym parametrem zdrowia. Wydarzenie to podkreśla rolę snu w naszym życiu oraz podkreśla problemy z nim związane, takie jak bezsenność czy nadmierna senność.

38

OSOZ Polska 1/2019

Rys. 7. HECON pilnujący rytmiczności i terminowości realizacji codziennych aktywności dziecka

Rys. 5. Robot HECON przypominający o istocie snu

Rys. 4. Robot FITCON dbający o aktywność fizyczną dziecka

Dlaczego sen jest taki ważny? Bez snu żaden człowiek nie jest w stanie funkcjonować, ani fizycznie, ani psy-

Ile powinniśmy spać? Na to pytanie odpowiedziała Amerykańska organizacja National Sleep Foundation oraz zespół 18 lekarzy, naukowców i badaczy, którzy przeanalizowali ponad 300 badań poświęconych snowi. Na tej podstawie określono, jaka jest odpowiednia długość snu dla osób w poszczególnych grupach wiekowych (źródło: www.focus.pl) (rys. 6).

Program Zdrowotny podpowie Ci, ile powinno spać Twoje dziecko, jeśli ustalisz godzinę budzenia dziecka, to automatycznie ustawi się pora na sen. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że Twoje dziecko się wysypia.

Rys. 6. Zalecenia dotyczące długości snu

n owe idee

kowej 12–18 lat problem ten dotyczy aż 80–95% nastolatków (źródło:” Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” z 2012 roku).

Próchnica zębów zaliczana jest do chorób przewlekłych i związana jest głównie ze stylem życia. Rodzice nierzadko bagatelizują problem, nie pilnują, aby dzieci regularnie myły zęby i nie pokazują, jak to robić. Często się słyszy, że nie ma potrzeby leczyć zębów mlecznych skoro i tak wypadną. Nic bardziej mylnego – próchnica automatycznie przenosi się z zębów mlecznych na zęby stałe. Ponadto mało kto wie, że próchnica ma wpływ na stan zdrowia całego organizmu. Próchnica może spowodować m.in. choroby narządu wzroku, chorobę reumatyczną czy choroby układu oddechowego.

Jaka rada? Przede wszystkim profilaktyka. W profilaktyce próchnicy bardzo ważna jest codzienna higiena jamy ustnej. Szczotkowanie zębów minimum dwa razy dziennie tj. rano i wieczorem przez min. 2 minuty. Dzieciom młodszym zaleca się szczotkowanie zębów metodą okrężną, natomiast starsze dzieci powinny stosować ruchy wymiatające. Należy pamiętać również o szczotkowaniu języka.

Jak zachęcić dziecko do regularnego mycia ząbków? Z pomocą przychodzi Program Zdrowotny – dwa razy dziennie, o stałych porach, wyświetla się powiadomienie dotyczące mycia ząbków. Kolorowa animacja (rys. 8) krok po kroku wyjaśnia, jak przygotować się do umycia ząbków oraz jak je szczotkować.

Rodzina a kształtowanie prawidłowych nawyków Główna odpowiedzialność za prawidłowy rozwój dzieci spoczywa na rodzicach. To rodzice wyrabiają w dzieciach nawyki, które następnie przenoszone są na dzieci ich dzieci itd.

Główne zadania rodziny w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia są następujące: – kształtowanie nawyków związanych z ochroną i doskonaleniem zdrowia psychicznego i fizycznego; – wyrabianie odpowiednich umiejętności; – edukowanie i pobudzanie zainteresowania sprawami dotyczącymi zdrowia oraz wiedzy o własnym organizmie.

Zdarza się, że rodzice nie wiedzą, jakie zachowania i nawyki należy kształtować u swoich dzieci, co jest dla dziecka dobre, a co złe.

Kiedyś byłam świadkiem rozmowy, podczas której pielęgniarka podczas rutynowych pomiarów zwróciła uwagę matce sześciomiesięcznego dziecka, że waga dziecka znacznie przekracza normy, na co matka wzruszyła tylko ramionami. Być może dla tej mamy nie był to żaden problem zdrowotny, ponieważ ona sama miała dość sporą nadwagę. Nasze babcie z kolei uważają, że „pulchne” dziecko to zdrowe dziecko i co chwilę „dogadzają” wnukom łakociami, ciesząc się, że dziecko ma apetyt. Dlatego tak ważna jest wiedza rodziców na temat profilaktyki zdrowotnej.

Gdzie zdobyć tę wiedzę, jak ją wcielić w życie? Literatury jest mnóstwo, a problem w tym, że jest jej za dużo, przez co trudny jest wybór odpowiedniej książki, odpowiedniej aplikacji, czy przeczytanie właściwego bloga itd.

Podsumowanie Powyżej opisano jedynie fragment Strategii „Relacje w Rodzinie” dotyczący małych dzieci i wybranych Programów Zdrowotnych.

Idea systemu OSOZ polega na zbudowaniu wirtualnej Przestrzeni Zdrowia. Ta wirtualna Przestrzeń Zdrowia składa się z tysięcy zmiennych czynników, które wpływają na młodego człowieka, od jego poczęcia, poprzez dzieciństwo, dorosłość, aż do końca życia, kreśląc unikalną linię zwaną Trajektorią Zdrowia (rys. 9).

Trajektoria Zdrowia zaczyna się w chwili poczęcia i biegnie wraz z rozwojem człowieka, ale najważniejsze jest to, aby była dla danego dziecka jak najlepsza. Jeśli nie masz wystarczająco czasu, wystarczająco dużo determinacji i konsekwencji w działaniu, albo nie za bardzo wiesz, jak zabezpieczyć dziecko na przyszłość, zaufaj Strategii Zdrowotnej „Relacje w Rodzinie”. Więcej informacji możesz uzyskać pod adresem ProgramyZdrowotne@osoz.pl.  „Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży” – opracowanie Instytutu Żywności i Żywienia pod kier. Prof. Mirosława Jarosza (Warszawa, 2019).

1

Rys. 8. HECONIA demonstrująca mycie zębów za pomocą wesołego filmiku

Kontrolowanie wzrostu i masy ciała Z Programem Zdrowotnym łatwo wyliczysz wskaźnik BMI, dzięki któremu samodzielnie sprawdzisz, czy masa ciała dziecka jest prawidłowa.

Rys. 9. Graficzna prezentacja Trajektorii Zdrowia

OSOZ Polska 1/2019

39

n owe idee

-DN G]LDõD 1

2

Lekarz Otrzymujesz wydruk elektronicznie informacyjny wystawia OXE H UHFHSWÃ&#x2014; GURJÃ&#x2021; i podpisuje HOHNWURQLF]QÃ&#x2021; H UHFHSWÃ&#x2014; â&#x20AC;&#x201C; jako e-mail lub SMS ]b F\IURZ\P NRGHP

3

4

5

Farmaceuta skanuje kod z wydruku LQIRUPDF\MQHJR lub wpisuje F\IURZ\ NRG z SMS i PESEL

8GDMHV] VLÃ&#x2014; do apteki oznaczonej VSHFMDOQÃ&#x2021; QDNOHMNÃ&#x2021;

Otrzymujesz leki

-DN RWU]\PDÃ&#x2030; H UHFHSWÃ&#x2014; QD H PDLO OXE VPV" 1

=DORJXM VLÃ&#x2014; GR ,QWHUQHWRZHJR .RQWD 3DFMHQWD ,.3 SU]\ SRPRF\ 3URË&#x2030;OX =DXIDQHJR QD SDFMHQW JRY SO Lb]ZHU\Ë&#x2030;NXM VZµM QXPHU WHOHIRQX RUD] DGUHV H PDLO

=DõµĢ 3URË&#x2030;O =DXIDQ\ 'RZLHG] VLÃ&#x2014; QD S] JRY SO MDN WR ]URELÃ&#x2030;

2

3

IKP

HUD] PRÄ¢HV] RWU]\P\ZDÃ&#x2030; 7 H UHFHSW\ GURJÃ&#x2021; HOHNWURQLF]QÃ&#x2021;

: F]\P PRÄ¢HP\ &L SRPµF" 'RZLHG] VLÃ&#x2014; MDN NRU]\VWDÃ&#x2030; ] H UHFHSW\

40

OSOZ Polska 1/2019

H UHFHSWD#FVLR] JRY SO

n owe idee

( UHFHSWÃ&#x2014; ]UHDOL]XMHV] Z NDÄ¢GHM DSWHFH R]QDF]RQHM WÃ&#x2021; QDNOHMNÃ&#x2021;

0QLHMV]H U\]\NR Z\GDQLD SDFMHQWRZL QLHSUDZLGõRZHJR OHNX

:\VWDZLHQLH H UHFHSW\ EH] NRQLHF]QRÄ&#x2030;FL ZL]\W\ SDFMHQWD Z JDELQHFLH OHNDUVNLP

3U]HSLVDQH OHNL PRJÃ&#x2021; E\Ã&#x2030; ]UHDOL]RZDQH ZbUµĢQ\FK DSWHNDFK

IKP

&]\WHOQH LQIRUPDFMH R GDZNRZDQLX SU]HSLVDQHJR OHNX VÃ&#x2021; ]DZV]H GRVWÃ&#x2014;SQH QD ,QWHUQHWRZ\P .RQFLH 3DFMHQWD ,.3

QD SDFMHQW JRY SO

PACJENTKA 0RQLND 0LNRõDMF]XN &LHV]Ã&#x2014; VLÃ&#x2014; Ä¢H PRJõDP E\Ã&#x2030; MHGQÃ&#x2021; ]bSLHUZV]\FK RVµE WHVWXMÃ&#x2021;F\FK UR]ZLÃ&#x2021;]DQLD NWµUH G]LDõDMÃ&#x2021; MXÄ¢ RG GDZQD Z ZLHOX NUDMDFK (XURS\ :LÃ&#x2014;NV]RÄ&#x2030;Ã&#x2030; VSUDZ ]DõDWZLDP\ WHUD] ZbXU]Ã&#x2014;GDFK F]\ EDQNDFK SU]H] ,QWHUQHW 'ODF]HJR ZbSU]\SDGNX ]GURZLD PLDõRE\ E\Ã&#x2030; LQDF]HM"

6SUDZGÄ Z NWµUHM SU]\FKRGQL RWU]\PDV] H UHFHSWÃ&#x2014; QD

fot. Sylwia Garucka-Tarkowska

:LÃ&#x2014;NV]H EH]SLHF]H÷VWZR WHUDSLL G]LÃ&#x2014;NL GRVWÃ&#x2014;SRZL GR KLVWRULL Z\VWDZLRQ\FK H UHFHSW QD ,QWHUQHWRZ\P .RQFLH 3DFMHQWD ,.3 QD SDFMHQW JRY SO

PDSD SDFMHQW JRY SO

OSOZ Polska 1/2019

41

systemy i sprz ę t

Rejestratorka medyczna odzyskuje należny status Rejestratorka medyczna jest łącznikiem pomiędzy lekarzem a pacjentem. Jest pierwszą osobą, którą spotyka pacjent podczas wizyty. Nie zapominajmy, że od sprawności obsługi administracyjnej zależy nie tylko satysfakcja pacjenta, ale też jakość i kompletność dokumentacji.

Czas zerwać ze schematem „pani z rejestracji”, której zadania ograniczają się jedynie do odbierania telefonów i wyszukiwania odpowiednich kartotek w stosie dokumentów. Lista kompetencji rejestratorki medycznej jest szeroka i obejmuje zarówno umiejętności miękkie, interpersonalne, jak i twarde, czyli związane z prowadzeniem dokumen-

42

OSOZ Polska 1/2019

tacji pacjenta. Oprócz tego ważna jest znajomość przepisów i wiedza na temat praw pacjenta, dobra organizacja pracy i wsparcie innych działów placówki. W dobie nowoczesnych technologii równie ważną kwestią jest umiejętność sprawnego i szybkiego poruszania się po systemie wspierającym zarządzanie elektroniczną dokumentacją w placów-

ce. Wraz z rozwojem rynku usług medycznych, zapotrzebowanie na rejestratorki rośnie.

Kwalifikacje Jednym z najważniejszych czynników wpływających na pracę rejestratorki jest posiadanie niezbędnych umiejętności i kwalifikacji, dzięki którym może ona w pełni odpowiedzialnie i sprawnie wykonywać powierzone obowiązki i zadania. Cechy dobrej rejestratorki medycznej to m.in.: zaangażowanie, elokwencja, opanowanie, wyrozumiałość i empatia w stosunku do pacjentów. Oprócz tego osoba wykonująca pracę na tym stanowisku powinna również:

systemy i sprz ę t

– mieć dobrze rozwinięte umiejętności interpersonalne ułatwiające komunikację i budowanie relacji przede wszystkim z pacjentami, jak i z personelem medycznym oraz osobami na innych stanowiskach w placówce; – być dobrze zorganizowana i we właściwy sposób zarządzać swoim czasem pracy; – mieć wiedzę branżową (np. wiedzieć, czy nakładanie się okresów zwolnień lekarskich jest dozwolone) i często również biznesową (np. wiedzieć, jak obsłużyć wystawienie faktury na podstawie wydrukowanego paragonu); – dysponować wiedzą z zakresu obsługi komputera i urządzeń dodatkowych (np. kasy i drukarki fiskalne) oraz nowych technologii wspierających zadania rejestratorki (np. serwisy rejestracji on-line, systemy EDM); – mieć umiejętność sprawnego rozwiązywania problemów związanych z bieżącą obsługą pacjentów i działaniem placówki medycznej.

