Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

OSOZ

w w w.osoz.pl

3

2016 innowacyjna ochrona zdrowia

3 / 2016

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

O g ó l nopo l s k i S y s t e m O c h r on y Z d r o w i a

MYŚL INNOWACYJNIE!

Nieszablonowe rozwiązania e-zdrowia a procedura zamówień publicznych.

EKOSYSTEM SUKCESU

Informatyzacja placówki medycznej jako długofalowa inwestycja. Porady eksperta.

TELEPSYCHIATRIA

Jak pomóc milionom pacjentów cierpiącym na choroby psychiczne?

APLIKACJE ZDROWOTNE NA TELEFON I TABLET

114 praktycznych i sprawdzonych aplikacji

Szczegółowe opisy, informacja o cenach i wersjach językowych.

Przewaga aplikacji bezpłatnych.

Dla pacjentów oraz lekarzy

Proste w użyciu, zaawansowane w funkcjonalności.

Przejrzysty podział na kategorie

Choroby przewlekłe, monitoring zdrowia, dawkowanie leków, profilaktyka, odżywianie i dieta, sport, stres, zdrowie psychiczne, fitness, zdrowie kobiety, nauka.

POBIERZ BEZPŁATNY RAPORT

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE SERIA „WIEDZA EKSPERTÓW” CZASOPISMO OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

NOTA BENE

Poprawa z potrzeby Zamiast powielania niedoskonałych rozwiązań, kreatywne podejście poza schematami.

Ochrona zdrowia potrzebuje innowacyjnych inwestycji i niekonwencjonalnych pomysłów.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

W Uniwersyteckim Centrum Medycznym Erasmus w Rotterdamie co roku 70 000 łóżek szpitalnych wraz z materacami poddawanych jest dokładnemu myciu i czyszczeniu. Wykorzystywana do tego celu maszyna po pewnym czasie okazała się niedoskonała: wymagała zatrudnienia dodatkowego personelu, zużywała dużą ilość wody i energii. Szpital zdecydował się na zmiany i proinnowacyjną strategię realizacji zamówienia publicznego. Jednym z warunków dla nowego rozwiązania było ograniczenie gazów cieplarnianych emitowanych w procesie eksploatacji. Konkurencyjny dialog z potencjalnymi dostawcami, analiza możliwości rynkowych, kooperacja z dostawcami spoza rynku usług medycznych i skupienie się na celach inwestycji przyniosły zaskakujące rezultaty. Wyłoniona firma zaproponowała system czyszczenia oparty na robotach wykorzystywanych powszechnie w przemyśle motoryzacyjnym. Łóżko wystarczy dostarczyć do specjalnej komory. Kolejne etapy – w tym skanowanie kształtu, osobne czyszczenie materaca i precyzyjne mycie łóżka z pomocą sprężonej pary wodnej – odbywają się automatycznie. Jednostkowy koszt całego procesu spadł o 35 proc. Emisja gazów cieplarnianych została ograniczona o 65 proc., znacznie poprawiła się czystość łóżek pacjentów. Zamiast stosowania starych rozwiązań, szpital odważył się na radykalne zmiany.

Teraz za przykładem lidera idą inne europejskie placówki. Szpital Erasmus udowodnił, że warto wyjść przed szereg, a procedura zamówienia publicznego nie musi ograniczać innowacyjności. Ta jest często sposobem na zredukowanie kosztów, podwyższenie standardów jakości, usprawnienie procesów.

marzec 2016 CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA NAUKA

6 Zdjęcie numeru

8 Rynek zdrowia w pigułce

Zdrowie w przyszłości Medyczne zagwozdki

INNOWACJE

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (maj 2016)

13 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 Nowości i wynalazki

6

Grafen na cukrzycę, technologie dla serca, e-stetoskop, EKG na nadgarstku itd.

17 Laboratorium technologii Telepsychiatria dla milionów

RAPORT

ROZMOWY

19 KULISY PROJEKTÓW IT W OCHRONIE ZDROWIA Informatyzacja to jedna z kluczowych inwestycji determinujących funkcjonowanie placówek medycznych. Jak ją zrealizować, aby osiągnąć maksymalne korzyści?

24 IT w szpitalu. Linia najmniejszego oporu Thomas O. Holm (EPP-eHealth)

27 Innowacyjność oparta na strategii Rafał Staszewski (Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu)

PRAKTYKA

32 Infografika Rewolucja zdrowia cyfrowego

34 Legislacja

36 Nawigator

19

Pacjent (nie)poinformowany Rynek apteczny w Polsce. Co nas czeka?

38 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES Curbing death and injury with safer medication eHealth. When not, if

OPINIE

43 Felieton Opieka w modelu naczyń połączonych

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

27

3

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

117 690 144 Tyle opakowań leków na ból głowy zostało sprzedanych w aptekach w 2015 roku. Wartość sprzedaży przekroczyła 1,383 mld zł. Rekord padł w 2009 roku: ponad 161 mln opakowań.

Analiza sprzedaży leków na ból głowy na str. 60.

3 930



W lutym statystyczną aptekę odwiedziło o 300 pacjentów więcej niż w styczniu. Na maj prognozujemy spadek wskaźnika.

189 000



Obrót całkowity apteki rośnie o 8%. Sprzedaż na recepty pełnopłatne zyskuje 10,8%. Wartość rynku: 2 792 475 zł (+8,8%).

„Szpitale muszą nauczyć się formułowania swoich potrzeb w zakresie e-zdrowia.”

24 STATYSTYKI PROGNOZY

48 Monitor zjawisk epidemiologicznych Luty 2016 – mapy zdrowotne kraju

52 Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny w lutym 2016

60 Monitor rynku leków Leki na ból głowy

SYSTEMY IT

65 KS-APTEKA

66 KS-SOMED

Zintegrowany System Obsługi Apteki Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

70 Nauka Wyniki badań polskich protez serca dla dzieci – pozytywne Otwarto najnowocześniejsze w Europie Centrum Neuroterapii

73 Kalendarz wydarzeń. Raporty on-line 74 Kultura Nowości książkowe

Thomas O. Holm (EPP-eHealth, Dania) Rozmowa na str. 24.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na marzec 2016 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab.

Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med.

Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med.

Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med.

Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med.

Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw.

WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

Zdrowie w przyszłości Eksperci przekonują, że za 100 lat większość ludzi będzie żyła w megamiastach. Ośrodki miejskie powstaną także pod wodą. Tradycyjne mieszkania zamienią się w inteligentne powierzchnie dopasowane do naszego nastroju oraz warunków otoczenia. Jedzenie wydrukujemy w drukarce 3D, a dzięki hologramom będziemy pracować w domu i komunikować się wirtualnie. Standardem staną się kapsuły laboratoryjne precyzyjnie skanujące stan naszego organizmu, wszczepione chipy skontrolują kluczowe parametry zdrowia. W razie potrzeby, personalizowane leki otrzymamy prosto do domu. Telemedycyna i teleoperacje zdominują ochronę zdrowia. Osobami starszymi zaopiekują się roboty. Pełne poznanie zależności chorób i genów oraz zachowań społecznych pozwoli zastąpić leczenie profilaktyką.

Na podstawie raportu „SmartThings Future Living” (Samsung)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

nauk a

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

nauk a

rynek ZDROWIA W PIGUŁCE

Medyczne zagwozdki Jak spełnić przedwyborcze obietnice z zasadą „przede wszystkim nie szkodzić”? Pogodzić interesy i oczekiwania różnych grup interesów i zawodów medycznych w ramach dostępnych środków? Znaleźć dodatkowe pieniądze na sfinansowanie rosnących potrzeb i oczekiwań w zdrowiu?

Okres miodowy na Miodowej zaczyna się kończyć.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

Aleksandra Kurowska

Z zapowiedzi PiS dotyczących zdrowia zrealizować udało się właściwie jedną.

I to nie w całości. Leki dla seniorów za darmo – w wersji ustawy przyjętej już przez Sejm – będą dostępne od września. Ale tylko wybrane i wyłącznie na recepty od lekarzy i pielęgniarek POZ. Równocześnie nad kluczowymi reformami systemu pracuje w resorcie zdrowia przynajmniej kilkanaście zespołów ekspertów i niedługo zacznie się rozliczanie efektów pracy. Na razie zespół mający wskazać biurokratyczne absurdy do-

nauk a

stał dodatkowy miesiąc na działanie (nie zdążył w terminie), a zespołowi do spraw POZ obcięto kompetencje (miał przygotować strategie rozwoju medycyny rodzinnej i założenia ustawy, ale z drugiego zadania zrezygnowano). Efekty pracy zespołów oraz ministerialnych urzędników niekoniecznie będą zgodne z polityczną linią rządu. Jak wtedy zachowa się resort zdrowia? To jedno z kluczowych pytań.

Na razie trzeba przyznać, że obecna ekipa dostała wielki kredyt zaufania, ale pojawiają się pierwsze zapowiedzi problemów: protesty samorządów lokalnych ze względu na politykę wobec ich szpitali, strajku generalnego 9 organizacji pracowników medycznych, o ile nie będzie scenariusza wzrostu ich płac.

» MZ chce zweryfikować tysiące procedur w półtora roku.

Część z nich straci finansowanie z publicznych pieniędzy, inne mają być przeszacowane pod względem wartości.« cy. MZ obawia się też, że przyznanie prawa do leczenia wszystkim spowoduje, że mniej osób będzie się do systemu dokładać. Jednym z etapów przejścia do systemu budżetowego ma być przesunięcie do niego środków z Funduszu POZ oraz SOR-ów. Te ostatnie, według planów, mają być finansowane w przeważającej mierze z przywróconego podatku Religi, czyli części składek OC właścicieli aut.

Gorącym tematem są też prace nad koszykiem świadczeń. MZ chce zweryfikować tysiące procedur w półtora roku.

Ma do tego cztery osoby, 30 „pożyczył” z NFZ, a dodatkowo posiłkuje się ekspertami Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Ta ostatnia ma mieć ustawowo poszerzone kompetencje i w połowie roku zatrudnić w celu prac nad koszykiem aż 100 osób. Część procedur straci finansowanie z publicznych pieniędzy, inne mają być przeszacowane pod względem wartości. Równocześnie w kwietniu ogłoszone zostaną pierwsze zakresy łączone, gdzie operacja będzie kontraktowana wraz z rehabilitacją.

System ochrony zdrowia Jednym z trudniejszych orzechów do zgryzienia jest likwidacja NFZ oraz przyznanie uprawnień do leczenia wszystkim obywatelom. Pojawia się szereg problemów, począwszy od tego, kim owi obywatele są (czy przyznać prawa także na stałe mieszkającym poza granicami kraju), po trudności z przekazaniem zadań wojewodom. Od początku było wiadomo, że ci ostatni nie podlegają resortowi zdrowia, co będzie rodziło spory kompetencyjne. Stąd pomysł, aby koordynację samych szpitali, rozwiązań IT oraz wyrównywania różnic między regionami w zakresie potrzeb i pieniędzy, np. z podatku zdrowotnego, pozostawić w stolisektor publiczny

Przyspieszyć też mają prace nad ustawą blokującą komercjalizację placówek.

MZ skierowało jej założenia do konsultacji i… rząd zdecydował, że nie będzie się nimi zajmować, tylko ruszył z pracą nad ustawą. Zmiany, zmiany, zmiany!

Leki: co przyniesie 1 maja?

Poza lekami dla osób 75 plus doczekaliśmy się m.in. projektu ustawy o ratunkowym dostępie do leków i procedur medycznych. Na specjalny fundusz na ten cel przeznaczonych zostanie z budżetu 10 mln zł rocznie. W 2016 roku będzie to połowa tej kwoty, ponieważ nowe regulacje mają zacząć obowiązywać w połowie roku. Równocześnie trwają prace nad zmianami ustawy refundacyjnej, a małymi krokami resort pozbywa się zapisów, które go najbardziej drażnią – np. dostępu bez recepty do awaryjnej antykoncepcji ellaOne. Reformy mają też dotyczyć chorób dotykających niewielką liczbę pacjentów. W drugiej połowie 2016 r. zakończą się prace nad Narodowym Planem Chorób Rzadkich, który ma być realizo-

PLACÓWKI ŚWIADCZĄCE USŁUGI OCHRONY ZDROWIA

sektor non-profit

(rok 2014, procent według podmiotu prowadzącego)

sektor komercyjny

zakłady opiekuńczo-lecznicze

szpitale ogólne

stacjonarna opieka hospicyjna i paliatywna

zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze

stacjonarna opieka psychiatryczna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

nauk a

» Najwyższa Izba Kontroli: nie ma właściwego nadzoru nad wywozem leków, a pacjenci nie mają gwarancji zaopatrzenia w leki ratujące życie.« wany od 2017 r. W refundacji leków sierocych MZ odejdzie od stosowanej do tej pory praktyki, w której medykamenty te musiały konkurować o publiczne pieniądze na takich samych zasadach, co leki na powszechnie występujące choroby, przy których producent ma szybszy zwrot z inwestycji w badania.

Zmiany czekają programy lekowe, których obecnie jest 69 i w ich ramach leczy się około 70 tys. osób cierpiących m.in. na rzadkie nowotwory, stwardnienie rozsiane, łuszczycę czy choroby genetyczne. Leczenie w programach będzie się odbywało bez limitu czasowego, ale do czasu osiągnięcia skuteczności leczenia. Ministerstwo czeka w tej sprawie na opinię Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, która powinna być gotowa w kwietniu.

Zmiany czekają też kalendarz szczepień, w którym od przyszłego roku znaleźć się mają refundowane preparaty przeciwko pneumokokom. Będą mieć do nich prawo dzieci urodzone po 31 grudnia 2016. sektor publiczny

Ale prawdziwym testem nastrojów, jeśli chodzi o leki, może być 1 maja. O ile organizacje pacjenckie oraz branża farmaceutyczna przez pierwsze miesiące spokojnie czekały i nie okazywały rozczarowania poprzednimi listami leków refundowanych, po kolejnej spodziewają się więcej.

Raporty Z ciekawych opracowań opublikowanych w ostatnich tygodniach warto przejrzeć m.in. raport organizacji pracodawców Statera Med na temat nadzoru organów założycielskich nad finansami podległych im placówek medycznych. Z kolei GUS opublikował obszerny raport na temat organizacji non-profit i ich roli w różnych obszarach, w tym w zdrowiu.

Tymczasem agencja badawcza SW Research na zlecenie „Newsweeka” sprawdziła, co Polacy sądzą o szczepionkach. Ponad trzy czwarte uważa, że warto z nich korzystać. Pozytywnie o szczepionkach częściej wypowiadają się kobiety i osoby w średnim wieku.

NIK opublikowała raport dotyczący tzw. Afery lekowej, czyli wywozu me-

dykamentów. Kontrolerzy stwierdzili, że nie było właściwego nadzoru nad wywozem leków, a pacjenci nie mieli i nadal nie mają gwarancji zaopatrzenia w leki ratujące życie. Przyczyną są m.in. braki kadrowe w inspekcji farmaceutycznej i brak skutecznych narzędzi do walki z tzw. odwróconym łańcuchem dystrybucji. Ustawa „antywywozowa” poprawiła sytuację, ale nie wyeliminowała problemu. Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna nieskutecznie przeciwdziała też naruszaniu przepisów antykoncentracyjnych. W pięciu województwach przekroczony został 1 proc. limit liczby aptek prowadzonych przez jednego przedsiębiorcę. Zbyt rzadko kontrolowano też placówki obrotu pozaaptecznego, nieliczne były przypadki nadzoru sprzedaży leków, np. na stacjach benzynowych pod kątem prawidłowego przechowywania czy zabezpieczenia przed dziećmi.

Legislacja Wśród interesujących projektów skierowanych do konsultacji znalazły się m.in. skracający czas trwania specjalizacji pielęgniarek do 15–20 miesięcy (z obecnych 18–24 miesięcy) oraz kolejny, wprowadzający do toku nauczania zagadnienia niezbędne do wypisywania recept. W Sejmie zaczęto prace nad rządową ustawą dotyczącą bezpieczeństwa krwi ludzkiej (implementuje unijne przepisy w sprawie standardów związanych z krwiodawstwem).

PACJENCI KORZYSTAJĄCY Z USŁUG OCHRONY ZDROWIA

sektor non-profit

(rok 2014, procent według podmiotu prowadzącego)

sektor komercyjny

zakłady opiekuńczo-lecznicze

szpitale ogólne

stacjonarna opieka hospicyjna i paliatywna

zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze

stacjonarna opieka psychiatryczna

10

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

nauk a

Mamy też pierwszy medyczny projekt ustawy ruchu Kukiz’15. Firmowany przez posła Piotra Liroya-Marca zakłada m.in., że pacjent będzie mógł sam uprawiać konopie i sporządzać przetwory na potrzeby terapii. Warunkiem uprawy byłoby uzyskanie specjalnego zezwolenia.

Z kolei MZ zdecydowało o refundacji importu docelowego leków zawierających leczniczą marihuanę. Wzbudziło to wiele emocji, choć można się spodziewać, że dotyczyć będzie od kilku do kilkudziesięciu osób.

Personalia Po odwołaniu Tadeusza Jędrzejczyka z funkcji prezesa NFZ jego obowiązki przejął Andrzej Jacyna, miesiąc wcześniej mianowany na wiceprezesa Funduszu ds. medycznych. Wraz z Jędrzejczykiem odwołano też jego zastępcę ds. mundurowych Zbigniewa Tetera i ogłoszono konkurs na jego następcę. Zmiany objęły także oddziały Funduszu. Nowym dyrektorem lubelskiego oddziału został Karol Tarkowski. W Krakowie stanowisko dyrektora objęła Elżbieta Fryźlewicz-Chrapisińska. Na miejsce odwołanej przez ministra zdrowia szefowej śląskiego oddziału – Ewy Momot – wybrany został wiceprezydent Chorzowa Jerzy Szafranowicz.

Nowego dyrektora doczekało się Centrum Onkologii w Warszawie. Został nim prof. dr hab. n. med. Jan Walewski związany z Instytutem od blisko czterech dekad. Obecnie pełni tam funkcję Kierownika Kliniki Nowotworów Układu Chłonnego.

Wiceminister zdrowia Piotr Gryza powołał członków Rady Rewizyjnej w Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Zasiądą w niej Jacek Biernacki, Jacek Korczykowski oraz Michał Maćkowiak. W posiedzeniach Rady, w charakterze obserwatorów, będą także uczestniczyć przedstawiciel Ministerstwa Cyfryzacji oraz Agnieszka Kister, dyrektor Departamentu Infrastruktury i e-Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia.

Mamy też mniej przyjemne zmiany.

CBA zatrzymało dyrektora Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawie oraz dyrektora IT z Wojskowej Akademii Technicznej, którym postawiono zarzuty korupcyjne.

gisterskich o profilu praktycznym na kierunku lekarskim.

Pierwsze w Europie Interwencyjne Centrum Neuroterapii otwarto w Szpitalu Bródnowskim w Warszawie. Przeprowadzane w ośrodku operacje polegać będą na bezpośrednim wprowadzaniu do mózgu nanocząsteczek z lekami przeciwnowotworowymi oraz terapeutycznej, domózgowej aplikacji genów.

W Poznaniu po raz pierwszy wszczepiono sztuczne serce. Zabieg odbył się w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego, który stał się czwartym ośrodkiem w kraju przeprowadzającym takie operacje. Młodemu mężczyźnie wszczepiono Polvad, pierwszą polską protezę serca stworzoną dzięki Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. Profesora Zbigniewa Religi.

Biomed-Lublin musi oddać część dofinansowania z PARP. Spółka wypowiedziała umowy o dofinansowanie warte 29,5 mln zł wraz z odsetkami. Nowo powołany zarząd uznał, że nie uda mu się zdążyć w deklarowanym wcześniej terminie.

Wyniki opublikowały m.in. największe hurtownie leków. Neuca osiągnęła w 2015 roku 102 mln zł zysku netto, o 19 proc. więcej niż rok wcześniej. Pierwszy raz przekroczyła 100 mln zł. Jej przychody jako grupy wyniosły blisko 7 mld zł. Firma kontynuuje budo-

wę własnej sieci przychodni. Obecnie ma 31 placówek i wydała na ten cel 47 mln zł. W 2015 r. kupiła również trzy firmy działające na rynku badań klinicznych: Clinport, BioScience i Medica Pro Familia. W skład Grupy w ubiegłym roku weszła też spółka Diabdis, prowadząca projekt telemedyczny.

Z kolei Pelion Healthcare Group odnotował 85,54 mln zł skonsolidowanego zysku netto wobec 55,94 mln zł zysku rok wcześniej. Skonsolidowane przychody ze sprzedaży sięgnęły blisko 8,5 mld zł wobec 7,7 mld zł rok wcześniej.

Grupa EMC, prowadząca 10 szpitali i 19 przychodni, osiągnęła w roku 2015 przychody netto ze sprzedaży w wysokości 258 mln zł. Miała jednak stratę netto 4,4 mln zł. Rok wcześniej było to odpowiednio 243 mln zł przychodów i 5,8 mln zł straty.  Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami ciekawymi informacjami, zapraszam do kontaktu: olakurowska@o2.pl Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

Wieści z rynku Wydział Medyczny Uczelni Łazarskiego z Warszawy decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego otrzymał zgodę na prowadzenie jednolitych studiów ma-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

11

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (maj 2016) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

97%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (maj)

TREND W STOSUNKU DO kwietnia

Dolnośląskie

2 197

Kujawsko-pomorskie

1 462

Lubelskie

1 505

Lubuskie

1 848

Łódzkie

1 931

Małopolskie

1 621

Mazowieckie

2 836

Opolskie

1 358

Podkarpackie

3 024

Podlaskie

1 789

Pomorskie

2 044

Śląskie

1 822

Świętokrzyskie

1 437

Warmińsko-mazurskie

1 254

Wielkopolskie

1 756

Zachodniopomorskie

1 813

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (maj)

TREND W STOSUNKU DO kwietnia

Dolnośląskie

3 420

Kujawsko-pomorskie

2 750

Lubelskie

2 802

Lubuskie

3 148

Łódzkie

2 833

Małopolskie

3 022

Mazowieckie

3 970

Opolskie

2 455

Podkarpackie

3 176

Podlaskie

3 202

Pomorskie

3 331

Śląskie

2 650

Świętokrzyskie

2 187

Warmińsko-mazurskie

2 550

Wielkopolskie

2 920

Zachodniopomorskie

2 864

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

56%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

I nn o w a c j e

aplikacje

OSOZNews Autorska aplikacja czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia do wygodnego czytania magazynu na smartfonie albo tablecie. Wystarczy ściągnąć aplikację, a kolejne numery udostępniane będą bezpłatnie jeszcze przed ukazaniem się wersji papierowej. Ponadto w aplikacji można śledzić wybrane wskaźniki dla rynku farmaceutycznego. Całość uzupełniono systemem nowoczesnej rejestracji w ramach konferencji organizowanych przez czasopismo OSOZ.

Wizyta Lekarska Mobilne narzędzie rozszerzające możliwości standardowych medycznych systemów IT wspomagających pracę lekarzy. Wśród kluczowych funkcji: wizyty domowe, integracja z rejestracją internetową, wyszukiwanie leków, drukowanie recept, elektroniczne zwolnienia eZLA, e-dokumenacja medyczna. Aby skorzystać z aplikacji, należy posiadać konto lekarskie w systemie KS-SOMED, SERUM albo KS-PPS (lub innym systemie – po dostosowaniu).

Integracja z systemem OSOZ.

VisiMed Aplikacja mobilna zapewniająca użytkownikowi dostęp do Indywidualnego Konta Zdrowotnego w OSOZ. Bogaty zestaw funkcji: wyszukiwanie lekarzy, przegląd terminów i umawianie wizyt, możliwość rezerwacji leków w aptekach i ich odbioru bez kolejki, sprawdzanie dostępności i cen leków, asystent leczenia (dawkowanie, kontrola interakcji – również z żywnością), prezentacja historii leczenia (recepty, wizyty, świadczenia), powiadomienia w kalendarzu.

iOS | Android | PL | ENG Bezpłatna

iOS | Android | PL | ENG Bezpłatna

iOS | Android | PL | ENG Bezpłatna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

13

I nn o w a c j e

NOWOŚCI I WYNALAZKI

GRAFEN I ZŁOTO NA CUKRZYCĘ Przezroczysta opaska zbudowana z grafenu i złota może okazać się przełomem w precyzyjnym monitorowaniu cukrzycy. Sensor opracowany na Narodowym Uniwersytecie w Seulu mierzy poziom cukru we krwi na podstawie składu chemicznego, PH potu oraz temperatury ciała. Aplikacja w telefonie komórkowym analizuje uzyskane wyniki i w przypadku obniżonego poziomu glukozy wstrzykuje insulinę za pomocą mikroigieł wkomponowanych w plaster. Pierwsze próby kliniczne na 18 myszach chorych na cukrzycę typu II zakończyły się sukcesem: mechanizm jest w stanie dopasować dawkę insuliny do poziomu cukru. Zanim urządzenie stanie się alternatywą dla uciążliwych wkłuć, które chorzy na cukrzycę muszą wykonywać samodzielnie, minie na pewno kilka lat.

