OSOZ Polska by OSOZ Polska

OSOZ

BLOG.OSOZ .PL

2022 POLSK A

3 / 2022

ISSN 1897-5828, cena 15 zł (zawiera 8% VAT)

CZASOPISMO O CYFRYZACJI OCHRONY ZDROWIA

EDM. TEJ WIEDZY NAM BRAKOWAŁO „W medycynie mamy zaburzony przepływ informacji o pacjencie” – mówi dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas. .

PILNE TEMATY W E-ZDROWIU Grzegorz Mródź, Prezes Zarządu KAMSOFT S.A., opowiada jak budować dojrzałość cyfrową placówki medycznej i farmaceutyczej.

MISJA

ZDROWIE Jak technologie rozwijane na potrzeby misji kosmicznych pomagają ludziom na Ziemi.

DANE W WALCE Z PANDEMIĄ Czym będzie się zajmował nowy Hub Wywiadu Pandemicznego i Epidemiologicznego WHO? Rozmowa z dr Chikwe Ihekweazu.

KONFERENCJA „NAWIGATOR E-ZDROWIA” 18-20 maja, online Szczegóły na str. 10 

KAMSOF T S.A.

<YKȶMU\

EH]SLHF]HąVWZR danych Y UYQLGL aptece

Y ȤE\ 5HSR&ORXG

i &RS\&ORXG LWʑ F\KɮЏ

3 =PLQLPDOL]XM T[\[MQ WVTCV[ FCP[EJ 3 =DSHZQLM EKȤI QɮȦ F\KC CPKC CRVGMK 3 2G]\VNXM FCPG RQ CYCTKK DG\ UVTCV[

ŬƐͲŽŵŶŝƉŚĂƌŵͺŽŶĞΛŬĂŵƐŽŌ͘Ɖů ͮ ƚĞů͘ ;нϰϴͿ ϯϮ ϮϬϵ Ϭϳ Ϭϱ

=REDF] SUH]HQWDFMÚ

N ota b e n e

Konflikty pomiędzy procesami i IT Duża liczba pacjentów w poczekalni, brak dostępu do danych, pogarszające się wskaźniki leczenia i satysfakcji pacjenta – jakie sygnały świadczą o tym, że system IT i procesy organizacyjne nie zostały ze sobą zsynchronizowane? Jednym z grzechów głównych projektów digitalizacji, i to niezależnie od rodzaju organizacji, jest nałożenie nowoczesnego oprogramowania na nieefektywne procesy organizacyjne. Takie podejście prawie zawsze kończy się frustracją pracowników, zaostrzeniem problemów, które pierwotnie IT miało rozwiązać, rozczarowaniem w stosunku do informatyzacji.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Więcej informacji na blog.osoz.pl

W placówkach ochrony zdrowia dominują dwa scenariusze takiej sytuacji. W pierwszym, nowa funkcjonalność albo system wdrażany jest w organizacji, w której już wcześniej przeprowadzono analizę procesów i wprowadzono odpowiednie zmiany. W tym przypadku, dobrze spersonalizowany system zazwyczaj zwiększa efektywność pracy. Drugi przypadek występuje, gdy nowy system wprowadzany jest w warunkach niewydajnych procesów. Tutaj efekty mogą być dwojakie: z czasem system i procesy docierają się wzajemnie w wyniku stopniowo wprowadzanych zmian. To może jednak trwać długo, a obsługa pacjenta i jakość pracy w tym czasie ulegają pogorszeniu. Bardziej prawdopodobna jest opcja, gdy zmiana w postaci cyfryzacji doprowadzi do zaburzeń przepływów pracy. To tak, jakby próbować uruchomić maszynę, w której koła zębate napędu zupełnie do siebie nie pasują. Gdy takie niedopasowanie pozostaje niezidentyfikowane przez długi czas, może w negatywny i niezauważalny sposób upośledzać pracę. Często krytykuje się wówczas sam system albo ludzi, aby znaleźć winnego i uznać problem za rozwiązany.

Żółte kartki ostrzegawcze Tak jak zakorkowane ulice świadczą o nieprawidłowym planowaniu infrastruktury i błędnej polityce komunikacyjnej, podobnie w podmiotach ochrony zdrowia zidentyfikować można objawy nieefektywnych procesów. Wzrost kosztów, brak korzyści. Na zakup IT i sprzętu wydano duże pieniądze. Mimo to, nawet po roku nadal niewiele się zmieniło, występują wąskie gardła w obsłudze pacjenta. Powstaje wrażenie, że pieniądze wyrzucono w błoto, o czym też mówią niezadowoleni pracownicy. Papier nadal dominuje. System IT miał usprawnić obieg dokumentacji i dostęp do niej, jednak raporty, harmonogramy przyjęć, a nawet kartoteki pacjenta dalej są chętnie drukowane. Siła przyzwyczajenia i wygoda? Albo nieprawidłowo skonfigurowane szablony do szybkiego wypełnienia e-dokumentów? Przyczyn może być wiele. Manualne wykonywanie zadań, niepotrzebna praca. Kultywowanie papieru to tylko wierzchołek góry lodowej. Dublowanie zadań, ręczne opracowywanie raportów mimo danych dostępnych w systemie, powtarzanie badań dla pacjenta – jednym z głównych celów cyfryzacji jest automatyzacja procesów. Już samo gromadzenie danych w formie cyfrowej pozwala na ograniczenie czasu spędzonego na czynnościach administracyjnych, w tym generowaniu dokumentów czy zestawień. Jeśli ten potencjał nie jest wykorzystywany, należy sprawdzić, dlaczego.

OSOZ Polska 3/2022

N ota b e n e

Stałe opóźnienia. To może być dzwoniący nieprzerwanie telefon na rejestracji, którego nikt nie ma czasu odebrać, albo długi czas oczekiwania w poczekalni mimo umówienia terminu na konkretną godzinę. Opóźnienia są częścią pracy placówek ochrony zdrowia, bo niektórzy pacjenci wymagają większej uwagi niż założony interwał czasu na jedną wizytę. Gdy wizyty się skumulują, prowadzą do zatorów. Z drugiej strony – nie można zmniejszyć liczby pacjentów, bo to grozi utratą płynności finansowej. Systemy IT pozwalają zarządzać wizytami w taki sposób, aby uniknąć tłumu w poczekani będącego pierwszym negatywnym sygnałem. Rozproszenie danych zamiast centralizacji, silosy informacji. Idealną sytuacją jest posiadanie zintegrowanego systemu IT do części medycznej i administracyjnej, najlepiej w chmurze, aby maksymalnie ułatwić dostęp do danych. Jednak rzeczywistość jest często inna. Dane znajdują się w różnych systemach i aplikacjach, konieczne jest przepisywanie tych samych informacji czy obsługi dwóch różnych systemów jednocześnie, które się ze sobą nie komunikują, to sygnał, że poprawa interoperacyjności powinna stać się priorytetem. Szukanie dróg na skróty. Kiedy coś nie działa, pracownicy kreatywnie obchodzą bariery, bo chcą po prostu usprawnić swoją codzienną pracę. Przykładem jest eksport danych do Excela i tam dalsza ich obróbka zamiast wykorzystania dostępnej funkcji w systemie, która oszczędza czas. Niski poziom jakości obsługi pacjenta. Przyglądając się badaniom opinii pacjentów, kilka skarg powtarza się prawie zawsze: trudno się skontaktować z rejestracją, nikt nie odbiera telefonu, brak odpowiedzi na maile itp. Tu wracamy do punktu dotyczącego manualnej obsługi i braku automatyzacji. Nie jest możliwe, aby pracownicy rejestracji zajmowali się zarówno obsługą pacjentów na miejscu jak i odpowiadaniem na ciągle dzwoniące telefony. Jednak część spraw można przekierować do e-rejestracji i w ten sposób zautomatyzować. Trudność w znalezieniu potrzebnych informacji. Elektroniczna dokumentacja medyczna ma upraszczać dostęp do danych dzięki ich standaryzacji, możliwości sortowania według różnych kryteriów, dostępu do informacji z różnych miejsc obsługi pacjenta. Dlatego sposób wprowadzania informacji trzeba ustandaryzować, bo notatki lekarzy wpisywane poza formularzami są tak samo ważne jak kody ICD. Liczy się kompletna dokumentacja, która z czasem zyskuje na wartości, pomagając w opiece nad pacjentem. Blokady techniczne. Wybór dostawcy oprogramowania to związek na lata. I musi to być relacja zaufana. Opóźnienia w niezbędnych aktualizacjach wymaganych do rozliczeń z płatnikiem albo generowania raportów medycznych paraliżują pracę. 

25 minut

Miara problemu Czy wiesz, ile czasu upływa od momentu pojawienia się pacjenta w placówce do jego przyjęcia przez lekarza? A jaki jest czas, który placówka określa jako docelowy? Analiza bazowych procesów organizacyjnych pozwoli zidentyfikować problem i jego źródło oraz znaleźć sposób jego usunięcia.

OSOZ Polska 3/2022

15 minut

15.00–17.00

OPTYMALNY CZAS

NAJWIĘKSZE OPÓŹNIENIA

Czy wiesz jak chronić dane w placówce ochrony zdrowia? Czasopismo OSOZ prezentuje nowy rapo� i webinar „Cyberbezpieczeństwo i RODO w placówkach ochrony zdrowia” Dowiedz się więcej na temat: • Aktualnych wymagań RODO • Metod działania cyberprzestępców • Kar UODO • Zaleceń dla ochrony zdrowia • Przetwarzania danych • Szkoleń personelu

BEZPIECZEŃSTWO DANYCH

• Ochrony e-dokumentacji

PRZEWODNIKI PO CYFROWEJ OCHRONIE ZDROWIA

W PLACÓWKACH OCHRONY ZDROWIA

; 8#3#& %7$'2$'81*'%8'F346# ; 0406' 6802%' &0,5.'/4#%+* ; 6 0%)20/*' 8&206*#

Pobierz bezpłatny przewodnik na

; #, &8*#=#+E %7$'2128'34D1%79 ; #, 2'#(06#C 6 12871#&,5 67%*',5 &#/7%) 030$067%) * .'&7%8/7%)9

! < B9 ;

/*03,* 8' 312#608&#/*# ; 10./*'/*# * (2876/7 : +#, *%) 5/*,/EC9

blog.osoz.pl

! ;

/0/*.*8#%+# # 13'5&0.*8#%+# &#/7%) ; 20%'&52# 128'1206#&8'/*# 4'345 2>6/06#(* 128'8 #&.*/*342#402# &#/7%) 030$067%)

" A "

; 06' /*'$'81*'%8'F346# 86*E8#/' 8 1#/&'.*E ,020/#6*253# 0 ,4>27%) /#-'@7 1#.*D4#C

? ! !" ! "

PARTNEREM SERII JEST

KAMSOFT S.A.

OSOZ POLSKA 2022

ROZMOWY

aktualności 8

W KADRZE Zmodyfikowana genetycznie bakteria dostarcza lek do komórek raka

Prof. Mastalerz-Migas: E-zdrowie w medycynie rodzinnej

Dr Chikwe Ihekweazu: WHO wykorzysta dane i AI, aby zapobiec kolejnym pandemiom

NAWIGATOR – WIOSNA 2022 Co jest ważne, pilne i konieczne w e-zdrowiu?

WAŻNE PYTANIE

ZARZĄDZANIE

Dlaczego chmura to najlepsza opcja dla ochrony zdrowia?

Rynek zdrowia w pigułce „Koniec” pandemii, opieka dla obywateli Ukrainy, płace i przegląd lekowy

BEZPIECZEŃSTWO DANYCH Rekordowa kara UODO za naruszenie danych osobowych

RAPORT NIK: tylko 44% Polaków ma podstawowe umiejętności cyfrowe

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w maju 2022

TRANSFORMACJA INNOWACJE 20

Kontrola ciśnienia, egzamin LDEK, wiedza medyczna w e-bibliotece

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

Aplikacje medyczne 42

LABORATORIUM TECHNOLOGII Heurystyka dostępności, czyli skąd bierze się pozytywny lub negatywny stosunek do technologii?

NOWOŚCI/WYNALAZKI Rezerwacja wizyty z Google, system e-transplantacji, teleporady

Infografika

OSOZ WORLD

Technologie, które pomogły podczas pandemii

Is strategically critical healthcare moving in Europe toward data protectionism?

RAPORT 26

MEDYCYNA KOSMICZNA

WHAT’S NEXT

WHAT’S NEXT A framework for moving from ideas and pilots to adoption at scale

Jak technologie opracowywane na potrzeby misji kosmicznych pomagają pacjentom na Ziemi?

WEBINARY 48

SZKOLENIA Nowe szkolenia w OSOZ TUTOR

STATYSTYKI 50

FELIETON Jak wojna w Ukrainie wpływa na rynek apteczny?

RANKINGI PEX Firmy i produkty (luty 2022)

» E-zdrowie i telemedycyna to coś znacznie więcej niż teleporady. « Prof. Agnieszka Mastalerz-Migas | Konsultant Krajowa ds. Medycyny Rodzinnej | str. 30

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (luty 2022)

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (luty 2022)

MONITOR RYNKU LEKÓW Sprzedaż maseczek medycznych

» Technologie kosmiczne przyczynią się do rozwoju szpitala przyszłości.« Arnaud Runge | Europejska Agencja Kosmiczna | str. 26

online

Punkty edukacyjne za szkolenie z EDM Od 21. marca za udział w szkoleniach z EDM organizowanych w ramach Akademii Centrum e-Zdrowia przysługują punkty edukacyjne. Aby je otrzymać należy wziąć udział w szkoleniu i wypełnić dokumentację poszkoleniową. Szczegóły na stronie bit.ly/3IF3aml

115 000

To liczba zgonów w Polsce spowodowanych COVID-19 (stan na 1.04.2022). Czy nowy hub WHO, który ma zbierać i analizować dane na temat rozwoju chorób pozwoli zapobiec przyszłym pandemiom?

21 min.

Tyle czasu wystarczy, aby poznać ważne wskazówki na temat cyberbezpieczeństwa w placówkach ochrony zdrowia. Zobacz nasze nowe szkolenie oraz pobierz bezpłatny raport.

34 mln.

Koniec aplikacji Covidowej Główny Inspektorat Sanitarny poinformował o wygaszeniu z końcem marca aplikacji STOP COVID – ProteGO Safe. Przypomnijmy, że miała ona ostrzegać o potencjalnym zakażeniu wirusem dzięki anonimowemu śledzeniu kontaktów. Łącznie wydano na nią 4,5 mln zł, jednak nie zdobyła ona zaufania. Krytykowano ją za błędy, sposób działania i niewystarczającą promocję. Jak informuje GIS, zaoszczędzone w ten sposób środki budżetowe zostaną przeznaczone na wzmacnianie systemu SEPIS (System Ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej).

W 2019 roku – 771 tysięcy, w 2020 roku – prawie 34 mln. Sprzedaż maseczek medycznych w aptekach eksplodowała w związku z pandemią COVID-19. Sprawdź naszą analizę rynku.

online / offline

E-tożsamość dla obywateli Ukrainy Z końcem marca, niecałe dwa tygodnie od startu działania systemu, wydano 500 000 PESELI. Każdego dnia, urzędy w całej Polsce nadają dziesiątki tysięcy nowych numerów PESEL obywatelom Ukrainy, którzy uciekli przed wojną.

Twoje źródło wiedzy o e-zdrowiu.

www.blog.osoz.pl Wywiady z ekspertami, nowości technologiczne, analizy rynkowe. Wszystko co warto wiedzieć, aby dotrzymać kroku transformacji cyfrowej w ochronie zdrowia.

Pożegnanie Zmarł prof. dr hab. n. med. Prof. Marian Zembala, wybitny kardiochirurg, Minister Zdrowia, laureat Brylantowej Statuetki Lidera Ochrony Zdrowia 2012 – nagrody czasopisma OSOZ Polska. Profesor Zembala wielokrotnie uczestniczył w konferencjach OSOZ zarażając swoją pasją do innowacji w ochronie zdrowia.

OSOZ Polska 3/2022

zdj ę cie n ume r u

OSOZ Polska 3/2022

Zmodyfikowana genetycznie bakteria dostarcza lek do komórek raka Co jest wyjątkowego w tym odkryciu? Naukowcy z Uniwersytetu Columbia stworzyli bakterię, która może posłużyć jako lek w leczeniu nowotworów. Otoczona molekularną maską bakteria nie jest wykrywana przez system immunologiczny i w ten sposób może przeniknąć niezauważanie do komórki raka i tam uwolnić toksynę przeciwnowotworową. Naukowcy wiążą duże nadzieje z terapiami bakteryjnymi w leczeniu różnych odmian raka. Pomysł wykorzystania bakterii do walki z guzami może brzmieć dziwnie – układ odpornościowy człowieka wykształcił silną obronę przed drobnoustrojami. Ich duża liczba we krwi może prowadzić do stanów zapalnych, a nawet sepsy. Jednak bakterie mają też cechę, której badacze potrzebują do precyzyjnego dostarczenia leku – możliwość swobodnego przemieszczenia się w organizmie.

Jak działa nowa terapia bakteryjna? Koncepcja “maskowania bakterii” wykorzystuje polisacharydy kapsułkowe (CAP), czyli cząsteczki cukru, które niektóre bakterie umieszczają na swojej powierzchni. Dzięki nim, mogą one uniknąć ataku systemu immunologicznego. Naukowcy wykorzystali tę cechę konstruując włącznik/wyłącznik dla maski o określonym czasie działania. Do tego bakterie zostały zmodyfikowane w taki sposób, aby miały wysoki poziom ekspresji toksyny przeciwnowotworowej. Można powiedzieć, że w ten sposób stworzono “broń biologiczną” przeciwko komórkom raka. Bakterie docierają do nowotworu, kumulują się w nim, a następnie uwalniają lek. Po zrealizowaniu misji, tarcza chroniąca przez wykryciem przez system nowotworowy jest wyłączana i bakterie giną.

Czy to jest bezpieczne? “Możemy regulować czas, przez jaki bakterie przeżywają w ludzkiej krwi. Wykazaliśmy również, że można je wstrzyknąć do jednego guza i sprawić, że będą one w sposób kontrolowany migrować do guzów położonych dalej, takich jak przerzuty, czyli komórki rakowe, które rozprzestrzeniają się do innych części ciała” – mówi Tal Danino, naukowiec biorący udział w badaniu. Jak dotąd badacze wykazali, że system ten może pomóc w zmniejszeniu guzów w eksperymentach na myszach. Źródło: Uniwersytet Columbia

OSOZ Polska 3/2022

aktual n o ś ci

Co jest ważne, pilne i konieczne w e-zdrowiu? Zaproszenie na konferencję online „Nawigator e-Zdrowia” „Rynek czeka rewolucja, jakiej jeszcze nie było, a wiele dotychczasowych rozwiązań i przyzwyczajeń odejdzie do historii.” Prezes Zarządu KAMSOFT S.A., Grzegorz Mródź, opowiada o postępach w innowacjach IT dla rynku farmaceutycznego i medycznego oraz o tym, czego można będzie się dowiedzieć podczas konferencji „Nawigator e-Zdrowia” (18–20 maja, online). Na rozbudowie jakich elementów infrastruktury IT powinny się skupić placówki ochrony zdrowia, aby nie tylko spełnić wymagania prawne, ale także przygotować się na nowe wyzwania, przykładowo rosnące zagrożenia cybernetyczne albo wzrost udziału wizyt wirtualnych?

Placówki powinny przede wszystkim przygotowywać się organizacyjnie do zmieniającej się rzeczywistości. Tak, wiemy, że okres pandemii stał się katalizatorem wdrożeń w obszarze e-zdrowia, jednak aby postęp był trwały, to również te wdrożenia muszą przejść z fazy spontanicznej do fazy dojrzałej. Jedno jest pewne: po COVID-19 nikt już nie kwestionuje sensu e-Recept, e-Skierowań, czy telekonsultacji – tak naprawdę to dzięki temu, że podjęliśmy trud wdrożenia nowatorskich rozwiązań, w trakcie pandemii mieliśmy możliwość docenienia ich znaczenia. Co dalej? Przede wszystkim profesjonalizacja wdrożeń – nie tylko doraźne działania, ale trwałe rozwią-

OSOZ Polska 3/2022

zania, wpisujące się w nową rzeczywistość, wykorzystujące dobre doświadczenia, porządkujące to, co było robione ad-hoc, z potrzeby chwili. Przede wszystkim poważnie traktowane i stawianie na pierwszym miejscu bezpieczeństwa i ciągłości działania. O tym z kolei chyba każdy myśli w rezultacie wydarzeń za wschodnią granicą. Kto nie zadał sobie pytania o to, jak wyglądałoby funkcjonowanie ochrony zdrowia w warunkach wojny. Czy rozwiązania, które dopiero co wdrożyliśmy nie przestałyby funkcjonować w jednej chwili? To wyzwania, które profesjonalni dostawcy IT znają i analizują od zawsze – jeszcze niedawno mogłoby się wydawać, że czysto teoretyczne, może na wyrost. Jakże inaczej dzisiaj wiele osób spogląda na rozwiązania takie jak KS-EDM Suite czy SERUM, które działają w chmurze, mogą być uruchomione z wielu centrów danych i działać nawet wtedy, kiedy lokalna infrastruktura jest niedostępna. Od początku wdrożenia EDM nasza firma oferuje możliwość zabezpieczenia danych w kilku centrach danych. Część klientów się na to zdecydowała od razu – teraz wielu zaczyna o tym myśleć. A jakie funkcjonalności i rozwiązania są ważne dla placówek farmaceutycznych? Systemy IT szybko się rozwijają, wprowadzane są nowe rozwiązania i funkcje. Na które z nich warto zwrócić szczególną uwagę?

Wcześniej mówiłem o placówkach medycznych, ale dokładnie to samo dotyczy aptek, którym od ponad roku oferujemy rozwiązania takie jak RepoCloud czy Copy-Cloud. Od samego początku opcjonalnie oferują one

aktual n o ś ci

podwyższone bezpieczeństwo przez wykorzystanie centrów danych w różnych miejscach Unii Europejskiej. Nadchodzą kolejne wyzwania i szanse – przede wszystkich w zakresie oferowania przez apteki usług dla pacjentów – pod szerokim pojęciem opieki farmaceutycznej. Właśnie rozpoczął się pilotaż przeglądów lekowych. Przyglądamy mu się uważnie, będziemy na bieżąco śledzić jego postęp. Nasza rola w aptekach jest szczególna i codziennie czujemy odpowiedzialność za to, co i jak dostarczamy. Wiemy, że EDM trafi również do aptek; wiemy, że farmaceuci nie mają czasu ani możliwości nadążania za wszystkimi informacjami, które dotyczą leków. Nie mamy wątpliwości, że tylko digitalizacja powtarzalnych czynności i efektywne wsparcie profesjonalistów poprzez automatyzację zastosowania wiedzy ze szczyptą sztucznej inteligencji mogą pomóc sprostać wymaganiom przyszłości. Inwestujemy bardzo mocno w ten obszar i od pewnego czasu można już z fragmentów tych rozwiązań korzystać. Rok temu zaprezentowaliśmy nowe podejście do korzystania z bazy leków BLOZ – przestała być tylko listą leków posortowaną w ten czy inny sposób, ale zaczęła się „domyślać”, czego szuka farmaceuta, sama poprawia literówki czy pokazuje leki, które mają określone zastosowania. Początkowo podchodziliśmy do niej z nieśmiałością, a dzisiaj korzysta z niej prawie każda apteka. W początkiem kwietnia zrobiliśmy kolejny krok – baza leków sama analizuje kontekst pacjenta, sięga do e-Recepty, ostrzega farmaceutę o sytuacji, kiedy należy pacjenta poinformować o dodatkowych ryzykach – nie takich książkowych, ale także dotyczących konkretnej osoby. Dodatkowo pomoże wydrukować zgrabną etykietkę do przyklejenia na opakowanie zamiast pisania po nim odręcznie, jak przez ostatnie 20 lat. Nowoczesne narzędzie wspomagające doradztwo lekowe dopiero wkracza do codziennej pracy. Może dzisiaj jeszcze nie wszyscy rozumieją jego znaczenie oraz to, że przesuwa systemy rejestrujące sprzedaż do kategorii systemów dyskretnie wspierających terapię, a do tego w modelu „ambient inteligence”. Pharmindex Complete, choć jest jeszcze młodym rozwiązaniem, to obstawiam, że za kilka miesięcy wielu będzie się zastanawiać, jak można było bez niego funkcjonować. A przegląd lekowy? Tak jak wspominałem, obserwujemy pilotaż, ale nie bylibyśmy sobą, gdybyśmy nie mieli w zanadrzu czegoś na miarę XXI wieku, bez pa-

pieru i przepisywania przez farmaceutę danych z e-Recepty na kartkę… Co to takiego? Zapraszamy na konferencję „Nawigator e-Zdrowia”, podczas której uchylimy rąbka tajemnicy. Technologie cyfrowe są narzędziem tworzenia dodatkowej wartości, ułatwiając pracę specjalistom medycznym, a pacjentom – korzystanie z usług medycznych i dbanie o własne zdrowie. Jak budować tzw. dojrzałość cyfrową, aby podmiot inwestujący w IT realizował dzięki temu założone cele? Czego dowiedzą się uczestnicy konferencji?

