OSOZ Polska by OSOZ Polska

OSOZ

System

O c h ro n y

Z d ro w i a

w w w.osoz.pl

2017

POLSKA

3 / 2017

ISSN 1897-5828, cena 8 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

APETYT NA CYFRYZACJĘ

Rozmowa z Komisarzem UE ds. Zdrowia o inicjatywach wspierających digitalizację sektora.

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA

Kim są laureaci tegorocznej edycji Konkursu? Osobowości i dokonania, które inspirują.

BLOCKCHAIN

Kulisy technologii rewolucjonizującej bezpieczny dostęp do danych medycznych.

www.ehealthweek.org @eHealthWeekEU #eHealthWeek

10â&#x20AC;&#x201C;12 May 2017 MALTA DATA FOR HEALTH

The key to personalised sustainable care

Organised by:

In collaboration with:

Nota bene

2+2=2+2 Liczne raporty na temat e-zdrowia próbują nakreślić scenariusze przyszłości. IT, Big Data i sztuczna inteligencja obiecują lepszą ochronę zdrowia i dłuższe, szczęśliwsze życie. O tym samym marzyliśmy już kilkadziesiąt lat temu.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl

Bezpłatne wydanie mobilne czasopisma

Gdyby ewolucja miała postać liniową, przyszłość moglibyśmy po prostu obliczyć. Rzeczywistość jest jednak o wiele bardziej skomplikowana, nieprzewidywalna, pełna zbiegów okoliczności, gdzie wielkie odkrycia potrafią zburzyć dotychczasowe zasady gry. W 1998 roku firma Apple, dziś potentat branży nowych technologii, zaprezentowała swoją wizję ochrony zdrowia w krótkiej, 10-letniej perspektywie. W wyprodukowanym spocie widzimy pacjenta transportowanego tradycyjną karetką. Pielęgniarz aktywuje kartotekę medyczną (co ciekawe, dzięki karcie znalezionej w portfelu pacjenta) oraz łączy się telemedycznie z lekarzem. Chatbot, system informatyczny potrafiący posługiwać się naturalnym językiem, pyta pacjenta, co ten życzy sobie na śniadanie, błyskotliwie i z poczuciem humoru sugerując zdrowe opcje. Następnie komponuje i przygotowuje posiłek na indywidualne życzenie. W szpitalu brak pośpiechu, w ascetycznym pokoju chorego znajduje się tylko łóżko i panel telemedyczny. Elegancko ubrana lekarka pyta system IT o wyniki badań i zapis EKG z ostatnich 12 godzin. Te zostają wyświetlone na dużym ekranie, którego rolę pełni ściana. W procesie stawiania diagnozy, sztuczna inteligencja analizuje również dane populacyjne odpowiadające profilowi pacjenta. Zdiagnozowaną właśnie arytmię można leczyć nowym lekiem. Taki wniosek jest efektem analizy Big Data. System prezentuje nawet zestawienie kilku alternatywnych farmaceutyków, z ich ceną, skutecznością działania i efektami ubocznymi wyrażonymi w procentach dla całej populacji. Zdziwiony chory pyta, czy ubezpieczenie pokryje wysokie koszty leczenia. Po kilku sekundach otrzymuje pozytywną odpowiedź z systemu na podstawie akceptacji terapii przez płatnika. Tak miało być już w 2008 roku. Dziś, po 20 latach od powstania filmu, te prognozy nadal są tylko prognozami, mimo że jesteśmy coraz bliżej ich realizacji. Sztuczna inteligencja, Big Data, monitorowanie zdrowia i elektroniczna dokumentacja medyczna rozwijają się o wiele wolniej niż chcielibyśmy. Równie dobrze za rok, pięć albo dziesięć lat może pojawić się nowa technologia, której nie jesteśmy dziś w stanie przewidzieć i opisać. Wiemy z historii, jak maszyna parowa, rewolucja technologiczna, komputery albo wielkie wojny odwracały świat do góry nogami. Równie prawdopodobne jest to, że wolnymi krokami będziemy się zbliżać do starych wizji.

aktualności

6 Zdjęcie numeru Kongres OSOZ 2017

8 Rynek zdrowia w pigułce Czas pokazać karty

11 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (maj 2017)

INNOWACJE

12 Aplikacje medyczne 3 nowe aplikacje dla zdrowia

13 Laboratorium technologii Blockchain. Szanse w kryptografii

16 Nowości i wynalazki Tkaniny mierzące puls, domowy analizator zdrowia, pomiar temperatury ciała 24/7 itd.

19 Infografika E-zdrowie w Polsce 2017

RAPORT

20 LIDERZY OCHRONY ZDROWIA 2017

ROZMOWY

38 EKSPERT

Laureaci konkursu opowiadają o wartościach, celach, osiągnięciach oraz pracy w ochronie zdrowia. Co ich motywuje? O czym marzą? Osobowości i dokonania, które inspirują.

Komisarz UE ds. zdrowia: Europejski apetyt na cyfrowy potencjał

41 JEDNO PYTANIE Zayna Khayat: 6 obszarów innowacyjności

PRAKTYcznie

43 ANALIZA SPRZEDAŻY LEKÓW Środki na ból głowy

44 Legislacja Jakość opieki zdrowotnej

46 HEALTH TECH NEWS European Reference Networks: 900 medical teams to connect across Europe for the benefit of patients Infographic: Blockchain technology

nowe idee

50 DANE POD OCHRONĄ Big Data. Od informacji do wiedzy i decyzji

52 PERSPEKTYWY Osozjanie odwiedzili Ziemię

55 KREATYWNIE Elektroniczny rekord człowieka

56 FELIETON Ruch oddolny lekarstwem na „nieważkość”?

OSOZ Polska 3/2017

w bieżącym numerze

OSOZ POLSKA

/ 2017

w w w . f a c e b o o k . p l / IT i Z d r o w i e

121 959 665

W INTERNECIE

Liczba opakowań leków na ból głowy sprzedanych w 2016 roku w polskich aptekach. Pacjenci wydali na środki z tej grupy łącznie ponad 1,5 mld zł. W asortymencie znajduje się już 1065 różnych produktów. W tym roku prognozujemy wzrost sprzedaży. Analiza sprzedaży leków na ból głowy – str. 75.

PRZEJRZYSTY UKŁAD I WIĘCEJ TREŚCI Przedstawiamy nową wersję aplikacji OSOZ News z jednokolumnowym układem ułatwiającym czytanie na smartfonie i tablecie oraz materiałami niedostępnymi w wersji papierowej! ZAKTUALIZUJ LUB POBIERZ BEZPŁATNĄ APLIKACJĘ W SKLEPIE INTERNETOWYM (lub skanując powyższy kod)

+3,1%

NA PLUSIE W lutym, w stosunku do stycznia, rośnie średnia cena opakowania leku (+3,1%). Kwotowo to 54 gr. O 7% rośnie udział refundacji w całkowitym obrocie.

−11,1%

NA MINUSIE Spada mocno liczba pacjentów w statystycznej aptece (o 11,1%, czyli 460 osób), a wraz z tym obrót całkowity (–9,1%, czyli 18,5 tys. zł).

„E-zdrowie może prowadzić do większej efektywności, zrównoważonego rozwoju oraz opłacalności systemów zdrowia.” Vytenis Andriukaitis Komisarz EU ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności Wywiad – str. 38.

edukacja

58 RELACJA Kongres OSOZ: innowacje i przyszłość ochrony zdrowia

60 TRENDY Nowoczesne technologie zmieniają pacjentów w świadomych konsumentów

63 RAPORTY Blockchain i trendy w polskiej ochronie zdrowia

STATYSTYKI 64 Monitor zjawisk epidemiologicznych i PROGNOZY

Mapy zdrowotne kraju (luty 2017)

68 Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (luty 2017)

75 Monitor rynku leków Środki na ból głowy

SYSTEMY I SPRZĘT

80 NOWOŚCI SPRZĘTOWE Dyktowanie dokumentacji

81 DLA OCHRONY ZDROWIA Elektroniczna dokumentacja medyczna

83 DLA PLACÓWKI MEDYCZNEJ Bezpieczeństwo danych osobowych

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na marzec 2017 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 3/2017

ak tualności

Kongres OSOZ 2017 Międzynarodowy Kongres OSOZ „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” (4–5 kwietnia, Katowice) zainaugurował panel dyskusyjny w gronie 12 ekspertów reprezentujących różne instytucje rynku zdrowia: od organizacji pacjentów, przez dostawców systemów IT do szpitali z Polski i zagranicy korzystających z rozwiązań e-zdrowia. Na specjalne zaproszenie w Kongresie wzięli udział goście zagraniczni, w tym m.in. Gisele Roesems-Kerremans z Komisji Europejskiej, Brian O’Connor z European Connected Health Alliance oraz Tobias Gantner (Healthcare Futurists). Uczestnicy debaty zgodzili się co do tego, że informatyzacja sektora zdrowia jest nie tylko koniecznością, ale i procesem, na którym najbardziej skorzystają pacjenci. Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) będą się błyskawicznie rozwijać, nowymi wyzwaniami staną się interoperacyjność danych, sztuczna inteligencja i wspierające innowacyjność ramy prawne.

OSOZ Polska 3/2017

ak tualności

Rynek zdrowia w pigułce

Czas pokazać karty Ustawa wprowadzająca sieć szpitali została już uchwalona, a co z kolejnymi projektami? W kwestii likwidacji NFZ oraz ubezpieczeń zdrowotnych są duże opóźnienia. Wokół ustawy o POZ narastają spory. Po półtora roku wszyscy oczekują już efektów działań rządu. Aleksandra Kurowska

Bardzo wiele kwestii czeka jeszcze na decyzje. Tymczasem zmiany personalne następujące w resorcie mogą tym działaniom zaszkodzić. Co prawda Józefa Szczurek-Żelazko i Zbigniew Król zaaklimatyzowali się już na ul. Miodowej, ale dymisja Krzysztofa Łandy stawia pod znakiem zapytania m.in. prace nad zmianami w koszyku świadczeń czy refundacją wyrobów medycznych.

Finanse Trwa zbieranie podpisów pod obywatelskim projektem ustawy w sprawie płac

OSOZ Polska 3/2017

minimalnych dla pracowników medycznych. Na koniec marca – według Porozumienia Zawodów Medycznych – było ich 70 tys. Do 8 maja trzeba w sumie zebrać minimum 100 tys., by ustawą zajął się Sejm. Projekt zawiera o wiele wyższe stawki niż propozycje resortu zdrowia. Projekt MZ na początku kwietnia wciąż nie był przyjęty przez rząd, choć miałby obowiązywać od 1 lipca tego roku. Na jednym ze spotkań członek kierownictwa MZ mówił jednak, że wejście w życie może być przesunięte do 1 października lub wręcz na początek 2018 r. Wtedy będzie większa szansa na wspomożenie finansowe placó-

wek, które będą musiały podnieść najniższe pensje. W resorcie zdrowia trwają prace nad umożliwieniem szpitalom publicznym mającym kontrakt z NFZ wykonywania świadczeń także komercyjnie. Apelowali o to od lat szefowie spzoz. Teraz teoretycznie żaden zapis ustawowy nie zakazuje takich działań, ale NFZ w swoich interpretacjach przepisów i w umowach z placówkami uniemożliwiał to (choć niektórzy za wybrane świadczenia i tak pobierali opłaty). NFZ uruchomił dodatkową pulę 57 mln zł na zwiększenie w tym roku liczby wykonanych operacji zaćmy,

ak tualności

ale chciałby przeznaczyć na ten cel w najbliższych miesiącach drugie tyle, m.in. byśmy nieco lepiej wypadali w zestawieniach OECD (pod względem liczby zabiegów w odniesieniu do liczby mieszkańców). Przygotował też zmiany poprawiające wycenę świadczeń stomatologicznych dla kobiet w ciąży i dzieci. Chodzi m.in. o podwyższenie współczynnika korygującego wycenę punktową świadczeń udzielanych dzieciom na 1,3, a z kolei kobietom w ciąży i w okresie połogu – na 1,2 oraz wprowadzenie współczynnika 1,5 dla profilaktyki stomatologicznej. Dodatkowo Fundusz aż dwukrotnie więcej zapłaci za niektóre świadczenia periodontologiczne. Z kolei sejmowa Komisja Zdrowia rekomenduje odrzucenie w całości projektu ustawy o działalności leczniczej (autorstwa PO), który umożliwia wojewodom przekazywanie środków finansowych na hospicja. Ponad 2,7 mln zł Ministerstwo Zdrowia przeznaczy na kampanię społeczną dotyczącą zdrowia prokreacyjnego (w sumie na cały program jest 80 mln zł). Rozstrzygnięto już konkurs w tej sprawie.

System Ustawa wprowadzająca sieć szpitali szybko przeszła przez prace parlamentarne i została uchwalona. Listę zakwalifikowanych placówek mamy poznać do 27 czerwca, ale NFZ chciałby to zrobić wcześniej, nawet już w maju, bo na pozostałe po sieci środki musi jeszcze ogłosić konkursy. Czy Funduszowi się to uda, zależy w dużej mierze od tempa publikacji aktów wykonawczych do ustawy. W ministerstwie zdrowia powołano kolejny zespół ekspercki – tym razem mający przygotować rozwiązania w zakresie likwidacji NFZ. MZ chce promować zawód pielęgniarki i położnej w mediach, podnieść jakość kształcenia podyplomowanego i stworzyć lepsze warunki pracy m.in. przez rozwój zawodu asystentów pielęgniarek. W resorcie powstanie zespół, którego zadaniem będzie przygotowanie strategii dla pielęgniarek i położnych. Z kolei Krajowa Rada Fizjoterapeutów przyznała pierwsze prawa wykonywania zawodu fizjoterapeuty dla 313 fizjoterapeutów z całej Polski. To pierwsze osoby, które dostały takie potwierdzenia uprawnień. Rząd podjął też działania, by więcej osób kończyło studia lekarskie. Do konsultacji trafił właśnie projekt roz-

» W resorcie zdrowia trwają prace nad umożliwieniem szpitalom publicznym mającym kontrakt z NFZ wykonywania świadczeń także komercyjnie.« porządzenia Ministra Zdrowia w sprawie limitu przyjęć na kierunki lekarski i lekarsko-dentystyczny. Ma on wynieść 7517 miejsc. Począwszy od roku akademickiego 2017/2018 kształcenie na kierunku lekarskim dodatkowo rozpoczną 3 uczelnie: Wydział Medyczny Uczelni Łazarskiego w Warszawie (60 miejsc), Wydział Przyrodniczo-Techniczny Uniwersytetu Opolskiego (60 miejsc) oraz Wydział Nauk o Zdrowiu i Kultury Fizycznej Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu (70 miejsc).

Leki i wyroby medyczne Z trzyletnim opóźnieniem opublikowano podsumowanie ustawy refundacyjnej. Zapisy skrótowo nazywane „apteka dla aptekarza” znalazły się w uchwalonej przez Sejm nowelizacji Prawa Farmaceutycznego. Po tym, jak projekt poselski w tej sprawie odrzucono, zapisy umieszczono w rządowej nowelizacji obejmującej więcej kwestii. Przeciwko ustawie „apteka dla aptekarza” zagłosowało ośmiu posłów klubu PiS, w tym wicepremier Jarosław Gowin. Prawo otwierania nowych aptek mieliby tylko farmaceuci. Nowelizacja zakłada też m.in. wprowadzenie ograniczeń demograficznych i geograficznych dla nowo otwieranych aptek, co w wielu miastach nawet farmaceutom zablokuje możliwość otwierania własnych placówek. W Sejmie ruszyły prace nad rządowym projektem ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Wprowadza m.in. fundusz na leczenie ratunkowe, ale dyskusje zdominowała zawarta w nim zmiana dotycząca wydawania tzw. awaryjnej antykoncepcji (ellaOne) na receptę. Polska walczy o lokalizację w naszym kraju siedziby Europejskiej Agencji Leków (EMA). Z powodu Brexitu zostanie ona przeniesiona do innego kraju – jakiego? O tym dyskusje toczyć się będą pod koniec kwietnia. Trzymamy kciuki! Personalia Kolejna zmiana w kierownictwie resortu zdrowia. Dymisję na początku kwietnia złożył Krzysztof Łanda odpowiedzialny

m.in. za kwestie polityki lekowej, projekt zmian w refundacji wyrobów medycznych czy uruchomienie Refundacyjnego Trybu Rozwojowego (wraz z resortem rozwoju). Łandzie podlegały też kwestie koszyka świadczeń i wyceny procedur. Wcześniej decyzję o odejściu podjęła Ewa Warmińska, wiceszefowa departamentu polityki lekowej. Jak nieoficjalnie się mówi, wraca do kancelarii Denton (w której pracuje m.in. Zofia Ulz, była Główna Inspektor Farmaceutyczna). Po blisko czterech miesiącach od odwołania Krystyna Barbary Kozłowskiej, Ministerstwo Zdrowia ogłosiło wreszcie konkurs na stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta. Za to wciąż jest wakat na stanowisku szefa GIF. Spółka Szpitali Pomorskich, która powstała ze Szpitali Wojewódzkich w Gdyni, Pomorskiego Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy w Gdańsku oraz Szpitala Specjalistycznego im. Floriana Ceynowy w Wejherowie, ma nowego prezesa – Jolantę Sobierańską-Grendę. Wcześniej była ona szefową Departamentu Zdrowia w Pomorskim Urzędzie Marszałkowskim. Natomiast Włodzimierz Kaczmara został dyrektorem Chorzowskiego Centrum Pediatrii i Onkologii. Prof. Iwona Bojar została odwołana ze stanowiska dyrektora Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie. Jej następcą będzie dr hab. Lech Panasiuk, wieloletni pracownik Instytutu. Jacek Roleder, wieloletni dyrektor podlaskiego oddziału NFZ został dyrektorem szpitala w Wysokiem Mazowieckiem, a Adam Wiński – dyrektorem ds. medycznych podlaskiego oddziału NFZ.

Raporty Ponad 3,9 mld zł wydały lokalne i regionalne władze na ochronę zdrowia w 2015 r. To o 9,4 proc. więcej niż rok wcześniej. Najwięcej (procentowo) zyskały zakłady opiekuńczo-lecznicze i szpitale – wynika z nowego raportu GUS „Zdrowie i ochrona zdrowia w 2015 roku”. W przeliczeniu na mieszkańca, najwięcej wydawano na Mazowszu (160,3 zł) oraz na Podlasiu (142,7 zł).

OSOZ Polska 3/2017

ak tualności

Najmniej zaś w województwach opolskim (55,5 zł) i małopolskim (71,9 zł). Fundacja WHC opublikowała nowy raport na temat kolejek do świadczeń. Średni czas oczekiwania na świadczenia zdrowotne w Polsce wynosi 3 miesiące (stan na luty/marzec 2017 r.). Specjaliści, do których najdłużej trzeba czekać, to: ortopeda (średnio 9,5 miesiąca), endokrynolog (9,4 miesięca), angiolog (9 miesięcy), lekarz chorób zakaźnych (6,9 miesięca) i hepatolog (5,7 miesiąca). Najdłuższe kolejki wśród operacji i zabiegów pozostają do protezoplastyki stawu kolanowego (42,9 mies.) i usunięcia zaćmy (22,4 mies.).

Wieści z rynku Grupa LUX MED otworzyła w Warszawie trzecią już placówkę onkologiczną. Dzięki nowemu szpitalowi Magodent, któ-

ry jest częścią Grupy LUX MED, udzieli pomocy ponad 100 tysiącom pacjentów rocznie. 24 mln zł kosztowała przebudowa i rozbudowa Lubuskiego Szpitala Specjalistycznego Pulmonologiczno-Kardiologicznego w Torzymiu. Prace trwały od 2007 r., a otwarcie po zmianach nastąpiło na początku kwietnia. „Budzik” dla dorosłych w Olsztynie ma wreszcie kontrakt na świadczenia medyczne z NFZ. Pieniądze pozwolą na zapewnienie specjalistycznej opieki nad pacjentami. Powiat giżycki skutecznie wypowiedział umowę operatorską na zarządzanie szpitalem w Giżycku przez Grupę Nowy Szpital – stwierdził Sąd Okręgowy w Olsztynie. Spór sądowy między GNS a powiatem dotyczył tego, kto ma zarządzać placówką. Kamsoft wdroży działające w chmu-

rze oprogramowanie do wspomagania zarządzania siecią przychodni lekarskich Świat Zdrowia, należących do Grupy Neuca (mającej m.in. największą hurtownię leków). Dzięki partnerstwu zostaną wprowadzone m.in. innowacyjne rozwiązania mobilne, telemedyczne i aktywizujące pacjentów. Neuca posiada 57 przychodni w siedmiu województwach, które obejmują opieką 120 tysięcy pacjentów. W tym roku na kolejne akwizycje chce wydać 20 mln zł.  Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami ciekawymi informacjami, zapraszam do kontaktu olakurowska@o2.pl Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy.

WYDATKI BUDŻETOWE SAMORZĄDÓW NA ZDROWIE (w mln zł) Gminy

Województwa

2014

2015

2014

2015

2014

2015

2014

2015

561,3

533,0

1274,0

1183,7

1065,2

1063,2

774,7

1106,7

26,2

27,4

184,0

259,1

308,6

347,3

452,9

672,5

2,7

6,0

1,9

4,8

14,3

25,9

1,4

0,6

Lecznictwo psychiatryczne

0,2

0,6

brak

44,4

54,8

Lecznictwo ambulatoryjne

28,3

19,2

2,6

4,1

20,5

23,1

30,9

2,3

0,7

1,4

7,8

1,5

2,9

9,0

6,5 77,7

Całkowite wydatki na ochronę zdrowia Szpitale ogólne Zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze

Ratownictwo medyczne Medycyna pracy

brak

80,6

Programy polityki zdrowotnej

12,7

16,0

3,7

12,1

42,4

45,3

8,2

9,3

407,2

404,2

0,6

0,7

258,6

259,7

29,9

27,7

1014,5

834,0

323,0

262,6

0,4

Przeciwdziałanie alkoholizmowi Składki na ubezpieczenia zdrowotne oraz świadczenia dla osób nieobjętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Artur Olesch Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Miasta na prawach powiatu

Powiaty

OSOZ Polska 3/2017

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Vytenis Andriukaitis, Krzysztof Galbas, Zayna Khayat, Karolina Szuścik oraz laureaci 15 edycji konkursu Liderów Ochrony Zdrowia.

Nakład: 17 500 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach OSOZ prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, szczegółowe raporty specjalne. Poznaj dokładnie rynek ochrony zdrowia i farmacji dzięki autorskim analizom statystycznym. Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

ak tualności

Alert epidemiologiczny (maj 2017)

ALERGIA PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (maj)

TREND W STOSUNKU DO kwietnia

Dolnośląskie

2 142

Kujawsko-pomorskie

1 378

Lubelskie

1 476

Lubuskie

1 734

Łódzkie

1 820

Małopolskie

1 595

Mazowieckie

2 586

Opolskie

1 289

Podkarpackie

3 226

Podlaskie

1 738

Pomorskie

1 896

Śląskie

1 824

Świętokrzyskie

1 450

Warmińsko-mazurskie

1 075

Wielkopolskie

1 633

Zachodniopomorskie

1 671

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (maj)

TREND W STOSUNKU DO kwietnia

Dolnośląskie

4 078

Kujawsko-pomorskie

3 223

Lubelskie

3 306

Lubuskie

3 665

Łódzkie

3 261

Małopolskie

3 702

Mazowieckie

4 753

Opolskie

2 913

Podkarpackie

3 761

Podlaskie

3 723

Pomorskie

3 962

Śląskie

3 154

Świętokrzyskie

2 652

Warmińsko-mazurskie

3 213

Wielkopolskie

3 541

Zachodniopomorskie

3 422

               

WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

63%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

72%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 3/2017

Innowac je

Aplikacje

Jakość powietrza w Polsce Aplikacja Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska pokazuje aktualne dane o jakości powietrza z automatycznych stacji pomiarowych funkcjonujących w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Dane dotyczą stężeń pyłu PM10, pyłu PM2,5, dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6) i ozonu (O3). Wyniki pomiarów podawane są w sześciostopniowej skali (od „bardzo dobrego” do „bardzo złego”), odnoszącej się do potencjalnego wpływu zanieczyszczeń na zdrowie. iOS | Android | PL Bezpłatna

OSOZ Polska 3/2017

Johnson’s Bedtime Baby Sleep

abcZdrowie

Ekspert snu, dzięki któremu każdy rodzic może wykształcić u swojego dziecka nawyk ułatwiający łatwiejsze zasypianie i dobry sen przez całą noc. Aplikacja śledzi jakość snu i prezentuje statystyki, udziela praktycznych porad i podpowiedzi, informuje o zwyczajach snu u dzieci. Skuteczność opracowanego przez Johnson’s 3-etapowego treningu snu została potwierdzona klinicznie. Bonusem są uspokajające kołysanki i melodie.

abcZdrowie łączy pacjentów z ekspertami z różnych dziedzin medycyny (m.in.: ginekolodzy, ortopedzi, dermatolodzy, psycholodzy, dietetycy i wielu innych). Pacjent może bezpłatnie zadawać pytania i otrzymywać wprost na telefon odpowiedzi udzielane przez lekarzy online. Aplikacja jest powiązana z polskim serwisem o tematyce zdrowotnej – abcZdrowie.pl (Wirtualna Polska). Bezpłatny dostęp do informacji medycznej i narzędzie wzmacniania wizerunku lekarza.

iOS | Android | ENG + 6 innych Bezpłatna

iOS | Android | PL Bezpłatna

Innowac je

Laboratorium technologii

Blockchain. Szanse w kryptografii Coraz częściej słyszmy o technologii blockchain i jej zastosowaniu w ochronie zdrowia. W Estonii elektroniczny rekord medyczny pacjenta i e-recepty chronione są przez blockchain. Podobne rozwiązanie planuje wdrożyć Dubaj. Turcja chce go wykorzystać do obrotu lekami. Eksperci widzą w „łańcuchu bloków” nadzieję na pokonanie problemu dostępu do danych medycznych gromadzonych w różnych miejscach i obniżenie kosztów systemu. Objaśniamy czym jest i jak działa blockchain.

Foto: designed by freepik.com

Tak naprawdę nikt nie wie, kto jest prawdziwym twórcą blockchainów. Podstawą technologii jest koncepcja opracowana w 2009 roku przez anonimową osobę (lub grupę osób) o pseudonimie Satoshi Nakamoto. Jej dalszy rozwój doprowadził do powstania pierwszej na świecie wirtualnej kryptowaluty o nazwie Bitcoin. Bitmoneta to w skrócie elektroniczna moneta dzieląca się na 100 000 000 mniejszych jednostek, która może być przechowywana na komputerze osobistym w formie pliku portfela lub w serwisie zewnętrznym i przesyłana przez Internet bezpośrednio do innej osoby posiadającej adres bitcoin.

Technologia blockchain służy do przechowywania i przesyłania informacji o transakcjach zawartych w Internecie. Są one zapisywane w formie następujących po sobie bloków danych. Jeden blok zawiera informację o określonej liczbie transakcji. Po jego wypełnieniu, tworzy się kolejny i tak dalej – w ten sposób powstaje łańcuch z bloków danych (ang. blockchain, czyli block – blok, chain – łańcuch). Cała metodologia opiera się na braku centralnego serwera, gdzie byłyby realizowane lub zapisywane zdarzenia (centralna baza danych), ale na tzw. sieci peer-to-peer. Każdy komputer w sieci może brać udział w trans-

OSOZ Polska 3/2017

Innowac je

akcjach, które są publiczne. Jednak pojedynczy użytkownik widzi tylko i wyłącznie własne transakcje, w ramach określonych praw dostępu. Przy obecnym stanie technologii nikt nie jest w stanie ani podrobić lub zmodyfikować danych historycznych, a skomplikowane narzędzia kryptograficzne chronią przesyłane bloki danych przed niepowołanym dostępem. Nie wnikając głębiej w zawiłą technikę blockchain, skupmy się na potencjalnych korzyściach. Największą korzyścią jest możliwość bezpiecznej wymiany danych pomiędzy osobami lub podmiotami czy urządzeniami, które się nie znają, a więc potencjalnie nie powinny sobie ufać. Identyfikacja i autoryzacja odbywają się na podstawie unikalnego identyfikatora odgrywającego strategiczne znaczenie. Jak tego typu transakcja polegająca na wymianie danych wyglądałaby w systemie ochrony zdrowia? Każdy uczestnik (np. pacjent) posiadałby identyfikator określający, jakie dane, komu i na jakich zasadach mogą być udostępnione. Dostęp do informacji byłby ściśle reglamentowany i indywidualnie kontrolowany. Na tym właśnie opiera się potencjał blockchain w ochronie zdrowia, gdzie funkcjonuje bardzo duża liczba różnych podmiotów i uczestników rynku, które muszą lub powinny się ze sobą płynnie komunikować (pacjent, lekarz, pielęgniarka, przychodnia, szpital, apteka, laboratorium, płatnik publiczny, ubezpieczyciele prywatni, producenci urządzeń medycznych itd.). Bez centralnej infrastruktury IT nie mają takiej możliwości, z kolei blockchain gwarantuje bezpieczną komunikację bez konieczności budowy dodatkowego systemu i jego późniejszego utrzymania. Efektem wprowadzenia wymiany danych pomiędzy uczestnikami rynku zdrowia w oparciu o blockchain byłoby w pierwszej linii obniżenie kosztów budowy infrastruktury e-zdrowia, która dodatkowo musi zawierać ciągle aktualizowane mechanizmy bezpieczeństwa. Potencjalnie wiele osób postrzega nową technologię jako sub-

stytut projektów e-zdrowia, ale jak się przekonamy dalej, jest to błędny punkt widzenia. Blockchain może uprościć cały system składek zdrowotnych. Dr Krzysztof Piech (Polskie Stowarzyszenie Bitcoin) i Tomasz Kibil (EY) proponują oparcie rozliczeń na MedCoinach, czyli zamianę wszystkich rozliczeń w systemie zdrowia na kryptowalutę: „każdy pracodawca odprowadzający składkę na opiekę medyczną rejestrowałby płatność w publicznie dostępnym rejestrze, wpłacając na indywidualne konto pracownika stosowną liczbę MedCoinów. Dzięki temu każdy ubezpieczony miałby możliwość sprawdzenia, czy płatność została dokonana w terminie i w odpowiedniej wysokości.” Kolejna przewaga łańcucha bloków transakcyjnych to bezpieczeństwo. Tradycyjne systemy centralne narażone są na ataki cyberprzestępców oraz negatywne następstwa działania szkodliwego oprogramowania. Wprawdzie można je skutecznie minimalizować wprowadzając wielowarstwowe zabezpieczenia i systemy ochrony, co jednak pociąga za sobą wzrost kosztów eksploatacji systemów e-zdrowia. Operacje blockchain są publicznie widoczne (możliwość wychwycenia nieprawidłowości), szyfrowane i dostępne tylko dla uprawnionych użytkowników. Najważniejszym elementem, który interesuje podmioty ochrony zdrowia, jest synchronizacja i przesyłanie elektronicznej dokumentacji medycznej. Technologia łańcucha danych mogłaby posłużyć do wymiany danych zapisanych w różnych formatach. Przykładowo: upoważniony przez pacjenta lekarz mógłby otrzymać dostęp do informacji zgromadzonych w innym miejscu. Tutaj przy okazji obnażona zostaje słabość rozwiązania, które nie opiera się na standaryzacji danych i interoperacyjności, ale jedynie na ułatwieniu bezpiecznego dostępu w ramach zbiorów przechowywanych w różnych miejscach, w różnych formatach (dowolne zapisy tekstowe, zdjęcia, notatki).