Obecnie naukowcy starają się rozwiązać kilka podstawowych problemów: zapewnienie odpowiedniej ilości insuliny, która wystarczy na długotrwałe działanie plastra bez dołączania niewygodnych pojemników z lekiem (człowiek potrzebuje większych dawek niż myszy, na których prowadzono doświadczenia); poprawienie efektywności i konkurencyjności ekonomicznej innowacji w stosunku do tradycyjnej strzykawki.

14

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

I nn o w a c j e

ELASTYCZNY MONITORING UV Za proces rozwoju jednego z najbardziej niebezpiecznych nowotworów skóry – czerniaka – w 9 na 10 przypadków odpowiada nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV). Producent kosmetyków L’Oréal zaprezentował elastyczny plaster, który naklejony na skórę mierzy ilość promieni UV docierających do skóry, komunikując poziomi ekspozycji poprzez zmiany kolorów.

Po wykonaniu zdjęcia plastra, specjalna aplikacja La Roche-Posey (grupa L’oréal) – My UV Patch – przeanalizuje dokładną ilość UV, która dotarła do skóry. Forma naklejki pozwala monitorować wybrane części ciała. Sensory powinny być dostępne w sprzedaży jeszcze w tym roku. Aplikacja My UV Patch dostępna będzie zarówno dla systemu iOS i Android.

PROJEKT ZERO. TECHNOLOGIA DLA SERCA „Wyobraź sobie świat bez ataków serca i udarów mózgu” – tak brzmi idealistyczna zapowiedź projektu Zero, który w 2016 roku planuje uruchomić firma Omron, wprowadzając na rynek nowe urządzenia pomiarowe do zastosowań kardiologicznych. Cel: precyzyjniejszy i łatwiejszy pomiar ciśnienia krwi, zwłaszcza w przypadku osób znajdujących się w grupie ryzyka zachorowania na nadciśnienie krwi.

Pierwsze z urządzeń to bezprzewodowy monitor ciśnienia krwi (Upper Arm Blood Pressure Monitor). Nowością w stosunku do poprzednich modeli jest wykrywanie nieregularnego rytmu serca oraz zastosowanie specjalnego algorytmu, który niweluje wpływ ruchu i oddechu na wyniki pomiaru. Drugie urządzenie ma formę zegarka i oprócz ciśnienia krwi mierzy aktywność fizyczną oraz parametry snu, przypomina o konieczności zażycia leku. Obydwa urządzenia zintegrowane są z aplikacją na telefon komórkowy lub tablet archiwizującą wyniki pomiaru. Przedstawione podczas Targów CES nowości ukażą się na rynku z końcem 2016 roku.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

15

I nn o w a c j e

E-STETOSKOP DOMOWY Pierwszy na świecie, elektroniczny, bezprzewodowy stetoskop współpracujący ze smartfonem, z wbudowanym termometrem i systemem autodiagnostyki. Za pomocą tego niewielkiego urządzenia każdy będzie mógł w prosty sposób samodzielnie osłuchać siebie i dziecko, jednocześnie dokonując pomiaru temperatury. Pomogą w tym wskazówki wyświetlane na ekranie smartfona. Według zapowiedzi twórców, zarejestrowane przez MyWhizzy dźwięki zostaną poddane dalszej analizie. W oparciu o uzyskane dane pomiarowe oraz wprowadzone informacje odnośnie innych objawów choroby, system udzieli informacji o aktualnym stanie zdrowia i w razie potrzeby skieruje do lekarza. Urządzenie pozwoli badać stan zdrowia wszystkich członków rodziny. Umożliwi zebranie informacji o zmieniających się objawach i zażytych lekach. Polski projekt – realizowany od początku 2016 roku – powstał dzięki współpracy grupy naukowców, lekarzy, akustyków, informatyków, projektantów i ludzi biznesu.

WSZYSTKO POD RĘKĄ

EKG NA NADGARSTKU

Dario to podręczny, inteligentny system monitoringu poziomu glukozy „all-in-one”. W jednym, przemyślanym konstrukcyjnie pudełku mieści się lancet, dyspenser pasków i adapter, za pomocą którego wykonywane są pomiary. Uzyskane wyniki adapter przysyła do dedykowanej aplikacji. Ta pozwala również monitorować aplikowane dawki insuliny, mierzyć aktywność fizyczną, notować informacje na temat posiłków itd.

Niedawno prezentowaliśmy nakładkę na telefon AliveCor służącą do przeprowadzania badania EKG poprzez nałożenie palców na specjalne elektrody. Urządzenie dopuszczone przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków FDA doczekało się odpowiednika na zegarek Apple Watch. Kardia Band działa równie prosto – wystarczy przyłożyć kciuk do czujnika znajdującego się na opasce i po 30 sekundach aplikacja wyświetli wynik pomiaru. Wbudowany algorytm analizuje, czy nie występuje groźne migotanie przedsionków serca.

Źródła i zdjęcia: Hui Won Yun (Seoul National University), L’oréal, LabStyle Innovations, MyWhizzy, Omron, AliveCor

16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

I nn o w a c j e

LABORATORIUM TECHNOLOGII

Telepsychiatria dla milionów

Foto: designed by freepik.com

Według Światowej Organizacji Zdrowia, 27% Europejczyków doświadczyło w ostatnim roku przynajmniej jednej dolegliwości psychicznej.

Gdy tradycyjne usługi i wsparcie rzadko docierają do najbardziej potrzebujących, cała nadzieja w e-zdrowiu psychicznym.

W Polsce na choroby psychiczne choruje ok. 8 milionów dorosłych osób w wieku od 18 do 64 lat. Ta liczba powiększyłaby się do 12 milionów, gdyby do statystyk włączyć dzieci i osoby starsze. Tylko na depresję cierpi na całym świecie 350 milionów osób, w naszym kraju to ok. 1,5 miliona ludzi. Według obliczeń WHO, w 2030 roku właśnie depresja stanie się najbardziej powszechną dolegliwością, dzieląc laur lidera z chorobami układu krążenia. Dodając do tego, że obok nagłośnionej medialnie depresji występuje – jak twierdzi profesor Jerzy Samochowiec, kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego – 365 innych chorób psychicznych, skala problemu przytłacza. Żyjemy w coraz większych ośrodkach miejskich, rośnie konkurencja na rynku pracy i presja społeczna (styl życia, wygląd zewnętrzny, sukces). O ile uczymy się, jak prowadzić zdrowy tryb życia i zdrowo się odżywiać, problem higieny zdrowia psychicznego jest bardziej skomplikowa-

ny. Badania pokazują, że mniej niż połowa osób z dolegliwościami psychicznymi ma dostęp do leczenia. Większość z nich albo nie wie, że jest chora, albo boi się wizyty w gabinecie psychologa lub psychiatry w obawie przed stygmatyzacją. Strach, niewiedzę i izolację chorych może przełamać informacja, najlepiej anonimowa, w miejscu, gdzie chory czuje się bezpiecznie – czyli w domu.

– Rozwiązania e-zdrowia psychicznego mają w sobie potencjał minimalizacji jednego z największych współczesnych problemów zdrowotnych – mówi dr Kim Mathiasen współprowadzący badania naukowe w Duńskim Centrum Telepsychiatrii. Ekspert dodaje, że inwestycje w tę dziedzinę pozwolą stworzyć wysokiej jakości narzędzia terapii on-line oparte na doświadczeniach i wynikach klinicznych, a tak skonstruowaną pomoc szeroko dystrybuować, bez względu na położenie geograficzne pacjenta i jego mobilność. Podobnego zdania jest

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

17

I nn o w a c j e

Foto: designed by freepik.com

»Skuteczna diagnoza, profilaktyka i leczenie dolegliwości psychicznych przerasta większość tradycyjnych systemów ochrony zdrowia.«

prof. dr Heleen Riper z Uniwersytetu VU w Amsterdamie. Według profesor, choroby psychiczne to także problem gospodarczy. Aż 40% nieobecności w pracy spowodowane jest zaburzeniami nastroju. – Konsultacje psychologiczne i psychiatryczne on-line, internetowe narzędzia terapeutyczne, w tym również dedykowane gry, zwiększają dostępność leczenia, pozwalają zaangażować pacjenta i systematycznie kontrolować postępy, wprowadzając terapię do środowiska pacjenta, nie wywołując przy tym dodatkowego stresu związanego z koniecznością wizyty w poradni psychiatrycznej lub psychologicznej – dodaje.

Jednym z dużych projektów mających na celu zbadanie skuteczności e-narzędzi w leczeniu dolegliwości psychicznych jest MasterMind (zarządzanie zaburzeniami psychicznymi przez zaawansowane technologie i usługi, ang. management of mental health disorders through advanced technology and services) prowadzony w 11 krajach Unii Europejskiej na grupie ponad 5000 pacjentów. Oprócz wsparcia w postaci telekonsultacji, w projekcie wykorzystano opartą na rozwiązaniach Internetu terapię poznawczo-behawioralną.

Te i inne badania realizowane w ośrodkach europejskich wskazują w większości pozytywne rezultaty kliniczne w powiązaniu z innymi zaletami, w tym m.in. korzystną relacją kosztu do efektu, bezpieczeństwem leczenia i komfortem pacjenta.

We wnioskach z inicjatywy MasterMind znajdziemy też długą listę elementów, które na chwilę obecną blokują szerokie zastosowanie telepsychiatrii. Wśród nich m.in.: niedostateczna wiedza i świadomość korzyści, brak zasobów kadrowych i sprzętowych, niska znajomość zagadnień zdrowia cyfrowego, obecna kultura ochrony zdrowia z punktem ciężkości na tradycyjny model świadczenia usług, niejasne w wielu krajach rozwiązania prawne w zakresie e-usług, nowość samego rozwiązania i pojęcia „telepsychiatria” (wielu lekarzy nie słyszało dotąd tego sformułowania), brak wsparcia ze strony płatników (refun-

18

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

dacja usług e-zdrowia). Brakuje sprawdzonych systemów i programów. Jest jeszcze jedna, bardzo wrażliwa bariera psychologiczna – w chorobach psychicznych zawsze występuje ryzyko samobójstwa. Nic dziwnego, że lekarze wolą trzymać się sprawdzonych i obowiązujących procedur.

Mimo przeszkód, e-usługi zdrowia psychicznego mocno rozwinęły się już m.in. w Szwecji i Australii. Dołączają do nich powoli Dania, Norwegia, Hiszpania, Niemcy i Włochy. W Holandii pierwsze badania w tym temacie rozpoczęto 20 lat temu, wraz z pojawieniem się Internetu. W Australii telemedycyna napędzana jest warunkami geograficznymi – mieszkańcy rozproszeni są na ogromnym obszarze i świadczenie usług w kontakcie osobistym jest często niemożliwe. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia, 27% krajów należących do europejskiego regionu WHO już wdrożyło rozwiązania prawne dopuszczające telemedycynę, z kolei 36% ujęło ją w narodowych strategiach e-zdrowia. 83% państw deklaruje wykorzystanie narzędzi telemedycznych, których obecny rozkwit napędza boom na systemy e-zdrowia.

W Polsce przepisy dopuszczające stosowanie telemedycyny weszły w życie dopiero kilka tygodni temu. Warunkiem upowszechnienia tele-usług jest oczywiście bodziec finansowy w postaci refundacji tego typu świadczeń. NFZ kontraktuje na razie telekonsylium kardiologiczne i geriatryczne, w kolejce czeka telerehabilitacja hybrydowa. Może czas najwyższy, aby zastanowić się także nad telepsychiatrią? Na początek w formie narzędzi diagnostycznych oraz wsparcia tradycyjnych metod konsultacji. Zwłaszcza biorąc pod uwagę skalę natężenia problemów psychicznych, optymistyczne wyniki dotychczasowych projektów pilotażowych i argumenty ekonomiczne. Trzeba wykorzystać każdą szansę na poprawę wyników leczenia, diagnozy i profilaktyki. 

R a p o rt

Kulisy projektów IT w ochronie zdrowia Informatyzacja w ochronie zdrowia oraz magiczny termin „e-zdrowie” są jednymi z istotniejszych tematów, które poruszają opinię publiczną. Dyskutuje się o nich nie tylko na poziomie centralnym, ale i regionalnym czy też w poszczególnych podmiotach leczniczych. Z jednej strony wszyscy stoimy przed faktem obowiązku wdrożenia elektronicznej dokumentacji medycznej, a z drugiej strony jesteśmy bombardowani ofertami, rozwiązaniami informatycznymi przez dostawców HIS-ów.

Najczęściej wtedy pada pytanie do działu informatyki w danym szpitalu: jak to w końcu ma wyglądać i czego możemy się spodziewać, oraz – co najistotniejsze – ile to wszystko będzie kosztować?

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

19

R a p o rt

Damian Marciniak Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia

Nie sposób chyba określić kosztów wszystkich możliwych rozwiązań i śmiem twierdzić, że każdy informatyk ma swoją własną opinię – co skądinąd może okazać się nawet przydatne, ale dla kierującego podmiotem konieczny jest jasny i precyzyjny plan działań w tej dziedzinie oraz dbałość o minimalizację wydatków.

Poniżej postaram się przedstawić kilka istotnych elementów, które mogą w znaczny sposób ograniczyć koszty, a co równie ważne – także ryzyko niezrealizowania harmonogramu (jest to szczególnie istotne w projektach współfinansowanych ze środków europejskich).

Analiza przedwdrożeniowa Punktem wyjścia dla realizacji jakiegokolwiek projektu jest zawsze określenie potrzeb i celów – to znaczy postawienie pytania: co chcemy osiągnąć poprzez podjęcie konkretnych działań? Wbrew pozorom nie jest to proste zadanie, ponieważ zazwyczaj wstępem dla wielu analiz stają się oferty oprogramowania, nie zaś wymagania funkcjonalne systemu, który budujemy. Jakie to ma konsekwencje? Najczęściej skoncentrowanie się tylko i wyłącznie na potrzebnym sprzęcie i modułach systemu z pominięciem funkcjonalności, które taki system dostarczyć powinien. Często popełnianym błędem w takiej analizie jest brak współdziałania z ostatecznym użytkownikiem systemu, którym w ochronie zdrowia jest lekarz lub pielęgniarka. To oni powinni określić, jak powinien funkcjonować dany moduł, by zapewnić ergonomię pracy. Należy w tym zakresie równoważyć udział informatyków i „personelu białego” oraz dążyć do uzyskania prostego schematu logicznego następujących po sobie działań i pod ten schemat projektować rozwiązania informatyczne.

Zaangażowanie personelu już na etapie analizy przedwdrożeniowej pozwoli na uzyskanie dodatkowego efektu, a mianowicie współodpowiedzialności za przyjęte rozwiązanie i utożsamianie się z projektowaną zmianą.

Jeśli już o zmianie mowa, to dobrą praktyką jest włączenie w proces analizy przedwdrożeniowej osób odpowiedzialnych za organizację pracy, ponieważ wdrożenie jakiegokolwiek oprogramowania rodzi określone konsekwencje także po stronie procesów zachodzących

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

w szpitalu czy poradni. Istotnym jest, by projektowane rozwiązanie uwzględniało cały proces, który zachodzi w danej komórce organizacyjnej, a w szczególności zawierało elementy służące rozliczeniom świadczeń zdrowotnych oraz raportowaniu, np. w zakresie budżetowania czy rachunku kosztów leczenia.

Powyższe uwagi składają się na pełen obraz idealnej analizy przedwdrożeniowej, w której uczestniczyć powinni różni specjaliści wspomagający pracę informatyków w projektowanych zmianach.

Podobnie ma się rzecz z projektowanymi rozwiązaniami informatycznymi na poziomie regionalnym i centralnym; współudział lekarzy i informatyków w przygotowaniu analizy przedwdrożeniowej pozwoli zmniejszyć ryzyko wystąpienia dodatkowych kosztów, które bardzo często wynikają z konieczności dostosowania oprogramowania do realnej sytuacji w podmiocie i do oczekiwań personelu medycznego. Istotnym jest również uwzględnienie udziału poszczególnych specjalistów na dalszych etapach projektu, ponieważ stanowią oni istotny zasób ekspercki, który jest w stanie na bieżąco analizować odchylenia w projekcie wynikające, np. ze zmian w legislacji lub z ograniczeń technicznych.

Zasoby w projekcie Zapewnienie odpowiednich zasobów zarówno podczas analizy przedwdrożeniowej i w trakcie realizacji projektu powinno być jednym z priorytetowych zadań najwyższego kierownictwa organizacji.

Mówiąc o zasobach należy mieć na uwadze nie tylko odpowiedni personel, ale także zasoby materialne (narzędzia komunikacji, sprzęt, pomieszczenia), zasoby niematerialne (zewnętrzne usługi eksperckie czy doradcze) oraz zasoby nominalne (środki finansowe, licencje i prawa autorskie). Wiadomym jest, że – czy to w podmiocie leczniczym, czy w regionie – nie jest możliwe częste organizowanie spotkań projektowych z udziałem wszystkich zainteresowanych stron. Wynika to ze specyfiki pracy poszczególnych specjalistów, a z kolei w projekcie mogą wystąpić takie odchylenia, które powinny zostać szybko przepracowane

przez zespół. Dlatego należy w pierwszej kolejności opracować strategię komunikacji, określić osoby odpowiedzialne za obieg dokumentów i stworzyć platformę wymiany danych, np. w oparciu o repozytorium.

Warto także zwrócić uwagę na konieczność kompleksowego podejścia do kwestii powstających zespołów projektowych. O ile w opracowaniu samych założeń funkcjonalnych wystarczy obecność użytkowników i informatyków, to na etapie opracowania opisu przedmiotu zamówienia, a także organizacji postępowań o udzielenie zamówień publicznych, koniecznym jest włączenie w projekt zasobu prawnego oraz finansowego.

W kontekście projektów informatycznych szczególne znaczenie przypisałbym właśnie specjalistom ds. prawnych, ponieważ to na nich spoczywa ciężar dostarczenia pełnej informacji do kierownika podmiotu czy organizatora platform regionalnych o ryzykach nominalnych, związanych z proponowanymi rozwiązaniami informatycznymi. Katalog takich ryzyk wynika z dwóch istotnych obszarów: obowiązującej legislacji oraz z kształtu umowy na wdrożenie i utrzymanie systemu. Po pierwsze w zasobach projektu musi znaleźć się osoba, która weryfikuje, czy przyjęte rozwiązania są zgodne z obowiązującym prawem (np.

Ustawa o SIM), ale także, gdzie leży granica pomiędzy realizacją nałożonych na świadczeniodawców obowiązków w zakresie EDM a rozbudową systemu o dodatkowe funkcjonalności, np. ułatwiających pracę i gromadzenie większej ilości danych na potrzeby wewnętrznej analizy.

Oczywiście weryfikacja ta możliwa jest tylko i wyłącznie w kontekście konsultacji z merytorystami, czyli personelem medycznym i informatykami. Natomiast jest ona niezbędna do podjęcia decyzji – przez kierującego podmiotem czy organizatora platformy regionalnej – o stopniu realizacji danego projektu (czy ograniczać się do minimum, osiągając w ten sposób tylko spełnienie wymagań prawnych przy minimalnym koszcie, czy raczej rozwijać system poprzez wybór dodatkowych funkcjonalności, które posiadają uzasadnienie biznesowe).

» ����������������������������������������������������� Zaangażowanie personelu już na etapie analizy przed� wdrożeniowej zapewni współodpowiedzialność za przyjęte rozwiązanie i utożsamianie się z projektowaną zmianą.«

R a p o rt

W zakresie planowania i zarządzania personelem warto wykorzystać dostępne narzędzia, służące określeniu stopnia zaangażowania własnych pracowników.

Podstawową metodą planowania zasobów jest wykres Gantta, natomiast dobrze jest uzupełnić sam sposób obrazowania dodatkowym narzędziem, jakie preferowane jest w jednej z metodyk (PRINCE2), czyli siecią działań. Przygotowanie takiego arkusza powinno zostać poprzedzone opracowaniem listy produktów/funkcjonalności, które chcemy zrealizować, z określeniem, jakie działania są z nimi związane oraz poukładanie ich według diagramu następstw – co po kolei powinno zostać zrealizowane w projekcie, by osiągnąć określony efekt w odpowiednim czasie.

Takie postępowanie pozwala na wytyczenie ścieżki krytycznej projektu, na której nie mogą wystąpić przesunięcia w czasie realizacji, a co do których odchylenia mogą być krytyczne w realizacji projektu. Dopiero na tej podstawie przypisuje się odpowiedni personel własny i określa się dostępność (jest

to o tyle ważne, że korzystając z własnych pracowników należy uwzględnić dotychczasowe obowiązki i wydzielić czas na realizację zadań projektowych – np. ordynator może mieć ograniczony czas dostępności) oraz odpowiedzialność (według posiadanych kompetencji – np. lekarze praktycy, którzy już korzystają z elektronicznej dokumentacji medycznej; warto uwzględnić zarówno tych, którzy pracują na oddziale szpitalnym, jak również tych, którzy realizują świadczenia w poradniach). Dopiero po takiej analizie możliwe jest naniesienie ścieżek działań na wykres Gantta. To pozwala oszacować, czy określona wcześniej ścieżka krytyczna będzie zrealizowana w terminach, czy koniecznym jest tzw. wyrównanie zasobów (przesunięcia personelu pomiędzy zadaniami lub nawet całych grup zadań w kontekście posiadanych rezerw czasowych). Brzmi to dosyć skomplikowanie, ale przy zastosowaniu odpowiedniego oprogramo-

wania można w pełni kontrolować zasoby i nimi zarządzać.

Dobrze przeprowadzony proces planowania zasobów powinien przynieść odpowiedź na pytanie, czy wystarczającym jest własny personel, czy koniecznym jest posiłkowanie się usługami zewnętrznymi, np. w zakresie zarządzania projektem, doradztwa eksperckiego itp.

Oprócz tego pozwala na właściwe zarządzanie kosztami projektu już na wstępnym etapie, ponieważ konieczność zapewnienia dodatkowych zasobów może spowodować, że realizacja projektu nie będzie opłacalna lub będzie trzeba podjąć decyzję o ograniczeniu projektu do niezbędnego minimum.

Zarządzanie ryzykiem w projekcie Podstawowym ryzykiem, które towarzyszy realizacji projektów informatycznych w ochronie zdrowia, jest problem zaangażowania personelu medycznego w sam proces przygotowania projektu

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

21

R a p o rt

jak również w późniejsze użytkowanie dostarczonego oprogramowania. Duży opór przed informatyzacją często uzasadniany jest przez lekarzy koniecznością poświęcenia czasu na dodatkowe czynności (w ramach wprowadzania danych do systemu), co ma powodować ograniczenie uwagi poświęcanej pacjentowi. Jest to argument nie do podważenia i trudno z nim polemizować. Rzeczywiście, wdrożenie jakiegokolwiek oprogramowania na początku powoduje spadek wydajności i konieczność poświęcenia większej ilości czasu na dostosowanie się do nowych rozwiązań. Niemniej jednak efektem implementacji systemu informatycznego jest uzyskanie pełnej informacji o pacjencie, w każdej sytuacji, a szczególnie w takiej, kiedy szybkość podjęcia decyzji terapeutycznej decyduje o skuteczności procesu leczenia. Zawsze należy postrzegać to jako inwestycję, która przynosi odpowiednie korzyści.

Poza pełnym obrazem dotychczasowego leczenia pacjenta uzyskujemy dodatkowe informacje dotyczące, np. skuteczności podejmowanych działań diagnostyczno-terapeutycznych, stosowanej farmakoterapii czy wreszcie dane, które służą lekarzom w podejmowaniu decyzji, przykładowo o zastosowaniu odpowiedniej antybiotykoterapii na podstawie tzw. „mapy mikrobiologicznej”, ewentualnej lekooporności danego pacjenta leczonego dotychczas w kilku różnych podmiotach, co ostatecznie może wpływać na krótszy czas hospitalizacji i ograniczenie kosztów.