W ramach konferencji będziemy kontynuować rozpoczęty jesienią kierunek: w przystępny i konkretny sposób pomożemy nawigować po tym, co jest ważne, co jest pilne, co jest konieczne w e-zdrowiu w nadchodzącym czasie. Zapraszamy przede wszystkim tych » Największe korzyści z Państwa, którzy w e-zdrowie już uwierzyli, chcą być liderami na rynku i nie zaz cyfryzacji osiąga kładają, że będą ograniczać wdrożenia do się wówczas, gdy tego, co absolutnie koniecznie. Jednocześnie nie boją się tego, że nie wszystko bęproces realizowany dzie łatwe i od razu da doskonały efekt. Jednak nie ma wątpliwości, że jejest strategicznie, śli wdrożenia – a jest takich nadal wiele a nie tylko po to, by – będą wyłącznie pochodną jednego czy drugiego przepisu, albo zagrożenia karą, zapewnić zgodność to niczego nie wniosą do jakości działania. Tak, będziemy mówić również o tym, z przepisami.« co będzie wymagane, jakie nowe przepisy przyjdzie nam wdrażać w nadchodzącym czasie. Chcę w tym miejscu zwrócić uwagę na jeden z nich, który jeszcze nie przebił się do świadomości – system faktur ustruktyryzowanych KSeF wdrażany przez Ministerstwo Finansów. Jeśli ktoś nadal myśli, że go to nie dotyczy, albo, że zrobią to za niego informatycy, to powinien znaleźć czas i posłuchać tych, którzy już dużo na ten temat wiedzą. Rynek czeka rewolucja, jakiej jeszcze nie było, a wiele dotychczasowych rozwiązań i przyzwyczajeń odejdzie do historii. KAMSOFT już się do tej rewolucji przygotowuje, żeby jak zwykle być liderem innowacji. Zapraszam na wiosenną edycję „Nawigatora e-Zdrowia”. 

OSOZ Polska 3/2022

aktual n o ś ci WA Ż N E P Y TA N I E

Dlaczego chmura to najlepsza opcja dla ochrony zdrowia? Wyższy poziom cyberbezpieczeństwa, poprawa koordynacji opieki, elastyczna skalowalność – przejście na chmurę danych pozwala podmiotom medycznym zrobić duży krok od administrowania bazami w kierunku innowacyjności. Co jeszcze można zyskać? Bazy lokalne nie mają żadnej przyszłości Serwery w przychodni i szpitalu tak samo odejdą do historii jak taśmy magnetofonowe i płyty CD. Placówki medyczne, które dzisiaj wdrażają elektroniczną dokumentację medyczną i myślą o dalszym rozwoju cyfrowym, nie powinny się długo zastanawiać i wybrać chmurę. Mimo racjonalnych przesłanek, nadal tylko niewielki procent podmiotów medycznych korzysta z rozwią-

OSOZ Polska 3/2022

zań chmurowych. Dlaczego? Wśród najczęstszych powodów są ograniczenia budżetowe. Wiele placówek zrealizowało duże inwestycje IT w ostatnich latach, często z pomocą programów dofinansowania, i nie stać ich na przejście na rozwiązania chmurowe lub w ramach rozliczenia muszą utrzymać zaadaptowane rozwiązanie przez kilka lat, czego wymaga podmiot współfinansujący projekt. Równie silną barierą jest logistyka – przejście na chmurę to dodatkowe obciążenie administracyjne, na które podmioty medyczne po prostu nie mogły sobie pozwolić w czasie pandemii COVID-19.

To kwestia zmiany nastawienia Wokół chmury narosło też wiele mitów m.in. dotyczących wysokich cen. Choć proste porównanie kosztów może sugerować, że przechowywanie danych w chmurze jest droższe niż zakup lokalnego serwera, w dłuższej perspektywie to chmura jest korzystniejszym rozwiązaniem. Nie ma też wbrew obawom przeciwskazań do gromadzenia elektronicznej dokumentacji

aktual n o ś ci

Korzyść 2. Szybki start, pełna elastyczność Choć chmura sprawdza się we wszystkich podmiotach, to indywidualne praktyki lekarskie nieposiadające wsparcia IT, szczególnie docenią jej zalety. Wybierając oprogramowanie w modelu SaaS, czyli system IT jako usługę, podmiot medyczny w pełni ceduje administrowanie systemem na dostawcę. Nie trzeba ani budować sieci, ani zawracać sobie głowy instalacją systemu na komputerach. Dostęp do bazy dostępny jest z każdego urządzenia w ramach systemu, stąd dane pacjenta są zawsze tam, gdzie są potrzebne.

Korzyść 3. Skalowalność i dojrzewanie cyfrowe Wdrażanie elektronicznej dokumentacji medycznej, digitalizacja archiwizacji obrazów medycznych – każdy nowy element ekosystemu cyfrowego powoduje skokowy wzrost zapotrzebowania na zasoby pamięci. Zamiast kupować nowe serwery, wystarczy skontaktować się z dostawcą usług chmurowych i zamówić dodatkową przestrzeń dyskową. Chmura nie nakłada też żadnych ograniczeń dalszego rozwoju, zwłaszcza że wszystkie nowe urządzenia medyczne są z reguły przystosowane do bezpiecznej integracji. Ekosystem cyfrowy staje się łatwo skalowalny, a placówka z łatwością może dokładać kolejne elementy infrastruktury IT.

Korzyść 4. Bezpieczna wymiana EDM i współpraca naukowa

medycznej w chmurze, jeśli tylko dane nie są przekazywane poza Europejski Obszar Gospodarczy (EOG). Oferowane przez polskich dostawców IT rozwiązania chmurowe są zgodne z przepisami krajowymi i RODO i można na nich polegać. Oczywiście w grę nie wchodzą rozwiązania oferowane przez firmy np. z Chin czy USA. Trzeba jednocześnie przyznać, że konieczna jest aktualizacja ram prawnych, aby przyspieszyć adaptację rozwiązań opartych na gromadzeniu i przetwarzaniu danych w chmurze. Chmura zyskuje też w związku z coraz większym ryzykiem ataków cybernetycznych. Przechowywanie kopii bezpieczeństwa w chmurze nie raz okazało się ratunkiem dla placówki zaatakowanej przez hakerów, którzy zablokowali dostęp do danych na lokalnym serwerze.

Korzyść 1. Uproszczenie infrastruktury IT i zarządzania nią Podobnie jak w przypadku każdego outsourcingu, gromadzenie danych w chmurze oznacza przesunięcie na dostawcę rozwiązania wszystkich prac administracyjno-logistycznych. Nie trzeba budować własnej serwerowni, odpada koszt zakupu i utrzymania dysków oraz aktualizacji zasobów sprzętowych. A to czynności, które mogą być bardzo obciążające dla działu IT, który zamiast zajmować się strategicznym rozwojem cyfrowym, musi poświęcić dużo uwagi konserwacji lokalnych zasobów.

Chmura wspiera działalność naukową dużych ośrodków medycznych. Łatwość analizy dużych, anonimowych zbiorów danych powoduje, że podmiot medyczny może poszerzyć skalę prowadzonych badań. W ten sposób pojawiają się nowe możliwości nawiązywania krajowej i międzynarodowej współpracy w ramach projektów badawczych. Także na chmurze oparte są Europejskie Przestrzenie Danych Medycznych, nowy projekt wspierany przez Komisję Europejską.

Korzyść 5. Bezpieczeństwo nawet w rozwiązaniu hybrydowym Przechowywanie wykonywanej w czasie rzeczywistym kopii zapasowej danych poza siecią placówki jest kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa cybernetycznego. Każda placówka, niezależnie od tego czy posiada dedykowany serwer lokalny lub – co gorsza – gromadzi dane w bazie zlokalizowanej na stacji roboczej – powinna w wersji minimalnej rozważyć wdrożenie tego rozwiązania. Nawet jeśli hakerom uda się złamać inne zabezpieczenia, aktualna kopia bazy pozwoli szyb-

» Chmura pozwala m.in. integrować istniejące usługi w celu poprawy ścieżki obsługi pacjenta.«

OSOZ Polska 3/2022

aktual n o ś ci

ko przywrócić procesy bez utraty strategicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa pacjenta i procesów administracyjnych danych.

Korzyść 6. Przygotowanie do rozwoju i na sytuacje kryzysowe Chmura to coś więcej niż nowoczesny sposób przechowywania danych. To nowy rodzaj strategicznego podejścia do opieki zdrowotnej. Dzięki niej placówka może rozwijać koncepcje opieki koordynowanej, uruchamiać kreatywnie usługi cyfrowe dla pacjenta, rozwijać

Chmura zapewnia większą elastyczność rozwoju cyfrowego podmiotu medycznego oraz dodatkowo poprawia poziom cyberbezpieczeństwa.

nowe lub integrować istniejące modele opieki bazujące na swobodnym dostępie do danych. Podczas pandemii COVID-19 placówki medyczne z dnia na dzień musiały przestawić się na wirtualne świadczenie wizyt. Taka szybka modyfikacja architektury systemu w związku ze zmianami w otoczeniu jest o wiele łatwiejsza, gdy dane gromadzone są w chmurze.

Korzyść 7. Outsourcing trudno dostępnych usług Placówki medyczne mają coraz większe trudności ze znalezieniem specjalistów IT. Wykwalifikowani pracownicy są wchłaniani przez inne branże, które mogą zaoferować o wiele lepsze stawki wynagrodzenia niż sektor zdrowia. Te niedobory pracowników w branży IT będą się w najbliższych latach zaostrzać. Gdy ciągłość zatrudnienia jest zagrożona, niektóre kompetencje IT warto scedować na dostawcę IT. Chmura danych w ochronie zdrowia nadal budzi wiele wątpliwości. Wynikają one przede wszystkim z tego, że to stosunkowo nowe rozwiązanie wymagające zmiany długoletniego przyzwyczajenia do lokalnych serwerów i danych przechowywanych w murach podmiotu medycznego. Faktem jest jednak, że rozwiązania chmurowe stają się standardem w każdej dziedzinie życia i ochrona zdrowia nie będzie wyjątkiem. Chmura danych umożliwia swobodne korzystanie z nowych technologii w opiece zdrowotnej, takich jak elektroniczna dokumentacja medyczna, aplikacje mobilne, portale dla pacjentów, urządzenia IoT (internetu rzeczy) i analiza big data. Skalowalność i elastyczność, którą zapewnia, pozwala przejść na wyższy poziom dojrzałości cyfrowej tak ważnej z punktu widzenia jakości opieki. 

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 1500 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Agnieszka Golec, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Jarosław Frąckowiak, Monika Grabska, Janette Hughes, Chikwe Ihekweazu, Agnieszka Mastalerz-Migas, Grzegorz Mródź, Arnaud Runge, Łukasz Stopa, Karolina Szuścik.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

OSOZ Polska 3/2022

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione. Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne. Cena rocznej prenumeraty: 180 zł (12 numerów). Dołącz do społeczności e-zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

aktual n o ś ci

Ry n ek zd r owia w pigułce

„ Koniec” pandemii, opieka dla obywateli Ukrainy, płace i przegląd lekowy Obcięcie możliwości testowania, w tym w aptekach czy karetkach, likwidacja dodatków COVID-owych za pracę z chorymi, a także dodatków dla placówek na zakup środków ochrony osobistej to efekt działań rządu mających nas przekonać, że pandemia się skończyła.

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna Cowzdrowiu.pl

Wraz z tymi zmianami drastycznie spadła liczba wykonywanych testów, a co za tym idzie również wykrywanych przypadków. A to z kolei rząd wykorzystał ponownie mówiąc, że skoro przypadków jest jeszcze mniej, to likwiduje kolejne COVID-owe rozwiązania. Uwaga przekierowana została na pomoc Ukrainie i uchodźcom oraz to, czego MZ nie mogło uniknąć, czy-

li dyskusję o pensjach. Ukazał się wreszcie projekt ustawy dotyczącej wzrostu minimalnych wynagrodzeń od 1 lipca. Nowe stawki są kontestowane przez większość izb i związków medyków oraz pracowników personelu pomocniczego, ale mają poparcie związków reprezentatywnych z Rady Dialogu Społecznego. W kwestii innych ważnych ustaw – zarówno tych zapowiadanych jak i uchwalonych, ale wdrażanych stopniowo – trudno mówić o spektakularnych sukcesach. W zamrażarce jest m.in. projekt ustawy o jakości, który

OSOZ Polska 3/2022

aktual n o ś ci

czeka na swój czas od przynajmniej kilkunastu lat, ale wiadomo, że kluczowe rozwiązania blokuje Zbigniew Ziobro. Ustawa miała wprowadzić system no fault, by zgłaszano pomyłki, błędy, problemy i szukano ich rozwiązania, nie obawiając się spraw sadowych. Ale zamiast tego, dla medyków resort sprawiedliwości przyszykował coś zupełnie innego, czyli kolejne zaostrzenia prawa i dodatkową instytucję do ścigania błędów medycznych. Pogodzić tych dwóch kierunków działań się nie da.

Finanse NFZ ma już znowelizowany tegoroczny plan finansowy, a dzięki temu o 9 mld zł więcej, przede wszystkim w efekcie zmian składek na ZUS związanych z Polskim Ładem. Polski Ład jednak, jak wiemy, w dużej mierze ma iść do kosza. Rząd już to zapowiedział, ale jakie przepisy faktycznie przyjmie parlament i kiedy, a co gorsza, ile jeszcze razy je znowelizuje, tego nie wie nikt. Przy okazji ogłoszono, że szpitale dostaną o 4,5 proc. więcej środków. Ale jak zwykle bywa, przy tego typu zapowiedziach powinny być gwiazdki i wyjaśnienia małym drukiem. A w nich, że część z tej wyższej stawki wypłacano już w zeszłym roku, więc to nie bardzo nowe pieniądze; oraz to, że właśnie odebrano dodatkowe 3 proc. do faktur wystawianych funduszowi – nie będzie już osobnego finansowania środków ochrony osobistej. Gdyby na to jeszcze nałożyć koszty wzrostu choćby energii, zamiast wzrostu mielibyśmy zdecydowanie spadek finansowania dla większości placówek.

Pracownicy sektora ochrony zdrowia Jeśli chodzi o medyków, warto odnotować wspomniany projekt dotyczący płac, którego realizacja ma kosztować 7 mld zł, ale także opornie idące ułatwienia dla zatrudniania pracowników z Ukrainy. Jednym z rozwiązań jest zatrudnianie w prostej formule lekarzy, ratowników czy pielęgniarek jako opiekunów medycznych.

Leki i wyroby medyczne Darmowe szczepienia na grypę dla wszystkich okazały się akcją jednorazową i MZ poinformowało już, że kontynuowane nie będą. Za darmo lub taniej niż w standardowej cenie będą szczepić się tylko osoby uwzględnione na liście refundacyjnej, np. kobiety w ciąży i seniorzy. Własne programy mogą nadal realizować samorządy. To, co w refundacji ważne, to też fakt, że pieniędzy jest niewiele i nie wiadomo, czy nowe leki będą trafiać na listę w kolejnych miesiącach. Na majowej liście mają być jeszcze nowości m.in. w onkologii, ale co dalej, tego nie wie nikt. Jeśli zaś chodzi o wyroby medyczne, to parlament jest już bliski finiszu prac nad nową ustawą. Była już ona w Sejmie, w Senacie, a pod koniec marca znów trafiła do Sejmu, wraz z senackimi poprawkami. Reguluje ona szereg kwestii, wdraża m.in. unijne przepisy, które powinniśmy zacząć stosować prawie rok temu, ale nie bardzo przystają do obecnej ustawy o wyrobach medycznych z 2010 r.

OSOZ Polska 3/2022

Firmy bały się m.in. nowych zapisów o karach. A na pracowników medycznych spadać miały nowe, szerokie obowiązki dotyczące sprawozdawczości posiadanych w placówce i wykorzystywanych wyrobów i ich kodów. – Bardzo wiele elementów tej ustawy poprawiliśmy jeszcze po etapie prac rządowych. Większość trudnych kwestii doprecyzowaliśmy, tak jak pani senator mówiła, jeśli chodzi o reklamę, jeśli chodzi o kody UDI. Bardzo mocne zmiany nastąpiły w zakresie wysokości kar i zasad nakładania kar na przedsiębiorców. Zostało jeszcze uzgodnione, że badań czwartej fazy, gdzie wyrób jest już wprowadzony do obrotu, nie trzeba ubezpieczać. I to są główne elementy ustawy – mówił w Senacie wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski. Rozpoczęła się realizacja programu pilotażowego przeglądów lekowych w aptekach. Uczestniczy w nim jednak tylko 75 placówek z całej Polski. Jeśli efekty pilotażu będą dobre, przegląd może się znaleźć w koszyku gwarantowanych świadczeń finansowanych z NFZ. Na razie farmaceuci przez kilka miesięcy będą oferować usługę wybranej grupie pacjentów z polipragmazją (wielolekowością). W ramach pilotażu przewidziane są trzy kontakty farmaceuty z pacjentem, których efektem ma być opracowanie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej oraz planu rozwiązania wszystkich wykrytych rzeczywistych lub potencjalnych problemów związanych ze stosowaniem leków. Pacjent, podczas konsultacji farmaceutycznej, otrzyma również informacje dotyczące profilaktyki zdrowotnej.

Ciekawostki Ileż to zdjęć oglądaliśmy ze szpitalnymi posiłkami. Teraz ministerstwo postanowiło zająć się sprawą. Co ciekawe, opinie w ciągu wielu lat były podzielone, czy szpital powinien karmić dobrze. Mniej lub bardziej oficjalnie wspominano, że złe jedzenie mobilizuje do szybszego powrotu do domu, a szpital to nie hotel. Były nawet pomysły, żeby za posiłki pacjent płacił, bo w końcu w domu też musi kupować jedzenie. Ale pojawił się oficjalny projekt, który zagwarantować ma, że jedzenie będzie lepsze, zamiast białego chleba – pełnoziarniste pieczywo czy razowy makaron, trzy razy na 10 dni ryba. Ba, wspomniano nawet o orzechach i innych dodatkach. Każdy pacjent ma mieć oceniane zapotrzebowanie na kalorie, rodzaj diety, a posiłki powinny uwzględniać m.in. wymogi religijne czy kulturowe. To na pewno krok w dobrym kierunku, ale w projekcie nie ma nic o zatrudnieniu dodatkowych dietetyków ani dodatkowych środkach dla placówek na zakup produktów. Wszystko jak zwykle bezkosztowo. Stąd wątpliwość, czy zmiany nie pozostaną na papierze.

Raporty Najwyższa Izba Kontroli przyjrzała się oddziałom anestezjologii i intensywnej terapii oraz blokom operacyjnym na Podkarpaciu. Z raportu wynika m.in., że placówkom brakuje aparatury medycznej, łóżek i lekarzy. Ci ostatni pracują często więcej niż wskazywałby zdrowy rozsądek i względy bezpieczeństwa – nawet przez kilkanaście dni bez przerwy. Rekordzista dyżurował nieprzerwanie 288 godzin, na przemian pełniąc dyżur na

aktual n o ś ci

» Rozpoczął się pilotaż przeglądów lekowych w aptekach. Jeśli zakończy się sukcesem, wejdą one do koszyka gwarantowanych świadczeń finansowanych z NFZ.«

SOR, oddziale anestezjologii i intensywnej terapii oraz w karetce reanimacyjnej. Najnowsze badania przeprowadzone przez CE Delft, na zlecenie Europejskiej Koalicji na rzecz Zdrowia Publicznego (EPHA) pokazało, że na leczenie chorób wywołanych złą jakością powietrza wydajemy w Polsce najwięcej w Europie. Tylko w 2018 r., a był to ostatni rok, dla którego dostępne są pełne informacje, Polska wydała 15,4 mld zł na walkę ze zdrowotnymi kosztami zanieczyszczeń powietrza. Analizując zanieczyszczenie powietrza, które wdychamy, każdy kocioł/piec węglowy przyczynił się do zwiększenia całkowitych kosztów zdrowotnych w Polsce o 4 919 zł, w porównaniu z kwotą 580 zł w przypadku niektórych kotłów na drewno, 56 zł w przypadku gruntowych pomp ciepła i brakiem kosztów w przypadku kolektorów słonecznych.

Kadry Za nami wybory szefów okręgowych izb lekarskich – część szefów zatrzymało stanowiska, w części okręgów weszły nowe osoby, w tym związane wcześniej z Porozumieniem Rezydentów. Ciekawe bardzo, czy i jak zmieni to układ sił w izbie i jak odbije się na wyborach Prezesa Naczelnej Izby Lekarskiej. O wyborach myślą też już inne samorządy. Na początku roku miały spotkanie z prawnikami dotyczące potencjalnego przełożenia swoich zgromadzeń w związku z pandemią, ale skoro rząd pandemię odwołał, to wybory raczej powinny odbyć się w czasie. Teraz, nawet gdybyśmy mieli kolejną falę zachorowań, przy obecnych rozwiązaniach prawnych mogłaby być słabo widoczna. 

