OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

4

2019 POLSK A

4 / 2019

ISSN 1897-5828, cena 15 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

MIERZYĆ,

ABY ŻYĆ LEPIEJ Aron Anderson: dla pacjentów innowacje zdrowia cyfrowego to żadne gadżety, ale realna pomoc.

LIDERZY

OCHRONY ZDROWIA

Laureaci konkursu czasopisma OSOZ wyznaczają nowe kierunki rozwoju ochrony zdrowia i farmacji. Poznaj ich osiągnięcia.

WIĘCEJ NIŻ

SPRZEDAŻ LEKÓW 90,4% Polaków ufa farmaceutom.

Jednak aż 40% badanych nie wie, czym jest opieka farmaceutyczna.

Enabling the shift from acute to community-based care 11–13 JUNE 2019 Helsinki

REGISTER

NOW! www.himsseuropeconference.eu

@HIMSSEurope #HIMSSEurope19 @Health2eu #health2con

Nota bene

Zapał do technologii 90% lekarzy dostrzega korzyści z cyfryzacji ochrony zdrowia, a 65% pacjentów chce korzystać z rozwiązań telemedycznych. Wbrew optymistycznym statystykom, wdrażanie rozwiązań e-zdrowia odbywa się pod hasłem „musieć” zamiast „chcieć”.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Podczas kwietniowego posiedzenia parlamentarnego zespołu ds. cyfryzacji szpitali i placówek medycznych, wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński powiedział, że 9 na 10 lekarzy widzi korzyści z systemowego wprowadzania cyfryzacji. Medycy chcą m.in. komunikować się między sobą za pomocą narzędzi teleinformatycznych, przesyłać dokumentację pacjentów i dzielić się wiedzą.

Tak przynajmniej wynika z rozmów ministra z lekarzami. Z kolei podczas Kongresu OSOZ, Janusz Cieszyński mówił o sukcesach wprowadzania kolejnych projektów e-zdrowia i zachęcał do przyłączenia się do cyfrowej rewolucji. MZ i CSIOZ z entuzjazmem promują elektroniczne recepty, dzieląc się w mediach społecznościowych kolejnymi statystykami: „już 837 768 e-recept, które otrzymało 175 004 pacjentów”, „w kwietniu do systemu e-recepta dołączyło 150 podmiotów leczniczych” (źródło: Twitter, 25 kwietnia). Tak dobrych nastrojów nie podzielają jednak wszyscy lekarze, którzy po przejściu na elektroniczny system wystawiania zwolnień lekarskich, do końca roku muszą przygotować się na wprowadzenie elektronicznych recept, a w kolejnym – skierowań. Duże koszty sprzętu i oprogramowania, brak dodatkowego finansowania, wydłużony czas wprowadzania danych – lekarze i menedżerowie placówek medycznych zwracają też uwagę na kluczową kwestię, jaką jest brak możliwości wymiany danych, i to pomimo postępującej cyfryzacji. W takich warunkach trudno od nich oczekiwać podobnego zapału, jakim próbuje ich zarazić MZ i CSIOZ. Faktem jest, że stopniowo oswajamy się z e-zdrowiem, zaczyna ono być częścią codzienności ochrony zdrowia. To za mało, aby cyfryzację wykorzystać w charakterze narzędzia reformowania ochrony zdrowia, siły napędowej zmian.

Lepsze nastroje panują po stronie pacjentów. Niedawno opublikowane badanie „Prywatna oraz publiczna służba zdrowia – opinie Polaków na temat jakości świadczonych usług”, przeprowadzone na zlecenie Centrum Medycznego Damiana, pokazuje, że 66% pacjentów chciałoby korzystać z telemedycyny. Ten odsetek rośnie o prawie 10% w przypadku osób po 40. roku życia. Z usług telemedycznych nie chce korzystać 27% respondentów, w przypadku prywatnej służby zdrowia – 10%. Wyraźnie rosnące zainteresowanie m.in. mobilną komunikacją z lekarzem potwierdza badanie Fundacji „My Pacjenci” zrealizowane w czerwcu 2018 roku we współpracy z CSIOZ. Z ankiet wynika, że pacjenci chcą mieć wygodny dostęp do świadczeń zdrowotnych, konsultować się z lekarzem prosto z domu. Deklaracje rozmijają się z rzeczywistością. Przykładem jest Internetowe Konto Pacjenta, dzięki któremu już dziś można m.in. otrzymywać e-receptę w postaci elektronicznej. Według informacji z początku bieżącego roku, posiadało je jedynie 30 000 pacjentów.