JAK DZIAŁA BLOCKCHAIN?

Osoba A chce przeprowadzić transakcję z osobą B

OSOZ Polska 3/2017

Do transakcji przydzielone zostaną kryptograficzne klucze, zarówno dla osoby A jak i B

Interakcja zostaje wysłana oraz zweryfikowana w ramach sieci dystrybucyjnej

Innowac je

stemu czy infrastruktury IT, a więc zdecydowanie taniej. Do tego rozwiązanie można wprowadzić praktycznie od teraz, gdyż od początku rozwijane jest w modelu open source (jawność kodu, każdy podmiot może go implementować). Mimo to nie stanowi odpowiedzi na niektóre problemy ochrony zdrowia, w przeciwieństwie do centralnych systemów e-zdrowia. Technologia generuje kilka potencjalnych problemów i jest wielką niewiadomoą. Doraźny dostęp do danych archiwizowanych w różnych miejscach i w różnych formatach nie sprzyja procesowi standaryzacji informacji w ochronie zdrowia. Nadal trudno oszacować koszt wprowadzenia takiego rozwiązania. Otwartość technologii i jej wirtualny charakter nie sprzyjają budowaniu zaufania do blockchain, zwłaszcza w konserwatywnym środowisku ochrony zdrowia (w transakcjach finansowych z bitcoin’ów korzysta ok. 10 mln użytkowników na świecie). Trudno sobie wyobrazić, że w przypadku bardzo wrażliwego tematu archiwizacji i zabezpieczenia danych, administracja lokalna lub państwowa dopuściłaby rozwiązanie, o którym tak de facto nie wiemy wszystkiego i którego rozwój w przyszłości trudno przewidzieć. O ile bezpieczeństwo przesyłania danych jest najmocniejszą stroną łańcucha bloków transakcji, sporo obaw budzi możliwość powiązania danych populacyjnych z danymi na temat lokalizacji i w ten sposób „namierzenia” danych pojedynczej osoby. Mimo to blockchain jest alternatywą i technologią, która może wywrócić do góry nogami sposób myślenia o e-zdrowiu i być źródłem nowych, innowacyjnych rozwiązań. Czy tak będzie, dowiemy się w najbliższych latach. 

» Bezpieczny i szybki dostęp do rozproszonych informacji bez konieczności budowy centralnego systemu – mimo to blockchain nie jest substytutem systemów e-zdrowia.« W zdrowiu cyfrowym chodzi bowiem o coś więcej: o standaryzację będącą przepustką do analiz danych wspierających podejmowanie decyzji klinicznych, personalizację leczenia i profilaktyki i zarządzanie zdrowiem na poziomie populacyjnym. A przede wszystkim – o uporządkowanie zbiorów informacji. Z kolei w przypadku blockchain, informacje przechowywane są nadal w silosach danych (w komputerze lekarza, na serwerze szpitalnym), choć z możliwością szybkiego i autoryzowanego dostępu. Taki model mógłby jedynie doraźnie poprawić komunikację w systemie i pomóc w szybkim uzyskaniu danych w sytuacjach krytycznych. Nawet wówczas, gdy daleko nam jeszcze do interoperacyjności systemów, synchronizacji informacji z różnych miejsc powstawania i stworzenia standardów pozwalających na wzajemne porozumiewanie się różnych systemów i urządzeń oraz zapis na internetowym koncie pacjenta. W długookresowej perspektywie jest to jednak droga donikąd. Blockchain kusi przede wszystkim bezpieczeństwem transakcji i dostępem do rozproszonych w ramach systemu informacji. Wszystko bez konieczności budowy centralnego mega-sy-

Na podstawie „Blockchain: opportunities for health care” (Deloitte) oraz „Blockchain w służbie zdrowia” (Computerworld, Krzysztof Piech i Tomasz Kibil).

Po przeprowadzeniu walidacji, tworzony jest nowy blok transakcji

Blok dodawany jest do łańcucha, tworząc ciągły, niemodyfikowalny zapis transakcji

Transakcja pomiędzy osobą A i B zostaje zrealizowana

OSOZ Polska 3/2017

Innowac je

Nowości i wynalazki

STAŁY POMIAR TEMPERATURY Fever Scout – bezprzewodowy termometr do stałego monitoringu temperatury ciała – otrzymał w kwietniu aprobatę amerykańskiej Agencji Żywności i Leków. Urządzenie dedykowane jest zwłaszcza małym dzieciom. Ciągła analiza ciepłoty ciała, szczególnie w czasie choroby, pozwala szybciej reagować i zyskać większą kontrolę nad stanem zdrowia. Elastyczny plaster przylepiany na ciało dokonuje pomiarów i przesyła bezprzewodowo wyniki do aplikacji na smartfonie. W razie podwyższenia temperatury, specjalny alert pozwoli zaalarmować rodziców. Wszystkie wyniki są na bieżąco analizowane i mogą być przesyłane do lekarza. Według informacji producenta, bateria pozwala na tydzień pracy Fever Scout. Cena: 59,99 USD.

PRZENOŚNY TONOMETR Precyzyjny przyrząd do domowego pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego. Osoby z podwyższonym ciśnieniem (np. pacjenci z jaskrą) powinny systematycznie dokonywać pomiaru, co dotychczas wymagało regularnych wizyt w klinice okulistycznej. Idea Icare Home opiera się na zasadach telemedycyny – wyniki pomiarów nie są dostępne dla pacjenta (który nie posiada wiedzy w zakresie interpretacji i zarządzania leczeniem), ale przesyłane są przez system LINK do oprogramowania lekarza. Znajomość wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego pozwala ocenić ryzyko wystąpienia jaskry lub monitorować samą chorobę.

OSOZ Polska 3/2017

Innowac je

UBRANIE ZMIERZY CIŚNIENIE Szwajcarskie Laboratoria Federalne Nauk o Materiałach i Technologii (EMPA) opracowały rozwiązanie, dzięki któremu praktycznie każde ubranie będzie mogło mierzyć puls serca. Stanie się tak za sprawą stworzonych w laboratorium włókiem optycznych, które można integrować z materiałami stosowanymi do produkcji odzieży. Zwrócone w kierunku ciała człowieka końcówki włókiem mierzą zmiany w natężeniu światła odbijanego od skóry. To pozwala na wyznaczenie rytmu serca z bardzo wysoką dokładnością. Naukowcy z EMPA już myślą o pomiarze kolejnych zmiennych, m.in. parametrów metabolizmu krwi. Włókna są tak wytrzymałe, że można je prać.

POMOC DLA CHRAPIĄCYCH Chrapanie może być pierwszym objawem bezdechu sennego – niebezpiecznej dolegliwości stanowiącej zagrożenie dla życia. Jak na razie nie ma skutecznej metody leczenia bezdechu. Z pomocą przychodzą coraz to nowsze wynalazki, jak przykładowo Checkme O2 Sleep Monitor. Ten inteligentny tracker mierzy jakość snu, rytm serca, poziom saturacji krwi, ruchy śpiącego. W przypadku wykrycia spadku natlenienia, uruchamia się miniaturowy wibrator (siła wibracji może być indywidualnie kalibrowana), przerywając sen i przywracając normalny oddech. Dodatkowo tracker mierzy aktywność fizyczną i zestawia ją z wynikami pomiaru jakości snu.

OSOZ Polska 3/2017

Innowac je

DOMOWY ANALIZATOR ZDROWIA Po prawie 5 latach projektowania, budowy i testowania, Qualcomm Tricorder X Prize ogłosił laureatów nagrody w konkursie na stworzenie uniwersalnego urządzenia do pomiaru szerokiej gamy parametrów zdrowia. Zwycięzcą jest Final Frontier Medical Devices, który na rozwój swojego rozwiązania (zdjęcie powyżej, DxtER) otrzyma 2,6 mln USD. Drugie miejsce przypadło Dynamical Biomarkers Group (1 mln USD dotacji). W ogłoszonym w 2012 roku konkursie poszukiwano urządzenia medycznego do zastosowań domowych, podobnego do kieszonkowego „trykodera” znanego z filmów science-fiction Star-Trek. Bohaterowie filmu mogą wykrywać wszystkie choroby właśnie dzięki jednemu, podręcznemu skanerowi. Teraz czas na dalszy rozwój zwycięskiego urządzenia, a w etapie końcowym – certyfikację. Wbudowana gama sensorów pozwala DxtER-owi diagnozować 13 chorób. Z kolei Dynamical Biomarkers Group rozpoczął już prace nad kolejną wersją skanera wykrywającego aż 50 różnych chorób. Wszystko wskazuje na to, że w przyszłości wiele dolegliwości będziemy mogli rozpoznawać samodzielnie w domu.

Źródło: Fever Scout, Qualcomm Tricorder XPrize, Checkme O2 Sleep, EMPA, Icare Home

OSOZ Polska 3/2017

Według danych zaprezentowanych przez Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, liczba szpitali gotowych na prowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej zwiększyła się w 2016 roku o 16% w stosunku do 2014 roku.

TAK

Czy podmiot posiada rozwiązania informatyczne umożliwiające prowadzenie dokumentacji medycznej w formie elektronicznej (w rozumieniu ustawy o SIOZ, czyli w postaci dokumentów elektronicznych)?

nie częściowo

2014

Liczba jednostek podłączonych do regionalnych platform e-zdrowie

2016

Szpitale 24,77%

20,43%

31,54%

podlaskie

41,31%

43,69% 38,31%

mazowieckie

wielkopolskie

Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne

22,58%

27,82%

15,67%

łódzkie

26,02%

dolnośląskie

świętokrzyskie

58,31%

49,60%

małopolskie



Czy podmiot leczniczy stosuje międzynarodowe lub krajowe standardy elektronicznej dokumentacji medycznej (2016 rok)?

TAK nie

Czy podmiot leczniczy stosuje HL7 (2016 rok)

Nowości w e-zdrowiu

Reaktywacja P1

Szpitale 27,14%

25,82% 74,18%

72,87%

Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne

podkarpackie

Komisja Europejska wyraziła zgodę na kontynuację projektu P1 w nowej formule realizacyjnej. Zmiany: kontraktowanie do projektu zespołów programistycznych, a nie duże kontrakty, zwinne wytwarzanie oprogramowania dla wybranych zadań, ścisła współpraca z Ministerstwem Cyfryzacji.

Program EDM Wprowadzenie e-usług w podmiotach leczniczych nadzorowanych przez Ministra Zdrowia oraz Centralna Międzyresortowa Platforma e-Zdrowia (MPeZ).

12,54% 32,50% 87,46%

67,50%

Projekt e-Krew Informatyzacja publicznej służby krwi oraz rozwój nadzoru nad krwiolecznictwem.

OSOZ Polska 3/2017

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA 2017 Wśród 15 laureatów 11. edycji Konkursu Liderów Ochrony Zdrowia są skuteczni menedżerowie, placówki wyróżniające się innowacyjnością, organizacje ochrony zdrowia, fundacje i podmioty realizujące nietuzinkowe projekty. Uroczystość wręczenia statuetek złotych, srebrnych i brązowych Liderów odbyła się 4 kwietnia 2017 roku w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Na widowni zasiadło 1200 przedstawicieli rynku ochrony zdrowia i farmacji. W cyklicznym konkursie czasopisma OSOZ Polska, niezależna Kapituła złożona 25 osobistości rynku zdrowia wybiera – w drodze głosowania – laureatów w 4 kategoriach. Przedstawiamy sylwetki tegorocznych zwycięzców konkursu.

OSOZ Polska 3/2017

Raport

OSOZ Polska 3/2017

Raport

BRYLANTOWY LIDER OCHRONY ZDROWIA

Janina Ochojska (po prawej)

Janina Ochojska, Polska Akcja Humanitarna Jak mówią o sobie, ich misją jest czynienie świata lepszym przez zmniejszanie cierpienia i promowanie wartości humanitarnych. Swoje działania prowadzą w miejscach, gdzie konflikt zbrojny lub katastrofa naturalna nagle stawiają tysiące ludzi na pograniczu egzystencji. Wielkie dzieło Polskiej Akcji Humanitarnej jest dziedzictwem zaangażowania, wartości i pasji jej założycielki, która swoje życie niestrudzenie poświęca temu, by pomagać potrzebującym. Dziś jest wzorem dobroczynności i humanitaryzmu, z którego powinniśmy czerpać inspirujące wartości dla naszego własnego życia. Jania Ochojska: Otrzymanie nagrody Brylantowego Lidera Ochrony Zdrowia

OSOZ Polska 3/2017

2017 oznacza dla mnie przede wszystkim uznanie środowiska związanego z ochroną zdrowia dla Polskiej Akcji Humanitarnej. Działania PAH w zakresie ratowania życia i zdrowia ludzi w krajach dotkniętych konfliktami zbrojnymi, katastrofami naturalnymi lub skutkami długotrwałego ubóstwa, m.in. poprzez zapewnianie stałego dostępu do wody pitnej, ma ogromne znaczenie dla możliwości rozwoju w najuboższych społecznościach. Od 1992 roku udzieliliśmy pomocy w 44 krajach. Umożliwiliśmy stały dostęp do wody milionom ludzi w wielu państwach na świecie, m.in. na Sri Lance, w Iraku, Afganistanie, Sudanie Południowym, Autonomii Palestyńskiej, Somalii oraz w Syrii. Obecnie pomagamy

w Somalii, Sudanie Południowym, Syrii, wschodniej Ukrainie i Iraku. Otrzymanie tej nagrody oznacza dla mnie również uznanie dla polskiego społeczeństwa, które coraz bardziej angażuje się w pomoc dla najuboższych krajów świata. Cieszę się, że podczas Gali Liderów Ochrony Zdrowia mogłam podziękować ludziom ze środowiska związanego z ochroną zdrowia za wieloletnie wspieranie działań PAH oraz za pomoc, którą otrzymywałam jako pacjentka po zachorowaniu na polio. Bardzo wiele temu środowisku zawdzięczam. Dziękuję za dostrzeżenie działań Polskiej Akcji Humanitarnej i za przyznanie mi nagrody Brylantowego Lidera Ochrony Zdrowia 2017.

Raport

DZIAŁALNOŚĆ NA RZECZ PACJENTA

Urszula Jaworska (w środku)

I MIEJSCE | Fundacja Urszuli Jaworskiej Obciążenie chorobą, ból, walka o życie – pobyt chorego w szpitalu wymaga ogromnej wewnętrznej siły. Podczas długich dni, tygodni, miesięcy hospitalizacji myśli o chorobie nie mogą zdominować życia pacjenta. Pacjent musi pozostać człowiekiem w pełnym tego słowa znaczeniu. W heroicznej walce o życie i zdrowie energii dodają codzienne radości, które rzadko są dostępne w murach szpitala. Można to jednak zmienić, co udowadnia Fundacja Urszuli Jaworskiej. Wolny czas w Centrum Onkologii w Warszawie wypełniają spotkania z artystami, koncerty, muzyka i recitale, wnosząc radość i nadzieję do szpitalnej rzeczywistości. W ramach cyklu artystycznego gościli już m.in. Kayah, Halina Kunicka, Izabela Trojanowska, Michał

Wiśniewski, Halina Młynkowa. Wszystko dzięki harmonijnej współpracy pomiędzy szpitalem i fundacją. Urszula Jaworska: Zawsze jest to niezwykła chwila. Sam moment wręczenia nagrody daje tyle emocji, że właściwie nie wiadomo jak dziękować. Nawet mnie, osobie tak wygadanej. Nikt nie robi tego, co lubi, dla nagród, ale są one miłym i zaspokajającym próżność każdego działacza motywatorem. Tak właśnie patrzę na każdą nagrodę. Ta w konkursie Lidera Ochrony Zdrowia jest tym bardziej wyjątkowa, bo przyznana przez Kapitułę, której sama jestem członkiem, a na tych patrzymy z większym krytycyzmem, oczekując więcej niż od każdego, kto do naszych nagród

staruje. Konkurencja z roku na rok jest coraz większa, poprzeczka idzie mocno w górę. Tym bardziej ta tegoroczna nagroda jest dla mnie ogromnym wyzwaniem, bo wiem, jak trudno jest poddać ocenie działania tych, którzy są zgłaszani do konkursu. Po 20 latach działalności czuję, że rozwijam skrzydła, że życie – niełatwe w tej naszej zdrowotnej rzeczywistości – stawia przed organizacjami coraz większe wyzwania i wymagania. Sama sobie i naszej organizacji podnoszę poprzeczkę, czasami celowo wyjmując szczebelki dzielące poszczególne etapy na tej drabinie, żeby łatwo nie było. Motto naszej fundacji w pełni oddaje nasze zadania, intencje i cele. Śmiem przypuszczać, że przynajmniej do końca mojego życia nie naprawimy tej rzeczywistości i każda nagroda będzie powodowała, że będziemy musieli

OSOZ Polska 3/2017

Raport

i chcieli dawać od siebie coraz więcej. Po to, aby pacjent mógł z godnością przebrnąć przez coraz bardziej skomplikowany system.

„To tak, jakbyśmy znaleźli niezwykle skuteczną technikę ratowania ludzi przed utonięciem, ale po wyciagnięciu człowieka z wody pozostawili go, kaszlące-

go na wpół uduszonego, własnemu losowi w poczuciu, że zrobiliśmy to, co do nas należało” (Fitzhugh Mullan, 1985 r.). My robimy więcej.

Ewa Borek (trzecia od lewej) oraz przedstawiciele NIL, NIPiP i NIA

II MIEJSCE | Fundacja MY PACJENCI oraz Naczelna Izba Lekarska, Naczelna Izba Aptekarska, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych Pacjentom nie jest łatwo poruszać się po labiryncie systemu ochrony zdrowia. Gdy chory nie zna swoich praw, biurokracja i bezsilność mogą stać się jego największym wrogiem. Nikt nie uczy nas współpracy i dialogu z lekarzem, będących podstawą profilaktyki i skutecznej terapii. Częstokroć leczymy się na własną rękę, szkodząc sobie, zamiast pomagać. Jak stać się w pełni świadomym pacjentem? Najlepiej sięgnąć po poradnik „Jak skutecznie poruszać się w systemie ochrony zdrowia”, który powinien być podstawową lekturą każdego pacjenta. Zwłaszcza, że jest on efektem współpracy czołowych instytucji rynku ochrony zdrowia.

OSOZ Polska 3/2017

Ewa Borek: Poradnik powstał, by pomóc pacjentom w poruszaniu się po systemie opieki zdrowotnej, którego pacjenci często nie rozumieją lub nie znają. Naszą rolę jako Fundacji postrzegamy także w jednoczeniu wszystkich grup interesariuszy w obszarze zdrowia. Uważamy, że współpraca wielu środowisk ma sens i przynosi wszystkim korzyści. Poradnik stworzony został we współpracy z pacjentami, organizacjami pacjenckimi i Izbami: Lekarską, Pielęgniarską i Aptekarską. Nagroda Lidera to wyróżnienie dla wszystkich partnerów zaangażowanych w ten projekt, którym raz jeszcze dziękujemy. Bycie liderem zobowiązuje i staramy się sprostać temu

wyzwaniu. Wspólna praca nad poradnikiem zainspirowała nas do pójścia o krok dalej – i tak powstał projekt dialogu społecznego „Razem Dla Zdrowia”. Uznaliśmy, że powinniśmy promować wśród Polaków ideę partycypacji społecznej w kluczowym obszarze jakim jest zdrowie i opieka medyczna. Razem dla Zdrowia to projekt oparty na partnerstwie Naczelnej Izby Lekarskiej, Naczelnej Izby Aptekarskiej i Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych oraz Fundacji My Pacjenci, którego celem jest współpraca i dialog, służące doskonaleniu systemu ochrony zdrowia w Polsce, jak również wspólna edukacja pacjentów.

Raport

Jakub Piotrkiewicz (drugi od lewej) i Magdalena Michalska z MEDI-System Sp. z o.o.

III MIEJSCE | MEDI-System Sp. z o.o. Polacy należą do najszybciej starzejących się społeczeństw Unii Europejskiej. W tym kontekście każda inicjatywa na rzecz zdrowego i aktywnego starzenia się jest bezcenna. Laureat konkursu prowadzi cykl bezpłatnych warsztatów dla opiekunów domowych w zakresie opieki nad chorymi seniorami, oferując nie tylko wiedzę, ale i potrzebne wsparcie psychologiczne. MEDI-System Sp. z o.o. zarządza największą siecią placówek opiekuńczo-rehabilitacyjno-leczniczych w Polsce. W siedmiu nowoczesnych ośrodkach znajduje się 500 łóżek. Magdalena Michalska (Menedżer ds. Marketingu i PR): Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia za projekt „Bezpłatne warsztaty dla opiekunów domowych”, przyznana w niezależnym konkursie przez 25-osobową Kapitułę składającą się z tak wybitnych osobowości świata medycyny, ma dla nas ogromne znaczenie. Jest bowiem potwierdzeniem, że działania CSR-owe skierowane do naszych podopiecznych i ich rodzin idą

w dobrym kierunku. Jako Lider, mamy też dodatkową motywację do ich kontynuacji, a wręcz rozszerzania inicjatyw na rzecz pacjentów. Od 2016 r. MEDI-system organizuje w swoich domach opieki na Mazowszu i Śląsku bezpłatne warsztaty dla osób, które opiekują się w domu chorym bliskim w podeszłym wieku. Według różnych źródeł, takich osób jest w Polsce ponad milion. Spotkania mają charakter praktyczny. Są prowadzone przez pielęgniarki, fizjoterapeutów i psychologów pracujących w ośrodkach MEDI-system. W swoich opiniach uczestnicy podkreślają, że po warsztacie czują się pewniej, jako opiekunowie poznają profesjonalne techniki opieki i obsługi chorego (toaleta w łóżku, zmiany pozycji, przesadzanie, aktywizacja, karmienie), co znacznie ułatwia codzienne życie i poszerza wiedzę na temat problemów osób starszych. Zdobycie tytułu Lidera potwierdza niezwykłą wartość prowadzonych przez nas warsztatów, a zaangażowanym w nie pracownikom pokazuje, jak dużo mogą zrobić dla

bliskich naszych podopiecznych. Podczas warsztatów tworzy się swego rodzaju grupa wsparcia osób w podobnej sytuacji, które chętnie dzielą się swoim doświadczeniem i problemami. Ponieważ ten aspekt spotkań jest niezmiernie ważny dla opiekunów, będziemy takie formy pomocy rozwijać.

» Plebiscyt Liderów Ochrony Zdrowia już od 11 lat promuje inicjatywy, które powinny stać się wzorem dla innych, inspirując i zmieniając wizerunek ochrony zdrowia.« OSOZ Polska 3/2017

Raport

SKUTECZNE ZARZĄDZANIE

Dyrektor szpitala – dr n. med. Kazimierz Wójtowicz

I MIEJSCE | Dyrektor Szpitala Miejskiego w Zabrzu – dr n. med. Kazimierz Wójtowicz To jedna z najlepiej zinformatyzowanych placówek ochrony zdrowia w Polsce, gdzie rozwiązania IT są fundamentem zintegrowanego systemu zarządzania, wspomagając bezpieczeństwo leczenia i poprawę wyników klinicznych. Elektroniczna dokumentacja medyczna optymalizuje proces opieki nad pacjentem, pozwala podejmować lekarzom decyzje oparte na pełnej wiedzy i uszczelnia system przepływu informacji o pacjencie. Innowacyjność menedżera tej placówki zaowocowała stworzeniem nowoczesnego i dynamicznego ośrodka zdrowia. W dalszych planach jest m.in. budowa unikalnego w skali kraju informatycznego centrum nadzo-

OSOZ Polska 3/2017

ru nad kobietą ciężarną i przyszłym noworodkiem. Dyrektor szpitala: Otrzymanie tytułu Lidera Ochrony Zdrowia to wielkie wyróżnienie. Nie tylko dla mnie, menedżera zarządzającego średniej wielkości szpitalem, ale również dla całej załogi Szpitala Miejskiego w Zabrzu, której w tym miejscu należą się słowa wielkiego podziękowania. Ostatnie kilka lat to czas dużych, często trudnych przeobrażeń w naszej placówce. Udało się je przejść również dzięki załodze, jej ciężkiej pracy i gotowości na zmiany. Nie zapominajmy też o życzliwości właściciela, czyli miasta Zabrze z Panią Prezydent Małgo-

rzatą Mańką-Szulik na czele oraz zabrzańskich Radnych, których życzliwość i chęć zmian również były dla nas bardzo pomocne. Wszystkie te czynniki razem złożyły się na powodzenie projektów realizowanych w naszej placówce. Cieszę się, że zostało to dostrzeżone. Każde wyróżnienie cieszy, największą radość sprawia jednak docenienie projektów, których realizacja wymagała dużego zaangażowania, które były unikatowe i nowatorskie. A także takich, które niosą dla szpitala, jego pracowników i przede wszystkim pacjentów konkretne korzyści i oszczędności. Za taki właśnie uważam informatyzację Szpitala Miejskiego w Zabrzu. Zrealizowany przez nas projekt pozwolił na wprowa-

Raport

dzenie zintegrowanego systemu zarządzania szpitalem i natychmiastową kalkulację kosztów, wycenę procedur oraz ocenę opłacalności realizowanych procesów biznesowych. Informatyzacja pozwoliła na zastąpienie papierowej dokumentacji elektroniczną. Natychmiastowy dostęp lekarza do danych pacjenta i historii jego leczenia, z każdego miejsca w szpitalu, to jedna z najważniej-

szych zalet tego systemu. Informacja, jej dostępność i szybkość przekazywania to wartość niezwykle cenna, również w medycynie. Rozwiązania zastosowane w naszej placówce zwiększają bezpieczeństwo procesu leczenia i minimalizują występowanie pomyłek. System daje klarowne informacje, kto opiekował się pacjentem, jakie przepisał leki, kto i kiedy je później podał. Skorzysta-

li także pacjenci. Usprawnienie przepływu informacji o pacjencie przełożyło się na lepszą ocenę, diagnostykę i leczenie. Pacjent, dzięki elektronicznej rejestracji, bez wychodzenia z domu może np. wybrać dogodny dla niego termin wizyty u lekarza w poradni, a leżąc w szpitalu może korzystać z bezprzewodowego Internetu.

Dyrektor szpitala – dr Barbara Bulanowska

II MIEJSCE | Dyrektor Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie – dr Barbara Bulanowska Dowód na to, że to właśnie kobiety należą do czołówki skutecznych menedżerów w polskiej ochronie zdrowia. Do zasług dyrektor Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie zalicza się m.in. zmniejszenie zadłużenia, poszerzenie zakresu usług, realizację innowacyjnych projektów badawczych, w tym m.in. uruchomienie jedynego w Polsce południowej ośrodka typu Breast Unit. Na uwagę zasługuje wprowadzona filozofia zarządzania przez wartości, gdzie etyka działalności i walka z ko-

rupcją odgrywają pierwszoplanową rolę, a pracownik traktowany jest jak kapitał o najwyższej wartości. Dyrektor szpitala: Uzyskanie nagrody Lidera Ochrony Zdrowia za wprowadzenie innowacyjnego w skali kraju systemu zarządzania szpitalem sprawiło mi niekłamaną przyjemność, przyznało ją bowiem kilkudziesięcioosobowe niezależne jury, złożone z profesjonalistów, osób znanych i powszechnie szanowanych.

Statuetka Lidera Ochrony Zdrowia to dla mnie potwierdzenie, że oparty o wzajemny szacunek oraz nastawiony na współpracę sposób kierowania szpitalem sprawdza się, a wprowadzane w jednostce zmiany są zauważalne, doceniane przez fachowców, a przede wszystkim służą pracownikom i Pacjentom. W połowie 2015 r. podjęłam się zarządzania instytucją bardzo trudną: z jednej strony jest to największy w Polsce szpital kliniczny (prawie 1,5 tys. łóżek, 4,5 tys. pracowników) o wieloletnich tradycjach naukowych i badawczych, zatrudniają-

OSOZ Polska 3/2017

Raport

cy całe grono wybitnych przedstawicieli świata nauki i klinicystów, z drugiej jednak strony – podmiot bardzo zadłużony, mający ogromne problemy organizacyjne i infrastrukturalne. Zdecydowałam, że będę zarządzać szpitalem w sposób systematyczny, konsekwentny i wytrwały, bez nieprzemyślanych decyzji i radykalnych cięć. Starałam się również, by wszelkie zmiany oszczędnościowe miały charakter procesualny i w jak najmniejszym stopniu dotykały sfery klinicznej. Jestem przeciwna ruchom nastawionym

na osiągnięcie krótkotrwałych efektów, zarządczych fajerwerków. Takie działania, może i efektowne, czasami budzące poklask, w perspektywie długoterminowej przynoszą szkody. Klasyk zarządzania, Peter Drucker stwierdził, że „jedyną stałą rzeczą w organizacji jest zmiana”. Ze swojej strony dopowiedziałabym, że trzeba tą zmianą jeszcze mądrze zarządzać i mieć z kim ją przeprowadzać. Ja mam. Rozpoczęłam swą pracę od systematycznego budowa-

nia struktur i zespołu złożonego ze specjalistów z zakresu organizacji i zarządzania, ludzi pełnych zapału i nowych idei, ludzi, którzy mi zaufali. Mam zaszczyt także współpracować ze świetnym zespołem klinicystów, naukowców, badaczy. To właśnie dzięki naszej wspólnej, nieustannej pasji do robienia czegoś lepiej, rozwoju i tworzenia, dzięki chęci dyskusji i słuchania siebie nawzajem, wreszcie dzięki miłości do medycyny i dumy z pomagania innym, możemy razem cieszyć się z efektów tego co robimy.