OSOZ Polska 3/2022

aktual n o ś ci

r ada r epidemiologicz n y ( maj 2 0 2 2 )

ALERGIA PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (maj 2022)

TREND W STOSUNKU DO kwietnia

Dolnośląskie

510

Kujawsko-pomorskie

495

Łódzkie

698

Lubelskie

550

Lubuskie

674

Małopolskie

625

Mazowieckie

772

Opolskie

505

Podkarpackie

389

Podlaskie

475

Pomorskie

717

Śląskie

607

Świętokrzyskie

564

Warmińsko-mazurskie

507

Wielkopolskie

713

Zachodniopomorskie

678

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (maj 2022)

TREND W STOSUNKU DO kwietnia

Dolnośląskie

5 703

Kujawsko-pomorskie

4 817

Łódzkie

5 716

Lubelskie

4 986

Lubuskie

5 560

Małopolskie

5 462

Mazowieckie

6 395

Opolskie

4 680

Podkarpackie

4 612

Podlaskie

4 417

Pomorskie

5 778

Śląskie

4 929

Świętokrzyskie

4 905

Warmińsko-mazurskie

4 709

Wielkopolskie

6 363

Zachodniopomorskie

5 785

               

WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

92%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

OSOZ Polska 3/2022

78%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

KAMSOF T S.A. Pakiet wiedzy $G\RKGE\GɛUVYQ &CP[EJ w placówkach QEJTQP[ \FTQYKC

Przeczytaj DG\R CVP[ TCRQTV

Zobacz U\MQNGPKG

9GLFʏ PC DNQI QUQ\ RN K FQYKGF\ UKȶ YKȶEGL

,CM EJTQPKȦ UKȶ RT\GF E[DGTCVCMCOK \CDG\RKGE\[Ȧ FCPG RCELGPVȕY K UVQUQYCȦ Y RTCMV[EG RT\GRKU[ 41&1 Ť TCRQTV ŭ$G\RKGE\GɛUVYQ FCP[EJ Y RNCEȕYMCEJ QEJTQP[ \FTQYKCŬ E\CUQRKUOC 151< 2QNUMC YTC\ \ FGF[MQYCP[O YGDKPCTGO RTG\GPVWLG PCLPQYU\G Y[V[E\PG K Y[OCICPKC RTCYPG FNC UGMVQTC \FTQYKC 4CRQTV E\CUQRKUOC 151< LGUV \DKQTGO CMVWCNP[EJ Y[V[E\P[EJ Y \CMTGUKG E[DGTDG\RKGE\GɛUVYC K 41&1 Y RNCEȕYMCEJ QEJTQP[ \FTQYKC 1RKUWLG OGVQF[ F\KC CPKC E[DGTRT\GUVȶREȕY MNWE\QYG GNGOGPV[ U[UVGOW DG\RKGE\GɛUVYC KPHQTOCELK OGVQF[ CPCNK\[ T[\[MC \CITQʑGɛ URQUQD[ \CDG\RKGE\Gɛ RT\GF CVCMCOK JCMGTȕY &QFCVMKGO FQ TCRQTVW LGUV OKPWVQY[ YGDKPCT Y MVȕT[O \CYCTVQ O KP YUMC\ȕYMK FQɮYKCFE\QPGIQ KPURGMVQTC QEJTQP[ FCP[EJ 4CRQTV \QUVC RT\[IQVQYCP[ RT\G\ E\CUQRKUOQ 151< 2QNUMC YG YURȕ RTCE[ \ FQUVCYEȤ QRTQITCOQYCPKC FNC QEJTQP[ \FTQYKC -#/51(6 5 # *CMGT\[ Y[MQT\[UVWLȤ VTWFPȤ U[VWCELȶ FNC Y CUPGIQ \[UMW 1RTCEQYCPKC RT\[IQVQYCPQ Y \YKȤ\MW \ CNCTOWLȤEQ U\[DMQ TQUPȤEȤ NKE\DȤ CVCMȕY E[DGTPGV[E\P[EJ PC RNCEȕYMK QEJTQP[ \FTQYKC 9 TQMW QƒCTȤ JCMGTȕY RCF Q QM ONP MCTVQVGM RCELGPVȕY 6Q Cʑ Q YKȶEGL PKʑ Y TQMW 9\OCEPKCPKG RQ\KQOW E[DGTDG\RKGE\GɛUVYC OWUK D[Ȧ RTKQT[VGVGO < RTCMV[MK Y[PKMC ʑG YKGNG RNCEȕYGM PKG YFTQʑ[ Q U[UVGOW DG\RKGE\GɛUVYC KPHQTOCELK QTC\ \CPKGFDWLG RQFUVCYQYG \CUCF[ LCM VYQT\GPKG MQRKK \CRCUQY[EJ DC\ FCP[EJ Y E\CUKG T\GE\[YKUV[O 0KG KUVPKGLG LGFPCM LGFGP WPKYGTUCNP[ UVCPFCTF QEJTQP[ FCP[EJ Ť %QF\KGPPKG RQLCYKCLȤ UKȶ PQYG QFOKCP[ \ QɮNKYGIQ QRTQITCOQYCPKC C JCMGT\[ UKȶICLȤ FQ EQTC\ DCTF\KGL Y[TCƒPQYCP[EJ OGVQF 1RTȕE\ T\GVGNPGIQ QU\CEQYCPKC T[\[MC K QRTCEQYCPKC U[UVGOW DG\RKGE\GɛUVYC KPHQTOCELK VT\GDC VGʑ RCOKȶVCȦ Q VYQT\GPKW QDQYKȤ\MQYGL FQMWOGPVCELK O KP RQNKV[MK RTQEGFWT 6WVCL PKG OC OKGLUEC PC RT\[RCFMQYG F\KC CPKC DQ DG\RKGE\GɛUVYQ KPHQTOCELK VQ RTQEGU MVȕT[ VT\GDC PC DKGʑȤEQ OQPKVQTQYCȦ K WFQUMQPCNCȦ Ť V WOCE\[ -CTQNKPC 5\WɮEKM +PURGMVQT 1EJTQP[ &CP[EJ Y -#/51(6 5 # <CRQ\PCL UKȶ \ 4CRQTVGO K 9GDKPCTGO LWʑ F\Kɮ K FQYKGF\ UKȶ LCM F\KC CLȤ JCMGT\[ QTC\ LCM TGCIQYCȦ Y RT\[RCFMW Y[EKGMW FCP[EJ QUQDQY[EJ 9GLFʏ PC DNQI QUQ\ RN K FQYKGF\ UKȶ YKȶEGL

redakcja@osoz.pl

blog.osoz.pl

I n n owacje

A plikacje zd r owot n e

MyBP Control

Egzamin LDEK

Elsevier eBooks

Aplikacja firmy farmaceutycznej Servier przeznaczona dla osób z nadciśnieniem tętniczym. Motywuje do regularnego monitorowania ciśnienia, przyjmowania leków, umożliwia również prowadzenie kalendarza wizyt lekarskich. Regularne stosowanie powoduje rozwój wirtualnego drzewka zdrowia. Wypełniony dzienniczek ciśnienia krwi można wysłać np. do lekarza przed kolejną wizytą. Aplikacja dostarcza również prostych porad oraz kieruje do stron www związanych z tematyką dotyczącą chorób sercowonaczyniowych. Dostępna także w polskiej wersji językowej.

Jeżeli jesteś studentem przygotowującym się do Lekarskiego Dentystycznego Egzaminu końcowego, ta aplikacja jest dla Ciebie. Zawiera bazę pytań CEM z poprawnymi odpowiedziami oraz historyczne pytania LDEK od 2008 roku, omówienia do pytań, artykuły medyczne z przedmiotów obowiązujących na LDEKu na podstawie literatury rekomendowanej przez CEM. W nauce pomoże tryb offline, fiszki medyczne, funkcja generowanie losowego testu i odpowiedzi zweryfikowane przez lekarzy. Student ma wgląd do statystyk z testów i może powrócić do błędnych odpowiedzi.

Elsevier to wiodące wydawnictwo podręczników i książek specjalistycznych dla studentów medycyny i lekarzy. Pozwala pobierać podręczniki na urządzenie mobilne, tworząc własną bibliotekę wiedzy. Wszystkie książki można czytać w trybie offline, tworzyć notatki, podkreślać ważne fragmenty. Aplikacja jest zsynchronizowana z wersją desktopową, pozwalając np. kontynuować czytanie na wybranym urządzeniu. Do tego wiele przydatnych funkcji powiększania grafik, wyświetlania tabel – wszystko w przyjaznej w obsłudze formie ułatwiającej czytanie nawet na smartfonie.

iOS | Android | ENG | PL Bezpłatna

iOS | Android | PL Pełna wersja w cenie 52,99 zł

iOS | Android | ENG Bezpłatna (konieczność zakupu e-booków)

OSOZ Polska 3/2022

I n n owacje

Nowo ś ci / wy n alazki

Google umówi na wizytę lekarską Google robi kolejny krok w kierunku ochrony zdrowia. W marcu br. gigant technologiczny zapowiedział nową funkcję umawiania terminów u lekarza przez wyszukiwarkę internetową. Działa ona podobnie jak opcja rezerwacji stolika w restauracji. Po znalezieniu świadczeniodawcy, opcja „Wizyty” pokazuje listę usług i dostępność terminów. Wystarczy kliknąć opcję „Zarezerwuj”, aby przejść od razu do formularza. Jak czytamy w komunikacie opublikowanym przez Google, funkcja jest na wczesnym etapie wdrażania i na razie zostanie udostępniona w USA. Ma ona pomóc pacjentom „poruszać się po skomplikowanym systemie opieki zdrowotnej i podejmować bardziej świadome decyzje, takie jak wyszukiwanie świadczeniodawców.” Przypomnijmy, że w zeszłym roku Google zapowiedział nowe narzędzie oparte na AI do oceny problemów dermatologicznych. Według planów, zostanie ono udostępnione jeszcze w tym roku. W 2021 roku Google przejął lidera urządzeń ubieralnych typu fitness Fitbit. W 2020 roku korzystało z niego aktywnie 31 mln osób.

Czyste powietrze i muzyka w jednym Firma Dyson przedstawiła prototyp zaskakującego urządzenia o nazwie Zone – przenośnego oczyszczacza powietrza zintegrowanego ze słuchawkami z funkcją redukcji szumów. Prace nad rozwiązaniem trwały 6 lat. Na początek produkt składał się z masywnej rurki i plecaka z urządzeniem filtrującym, przypominając sprzęt do nurkowania. W końcu udało się zminiaturyzować technologię dzięki umieszczeniu filtrów w słuchawkach. Produkcja masowa zapowiadana jest na koniec tego roku. Jak to działa? Na wysokości ust i nosa znajduje się dysza kierująca strumień oczyszczonego powietrza wprost do ust i nosa, nie dotykając ich. W ofercie znajdzie się również osobna przystawka, która pozwoli zamienić urządzenie w szczelną maskę. Według Dyson, dwustopniowy system oczyszczania filtruje 99% zanieczyszczeń cząsteczkowych. Filtry będą wymagały wymiany po około roku. Choć pomysł może wydawać się dziwny, ma konkretne zastosowanie – zanieczyszczenie powietrza miejskiego jest jednym największych zagrożeń środowiskowych dla zdrowia.

OSOZ Polska 3/2022

I n n owacje

Akustyczna technika ładowania bezprzewodowego Naukowcy z Korei Południowej opracowali technologię bezprzewodowego ładowania opartą na falach ultradźwiękowych. Dzięki niej można ładować implanty elektroniczne, takie jak rozrusznik serca czy implanty do podawania leków, bez ich regularnego wyjmowania z organizmu w celu wymiany baterii. Popularna technika indukcyjnego ładowania bezprzewodowego jest od niedawna stosowana w urządzeniach przenośnych, takich jak smartfony, zegarki typu smartwatch i elektryczne szczoteczki do zębów. Wymaga ona jednak, aby ładowarka i urządzenie przenośne stykały się ze sobą. Naukowcy z Koreańskiego Instytutu Nauki i Technologii wykorzystali fale ultradźwiękowe zamiast fal elektromagnetycznych jako medium dostarczającego energię. W tym celu stworzyli specjalny element generatora triboelektrycznego, który transmituje fale ultradźwiękowe w celu przekształcenia energii w elektryczność. Podczas pokazu, naukowcy z KIST byli w stanie przesłać energię ośmiu megawatogodzin do urządzenia znajdującego się w odległości sześciu centymetrów z wydajnością transferu energii na poziomie czterech procent. Wydajność konwencjonalnych systemów ładowania akustycznego wynosi zaledwie około jednego procenta.

Tkanina, która słucha

Sztuczne neurony

Naukowcy z Massachusetts Institute of Technology stworzyli tkaninę akustyczną, która osłuchuje serce i płuca tak jak stetoskop. Technologia mikrofonów tkaninowych opiera się na wplataniu w zwykłe tkaniny włókien piezoelektrycznych, które wibrują pod wpływem fal dźwiękowych, dając w efekcie sygnał elektryczny. Gdy tkanina dotyka skóry, włókna mogą wykrywać subtelne odgłosy pracy serca i oddychania dochodzące z klatki piersiowej.

Naukowcy z Uniwersytetu Linköping w Szwecji stworzyli sztuczne neurony i synapsy przy użyciu organicznych tranzystorów elektrochemicznych drukowanych na plastikowej folii. Mogą one przewodzić zarówno elektrony, jak i jony, co pomaga im naśladować funkcje biologicznych neuronów. Technologia może być użyta do integracji robotycznych protez oraz wszczepialnych technologii neuromodulacyjnych.

OSOZ Polska 3/2022

I n n owacje

Trwają prace nad systemem e-transplantacji Centrum e-Zdrowia we współpracy z Poltransplantem i innymi podmiotami zaangażowanymi w transplantację w Polsce chcą połączyć w jednym systemie dane o dawcach i biorcach (również z zagranicznych rejestrów transplantacyjnych) oraz zbudować narzędzia wspierające dobór, pobieranie i przeszczepienie narządów. System wspierać będzie także monitorowanie stanu zdrowia zarówno dawcy, jak i biorcy. Jego częścią będzie algorytm doboru dawców narządów oraz szpiku do ich biorców. Obecnie nad projektem pracuje zespół 50 osób.

Łatwiejsze porady dla pacjentów z Ukrainy Ministerstwo Zdrowia uruchomiło aplikację LikarPL, która umożliwia szybką diagnozę stanu zdrowia pacjenta, a także uławia komunikację między pacjentem i lekarzem, który nie posługuje się językiem ukraińskim. Składa się ona z dwóch modułów – dla pacjenta i dla lekarza. W części dla pacjenta znajduje się specjalny formularz, do którego należy wpisać podstawowe dane o stanie zdrowia. Pozwoli to lekarzowi przygotować się do konsultacji medycznej. Ankietę można wypełnić na komputerze lub telefonie, dostępna jest w języku ukraińskim, rosyjskim, polskim oraz angielskim. Narzędzie dostępne jest na stronie likar.mz.gov.pl

Zdalne monitorowanie zdrowia przyszłością medycyny – Teleporady w czasie pandemii z jednej strony umożliwiły w wielu sytuacjach jakikolwiek kontakt pacjenta z lekarzem, co było niewątpliwie wielkim plusem tej formy udzielania świadczeń. Z drugiej strony utożsamianie całej telemedycyny, a nawet szerzej e-zdrowia tylko lub przede wszystkim z teleporadą, jest błędem – powiedział podczas VII Kongresu Wyzwań Zdrowotnych dr Piotr Soszyński, dyrektor ds. strategicznego doradztwa medycznego w Medicover Polska. Ekspert zwrócił uwagę, że postęp dotyczący narzędzi telemedycyny 2.0 następuje w kierunku systemów zdalnego monitorowania stanu zdrowia pacjenta. Są one przyszłością modelu opieki ambulatoryjnej, ale także opieki przed- oraz poszpitalnej. Podkreśla, że zdalne monitorowanie stanu pacjenta szczególnie sprawdza się w przypadku chorób przewlekłych. – Doświadczenia wskazują, że telemonitoring zdaje egzamin praktycznie w każdej chorobie przewlekłej, w której gromadzenie określonych parametrów odgrywa istotną rolę w diagnostyce i leczeniu – podsumował dr Soszyński.

Źródła i zdjęcia: Google, Dyson, Koreański Instytut Nauki i Technologii, Uniwersytet Linköping, Centrum e-Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia, Rynek Zdrowia

OSOZ Polska 3/2022

I n n owacje

Kwarantanna domowa Nie tylko kontrola

Symptom checker Symptomate Sprawdzanie objawów

Izolacja to najprostszy sposób walki z pandemią. Już w marcu 2020 roku Ministerstwo Zdrowia udostępniło aplikację ułatwiającą przejście obowiązkowej kwarantanny w warunkach domowych. Oprócz potwierdzania miejsca pobytu umożliwiła zgłoszenie się do lokalnych środków pomocy społecznej, które – w uzasadnionych przypadkach – pomagały dostarczyć leki czy artykuły spożywcze.

Czy mam objawy zakażenia koronawirusem, a może to tylko przeziębienie? – to pytanie zadawało sobie wiele osób, zwłaszcza w pierwszych tygodniach pandemii. Dlatego Ministerstwo Zdrowia udostępniło na swojej stronie tzw. symptom checker – narzędzie do wstępnej oceny stanu zdrowia na podstawie objawów. Wywiad został oparty na wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz amerykańskiej agencji Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Autorem rozwiązania jest polski startup Infermedica.

Zdrowie mobilne z VisiMed Konsultacje telemedyczne, e-recepty i wiele więcej Podczas pandemii przekonaliśmy się o wartości e-recepty. Dzięki niej pacjenci mogli otrzymać potrzebne leki bez osobistej wizyty w przychodni. Miliony obywateli skorzystały z telekonsultacji, które stały się trwałą częścią ochrony zdrowia. A wszystko to dostępne w aplikacjach mobilnych jak VisiMed, która posiada też wiele innych opcji jak e-rejestracja oraz wyszukiwanie i rezerwacja leków w aptekach.

moje IKP Zapisy na szczepienia Internetowe Konto Pacjenta, czyli aplikacja Ministerstwa Zdrowia, ułatwiła proces umawiania się na szczepienie przeciwko COVID-19. Oprócz tego przechowuje Unijny Certyfikat COVID oraz umożliwia sprawdzenie wyniku testu na koronawirusa.

OSOZ Polska 3/2022

I n n owacje

E-stetoskop StethoMe Elektroniczny stetoskop domowy

mObywatel Unijny Certyfikat COVID

Program e-stetoskop po raz pierwszy został uruchomiony w 2021 roku w ramach Domowej Opieki Medycznej. Objęto nim tysiąc pacjentów po przebytym zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 ze współistniejącymi chorobami układu oddechowego. Polegał na wykorzystanie elektronicznych stetoskopów – prostych urządzeń, którymi można zbadać płuca w warunkach domowych – w ramach teleporad udzielanych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W 2022 roku uruchomiono drugą turę programu, którą objęto 3000 pacjentów.

Osoby zaszczepione przeciwko koronawirusowi, z negatywnym wynikiem testu oraz ozdrowieńcy zyskały dostęp do certyfikatu COVID prosto z aplikacji mObywatel. Okazał się on szczególnie przydatny podczas podróży zagranicznych w czasie obowiązywania obostrzeń wprowadzaych indywidualnie przez kraje UE.

PulsoCare Monitorowanie stanu zdrowia pacjentów z SARS-CoV-2 Pierwszy z programów zdalnego monitorowania zdrowia pacjentów zarażonych koronawirusem. Każda osoba z pozytywnym wynikiem testu na koronawirusa mogła otrzymać pulsoksymetr – urządzenie badające poziom saturacji, czyli nasycenia krwi tętniczej tlenem. Dane z aplikacji przekazywane były do centrum monitoringu. Dzięki temu, w razie pogorszenia parametrów, do pacjenta można było szybko wezwać pogotowie ratunkowe.

E-spirometr AioCare Zarządzanie chorobami układu oddechowego

2 LATA COVID-19

Projekt polega na wykorzystaniu elektronicznych spirometrów w ramach udzielanych świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej przez pacjentów, którzy ukończyli 18. rok życia oraz przebyli zakażenie wirusem SARS-CoV-2, ze stwierdzonymi zaburzeniami poziomu saturacji i tętna, w celu wykrywania potencjalnych zaburzeń czynności płuc, którzy kontynuują leczenie w poradni gruźlicy i chorób płuc. AioCare oraz StehoMe zostały zintegrowane z systemem IT dla lekarzy KS-SOMED.

Technologie, które pomogły pacjentom podczas pandemii koronawirusa.

Źródło: opracowanie własne. OSOZ Polska 3/2022

Rapo r t

Foto: ESA

Technologie kosmiczne pomagają pacjentom na Ziemi Miniaturowe urządzenia diagnostyczne, roboty telemedyczne, mapy epidemiologiczne tworzone dzięki satelitom, koncepcje szpitala przyszłości – misje pozaziemskie realizowane przez Europejską Agencję Kosmiczną (�� European Space Agency�� , ESA) są źródłem wielu innowacji medycznych. Na ten temat rozmawiamy z Arnaudem Runge, inżynierem medycznym w Europejskim Centrum Badań i Technologii Kosmicznych ESA.

Kosmonauci biorący udział w misjach kosmicznych znajdują się z dala od infrastruktury medycznej na Ziemi. W jaki sposób dba się o ich zdrowie?

Podstawowym elementem opieki zdrowotnej w kosmosie jest sam astronauta. Każdy uczestnik misji załogowej przechodzi szkolenie, aby do pewnego stopnia radzić sobie z nagłymi przypadkami medycznymi. W przyszłości

OSOZ Polska 3/2022

bardzo prawdopodobne jest, że jeden z członków załogi będzie miał wykształcenie z zakresu medycyny ratunkowej, aby udzielić pomocy w każdej sytuacji. Załoga jest oczywiście wspierana przez nowoczesne technologie. Jakie dokładnie – to zależy od profilu misji. Przykładowo, astronauci pracujący i mieszkający na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), która krąży w odległości 400–500 km wokół Ziemi, mogą od-

Rapo r t

bywać telekonsultacje z lekarzami na Ziemi. Tak samo, jak dzieje się to w przypadku regularnych kontroli stanu zdrowia, które są przeprowadzane za pośrednictwem wideokonferencji. Dane z lokalnych czujników są przesyłane przez bezpieczne połączenie satelitarne. Obecnie pracujemy też nad prototypem technologii kompaktowego systemu monitorowania – takiego, jaki jest stosowany w karetkach pogotowia. Będzie on mógł zbierać i przesyłać dane fizjologiczne. Inną technologią jest robotyczny systemem do wykonywania badań ultrasonograficznych. Interpretacja wyników USG jest złożona i wymaga wysokiego poziomu wiedzy specjalistycznej, którą niekoniecznie dysponuje załoga. Oczywiście w przypadku przyszłych misji, realizowanych w dużo większej odległości od Ziemi, będziemy musieli przemyśleć koncepcje telemedycyny. Ze względu na dużą odległość między specjalistą a astronautami nie będą możliwe operacje w czasie rzeczywistym. W takim przypadku, telemedycyna będzie realizowana w sposób asynchroniczny. Przykładowo, w celu przekazania drugiej opinii, informacji zwrotnej. Gdy średni czas dostarczenia wiadomości wynosi ok. 40 minut, czynności medyczne wykonywane w czasie rzeczywistym nie wchodzą w rachubę. Technologie, nad którymi obecnie pracujemy koncentrują się na zapewnieniu załodze jak największej autonomii. Oznacza to zastosowanie rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję i uczenie maszynowe, ale także automatyzację procesów, pomoc robotów w podejmowaniu decyzji i interwencjach medycznych. Musimy również pomyśleć o technologiach, które mogą się znaleźć na pokładzie. Proszę pamiętać, że ich masa i wielkość są mocno ograniczone ze względu na brak miejsca. Technologie kosmiczne to jedne z najbardziej zaawansowanych innowacji. Czy mógłby Pan nakreślić, w jaki sposób powstają, aby zapewnić powodzenie końcowej misji?

Zapewne zna Pan słynne powiedzenie, że w kosmosie „błąd nie wchodzi w grę”. Dotyczy to oczywiście także medycyny kosmicznej: nikt nie chce, aby problem zdrowotny stał się powodem przerwania misji. Dlatego właśnie inżynieria kosmiczna opiera się na bardzo solidnym podejściu. Głównymi filarami są bezpieczeństwo i jakość. Rozwój innowacji kosmicznych odbywa się zgodnie z zestawem norm i procedur sprawdzonych wielokrotnie w praktyce. Tutaj nie ma miejsca na jakiekolwiek niespodzianki. Interesujące jest porównanie inżynierii kosmicznej i medycyny – mają one wiele podobieństw. Priorytetem jest zapobieganie tzw. pojedynczym punk-

tom awarii. Omawiane systemy mają uprzywilejowaną redundancję, czyli dodatkowe, nadmiarowe zabezpieczenia. Wymagają też wielu surowych testów i certyfikacji. W efekcie, produkt medyczny zakwalifikowany do użytku w przestrzeni kosmicznej jest niezwykle wytrzymały. Czy może Pan podać przykłady technologii kosmicznych, które obecnie są stosowane w opiece zdrowotnej na Ziemi?