To 0,08% ludności Polski. Czy optymizm płynący ze statystyk nie przesłania prawdziwych wyzwań i problemów cyfryzacji?

4

OSOZ POLSKA 2019

aktualności

6

W KADRZE

ROZMOWY

35

17 liderów zmienia ochronę zdrowia

8

Aron Anderson: Dla pacjenta innowacje to nie zabawki, ale konkretna pomoc

WAŻNE PYTANIE Czy jest szansa na poprawę standardów wymiany danych w opiece zdrowotnej?

10

Rynek zdrowia w pigułce Zdrowie w opałach

13

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w kwietniu 2019

14

INSPIRACJE

PRAKTYcznie

38

Legislacja Nowe wyzwania prawne dla fizjoterapeutów

40

LEKTURA WHO prezentuje wytyczne dla zdrowia cyfrowego

KONGRES OSOZ Digitalizacja wzmacnia medycynę i farmację

nowe idee INNOWACJE

17

Aplikacje medyczne Ochrona UV, przygotowanie do egzaminu lekarskiego, baza leków

18

42

Oczekiwania pacjentów w stosunku do farmaceutów

47

NOWOŚCI / WYNALAZKI

20

Infografika Startupy medyczne w Polsce

technologie

50

22

DLA ŚWIADCZENIOBIORCY Portal pacjenta

51

RAPORT

KONCEPCJA OSOZ Jak rozwija się mózg i o czym rodzice powinni wiedzieć?

Transport organów dronami, EDM w jednej ustawie, 5G pod lupą

BADANIE

DLA ŚWIADCZENIODAWCY Portal kontrahenta

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA 2019 Sylwetki laureatów, ich osiągnięcia oraz wizje na przyszłość

MONITOR ZDROWOTNY

54

FELIETON Ibuprofeny i paracetamole. Jak wielkość i postać wpływają na sprzedaż?

57

RANKINGI PEX Firmy i produkty (marzec 2019)

58

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (marzec 2019)

62

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (marzec 2019)

69

Monitor rynku LEKÓW I PRODUKTÓW MEDYCZNYCH Witaminy

» R ozwiązania cyfrowe pozwoliły mi odzyskać kontrolę nad własnym zdrowiem.« Aron Anderson | Pacjent | str. 35

OSOZ Polska 4/2019

» Nowe rozwiązania cyfrowe udrożnią funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia.«

online

Janusz Cieszyński | Wiceminister Zdrowia | str. 14

89%

Taki odsetek startupów działających w obszarze medycyny deklaruje współpracę z organizacjami medycznymi w rozwijaniu innowacji. 45% młodych firm jako główne źródło finansowania wskazuje środki własne.

„Chcielibyśmy oceniać efekt, z jakim są leczeni pacjenci w danym ośrodku w perspektywie roku, 5 czy 10 lat, porównywać różne ośrodki i premiować te zapewniające lepszą opiekę” – zadeklarował minister zdrowia Łukasz Szumowski w wywiadzie dla Gazety Polskiej.

90,4%

To odsetek ankietowanych, którzy ufają farmaceutom. 54% farmaceutów uważa, że ich kompetencje są wykorzystywane dla dobra pacjentów. 38% jest przeciwnego zdania.

AI stawia diagnozę Symptom checkery, czyli narzędzia wykorzystujące rozwiązania sztucznej inteligencji do oceny zdrowia pacjenta, zyskują na popularności.

Wystarczy odpowiedzieć na pytania stawiane przez wirtualnego konsultanta. Algorytmy analizują udzielone odpowiedzi i określają możliwe scenariusze schorzeń. W kolejnym wydaniu OSOZ Polska (5/2019) wszystko o symptom checker’ach.

online / offline

W maju liczba wystawionych e-recept przekroczyła milion.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na kwiecień 2019 r., liczba członków Rady: 99 osób)

RELACJA Z KONGRESU OSOZ 2019 Nagrania wideo, prezentacje do pobrania, wystąpienia prelegentów, reportaże i podsumowania, wyniki Konkursu Liderów Ochrony Zdrowia.