Ergonomia pracy rozważana przez lekarzy uczestniczących w pracach przedwdrożeniowych powinna uwzględniać także ten obszar, w którym określa się dane wprowadzane do systemu i możliwość ich analizy dla potrzeb konstruowania najlepszego schematu postępowania wobec pacjentów, np. z danym schorzeniem.

Jeżeli uda się przekonać środowisko medyczne, iż dane uzyskiwane dzięki stosowanemu systemowi informatycznemu służą dobru pacjentów i wspomagają decyzje lekarzy, będzie to niewątpliwym sukcesem. By się tak stało, koniecznym jest włączenie personelu medycznego do prac przedwdrożeniowych we wspólnych zespołach z informatykami.

Realizacja projektów wiąże się także z innymi ryzykami, które warto podkreślić, choć katalog możliwych sytuacji problemowych obejmuje kilka kategorii, m.in. cechy samego projektu – złożoność czy unikatowość; otoczenie pro-

22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

jektu (np. technologiczne, prawne); personel zaangażowany w projekt (oprócz wymienionych powyżej, np. wykonawcy czy beneficjenci); sam podmiot realizujący projekt (niewłaściwe wkomponowanie struktury projektowej w strukturę organizacji); osiągalność zasobów lub niska ich jakość.

W kontekście wielu doświadczeń chciałbym zwrócić uwagę na dwa obszary, a mianowicie ryzyka związane z wykonawcami oraz ryzyka związane z samym podmiotem realizującym projekt.

Określenie udziału w projekcie poszczególnych wykonawców odbywa się na etapie opracowania opisu przedmiotu zamówienia, w zależności czy dany projekt posługuje się metodyką (najczęściej w ramach projektów informatycznych stosuje się metodykę PRINCE2), stawiane są wymogi wobec firm realizujących dane zamówienie, by zapewniony został udział osób posiadających doświadczenie i kompetencje w zakresie realizacji projektów. Istotnym jest, by osoby te weszły w strukturę projektową, stanowiąc zasób ekspercki w zakresie dostarczanych technologii. Podstawowym ryzykiem związanym z takim działaniem jest kreowanie przez firmy zewnętrzne ostatecznego kształtu przedmiotu zamówienia, nie w kontekście potrzeb zamawiającego, ale tylko i wyłącznie w zakresie ograniczenia zmian, które musiałyby być wprowadzone do standardowego oprogramowania sprzedawanego przez daną firmę. Po stronie zamawiającego leży konieczność zarządzania takim ryzykiem, które powinno składać się z kilku elementów. Po pierwsze, koniecznym jest, by to osoby z danego podmiotu/organizacji nadzorowały pracę we wszystkich zespołach projektowych, a wszelkie zmiany czy kwestie interpretacji zapisów OPZ konsultowały zarówno z kierownictwem jak i z ostatecznymi użytkownikami. Może się to wydawać prostym działaniem, niemniej jednak często w tym obszarze dochodzi do nieporozumień, które skutkować mogą tym, że zamawiający otrzyma zupełnie inny produkt niż początkowo sobie wyobrażał.

Oczywiście w tym zakresie należy dodatkowo zastosować inną technikę za-

rządzania ryzykiem, a mianowicie przeniesienie ryzyka na wykonawcę. W porządku formalno-prawnym należy zatem wprowadzić dodatkowe zapisy umowne, które w należyty sposób zabezpieczać będą interes zamawiającego. Ryzyko związane z wykonaniem przedmiotu umowy może rodzić konsekwencje w zakresie harmonogramu projektu (wydłużony czas realizacji), budżetu projektu (konieczność wykonania dodatkowych prac związanych, np. ze zmianą legislacyjną) oraz jakości czy zakresu projektu (zmiany funkcjonalności, które miały być osiągnięte jako efekt projektu). To właśnie wobec tych obszarów konieczne jest przeniesienie ryzyka na wykonawcę i powinno to zostać uwzględnione w samym opisie przedmiotu zamówienia oraz w umowie i obwarowane odpowiednimi karami umownymi w zależności od stopnia oddziaływania na sam projekt.

Drugim obszarem, który generuje ryzyko, jest sama wewnętrzna struktura organizacji realizującej projekt. Ryzyko to zwiększa się w kontekście struktury najczęściej spotykanej w podmiotach leczniczych, a mianowicie o wysokiej hierarchizacji (struktura wysmukła) i małej rozpiętości kierowania. Przekłada się to zarówno na dostępność zasobów – zazwyczaj w danej strukturze występuje w roli kierownika osoba, która nie ma zastępcy lub jej nieobecność (przesunięcie do struktury projektowej) zaburza wewnętrzną komunikację; oraz na decyzyjność – dużo stopni pośrednictwa wpływa na ograniczenie decyzji niższego szczebla, a przez to brakuje doświadczenia w bezpośrednim zarządzaniu budżetem i personelem. Wobec powyższego dużo łatwiej jest realizować projekty w strukturze o szerokiej rozpiętości kierowania i w organizacji kreującej liderów. W kontekście podmiotów leczniczych możliwe jest to poprzez stosowanie budżetowania i bezpośredniej odpowiedzialności za obszar poszczególnych kierowników komórek organizacyjnych/ordynatorów.

Unikanie ryzyka związanego z możliwym paraliżem decyzyjnym jak i z brakiem czasu na realizację projektu leży po stronie najwyższego kierownictwa. Warto w takim przypadku wybierać do peł-

» � J�eżeli ����������������������������������������������������� uda się przekonać środowisko medyczne, iż dane uzyskiwane dzięki stosowanemu systemowi IT służą dobru pacjentów i wspomagają decyzje lekarzy, będzie to sukcesem.«

R a p o rt

nienia ról projektowych (czy to w zakresie zarządzania, czy w roli eksperta) osoby, które posiadają kompetencje zarządcze, a niekoniecznie pełnią funkcje kierownicze. Dobrym przykładem jest korzystanie z lekarzy zabiegowych, którzy w swojej praktyce podejmują szereg decyzji i zdają sobie sprawę z odpowiedzialności. Niemniej jednak należy wtedy rozważyć konieczność zapewnienia dodatkowego zasobu wewnątrz organizacji, np. w zakresie rozliczeń czy zastępstw tak, by zaangażowanie w prace projektowe nie skutkowało obniżeniem wydajności poszczególnych komórek organizacyjnych.

Podsumowanie Powyższe uwagi są zbiorem kilku dobrych praktyk w realizacji projektów w ochronie zdrowia, w szczególności zaś projektów informatycznych, których specyfika często nastręcza dużych trudności kierującym podmiotami lecz-

niczymi oraz organizatorom platform regionalnych. Istotą powodzenia projektów jest dobrze opracowany system komunikacji, który w pierwszej kolejności uwzględniać będzie wszystkie grupy zawodowe na co dzień tworzące organizację: od informatyków przez lekarzy, prawników włącznie z zarządem.

Oprócz tego pozwoli usunąć wszelkie filtry, które często stosowane są zarówno przez działy IT jak i personel medyczny. Stosowanie specjalistycznej terminologii przez informatyków oraz firmy z branży IT albo posługiwanie się określeniami ściśle medycznymi często prowadzi do braku zrozumienia i izolacji tych dwóch środowisk. Odpowiednio zarządzana współpraca może prowadzić do osiągnięcia oczekiwanych efektów,

» � Ef ������������������ ektem wdrożenia systemu IT jest uzyskanie pełnej informacji o pacjencie. To inwestycja, która przynosi odpowiednie korzyści.« kiedy system informatyczny odpowiadać będzie potrzebom kadry medycznej, służąc ostatecznie pełnej informacji o pacjencie i standaryzacji ochrony zdrowia w celu eliminowania ryzyka związanego z brakiem dostępu do szeregu danych, pozwalających na stosowanie odpowiednich (wynikających z doświadczenia innych specjalistów) działań diagnostyczno-terapeutycznych. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

23

rozmow y

IT w szpitalu.

Linia najmniejszego oporu Polskie szpitale podchodzą szablonowo do procesu informatyzacji, ograniczając się do standardowych rozwiązań gwarantujących spełnienie wymagań prawnych. Brakuje świadomości cyfrowej, inwestycyjnego podejścia do IT, innowacyjnego spojrzenia na procesy obsługi pacjenta, wykorzystania potencjału danych. Procedura zamówień publicznych sprowadza kreatywność do parteru. Czy jest szansa, aby to zmienić?

Naszym rozmówcą jest Thomas O. Holm, doradca w Wydziale Zamówień Regionu Zelandii (Dania), uczestnik europejskiego projektu EPP-eHealth mającego na celu wypracowanie innowacyjnego podejścia do rozwoju potencjału e-zdrowia.

24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

rozmow y

Z jednej strony dynamiczny rozwój e-zdrowia, nowe narzędzia, aplikacje i rozwiązania mobilne. Z drugiej – bardzo tradycyjna konstrukcja ochrony zdrowia i twarde schematy myślenia o sposobie funkcjonowania szpitali.

Jak pozbyć się bariery blokującej implementację e-rozwiązań w praktyce podmiotów medycznych?

Jasno widać mocny kontrast pomiędzy innowacyjnymi rozwiązaniami e-zdrowia i tradycyjną strukturą ochrony zdrowia. W medycynie liczy się przede wszystkim życie ludzkie. Jakikolwiek błąd w diagnozie albo leczeniu mają swoją wysoką cenę – mogą kosztować nawet życie. Między innymi z tego powodu lekarze reprezentują konserwatywne postawy w odniesieniu do zmiany dobrze funkcjonujących procedur i narzędzi pracy, sceptycznie patrząc w kierunku nowych metod leczenia oraz sprzętu. Ci sami lekarze często chcieliby najpierw poznać dowody kliniczne na wyższą skuteczność i korzyści wynikające ze stosowania innowacji, zanim zmienią swoje dotychczasowe metody pracy. Jak wiadomo, wprowadzaniu e-zdrowia rzadko towarzyszą badania mające potwierdzić wyższość nowych technologii nad starymi procedurami. Innym powodem dystansu środowisk klinicznych jest fakt, że rozwój rynku e-zdrowia napędzany jest przede wszystkim przez same technologie i producentów zamiast przez potrzeby lekarzy i pacjentów. Do tego należy dodać mniejszy poziom akceptacji w stosunku do innowacji, reprezentowany często przez szpitale.

Jeżeli chodzi o przepaść pomiędzy oczekiwaniami szpitali a możliwościami rynkowymi, te pierwsze muszą nauczyć się artykułować swoje potrzeby i manifestować je w kierunku przedstawicieli przemysłu rynku zdrowia. Tylko w ten sposób możliwa będzie reorientacja z rynku napędzanego technologiami na rynek zaspakajania potrzeb, gdzie rozwiązania e-zdrowia lepiej wpasowują się w oczekiwania placówek medycznych.

Jest jeszcze jeden powód, który ogranicza innowacyjność sektora zdrowia – mam na myśli procedury zamówień publicznych. Czy Pana zdaniem wymagają zmiany? A może to szpitale muszą inaczej podchodzić do strategii rozwoju innowacji?

I jedno i drugie. Główną zasadą Europejskiego Prawa Zamówień jest równe traktowanie dostawców i oferentów na etapie zamówienia oraz zakaz negocjacji w kolejnych etapach. Egzekwowanie powyższych zasad – w mniemaniu wielu podmiotów przeprowadzających procedury zamówienia – wyklucza jakikolwiek dialog z dostawcami, co działa na niekorzyść innowacji. Wynika to z bardzo rygorystycznych przepisów krajowych, zbyt restrykcyjnie interpretujących założenia pierwszej Europejskiej Dyrektywy Zamówień Publicznych. Nowa dyrektywa, choć nie odchodzi od zasady równego traktowania oferentów, wprowadza rozwiązania o wiele bardziej elastyczne od poprzednich. Poza przypadkami kupna produktu „z półki”, o z góry określonych parametrach, przepisy przewidują

» ��������������������� Menedżerom placówek medycznych niejednokrot� nie brakuje motywacji do wdrażania i stosowania narzędzi e-zdrowia, w środowisku lekarzy nie brak oporu.«

W odniesieniu do pierwszej wspomnianej przeszkody – czyli tradycyjnego sposobu myślenia o medycynie – powinno się doceniać konserwatyzm lekarzy w imię dobra pacjenta. Z drugiej strony większość barier ma wiele wspólnego z punktem widzenia klinicystów i ich kulturą pracy. Te będą się powoli zmieniać w miarę tego, jak do systemu wkracza nowe pokolenie lekarzy i pielęgniarek, którzy nie mają jeszcze mocno ukształtowanych przyzwyczajeń związanych z wykonywaną pracą. Łatwiej im będzie – w porównaniu do starszych kolegów i koleżanek – dopasować się elastycznie do nurtu zmian.

Foto: Thomas O. Holm

Czy jest szansa na likwidację tego dysonansu potrzeb i możliwości technologicznych?

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

25

rozmow y

więcej miejsca na dialog przed ogłoszeniem zamówienia oraz w trakcie samej procedury. Szpitale powinny wykorzystać nowe, elastyczne zapisy i zwiększyć nacisk na dialog z przedstawicielami rynku.

nów – mogły złożyć najwyżej dwie firmy. Kluczem był dialog konkurencyjny, w wyniku którego udało się zaprojektować strukturę rozwiązania dopasowaną do oczekiwań. Platforma Zdrowia jest obecnie na etapie realizacji.

Jak taka zmiana może wpłynąć na sposób funkcjonowania szpitala? Czy może Pan wskazać przykład?

Celem projektu EPP-eHealth (European Public Procurement eHealth) było zwiększenie innowacyjności procesu zamówienia publicznego. Może Pan przytoczyć najważniejsze wnioski?

W Danii opracowano wyjątkowy projekt pod nazwą Platforma Zdrowia (red.: Sundhedsplatformen). To innowacyjne rozwiązanie e-zdrowia, łącznik pomiędzy pacjentem a lekarzem, miejsce archiwizacji danych medycznych i dostępu do najważniejszych informacji na temat leczenia i opieki. Proces zamówienia platformy o wartości 150 mln euro jest doskonałym przykładem na to, jak ogromną rolę może odegrać dialog w procedurze budowy rozwiązania i jego zakupu. Jako efekt współpracy dwóch regionów Danii, Zelandii i Regionu Stołecznego, Platforma Zdrowia stanowi przykład nowego sposobu integrowania procesu leczenia. Innowacyjność opierała się między innymi na rozpisaniu zamówienia a następnie przeprowadzeniu tzw. dialogu konkurencyjnego. Oznacza to, że wyselekcjonowano oferentów, z którymi przeprowadzono rozmowy w oparciu o przygotowaną wstępną specyfikację zamówienia. Podczas kilku rund negocjacji, obydwa zaangażowane regiony przyjrzały się temu, co oferenci są w stanie dostarczyć. Krok po kroku uzupełniano specyfikację łączącą w sobie innowacyjne plany z realnymi możliwościami rynku. Tak powstała końcowa wersja opisu rozwiązania. Ostateczną ofertę – zgodnie z życzeniem zaangażowanych regio-

licznych a innowacyjnością w ochronie zdrowia?

Projekt znajduje się obecnie w fazie przejściowej, nadal zbieramy i analizujemy zebrane dane. Weryfikacja odbędzie się na postawie e-ankiety kierowanej do jednostek prowadzących zamówienia na rozwiązania e-zdrowia w Polsce, Hiszpanii i Danii. Dotychczas udało się zidentyfikować dużą rozbieżność w samym rozumieniu pojęcia e-zdrowia pomiędzy wspomnianymi krajami. Takie same zamieszanie wywołują określenia „innowacyjnego zamówienia” i „efektywnego zamówienia”. Aktualne podejście w większości przypadków nie wspiera szerokiego zastosowania rozwiązań e-zdrowia: menedżerom placówek medycznych niejednokrotnie brakuje motywacji do ich wdrażania i stosowania, w środowisku lekarzy nie brak oporu i sprzeciwu, pacjenci cierpią z powodu wykluczenia cyfrowego. Zbyt wiele inicjatyw pilotażowych realizowanych jest bez odniesienia się do innych, istniejących już rozwiązań. Przeszkodą jest też kwestia ochrony danych, w przypadku Polski wyraźnie widać brak środków finansowych na inwestycje IT.

Trzeba wziąć pod uwagę, że Europejska Dyrektywa Zamówień Publicznych formułuje ogólne zasady postępowania, z kolei kraje członkowskie budują finalne, krajowe rozwiązania legislacyjne. To oznacza z jednej strony zachowanie wytycznych UE, a z drugiej – rozbieżność na poziomie aktów wykonawczych. Niektóre z rozwiązań budzą wątpliwości: o ile wcześniej w Danii dopuszczono wspominany wcześniej tzw. dialog konkurencyjny, nota bene opracowany dla wsparcia innowacyjności w zamówieniach, to Duńska Komisja Rewizyjna wykluczyła rozwiązanie ze względu na rygorystyczne interpretowanie prawa. Jeśli przyglądniemy się danym z projektu EPP-eHealth dojdziemy jednak do wniosku, że duńskie szpitale są bardzo innowacyjne we wdrażaniu rozwiązań zdrowia cyfrowego, mimo że stosowanie dialogu konkurencyjnego okazało się nieraz bardzo skomplikowane. Już na podstawie tej analizy można wnioskować, że nie ma bezpośredniego związku pomiędzy kształtem krajowych rozwiązań legislacyjnych a innowacyjnym procesem zamawiania rozwiązań e-zdrowia przez szpitale. Taka teza wymaga jednak pogłębionych badań. Zgodnie z wnioskami przedstawianymi przez duński rząd, innowacyjność w zakresie tele-zdrowia opiera się raczej na mocnych mechanizmach samorządności i finansowania, motywacji do reorganizacji opieki nad pacjentem, systemie zachęt i wysokim stopniu adaptacji e-zdrowia. 

Jak silny jest związek pomiędzy krajowymi regulacjami zamówień pub-

Więcej informacji o projekcie EPP-eHealth: http://innovationithospitals.com

reklama

DLA PACJENTÓW ORAZ LEKARZY. PRAKTYCZNE I SPRAWDZONE

APLIKACJE ZDROWOTNE BEZPŁATNY RAPORT DO POBRANIA NA STRONIE

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE 26

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

rozmow y

Innowacyjność

oparta na strategii

MENEDŻER MIESIĄCA

Dr n med. Rafał Staszewski – Zastępca Dyrektora ds. Administracji Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu, wykładowca akademicki Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, współautor i kierownik projektu Wielkopolska Onkologia – największego w Polsce programu profilaktyki onkologicznej finansowanego ze środków norweskich. Rozmawiamy o kreowaniu wizerunku, innowacyjności i zarządzaniu personelem.

Autor: Justyna Woźniak Face Fabric

Polityka personalna w placówce medycznej to jeden z warunków sukcesu mierzonego jakością świadczeń, satysfakcją pacjenta, innowacyjnością.

Na jakich fundamentach powinna się opierać?

Wiele osób stawia znak równości pomiędzy zarządzaniem szpitalem a za-

rządzaniem jakąkolwiek inną instytucją usługową. Ja jednak uważam, że proste przełożenie metod i narzędzi na grunt medyczny może nie przynieść zakładanych rezultatów. Nie oznacza to, że rolą menedżerów w opiece zdrowotnej jest działalnie jedynie w oparciu o tradycyjny model zarządzania. Powiem więcej, powinniśmy skupić się na zmianie

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

27

rozmow y

paradygmatu zarządzania w kierunku rozwoju przywództwa, i to nie tylko w odniesieniu do menedżera, ale także innych osób pełniących funkcje kierownicze. Co takiego wyróżnia placówkę medyczną? To wysoko wykwalifikowana kadra i złożoność procedur realizowanych przez pracowników. W takiej organizacji należy dążyć do partycypacyjnego stylu kierowania, bowiem wykorzystywanie na co dzień autorytarnej i opresyjnej techniki nie spowoduje rozwoju organizacji. Owszem, będziemy w miarę sprawnie działającą organizacją, ale już choćby rozwój podejścia do pacjenta reprezentującego dzisiejsze oczekiwania społeczne będzie dość kłopotliwym zadaniem, nie mówiąc o innowacyjnym postrzeganiu medycyny.

Włączenie personelu do procesu podejmowania decyzji, przekazywanie informacji o celach firmy i inspirowanie do zmian to fundament strategii zarządzania personelem w szpitalu. Trochę to tak, jakbyśmy z szefa armii zamieniali się w dyplomatę. Zdaję sobie sprawę, że to trudne zadanie, zważywszy na uwarunkowania polityczne i prawne oraz przejawianą ochronę własnych interesów poszczególnych grup zawodowych, poczucie wyjątkowości i niechęć do zmian. Ale chyba czas, by zwykłe administrowanie zastąpić czymś więcej. Michale Crozier, w dość dawno wydanej publikacji o przewrotnym tytule Przedsiębiorstwo na podsłuchu, wskazywał na kluczowe działania budujące kulturę organizacyjną dla przywództwa: zaangażowanie pracowników, uznanie intelektualnego wysiłku pracownika za najważniejszy czynnik sukcesu, eksponowanie wartości zaufania w relacji szef – podwładny oraz pomiędzy pracownikami, a także akceptację prawa do błędu, ale z uwzględnieniem zdolności ludzi do uczenia się i rozwoju.

Teoria zarządzania konfrontowana jest ze specyficznymi uwarunkowaniami konkretnej organizacji. Jak w praktyce stworzyć dobrze zgrany i zmotywowany zespół lekarzy i pielęgniarek?

Tutaj kluczowa jest rola szefa oddziału i pielęgniarki oddziałowej. Powinny być to osoby inspirujące, a nie budujące podziały między zawodami. Osoby wyczulone na wszelkie sygnały rodzących się konfliktów, posiadające umiejętności dobrej komunikacji, a przede wszystkim posiadające zdolność widze-

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

nia spraw w szerszym kontekście. Dobry ordynator czy pielęgniarka oddziałowa nie mogą charakteryzować się jedynie autorytetem medycznej wiedzy fachowej. Powiem znów coś kontrowersyjnego – może czas na bardziej otwarte konkursy na te stanowiska, niekoniecznie ukierunkowane na sukcesję bądź wewnętrzny awans. Oczywiście w systemach motywacji ważne są kwestie wynagrodzeń, które także w pewnej części powinny być uzależnione od efektywności pracy w oparciu o obiektywne systemy ocen. Wiemy jednak, że ten obszar jest dość trudny przy ciągłych niedostatkach finansowych. Trzeba zatem sięgnąć do pozapłacowych motywatorów.

Sprawdza się tu rozwój zawodowy, np. poprzez system szkoleń oraz wszelkie projekty, gdzie angażujemy „kreatywność” naszych pracowników. Szpitale nie mogą zamykać się jedynie na zdobywanie środków na projekty inwestycyjne.

Traktujmy, mimo wszelkich trudności, rynek programów pomocowych, grantów, konkursów, jako inwestycję w kadry. Projekty profilaktyki zdrowotnej czy badania naukowe tworzone i realizowane przez zespół medyczny we współpracy z pracownikami administracji reprezentują swoją wartość także w wymiarze motywacyjnym. To prawdziwa praca zespołowa, gdzie wspólny efekt, poczucie samodzielności i satysfakcja z osiąganych celów dają znacznie więcej. Także menedżer szpitala musi wyjść poza własną strefę komfortu, realizując często nowe zadania, których wpływ na zysk firmy jest niewielki. Mimo wszystko – opłaca się.

Przejdźmy do tematu satysfakcji pacjenta. Zagadnienia skomplikowanego, ponieważ zawierającego w sobie cały szereg trudno uchwytnych składowych. Jakie błędy popełnia się najczęściej w strategiach realizacji potrzeb chorego?

Najważniejsza jest komunikacja z pacjentem. To dla mnie kluczowy aspekt mogący kształtować jego zadowolenie. Poza tym nie można pomijać innych kwestii, jak np. warunków pobytu w szpitalu. Jednak wydaje się, że pacjenci są w stanie wybaczyć pewne niedogodności lokalowe wynikające z niedostatków finansowych, gdy relacja, jaką z nimi tworzymy, będzie oparta na szacunku, życzliwości i szczerej rozmowie.