Technologie kosmiczne, w szerokim tego słowa znaczeniu, obejmują technologie opracowane na potrzeby eksploracji kosmosu i lotów kosmicznych. To jednak także komunikacja satelitarna, technologia Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej (GNSS) oraz danych z obserwacji Ziemi. Wszystkie rozwiązania mogą odgrywać kluczową rolę w rozwiązaniach dla opieki zdrowotnej. Zarówno jako czynnik umożliwiający, co oznacza, że bez wkładu technologii kosmicznej produkt lub usługa nie jest możliwa, ale także w charakterze wyróżnika – dzięki technologiom kosmicznym produkt lub usługa mają przewagę konkurencyjną w stosunku do podobnych rozwiązań. Tak jest na przykład w przypadku systemu monitorowania fizjologicznego, nad którym obecnie pracujemy (TEMPUS PRO). System oferuje funkcje podobne do innych urządzeń tego typu, jednak każde z nich zawiera chip pozycjonujący, który jest przydatny do śledzenia zespołu utylizacyjnego lub samego urządzenia. Został on zaprojektowany do sterowania przez satelitę w celu zdalnego przesyłania danych, podczas gdy rozwiązania konkurencyjne nie posiadają tego typu funkcji. Dzięki temu może on być wykorzystywany w nietypowych przypadkach. Na przykład w miejscach odseparowanych, ale gdzie dostępna jest łączność satelitarna. Urządzenie to można obecnie znaleźć na pokładach samolotów oraz ambulansów powietrznych. Innym przykładem jest technologia, która została opracowana do zdalnego wykonywania badań ultrasonograficznych astronautów do celów naukowych. Ultradźwięki to wspaniała technika obrazowania w przestrzeni kosmicznej – jest kompaktowa, nieinwazyjna i niejonizująca. Niestety, jej główną wadą jest bardzo duża zależność od operatora i umiejętności wymaganych do prawidłowego wykonania badania. Dlatego ESA pracuje nad koncepcją zrobotyzowanego systemu tele-ultrasonograficznego, w którym specjalista zdalnie manipuluje sondą ultradźwiękową w celu uzyskania odpowiednich obrazów. Na Ziemi, tego typu rozwiązanie pozwoli zredukować podróże pacjentów do ośrodków specjali-

OSOZ Polska 3/2022

Rapo r t

Tempus Pro to przenośny monitor parametrów życiowych, umożliwiający realizację usług telemedycynych przez połącznie satelitarne. To także powszechnie wykorzystywane urządzenie do monitoringu parametrów zdrowia pacjenta z funkcjami ultrasonografu i wideolaryngoskopu.

stycznych, nieraz oddalonych o dziesiątki kilometrów od miejsca zamieszkania. Ponadto, dane obserwacyjne oraz pozycyjne służą do tworzenia map epidemiologicznych, pomagając organom sanitarnym w podejmowaniu decyzji odnośnie środków, jakie należy podjąć, aby ograniczyć przykładowo rozwój pandemii. Technologia znajduje zastosowanie w przypadku COVID-19, ale również epidemii Eboli i chorób wektorowych, czyli patologii przenoszonych np. przez zwierzęta i owady. W ESA prowadzimy szereg programów wspierających transfer wszystkich wspomnianych technologii kosmicznych. Ich celem jest ponowne wykorzystanie oprogramowania opracowanego dla astronomii w urządzeniach obrazowania medycznego. Prowadzimy też program pod nazwą „Zastosowania biznesowe i rozwiązania kosmiczne”, który wspiera finansowo firmy chcące opracować produkty i usługi oparte na technologii kosmicznej do zastosowań na Ziemi. Dlaczego agencje kosmiczne pracują nad własnymi rozwiązaniami z dziedziny medycyny i nie korzystają z dostępnych już innowacji?

Często zdarza się, że musimy opracować jakieś rozwiązanie, ponieważ to, co jest dostępne na rynku, nie spełnia naszych wymagań. Zdarzą się też sytuacje, że pewnych technologii po prostu nie ma, bo są niezwykle niszowe. ESA wypełnia w ten sposób luki w rozwoju technologii medycznych. Weźmy też pod uwagę, że jednym z argumentów decydujących o zastosowaniu kosmicznego sprzętu medycznego jest jego niewielka waga, masa i objętość. Stąd często udaje nam się opracować przenośne i małe

OSOZ Polska 3/2022

urządzenia, które znajdują następnie zastosowanie na Ziemi w ośrodkach opieki zdrowotnej lub jako systemy pomocy mobilnej. Obecnie pracujemy nad kompaktowym systemem obrazowania medycznego opartym na promieniowaniu rentgenowskim. Potencjalnie może być używany w każdym gabinecie lekarskim. Innym przykładem jest zestaw biomechanicznych systemów chroniących astronautów przed szkodliwymi skutkami mikrograwitacji, w tym spadku masy mięśniowej i gęstości kości. Te technologie mogą potencjalnie znaleźć zastosowanie w programach rehabilitacyjnych na Ziemi. Inną korzyścią są badania związane z naukami medycznymi prowadzone bezpośrednio na stacji kosmicznej. W jednym z nich staramy się zrozumieć mechanizmy propriocepcji (red. zmysł czucia głębokiego lub kinestezja, który umożliwia odbieranie informacji o położeniu, ruchu i działaniu poszczególnych części ciała w przestrzeni) i osteoporozy. Być może doprowadzą one do opracowania nowych metod leczenia. Aby w przyszłości organizować długie misje kosmiczne z udziałem ludzi, na przykład w celu eksploracji nowej planety, na pokładzie będzie musiał się znajdować mały szpital...

Rapo r t

ESA i Brytyjska Agencja Kosmiczna szukają pomysłów na pionierski szpital wykorzystujący technologie kosmiczne, który usprawni opiekę nad pacjentami i odciąży personel NHS. Zwycięskie pomysły mogą liczyć na finansowanie w kwocie do 5 mln funtów.

Jednym z wyzwań dla przyszłych załogowych misji kosmicznych jest ilość (a więc masa i objętość) przedmiotów, które można zabrać ze sobą. A to oznacza, że będziemy musieli bardzo selektywnie dobierać sprzęt medyczny. Jest to ogromne wyzwanie dla opieki medycznej w przestrzeni kosmicznej, ale także ogromna szansa dla rozwoju technologii. Priorytetem będzie tworzenie wielofunkcyjnych i zintegrowanych systemów, aby zapewnić jak największą ich wszechstronność. ESA wspólnie z Brytyjską Agencją Kosmiczną finansują projekt, którego celem jest stworzenie szpitala przyszłości. Jakich efektów możemy się spodziewać?

Współpraca pomiędzy ESA, Brytyjską Agencją Kosmiczną oraz Brytyjską Służbą Zdrowia NHS nie jest pierwszą tego typu inicjatywą. Kilka lat temu, z okazji 70. rocznicy powstania NHS, agencje nawiązały współpracę i przeznaczyły pulę 4 milionów funtów na wsparcie projektów w różnych sektorach, takich jak wykrywanie nowotworów, wzmocnienie opieki psychiatrycznej czy poprawa dostępu do opieki zdrowotnej. Biorąc pod uwagę pozytywne efekty tej inicjatywy, w 2021 r. postanowiono odnowić współpracę i wykorzystać szansę na modernizację brytyjskiej opieki zdrowotnej.

Wraz z Brytyjską Agencją Kosmiczną, przy wsparciu NHS, ESA chce pokazać, w jaki sposób technologie kosmiczne mogą przyczynić się do rozwoju szpitali przyszłości i odegrać kluczową rolę w rozwoju nowych usług. Projekty, które zamierzamy wesprzeć, nie będą dotyczyły wyłącznie sprzętu medycznego, ale wszystkich innowacji związanych z funkcjonowaniem szpitala: drony do usprawnienia logistyki, inteligentne wahadłowce do transportu medycznego, technologie sanitarne w celu utrzymania czystości środowiska szpitalnego itp. Paradoksalnie, celem niektórych rozwiązań będzie utrzymywanie pacjenta z dala od szpitala poprzez udoskonalenie profilaktyki, rozwój teleopieki domowej i telekonsultacji. Każdy zwycięski projekt zostanie najpierw poddany krótkiemu studium wykonalności. Jeśli zakończy się sukcesem, przejdzie do fazy demonstracyjnej, aby zbadać potencjalne korzyści. Podsumowując, w jaki sposób ESA jest zaangażowana w rozwiązywanie problemów związanych z opieką zdrowotną na Ziemi?

Trzeba pamiętać, że ESA jest agencją kosmiczną, a nie innowatorem w sektorze medycznym. Naszą rolą jest wspieranie i ułatwianie rozwoju technologii; jesteśmy też pośrednikiem w kontaktach z niektórymi społecznościami użytkowników. ESA, jako organizacja międzynarodowa, umożliwia też nawiązanie współpracy z dużymi instytucjami, takimi jak Światowa Organizacja Zdrowia oraz partnerzy rządowi, w celu inicjowania nowych form. A wszystko to w ramach projektów, które będziemy nadzorować i które posłużą do zademonstrowania wartości technologii kosmicznej. 

OSOZ Polska 3/2022

r ozmowy

E-dokumentacja medyczna to ogrom wiedzy, której przez lata nam brakowało Jak lekarze rodzinni odnajdują się w nowej rzeczywistości cyfrowej? Na pytania o telezdrowie, AI i EDM odpowiada dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas – konsultant krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej, kierownik Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Pani Doktor, czy lekarze oswoili się z telezdrowiem?

Pandemia otworzyła nam oczy na zupełnie nowe podejście do kontaktu z pacjentem. Przed pandemią trudno było sobie wyobrazić, że można pacjenta diagnozować czy leczyć przez telefon. Gdy wchodziły teleporady, wywoływało to u wielu osób wręcz oburzenie. Jednak bardzo szybko się przyjęły – czasami nawet za szybko, bez przygotowania, co generowało różne problemy. Teraz jesteśmy już w takim miejscu, że chcielibyśmy te technologie rozwijać, bo nie możemy e-zdrowia i telemedycyny sprowadzać tylko do teleporady. Byłoby to wielką krzywdą dla tej ogromnej gałęzi medycyny. Do tego potrzeba sprzyjających okoliczności.

OSOZ Polska 3/2022

Jednak widzimy spory postęp. Przykładowo, podczas pandemii została stworzona platforma Domowej Opieki Medycznej, która daje bardzo dobre możliwości monitorowania pacjentów. Można już teraz kontrolować na odległość zdrowie pacjentów z nadciśnieniem czy z cukrzycą. Nadal w zbyt małym stopniu wykorzystuje się tego typu rozwiązania. Czego więc brakuje lekarzom, aby telezdrowie stało się naturalną częścią ich obowiązków?

Powiedziałabym, że przyjaznej atmosfery. U podłoża zawsze będzie pozytywne nastawienie; dostępność sprzętu, finansowania e-usług oraz wsparcia IT. Jako lekarz nie muszę wiedzieć wszystkiego o e-stetoskopie,

r ozmowy

także przewlekle chorym, pozwalając dostarczyć receptę bez konieczności wizyty w przychodni. Natomiast EDM to ogromne wyzwanie systemowe, ale potrzebne. Od lat zmagamy się z zaburzonym przepływem informacji w systemie lub wręcz jego brakiem. Podam prosty przykład: kieruję pacjenta do poradni specjalistycznej, gdzie jest on konsultowany i dostaje zaświadczenie dla lekarza kierującego, które czasami jest nieczytelnie uzupełnione odręcznym pismem. Pacjent może, ale nie musi, wrócić do mnie z tą informacją. W tej chwili informacja zapisywana jest elektronicznie, już na etapie wypisywania e-skierowania. Jako lekarz rodzinny, widzę także w systemie dane zapisane przez lekarza specjalistę, w tym przepisane leki i informację, czy recepta została zrealizowana. To ogrom wiedzy, której przez lata nam brakowało. Jest jeszcze jednak dużo do zrobienia. W tym systemie powinni funkcjonować wszyscy świadczeniodawcy, nie tylko realizujący usługi w ramach NFZ. Rozwój sztucznej inteligencji powoduje, że algorytmy potrafią już wstępnie oceniać dane i przykładowo sugerować diagnozy albo podpowiadać ścieżkę postępowania. Czy lekarze z nadzieją czy obawami oczekują rozwoju AI w medycynie?

powinnam mieć wsparcie informatyka, który pomoże, gdy coś nie zadziała. To jest niezbędne, jeżeli chcemy pracować na odległość. Drugi obszar to polityka i PR, który się buduje wokół telemedycyny. Jeśli podkreślamy złe rzeczy, które mogą się wiązać z nieprawidłowo realizowaną opieką zdalną, to będziemy mieli złe nastawienie. Doceniajmy jak ważny jest to obszar w dzisiejszych czasach, kiedy mamy coraz mniej kadr medycznych, dostęp bezpośredni do lekarza i pielęgniarki będzie coraz trudniejszy, co już widzimy na obszarach pozamiejskich. Chcąc zapewnić ludziom opiekę, musimy mieć świadomość, że często jedyną możliwą formą opieki będzie opieka zdalna. A tylko w sytuacjach, gdzie jest to niezbędne, realizowana będzie opieka bezpośrednia. Odchodzimy od modelu, który towarzyszył nam przez dziesiątki lat. Trzeba powiedzieć, że technologia bardzo wychodzi nam naprzeciw. Ale aby to się udało, niezbędne jest pozytywne otoczenie, wsparcie i wiedza dostępna dla użytkowników medycznych i pacjentów, którzy muszą wiedzieć, jak z danych narzędzi skorzystać. I jeszcze dodam integrację wszystkich narzędzi i danych, aby informacje o pacjencie były w jednym miejscu. To upraszcza pracę. Lekarze POZ szybko przyzwyczaili się do e-recept. Przed nimi kolejne wyzwanie, jakim jest w pełni elektroniczna dokumentacja medyczna.

E-recepty pojawiły się w idealnym momencie. Gdy zaczęła się pandemia, umożliwiły kontakt z pacjentem,

Z mieszanymi uczuciami. Jeśli ktoś czytał książkę „21 lekcji na XXI wiek” Yuvala Noah Harari to wie, że jego zdaniem AI zastąpi lekarzy w pierwszej kolejności. Moim zdaniem sztuczna inteligencja jeszcze długo nie zastąpi człowieka, bo zawsze kontakt interpersonalny będzie potrzebny. Do tego trzeba pamiętać, że AI jest tak mądra, jak człowiek, który projektuje algorytmy AI. To człowiek na końcu stawia kropkę nad „i”. AI może nam bardzo pomóc, przede wszystkim w diagnozie różnicowej. Wiedza dzisiaj zmienia się bardzo szybko i czasami trudno być na bieżąco z wszystkimi nowościami. Dlatego jeśli AI pomoże w analizie informacji i podjęciu wstępnej diagnozy, będzie to pomocne. Wielkie postępy widzimy już w diagnostyce obrazowej. Do tego algorytmy dostępne w internecie też będą coraz lepsze i pacjent otrzyma coraz dokładniejsze informacje. Przy uszczuplonych zasobach kadrowych w ochronie zdrowia, tego typu rozwiązania na pewno będą korzystne. Ważne tylko, aby umieć z nich korzystać. Z jakiego rozwiązania IT korzysta Pani najczęściej w swojej pracy?

Oczywiście z teleporad. Jeżeli pacjent życzy sobie takiej formy, a z wywiadu nie wynika, że musi zgłosić się do placówki, wówczas jej udzielamy w obowiązujących ramach prawnych. Mam też grupę pacjentów, którzy korzystają z nowoczesnych form oznaczania poziomu glikemii bez konieczności kłucia palca, pokazując mi wyniki na smartfonie. Zgłosiliśmy się także do pilotażu e-stetoskopu. Oprócz tego korzystamy z Domowej Opieki Medycznej. 

OSOZ Polska 3/2022

r ozmowy

WHO wykorzysta dane i AI, aby zapobiec kolejnym pandemiom Gdy na początku 2020 r. COVID-19 rozprzestrzeniał się na całym świecie, wystąpiły poważne braki danych potrzebnych do monitorowania i nadzorowania pandemii. W niedawno utworzonym ośrodku WHO Hub for Pandemic and Epidemic Intelligence rozmawiamy z jego dyrektorem, dr Chikwe Ihekweazu, o tym, jak dane mogą pomóc w przygotowaniu się na przyszłe kryzysy w zdrowiu publicznym.

OSOZ Polska 3/2022

r ozmowy

„ Świat musi być w stanie wykrywać nowe zdarzenia o potencjale pandemicznym i monitorować rozwój chorób w czasie rzeczywistym, aby stworzyć skuteczny mechanizm zarządzania ryzykiem pandemicznym i epidemicznym” – powiedział Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Dyrektor Generalny Światowej Organizacji Zdrowia. „Centrum będzie kluczowym elementem tych działań, wykorzystując innowacje w dziedzinie nauki o danych do nadzoru nad zdrowiem publicznym i reagowania na nie, a także tworząc systemy, dzięki którym będziemy mogli dzielić się wiedzą.”

pracy między hubem a innymi inicjatywami w tym zakresie. Jest oczywiste – i panuje co do tego zdecydowana zgoda – że musimy pracować razem, korzystając z wyjątkowej zdolności WHO do koordynowania działań. Centrum Pandemiczne rozpoczęło serię spotkań z różnymi partnerami, aby stworzyć ekosystem współpracy wywiadowczej. Spędziliśmy również kilka ostatnich miesięcy na spotkaniach z regionalnymi biurami WHO, aby poznać obecne możliwości w poszczególnych regionach, istniejące luki i proponowane rozwiązania. Ostatecznie zaczynamy od stworzenia globalnej architektury zaufania z udziałem państw członkowskich WHO i innych inicjatyw zajmujących się wywiadem pandemicznym. A jaka jest długoterminowa wizja Hubu?

W ubiegłym roku utworzono Hub Wywiadu Pandemicznego i Epidemiologicznego WHO, którego celem jest przeciwdziałanie kolejnym pandemiom i epidemiom. Celem jest pozyskanie lepszych danych do podejmowania decyzji w ochronie zdrowia. Jakie są plany dotyczące hubu na 2022 r.?

Misją Hubu Pandemicznego jest wspieranie krajów oraz podmiotów regionalnych i globalnych w zapobieganiu zagrożeniom dla zdrowia publicznego i zarządzaniu nimi w oparciu o lepsze dane i analizy. Zaczynamy od pracy w trzech głównych grupach zadaniowych. Jeden zespół będzie koncentrował się na wzmacnianiu tradycyjnych systemów nadzoru, drugi na budowaniu wspólnych systemów wywiadowczych, a trzeci – na systemach wywiadowczych dotyczących pandemii i epidemii. Które z wyzwań jest priorytetem na początek działalności hubu?

Obecnie na całym świecie istnieje wiele inicjatyw mających na celu poprawę jakości wywiadu pandemicznego. Jednym z naszych priorytetów jest nawiązanie współ-

Chcemy, aby świat był znacznie lepiej przygotowany na kolejną pandemię, a także na każdy wybuch epidemii. Planujemy to osiągnąć budując mechanizm wymiany informacji o chorobach i pokazując, że WHO może wykorzystać te dane, aby pomóc krajom, które się nimi dzielą. Poszczególne kraje coraz lepiej radzą sobie z generowaniem danych okre» Wyższej jakości ślających ryzyko związane z patogenami o potencjale epidemicznym, analizują dane w ochronie te dane i wykorzystują do podejmowania zdrowia to lepsze lepszych decyzji. Nasza rola polega na wspieraniu rozwoju tych zdolności. decyzje.« Chcemy, aby wszyscy ludzie na całym świecie byli lepiej chronieni przed skutkami, jakie zaobserwowaliśmy w przypadku wirusa COVID-19. Nie tylko skutkami zdrowotnymi, ale także innymi, bardziej rozległymi problemami społeczno-ekonomicznymi, zakłóceniami w edukacji dzieci, wzrostem przemocy w rodzinie, eksplozji problemów ze zdrowiem psychicznym. COVID-19 zakłócił praktycznie każdy aspekt życia i tylko multidyscyplinarne podejście, obejmujące wiedzę z zakresu np. nauk behawioralnych, komunikacji, historii, antropologii i wielu innych dziedzin, może zapobiec kolejnym wybuchom epidemii lub złagodzić ich skutki. Dlaczego zdecydował się Pan opuścić Nigeryjskie Centrum Kontroli Chorób (NCDC) i dołączyć do WHO Hub? Czego nauczył się Pan w NCDC?

W NCDC stworzyliśmy funkcjonalne laboratoria zdrowia publicznego, centra operacyjne w sytuacjach kryzysowych z dużym doświadczeniem w zarządzaniu często równoległymi ogniskami choroby. Zbudowaliśmy funkcjonalny system nadzoru i łańcucha dostaw, a także zwiększyliśmy liczbę pracowników z mniej niż 100 do 500 osób zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin. Pandemia COVID-19 przypomniała naszym przywódcom politycznym o zagrożeniu ze strony chorób zakaźnych i zaczęli oni dostrzegać znaczenie naszej pracy.

OSOZ Polska 3/2022

r ozmowy

W ramach Hubu prowadzone będą prace mające na celu: • Usprawnienie metod dostępu do wielu źródeł danych niezbędnych do generowania spostrzeżeń na temat rozwoju, ewolucji i wpływu chorób; • Opracowanie najnowocześniejszych narzędzi do przetwarzania, analizowania i modelowania danych w celu wykrywania, oceny i reagowania na ogniska chorób; • Udostępnienie państwom członkowskim i partnerom tych narzędzi w celu podejmowania lepszych i szybszych decyzji dotyczących sposobów reagowania na sygnały i zdarzenia związane z wybuchem epidemii;

Zdjęcie: WHO

• Łączenie i katalizowanie instytucji i sieci opracowujących rozwiązania w zakresie epidemii chorób, obecnie i w przyszłości.

Wierzę mocno w misję Hubu – tylko tak ważne, nowe wyzwanie mogło mnie zmobilizować do odejścia z NCDC. Działalność Hubu rozpoczynamy z dużą dozą niepewności, a jednocześnie z bardzo wysokimi oczekiwaniami. Uczymy się, jak odnaleźć się w tej niepewności i zacząć wierzyć w naszą wizję. WHO ma już dostęp do danych i ekspertów z różnych dziedzin. Co zyska zdrowie na świecie dzięki utworzeniu Hubu?

Nie wystarczy mieć dane i wiedzę, choć są one bardzo ważne. Nawet jeśli dostępne są ogromne ilości danych, będą one prawdopodobnie fragmentaryczne, niekompletne i trudne do przeanalizowania. Potrzebujemy uzgodnionej terminologii i taksonomii oraz repozytoriów danych, które są łatwe w użyciu i nie wymagają kosztownych i specjalistycznych szkoleń. Należy pamiętać, że wiele osób na całym świecie, które gromadzą i przesyłają dane, jest również na pierwszej linii frontu działań w zakresie zdrowia publicznego. Ich czas jest bardzo ograniczony. Potrzebujemy sprawnych i skutecznych systemów.

BEZPIECZEŃSTWO DANYCH W PLACÓWKACH OCHRONY ZDROWIA

SZYBKI START

KIEDY UODO NAKŁADA KARĘ?

• Wnioski ze sprawozdania UODO • Upomnienia i grzywny – jak ich uniknąć?

RODO W PRAKTYCE

• Anonimizacja a pseudomizacja danych • Procedura przeprowadzenia testu równowagi przez administratora danych osobowych

ZAGROŻENIA PODCZAS COVID-19

• Nowe niebezpieczeństwa związane z pandemią koronawirusa, o których należy pamiętać

Dowiedz się więcej na temat: • Aktualnych wymagań RODO •

Metod działania cyberprzestępców

• Kar UODO •

Zaleceń dla ochrony zdrowia

•

Przetwarzania danych

•

Szkoleń personelu

• Ochronie e-dokumentacji NOWOŚCI CYFRYZACJI OCHRONY ZDROWIA

1030MI0101

PARTNEREM SERII JEST

WWW.BLOG.OSOZ.PL

OSOZ Polska 3/2022

KAMSOFT S.A.

Globalne zaufanie. Globalna współpraca. Efektywne systemy. Większa świadomość wszystkich kwestii związanych z pandemiami i epidemiami, począwszy od poziomu społeczności lokalnych, aż po prezydentów i premierów poszczególnych państw. Lepsze informacje wywiadowcze dotyczące pandemii i epidemii angażują wszystkich. 

Pobierz poradnik „Bezpieczeństwo danych”

UWAGA! CYBERATAK

• Jak działają cyberprzestępcy? • Jak reagować w przypadku wycieku danych osobowych i medycznych?

Co jeszcze, oprócz już wspomnianej wysokiej jakości danych, jest potrzebne, aby Hub był skuteczny w swoim działaniu?

reklama

PRZEWODNIKI PO CYFROWEJ OCHRONIE ZDROWIA

• 8 zasad cyberbezpieczeństwa • Gotowe wzorce dokumentacji • RODO w ochronie zdrowia

W Hubie mamy takie hasło przewodnie, które definiuje nasz punkt widzenia: „Lepsze dane. Lepsza analityka. Lepsze decyzje.” Naszym nadrzędnym celem jest zapewnienie decydentom – liderom w dziedzinie zdrowia publicznego, urzędnikom państwowym, liderom politycznym, liderom społeczności – lepszych informacji, które będą mogli wykorzystać do podejmowania celniejszych decyzji. Tylko oparte na dowodach, solidne, rzetelne dane i lepsze narzędzia, pomogą im podejmować dobre decyzje.

wejdź na stronę

blog.osoz.pl lub zeskanuj kod

Nowy blog o e-zdrowiu Praktyczne porady Informacje z rynku zdrowia Inspirujące wywiady ZESKANUJ KOD, aby przejść do bloga

b l o g .o s oz . pl

Z AR Z ĄDZ ANIE bezpiecze ń stwo da n ych

Rekordowa kara UODO za naruszenie danych osobowych Na jedną z firm sektora energetycznego Prezes UODO nałożył najwyższą jak dotąd administracyjną karę pieniężną. Przyczyną było niewdrożenie odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo danych osobowych. Jakie wnioski z kary płyną dla podmiotów ochrony zdrowia?