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med.

Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

WWW.OSOZ.PL/kongresOSOZ OSOZ Polska 4/2019

OSOZ Polska 4/2019

ak tualności w k a d rz e

Liderzy Ochrony Zdrowia 2019 9 kwietnia poznaliśmy 17 laureatów 13. edycji konkursu dla podmiotów ochrony zdrowia i farmacji.

Uroczysta Gala z udziałem ponad 1000 gości odbyła się w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Konkurs Liderów Ochrony Zdrowia opiera się na 3 zasadach gwarantujących obiektywność i uczciwość: brak opłat, otwarty charakter konkursu (każdy może zgłosić swój udział) oraz transparentny wybór laureatów.

Nagrody wręczyli członkowie Kapituły oraz goście specjalni: wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski, Dyrektor Instytutu Protez Serca Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii dr hab. Zbigniew Nawrat, Wiceprzewodnicząca Sejmowej Komisji Zdrowia dr Beata Małecka-Libera, Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec, Wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych Mariola Łodzińska, Prezes Izby Gospodarczej „Farmacja Polska” Irena Rej. Galę zwieńczył koncert muzyków NOSPR. Gratulujemy tegorocznym laureatom Konkursu!

OSOZ Polska 4/2019

ak tualności WA Ż N E P Y TA NI E

Czy istnieje szansa na poprawę standardów wymiany danych w opiece zdrowotnej?

Gdy cyfryzacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, najczęściej obwinia się interoperacyjność. I jest w tym dużo racji. Brak standaryzacji danych w medycynie prowadzi do marnowania czasu i pieniędzy, powielania badań, wielokrotnego wpisywania tych samych informacji do komputera. Kartoteki pacjentów nadal przesyła się na papierze, a ​​obietnica zintegrowanej ochrony zdrowia pozostaje iluzoryczna. Jak, oprócz ustanowienia i przestrzegania standardów, poprawić swobodną wymianę danych pomiędzy wszystkimi placówkami ochrony zdrowia i w ramach różnych systemów IT? Czy jest to w ogóle możliwe?

OSOZ Polska 4/2019

Opieka zdrowotna przechodzi proces cyfryzacji i dzieje się to w zawrotnym tempie. Jeszcze kilka lat temu, kiedy termin „cyfryzacja w medycynie” oznaczał wdrażanie systemu IT do rozliczeń z NFZ, słowo „interoperacyjność” rozumiano jako możliwość wymiany danych gromadzonych w elektronicznych kartotekach pacjentów. Marzeniem było przesyłanie informacji o leczeniu, objawach, przepisanych lekach i wynikach badań pomiędzy placówkami, bez względu na to, z jakiego systemu IT one korzystały.

Dzisiejsza opieka zdrowotna stała się jeszcze bardziej złożona: pacjenci wpro-

ak tualności

wadzają dane o stanie zdrowia do mobilnych aplikacji zdrowotnych, zwiększa się zastosowanie sztucznej inteligencji w medycynie, co wymaga standaryzacji informacji, lekarze pracują w kilku lokalizacjach, korzystając z różnych systemów. „Zdolność systemów i aplikacji informatycznych do komunikowania się między sobą, wymiany danych i ich przetwarzania” – jak definiuje się tzw. techniczną interoperacyjność – z roku na rok staje się poprawia, ale równolegle zwiększa się presja na pilne rozwiązanie problemu chaosu informacyjnego. Nieinteroperacyjne systemy prowadzą do absurdalnych sytuacji. Przykładowo, nawet w pełni zdigitalizowane szpitale muszą przesyłać wyniki badań laboratoryjnych faksem, pocztą lub na płytach CD. Aby sprawdzić pełne dane o historii leczenia pacjenta, lekarze muszą przełączać się między różnymi systemami, poświęcając swój czas na klikanie zamiast na rozmowę z chorym. To prowadzi do frustracji i narastającej niechęci do informatyzacji ze strony lekarzy. O ile w Polsce mamy to szczęście, że większość placówek korzysta z rozwiązań kilku wiodących dostawców oprogramowania, w innych krajach sytuacja wygląda znacznie gorzej. Wystarczy wyobrazić sobie amerykański rynek opieki zdrowotnej z 700 różnymi systemami IT oferowanymi przez 700 dostawców. Gdyby, podobnie jak to ma miejsce w medycynie, również bankowość nie wprowadziła standardów wymiany informacji, pieniądze z banku X trzeba by wypłacać tylko w bankomacie należącym do banku X. Niedorzeczne, prawda?