Właściwa komunikacja z pacjentem nie jest tylko naszym problemem, ale wyda-

je się, że w naszych realiach zbyt rzadko przywiązujemy do niej wagę. Zachęcanie pacjenta do aktywnego udziału w procesie leczenia, m.in. poprzez szczegółowe zadawanie pytań, bywa odbierane jako zagrożenie dla autonomii lekarskiej.

A przecież jak potwierdzają badania publikowane na łamach prestiżowych czasopism, aktywny pacjent lepiej współpracuje w procesie terapii. Takie akcje promocyjne wobec pacjentów prowadzi się w wielu krajach, pokazując i instruując, o co pacjenci powinni zapytać (np. dlaczego potrzebuję tego zabiegu, co by się stało, gdybym nie zrobił badania, jak często daje ono błędny wynik, jak będę się czuł po badaniu – czy mogę wrócić do pracy). W dość ciekawym badaniu przeprowadzonym w populacji pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem płuc wykazano, że jedynie ponad 50% pacjentów było zadowolonych z przekazanych informacji dotyczących celów leczenia. Wykonano je w Niemczech. Obawiam się, że w Polsce ten wskaźnik byłby jeszcze niższy.

Podczas gdy my kontestujemy wprowadzanie elektronicznej dokumentacji medycznej, w Mayo Clinic w USA prowadzi się dyskusję, jak zorganizować gabinet lekarski, by pacjent miał wgląd w dane elektroniczne, które prezentowane są na monitorze komputera. Nie powinniśmy marnować czasu na malkontenctwo rozwiązań przyjętych w innych systemach opieki zdrowotnej, a skupić siły i środki na jak najlepszym dostosowaniu organizacyjnym naszych podmiotów do dobrych wzorów.

Dr Marek Stankiewicz, wieloletni szef Gazety Lekarskiej, zwykł mówić, że w szpitalach ma się wrażenie, że nic nie wkurza tak, jak chory człowiek.

A przecież wiemy, że cierpnie, lęk i sam pobyt w szpitalu są dla pacjenta stresujące. Otoczenie pacjenta troską, zwykłą uprzejmością i dobrze poprowadzony proces komunikacji, to chyba nie za wysokie wymagania.

Zarządzanie kadrami czy komunikacja z pacjentem przygniatane są innymi problemami. Co dziś najbardziej spędza sen z powiek menedżerom w ochronie zdrowia?

Wyzwań jest wiele, ale dla mnie rysują się dwa najważniejsze. Po pierwsze – infrastruktura budowlana części szpitali, którą trudno jest dostosować do wymagań rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie warunków, jakim powinny

rozmow y

odpowiadać pomieszczenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą.

W przypadku naszego Szpitala, w zabytkowym obiekcie, będzie to wręcz w części niemożliwe bez ograniczenia działalności medycznej. Nie jesteśmy zbyt bogatym krajem, a wymaga się od nas spełniania wysokich standardów. Fakt, to ważne dla zapewnienia jakości leczenia, ale za takimi decyzjami powinny pójść finanse dla szpitali mających trudną sytuację infrastrukturalną. Na marginesie – mamy chyba trudność w wyborze priorytetów polityki inwestycji w sferze publicznej. Buduje się w Polsce stadiony, powstają piękne urzędy, a zapomina się o kwestii kardynalnej – obszarze ochrony zdrowia. A państwo nigdy nie będzie bogate, jeśli jego obywatele nie będą zdrowi! Trochę to też przypomina sytuację naszych indywidualnych postaw. Gdyby spytać się, co jest ważne w życiu, to zazwyczaj wymieniamy na pierwszym miejscu zdrowie. Ale bywa, że to tylko deklaracja i realne życie wygląda inaczej. Tu też rodzi się nowe zadanie dla szpitali, w Polsce nieco niedoceniane, a mianowicie obszar promocji zdrowia. Wiemy, że zdrowie poza obszarem instytucji opieki zdrowotnej kształtuje szereg determinantów, jak ogólne warunki społeczne, ekonomiczne i kulturowe. Bardzo ważny jest także styl życia.

Mahatma Ghandi powiedział bądź zmianą, którą chciałbyś zobaczyć na świecie.

W takim zwykłym, małym wydaniu też warto kierować się taką zasadą. Na tapecie w wielu mediach są fatalne posiłki w szpitalach. Część z dyrektorów tłumaczy się niską stawką. Ale nic nie tłumaczy bylejakości. Z własnych doświadczeń mogę powiedzieć, że nawet przy niewielkich środkach można zaoferować pacjentom takie posiłki, które w praktyce będą pokazywać, jak kształtować zdrową dietę.

Drugim wyzwaniem jest rynek pracowników. Wiemy, jak niskie są wskaźniki liczby lekarzy na populację w stosunku do średniej krajów europejskich.

W niektórych specjalnościach za chwilę odczujemy poważne deficyty kadr.

Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja pielęgniarek. Już dziś permanentną codziennością są wakaty na oddziałach. Jeśli w Polsce na 1000 mieszkańców przypada 5 pielęgniarek, podczas gdy u naszych sąsiadów w Niemczech jest to 13 pielęgniarek, widać wyraźnie skalę problemu. W niedalekiej przyszłości głównym problemem szpitali nie będą inwestycje czy niskie kontrakty, a dostęp do

» ������������������� Za chwilę głównym problemem szpitali nie będą inwestycje czy niskie kontrakty, a dostęp do rynku pracy.« rynku pracy. To oczywiście wpłynie także na sytuację finansową, bo mała podaż pracowników w stosunku do rosnącego popytu pracodawców zawsze wpływa na wzrost wynagrodzeń.

Wart zasygnalizowania jest jeszcze jeden problem, być może dość kontrowersyjny. Dla wielu zarządzających w ochronie zdrowia dobrodziejstwem są kontrakty. Pozwalają na uniknięcie trudności kadrowych, są traktowane jako element polityki płacowej. Jest w nich jednak pewne niebezpieczeństwo. W mojej ocenie kontrakty nie sprzyjają budowaniu identyfikacji z organizacją, zmniejszają poczucie zbiorowej odpowiedzialności, utrudniając przy tym konsolidację personelu. Trudno w taki sposób zbudować szpital oparty na przywództwie.

Ochrona zdrowia bardzo dobrze wykorzystała programy dofinansowania z UE, dzięki czemu dziś placówki

medyczne funkcjonują o wiele lepiej niż kilkanaście, kilka lat temu. W jaki sposób tego typu programy pomogły w rozwoju Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu?

Inwestycje i działania finansowane ze środków europejskich osiągnęły w przypadku naszego szpitala kwotę ponad 50 mln zł. Nie jest to może niebotyczna suma, ale dla nas to był poważny zastrzyk środków, umożliwiający realizację kilku kluczowych inwestycji. Rozbudowaliśmy przede wszystkim działalność hematologiczną. Nie tylko oddział, ale i całe zaplecze, a więc laboratoria oraz bank komórek macierzystych. Już teraz jesteśmy jednym z wiodących ośrodków transplantacji szpiku, wykonując corocznie ponad 120 przeszczepów. W naszej strategii jest utworzenie pełnoprofilowego, uniwersyteckiego ośrodka

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

29

rozmow y

onkologicznego. Dotychczasowe działania, także w pozyskiwaniu środków, były z tym związane. To dzięki dofinansowaniu UE udało nam się rozbudować dział diagnostyki obrazowej i doposażyć szpital w sprzęt, jak np. tomograf komputerowy czy rezonans magnetyczny. Swoistym przełomem był jednak projekt finansowane ze środków norweskich. To wspomogło skok w jakości sprzętu diagnostycznego, zwłaszcza w onkologii. Nie odbiegamy dziś w tym względzie od najlepszych ośrodków europejskich. Dzięki tym funduszom uruchomiliśmy także pracownię endoskopii, utworzyliśmy własny ośrodek histopatologii, który jest niezbędny w leczeniu onkologicznym.

Nie unikamy także innowacji, czego dowodem jest radioterapia śródoperacyjna w nowotworach piersi. Pierwsze zabiegi już za nami.

Szpital organizuje liczne akcje promocji zdrowia i profilaktyki. Jedną z nich był rajd rowerowy i piknik zdrowotny.

Co warunkuje skuteczność takich inicjatyw?

Od lat aktywnie włączamy się w działania na rzecz promocji zdrowia. Robimy to w wymiarze edukacyjnym, podejmujemy działania związane z badaniami screeningowymi. Akcje takie jak pikniki zdrowotne czy wspomniane rajdy rowerowe mają przede wszystkim wymiar edukacyjny. Mają zainspirować do zmiany postaw. Chcemy nimi zwrócić uwagę, jak ważny w profilaktyce chorób jest styl życia. Zawsze powinien im towarzyszyć cel, jakieś przesłanie. Robienie samych pikników po to, by zmierzyć komuś poziom glukozy, mija się z celem. Te działania tak naprawdę powinny być częścią medycznej strategii public relations. Oczywiście, by dziś dotrzeć z przekazem pewnych idei, metoda musi być atrakcyjna. Myślę, że udało nam się to w przypadku działań profilaktycznych w projekcie Wielkopolska Onkologia. Przyjęliśmy tu strategię działań opartą na określeniu grup docelowych i wyborze odpowiednich narzędzi marketingu społecznego. Poszczególne działania miały przyczynić się do osiągnięcia zamierzonego celu, a więc wzrostu zainteresowania profilaktyką w onkologii. Korzystamy z wielu środków komunikacji, począwszy od bezpośrednich spotkań, poprzez współpracę z mediami, skończywszy na takich narzędziach, jak interaktywne strony internetowe czy portale społecznościowe.

30

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

» � W�łączenie ������������������������������������������� personelu do procesu podejmowania decyzji, przekazywanie informacji o celach firmy i inspirowanie do zmian to fundament strategii zarządzania personelem w szpitalu.« Dla przykładu, w rodzinnych piknikach, chcąc pokazać jak ważne są zdrowe posiłki, zaprosiliśmy do współpracy Pascala Brodnickiego, który pokazywał, że można gotować smacznie i z korzyścią dla naszego zdrowia. Ale w promocji zdrowia chodzi o to, by nie poprzestawać jedynie na „fajerwerkach”. Dlatego też przeprowadzamy cykl warsztatów dla nauczycieli i uczniów, spotykamy się z samorządowcami i uczymy w praktyce, jak zmieniać nawyki, chociażby organizując warsztaty ze zdrowego gotowania dla stołówek szkolnych. Staramy się, aby działania w obszarze profilaktyki pierwotnej i wtórnej niosły jak największą wartość edukacyjną. Dlatego też w ramach profilaktyki wtórnej, na poziomie komunikacyjnym, skupiamy się na zachęceniu pacjentów do skorzystania z badań. Pokazujemy, że nie warto się bać. Ostatnio wspólnie z Gazetą Wyborczą zrealizowaliśmy kampanię Uszczypnij raka, łączącą właśnie promocję prostych zasad zmiany stylu życia z zachęcaniem do badań profilaktycznych. Odpukać, ale nie mamy problemu ze zgłaszalnością na badania profilaktyczne, a takie programy jak badania kolonoskopii cieszą się olbrzymim zainteresowaniem.

Wszystkie tego typu działania budują wizerunek szpitala w otoczeniu. Czy można nim zarządzać świadomie, zwłaszcza gdy ochrona zdrowia jest oceniana przez chorych bardzo negatywnie?

Wizerunek to pewne odbicie lustrzane firmy w jego otoczeniu. Chcąc dobrze wyglądać, nie zmieniamy lustra, a siebie – osobę, która się w nim ogląda. Aby kształtować wizerunek szpitala, trzeba zacząć od jego wnętrza, tożsamości organizacji. Składają się na nią takie elementy, jak system wartości, kultura organizacyjna firmy, standardy zachowań. Na nic się zda kształtowanie wizerunku szpitala przyjaznego pacjentom poprzez fantastyczną stronę interne-

tową, jeśli pacjent spotka się w realnym kontakcie z brakiem informacji, dezorganizacją, niepotrzebnie przedłużanym pobytem, niestarannością pracowników.

W medycynie nie potrzebujemy wielkich strategii promocyjnych. Zawsze trzeba zacząć od istoty sprawy – jakości usługi, również w wymiarze oczekiwań pacjentów. Jakość bowiem to nie tylko spełnienie wyśrubowanych standardów medycznych, ale także dostrzeżenie perspektywy pacjenta, tego, co jest dla niego ważne. Tak jak wspomniałem, w mojej ocenie to głównie proces komunikacji, zarówno przed hospitalizacją, w jej trakcie i w czasie rekonwalescencji. Oczywiście nie wolno zapomnieć o narzędziach PR, ale wszystko powinno mieć swoją kolej. Dbałość o wymiar organizacyjny to także zarządzanie wizerunkiem. A jak wygląda codzienność?

Choćby organizacja przyjęć na zabiegi, a potem długie, nieuzasadnione medycznie oczekiwanie na jego wykonanie, praca rejestracji dostosowana do wygody pracowników, a nie pacjentów, brak punktów informacyjnych, utrudniony dostęp do informacji o ofercie medycznej na stronie internetowej, brak informacji, jak przygotować się do zabiegu czy badania. Pamiętajmy, że public relations jest długofalowym, przemyślanym i zaplanowanym do realizacji zestawem działań, które mają przynieść zakładane efekty. Na efekty pracuje się latami.

Często powtarzam studentom, że cudotwórcą można by nazwać osobę, która uważa, że jednym piknikiem zdrowotnym z mierzeniem ciśnienia, określeniem poziomu glukozy, wspartym do tego darmową grochówką zmieni wizerunek szpitala. PR to strategia! Dbałość o wizerunek, niezależnie od celów, jakie stawia sobie szpital, będzie obejmował komunikację instytucji medycznej z jej otoczeniem (pacjentami, instytucjami, liderami opinii, pracownikami), informowanie o osiągnięciach organizacji i działaniach przez nią podejmowanych oraz uzyskanie i utrzymanie przyjaznego nastawienia społeczności. 

rozmow y

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

31

INTERNET RZECZY (Internet of Things) Liczba autonomicznych urządzeń, jak przykładowo smartfony, podłączonych do Internetu i komunikujących się wzajemnie między sobą, podwaja się co pięć lat. W 2010 roku było ich 12,5 miliarda. Prognozy mówią o 25 miliardach w 2016 roku i 50 miliardach do 2020 roku.

LAWINA DANYCH Liczba danych medycznych dostępnych na całym świecie przekroczyła w 2015 roku 153 eksabajty.

1 eksabajt = 1 000 000 000 000 000 000 bajtów.

Do roku 2020 eksperci spodziewają się wzrostu tej liczby do 2314 eksabajtów.

BIG DATA TECHNOLOGIE UBIERALNE (Wearables) Zalicza się do nich m.in. trackery monitorujące parametry zdrowia, aktywność fizyczną, jakość snu itd.

W 2014 roku ich globalną liczbę szacowano na 29 milionów. W 2018 będzie to już ok. 172 mln.

STRATEGIE E-ZDROWIA W europejskim regionie WHO już 70% państw posiada narodową strategię lub politykę e-zdrowia.

69% z nich dysponuje dedykowanymi środkami finansowymi na realizację tych planów.

70% 32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

Gdyby wykorzystano pełny potencjał dostępnych medycznych zbiorów danych, w samych Stanach Zjednoczonych oszczędności dla systemu ochrony zdrowia osiągnęłyby kwotę 300–450 mld USD.

Potrzeby pacjentów w zakresie e-zdrowia odzwierciedla rosnący popyt na aplikacje mobilne. Największy potencjał mają te monitorujące zdalnie stan zdrowia oraz narzędzia e-konsultacji lekarskich.

praktyk a

REWOLUCJA

ZDROWIA CYFROWEGO Badania pokazują, że wysyłanie przypomnień w formie SMS do pacjentów zapobiega 1 na 6 przypadków niestosowania się do zaleceń farmakoterapii (zapominanie, rezygnacja z zażycia leku).

Ochrona zdrowia znajduje się w fazie transformacji wynikającej z rozwoju technologii informacyjnych.

I to nie tylko w krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się. Smartfony, powszechny dostęp do Internetu i coraz więcej aplikacji mobilnych wychodzących naprzeciw oczekiwaniom pacjentów rewolucjonizują sektor. Telemedycyna wkracza do praktyki klinicznej, uniwersytety medyczne uwzględniają e-zdrowie w programach nauczania, kolejne państwa wprowadzają regulacje prawne wspierające zdrowie cyfrowe.

E-KONTA ZDROWIA 59% państw europejskiego regionu WHO posiada narodowy system elektronicznych kont zdrowia.

W 49% istnieją finansowane z budżetu programy zdrowia mobilnego (m-zdrowia).

GLOBALNY RYNEK E-ZDROWIA Wartość rynku rozwiązań e-zdrowia w skali świata wyniosła w 2013 roku 60,8 mld USD. 2013

60,8 mld $

2017

135,9 mld $

2020

233,3 mld $

Zmiany ustawowe wprowadzone w październiku 2015 roku dopuściły stosowanie rozwiązań telemedycznych w Polsce. NFZ kontraktuje obecnie dwie procedury: telekonsylium kardiologiczne i geriatryczne.

W tym roku na ten cel przewidziano 1,3 mln zł. Źródło: International Data Corporation (IDC) – Digital Universe (2014), World Health Summit Yearbook (2015), eHealth in the WHO European Region (WHO, 2016).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

33

praktyk a

DOKTOR KOWALSKI Lekarz rodzinny

Pacjent (nie)poinformowany Pacjent, zwłaszcza korzystając po raz pierwszy z usług placówki medycznej, może czuć się zagubiony. Zapoznanie się z organizacją świadczeń czy przysługującymi uprawnieniami wymaga znajomości zasad działania systemu. Pomóc mają w tym informacje obowiązkowo umieszczane w podmiotach leczniczych.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik w NZOZ „Przychodnia” Sp. z o.o.

Jednostki, które podpisały umowę na realizację świadczeń finansowanych ze środków publicznych, łatwo zidentyfikować po umieszczonym na bu-

34

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

dynku logo NFZ. Określone komunikaty powinny znaleźć się u wszystkich świadczeniodawców, także wewnątrz budynku. Realizacji obowiązków informacyjnych nie sprzyja znaczne rozproszenie wymogów po różnych aktach prawnych.

Prawa pacjenta Tylko w 2015 roku kontrole dokonywane w terenie przez pracowników Biura Rzecznika Praw Pacjenta wykazały 60 przypadków naruszeń w zakresie udostępniania informacji. Badano przy tym przestrzeganie zarówno zapisów ustawy o prawach pacjenta, jak i rozporządzenia dotyczącego ogólnych warunków umów.

Wprost z ustawy wynika obowiązek udostępniania informacji o rodzaju i zakresie usług wykonywanych przez podmiot realizujący świadczenia zdrowotne, w tym o prowadzonych profi-

praktyk a

laktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Szczególny nacisk kładziony jest jednak na zamieszczenie aktualnej informacji o prawach pacjenta oraz danych teleadresowych Rzecznika Praw Pacjenta.

Warto przypomnieć, że w 2013 roku siedziba została przeniesiona w Warszawie na ulicę Młynarską 46, natomiast do katalogu praw pacjenta dodano prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych. Mimo, że upłynęło sporo czasu od tych zmian, w wielu podmiotach leczniczych nadal można znaleźć nieaktualne informacje.

Przed rejestracją Pacjent, który po raz pierwszy korzysta ze świadczeń danej placówki powinien w założeniu znaleźć na tablicach informacyjnych kompleksową instrukcję postępowania w podmiocie leczniczym. Lektura ogólnodostępnych materiałów powinna dostarczyć wiedzy na temat zasad potwierdzania prawa do świadczeń, zasad zapisów na porady i wizyty z uwzględnieniem świadczeń udzielanych w warunkach domowych, a także możliwości i sposobu zapisania się na listę oczekujących na udzielenie świadczenia. Podane informacje powinny obejmować także imiona i nazwiska osób kierujących pracą komórki organizacyjnej, a w przypadku podmiotów udzielających ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych – także imiona i nazwiska osób udzielających świadczeń oraz godziny i miejsca ich udzielania. Jeżeli zachodzi potrzeba poinformowania o tym świadczeniobiorców, dodatkowo należy zamieścić dane dotyczące miejsc i godzin udzielania świadczeń przez podwykonawców.

W przypadku placówek otwartych całodobowo, pacjent ma możliwość zapoznania się w każdym czasie z informacjami dotyczącymi funkcjonowania systemu ochrony zdrowia i danej jednostki.

Jeżeli jednak placówka jest czynna tylko w wybranych godzinach, na zewnątrz budynku powinny znaleźć się informacje dotyczące: – godzin i miejsc udzielania świadczeń w poszczególnych zakresach; – udogodnień dla osób niepełnosprawnych; – adresu oraz numerów telefonów najbliższego miejsca, w którym są udzielane świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej; – numerów telefonów alarmowych „112” i „999”.

Podmioty czynne całodobowo zamieszczają natomiast powyższe dane wewnątrz budynku.

Zasady odpłatności Ustawa o działalności leczniczej nakłada obowiązek opracowania regulaminu organizacyjnego zawierającego kluczowe dane dotyczące funkcjonowania podmiotu. Do wiadomości pacjentów należy podać takie informacje zapisane w regulaminie organizacyjnym, jak: – rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych; – wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej; – wysokość opłat za świadczenia zdrowotne, które mogą być, zgodnie z przepisami ustawy lub przepisami odrębnymi, udzielane za częściową albo całkowitą odpłatnością; – w przypadku podmiotów innych niż udzielających tylko świadczeń ambulatoryjnych – także wysokość opłaty za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny.

Przepisy przesądzają, że w regulaminie organizacyjnym mają zostać zawarte określone informacje, o ile nie zostały one już uregulowane w ustawie lub w statucie. Jednak wymienione dane muszą być podane do wiadomości pacjentów, nawet jeżeli nie są one zapisane wprost w regulaminie organizacyjnym.

Regulamin organizacyjny może również stanowić, że wysokość opłat będzie regulowana w innym wewnętrznym akcie prawnym, np. zarządzeniu kierownika podmiotu, albo będzie taka, jak maksymalna kwota podana w ustawie o prawach pacjenta w danym kwartale. Nie zwalnia to od obowiązku podania do wiadomości pacjentów konkretnej wartości wyrażonej kwotowo. Należy również pamiętać, że kwota maksymalnej opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej nie ma stałej wysokości. Dlatego na bieżąco, po ukazaniu się kolejnego obwieszczenia o wysokości przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, trzeba ustalić, czy opłata nie przekracza maksymalnej wartości.

Możliwości interwencji Pacjent, który ma wątpliwości lub zastrzeżenia co do działania podmiotu leczniczego, może zwrócić się o pomoc nie tylko do Rzecznika Praw Pacjenta. Podmioty lecznicze muszą obowiązkowo poinformować pacjentów o trybie skła-

» ��� W 2015 ����� roku �������������� kontrole dokonywane przez pra� cowników Biura Rzecznika Praw Pacjenta wykazały 60 przypadków naruszeń w zakresie udostępniania informacji.« dania skarg i wniosków u świadczeniodawcy. Natomiast jako nowość pojawił się w 2015 roku wymóg zamieszczania danych teleadresowych właściwej miejscowo komórki do spraw skarg i wniosków oddziału wojewódzkiego Funduszu. Pacjent może wystosować skargę nie tylko do Rzecznika Praw Pacjenta, ale również do właściwego miejscowo oddziału płatnika. Co więcej, postępowania wyjaśniające mogą toczyć się niezależnie od siebie i skutkować stwierdzeniem naruszeń przez obydwie instytucje: oddział wojewódzki NFZ i Rzecznika Praw Pacjenta.

Odpowiedzialność świadczeniodawcy Wobec znacznej ilości obowiązkowo zamieszczanych informacji, nietrudno o uchybienia w tym zakresie. Zwłaszcza w dużych podmiotach leczniczych przydatnym może okazać się prowadzenie wykazu zamieszczanych materiałów i okresowa weryfikacja ich aktualności.

To zadanie powinno zostać powierzone wyznaczonym osobom, które odpowiadałyby za treść informacji podawanych do wiadomości pacjentom. Niezbędne komunikaty należy tak eksponować, żeby wszyscy pacjenci korzystający ze świadczeń mieli do nich dostęp. Tablice informacyjne muszą zostać umieszczone w każdym budynku, w którym realizowane są świadczenia, a jeżeli to konieczne, również w poszczególnych częściach budynku.