Karolina Szuścik, CISA Inspektor Ochrony Danych, KAMSOFT S.A.

Kara została nałożona na Fortum Marketing and Sales Polska S.A. i wyniosła aż 4,9 mln złotych. Co jeszcze bardziej zaskakujące, tą samą decyzją ukarany zo-

OSOZ Polska 3/2022

stał również podmiot przetwarzający – PIKA Sp. z o.o. W tym przypadku kara pieniężna wyniosła 250 tys. złotych.

Na czym polegało naruszenie? Po przeanalizowaniu zgłoszenia otrzymanego od administratora danych osobowych, Prezes UODO wszczął postępowanie administracyjne w sprawie naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych. W trakcie postępowania ustalone zostało, że naruszenie polegało na dostępie i skopiowaniu danych klientów administratora przez osoby nieuprawnione. Doszło do tego na skutek wprowadzania modyfikacji, za którą odpowiedzialny był podmiot przetwarzający, realizujący na rzecz administratora obsługę systemu informatycznego. Modyfikacja skutkowała dostępem do danych przez osoby nieuprawione, gdyż serwer, na którym zostały umieszczone dane, nie miał odpowiednio skonfigurowanych zabezpieczeń. Mimo tak rażące-

Z AR Z ĄDZ ANIE

» Mimo masowego wycieku danych osobowych, administrator nie zawiadomił osób poszkodowanych. «

go uchybienia, administrator uzyskał informacje o naruszeniu nie od podmiotu przetwarzającego, z którym współpracował, lecz niezależnie od dwóch osób, które zidentyfikowały możliwość dostępu do bazy danych osobowych klientów Spółki. Wyciek dotyczył ponad 137 tys. klientów Fortum, a ujawnione dane to m.in. numer PESEL, imię i nazwisko, adres zamieszkania lub pobytu, adres e-mail, numer telefonu, rodzaj seria i numer dokumentu tożsamości, numer i adres punktu poboru mediów oraz dane dotyczące umowy. Mimo tak dużej skali oraz tak szerokiego zakresu danych, których dotyczył wyciek, Fortum jako administrator danych osobowych nie zawiadomił osób, których dane dotyczą, o naruszeniu oraz możliwych negatywnych skutkach dla tych osób, ponieważ dokonana przez niego ocena nie wykazała, by nastąpiło wysokie ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych. Innego zdania był Prezes UODO, który ocenił ryzyko jako wysokie. W związku z tym organ nadzorczy wystosował do administratora zalecenie podjęcia działań minimalizujących negatywne skutki naruszenia, czyli niezwłoczne zawiadomienie osób dotkniętych naruszeniem i prze-

kazanie im stosownych zaleceń oraz podjęcie działań mających wyeliminować podobne nieprawidłowości w przyszłości. Fortum zgodnie z zaleceniami zawiadomiła osoby, których dane dotyczą, o czym – w odpowiedzi na pismo z Urzędu – poinformowała organ. Spółka przestawiła też wyniki analizy, w której zawarła korektę liczby osób objętych wysokim ryzykiem naruszenia praw i wolności. Według Spółki, o naruszeniu powinno być powiadomionych prawie 96 tys. osób, ponieważ pozostałe z nich to osoby zmarłe lub osoby prawne (klienci biznesowi).

Skąd tak wysoka kara? Administrator podjął współpracę z podmiotem przetwarzającym na podstawie podpisanych umów, w tym umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych. Administrator w umowach określił wymogi bezpieczeństwa danych, które należy zastosować (m.in. pseudonimizację i szyfrowanie danych osobowych). Jednakże w trakcie procesu dokonywania przez podmiot przetwarzający zmian w systemie, zostały użyte rzeczywiste dane osobowe klientów administratora, a skuteczność zastosowanych zabezpieczeń nie została zweryfikowana przed przekazaniem do Fortum nowego rozwiązania. Ponadto funkcje bezpieczeństwa nie zostały przetestowane w trakcie prowadzonych w tym celu prac. W ocenie Prezesa UODO Fortum nie egzekwowała od podmiotu przetwarzającego właściwego wykonania umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych, a także nie weryfikowała działań podmiotu przetwarzającego. PIKA zaś działała niezgodnie z powszechnie znanymi normami ISO dotyczącymi bezpieczeństwa informacji, a więc także wbrew postanowieniom własnej „Polityki bezpieczeństwa”, która do tych norm się odwołuje, oraz nie stosowała się do postanowień umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych.

Wnioski z incydentu Powodem naruszenia było niezastosowanie przez podmiot przetwarzający podstawowych zasad bezpieczeństwa polegających na zabezpieczeniu danych osobowych przed nieuprawnionym dostępem. Jednakże zgodnie ze wskazaniem UODO, to administrator wdraża odpowiednie środki techniczne i organizacyjne mające zapewnić przetwarzanie zgodne z przepisami RODO. Ma on również obowiązek regularnego testowania przyjętych rozwiązań i kontroli podmiotu przetwarzającego. Mając na względzie powyższe okoliczności, Prezes UODO podjął decyzje o nałożeniu rekordowej kary na Administratora (4,9 mln zł) oraz kary na Podmiot Przetwarzający (250 tys. zł). Jak dotąd, w podobnych sytuacjach wyłączenie Administrator otrzymywał karę pieniężną, gdyż to on jest odpowiedzialny za wdrożenie odpowiednich środków zabezpieczających. Ten precedens zapewne doprowadzi do tego, że podmioty przetwarzające będą w sposób bardziej wnikliwy projektowały i testowały zabezpieczenia systemów służących do przetwarzania danych osobowych, których właścicielem jest administrator danych osobowych, gdyż także one będą ponosiły konsekwencje finansowe naruszenia ochrony danych. 

OSOZ Polska 3/2022

Z AR Z ĄDZ ANIE r apo r t

NIK: tylko 44% Polaków ma podstawowe umiejętności cyfrowe Poziom kompetencji cyfrowych w Polsce co prawda wzrósł w ostatnich latach, jednak na tle Unii Europejskiej nadal wypadamy słabo – wynika z opublikowanego z końcem marca 2022 roku raportu Najwyższej Izby Kontroli.

wych okazały się niewystarczające. Zabrakło strategicznego dokumentu kompleksowo określającego główne założenia i kierunki działań w tym obszarze. Nie wyznaczono też jednego podmiotu, który koordynowałby wszystkie działania związane z rozwojem umiejętności cyfrowych. W ocenie NIK, Polska ma jeszcze wiele do zrobienia, by osiągnąć średni poziom państw UE.

Brak koordynacji działań Według raportu Komisji Europejskiej o postępie cyfrowym (EU DESI 2021), Polska zajmuje 24. miejsce spośród 27 krajów UE pod względem kapitału ludzkiego społeczeństwa cyfrowego. Działania ministrów i innych podmiotów na rzecz podniesienia kompetencji cyfro-

OSOZ Polska 3/2022

W kontrolowanym okresie, odsetek osób mogących pochwalić się podstawowymi lub większymi umiejętnościami cyfrowymi wzrósł z ok. 46% na koniec 2017 r. do niewiele ponad 50% na koniec 2020 r. Coraz więcej osób przekonuje się do załatwiania spraw administracyjnych przez Internet, wzrosła też liczba gospodarstw posiadających co najmniej jeden komputer. Kompeten-

Z AR Z ĄDZ ANIE

cje cyfrowe zyskały na znaczeniu podczas epidemii COVID-19, kiedy to sprawne poruszanie się w „sieci” czy możliwość pracy zdalnej okazały się szczególnie istotne. Jednak, jak pokazuje raport Komisji Europejskiej o postępie cyfrowym EU DESI, w 2019 r. w Polsce zaledwie 44% obywateli miało podstawowe umiejętności cyfrowe, podczas gdy średnia UE wynosiła 56%. Średnia UE z 2019 r. to jednocześnie zakładany w programach rządowych odsetek osób posiadających podstawowe lub ponadpodstawowe umiejętności cyfrowe w Polsce na koniec 2022 r. Działania na rzecz podnoszenia kompetencji cyfrowych społeczeństwa podejmowały m.in.: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (KPRM), Ministerstwo Edukacji i Nauki (MEiN), Centrum Projektów Polska Cyfrowa (CPPC), Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii (MRPiT), a także gminy. Nie wyznaczono jednego podmiotu odpowiedzialnego za koordynowanie, monitorowanie i wspieranie innych podmiotów w zakresie podnoszenia kompetencji cyfrowych społeczeństwa. Tymczasem NIK zwróciła uwagę, że wydatki w tym obszarze finansowane są z wielu źródeł, w związku z czym wskazanie jednego podmiotu koordynującego działania wszystkich instytucji uczestniczących w tym procesie jest w pełni uzasadnione.

Działania Ministerstwa Cyfryzacji W okresie objętym kontrolą (od 1 stycznia 2018 r. do 6 października 2021 r.) Minister Cyfryzacji opracował trzy programy mające wspierać rozwój kompetencji cyfrowych w społeczeństwie: Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa na lata 2019–2022, Program Rozwoju Talentów Informatycznych na lata 2019 – 2029 oraz projekt Programu Rozwoju Kompetencji Cyfrowych do 2030 r. (PRKC). Projekt PRKC, będący nowym strategicznym dokumentem państwa w zakresie podnoszenia kompetencji cyfrowych społeczeństwa, został opracowany w zakładanym terminie, czyli przed końcem 2019 r. Rada Ministrów nie przyjęła tego Programu do zakończenia kontroli NIK. Z informacji podanych przez Ministra Cyfryzacji wynika, że przyjęcie PRKC jest obecnie planowane na III kwartał 2022 r. NIK zwraca uwagę, że przedłużające się prace

nad Programem oddalają perspektywę wdrożenia rozwiązań dotyczących rozwoju kompetencji cyfrowych wśród obywateli. Minister Cyfryzacji przeprowadził szczegółową analizę sytuacji w obszarze kompetencji cyfrowych, która ujawniła m.in.:, że pomimo znaczącego spadku liczby osób wykluczonych cyfrowo w latach 2019–2020, ok. 13% ogółu mieszkańców Polski jest poza zasięgiem gospodarki cyfrowej, czyli np. nie dokonuje transakcji elektronicznych, ani zakupów przez Internet. Co ciekawe, analiza wykazała też, że Polska należy do krajów unijnych o najniższym poziomie zatrudnienia kobiet w sektorze technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Sytuacja w gminach wygląda coraz lepiej Urzędy gmin skutecznie i najczęściej prawidłowo realizowały granty na rozwój kompetencji cyfrowych w ramach projektów Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014–2020, współfinansowanego z funduszy UE, osiągając zakładane efekty. W 24 kontrolowanych gminach przeszkolono bowiem łącznie ponad 6 tys. » 13% ogółu mieszkańców osób. W 58% urzędów stwierPolski jest poza zasięgiem dzono pojedyncze nieprawidłowości w realizacji grantów, gospodarki cyfrowej. « jednak nie miały one istotnego wpływu na osiągnięcie zakładanych efektów. We wszystkich 24 badanych gminach mieszkańcy w różnym wieku mogli korzystać z warsztatów, kursów i szkoleń z zakresu obsługi komputera. Szeroki wachlarz szkoleń adresowano do seniorów. W związku z kontrolą, NIK zwróciło się do Prezesa Rady Ministrów i Ministra Cyfryzacji z prośbą o wskazanie podmiotu odpowiedzialnego za koordynację działań instytucji uczestniczących w podnoszeniu kompetencji cyfrowych społeczeństwa oraz zakończenie prac nad Programem Rozwoju Kompetencji Cyfrowych i wdrożenie programu. 

Procent osób posiadających podstawowe umiejętności cyfrowe w Polsce W Polsce 12% osób mniej dysponuje bazowymi kompetencjami cyfrowymi w stosunku do średniej UE

Polska Średnia UE

44%

56%

100%

Źródło: Raport EU DESI opublikowany w 2021 r.

OSOZ Polska 3/2022

TR ANSFORMACJA E -zd r owie n a ś wiecie

Pacjentka ogląda własne płuca (zdęcie: BBC/Remarkable TV)

Science Focus

Augmented reality: Is this the future of doctor’s appointments?

Rzeczywistość rozszerzona: Czy to przyszłość wizyt u lekarza? Wykorzystując rzeczywistość rozszerzoną (AR), lekarze pokazują pacjentom wnętrze ich własnych ciał, w tym rosnące włókniaki, powiększoną prostatę i inne ukryte schorzenia.

Lekarze i radiolodzy współpracujący z artystami cyfrowymi stworzyli trójwymiarowe obrazy narządów pacjentów. Następnie pacjentom założono specjalne okulary Microsoft HoloLens umożliwiające oglądanie zdjęć anatomicznych w technologii 3D. Podczas takiej sesji, lekarz dokładnie wyjaśnia patologie występujące w organach i mechanizm rozwoju chorób. Dla niektórych pacjentów było to szokujące przeżycie. Eksperyment przeprowadzono w programie BBC Two Body Uncovered. „Spędziłem dużą część mojej kariery analizując skany MRI miednicy. Jednak posiadanie takich obrazów jest niezwykle pomocne” – mówi Dr Stephen Quinn, ginekolog pracujący w szpitalach należących do NHS Trust Imperial College.

oglądać z bliska, obracać i porównywać z modelami osoby zdrowej. „Technologia rozszerzonej rzeczywistości jest dostępna już teraz. Wyobrażam sobie, że w ciągu najbliższych 5–10 lat będzie ona powszechnie wykorzystywana w szpitalach” – mówi Dr Quinn. Obecnie uniwersytety wykorzystują tę technologię do edukacji studentów. Dzięki niej można zademonstrować, jak przeprowadzić skomplikowaną operację i to bez konieczności przebywania na sali operacyjnej. Lekarze zaznaczają, że rozszerzona rzeczywistość do wizualizacji choroby nie sprawdzi się podczas każdej wizyty u lekarza. Wszystko będzie zależało od schorzenia i oczekiwań pacjenta. W przypadku niektórych chorób, pokazanie stanu narządu i porównanie ze zdrowym modelem może zmotywować do zmiany stylu życia albo przekonać do operacji. To ogromna wartość edukacyjna. Jednak są i takie osoby, którym wystarczy objaśnienie i opisanie choroby przez lekarza. Około 10% pacjentów nie chce widzieć nawet tradycyjnych zdjęć medycznych. 

Jak stworzono trójwymiarowe obrazy? Radiolodzy udostępnili artystom szczegółowe obrazy medyczne pacjentów. Wcześniej każdy uczestnik eksperymentu poddany został rutynowym badaniom. Następnie artyści, sięgając niekiedy do sztucznej inteligencji, stworzyli obrazy danego narządu. I to w taki sposób, aby przedstawić organ w zbliżony do rzeczywistości sposób, eksponując miejsca objęte chorobą. Dzięki technologii rzeczywistości rozszerzonej, pacjenci mogli je

OSOZ Polska 3/2022

» Czy każdy pacjent będzie chciał zobaczyć obrazy 3D pokazujące chore narządy? «

TR ANSFORMACJA

Mobile Health News

Study: Program using wearables, coaching and cash incentives increased physical activity in teens

Badanie: Program wykorzystujący urządzenia typu wearables, coaching i zachęty pieniężne zwiększył aktywność fizyczną nastolatków Jak wynika z badania opublikowanego w czasopiśmie JMIR, cyfrowy program zdrowotny wykorzystujący inteligentny zegarek Fitbit i coaching zdrowotny zmotywował młode osoby z otyłością i nadwagą do częstszego uprawiania sportu.

teczność tego typu urządzeń – w opublikowanym pod koniec ubiegłego roku opracowaniu naukowym stwierdzono, że interwencje cyfrowe, takie jak urządzenia ubieralne i aplikacje, które mają na celu zwiększenie aktywności fizycznej, mogą nie być skuteczne w przypadku osób z grup o niskim statusie społeczno-ekonomicznym.

Co z tego wynika? Badacze ustalili, że młodzież uczestnicząca w programie konsekwentnie realizowała zalecenia związane z aktywnością fizyczną średnio przez 7 z 11 tygodni. Osoby biorące w badaniu nosiły urządzenia Fitbit przez około 91% dni, a eksperyment wykazał „znaczącą poprawę” w śledzeniu dziennej liczby aktywnych minut. U uczestników badania zaobserwowano również istotne zmniejszenie procentowej zawartości tłuszczu w organizmie.

Szczegóły badania W badaniu wzięło udział 28 uczestników w wieku od 13 do 18 lat, których wskaźnik BMI mieścił się w 90. percentylu lub wyżej. Zadaniem była realizacja jednego z celów: godzina aktywnego spędzania czasu lub 10 000 kroków podczas 12-tygodniowego programu. Oprócz tego, młode osoby wyznaczyły sobie także tygodniowe cele osobiste oparte na swoich wcześniejszych wynikach. Gdy je osiągnęli, otrzymywali zachęty pieniężne. W dni powszednie uczestnicy otrzymywali również SMS-owe porady dotyczące ich osiągnięć. Urządzenia do noszenia to coraz szybciej rosnący rynek. W 2021 roku ich sprzedaż sięgnęła 533,6 mln sztuk, o 20% więcej niż w roku 2020. Wykorzystany w badaniu Fitbit, od 2021 roku należy do giganta technologicznego Google. Nie wszystkie badania potwierdzają sku-

Choć wyniki są obiecujące, wskazano na kilka wad badania. Nie uwzględniono w nim grupy kontrolnej, a próba była mała. Większość uczestników badania korzystała z prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Mimo to, autorzy stwierdzili, że „pilotażowy program poprawił aktywność fizyczną i zdrowie fizyczne nastolatków”. Wyniki badania „Cyfrowy program zdrowotny ukierunkowany na aktywność fizyczną wśród nastolatków z nadwagą lub otyłością” zostały opublikowane w magazynie naukowym Journal of Medical Internet Research (JMIR). Ponadto 85% uczestników stwierdziło, że po zakończeniu pilotażu chciałoby dalej nosić urządzenie Fitbit. Jeden z wniosków sugeruje, że za zmianę zachowań i zwiększenie motywacji do uprawiania sportu przez osoby z nadwagą i otyłością może odpowiadać połączenie monitorowania wyników z coachingiem. 

» Bodźce ekonomiczne mogą wzmacniać zmianę zachowań zdrowotnych. « OSOZ Polska 3/2022

TR ANSFORMACJA labo r ato r ium tech n ologii

Heurystyka dostępności, czyli skąd bierze się pozytywny lub negatywny stosunek do technologii? Gdy niektóre podmioty medyczne z entuzjazmem i optymizmem wdrażają nowe technologie, w innych dominuje ograniczone zaufanie prowadzące do zaniechania inwestycji IT. Powodem może być silny mechanizm psychologiczny zwany heurystyką dostępności.

Cyfryzacja ochrony zdrowia ma swoich wczesnych innowatorów, którzy jako pierwsi adaptują nowości, i późnych naśladowców z ostrożnością podchodzących do technologii i wprowadzających je albo na samym końcu, albo wtedy, gdy jest to wymagane przepisami prawa. Gdy pojawiają się skrajne opinie w stosunku do tej samej technologii, a dyskusją rządzą emocje, powodem nie są obiektywne czynniki jak funkcjonalność czy łatwość obsługi systemu IT, ale tzw. błędy poznawcze. Świadomość ich występowania może pomóc w udoskonaleniu procesów podejmowania decyzji i unikaniu mechanizmów tendencyjności (ang. bias).

Jak to działa? Uproszczona metoda wnioskowania polegająca na przypisywaniu większego prawdopodobieństwa zdarzeniom, które łatwiej przywołać do świadomości i są bardziej na-

OSOZ Polska 3/2022

TR ANSFORMACJA

cechowane emocjonalnie nazywana jest heurystyką dostępności. Przykładowo, osoby, które padły ofiarą kradzieży mają tendencję do przeceniania prawdopodobieństwa wystąpienia takiego zdarzenia w przyszłości. Analogicznie, menedżerowie i pracownicy posiadający negatywne doświadczenie z wdrożeniem oprogramowania, odwołują się do emocji z tym związanych za każdym razem, gdy mowa o nowym systemie IT albo funkcjonalności. I to niezależnie od obiektywnych funkcji i jakości rozwiązania. Ta zasada działa też w przeciwnym kierunku. Co więcej, opinia na temat technologii nie wynika często bezpośrednio z własnych doświadczeń. Może dojść do transferu przekonań z bliskiego otoczenia.

Dlaczego to ma znaczenie? Świadomość mechanizmów psychologicznych pomaga lepiej podejmować strategiczne decyzje. Gdy dotyczą one ważnych kwestii, impulsywne działanie oparte na emocjach i osobistych przekonaniach może prowadzić do błędów. Przykładowo, błędu konfirmacji polegającego na wybiórczym doborze informacji, które tylko potwierdzają z góry przyjętą hipotezę. Jak radzi laureat Nagrody Nobla, ekonomista Daniel Kahnemann, w takim przypadku należy włączyć tzw. wolne, głębokie, logiczne myślenie, które opiera się na liczbach, faktach, analizie szans i zagrożeń. Higiena po-

dejmowania decyzji pomaga uniknąć wpływu czynników, które nie powinny mieć znaczenia. Do nich należy także wcześniejsze doświadczenie. Gdy wiążą się z nim duże emocje (np. zmarnowane pieniądze albo wręcz przeciwnie – nagroda), często prowadzi to do wykształcenia się i utrwalenia uprzedzeń lub zbyt dużego entuzjazmu.

Co z tego wynika dla mnie? W przypadku strategicznych decyzji warto odłożyć na bok impulsywne działanie, w zamian przeprowadzając dokładną analizę sytuacji. Wymiana infrastruktury IT, jej rozbudowa oraz aktualizacja, pociągają za sobą duże nakłady, które powinny się zwrócić w postaci osiągnięcia z góry założonego celu. Ale także zaniechanie inwestycji w IT jest ważną decyzją determinującą sytuację placówki i pacjentów w przyszłości. W procesie decyzyjnym zaleca się zaangażowanie ekspertów zewnętrznych, stworzenie możliwie zróżnicowanego zespołu (pod względem roli, wieku itd.), zastosowanie narzędzi jak analiza kosztów i korzyści, określenie celów i strategii ich realizacji, kierowanie się doświadczeniem podmiotów, które podjęły podobne decyzje, przestudiowanie statystyk i dostępnych badań, spojrzenie z zewnątrz na sytuację. Intuicja może być zwodnicza, bo budowana jest na podstawie przypadkowych doświadczeń. Jednak nie są one reprezentatywne w stosunku do każdej decyzji. 

Każdy proces podejmowania decyzji obejmuje te same kroki: rozpoznanie i określenie problemu; jego analizę; identyfikację dostępnych opcji, scenariuszy działania, rozwiązań; wybór najlepszej opcji.

OSOZ Polska 3/2022

osoz wo r ld

Is strategically critical healthcare moving in Europe toward data protectionism? The war in Ukraine shows that also innovation is strongly influenced by the geopolitical situation. And that has profound implications for increasingly data-driven healthcare since political and economic autonomy equals in the 21st-century technological sovereignty.

Is it safe to rely on globalization in healthcare? March 2020. The global outbreak of the coronavirus pandemic has increased the demand for medical equipment such as face masks and ventilators. As a result, shortages occur, and countries aggressively negotiate for continuity and increased supplies. Medicine shortages are also an issue, as lockdowns and the subsequent supply chain disruptions make it impossible to import them from factories located in countries under lockdown. Autumn 2020. The increase in global demand for semiconductors has resulted in significant shortages. It was an issue prior to 2020 due to the growing number of electronic components used in cars – after all, an average modern automobile consists of some 1400–1500, even up to 3000 chips. The semiconductor factories shut down during the pandemic, the economic tensions between China and the USA, the February 2021 snow-

OSOZ Polska 3/2022

storm in Texas and Austin resulting in production delays, and fires in Japanese factories – all these factors led to significantly diminished chip output. Likewise, car and medical device factories are also being shut down. It is now clear that chips are strategic assets to many industries. November 2020. The European Commission has adopted the Pharmaceutical Strategy for Europe, including supply chain and production diversification policies. Likewise, in July 2021, the EC launched The Alliance on Processors and Semiconductor Technologies. The European Chips Act introduced by the EC in February 2022 intends to increase the European share of the global chip production to 20% by 2030.