Na początek zła wiadomość. Zastąpienie lub zaktualizowanie niekompatybilnych systemów zajmie lata, a w niektórych przypadkach jest to jedyne rozwiązanie. Nie brakuje szpitali, które posiadają system do rozliczeń z NFZ firmy A, e-dokumentację medyczną prowadzą w systemie firmy B, a laboratorium korzysta z systemu firmy C. Różni producenci i często brak możliwości scalenia danych w ramach jednej bazy danych. Ale i w tej kwestii jest coraz lepiej, rośnie szybko świadomość menedżerów szpitali w tematach związanych ze standaryzacją danych.

Największa odpowiedzialność ciąży jednak na ministerstwie zdrowia i CSIOZ, podmiotach odpowiedzialnych za strategię digitalizacji. W CSIOZ powołano tzw. Radę ds. Interoperacyjno-

ści, której zadaniem jest rekomendowanie standardów interoperacyjności na poziomie technicznym, semantycznym czy organizacyjnym. Rada wskazuje kierunki zmian systemu prawnego oraz strategii systemu ochrony zdrowia w zakresie niezbędnym dla osiągnięcia interoperacyjności legislacyjnej. W skład rady wchodzą przedstawiciele interesariuszy systemu ochrony zdrowia: samorządów zawodowych, organizacji pozarządowych oraz dostawcy oprogramowania i regulatorzy wraz z NFZ. – Główną inicjatywą, jaką CSIOZ podjęło w zakresie interoperacyjności w ostatnim czasie, jest przyjęcie międzynarodowego standardu HL7 CDA stosowanego w wymianie informacji pomiędzy systemami medycznymi, jako obowiązującego dla elektronicznej dokumentacji medycznej. Na swojej stronie internetowej Centrum udostępnia jego polską implementację.

Szczególny nacisk położyliśmy na dokumenty, które usługodawcy mają już obowiązek prowadzić w postaci elektronicznej oraz te, które w najbliższym czasie będą wymagane – mówi w wywiadzie dla OSOZ Bartłomiej Wnuk, Dyrektor CSIOZ. Jednak bariery techniczne, finansowe, administracyjne i prawne na drodze do interoperacyjności w ochronie zdrowia to tylko wierzchołek góry lodowej.

Zaniedbywana przez lata interoperacyjność społeczna jest wyzwaniem o wiele większym. Chodzi o samą wolę dzielenia się informacjami, wymiany danych, scalania baz. Bez świadomości w tym zakresie i dobrych chęci, twarde standardy i ramy prawne zderzą się z konserwatywną kulturą i przyzwyczajeniami. Jak wzmacniać społeczną interoperacyjność w ochronie zdrowia? Przede wszystkim zwracając uwagę na wewnętrzną integrację danych w ramach podmiotu medycznego (modernizując system lub wdrażając nowe rozwiązanie), wymagając od

dostawców IT stosowania określonych standardów (HL7, DICOM itd.). Poprzez zakorzenienie w kulturze organizacyjnej podejścia, że to pacjent jest właścicielem danych.

Pacjenci chcą dostępu do danych, w łatwy i szybki sposób. W ubiegłym roku Apple wprowadził nową funkcję dla systemu iOS, umożliwiającą pobranie danych gromadzonych w kartotekach różnych placówek bezpośrednio na telefon komórkowy. W ten sposób amerykański gigant technologiczny stawia kolejny krok na rynku ochrony zdrowia. Rozwiązanie Apple bazuje na standardzie FHIR (Fast Healthcare Interoperability Resources), a pacjenci mają dostąp do takich danych, jak informacje o alergiach, szczepieniach, wynikach badań laboratoryjnych, lekach przepisanych na receptę, procedurach medycznych. Przechowywanie danych medycznych w jednym miejscu ma ułatwić w Polsce Internetowe Konto Pacjenta wprowadzane przez MZ oraz Indywidualne Konto Zdrowotne na Platformie OSOZ, które dodatkowo oferuje funkcje profilaktyczne.