Realizacja obowiązków informacyjnych jest bardzo istotna w kontekście przeprowadzanych kontroli. Brak odpowiednich informacji może bowiem skutkować nałożeniem przez płatnika kary w wysokości do 1% kwoty zobowiązania, określonej w umowie dla danego zakresu świadczeń za każdy rodzaj stwierdzonego naruszenia. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

35

praktyk a

Rynek apteczny w Polsce.

Co nas czeka?

Prognozowanie sytuacji na rynku jest sporym wyzwaniem. Szczególnie w czasie realizowanych i planowanych reform, które mogą zmienić zasady jego funkcjonowania. Z taką sytuacją mamy do czynienia obecnie. Spróbujmy zestawić trendy statystyczne z zapowiedziami i ostatnimi decyzjami rządu. dr JAROSŁAW Frąckowiak Prezes PharmaExpert Sp. z o.o.

20 marca 2016 roku Sejm uchwalił ustawę wprowadzającą bezpłatne leki dla seniorów (osób, które ukończyły 75 lat).

Darmowe leki znajdą się na tzw. liście „S” i nie będą to wszystkie leki z obwieszczeń refundacyjnych, a tylko część wybranych przez Ministerstwo Zdrowia.

W roku 2016 na finansowanie listy „S”

36

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

przewidziano 125 mln złotych, w kolejnym – 564,3 mln zł, w 2018 – 643,3 mln zł. W następnych latach wydatki wzrosną aż do 1,2 mld zł, a łączny poziom finansowania w przeciągu 10 lat ma wynieść prawie 8,3 mld zł. Nowa regulacja prawna zdecydowanie wpłynie na rynek. Analizy PharmaExpert wskazują, że wartość rynku leków z obwieszczenia refundacyjnego obowiązującego na początku roku 2016 wyniosła w ubiegłym roku (w ce-

nach detalicznych) 2,3 mld zł (ok. 19% wszystkich wydatków na leki z tego obwieszczenia w całym 2015 roku). Z kolei wartość zapłaty za wspomniane leki poniesiona przez seniorów w całym roku 2015 osiągnęła wartość 860 mln zł, z czego 771 mln zł stanowiły dopłaty do zrefundowanych leków, a 91 mln zł – zapłaty za leki refundowane wypisane jako pełnopłatne. W roku 2015 seniorzy wykupili 97 mln opakowań leków, 94% nich zostało zrefundowanych (wszystkie wyniki dotyczące bezpłatnych leków dla seniorów na podstawie „Raportu 75+” przygotowanego przez PharmaExpert). Z analizy największych – pod względem ilości i wartości leków uporządkowanych według klas ATC 1 – wynika, że 48% opakowań leków kupowanych przez seniorów

praktyk a

stanowią leki z klasy „Układ sercowo-naczyniowy” (44% wartości ogółu zapłaty), 16% – „Przewód pokarmowy i metabolizm” (18% zapłaty), a 8% – „Ośrodkowy układ nerwowy” (9% zapłaty).

O tym, jak nowa regulacja zmieni rynek, decydować będzie zawartość listy „S” (projekt ma być dostępny w lipcu). Jeżeli na liście znajdą się produkty droższe, to może wzrosnąć ich konsumpcja – wiele badań mówi o tym, że obecnie nie wszystkie leki są wykupowane.

Mogą też pojawić się nadużycia. Jeżeli zaś na liście S znajdą się często stosowane leki tańsze (ceny z okolic limitu w danej grupie limitowej), to wartość rynku może nie rosnąć ale nawet spadać. Jedno jest pewne – miejsce na liście „S” gwarantuje sukces rynkowy podmiotom odpowiedzialnym, które wybrane leki mają w portfolio.

Kolejnym czynnikiem mogącym spowodować zmiany na rynku jest planowany podatek od obrotu w handlu detalicznym. Jeżeli będzie wprowadzony i nawet, gdy nie obejmie leków refundowanych, to – z dużym prawdopodobieństwem – spowoduje wzrost cen dla pacjenta, ale niekoniecznie wzrost rentowności podmiotów działających na rynku aptecznym.

Inaczej może zadziałać ograniczenie sprzedaży produktów bez recepty w handlu pozaaptecznym. W przypadku wprowadzenia np. ograniczenia wielkości opakowania, handel pozaapteczny będzie miał charakter zaspokojenia doraźnych potrzeb pacjentów. Aby „zaopatrzyć się w produkt”, pacjenci pójdą do aptek. Można spodziewać się, że rynek apteczny będzie rósł.

Następna z planowanych zmian – zmiana cen zbytu produktów wywożonych z Polski. Ich podwyższenie do poziomu, który spowoduje brak opłacalności procederu, może skutecznie ograniczyć problematyczne zjawisko i wpłynąć na zwyżkę wartości rynku. Regulator skompensuje podwyżki zwrotami w mechanizmach dzielonego ryzyka.

Nie jest jednak jasne, co stanie się z dopłatami pacjentów. Do wprowadzenia tej zmiany prawdopodobnie konieczna jest nowelizacja ustawy refundacyjnej.

Ostatni z omawianych czynników dotyczy liczby aptek i usieciowienia. Liczba sieci posiadających 5 i więcej aptek może wkrótce przekroczyć 400. Skupiają one obecnie ok. 5500 aptek i są odpowiedzialne za ponad 50% obrotu na rynku. Cały czas trwa dyskusja na temat interpretacji zapisu prawa farmaceutycz-

nego o posiadaniu maksymalnie 1% aptek „w jednym ręku”. Jeżeli ten zapis będzie doprecyzowany lub zmieniony, może to odbić się na dynamice usieciowienia w Polsce. Aktualnie apteki sieciowe rozwijają się szybciej niż pozostałe, mają średnio więcej klientów i wyższe przeciętnie obroty od aptek z mikro-sieci i aptek indywidualnych. A liczba aptek cały czas rośnie. Niewątpliwie rosnąć będzie też rola sieci wirtualnych. Nawet w krajach, w których istnieją obostrzenia związane z prowadzeniem sieci homogenicznych, kapitałowa rola sieci wirtualnych jest coraz większa i w „grze rynkowej” pełnią one podobną rolę, co sieci homogeniczne.

Biorąc pod uwagę opisane wyżej czynniki, stopień niepewności szacowania wzrostów na rynku w bieżącym i kolejnych latach jest wyższy niż zazwyczaj.

Według ostatnich, ale wyłącznie ilościowych prognoz PharmaExpert, rynek apteczny (w cenach detalicznych) urośnie w roku 2016 w porównaniu do roku ubiegłego o 3–4%. Najszybciej rosnąć może segment sprzedaży odręcznej (ok. 4%), a najsłabiej segment leków refundowanych (poniżej 2%). Bardzo dużo zależy nie tylko od zmian w regulacjach, ale także siły „sezonów przeziębień” – wzrost zachorowań jest w stanie podbić wartość

rynku nawet o 1% i więcej. Kolejne lata mogą owocować podobnym poziomem wzrostów, sprzyjają temu także zmiany demograficzne – starzejące się społeczeństwo konsumuje więcej produktów sprzedawanych w aptekach.

Niestety prognozy dla aptek nie są tak optymistyczne jak dla rynku. Obrót statystycznej apteki – według aktualnych prognoz – zwiększy się o ok. 2,5–3%.

Więcej niż w roku ubiegłym, ale mniej niż rynek. Powodem jest ciągły wzrost liczby aptek. Jest ich aktualnie ok. 14 700 i trend wzrostowy nie został zahamowany. Szybciej rosnąć mogą apteki z sieci skupiających 5 i więcej aptek, a usieciowienie – w sensie ilości podmiotów na rynku – cały czas rośnie. Niewykluczone, że w roku 2016 sieci skupiających pięć i więcej aptek będzie na rynku ponad 400. Ale to nie jedyny tego typu trend. Rośnie i rosnąć będzie także znaczenie sieci wirtualnych. Już teraz największe sieci franczyzowe liczą ponad 300 aptek, a franczyza nie jest jedyną formą organizacji aptek indywidualnych i mniejszych sieci. Wspólne zakupy skutkujące ekonomią skali, a więc mniejszymi cenami zakupu, kuszą wiele aptek.

Jest to także rodzaj remedium na obniżające się marże i rosnącą konkurencyjność na rynku. 

KLUCZOWE ZMIANY PRAWNE Leki dla seniorów Podatek od obrotu w handlu detalicznym Ograniczenie sprzedaży pozaaptecznej Zmiana cen leków wywożonych z Polski

SIECI APTECZNE W sieciach skupiających 5 i więcej aptek działa obecnie na rynku ok. 5500 podmiotów. Łącznie generują ponad 50% obrotu.

LEKI DLA SENIORÓW Na finansowanie programu zarezerwowano kwotę 8,3 mld zł przez kolejne 10 lat. W 2015 roku seniorzy kupili 97 mln opakowań leków.

RYNEK NA PLUSIE Według prognoz, rynek apteczny w 2016 wzrośnie o ok. 3-4%.

Najszybciej rosnąć będzie segment sprzedaży odręcznej (o ok. 4%).

PRZYSZŁOŚĆ APTEK Obrót statystycznej apteki wzrośnie o ok. 2,5–3%. Niższy niż dla całego rynku wzrost wynika z nieustannie rosnącej liczby aptek.

Obecnie jest ich ok. 14 700.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

37

o p ini e

Curbing death and injury with safer medication

ISO is updating and expanding its key Identification of Medicinal Products (IDMP) standards to help stem the global toll of death and injury caused by medication errors.

www.iso.org

Medication errors and adverse drug events can occur in nearly half of all surgical procedures, according to a new study published in the October 2015 issue of Anesthesiology). Although focused on 277 operations involving 3 671

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

medication administrations at the Massachusetts General Hospital, Boston, USA, the disturbing statistic highlights the frequency of drug-related incidents, many caused by mistakes in labelling, incorrect dosage and documentation errors that are occurring on a global scale.

European data and statistics made available by the World Health Organization (WHO), gathered mostly from EU member states, consistently show that medical errors and healthcare-related adverse events occur in 8 % to 12 % of hospitalizations. The UK Department of

o p ini e

Health has estimated that about 850 000 adverse events take place each year, representing roughly 10 % of hospital admissions. Health authorities in Denmark, France and Spain have published incidence studies with similar results. Also, some 23 % of EU citizens claim to have been directly affected by a medical error, and 11 % claim to have been prescribed the wrong medication. The probability of patients being harmed while receiving hospital care is even higher in developing countries.

Preventable deaths Some of the problems are caused by medications that have similar names and look much the same, but have completely different pharmaceutical properties. The situation today is exacerbated by the fact that clinicians have access to an armamentarium of over 10 000 prescription drugs, presenting an increasingly complex and risky challenge to those who prescribe and deliver medications.

While many errors do not cause harm, thousands of patients die unnecessarily each year in the EU alone from mistakes in drug selection or dosage. However, figures provided by WHO suggest that 50 % to 70 % of harm caused by medical errors can be prevented through comprehensive systematic approaches to patient safety. “Statistics show that strategies to reduce the rate of adverse events in the EU alone would lead to the prevention of more than 750 000 harm-inflicting medical errors per year, leading to over 3.2 million fewer days of hospitalization, 260 000 fewer incidents of permanent disability, and 95 000 fewer deaths per year.”

Beyond the tragic human cost of such errors, the economic benefits of improving patient safety are compelling.

A 2014 WHO report cites studies showing that additional hospitalization, litigation costs, infections acquired in hospitals, lost income, disability and medical expenses have set some countries back between USD 6 billion to USD 29 billion per year.

Leading the way In view of these distressing statistics, it is not surprising that there has been a global demand for internationally harmonized specifications for the identification of medicinal products (IDMP). In response, ISO is leading a major collaborative effort involving medical experts from 32 participating and 27 observing

countries, to address this urgent need by developing a set of five international IDMP standards.

First published in 2012 and now being updated and expanded to include helpful implementation guides, they facilitate the exchange of medicinal product information between regulators, worldwide data sources and pharmaceutical companies, aid the development, registration and life-cycle management of medicinal products, and provide the basis for the unambiguous identification of those products across regions. The outcome is to improve the robustness of pharmacovigilance – the process of monitoring the use of drugs after they have entered the market – and regulatory activities globally.

Complementing this effort, and in accordance with ISO 11615, technical specification ISO/TS 16791 has been published in the meantime to address issues such as “the right medication for the right patient”. It provides guidance on how to implement bar codes to secure the medication process.

Adoption of the ISO IDMP standards is gathering pace, with their use being increasingly required by governments around the world. There is general agreement among stakeholders that IDMP will become the required reference information model for all medicinal data submissions worldwide.

The European Medicines Agency (EMA) is in the process of implementing ISO IDMP standards and the European Commission, the European Union (EU) Network Data Board, and the EU ISO IDMP Task Force have endorsed a phased implementation commencing July 2016. Commission Implementing Regulation (EU) No 520/2012 obliges member states, marketing-authorization holders and the EMA to make use of terminologies defined in ISO IDMP standards from that date. Pharmaceutical companies will be required to submit data on medicines to the EMA in accordance with those formats and terminologies.

“The impending EU imperative has been a major driver for completion of the standards in a timely fashion,” says Michael Glickman, President, Computer Network Architects, Inc., and Chair of ISO technical committee ISO/ TC 215, Health informatics. “Also, an initial regional Implementation Guide ʻbundledʼ with the core ISO IDMP standards has allowed us to address the EUʼs specific requirements while remain-

ing consistent with the core needs.” Although Europe is ahead in regulating and mandating a central product dictionary based on ISO IDMP standards, the US Food and Drug Administration (FDA) is looking at options to update its current standards to be in line with ISO IDMP product definitions. Japanese authorities have also indicated the intention to adopt IDMP standards.

Safety is paramount “New medicines and therapies bring incredible value to the public, but ensuring patient safety is paramount, particularly for global regulators charged with protecting public health. As the EMA moves to require IDMP for registering medical products, this will improve transparency of medical product information and detection of adverse drug reactions throughout the drug development (and product marketing) life cycle. The aim? To improve patient safety through global data standardization, via ISO IDMP standards,” says Bron Kisler, Co-Founder & Vice-President, CDISC (Clinical Data Interchange Standards Consortium).

In the USA, 80 % of active pharmaceutical ingredients and 40 % of finished dosage drugs are imported. This illustrates the importance of a harmonized approach to global identification with respect to pharmacovigilance, compliance, and information exchange for assessing the quality, purity, potency, safety and efficacy of medicinal products worldwide, comments Vada Perkins of the US FDA, who is also ISO IDMP Project Leader.

“The ISO IDMP standards provide a solid foundation for exchanging pharmaceutical information to support regulatory and clinical activities, and enable a much more efficient and effective regulatory review.”

He points out that IDMP benefits the regulated industry, independent of compliance to any regulatory mandate. “Master data management and data governance is important to the industry for a variety of reasons (R&D, analytics, M&A activity, etc.), and IDMP directly supports this. So there is a solid value proposition to be made to the pharmaceutical industry, independent of a regulatory mandate.”

Globally significant event Lisa Spellman, Director of Global Standards for the American Health Information Management Association (AHIMA) and Secretary of ISO/TC 215, believes the

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

39

o p ini e

advent of IDMP is a globally significant event that will change the world. “One might have thought that IDMP already existed, but it did not. Now, thanks to ISO, IDMP will provide a simple structure and methodology to generate global product documentation that can be used worldwide through the entire supply chain.”

“IDMP is already changing the world because, as adoption and use of these standards grow, they will help eliminate death and injury caused by medication interactions or allergies, and greatly improve pharmacovigilance and drug monitoring – the process of tracking the outcomes of medication. Even in todayʼs high-tech world, it is not a simple matter to track and document adverse medication events – now at last we have IDMP, and that will make an increasing difference over time.”

Christian Hay, Senior Consultant Healthcare, GS1 Global Office, and Convenor of ISO/TC 215 working group WG 6, the ISO IDMP working group specializing in the pharmacy and medicines business, sees IDMP as a major step for enhanced patient safety across the world, and the building block for adverse event reporting and clinical documentation about administered medication. “Stakeholders have joined forces to deliver a global approach for the description of product characteristics. It is a fascinating project – and standardization is just the beginning.”

Introduction of the updated “bundle” of ISO IDMP standards will mark a key milestone in progress towards a much safer system of identification of medicinal products. “Completion of the revised ISO IDMP standards and finalization of the corresponding technical specifications and technical report (ISO/ TR 14872) are our main priority. We anticipate that this will be completed by the end of 2016/early 2017,” confirms Vada Perkins.

Why ISO? Some interested parties might question why development of the IDMP series of standards was taken through ISO as opposed to regulatory/standardization channels established by the healthcare, medicinal and pharmaceutical products sectors, particularly since IDMP originally evolved from a forum conducted by the International Council for Harmonization of Technical Requirements for Pharmaceuticals for Human Use (ICH).

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

Adoption of the ISO IDMP standards is gathering pace.

Initially, the ICH formed an Expert Working Group (M5) to develop ICH requirements for the standardization of medicinal product identifiers and related terminology, Vada Perkins explains.

In particular, it identified a need to harmonize product information that would facilitate the electronic exchange of Individual Case Safety Reports (ICSRs) within and across ICH regions using the ICH E2B format in post-marketing pharmacovigilance. This led to a key decision to develop electronic specifications in collaboration with ISO and HL7, a not-for-profit organization that provides standards for the exchange of electronic health information, to enable wider interoperability across regulatory and healthcare communities.

Lisa Spellman adds that IDMP standardization became the responsibility of ISO “because the organization is the largest developer of consensus-based International Standards and has the broadest global reach. The list of IDMP stakeholders is long and includes a breadth of pharmaceutical and policy stakeholders who want these standards to reach the largest possible global audience.

And also because the stamp of ISO on a standard carries important weight and trust.”

Challenges to IDMP Nevertheless, the path to developing a robust, practical and effective set of ISO standards has not been without its setbacks. According to Christian Hay, IDMP is an extremely complex domain with a limited number of experts that have the overarching understanding and knowledge required. “However, I see development of the standards as an opportunity to broaden the number of experts,” he asserts. “Another challenge is certainly that there is a political pressure to deliver and implement in a short timeline. Nevertheless, in the midst of all this very intense and technical work, our team of experts never forget there are patients – and concern for their care, their safety, their pain must be front of mind.”

WG 6 also struggled in meeting regional practices. “The IDMP standards are unique as a series of five different standards with four corresponding technical specifications and one technical report. Regions have their own approaches and processes for medicinal product

identification in their areas, which may involve different criteria. Coming to common agreement in core principles/ defining elements to uniquely identify a medicinal product without compromising current practices in a region can have its challenges,” says Vada Perkins.

Fortunately, the standards do provide very concrete requirements for uniquely identifying a medicinal product at a very granular level (through the substances and manufacturing processes) while still allowing the necessary flexibility for medicines regulatory agencies and other stakeholders to operate according to regional requirements.

Dr. Jean-François Forget, Chief Medical Officer for Vidal France, a digital Drug Information System (DIS) provider, says that one of the challenges to IDMP implementation will be to support not only the EMAʼs pharmacovigilance database (Article 57), but also the computer-generated e-prescription interoperability needs in primary or secondary care. “If we are able to address both, it will create a unique reference repository to describe all the drugs that are on the market in Europe, to be used by actors in public health and by healthcare providers. It will have a positive impact on the global health system, on pharmacovigilance, and on the safety and quality of prescription and delivery, which for sure will contribute to a better world.”

Whatʼs next?

Once global implementation of ISO IDMP standards is achieved by all international stakeholders, it will be time to revise them for adverse event reporting.

That will also be the right time to work intensively on the use of IDMP in the clinical space, says Christian Hay, looking ahead to an IDMP future.

Currently, the standards are only applicable to human medicinal products, but discussions are taking place among the ISO IDMP community to extend the application of the standards to veterinary medicines and foods. “The applicability of the ISO standards to all regulated products within a given jurisdiction would be the ultimate goal; the identification of medicinal products could accommodate other regulated products as there are common elements throughout each regulated domain. A change from IDMP to IDP (identification of products) could be a possibility in the notso-distant future,” Vada Perkins concludes. 

o p ini e

E-health. When, not if A new report on e-Health in the WHO European Region reveals that tangible progress has been made, with clear benefits for many countries. In most Member States, it has become commonplace for technology to be used to deliver health services and public health improvements, such as electronic health records. www.euro.who.int

The report, entitled From innovation to implementation – e-Health in the WHO European Region, indicates a trend towards strategic engagement, although some countries have weak or no governance, legislation and legal protection in e-Health. This can lead to missed opportunities and inefficiencies that put lives at risk and can also leave e-Health open to commercial exploitation, while public health authorities miss out on the benefits.

E-Health is defined as any activity in which an electronic means is used to de-

liver information, resources and services related to health. It covers many domains, including electronic health records, telehealth, mobile health (m-Health) and health-related use of e-Learning, social media, health analytics and “Big Data”.

Zsuzsanna Jakab, WHO Regional Director for Europe, said: “The 21st century has swept in on a wave of technology, bringing with it a huge range of possibilities for innovation in health. In many countries, e-Health is revolutionizing health care delivery and the health information needed to support it. Patients are more and more empowered because they have access to information and advice.

This is improving the quality of health care and also challenging the traditional roles of health care professionals.”

“E-Health saves lives and money; yet, despite many inspiring examples of progress, this report makes it clear that e-Health is not being adopted evenly across the Region. Stronger investment in e-Health is needed in order to achieve the Health 2020 policy objectives.”

The report describes why governments should take action on e-Health and provides a clear governance structure to oversee implementation, legislation, clinical registries, legal protection and other issues. The report calls for sustained funding, reimbursement and defined standards for e-Health.

Health analytics and Big Data hold significant potential for health, but this potential is not being explored fast enough, and few policies are available to support progress in this area. Currently, only 6 countries have a national pol-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

41

o p ini e

icy or strategy regulating the use of Big Data in the health sector, and few regulate the use of Big Data by private companies. When public health authorities do not step in, commercial organizations will be quick to exploit the potential of the health sector.

Key facts and statistics 93% of Member States (42 countries) have made public funding available for e-Health programmes, showing the strong commitment of governments for further development in the sector.

81% of Member States (35 countries) report that their health care organizations are using social media to promote health

messages as part of health campaigns.

91% (40 countries) report that individuals and communities use social media to learn about health issues. These data demonstrate both strong uptake of social media and interest in its potential as a communication medium for both patients and professionals. Yet, 81% of Member States report having no national policy to govern the use of social media in health care, leaving the use of social media informal and unregulated.

80% of Member States have legislation to protect the privacy of individual health-related data in electronic health records – an increase of nearly 30% since 2009. This indicates significant progress

in adopting electronic health records responsibly.

73% of Member States (33 countries) do not have an entity that is responsible for the regulatory oversight of mobile health apps for quality, safety and reliability, despite widespread use of such technology. This presents a potential risk for countries and is an area in need of incentives, guidance and oversight.

38% of Member States (17 countries) have yet to establish a dedicated telehealth policy or strategy. Given the considerable increase in telehealth initiatives in Europe, this area requires more dedicated focus by governments to ensure a solid foundation for its continued growth. 

od redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

pierwsza pomoc.

3 szt. Kwalifikowana Red. nauk. Andrzej Kopta, Jakub Mierzejewski, Gabriela Kołodziej

Piaski.

3 szt. Grząskie Henning Mankell

protokołów operacyjnych 2 szt. Wzorce w chirurgii ogólnej i naczyniowej.

Red. nauk. Jamal J. Hoballah, Carol E.H. Scott-Conner

Jak otrzymać książkę?

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy.

Na e-maile czekamy w terminie do 6 maja 2016 r. „Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania.

Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

42

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

o p ini e

Opieka koordynowana po kilku latach nieobecności (pierwsze przymiarki do wdrożenia pilotażowych programów Ministerstwo Zdrowia prowadziło w latach 2012–2013) znów wróciła do łask. Gdybyśmy badali „trendy” na rynku zdrowia, byłaby ona z pewnością jednym z najbardziej popularnych tematów. Niestety, pomimo zapowiedzi i pierwszych projektów raczej nie ma szans na jej szybkie wdrożenie – przynajmniej jako realny projekt pomocy pacjentowi.