Stability over prices Strategic changes in the medical and semiconductor industries represent an epochal shift in policy. So far, the key priority has been to ensure low prices through cheap, outsourced labor. This priority is now being replaced by a focus on secure, consistent deliveries on the one hand and manufacturing independence on the other. The global market works fine within a stable economic and political context. However, when it comes to goods and services critical to economics, security comes first. Supply chains can be disrupted by several factors: the political situation, climate disasters, social unrest, epidemiological threats, wars. Many of them we have experienced for the first time during the past two years. And since February 24th, when Russia invaded Ukraine, no

osoz wo r ld

one doubt that the long-postponed transition away from fossil fuels – critical for environmental reasons and the need to end dependence on external suppliers – must be accelerated. But this is not just about risky but accepted for years Europe’s reliance on Russian gas or oil. It’s about gaining self-sufficiency in strategically important industries. It’s not surprising that many countries and the entire EU are now recalibrating their viewpoints also in healthcare. Securing medicines or semiconductors supplies are on the top of the challenge.

Nord Stream 2 for data is already in operation Politics is much slower than technology – decisions taken due to digital trends usually bear fruit only after several years. Europe finds itself in such a situation today. It was late to realize that a digital, innovative economy would be a foundation of geopolitical power in the decades to come. Artificial intelligence is an example. AI-based solutions are rapidly becoming the driving force of every industry. In healthcare, AI should help hospitals automate patient care, diagnose diseases early, individualize care, support health and active aging, and accelerate research into new medicines, vaccines and therapies, including digital therapeutics. There are two leaders of the AI revolution right now: the US and China. The total private US investment in AI in 2020 was 24 billion USD. By comparison, in China, it was 10 billion USD. Europe itself has invested a mere 2

billion USD. Finally, overall investment in other countries worldwide came to only 6.6 billion USD. Uneven regional investment in AI – and digitalization in general – can lead to several problems over the long term. Firstly, lack of access to local data essential for companies developing AI in healthcare. For example, developing AI-based algorithms by applying data from cohorts from other regions – that do not represent the local population well – can lead to bias. The problem of data deficiencies in Europe for research and policy development purposes is to be solved by European Health Data Spaces, a priority project of the European Commission. This is the first such decisive EU-wide step, apart from the digital single market, to accelerate innovation in Europe. Secondly, Europe doesn’t want to go either the US or the China way when it comes to technology. Instead, the EU seeks to follow its path based on European democratic values, far away from the American private-driven model and the Chinese authoritarian approach. And it means a strong tendency towards “tech made and scaledup in Europe by European companies.” Thirdly, technological sovereignty is equal today to political independence. During the conference organized in February 2022 under the French Presidency of the Council of the European Union, “Building Europe’s Digital Sovereignty,” Minister for Economic Affairs and Climate Action, Bruno Le Maire, talked about innovation’s strategic nature. “Today, sovereignty means technological sovereignty. There is no political sovereignty without technological sovereignty,” said Le Maire. For example, although a country can be politically sovereign, it can still be dependent on another power when a 5G network – strategic infrastructure – is operated by a foreign power. “If the autonomous vehicles are controlled by software that you do not control, you are also not sovereign.” This is just the beginning of a new narrative that has become increasingly noticeable over the past few years. The war in Ukraine sheds new light on the geopolitical aspect of innovation. Do you remember, for example, the controversy over the roll-out of 5G networks in EU countries by China’s Huawei? There were concerns about the possibility of spying on citizens by the Chinese government or the loss of control over strategic infrastructure for the economy. As we can see, technologies are also about values – therefore, globalization in the digital world has its limitations. Now Europe has to find its place between protectionism and free flow of data and technology. 

» Leaders on the global stage will soon be leaders with a technological edge.« OSOZ Polska 3/2022

osoz wo r ld

A framework for moving from ideas and pilots to adoption at scale Digital Health & Care Innovation Centre (DHI) – a part of the Scottish Funding Council’s Innovation Centre Programme – developed a 5-stages innovation process model. It applies design innovation, collaboration networks, specialist innovation support and key technical assets to improve health and care partners’ readiness to iterate, test and embed digital within their services. In an interview with Janette Hughes, Director of Planning and Performance at DHI, we explore how to transform ideas into solutions.

The vision of the DHI highlights that “innovation in digital health and care will help the people of Scotland live longer, healthier lives and provide sustainable and inclusive growth for our economies.” How do you plan to transform this mission into solutions and outcomes?

In general, we are focused on supporting collaborations between different stakeholders to converge three types of innovations; technical, service and business innova-

OSOZ Polska 3/2022

tion. Secondly, we demonstrate what possibilities digital health and care can bring to our partners service. We have many tools; one effective approach in the last few years has been our simulation environment where people can experience the “art of the possible” and opportunities of digital technologies with a real emphasis on

osoz wo r ld

how the data can move from the consumer world into statutory services. So instead of reading academic papers on what chances digital health create, they can see its value and de-risk investments early in the innovation process. It includes targeted knowledge exchange, industry collaboration, simulation environment, co-design research activity – elements of our unique innovation process model. And we mean by that converging service, technical and business innovation, with the sole aim of making all partners ready for scale.

nectivity; I mean quick, seamless data exchange in the way of infrastructure and better equitable connectivity like 5G. But I would always emphasize it’s not about technology. It’s about applying those innovations to a realworld problem and trying to accelerate them to scale quickly within services. Unfortunately, there are still too many pilot technical projects that never scale up. Scaling enables the change to happen and the uptake of digital health to the mainstream, which I believe is now essential.

One of the biggest barriers when scaling digital health is with service innovation, in particular change management and skills. You have to make sure the service has the ability and appetite to change conditions for the innovation to be embedded and realized. Thus, our innovation process model includes digital skills and workforce development. Another necessary element is building a robust evaluation for scale, which includes the financial resources. Most of the projects in other industries have to be preceded by the cost-benefits analysis. However, for digital health, cost savings often dominates the conversation. Therefore, before implementing digital health interventions, you should not only estimate the strengths and weaknesses of alternative interventions but also look at the best approaches to achieve savings while preserving costs.

Can you please outline the approach to digital health in Scotland?

To go back to your question about how we are going to meet our mission, we have several different support services to offer our partners together in clusters; projects that take people systematically through readiness levels to scale. We help them build evidence, codesign, uncover what demand and problem that they are trying to solve, and then test it in a real-world environment. To wrap up, our goal is to shift the balance of care. In the traditional approach of the care continuum consisting of prevention, detection, treatment, post-event care, and independent living, currently in most health and care systems globally most of the resources are focussed in the middle of that continuum – mostly on treatment. We want to optimize it using digital health technologies in a way to place prevention and independent living in the center of the system. You have a great professional background, just to mention your experience in NHS24 and Institute for Future Cities. What are the lessons learned from both workplaces that help you drive digital transformation in healthcare?

The recently updated digital health strategy prioritizes digital health to be embedded within the service, shift from the hospital environment to the community, and healthcare delivery at the place of living. On top of that is patient-centricity. There’s also been a big shift moving towards prevention and wellness. The priority is to make the system more intel» One of the ligent, so everybody gets the required biggest barriers services when and where suits them best. I would call this approach “not just health when scaling but working across the system,” where digital health all elements of health – social care, social security, environmental issues, beis with service havior – are addressed and embedded in the strategy. innovation.« In other words, on the top of the agenda is answering the questions: How to keep people healthy and wealthy for longer? How to keep people out of hospitals? How to enable them to do more self-management so they can respond to their evolving personal needs, share data with their peer networks – which I call circles of care? All of which will lead to better outcomes, as one of our Scottish leaders stated in a recent presentation “Digital should be in service to better outcomes.”  This interview was prepared in cooperation with the ECHAlliance – Global Health Connector for Digital Health, facilitating multi-stakeholder connections around ecosystems, driving sustainable change and disruption in health and social care delivery.

A 5-stages innovation process model developed by Digital Health & Care Innovation Centre

In healthcare, similarly to the city environment, you have to think more about the whole system, not just one siloed part. When developing smart city strategies, there are many interconnected parts. And what underpins all of that is data. If you don’t have data infrastructure and don’t empower the system to use that data effectively, you will not get the impact. Another aspect is better con-

OSOZ Polska 3/2022

systemy i sp r z ę t

Nowości w systemie KS-AOW

Nowości w programie KS-SOMED

Szkolenie dla farmacji

Szkolenie dla medycyny

Kolejny materiał z nowej serii prezentującej zmiany wprowadzone w ostatnim czasie w systemie KS-AOW. Sporo inspiracji dotyczących wprowadzonych innowacji pochodzi od samych użytkowników. Dzięki Giełdzie Pomysłów farmaceuci mogą proponować swoje usprawnienia, głosować na pomysły innych farmaceutów oraz mają podgląd harmonogramu ich realizacji. System apteczny ciągle jest rozwijany, a farmaceuci mogą jeszcze szybciej i efektywniej wykonywać swoją pracę.

W tym materiale bardzo dokładnie omówiono oczekiwane zmiany związane z procesem rejestracji pacjenta z Ukrainy, który posługuje się różnymi dokumentami potwierdzającymi tożsamość. Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, zapewnia bowiem m.in. obywatelom Ukrainy dostęp do opieki medycznej na analogicznych zasadach, jak dla osób ubezpieczonych w Polsce. Ponadto w tym odcinku pokazano jak TurboBLOZ ułatwia lekarzom ordynację leków wskazując zamienniki dla leków (ta sama substancja czynna, dawka, postać, opakowanie) oraz produkty o podobnym składzie dla suplementów diety (ten sam skład jakościowy i ilościowy, ta sama postać, opakowanie i droga podania).

Ze szkolenia dowiesz się: • Jakie nowe komunikaty pojawiają się podczas realizacji e-Recepty; • Jakie są zmiany przy wprowadzaniu faktur; • Jakie zmiany wprowadzono w zestawieniach; • Zapoznasz się z raportem dotyczącym cyberbezpieczeństwa w ochronie zdrowia. Wejdź na stronę bit.ly/3uSCIAF lub zeskanuj kod

Ze szkolenia dowiesz się: • • • •

Jak działa TurboBLOZ; Jak zarejestrować pacjenta z Ukrainy; Poznasz nowości w obsłudze profilaktyki 40+; Jakie zmiany wprowadzono w mechanizmie wystawiania faktur i paragonów.

Wejdź na stronę bit.ly/3JURwVB lub zeskanuj kod

OSOZ Polska 3/2022

Monitor Zdrowotny OSOZ 50 FELIETON Jak wojna w Ukrainie wpływa na rynek apteczny?

RANKINGI PEX Firmy i produkty (luty 2022)

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (luty 2022)

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (luty 2022)

MONITOR RYNKU LEKÓW Sprzedaż maseczek medycznych

MONITOR ZDROWOTNY F E L I E TO N

Jak wojna w Ukrainie wpływa na rynek apteczny? Ostatnie lata przyniosły nam niespotykane doświadczenia pandemii, a ostatnie tygodnie – także wojny. Zdrowie i jego utrzymywanie zawsze było, jest i będzie strategiczną kwestią społeczną. Nie udało nam się – na dobre – zacząć spłaty długu zdrowotnego, a już musimy zadbać o to jak najlepiej pomóc uchodźcom. Także przez włączenie tych osób do naszego systemu ochrony zdrowia. Co się już wydarzyło i co wydarzyć się może?

Dr Jarosław Frąckowiak Prezes PEX PharmaSequence

Na początku warto zaznaczyć, że tekst ten pisałem 17 marca. Data w tym przypadku jest istotna, bo sytuacja geopolityczna zmienia się bardzo dynamicznie, a cykl wydawniczy rządzi się swoimi prawami.

OSOZ Polska 3/2022

Agresja Rosji spowodowała natychmiastową reakcję społeczną – zaczęliśmy kupować leki i inne produkty apteczne, by pospieszyć z pomocą. Być może część z tych zakupów motywowana była chęcią zrobienia zapasów, ale – jak sądzę – większość była dedykowana uchodźcom. Informacje zamieszczone na wykresach w sposób przejrzysty pokazują reakcję Polaków na wybuch wojny. Nie ruszyliśmy „szturmem” do aptek jak na początku pandemii. Mimo to, w pierwszych dniach po wybuchu wojny kupowaliśmy o wiele więcej produktów niż w innych okresach. Zaopatrywaliśmy się głównie w środki opatrunkowe, dezynfekcyjne, ale także leki przeciwbólowe. Po kilku dniach poziom zakupów w aptekach wrócił do poziomów wysokich, ale notowanych często także wcześniej. Brak „paniki zakupowej” to dobry znak. Być może to efekt „lekcji” wyciągniętej z pandemii. Nasz system dystrybucji leków – od producenta przez hurtownie, apteki aż do pacjenta – jest bardzo sprawny i wydolny.

89 89 89 8@ 89 9= 89 :: 89 :A 8: 8= 8: 9: 8: 9A 8: :> 8; 8= 8; 9: 8; 9A 8; :> 8< 8: 8< 8A 8< 9> 8< :; 8< ;8 8= 8? 8= 9< 8= :9 8= :@ 8> 8< 8> 99 8> 9@ 8> := 8? 8: 8? 8A 8? 9> 8? :; 8? ;8 8@ 8> 8@ 9; 8@ :8 8@ :? 8A 8; 8A 98 8A 9? 8A :< 98 89 98 8@ 98 9= 98 :: 98 :A 99 8= 99 9: 99 9A 99 :> 9: 8; 9: 98 9: 9? 9: :< 9: ;9 01-01 01-08 01-15 01-22 01-29 02-05 02-12 02-19 02-26 03-05 03-12 03-19 03-26 04-02 04-09 04-16 04-23 04-30 05-07 05-14 05-21 05-28 06-04 06-11 06-18 06-25 07-02 07-09 07-16 07-23 07-30 08-06 08-13 08-20 08-27 09-03 09-10 09-17 09-24 10-01 10-08 10-15 10-22 10-29 11-05 11-12 11-19 11-26 12-03 12-10 12-17 12-24 12-31

MONITOR ZDROWOTNY

Liczba transakcji sprzedaży w aptekach (tys.)

;=88 2019

= 2019

90 2019

>88 2019

Codziennie do Polski napływają uchodźcy. Takich osób jest już ponad dwa miliony (na koniec marca), w większości to kobiety z dziećmi i osoby starsze. Podjęte już zostały decyzje o ich włączeniu do polskiego systemu ochrony zdrowia. Osoby z Ukrainy są też w większości niezaszczepione przeciwko COVID-19. Wpraw2021

2021

2022

;888

:=88

:888

9888 9=88

=88

Średnia liczba opakowań wykupionych podczas jednej transakcji sprzedaży w aptece 2022

;

Średnia wartość koszyka zakupowego w aptece (PLN brutto) 2022

Liczba sprzedanych opakowań w aptekach (tys.) – PRZECIWBÓLOWE NON-RX

2022

=88

<88

;88

:88

988

dzie Omikron, także w sytuacji poziomu wyszczepień w Polsce i faktu przechorowania COVID-19 przez bardzo dużą część społeczeństwa, nie powoduje już tak tragicznych konsekwencji jak wcześniej, ale zwiększenie liczby zakażeń może zaowocować koniecznością kolejnego wzrostu liczby łóżek covidowych, a w konsekwen-

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

Liczba sprzedanych opakowań w aptekach (tys.) – USPOKAJACZE NON-RX 2019

988

2021

2022

@8 >8 <8 :8

cji – delegowania profesjonalistów medycznych do zajęcia się skutkami koronawirusa kosztem diagnostyki i leczenia innych chorób. W aktualnej sytuacji – chorób nie tylko Polaków, ale także uchodźców. Przy tak dużej skali uchodźctwa i strukturze społecznej Ukraińców uciekających do Polski przed wojną, liczba osób wymagających pomocy medycznej, leczenia szpitalnego, leczenia chorób przewlekłych, itp. będzie rosnąć. Czy starczy leków? Informacje dotyczące stanów magazynowych w aptekach sugerują, że są one wysokie i są nadal wzmacniane. W aptekach są leki na receptę, są też produkty bez recepty (na wykresie, na przykładzie leków przeciwbólowych OTC). Tak jest teraz, ale co będzie za kilka tygodni lub miesięcy? Ministerstwo Zdrowia zwróciło się z prośbą do producentów o zwiększenie dostaw o 15%. To nie jest takie proste, bo fabryki są kontraktowane z dużym wyprze-

dzeniem. Nie ma także potrzeby zwiększenia produkcji wszystkich produktów aptecznych. Można mieć nadzieję, że ta sytuacja przyspieszy dyskusję nad bezpieczeństwem lekowym państwa. Produkcja API w Polsce (zapewne najlepszym rozwiązaniem jest harmonizacja planów produkcji API w ramach EU) może być gwarancją ciągłości dostaw. Proces odtwarzania takich zdolności produkcyjnych zajmie czas i wymaga olbrzymich inwestycji oraz zapewnienia rynków zbytu. Czy leki w Unii będą traktowane jak produkty rolnicze z dopłatą? Możemy nie mieć wyboru. Ale nawet żeby nie mieć wyboru, o którym mowa w poprzednim zdaniu, musimy mieć możliwość jakiegokolwiek wyboru. A to zależy od tego, jak szybko i jak skończy się wojna. Życzę wszystkim Państwu powrotu do normalności.  *Analizy/wykresy na podstawie danych PEX PharmaSequence Adres do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl Twitter:@Jarek100

Stan magazynu w aptekach (tys.) – LEKI RX 2021

@@888

2022

@>888 @<888 @:888 @8888 ?@888 ?>888 89 89 89 8@ 89 9= 89 :: 89 :A 8: 8= 8: 9: 8: 9A 8: :> 8; 8= 8; 9: 8; 9A 8; :> 8< 8: 8< 8A 8< 9> 8< :; 8< ;8 8= 8? 8= 9< 8= :9 8= :@ 8> 8< 8> 99 8> 9@ 8> := 8? 8: 8? 8A 8? 9> 8? :; 8? ;8 8@ 8> 8@ 9; 8@ :8 8@ :? 8A 8; 8A 98 8A 9? 8A :< 98 89 98 8@ 98 9= 98 :: 98 :A 99 8= 99 9: 99 9A 99 :> 9: 8; 9: 98 9: 9? 9: :< 9: ;9

?<888

Stan magazynu w aptekach (tys.) – PRZECIWBÓLOWE NON-RX 2021

9<888

2022

9;888 9:888 99888 98888 A888

@888

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

Ra n ki n gi P E X

Rankingi PEX. Firmy i produkty w lutym 2022 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence).

Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w lutym 2022

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

POLPHARMA

ADAMED

TEVA

KRKA

BAYER

BAUSCH HEALTH

SANOFI

BERLIN-CHEMIE

SANDOZ

BOEHRINGER INGELHEIM

POLPHARMA

USP ZDROWIE

GLAXOSMITHKLINE

AFLOFARM

         

XARELTO

NEOPARIN

PRADAXA

ELIQUIS

CLEXANE

OZEMPIC

BISOCARD

JARDIANCE

FOSTEX

GLUCOPHAGE

IBUPROM

GRIPEX

LEKI OTC

SANOFI

HASCO - LEK

TEVA

RECKITT BENCKISER

ANGELINI

SANDOZ

AFLOFARM NUTRICIA USP ZDROWIE N.P.ZDROVIT OLIMP LABS SYNOPTIS OLEOFARM POLPHARMA RECKITT BENCKISER ADAMED

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

APAP

MAGNE-B6

VOLTAREN

NEOSINE

THERAFLU

NUROFEN

ESSENTIALE

RUTINOSCORBIN

L’OREAL AFLOFARM IRENA ERIS PERRIGO PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE ZIAJA PIERRE FABRE POLPHARMA GALDERMA NAOS

         

SUPLEMENTY DIETY

KOSMETYKI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

LEKI OTC

         

SUPLEMENTY DIETY 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI NA RECEPTĘ 1

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w lutym 2022

BEBILON D-VITUM NEOCATE NUTRIDRINK NUTRAMIGEN DICOFLOR ŚWIAT ZDROWIA SANPROBI NATURELL MULTILAC

         

KOSMETYKI VICHY PHARMACERIS LA ROCHE ZIAJA EMOLIUM CETAPHIL AVENE BIODERMA ELUDRIL DERMEDIC

         

Więcej danych?

Wszystkich Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: solutions_by_pex@pexps.pl

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY mo n ito r epidemiologicz n y

Koszty leczenia OGÓŁEM

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W lutym 2022 W ODNIESIENIU DO stycznia

95 281 zł

91 505 zł

11 106 zł

9388 zł

538 zł

582 zł

styczeń

luty

styczeń

luty

styczeń

luty

–3777 zł

–3,96%

–1718 zł

–15,47%

44 zł

8,14%

TREND ROCZNY – PORÓWNANIE ROKU 2022 I 2021

1 062 482 zł

1 219 702 zł

96 189 zł

109 687 zł

8 138 zł

9 173 zł

2021

2022

2021

2022

2021

2022

14,80%

13 498 zł

14,03%

157 220 zł

1035 zł

12,71%

luty – WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJW YŻSZYCH KOSZTACH Warmińsko-Mazurskie 75 740 zł Opolskie 76 481 zł Podkarpackie 77 605 zł

Podkarpackie 7 694 zł Opolskie 7 809 zł Śląskie 7 831 zł

Podlaskie 438 zł Warmińsko-Mazurskie 448 zł Podkarpackie 459 zł

Łódzkie 95 821 zł Mazowieckie 105 090 zł Wielkopolskie 105 404 zł

Lubuskie 10 046 zł Mazowieckie 10 744 zł Wielkopolskie 11 656 zł

Pomorskie 647 zł Małopolskie 653 zł Mazowieckie 696 zł

ROK 2022 – WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJW YŻSZYCH KOSZTACH Warmińsko-Mazurskie 924 487 zł Opolskie 948 828 zł Podlaskie 952 437 zł

Podlaskie 86 705 zł Warmińsko-Mazurskie 87 202 zł Opolskie 88 751 zł

Pomorskie 647 zł Małopolskie 653 zł Mazowieckie 696 zł

Łódzkie 1 221 969 zł Mazowieckie 1 259 087 zł Wielkopolskie 1 269 851 zł

Łódzkie 107 988 zł Wielkopolskie 119 884 zł Mazowieckie 120 689 zł

Łódzkie 7 105 zł Pomorskie 7 646 zł Mazowieckie 7 668 zł

luty – WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADK AMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Podkarpackie -9 317 zł Pomorskie -7 142 zł Śląskie -6 770 zł

Podkarpackie -4 328 zł Małopolskie -3 370 złŚląskie -2 708 zł

Pomorskie -8 zł Podkarpackie -4 zł

Kujawsko-Pomorskie 2 221 zł Wielkopolskie 2 475 zł Lubuskie 3 353 zł

Kujawsko-Pomorskie 476 zł Lubuskie 999 zł

Mazowieckie 61 zł Wielkopolskie 94 zł Lubuskie 103 zł

zestawienie – KOSZTY W lutym W OSTATNICH LATACH

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƑƐ

ƑƏƑƑ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƑƐ

ƑƏƑƑ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƑƐ

ƑƏƑƑ

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

mo n ito r epidemiologicz n y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

9:8888

prognoza

koszty, tys. zł

988888

» Ogólne koszty leczenia w lutym nieznacznie zmalały. «

@8888 >8888 <8888 :8888 8

;

> ? :8:9

;

STYCZEŃ

> ? :8::

LUTY

MARZEC

prognoza max 118 995

mediana 89 051

min 69 788

KWIECIEŃ

LIPIEC

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

MAJ

prognoza

CZERWIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY mo n ito r epidemiologicz n y

Koszty grypy i przeziębienia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

9<888

koszty, tys. zł

9:888 98888 @888 >888

» Koszty leczenia grypy i przeziębienia zanotowały w lutym spadek. «

<888 :888 8

;

> ? :8:9

;

STYCZEŃ

> ? :8::

LUTY

MARZEC

prognoza max 14 175

mediana 8989

min 3873

KWIECIEŃ

LIPIEC

prognoza

PAŹDZIERNIK

OSOZ Polska 3/2022

prognoza

MAJ

prognoza

CZERWIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

MONITOR ZDROWOTNY

mo n ito r epidemiologicz n y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców

Koszty alergii (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

9<88

koszty, tys. zł

9:88 9888 @88 >88

» Lutowe koszty leczenia alergii utrzymują się na niskim poziomie. «

<88 :88 8

;

> ? :8:9

;

STYCZEŃ

> ? :8::

LUTY

MARZEC

prognoza max 998

mediana 486

min 206

KWIECIEŃ

LIPIEC

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

MAJ

prognoza

CZERWIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków luty 2022 | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO stycznia

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

24,61 zł

25,36%

266,5 tys. zł

3940

–11,0 tys. zł

–240

0,28 zł

–0,14%

1,25 zł

PROGNOZA NA

maj

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

OSOZ Polska 3/2022

suplementy

INNE

54,59% 24,50% 9,56% 11,34%

POZIOM REFUNDACJI

22,41% 1,40%

Z reguły w maju kończy się okres przeziębień i grypy, a rozpoczyna sezon alergiczny. Jednak aktualna sytuacja epidemiologiczna oraz geopolityczna sprawiają, iż bardzo trudno jest prognozować, jak będzie kształować się sprzedaż leków w tym miesiącu. Według naszych ostrożnych prognoz, obrót statystycznej apteki wyniesie 250 tys. zł.