Dyrektor Piotr Nowicki odbiera nagrodę z rąk dr Beaty Małeckiej–Libery

III MIEJSCE | Dyrektor Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 1 we Wrocławiu – Piotr Nowicki Wynik finansowy w 2011 roku – minus 32 miliony złotych. W 2016 roku – plus 9 milionów złotych. Zagrożony zamknięciem szpital przeszedł gruntowną restrukturyzację, która wymagała determinacji i była trudną walką o uratowanie placówki. Dzięki dobrze przemyślanym inwestycjom oraz informatyzacji placówki, a także wprowadzeniu elektronicznej dokumentacji medycznej, dziś ten wrocław-

OSOZ Polska 3/2017

ski szpital pomaga coraz większej liczbie pacjentów, oferując komfortowe warunki pobytu, coraz to nowsze usługi i stając się ośrodkiem nowoczesnej medycyny województwa dolnośląskiego. Dyrektor szpitala: Każda nagroda przyznana przez grono niezależnych i to takiej klasy ekspertów ma wyjątkowe znaczenie, dlatego że jest w stanie uzmy-

słowić wszystkim ciężko pracującym każdego dnia ludziom, że warto. To takie podsumowanie i podkreślenie sumy wielu pomysłów, decyzji czy działań, które składają się albo na końcowy sukces, jak to jest w naszym przypadku, lub klęskę. Wiadomym jest, że nikt z nas nie pracuje dla nagród, ale otrzymanie każdej z nich jest wydarzeniem ważnym i daje nową energię do dalszej intensywnej pracy. To

Raport

dla mnie ogromnie istotne, że starania podjęte przeze mnie i moich współpracowników w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 we Wrocławiu zostały dostrzeżone, docenione i nagrodzone. Dlatego, mimo iż nagroda jest imienna, traktuję ją jako nagrodę grupową, w połowie dla mnie, za to że miałem marzenie, żeby SPSK Nr 1 zajął miejsce adekwatne do jego prestiżu, możliwości oraz potencjału, a w połowie dla wszystkich współpracowników, gdyż uwierzyli w marzenie i wspólnie, konsekwentnie je zrealizowali w pięć ciężkich lat. Kiedy obejmowałem szpital w roku 2012, zobowiązania ogółem sięgały 151 mln zł, w tym wymagalnych było 95 mln złotych, a wynik finansowy za rok 2011 to strata na poziomie 32 mln złotych. Musiałem przekonać moich współpracowników do całkowitej zmiany myślenia o zarządzaniu placówką, stworzyć wizję, wypraco-

wać strategię i potem rygorystycznie się jej trzymać. Groziło nam widmo braku środków na wynagrodzenia i podstawowe materiały. Ten pierwszy okres był dla mnie czasem katorżniczej pracy – rano poznawanie placówki, wszelkie możliwe audyty; nocami tworzenie planu naprawczego. A później jeszcze przekonanie ludzi do tego, by często zrezygnowali z czegoś swojego w imię ratowania całej placówki. Teraz wszyscy mamy dużą satysfakcję i rozpiera nas duma, że udało się osiągnąć tak dużo, kiedy wydawało się, że już nic nie można zrobić. W grudniu 2016 zobowiązania spadły do około 80 mln 200 tys. zł, w tym wymagalne do 5 mln 300 tys. zł, a wynik finansowy od czterech lat jest dodatni, w tym w 2016 roku dwucyfrowy. Realizacja opracowanych przeze mnie planów naprawczych nie byłaby możliwa, gdyby nie zrozumienie i współpraca ludzi tworzących tę jed-

nostkę, a także zrozumienie powagi sytuacji przez Jego Magnificencję Rektora Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Senat Uczelni oraz jej pozostałych Władz. Podjęliśmy wiele trudnych decyzji, ale nigdy nie traciliśmy z oczu tego, co było i jest dla nas najważniejsze – pacjentów. Poprawa wyniku finansowego to przede wszystkim poprawa jakości i standardu udzielanych świadczeń medycznych, a także wzmacnianie zadowolenia z pracy wspierającej mnie kadry. Zakończyliśmy pięcioletni okres restrukturyzacji i przyznaję, że zamykamy go z poczuciem sukcesu. Za Państwa pośrednictwem dowie się o nim wiele osób, to dla mnie i dla moich współpracowników bardzo cenne, bo nasz trud był tego wart. Tytuł Lidera zobowiązuje, tak jak nazwa, w której mamy nr 1! Będziemy pracować jeszcze ciężej, by potwierdzić słuszność decyzji Kapituły.

INNOWACYJNE POMYSŁY

Dr hab. n. med. Marek Krzystanek (drugi od lewej), Jolanta Wolkowicz i Ewa Bachta ze SPSK nr 7

OSOZ Polska 3/2017

Raport

I MIEJSCE | Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne im. Prof. Leszka Gieca Choroby psychiczne stają się najpoważniejszym wyzwaniem systemu ochrony zdrowia. Według Światowej Organizacji Zdrowia, 350 mln osób na świecie choruje na depresję, 21 milionów – na schizofrenię. Około 80% chorych nie korzysta z pomocy lekarskiej, bojąc się stygmatyzacji i wykluczenia społecznego. Nową nadzieją na dotarcie do pacjentów jest telemedycyna – sesje terapeutyczne realizowane są w domu, w komfortowym otoczeniu i intymnej atmosferze bez konieczności wizyt w ośrodku zdrowia. Zrealizowany przez nagrodzony ośrodek projekt leczenia pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii paranoidalnej przy pomocy platformy telemedycznej udowodnił wysoką skuteczność tej metody. Nagroda przyznana została również za bezprecedensową ogólnopolską akcję edukacyjnoinformacyjną #UdarLiczysięCzas, która odbiła się szerokim echem w prasie i mediach społecznościowych.

skutecznym produktem leczniczym, postanowiłem przeprowadzić jedno z największych badań klinicznych poświęconych telemedycynie na świecie. Badanie wykazało, że leczenie telepsychiatryczne daje lepsze rezultaty u pacjentów leczonych ambulatoryjne w porównaniu z pacjentami leczonymi metodą tradycyjną.

Dr hab. n med. Marek Krzystanek (Kierownik Kliniki Rehabilitacji Psychiatrycznej SUM w Katowicach, Górnośląskie Centrum Medyczne): Telemedycyna jest niewątpliwie medycyną przyszłości, która zaczęła się już dzisiaj. Kilka lat temu, analizując sytuację w państwach, takich jak USA, Szwecja, Norwegia czy Finlandia doszedłem do wniosku, że stworzenie i przeprowadzenie w projektu telemedycznego będzie ogromną innowacją, która zmieni rynek usług zdrowotnych w Polsce. Projekt znalazł uznanie w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju i udało się nam stworzyć nowatorską platformę telemedyczną do leczenia pacjentów psychiatrycznych. Żeby pokazać światu medycznemu, że platforma telemedyczna jest

Jolanta Wołkowicz (Rzecznik Prasowy i Kierownik Działu Promocji, autorka inicjatywy #UdarLiczysięCzas): Innowacyjna medycyna to nie tylko nowoczesne metody lecznicze i terapeutyczne, ale również nowoczesna komunikacja z obecnymi i przyszłymi pacjentami i ich bliskimi.

Liderowanie wymaga odwagi, przedsiębiorczości i ogromu wysiłków, ale przede wszystkim uwolnienia się od wszystkiego, co już było i flirtowania z inspiracją i intuicją. Jest to proces porównywalny z natchnieniem poetyckim, jednak żeby mógł mieć miejsce, wymaga przygotowania merytorycznego i wielu lat pracy. Rola lidera zobowiązuje. W chwili obecnej opracowuję nowe aplikacje telemedyczne i tworzę telemedyczne programy videoedukacji dla osób uzależnionych. Bitwa o telemedycynę trwa, a lider nigdy nie odkłada miecza.

W dobie Internetu, smartfonów, a także rosnących w siłę social-mediów, profilaktyka i promocja zdrowia za pomocą ulotki to zdecydowanie za mało. Skuteczna komunikacja to wykorzystanie takich narzędzi, które umożliwią dotarcie do jak największego grona odbiorców. Nasz szpital od wielu lat prowadzi działalność związaną z profilaktyką i promocją zdrowia. Wiedzieliśmy jednak, że

tradycyjne formy komunikacji z pacjentem są już dziś niewystarczające, dlatego przygotowując się do Obchodów Światowego Dnia Udaru Mózgu, skupiliśmy się właśnie na niej. W przekazie chcieliśmy szczególną uwagę zwrócić na to, jak duże znaczenie w udarze mózgu ma upływ czasu i jak ważne są umiejętności rozpoznawania objawów udaru mózgu. Pozostawała tylko kwestia, w jaki sposób rozpropagować te informacje i jak dotrzeć do ludzi młodych. Wówczas zrodziła się idea przeprowadzania akcji edukacyjnej z wykorzystaniem Facebooka, interaktywnego narzędzia, który zrzesza setki tysięcy ludzi. Kampania #UdarLiczysięCzas prowadzona była przez ponad 3 miesiące na profilu szpitala. Wyedukowaliśmy tysiące osób zapraszając do udziału ludzi z pierwszych stron gazet. Byliśmy świadkami wymiany poglądów i przeżyć osób, których problem udaru dotknął osobiście. Nie twierdzę, że każdy szpital powinien mieć swój profil na Facebooku, ale wiem, że social media są doskonałym narzędziem, za pomocą którego można wiele zdziałać, wystarczy tylko dobrze poznać ich specyfikę i mieć wizję tego, co i komu chcemy komunikować. Przyznanie przez Kapitułę Konkursu tytułu Złotego Lidera w kategorii Innowacyjne pomysły w Ochronie Zdrowia za projekt #UdarLiczysięCzas napawa dumą i optymizmem. Daje osobistą satysfakcję i poczucie tego, że zorganizowana kampania była ważna, że miała sens. Nagroda z jednej strony cieszy, a z drugiej motywuje, dając poczucie dużego zobowiązania, tytuł lidera nie jest przecież dany raz na zawsze.

II MIEJSCE | Dorota Kilańska, Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie W Polsce potrzebujemy innowacyjnego pielęgniarstwa, które wyjdzie naprzeciw starzejącemu się społeczeństwu i rosnącym potrzebom w zakresie opieki. Laureatem nagrody Lidera jest pielęgniarka, która aktywnie zajmuje

OSOZ Polska 3/2017

się wdrażaniem i promocją innowacji w pielęgniarstwie związanych z rozwiązaniami informatycznymi, zintegrowaną opieką oraz zaawansowaną praktyką pielęgniarską. Otwartość na nowe technologie pozwala znajdywać nieszablo-

nowe rozwiązania i wdrażać nowe metody pracy. Dorota Kilańska: Jestem pielęgniarką i solidarna z tą grupą i chciałam dla niej coś zrobić. Chciałam, aby i pielęgniar-

Raport

Dorota Kilańska

stwo, jak otaczający świat szły do przodu. „Tempora mutantur, et nos mutamur in illis” mówi łacińskie przysłowie – „Czasy się zmieniają i my zmieniamy się wraz z nimi”. Świat się zmienia, psychika ludzi także, pielęgniarki nie mogą więc stać w tym samym miejscu. Nowe wyzwania, wynikające z coraz bardziej wkraczającej w nasze życie informatyzacji spowodowały, że chciałam coś zrobić, aby pielęgniarki miały możliwość skorzystania z przeróżnych udogodnień ułatwiających im ich ciężką i mozolną pracę, aby podnieść ich status. W czasie moich wyjazdów zagranicznych zobaczyłam, co dzieje się w innych krajach i starałam się „walczyć” o to, by i u nas tak było. Oczywiście było to wyzwanie trudne, ale trudne wyzwania lubię. Na pewno w pojedynkę niemożliwym byłoby osiągnąć cokolwiek. Miałam szczęście, że spotkałam na swej drodze ludzi, którzy mnie wspierali i dzięki którym zostałam wyróżniona. Do tych osób i instytucji zaliczam koleżanki

z Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, w tym prof. Aleksandrę Gaworską-Krzemińską, byłą Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych – dr Elżbietę Buczkowską i obecną Prezes Zofię Małas, a także dr Leszka Sikorskiego – byłego dyrektora CSIOZ, który stworzył możliwości, natomiast jego następcy konsekwentnie kontynuowali wprowadzanie pielęgniarstwa na ścieżkę cyfryzacji, jaką podąża cały system ochrony zdrowia. Innym wyzwaniem, które kiedyś docenimy wszyscy, była chęć ułatwienia pracy pielęgniarkom poprzez zwiększenie ich kompetencji w kierunku zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej (APN), to jest m.in. ordynowania i wypisywania leków. Osiągnięcie tego celu wymagało wielu działań i dobrej współpracy międzynarodowej – wsparcia ze strony członków Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Pielęgniarek, ponadto pomogły bardzo dobre relacje z dr Beatą Cholewką – Dyrektor Departamentu Pielęgniarek i Położnych w Ministerstwie Zdrowia.

To, czym zajmuję się obecnie, nie miałoby miejsca, gdyby nie pomoc władz Uniwersytetu Medycznego w Łodzi – Kanclerza i Dyrektora Centrum IT i bardzo duże zaangażowanie programistów tejże uczelni w projekt stworzenia aplikacji do dokumentowania zdarzeń medycznych przez pielęgniarki. Satysfakcjonuje mnie, że to co robiłam, robię i będę robiła jest pozytywnie oceniane przez innych. Rozumiem, że bycie liderem, a taki tytuł otrzymałam, to nie tylko zaszczyt, ale także możliwość i konieczność pomagania innym w ich codziennym trudzie, poprzez ułatwianie ich ciężkiej pracy i zarazem umożliwienie osiągania celów, jakie sobie zakładają. Przekonuje mnie, że droga, którą obrałam jest słuszna i potrzebna moim Koleżankom – pielęgniarkom, i będę nią, tak jak dotąd, niezmiennie kroczyć. Każda innowacja w pielęgniarstwie to korzyść nie tylko dla pielęgniarek, to szansa dla ludzi, którymi się opiekują. „To co jest dobre dla pacjentów – przynosi korzyści pielęgniarkom, a co jest dobre dla pielęgniarek, korzystne jest także dla pacjentów.”

OSOZ Polska 3/2017

Raport

Barbara Możejko-Pastewka i Michał Bem (Pfizer Polska)

II MIEJSCE (ex aequo) | Pfizer Polska Sp z o.o. Nagroda przyznana za projekt Akademia Dobrego Farmaceuty – inicjatywę kierowaną do pracowników aptek, dzięki której Ci mogą podnosić swoje kompetencje i korzystać z wiedzy eksperckiej. W ramach projektu udostępniono m.in. aplikację mobilną oraz portal dobryfarmaceuta.pl.

tuzjastów i pionierów Pfizer Polska mogła stworzyć Akademię Dobrego Farmaceuty – innowacyjny portal edukacyjny, oparty o najnowsze technologie komunikacji cyfrowej, zawierający szereg materiałów edukacyjnych oraz informacyjnych przydatnych w codziennej pracy farmaceutów i techników farmacji.

Anna Ruszczak (Pfizer): Tytuł Srebrnego Lidera Ochrony Zdrowia 2017 w kategorii Innowacyjne Pomysły jest dla całego zespołu firmy Pfizer w Polsce bardzo cenny, ponieważ utwierdza nas w przekonaniu, że dzięki współpracy, zaufaniu i wzajemnemu zrozumieniu, można stworzyć nową jakość i przyczyniać się do ciągłej poprawy standardów opieki nad chorymi. Dziękujemy szacownej Kapitule za to niezwykłe wyróżnienie.

Dzięki współpracy z Okręgową Izbą Aptekarską w Białymstoku za większość ukończonych szkoleń farmaceuci otrzymują punkty edukacyjne, niezbędne do utrzymania prawa wykonywania zawodu. Integralną częścią projektu jest uruchomiony w grudniu 2016 r. portal www.dobryfarmaceuta.pl. Przeniesienie naszych działań do Internetu pozwala nam na dotarcie do klientów, których nie odwiedzają bezpośrednio przedstawiciele i kierowanie do nich naszej komunikacji. Ta nagroda jest dla nas inspiracją do dalszego działania – udostępniania platformy ADF szerokiemu gronu odbiorców, a także pracy nad nowymi przedsięwzięciami edukacyjnymi.

Nagrody tej nie byłoby bez naszych partnerów biznesowych i współpracowników: środowiska farmaceutów, lekarzy i pacjentów. Dzięki temu, że mogliśmy lepiej zrozumieć ich potrzeby, grupa en-

OSOZ Polska 3/2017

Jesteśmy przekonani, że dzięki mądrej i odpowiedzialnej współpracy lekarzy, farmaceutów, menadżerów zarządzających ochroną zdrowia oraz przemysłu farmaceutycznego, będziemy coraz lepiej spełniać wzajemne oczekiwania, a przede wszystkim nieustannie dążyć do poprawy zdrowia i jakości życia wszystkich pacjentów w Polsce.

» Konkurs Liderów Ochrony Zdrowia kieruje się trzema twardymi zasadami: brakiem jakichkolwiek opłat tytułem udziału, pełną otwartością konkursu oraz obiektywnym wyborem laureatów.«

Raport

Dr Małgorzata Gałązka – Sobotka, Dyrektor Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego (w środku)

III MIEJSCE | Uczelnia Łazarskiego w Warszawie Kondycja ochrony zdrowia w ujęciu ogólnopolskim jest mocno skorelowana z umiejętnościami zarządzania placówkami ochrony zdrowia. Wiedza staje się kluczem do stworzenia nowoczesnego, prężnie działającego szpitala – miejsca zabezpieczającego potrzeby zdrowotne mieszkańców, spełniającego oczekiwania pacjentów, ośrodka naukowego sięgającego do najnowocześniejszych odkryć nauki. Program MBA w Ochronie Zdrowia prowadzony na Uczelni Łazarskiego w Warszawie jest właśnie kuźnią takich liderów – odważnych przywódców zmieniających ochronę zdrowia na lepsze. Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka: Nagroda Brązowego Lidera Ochrony Zdrowia w kategorii „Innowacyjne pomysły w ochronie zdrowia” to dla nas wspaniałe docenienie wielu lat pracy na rzecz rozwoju profesjonalnych kadr zarządzających w polskim sektorze ochrony zdrowia. Rozpoczynając w 2010 r. pierwszy w Polsce program MBA wierzyliśmy

i wciąż wierzymy, że dalszy rozwój tego sektora będzie wymagał profesjonalnych kompetencji menedżerskich, odwagi i zaangażowania. To w myśl idei „Praktycy dla Praktyków” łączymy doświadczonych akademików i ekspertów rynku zdrowia ze słuchaczami, których wyróżnia zarówno ogromny apetyt na wiedzę i nowe umiejętności, jak również chęć znalezienia inspiracji, rozszerzenia horyzontów myślenia, zmiany utartych schematów działania. To nagroda dla wszystkich wykładowców programu MBA w Ochronie Zdrowia oraz całego zespołu Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego, którzy od wielu lat z pasją i determinacją pracują na rzecz najwyższej jakości kształcenia. To także powód do dumy dla naszych słuchaczy i absolwentów, którzy w swojej codziennej pracy, walcząc z ograniczeniami zmieniają na lepsze polski system, podejmując kolejne wyzwania. Na gruncie silnych relacji zbudowanych podczas studiów in-

spirują się nawzajem, dzieląc wiedzą i doświadczeniem. To prawdziwi liderzy, którzy udowadniają, że polski sektor ochrony zdrowia dysponuje dzisiaj wspaniałym potencjałem menedżerskim. To osoby, które nie boją się konkurencji, rozumieją znaczenie przedsiębiorczości, z przekonaniem zarządzają procesami i ryzykiem, mają świadomość roli kapitału ludzkiego i przywództwa w zarządzaniu. To Ci, którzy nie boją się rywalizacji jakościowej, monitoringu efektów swojej działalności i wiedzą, że jedynym sposobem doskonalenia systemu ochrony zdrowia jest polityka oparta na faktach. Jestem szczęśliwa, że mogę pracować z tak wspaniałymi ludźmi i głęboko wierzę w dalsze powodzenie programu MBA w Ochronie Zdrowia. Serdecznie dziękuję za tę nagrodę w imieniu swoim, całego zespołu CKP, liderów poszczególnych modułów programu, naszych wykładowców oraz słuchaczy i absolwentów.

OSOZ Polska 3/2017

Raport

PROMOCJA ZDROWIA I PROFILAKTYKA

Agnieszka Łesiuk, Prezes Fundacji (w środku)

I MIEJSCE | Fundacja Rosa Nagroda dla kampanii onkologicznej, a dokładnie kampanii profilaktyki raka płuca, raka szyjki macicy i czerniaka skierowana przede wszystkim do młodzieży szkolnej w wieku 14–19 lat. Kampanią objęto 73 tys. uczniów z 332 szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz ponad 2500 nauczycieli. W drugiej edycji kampanii wzięło udział 589 szkół z całej polski. W ramach akcji przebadano ponad 7000 osób pod kątem czerniaka skóry, zorganizowano 30 eventów, co przełożyło się bezpośrednio na wzrost świadomości Polaków w temacie profilaktyki onkologicznej. Z kolei we Wrocławiu otwarto bezpłatny punkt badania znamion, w którym przebadano już 840 osób pod kątem czerniaka.

OSOZ Polska 3/2017

Agnieszka Łesiuk (Dyrektor ds. projektów i komunikacji, kampania RAKOOBRONA): Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia w tak prestiżowym konkursie, w znamienitym gronie laureatów, nie tylko stanowi ogromne wyróżnienie i docenienie trzyletniego wysiłku włożonego w promocję profilaktyki onkologicznej, ale również jest dostrzeżeniem Rakoobrony przez środowisko naukowców z różnych dziedzin medycyny i jej pogranicza. Tytuł traktujemy jako uznanie dla naszych działań na rzecz budowy świadomego i zdrowego społeczeństwa, m.in. zachęcania do regularnych wizyt u lekarzy oraz zwiększania dostępu do bezpłatnych badań prewencyjnych. To dla nas potwierdzenie, że to, co robimy, jest waż-

ne. Na nowotwory umiera rocznie ponad 95 tys. osób. Dodatkowo WHO ostrzega, że w 2025 r. liczba zachorowań wzrośnie z 14 do 19 mln rocznie. Dzięki działaniom w ramach kampanii Rakoobrona możemy realnie wpływać na zmianę tego trendu, m.in. poprzez wdrożenie programu profilaktyki onkologicznej w szkołach. W jego ramach ponad 200 tys. uczniów z 900 szkół ponadpodstawowych poznało przyczyny powstawania raka płuca, raka szyjki macicy i czerniaka oraz sposoby zmniejszenia ryzyka ich wykształcenia. Za kluczowy cel stawiamy sobie również ułatwienie ogółowi społeczeństwa dostępu do bezpłatnych badań profilaktycznych. Od 2014 r. prowadzimy Letnią Akcję Edukacyjną – na plażach Trójmiasta, podczas festiwali muzycznych i wydarzeń sportowych w czarnym na-

Raport

miocie kampanii każdy może bezpłatnie przebadać znamiona pod kątem czerniaka. Podczas trzech edycji akcji z takiej możliwości skorzystało 6 tys. osób. Ponadto, w maju 2016 r. otworzyliśmy we Wrocławiu bezpłatny punkt badania znamion. Do końca minionego roku współpracujący z nami lekarze przebadali 840 osób, kilkadziesiąt z nich kierując na wycięcie zmian, w wyniku czego u kilku pacjentów wykryto nowotwór. Docelowo chcielibyśmy otworzyć takie gabinety w każdym województwie.

Nasza akcja z roku na rok zyskuje uznanie wielu ekspertów, uczelni medycznych i kluczowych instytucji w obszarze ochrony zdrowia. II edycja projektu jest realizowana pod patronatem honorowym Ministra Zdrowia oraz przy wsparciu merytorycznym Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Dolnośląskiego Centrum Onkologii, Dolnośląskiego Centrum Chorób Płuc i Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. Na temat Rakoobrony pojawiło się ponad 460 pozytywnych in-

formacji w mediach o łącznym ekwiwalencie reklamowym w wysokości 3 mln zł. Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia to dla nas duże zobowiązanie na przyszłość oraz dodatkowa motywacja do szukania i wdrażania kolejnych rozwiązań mających na celu wzrost świadomości onkologicznej społeczeństwa, rozszerzania podjętych działań i angażowania nowych grup odbiorców. Chętnie się tego trudu podejmiemy.

Marek Posobkiewicz

II MIEJSCE | Marek Posobkiewicz – Główny Inspektor Sanitarny Nie jest łatwo dotrzeć z przekazem dotyczącym zdrowia do szerokiej grupy odbiorców, zainteresować media, wzbudzić zaciekawienie tematami profilaktyki. Jak w oryginalny sposób edukować zwłaszcza młodych ludzi, ostrzegać przed paleniem papierosów i dopalaczami, walczyć z fałszywymi informacjami na temat szczepień ochronnych? Można to robić z pomocą muzyki. Jego niekonwencjonalne klipy ostrzegające przed niebezpiecznymi zachowaniami i pro-

mujące zdrowie obejrzały już setki tysięcy osób. O zdrowiu i zagrożeniach rapuje Raper Gisu, czyli Główny Inspektor Sanitarny (GIS). Marek Posobkiewicz: Zdobycie tej nagrody traktuję przede wszystkim jako wyraz uznania i zrozumienia roli, jaką w systemie ochrony zdrowia odgrywa Państwowa Inspekcja Sanitarna. Uznania dla codziennego, często niedocenianego wysiłku, jej pracowników, ale także ich

umiejętności wprowadzania innowacji, szukania nowych rozwiązań i wychodzenia poza utarte schematy. Zważywszy, że Państwowa Inspekcja Sanitarna jest największą w Polsce instytucją zdrowia publicznego, traktuję tę nagrodę również jako dowód, że w środowiskach menedżerskich związanych z ochroną zdrowia coraz lepiej rozumie się konieczność zmiany tradycyjnego postrzegania opieki zdrowotnej jako systemu skoncentrowanego wyłącznie na medycynie naprawczej.

OSOZ Polska 3/2017

Raport

Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej są bardzo szerokie – począwszy od nadzoru nad m. in. bezpieczeństwem żywienia i żywności, bezpieczeństwem zdrowotnym wody, zabezpieczenia przed chorobami zakaźnymi, higieną środowiska, medycyną pracy – aż do opiniowania i uzgadniania projektów inwestycyjnych i infrastrukturalnych. W tym długim katalogu zadań jednym z kluczowych elementów jest komunikacja. Dotyczy to zarówno komunikacji wewnątrz całej organizacji, jak i komunikacji zewnętrznej, skierowanej do podmiotów, z którymi na co dzień współpracujemy oraz grup społecznych, do których docieramy z naszym przekazem. Planowanie, porządkowanie, układanie procedur i harmonogramów, to w tak dużej organizacji rzeczy bardzo istotne. Ale ważna jest też umiejętność tworzenia wizji, zdolność rozprzestrzeniania jej wśród in-

nych i jej uwiarygodniania. Od wielu lat, co jest również zasługą moich poprzedników, nie ograniczamy się wyłącznie do działalności kontrolno–represyjnej, ale stawiamy nacisk na działalność profilaktyczną i szeroko zakrojoną edukację zdrowotną. Prowadzenie szkoleń dla różnych grup zawodowych, tworzenie poradników, zaleceń, norm i dobrych praktyk, przynoszą niejednokrotnie więcej korzyści niż działalność kontrolna. W promowaniu zdrowia również staramy się wyjść poza schemat, dostosowując przekazywane treści do odbiorcy, korzystając z nowoczesnych narzędzi i niestandardowych form ich przekazu. Tworzone przez nas kampanie społeczne spotykają się z dużym oddźwiękiem społecznym, ale również inspirują do inicjatyw na rzecz promowania zdrowia. Bardzo więc cieszy, że właśnie ten obszar działalności Państwowej Inspek-

cji Sanitarnej został dostrzeżony i doceniony. Dziękuję za tę nagrodę w imieniu własnym, ale również kilkuset pracowników pionu oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia zatrudnionych w Głównym Inspektoracie Sanitarnym oraz wojewódzkich i powiatowych stacjach sanitarno – epidemiologicznych na terenie całego kraju. Dzięki sieci naszych placówek i tej dużej grupie specjalistów zajmujących się profilaktyką w każdym powiecie, jesteśmy w stanie dotrzeć z edukacją zdrowotną do każdej szkoły, przedszkola i innych podmiotów – wszędzie tam, gdzie jest konieczność prowadzenia edukacji zdrowotnej. Dlatego tę nagrodę – Lidera Ochrony Zdrowia – dedykuję Pracownikom pionu oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Katarzyna Fabijańczyk odpowiedzialna za innowacje Salonu Zdrowia Baylab

III MIEJSCE | Salon Zdrowia Baylab To miejsce fascynacji nauką i technologią, odkrywania świata i uczenia się,

OSOZ Polska 3/2017

dzielenia się wiedzą. Tutaj najmłodsi mogą przyjrzeć się z bliska zjawiskom

fizycznym, chemicznym i biologicznym, w sposób interaktywny poznawać otaczającą nas rzeczywistość. Przykład społecznej odpowiedzialności biznesu ubra-

Raport

nej w pomysłowy i konsekwentnie realizowany projekt. Katarzyna Fabijańczyk: Salon Zdrowia Baylab to miejsce, w którym uświadamiamy społeczne znaczenie innowacyjności, osiągnięć naukowych, zachęcamy do odwagi myślenia. Fakt docenienia naszej działalności popularyzatorskiej ogromnie nas motywuje i bardzo jesteśmy wdzięczni jurorom konkursu Liderów Ochrony Zdrowia! Firma Bayer, która pięć lat temu powołała do życia Baylab, jest światowej klasy innowatorem. Misją firmy Bayer jest „Science For A Better Life” – czyli „nauka dla lepszego życia”. Na co dzień 14 000 naukowców pracuje w naszych laboratoriach nad nowymi molekułami. Współpracujemy z wieloma renomowanymi instytutami

naukowymi i wspieramy młodych badaczy. Jako firma działająca w obszarze Life Science, skupiamy się na organizmach żywych: człowieku, zwierzętach i roślinach. Nasza działalność badawczo-rozwojowa opiera się na głębokim zrozumieniu zachodzących w nich procesów biochemicznych. Tą wiedzą dzielimy się podczas otwartych familijnych warsztatów w Salonie Zdrowia Baylab. Tematyka spotkań dotyczy zdrowia człowieka, profilaktyki, bioróżnorodności. Poruszamy również tematy trudne – takie, jak onkologia: wszystko po to, by zrozumieć, że nowotwór można pokonać. Mamy nadzieję, że dzięki promowaniu zdrowego stylu życia, świadomego odżywiania, nowa generacja aktywnej młodzieży uniknie wielu chorób. Dzięki współpracy z polskimi naukowcami i pedagogami mamy pewność, że tematy te

są podane w sposób ciekawy, empiryczny i nowoczesny. Ostatnio do współpracy zaprosiliśmy twórców aplikacji interaktywnych i „gamingu”. Efektem jest innowacyjna aplikacja Wirtualnej Rzeczywistości, która pozwala na interaktywną podróż po ludzkim organizmie i m.in. zrozumienie na czym polega migotanie przedsionków oraz jak widzi świat osoba cierpiąca na wysiękowe AMD. Baylab to dobry przykład „corporate citizenship” firmy Bayer – działań społecznie odpowiedzialnych, o rzeczywistym efekcie społecznym. 20 000 uczestników naszych zajęć to z pewnością osoby, które rozumieją znaczenie innowacyjności dla swojego aktywnego, codziennego życia. Serdecznie zapraszamy na warsztaty!