Zadania i obowiązki Wykonywanie pracy na stanowisku rejestratorki medycznej charakteryzuje się całą gamą zadań i obowiązków, wynikających zarówno z bieżącej obsługi chorych i rejestracji nowych pacjentów, jak i związanych z codziennym funkcjonowaniem określonego podmiotu medycznego. W praktyce obowiązki rejestratorki zaczynają się już w momencie przywitania pacjentów w placówce, a jednym z pierwszych jej zadań jest wskazanie odpowiedniego gabinetu lekarskiego, w którym przyjmowany będzie pacjent lub skierowanie chorego do poczekalni. Do najważniejszych obowiązków i najczęściej wykonywanych zadań na stanowisku rejestratorki medycznej należą: – udzielanie kompleksowej i rzetelnej informacji na temat zasad funkcjonowania placówki oraz świadczonych przez nią usług medycznych; – dbanie o budowanie zaufania wśród pacjentów i bezpieczeństwo związane z poufnością informacji i ochroną danych osobowych i medycznych pacjentów; – rejestracja wizyty pacjentów (bezpośrednio w placówce, telefonicznie lub mailowo) oraz nadzór nad kolejnością przyjmowania chorych i obiegiem dokumentacji medycznej w placówce; – kontrola uprawnień i statusów ubezpieczeń przyjmowanych pacjentów; – planowanie terminów wizyt, prowadzenie i stałe aktualizowanie kalendarza

rejestracji oraz informowanie o zmianach w harmonogramach przyjęć lekarzy i odwołanych terminach; – prowadzenie i archiwizacja dokumentacji medycznej pacjentów (kompletowanie dokumentów medycznych oraz dołączanie ich do odpowiednich kartotek); – przyjmowanie preparatów do badań dostarczanych przez pacjentów i przekazywanie ich odpowiednim komórkom; – wydawanie pacjentom i osobom upoważnionym wyników badań i dokumentacji medycznej; – prowadzenie ewidencji usług medycznych wykonywanych w placówce; – rozliczanie pacjentów i innych płatników w ramach prowadzonej przez placówkę działalności komercyjnej (wystawianie faktur i obsługa płatności za świadczone usługi prywatne); – przygotowywanie harmonogramów konsultacji medycznych; – udział w konferencjach i szkoleniach podnoszących kompetencje zawodowe; – współpraca z innymi działami placówki i personelem medycznym w celu stałego podnoszenia poziomu jakości świadczonych usług.

Oprócz tego, na barkach rejestratorki medycznej często spoczywają również inne obowiązki biurowe, takie jak np.: – składanie zamówień na artykuły medyczne i biurowe, – kontakt z działem kadr i księgowości oraz innymi filiami placówki, – odbieranie poczty i odpowiadanie na zapytania interesantów.

Należy także wspomnieć, że osoba pracująca na stanowisku rejestratorki powinna być również na bieżąco z aktualnościami ze świata medycznego oraz przepisami i rozporządzeniami publikowanymi przez Ministerstwo Zdrowia oraz Narodowy Fundusz Zdrowia.

Zmiany w obowiązkach wynikające z wprowadzenia EDM Wprowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) w dużym stopniu reorganizuje i usprawnia procesy związane ze świadczeniem usług medycznych w placówce, począwszy od kadry zarządzającej, poprzez personel medyczny, na pracownikach rejestracji kończąc. Jednymi z największych zalet wprowadzenia EDM z punktu widzenia rejestratorki medycznej jest usprawnienie procesu rejestracji oraz poprawa obiegu dokumentów, w tym także prywatności i poufności danych pacjenta. System informatyczny

z jednej strony redukuje czas poświęcany np. na uzupełnianie i wyszukiwanie kartotek pacjentów, a z drugiej strony nakłada na rejestratorki zupełnie nowe obowiązki.

Do najważniejszych obowiązków wynikających z wprowadzenia EDM należą: – obligatoryjny udział w szkoleniu z zakresu obsługi elektronicznej dokumentacji medycznej (np. elektronicznej kartoteki pacjenta i raportów) oraz bardzo dobra znajomość i swobodne poruszanie się po systemie EDM; – wprowadzanie do systemu danych związanych z procesem rejestracji i obsługą wizyty pacjentów (np. danych osobowych, danych o płatniku wizyty, danych o skierowaniach, wpisach do kolejek oczekujących itd.); – weryfikacja zgodności wizyt zarejestrowanych w systemie (w tym także wizyt samodzielnie zarejestrowanych on-line przez pacjentów) z rzeczywistą frekwencją chorych w placówce; – dołączanie załączników, skanów dokumentacji medycznej oraz wyników badań do elektronicznej kartoteki pacjenta; – udostępnianie wydruków dokumentacji medycznej pacjentom i osobom upoważnionym; – generowanie i weryfikowanie raportów miesięcznych oraz ewidencja wykonywanych usług medycznych (dokumentowanie działalności medycznej z elementami statystyki medycznej).

Wsparcie dla rejestratorek w systemie Mediporta Poniżej prezentujemy wybrane funkcje systemu Mediporta, wspierające rejestratorki medyczne w ich codziennych zadaniach i obowiązkach: – intuicyjny w obsłudze terminarz wizyt i terminów oraz szybkie wyszukiwanie wolnych terminów (możliwość umawiania w ramach lokalizacji, poradni, pracownika medycznego); – wsparcie procesu umawiania pacjenta (frekwencja pacjenta, wybór płatnika wizyty, wybór usługi głównej, weryfikacja skierowań, automatyczne podpowiedzi kolejek oczekujących, notatki związane z wizytą w oknie umawiania oraz kategorie wizyt dopasowane do organizacji pracy w placówce); – proste zarządzanie pacjentami i obsługa elektronicznych kartotek pacjentów (gotowe, wypełnione danymi druki deklaracji, zgód i oświadczeń, szybkie wyszukiwanie i dodawanie pacjentów, podgląd wizyt realizowanych w ramach skierowań);

OSOZ Polska 1/2019

43

systemy i sprz ę t

– w pełni automatyczna komunikacja z eWUŚ i łatwa weryfikacja ubezpieczeń i uprawnień dodatkowych pacjentów; – możliwość wysyłania powiadomień e-mail i SMS do pacjentów (np. o rejestracji terminu, zbliżającym się terminie wizyty, odwołaniu terminu wizyty); – wsparcie dla działalności komercyjnej placówki (wystawianie, reklamowanie i korygowanie dokumentów sprzedaży, generowanie raportu dziennego z za-

kończonej na koniec dnia pracy zmiany kasowej); – usługa samodzielnej rejestracji wizyt on-line przez pacjentów w serwisie LekarzeBezKolejki.pl (serwis jest częścią projektu OSOZ), w aplikacji mobilnej VisiMed i w serwisach współpracujących (np. ZnanyLekarz.pl).

Niezbędne ogniwo Rejestratorka medyczna zyskała w końcu należny jej prestiż, oferując pomoc pacjentowi podczas jego wizyty medycz-

nej. Jako niezbędna asysta lekarza i pielęgniarki, pełni ważną rolę w procesach na pograniczu medycyny i administracji.

Niezbędnym elementem współczesnego modelu rejestratorki medycznej jest bardzo dobra znajomość systemu wspierającego zarządzanie elektroniczną dokumentacją medyczną. Decyduje ona o nowoczesnym i profesjonalnym podejściu do chorego, sprawnym procesie obsługi oraz prawidłowym prowadzeniu EDM czy rozliczeń finansowych. 

o p e n

h e a l t h

c a r e

s y s t e m

w w w.OSOz .pL

1

2019 wORLd

nowość! osoz world Poznaj rozwiązania zdrowia cyfrowego na świecie

1 / 2019

OSOZ

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

reklama

AI ELIMINATES MISDIAGNOSIS

1 in every 7 diagnoses is incorrect.

1.5 million people around the world die each year due to misdiagnoses.

HEALTHCARE

THE RISE OF

How to build a system for predicting the development of health, so that early prevention replaces treatment?

Medical professionals and policy-makers should always be one step ahead of technology.

& MATHEMATICS

DIGITAL HEALTH

Pobierz aplikację OSOZ News Czytaj pierwsze wydanie magazynu OSOZ World Aplikacja dostępna na urządzenia z systemem iOS i Android.

44

OSOZ Polska 1/2019

systemy i sprz Ä&#x2122; t

Funkcjonalny i wszechstronny system dla placĂłwek i lekarzy rozpoczynajÄ&#x2026;cych proces cyfryzacji.

KAMSOFT S.A.

KS-PPS

jŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mÂ&#x2039;l Â&#x152;-7-mb;l oruo]u-loÂ&#x2030;-mb- f;v| Â&#x2030;vrol-]-mb; o0vjÂ&#x2020;]b hom|u-h|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; ,ġ ou]-mbÂ&#x152;-1f- Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;| r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ou-Â&#x152; ];m;uoÂ&#x2030;-mb; ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;fÄş "Â&#x2039;v|;l Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b- uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;৾ ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;| 7oloÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ Â&#x152; Â&#x2020;Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7mb;mb;l Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mb- |-0Ń´;|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ĺ?rŃ´- oulÂ&#x2039;Äš b1uovo[ġ b "ġ m7uob7Ĺ&#x2018;Äş -m; Â&#x152;-u;f;v|uoÂ&#x2030;-m; m- Â&#x2020;uÂ&#x152;.7Â&#x152;;mbÂ&#x2020; ruÂ&#x152;;moŕŚ&#x2039;mÂ&#x2039;l Ń´;h-uÂ&#x152;- ;hvrou|oÂ&#x2030;-m; v. 7o ]jŕĽ&#x2022;Â&#x2030;m;f 0-Â&#x152;Â&#x2039; Â&#x152;Ń´oh-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-m;f Â&#x2030; 1;m|u-Ń´b rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;hb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;fÄş

MEDYCYNA

PODSTAWOWY PROGRAM Ă?:,$'&=(1,2'$:&<

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji

OSOZ Polska 1/2019

45

systemy i sprz ฤ t

KS-PPS

PODSTAWOWY PROGRAM ร :,$'&=(1,2'$:&<

,112:$&<-1( 52=:,ร =$1,$ "ย v|;l "ล " ย ov|-j ย ย 0o]-1omย o moย o1ย ;vmย lo7ย j 7o ruoย -7ย ;mb- ย bย ย |ย ย ; vย 1ย ;]เฅ ัดmย l ย ย ย ]ัด<7ล mb;mb;l ย uย .7ย ;เฅ lo0bัดmย 1_ฤบ ;]o bm|ย b1ย fmย bm|;u=;fv ou-ย ruย ย f-ย moเฆ เฃ vru-ย b-ฤท เงต; ru-1- ัด;h-uย - 1ย ย rb;ัด<ล ]mb-uhb ย vย v|;l;l f;vย 1ย ; mb]7ย mb; 0ย j- |-h- ruov|-ฤบ )j-เฆ mb; |; ;ัด;l;m|ย roย o7ย f.ฤท เงต; ย 0ัดbเงต-f.1ย vb< ย ย lเฅ ] ย ruoย -7ย ;mb- ;ัด;h|uomb1ย m;f 7ohย l;m|-1fb l;7ย 1ย m;f ruย ;v|-f; 0ย เฃ 7ย เงตย l ย ย ย ย -mb;lฤบ "ล " |o ruo7ย h|ฤท h|เฅ uย ย ruov|ย vrovเฅ 0 u;-ัดbย ย f; ย ย l-]-mb- v|-ย b-m; ัด;h-uย ol o7moเฆ mb; vย ;uoho uoย ย lb-m;f holrย |;uย ย -1fbฤบ

35=(:$*$ 6<67(08 "ย v|;l "ล " |o fย เงต mb; |ย ัดho uoย ัดb1ย ;mb- ย ,ฤบ "ย v|;l v|-j vb< r;jmoru-ย mย l uoย ย b.ย -mb;l ย loเงตัดbย b-f.1ย l ruoย -7ย ;mb; 7ohย l;m|-1fb l;7ย 1ย m;f ruย ;ย rb;ัด<]mb-uhb b ัด;h-uย ย ฤบ !oย 0ย 7oย - lo7ย jย ro7v|-ย oย ;]o f;v| ย u<1ย m-|ย u-ัดm- 1o roย o7ย f;ฤท เงต; vย v|;l v|-f; vb< holrัด;|mย l m-uย <7ย b;l ย vrb;u-f.1ย l ru-1< ัด;h-uย - ย u-ย ย 1-jย l mb;ย 0<7mย l o|o1ย ;mb;l ล Cvh-ัดbย -1f-ฤท |;ulbm-uย ;ฤท ฤท holย mbh-1f- ย " ,ล ฤบ