Obrót statystycznej apteki w lutym 2022 roku wyniósł 266,5 tys. zł. W porównaniu ze styczniem 2022 roku był o 11 tys. zł niższy (–4,0%). Jednocześnie był o 45,5 tys. zł wyższy (+20,6%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 3,481 mld zł. Oznacza to spadek o 157 mln zł (–4,3%) w stosunku do stycznia 2022 roku oraz wzrost o 528,8 mln zł (+17,9%) w stosunku do lutego 2021 roku. Udział refundacji stanowił 22,41% (+1,40 p.p. w porównaniu z styczniem 2022) obrotu aptecznego i wyniósł 780,2 mln zł (+2,0%). Obrót w statystycznej aptece w 2022 roku wyniesie 3 208 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 5,0% (+151,5 tys. zł) oraz wzrost o 15,9% (+ 439 tys. zł) w stosunku do 2020 roku. Rynek far-

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

67,74 zł

maceutyczny osiągnie wartość 41,8 mld zł. To odpowiednio o 1,2 mld zł więcej (+3,0%) niż w 2021 roku oraz o 4,1 mld zł więcej (+10,8%) niż w 2020 roku. Wartość refundacji wyniesie 9,7 mld zł, co będzie stanowiło 23,32% całkowitego obrotu aptecznego. W lutym sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 79,7 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 66,7 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 117,8 tys. zł. W porównaniu ze styczniem 2022 roku, w dwóch kategoriach zanotowaliśmy spadek wartości sprzedaży. W przypadku leków na recepty pełnopłatne spadek ten wyniósł 0,2 tys. zł (–0,3%), dla sprzedaży odręcznej 13,1 tys. zł (–10,0%), z kolei dla

sprzedaży na recepty refundowane zanotowaliśmy wzrost wartości sprzedaży, który wyniósł 2,52 tys. zł (+3,3%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 1 040 mln zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 871 mln zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,539 mld zł. Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (12 224 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – środa (11 189 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wynosił 1035 zł. W lutym 2022 roku, w stosunku do stycznia 2022 roku, w siedmiu kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy spadek wartości sprzedaży – największe spadki cechowały produkty na układ od-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

dechowy, leki przeciwzakaźne oraz leki przeciwpasożytnicze. Największy wzrost z kolei zanotowaliśmy w przypadku leków endokrynologicznych oraz leków onkologicznych. Największe zmiany w udziale poszczególnych grup terapeutycznych zaobserwowano w przypadku produktów na przewód pokarmowy i metabolizm, na układ sercowo naczyniowy oraz krew i układ krwiotwórczy. Największy udział w wartości sprzedaży należy do grupy produktów na przewód pokarmowy i metabolizm. W lutym średnia marża apteczna wyniosła 25,36%. To o 0,14 p.p. mniej niż w styczniu 2022 roku oraz o 0,71 p.p. więcej niż w lutym 2021 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,34% (+0,61 p.p. w stosunku do stycznia 2022), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,46% (+0,81 p.p. w stosunku do stycznia 2022), natomiast dla produktów OTC – 29,72% (+0,47 p.p. w stosunku do stycznia 2022 roku). W 2022 roku marża apteczna wyniesie 24,80%. Będzie to odpowiednio o 0,18 p.p. mniej niż w 2021 roku oraz o 0,06 p.p. mniej niż w 2020 roku. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 18,58% (+0,14 p.p. w stosunku do 2021 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 20,94% (–1,70 p.p. w stosunku do 2021 roku), a dla produktów OTC – 28,93% (–0,24 p.p. w stosunku do 2021 roku). Średnia cena za opakowanie leku w lutym 2022 roku wyniosła 24,61 zł. W porównaniu do stycznia 2022 roku wzrosła o 28 groszy. Porównując ją do ceny z lutego 2021 obserwujemy wzrost o 0,91 zł. W przypadku leków refundowanych średnia cena opakowania w stosunku do stycznia 2022 wzrosła (+1,3%) i wyniosła 30,29. W przypadku leków na recepty pełnopłatne cena w lutym wyniosła 31,88 zł (+0,51 zł), zaś w przypadku sprzedaży odręcznej średnia cena wyniosła 19,61 zł (–0,25 zł). W lutym statystyczną aptekę odwiedziło 3940 pacjentów (spadek o 240-tu pacjentów w stosunku do stycznia). 3230 osób zakupiło produkty OTC, 810 – leki refundowane, oraz 860 – leki wydawane na recepty pełnopłatne. Największy ruch w statystycznej aptece panował w pierwszym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 1 a 7 lutego. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 1015 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 8–14 lu-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2022

luty 2021

ƐƓƏƏƏ ƐƑƏƏƏ ƐƏƏƏƏ ѶƏƏƏ ѵƏƏƏ ƓƏƏƏ ƑƏƏƏ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) luty 2022

luty 2021

ƐƓƏƏƏ ƐƑƏƏƏ ƐƏƏƏƏ ѶƏƏƏ ѵƏƏƏ ƓƏƏƏ ƑƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy 5,78% układ moczowo-płciowy 4,28% i hormony płciowe

14,37% przewód pokarm. i metabolizm

układ oddechowy 10,05%

1,85% narządy zmysłów 3,26% leki przeciwzakaźne 0,28% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,37% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,45% krew i układ krwiotwórczy

11,19% układ sercowo-naczyniowy

1,03% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych 3,1% dermatologia varia 9,82% 11,28% centralny układ nerwowy nieokreślona 16,89%

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2008–2022 30% 29% 28% 27% 26% 25% 24%

III IV

2008

III IV

2009

III IV

2010

III IV

2011

III IV

2012

III IV

2013

III IV

2014

III IV

2015

III IV

2016

III IV

2017

III IV

2018

III IV

2019

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2021–2022

III IV

2020

III IV 12

2021

zapłata pacjenta

2022

23%

refundacja

ƑƔ ƑƏ ƐƔ

ƐƖķƏѵ ƐƖķƑƑ ƐƖķƏƖ ƐѶķƑƑ ƐƕķѶƔ ƐƕķƖѶ ƐѶķƏƑ ƐѶķƏѶ ƐѶķƏƓ ƐѶķƐƑ ƐѶķƒƒ ƐѶķƔƒ ƐѶķƕƒ ƐѶķѶ

ƐƏ Ɣ ƔķƒƐ

ƔķѶƔ

Ɣķƕ

ƔķƖƑ

ƔķѶƖ

ƔķѶƐ

ƔķѶѵ

ƔķѵѶ

ƔķƔƐ

ƔķƔƖ

ƔķƔѶ

ƔķƐƐ

ƔķƔƐ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

ƑƏƑƐ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƑƑ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2021–2022 zapłata pacjenta

ƒƔ

refundacja

ƒƏ ƑƔ

ƕķƔƑ

ƕķѵѵ

ƕķƕƐ

ƕķѵƕ

ƕķѶ

ƕķƕƔ

ѶķƏƓ

ƕķѵƖ

ѶķƏƑ

ѶķƏƒ

ƕķƕѶ

ƕķƖƖ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƐķѵƔ ƑƐķѶƕ ƑƐķƖѵ ƑƑķƒ ƑƐķѶѶ ƑƐķƖƒ ƑƑķƏѵ

ƑƑķƐƔ ƑƑķƑѶ ƑƑķƐƓ ƑƑķƔƒ ƑƑķƐƒ ƑƑķƒ

ƑƑ

Ɣ Ə

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

ƑƏƑƐ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƑƑ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2008–2022 4600 4400 4200 4000 3800 3600 3400 3200 3000 2800 I

III IV

2008

OSOZ Polska 3/2022

III IV

2009

III IV

2010

III IV

2011

III IV

2012

III IV

2013

III IV

2014

III IV

2015

III IV

2016

III IV

2017

III IV

2018

III IV

2019

III IV

2020

III IV 12

2021

2022

2600

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w lutym Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

tego (988 osób), 22–28 lutego (975 osób), 15–21 lutego (942 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 11.00–12.00. Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 67,64 zł. To o 1,25 zł więcej niż w minionym miesiącu oraz o 2,63 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2021. Z kwoty tej 52,48 zł zapłacił pacjent, a 15,16 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu ze styczniem wzrosła o 8,7% (+1,21 zł). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 0,1% (+0,04 zł). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 98,36 zł (z czego 25,95 zł to zapłata pacjenta, a 72,41 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 77,55 zł, a dla produktów OTC – 36,47 zł. W 2022 roku wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniesie 74,90 zł. Z kwoty tej 57,43 zł zapłaci pacjent, a 17,47 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 88,50 zł, produktów OTC – 40,71 zł, a leków refundowanych – 99,86 zł (z czego 25,08 zł to zapłata pacjenta, a 74,78 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2022

luty 2021

ƑƏƏ

ƐƔƏ

ƐƏƏ

ƔƏ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach lutego (porównanie do ubiegłego roku) luty 2022

ƐƐƏƏ

» W lutym statystyczną aptekę odwiedziło 3940 pacjentów, o 240 pacjentów mniej niż w styczniu. «

luty 2021

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ Ѵ |;]o

ѶŋƐƓ Ѵ |;]o

ƐƔŋƑƐ Ѵ |;]o

ƑƑŋƑѶ Ѵ |;]o

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

luty 2022

luty 2021

luty 2022

luty 2021

145 493

126 886

54,59%

57,41%

Lek - OTC

65 303

49 567

24,50%

22,43%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

25 483

21 495

9,56%

9,73%

Pozostałe

30 222

23 052

11,34%

10,43%

Lek - RX

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za luty 2022 zmiana w stosunku do (%)

luty 2022 obrót całkowity (w tys. zł) recepty refundowane (w tys. zł)

stycznia 2022

zmiana w stosunku do (liczbowo)

lutego 2021

stycznia 2022

-11,00

lutego 2021

statystyczna apteka

266,5

-4,0%

20,6%

-11,00

45,50

cały rynek apteczny

3 481 823

-4,3%

17,9% -157 035,00 -157 035,00

528 820,50

statystyczna apteka

79,7

3,3%

9,8%

2,52

7,11

cały rynek apteczny

1 040 953

2,9%

7,4%

29 169,84

71 369,11

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

statystyczna apteka

66,7

-0,3%

4,7%

-0,22

3,02

cały rynek apteczny

871 292

-0,7%

2,4%

-6 099,05

20 533,24

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

statystyczna apteka

117,8

-10,0%

42,1%

-13,14

34,91

cały rynek apteczny

1 539 044

-10,4%

39,0% -177 959,17 -177 959,17

431 427,67

wartość refundacji (w tys. zł)

statystyczna apteka

59,7

2,4%

9,5%

1,41

5,17

cały rynek apteczny

780 239

2,0%

7,0%

15 671,86

51 360,84

udział refundacji

średnia cena opakowania

w całkowitym obrocie

22,41%

6,7%

-9,2%

0,01

-0,02

w sprzedaży refundowanej

73,61%

-0,5%

-0,4%

0,00

ogółem

24,61 zł

1,1%

3,8%

0,28

0,91

dla leków z list refundacyjnych

30,29 zł

1,3%

2,4%

0,38

0,71

dla leków z recept pełnopłatnych

31,88 zł

1,6%

6,4%

0,51

1,93

dla produktów bez recepty (OTC)

19,61 zł

-1,3%

6,2%

-0,25

1,15

3 940

-5,7%

15,9%

-240,00

540,00

liczba pacjentów w aptece liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

810

0,0%

0,00

liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

860

-2,3%

17,8%

-20,00

130,00

liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna)

3 230

-7,2%

18,3%

-250,00

500,00

ogółem

25,36%

-0,5%

2,9%

0,00

0,01

dla leków z list refundacyjnych

18,34%

3,4%

-1,8%

0,01

0,00

dla leków na recepty pełnopłatne

22,46%

3,7%

1,1%

0,01

0,00

dla sprzedaży odręcznej

29,72%

1,6%

1,1%

0,00

wartość sprzedaży na pacjenta

67,64 zł

1,9%

4,1%

1,25

2,64

wartość zapłaty przez pacjenta

52,48 zł

0,1%

7,2%

0,04

3,53

wartość dopłaty refundatora

15,16 zł

8,7%

-5,5%

1,21

-0,89

średnia marża apteczna

wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

98,36 zł

3,3%

9,8%

3,11

8,78

wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

25,95 zł

4,8%

11,1%

1,18

2,60

wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

72,41 zł

2,7%

9,3%

1,93

6,18

wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

77,55 zł

2,0%

-11,1%

1,51

-9,67

wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

6,11

36,47 zł

-3,1%

20,1%

-1,16

opakowania (w tys.)

statystyczna apteka

11,8

-3,3%

20,0%

-0,41

1,97

cały rynek apteczny

154 545

-3,7%

17,3%

-5 897,85

22 832,94

opakowania – recepty refundowane ( w tys.)

statystyczna apteka

2,7

1,9%

3,9%

0,05

0,10

cały rynek apteczny

34 727

1,5%

1,6%

514,18

540,19

opakowania – recepty pełnopłatne (w tys.)

statystyczna apteka

2,1

-1,8%

-1,6%

-0,04

cały rynek apteczny

27 436

-2,1%

-3,8%

-596,77

-1 093,26

opakowania - sprzedaż statystyczna apteka odręczna ( w tys.) cały rynek apteczny

7,0

-5,5%

37,0%

-0,41

1,89

91 527

-5,9%

33,9%

-5 733,95

23 175,37

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto

prognoza obrotu

Obrót 2022: 3 208 tys. zł

Tysiące zł

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 6%

OSOZ Polska 3/2022

ƒƏƏ ƑƖƏ ƑѶƏ ƑƕƏ ƑѵƏ ƑƔƏ ƑƓƏ ƑƒƏ ƑƑƏ ƑƐƏ ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ

(

realizacja obrotu

(

realizacja (poprzedni rok)

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do lutego 2022 2022

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2021

2020

2022

2020

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2021

2020

3 208,0

5,0%

15,9%

151,5

439,0

544,0

25,1%

-1089,1%

109,0

599,0

41 776 395,0

3,0%

10,8%

1 199 572,0

4 069 759,5

7 120 680,0

22,4%

-848,2%

1 301 148,0

8 072 375,0

981,3

1,9%

7,8%

18,5

70,8

156,8

15,1%

-860,0%

20,6

177,5

12 778 267,0

0,0%

3,1%

-3 642,3

380 029,7

2 052 735,8

12,6%

-694,3%

230 150,5

2 398 121,7

787,6

2,9%

26,9%

22,6

167,2

133,6

18,5%

3955,8%

20,9

130,3

10 256 220,1

1,0%

21,4%

99 760,2

1 809 152,5

1 748 682,6

16,0%

-39982,1%

240 765,4

1 753 067,2

1 411,1

8,3%

16,0%

107,8

195,0

248,7

36,6%

-758,1%

66,6

286,5

18 376 210,4

6,2%

11,0%

1 075 248,3

1 814 549,5

3 256 047,0

33,6%

-640,8%

819 378,9

3 858 165,3

748,2

3,4%

8,9%

24,8

61,1

118,0

14,7%

-894,7%

15,2

132,9

9 743 333,6

1,4%

4,1%

138 735,5

386 329,6

1 544 806,2

12,3%

-716,2%

168 592,4

1 795 507,3

23,32%

-1,5%

-6,0%

0,0

21,70%

-8,3%

-5863,0%

0,0

0,2

74,88%

1,4%

0,8%

0,0

73,80%

-0,4%

32599,1%

0,0

0,7

24,44 zł

1,7%

8,6%

0,42

1,93

24,13 zł

9,2%

2969,8%

2,04

23,34

30,80 zł

3,0%

6,0%

0,91

1,75

29,97 zł

1,3%

7473,3%

0,39

29,57

31,57 zł

2,8%

10,6%

0,85

3,04

30,93 zł

3,3%

1191,8%

0,98

28,53

19,07 zł

1,5%

10,0%

0,28

1,74

18,97 zł

2,8%

1354,4%

0,51

17,67

42 830

-8,1%

-2,9%

-3 799,8

-1 269,8

8 120,0

22,3%

-500,0%

1 480,0

10 150,0

9 826

-10,2%

-0,7%

-1 113,7

-73,7

1 620,0

7,3%

-485,7%

110,0

2 040,0

8 900

-11,3%

-1,3%

-1 130,4

-120,4

1 740,0

21,7%

-627,3%

310,0

2 070,0

34 666

-7,8%

-3,7%

-2 914,2

-1 344,2

6 710,0

25,0%

-494,7%

1 340,0

8 410,0

24,80%

-0,7%

-0,2%

-0,0018

-0,0006

25,43%

4,1%

-5322,0%

0,0

0,3

18,58%

0,8%

-1,7%

0,0014

-0,0031

18,04%

-2,5%

-4509,2%

0,0

0,2

20,94%

-7,5%

-2,1%

-0,0170

-0,0046

22,06%

1,6%

6839,3%

0,0

0,2

28,93%

-0,8%

-0,5%

-0,0024

-0,0016

29,47%

4,3%

-3127,1%

0,0

0,3

74,90 zł

11,5%

19,3%

7,7

12,1

134,03 zł

106,2%

1479,9%

69,0

125,5

57,43 zł

10,5%

21,7%

5,4

10,2

104,92 zł

114,3%

1643,4%

56,0

98,9

17,47 zł

14,9%

12,1%

2,3

1,9

29,11 zł

81,4%

1080,8%

13,1

26,6

99,86 zł

13,5%

8,6%

11,9

7,9

193,62 zł

116,1%

2233,2%

104,0

185,3

25,08 zł

9,0%

6,1%

2,1

1,4

50,73 zł

117,2%

2327,6%

27,4

48,6

74,78 zł

15,1%

9,4%

9,8

6,5

142,89 zł

115,7%

2201,4%

76,7

136,7

88,50 zł

16,0%

28,7%

12,2

19,7

153,58 zł

76,1%

513,3%

66,4

128,5

40,71 zł

17,4%

20,5%

6,0

6,9

74,10 zł

144,0%

-10100,4%

43,7

74,8

141,1

2,3%

2,7%

3,2

3,8

24,1

20,4%

-1,2%

4,1

-0,3

1 838 095,2

0,3%

-1,8%

6 400,6

-33 187,8

314 988,6

17,8%

-6,4%

47 636,1

-21 467,3

32,1

-2,2%

-3,2%

-0,7

-1,1

5,3

9,1%

-9,3%

0,4

-0,5

417 584,7

-4,1%

-7,4%

-17 858,7

-33 593,2

68 939,4

6,7%

-14,1%

4 339,8

-11 280,0

24,8

-0,7%

13,8%

-0,2

3,0

4,2

11,5%

6,1%

0,4

0,2

323 535,6

-2,6%

8,8%

-8 734,6

26 233,3

55 469,3

9,1%

0,5%

4 610,6

250,8

83,5

5,0%

2,0%

4,0

1,6

14,4

28,2%

-0,1%

3,2

0,0

1 087 275,8

3,0%

-2,5%

32 100,0

-27 628,7

188 788,1

25,4%

-5,4%

38 284,5

-10 757,0

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2022: 41,8 mld zł

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2021)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2021)

ƓƔƏƏ

Refundacja: 9,7 mld zł

ƓƏƏƏ

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 4% (w stosunku do roku 2021)

ƒƏƏƏ

Zmiana refundacji: wzrost 1 do 3% (w stosunku do roku 2021)

prognoza obrotu

Miliony zł

ƒƔƏƏ

ƑƔƏƏ ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – luty 2022 Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

620,26

0,07

36668,70

0,14

8255,85

0,04

28412,85

0,48

0,23

0,77

1046,99

35,02

59,12

2. U-30

455,49

0,05

20633,68

0,08

8700,50

0,04

11933,18

0,20

0,42

0,58

761,29

27,10

45,30

3. U-50

233,58

0,03

5913,77

0,02

3390,44

0,02

2523,33

0,04

0,57

0,43

301,32

19,63

25,32

4. U-BEZPŁATNY

22,29

0,00

2400,94

0,01

126,55

0,00

2274,39

0,04

0,05

0,95

60,59

39,63

107,71

5. INWALIDA WOJENNY

10,23

0,00

615,61

0,00

4,72

0,00

610,89

0,01

0,99

18,38

33,49

60,18

0,13

0,00

4,56

0,00

0,78

0,00

3,77

0,00

0,17

0,83

0,23

19,72

34,75

10,01

0,00

321,38

0,00

60,06

0,00

261,32

0,00

0,19

0,81

16,44

19,55

32,10

0,00

0,05

0,00

0,05

0,00

0,01

0,99

0,00

16,96

36,82

244,45

0,03

11705,86

0,04

121,21

0,00

11584,65

0,19

0,01

0,99

439,98

26,61

47,89

2,50

0,00

303,24

0,00

2,32

0,00

300,92

0,01

0,99

4,22

71,90

121,49

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. CIĄŻA + 11. NARKOTYKI

4,84

0,00

1107,14

0,00

360,28

0,00

746,86

0,01

0,33

0,67

8,55

129,50

228,85

15,41

0,00

2337,08

0,01

1269,51

0,01

1067,58

0,02

0,54

0,46

65,46

35,70

151,65

13. PEŁNOPŁATNE

1538,91

0,17

66689,00

0,25

66689,00

0,32

0,00

1,00

0,00

2099,98

31,76

43,34

14. ODRĘCZNA

5870,66

0,65

117799,00

0,44

117799,00

0,57

0,00

1,00

0,00

7005,52

16,82

20,07

15. RAZEM

9028,77

1,00

266500,00

1,00

206780,21

1,00

59719,79

1,00

0,78

0,22

11828,96

22,53

29,52

12. ŚRODKI POMOCNICZE

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

611,76

0,07

35761,68

0,13

7983,22

0,04

27778,45

0,47

0,22

0,78

1028,52

34,77

58,46

2. U-30

452,35

0,05

20351,03

0,07

8547,72

0,04

11803,32

0,20

0,42

0,58

753,51

27,01

44,99

3. U-50

236,88

0,03

6022,24

0,02

3441,27

0,02

2580,97

0,04

0,57

0,43

304,74

19,76

25,42

4. U-BEZPŁATNY

22,18

0,00

2360,24

0,01

114,86

0,00

2245,38

0,04

0,05

0,95

60,12

39,26

106,43

5. INWALIDA WOJENNY

10,30

0,00

618,61

0,00

2,37

0,00

616,24

0,01

0,00

1,00

18,49

33,46

60,04

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,14

0,00

4,58

0,00

0,83

0,00

3,75

0,00

0,18

0,82

0,24

19,16

32,97

7. ZHK

9,96

0,00

318,53

0,00

58,40

0,00

260,13

0,00

0,18

0,82

16,31

19,53

31,98

8. AZ

0,00

0,04

0,00

0,04

0,00

1,00

0,00

17,62

39,83

245,20

0,03

11636,22

0,04

63,96

0,00

11572,26

0,20

0,01

0,99

438,96

26,51

47,46

2,56

0,00

299,17

0,00

1,16

0,00

298,01

0,01

0,00

1,00

4,24

70,59

116,92

9. SENIOR 75+ 10. CIĄŻA + 11. NARKOTYKI

4,74

0,00

1044,50

0,00

331,63

0,00

712,88

0,01

0,32

0,68

8,41

124,17

220,14

15,71

0,00

2414,66

0,01

1284,23

0,01

1130,42

0,02

0,53

0,47

68,44

35,28

153,71

13. PEŁNOPŁATNE

1554,97

0,17

66799,50

0,25

66788,43

0,31

11,07

0,00

1,00

0,00

2118,89

31,53

42,96

14. ODRĘCZNA

6170,11

0,66

124369,00

0,46

124369,00

0,58

0,00

1,00

0,00

7211,33

17,25

20,16

15. RAZEM

9336,86

1,00

272000,00

1,00

212987,09

1,00

59012,91

1,00

0,78

0,22

12032,20

22,61

29,13

12. ŚRODKI POMOCNICZE

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – luty 2022 Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1604