Foto: designed by freepik.com

Opieka w modelu naczyń połączonych Marek Kubicki Falck Medycyna

Idea opieki koordynowanej jest historycznie ściśle powiązana z ideą lekarza rodzinnego, rozumianego jednak w pierwotnym tego słowa znaczeniu – z czasów, gdy lekarz faktycznie znał bliżej swoich pacjentów, często z imienia i nazwiska, leczył ich przez wiele lat, a tym samym pamiętał ich wszystkie choroby, problemy i stan zdrowia. Był często

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

43

o p ini e

lekarzem całej rodziny. W sposób oczywisty koordynował leczenie, a nawet kiedy odsyłał do innego doktora lub szpitala, to zaraz po powrocie znał wyniki i rezultat działania swojego kolegi po fachu.

Można powiedzieć, że jest to idea stawiająca pacjenta w centrum systemu i nadająca mu podmiotowość. Projekty rządowe w oczywisty sposób w centrum mają finansowanie/budżet państwa i jego potencjalne oszczędności wynikające z lepszej koordynacji leczenia. Tym samym lepsza opieka nad pacjentem i koordynacja leczenia nie są celem samym w sobie, ale jedynie środkiem do osiągnięcia lepszego wykorzystania budżetu.

Postawienie pacjenta w głównym punkcie zainteresowania jest obecnie o tyle trudniejsze, że w większości przypadków jesteśmy dla lekarza mniej lub bardziej anonimowi. Tym samym trudno zakładać, że lekarz będzie kojarzył nasze dane osobowe, nie mówiąc już o pełnej historii choroby.

Niestety, w obecnej dyskusji nad opieką koordynowaną brak jest nie tylko spójnej wizji, kto i co ma koordynować, ale też jak to robić.

Kto powinien być koordynatorem?

Podczas jednej z ostatnich publicznych debat prof. Jarosław Fedorowski, prezes Polskiej Federacji Szpitali, podkreślał, że „koordynatorami powinni być menedżerowie”. Jak tłumaczył, ze skoordynowaną opieką mamy do czynienia wtedy, gdy na rynku usług medycznych działają sieci współpracujących ze sobą dostawców usług (przychodnie, szpitale), a dostępem do tych sieci zarządzają „koordynatorzy” procesu leczenia. Odmiennego zdania był prof. Jacek Imiela, konsultant krajowy w dziedzinie chorób wewnętrznych. W jego opinii koordynatorem w takim systemie powinien być internista lub lekarz medycyny rodzinnej, najlepiej przygotowani do całościowej opieki nad chorym. – Dziś jeden lekarz rozpoznaje chorobę, a leczy drugi, ale droga od jednego do drugiego wiedzie przez szereg kolejnych specjalistów. Prowadzi to do coraz bardziej zaawansowanego stadium choroby i rosnących kosztów leczenia, dodatkowo powiększonych o często niepotrzebnie wykonywane po raz kolejny badania – mówił prof. Imiela.

Jest to fundamentalna różnica w spojrzeniu na to, kto i co ma koordynować.

Z punktu widzenia efektywności ekonomicznej lepiej byłoby, gdyby koordyna-

44

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

torem był lekarz rodzinny, a nie „sieć placówek”, co w polskiej rzeczywistości może prowadzić do monopolu i ograniczania konkurencji, a nie usprawnienia procesu leczenia. Chyba, że uda się przeforsować rozwiązanie, za którym optował m.in. były już prezes NFZ często powtarzający, że „chcemy odchodzić od rozliczania za usługę i zmierzać w kierunku rozliczania za proces i jego efekt”.

Jeżeli miał na myśli założenia projektowe, które były rozważane przez MZ już w 2012 r., to byłaby to prawdziwa rewolucja. Zgodnie z przyjętą ówcześnie koncepcją koordynator leczenia dostawałby stawkę kapitacyjną na jednego pacjenta zamieszkującego daną populację, wynikającą z historycznych kosztów leczenia, danych epidemiologicznych itd. Niezależnie od tego, kto i ile razy by chorował (z wykluczeniem chorób rzadkich), wszystkie koszty byłyby po stronie koordynatora. W teorii koordynator powinien dbać o akcje profilaktyczne, wyszczepialność, prawidłową rehabilitację i skracanie pobytu w szpitalu. Ale tak, aby nie dopuścić do readmisji. Dzięki takim działaniom, gdyby wszyscy byli bardzo zdrowi, marża koordynatora byłaby nawet powyżej 50%. W wyjątkowo słabym roku albo przy braku opieki skutkującej komplikacjami, leczeniem szpitalnym, rehabilitacją, bardzo by tracił. Według projektu, zasięg terytorialny obejmowałby powiat lub kilka powiatów.

Przy obecnym systemie pacjenci niekorzystający z usług lekarza doprowadzają do sytuacji, w której dany świadczeniodawca nie dostaje pieniędzy. W efekcie szpitalom i przychodniom nie zależy na tym, aby dbać o profilaktykę i długoterminowy dobrostan mieszkańców. Teoretycznie powinno na tym zależeć lekarzowi POZ, który działa na podobnej zasadzie (najlepiej brać stawkę kapitacyjną, gdy nie ma pacjentów, bo wszyscy są zdrowi). Jednak chorzy pacjenci POZ trafiają do specjalisty lub do szpi-

» Nawet najlepsza koordynacja leczenia nie pomoże, jeżeli z opieką medyczną nie zostanie skoordyno� wana sfera socjalna.«

tala i nie są już zmartwieniem (ani kosztem) lekarza rodzinnego. W tym projekcie kompleksowej (i skoordynowanej) opieki nie byłoby możliwości przerzucania kosztów na inne podmioty.

Gdybyśmy jednak przyjrzeli się bliżej projektowi to dostrzeżemy organ, który na większym terytorialnie obszarze kieruje się podobną logiką i ma narzędzia, aby kształtować, co i jak finansuje. Potencjalne oszczędności budżetowe i zysk może przeznaczać na poprawę leczenia – jest nim NFZ i jego wojewódzkie oddziały. Z jakiegoś powodu jednak system nie działa tak, jak byśmy tego oczekiwali, a sam NFZ ma ulec likwidacji.

Co powinno się koordynować?

Jak słusznie zauważył poseł Andrzej Sośnierz, „skoordynowana opieka medyczna to nie to samo, co kompleksowa opieka. Nie możemy tych dwóch pojęć używać zamiennie”. Tym samym mówimy raczej o tym, że ktoś całościowo koordynuje proces leczenia – potencjalnie w wielu nie powiązanych ze sobą ośrodkach – a nie świadczy kompleksowe usługi w całym procesie (będąc np. właścicielem całego łańcucha wartości – od lekarza rodzinnego poprzez przychodnię specjalistyczną i wreszcie szpital). Koordynujemy „drogę” pacjenta po systemie opieki zdrowotnej i oceniamy zebrane dane na poszczególnych etapach procesu leczenia: od rozpoznania do powrotu do zdrowia. Pozostaje jednak cała strefa działań, które nie znajdują się w budżecie ani sferze zainteresowania Ministerstwa Zdrowia, jednak wybitnie wpływających na koszty budżetu państwa. Chodzi mianowicie o wydatki samorządów lokalnych na opiekę nad seniorami, czy też wszystkie działania związane z opieką socjalną.

W szpitalu, którym zarządzałem, średnio 2–3 razy w sezonie zimowym mieliśmy wielu pacjentów, którzy pojawiali się z zapaleniem płuc oraz poważnym przeziębieniem. Były to osoby samotne, często seniorzy, którzy z różnych względów nie radzili sobie z ogrzewaniem domów (brak pieniędzy, niewyremontowane mieszkania, brak sił i możliwości, by rozpalić ogień) i z wyżywieniem (bieda, ograniczony dostęp do ciepłych posiłków i produktów spożywczych). Jednak nie byli na tyle niesamodzielni, by otrzymać pomoc instytucjonalną, albo nie chcieli trafić do domu pomocy społecznej. Nawet młody, pełen sił mężczyzna, który nie dojada i spędza cały dzień w temperaturze 12 stopni Celsjusza dość

o p ini e

szybko zachoruje. Najlepsza koordynacja leczenia nie pomoże, jeżeli z opieką medyczną nie zostanie skoordynowana sfera socjalna.

Dlaczego to się nie uda?

» Nie ma koordynacji opieki bez skoordynowanego przepływu informacji na temat pacjenta.«

System płaci za bycie chorym, nie zdrowym By uzyskać pożądany efekt, należałoby wprowadzić gratyfikacje finansowe dla świadczeniodawców. Tym samym bez względu na rozwiązania systemowe i formę działania koordynatora, powinien on przejąć odpowiedzialność finansową (rozdysponowując fundusze) i organizacyjną za zapewnienie pacjentom dostępu do usług medycznych. Jednym słowem: koordynować opiekę nad pacjentami, zapewnić ciągłość leczenia i nadzór nad jego jakością itd. Kontrakt musiałby być wieloletni, aby działania prozdrowotne, które często widoczne są w długiej perspektywie, mogły przynieść zysk koordynatorowi. Trudno sobie wyobrazić wdrożenie tak rewolucyjnego projektu.

Brak jednolitego systemu informatycznego Obecnie instytucje systemu i świadczeniodawcy nie mają możliwości koordynowania leczenia pacjentów, gdyż nie mają wiedzy na temat tego, co zostało im zlecone, jaka jest ich historia choroby, jakie leki zażywają. Prof. Kwiatkowska uważa, że „umiejętna opieka koordynowana to kwestia nie tyle pieniędzy, co organizacji i przepływu informacji wynikającego z umów, jakie powinny między sobą podpisywać placówki. – Mam listę, odsyłam pacjenta do konkretnego specjalisty, konkretnej kliniki. Dostaję informacje zwrotne, wystarczy e-mail, który nic nie kosztuje. Wiem, co dzieje się z pacjentem, a on nie wędruje odsyłany od szpitala do szpitala – mówi prof.

Kwiatkowska. Bez e-dokumentacji i wymiany informacji pomiędzy jednostkami medycznymi prawdziwa koordynacja będzie niemożliwa. Trudno się nie zgodzić z takimi założeniami, a gotowe wzorce, jak taki system miałby funkcjonować, możemy ściągnąć chociażby z krajów Skandynawskich i Holandii.

Edukacja pacjenta Pomimo wielu lat funkcjonowania systemu, pacjenci wciąż nie wiedzą, jak z niego korzystać. W wielu POZ-ach, aby dostać się do lekarza, należy czekać do 5 dni. Kilka ulic dalej jest lekarz, do któ-

Foto: designed by Vecteezy

rego czas oczekiwania na wizytę wynosi 3 godziny. Oczywiście w mniejszych miejscowościach – zwłaszcza na wsi – nie ma zbyt dużej możliwości wyboru, ale w miastach trwanie przy lekarzu POZ, do którego nie można się dostać, jest błędem. Podobnie z systemem kolejkowym i czekaniem na wizytę u specjalisty bądź na badanie diagnostyczne, czy operację planową. Pacjent nie wchodzi na stronę NFZ i nie sprawdza kolejek, ale zapisuje się i czeka w miejscu najbliższym swojego miejsca zamieszkania bądź też tym, które ktoś mu polecił. Rzadko kiedy weryfikuje, że jadąc do miasta obok, operację zaćmy może mieć za 6 miesięcy, a nie za 6 lat. Przykłady można by mnożyć i bez kampanii edukacyjnej pacjentów żadne zmiany nie będą możliwe.

Brak mechanizmu konkurencyjnego Likwidacja NFZ, centralizacja zarządzania usługami, mapy potrzeb zdrowotnych w dużej mierze „szpitalocentryczne” – to wszystko budzi pewne obawy, że założenia projektowe przyczynią się do petryfikacji systemu, stworzenia monopoli i ograniczenia możliwości konkurencji.

Finansowanie będzie w rękach publicznych podmiotów, które nie czując oddechu konkurencji ze strony podmiotów prywatnych, nie będą musiały być zainteresowane stałą poprawą jakości i dostępności usług. W efekcie, choć jestem gorącym zwolennikiem opieki koordynowanej, żywię duże obawy, czy plany MZ mają szanse zakończyć się sukcesem. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

45

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia.

OGÓŁEM

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W lutym W ODNIESIENIU DO stycznia

67 195 zł

73 119 zł

4 473 zł

5 151 zł

1 273 zł

1 553 zł

styczeń

luty

styczeń

luty

styczeń

luty

5 925 zł

8,8%

678 zł

15,2%

280 zł

22,0%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2016 (prognoza) I 2015

777 932 zł

846 726 zł

41 752 zł

41 201 zł

17 135 zł

20 928 zł

2015

2016

2015

2016

2015

2016

+63 794 zł

8,8%

-551 zł

-1,3%

+3 793 zł

22,1%

luty WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 56 134 zł Podkarpackie 64 655 zł Kujawsko-Pomorskie 64 691 zł

Opolskie 3 589 zł Świętokrzyskie 4 050 zł Kujawsko-Pomorskie 4 525 zł

Opolskie 802 zł Kujawsko-Pomorskie 885 zł Podlaskie 1 023 zł

Podlaskie 78 528 zł Dolnośląskie 80 139 zł Mazowieckie 88 438 zł

Małopolskie 5 540 zł Mazowieckie 6 148 zł Podkarpackie 6 637 zł

Dolnośląskie 1 370 zł Mazowieckie 1 432 zł Podkarpackie 2 641 zł

prognoza 2016 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 671 845 zł Kujawko-Pomorskie 698 876 zł Świętokrzyskie 717 926 zł

Świętokrzyskie 29 377 zł Opolskie 33 082 zł Warmińsko-Mazurskie 34 921 zł

Warmińsko-Mazurskie 12 382 zł Opolskie 14 998 zł Świętokrzyskie 15 723 zł

Podlaskie 937 900 zł Dolnośląskie 969 320 zł Mazowieckie 1 003 787 zł

Podkarpackie 44 687 zł Dolnośląskie 47 516 zł Mazowieckie 52 570 zł

Dolnośląskie 23 443 zł Mazowieckie 25 962 zł Podkarpackie 36 979 zł

luty WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Warmińsko-Mazurskie 6 799 zł Mazowieckie 6 895 zł Świętokrzyskie 7 991 zł

Łódzkie 908 zł Pomorskie 916 zł Podkarpackie 1 220 zł

Mazowieckie 199 zł Dolnośląskie 208 zł Podkarpackie 676 zł

zestawienie KOSZTY W lutym W OSTATNICH LATACH

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2011

2012

2013

2014

2015

2016

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

48

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Od kwietnia do sierpnia koszty leczenia powinny maleć.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC prognoza

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

49

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Luty był ostatnim miesiącem wysokich kosztów przeziębienia i grypy.«

koszty, tys. zł

50

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC prognoza

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Od marca koszty alergii będą gwałtownie rosły.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC prognoza

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

51

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Struktura dystrybucji leków luty | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO stycznia

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

17,18 zł

25,89%

189,0 tys. zł

3930

+0,16 zł

X

XI

XII

I

+0,29%

II

X

XI

XII

-0,12 zł

PROGNOZA NA

maj

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

W lutym 2016 roku obrót w statystycznej aptece wyniósł 189 tys. zł. To o 14 tys. zł więcej (+8%) niż w styczniu bieżącego roku oraz o 12,5 tys. zł więcej (+7,1%) niż w lutym 2015 roku. Całkowity obrót apteczny osiągnął w tym czasie wartość 2,79 mld zł i był o 226,27 mln zł wyższy od danych ze stycznia 2016 roku oraz o 254,58 mln zł wyższy od danych za luty 2015. Wartość refundacji stanowiła 24,3% obrotu aptecznego i wyniosła 678 mln zł.

Według prognoz Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia, statystyczna apteka w 2016 roku wypracuje obrót na poziomie 2,06 mln zł, z czego 766,1 tys. zł stanowić będzie wartość recept refundowanych, 459,5 tys. zł – recept pełnopłatnych, a 826,2 tys. zł – sprzedaży odręcznej. Rynek farmaceutyczny osiąg-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

X

suplementy INNE

XI

XII

+58,08% +24,38% -9,23% -8,31%

I

+300

II

X

XI

XII

I

II

POZIOM REFUNDACJI

24,28% -0,30%

„Prognozujemy, że statystyczna apteka wypracuje w maju bieżącego roku obrót nieznacznie mniejszy od obrotu osiągniętego w maju 2015 roku. Maj będzie również pierwszym miesiącem w tym roku, w którym wartość krajowego obrotu aptecznego (dla całego rynku) spadnie poniżej 2,5 mld zł. Taki stan utrzyma się do sierpnia.”

Aneta Szczypek Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

52

II

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

48,09 zł

I

+14 tys. zł

nie wartość 30,63 mld zł. To odpowiednio o 755,69 mln zł więcej (+2,5%) niż w 2015 roku oraz o 2,13 mld zł więcej (+7,5%) niż w 2014 roku. Średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł w lutym 67,2 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 41,8 tys. zł, a produktów OTC – 78,8 tys. zł.

Porównując dane lutowe do danych ze stycznia 2016 roku, we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost sprzedaży. Największy wzrost wartości sprzedaży wystąpił w przypadku sprzedaży na recepty pełnopłatne (+10,8%, tj. 4,1 tys. zł), następnie dla sprzedaży leków wydawanych na recepty refundowane (+9,6%, tj. 5,9 tys. zł) oraz sprzedaży odręcznej (+6,3%, tj. 4,6 tys. zł).

W lutym najlepszym dniem pod względem wielkości obrotu aptecznego był piątek (8 212 zł), natomiast dniem

roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym była środa (7 637 zł). Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach lutego wahał się pomiędzy 7 476 zł (wartość osiągnięta 22 lutego) a 8 703 zł (29 lutego). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami to 1 227 zł.

W lutym 2016 roku w większości grup terapeutycznych zanotowaliśmy wzrost średniej wartości sprzedaży. Największy procentowy wzrost średniej wartości sprzedaży nastąpił w przypadku sprzedaży leków przeciwzakaźnych (+32,66%), leków na układ oddechowy (+16,91%) oraz leków na układ mięśniowo-naczyniowy (+12,31). Jedynie leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty zanotowały niewielki spadek (–0,55%) wartości sprzedaży w stosunku do stycznia 2016 roku.

Jeżeli przyjrzymy się zmianie udziałów w obrocie statystycznej apteki, największy wzrost zanotowaliśmy w przy-

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

padku leków przeciwzakaźnych – o 1,09 p.p., oraz w przypadku produktów na układ oddechowy – wzrost o 1 p.p. Największy spadek udziałów (–0,74 p.p.) nastąpił w przypadku produktów z grupy varia.

W lutym 2016 roku średnia marża apteczna wyniosła 25,89% i była o 0,29 p.p. większa niż w styczniu 2016 roku oraz o 0,75 p.p. mniejsza niż w lutym 2015 roku. W stosunku do ubiegłego miesiąca marża apteczna wzrosła we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych, natomiast w porównaniu z wynikami osiągniętymi w lutym minionego roku średnia marża wzrosła jedynie dla leków z list refundacyjnych. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne wyniosła 26,47% (+0,99 p.p. w stosunku do stycznia 2016 oraz –2,37 p.p. w stosunku do lutego 2015), dla produktów OTC – 30,50% (+0,86 p.p. w stosunku do stycznia 2016 oraz –2,08 p.p. w stosunku do lutego 2015), a dla leków refundowanych – 18,66% (+0,37 p.p. w stosunku do stycznia 2016 oraz +0,62 p.p. w stosunku do lutego 2015). Średnia cena za opakowanie leku była równa 17,18 zł. Z kwoty tej 13,01 zł zapłacił pacjent, co w porównaniu ze styczniem oznacza wzrost zapłaty pacjenta o 17 groszy. Pozostałą część, czyli 4,17 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji była o 1 grosz mniejsza od danych ze stycznia 2016 oraz o 24 grosze niższa od danych z lutego 2015. Średnia cena za opakowanie produktów OTC wyniosła 12,01 zł, leków z recept pełnopłatnych – 22,68 zł, a dla leków refundowanych – 27,16 zł.

Prognozujemy, że średnia cena za opakowanie leku w 2016 roku będzie nieco wyższa niż w ubiegłych latach i wyniesie 17,32 zł. Wzrost średnich cen nastąpi we wszystkich grupach sprzedażowych – największy dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne. Średnia cena sprzedaży leków z recept pełnopłatnych wyniesie 23,68 zł (+1,32 zł w stosunku do roku 2015 oraz +1,85 zł w stosunku do roku 2014), leków refundowanych – 27,54 zł (+0,06 zł w stosunku do 2015 roku oraz +0,67 zł w stosunku do roku 2014), produktów OTC – 11,71 zł (+0,14 zł w stosunku do 2015 roku, +0,47 w stosunku do 2014 roku).

W lutym statystyczną aptekę odwiedziło 3 930 pacjentów, czyli o 300 osób więcej niż w styczniu 2016 roku oraz o 400 osób więcej niż w analogicznym

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2016

luty 2015

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) luty 2016

luty 2015

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży

układ mięśniowo-szkieletowy 5,8%

17,94% przewód pokarm. i metabolizm

4,58% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,46% narządy zmysłów

5,89% leki przeciwzakaźne 13,06% układ oddechowy

leki przeciwpasożytnicze, 0,23% owadobójcze i repelenty 2,06% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 4,54% krew i układ krwiotwórczy endokrynologia -- hormony, 1,03% bez horm. płciowych 3,12% dermatologia

12,81% układ sercowo-naczyniowy

11,5% centralny układ nerwowy varia 10,58%

4,39% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

53

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2016 30% 29% 28% 27% 26% 25% 24% 23%

I

II

III

IV

I

II

2006

III

IV

I

II

2007

III

IV

I

II

2008

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

II

2010

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

II

2013

III

IV

I

2014

II

III

2015

IV 1 2 2016

22%

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2016 4600 4400 4200 4000 3800 3600 3400 3200

I

II

III

2006

54

IV

I

II

III

2007

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

IV

I

II

III

2008

IV

I

II

III

2009

IV

I

II

III

2010

IV

I

II

III

2011

IV

I

II

III

2012

IV

I

II

III

2013

IV

I

II

III

2014

IV

I

II

III

2015

IV 1 2 2016

3000

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w lutym

okresie minionego roku. 790 osób kupowało leki refundowane (o 80 osób więcej niş w styczniu 2016 roku), 880 osób – leki wydawane na recepty pełnopłatne (o 90 osób więcej niş w styczniu 2016 roku), a 3 260 osób – produkty OTC (o 240 osób więcej niş w styczniu 2016 roku).

Największy ruch w statystycznej aptece panował pomiędzy 8 a 14 lutym.

Wówczas statystyczną aptekę odwiedziło 970 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 15 – 21 luty (939 osób), 1 – 7 luty (937 osób) i 22 – 28 luty (919 osób).

W statystycznym dniu najwięcej osób w aptece zanotowano pomiędzy godz.

11.00 i 12.00.

Przewidujemy, şe w 2016 roku statystyczną aptekę odwiedzi o ponad 600 osób więcej niş w minionym roku. Liczba osób kupujących leki z recept pełnopłatnych pozostanie praktycznie niezmieniona, natomiast przybędzie osób kupujących produkty OTC (o około 480 osób).

Podczas jednej wizyty w aptece statystyczny pacjent zakupił produkty o łącznej wartości 48,09 zł. To o 12 groszy mniej (–0,2%) niş w styczniu 2016 roku oraz o 1,91 zł mniej (–3,8%) niş w lutym 2015 roku. Z kwoty tej pacjent zapłacił 36,41 zł, natomiast pozostała część (11,68 zł) to dopłata refundatora.