.25=<ร &, :'52ร (1,$

NR. KAT. 2153PI02.00

Przejrzysty oraz intuicyjny bm|;u=;fv |-hเงต; 7ัด- v|ol-|oัดo]เฅ ย

!oย ัดb1ย -mb; hom|u-h|เฅ ย ย ,

)ย lb-m- 7-mย 1_ omล ัดbm; rolb<7ย ย เฆ ย b-7ฤบฤท - ,

uoย -7ย ;mb; ;ัด;h|uฤบ 7ohย l;m|-1fb l;7ย 1ย m;f

uย ;mb;l o0ัดb]-|ouย fm;f 7ohย l;m|-1fb vru-ย oย 7-ย 1ย ;f ย rัด-1เฅ ย h-1_ l;7ย 1ย mย 1_ฤบ !ย ]ouย v|ย 1ย m- v;ัด;h1f- =ย mh1fb ou-ย ย f;7moัดb1;mb; o0vjย ]b rovย 1ย ;]เฅ ัดmย 1_ loล 7ย jเฅ ย roย ย oัดbjย vhย |;1ย mb; ย ruoเฆ 1bเฃ vย v|;lฤบ o7v|-ล ย oย ย uo]u-l เก ย b-71ย ;mbo7-ย 1ย ru-1ย f; ย -uเฅ ย mo ย ย ;uvfb f;7mov|-moย bvhoย ;f f-h b vb;1boย ;fฤบ ัดย 1ย oย ; ย -ัด;|ย ย 7uoเงต;mb- vย v|;lย "ล " |oฤน uย ;fuย ย v|ย ou-ย ruov|ย bm|;u=;fvฤน bm|ย b1ย fm- o0vjย ]- vย v|;lย $ย ouย ;mb; b ruoย -7ย ;mb; 7ohย l;m|-1fb l;7ย 1ย m;f ย =oulb; ;ัด;h|uomb1ย m;f "ย ย 0hb; b j-|ย ; uoย ัดb1ย -mb; hom|u-h|เฅ ย ย -uo7oย ย l ย m7ย vย ;l ,7uoย b-ฤท 0;ย ย ย ]ัด<7ย m- uo7ย -f ย -ย -u|;f ย loย ย ou-ย o77ย b-j ,ฤธ ย ย lb-m- 7-mย 1_ omล ัดbm; rolb<7ย ย เฆ ย b-71ย ;mbo7-ย 1. - , m|;um;|oย - u;f;v|u-1f- r-1f;m|เฅ ย ย ]o7m- ย o0oย b.ย ย f.1ย l ru-ย ;l "ล " ย loเงตัดbย b- ruย ;ruoย -7ย ;mb; ย bย ย |ย v|ol-|oัดo]b1ย m;f ย u-ย ย ย bย ย -ัดbย -1f. -h|ย -ัดm;]o v|-mย ย ย <0b;mb- r-1f;m1b; m- 7b-]u-lb; ย <0oย ย lฤบ 1_uom- 7-mย l l;7ย 1ย mย 1_ b ovo0oย ย 1_ r-1f;m|เฅ ย ัด;h|uomb1ย m; ย ย oัดmb;mb- ัด;h-uvhb; ;,

22 |

46

OSOZ Polska 1/2019

( PDLO PHG\F\QD#NDPVRIW SO _ 7HO

0,

o7v|-ย oย . houย ย เฆ 1b. ย 7uoเงต;mb- vย v|;lย "ล " f;v| ย vrol-]-mb; m-fย -เงตmb;fvย ย 1_ ย -7-เฅ ย ย b.ย -mย 1_ ย ; เฆ ย b-71ย ;mb;l ย vjย ] l;7ย 1ย mย 1_ ย f;7mov|1; o1_uomย ย 7uoย b-ฤบ "|.7 =ย mh1fom-ัดmoเฆ เฃ o=;uoย -m;]o oruo]u-loล ย -mb- ย ย hu-1ย - roย - ruov|. u;f;v|u-1f< ย u;-ัดbย oย -mย 1_ ย vjย ]ฤบ , rolo1. "ล " loเงตm- lฤบbmฤบ ย ย v|-ย b-เฃ ou-ย 7uย hoย -เฃ u;1;r|ย ัด;h-uvhb;ฤท ou]-mbย oย -เฃ ย bย ย |ย r-1f;mล |เฅ ย ย rolo1. ]u-C1ย m;]o |;ulbm-uย -ฤท ]uol-7ย bเฃ ou-ย -u1_bย bย oย -เฃ 7-m; l;7ย 1ย m; ล uoย roย m-mb-ฤท 0-7-mb- ัด;h-uvhb;ฤท ย ย ย b-7ย l;7ย 1ย m;ล ฤท lomb|ouoย -เฃ v|-m u;-ัดbล ย -1fb ย -ย -u|ย 1_ ย lเฅ ย ฤท houย ย v|-เฃ ย m-frorย ัด-umb;fvย ;f m- uย mhย -ย ย ;hเฅ ย b เก uo7hเฅ ย 1_uomย ,7uoย b- "ล , ล orbv rom-7 ฦ ฦ ฦ ฦ ฦ ฦ ัด;hเฅ ย ล b -ย ย m|;u-h1fb ;hเฅ ย ฤบ ) "ล " ย ย ย ]ัด<7mbomo ย b<hvย oเฆ เฃ rolย vjเฅ ย ou-ย vย ล ];vเฆ b ัด;h-uย ย ou-ย ovเฅ 0 m- 1o 7ย b;เฅ ย ย b.ย -mย 1_ ย |ย oล

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

48

FELIETON Rynek apteczny w 2018 roku

53

RANKINGI PEX Firmy i produkty (grudzień 2018)

54

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (grudzień 2018)

58

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (grudzień 2018)

65

Monitor rynku LEKÓW I PRODUKTÓW MEDYCZNYCH Pasty do zębów

MONITOR ZDROWOTNY F E L I E TO N

Rynek apteczny w 2018 Rok 2018 miał być i w dużej mierze był e-rokiem.

A jak kształtowała się sprzedaż leków?

Dr Jarosław Frąckowiak Wiceprezes PEX PharmaSequence

Wdrożenie w aptekach e-recepty, która w pełni zacznie obowiązywać od przyszłego roku, ale i przygotowanie na pełne wdrożenie ZSMOPL oraz – tuż, tuż „fałszywkowa” (tekst piszę 26-go stycznia, ukaże się jak już zacznie obowiązywać weryfikacja produktów objętych dyrektywą fałszywkową. NIA ogłosiła, że wiele podmiotów nie jest gotowych na wprowadzenie weryfikacji w określonym prawem terminie – 9 luty 2019 roku – i że trzeba szukać rozwiązań zapewniających pacjentom dostęp do leków).

Bieżący rok – jak poprzedni – też będzie e-rokiem. Ale „e” nie wypiera „t”.

T – jak tradycja, jest, w konwencji tego

48

OSOZ Polska 1/2019

tekstu, tym, co nie jest związane aż tak bezpośrednio z e-procesami. Czyli na przykład rzeczywistość rynkowa wyrażona, bynajmniej nie w e-pieniądzach, tylko w tych realnie zarobionych. Najważniejsza i najtrudniej mierzalna statystycznie rzeczywistość zdrowia społeczeństwa nie zawsze, ale – chyba bardziej niestety niż „stety” – też jest zdeterminowana głównie przez poziom finansowania szeroko pojętego systemu ochrony zdrowia. Wróćmy do tego, co łatwiej mierzalne, czyli stanu rynku aptecznego.

A ten, po raz kolejny, osiągnął dobry wynik (wszystkie dane, jeżeli nie podano inaczej, pochodzą z analiz PEX PharmaSequence wykonanych na podstawie danych z ponad 6 200 aptek reprezentatywnego panelu Apteczny Bank Danych).

34,6 mld złotych w cenach dla pacjenta oznacza 4,8% wzrostu względem roku ubiegłego. Po raz pierwszy od długiego czasu wzrost sprzedaży per apteka (dla statystycznej apteki, mierzony w cenach detalicznych) przewyższył poziom wzrostu rynku i wyniósł 5,5%.

Jedną z przyczyn wzrostu obrotu przeciętnej, statystycznej apteki jest spadek ich liczby. W styczniu 2019 roku liczba aptek (łącznie z punktami aptecznymi oscylowała na poziomie 14 500, czyli niedużo mniej niż przed wprowadzeniem regulacji prawnej zwanej potocznie AdA (Apteka dla Aptekarza). A w roku ubiegłym, po złożeniu wniosków przed wprowadzeniem AdA, były okresy, w których przekraczała 15 tysięcy. Czy liczba aptek będzie nadal spadać? Prawdopodobnie tak. Czy konsolidacja rynku aptek została zahamowana? Prawdopodobnie nie.

A teraz odpowiedzi i uzasadnienia na postawione pytania. Dlaczego liczba ap-

MONITOR ZDROWOTNY

Rys. 1. Rynek total, wartość sprzedaży brutto (PLN) 2018 29,1%

wartość sprzedaży w roku [mld]

35 30

26,8

28,1

26,5

29,9

28,5

27,8

23,1%

31,7

34,6

33

20% 15%

11,5%

20

3,6%

-1%

10

10%

6,4%

4,6%

5%

25%

18,4%

25

15

30%

6,2%

4,8%

4%

2,7%

4,8%

5% 0%

5

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

40

-5% -5,7%

0

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-10%

Rys. 2. Rynek total, ilość sprzedaży 2018

wartość sprzedaży w roku [mld]

1550 1500

1576

1580

15,4%

15,7%

1444

1400

5,7%

1366 1350

8%

5,8%

5%

3,1%

1300

3,1%

2,5%

2% 0,3%

1250

2012

17%

11%

9%

1409

20%

14%

1489

1450

1200

1596 16,9%

2013

2014

2015

2016

2017

1%

2018

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

1600

-1% -4%

Rys. 3. Rynek RX refundowany, wartość sprzedaży brutto (PLN) 2018

12

12,1

3,9%

4,7% 9,8

10

10%

7,3%

12,6 3,2%

11,2

8

11,7

12,2

-4,6%

1,5%

4,4%

-3,2%

-10%

-13,2%

4

-15%

-15,9% -19,1%

2

0% -5%

-6,8%

6

5%

1% 2,4%

10,5

10,1

11,5

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

14

wartość sprzedaży w roku [mld]

tek może nadal spadać? Paradoksalnie to też może być efekt AdA. Prawo nie działa wstecz, zatem w regionach, w których aptek było bardzo dużo i do tego zgromadzonych „gęsto” na niewielkich, atrakcyjnych „pacjento-handlowo” obszarach, AdA nic nie zmieniła. Konkurencja trwała i trwa i nie wszystkie apteki są w stanie ekonomicznie tą rynkową walkę wytrzymać. Inny powód to akwizycje. Sieci (przed AdA, ale także po, bowiem spółki prawa handlowego, według większości prawników, mogą być przejmowane) kupiły inne sieci, powiększając swój stan posiadania. Co czasem oznaczało tzw. kanibalizację biznesu i w efekcie zamknięcia części aptek. Podam przykład: jestem siecią X i mam aptekę na ulicy Największego Bohatera 1. Mój konkurent kupił lokal i uzyskał (przed AdA) zezwolenie na prowadzenie apteki pod adresem Największego Bohatera 3. Czyli, niemal obok mnie. Ale ja kupiłem firmę konkurenta. Potrzebuję dwóch aptek w odległości 50 m od siebie? Odpowiedź jest oczywista i uzasadnia znikanie części aptek. Aptek będzie mniej. Likwiduje się od 25 do 50 miesięcznie, trudno powiedzieć, kiedy ten trend będzie zahamowany, bo zależy to też od decyzji hurtowni, czyli warunków kredytów kupieckich, terminów spłat zobowiązań i… rozwoju APK. Co oznacza termin APK? Rozwinięcie skrótu niestety nie przybliża do rozumienia, ale wyjaśnienie nie jest skomplikowane. APK to Afiliacje Poza-Kapitałowe.

Kiedyś (i nadal przez wiele osób i instytucji) zwane sieciami wirtualnymi i/lub grupami zakupowymi. Przy ograniczeniach w otwieraniu nowych aptek, które wprowadziła AdA, sposobów na rozwój skali biznesu aptecznego jest trochę mniej niż kiedyś. Można, jak wspomniałem wyżej (to się dzieje i dziać będzie) kupować spółki prawa handlowego prowadzące apteki. Ale można też, tak jak jest w Niemczech. Tam jeden właściciel może mieć tylko jedną aptekę, ale do tego może mieć trzy filie tejże apteki. Ergo, 4 apteki. 4 apteki u nas czy w Niemczech nie są – w przypadku np. negocjacji ceny zakupu produktów z hurtowni czy od producenta – wielką siłą przetargową. Za mała skala. Ale już połączone w APK siły – o ile będą stabilne i biznesowo godne zaufania – mogą stanowić olbrzymią siłę negocjacyjno-ekonomiczną. APK to już (wg PEX, ujmując tylko afiliacje, czyli najróżniejsze formy współpracy aptek, które nie są efemerydami) ok. 10% rynku. Rola APK z wielkim prawdopodobieństwem może rosnąć.