Chaos informacyjny w medycynie jest konsekwencją szybkiej i nieuporządkowanej cyfryzacji opieki zdrowotnej.

Jednak kiedy wchodziły pierwsze systemy do rozliczeń z Kasami Chorych nikt nie myślał o standardach i strategiach.

Nie było na to czasu, do tego fascynacja nowymi technologiami i funkcjami górowała nad regulacjami. Cyfryzacja w Polsce dojrzewa. Oprócz wprowadzania nowych funkcjonalności, jak e-recepta, e-skierowanie i e-dokumentacja medyczna, trzeba kłaść nacisk na scalanie systemów wdrożonych w tysiącach placówkach w jeden system, w ramach którego można swobodnie przesyłać dane pacjentów. Inaczej zamiast korzyści informatyzacji grozi nam zapaść informacyjna. 

» Zastąpienie lub zaktualizowanie niekompatybilnych systemów zajmie lata, a w niektórych przypadkach jest to jedyne rozwiązanie.«

OSOZ Polska 4/2019

ak tualności

R y n e k z d row i a w p i g u łce

Zdrowie w opałach Do placówek medycznych trafi dodatkowe 680 mln zł. Ma to z jednej strony umożliwić podwyżki płac m.in. diagnostów i fizjoterapeutów, z drugiej – zrekompensować rosnące w zeszłym i w tym roku koszty. Szpitale i pracownicy medyczni twierdzą, że to za mała kwota, nawet na jeden z tych celów. Fizjoterapeuci startują w maju z protestami, na 1 czerwca protest zapowiedzieli lekarze. W zdrowiu robi się coraz goręcej.

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse O braku pieniędzy w ochronie zdrowia słyszy się niemal na każdym kroku. Dodatkowe pieniądze są potrzebne m.in. na skrócenie kolejek, wyrównanie placówkom rosnących kosztów, refundację leków wpisanych na listę oraz kolejnych, na które czekają pacjenci. Na krótką chwilę sytuację w NFZ poprawi tzw.

10

OSOZ Polska 4/2019

13-tka dla emerytów, dzięki której powinno wpłynąć ponad 0,9 mld zł składki więcej.

Z powodu braku pieniędzy, kolejne grupy zawodowe wchodzą w spory zbiorowe w placówkach, przez co zagrożona jest działalność m.in. szpitali. Jak podkreślają dyrektorzy placówek, gdy staną laboratoria, nie będzie można przyjmować pacjentów. Kolejne rozmowy ze szpitalami powiatowymi i samorządami zaplanowano na połowę maja.

Tymczasem pracownicy medyczni mają dość niespełnionych obietnic. Pomijane dotychczas w podwyżkowych rozwiązaniach grupy, miały obiecane przez ministra Łukasza Szumowskiego podwyżki od 1 marca. Termin ten dawno minął. Związkowcy twierdzą, że obiecywano im znaczone pieniądze, tak jak dostają je pielęgniarki. Teraz okazuje się, że dyrektorzy w ramach wyższych ryczałtów (o ok. 2 proc. na poziomie powiatów) mają sfinansować wiele działań, w tym podwyżki. To oznacza, że nawet jeśli zostaną one wypłacone, będę na niewielką skalę. Tymczasem oczekiwania są takie, że np. fizjoterapeuci dostaną tak jak pielęgniarki 1600 zł brutto (pielęgniarki w ramach tzw. Zembalowego dostały cztery razy po 400 zł).

System Na etapie prac sejmowych, do ustawy dotyczącej pobytu opiekunów przy dzieciach w szpitalach dodano zapi-

ak tualności

sy dotyczące zupełnie innej kwestii – konkursów na wybór świadczeniodawców. Zgodnie z poprawką, w tym roku znów nie odbędą się konkursy dotyczące ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS). W ten sposób zabetonowany zostaje rynek dostawców takich usług, ale z powodów politycznych (wybory) i organizacyjnych przeprowadzenie konkursów mogło sprawić wiele kłopotów.