NAGRODA MECENASA KONKURSU

ZDROWOTNA SUPERNOWA

dr n. med. Mateusz Kuczabski, dyrektor placówki

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej PIASTUN

Zdrowotna Supernowa przyznana została placówce, która – dzięki zaangażowaniu i wiedzy jej dyrektora – przeszła modelową restrukturyzację i modernizację, inwestując w nowoczesne technologie informacyjne.

OSOZ Polska 3/2017

Foto: Vytenis Andriukaitis

rozmow y

Europejski apetyt na cyfrowy potencjał Siłą cyfryzacji jest integracja danych zamkniętych dotychczas w papierowych kartotekach. Kolejne silosy informacyjne, którymi są gabinety lekarskie, laboratoria, szpitale, placówki służby zdrowia, powoli łączą się w jeden ekosystem wymiany informacji o pacjencie. W ten sposób systemy ochrony zdrowia mogą funkcjonować z dużo większą płynnością i wydajnością, co jest konieczne w czasach nowych wyzwań, z jakimi mierzą się państwa na kontynencie europejskim. Vytenis Andriukaitis – Europejski Komisarz do spraw Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności – opowiada o planach unijnych w stosunku do szerszej adaptacji rozwiązań e-zdrowia.

OSOZ Polska 3/2017

Komisja Europejska przywiązuje dużą wagę do zdrowia cyfrowego. Skąd bierze się takie innowacyjne spojrzenie? Jak wiadomo, systemy opieki zdrowotnej w Europie stają przed licznymi problemami, takimi jak starzenie się społeczeństwa, wzrost liczby osób cierpiących na choroby przewlekłe oraz ograniczenia natury finansowej, zatem musimy promować wszelkie obiecujące rozwiązania, które mogą pomóc w rozładowaniu tego napięcia. Wierzę, że instrumenty charakterystyczne dla e-zdrowia mogą stanowić rozwiązanie i wsparcie. Rozpowszechnienie ich zastosowania we

rozmow y

wszystkich krajach Unii Europejskiej zapewni wyższą wydajność naszych systemów opieki zdrowotnej, zwiększy wygodę dla pacjentów, umożliwi Europejczykom większą niezależność oraz wpływ na swoje życie przez cały jego okres. Stworzenie Jednolitego Rynku Cyfrowego jest jednym z 10 priorytetów Komisji, a zdrowie stanowi kluczowy sektor tego projektu. Sprawniejsza interoperacyjność systemów w ramach e-zdrowia ułatwi na przykład transgraniczną opiekę zdrowotną, umożliwiając kontynuację opieki, gdy pacjent wyjeżdża do innego kraju UE. Jako Komisarz ds. zdrowia jestem głęboko przekonany, że powinniśmy zmierzać w kierunku stworzenia środowiska, w którym praktyczne i innowacyjne rozwiązania w ramach e-zdrowia są powszechnie stosowane, ze względu na dobro pacjentów. Dlaczego stworzenie Jednolitego Rynku Cyfrowego w UE jest tak istotne? Internet i technologie cyfrowe niezaprzeczalnie kształtują nasz świat i wprowadzają nagłe zmiany we wszystkich obszarach biznesu, również w sektorze zdrowotnym. Aby zachować konkurencyjność z innymi światowymi potęgami ekonomicznymi (np. Stanami Zjednoczonymi, Chinami, Indiami), Europa musi nadal brać udział w rewolucji cyfrowej i wykorzystać siłę jednolitego rynku unijnego do stwarzania okazji w obszarze usług cyfrowych dla ludzi i przedsiębiorstw. Trzeba pokonać różne przeszkody, aby maksymalnie zwiększyć ilość przedsięwzięć w zakresie e-handlu, e-zdrowia oraz innych działań w technologii cyfrowej pomiędzy krajami Unii Europejskiej. W obszarze zdrowia skupiamy się na wyzwaniach związanych z interoperacyjnością. Innymi słowy, systemy opieki zdrowotnej muszą „rozmawiać” ze sobą i wymieniać dane dotyczące zdrowia dla dobra pacjentów, którzy potrzebują opieki zdrowotnej w różnych krajach. Jeżeli jestem na wakacjach za granicą i zachoruję, przyjmujący mnie lekarz nadal nie ma dostępu do moich danych zdrowotnych. Czy zmieni się to w przyszłości? W tym kierunku działamy. Tzw. Sieć E-zdrowia opracowała już dwa zestawy wytycznych: jeden dotyczący podstawowego wykazu danych, które mają się znaleźć w kartotekach pacjentów i mogą

» Jako były lekarz jestem zafascynowany innowacyjnymi rozwiązaniami cyfrowymi, takimi jak e-zdrowie.« być wymieniane pomiędzy pracownikami służby zdrowia, aby umożliwić ciągłość opieki i bezpieczeństwo pacjenta w aspekcie transgranicznym; oraz drugi zestaw dotyczący interoperacyjności e-recept. Naprawdę liczę na to, że kraje Unii zastosują te wytyczne w praktyce. Będzie to bardzo korzystne dla obywateli i pacjentów odwiedzających inne kraje UE, jak również dla pracowników służby zdrowia, zarówno w kraju pochodzenia pacjenta, jak i w państwie, do którego przybył. Jesteśmy w trakcie wprowadzania tych zmian, a planowane wprowadzenie wytycznych w życie w pierwszych krajach planowane jest już na 2018 rok.

wia”, która ułatwi wymianę e-recept oraz kartotek pacjentów, jak również innych danych zdrowotnych. Gdy infrastruktura ta zostanie uruchomiona, kraje UE będą mogły podłączyć się do niej i wysyłać oraz otrzymywać dane zdrowotne. Komisja zapewnia dofinansowanie wielu krajom UE w celu stworzenia niezbędnej infrastruktury, a pierwsza wymiana danych zdrowotnych jest przewidywana na 2018 rok.

Czy planowane jest wprowadzenie transgranicznych rozwiązań w ramach e-zdrowia?

Obecnie Komisja nie zamierza wprowadzać osobnego ustawodawstwa unijnego, jako że naszym zdaniem Jednolity Rynek Cyfrowy zapewnia dostateczne możliwości szybkiego wprowadzenia rozwiązań z zakresu e-zdrowia i telemedycyny. Ponadto, zgodnie z traktatem UE, Kraje Członkowskie są odpowiedzialne za organizację i zapewnianie usług zdrowotnych oraz opieki medycznej. Obejmuje to decyzje dotyczące uwzględnienia telemedycyny, a także rozwiązań z zakresu e-zdrowia w koszyku usług zdrowotnych. Komisja, wykorzystując narzędzia, programy oraz instrumenty finansowania, którymi dysponuje, wspiera kraje UE w działaniach mających na celu zwiększenie zrównoważenia, wydajności i dostępności systemów opieki zdrowotnej. W kwietniu 2014 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie skutecznych, dostępnych i odpornych systemów opieki zdrowotnej, w którym przedstawiono propozycję planu Unii Europejskiej w zakresie systemów opieki zdrowotnej. W rekomendacjach zawartych w tym dokumencie silnie propagowane jest e-zdrowie, jako że – zgodnie z jego zapisami – systemy informacyjne oparte na e-zdrowiu ułatwiają i wspierają wzmocnienie informatycznych baz wiedzy. E-zdrowie może też zapewnić bardziej zorientowaną na cel, skuteczną i efektywną opiekę zdrowotną, a także pomaga w ograniczeniu pomyłek i skraca do minimum czas hospitalizacji.

Transgraniczne rozwiązania w ramach e-zdrowia stanowią nie tylko element unijnej strategii Jednolitego Rynku Cyfrowego, ale są też ujęte w dokumentach prawnych. Wspomniana przeze mnie sieć e-zdrowia została ustanowiona na mocy dyrektywy w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej (2011/24/UE). Celem sieci jest „działanie w kierunku zapewnienia zrównoważonych korzyści ekonomicznych i społecznych w ramach europejskich systemów i usług e-zdrowia, a także interoperacyjnych aplikacji, których celem jest osiągnięcie wysokiego poziomu zaufania i bezpieczeństwa, poprawa ciągłości opieki oraz dostęp do bezpiecznej opieki zdrowotnej o wysokiej jakości”. Jak wspomniałem, moim priorytetem jest przezwyciężenie trudności interoperacyjnych, aby umożliwić praktyczne działanie transgranicznej opieki zdrowotnej dla dobra pacjentów w Europie. W jaki sposób Komisja Europejska zamierza wzmocnić interoperacyjność i standardy, aby umożliwić komunikację pomiędzy krajowymi systemami e-zdrowia? Komisja jest w trakcje tworzenia „infrastruktury dla cyfrowych usług e-zdro-

Czy Komisja Europejska opracowuje bądź planuje opracować ustawodawstwo, które mogłoby przyspieszyć rozwój e-zdrowia oraz rozwiązań z zakresu telemedycyny?

OSOZ Polska 3/2017

rozmow y

Czy mógłby Pan wymienić kluczowe inicjatywy Komisji Europejskiej w zakresie cyfrowej opieki zdrowotnej? Główną inicjatywą jest oczywiście strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego opublikowana przez Komisję w 2015 r. Rok później, w kwietniu 2016 r., Komisja przedstawiła cztery komunikaty określające konkretne przedsięwzięcia i działania zmierzające do ustanowienia Jednolitego Rynku Cyfrowego. Zalicza się do nich: 1. Plan działania UE na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020: przyspieszenie transformacji cyfrowej w administracji; 2. Priorytety standaryzacji ICT dla jednolitego rynku cyfrowego; 3. Europejska inicjatywa dotycząca przetwarzania w chmurze: budowanie w Europie konkurencyjnej gospodarki opartej na danych i wiedzy; 4. Cyfryzacja przemysłu europejskiego: czerpanie pełnych korzyści z Jednolitego Rynku Cyfrowego. Niedawno organy Komisji zajmujące się sieciami komunikacji, technologią oraz te, które są odpowiedzialne za kwestie zdrowia, nawiązały ściślejszą współpracę, aby przyspieszyć prace w zakresie e-zdrowia w ramach Jednolitego Rynku Cyfrowego. E-zdrowie znajdzie się wśród sektorów omówionych w przeglądzie śródokresowym Jednolitego Rynku

Cyfrowego, który zostanie opublikowany w 2017 r. Największym problemem dla telemedycyny jest fakt, że e-usługi nie są refundowane przez ubezpieczycieli zdrowotnych. Co Pan sądzi na ten temat? Uwzględnienie usług w ramach e-zdrowia w planach ubezpieczeniowych zdecydowanie przyspieszyłoby ich wprowadzenie w życie, jednak, jak już wspomniałem, tego typu decyzje będą zapadały na poziomie krajowym. W niektórych państwach wizyty tradycyjne i zdalne są już traktowane na równi i osobiście uważam, że usługi w ramach e-zdrowia powinny być – i w pewnym momencie zostaną – włączone w tradycyjny system opieki zdrowotnej oraz będą uznane za integralny element terapii. Osoby decyzyjne muszą jednak żywić przekonanie, że ta inwestycja jest rzeczywiście skuteczna z punktu widzenia pacjentów i że zapewnia im prawdziwie innowacyjne zabiegi lecznicze (w tym produkty lecznicze). Pozwolę sobie wspomnieć o kluczowym narzędziu wspierającym Kraje Członkowskie w podejmowaniu przemyślanych, bardziej efektywnych inwestycji – współpracy krajów UE w zakresie Oceny Technologii Medycznych (ang. Health Technology Assessment, HTA). Potencjalne korzyści są bardzo liczne. Europejska współpraca w zakresie

Strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego (Digital Single Market) jest planem rozporządzeń i wytycznych gwarantujących swobodną wymianę danych pomiędzy jednostkami administracji w poszczególnych państwach UE. To jeden z 10 priorytetów Unii, który zakłada interoperacyjność systemów i e-rozwiązań także w ochronie zdrowia.

OSOZ Polska 3/2017

HTA może przyczynić się do lepszego funkcjonowania wewnętrznego rynku produktów medycznych, wpłynąć za zapewnienie pacjentom odpowiednio wczesnego dostępu do innowacyjnych technologii medycznych (takich jak e-zdrowie) oraz terapii, a także ulepszyć zrównoważony rozwój systemów opieki zdrowotnej. Niedawno zakończono konsultacje publiczne dotyczące najlepszego sposobu wzmocnienia i ulepszenia tej współpracy o stałym i zrównoważonym charakterze, a Komisja zaprezentuje pełną analizę ich wyników wiosną. Możliwe, że jeszcze w tym roku przedstawiona zostanie propozycja dla Parlamentu i Rady Europy. Mam nadzieję, że europejska współpraca w zakresie oceny technologii medycznych stanie się przydatnym narzędziem, które w szczególności pomoże ubezpieczycielom zdrowotnym na poziomie krajowym w podejmowaniu decyzji dotyczących refinansowania skutecznych zabiegów w ramach telemedycyny. Jest Pan lekarzem. Jak przekonałby Pan pacjentów i innych przedstawicieli zawodów medycznych do tego, aby zaufali cyfryzacji? Jako były lekarz jestem zafascynowany innowacyjnymi rozwiązaniami cyfrowymi, takimi jak e-zdrowie. Jak już wcześniej wspomniałem, jestem przekonany, że ustrukturyzowane wykorzystanie e-zdrowia może prowadzić do większej efektywności, zrównoważonego rozwoju oraz opłacalności systemów opieki zdrowotnej. Lekarze, zwłaszcza w starszym wieku, mogą potrzebować trochę perswazji, aby zmienić metody pracy. Jestem jednak pewien, że ci, którzy osobiście przekonają się, jak e-zdrowie może zwiększyć ich efektywność oraz umożliwić lepsze wykorzystanie czasu, skłonią się ku tej nowej technologii. W przypadku pacjentów sądzę, że największą przeszkodą jest troska o wykorzystanie ich danych osobowych. E-zdrowie zapewnia jednak pacjentom wiele korzyści, wśród nich bardzo istotne poczucie kontroli wynikające z zaangażowania we własne leczenie. Jeżeli więc będziemy w stanie dać im pewność, że ich dane osobiste są traktowane z należytą ostrożnością, a prywatność jest w pełni zachowana, jestem przekonany, że wszelkie opory znikną. Poświęcamy temu wiele uwagi, ponieważ jest to nasza przyszłość. 

rozmow y

Jedno pytanie

W jakie innowacje powinniśmy inwestować, aby pobudzić pozytywne zmiany w ochronie zdrowia? Zayna Khayat (REShape Health Information Center, Radboud University Medical Center, Holandia): Najważniejsze innowacje w ochronie zdrowia, które zaowocują pozytywnymi rezultatami dla pacjentów i systemu ochrony zdrowia, to przede wszystkim rozwiązania likwidujące istniejące napięcia i konflikty, wprowadzające inteligentny czynnik w transakcjach wymaganych w ramach realizacji świadczeń zdrowotnych. Można wymienić 6 głównych obszarów innowacji zdrowotnych, które fascynują mnie zwłaszcza w odniesieniu do potencjału zmiany doświadczeń pacjenta w korzystaniu z usług medycznych, poprawy wyników zdrowotnych, wzmoc-

nienia efektywności funkcjonowania całego systemu. Są nimi: 1. Innowacje, które odwracają punkt ciężkości systemu ochrony zdrowia z leczenia choroby na prewencję i ochronę proaktywną, a nawet predykcję zdrowotną, gdzie ryzyka i pierwsze symptomy są blokowane zanim zdążą przejść do stadium choroby. Pierwsze startupy proponujące rozwiązania w tzw. analityce predykcyjnej są tego żywym dowodem.

2. Innowacje, które zmieniają model z podejścia „jedno rozwiązanie dla wszystkich” na paradygmat, gdzie ochrona zdrowia jest personalizowana, precyzyjna, dopasowana do potrzeb pacjentów i ich rodzin. Mam na myśli tutaj przede wszystkim postępy w genomice czy zaawansowane algorytmy „segregujące” pacjentów w odniesieniu do indywidualnego przypadku. 3. Innowacje, które otwierają drzwi nowym modelom dostępu do usług zdro-

Centrum Innowacji REshape (Medyczne Centrum Uniwersyteckie Radboud): wyzwania dla opieki zdrowotnej są olbrzymie – rosnący popyt na świadczenia, ograniczone budżety i brak wykwalifikowanego personelu zagrażają stabilności systemów ochrony zdrowia na całym świecie. Czas na pacjenta wzmocnionego wiedzą, który dzięki dostępnym informacjom zarządza własnym zdrowiem, angażuje się w profilaktykę, przejmuje władzę i inicjatywę w kwestiach ochrony zdrowia. Technologia jest czynnikiem zmiany, który to umożliwia.

OSOZ Polska 3/2017

rozmow y

» Ochrona zdrowia przechodzi z modelu epizodycznej opieki na model opieki ciągłej oraz zespołowego zarządzania zdrowiem.« wotnych, czyniąc system ochrony zdrowia zdecentralizowanym i zdematerializowanym. Wirtualne wizyty i wideokonsultacje są wielką szansą, podobnie jak serwisy oparte na założeniu Uber-a (otwarty dostęp do świadczeń w modelu demokratyzacji systemu). 4. Innowacje, dzięki którym przejdziemy z epizodycznej ochrony zdrowia i silosów zdrowotnych (szpitale, przychodnie, gabinety) do modelu, gdzie opieka i informacja na temat pacjenta są dostępne w sposób ciągły. Wszystko dzięki integracji i zespołowemu działaniu. Technologie w postaci urządzeń ubieralnych (wearables) czy wszczepialnych lub implantowanych sensorów umożliwiają prowadzenie ciągłego,

zdalnego monitoringu i śledzenie parametrów biometrycznych i socjometrycznych pacjenta. 5. Innowacje odwracające system podejmowania decyzji: z instytucjonalnego i systemowego na partnerski z udziałem pacjentów i ich rodzin, gdzie każdy z nas staje się zarządcą własnego zdrowia. Dr Eric Topol nazywa to demokratyzacją medycyny. Głównym wyzwaniem innowacji jest stworzenie narzędzi, z pomocą których dane o stanie zdrowia będą w dyspozycji pacjentów mających pełne prawo uzyskać kontrolę nad własną kondycją. Będzie to krok milowy w transformacji ochrony zdrowia i dystrybucji świadczeń zgodnie z indywidualnymi oczekiwaniami.

6. Innowacje inicjujące przejście z modelu nastawionego na koszty na model biznesowy skupiony wokół jakości i wyników. Główny punkt ciężkości w biznesowych modelach innowacji w ochronie zdrowia skupia się na programach zapłaty, programach współdzielenia ryzyka, zapłacie za wydajność oraz – zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych – na modelach Odpowiedzialnej Organizacji Zdrowia. Podsumowując, innowacje łączące wszystkie wspomniane sześć paradygmatów zmian w ochronie zdrowia będą miały największy potencjał transformacji systemu i wpłyną na kształt zdrowia w przyszłości, pozwalając zachować zdrowie i skuteczniej leczyć zarówno na poziomie indywidualnym jak i całego społeczeństwa. 

reklama

phyteneo Poznań 11.04.2017

Szanowni Państwo! Od lat produkty na bazie dichlorowodorku octenidyny np. Octenisept, należą do najważniejszych w antyseptycznej opiece nad pacjentem. Miło nam jest poinformować, że od dnia 30.09.2016 na rynku polskim pojawia się produkt, który jest kontynuacją tej formuły: Neocide Spray – wodny roztwór dichlorowodorku octenidyny o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym oraz antywirusowym do pielęgnacji skóry nieuszkodzonej i uszkodzonej. Stosowany na błony śluzowe jamy ustnej, cewki moczowej oraz pochwy. Zawiera również phenoksyetanol analogicznie do Octeniseptu jednak produkt ten został unowocześniony w stosunku do pierwowzoru poprzez dostosowanie go do aktualnych wytycznych Komisji Europejskiej w zakresie dopuszczalnych stężeń substancji konserwujących (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 30 listopada 2009 – rozporządzenie nr 1223/2009). Unowocześniona formuła produktu Neocide Spray minimalizuje ryzyko podrażnień i uczuleń, wspomagając jednocześnie regenerację skóry i błony śluzowej po drobnych uszkodzeniach. Ważną konsekwencją tej formuły jest bardziej bezpieczne zastosowanie u niemowląt zwłaszcza w pielęgnacji kikuta pępowinowego. Z satysfakcją informujemy, że ﬁrma Tuttomed Farmacja jest wyłącznym dystrybutorem Neocide Spray na terenie Polski. Zapraszamy do współpracy 42

OSOZ Polska Tuttomed Farmacja Sp. z o.o. Biuro Handlowe: 61-835 Poznań, ul. Szkolna 1/210; NIP 584-273-09-48; REGON 221840619; KRS 0000452492 3/2017

TEL. +48 61 646 04 65 FAX +48 61 646 07 18 biuro@tuttomed.pl www.tuttomed.pl

pr ak t ycznie

analiza sprzedaży leków

BÓL GŁOWY Jest to jedna z najczęściej występujących dolegliwości, która może być chorobą samą w sobie albo objawem innej choroby. Najbardziej popularne są tzw. napięciowe bóle głowy wywoływane różnymi czynnikami, jak np. stresem, przemęczeniem, brakiem snu. Równie popularne są migrenowe lub zatokowe bóle. Łącznie sklasyfikowano 150 rodzajów bólów głowy. Chęć szybkiego pozbycia się bardzo nieprzyjemnej dolegliwości generuje duży popyt na leki przeciwbólowe. Aby uniknąć działań niepożądanych i uzależnienia, optymalną metodą jest próba eliminacji przyczyn.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY LEKÓW NA BÓL GŁOWY ROK 2016 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002

WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE

ilość produktów w ofercie

ilość sprzedaży

1 520 601 002 zł

12,47 zł

1056

121 959 665

83%

209%

65%

13%

WIEDZA Z ENCYKLOPEDII

Ból głowy (łac. cephalgia, cephalea, cephalalgia, cephalodynia) – niespecyficzny, subiektywny objaw charakteryzujący się występowaniem bólu zlokalizowanego w obrębie głowy, odczuwanego zarówno na powierzchni skóry twarzy (w okolicy oczodołowo-skroniowej), jak i głęboko we wnętrzu czaszki. Jest jednym z najczęstszych powodów konsultacji lekarskich. Może cechować się różną intensywnością oraz czasem trwania; sam rzadko bywa oznaką poważnej choroby. Z różnych badań populacyjnych wynika, że co najmniej 1 incydent tego rodzaju ma w ciągu roku ponad 90% ludzi. Przeważnie są to tak zwane bóle przygodne (spowodowane przez alkohol, przemęczenie, niedospanie itp.), ale u około 15% osób bóle powtarzają się, bywają dokuczliwe, negatywnie wpływają na jakość życia, stanowią zjawisko chorobowe i mogą wymagać pomocy lekarskiej (Źródło: Wikipedia)

1 800

180

1 600

160

1 400

140

1 200

120

1 000

100

800

600

400

200

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

SPRZEDAŻ ILOŚCIOWA I WARTOŚCIOWA W LATACH 2002–2015

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ Szczegółowa analiza sprzedaży środków na ból głowy – str. 75

OSOZ Polska 3/2017

pr ak t ycznie

Zgodnie z prawem udzielanie świadczeń III poziomu referencyjnego, nie premiuje się świadczeniodawców wykonujących trudniejsze procedury czy ich większą ilość. Pojawiało się zatem wiele zastrzeżeń ze strony podmiotów zatrudniających personel o szczególnych kwalifikacjach czy dysponujących ponadprzeciętnymi warunkami technicznymi lub wyposażeniem. Kryteria jakościowe nie zostały jednak całkowicie pominięte. Na gruncie rozporządzenia dotyczącego sposobu ustalania ryczałtu dla szpitali w sieci, pojawiają się współczynniki korygujące obliczane w oparciu o wybrane parametry jakościowe, takie jak: skrócenie czasu pobytu w szpitalu, wzrost o ponad 10% udziału hospitalizacji zabiegowych czy wzrost udziału świadczeń ambulatoryjnych. Obecnie brak jest właściwych narzędzi, wskazuje się jednak, że docelowo stosowane będą przejrzyste mierniki wpływające na gwarancję finansowania i jego przyszłą wysokość.

Foto: designed by starline / Freepik

Jakość opieki zdrowotnej

W ostatnich tygodniach najwięcej uwagi poświęcano toczącym się pracom nad stworzeniem sieci szpitali. Okazuje się jednak, że niektóre podmioty mogą krótko cieszyć się z wejścia do sieci. Wszystko za sprawą nowych narzędzi służących weryfikacji jakości działalności leczniczej. Iwona Magdalena Aleksandrowicz Kancelaria Doradcza Rafała Piotra Janiszewskiego

W debacie dotyczącej sieci szpitali kwalifikacja do odpowiedniego poziomu zabezpieczenia jawi się jako gwarancja uczestnictwa w publicznym systemie ochrony zdrowia i zapewnienie finansowania świadczeń. Dodatkową korzyścią ma być odsunięcie widma zwrotu środków z dofinansowań unijnych w przypadku przegrania konkursu oraz zwal-

OSOZ Polska 3/2017

czenie konkurencji wybierającej co bardziej opłacalne procedury. Weryfikacja świadczeniodawców już po zakwalifikowaniu do sieci jest jednak nieunikniona, żeby przeciwdziałać nieprawidłowościom w funkcjonowaniu systemu.

Docenić najlepszych Kwalifikacja do sieci odbywa się w oparciu o profile, w jakich świadczeniodawca realizuje leczenie szpitalne. Za wyjątkiem jednej ze ścieżek kwalifikacji na trzeci poziom, dla której wymagane jest

Punkty za jakość Potrzeba premiowania świadczeniodawców zapewniających pacjentom obiektywnie najlepszą opiekę podnoszona jest od wielu lat, natomiast ustawa o systemie akredytacji w ochronie zdrowia z 2008 roku nie spełniła pokładanych w niej nadziei. Opracowano jedynie cztery standardy akredytacyjne, dotyczące odpowiednio szpitali, podstawowej opieki zdrowotnej, stacjonarnych jednostek leczenia uzależnień oraz inwazyjnych procedur zabiegowych i operacyjnych. Ponadto poddanie się ocenie Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia nie jest obowiązkowe. Obok standardów określonych na podstawie ustawy o systemie akredytacji, istotną rolę odgrywały do tej pory normy jakości wyznaczane przez międzynarodowe instytucje. Zachętą do wdrażania odpowiednich procedur było premiowanie świadczeniodawców, którzy uzyskali certyfikaty podczas oceny ofert dokonywanej przez Płatnika. Jednak już na gruncie rozporządzenia w sprawie kryteriów wyboru ofert z 2016 roku, które zastąpiło poprzednie kryteria zapisane w akcie o randze zarządzenia Prezesa NFZ, widoczny stał się spadek znaczenia certyfikatów ISO. W zakresie świadczeń ambulatoryjnych obniżono punktację za posiadanie certyfikatu ISO 9001, a także

pr ak t ycznie

nie uwzględniono certyfikatu ISO 14001 systemu zarządzania środowiskowego. Natomiast w przypadku leczenia szpitalnego, za certyfikat ISO 9001 można uzyskać 1,5 punktu, a za certyfikat ISO 27001 systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji jedynie 0,5 punktu, podczas gdy certyfikat akredytacji był premiowany aż 8 punktami.

Zakres ustawy Wprowadzenie ustawy o jakości w ochronie zdrowia i bezpieczeństwie pacjenta ma umożliwić dokonanie oceny działalności podmiotów leczniczych i porównania realizowanych przez nie świadczeń. Zakłada się, że w początkowej fazie funkcjonowania systemu ocenie podlegać będą podmioty lecznicze wykonujące działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne szpitalne, a dopiero w dalszej kolejności zakres zostanie poszerzony o inne podmioty. W pierwszym roku systemem mają zostać objęte w szczególności podmioty realizujące leczenie szpitalne posiadające umowę z NFZ. Nad całością procesów w zakresie autoryzacji, monitorowania zdarzeń niepożądanych i klinicznych wskaźników jakości oraz systemem akredytacji ma czuwać nowo powołana Agencja do Spraw Jakości Opieki Zdrowotnej i Bezpieczeństwa Pacjenta. Nowy wymiar kontroli Zestaw kryteriów autoryzacji ma zawierać wymagania z obszarów tematycznych, dobrze znanych z obecnych standardów akredytacyjnych. Będą nimi zatem: 1) budynki; 2) zarządzanie majątkiem; 3) zasilanie w media i instalacje; 4) blok operacyjny; 5) system sterylizacji; 6) diagnostyka; 7) systemy informatyczne; 8) zarządzanie; 9) polityka lekowa; 10) jakość usług; 11) komfort pobytu pacjenta; 12) analiza zdarzeń i skarg; 13) personel i jego kwalifikacje; 14) finanse; 15) wskaźniki działalności klinicznej; 16) upowszechnienie wskaźników jakości w formie raportów. Osoba dokonująca przeglądu autoryzacyjnego będzie upoważniona do wstępu na teren podmiotu wykonującego działalność leczniczą oraz wglądu do dokumen-

tacji medycznej w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia przeglądu. Udostępnić jej trzeba będzie do wglądu także inną dokumentację niezbędną do przeprowadzenia przeglądu, a w szczególności dotyczącą pracowników podmiotu wykonującego działalność leczniczą oraz struktury organizacyjnej i funkcjonowania tego podmiotu. Ten zakres nie odbiega od działań wykonywanych w ramach kontroli NFZ, natomiast istotną różnicą jest przyznanie audytorom możliwości prowadzenia wywiadów z pracownikami podmiotu wykonującego działalność leczniczą oraz z pacjentami.

Bez happy endu Wprowadzenie nowej ustawy dotyczącej jakości może mieć daleko idące konsekwencje dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Dla podmiotów objętych systemem oceny jakości pojawią się nowe obowiązki sprawozdawcze. Do 31 stycznia każdego roku informacje o spełnieniu kryteriów autoryzacji

wg stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego będą przesyłane do Agencji w postaci dokumentu elektronicznego na formularzu sprawozdawczym. Kierownikowi podmiotu będzie groziła kara grzywny w przypadku nieprzekazania bądź nieterminowego przekazania wymaganych danych. Co istotne, autoryzacja będzie udzielana na okres trzech lat, a zatem krócej niż okres obowiązywania wykazu szpitali zakwalifikowanych do sieci, natomiast jej cofnięcie przez Ministra Zdrowia będzie równoznaczne z zablokowaniem możliwość korzystania z finansowania ze środków publicznych przekazywanych na podstawie umów z Płatnikiem. Brak autoryzacji będzie także przesłanką do wykluczenia z grupy świadczeniodawców zakwalifikowanych do sieci szpitali. Okazuje się zatem, że sama kwalifikacja do sieci to dopiero początek zmagań z nowymi realiami wykonywania działalności leczniczej. 