Wartość sprzedaĹźy na pacjenta w podstawowych grupach sprzedaĹźowych ksztaĹ‚towaĹ‚a siÄ™ na poziomie 47,50 zĹ‚ dla lekĂłw wydawanych na recepty peĹ‚nopĹ‚atne, 24,16 zĹ‚ dla produktĂłw OTC oraz 85,07 zĹ‚ dla sprzedaĹźy lekĂłw wydawanych na recepty refundowane (z kwoty tej 27,78 zĹ‚ zapĹ‚aciĹ‚ pacjent, a 57,29 zĹ‚ dopĹ‚aciĹ‚ refundator). W porĂłwnaniu z ubiegĹ‚ym miesiÄ…cem, we wszystkich grupach sprzedaĹźowych zanotowaliĹ›my spadek wartoĹ›ci koszyka statystycznego pacjenta. Dla lekĂłw z list refundacyjnych wartość sprzedaĹźy na pacjenta zmniejszyĹ‚a siÄ™ o 1,26 zĹ‚ (–1,5%), dla lekĂłw sprzedawanych na recepty peĹ‚nopĹ‚atne o 26 groszy (–0,6%), a dla sprzedaĹźy odrÄ™cznej o 39 groszy (–1,6%). ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2016

luty 2015

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2016

luty 2015

MVUFHP

MVUFHP

MVUFHP

MVUFHP

MVUFHP

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

luty 2016

luty 2015

luty 2016

109 773

102 985

58,08%

58,35%

Lek - OTC

46 071

42 832

24,38%

24,27%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

17 451

15 958

9,23%

9,04%

Pozostałe

15 705

14 725

8,31%

8,34%

Lek - RX

luty 2015

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

55

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za luty 2016 zmiana w stosunku do (%)

luty 2016

stycznia 2016

stycznia 2016

zmiana w stosunku do (liczbowo)

lutego 2015

stycznia 2016

stycznia 2016

lutego 2015

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

189,0

8,0%

8,0%

7,1%

14,0

14,0

12,5

cały rynek apteczny

2 792 475

8,8%

8,8%

10,0%

226 275,0

226 275,0

254 581,5

recepty refundowane (w tys. zł) statystyczna apteka

67,2

9,6%

9,6%

4,1%

5,9

5,9

2,6

cały rynek apteczny

993 015

10,5%

10,5%

6,9%

94 173,5

94 173,5

64 519,5

statystyczna apteka

41,8

10,8%

10,8%

10,2%

4,1

4,1

3,9

cały rynek apteczny

617 595

11,6%

11,6%

13,2%

64 278,3

64 278,3

72 257,0

statystyczna apteka

78,8

6,3%

6,3%

8,4%

4,6

4,6

6,1

cały rynek apteczny

1 163 901

7,1%

7,1%

11,4%

76 711,7

76 711,7

118 705,5

statystyczna apteka

45,9

6,7%

6,7%

0,8%

2,9

2,9

0,4

cały rynek apteczny

678 149

7,5%

7,5%

3,6%

47 259,7

47 259,7

23 388,8

w całkowitym obrocie

24,3%

-1,2%

-1,2%

-5,9%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

67,3%

-1,7%

-1,7%

-3,0%

0,0

0,0

0,0

ogółem

17,18 zł

1,0%

1,0%

0,4%

0,2

0,2

0,1

dla leków z list refundacyjnych

27,16 zł

1,3%

1,3%

-1,0%

0,4

0,4

-0,3

dla leków z recept pełnopłatnych

22,68 zł

0,6%

0,6%

3,8%

0,1

0,1

0,8

dla produktów bez recepty (OTC)

12,01 zł

-0,5%

-0,5%

3,3%

-0,1

-0,1

0,4

3 930

8,3%

8,3%

11,3%

300,0

300,0

400,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

790

11,3%

11,3%

2,6%

80,0

80,0

20,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

880

11,4%

11,4%

6,0%

90,0

90,0

50,0

3 260

7,9%

7,9%

12,8%

240,0

240,0

370,0

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna ogółem

25,89%

1,1%

1,1%

-2,8%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,66%

2,0%

2,0%

3,4%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

26,47%

3,9%

3,9%

-8,2%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

30,50%

2,9%

2,9%

-6,4%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

48,09 zł

-0,2%

-0,2%

-3,8%

-0,1

-0,1

-1,9

Wartość zapłaty przez pacjenta

36,41 zł

0,2%

0,2%

-1,9%

0,1

0,1

-0,7

Wartość dopłaty refundatora

11,68 zł

-1,5%

-1,5%

-9,5%

-0,2

-0,2

-1,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

85,07 zł

-1,5%

-1,5%

1,4%

-1,3

-1,3

1,2

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

27,78 zł

2,1%

2,1%

8,4%

0,6

0,6

2,1

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

57,29 zł

-3,1%

-3,1%

-1,6%

-1,8

-1,8

-0,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

47,50 zł

-0,6%

-0,6%

4,0%

-0,3

-0,3

1,8

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

24,16 zł

-1,6%

-1,6%

-3,9%

-0,4

-0,4

-1,0

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Obrót 2016: 2 068,5 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 0–1%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

56

I 2016

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

II 2016

III 2016

IV 2016

V 2016

VI 2016

VII 2016

VIII 2016

IX 2016

X 2016

XI 2016

XII 2016

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do lutego 2016 2016

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015

2015

2014

2016

2014

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015

2015

2014

2014

2 068,5

0,1%

1,3%

3,0

26,0

364,0

2,5%

7,5%

9,0

25,5

30 636 548,8

2,5%

7,5%

755 698,8

2 137 761,3

5 358 675,0

5,2%

15,6%

263 233,5

721 193,5

766,1

-1,3%

2,2%

-10,4

16,2

128,5

0,1%

7,3%

0,2

8,8

11 346 936,2

1,0%

8,4%

112 542,5

881 264,7

1 891 857,3

2,7%

15,4%

49 976,1

251 813,5

459,5

0,7%

2,4%

3,2

10,7

79,5

4,7%

7,5%

3,5

5,6

6 805 587,0

3,1%

8,7%

204 838,1

544 167,0

1 170 911,7

7,4%

15,5%

80 293,1

157 555,5

826,2

1,3%

-0,2%

10,2

-1,8

152,9

3,6%

7,6%

5,2

10,8

12 237 035,4

3,7%

5,9%

432 152,5

685 342,6

2 251 089,6

6,2%

15,6%

131 609,7

304 609,3

536,5

-1,2%

-1,4%

-6,6

-7,5

88,9

-2,4%

2,8%

-2,2

2,5

7 946 584,0

1,1%

4,7%

89 356,9

354 408,8

1 309 038,3

0,1%

10,5%

861,1

124 463,7

25,94%

-1,4%

-2,6%

0,0

0,0

24,43%

-4,8%

-5,4%

0,0

0,0

68,78%

0,1%

-3,6%

0,0

0,0

67,83%

-2,7%

-2,5%

0,0

0,0

17,32 zł

1,4%

5,0%

0,2

0,8

17,10 zł

2,2%

3,5%

0,4

0,6

27,54 zł

0,2%

2,5%

0,1

0,7

26,99 zł

-0,9%

-1,1%

-0,2

-0,3

23,68 zł

5,9%

8,5%

1,3

1,9

22,61 zł

3,3%

3,1%

0,7

0,7

11,71 zł

1,2%

4,2%

0,1

0,5

12,04 zł

3,6%

7,6%

0,4

0,9

42 320

1,6%

1,3%

649,7

549,7

7 560

12,0%

3,3%

810,0

240,0 -20,0

8 823

0,5%

-2,1%

43,1

-186,9

1 500

1,4%

-1,3%

20,0

9 603

0,0%

-3,6%

2,9

-357,1

1 670

4,4%

-3,5%

70,0

-60,0

34 441

1,4%

2,0%

480,9

690,9

6 280

13,4%

6,3%

740,0

370,0 0,0

27,12%

5,2%

1,2%

0,0

0,0

25,75%

-2,4%

-7,9%

0,0

18,51%

3,4%

-0,6%

0,0

0,0

18,49%

4,2%

-5,6%

0,0

0,0

28,53%

4,4%

-2,5%

0,0

0,0

26,00%

-7,6%

-17,5%

0,0

-0,1 -0,1

33,19%

6,9%

-1,1%

0,0

0,0

30,08%

-6,5%

-17,0%

0,0

48,88 zł

-1,4%

0,0%

-0,7

0,0

48,15 zł

-8,5%

4,1%

-4,4

1,9

36,20 zł

-0,9%

0,9%

-0,3

0,3

36,39 zł

-6,9%

5,7%

-2,7

2,0

12,68 zł

-2,7%

-2,7%

-0,4

-0,3

11,76 zł

-12,9%

-0,4%

-1,7

0,0

86,83 zł

-1,8%

4,3%

-1,6

3,6

85,67 zł

-1,2%

8,8%

-1,0

6,9

27,11 zł

-2,0%

13,7%

-0,6

3,3

27,56 zł

4,9%

15,1%

1,3

3,6

59,73 zł

-1,7%

0,6%

-1,1

0,3

58,11 zł

-3,8%

6,0%

-2,3

3,3

47,85 zł

0,7%

6,2%

0,3

2,8

47,62 zł

0,3%

11,4%

0,1

4,9

23,99 zł

-0,2%

-2,2%

0,0

-0,5

24,35 zł

-8,6%

1,3%

-2,3

0,3

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) 3 000

Refundacja: 8,0 mld zł

2 500

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2015) Zmiana refundacji: wzrost 1 do 2% (w stosunku do roku 2015)

Miliony zł

Obrót 2016: 30,6 mld zł

realizacja obrotu

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2015)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2015)

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2016

II 2016

III 2016

IV 2016

V 2016

VI 2016

VII 2016

VIII 2016

IX 2016

X 2016

XI 2016

XII 2016

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

57

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

837,54

9,11

38635,04

20,44

9327,16

6,52

29307,89

63,85

24,14

75,86

1143,81

33,78

46,13

2. U-30

618,57

6,73

17750,88

9,39

7705,16

5,38

10045,72

21,89

43,41

56,59

818,99

21,67

28,70

3. U-50

354,24

3,85

8107,66

4,29

4709,20

3,29

3398,46

7,40

58,08

41,92

403,03

20,12

22,89

4. U-BEZPŁATNY

28,58

0,31

1202,90

0,64

104,48

0,07

1098,42

2,39

8,69

91,31

61,94

19,42

42,09

5. INWALIDA WOJENNY

19,55

0,21

727,34

0,38

35,67

0,02

691,67

1,51

4,90

95,10

26,79

27,15

37,20

0,35

0,00

8,24

0,00

1,63

0,00

6,62

0,01

19,73

80,27

0,46

18,01

23,57

7. ZHK

12,20

0,13

277,41

0,15

52,03

0,04

225,39

0,49

18,75

81,25

15,66

17,72

22,75

8. AZ

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

4,90

95,10

0,00

15,98

18,65

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. NARKOTYKI

2,46

0,03

499,64

0,26

48,31

0,03

451,33

0,98

9,67

90,33

3,91

127,63

203,49

10,86

0,12

1215,83

0,64

542,96

0,38

672,88

1,47

44,66

55,34

125,05

9,72

111,92

11. PEŁNOPŁATNE

1570,35

17,08

41800,00

22,12

41800,00

29,21

0,00

0,00 100,00

0,00

1843,33

22,68

26,62

12. ODRĘCZNA

5739,21

62,42

78775,00

41,68

78775,00

55,05

0,00

0,00 100,00

0,00

6557,42

12,01

13,73

13. RAZEM

9193,91 100,00

24,28

11000,38

17,18

20,56

10. ŚRODKI POMOCNICZE

189000,00 100,00

143101,59 100,00

45898,41 100,00

75,72

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

808,83

9,14

37070,63

20,37

8781,32

6,38

28289,30

63,63

23,69

76,31

1104,26

33,57

45,83

2. U-30

602,73

6,81

17162,68

9,43

7392,83

5,38

9769,85

21,97

43,08

56,92

797,63

21,52

28,47

3. U-50

22,57

327,77

3,70

7398,01

4,06

4275,49

3,11

3122,52

7,02

57,79

42,21

373,06

19,83

4. U-BEZPŁATNY

27,59

0,31

1153,63

0,63

92,25

0,07

1061,38

2,39

8,00

92,00

59,58

19,36

41,81

5. INWALIDA WOJENNY

19,35

0,22

714,59

0,39

37,20

0,03

677,39

1,52

5,21

94,79

26,52

26,95

36,94 22,86

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,34

0,00

7,74

0,00

1,55

0,00

6,19

0,01

20,03

79,97

0,44

17,61

7. ZHK

11,82

0,13

266,37

0,15

48,56

0,04

217,82

0,49

18,23

81,77

15,17

17,56

22,54

8. AZ

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,04

0,00

5,19

94,81

0,00

14,18

15,76

9. NARKOTYKI

2,40

0,03

478,79

0,26

43,55

0,03

435,24

0,98

9,10

90,90

3,82

125,24

199,89

12,55

0,14

1523,51

0,84

642,77

0,47

880,74

1,98

42,19

57,81

153,42

9,93

121,36

11. PEŁNOPŁATNE

1493,45

16,88

39766,50

21,85

39766,50

28,91

0,00

0,00 100,00

0,00

1758,95

22,61

26,63

12. ODRĘCZNA

5542,70

62,63

76457,50

42,01

76457,50

55,59

0,00

0,00 100,00

0,00

6348,84

12,04

13,79

13. RAZEM

8849,53 100,00

24,43

10641,68

17,10

20,57

10. ŚRODKI POMOCNICZE

182000,00 100,00

137539,52 100,00

44460,48 100,00

75,57

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1873

20,38

67209

35,56

21948

15,34

45261

32,66

67,34

2475

27,16

35,87

2. Recepty pełnopłatne

1570

17,08

41800

22,12

41800

29,21

0

0,00 100,00

0,00

1843

22,68

26,62

3. Sprzedaż odręczna

5739

62,42

78775

41,68

78775

55,05

0

0,00 100,00

11

0,12

1216

0,64

543

0,38

673

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

9194 100,00

189000 100,00

143102 100,00

98,61

Pac.

0,00

6557

12,01

13,73

1,47

44,66

55,34

125

9,72

111,92

45898 100,00

75,72

24,28

11000

17,18

20,56

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1800,83

20,35

64252,49

35,30

20672,75

15,03

43579,74

32,17

67,83

2380,48

26,99

35,68

2. Recepty pełnopłatne

1493,45

16,88

39766,50

21,85

39766,50

28,91

0,00

0,00 100,00

0,00

1758,95

22,61

26,63

3. Sprzedaż odręczna

5542,70

62,63

76457,50

42,01

76457,50

55,59

0,00

0,00 100,00

12,55

0,14

1523,51

0,84

642,77

0,47

880,74

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8849,53 100,00

182000,00 100,00

137539,52 100,00

98,02

Pac.

0,00

6348,84

12,04

13,79

1,98

42,19

57,81

153,42

9,93

121,36

44460,48 100,00

75,57

24,43

10641,68

17,10

20,57

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20825,15

21,26

766125,69

37,04

239151,64

15,61

526974,05

31,22

68,78

27814,58

27,54

36,79

2. Recepty pełnopłatne

17465,70

17,83

459478,00

22,21

459478,00

29,99

0,00

0,00 100,00

0,00

19401,38

23,68

26,31

3. Sprzedaż odręczna

59540,67

60,77

826216,30

39,94

826216,30

53,93

0,00

0,00 100,00

0,00

70547,64

11,71

13,88

145,09

0,15

16680,02

0,81

7121,42

0,46

9558,61

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

97976,61 100,00

2068500,01 100,00

1531967,36 100,00

98,22

Pac.

1,78

42,69

57,31

1667,29

10,00

114,96

536532,66 100,00

74,06

25,94

119430,89

17,32

21,11

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

308412467

21,25

11346936196

37,04

3542074388

15,61

7805011439

31,22

68,79

411927483

27,55

36,79

2. Recepty pełnopłatne

258694305

17,83

6805587031

22,21

6805327598

29,99

0

0,00 100,00

0,00

287343835

23,68

26,31

3. Sprzedaż odręczna

881821509

60,77

12237035370

39,94

12237087713

53,93

0

0,00 100,00

0,00

1044876440

11,71

13,88

2148735

0,15

246990250

0,81

105475335

0,46

141572551

5. RAZEM

1451077016 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

30636548848 100,00

22689965035 100,00

98,22

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

58

Transakcje Liczba

1,78

42,70

57,32

24687838

10,00

114,95

7946583990 100,00

74,06

25,94

1768835596

17,32

21,11

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Leki na ból głowy Ból głowy to jedna z najpowszechniejszych dolegliwości. Szacuje się, że około jednej trzeciej populacji ból głowy doskwiera przynajmniej raz w miesiącu. Nieco rzadziej skarżą się na niego mężczyźni (20%) niż kobiety (45%).

Ból wtórny powodowany jest zaburzeniami neurologicznymi, urazami, chorobami twarzy, oczu, nadciśnieniem tętniczym, spalinami samochodowymi, zmianą pogody lub temperatury, miesiączką i zaburzeniami psychicznymi.

Z kolei ból pierwotny to taki, który nie jest wynikiem innej choroby. Doraźne leczenie bólu głowy zazwyczaj sprowadza się do stosowania środków przeciwbólowych. Jak przedstawia ich sprzedaż?

60

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

Katarzyna Płoskonka Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Rynek w liczbach W autorskiej analizie sprzedaży uwzględniono leki najczęściej stosowane na ból głowy, należące do klas ATC: N02B (Inne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe), N02C (Leki przeciwmigrenowe), M01AE (Pochodne kwasu propionowego). Pod uwagę wzięto wyniki sprzedaży w aptekach. Pamiętać należy, że środki przeciwbólowe dostępne są również w innych punktach (kioski, sklepy, stacje benzynowe itd.).

W roku 2002 – gdy rozpoczynaliśmy analizować rynek leków – wartość sprzedaży produktów na ból głowy wyniosła 826,75 mln zł. Przez następne lata systematycznie wzrastała i w 2009 roku osiągnęła najwyższy poziom – 1450,17 mln zł

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów.

Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych 2002 produktów

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015

151

5,79 6,04

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2015 a nie będące w ofercie w 2002 roku

14

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

18

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

11

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

34

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

6,42 6,83

7,34

7,61

7,99

7,96 8,39 8,82 8,83 8,38

8,78

9,10

9,18 9,53 10,55 11,30 11,90 12,50 13,13 13,31 13,26 13,54

8,91

9,81

9,67

9,94 10,20 10,08

9,85 10,43 11,21 11,37 11,45 11,85

6,72

5,93

5,42 6,25

7,36

21

11,21 12,14 13,56 14,43 15,49 16,55 16,53 16,70 17,04

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

27

13,76 14,52 15,18 16,26 17,18 17,52 17,39 17,84

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

32

18,94 16,40 15,12 15,23 15,93 15,98 15,61

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

29

11,39 13,85 15,06 16,36 16,75 17,26

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

36

12,27 13,95 14,40 14,73 15,33

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

64

12,24 12,66 13,06 13,40

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

64

12,17 12,62 12,39

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

72

11,50 12,56

Produkty będące w ofercie w 2015 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

69

Liczba badanych 2002 produktów

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015

151

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w 2015 roku

5,23 9,30

6,87

6,48 6,35

7,05

7,23

7,19

6,75

6,91 6,43 6,36

7,69 8,40 8,86

9,39

9,76

9,41

9,41

15,32

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

5,79 6,04

6,42 6,83

6,87

7,34

7,61

7,99

7,96 8,39 8,82 8,83 8,38

8,78

10

11,23 10,35 11,51 12,58 10,51 9,55

7,60

9,36 12,17 13,64 14,40 15,35 14,06

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2015

12

10,16 10,48 10,31 10,65 10,55 10,67 11,18 10,50 8,85

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2015

6

7,71

8,41 8,49 8,46

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2015

19

6,64

6,14 6,99

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2015

13

6,94

7,51 8,36 8,58

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2015

14

3,09 3,80 5,23

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2015

23

5,30 6,06 8,43 9,50

9,93 10,34

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2015

8

5,56 5,50

5,32

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2015

13

11,68

9,52 11,24 13,15 3,60

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2015

15

13,00 13,53 13,60 14,50

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2015

14

9,24

7,60

4,72

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2015

19

15,59

9,81

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2015

29

9,27

8,87

9,93 14,43 15,05

9,89 9,80 11,01 11,94 13,00 15,42

7,69

7,81

9,22

6,07

9,67 10,71 15,89

8,75

6,15

9,25 8,38

9,92

7,88

4,92

7,23 8,96 8,43

7,30 6,98

4,74

7,83

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

61

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

(+13,59% w stosunku do roku poprzedniego). W kolejnych latach występowały naprzemiennie niewielkie spadki oraz wzrosty, a w minionym roku wartość sprzedaży leków uplasowała się na poziomie 1 383,71 mln zł.

Ilościowa sprzedaż leków na ból głowy kształtuje się zupełnie inaczej niż sprzedaż wartościowa. W latach 2002–2009 wzrosty przeplatały się ze spadkami. W 2009 sprzedała się zdecydowanie największa liczba opakowań – 161,21 mln sztuk. Od

2010 roku, co roku liczba ta się zmniejszała; najwięcej – bo o 12,85% – w 2010 roku. W 2015 roku klienci aptek zakupili 117,70 mln opakowań, czyli o 15,21% mniej niż na początku badanego okresu.

Analizując poszczególne miesiące, klienci aptek najwięcej wydali na leki na ból głowy w styczniu 2009 roku (184,96 mln zł), a najmniej – w sierpniu 2003 roku (51,31 mln zł). Analogicznie, najwięcej opakowań omawianych leków zakupiono w aptekach w styczniu 2009

roku (20,08 mln), a najmniej – w sierpniu 2015 roku. Średniomiesięczna ilość sprzedaży (obliczona na podstawie ostatnich 14 lat) jest najniższa w lipcu i wynosi 70,89 mln opakowań. Również w maju, czerwcu i sierpniu nie przekroczyła 80 mln sztuk. Najwyższa średniomiesięczna ilość sprzedaży leków na ból głowy występuje w grudniu (125,65 mln opakowań). Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy od 2002 roku

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków na ból głowy w aptekach w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

826 749 968

138 794 354

5,96

1 904 954

319 803

434

2003

862 472 683

139 383 724

6,19

1 891 387

305 666

456

4,32%

0,42%

2004

882 418 943

133 075 029

6,63

1 960 931

295 722

450

2,31%

-4,53%

2005

947 590 566

133 066 888

7,12

1 982 407

278 383

478

7,39%

-0,01%

2006

1 043 692 292

145 969 664

7,15

1 847 243

258 353

565

10,14%

9,70%

2007

1 146 173 051

152 331 345

7,52

1 993 344

264 924

575

9,82%

4,36%

2008

1 276 725 416

157 284 405

8,12

2 059 235

253 685

620

11,39%

3,25%

2009

1 450 169 715

161 213 569

9,00

2 517 656

279 885

576

13,59%

2,50%

2010

1 323 141 407

140 492 244

9,42

2 235 036

237 318

592

-8,76%

-12,85%

2011

1 388 730 077

137 430 468

10,10

2 334 000

230 976

595

4,96%

-2,18%

2012

1 351 335 496

124 491 125

10,85

2 208 065

203 417

612

-2,69%

-9,42%

2013

1 388 715 699

123 463 801

11,25

2 045 237

181 832

679

2,77%

-0,83%

2014

1 326 159 975

118 424 349

11,20

1 878 414

167 740

706

-4,50%

-4,08%

2015

1 383 707 836

117 690 144

11,76

1 916 493

163 006

722

4,34%

-0,62%

2016

1 383 060 114

116 175 665

11,90

—

—

—

-0,05%

-1,29%

2017

1 402 751 239

115 533 313

12,14

—

—

—

1,42%

-0,55%

Rys. 1. Wartość sprzedaży leków na ból głowy w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

» Wartość sprzedaży leków na ból głowy przekroczyła w styczniu 2009 roku i w styczniu 2013 roku poziom 180 mln złotych.«

*

** *** *7

62

*

** *** *7

*

** *** *7

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań leków na ból głowy w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» W sezonie letnim sprzedaż środków na ból głowy jest zdecydowanie najmniejsza.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Od 2002 roku średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy systematycznie wzrasta.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016 600

500

400

» Asortyment produktów na ból głowy dostępnych w aptekach w styczniu 2002 roku wynosił 318 opakowań, a w styczniu 2016 niemal dwa razy więcej – 584 opakowania.«

200

I

II

III IV

2002

I

II

III IV

2003

I

II

III IV

2004

I

II

III IV

2005

I

II

III IV

2006

I

II

III IV

2007

I

II

III IV

2008

I

II

III IV

2009

I

II

III IV

2010

I

II

III IV

2011

I

II

III IV

2012

I

II

III IV

2013

I

II

III IV

2014

I

II

III IV 1

2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

2016

300

63

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

nieustannie wzrasta. Wyjątek stanowi rok 2014, gdy cena wynosiła 11,20 zł i była o 0,44% niższa niż w roku 2013.

Najwyższy wzrost ceny nastąpił w 2009 roku (10,82%). W minionym roku średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy wynosiła 11,76 zł i była o 97,38% wyższa niż na początku badanego okresu.