Placówkom wygasają dotychczasowe umowy w różnych okresach, części przykładowo już w czerwcu, innym o kwartał później. Termin już zresztą przesuwano w zeszłym roku, również „wrzutką” do innej ustawy (dotyczącej informatyzacji). Zgodnie z nową poprawką, oddziały NFZ będą mieć możliwość aneksowania umów aż do czerwca 2021 roku. Wtedy mijają cztery lata od wprowadzenia sieci i kończą się umowy szpitalom. Przedstawiciele placówek mają nadzieję, że okres ten nie będzie stracony i w międzyczasie wraz z NFZ i MZ wypracują lepsze zasady dotyczące konkursów i umów.

Posłowie przyjęli prezydencką ustawę o Narodowej Strategii Onkologicznej.

Przypomnijmy, że obliguje ona rząd, by przygotował kompleksową strategię walki z nowotworami. W trakcie prac komisji zdrowia wprowadzono zmianę, która przesuwa termin przygotowania Strategii z 30 września na 30 listopada.

Rząd szykuje zmiany dla pracowników centrów powiadamiania ratunkowego (CPR). Resort administracji przejmie sprawy związane ze szkoleniami operatorów numerów alarmowych. Mają pojawić się też egzaminy, gradacja stanowisk i ścieżki awansu. Będą dodatkowe etaty dla psychologów ze względu na stresującą pracę w CPR, a także ochrona jak dla funkcjonariuszy publicznych. W ustawie znajdzie się też definicja aplikacji mobilnej, umożliwiającej osobom z niepełnosprawnościami, w tym osobom głuchym i niedosłyszącym, przekazywanie zgłoszeń w sytuacji zagrożenia życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa i porządku publicznego na numer alarmowy 112.

Leki Ukazała się kolejna lista leków refundowanych, ale zmiany na niej są kosmetyczne. Wiele terapii czeka na refundację, ale jak można się domyślać, ich wprowadzenie spowodowałoby przekroczenie budżetu.

Rynek czeka też na tzw. DNUR, czyli projekt dużej nowelizacji ustawy refundacyjnej. Do końca kwietnia nie udało się jej jednak skierować do konsultacji

» E-recepta będzie mogła być ważna rok.« społecznych. MZ zapowiadało wpisanie do nowelizacji m.in. tego, że lista leków refundowanych będzie ukazywać się co trzy, a nie dwa miesiące. Ponadto treść programu lekowego ma być osobnym dokumentem, a nie jak obecnie – częścią decyzji refundacyjnej wydawanej dla producenta. Chodzi o to, że teraz dodanie do programu nowego leku było niejednokrotnie blokowane przez firmę lub kilka firm, których leki są w programie. MZ co prawda wydało kilka decyzji przełamujących opór, ale chce uregulować tę kwestię na stałe. Rozwiązanie to umożliwi wprowadzanie szybciej leków do programów, ale z drugiej strony może utrudniać negocjacje niższych cen. Firma, godząc się na obniżki, kalkulowała bowiem swój udział w rynku – to, ilu pacjentom lek może być podany.

W nowelizacji przepisów skierowanej w kwietniu do konsultacji, Ministerstwo Zdrowia wprowadza możliwość bezpłatnego zaopatrzenia w produkty lecznicze pacjentów w wieku 75+, również na podstawie recept wystawionych w postaci elektronicznej przez lekarzy specjalistów. W tym przypadku na bieżąco można wykryć np. przepisanie jednej osobie wielu leków. Jednak przed wystawieniem recepty osoby te będą zobowiązane – za pośrednictwem systemu P1 – dokonać weryfikacji recept wystawionych oraz zrealizowanych przez pacjenta.

W tym celu mogą uzyskać, za zgodą pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego, dostęp do danych osobowych i jednostkowych danych medycznych tego pacjenta przetwarzanych w jego IKP. W tej samej nowelizacji przepisów ustalono m.in., że e-recepta będzie mogła być ważna rok, co może ograniczyć liczbę wizyt koniecznych do odbycia.

Rzecznik Praw Dziecka chce doregulowania w przepisach prawa w zakresie reklamy wyrobów medycznych i suplementów diety, w szczególności w odniesieniu do reklamy kierowanej do dzieci. Zwrócił się w tej sprawie do ministra zdrowia.

E-zdrowie Po gorącej dyskusji dotyczącej nowych przepisów o elektronicznym potwierdzaniu zleceń na wyroby medyczne, resort

zdrowia postanowił umożliwić skrócenie formularzy przynajmniej dla wybranych wyrobów. Lekarze alarmowali, że nowy dokument zlecenia ma wiele stron do wypełnienia, co zabiera im czas dla pacjentów. Ministerstwo przygotowało nowelizację ustawy, a potem rozporządzenie, zgodnie z którym podstawowy, rozbudowany wniosek, może być skracany dla wybranych wyrobów.