Jakość i skuteczność leczenia Projekt założeń do projektu ustawy o jakości w ochronie zdrowia i bezpieczeństwie pacjenta przewiduje między innymi: – tworzenie i prowadzenie rejestrów medycznych, – utworzenie Agencji do spraw Jakości Opieki Zdrowotnej i Bezpieczeństwa Pacjenta, która powstanie na bazie Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. Rejestry medyczne będą tworzone według zasad prowadzenia dobrej praktyki, w celu monitorowania jakości realizowanych świadczeń oraz stymulowania do jej poprawy. Umożliwią one wyliczanie klinicznych wskaźników jakości w odniesieniu do podmiotów sprawujących opiekę zdrowotną. Przewiduje się, że rocznie będzie powstawało około pięciu takich rejestrów (w pierwszych latach: 2–4). Docelowo ma ich być ok. 60–80. Rejestry umożliwią: – ocenę jakości świadczeń zdrowotnych udzielanych przez poszczególne podmioty w warunkach rzeczywistych lub – ocenę sposobów postępowania / technologii medycznych / produktów leczniczych / wyrobów medycznych w warunkach rzeczywistych, – poprawę bezpieczeństwa i skuteczności opieki sprawowanej nad pacjentami. Rejestry medyczne będą obejmowały pacjentów: – z określonym rozpoznaniem, stanem chorobowym, – poddawanych określonej terapii, określonemu postępowaniu – np. rejestr zabiegów lub operacji, – u których zastosowano określony produkt leczniczy (badania kliniczne IV fazy), – u których zastosowano określony wyrób medyczny – np. rejestr wszczepionych endoprotez stawu biodrowego. Źródło: Ministerstwo Zdrowia

OSOZ Polska 3/2017

pr ak t ycznie

Tech Health News

European Reference Networks: 900 medical teams to connect across Europe for the benefit of patients On 1 March the newly established European Reference Networks (ERNs) started their work. ERNs are unique and innovative crossborder cooperation platforms between specialists for the diagnosis and treatment of rare or low prevalence complex diseases. Speaking to doctors, patients and the media at the University hospital in Leuven Belgium, Vytenis Andriukaitis, European Commissioner for Health and Food Safety, said: “Today, on European Rare Disease Day, I am particularly pleased to launch the European Reference Networks. As a medical doctor, I have too often been witness to tragic stories from patients with rare or complex diseases who were left in the dark, sometimes unable to find an accurate diagnosis and receive a treatment. I have also seen my colleagues struggling to help because they lack information and opportunities to network. These Networks will connect the considerable EU knowledge and expertise that is currently scattered between countries, making this initiative a tangible illustration of the added value of EU-collaboration. I am very confident that ERNs can light the way for rare disease patients, leading them to potentially life-saving and life-changing breakthroughs”. 24 thematic ERNs, gathering over 900 highly specialised healthcare units from 26 countries, has begun working together on a wide range of issues, from bone disorders to hematological diseases, from pediatric cancer to immunodeficiency. Joining up of EU’s best expertise on this scale should benefit every year thousands of patients with diseases requiring a particular concentration of

OSOZ Polska 3/2017

» No country alone has the knowledge and capacity to treat all rare and complex diseases.« highly specialised healthcare in medical domains where the expertise is rare.

The challenge of rare diseases Rare diseases are those that affect no more than 5 in 10 000 people. Taken together, between 6 000 and 8 000 rare diseases affect the daily lives of around 30 million people in the EU - many of whom are children. Rare and complex diseases can cause chronic health problems and many of them are life-threatening. For

example, there are almost 200 different types of rare cancers alone and each year more than half a million people in Europe are diagnosed with one. The impact of such diseases on sufferers, their families and carers is substantial and patients often go undiagnosed due to lack of scientific and medical knowledge or to difficulty in accessing expertise. The fragmentation of knowledge about rare diseases and the small numbers of patients affected by a single

pr ak t ycznie

disease marks it out as an area of particular EU-added value.

ERNs in brief European Reference Networks (ERNs) are virtual networks bringing together healthcare providers across Europe to tackle complex or rare medical conditions that require highly specialised treatment and a concentration of knowledge and resources. They are being set up under the EU Directive on Patients’ Rights

in Healthcare (2011/24/EU), which also makes it easier for patients to access information on healthcare and thus increase their treatment options. In practice, ERNs will develop new innovative care models, eHealth tools, medical solutions and devices. They will boost research through large clinical studies and contribute to the development of new pharmaceuticals, and they will lead to economies of scale and ensure a more efficient use of costly resources, which

will have a positive impact on the sustainability of national healthcare systems, and for tens of thousands of patients in the EU suffering from rare and/ or complex diseases and conditions. The ERNs will be supported by European cross-border telemedicine tools, and can benefit from a range of EU funding mechanisms such as the „Health Programme”, the „Connecting Europe Facility” and the EU research programme „Horizon 2020”. 

OSOZ Polska 3/2017

pr ak t ycznie

OSOZ Polska 3/2017

pr ak t ycznie

OSOZ Polska 3/2017

nowe idee

Foto: designed by Eightonesix / Freepik

DANE POD OCHRONĄ

BIG DATA.

Od informacji do wiedzy i decyzji Czy korzyści związane z zastosowaniem analiz Big Data w ochronie zdrowia są większe niż zagrożenia, które niesie ze sobą zbieranie i przetwarzanie potężnych zbiorów danych? Karolina Szuścik KAMSOFT S.A.

Obecnie narzędzia do analiz Big Data wykorzystywane są głównie przez firmy telekomunikacyjne, informatyczne, in-

OSOZ Polska 3/2017

stytucje finansowe. Jednakże adresatem systemów tej klasy mogą stać się także podmioty z sektora ochrony zdrowia generujące dane charakteryzujące się niejednokrotnie większą różnorodnością formatów i zakresem wiedzy niż infor-

macje z sektora biznesu. Zarządzanie nimi przy użyciu klasycznych systemów analitycznych staje się coraz bardziej złożone. Analiza danych medycznych jest jednym z warunków zapewnienia efektywności usług ochrony zdrowotnej, a biorąc pod uwagę rosnącą ilość źródeł pozyskiwania danych, jej znaczenie stale rośnie. Źródłem informacji na temat zdrowia nie są już tylko wywiady lekarskie, wyniki badań, dokumenty medyczne, urządzenia medyczne, ale także aplikacje służące do gromadzenia infor-

nowe idee

macji o stanie zdrowia oraz samopoczuciu, portale społecznościowe, aplikacje medyczne. Big Data w sektorze farmaceutycznym i ochrony zdrowia ma szansę zrewolucjonizować wiele procesów, miedzy innymi: • Jakość usług medycznych: wsparcie procesu oceny diagnozy i sposobu leczenia, lepsze zrozumienie wzorców zdrowia, przeciwdziałanie epidemiom, pomoc w wyszukiwaniu trendów zachorowalności, identyfikacja pacjentów, którzy powinni zostać objęci badanymi profilaktycznymi. • Finansowanie usług medycznych: wykrywanie i eliminowanie błędów, nadużyć, nieprawidłowości, anomalii rozliczeniowych, identyfikacja pacjentów generujących najwyższe koszty leczenia i zastosowanie wobec nich działań z zakresu profilaktyki. • Działalność badawczo-rozwojowa: prace nad nowymi lekami, formułowanie

innowacyjnych tez i spostrzeżeń, wyszukiwanie osób z odpowiednimi cechami, które mogą brać udział w badaniach klinicznych. Big Data, poprzez identyfikowanie określonych wzorców reguł i trendów, umożliwia wyszukiwanie, wizualizację i analizę dużych wolumenów danych (nawet tych dotychczas nieanalizowanych) w celu uzyskania wyników będących odpowiedzią na zidentyfikowane zagadnienia. Mimo tak wielu pozytywnych aspektów, zastosowanie analiz Big Data wiąże się także z wyzwaniami dotyczącymi pozyskiwania, dalszego przetwarzania i selekcji danych, a także zagrożeniami dotyczącymi bezpieczeństwa i prywatności danych. Jednym z nich jest ryzyko powiązania danych pochodzących z różnych źródeł, w tym danych dotyczących aktywności internetowej, nawyków konsumenckich, danych geolo-

kalizacjyznych, z sieci społecznościowych, nagrań z monitoringów, a także danych z systemów publicznych, w tym systemów gromadzących dane medyczne pozyskiwane z elektronicznej dokumentacji medycznej, laboratoriów, aptek, włączając w to dane biometryczne dostarczane z medycznych urządzeń monitorujących. Dostęp do tego typu wiedzy przez podmiot nieuprawniony może skutkować profilowaniem osób i wykorzystaniem zdobytej informacji w celach stojących w sprzeczności z poszanowaniem w szczególności prawa do prywatności oraz zasad niedyskryminacji. Równie negatywne skutki może spowodować wyciek danych i wyników analiz Big Data. Potencjalne korzyści są jednak na tyle duże, że nie powinny być hamowane zagrożeniami, które – przy odpowiedniej metodyce gromadzenia i przetwarzania informacji – można zminimalizować do bezpiecznego poziomu.

BIG DATA, CZYLI DANE WEDŁUG ZASADY „4V” VOLUME. ILOŚĆ I SKALA DANYCH Pojęcie BIG DATA odnosi się do zbiorów danych, których rozmiary przekraczają zdolności zwyczajnych narzędzi do ich gromadzenia, przetwarzania i analizowania.

VELOCITY. ZMIENNOŚĆ DANYCH Nowe dane napływają i zmieniają się nieustannie. Aby wyciągnąć prawidłowe wnioski, dane należy na bieżąco analizować (analiza w czasie zbliżonym do rzeczywistego).

VARIETY. RÓŻNORODNOŚĆ DANYCH Dane wykorzystywane w BIG DATA pochodzą z wielu źródeł, są różnorodne, dynamicznie się zmieniają, nie można ich analizować tradycyjnymi narzędziami. Są nieustrukturyzowane.

VALUE. WARTOŚĆ DANYCH Celem analizy BIG DATA jest uzyskanie wyników wspomagających proces decyzyjny i podejmowane korzystnych biznesowo decyzji. Chodzi o wyodrębnienie najważniejszych prawidłowości.

Źródło: Definicja BIG DATA wg Forrester

OSOZ Polska 3/2017

nowe idee

perspektywy

Osozjanie odwiedzili Ziemię Przypuszczenia o istnieniu Osozjan, opisywane w poprzednich wydaniach miesięcznika OSOZ, znalazły swoje potwierdzenie w rzeczywistości. Dr inż. Zygmunt Kamiński Prezes KAMSOFT S.A.

Podczas 22. Międzynarodowego Kongresu OSOZ „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” w Katowicach miało miejsce lądowanie obcej cywilizacji, a film o tym wydarzeniu można zobaczyć na YouTube pod adresem podanym na zakończenie artykułu. Oczywiście opowiadanie o Osozjanach jest wyłącznie fikcją, ale o to właśnie chodziło, aby zbudować fikcyjny świat robotów zdrowotnych, które zostaną wykorzystane do wspomagania zdrowia społeczeństwa, w tym szczególnie dzieci i młodzieży. Kongres OSOZ miał miejsce w dniach 4–5 kwietnia, w Mię-

OSOZ Polska 3/2017

dzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach i skupił łącznie ponad 2700 uczestników. Pierwszy dzień Kongresu poświęcony został medycynie, drugi – farmacji. Wieczorem pierwszego dnia odbyła się również wielka Gala Liderów Ochrony Zdrowia, zakończona bardzo ładnym i dobrze odebranym koncertem muzyki Kilara i Chopina. Szczegóły tych wydarzeń opiszemy w kolejnych artykułach, a teraz przejdźmy do Osozjan i postarajmy się wyjaśnić, po co zostali wykreowani. Pierwszy dzień Kongresu rozpoczął się filmem o Osozjanach, pokazującym ich podróż i lądowanie w Katowicach. Po wylądowaniu Osozjanie pojawili się na scenie głównej Sali, gdzie przebiegały obrady Kongre-

su OSOZ. Najpierw nastąpiła prezentacja każdego z sześciu przybyszów z planety OSOZ (na sąsiedniej stronie).

Po co ta cała zabawa? Europejski model opieki zdrowotnej, ale nie tylko, oparty jest na medycynie naprawczej, czyli metodyce polegającej na przywracaniu stanu zdrowia chorego człowieka do poziomu, jaki był przed chorobą. Medycyna naprawcza jest bardzo często skuteczna, ale ma jedną istotną wadę – pacjent leczony medycyną naprawczą, np. za pomocą antybiotyków, czy chemioterapii, nie tylko nie osiąga w pełni stanu zdrowia, jaki był przed chorobą, bowiem w takim leczeniu naprawczym, rykoszetem uszkadzane są inne elementy organizmu. Na drugim biegunie jest medycyna zapobiegawcza i tzw. leczenie wyprzedzające. Medycyna zapobiegawcza ma jedną bardzo istotną zaletę, bowiem

nowe idee

Każdy z robotów zdrowotnych ma przypisane odpowiedzialne zadania względem społeczeństwa: HECON – Health Concierge

FOODCON – Food Concierge

Hecon jest najważniejszym robotem zdrowotnym oraz dowódcą i koordynatorem wszystkich Osozjan. Hecon jest opiekunem zdrowia człowieka, a każdy człowiek ma swojego własnego Hecona. Hecon jest cyfrowym modelem człowieka, pozwalającym na lepsze wspomaganie zdrowia. Podstawowym zadaniem Hecona jest nieustanne monitorowanie zdrowia człowieka. Monitorowanie zdrowia dokonywane jest na podstawie danych o zdrowiu, gromadzonych na platformie OSOZ w Indywidualnym Koncie Zdrowotnym Pacjenta IKZ. Informacje o zdrowiu pacjenta pozwalają na budowanie modeli matematycznych, które z kolei są bardzo przydatne do predykcji zdrowia i wyprzedzającego zabezpieczania zdrowia przed chorobami. Mówiąc wprost, zadaniem Hecona jest wspomaganie nowoczesnej medycyny zapobiegawczej.

Foodcon jest odpowiedzialny za dietę i zdrowe żywienie. Nie od dziś wiadomo, że odpowiednia dieta jest kluczowym czynnikiem warunkującym właściwe parametry zdrowotne. W rozumieniu systemu OSOZ, jako systemu cybernetycznego wspomagania zdrowia, Foodcon odpowiedzialny jest za monitorowanie i sterowanie tzw. Funkcją Stanu Zdrowia i Wektorem Stanu Zdrowia. Funkcja Stanu Zdrowia jest matematycznym opisem stanu zdrowia człowieka.

FITCON – Fitness Concierge FAMCON – Family Concierge Famcon jest opiekunem rodziny i regulatorem relacji w rodzinie. Z szeroko dostępnej literatury wiadomo, że rodzina, jako podstawowa komórka społeczna, ma istotny wpływ na zdrowie członków rodziny, w tym szczególny wpływ na zdrowie psychiczne. Głównymi przyczynami kryzysów w rodzinach są alkoholizm, narkotyki i trudna do wykrycia przemoc. Zadaniem robota Famcon jest budowanie więzi i zrozumienia między rodzicami i dziećmi, poprzez wykorzystanie nowoczesnych narzędzi informatycznych, jak laptopy, tablety i smartfony.

Fitcon zajmuje się organizowaniem zdrowego stylu życia i bilansowaniem wydatku energetycznego, sprzyjającego rozwojowi sprawności fizycznej. Zadania należące do kompetencji Fitcona są szczególnie ważne w przypadku młodego społeczeństwa, które spędza sporo wolnego czasu przed ekranami komputerów, zaniedbując zdrowie fizyczne. Skutkiem nadmiernego spędzania czasu przed komputerami jest wzrost otyłości wśród młodzieży oraz zbyt wczesne objawy niewydolności układu krążenia. Najnowsze badania wskazują wyraźnie na wzrost problemów zdrowotnych wśród młodzieży i osób zajmujących się profesjonalnie informatyką i tworzeniem programowania komputerowego. Dlatego zadaniem Fitcona jest organizowanie różnego rodzaju imprez sportowych wspomagających tężyznę fizyczną i w efekcie zdrowie.

DRIVECON – Driver Concierge Drivecon jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo na drodze i bezpieczeństwo kierowców. Statystyki dostępne w różnych publikacjach wykazują dobitnie, że wypadki i urazy są trzecim po nowotworach i chorobach układu krążenia źródłem problemów zdrowotnych. Koszty leczenia skutków wypadków drogowych stanowią poważne obciążenie dla systemu ochrony zdrowia. Powszechnie uważa się, że najczęściej za wypadki drogowe są odpowiedzialne brawura i alkohol, ale mało się mówi o trzeciej istotnej przyczynie, którą są leki. Ogólny pośpiech i nadmierne obciążenie powodują szybki rozwój kolejnej choroby, jaką jest stres. Człowiek będący w stałym stresie szuka pomocy w lekach uspakajających, a nawet psychotropowych, po czym siada do samochodu, aby zdążyć do pracy i do kolejnych wyzwań. Jazda samochodem pod wpływem leków może rodzić wiele niebezpieczeństw i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Część tych zagrożeń jest możliwa do uniknięcia, jeżeli dokona się powiązania cech psychotechnicznych kierowcy z lekami, jakie zażywa. Informacja o zażywanych przez kierowcę lekach jest dostępna w Koncie Zdrowotnym Pacjenta. Zadaniem Drivecona jest ciągła analiza cech psychomotorycznych kierowcy zażywającego leki i odpowiednie ostrzeganie podczas jazdy.

MONEYCON – Money Concierge Wiele aktywności zdrowotnych organizowanych przez OSOZ w ramach Wielkiej Gry o Zdrowie może być nagradzanych. Uczestnicy imprez prozdrowotnych mogą otrzymywać punkty zdrowotne w postaci tzw. Bitonów i gromadzić te punkty na kontach BITON BOX. Zgromadzone punkty mogą być wydawane wyłącznie na wspomaganie zdrowia. Robot Moneycon zajmuje się gromadzeniem Bitonów i rozliczaniem ich wykorzystania przez właściciela Konta Zdrowotnego w OSOZ.

OSOZ Polska 3/2017

nowe idee

zabezpiecza człowieka przed pogorszeniem zdrowia, czyli zabezpiecza organizm przed szkodliwym działaniem chorób i otoczenia. Skoro medycyna zapobiegawcza jest lepsza od naprawczej, to dlaczego nie zdominowała rynku ochrony zdrowia? Odpowiedź wydaje się dość prosta i logiczna. Leczenie zapobiegawcze wymaga przewidywania przyszłych zdarzeń, czyli najbardziej prawdopodobnych oddziaływań chorobowych, które mogą spowodować pogorszenie zdrowia. Aby jednak przewidywanie i zabezpieczanie zdrowia było skuteczne, podobnie jak w przepowiadaniu pogody, potrzebne są matematyczne modele zdrowotne pacjenta. Matematyczne modelowanie zdrowia wymaga w pierwszej kolejności automatycznego zgromadzenia odpowiednich danych o stanie zdrowia pacjenta. Dane opisujące zdrowie pacjenta pochodzą z placówek medycznych i aptek, w których pacjent korzystał ze świadczeń zdrowotnych. Ponieważ każdy obywatel ma pełną swobodę przemieszczania na terenie kraju, Europy lub nawet świata, zatem gromadzenie danych jest sporym wyzwaniem technologicznym. Przez wiele lat gromadzenie danych zdrowotnych było praktycznie niemożliwe, z powodu nieracjonalnych kosztów infrastruktury technicznej. Dopiero na początku roku 2000-tysięcznego, kiedy komputery stały się relatywnie tanie, pojemności dysków komputerowych wzrosły do terabajtów oraz istotnie wzrosła przepustowość Internetu, powstały dogodne warunki do szybkiego i automatycznego gromadzenia danych zdrowotnych, a następnie do ich wielowymiarowego przetwarzania. Dopiero po skompletowaniu informacji zdrowotnej pacjenta można przystąpić do budowania modeli matematycznych opisujących zdrowie konkretnej osoby. Mając wiarygodny model zdrowotny, otwiera się droga do koordynowanej i personalizowanej opieki zdrowotnej, czyli opieki zdrowotnej ukierunkowanej na konkretnego pacjenta. Właśnie to modelowanie stanu zdrowia konkretnego pacjenta, a następnie koordynowana i personalizowana opieka zdrowotna, jest podstawowym zadaniem, jakim zajmuje się system OSOZ.

Sprzężenie zdrowotne Analizując systemy ochrony zdrowia funkcjonujące w różnych krajach można powiedzieć, że jedynie w niewielu przypadkach funkcjonuje tzw. sprzężenie

OSOZ Polska 3/2017

zwrotne. W polskim systemie ochrony zdrowia praktycznie nie występuje takie sprzężenie, co w konsekwencji powoduje, że pacjent nie ponosi odpowiedzialności za swoje zdrowie i nie odpowiada za koszty leczenia. Brak sprzężenia zdrowotnego bardzo ogranicza możliwości zarządzania zdrowiem pacjenta. W systemie ochrony zdrowia mogą być wykorzystane dwa rodzaje sprzężenia zwrotnego: 1. Ujemne sprzężenie zwrotne jest charakterystyczne dla medycyny naprawczej. Ujemne sprzężenie zwrotne oparte jest na funkcji kary, której wielkość rośnie, jeśli pacjent nie uczestniczy aktywnie w procesie leczenia i nie stosuje się do strategii leczenia zaleconej przez lekarza, np. nie zażywa leków zapisanych przez lekarza. 2. Dodatnie sprzężenie zwrotne jest charakterystyczne dla medycyny zapobiegawczej. Cechą dodatniego sprzężenia zwrotnego jest nagradzanie pacjenta za zachowania prozdrowotne. Nie ulega wątpliwości, że nagradzanie jest lepszą metodą stymulacji pacjentów do zachowań prozdrowotnych, niż metody oparte na karze. Od dawna wiadomo, że marchewka jest lepsza niż kijek. Taka maksyma przyświeca systemowi OSOZ od początku jego rozwoju. Pozostaje jednak do rozwiązania kluczowy problem, jak praktycznie wprowadzić dodatnie sprzężenie zwrotne do systemu opieki zdrowotnej. Do tego celu w systemie OSOZ służą tzw. gry zdrowotne będące podstawowymi elementami Wielkiej Gry o Zdrowie.

Wielka Gra o Zdrowie Wielka Gra o Zdrowie jest grą wirtualną przypominającą wielką grę planszową. Plansza Gry o Zdrowie składa się z kolumn i wierszy. Kolumny Wielkiej Gry o Zdrowie symbolizują kolejne dni

życia, a wszystkich kolumn jest 36 500, czyli tyle, ile jest dni w 100-letnim życiu człowieka, które zdarza się coraz częściej. Wiersze Wielkiej Gry o Zdrowie obrazują konkretne Programy i Procesy Zdrowotne tworzone przez lekarzy, terapeutów, dietetyków, czy aptekarzy. Zadaniem gracza jest takie poruszanie się po planszy wirtualnej gry zdrowotnej i takie wykonywanie Programów oraz Procesów Zdrowotnych zalecanych przez lekarzy, aby zgromadzić jak najwięcej Bitonów w kontach Biton Box. Bitony mają konkretną wartość nabywczą i mogą być zamieniane na realne świadczenia zdrowotne, które stanowią formę nagrody za zachowania prozdrowotne gracza. Ponieważ Wielka Gra o Zdrowie jest grą masową, więc naturalnym wydaje się wykorzystanie w grze urządzeń komputerowych, szczególnie mobilnych, a to jest domena dzieci i młodzieży. Aby Gra Zdrowotna była bardziej przyjazna i lepiej akceptowana, wprowadzone zostały sympatyczne roboty zdrowotne w postaci Osozjan z planety OSOZ. Zadaniem Osozjan jest budowanie u dzieci i młodzieży pozytywnych nawyków samodzielnego dbania o zdrowie, od samego początku życia. Mierzalnym efektem takich działań powinna być wyraźna poprawa zdrowia społeczeństwa i istotne obniżenie kosztów opieki zdrowotnej. Jak więc widać z powyższego opisu, Osozjanie mają bardzo poważne i konkretne zadania do spełnienia. Jeśli to się uda, to następnym krokiem powinna być „produkcja” zdrowego społeczeństwa, ale o tym będzie w następnym numerze OSOZ. Proponuję zatem zaufać Osozjanom, śledzić ich dalsze losy i promować ideę Wielkiej Gry o Zdrowie w swoim otoczeniu. 

Film „OSOZJANIE” można obejrzeć na stronie: bit.ly/2psf52L lub po zeskanowaniu zamieszczonego poniżej kodu.

nowe idee

Kreatywnie

Elektroniczny rekord człowieka Foto: designed by freepik.com

Systemy sztucznej inteligencji, wyznaczające najlepszą z możliwych ścieżek leczenia na podstawie analizy zbiorów informacji medycznych i indywidualnego profilu pacjenta, są obietnicą skuteczniejszego leczenia oraz szczelniejszego zapobiegania chorobom. Jednak personalizacja ochrony zdrowia oznacza także uwzględnienie woli pacjenta, która niekoniecznie musi iść w parze z wyznaczoną przez technologie procedurą.

Cyfryzacja zdrowia daje nadzieję na przywrócenie centralnej roli pacjenta w systemie. Informacje gromadzone w elektronicznym rekordzie pacjenta, dostępne dla każdego lekarza sprawującego opiekę nad pacjentem, odzwierciedlają wiernie historię leczenia, wyniki badań, dotychczasową ścieżkę leczenia, zażywane leki. Informacja wędruje za pacjentem, jest obiektywna i nie musi być powtarzana (opowiadana) przy każdej wizycie. Tak dzieje się już dziś. Za kilka lat w stawianiu diagnozy i wyznaczaniu scenariuszy leczenia lub profilaktyki pomogą systemy sztucznej inteligencji oraz wspomagania decyzji klinicznych. Komputery mają bowiem zdolność analizowania niewyobrażalnie dużych ilości danych w bardzo krótkim czasie i podejmowania najlepszych z możliwych de-

DYSKUTUJ Czy obecnie wola pacjenta odnośnie leczenia jest respektowana? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

cyzji w oparciu o zdobytą w ten sposób wiedzę. Technologia optymalizuje decyzje medyczne i wprowadza do praktyki medycynę opartą na dowodach. Ale jest jeszcze jeden element, który może sprawić, że personalizacja terapii i profilaktyki w czasach zdrowia cyfrowego nabierze pełnej formy – indywidualny punkt widzenia pacjenta i jego wola. Zagadnienia dziś prawie nie brane pod uwagę w biurokratycznym systemie, gdzie ścieżki postępowania są pochodną procedur i ich wyceny oraz krótkiego czasu wizyty uniemożliwiającego nawiązanie jakiejkolwiek relacji pomiędzy lekarzem a pacjentem. Relacji, bez której pacjent pozostaje jedynie elementem przemysłu zdrowia. W elektronicznej dokumentacji pacjenta wolę i oczekiwania pacjenta można włączyć do procesu decyzyjnego w stosunkowo prosty sposób – konstruując ankietę, na podstawie której pacjent określa swoje potrzeby i oczekiwania w przypadku skrajnych stanów, np. w stosunku potrzymania życia w stanach krytycznych, farmakoterapii o niepewnych efektach, ale obciążającej organizm. Punkt widzenia pacjenta powinien obejmować również podejście do profilaktyki (wolność wyboru stylu życia niezależnie od ścieżek zdrowia wyznaczanych przez system), preferencje w stosunku do dostępu do informacji przez określonych pracowników ochrony zdrowia, czy np. maksymalnego miesięcznego budżetu, jaki chory może przeznaczyć na leki. Dziś o takie kwestie nikt nie pyta, co powoduje, że potrzeby, środowisko życia i uwarunkowania społeczne są zupełnie nieuwzględnianie w procesie leczenia i profilaktyki. A mogą one drastycznie wpływać na to, jak pacjent zachowuje się po wyjściu z gabinetu lekarskiego. Elektroniczny rekord woli pacjenta to dopiero kiełkująca filozofia wprowadzana przez liderów digitalizacji, jednak powinny się nią już dziś interesować placówki wdrażające elektroniczną dokumentację medyczną. Może bowiem zmienić wizerunek e-zdrowia, wzmacniając zaufanie do technologii. To, jak skonstruować tego typu szablon informacji, aby stał się odbiciem lustrzanym punktu widzenia pacjenta (w dodatku zawsze aktualnym), będzie kolejnym wyzwaniem. 

» W digitalizacji ochrony zdrowia, elektroniczny rekord woli daje nadzieję na postawienie potrzeb pacjenta ponad technologię i procedury.« OSOZ Polska 3/2017

nowe idee

Foto: designed by freepik.com

perspektywy

Ruch oddolny lekarstwem na „nieważkość”? Jeżeli przyjmiemy, że system opieki zdrowotnej tworzą wszystkie podmioty, które zajmują się leczeniem pacjentów, nietrudno zauważyć, że takie instytucje jak Ministerstwo Zdrowia czy NFZ są poza systemem. Dr n. med. Krzysztof Galbas

Dzieje się jednak tak, że zarówno MZ jak i NFZ roszczą sobie prawo do decydowania o procesie leczenia i sposobie funkcjonowania całego systemu. Podmioty lecznicze akceptują ten stan rzeczy i nie aspirują do określenia tożsamości swojej i systemu. Dlatego od wielu dziesięcioleci o kształcie systemu opieki zdrowotnej w Polsce decydują kolejne rządy.

OSOZ Polska 3/2017

To w gabinetach polityków powstają kolejne wersje systemu, które są obywatelom narzucane bez koniecznych konsultacji zawodowych i społecznych. W dodatku każda nowa ekipa rządowa realizuje własny pomysł na system opieki zdrowotnej, w bardzo niewielkim stopniu korzystając z doświadczeń poprzedników, koncentrując się raczej na podkreśleniu ich niedoskonałości. Jest

to często negacja poprzedników dla samej negacji. Taki model odgórnego sterowania systemem opieki zdrowotnej wywołuje naturalną niechęć personelu medycznego do wdrażania nowych technologii, czy nowych rozwiązań IT. Obecna ekipa rządowa również ma swoją wersję systemu i w charakterystyczny dla siebie sposób wprowadza ją w życie. Biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób wprowadzania zmian w innych obszarach gospodarki, można założyć, że i tutaj będzie podobnie, czyli mało profesjonalnie. Wywołuje to zrozumiałe zaniepokojenie podmiotów rynku zdrowia, w szczególności prywatnych firm medycznych, które bez kontraktów będą

nowe idee

musiały utrzymać się z tego, co same wypracują. Firmy te boją się o swoją przyszłość, ponieważ gdy stracą możliwość kontraktowania swoich usług ze środków publicznych, nie będą w stanie utrzymać się jedynie z usług komercyjnych. W tej sytuacji firmy prywatne poszukują nowego miejsca dla siebie i oczekują na zaproponowanie rozwiązania, które daje im szansę utrzymania działalności. Szukają rozwiązania, które równocześnie nakłoni ich właścicieli do dyskusji na temat długofalowego funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej i które może stać się początkiem zmiany jakościowej całego systemu. Rozwiązań należy moim zdaniem szukać wewnątrz systemu.