Asortyment leków z tej grupy niemal przez cały czas powiększa się. W 2002 roku dostępnych było 434 różnych produktów, w 2015 roku – 722 pozycje asortymentowe. Najwięcej nowości pojawiło się w aptekach w 2006 roku (87). Jedynie w 2009 roku asortyment skurczył się w porównaniu do roku poprzedniego (o 44 różne produkty).

W ostatnich latach wartość sprzedaży leków na ból głowy naprzemiennie malała i wzrastała. Z kolei sprzedaż ilościowa z miesiąca na miesiąc spadała. Czy takie trendy utrzymają się w najbliższych latach?

Trendy przyszłości 1 383,06 mln zł oraz 1 402,75 mln zł – to kwoty, jakie pacjenci wydadzą na leki uśmierzające ból głowy kolejno w latach 2016 i 2017. Oznacza to spadek w 2016 roku w stosunku do roku poprzedniego o 0,05% oraz wzrost w roku 2017 o 1,42%. Prognozujemy spadek ilości sprzedaży. W 2016 roku wyniesie ona 116,18 mln opakowań (–1,29%), a w 2017 będzie to 115,53 mln opakowań

64

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

(–0,55%). Dotychczasowy trend, zarówno dla ilości jak i wartości sprzedaży, zostanie zachowany. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy wyniesie w 2016 roku 11,90 zł, czyli o 1,26% (0,15 zł) więcej niż w roku poprzednim. W 2017 roku nastąpi kolejny wzrost ceny do poziomu 12,14 zł (+1,99% oraz o +0,24 zł).

Podsumowanie Roczna wartość sprzedaży leków uśmierzających ból głowy w ostatnich latach przekraczała 1,3 mld zł, a prognoza na najbliższe lata pokazuje, że już w 2017 roku zostanie przekroczony próg 1,4 mld zł. Co prawda ilość sprzedaży z roku na rok spada o niewielki procent, ale cena nowo wprowadzanych produktów jest coraz wyższa. Często zawierają one więcej tabletek w jednym opakowaniu niż kilka lat temu. Są również coraz silniejsze i skuteczniejsze.

Rynek leków na ból głowy posiada niewątpliwie olbrzymi potencjał. Brak ograniczenia sprzedaży do punktów aptecznych powoduje, że sięgamy po nie często i impulsywnie. Ze wstępnych zapowiedzi Ministerstwa Zdrowia z po-

» Asortyment leków na ból głowy stale się powiększa.«

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

czątku tego roku wynika, że to może się zmienić. Resort zdrowia chce bowiem ograniczyć sprzedaż poza aptekami, aby walczyć z nadmierną i niekontrolowaną konsumpcją. Jeżeli tak się stanie, możemy spodziewać się sporych zmian w obliczonych prognozach (przeniesienie sprzedaży do aptek). Jak na razie brak konkretnych propozycji w tej kwestii.

Wydawałoby się, że ból głowy nie jest skorelowany z porą roku, ale wykres ilości sprzedaży sugeruje zupełnie coś innego. W okresie od maja do sierpnia kupowanych jest znacznie mniej opakowań niż w okresie od września do kwietnia.

W sierpniu jest to o ponad 1/3 mniej niż w grudniu albo styczniu. Skąd takie różnice? Po pierwsze z nasilenia występowania przeziębienia i grypy w okresie jesienno-zimowym, którym często towarzyszą bóle głowy. Dodatkowo wielu pacjentów stosuje środki przeciwbólowe jako przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. 

Metodologia prognoz Do obliczeń prognozy ilości sprzedaży, wartości sprzedaży oraz średniej ceny za pojedyncze opakowanie zastosowano sezonową metodę prognozowania z uwzględnieniem wahań multiplikatywnych. Metoda ta wyznacza na podstawie ostatnich lat trend sprzedażowy uwzględniając jednocześnie sezonowe wahania sprzedaży w ciągu roku. Metoda ta pozwoliła na podstawie trendów z ostatnich kilkunastu lat ustalić trend sprzedaży na najbliższe lata.

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (luty 2016) Katarzyna Piątek Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

W module APW35 STRATEGIE dodano nowy warunek dla promocji: Towar z cennika. Promocja w zależności od ustawienia obejmie towary: należące do cennika (należy wybrać zdefiniowany cennik dla konkretnego towaru lub grupy towarów) lub nie należące do cennika.

Rys. 3. Wybór promocji z cennika

Rozbudowano moduł APW43 ARCHIWER o dodatkową funkcję Zamykaj moduł po zakończeniu archiwizacji. Aby zaznaczyć opcję, należy wybrać Archiwizacja bazy danych, a następnie przycisk F5 Opcje – w wyświetlonym oknie należy wybrać Zamykaj moduł po zakończeniu archiwizacji.

Rys. 1. Wybór warunku promocji

Rys. 4. Wybór opcji „Zamknij moduł po zakończeniu archiwizacji” Rys. 2. Towar z cennika

Następnie w module APW SPRZEDAŻ, realizując receptę, program przypisze właściwą cenę dla towaru zdefiniowaną w cenniku.

W przypadku zaznaczenia wspomnianej opcji, po pomyślnie wykonanej archiwizacji, moduł domyślnie będzie się zamykał.

W przypadku nie zaznaczenia opcji, po prawidłowym wykonaniu archiwizacji pojawia się komunikat Archiwizacja zakończona pomyślnie.

Dokończenie artykułu na stronie 67.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

65

s y st e m y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (luty 2016) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Nowe okno do zarządzania wydrukami Funkcjonalność dostępna jest w module Administrator w menu Administracja pod przyciskiem Zarządzanie wydrukami.

W oknie znajduą się dwa widoki: Wydruki i Wzorce wydruków.

Rys. 1. Zarządzanie wydrukami

W widoku Wydruki istnieje możliwość ustawienia drukarki, na której będzie odbywać się wydruk danego typu oraz ustawienia opcji Kolejny raz wydrukuj automatycznie, bez pokazywania okna. Ustawienia dokonuje się w oknie Wybór drukarki dla wydruku, dostępnym w menu Funkcje pod przyciskiem Popraw.

Rys. 2. Wybór drukarki dla wydruku

Funkcjonalność ta związana jest z konkretnym stanowiskiem komputerowym, dla dowolnego operatora i obecnie dostępna jest dla: − wydruku recept, − wydruku protokołu reklamacji, − wydruku dokumentu kasowego (nowy mechanizm dostępny jest wówczas, gdy nie korzysta się z wyboru wzorców podczas drukowania).

66

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

Aby przy kolejnym wydruku okno z wyborem konfiguracji drukarki dla danego typu wydruku nie zostało wyświetlone i odwrotnie, należy użyć przycisku Zmień status.

W widoku Wzorce wydruków istnieje możliwość ustawienia i zapamiętania wzorca wydruku dla typu wydruku: recepta zwykła i różowa.

Dany wzorzec wydruku może być związany: − z konkretnym pracownikiem, − ze stanowiskiem, − z grupą pracowników, − ze wszystkimi pracownikami.

Ustawiony wzorzec wydruku dla pracownika, grupy pracowników oraz dla wszystkich pracowników nie jest związany z konkretnym stanowiskiem. Tym samym funkcjonalność pozwala wydrukować dany typ wydruku, według tego samego wzorca z dowolnego stanowiska komputerowego. Natomiast ustawiony wzorzec dla danego typu wydruku na stanowisko spowoduje, że dany wzorzec można będzie zastosować tylko na tym stanowisku, ale przez dowolnego operatora.

Ustawienia dokonuje się przy użyciu przycisku Dodaj wzorzec. W oknie Wybór wzorca istnieje możliwość: − określenia, dla kogo ma być wzorzec; − wybrania typu wydruku: RP lub RPW; − określenia ustawienia dla danego wzorca: − zapisz ustawienia wzorca – domyślne działanie systemu. Po wybraniu wzorca wydruku zostanie on zapamiętany i podczas kolejnego wydruku wzorzec zostanie automatycznie przypisany. Jeśli dodatkowo na tym stanowisku dla wydruku ustawiono znacznik Kolejny raz wydrukuj automatycznie, bez pokazywania wzorca, system wybierze zapamiętany wzorzec i korzystając z niego dokona wydruku. − nie zmieniaj wzorca – przy takim ustawieniu, raz wybrany wzorzec zostanie zapamiętany, ale podczas kolejnych wydruków, nawet jeśli wykonamy je przy wykorzystaniu innego wzorca, nowy wzorzec nie zostanie zapamiętany i wykorzystany tylko ten jeden raz. Przy takim ustawieniu nie jest istotny znacznik Kolejny raz wydrukuj automatycznie, bez pokazywania wzorca, gdyż pomimo jego ustawienia i tak przed wydrukiem pojawi się okienko wyboru wzorca, aby operator mógł – jeśli będzie taka potrzeba – wykorzystać inny wzorzec. To ustawienie jest przydatne w sytuacji, gdy mamy kilka wzorców tego samego wydruku i korzystamy zwykle z jednego konkretnego wzorca (jest zapamiętany), natomiast czasem chcemy wykonać wydruk przy pomocy alternatywnego wzorca. Ustawienie pozwoli na taki wybór, bowiem okno pojawi się zawsze; z drugiej strony wybrany wzorzec nie zostanie nadpisany innym, wykorzystanym jednokrotnie do sporządzenia wydruku. − nie zapisuj wzorca – to ustawienie również zawsze pokaże okno wyboru wzorca – bez względu na ustawienie znacznika Kolejny raz wydrukuj automatycznie, bez pokazywa-

s y st e m y it

nia wzorca. Musi, gdyż żaden wzorzec nie jest zapamiętany.

Przy tym ustawieniu działa mechanizm zapamiętywania ciągu według którego będzie następować wyszukiwanie. W poprzednich ustawieniach zapamiętywanie nie mogło działać, gdyż konieczne było ustawienie zapamiętanego wzorca, co mogłoby się nie udać, gdyby ciąg wyszukujący ograniczył listę wzorców. To ustawienie jest przydatne w sytuacji, gdy dla danego wydruku nie mamy jednego wzorca, ale kilka, z których korzystamy równie często. Dodatkowo różni lekarze posiadają różne zestawy wzorców. Można więc zdefiniować X wzorców, na początku ich nazwy umieścić identyfikator lekarza i następnie zapamiętać ciąg wyszukiwany pozwalający na ograniczenie listy wzorców do wybranych dla tego lekarza. Podczas wydruku pojawi się zawsze okno wyboru z przydzielonymi dla lekarza wzorcami. − w zależności od wyboru, dla kogo ma być wzorzec – ustawienia: pracownika, grupy pracowników lub stanowiska, − ustawienia wzorca wydruku.

Rys. 5. Komunikat

ców dla konkretnego pracownika, stanowiska czy grupy pracowników.

Podczas wydruku system analizuje dostarczone informacje, czyli dane operatora i numer stanowiska i na tej podstawie wybierze odpowiedni wzorzec. W pierwszej kolejności podpowie wzorzec ustawiony na pracownika. Jeżeli takiego nie znajdzie, wybierze wzorzec zdefiniowany dla stanowiska. W dalszej kolejności zostanie wybrany wzorzec ustawiony dla grupy pracowników i na końcu wzorzec ustawiony dla wszystkich.  Dokończenie artykułu „Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (luty 2016)” ze strony 65.

Rys. 3. Wybór wzorca

Aby ustawić wspólny wzorzec dla wszystkich pracowników, należy użyć przycisku Ustaw dla wszystkich.

Rys. 5. Komunikat

W module APW21 ZESTAWIENIA rozszerzono wydruk Wartość udzielonych rabatów. Raport można wywołać z poziomu Zestawienia\Sprzedaż\Inne. Jeśli w module APW11 SPRZEDAŻ udzielono rabatu dla wybranego towaru i wprowadzono go do kolejki, uzyskamy wydruk wartości udzielonych rabatów dla towarów przeniesionych do kolejki.

Rys. 4. Zarządzanie wydrukami

W oknie należy dokonać odpowiednich ustawień oraz wybrać wzorzec wydruku. Jeżeli istnieją już jakiekolwiek zdefiniowane wzorce dla tego typu wydruku, po zatwierdzeniu karty zostanie wyświetlony komunikat (rys. 5).

Po zatwierdzeniu, dotychczasowe wzorce zostaną automatycznie usunięte i będzie dostępny już tylko jeden wzorzec utworzony dla wszystkich pracowników.

W przypadku, gdy istnieją już zdefiniowane wzorce wydruku dla wszystkich pracowników, ponowne użycie przycisku Ustaw dla wszystkich, wyświetli okno Wybór wzorca w trybie edycji.

Utworzenie wspólnego wzorca dla danego typu dla wszystkich pracowników, nie blokuje w żaden sposób tworzenia wzor-

Rys. 6. Wartość udzielonych rabatów dla towarów przeniesionych do kolejki 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

67

Foto: Centrum Neuroterapii

n a c z a si e

Otwarto najnowocześniejsze w Europie Centrum Neuroterapii PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Pierwsze w Europie i drugie na świecie Interwencyjne Centrum Neuroterapii (INC) otwarto w klinice Neurochirurgii Szpitala Bródnowskiego w Warszawie. Będą w nim prowadzone wyjątkowo precyzyjne operacje mózgu z obrazowaniem “na żywo”.

Podobny ośrodek powstał jedynie na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco, gdzie pracuje polski neurochirurg prof. Krzysztof Bankiewicz. To dzięki jego pomocy oraz dotacji głównie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego powstała siostrzana placówka INC. Wiceprezes zarządu Szpitala Bródnowskiego Wiesław Malicki powiedział, że Interwencyjne Centrum Neuroterapii wyposażono w najnowocześniejszą salę

hybrydową, jakiej nie ma jeszcze w całej Europie. Będzie można w niej wykonywać różnego typu zabiegi oraz badania diagnostyczne. Przyjmowani będą pacjenci z całego naszego kontynentu. Operować i leczyć będą specjaliści z całego świata. „To ważne wydarzenie zarówno dla naszego szpitala jak i światowej neurochirurgii” – podkreśliła prezes zarządu Szpitala Bródnowskiego Teresa Maria Bogiel.

Koszt realizacji tego przedsięwzięcia innowacyjnego przekroczył 24 mln zł. Aż 20,5 mln zł stanowiły środki unijne przyznane w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013.

Kierownik kliniki neurochirurgii Szpitala Bródnowskiego prof. Mirosław Ząbek wyjaśnił, że najważniejszym elementem wyposażenia sali hybrydowej jest

najnowszej generacji rezonans magnetyczny 3,0 Tesla umożliwiający wykonywanie operacji w tzw. czasie rzeczywistym. Dzięki temu z jeszcze większą precyzją można realizować operacje neurochirurgiczne. „Dotychczas w neurochirurgii była wykorzystywana tradycyjna neuronawigacja” – powiedział prof. Ząbek. Polega ona na tym, że najwcześniej kilka godzin przez zabiegiem za pomocą rezonansu magnetycznego i tomografu komputerów wykonywane jest obrazowanie mózgu chorego. Potem zdjęcia wgrywa się w system neuronawigacji naprowadzający neurochirurgów na miejsce w mózgu, które ma być operowane.

Najnowsza metoda to neuronawigacja śródoperacyjna umożliwiająca wykonywanie zabiegów w czasie rzeczywistym.

Prof. Ząbek wyjaśniał, że są one wyko-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

71

n a c z a si e

» Najnowsza metoda to neuronawigacja śródoperacyjna umoż� liwiająca wykonywanie zabiegów w czasie rzeczywistym. « nywane w polu magnetycznym uzyskanym dzięki rezonansowi magnetycznemu 3,0 Tesla. Są bardziej precyzyjne, pozwalają ustalić pole operacji z dokładnością do 1 mm.

Wykorzystywany w tych operacjach rezonans magnetyczny jest jednocześnie salą operacyjną. Pacjent jest tam sam, wsunięty do wnętrza aparatu w znieczuleniu. Chirurdzy i cały zespół zabiegowy są poza nim, z tyłu, i obserwują operowane miejsce jedynie na monitorze” – podkreśla prof. Ząbek.

Narzędzia chirurgiczne są zdalnie sterowane podobnie, jak na salach operacyjnych, w których wykorzystuje się roboty chirurgiczne. Ponieważ instrumenty znajdują się w silnym polu magnetycznym, zarówno wiertarki szybkoobrotowe, trepany, jak i ssaki, pompy infuzyjne i skalpele, nie mogą być wykonane z metalu, lecz z materiałów niemagnetycznych.

Prof. Ząbek chce wykorzystać neuronawigację śródoperacyjną do terapii genowej, która może być pomocna w leczeniu choroby Parkinsona. Niezbędna jest do tego operacja wykonywana w czasie rzeczywistym, ponieważ wymaga ogromnej precyzji. „Aby uzyskać efekt terapeutyczny trzeba bardzo dokładnie wprowadzić do określonego rejonu mózgu wirusy zawierające odpowiedni fragment DNA” – powiedział prof. Ząbek. Wbudowują się one w komórki mózgu i wytwarzają neuroprzekaźnik, którego niedobór wywołuje chorobę Parkinsona. Musi być on jednak wytwarzany dokładnie tam, gdzie jest potrzebny.

Pierwsze takie operacje przeprowadził w San Francisco prof. Krzysztof Bankiereklama

72

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

wicz, absolwent Akademii Medycznej w Krakowie. Specjalista od ponad 20 lat współpracuje z jednym z najbardziej znanych w naszym kraju neurochirurgów, do jakich należy prof. Ząbek.

Prof. Ząbek uważa, że terapią genową będzie można leczyć wszystkie schorzenia mózgu powstające na skutek niedoboru jakieś substancji. Jedną z nich może być choroba Huntingtona, którą wywołuje mutacja genu IT15. Jej skutkiem jest zbyt duża obecność glutamin w białku o nazwie huntingtyna, co powoduje spustoszenie w centralnym układzie nerwowym człowieka.

Specjalista uważa, że operacje w czasie rzeczywistym będzie można wykorzystywać również do precyzyjnych operacji usuwania guzów mózgu. Bezpośrednio do mózgu będzie można wprowadzać również nanocząsteczki o działaniu przeciwnowotworowym. „Postęp we współczesnej medycynie jest tak duży, że dziś można skutecznie leczyć ludzi, którzy jeszcze niedawno umierali” – powiedział podczas uroczystości otwarcia marszałek Senatu Witold Karczewski. 

n a c z a si e

WYDARZENIA I KONFERENCJE

DO POBRANIA

10–12 maja | Barcelona HEALTH 2.0 EUROPE www.health2con.com/ 14 maja | Kraków MEDmeetsTECH www.medmeetstech.com

Przegląd nowych pomysłów i narzędzi ze świata zdrowia mobilnego (mHealth).

Konferencja dla osób, które chcą poznać najnowsze osiągnięcia medycyny i technologii. Eksperci przybliżą wyniki badań, zaprezentują sprawdzone rozwiązania technologiczne i przedyskutują najnowsze trendy w medycynie.

26–27 maja | Berlin RETHINK & TRANSFORM HEALTHCARE www.charite-summit.de

18–20 maja | Katowice EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY www.eecpoland.eu

Podczas najważniejszego wydarzenia gospodarczego w Europie Centralnej nie zabraknie sesji poświęconych sektorowi ochrony zdrowia.

2–5 czerwca | Kielce XVI KONGRES MEDYCYNY RODZINNEJ www.kongres2016.pl

Lekarze rodzinni z nadzieją czekają na ustawę o POZ oraz podniesienie prestiżu zawodu w środowisku medycznym i wśród pacjentów. Oprócz tych zagadnień omówione zostaną osiągnięcia medyczne i problemy kliniczne w codziennej praktyce.

3 czerwca | Kraków ZDROWIE PUBLICZNE W POLSCE, EUROPIE I NA ŚWIECIE www.izp.wnz.cm.uj.edu.pl

Konferencja z okazji 25-lecia Instytutu Zdrowia Publicznego UJ w Krakowie – o zdrowiu publicznym z punktu widzenia nauk społecznych, humanistycznych, prawa oraz zarządzania.

Największy w Europie szpital Charité zaprasza na forum poświęcone zagadnieniom innowacji w ochronie zdrowia. Tematyka: digitalizacja ochrony zdrowia, innowacje w badaniach nad nowymi lekami, perspektywy dla zdrowego starzenia się oraz technik edytowania DNA, rola kobiet w zmieniających się ekosystemie ochrony zdrowia.

RAPORT ANALIZA STANU ZDROWIA I POTRZEB OPIEKI ZDROWOTNEJ NA NAJBLIŻSZE LATA 52 strony | Bezpłatny | PL www.instytutwolnosci.pl

Autorzy raportu przyglądają się kluczowym problemom w ochronie zdrowia oraz wysuwają rekomendacje dla poprawy sytuacji w takich obszarach, jak: demografia, epidemiologia, profilaktyka, dostęp do lekarzy, struktura opieki zdrowotnej, wydatki na zdrowie, przyczyny zgonów, zasoby w systemie itd.

8–10 czerwca | Amsterdam eHEALTH WEEK 2016 www.ehealthweek.org

3-dniowe spotkanie ekspertów, polityków i firm branży e-zdrowia. W tym roku tematem wiodącym będzie wzmacnianie roli pacjenta oraz innowacji w systemie.

14–16 czerwca | Budapeszt eHEALTH360° www.ehealth360.org

Konferencja Europejskiego Aliansu dla Innowacji (The European Alliance for Innovation).

RAPORT eHEALTH IN THE WHO EUROPEAN REGION. FROM INNOVATION TO IMPLEMENTATION 116 stron | Bezpłatny | ENG www.euro.who.int

Najnowszy raport Światowej Organizacji Zdrowia przedstawia w szczegółach rozwój e-zdrowia i telemedycyny w krajach europejskiego regionu WHO.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

73

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Aleksandra Kurowska, Artur Olesch, Katarzyna Piątek, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Jarosław Frąckowiak, Thomas O. Holm, Marek Kubicki, Damian Marciniak, Rafał Staszewski.

„Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego” Piotr Gałecki / Kinga Bobińska / Krzysztof Eichstaedt Kompleksowe i przejrzyste omówienie wszystkich aspektów prawnych regulacji ochrony zdrowia psychicznego. Kolejne wydanie komentarza zostało wzbogacone o nowe przypadki kliniczne, poglądy doktryny, orzecznictwo sądów powszechnych, Sądu Najwyższego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. 

„Superfood na co dzień.

Co jeść, by dobrze się czuć” Jamie Oliver “By napisać tę książkę, dogłębnie poznałem świat zdrowia i odżywiania. Teraz, wykorzystując to, na czym znam się najlepiej – niesamowite potrawy – pragnę cię zainspirować, pokazując jak wieść zdrowe, szczęśliwe i owocne życie.” – mówi kucharz-celebryta nawrócony na zdrowe odżywianie. Książka pełna różnorodnych, zbilansowanych, kolorowych posiłków. 

74

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 3/2016

„Kwalifikowana pierwsza pomoc.”

Red. nauk. Andrzej Kopta / Jakub Mierzejewski / Gabriela Kołodziej Premiera: 2016. Wydawnictwo PZWL. Cena: 79,00 zł

Pierwsze tak szczegółowe i spójne opracowanie dotyczące kwalifikowanej pierwszej pomocy dla jednostek współpracujących z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego.

Głównym celem było wdrożenie w życie zalecenia WHO dotyczącego ujednolicenia postępowania w służbach odpowiadających za bezpieczeństwo obywateli i oparcie tych treści na faktach naukowych. Ciekawe, praktyczne przedstawienie tematów sprawia, że książka jest bardzo interesującą pozycją dotyczącą postępowania w fazie przedszpitalnej.

Kluczowe tematy zostały opracowane przez cenione autorytety, a autorami poszczególnych rozdziałów są praktycy pracujący w systemie Państwowego Ratownictwa Medycznego. Są to między innymi przedstawiciele: Wojskowego Instytutu Medycznego, Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, Polskiego Towarzystwa Prawa Medycznego, Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowego, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Wojskowego Inspektoratu Służby Zdrowia, Państwowej Straży Pożarnej, Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz uczelni prowadzących kierunek ratownictwo medyczne.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 17 800 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

praktyk a

30

LAT NA RYNKU OCHRONY ZDROWIA

KAMSOFT

PASJA TWORZENIA INNOWACJI DLA LUDZI WWW.KAMSOFT.PL

36

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Z nową aplikacją mobilną możesz czytać czasopismo OSOZ w telefonie komórkowym lub na tablecie.

Bezpłatnie i wygodnie.

Aplikacja na iOS i Android