Raporty Najwyższa Izba Kontroli oceniła, że program Leki 75+ poprawił dostęp seniorów do produktów leczniczych, a w budżetach domowych osób starszych zauważalny był spadek wydatków na leki. Ma jednak zastrzeżenia. – W Ministerstwie Zdrowia nie wypracowano systemowego podejścia gwarantującego jednolity i przejrzysty, a także zgodny z powszechnie obowiązującymi przepisami, sposób doboru produktów przysługujących bezpłatnie seniorom. Na podstawie dokumentacji Ministerstwa nie można było odtworzyć, według jakich zasad tworzono wykaz leków darmowych, dla osób powyżej 75. roku życia – ocenia Izba w raporcie.

Zmiany personalne Do Komisji Ekonomicznej, która negocjuje w imieniu resortu zdrowia ceny leków, dołączyła Joanna Królak-Buzakowska z Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji. W wyniku przegranego procesu sądowego w sprawie mobbingu, Ministerstwo Zdrowia przeprosiło w kwietniu na swojej stronie internetowej Joannę Koczaj-Dyrdę „za naganne zachowania, których doznawała w pracy od Dyrektora Generalnego Ministerstwa Zdrowia Pana Marcina Antoniaka w okresie od 4 lutego 2014 r. do 30 lipca 2015 r., w szczególności za naruszenie jej godności, dobrego imienia oraz reputacji zawodowej”. Chodzi o sprawę opisywaną przez „Fakt”. Sąd w zeszłym roku traktowanie urzędniczki wiązał z rzetelnym wykonywaniem obowiązków kontrolerskich przez urzędniczkę i wykryciem przez nią nieprawidłowości. Gazeta rok temu informowała, że resort ma wypłacić 84 tys. zł i zwrócić prawie 10 tys. zł kosztów sądowych. 

OSOZ Polska 4/2019

11

OSOZ

ak tualności

OTWART Y

SYSTEM

OCHRONY

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

E-ZDROWIE W INFOGRAFIKACH

w ap Czytaj likac OSO ji mobiln Z Ne ej ws

Bezpłatna aplikacja do pobrania na urządzenia z systemem Android oraz iOS.

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna.

Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 1700 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Aron Anderson, Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Jarosław Frąckowiak, Agnieszka Golec, Katarzyna Płoskonka, Łukasz Stopa oraz laureaci konkursu Liderów Ochrony Zdrowia 2019.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

12

OSOZ Polska 4/2019

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 180 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

ak tualności

ra d ar ep i d e m i o log i cz n y ( czerw i ec 2 0 19)

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

83%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (czerwiec 2019)

TREND W STOSUNKU DO maja 2019

1 734

Podkarpackie

2 400

Podlaskie

1 086

Pomorskie

1 423

Śląskie

1 268

Świętokrzyskie

1 034

Warmińsko-mazurskie

1 056

Wielkopolskie

1 192

Zachodniopomorskie

1 247

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (czerwiec 2019)

TREND W STOSUNKU DO maja 2019

Dolnośląskie

4 120

Kujawsko-pomorskie

2 947

Lubelskie

3 128

Lubuskie

3 138

Łódzkie

3 732

Małopolskie

3 551

Mazowieckie

4 460

Opolskie

2 810

Podkarpackie

3 124

Podlaskie

3 064

Pomorskie

3 735

Śląskie

3 055

Świętokrzyskie

2 740

Warmińsko-mazurskie

3 062

Wielkopolskie

3 727

Zachodniopomorskie

3 637

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

830

Lubelskie

1 209

Lubuskie

997

Łódzkie

1 277

Małopolskie

1 362

Mazowieckie

1 617

Opolskie

787

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

96%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 4/2019

13

ak tualności

Digitalizacja wzmacnia medycynę i farmację 900 uczestników, 10 sesji tematycznych, ponad 70 prelegentów, 21 wystawców prezentujących innowacyjne rozwiązania w Strefie Nauki oraz uroczysta Gala Liderów Ochrony Zdrowia z udziałem 1100 gości – 9 kwietnia w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach odbył się XXIV Kongres OSOZ „Lecznictwo Szpitalne – Druga Linia Ochrony Zdrowia na Platformie OSOZ”. Eksperci mówili m.in. o tym, jak e-zdrowie wspiera profilaktykę, diagnostykę, leczenie i opiekę nad pacjentem.