-20%

-22,7% 0

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-25%

OSOZ Polska 1/2019

49

MONITOR ZDROWOTNY

50

OSOZ Polska 1/2019

Rys. 4. Rynek RX pełnopłatne, wartość sprzedaży brutto (PLN) 2018

7

wartość sprzedaży w roku [mld]

7,26

7,03 5,88

6 4,97

5

51% 50%

46% 41,4%

5,22

40%

32,7%

4

30%

25,9%

23,8% 18,3%

3 2

20% 10%

12,6%

5%

4,7%

1 0

2009

70% 60%

6,6

6,26

6,16

7,51

2010

2011

2012

5,4%

1,7% 2013

6,6%

2014

2015

3,2%

2016

2017

3,4%

2018

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2009 roku

8

0% -10%

Rys. 5. Leki OTC, wartość sprzedaży brutto (PLN) 2018 35% 7,31

wartość sprzedaży w roku [mld]

7

6,66

6

5,64

5,86

6,9

5,81

30% 29,5%

6,11

25%

22,3%

5

20%

18%

4

15% 8,9%

8,3%

3 3,8%

2

3%

10%

5,9%

5,1%

3,7%

1

5%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2010 roku

8

0%

-0,8% 0

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

-5%

4,0 3,67

3,8

3,5 3,17 3,0 2,5

2,74

2,91

70%

58%

60%

51,8% 46,5%

50%

2,5

40% 26,6%

2,0 16,4%

1,5

30% 20%

15,7%

9,4%

1,0

10% 6,4%

0,5 0

3,95

2012

2013

2014

8,8%

2015

2016

3,6%

4,1%

2017

2018

0% -10%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2012 roku

Rys. 6. Suplementy, wartość sprzedaży brutto (PLN) 2018

wartość sprzedaży w roku [mld]

Sieci aptecznych w Polsce jest ponad 420 (definicja sieci: właściciel pięciu lub większej ilości aptek). Zatem teza o wielkiej konsolidacji rynku aptecznego, w porównaniu do np. spożywczego czy elektronicznego, jest trudna do obrony. 6 600 (z wszędzie wliczonymi franczyzami więcej) aptek sieciowych składa się w ponad 1/3 z aptek z sieci 50+ (posiadających więcej niż 50 aptek). Statystyczną aptekę sieciową odwiedza ponad 5000 pacjentów/klientów miesięcznie. To dwa razy więcej niż w przeciętnej aptece nie-sieciowej. Owocuje to także dwukrotnie wyższym obrotem: około 260 tysięcy złotych miesięcznie w aptece sieciowej versus 130 tysięcy w statystycznej aptece nie sieciowej.

Ale wróćmy do „statystycznej apteki na rynku” jako miernika stanu tegoż.

Przeciętna apteka osiągnęła w roku 2018 przychody na poziomie 2 milionów 320 tysięcy złotych, z czego 1,3 miliona ze sprzedaży produktów na recepty. Te pieniądze wydało w naszej, średniej statystycznie aptece prawie 44 tysiące pacjentów rocznie, płacąc prawie 21 złotych za przeciętne opakowanie. Z 44 tysięcy kupujących w przeciętnej aptece, 36,5 tysiąca kupiło przynajmniej jeden produkt, który nie był lekiem na receptę.

A więc zdecydowana większość pacjentów/klientów albo kupuje w aptece leki na receptę (8 500 do 9 000 tysięcy transakcji zawierających przynajmniej jeden lek refundowany lub nierefundowany na receptę per apteka w 2018 roku), powiększając koszyk zakupowy o produkty bez recepty, bądź przychodzi do apteki wyłącznie po produkty nie wypisane przez lekarza.

Przeciętny pacjent w 2018 roku wydał w aptece prawie 40 zł (53 zł z dopłatą refundatora) – o 3,7% więcej niż w roku 2017. Cena przeciętnego opakowania produktu sprzedawanego w aptekach wzrosła zaś, rok do roku, o 2,8%.

Zarówno wzrost wydatków per transakcja jak i średniej ceny opakowania nie odstają od trendów zmian w ostatnich latach. A to oznacza także, że przy analizie danych na poziomie narodowym, brak jest widocznego wpływu AdA na ceny.

Nadal spada średni narzut. W 2018 roku, dla przeciętnego produktu wyniósł on 25%, o 0,8% mniej niż w poprzednim roku. Najbardziej marżowa jest sprzedaż odręczna (29,5%), najmniej leki refundowane (18,7%). W przypadku leków płatnych na receptę, narzut wyniósł 22,9%.

Rok 2018 to różne wyniki dla różnych segmentów rynku (szczegóły na wykre-

MONITOR ZDROWOTNY

Rys. 7. Kosmetyki, wartość sprzedaży brutto (PLN) 2018 40%

wartość sprzedaży w roku [mld]

1,6

1,5

1,4 1,2

1,16

1,34

1,3

1,25

1,48

29,4%

1,53

35%

32,2%

30%

28%

25% 20%

1,0 0,8

11,9%

15,8%

15%

11,7%

8,1%

0,6

10% 5%

0,4 3,6%

0,2 0

3,5%

3,3% -1,1%

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2012 roku

1,8

0% -5%

Rys. 8. Wyroby medyczne, wartość sprzedaży brutto (PLN) 2018 100% 88,4% 1,99

2,0

1,83 1,64 1,5

1,5

80%

60%

63,1%

1,32 45,8%

1,12 1,0

40%

33,2%

17,7%

0,5

9,4%

11,9%

13,2% 0

2,12

77%

2012

2013

2014

2015

2016

20% 8,5%

6,5%

2017

2018

zmiana w stosunku do poprzedniego roku zmiana skumulowana od 2012 roku

2,5

0%

sach). Najszybciej wartościowo (w cenach detalicznych sprzedaży do pacjenta/konsumenta) rośnie, rok do roku, segment wyrobów medycznych – aż o 6,5%, segment OTC o 5,9%, segment Suplementów o 4,1%, leki pełnopłatne na receptę o 3,4%, segment Kosmetyków o 3,3%, zaś leki refundowane o 1%.

W roku 2018 niewiele zmieniło się w „popularności” substancji czynnych, które są podstawą sprzedawanych leków, zarówno pod względem ilości jak wartości sprzedaży. Nadal – wartościowo – dominują „molekuły przeciwzakrzepowe” – pierwsze miejsce okupuje rivaroxabanum, a trzecie enoxaparinum, na środku „podium” ibuprofenum. Pod względem ilości sprzedanych opakowań – per substancja czynna – króluje ibuprofenum, drugi w rankingu jest kwas acetylosalicylowy, a trzeci bisoprolol.

Brak też zaskoczeń w rankingach sporządzonych na podstawie klasyfikacji OTC PEX (autorska klasyfikacja produktów bez recepty PEX PharmaSequence, na wykresach poziom najbardziej ogólny). Przeziębienie, Witaminy/Minerały/Toniki oraz Przewód Pokarmowy i Metabolizm to liderzy w kategorii wartości sprzedaży w roku 2018. W przypadku ilości sprzedaży kolejność kategorii jest inna: Przeziębienie, Przewód Pokarmowy i Metabolizm oraz Witaminy/Minerały i Toniki.

Rok 2019, jak wspomniałem na początku tekstu, będzie e-rokiem. Wdrożenie i adaptacja do procesów związanych z e-receptą, ZSMOPLem i realizacją dyrektywy fałszywkowej na pewno będzie sporym wyzwaniem. Wyzwaniem dla malejącej liczby aptek na rynku, na którym konkurencja nie maleje mimo

600

20%

548 13,3%

500 400

9,5%

401 9,1%

300

8,3% 336

332

301

293

0,7%

200 -0,4% -0,9%

100

-4,4%

0

15%

288

6,2%

5,2% 251 0,6%

249 2,2%

239

5,2%

5,7%

10% 5,5% 5%

217

215

210

209

208

-1,4% -4,1%

-5,4% -4,5%

196

192

182

172

0% -5% -10%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku

wartość sprzedaży w roku [mln]

Rys. 9. Top 20 molekuł (wg wartości sprzedaży w cenach detalicznych brutto) wraz z ewolucją 2018 vs 2017

I N M , LI U S O RID NA AZ O IO E T HL P M C RO LO RO I P M XY YD ON LU H AS RO C E TI T U E FL LM UM SA IN P ZA M N M U LA N XU O SI BE LO O SU AN M PR M TA U M M RT U N CU PA SI LI O AS CY IN M LI U SA N LI YL SU ET IN AC M M U LU ID O AC AZ PR M U TO IN E N AT AT PA IL ST EX VA ET SU N RO RA AT IG M AB LU D LO O PR M U SO ID BI N M O U ES NI RID D I BU RM HLO FO OC ET R M YD M H LU RI M U IP M IN T RA TA AS M M RV U CU O RI AC AT AT N N FE M LO U IC N D RI PA XA M O U N EN FE M O U PR N U BA IB XA RO VA

RI

OSOZ Polska 1/2019

51

MONITOR ZDROWOTNY

35 30

40%

25

23

21,5

20 15

50%

41,6%

29,9

3,1%

10

-5,5%

30% 20,8

18,7

18

0,7% -0,6% 2,5% -1,8%

17

-5,1%

15,9 -1,9%

14,1 3,9%

20%

11,3% 14 5,9%

13,8 -0,5%

13,4

13,3

12,7

6%

-4,2% -2,6% -2,5% 11,8

10,2

10,1

9

-10%

5

-1,1% 8,8

1,5%

10% 0%

7,9

0

-10% -20%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku

wartość sprzedaży w roku [mln]

Rys. 10. Top 20 molekuł (wg ilości sprzedaży) wraz z ewolucją 2018 vs 2017

wartość sprzedaży w roku [mln]

3,5

32,7%

3,14

35%

3,0

30%

2,5

25% 1,94

2,0

1,91

1,5

1,31

1,0 0,5

20% 14,7%

7,3% 3,3% 3,9%

11,6% 0,9

3,8%

0,9 6,1%

0,77 3,1%

0,73

0,7

6,5% 1,9%

0,51

7,2% 0,49

0,45

0,36

2,9% 3,8%

0

15%

9,8%

9,7%

0,25

7,8%

6,5%

5,8% 0,2

0,2 0,16 0,6%

0,15

10% 5%

0,04

0,02

zmiana w stosunku do poprzedniego roku

M U N RI VE M TA LU RO D ZO RA M U EP N M FE ., O O PR CID A TO KE BIC UM R D I CO OS AS UT LUM M R U LO O XIN IV O EB YR N M TH U VO RIC M U LE T A N IN IP M D LU LO O M AM TA CE M AS RA U IN ID PA CC AM SU AP LI D LO IN O M PR U O N TI ET A M ST INI UM L ID VA O SU A Z OR RO ET HL M C M LO RO NU XY YD ATI H ST A M RV U O AC AT N M FE LU LO O IC D AZ M U PR I ID TO N MIN OR PA R HL FO OC ET R M YD M H LU RI IP M M LU RA M LO U O IC PR YL SO IC L BI A M U LS ID TY M U AC E AC EN F O PR U IB

Rys. 11. Top klas OTC (wg wartości sprzedaży w cenach detalicznych brutto) wraz z ewolucją 2018 vs 2017

0%

Y ZN YC ED X M -R N ĘT O N RZ Y SP AT A/ RI AR E EP SO W RX - M PR CE KO E N ON NY AK U Z AŁ TR Y N YC ST PA AT UT ZO O R E PO ŁY EPA AP JA R IA R E AC ER E P T N Ł IU AT G M STA AN LĘ A Ł E Z U ZO ZIA - PI PA PO D A YM O N O EN TY CZN ST U I M RA TY A A U IA M G EP PE JA LO - PR RA O A TE EK IN STNNIU G U A Y A Ł W M ZIA O JA D CZ O O Y M W O AD W KŁ U ER W N ŁÓ E AD YS W KŁ IO ZM U Y EN I D W E ZĄ ŻY AR ZN Y N YC AT ST AR O N EP G PR IA D IA Y G ST LO TE O AT IA N M ŻE ER Ą D E W KR Y LO AD W BÓ KŁ TA U W IS CI IE ZE ŚN PR IĘ Y M AT Y W AR O EP I M I PR YK AR IK N ET OK P M TO SM D IZ ŁY/ KO Ó L W BO RA ZE TA INE PR E M I M Y/ IN IE

N

IE

ĘB

ZI

ZE

AM IT

W

PR

250 200

203,1

10% 6%

150 100

133,9 -0,3%

2,3%

3,7%

125,5 1,2%

1,1%

1,1%

61,9

60,9

46

6%

5,2%

1,9%

2,7%

2,3%

1,4%

0%

-1,9%

76,5 -2,2%

50

15%

12,7%

10,9%

-0,3%

-1,7%

0%

45,5 23,6

22

21,5

5%

-5% 16,8

15,8

14,7

14,2

12,7

0

12,3

7,8

2,7

0,7

-10%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku

wartość sprzedaży w roku [mln]

Rys. 12. Top klas OTC (wg ilości sprzedaży) wraz z ewolucją 2018 vs 2017

ZE

Y ZN YC ED X M -R N ĘT O N RZ Y SP AT A/ RI AR ZA U EP SO PA PR CE O E AK EN AŁ JA ST IM AC -RX M A ZO N I G ON NY G PO Z LĘ LO IE Y N YC O - P AT T EK A AR PEU IN N P G ST RE ERA E U P W A E T U Ł I KO M YM N JA STA AN U TY ZN Ł TR A YC ZO ZIA PA AR T PO D O E P EU O ŁY PR RAP IA E E ER NA T W AT T IU IO M US AN N A Ł IE M ZIA W JA D ŻY O Y Y AT W AR ZO EP C O PR W M ŁÓ AD E YS KŁ ZN ZM U Y YC D ST O ZĄ N AR G N IA Y D W Y O ST W TE ER N IA N AD E KŁ ĄŻ U KR Y AD W KŁ TA U IS IE IA G ŚN IĘ LO E M O W AT LO M ER I BÓ I D W YK IK CI N ET ZE O SM /T PR ŁY Y KO A AT ER WY AR IN O EP M M Y/ AR PR IN K O AM P ZM IT D I Ó L W W BO ZE TA E I PR E I M IEN ĘB ZI

PR

spadku liczby aptek. PEX PharmaSequence aktualnie prognozuje w 2019 roku wzrost wartości rynku aptecznego w zakresie 3 do 5%. 