Co w tej sytuacji mają zrobić prywatne szpitale i poradnie specjalistyczne? Po pierwsze, prywatne firmy muszą w swoim funkcjonowaniu i od początku swojego istnienia mierzyć się ze stereotypami, którymi bez wahania

» Model odgórnego sterowania systemem opieki zdrowotnej wywołuje naturalną niechęć personelu medycznego do wdrażania nowych technologii.« posługują się kolejne ekipy rządowe, gdy chcą zdyscyplinować sektor prywatny. Najczęściej wykorzystywane medialnie stereotypy, funkcjonujące w mentalności społecznej, są następujące: – Firmy prywatne to „spijacze" śmietanki – skupiają się głównie na procedurach łatwych, szybkich i zyskownych. – Usługi w firmach prywatnych są drogie – na leczenie w nich decyduje się dopiero wtedy, gdy nie ma alternatyw. – Opieka medyczna jest obowiązkiem państwa. Pełnowartościowe leczenie

ma miejsce tylko w szpitalach publicznych. Istnienie tych stereotypów prowadzi do wniosku, że konieczne jest wskazanie innych podstaw ochrony zdrowia. Poszukiwać należy podstaw etycznych, które będą budowały tożsamość podmiotów leczniczych. Dopiero w takich podmiotach, świadomych swojej roli w systemie, pojawi się naturalna potrzeba zastosowania najnowszych technologii i narzędzi IT. W miejsce nieważkości pojawi się grawitacja. 

reklama

OSOZ Polska 3/2017

eduk acja

Kongres OSOZ: innowacje i przyszłość ochrony zdrowia 2 dni, 1000 gości, ponad 100 ekspertów z Polski i zagranicy, 12 sesji tematycznych, dyskusje i debaty – podczas 22. Międzynarodowego Kongresu OSOZ „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” zaprezentowano koncepcje digitalizacji rynku zdrowia, nowe modele zarządzania placówkami medycznymi i farmaceutycznymi oraz rozwiązania e-zdrowia. Jedno z najważniejszych wydarzeń w Europie Środkowo-Wschodniej poświęconych nowoczesnej medycynie i farmacji odbyło się 4–5 kwietnia w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Organizatorem corocznej konferencji jest czasopismo OSOZ Polska. – Międzynarodowy Kongres OSOZ jest miejscem, gdzie spotykają się przedstawiciele środowiska medycznego i far-

OSOZ Polska 3/2017

maceutycznego oraz organizacje rynku ochrony zdrowia, politycy, naukowcy, lekarze i pielęgniarki, menedżerowie placówek medycznych, pacjenci, firmy działające w sektorze, studenci uczelni medycznych. Uczestnicy dyskutują o wyzwaniach cyfryzacji ochrony zdrowia i e-zdrowiu, mają okazję poznać praktyczne rozwiązania wdrażane przez liderów rynku z Polski i Europy – mówi dr inż. Zygmunt Kamiński, Prezes

KAMSOFT S.A. i Dyrektor Komitetu Naukowego OSOZ. Na specjalne zaproszenie do Polski przyjechali eksperci zajmujący się na co dzień tematyką cyfryzacji zdrowia, jak Tobias Gantner (Healthcare Futurists), Brian O’Connor (European Connected Health Alliance), Ronald Petru (Radboud University Medical Center), Gisele Roesems-Kerremans (Komisja Europejska), prof. George Crooks (NHS24). W panelu dyskusyjnym otwierającym kongres wzięli udział m.in. prof. dr hab. n. med. Marian Zembala (Dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu), Michał Boni (Poseł do Parlamentu Europejskiego), Wojciech Górnik (Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia). Dyskusję zdominował temat rewolucji technologicznej w ochronie zdrowia, która w najbliższych latach zmieni sposób

eduk acja

Michał Boni, Europoseł i były Minister Cyfryzacji, podkreślał znaczenie rozwiązań e-zdrowia w kontekście rosnących kosztów opieki zdrowotnej i procesu starzenia się społeczeństwa.

komunikacji z pacjentem oraz zarządzania zdrowiem. Motorem zmianą są nowe technologie, w tym urządzenia telemedyczne, aplikacje zdrowotne, urządzenia ubieralne monitorujące stan zdrowia, elektroniczne konta zdrowotne, systemy sztucznej inteligencji oraz robotyka. Jak podkreślano wielokrotnie, cyfryzacja jest koniecznością i jedynym antidotum na wielkie wyzwania współczesnej ochrony zdrowia, jakimi są starzejące się społeczeństwo, ograniczone środki finansowe i epidemia niezakaźnych chorób związanych z trybem życia. Digitalizacja ochrony zdrowia w Polsce nabiera ponownie tempa. W 2017

roku ważnym tematem dla placówek ochrony zdrowia będzie e-dokumentacja medyczna, która – zgodnie z planami – stanie się obowiązkowa od 2018 roku. Od przyszłego roku powinniśmy już korzystać z elektronicznej recepty. A to dopiero początek wielkich zmian. Swoje sesje tematyczne na temat zastosowania innowacji IT w codziennej praktyce lekarza, pielęgniarki i menedżera zorganizowała Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Uczelnia Łazarskiego, Stowarzyszenie Menedżerów Ochrony Zdrowia, Polska Federacja Szpitali, Młodzi Menedżerowie Medycyny i European Connected Health Al-

liance (ECHAlliance). To właśnie podczas sesji ECHAlliance uczestnicy mogli poznać inicjatywy i projekty e-zdrowia realizowane w różnych częściach Europy. Zagraniczni goście zaprezentowali strategie digitalizacji, inicjatywy regionalne, przykłady innowacyjnych ekosystemów wspierających nowoczesną medycynę przyszłości. Konferencji towarzyszyła tzw. Strefa Nauki, czyli wystawa nowoczesnych rozwiązań w ochronie zdrowia.  Czytaj pełną relację z kongresu w kwietniowym wydaniu czasopisma OSOZ Polska (4/2017).

Panel dyskusyjny „Rewolucja cyfrowa dla dobra pacjentów” z udziałem 12 ekspertów, w tym 5 gości zagranicznych, poprowadziła Iwona Schymalla.

OSOZ Polska 3/2017

Foto: designed by freepik.com

eduk acja

Nowoczesne technologie zmieniają pacjentów w świadomych konsumentów W ciągu najbliższych kilku lat sektor ochrony zdrowia i branżę farmaceutyczną czekają duże zmiany. Ewolucji ulegną przede wszystkim oczekiwania pacjentów, którzy dzięki rozwojowi Internetu i mediów społecznościowych stają się coraz bardziej wymagający i świadomi swoich praw. Nowoczesne technologie spowodują, że w perspektywie następnych pięciu lat medycyna przejdzie rewolucję cyfrową. Jak wynika z raportu „Healthcare and Life Sciences Predictions 2020: A bold future?” przygotowanego przez firmę doradczą Deloitte, rozwój służby zdrowia i przyszłość firm farmaceutycznych skoncentruje się głównie wokół rynków wschodzących, które w 2020 roku pochłoną 32 proc. globalnych wydatków na ochronę zdrowia.

OSOZ Polska 3/2017

Deloitte

Eksperci Deloitte przewidują, że w roku 2020 ludzie będą wiedzieć znacznie więcej niż dziś na temat swojego profilu genetycznego, chorób jakie przechodzili lub na jakie mogą zapaść czy też odnośnie dostępności opieki medycznej. „Pacjenci staną się świadomymi konsumentami w pełnym znaczeniu tego słowa. Zrozumieją, że mają możliwość wyboru i będą wykorzystywać informacje i dane na swój temat oraz na temat usługodawców medycznych w taki sposób, aby uzyskać najlepsze leczenie za cenę, w czasie i miejscu najbardziej dla siebie dogodnym. Największy wpływ na zmianę ich

eduk acja

postaw ma rozwój Internetu oraz mediów społecznościowych, które nie tylko umożliwiają pogłębianie wiedzy, ale także wymianę doświadczeń” – wyjaśnia Oliver Murphy, Partner w Dziale Doradztwa Finansowego, ekspert ds. Sektora Farmaceutycznego i Opieki Zdrowotnej, Deloitte. Ta aktywizacja będzie skutkowała także rosnącą popularnością i coraz większym oddziaływaniem ruchów społecznych na rzecz praw pacjentów. Deloitte wskazuje, że nowoczesne technologie będą miały ogromny wpływ na sposób leczenia. W 2020 roku przeważająca część opieki zdrowotnej będzie miała miejsce w domach. Relacje między lekarzem a pacjentem nie będą już ograniczone wyłącznie do wizyt w przychodniach czy szpitalach. W dużej mierze zostaną one przeniesione do świata wirtualnego, a opieka nad pacjentem będzie odbywać się w domu. Dotyczy to szczególnie chorób przewlekłych. Leczenie szpitalne skoncentruje się na pacjentach urazowych oraz wymagających interwencji chirurgicznych. Nowoczesne technologie, takie jak np. druk 3D, będą miały ogromny wpływ na rozwój transplantologii czy chirurgii. Szacuje się, że sprzedaż technologii medycznych w 2020 roku wyniesie 513,5 mld dolarów. Dla porównania w 2013 roku było to 363,8 mld dolarów. W ciągu pięciu lat (2008–2013) odsetek amerykańskich pacjentów, którzy korzystali z elektronicznych kart zdrowia wzrósł z 8 do 16 proc. Jak przewidują autorzy raportu, w 2020 roku „inteligentne urządzenia do noszenia na ciele”, tzw. wearables, będą determinować jakość życia ludzi poprzez śledzenie stanu zdrowia i kondycji osób z nich korzystających. Zarówno konsumenci jak i podmioty świadczące usługi medyczne będą mogły zestawić ze sobą informacje pochodzące z różnych urządzeń tak, aby dzięki nim otrzymać obraz funkcjonowania i stanu zdrowia danej osoby. „Zakładając popularyzację urządzeń noszonych na ciele wśród wszystkich ludzi, a nie tylko wśród osób dbających o zdrowy styl życia, oraz przystępność cenową i jakość wyspecjalizowanych medycznych i bio-sensorycznych urządzeń, możemy spodziewać się, że technologie sieciowe zrewolucjonizują systemy opieki zdrowotnej na świecie” – wyjaśnia Jakub Wróbel, Starszy Menedżer w Dziale Konsultingu, ekspert Technology, Media and Telecommunications Group, Deloitte. W 2017 roku rynek m-zdrowia ma być wart 26 mld do-

» W 2020 roku przeważająca część opieki zdrowotnej będzie miała miejsce w domach.« larów, podczas gdy w 2013 roku było to jedynie 2,4 mld dolarów. Tylko na koniec pierwszego kwartału 2014 roku liczba aplikacji mobilnych związanych ze zdrowiem, dostępnych w systemach Android i iOS wyniosła ponad 100 tys. i był to ponad dwukrotny wzrost w ciągu dwóch i pół roku. Raport Deloitte przewiduje również, że do roku 2020 globalny przemysł farmaceutyczny poczyni postępy w kwestii naprawy złej reputacji, która obciążała ten sektor przez kilka ostatnich dziesięcioleci. Sprawy związane z reputacją i wizerunkiem znalazły się na liście priorytetów dla firm farmaceutycznych na świecie, choć większość z nich, aby odzyskać dobre imię potrzebuje jeszcze kilku lat. Według autorów raportu w ciągu kilku następnych lat siłą napędową opieki medycznej i branży farmaceutycznej będą rynki wschodzące w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji. Posłużą one jako inkubatory dla nowych modeli biznesowych i wysuną się na prowadzenie w dziedzinie opracowywania nowych leków. Ze względu na swój zasięg geograficzny, wiele niezaspokojonych potrzeb związanych ze służbą zdrowia oraz powszechne występowanie chorób zakaźnych i ubóstwa, w orbicie zainteresowania firm medycznych i farmaceutycznych znajdą się szczególnie Indonezja i Nigeria. W tej chwili kraje rozwijające się pochłaniają 23 proc. globalnych wydatków na służbę zdrowia. Za pięć lat będzie to już 32 proc. „Globalna służba zdrowia stoi w obliczu wielu wyzwań, które mogą zmienić wzajemne stosunki pomiędzy pacjentami, lekarzami, firmami farmaceutycznymi oraz pozostałymi interesariuszami. Podstawowym problemem pozostaje kwestia zaufania i bezpieczeństwa danych na temat stanu zdrowia pacjentów. Rewolucja cyfrowa powoduje, że danych tych jest coraz więcej i zataczają one coraz

większe kręgi. Stąd rosnąca rola regulatorów. Przy poszanowaniu suwerenności poszczególnych państw istnieje potrzeba stworzenia ponadnarodowych wytycznych i standardów, których zapewnią pacjentom bezpieczeństwo i odpowiednią jakość leczenia” – mówi Oliver Murphy. Starzejące się społeczeństwo i rosnące wydatki na opiekę zdrowotną otwierają nowe źródła przychodów, ale jednocześnie wywierają presję na innowacyjność i rodzą konieczność inwestycji w badania i rozwój. I chociaż jak wynika z danych Komisji Europejskiej (raport „EU R&D Scoreboard”), europejskie nakłady na rozwój w tym sektorze w stosunku do przychodów są kilkukrotnie wyższe niż średnia dla 15 najbardziej innowacyjnych sektorów, w Polsce ciągle jeszcze firmy wydają kwoty proporcjonalnie dużo mniejsze. „W Polsce to wciąż niewielkie kwoty w porównaniu ze światowymi liderami. W 2010 r. dziesiąta największa firma farmaceutyczna na świecie przeznaczyła na badania i rozwój ponad 3,5 mld dolarów, podczas gdy wydatki na ten cel w całym polskim przemyśle farmaceutycznym wyniosły wtedy ok. 56 mln dolarów. W najbliższych latach sektor farmaceutyczny i ochrony zdrowia w Polsce może uzyskać kilkanaście miliardów złotych dofinansowania na nowe technologie i prace badawczorozwojowe zwiększające konkurencyjność polskich firm” – mówi Michał Turczyk, Dyrektor w dziale R&D and Government Incentives, Deloitte. Firmy farmaceutyczne zaczynają zdawać sobie sprawę, że w celu zwiększenia wydajności procesów badawczo-rozwojowych, muszą wykorzystywać wiedzę i zdolności pochodzące zarówno z wewnątrz jak i spoza ich organizacji. Otwarte innowacje – integracja wiedzy wewnętrznej i zewnętrznej, daje nowe i wcześniej niewykorzystane, źródła innowacji i pomysłów. Według

» Szacuje się, że sprzedaż technologii medycznych w 2020 roku wyniesie 513,5 mld dolarów. Dla porównania w 2013 roku było to 363,8 mld dolarów.« OSOZ Polska 3/2017

eduk acja

Dziesięć najważniejszych globalnych prognoz dla sektora ochrony zdrowia i branży farmaceutycznej na rok 2020 PROGNOZY KSZTAŁTOWANE PRZEZ CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE

PROGNOZY KSZTAŁTOWANE PRZEZ CZYNNIKI WEWNĄTRZ BRANŻY

1. Pacjent roku 2020 r. – zorientowany i wymagający; już nie petent a partner (który posiada wiedzę o stanie swojego zdrowia) i klient, o którego należy dbać (zna ofertę i cennik).

6. Badania i rozwój w 2020 r.: Sieć powiązań; B+R łączy różne instytucje– partnerstwo oraz współpraca wielu zainteresowanych stron (przedstawiciele ochrony zdrowia, firmy farmaceutyczne, uczelnie wyższe, ośrodki badawcze etc.), gdzie centrum koordynującym i integrującym są firmy farmaceutyczne.

2. Sposoby realizacji usług medycznych w 2020 r. – era cyfryzacji medycyny wpływa na powstanie nowych modeli biznesowych sprzyjającym nowym pomysłom, np. kanał internetowy, wizyty domowe on-line etc. 3. Wearables i aplikacje mHealth w 2020 r. – mierzenie „jakości życia” i zdrowia, a nie tylko bieżących wskaźników medycznych. Powszechność stosowania nie jest ograniczona tylko do fanatyków zdrowego trybu życia. 4. Big Data w 2020 r. – ogromne ilości informacji (dokumentacje medyczne pacjentów, historie chorób etc.) i skomplikowane zbiory danych wymagają nowych narzędzi i modeli biznesowych; właściwe przetwarzanie tych danych może posłużyć do rozwoju medycyny i wzrostu efektywności leczenia. 5. Regulacje i obszar compliance w 2020 r. – zapewnienie zgodności działalności z normami i prawem, w tym ochrona danych osobowych; regulacje powinny odzwierciedlać zbieżność technologii i nauki. Nowe technologie będą pozwalały na ocenę jakości leczenia, bezpieczeństwa stosowanych środków medycznych oraz efektywność procedur leczenia.

danych Informa Plc, dwie trzecie leków wypuszczonych na rynek amerykański między 2000 a 2013 rokiem (433) powstało w wyniku partnerstw między firmami, a tylko jedna trzecia (268) jako rezultat badań jednej firmy. „Otwarte innowacje mogą okazać się dla firm farmaceutycznych dobrym sposobem na obniżenie kosztów, ryzyka i zwiększenie zasięgu badań. Współpraca z innymi przedsiębiorstwami w zakresie współ-

OSOZ Polska 3/2017

7. Firmy farmaceutyczne zmieniają swój model sprzedaży: − ukierunkowanie na potrzeby klienta, − wykorzystanie marketingu wielokanałowego, − rezygnacja z komunikacji face-to-face, − stworzenie kanału edukacyjnego dla klientów (firmy farmaceutyczne odgrywają ważną rolę w dostarczaniu wiedzy na temat leków i metod leczenia), − CRM oraz BIG DATA kształtuje politykę cenową usług i produktów. 8. Funkcja back office firm farmaceutycznych w 2020 r. – jedna globalna jednostka usług wspólnych świadczy i zarządza wszystkimi funkcjami back office (administracja, dostawy, księgowość etc.) firmy farmaceutycznej, wraz z jej wszystkimi oddziałami zagranicznymi na całym świecie. Dzięki czemu (oszczędność czasu, ludzi i pieniędzy) firmy farmaceutyczne mogą stać się prawdziwymi centrami wiedzy. 9. Nowe modele biznesowe na rynkach wschodzących w 2020 r. – innowacyjna rola krajów rozwijających się. 10. Poprawa reputacji firm farmaceutycznych.

finansowania badań przedklinicznych i klinicznych, budowanie wspólnych zespołów z jednostkami naukowymi, budowanie konsorcjów razem z instytucjami publicznymi to przyszłość także dla polskich firm” – mówi Tomasz Gondek, Lider R&D Networks w Innovation Consulting, Deloitte. Branża farmaceutyczna się zmienia. Za zmianami podąża również zmiana

negatywnego wizerunku branży na rynku, co jest najważniejszym priorytetem dla firm. Pełna rehabilitacja będzie wymagała jeszcze kilku lat. Najlepsze efekty osiągnęły te firmy, którym udało się włączyć w zmiany całe środowisko i realizować potrzeby różnych interesariuszy. Kampanie manifestujące większą transparentność w obszarze tworzenia nowych leków oraz polityki cenowej zyskały najbardziej. 

eduk acja

Raporty

BLOCKCHAIN. OPPORTUNITIES FOR HEALTH CARE 10 stron | Bezpłatny | ENG www.deloitte.com

TRENDY W POLSKIEJ OCHRONIE ZDROWIA 12 stron | Bezpłatny | PL www.pwc.pl/ochronazdrowia

Hasło „blockchain” coraz częściej pojawia się w prasie, podczas dyskusji, na eksperckich konferencjach. Mimo iż wywodzi się ze świata finansów, dziś chętnie mówi się o „łańcuchu bloków” w kontekście ochrony zdrowia, zwłaszcza możliwości obniżenia kosztów systemu, poprawy bezpieczeństwa danych medycznych i dostępu do informacji z pominięciem tradycyjnego modelu centralnego składowania informacji. Blockchain nie pozostaje jedynie ciekawostką i teoretycznym rozwiązaniem. Raport opisuje zasadę działania i możliwości dla rynku zdrowia.

Tendencje, o których wiemy, ale które warto sobie przypomnieć, odświeżając liczby obrazujące rynek ochrony zdrowia w Polsce. W raporcie PwC znajdziemy 9 trendów, w tym m.in. rosnące koszty ochrony zdrowia, przeobrażania w infrastrukturze związane z reformami, opieka senioralna, rozwój prywatnego sektora usług zdrowotnych, nowe technologie, turystyka medyczna itd. 15-minutowa lektura pozwalająca zaktualizować wiedzę na temat systemu jako całości. Na stronie PwC w dziale „Ochrona Zdrowia” znaleźć można także inne, ciekawe raporty.

Zmiany w infrastrukturze ochrony zdrowia „W Polsce działa ok. 800 szpitali, a w nich ok. 220 tysięcy łóżek szpitalnych, co daje blisko 6 łóżek szpitalnych na tysiąc mieszkańców. Jest to jeden z najwyższych wskaźników w Europie. Szpitale czeka restrukturyzacja z uwagi na szereg czynników, takich jak: demografia, przesuwanie procedur do leczenia ambulatoryjnego czy wymagane nakłady inwestycyjne (dostosowanie do nowych wymogów).”

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia. GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W lutym 2017 W ODNIESIENIU DO stycznia

79 127 zł

71 946 zł

7 758 zł

5 715 zł

1 034 zł

971 zł

styczeń

luty

styczeń

luty

styczeń

luty

−2043 zł

−26,3%

−7181 zł

−9,1%

−64 zł

−5,9%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2017 (prognoza) I 2016

830 931 zł

866 206 zł

48 196 zł

50 898 zł

17 236 zł

18 297 zł

2016

2017

2016

2017

2016

2017

+35 274 zł

4,3%

+2702 zł

5,6%

+1062 zł

6,2%

luty WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 52 135 zł Podkarpackie 60 550 zł Kujawsko-Pomorskie 64 250 zł

Świętokrzyskie 4 054 zł Opolskie 4 072 zł Podkarpackie 4 450 zł

Opolskie 615 zł Podlaskie 724 zł Kujawsko-Pomorskie 754 zł

Pomorskie 75 436 zł Dolnośląskie 81 577 zł Mazowieckie 88 636 zł

Dolnośląskie 6 652 zł Pomorskie 6 760 zł Mazowieckie 7 195 zł

Dolnośląskie 1 054 zł Pomorskie 1 131 zł Mazowieckie 1 172 zł

prognoza 2017 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 679 554 zł Kujawsko-Pomorskie 735 631 zł Podkarpackie 764 183 zł

Świętokrzyskie 36 681 zł Opolskie 41 478 zł Warmińsko-Mazurskie 43 989 zł

Warmińsko-Mazurskie 11 333 zł Opolskie 13 150 zł Kujawsko-Pomorskie 13 953 zł

Podlaskie 912 657 zł Dolnośląskie 1 001 130 zł Mazowieckie 1 046 220 zł

Małopolskie 53 668 zł Dolnośląskie 59 244 zł Mazowieckie 64 552 zł

Dolnośląskie 21 487 zł Mazowieckie 23 558 zł Podkarpackie 31 458 zł

luty WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Małopolskie –15 077 zł Opolskie –13 511 zł Dolnośląskie –13 276 zł

Małopolskie –3 701 zł Opolskie –3 482 zł Dolnośląskie –3 097 zł

Małopolskie –175 zł Dolnośląskie –136 zł Podlaskie –92 zł

Brak wzrostów kosztów

Pomorskie 9 zł Świętokrzyskie 41 zł

zestawienie KOSZTY W lutym W OSTATNICH LATACH

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» W lutym koszty ogólne leczenia spadły, ale w marcu znowu mogą wzrosnąć.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC prognoza

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Grypa i przeziębienie w odwrocie. Koszty będą systematycznie malały.«

koszty, tys. zł

OSOZ Polska 3/2017

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC prognoza

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Weszliśmy w okres intensywnego pylenia roślin. Koszty alergii wzrosną kilkukrotnie.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC prognoza

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Struktura dystrybucji leków luty | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO stycznia

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

17,76 zł

25,62%

184,0 tys. zł

3690

-18,5 tys. zł

-460

+0,54 zł

9**

-0,39%

9**

+1,07 zł

PROGNOZA NA

maj

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w lutym 2017 roku wyniósł 184,0 tys. zł. To o 18,5 tys. zł mniej (–9,1%) niż w styczniu 2017 roku oraz o 5,0 tys. zł mniej (–2,6%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,75 mld zł. Oznacza to spadek o 274,24 mln zł (–9,1%) w stosunku do stycznia 2017 roku oraz o 44,80 mln zł (–1,6%) w porównaniu do lutego 2016 roku. Udział refundacji stanowił 24,46% obrotu aptecznego (+1,60 p.p. w zestawieniu ze styczniem 2017) i wyniósł 672,15 mln zł. Według prognoz, obrót w statystycznej aptece w 2017 roku wyniesie 2,17 mln zł. Wartość sprzedaży leków refundowanych będzie równa 756,1 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłat-

OSOZ Polska 3/2017

suplementy INNE

9**

56,73% 24,62% 9,45% 9,20%

9**

POZIOM REFUNDACJI

24,46% +1,60%

„ W maju, w porównaniu z kwietniem 2017 roku, zaobserwujemy mniejszy ruch w statystycznej aptece, a co za tym idzie średni obrót apteczny również będzie niższy i wyniesie nieco ponad 170 tys. zł. Tendencja spadkowa, która rozpoczęła się w kwietniu, będzie się utrzymywała do lipca. Maj będzie również pierwszym miesiącem w tym roku, w którym wartość całkowitego obrotu aptecznego spadnie poniżej 2,6 mld zł.”

Aneta Szczypek Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

49,86 zł

ne – 484,7 tys. zł, a sprzedaży produktów OTC – 913,9 tys. zł. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 32,53 mld zł. To odpowiednio o 797,80 mln zł więcej (+2,5%) niż w 2016 roku oraz o 2,65 mld zł więcej (+8,9%) niż w 2015 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,21 mld zł, co będzie stanowiło 25,22% całkowitego obrotu aptecznego. Średni obrót apteczny wypracowany w lutym ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 63,6 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 39,6 tys. zł, a produktów OTC – 79,7 tys. zł. W porównaniu ze styczniem 2017 roku we wszystkich kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy spadek wartości sprzedaży. Największy spadek nastąpił dla produktów OTC (–14,2%, tj. –13,2 tys. zł), następnie dla leków na recepty pełnopłatne (–6,2%, tj. –2,6 tys. zł) i dla leków refundowanych (–3,3%, tj. –

2,2 tys. zł). W porównaniu z lutym 2016 roku dla sprzedaży odręcznej zaobserwowaliśmy wzrost wartość sprzedaży o 0,9 tys. zł (+1,1%), natomiast w pozostałych kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy spadki, odpowiednio o 3,6 tys. zł (–5,3%) dla leków refundowanych oraz o 2,2 tys. zł (–5,3%) dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne. Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (8 257 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – czwartek (7 796 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wyniósł jedynie 461 zł. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach lutego wahał się pomiędzy 7 288 zł (wartość osiągnięta 22 lutego), a 8 790 zł (wartość osiągnięta 10 lutego). W lutym 2017 roku zanotowaliśmy wzrost wartości sprzedaży w następu-

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

jących grupach terapeutycznych: krew i układ krwiotwórczy (+5,06%), endokrynologia – hormony bez hormonów płciowych (+2,61%), leki onkologiczne i immunomodulacyjne (+1,74%), układ moczowo-płciowy i hormony płciowe (+1,12%). W pozostałych grupach terapeutycznych zanotowaliśmy spadek średniej wartości sprzedaży. Największy procentowy spadek średniej wartości sprzedaży nastąpił w przypadku sprzedaży leków przeciwzakaźnych (–20,23%). Na kolejnym miejscu uplasowały się leki na układ oddechowy (–14,74%), leki na centralny układ nerwowy (–9,39%) oraz produkty na układ mięśniowo – szkieletowy (–8,30%). W porównaniu ze styczniem 2017 roku zmiana udziałów poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki nie przekroczyła 2%. Największy wzrost zanotowaliśmy w przypadku leków na układ sercowo – naczyniowy (+0,66 p.p.) oraz leków z grupy krew i układ krwiotwórczy (+0,58 p.p.). Największy spadek udziałów nastąpił dla leków na układ oddechowy (–1,22 p.p.). Średnia marża apteczna wyniosła w lutym 25,62%. To o 0,39 p.p. mniej niż w styczniu 2017 roku oraz o 0,26 p.p. mniej niż w lutym 2016 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,83% (–0,17 p.p. w stosunku do stycznia 2017), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,44% (+0,40 p.p. w stosunku do stycznia 2017 roku), dla produktów OTC – 29,86% (+0,18 p.p. w stosunku do stycznia 2017 roku). W lutym 2017 roku średnia cena za opakowanie leku wyniosła 17,76 zł. To o 54 grosze więcej niż w styczniu 2017 roku oraz o 58 groszy więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W porównaniu ze styczniem 2017 roku największą zmianę średniej ceny sprzedaży zanotowaliśmy dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,30 zł (+49 groszy), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 23,78 zł (+56 groszy), produktów OTC – 12,68 zł (+7 groszy). Według prognoz, średnia cena za opakowanie leku w 2017 roku wyniesie 17,97 zł. To o 35 groszy więcej (+2,0%) niż w 2016 roku i o 89 groszy więcej (+5,2%) niż w 2015 roku. Średnia cena w podstawowych kategoriach sprzedażowych będzie kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniesie 28,72 zł, dla leków wydawanych na re-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2017

luty 2016

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) luty 2017

luty 2016

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy 5,6%

17,89% przewód pokarm. i metabolizm

4,48% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,42% narządy zmysłów 5,34% leki przeciwzakaźne

12,82%

leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,61% leki onkologiczne i immunomodulacyjne

0,24%

układ oddechowy

5,18% krew i układ krwiotwórczy 1,08% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych 3,22% dermatologia 12,6% układ sercowo-naczyniowy

11,44% centralny układ nerwowy varia 11,06%

5,03% nieokreślona

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2017 30% 29% 28% 27% 26% 25% 24% 23%

III

2007

III

2008

III

2009

III

2010

III

2011

III

2012

III

2013

III

2014

III

2015

III

2016

IV 1 2 2017

22%

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2017 4600 4400 4200 4000 3800 3600 3400 3200