0,18

79675

0,30

21023

0,10

58652

0,98

0,26

0,74

2658

29,98

49,68

2. Recepty pełnopłatne

1539

0,17

66689

0,25

66689

0,32

0,00

1,00

0,00

2100

31,76

43,34

3. Sprzedaż odręczna

5871

0,65

117799

0,44

117799

0,57

0,00

1,00

0,00

7006

16,82

20,07

0,00

2337

0,01

1270

0,01

1068

0,02

0,54

0,46

35,70

151,65

9029

1,00

266500

1,00

206780

1,00

59720

1,00

0,78

0,22

11829

22,53

29,52

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1596,07

0,17

78416,84

0,29

20545,43

0,10

57871,42

0,98

0,26

0,74

2633,53

29,78

49,13

2. Recepty pełnopłatne

1554,97

0,17

66799,50

0,25

66788,43

0,31

11,07

0,00

1,00

0,00

2118,89

31,53

42,96

3. Sprzedaż odręczna

6170,11

0,66

124369,00

0,46

124369,00

0,58

0,00

1,00

0,00

7211,33

17,25

20,16

15,71

0,00

2414,66

0,01

1284,23

0,01

1130,42

0,02

0,53

0,47

68,44

35,28

153,71

9336,86

1,00

272000,00

1,00

212987,09

1,00

59012,91

1,00

0,78

0,22

12032,20

22,61

29,13

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

Wartość

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

19453,83

0,18

981259,77

0,31

246452,39

0,10

734807,38

0,98

0,25

0,75

32065,86

30,60

50,44

2. Recepty pełnopłatne

17816,93

0,16

787573,90

0,25

787515,66

0,32

58,24

0,00

1,00

0,00

24843,65

31,70

44,20

3. Sprzedaż odręczna

71780,56

0,66

1411086,23

0,44

1411048,77

0,57

37,46

0,00

1,00

0,00

83489,47

16,90

19,66

191,84

0,00

28080,11

0,01

14772,35

0,01

13307,75

0,02

0,53

0,47

744,69

37,71

146,37

109243,15

1,00

3208000,00

1,00

2459789,17

1,00

748210,83

1,00

0,77

0,23

141143,67

22,73

29,37

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

253339902

0,18

12778267043

0,31

0,10 9568764772

0,98

0,25

0,75

417584745

30,60

50,44

2. Recepty pełnopłatne

232032791

0,16

10256220095

0,25 10255459891

0,32

760204

0,00

1,00

0,00

323535577

31,70

44,20

3. Sprzedaż odręczna

934774211

0,66

18376210436

0,44 18375715057

0,57

495379

0,00

1,00

0,00

1087275804

16,90

19,66

2498142

0,00

365697426

0,01

173313222

0,02

0,53

0,47

9699041

37,70

146,39

1422645046

1,00

41776395000

1,00 9743333577

1,00

0,77

0,23

1838095167

22,73

29,37

5. RAZEM OSOZ Polska 3/2022

3209502271

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

Transakcje Liczba

192384204

1,00 32033061423

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Maseczki medyczne Pandemia COVID-19 jeszcze na długo kojarzyć się będzie z maseczkami na twarz – prostym sposobem ograniczania transmisji wirusa. Wcześniej widywane jedynie na salach operacyjnych, od marca 2020 roku stosowane były przez prawie każdego człowieka, niezależnie od miejsca zamieszkania. Ich noszenie stało się symbolem solidarności obywatelskiej, ale też wymaganiem nałożonym przez przepisy prawa. Nic dziwnego, że maseczka zagościła w każdym domu, a ich sprzedaż w 2020 roku wzrosła 213 razy w stosunku do przedpandemicznego roku 2019. Najwięcej masek medycznych Polacy kupili w aptekach w drugim kwartale 2020 roku. Trzeba przypomnieć, że w marcu – wraz z wybuchem pandemii – apteki wyprzedały wszystkie zapasy, a zanim zostały uzupełnione, minęło kilka tygodni. W skali globalnej, w 2020 roku wyprodukowanych zostało 52 mld masek medycznych i typu N95. Ocenia się, że 1,5 mld trafiło do oceanów i minie 450 lat, zanim ulegną rozkładowi. To ok. 5 500 ton śmieci. I choć kolejne kraje znoszą obostrzenia pandemiczne, maski prawdopodobnie nie znikną całkowicie (obowiązek ich noszenia zniesiono w Polsce 28 marca 2022 roku). W 2021 roku, w drugim roku pandemii, liczba sprzedanych masek medycznych w aptekach spadła o 50%. WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY aptecznej. ROK 2021 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2018 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

87 605 572 zł

18 556 630

208

4,72 zł

336 150%

171 816%

6833%

95%

INFORMACJE DODATKOWE

Dodatkowy import maseczek na twarz

(mln euro, pierwsze półrocze 2020 roku)

(euro na osobę, pierwsze półrocze 2020 roku)

4500 4402

121

120

4000 96

3431

3500 3000

2500 2000

53 53 51

1750

1500

48 33

1148

1000

833

500

617 331 289 289 272 226 197 133 95 88 84 77 77 76 70 63 28 27 20 14

37 29 28 27 27

24 23

19 18 17 15 15 14 12

0 ia ar łg Bu a j ec ja Gr wac or Ch cja we Sz a lsk Po pr Cy ia n to Es a ni Da nia u m Ru a tw Ło cja a ow Sł ndia la Fin lta Ma

ry ęg a W ani p sz Hi ia d an Irl hy ec Cz wa Lit hy c ło W ia r st Au nia e ow Sł dia n la Ho ja c an Fr cy em Ni a g i lg ur Be mb e ks Lu

pr Cy lta Ma ia n to Es ria a łg ja Bu ac w or Ch a tw Ło a j ec Gr g a ni ur Da mb e ks Lu cja we Sz wa Lit ja ac ow Sł nia e ow Sł dia n la Fin ia d an

Irl

ry ęg W nia u m Ru hy ec Cz a lsk Po ia r st Au a i lg Be dia n la Ho ania p sz Hi hy c ło W ja c an Fr cy em

160

140

120

100

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

ilość [mln op.]

wa�ość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2018–2021

PROGNOZA

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Maseczki medyczne to produkty spełniające określone normy, wykonane z trójwarstwowej tkaniny o określonym stopniu fitracji, biostatyczności, rozmiarach i budowie. Poniższe dane pokazują, jak kształtowała się ich sprzedaż w aptekach na przełomie dwóch ostatnich dekad. Opis rynku Maseczki ochronne, czy też medyczne, to produkty wykonane z włókniny – wysokiej jakości materiału filtrującego. Składają się z kilku warstw, a każda z nich spełnia określoną funkcję. Warstwa zewnętrzna stanowi fizyczną barierę chroniącą pacjenta przed kroplami, zanieczyszczeniem powietrza, kurzem, brudem, dymem i pyłem. Środkowa warstwa filtrująca służy do filtrowania bakterii i drobnoustrojów. Natomiast warstwa wewnętrzna pochłania wodę i wilgoć oraz zapewnia długotrwałą i wygodną ochronę. Poniższe analizy dotyczą maseczek ochronnych i półmaseczek dostępnych w aptekach, w tym także maseczek chirurgicznych. Nie obejmują natomiast produktów antysmogowych (maseczek i półmaseczek), gdyż celem analizy jest przede wszystkim pokazanie trendów sprzedaży masek do zastosowań medycznych. W pierwszym okresie analiz, w aptekach otwartych sprzedano 10 794 opakowania maseczek ochronnych. Była to najniższa sprzedaż w całym okresie analiz. W kolejnych latach sprzedaż głównie wzrastała. Pierwszy, duży wzrost miał miejsce w 2009 roku. Sprzedaż

OSOZ Polska 3/2022

wzrosła o 734,80%, po raz pierwszy przewyższyła 1 mln opakowań i ukształtowała się na poziomie 1,36 mln opakowań. Jednak już w kolejnym roku sprzedaż maseczek spadła o 64,43% do poziomu 0,48 mln opakowań. Drugi, znaczący wzrost miał miejsce w 2020 roku. Sprzedaż maseczek wzrosła wówczas o 4306,18% i ukształtowała się na poziomie 33,98 mln opakowań. Była to zdecydowanie najwyższa roczna sprzedaż w całym okresie analiz. W minionym, 2021 roku w aptekach zostało sprzedane 18,56 mln opakowań maseczek ochronnych, a więc o 45,39% mniej niż w roku poprzednim. Wartość sprzedaży maseczek ochronnych kształtowała się na przełomie ostatnich 20 lat w analogiczny sposób jak ilość sprzedaży. W 2002 roku pacjenci zapłacili za maseczki zakupione w aptekach kwotę 26 053 zł. W 2009 roku wartość sprzedaży wzrosła znacząco (o 769,34%) do kwoty 1,89 mln zł. W 2020 roku pacjenci zapłacili za maseczki zakupione w aptekach 164,41 mln zł (wzrost o 9025,31%). Była to zdecydowanie najwyższa wartość sprzedaży w całym okresie analiz. W 2021 roku pacjenci zapłacili za maseczki 87,61 mln zł, czyli o 46,72% mniej niż w roku poprzednim.

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 1. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów Produkty będące w ofercie w latach 2002–2021

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2021 a nie będące w ofercie w 2002 roku

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

2002

2,41

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2,46

2,56

2,95

2,13

2,46

2,04

3,34

3,08

2,69

2,44

2,50

2,34

1,97

2,05

2,20

2,39

5,42

16,93

22,16

—

0,85

0,83

0,84

0,86

0,87

0,85

0,82

0,84

0,85

0,84

0,85

0,90

2,05

3,67

2,17

1,37

1,23

0,92

1,10

0,97

0,84

0,95

0,79

0,71

0,72

0,66

0,78

4,40

1,49

—

0,50

0,90

1,04

1,01

0,86

0,83

1,19

0,54

0,62

1,11

0,63

0,54

6,79

2,24

0,86

0,99

1,03

0,87

1,47

1,08

0,91

0,75

2,66

0,76

0,75

4,71

1,29

0,83

0,95

0,92

0,91

1,03

1,14

1,25

1,27

2,14

1,43

0,55

0,49

0,57

0,86

1,36

1,42

1,87

6,14

3,89

0,65

0,69

0,73

0,74

0,99

1,49

1,81

1,36

6,24

3,99

0,69

0,62

0,56

1,33

1,07

1,17

4,78

1,12

0,65

1,24

1,44

1,66

2,19

15,71

38,51

0,59

0,44

0,59

0,69

6,44

1,92

1,32

1,42

2,71

5,56

8,67

2,86

3,06

3,25

1,20 10,69

21,75

5,94

4,84

0,61

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

Produkty będące w ofercie w latach 2016–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

Produkty będące w ofercie w latach 2017–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2018–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2017

11,73

3,60

Produkty będące w ofercie w latach 2019–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2018

5,19 24,83

24,21

Produkty będące w ofercie w latach 2020–2021 a nie będące w ofercie w latach 2002–2019

10,26

5,54

Produkty będące w ofercie w 2021 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2020

Liczba badanych produktów

4,08

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

22,16

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2021

2,41

2,46

2,56

2,95

2,13

2,46

2,04

3,34

3,08

2,69

2,44

2,50

2,34

1,97

2,05

2,20

2,39

5,42

16,93

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2020 a nie będące w ofercie w 2021 roku

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2019 a nie będące w ofercie w 2021 roku

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2018 a nie będące w ofercie w latach 2019–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017 a nie będące w ofercie w latach 2018–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w latach 2017–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2021

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2021

—

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2021

—

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Średniomiesięczna wartość sprzedaży wyliczona na podstawie ostatnich 20 lat pokazuje, że najwięcej za maseczki pacjenci płacą w marcu i kwietniu – kolejno 2,57 mln zł oraz 3,98 mln zł. Na te wyniki miały wpływ głównie dane za dwa ostatnie lata. W marcu 2020 roku pacjenci zapłacili za maseczki zakupione w aptekach 19,40 mln zł, w kwietniu 2020 roku była to

kwota 68,22 mln zł. W marcu 2021 roku wartość sprzedaży wynosiła 30,74 mln zł, a w kwietniu 2021 roku – 10,23 mln zł. Statystycznie, najmniej pacjenci płacili za maseczki w styczniu – średnio 0,29 mln zł. W 2020 oraz 2021 roku pacjenci płacili średnio 4,84 zł oraz 4,72 zł za pojedyncze opakowanie maseczek. Były to zdecydowanie najwyższe średnie ceny

Tab. 2. Roczne zestawienie sprzedaży maseczek ochronnych w latach 2002–2021 oraz prognoza na lata 2022–2023

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

26 053

10 794

2,41

8 684

3 598

2003

44 887

18 266

2,46

14 962

6 089

72,29%

2004

51 838

21 184

2,45

12 960

5 296

15,49%

15,98%

2005

113 380

47 660

2,38

12 598

5 296

118,72%

124,98%

2006

121 688

64 105

1,90

12 169

6 410

7,33%

34,50%

2007

183 198

102 388

1,79

18 320

10 239

50,55%

59,72%

2008

217 086

163 226

1,33

19 735

14 839

18,50%

59,42%

2009

1 887 212

1 362 610

1,38

69 897

50 467

769,34%

734,80%

2010

664 176

484 733

1,37

19 535

14 257

-64,81%

-64,43%

2011

671 332

529 560

1,27

18 648

14 710

1,08%

9,25%

2012

551 319

521 008

1,06

15 314

14 472

-17,88%

-1,61%

2013

871 365

751 897

1,16

20 747

17 902

58,05%

44,32%

2014

763 039

768 898

0,99

15 897

16 019

-12,43%

2,26%

2015

903 449

981 782

0,92

19 222

20 889

18,40%

27,69%

2016

1 204 147

1 353 209

0,89

21 894

24 604

33,28%

37,83%

2017

1 689 755

1 519 392

1,11

30 174

27 132

40,33%

12,28%

2018

1 588 592

1 092 535

1,45

26 925

18 518

-5,99%

-28,09%

69,21%

2019

1 801 737

771 134

2,34

30 538

13 070

13,42%

-29,42%

2020

164 414 100

33 977 543

4,84

1 126 124

232 723

146

9025,31%

4306,18%

2021

87 605 572

18 556 630

4,72

421 181

89 215

208

-46,72%

-45,39%

2022

59 062 223

16 264 140

3,63

—

-32,58%

-12,35%

2023

33 976 966

10 848 800

3,13

—

-42,47%

-33,30%

Rys. 1. Wartość sprzedaży maseczek ochronnych w latach 2018–2021 oraz prognoza na lata 2022–2023 ?8 888 888

» W kwietniu 2020 roku miał miejsce gigantyczny skok wartości sprzedaży maseczek ochronnych.«

>8 888 888

=8 888 888

<8 888 888

;8 888 888

:8 888 888

98 888 888

8 :88:

OSOZ Polska 3/2022

:88;

:88<

:88=

:88>

:88?

:88@

:88A

:898

:899

:89:

:89;

:89<

:89=

:89>

:89?

:89@

:89A

:8:8

:8:9

:8::

:8:;

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba maseczek ochronnych sprzedanych w aptekach w latach 2018–2021 oraz prognoza na lata 2022–2023 9> 888 888

» W kwietniu 2020 roku pacjenci zakupili w aptekach ponad 14 mln opakowań maseczek ochronnych.«

9< 888 888

9: 888 888

98 888 888

@ 888 888

> 888 888

< 888 888

: 888 888

8 :88:

:88;

:88<

:88=

:88>

:88?

:88@

:88A

:898

:899

:89:

:89;

:89<

:89=

:89>

:89?

:89@

:89A

:8:8

:8:9

:8::

:8:;

Rys. 3. Średnia cena sprzedaży za pojedyncze opakowanie maseczek dostępne w aptekach w latach 2018–2022 oraz prognoza na lata 2022–2023 A

» Średnia cena maseczek ochronnych w 2020 roku mocno wzrosła.«

@ ? > = < ; : 9 8 :88:

:88;

:88<

:88=

:88>

:88?

:88@

:88A

:898

:899

:89:

:89;

:89<

:89=

:89>

:89?

:89@

:89A

:8:8

:8:9

:8::

:8:;

Rys. 4. Liczba różnych maseczek ochronnych dostępnych w aptekach w latach 2018–2022 :88

» Do roku 2019, w okresie jednego miesiąca, pacjenci kupowali w aptekach nie więcej niż 50 różnych maseczek ochronnych. Od 2020 roku asortyment maseczek poszerzył się do około 200 produktów.«

9?= 9=8 9:= 988 ?= =8 := 8 :88:

:88;

:88<

:88=

:88>

:88?

:88@

:88A

:898

:899

:89:

:89;

:89<

:89=

:89>

:89?

:89@

:89A

:8:8

:8:9 :8::

OSOZ Polska 3/2022

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży w latach 2018–2021 < 888 888

; =88 888

; 888 888

: =88 888

: 888 888

9 =88 888

9 888 888

=88 888

8 16 7"ƅ

216

/7"

4&" &"ƅ

7"/4&"

w całym okresie analiz. Natomiast najmniej pacjenci płacili za maseczki w latach 2014–2016 – średnia cena w tych latach nie przekroczyła 1 zł. W 2002 roku asortyment maseczek dostępny w aptekach był niezwykle ubogi, liczył zaledwie 3 rożne produkty pakowane po 1 szt., 50 szt. oraz 100 szt. W kolejnych latach asortyment stopniowo poszerzał się. W 2019 roku liczył sobie 59 różnych produktów. W 2020 roku na półkach aptecznych pojawiło się 87 nowych produktów, a w 2021 roku, kolejne 62 nowe produkty. Tym samym asortyment poszerzył się do ponad 200 produktów. Ostatnie dwa lata były okresem znaczącego wzrostu sprzedaży maseczek ochronnych. Niewątpliwie był to efekt pojawienia się COVID-19. Także sprzedaż w najbliższych latach jest mocno skorelowana z liczbą zakażeń koronawirusem.

Trendy przyszłości Zgodnie z wyliczonymi prognozami, sprzedaż maseczek w 2022 roku ukształtuje się na poziomie 16,26 mln opakowań (spadek o 12,35%). W 2023 roku sprzedaż spadnie o 33,30% i będzie równa 10,85 mln opakowań. Także wartość sprzedaży będzie spadać. W 2022 roku spadek wyniesie 32,58%, a w 2023 roku – 42,47%. Tym samym wartość sprzedaży będzie równa kolejno 59,06 mln zł oraz 33,98 mln zł. Średnia cena za pojedyncze opakowanie także odnotuje spadek. W 2022 roku wyniesie ona 1,09 zł (23,08%), a w 2023 roku 0,50 zł (13,76%). Tym samym, w najbliższych latach średnia cena sprzedaży ukształtuje się na poziomie 3,63 zł oraz 3,13 zł.

OSOZ Polska 3/2022

&-&"

&"/-&"ƅ

/7"0&"ƅ

ƣ!7&"/+&(

&01,- !

/2!7&"ƅ

Podsumowanie W 2020 roku w aptekach otwartych sprzedano niemal 34 mln opakowań maseczek o łącznej wartości ponad 160 mln zł. To oznacza, że statystycznie niemal każdy pacjent zakupił jedno opakowanie maseczek o średniej wartości około 4,50 zł. W 2021 roku sprzedaż omawianego asortymentu aptecznego spadła o połowę, ale cena sprzedaży pozostała na poziomie ponad 4 zł. Warto zaznaczyć, że są to jedynie sprzedaże apteczne. Od marca 2020 roku, a więc z chwilą wybuchu pandemii, produkty z tej grupy można było nabyć niemal wszędzie – w Internecie, drogeriach, kioskach. Prognozy wyliczone na rok 2022 i 2023 pokazują, że sprzedaż będzie spadać. Spadnie także średnia cena za pojedyncze opakowanie. Przy czym to liczba zachorowań na koronawirusa będzie miała kluczowy wpływ na kształtowanie się sprzedaży maseczek ochronnych. Dużego spadku sprzedaży spodziewamy się w związku ze zniesieniem z końcem marca obowiązku noszenia maseczek. Trudno jednak przewidzieć, jak po z reguły łagodnych miesiącach letnich, sytuacja epidemiologiczna będzie się rozwijała jesienią 2022 roku. Stąd też nasze prognozy, zależne od czynników losowych, mogą być obarczone dużym błędem statystycznym.  Metodologia prognoz Do obliczeń prognozy ilości, wartości oraz średniej ceny za pojedyncze opakowanie maseczek medycznych została zastosowana sezonowa metoda prognozowania z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat, wyznacza trend sprzedażowy uwzględniając sezonowe wahania sprzedaży w ciągu roku. Dodatkowo zakłada, że w najbliższym czasie nie nastąpią żadne istotne zmiany, które mogłyby w rewolucyjny sposób wpłynąć na wielkość sprzedaży.

KAMSOF T S.A.

<CT\ȤF\CL QDKGIKGO '&/ \ -5 '&/ 5WKVG

9 +PFGMUWL K WFQUVȶRPKCL 'NGMVTQPKE\PȤ &QMWOGPVCELȶ /GF[E\PȤ

9 4CRQTVWL <FCT\GPKC /GF[E\PG 9 Sprawniej i szybciej realizuj szczepienia RT\GEKY %18+& K IT[RKG

9 %JTQɛ FCPG RT\GF KEJ WU\MQF\GPKGO NWD WVTCVȤ YGLFʏ PC

edm.kamsoft.pl KS-EDM Suite KAMSOFT sa

Nie masz jeszcze systemu do wytwarzania EDM? Wybierz oprogramowanie dopasowane do Twojej placówki medycznej.

ŵĞĚǇĐǇŶĂΛŬĂŵƐŽŌ ͘Ɖů ͮ ƚĞů͘ ;нϰϴͿ ϯϮ ϮϬϵ Ϭϳ Ϭϱ

edm.kamsoft.pl

Nawigator e-Zdrowia

KAMSOF T S.A.

.KE\DC VGOCVȕY \YKȤ\CP[EJ \ e-Zdrowiem PKGWUVCPPKG UKȶ \YKȶMU\C FNCVGIQ CVYQ UKȶ Y PKEJ RQIWDKȦ

2QOQʑGO[ %K \PCNGʏȦ Y CɮEKYȤ FTQIȶ QTC\ RQMCʑGO[ LCM Y[MQT\[UVCȦ OQʑNKYQɮEK G \FTQYKC ǡ

&Q ȤE\ FQ PCUБ

<CRTCU\CO[ PC MQPHGTGPELȶ 0CYKICVQT G <FTQYKC QP NKPG OCLC T

5\E\GIȕ [ PC UVTQPKG YYY QUQ\ RN PCYKICVQT QTC\ RTQƒNW (CEGDQQM (147/ 2TQFWMVȕY -#/51(6

OSOZ Polska

Articles inside

WHAT’S NEXT

LABORATORIuM TECHNOLOGII

RAPORT

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE

WHAT’S NEXT

BEZPIECZEŃSTWO DANYCH

Dr Chikwe Ihekweazu: WHO wykorzysta dane i AI, aby zapobiec kolejnym pandemiom

Prof. Mastalerz-Migas: E-zdrowie w medycynie rodzinnej

NOWOŚCI/WYNALAZKI

W KADRZE

RYNEK ZDROWIA W PIGułCE

MEDYCYNA KOSMICZNA

WAŻNE PYTANIE

APLIKACJE MEDYCZNE

NAWIGATOR – WIOSNA 2022

INfOGRAfIKA