52

OSOZ Polska 1/2019

Dane i informacje wykorzystane w artykule opracowane na podstawie analiz z reprezentatywnego panelu PEX PharmaSequence (ok. 6 200 aptek) umożliwiającego – aptekom i sieciom,

członkom i dołączającym do Aptecznego Banku Danych podmiotom – dostęp do szczegółowych analiz.

Adres do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl

MONITOR ZDROWOTNY

R a n ki n g i P E X

Rankingi PEX. Firmy i produkty. Grudzień 2018 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence).

Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w grudniu 2018

1

POLPHARMA

2

TEVA

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

1

XARELTO

2

PRADAXA

3

NEOPARIN

4

NEBBUD

LEKI NA RECEPTĘ

3

KRKA

4

ADAMED

5

BAYER

6

SANOFI

7

GLAXOSMITHKLINE

8

SANDOZ

9

VALEANT

10

BOEHRINGER INGELHEIM

1

USP ZDROWIE

2

POLPHARMA

3

GLAXOSMITHKLINE

4

SANOFI

5

AFLOFARM

6

TEVA HASCO - LEK

8

RECKITT BENCKISER

9

ANGELINI

10

BERLIN-CHEMIE

5

FOSTEX

6

GLUCOPHAGE

7

INS. GENSULIN

8

RISPOLEPT CONSTA

9

INS. NOVORAPID

10

CLEXANE

1

IBUPROM

2

GRIPEX

AFLOFARM NUTRICIA USP ZDROWIE N.P.ZDROVIT OLIMP LABS OLEOFARM RECKITT BENCKISER BAYER POLPHARMA POLSKI LEK

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL SANOFI AFLOFARM IRENA ERIS PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE ZIAJA NAOS POLPHARMA BIOGENED PIERRE FABRE

         

LEKI OTC

         

9

STREPSILS

10

ESSENTIALE

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3

APAP

4

NUROFEN

5

NEOSINE

6

VOLTAREN

7

THERAFLU

8

RUTINOSCORBIN

SUPLEMENTY DIETY 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

7

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w grudniu 2018

         

SUPLEMENTY DIETY BEBILON DICOFLOR NUTRAMIGEN MARKA WŁASNA 1 D-VITUM BIOVITAL DOPPELHERZ NEOCATE VITRUM ACIDOLAC

         

KOSMETYKI

KOSMETYKI

VICHY PHARMACERIS EMOLIUM ZIAJA LA ROCHE BIODERMA DERMEDIC AVENE IWOSTIN CETAPHIL

         

Więcej danych?

Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 1/2019

53

MONITOR ZDROWOTNY mo n itor epidemio lo g icz n y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W grudniu W ODNIESIENIU DO listopada

78 864 zł

82 147 zł

7 292 zł

8 978 zł

668 zł

730 zł

listopad

grudzień

listopad

grudzień

listopad

grudzień

1686 zł

23,12%

3283 zł

4,16%

61 zł

9,19%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2018 I 2017

863 869 zł

905 790 zł

60 233 zł

73 691 zł

13 668 zł

11 691 zł

2017

2018

2017

2018

2017

2018

41 922 zł

4,85%

13 458 zł

22,34%

−1977 zł

−14,47%

grudzień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 66 545 zł Warmińsko-Mazurskie 67 813 zł Opolskie 69 872 zł

Podlaskie 7 229 zł Warmińsko-Mazurskie 7 238 zł Swiętokrzyskie 7 249 zł

Podlaskie 552 zł Opolskie 552 zł Kujawsko-Pomorskie 557 zł

Dolnośląskie 94 307 zł Łódzkie 95 193 zł Mazowieckie 97 834 zł

Lubuskie 10 167 zł Dolnośląskie 10 451 zł Mazowieckie 11 576 zł

Dolnośląskie 838 zł Pomorskie 843 zł Mazowieckie 924 zł

ROK 2018 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 750 721 zł Opolskie 766 550 zł Warmińsko-Mazurskie 783 691 zł

Swiętokrzyskie 59 599 zł Podkarpackie 60 542 zł Śląskie 62 292 zł

Opolskie 8 801 zł Kujawsko-Pomorskie 9 014 zł Podkarpackie 9 059 zł

Lubuskie 1 018 726 zł Dolnośląskie 1 046 311 zł Mazowieckie 1 085 408 zł

Lubuskie 85 778 zł Dolnośląskie 87 298 zł Mazowieckie 94 372 zł

Lubuskie 13 210 zł Mazowieckie 14 579 zł Dolnośląskie 16 090 zł

grudzień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Swiętokrzyskie -741 zł

Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Warmińsko-Mazurskie 4 204 zł Wielkopolskie 4 516 zł Łódzkie 6 226 zł

Wielkopolskie 1 884 zł Malopolskie 1 993 zł Mazowieckie 2 137 zł

Mazowieckie 82 zł Pomorskie 89 zł Łódzkie 90 zł

zestawienie KOSZTY W grudniu W OSTATNICH LATACH

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

54

OSOZ Polska 1/2019

MONITOR ZDROWOTNY

mo n itor epidemio lo g icz n y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ѶƔƏƏƏ

prognoza

» Najwyższe koszty

ѶƏƏƏƏ

leczenia w 2018 roku zanotowano w październiku. «

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

OSOZ Polska 1/2019

55

MONITOR ZDROWOTNY mo n itor epidemio lo g icz n y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ƖƏƏƏ

prognoza

ѶƏƏƏ

koszty, tys. zł

ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

56

Ɛ

OSOZ Polska 1/2019

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

» Grudzień 2018 roku przyniósł nadspodziewanie wysokie koszty leczenia grypy i przeziębienia.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

MONITOR ZDROWOTNY

mo n itor epidemio lo g icz n y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

» Koszty leczenia

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ ƐѵƏƏ

alergii w 2018 roku spadły w stosunku do tych z 2017 roku.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

OSOZ Polska 1/2019

57

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków grudzień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO listopada

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

21,00 zł

25,00%

214 tys. zł

3940

-0,14 zł

(

*

*

*

+0,13%

*

(

*

*

-0,06 zł

PROGNOZA NA

marzec

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w grudniu 2018 roku wyniósł 214 tys. zł. W porównaniu z listopadem 2018 roku było to o 9 tys. zł więcej (+4,4%) i o 26 tys. zł więcej (+13,8%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 3,14 mld zł.

Oznacza to wzrost o 125,4 mln zł (+4,2%) w stosunku do listopada 2018 roku oraz wzrost o 297,8 mln zł (+10,5%) w stosunku do grudnia 2017 roku. Udział refundacji stanowił 24,34% (–1,54 p.p. w porównaniu z listopadem 2018) obrotu aptecznego i wyniósł 763,5 mln zł.

Obrót w statystycznej aptece w 2018 roku osiągnął wartość 2,32 mln zł, co oznacza wzrost w stosunku do minionego roku o 5,5% (+120,5 tys. zł) oraz wzrost o 8,4% (+ 180,5 tys. zł) w porównaniu do 2016 roku. Rynek farmaceutyczny osiągnął wartość 34,58 mld zł.

OSOZ Polska 1/2019

(

suplementy

INNE

*

*

54,86% 25,38% 9,84% 9,91%

*

+170

*

(

*

*

*

*

POZIOM REFUNDACJI

24,34% -1,54%

Według obliczonych prognoz, w marcu obrót w stytystycznej aptece będzie najniższy spośród dotychczasowych miesięcy w 2019 roku. Koniec okresu zimowego to jednocześnie powolny spadek wzmożonej zachorowalności na grypę i przeziębienie.

Łukasz Stopa

58

*

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

54,31 zł

*

+9 tys. zł

To odpowiednio o 1,59 mld zł więcej (+4,8%) niż w 2017 roku oraz o 2,85 mld zł więcej (+9,0%) niż w 2016 roku. Wartość refundacji wyniosła 8,93 mld zł, co stanowi 25,83% całkowitego obrotu aptecznego.

W grudniu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 70,8 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 44,5 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 97,4 tys. zł. W porównaniu z listopadem 2018 roku, analitycy OSOZ zaobserwowali wzrost obrotu w statystycznej aptece w kategorii sprzedaży odręcznej o 10,3 tys. zł (+11,9%).

Dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne oraz dla recept refundowanych nastąpił spadek wartości średniego obrotu: w przypadku recept refundowanych o –1,4% (0,99 tys. zł),

dla recept pełnopłatnych o –0,3% (–0,13 tys. zł). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 1,04 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,66 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,43 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (10 139 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – wtorek (7 136 zł).

Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wyniósł 2003 zł. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach grudnia wahał się pomiędzy 5 910 zł (wartość osiągnięta 24 grudnia), a 11 223 zł (wartość osiągnięta 21 grudnia).

W grudniu 2018 roku największy wzrost wartości sprzedaży zanotowaliśmy w przypadku produktów na układ oddechowy, dla leków przeciwzakaźnych oraz na centralny układ nerwo-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

wy. Największy spadek zanotowaliśmy w przypadku leków przeciwpasożytniczych, produktów na układ sercowo-naczyniowy oraz produktów na narządy zmysłów.

Udział wartości sprzedaży produktów z poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki przedstawia się następująco: 18,75% obrotu statystycznej apteki wypracowano ze sprzedaży leków na przewód pokarmowy i metabolizm, 12,12% – ze sprzedaży leków na układ oddechowy, 12,04% – ze sprzedaży leków na układ sercowo-naczyniowy oraz 11,74% – produktów na centralny układ nerwowy.

W grudniu średnia marża apteczna wyniosła 25,00%. To o 0,13 p.p. więcej niż w listopadzie 2018 roku oraz o 0,32 p.p. więcej niż w grudniu 2017 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 19,10% (+0,3 p.p. w stosunku do listopada 2018), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,02% (–0,01 p.p. w stosunku do listopada 2018 roku), natomiast dla produktów OTC – 29,38% (–0,27 p.p. w stosunku do listopada 2018 roku).

W całym 2018 roku marża apteczna wyniosła 25,01%. Było to odpowiednio o 0,21 p.p. mniej niż w 2017 roku oraz o 0,43 p.p. mniej niż w 2016 roku. Większe zmiany średniej marży aptecznej zaobserwowaliśmy w poszczególnych kategoriach sprzedażowych. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniosła 18,68% (+0,14 p.p. w stosunku do 2017 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,89% (–1,93 p.p. w stosunku do 2017 roku), a dla produktów OTC – 29,51 p.p. (+0,06 p.p. w stosunku do 2017 roku). Średnia cena za opakowanie leku w grudniu 2018 roku wyniosła 21,00 zł.

To o 14 groszy mniej niż w listopadzie 2018 roku oraz o 0,59 groszy więcej niż w analogicznym okresie roku 2017.