III

2007

OSOZ Polska 3/2017

III

2008

III

2009

III

2010

III

2011

III

2012

III

2013

III

2014

III

2015

III

2016

IV 1 2 2017

3000

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w lutym o

cepty pełnopłatne – 23,58 zł, dla sprzedaży odręcznej – 12,61 zł. W porównaniu z minionym rokiem największy wzrost średniej ceny zaobserwujemy dla leków refundowanych (+1,54 zł). W lutym statystyczną aptekę odwiedziło 3 690 pacjentów (3 090 osób zakupiło produkty OTC, 730 – leki refundowane, a 800 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 460 osób mniej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w pierwszym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 1 a 7 lutym. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 948 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 8–14 luty (930 osób), 15–21 luty (897 osób) i 22–28 luty (876 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 11.00–12.00. Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 49,86 zł. To o 1,07 zł więcej niż w minionym miesiącu oraz o 1,77 zł więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Z kwoty tej 37,67 zł zapłacił pacjent, a 12,20 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu ze styczniem 2017 roku wzrosła o 9,3% (+1,04 zł). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 0,1% (+3 grosze). Dla leków sprzedawanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 87,18 zł (z czego 26,29 zł to zapłata pacjenta, a 60,89 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 49,48 zł, a dla produktów OTC – 25,78 zł. Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2017 roku wyniesie 50,87 zł. Z kwoty tej 38,04 zł zapłaci pacjent, a 12,83 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 49,89 zł, produktów OTC – 25,69 zł, a leków refundowanych – 91,05 zł (z czego 26,23 zł to zapłata pacjenta, a 64,83 zł – wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2017

luty 2016

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2017

luty 2016

1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 1–7 lutego

8–14 lutego

15–21 lutego

22–28 lutego

29 lutego

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

luty 2017

luty 2016

luty 2017

104 385

107 727

56,73%

57,00%

Lek - OTC

45 294

47 067

24,62%

24,90%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

17 388

18 018

9,45%

9,53%

Pozostałe

16 934

16 187

9,20%

8,56%

Lek - RX

luty 2016

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za luty 2017 zmiana w stosunku do (%)

luty 2017

stycznia 2017

zmiana w stosunku do (liczbowo)

lutego 2016

stycznia 2017

lutego 2016

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

184,0

-9,1%

-2,6%

-18,5

-5,0

cały rynek apteczny

2 747 672

-9,1%

-1,6%

-274 235,5

-44 803,0

statystyczna apteka

63,6

-3,3%

-5,3%

-2,2

-3,6

cały rynek apteczny

950 332

-3,3%

-4,3%

-32 075,7

-42 683,0

statystyczna apteka

39,6

-6,2%

-5,3%

-2,6

-2,2

cały rynek apteczny

591 123

-6,1%

-4,3%

-38 508,4

-26 472,2

statystyczna apteka

79,7

-14,2%

1,1%

-13,2

0,9

cały rynek apteczny

1 189 787

-14,2%

2,2%

-196 485,3

25 886,1

statystyczna apteka

45,0

-2,8%

-1,9%

-1,3

-0,9

cały rynek apteczny

672 149

-2,7%

-0,9%

-18 830,4

-5 999,7

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji w całkowitym obrocie

24,46%

7,0%

0,7%

0,0

w sprzedaży refundowanej

69,85%

1,1%

3,7%

0,0

ogółem

17,76 zł

3,1%

3,4%

0,5

0,6

dla leków z list refundacyjnych

27,30 zł

1,8%

0,5%

0,5

0,1

dla leków z recept pełnopłatnych

23,78 zł

2,4%

4,8%

0,6

1,1

dla produktów bez recepty (OTC)

12,68 zł

0,6%

5,6%

0,1

0,7

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

3 690

-11,1%

-6,1%

-460,0

-240,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

730

-7,6%

-60,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

800

-9,1%

-80,0

3 090

-12,2%

-5,2%

-430,0

-170,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna ogółem

25,62%

-1,5%

-1,0%

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,83%

-0,9%

0,9%

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

25,44%

1,6%

-3,9%

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,86%

0,6%

-2,1%

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

49,86 zł

2,2%

3,7%

1,1

1,8

Wartość zapłaty przez pacjenta

37,67 zł

0,1%

3,4%

0,0

1,3

Wartość dopłaty refundatora

12,20 zł

9,3%

4,4%

1,0

0,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

87,18 zł

4,6%

2,5%

3,8

2,1

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

26,29 zł

2,1%

-5,4%

0,5

-1,5

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

60,89 zł

5,8%

6,3%

3,3

3,6

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

49,48 zł

3,2%

4,2%

1,5

2,0

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

25,78 zł

-2,3%

6,7%

-0,6

1,6

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Zmiana: wzrost 1%

Tysiące zł

Obrót 2017: 2 172,0 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

OSOZ Polska 3/2017

***

7**

7***

9**

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do lutego 2017 2017

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2015

2017

2015

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2015

2 172,0

1,5%

5,2%

32,5

106,5

386,5

6,2%

8,9%

22,5

31,5

32 531 591,0

2,5%

8,9%

797 813,5

2 650 741,0

5 769 579,5

7,7%

13,2%

410 904,5

674 138,0

756,1

-2,5%

-2,6%

-19,3

-20,5

129,5

0,8%

0,9%

1,0

1,2

11 324 069,3

-1,5%

0,8%

-176 322,9

89 675,6

1 932 740,5

2,2%

4,9%

40 883,2

90 859,3

484,7

2,2%

6,2%

10,5

28,5

81,8

2,8%

7,6%

2,2

5,8

7 260 576,1

3,2%

10,0%

226 207,6

659 827,1

1 220 754,0

4,3%

11,9%

49 842,3

130 135,4

913,9

4,5%

12,0%

39,5

97,9

172,6

12,9%

16,9%

19,7

24,9

13 687 480,8

5,5%

15,9%

718 150,1

1 882 597,9

2 576 058,9

14,4%

21,5%

324 969,3

456 578,9

547,9

0,9%

4,7

91,3

2,7%

0,2%

2,4

0,2

8 205 788,6

1,9%

4,4%

149 965,1

348 561,4

1 363 128,9

4,1%

4,2%

54 090,7

54 951,8

25,22%

-0,6%

-4,1%

0,0

23,63%

-3,3%

-8,0%

0,0

71,19%

3,3%

3,6%

0,0

69,46%

2,4%

-0,3%

0,0

17,97 zł

2,0%

5,2%

0,4

0,9

17,47 zł

2,2%

4,4%

0,4

0,7

28,72 zł

5,7%

4,5%

1,5

1,2

27,05 zł

0,2%

-0,7%

0,1

-0,2

23,58 zł

1,7%

5,4%

0,4

1,2

23,48 zł

3,9%

7,3%

0,9

1,6

12,61 zł

2,5%

9,0%

0,3

1,0

12,64 zł

5,0%

8,8%

0,6

1,0

42 693

0,2%

2,5%

93,0

1 023,0

7 840

3,7%

16,1%

280,0

1 090,0

8 303

-3,3%

-5,4%

-286,6

-476,6

1 520

1,3%

2,7%

20,0

40,0

9 716

1,9%

1,2%

185,6

115,6

1 680

0,6%

5,0%

10,0

80,0

35 573

1,3%

4,7%

442,7

1 612,7

6 610

5,3%

19,3%

330,0

1 070,0

25,92%

1,9%

0,6%

0,0

25,83%

0,3%

-2,1%

0,0

17,93%

-4,4%

0,1%

0,0

18,91%

2,3%

6,6%

0,0

26,42%

4,4%

-3,3%

0,0

25,24%

-2,9%

-10,3%

0,0

30,69%

2,9%

-1,1%

0,0

29,76%

-1,1%

-7,5%

0,0

50,87 zł

1,3%

2,6%

0,7

1,3

49,30 zł

2,4%

-6,3%

1,2

-3,3

38,04 zł

1,5%

4,1%

0,6

1,5

37,65 zł

3,5%

-3,7%

1,3

-1,4

12,83 zł

0,7%

-1,5%

0,1

-0,2

11,65 zł

-1,0%

-13,7%

-0,1

-1,9

91,05 zł

0,9%

2,9%

0,8

2,6

85,18 zł

-0,6%

-1,8%

-0,5

-1,5

26,23 zł

-6,4%

-5,2%

-1,8

-1,4

26,01 zł

-5,6%

-1,0%

-1,6

-0,3

64,83 zł

4,2%

6,6%

2,6

4,0

59,17 zł

1,8%

-2,1%

1,1

-1,3

49,89 zł

0,3%

5,0%

0,1

2,4

48,68 zł

2,2%

2,5%

1,1

1,2

25,69 zł

3,2%

6,9%

0,8

1,7

26,11 zł

7,2%

-2,1%

1,8

-0,5

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2017: 32,5 mld zł

Zmiana refundacji: spadek 1 do 2% (w stosunku do roku 2016)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2016)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2016)

Refundacja: 8,2 mld zł

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2016)

prognoza obrotu

***

7**

7***

9**

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

667,01

0,08

34389,86

0,19

8587,50

0,06

25802,36

0,57

0,25

0,75

1038,69

33,11

51,56

2. U-30

409,83

0,05

14679,01

0,08

6196,30

0,04

8482,71

0,19

0,42

0,58

640,17

22,93

35,82

3. U-50

297,66

0,04

7289,50

0,04

4217,15

0,03

3072,36

0,07

0,58

0,42

368,80

19,77

24,49

4. U-BEZPŁATNY

19,28

0,00

1149,24

0,01

84,09

0,00

1065,14

0,02

0,07

0,93

56,17

20,46

59,59

5. INWALIDA WOJENNY

15,60

0,00

772,25

0,00

772,25

0,02

0,00

1,00

25,59

30,18

49,49

0,21

0,00

6,11

0,00

1,17

0,00

4,94

0,00

0,19

0,81

0,33

18,37

29,55

7. ZHK

10,75

0,00

300,38

0,00

50,81

0,00

249,56

0,01

0,17

0,83

15,85

18,95

27,95

8. AZ

0,00

0,03

0,00

0,03

0,00

1,00

0,00

13,38

20,05

117,35

0,01

4448,39

0,02

0,00

4448,38

0,10

0,00

1,00

180,14

24,69

37,91

2,73

0,00

604,98

0,00

51,76

0,00

553,23

0,01

0,09

0,91

5,15

117,45

221,85 136,00

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

8,09

0,00

1100,25

0,01

540,57

0,00

559,68

0,01

0,49

0,51

83,58

13,16

12. PEŁNOPŁATNE

1324,43

0,16

39585,00

0,22

39584,90

0,28

0,10

0,00

1,00

0,00

1664,92

23,78

29,89

13. ODRĘCZNA

5436,91

0,65

79675,00

0,43

79674,77

0,57

0,23

0,00

1,00

0,00

6281,75

12,68

14,65

14. RAZEM

8309,86

1,00

184000,00

1,00

138989,02

1,00

45010,98

1,00

0,76

0,24

10361,14

17,76

22,14

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

684,17

0,08

34617,87

0,18

8713,99

0,06

25903,88

0,57

0,25

0,75

1058,51

32,70

2. U-30

415,45

0,05

14751,67

0,08

6232,67

0,04

8518,99

0,19

0,42

0,58

647,05

22,80

35,51

3. U-50

322,93

0,04

8013,29

0,04

4632,97

0,03

3380,32

0,07

0,58

0,42

397,62

20,15

24,81

4. U-BEZPŁATNY

19,49

0,00

1150,99

0,01

84,71

0,00

1066,28

0,02

0,07

0,93

56,41

20,40

59,07

5. INWALIDA WOJENNY

15,91

0,00

789,55

0,00

789,55

0,02

0,00

1,00

26,19

30,15

49,62

0,24

0,00

6,68

0,00

1,31

0,00

5,38

0,00

0,20

0,80

0,37

18,12

28,42

7. ZHK

10,95

0,00

302,50

0,00

51,78

0,00

250,71

0,01

0,17

0,83

16,15

18,73

27,63

8. AZ

0,00

0,06

0,00

0,06

0,00

1,00

0,00

17,02

26,81

120,90

0,01

4492,22

0,02

0,00

4492,22

0,10

0,00

1,00

185,48

24,22

37,16

2,73

0,00

610,94

0,00

50,94

0,00

560,00

0,01

0,08

0,92

5,26

116,04

223,91 145,19

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

50,60

9,23

0,00

1340,72

0,01

651,61

0,00

689,11

0,02

0,49

0,51

103,08

13,01

12. PEŁNOPŁATNE

1395,18

0,16

40888,50

0,21

40888,40

0,28

0,10

0,00

1,00

0,00

1741,27

23,48

29,31

13. ODRĘCZNA

5913,36

0,66

86285,00

0,45

86284,71

0,58

0,29

0,00

1,00

0,00

6823,95

12,64

14,59

14. RAZEM

8910,53

1,00

193250,00

1,00

147593,09

1,00

45656,91

1,00

0,76

0,24

11061,34

17,47

21,69

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1540

0,19

63640

0,35

19189

0,14

44451

0,99

0,30

0,70

2331

27,30

41,31

2. Recepty pełnopłatne

1324

0,16

39585

0,22

39585

0,28

0,00

1,00

0,00

1665

23,78

29,89

3. Sprzedaż odręczna

5437

0,65

79675

0,43

79675

0,57

0,00

1,00

0,00

6282

12,68

14,65

0,00

1100

0,01

541

0,00

560

0,01

0,49

0,51

13,16

136,00

8310

1,00

184000

1,00

138989

1,00

45011

1,00

0,76

0,24

10361

17,76

22,14

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1592,76

0,18

64735,78

0,33

19768,38

0,13

44967,40

0,98

0,31

0,69

2393,04

27,05

2. Recepty pełnopłatne

1395,18

0,16

40888,50

0,21

40888,40

0,28

0,10

0,00

1,00

0,00

1741,27

23,48

29,31

3. Sprzedaż odręczna

5913,36

0,66

86285,00

0,45

86284,71

0,58

0,29

0,00

1,00

0,00

6823,95

12,64

14,59

9,23

0,00

1340,72

0,01

651,61

0,00

689,11

0,02

0,49

0,51

103,08

13,01

145,19

8910,53

1,00

193250,00

1,00

147593,09

1,00

45656,91

1,00

0,76

0,24

11061,34

17,47

21,69

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

40,64

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

Wartość

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18482,55

0,19

756057,87

0,35

217789,02

0,13

538268,85

0,98

0,29

0,71

26324,98

28,72

2. Recepty pełnopłatne

16897,23

0,17

484745,76

0,22

484745,44

0,30

0,33

0,00

1,00

0,00

20561,80

23,58

28,69

3. Sprzedaż odręczna

62381,87

0,64

913873,54

0,42

913872,82

0,56

0,72

0,00

1,00

0,00

72497,79

12,61

14,65

135,67

0,00

17322,83

0,01

7735,77

0,00

9587,06

0,02

0,45

0,55

1456,20

11,90

127,69

97897,32

1,00

2172000,00

1,00

1624143,04

1,00

547856,96

1,00

0,75

0,25

120840,77

17,97

22,19

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

40,91

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

276822359

0,19

11324069281

0,35

3261897350

0,13

8062171930

0,98

0,29

0,71

394270272

28,72

2. Recepty pełnopłatne

253087757

0,17

7260576055

0,22

7260571175

0,30

4880

0,00

1,00

0,00

307971331

23,58

28,69

3. Sprzedaż odręczna

934298627

0,64

13687480765

0,42

13687470057

0,56

10709

0,00

1,00

0,00

1085806742

12,61

14,65

2032262

0,00

259464899

0,01

115863868

0,00

143601031

0,02

0,45

0,55

21812120

11,90

127,67

1466241004

1,00

32531591000

1,00

24325802450

1,00

8205788550

1,00

0,75

0,25

1809860464

17,97

22,19

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 3/2017

40,91

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

Foto: designed by freepik.com

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Ból głowy Jedną z najczęściej występujących dolegliwości w naszej populacji jest ból głowy. Czasami bywa on słabszy i znośny, innym razem potrafi być uporczywy, uniemożliwiając normalne funkcjonowanie. Najczęstszymi przyczynami bólu głowy są: niedostateczny lub zbyt długi sen, nieprawidłowa dieta, spożywanie używek, przemęczenie organizmu oraz stres. W chwilach niedyspozycji związanej z bólem głowy pacjenci najczęściej sięgają po tabletki przeciwbólowe. Ile opakowań leków na ból głowy kupujemy? Jak wyglądają te dane na przestrzeni ostatnich lat?

Katarzyna Płoskonka Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Opis rynku W przedstawionych poniżej analizach zostały uwzględnione leki należące do klas ATC: N02B – Inne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, N02C – Leki przeciwmigrenowe oraz M01AE – Pochodne kwasu propionowego. Na początku badanego okresu (w 2002 roku) wartość rynku leków na ból głowy kształtowała się na poziomie 827,56 mln zł. Do 2009 roku systematycznie wzrastała: od 2,28% (w 2004 roku) do 14,16% (w 2009 roku). Następstwem tego był spadek wartości rynku

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 produktów Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

207

5,88

6,14

6,51

6,93

6,97

7,41

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2016 a nie będące w ofercie w 2002 roku

3,68

7,03

8,20

8,52

8,97 10,01 10,72 11,30 11,99 12,77 12,97 13,00 13,35 13,54

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

8,43

9,58

9,34

9,66

9,93

9,84

9,60 10,20 10,73 10,79 10,24 10,74 10,70

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

6,32 10,77

5,61

6,73

7,89

8,23

8,02

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

6,03

7,25

8,46

9,44

9,90 10,78 11,13 11,36 11,47 11,51

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

11,29 12,08 13,31 14,17 15,22 16,08 16,12 16,35 16,51 16,67

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

13,08 14,06 14,09 15,04 16,01 16,25 15,66 15,73 15,89

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

21,03 17,14 15,96 16,19 17,51 17,90 17,85 17,93

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

11,95 13,93 14,99 15,89 16,00 16,20 15,60

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

12,09 14,14 14,64 14,79 15,38 15,82

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

11,86 12,40 12,84 13,64 15,17

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

13,31 13,28 12,68 12,87

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

11,29 12,68 12,84

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

15,38 17,16

100

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

5,49

7,69

8,06

7,99

8,43

8,89

7,70

8,89

8,06

8,47

9,08

8,87

8,59

9,33

7,87

11,04

Liczba badanych 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 produktów

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

207

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w 2016 roku

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2016

8,98

9,76

9,77 11,03 11,30 11,55 13,67 16,65

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2016

5,09

5,28

5,38

6,94

7,39

7,35

7,19

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2016

9,67

8,91

9,37

9,20

9,11

9,36

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2016

14,40

8,42

8,87 13,74

4,96

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2016

8,56

3,67

3,91

4,50

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2016

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2016

OSOZ Polska 3/2017

5,88

6,14

6,51

6,93

6,97

7,41

7,69

10,39 10,55 11,98 12,50 10,29 11,84 11,45 7,39

8,47

8,87

9,33

9,62 10,87 16,68 17,96 17,72 13,42

3,50

20,88 23,28 25,37 26,51 26,62 26,13 26,34 26,79 27,48 27,93 28,25 24,57

4,77

5,17

4,79

3,46

7,61

3,98

7,14

7,81

8,89

5,24

7,13

8,89

5,19

7,95

8,43

7,85

3,68

9,24 10,56 10,78 10,22

7,99

8,33

3,37

8,37

8,06

4,22

5,84

14,61 15,60 15,58 16,25 17,98 19,76 21,34 15,14 16,26 11,16

9,51

9,72

9,42

6,80

4,04

10,30 13,75 13,48 15,30

16,30 10,92 11,93

9,48 12,23 17,45

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

w 2010 roku o 8,89%. Kolejne lata były okresem naprzemiennie występujących po sobie wzrostów i spadków. W 2016 roku wartość rynków leków na ból głowy wynosiła 1,52 mld zł i była o 6,60% wyższa niż w roku poprzednim oraz o 83,75% wyższa niż w 2002 roku. Wartość sprzedaży leków na ból głowy charakteryzuje się okresowością. Średniomiesięczna wartość sprzedaży wyliczona na podstawie ostatnich 15

lat jest najmniejsza w miesiącach wiosenno-letnich, zwłaszcza w lipcu, kiedy to wynosi 72,38 mln zł. Z kolei maksimum osiąga w pozostałych miesiącach roku, zwłaszcza w grudniu i styczniu i wynosi kolejno 129,06 mln zł oraz 125,20 mln zł. Ilość sprzedaży leków na ból głowy kształtuje się nieco inaczej niż wartość. Początkowy okres analiz (2002–2009) był to głównie czas wzrostów (poza ro-

kiem 2004). W 2009 sprzedała się zdecydowanie największa ilość opakowań leków na ból głowy – 161,45 mln sztuk. Następnie, w latach 2010–2014, sprzedaż spadała od 0,77% (w 2013) do 12,90% (w 2010) i w 2014 osiągnęła najniższy poziom – 118,98 mln opakowań. Ostatnie dwa lata (2015 i 2016 rok) to znowu okres wzrostów, choć bardzo łagodnych (kolejno o 1,13% i 1,36%). W 2016 roku w aptekach sprzedało się 121,96 mln

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów na ból głowy w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

827 557 004

138 855 355

5,96

1 295 081

217 301

639

2003

863 376 697

139 445 988

6,19

1 318 132

212 895

655

4,33%

0,43%

2004

883 101 468

133 137 245

6,63

1 336 008

201 418

661

2,28%

-4,52%

2005

948 389 641

133 130 655

7,12

1 394 691

195 780

680

7,39%

0,00%

2006

1 037 735 171

145 586 540

7,13

1 365 441

191 561

760

9,42%

9,36%

2007

1 142 308 587

152 085 709

7,51

1 470 153

195 735

777

10,08%

4,46%

2008

1 274 524 895

157 133 489

8,11

1 526 377

188 184

835

11,57%

3,32%

2009

1 455 022 459

161 451 017

9,01

1 851 174

205 408

786

14,16%

2,75%

2010

1 325 640 327

140 619 649

9,43

1 673 788

177 550

792

-8,89%

-12,90%

2011

1 389 704 448

137 488 103

10,11

1 730 641

171 218

803

4,83%

-2,23%

2012

1 352 411 939

124 555 664

10,86

1 585 477

146 021

853

-2,68%

-9,41%

2013

1 390 847 167

123 601 400

11,25

1 482 779

131 771

938

2,84%

-0,77%

2014

1 341 299 201

118 980 873

11,27

1 309 863

116 192

1024

-3,56%

-3,74%

2015

1 426 459 722

120 326 135

11,85

1 395 753

117 736

1022

6,35%

1,13%

2016

1 520 601 002

121 959 665

12,47

1 439 963

115 492

1056

6,60%

1,36%

2017

1 658 547 945

127 123 082

13,05

—

9,07%

4,23%

2018

1 691 239 412

123 356 609

13,71

—

1,97%

-2,96%

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na ból głowy w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

» W styczniu 2017 roku wartość sprzedaży produktów na ból głowy osiągnęła rekordowy poziom (licząc od 2002 roku), a mianowicie 199,76 mln zł. Najniższa wartość wystąpiła w sierpniu 2003 i była niemal 4 razy mniejsza – 51,38 mln zł.«

** *** *7 *

** *** *7

OSOZ Polska 3/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów na ból głowy w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

» Ilość sprzedaży produktów na ból głowy wykazuje się sezonowością. Najwięcej produktów tego typu sprzedaje się w miesiącach jesienno-zimowych.«

** *** *7 *

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na ból głowy w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2016–2017

» Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na ból głowy z roku na rok systematycznie wzrasta. W 2002 roku wynosiła 5,96 zł, a w 2016 roku była to już kwota rzędu 12,47 zł.«

** *** *7 *

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016 900

» Asortyment produktów na ból głowy dostępnych w aptekach, z wyłączeniem roku 2009, stale pnie się w górę. W 2002 roku wynosił 639 opakowań, a w 2016 niemal dwa razy więcej – 1056 opakowań.«

800

700

600

500

400

II III IV

2002

OSOZ Polska 3/2017

II III IV

2003

II III IV

2004

II III IV

2005

II III IV

2006

II III IV

2007

II III IV

2008

II III IV

2009

II III IV

2010

II III IV

2011

II III IV

2012

II III IV

2013

II III IV

2014

II III IV

2015

II III IV 1

2016

2017

300

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

opakowań produktów przeciwdziałających bólowi głowy, a to o 12,17% mniej niż w 2002 roku. Analizując dane za pojedyncze miesiące, najmniej leków na ból głowy sprzedało się w sierpniu 2015 roku (6,94 mln opakowań), najwięcej w styczniu 2009 roku (20,10 mln opakowań). Najmniej pacjenci wydali na tę grupę leków w sierpniu 2003 roku (51,38 mln zł), zaś najwięcej w styczniu 2017 roku (199,76 mln zł). Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy od 2002 roku stale wykazuje trend wzrostu. W 2002 roku była najniższa i wynosiła 5,96 zł, a w minionym roku (2016) plasowała się na poziomie 12,47 zł. To oznacza wzrost o 5,17% w porównaniu do roku 2015 oraz wzrost o 109,20% na przełomie całego okresu analiz. Asortyment leków na ból głowy także powiększa się niemal z roku na rok. Wyjątek stanowi tu rok 2009, gdy na półkach znalazło się o 49 opakowań badanego asortymentu mniej niż w roku poprzednim. W 2002 roku ilość różnych produktów na ból głowy dostępnych w aptekach wynosiła 639, a w 2016 roku było to już o 417 opakowań więcej (wzrost o 65,26%). Ostatnie 2 lata to okres wzrostu zarówno wartości jak i ilości sprzedaży leków na ból głowy. W poprzednich latach naprzemiennie następowały spadki i wzrosty. Średnia cena natomiast syste-

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

matycznie pnie się w górę. Poniżej znajdują się prognozy dotyczące lat 2017 i 2018.

Trendy przyszłości Prognozy wyliczone na rok 2017 i 2018 pokazują, że wartość sprzedaży leków na ból głowy będzie wzrastać. W 2017 wyniesie 1,66 mld zł (wzrost o 9,07%), a w 2018 roku – 1,69 mld zł (wzrost o 1,97%). Nieco inaczej będzie zachowywać się ilość sprzedaży. Co prawda w 2017 roku przewidywana jest sprzedaż na poziomie 127,12 mln opakowań oraz wzrost o 4,23%, ale w 2018 roku ma nastąpić spadek o 2,96% i ilość sprzedaży będzie wynosiła 123,36 mln opakowań. Dwie powyższe zmienne spowodują ukształtowanie się średniej ceny za pojedyncze opakowanie na poziomie 13,05 zł w 2017 roku oraz 13,71 zł w 2018 roku. Podobnie więc jak dla wartości sprzedaży nastąpi wzrost ceny kolejno o 0,58 zł (4,64%) oraz 0,66 zł (5,08%). Podsumowanie Na ból głowy występujący przynajmniej raz w miesiącu skarży się niemal 1/3 populacji. Ten stan odzwierciedlają także liczby. W 2016 roku rynek produktów na ból głowy wynosił już ponad 1,5 mld złotych, a prognozy pokazują, że najbliższe lata będą okresem kolejnych wzrostów. Ilość sprzedawanych opakowań leków na ból głowy co prawda maleje,

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

jednak stale rosnąca cena może wskazywać na to, że dostępne są coraz to większe opakowania. Należy przy tym jeszcze pamiętać, że leki z omawianej grupy są łatwo dostępne i bardzo często są kupowane także w sklepach czy marketach. Niemniej jednak oferta produktów dostępnych w aptece stale się poszerza i w minionym roku wynosiła już ponad 1 000 opakowań. Pacjenci sięgający bez zastanowienia po pigułkę przeciwbólową przy pojawieniu się nawet niewielkiego bólu głowy powinni mieć na uwadze, że każdy lek ma swoje działanie uboczne. Często warto zastosować inne metody jak: regularny sen, zdrowa dieta, czy bardziej aktywny tryb życia. Należy także pamiętać, że systematycznie występującego bólu głowy nie należy lekceważyć i zagłuszać lekami, gdyż może on być objawem poważnych komplikacji zdrowotnych. W takich przypadkach należy zgłosić się do specjalisty.  Metodologia prognoz Do obliczenia prognozy wartości sprzedaży wykorzystano metodę sezonową prognozowania z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Metoda wyznacza na podstawie ostatnich lat trend sprzedażowy uwzględniając jednocześnie sezonowe wahania sprzedaży w ciągu roku. Metodologia pozwoliła, na podstawie trendów z ostatnich kilkunastu lat, ustalić trend sprzedaży na najbliższe lata.

OSOZ Polska 3/2017

s y s t e m y i s p r z ę t

NOWOŚCI SPRZĘTOWE

Dyktowanie dokumentacji Ręczne wprowadzenie długich opisów zdjęć diagnostycznych albo obserwacji medycznych do elektronicznej dokumentacji medycznej nie jest jedyną alternatywą. Coraz częściej lekarze sięgają do urządzeń zamieniających głos w tekst.

Wyzwanie Nie każda osoba posiada umiejętność szybkiego pisania z pomocą klawiatury komputera, co może powodować wydłużenie procesu notowania obserwacji medycznych w EDM. Współczesne systemy IT posiłkują się gotowymi szablonami i słownikami ułatwiającymi tworzenie dokumentacji medycznej i standaryzującymi ją. W przypadku opisów, tekst trzeba wprowadzić samodzielnie, co wymaga dodatkowego nakładu czasu i może być uciążliwe. Rozwiązanie Na rynku dostępne są systemy i urządzenia pozwalające na tworzenie dokumentacji medycznej za pomocą transkrypcji mowy na tekst. Takie rozwiązanie minimalizuje czas ręcznego wprowadzania tekstu, zapewniając znacznie szybsze tworzenie dokumentacji medycznej pacjenta, bezpośrednio w systemie medycznym obsługiwanym przez lekarza. W ten sposób można tworzyć opisy zdjęć RTG, USG oraz zapisywać wiele innych obserwacji niezbędnych do prowadzenia dokumentacji medycznej pacjenta.

OSOZ Polska 3/2017

Przykład OSOZ Dictate umożliwia dyktowanie notatek, które wprowadzane są bezpośrednio do elektronicznej kartoteki. Moduł wbudowany jest bezpośrednio w programie medycznym obsługiwanym przez lekarza. Dyktowany tekst pojawia się w systemie w czasie rzeczywistym, co oznacza, że lekarz widzi go natychmiast w miejscu, gdzie tworzona jest dokumentacja. Dzięki zastosowaniu rozwiązania, dokumentacja medyczna może być tworzona nawet dwa razy szybciej, niż w przypadku ręcznego wprowadzenia tekstu. Rozwiązanie dodatkowo wykorzystuje automatyczną adaptację głosu – program dostosowuje się do głosu lekarza gwarantując możliwie najwyższą jakość transkrypcji. Oferowane rozwiązania zostały wybrane przez ekspertów firmy KAMSOFT S.A.

s y s t e m y i s p r z Ä&#x2122; t

Od 2018 prowadzenie e-dokumentacji medycznej bÄ&#x2122;dzie obowiÄ&#x2026;zkowe. To ostatni moment na przygotowanie siÄ&#x2122; do zmian.