W porównaniu z grudniem 2017 roku, w każdej z trzech kategorii sprzedażowej zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 28,44 zł (+43 groszy w stosunku do grudnia 2017), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,85 zł (+0,97 zł w porównaniu do analogicznego okresu w ubiegłym roku), produktów OTC – 16,30 zł (+0,72 zł). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do grudnia 2018 roku wyniosła 20,83 zł. To o 56 groszy

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2018

grudzień 2017

ƐƑƏƏƏ ƐƐƏƏƏ ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach grudnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2018

grudzień 2017

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 6,19% mięśniowo-szkieletowy

18,75% przewód pokarm. i metabolizm

4,44% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,31% narządy zmysłów 4,56% leki przeciwzakaźne

12,12% układ oddechowy

0,31% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,60% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,05% krew i układ krwiotwórczy 1,14% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych 3,03% dermatologia

12,04% układ sercowo-naczyniowy 11,74% centralny układ nerwowy varia 11,55%

5,16% nieokreślona

OSOZ Polska 1/2019

59

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2018 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

zapłata pacjenta

refundacja

ƑƔ ƑƏ ƐƔ ƐƔķƐƑ ƐƔķƐѶ ƐƔķƐ ƐƓķƖƒ ƐƔķƏƔ

ƐƔ

ƐƔķƏƑ ƐƔķƏƓ ƐƔķƏƒ ƐƔķƐƔ ƐƔķƐƖ ƐƔķƒѵ ƐƔķƑƑ ƐƔķƒƖ ƐƔķƒƒ ƐƔķƒƓ ƐƔķƑƒ ƐƔķƐѶ ƐƔķƒѶ ƐƔķƓƓ ƐƔķƔƖ ƐƔķѵƓ ƐƔķѵƕ ƐƔķѶƖ

ƐƏ Ɣ ƓķƓƒ

ƓķѶѶ

ƔķƐƒ

ƔķƑƔ

ƔķƓƐ

ƔķѵƔ

ƔķƓƕ

ƔķƒƓ

ƔķƐƐ

ƔķƑѶ

ƔķƑƖ

ƔķƏƔ

ƓķƖƔ

ƓķѶƐ

ƔķƐ

ƔķƔѶ

ƔķѵƓ

ƔķѶƑ

Ɣķƕƒ

ƔķƔƕ

ƔķƒƖ

ƔķƔƒ

ƔķƓƕ

ƔķƐƐ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ə

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 zapłata pacjenta

ƒƏ ƑƔ ѶķƑѶ

ѶķƑƒ

ѶķƐƐ

ѶķƐƐ

ƕķƕƑ

ƕķƕƐ

ƕķѵѶ

ƕķƔƖ

ƕķѵƖ

ƕķƕƕ

ƕķƕƐ

ѶķƓѶ

ƕķѶƕ

ƕķƖѶ

ƕķƖƔ

ƕķƔ

ƕķƔ

ƕķƕƒ

ƕķƒƒ

ƕķѵ

ƕķƑƐ

ƕķѵѶ

refundacja

ƕķѵƐ

ƕķƕѶ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƏķƐѵ ƑƏķƐƒ ƑƏķƑѵ ƑƏķƓѶ ƑƏķѵƕ ƑƏķѵƑ ƑƏķѵƒ ƑƏķѵƒ ƑƏķƓƒ ƑƏķѵѵ ƐѶķƔƐ ƐƖķƏѵ ƐƖķƏѶ ƐƖķƔƕ ƐƖķѵƐ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƖ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķƖ ƐƖķƔƒ ƐƖķƕƐ ƐƖķѶѶ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

Ɛ

ƐƑ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƑƏƐƕ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2018 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

60

OSOZ Polska 1/2019

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

(

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w grudniu Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

więcej niż w analogicznym okresie 2017 roku. Wzrost średniej ceny sprzedaży zaobserwowaliśmy również we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych – największy (+3,7%, tj. 56 groszy) w przypadku leków wydawanych bez recepty.

W grudniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 940 pacjentów (3 330 osób zakupiło produkty OTC, 740 – leki refundowane, a 780 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 170 osób więcej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w trzecim tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 15 a 21 grudnia. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 1011 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 8–14 grudnia (957 osób), 1–7 grudnia (915 osób) i 22–28 grudnia (723 osoby). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 11.00–12.00 (powyżej 14 osób w aptece w ciągu godziny) Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 54,31 zł. To o 0,06 zł mniej niż w minionym miesiącu oraz o 1,65 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. Z kwoty tej 41,10 zł zapłacił pacjent, a 13,22 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z listopadem 2018 roku spadła o 6,1% (–85 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 2,0% (0,79 zł). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 95,68 zł (z czego 26,16 zł to zapłata pacjenta, a 69,52 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 57,06 zł, a dla produktów OTC – 29,25 zł.

Wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2018 roku wyniosła 52,96 zł.

Z kwoty tej 39,28 zł zapłacił pacjent, a 13,68 zł dopłacił refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniosła 56,28 zł, produktów OTC – 26,90 zł, a leków refundowanych – 95,10 zł (z czego 26,21 zł to zapłata pacjenta, a 68,88 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2018

grudzień 2017

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2018

grudzień 2017

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ ]u 7mb-

ѶŋƐƓ ]u 7mb-

ƐƔŋƑƐ ]u 7mb-

ƑƑŋƑѶ ]u 7mb-

ƑƖŋƒƐ ]u 7mb-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

grudzień 2018

grudzień 2017

grudzień 2018

grudzień 2017

117 396

104 737

54,86%

55,71%

Lek - OTC

54 324

46 534

25,38%

24,75%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

21 063

18 225

9,84%

9,69%

Pozostałe

21 217

18 504

9,91%

9,84%

Lek - RX

OSOZ Polska 1/2019

61

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za grudzień 2018 grudzień 2018

zmiana w stosunku do (%) listopada 2018

stycznia 2018

zmiana w stosunku do (liczbowo)

grudnia 2017

listopada 2018

stycznia 2018

grudnia 2017

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

214,0

4,4%

8,9%

13,8%

9,0

17,5

26,0

cały rynek apteczny

3 137 240

4,2%

5,7%

10,5%

125 380,0

169 500,5

297 876,0

statystyczna apteka

70,8

-1,4%

5,1%

7,4%

-1,0

3,4

4,9

cały rynek apteczny

1 037 949

-1,6%

2,0%

4,2%

-16 885,0

20 139,7

42 216,7

statystyczna apteka

44,5

-0,3%

9,7%

16,7%

-0,1

3,9

6,4

cały rynek apteczny

652 517

-0,5%

6,5%

13,3%

-3 349,0

39 863,4

76 533,5

statystyczna apteka

97,4

11,9%

12,1%

17,5%

10,3

10,547

14,5

cały rynek apteczny

1 427 811

11,6%

8,9%

14,1%

148 548,9 116 145,356

176 119,4

statystyczna apteka

52,1

-1,8%

7,9%

12,0%

-1,0

3,824

5,6

cały rynek apteczny

763 500

-2,0%

4,8%

8,7%

-15 852,3

34 689,588

61 225,6

w całkowitym obrocie

24,34%

-5,9%

-0,9%

-1,6%

0,0

-0,002

0,0

w sprzedaży refundowanej

72,66%

-0,3%

1,7%

4,2%

0,0

0,012

0,0

ogółem

21,00 zł

-0,7%

4,1%

2,9%

-0,1

0,830

0,6

dla leków z list refundacyjnych

28,44 zł

1,4%

3,1%

1,5%

0,4

0,851

0,4

dla leków z recept pełnopłatnych

25,85 zł

0,8%

4,9%

3,9%

0,2

1,208

1,0

dla produktów bez recepty (OTC)

16,30 zł

1,1%

5,2%

4,6%

0,2

0,811

0,7

3 940

4,5%

3,4%

10,4%

170,0

130,000

370,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

740

-1,3%

0,0%

7,2%

-10,0

0,000

50,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

780

0,0%

0,0%

6,8%

0,0

0,000

50,0

3 330

6,4%

3,7%

11,4%

200,0

120,000

340,0

ogółem

25,00%

0,5%

-1,4%

1,3%

0,0

-0,003

0,0

dla leków z list refundacyjnych

19,10%

1,6%

5,0%

3,5%

0,0

0,009

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

22,02%

0,0%

-7,8%

-9,7%

0,0

-0,019

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,38%

-0,9%

-0,8%

2,9%

0,0

-0,002

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

54,31 zł

-0,1%

5,3%

3,1%

-0,1

2,740

1,7

Wartość zapłaty przez pacjenta

41,10 zł

2,0%

5,6%

3,7%

0,8

2,187

1,5

Wartość dopłaty refundatora

13,22 zł

-6,1%

4,4%

1,5%

-0,9

0,553

0,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

95,68 zł

-0,1%

5,1%

0,1%

-0,1

4,608

0,1

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

26,16 zł

0,7%

0,7%

-9,6%

0,2

0,173

-2,8

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

69,52 zł

-0,3%

6,8%

4,4%

-0,2

4,435

2,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

57,06 zł

-0,3%

9,7%

9,2%

-0,2

5,058

4,8

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

29,25 zł

5,1%

8,1%

5,5%

1,4

2,192

1,5

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Obrót 2018: 2 320 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƑƑƏ

Zmiana obrotu: wzrost 5 do 6% Tysiące zł

ƑƐƏ ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

62

OSOZ Polska 1/2019

(

(

(

(

(

*

*

*

*

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do grudnia 2018 2018

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2018

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2016

2 320,0

5,5%

8,4%

120,5

180,5

2 320,0

5,5%

8,4%

120,5

180,5

34 583 094,0

4,8%

9,0%

1 591 430,5

2 849 316,5

34 583 094,0

4,8%

9,0%

1 591 430,5

2 849 316,5

816,9

5,0%

5,4%

39,0

41,5

816,9

5,0%

5,4%

39,0

41,5

12 177 734,1

4,4%

5,9%

509 804,0

677 342,0

12 177 734,1

4,4%

5,9%

509 804,0

677 342,0

503,7

4,1%

6,2%

19,6

29,5

503,7

4,1%

6,2%

19,6

29,5

7 509 116,2

3,4%

6,7%

247 644,7

474 747,8

7 509 116,2

3,4%

6,7%

247 644,7

474 747,8

981,8

6,5%

12,3%

59,7

107,5

981,8

6,5%

12,3%

59,7

107,5

14 634 574,7

5,8%

12,8%

802 385,9

1 665 244,1

14 634 574,7

5,8%

12,8%

802 385,9

1 665 244,1

599,2

6,8%

10,3%

37,9

56,1

599,2

6,8%

10,3%

37,9

56,1

8 931 695,9

6,1%

10,9%

512 483,6

875 872,5

8 931 695,9

6,1%

10,9%

512 483,6

875 872,5

0,3

1,2%

1,7%

0,0

0,0

25,83%

1,2%

1,7%

0,0

0,0

0,7

1,8%

5,1%

0,0

0,0

72,44%

1,8%

5,1%

0,0

0,0

20,8

2,8%

5,8%

0,56

1,15

20,83 zł

2,8%

5,8%

0,56

1,15

28,0

1,9%

3,3%

0,53

0,89

28,01 zł

1,9%

3,3%

0,53

0,89

25,4

3,2%

9,3%

0,79

2,15

25,38 zł

3,2%

9,3%

0,79

2,15

15,8

3,7%

7,0%

0,56

1,04

15,79 zł

3,7%

7,0%

0,56

1,04

43 810,0

1,7%

2,8%

730,0

1 210,0

43 810,0

1,7%

2,8%

730,0

1 210,0

8 590,0

0,8%

0,0%

70,0

0,0

8 590,0

0,8%

0,0%

70,0

0,0

8 950,0

-4,0%

-6,1%

-370,0

-580,0

8 950,0

-4,0%

-6,1%

-370,0

-580,0

36 500,0

2,2%

3,9%

790,0

1 370,0

36 500,0

2,2%

3,9%

790,0

1 370,0

0,3

-0,8%

-1,7%

-0,0021

-0,0043

25,01%

-0,8%

-1,7%

0,0

0,0

0,2

0,8%

-0,4%

0,0015

-0,0008

18,68%

0,8%

-0,4%

0,0

0,0

0,2

-7,8%

-9,6%

-0,0193

-0,0242

22,89%

-7,8%

-9,6%

0,0

0,0

0,3

0,2%

-1,1%

0,0006

-0,0032

29,51%

0,2%

-1,1%

0,0

0,0

52,96 zł

3,7%

5,4%

1,9

2,7

52,96 zł

3,7%

5,4%

1,9

2,7

39,28 zł

3,3%

4,8%

1,3

1,8

39,28 zł

3,3%

4,8%

1,3

1,8

13,68 zł

5,0%

7,3%

0,6

0,9

13,68 zł

5,0%

7,3%

0,6

0,9

95,10 zł

4,2%

5,4%

3,8

4,8

95,10 zł

4,2%

5,4%

3,8

4,8

26,21 zł

-0,5%

-6,5%

-0,1

-1,8

26,21 zł

-0,5%

-6,5%

-0,1

-1,8

68,88 zł

6,0%

10,7%

3,9

6,6

68,88 zł

6,0%

10,7%

3,9

6,6

56,28 zł

8,4%

13,1%

4,3

6,5

56,28 zł

8,4%

13,1%

4,3

6,5

26,90 zł

4,2%

8,1%

1,1

2,0

26,90 zł

4,2%

8,1%

1,1

2,0

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2018: 34,6 mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 5 do 6% (w stosunku do roku 2017)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2017)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2017)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,9 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2017)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 1/2019

63

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

683,04

0,08

34654,48

0,16

7782,89

0,05

26871,59

0,52

0,22

0,78

1287,33

26,92

50,74

2. U-30

429,57

0,05

16448,82

0,08

7190,53

0,04

9258,29

0,18

0,44

0,56

682,43

24,10

38,29

3. U-50

283,55

0,03

6965,24

0,03

4055,58

0,03

2909,66

0,06

0,58

0,42

348,10

20,01

24,56

4. U-BEZPŁATNY

20,41

0,00

1418,35

0,01

129,09

0,00

1289,26

0,02

0,09

0,91

58,26

24,34

69,50

5. INWALIDA WOJENNY

14,29

0,00

765,52

0,00

4,63

0,00

760,88

0,01

0,01

0,99

24,47

31,29

53,58

0,20

0,00

5,55

0,00

1,11

0,00

4,44

0,00

0,20

0,80

0,30

18,48

27,37

11,10

0,00

310,49

0,00

59,72

0,00

250,77

0,00

0,19

0,81

16,60

18,70

27,97

0,00

0,00

0,08

0,00

0,00

0,00

0,08

0,00

0,01

0,99

0,00

20,14

38,16

222,55

0,02

9482,65

0,04

57,38

0,00

9425,28

0,18

0,01

0,99

357,10

26,55

42,61

3,23

0,00

750,24

0,00

79,20

0,00

671,03

0,01

0,11

0,89

7,12

105,43

232,42

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,27

0,00

1293,59

0,01

655,46

0,00

638,12

0,01

0,51

0,49

32,99

39,21

139,51

12. PEŁNOPŁATNE

1340,60

0,15

44510,00

0,21

44509,35

0,27

0,65

0,00

1,00

0,00

1740,56

25,57

33,20

13. ODRĘCZNA

6079,51

0,67

97395,00

0,46

97394,56

0,60

0,44

0,00

1,00

0,00

6682,22

14,58

16,02

14. RAZEM

9097,33

1,00

214000,00

1,00

161919,51

1,00

52080,49

1,00

0,76

0,24

11237,50

19,04

23,52

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

640,19

0,08

33371,05

0,17

7688,03

0,05

25683,02

0,51

0,23

0,77

1127,54

29,60

52,13

2. U-30

429,70

0,05

16031,19

0,08

6940,79

0,05

9090,40

0,18

0,43

0,57

678,22

23,64

37,31

3. U-50

271,11

0,03

6546,09

0,03

3802,54

0,03

2743,55

0,05

0,58

0,42

336,35

19,46

24,15

4. U-BEZPŁATNY

20,39

0,00

1349,83

0,01

127,33

0,00

1222,50

0,02

0,09

0,91

59,04

22,86

66,19

5. INWALIDA WOJENNY

15,46

0,00

820,35

0,00

5,65

0,00

814,71

0,02

0,01

0,99

26,27

31,23

53,07

0,20

0,00

5,84

0,00

1,11

0,00

4,73

0,00

0,19

0,81

0,31

18,64

29,19

11,02

0,00

307,66

0,00

56,69

0,00

250,96

0,01

0,18

0,82

16,60

18,53

27,91

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

0,00

0,07

0,00

0,01

0,99

0,00

15,78

24,82

217,81

0,03

8877,91

0,05

64,34

0,00

8813,57

0,18

0,01

0,99

346,68

25,61

40,76

3,11

0,00

763,58

0,00

77,57

0,00

686,01

0,01

0,10

0,90

6,51

117,21

245,21

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,83

0,00

1462,35

0,01

741,67

0,01

720,68

0,01

0,51

0,49

37,72

38,77

148,79

12. PEŁNOPŁATNE

1282,09

0,16

41977,92

0,22

41974,57

0,29

3,34

0,00

1,00

0,00

1659,33

25,30

32,74

13. ODRĘCZNA

5366,15

0,65

81819,50

0,42

81819,21

0,57

0,29

0,00

1,00

0,00

5959,27

13,73

15,25

14. RAZEM

8267,07

1,00

193333,33

1,00

143399,80

1,00

49933,53

1,00

0,74

0,26

10253,85

18,85

23,39

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1668

0,18

70801

0,33

19360

0,12

51441

0,99

0,27

0,73

2782

25,45

42,45

2. Recepty pełnopłatne

1341

0,15

44510

0,21

44509

0,27

1

0,00

1,00

0,00

1741

25,57

33,20

3. Sprzedaż odręczna

6080

0,67

97395

0,46

97395

0,60

0

0,00

1,00

0,00

6682

14,58

16,02

9

0,00

1294

0,01

655

0,00

638

0,01

0,51

0,49

33

39,21

139,51

9097

1,00

214000

1,00

161920

1,00

52080

1,00

0,76

0,24

11237

19,04

23,52

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1609,00

0,19

68073,57

0,35

18764,04

0,13

49309,52

0,99

0,28

0,72

2597,54

26,21

42,31

2. Recepty pełnopłatne

1282,09

0,16

41977,92

0,22

41974,57

0,29

3,34

0,00

1,00

0,00

1659,33

25,30

32,74

3. Sprzedaż odręczna

5366,15

0,65

81819,50

0,42

81819,21

0,57

0,29

0,00

1,00

0,00

5959,27

13,73

15,25

9,83

0,00

1462,35

0,01

741,67

0,01

720,68

0,01

0,51

0,49

37,72

38,77

148,79

8267,07

1,00

193333,33

1,00

143399,80

1,00

49933,53

1,00

0,74

0,26

10253,85

18,85

23,39

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

19307,98

0,19

816882,79

0,35

225168,51

0,13

591714,28

0,99

0,28

0,72

31170,44

26,21

42,31

2. Recepty pełnopłatne

15385,04

0,16

503735,00

0,22

503694,86

0,29

40,14

0,00

1,00

0,00

19911,90

25,30

32,74

3. Sprzedaż odręczna

64393,86

0,65

981834,00

0,42

981830,54

0,57

3,46

0,00

1,00

0,00

71511,20

13,73

15,25

117,94

0,00

17548,21

0,01

8900,05

0,01

8648,16

0,01

0,51

0,49

452,67

38,77

148,79

99204,82

1,00

2320000,00

1,00

1720797,66

1,00

599202,34

1,00

0,74

0,26

123046,21

18,85

23,39

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

287834137

0,19

12177734099

0,35

3357479028

0,13 8820255070

0,99

0,28

0,72

464469658

26,22

42,31

2. Recepty pełnopłatne

229389175

0,16

7509116208

0,22

7508514916

0,29

601292

0,00

1,00

0,00

296857353

25,30

32,74

3. Sprzedaż odręczna

960051148

0,65

14634574682

0,42 14634523322

0,57

51360

0,00

1,00

0,00

1066122440

13,73

15,24

1758569

0,00

261669011

0,01

0,01

128964820

0,01

0,51

0,49

6750372

38,76

148,80

1479033029

1,00

34583094000

1,00 8931693256

1,00

0,74

0,26

1834199823

18,85

23,38

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

64

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 1/2019

132704192

1,00 25651400744

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Pasty do zębów Wartość całego rynku artykułów kosmetycznych w 2018 roku oszacowano na ok. 25 mld zł. Od 3 lat rośnie w tempie ok. 6% rocznie. Pasty do zębów stanowią piątą, najpopularniejszą kategorią kosmetyków po produktach do makijażu, pielęgnacji twarzy, dezodorantach i szamponach. Sprzedaż past do zębów w aptekach to jedynie ułamek procenta ogólnej sprzedaży past na rynku, która odbywa się przede wszystkim w drogeriach i marketach. W asortymencie aptecznym znajdują się dodatkowo specjalistyczne artykuły dedykowane pacjentom z chorobami takimi jak parodontoza, nadwrażliwość zębów, krwawienie dziąseł itd. Są to produkty polecane przez stomatologów podczas wizyty, często bezpośrednio przez farmaceutów. Statystyczna apteka sprzedała w 2018 roku pasty do zębów o wartości ok. 3 300 zł (~230 opakowań). Biorąc pod uwagę, że obrót statystycznej apteki w 2018 roku wyniósł 2,32 mln zł, pasty stanowią zaledwie 0,15% obrotu. Jednak rynek ten systematycznie rośnie i ma ogromny potencjał: z badań wynika, że 25% Polaków myje zęby tylko raz dziennie, a 99% wszystkich dorosłych ma próchnicę.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY PAST DO ZĘBÓW. ROK 2018 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

48 423 304 zł

3 336 043

662

14,52 zł

160%

75%

210%

49%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE

94% Polaków uważa zjedzenie jabłka za alternatywną metodę dla mycia zębów. 25 proc.

Polaków myje zęby tylko raz dziennie (badanie przeprowadzone z okazji Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej, 2016)

Próchnicę ma 99 proc. Polaków w wieku 35–44 lat i 95 proc. nastolatków. Dotyka ona niemal wszystkich dorosłych (99,9 proc.) w przedziale wiekowym 35–44 lata (raport „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej”)

80 proc. Polaków poświęca na mycie zębów za mało czasu. 60 proc. zbyt krótko szczotkuje zęby trzonowe albo nie robi tego wcale, ograniczając się do zębów przednich (badanie Instytutu Blend-a-med Oral B).

60

4

45

3

30

2

15

1

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

0

PROGNOZA

OSOZ Polska 1/2019

65

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Jednym z podstawowych produktów niezbędnych w prawidłowej higienie jamy ustanej jest pasta do zębów. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele różnych rodzajów past, które nie tylko chronią przed próchnicą, ale wybielają zęby, zmniejszają ich nadwrażliwość, chronią dziąsła. Zdecydowana większość past kupowana jest w sklepach ogólnodostępnych, marketach i drogeriach. Można je także nabyć w aptekach, dodatkowo w wariantach niedostępnych gdzie indziej. Jak pasty sprzedają się w placówkach farmaceutycznych?

Opis rynku W 2002 roku w aptekach pacjenci zakupili pasty do zębów o łącznej wartości 18,56 mln zł. W kolejnych latach, aż do 2013 roku, wartość ta systematycznie wzrastała (za wyjątkiem 2004 i 2010 roku). Największy wzrost wynoszący 29,08% miał miejsce w 2006 roku; najmniejszy, bo wynoszący zaledwie 0,37%, wystąpił w 2011 roku. Lata 2014–2017 były dla odmiany okresem spadku. Największy miał miejsce w 2015 roku i wy-

66

OSOZ Polska 1/2019

niósł 7,34%. W 2018 roku trend wartości sprzedaży znowu się odwrócił. W minionym roku pacjenci zapłacili za pasty do zębów zakupione w aptekach 48,42 mln zł, o 7,97% więcej niż w roku poprzednim oraz o 160,93% więcej niż w pierwszym badanym okresie.

Analogicznie jak wartość sprzedaży kształtowała się także cena sprzedaży past do zębów w aptekach w latach 2002–2018. W początkowym okresie analiz (rozpoczętych w 2002 roku) ana-

litycy OSOZ odnotowali wzrosty, największy o 20,35% w 2006 roku. Największy spadek natomiast miał miejsce w 2010 roku i wyniósł 10,21%. W 2018 roku sprzedaż wynosiła 3,34 mln opakowań i była o 6,52% wyższa niż w 2017 roku oraz o 75,19% większa niż w 2002 roku.

W 2002 roku średnia cena za pojedyncze opakowanie pasty do zębów zakupionej w aptece wynosiła 9,75 zł. W 2018 roku ta cena była o 48,94% wyższa i wy-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2018

84

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2018 a nie będące w ofercie w 2002 roku

19

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

11

12,24 12,88 14,04 13,06 13,75 15,02 15,84 15,67 17,33 17,75 17,71 17,18 16,31 16,01 15,19

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

14

13,96 13,38 15,32 16,97 18,86 20,35 19,27 21,45 21,72 21,63 21,04 21,01 19,96 19,48

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

13

15,52 17,96 18,70 18,18 17,73 19,72 20,84 21,62 22,27 23,00 21,96 23,63 23,43

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

9

13,81 12,50 12,97 12,16 11,51 11,21 11,56 11,95 11,38 12,12 12,47 11,28

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

14

11,73 14,36 15,64 14,10 15,14 15,27 15,23 21,23 24,66 25,73 27,13

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

16

16,50 17,96 18,35 21,18 21,41 20,79 20,26 20,17 19,54 19,39

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

21

14,91 15,97 16,88 17,39 18,26 18,16 18,38 17,82 17,78

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

34

6,69 11,42 10,95 10,93 13,01 12,94 14,98 13,52

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

27

16,18 15,10 14,56 13,96 11,98 10,48

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

34

21,72 20,77 19,53 20,37 19,65 18,30

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

28

16,60 16,10 15,92 14,40 14,16

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

39

Produkty będące w ofercie w latach 2016–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

79

12,45 15,84 15,34

Produkty będące w ofercie w latach 2017–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

80

15,55 16,30

Produkty będące w ofercie w 2018 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2017

61

17,01

Liczba badanych produktów

9,79

9,89

9,93 10,43 10,89 11,41 11,91 12,62 12,92 12,72 14,04 14,56 14,29 13,96 14,14 13,90 13,55

8,76

9,22

9,48 10,85 11,72 12,42 13,54 13,97 13,21 13,04 12,79 12,51 10,16

8,18

11,88 11,71

9,80

9,56

9,97

8,92

9,61

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2018

84

9,79

9,89

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017 a nie będące w ofercie w 2018 roku

12

8,11

9,40 11,06 11,23 12,57 13,53 12,02 16,37 16,76 15,83 11,31 12,89 13,36 16,28 17,35 16,18

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w latach 2017–2018

13

9,28

9,95 10,06 10,32 10,89 11,35 12,63 14,38 18,55 15,65 15,62 13,87 13,51 10,29

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2018

5

11,55 13,47 12,31 12,33 13,37 14,86 15,56 16,56 13,79 12,31 14,87 12,35 18,43 15,03

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2018

2

11,53 11,95 12,29 12,17 13,11 14,84 17,23 20,43 19,98 22,43 26,58 23,57 23,13

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2018

1

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2018

3

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2018

0

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2018

1

10,24

9,72

4,36

8,72

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2018

1

18,00 19,15 15,17 14,02 12,18 20,90 22,45 16,95

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2018

6

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2018

1

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2018

0

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2018

0

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2018

0

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2018

0

—

—

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2018

1

3,77

5,66

6,77

9,93 10,43 10,89 11,41 11,91 12,62 12,92 12,72 14,04 14,56 14,29 13,96 14,14 13,90 13,55

5,68

7,39

7,48

7,15

8,12

7,83 10,29

9,75

9,34

9,17

8,88

18,11 19,41 20,61 21,93 23,42 20,38 19,98 18,29 18,30 17,18 15,95

9,30

7,21

6,40

5,51

—

—

—

—

—

—

5,09 12,41 13,39 39,69 34,99

7,64

7,20

7,16

12,97 13,10 13,31 13,14 13,03 12,88 —

OSOZ Polska 1/2019

67

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

nosiła 14,52 zł. Niemal w całym okresie analiz średnia cena wzrastała, a największy wzrost o 8,79% miał miejsce w 2003 roku. Jedynie w 2004, 2011 i 2017 roku zanotowany został spadek średniej ceny, kolejno o 4,82%, 5,01% oraz 5,14%.