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

KS-EDM

Ń´;h|uomb1Â&#x152;m- ohÂ&#x2020;l;m|-1f- ;7Â&#x2039;1Â&#x152;m- f;v| lo7Â&#x2020;j;l 7ov|<rmÂ&#x2039;l Â&#x2030;; Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb1_ vÂ&#x2039;v|;l-1_ ruo7Â&#x2020;h1fb " $ "Äş Äş "Â&#x2039;v|;l Â&#x2030;Â&#x2039;rov-ŕ§ľomÂ&#x2039; f;v| Â&#x2030; loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x152;-|Â&#x2030;b;u7Â&#x152;-mb- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb Â&#x152;- rolo1. ro7rbvŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030;;Â&#x2030;m<|uÂ&#x152;mÂ&#x2039;1_ f-h b hÂ&#x2030;-Ń´bChoÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_Äş )7uoŕ§ľomÂ&#x2039; vÂ&#x2039;v|;l roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m- vru-Â&#x2030;mb;fvÂ&#x152;. ru-1< ou-Â&#x152; j-|Â&#x2030;b;fvÂ&#x152;Â&#x2039; 7ov|<r 7o 7-mÂ&#x2039;1_Äş

OSOZ Polska 3/2017

MEDYCYNA

ELEKTRONICZNA DOKUMENTACJA MEDYCZNA

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji

| 25

s y s t e m y i s p r z Ä&#x2122; t

ELEKTRONICZNA DOKUMENTACJA DOKUMENTACJA MEDYCZNA MEDYCZNA KS-EDM KS-EDMELEKTRONICZNA

NR. KAT. NR.4000PI50.00 KAT. 4000PI50.00

Intuicyjna Intuicyjna pracapraca

Zabezpieczenie Zabezpieczenie dokumentacji dokumentacji

m|;]u-Ń´moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; b Â&#x2030;b-uÂ&#x2039;]o7 m|;]u-Ń´moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; b Â&#x2030;b-uÂ&#x2039;]o7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb

)Â&#x2039;]o7mÂ&#x2039; 7ov|<r )Â&#x2039;]o7mÂ&#x2039; 7ov|<r do dokumentacji do dokumentacji

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ ,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ .25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$

,]o7mb; Â&#x152; -h|Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;l uoÂ&#x152;rouÂ&#x152;.7Â&#x152;;mb;l Â&#x2030;;fŕŚ&#x2039;1b; o0oÂ&#x2030;b.Â&#x152;,]o7mb; Â&#x152; -h|Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;l uoÂ&#x152;rouÂ&#x152;.7Â&#x152;;mb;l Â&#x2030;;fŕŚ&#x2039;1b; o0oÂ&#x2030;b.Â&#x152;hÂ&#x2020; ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030; =oulb; ;Ń´;hhÂ&#x2020; ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030; =oulb; ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f ohu;ŕŚ&#x2039;Ńóm; f;v| m- Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć&#x2022; uohÄş b; |uÂ&#x152;;0- f;7m-h |uomb1Â&#x152;m;f ohu;ŕŚ&#x2039;Ńóm; f;v| m- Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć&#x2022; uohÄş b; |uÂ&#x152;;0- f;7m-h 1Â&#x152;;h-ŕŁ&#x20AC; 1Â&#x152;;h-ŕŁ&#x20AC; 7o |;]o 7o |;]o 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; -0Â&#x2039; -0Â&#x2039; lŕĽ&#x2022;1 lŕĽ&#x2022;1 Â&#x2030; r;jmb Â&#x2030; r;jmb houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-ŕŁ&#x20AC; houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-ŕŁ&#x20AC; Â&#x152; 7o-Â&#x152; 7o7-|hoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ =Â&#x2020;mh1fb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; Â&#x2030;vrb;u-f.1Â&#x2039;1_ ru-1< Â&#x152; Äş 7-|hoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ =Â&#x2020;mh1fb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; Â&#x2030;vrb;u-f.1Â&#x2039;1_ ru-1< Â&#x152; Äş )ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;om; )ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;om; uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb- uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb- Â&#x2030; lo7Â&#x2020;Ń´; Â&#x2030; lo7Â&#x2020;Ń´; -m-v|;Â&#x152;foŃó]b1Â&#x152;-m-v|;Â&#x152;foŃó]b1Â&#x152;mÂ&#x2039;l mÂ&#x2039;l roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f. roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f. Â&#x2030; bmmoÂ&#x2030;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039; Â&#x2030; bmmoÂ&#x2030;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039; vrovŕĽ&#x2022;0 vrovŕĽ&#x2022;0 ro7;fŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ro7;fŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7o vro7o vrovo0Â&#x2020; u;f;v|u-1fb 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; =oulb; Â&#x2030; r;jmb ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;fÄş vo0Â&#x2020; u;f;v|u-1fb 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; =oulb; Â&#x2030; r;jmb ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;fÄş

b;ŕ§ľ.1Â&#x2039; m-7Â&#x152;ŕĽ&#x2022;u m-7 f-hoŕŚ&#x2039;1b. 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb b f;f b;ŕ§ľ.1Â&#x2039; m-7Â&#x152;ŕĽ&#x2022;u m-7 f-hoŕŚ&#x2039;1b. 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb b f;f holrŃ´;|moŕŚ&#x2039;1b. holrŃ´;|moŕŚ&#x2039;1b.

PRZEWAGA PRZEWAGA SYSTEMU SYSTEMU "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2039; "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2039; ruo7Â&#x2020;hoÂ&#x2030;-m; ruo7Â&#x2020;hoÂ&#x2030;-m; ruÂ&#x152;;Â&#x152; ruÂ&#x152;;Â&#x152; " $ " $ "Äş Äş "Äş Äş 7;7Â&#x2039;ho7;7Â&#x2039;hoÂ&#x2030;-m; 7o o0vjÂ&#x2020;]b 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f v. Â&#x2030;rŃ´;1bom; Â&#x2030;-m; 7o o0vjÂ&#x2020;]b 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f v. Â&#x2030;rŃ´;1bom; Â&#x2030; ruo1;v Â&#x2030; ruo1;v o0vjÂ&#x2020;]b o0vjÂ&#x2020;]b Â&#x152;7-uÂ&#x152;;ŕĽ&#x2030; Â&#x152;7-uÂ&#x152;;ŕĽ&#x2030; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ 1o l- 1o o7Â&#x2030;Â&#x152;ol- o7Â&#x2030;Â&#x152;ouoÂ&#x2030;-mb; uoÂ&#x2030;-mb; Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;lÄş bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;lÄş $-hb; $-hb; ro7;fŕŚ&#x2039;1b; ro7;fŕŚ&#x2039;1b; Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b- Â&#x2030; m-|Â&#x2020;u-Ń´mÂ&#x2039; vrovŕĽ&#x2022;0 ruÂ&#x152;;fŕŚ&#x2039;1b; m- r;jm. ru-1< Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b- Â&#x2030; m-|Â&#x2020;u-Ń´mÂ&#x2039; vrovŕĽ&#x2022;0 ruÂ&#x152;;fŕŚ&#x2039;1b; m- r;jm. ru-1< Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039; v|-f; vb< 1;m|u-Ń´mÂ&#x2039;l u;f;v|u;l 7ohÂ&#x2020;Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039; v|-f; vb< 1;m|u-Ń´mÂ&#x2039;l u;f;v|u;l 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_Äş l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_Äş

uÂ&#x152;Â&#x2039;vrb;vÂ&#x152;;mb; ru-1Â&#x2039; ou-Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x152;Â&#x2020;hbÂ&#x2030;-mb; uÂ&#x152;Â&#x2039;vrb;vÂ&#x152;;mb; ru-1Â&#x2039; ou-Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x152;Â&#x2020;hbÂ&#x2030;-mb; ro|uÂ&#x152;;0mÂ&#x2039;1_ 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ro|uÂ&#x152;;0mÂ&#x2039;1_ 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; )vr-u1b; 7;1Â&#x2039;Â&#x152;fb 7b-]mov|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ 7Â&#x152;b<hb vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb;lÂ&#x2020; )vr-u1b; 7;1Â&#x2039;Â&#x152;fb 7b-]mov|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ 7Â&#x152;b<hb vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb;lÂ&#x2020; 7ov|<roÂ&#x2030;b 7o 7-mÂ&#x2039;1_ -u1_bÂ&#x2030;-Ń´mÂ&#x2039;1_ 7ov|<roÂ&#x2030;b 7o 7-mÂ&#x2039;1_ -u1_bÂ&#x2030;-Ń´mÂ&#x2039;1_ oŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7ohomÂ&#x2039;Â&#x2030;-mb- -m-Ń´bÂ&#x152; ruÂ&#x152;;huofoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ oŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7ohomÂ&#x2039;Â&#x2030;-mb- -m-Ń´bÂ&#x152; ruÂ&#x152;;huofoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ ou-Â&#x152; vhuŕĽ&#x2022;1;mb; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; ro|uÂ&#x152;;0m;]o m- rov|-Â&#x2030;b;mb; ou-Â&#x152; vhuŕĽ&#x2022;1;mb; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; ro|uÂ&#x152;;0m;]o m- rov|-Â&#x2030;b;mb; diagnozy diagnozy !;7Â&#x2020;h1f- bŃ´oŕŚ&#x2039;1b Â&#x152;Â&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;Â&#x2030;-m;]o r-rb;uÂ&#x2020; !;7Â&#x2020;h1f- bŃ´oŕŚ&#x2039;1b Â&#x152;Â&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;Â&#x2030;-m;]o r-rb;uÂ&#x2020; ,7-Ń´m- Â&#x2030;Â&#x2039;lb-m- 7-mÂ&#x2039;1_ rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; vÂ&#x2039;v|;l-lb ,7-Ń´m- Â&#x2030;Â&#x2039;lb-m- 7-mÂ&#x2039;1_ rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; vÂ&#x2039;v|;l-lb ;Â&#x152;rb;1Â&#x152;m; -u1_bÂ&#x2030;Â&#x2020;l 7-mÂ&#x2039;1_ ;Â&#x152;rb;1Â&#x152;m; -u1_bÂ&#x2030;Â&#x2020;l 7-mÂ&#x2039;1_

E-mail:E-mail: medycyna@kamsoft.pl medycyna@kamsoft.pl | Tel.: |+48 Tel.:32+48 2093207209 05 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 26 26

OSOZ Polska 3/2017

15.03.2017 15.03.2017 12:24:32 12:24:32

1000MI02.01

26 | 26 |

1000MI02.01

)-u|o uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ r-lb<|-ŕŁ&#x20AC;Äˇ Â&#x152;; vÂ&#x2039;v|;l bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039; vjÂ&#x2020;)-u|o uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ r-lb<|-ŕŁ&#x20AC;Äˇ Â&#x152;; vÂ&#x2039;v|;l bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039; vjÂ&#x2020;ŕ§ľ.1Â&#x2039; 7o ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ b Â&#x2030;u-ŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ ŕ§ľ.1Â&#x2039; 7o ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ b Â&#x2030;u-ŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_ l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ lÂ&#x2020;vb lÂ&#x2020;vb vr;jmb-ŕŁ&#x20AC; vr;jmb-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;vohb; Â&#x2030;Â&#x2039;vohb; v|-m7-u7Â&#x2039; v|-m7-u7Â&#x2039; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;-Äş 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;-Äş "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2039; "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2039; ruo7Â&#x2020;h1fb ruo7Â&#x2020;h1fb " $ " $ "Äş Äş "Äş Äş v. v. uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ Â&#x2030;Â&#x2039;rov-ŕ§ľom; Â&#x2030;Â&#x2039;rov-ŕ§ľom; Â&#x2030; loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030; loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;m;]o 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;m;]o vhj--vhj-7oÂ&#x2030;-mb- 7oÂ&#x2030;-mb- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030; 1_lÂ&#x2020;uÂ&#x152;;Äş Â&#x2030; 1_lÂ&#x2020;uÂ&#x152;;Äş Ń´-|;]o Ń´-|;]o Â&#x2030; ruo1;vb; Â&#x2030; ruo1;vb; Â&#x2030;7u-ŕ§ľ-mb- Â&#x2030;7u-ŕ§ľ-mb- hŃ´Â&#x2020;1Â&#x152;oÂ&#x2030;. hŃ´Â&#x2020;1Â&#x152;oÂ&#x2030;. uoŃ´< uoŃ´< r;jmb r;jmb 7ohÂ&#x2020;7ohÂ&#x2020;l;m| l;m| Â&#x2030;;Â&#x2030;m<|uÂ&#x152;m;f Â&#x2030;;Â&#x2030;m<|uÂ&#x152;m;f roŃ´b|Â&#x2039;hb roŃ´b|Â&#x2039;hb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;-Äş 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;-Äş "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2039; "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2039; ruo7Â&#x2020;h1fb ruo7Â&#x2020;h1fb " $ " $ "Äş Äş "Äş Äş rovb-7-f. rovb-7-f. uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b- m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b- Ĺ? "Ĺ&#x160; Ĺ&#x2018;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2030;vrb;u-f. f;f oru-1oÂ&#x2030;-mb;Äş Ĺ? "Ĺ&#x160; Ĺ&#x2018;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2030;vrb;u-f. f;f oru-1oÂ&#x2030;-mb;Äş

s y s t e m y i s p r z Ä&#x2122; t

Dane medyczne naleĹźÄ&#x2026; do grupy najbardziej wraĹźliwych informacji. WdraĹźajÄ&#x2026;c EDM, kwestie bezpieczeĹ&#x201E;stwa naleĹźy potraktowaÄ&#x2021; priorytetowo.

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

KS-BDO

"Ĺ&#x160; |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m- ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mb; b Â&#x152;-uÂ&#x152;.7Â&#x152;-mb; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f. 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ Â&#x152;]o7mb; Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;lo]-lb ru-Â&#x2030;-Äş &vjÂ&#x2020;]- f;v| Â&#x2030; r;jmb 7ov|ovoÂ&#x2030;-m- 7o vr;1Â&#x2039;Chb uÂ&#x2039;mhÂ&#x2020; Â&#x2020;vjÂ&#x2020;] l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ b f;v| Â&#x2030;7u-ŕ§ľ-m- ruÂ&#x152;;Â&#x152; homvÂ&#x2020;Ń´|-m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; rovb-7-f.1Â&#x2039;1_ 7jÂ&#x2020;]oŃ´;|mb; 7oŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;;mb; Â&#x2030; o0vjÂ&#x2020;7Â&#x152;; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ b =-ul-1;Â&#x2020;|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ vÂ&#x2039;v|;lŕĽ&#x2022;Â&#x2030; bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_Äş

OSOZ Polska 3/2017

MEDYCYNA

%(=3,(&=(Ă&#x2030;67:2 DANYCH 262%2:<&+

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji

| 29

s y s t e m y i s p r z Ä&#x2122; t

%(=3,(&=(Ă&#x2030;67:2 %(=3,(&=(Ă&#x2030;67:2 KS-BDO '$1<&+ 262%2:<&+ KS-BDO'$1<&+ 262%2:<&+

NR. KAT.NR. 8350PI01.00 KAT. 8350PI01.00

Integracja z systemem Sygnalizacja Integracja z systemem Sygnalizacja informatycznym informatycznym homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;1b -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1fb homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;1b -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1fb

Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m- Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m- )vr-u1b; 7oŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;o)vr-u1b; 7oŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;o-h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1f- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1f- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fbmÂ&#x2039;1_ homvÂ&#x2020;Ń´|-m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; mÂ&#x2039;1_ homvÂ&#x2020;Ń´|-m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ ,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ "Ĺ&#x160; |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2030; ruov|Â&#x2039; b ruÂ&#x152;Â&#x2039;v|<rmÂ&#x2039; "Ĺ&#x160; |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb;Äˇ Â&#x2030; ruov|Â&#x2039; b ruÂ&#x152;Â&#x2039;v|<rmÂ&#x2039; vrovŕĽ&#x2022;0 roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; b Â&#x152;-uÂ&#x152;.7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f. vrovŕĽ&#x2022;0 roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; b Â&#x152;-uÂ&#x152;.7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f. 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş &vjÂ&#x2020;]- f;v| u;-Ń´b0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş &vjÂ&#x2020;]- f;v| u;-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-m- ruÂ&#x152;;Â&#x152; homvÂ&#x2020;Ń´|-m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; rovb-7-f.1Â&#x2039;1_ Â&#x2030;b;7Â&#x152;< Â&#x152;oÂ&#x2030;-m- ruÂ&#x152;;Â&#x152; homvÂ&#x2020;Ń´|-m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; rovb-7-f.1Â&#x2039;1_ Â&#x2030;b;7Â&#x152;< b 7oŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;;mb; Â&#x152; Â&#x152;-hu;vÂ&#x2020; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-b 7oŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;;mb; Â&#x152; Â&#x152;-hu;vÂ&#x2020; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş =;uÂ&#x2020;f. omb Â&#x2030;vr-u1b; Â&#x2030; Â&#x152;-hu;vb; mb- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş =;uÂ&#x2020;f. omb Â&#x2030;vr-u1b; Â&#x2030; Â&#x152;-hu;vb; ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mb- Â&#x2030;j-ŕŚ&#x2039;1bÂ&#x2030;;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mb- Â&#x2030;j-ŕŚ&#x2039;1bÂ&#x2030;;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ou-Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;; ŕŚ&#x2039;uo7h-lb o1_uomÂ&#x2039; Cou-Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;; ŕŚ&#x2039;uo7h-lb o1_uomÂ&#x2039; CÂ&#x152;Â&#x2039;1Â&#x152;m;f b ou]-mbÂ&#x152;-1Â&#x2039;fm;fÄˇ f-h uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ Â&#x152;-r;Â&#x2030;mb. rolo1 rolo1 Â&#x152;Â&#x2039;1Â&#x152;m;f b ou]-mbÂ&#x152;-1Â&#x2039;fm;fÄˇ f-h uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ Â&#x152;-r;Â&#x2030;mb. Â&#x2030; hÂ&#x2030;;vŕŚ&#x17E;-1_ vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´mÂ&#x2039;1_ b Â&#x2030;Â&#x2039;l-]-f.1Â&#x2039;1_ vr;1f-Ń´bÂ&#x2030; hÂ&#x2030;;vŕŚ&#x17E;-1_ vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´mÂ&#x2039;1_ b Â&#x2030;Â&#x2039;l-]-f.1Â&#x2039;1_ vr;1f-Ń´bv|Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030;b;7Â&#x152;Â&#x2039;Äş v|Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030;b;7Â&#x152;Â&#x2039;Äş ) u-l-1_ 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0o) u-l-1_ 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ "Ĺ&#x160; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;om; v.Äš Â&#x2030;Â&#x2039;1_ "Ĺ&#x160; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;om; v.Äš oŃ´b|Â&#x2039;h- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- Â&#x2030;u-Â&#x152; Â&#x152; Â&#x152;-j.1Â&#x152;mbh-lb oŃ´b|Â&#x2039;h- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- Â&#x2030;u-Â&#x152; Â&#x152; Â&#x152;-j.1Â&#x152;mbh-lb mv|uÂ&#x2020;h1f- Â&#x152;-uÂ&#x152;.7Â&#x152;-mb- vÂ&#x2039;v|;l;l bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l mv|uÂ&#x2020;h1f- Â&#x152;-uÂ&#x152;.7Â&#x152;-mb- vÂ&#x2039;v|;l;l bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l ohÂ&#x2020;l;m|Â&#x2039; roÂ&#x2030;b.Â&#x152;-m; Ĺ?Â&#x2020;roÂ&#x2030;-ŕ§ľmb;mb-Äˇ oŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;;mb-Ĺ&#x2018; ohÂ&#x2020;l;m|Â&#x2039; roÂ&#x2030;b.Â&#x152;-m; Ĺ?Â&#x2020;roÂ&#x2030;-ŕ§ľmb;mb-Äˇ oŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;;mb-Ĺ&#x2018;

35=(:$*$ 6<67(08 35=(:$*$ 6<67(08 -fÂ&#x2030;b<hvÂ&#x152;. Â&#x152;-Ń´;|. Â&#x152;-Ń´;|. "Ĺ&#x160; f;v| r;jm- bm|;]u-1f- Â&#x152; vÂ&#x2039;v- Â&#x152; vÂ&#x2039;v -fÂ&#x2030;b<hvÂ&#x152;. "Ĺ&#x160; f;v| r;jm- bm|;]u-1f- |;l;l |;l;l bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;l Â&#x2030; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;l Â&#x2030; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;1;Äş Â&#x152;b<hb |;lÂ&#x2020; loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;; f;v| -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; ro0b;u-mb; 1;Äş Â&#x152;b<hb |;lÂ&#x2020; loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;; f;v| -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; ro0b;u-mb; 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;-Â&#x2030;-u|Â&#x2039;1_ Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; v. mb;Â&#x152;0<7m; 7o 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;-Â&#x2030;-u|Â&#x2039;1_ Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; v. mb;Â&#x152;0<7m; 7o Â&#x2020;|Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fbÄş )vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb; bm=oul-1f; ruÂ&#x152;;- ruÂ&#x152;;Â&#x2020;|Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fbÄş )vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb; bm=oul-1f; 1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-m; v. |Â&#x2039;Ń´ho b Â&#x2030;Â&#x2039;j.1Â&#x152;mb; Â&#x2030; Ń´oh-Ń´m;f 0-Â&#x152;b; 7-mÂ&#x2039;1_ 1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-m; v. |Â&#x2039;Ń´ho b Â&#x2030;Â&#x2039;j.1Â&#x152;mb; Â&#x2030; Ń´oh-Ń´m;f 0-Â&#x152;b; 7-mÂ&#x2039;1_ b mb; v. ruÂ&#x152;;vÂ&#x2039;j-m; roÂ&#x152;- Â&#x2030;j-ŕŚ&#x2039;1bÂ&#x2030;. f;7mov|h<Äş b mb; v. ruÂ&#x152;;vÂ&#x2039;j-m; roÂ&#x152;- Â&#x2030;j-ŕŚ&#x2039;1bÂ&#x2030;. f;7mov|h<Äş

&|uÂ&#x152;Â&#x2039;l-mb; -h|Â&#x2020;-Ń´m;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- &|uÂ&#x152;Â&#x2039;l-mb; -h|Â&#x2020;-Ń´m;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mb;l "Ĺ&#x160; f;v| mb;Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2039;hŃ´; ruov|;Äş Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mb;l "Ĺ&#x160; f;v| mb;Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2039;hŃ´; ruov|;Äş ) ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- Â&#x152;lb-m Â&#x2030; o0vÂ&#x152;-uÂ&#x152;; ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-) ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- Â&#x152;lb-m Â&#x2030; o0vÂ&#x152;-uÂ&#x152;; ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ Ń´Â&#x2020;0 Â&#x152;lb-m ou]-mbÂ&#x152;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_ Ĺ?mrÄş rovÂ&#x152;;uÂ&#x152;;uÂ&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ Ń´Â&#x2020;0 Â&#x152;lb-m ou]-mbÂ&#x152;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_ Ĺ?mrÄş rovÂ&#x152;;uÂ&#x152;;mb; Ń´bv|Â&#x2039; Â&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2020;ru-Â&#x2030;mbomÂ&#x2039;1_ 7o ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-mb- mb; Ń´bv|Â&#x2039; Â&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2020;ru-Â&#x2030;mbomÂ&#x2039;1_ 7o ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_Ĺ&#x2018;Äˇ Â&#x2030;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; lo7Â&#x2020;j lo7Â&#x2020;j -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; vÂ&#x2039;]m-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2020;f; 7-mÂ&#x2039;1_Ĺ&#x2018;Äˇ Â&#x2030;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; vÂ&#x2039;]m-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2020;f; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1fb 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1fb 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ .25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ "Â&#x152;Â&#x2039;0hb; Â&#x2030;7uoŕ§ľ;mb; roŃ´b|Â&#x2039;hb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ "Â&#x152;Â&#x2039;0hb; Â&#x2030;7uoŕ§ľ;mb; roŃ´b|Â&#x2039;hb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ ruÂ&#x152;Â&#x2039; lbmbl-Ń´mÂ&#x2039;l Â&#x152;--m]-ŕ§ľoÂ&#x2030;-mbÂ&#x2020; ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ ruÂ&#x152;Â&#x2039; lbmbl-Ń´mÂ&#x2039;l Â&#x152;--m]-ŕ§ľoÂ&#x2030;-mbÂ&#x2020; Â&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhÂ&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbh mhb;|- Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b-f.1- vÂ&#x152;Â&#x2039;0h. o1;m< bm7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;-Ń´m;f mhb;|- Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b-f.1- vÂ&#x152;Â&#x2039;0h. o1;m< bm7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;-Ń´m;f vÂ&#x2039;|Â&#x2020;-1fb ro7lbo|Â&#x2020; Â&#x2030; o0vÂ&#x152;-uÂ&#x152;; Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|Â&#x2039;Â&#x2030;-mb- vÂ&#x2039;|Â&#x2020;-1fb ro7lbo|Â&#x2020; Â&#x2030; o0vÂ&#x152;-uÂ&#x152;; Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|Â&#x2039;Â&#x2030;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ )vr-u1b; Â&#x2030;Â&#x2039;hÂ&#x2030;-Ń´bChoÂ&#x2030;-m;]o homvÂ&#x2020;Ń´|-m|- )vr-u1b; Â&#x2030;Â&#x2039;hÂ&#x2030;-Ń´bChoÂ&#x2030;-m;]o homvÂ&#x2020;Ń´|-m|- Â&#x2030; ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mbÂ&#x2020; holrŃ´;|m;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb Â&#x2030; ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mbÂ&#x2020; holrŃ´;|m;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ ovo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ uov|- homC]Â&#x2020;u-1f- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; uov|- homC]Â&#x2020;u-1f- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o Â&#x2030;u-Â&#x152; Â&#x152; Â&#x2030;b7o1Â&#x152;mÂ&#x2039;l Â&#x2030;vh-ŕ§łmbhb;l bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o Â&#x2030;u-Â&#x152; Â&#x152; Â&#x2030;b7o1Â&#x152;mÂ&#x2039;l Â&#x2030;vh-ŕ§łmbhb;l roÂ&#x152;bolÂ&#x2020; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;roÂ&#x152;bolÂ&#x2020; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030; )0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-m; l;1_-mbÂ&#x152;lÂ&#x2039; -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1fb 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb )0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-m; l;1_-mbÂ&#x152;lÂ&#x2039; -h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1fb 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb Â&#x2030; o0vÂ&#x152;-uÂ&#x152;; Â&#x2030;Â&#x2039;mbh-f.1Â&#x2039;l Â&#x152;; Â&#x152;lb-m r;uvom-Ń´mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; o0vÂ&#x152;-uÂ&#x152;; Â&#x2030;Â&#x2039;mbh-f.1Â&#x2039;l Â&#x152;; Â&#x152;lb-m r;uvom-Ń´mÂ&#x2039;1_ )vr-u1b; ro71Â&#x152;-v ;Â&#x2030;;m|Â&#x2020;-Ń´m;f hom|uoŃ´b )vr-u1b; ro71Â&#x152;-v ;Â&#x2030;;m|Â&#x2020;-Ń´m;f hom|uoŃ´b roruÂ&#x152;;Â&#x152; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; u;f;v|uŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ovŕĽ&#x2022;0 Â&#x2020;roÂ&#x2030;-ŕ§ľmbomÂ&#x2039;1_Äˇ roruÂ&#x152;;Â&#x152; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; u;f;v|uŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ovŕĽ&#x2022;0 Â&#x2020;roÂ&#x2030;-ŕ§ľmbomÂ&#x2039;1_Äˇ u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; 7ov|<rÂ&#x2020; 7o 7-mÂ&#x2039;1_ b|rÄş u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; 7ov|<rÂ&#x2020; 7o 7-mÂ&#x2039;1_ b|rÄş

30 | ( PDLO NRQWDNW#RVR] SO _ 7HO ( PDLO NRQWDNW#RVR] SO _ 7HO

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 30 20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 30

OSOZ Polska 3/2017

14.11.2016 12:46:14 12:46:14 14.11.2016

1000MI02.01

30 |

1000MI02.01

ohÂ&#x2020;l;m|-1f- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-m- Â&#x2030; u-l-1_ ohÂ&#x2020;l;m|-1f- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-m- Â&#x2030; u-l-1_ "Ĺ&#x160; f;v| 7ov|ovoÂ&#x2030;-m- 7o vr;1Â&#x2039;Chb 0u-mŕ§ľÂ&#x2039;Äˇ Â&#x2030; h|ŕĽ&#x2022;u;f "Ĺ&#x160; f;v| 7ov|ovoÂ&#x2030;-m- 7o vr;1Â&#x2039;Chb 0u-mŕ§ľÂ&#x2039;Äˇ Â&#x2030; h|ŕĽ&#x2022;u;f =Â&#x2020;mh1fomÂ&#x2020;f; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- ou-Â&#x152; Â&#x2020;Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7mb- vÂ&#x2039;|Â&#x2020;-1f< 7-m;f 7-m;f =Â&#x2020;mh1fomÂ&#x2020;f; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- ou-Â&#x152; Â&#x2020;Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7mb- vÂ&#x2039;|Â&#x2020;-1f< f;7mov|hb Â&#x152;-m-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-m. m- ro7v|-Â&#x2030;b; lÄşbmÄş bm7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;f;7mov|hb Â&#x152;-m-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-m. m- ro7v|-Â&#x2030;b; lÄşbmÄş bm7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;-Ń´m;f -mhb;|Â&#x2039;Äş &vjÂ&#x2020;]- ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;om- f;v| Â&#x2030;Â&#x2039;j.1Â&#x152;mb; ruÂ&#x152;;Â&#x152; ruÂ&#x152;;Â&#x152; -Ń´m;f -mhb;|Â&#x2039;Äş &vjÂ&#x2020;]- ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;om- f;v| Â&#x2030;Â&#x2039;j.1Â&#x152;mb; ruÂ&#x152;;vÂ&#x152;hoŃ´omÂ&#x2039;1_ homvÂ&#x2020;Ń´|-m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x152;Â&#x2039; h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x152;Â&#x2039; rovb-7-f. vr;1f--vr;1f-ruÂ&#x152;;vÂ&#x152;hoŃ´omÂ&#x2039;1_ homvÂ&#x2020;Ń´|-m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äˇ rovb-7-f. Ń´bv|Â&#x2039;1Â&#x152;m. Â&#x2030;b;7Â&#x152;< Â&#x152; Â&#x152;-hu;vÂ&#x2020; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- bm=oul-1fb Ń´bv|Â&#x2039;1Â&#x152;m. Â&#x2030;b;7Â&#x152;< Â&#x152; Â&#x152;-hu;vÂ&#x2020; 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- bm=oul-1fb ou-Â&#x152; 7ovhom-Ń´; Â&#x152;m-f. v|ovoÂ&#x2030;-m; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2039; bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; ou-Â&#x152; 7ovhom-Ń´; Â&#x152;m-f. v|ovoÂ&#x2030;-m; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2039; bm=oul-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; b bmm; vr;1Â&#x2039;C1Â&#x152;m; 7Ń´- 0u-mŕ§ľÂ&#x2039; Â&#x152;-]-7mb;mb-Äş b bmm; vr;1Â&#x2039;C1Â&#x152;m; 7Ń´- 0u-mŕ§ľÂ&#x2039; Â&#x152;-]-7mb;mb-Äş