Przyglądając się cenie łatwo zauważyć, że średnia cena pasty do zębów za-

kupionej w aptece jest większa niż w tej z drogerii. Są to bowiem często produkty o specjalistycznym, medycznym zastosowaniu. Średniomiesięczna wartość sprzedaży past do zębów przeliczona na podstawie danych z ostatnich 17 lat jest bardzo wyrównana. W lutym jest najniższa

(3,13 mln zł), zaś najwyższa – w marcu (3,51 mln zł). Różnica jest więc niewielka i trudno doszukiwać się tutaj sezonowości. W skali pojedynczego miesiąca, pacjenci najmniej zapłacili za pasty do zębów w lutym 2002 roku (1,41 mln zł), a najwięcej w listopadzie 2018 roku (5,09 mln zł).

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży past do zębów w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

18 558 119

1 904 214

9,75

87 127

8 940

213

2003

22 394 218

2 112 230

10,60

90 299

8 517

248

2004

21 781 825

2 158 556

10,09

78 071

7 737

279

-2,73%

2,19%

2005

26 890 185

2 539 399

10,59

87 876

8 299

306

23,45%

17,64%

2006

34 710 765

3 056 141

11,36

105 826

9 318

328

29,08%

20,35%

2007

39 338 949

3 283 696

11,98

117 781

9 831

334

13,33%

7,45%

2008

44 041 659

3 478 837

12,66

122 679

9 690

359

11,95%

5,94%

2009

48 516 179

3 540 979

13,70

130 070

9 493

373

10,16%

1,79%

2010

45 927 075

3 179 439

14,45

119 602

8 280

384

-5,34%

-10,21%

2011

46 098 753

3 359 795

13,72

104 296

7 601

442

0,37%

5,67%

2012

48 367 895

3 309 705

14,61

102 474

7 012

472

4,92%

-1,49%

2013

52 836 941

3 600 220

14,68

105 044

7 157

503

9,24%

8,78%

2014

50 906 299

3 342 992

15,23

95 689

6 284

532

-3,65%

-7,14%

2015

47 168 180

3 119 372

15,12

82 318

5 444

573

-7,34%

-6,69%

2016

45 946 972

3 043 445

15,10

69 617

4 611

660

-2,59%

-2,43%

2017

44 850 036

3 131 839

14,32

68 473

4 781

655

-2,39%

2,90%

2018

48 423 304

3 336 043

14,52

73 147

5 039

662

7,97%

6,52%

2019

51 029 277

3 458 141

14,76

—

—

—

5,38%

3,66%

2020

53 555 183

3 658 944

14,64

—

—

—

4,95%

5,81%

20,67%

10,92%

Rys. 1. Wartość sprzedaży past do zębów w aptekach w latach 2002–2018 oraz prognoza na lata 2019–2020 ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Wartość sprzedaży past do zębów kształtuje się obecnie na poziomie 48 mln zł w skali roku. «

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

68

OSOZ Polska 1/2019

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań past do zębów sprzedanych w aptekach w latach 2002–2018 oraz prognoza na lata 2019–2020 ƓƏƏ ƏƏƏ

ƒƔƏ ƏƏƏ

ƒƏƏ ƏƏƏ

ƑƔƏ ƏƏƏ

ƑƏƏ ƏƏƏ

» Miesięczna sprzedaż past do zębów w aptekach wynosi niespełna 300 tys. opakowań, co w skali roku daje ponad 3 mln opakowań.«

ƐƔƏ ƏƏƏ

ƐƏƏ ƏƏƏ

ƔƏ ƏƏƏ

Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie pasty do zębów zakupionej w aptece w latach 2002–2018 oraz prognoza na lata 2019–2020 Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ

» Średnia cena za pojedyncze opakowanie pasty do zębów zakupionej w aptece w 2002 roku wynosiła 9,75 zł. Obecnie wynosi 14,52 zł.«

Ѷ ѵ Ɠ Ƒ Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

Rys. 4. Liczba różnych past do zębów dostępnych w aptekach w latach 2002–2018 ƔƏƏ ƓƔƏ ƓƏƏ ƒƔƏ ƒƏƏ ƑƔƏ

» W minionym roku w aptekach można było wybierać spośrod 662 past do zębów. Na początku badanego okresu dostępnych było 213 różnych opakowań.

Wzrost na całym okresie wynosi ponad 210%. «

ƑƏƏ ƐƔƏ ƐƏƏ ƔƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 1/2019

69

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w latach 2002â&#x20AC;&#x201C;2018 Ć&#x2019;ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć&#x2019;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć&#x2013;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

Asortyment past do zÄ&#x2122;bĂłw dostÄ&#x2122;pnych w aptekach stale siÄ&#x2122; powiÄ&#x2122;ksza.

Na poczÄ&#x2026;tku okresu analiz pacjenci mogli wybieraÄ&#x2021; spoĹ&#x203A;rĂłd 213 past do zÄ&#x2122;bĂłw róşnych marek. Obecnie asortyment poszerzyĹ&#x201A; siÄ&#x2122; o 210,80%, do 662 marek. Na rynku wciÄ&#x2026;Ĺź pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nowe produkty z omawianego asortymentu, tylko pojedyncze sztuki sÄ&#x2026; wycofywane z produkcji. NajwiÄ&#x2122;cej nowych produktĂłw, bo aĹź 87, pojawiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; na rynku aptecznym w 2016 roku.

Lata 2014â&#x20AC;&#x201C;2017 byĹ&#x201A;y okresem spadku sprzedaĹźy past do zÄ&#x2122;bĂłw w aptekach.

W minionym roku trend odwrĂłciĹ&#x201A; siÄ&#x2122;, iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy wzrosĹ&#x201A;y kolejno o ponad 6 i 7%. PoniĹźej znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; prognozy sprzedaĹźy past do zÄ&#x2122;bĂłw wyliczone na lata 2019â&#x20AC;&#x201C;2020.

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci 51,03 mln zĹ&#x201A; oraz 53,56 mln zĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; to prognozowane kwoty, ktĂłre pacjenci zapĹ&#x201A;acÄ&#x2026; za pasty do zÄ&#x2122;bĂłw zakupione w aptekach w 2019 i 2020 roku. W pierwszym roku prognoz wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy wzroĹ&#x203A;nie o 5,38% w porĂłwnaniu do roku poprzedniego, a w kolejnym roku o 4,95%.

Podobnie bÄ&#x2122;dzie ksztaĹ&#x201A;towaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy. W 2019 roku wzroĹ&#x203A;nie o 3,66% i uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; na poziomie 3,46 mln opakowaĹ&#x201E;. W 2020 roku iloĹ&#x203A;Ä&#x2021;

70

OSOZ Polska 1/2019

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

sprzedaĹźy bÄ&#x2122;dzie wynosiĹ&#x201A;a 3,66 mln opakowaĹ&#x201E; i bÄ&#x2122;dzie o 5,81% wyĹźsza niĹź w roku poprzednim.

Czy w przypadku Ĺ&#x203A;redniej ceny trend wzrostu zostanie zachowany? W pierwszym roku prognoz cena wzroĹ&#x203A;nie o 1,66% i bÄ&#x2122;dzie wynosiĹ&#x201A;a 14,76 zĹ&#x201A;, lecz w 2020 roku spadnie o 0,81% i bÄ&#x2122;dzie wynosiĹ&#x201A;a 14,64 zĹ&#x201A;. Trend wzrostu zostanie wiÄ&#x2122;c delikatnie zachwiany.

Podsumowanie W minionym roku pacjenci zakupili w aptekach pasty do zÄ&#x2122;bĂłw o Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznej wartoĹ&#x203A;ci ponad 48 mln zĹ&#x201A;. Prognozy pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe w najbliĹźszych latach ta wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bÄ&#x2122;dzie wzrastaÄ&#x2021; i osiÄ&#x2026;gnie 51 mln zĹ&#x201A; w 2019 roku oraz 53 mln zĹ&#x201A; w 2020 roku.

W zwiÄ&#x2026;zku z tym, Ĺźe sÄ&#x2026; to produkty ogĂłlnodostÄ&#x2122;pne, jest to niewielka czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; wartoĹ&#x203A;ci caĹ&#x201A;ego rynku. PrzewagÄ&#x2026; aptek jest niszowy asortyment, zawierajÄ&#x2026;cy takĹźe produkty o specjalistycznym przeznaczeniu i medycznych wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciach.

IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; past do zÄ&#x2122;bĂłw sprzedanych w aptekach w 2018 roku wyniosĹ&#x201A;a pond 3 mln, co oznacza, Ĺźe Ĺ&#x203A;rednio tylko co 10 osoba zakupiĹ&#x201A;a jedno opakowanie pasty do zÄ&#x2122;bĂłw w caĹ&#x201A;ym roku w aptece. Ĺ&#x161;rednia cena past do zÄ&#x2122;bĂłw dostÄ&#x2122;pnych w aptekach ksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; obecnie na poziomie okoĹ&#x201A;o 14,50 zĹ&#x201A;, a liczba dostÄ&#x2122;pnych pro-

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-৳7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

duktĂłw wynosi ponad 650 opakowaĹ&#x201E;, z czego na stanie magazynowym statystycznej apteki znajduje siÄ&#x2122; tylko niewielka czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021;.

WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; osĂłb uĹźywa pasty do zÄ&#x2122;bĂłw codziennie, kupujÄ&#x2026;c jÄ&#x2026; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w sklepach ogĂłlnodostÄ&#x2122;pnych. W aptece zaopatrujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w nie klienci szukajÄ&#x2026;cy dedykowanych produktĂłw, poleconych przez stomatologĂłw, czÄ&#x2122;sto z powodu okreĹ&#x203A;lonych chorĂłb zÄ&#x2122;bĂłw lub jamy ustnej. CaĹ&#x201A;oroczna sprzedaĹź w statystycznej aptece przelicza siÄ&#x2122; na ponad 3200 zĹ&#x201A; (260 zĹ&#x201A; miesiÄ&#x2122;cznie). Polacy coraz wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; wagÄ&#x2122; przykĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; do zdrowego uĹ&#x203A;miechu i przeznaczajÄ&#x2026; rosnÄ&#x2026;ce kwoty na produkty zwiÄ&#x2026;zane z wyglÄ&#x2026;dem. MoĹźna siÄ&#x2122; spodziewaÄ&#x2021;, Ĺźe asortyment past do zÄ&#x2122;bĂłw w aptece bÄ&#x2122;dzie nadal siÄ&#x2122; rozwijaĹ&#x201A;. ď Ź Metodologia prognoz Do wyliczenia prognoz zostaĹ&#x201A; uĹźyty algorytm z addytywnym wspĂłĹ&#x201A;czynnikiem sezonowoĹ&#x203A;ci. Ponadto, dane historyczne zostaĹ&#x201A;y pozbawione wartoĹ&#x203A;ci nietypowych, odbiegajÄ&#x2026;cych zbytnio od dotychczasowych rezultatĂłw. ZaĹ&#x201A;oĹźono Ĺźe usuniÄ&#x2122;te wartoĹ&#x203A;ci odstajÄ&#x2026;ce byĹ&#x201A;y wynikiem losowych, nieprzewidywalnych zjawisk.

KOMPENDIUM SUPLEMENTÓW DIETY w KS-APTEKA

Ponad 11 000 suplementów diety na rynku! %\[ \PCU\ UM CF[ KEJ YU\[UVMKEJ! ,Wʮ VGTC\ Y -5 #RVGMC FQUVɓR FQ RQFINɁFW UM CFȲY UWRNGOGPVȲY FKGV[ PC MCTVCEJ RTQFWMVȲYЯ

9 QMPKG 5RT\GFCʮ[ Wʮ[L MNCYKU\C PC RTQFWMEKG Q\PCE\QP[O

XXIV Międzynarodowy Kongres Otwartego Systemu Ochrony Zdrowia „LECZNICTWO SZPITALNE - DRUGA LINIA OCHRONY ZDROWIA NA PLATFORMIE OSOZ”

9 kwietnia 2019 KATOWICE

MIĘDZYNARODOWE CENTRUM KONGRESOWE

WSTĘP BEZPŁATNY Innowacyjne rozwiązania i koncepcje w medycynie i farmacji Eksperci z Polski i zagranicy 10 sesji tematycznych | 1000 gości | kilkadziesiąt prezentacji Uroczysta Gala Liderów Ochrony Zdrowia

ORGANIZATOR

SPONSOR GŁÓWNY

Czasopisma

KAMSOFT

OSOZ Polska OSOZ World HARMONOGRAM KONGRESU:

WWW.OSOZ.PL/kongresOSOZ

Spółka Akcyjna