14

OSOZ Polska 4/2019

– Sztuczna inteligencja zmienia nasz świat, podobnie jak niegdyś czyniły to silnik parowy lub energia elektryczna – tym przesłaniem Kongres OSOZ otworzył wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński, podkreślając, że na cyfryzacji skorzystamy wszyscy, zarówno pracownicy ochrony zdrowia, jak i pacjenci.

Na całym świecie e-zdrowie rozwija się dynamicznie. Już 69% państw członkowskich WHO deklaruje inwestycje finansowe we wdrażanie narodowych stra-

ak tualności

» Szybko rosnąca liczba technologii jest sporym wyzwaniem w kontekście społecznym.« tegii zdrowia cyfrowego, z kolei 59% zaimplementowało elektroniczny rekord pacjenta. Choć w Polsce jesteśmy dopiero na bazowym etapie informatyzacji zdrowia, kolejne innowacje rewolucjonizują sposób diagnozowania pacjenta, leczenia i profilaktyki: wirtualna rzeczywistość, Internet Rzeczy, blockchain, mobilne aplikacje zdrowotne czy urządzenia ubieralne mierzące parametry zdrowia.

Według badań, 9 na 10 amerykańskich lekarzy widzi korzyści z wprowadzenia wirtualnej opieki nad pacjentem. Szybko rosnąca liczba technologii jest sporym wyzwaniem w kontekście społecznym – zdolność ich adaptacji przez człowieka jest o wiele wolniejsza niż szybkość pojawiania się innowacji. Janusz Cieszyński zaznaczył, że Ministerstwo Zdrowia traktuje e-zdrowie jako jeden z priorytetów prowadzonej polityki. Wdrażane rozwiązania, w tym e-ZLA, e-Skierowanie, e-Recepta, e-Krew, e-dokumentacja medyczna czy Internetowe Konto Pacjenta mają udrożnić funkcjonowanie całego systemu.

Dr inż. Zygmunt Kamiński, Prezes KAMSOFT S.A. zwrócił uwagę na ogromną rolę profilaktyki, dzięki której można ochronić pacjenta przed dostaniem się do obszaru medycyny szpitalnej, gdzie skuteczność terapeutyczna nie zawsze jest zadowalająca, koszty – ogromne, a skutki uboczne dla pacjenta – dotkliwe.

– Jest oczywiste, że im więcej zespół operacyjny lub lekarz prowadzący dowiedzą się o historii zdrowia danego pacjenta, tym będą lepsze rokowania dla planowanej operacji i leczenia – mówił dr inż. Zygmunt Kamiński. Stąd też naturalna potrzeba informatyzacji, dzięki której lekarze dysponują pełnymi informacjami o zdrowiu pacjenta, a procesy ochrony zdrowia stają się bardziej skoordynowane. Z punktu widzenia farmaceuty, dostęp do danych jest podstawą skutecznej opieki farmaceutycznej.

Nie można zapomnieć o interoperacyj-

W Kongresie OSOZ wzięli udział menedżerowie placówek ochrony zdrowia, lekarze, pielęgniarki, diagności laboratoryjni, farmaceuci, producenci i dostawcy leków, stomatolodzy kliniczni, eksperci zdrowia publicznego, asystenci medyczni, studenci medycyny. Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach wypełniło ponad 900 uczestników.

Kongres zainaugurował wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński, który powiedział m.in., że opór wobec zmian jest naturalny, gdyż tempo w jakim otaczająca nas technologia się rozwija jest ogromne, natomiast zdolność adaptacji nowych możliwości przez ludzi – ograniczona.

OSOZ Polska 4/2019

15

ak tualności

Dr inż. Zygmunt Kamiński zwrócił uwagę, że zastosowanie sztucznej inteligencji i robotyki w ochronie zdrowia jest nieuniknione, ponieważ społeczeństwo się starzeje, liczba lekarzy jest niewystarczająca, nakłady na ochronę zdrowia są ograniczone oraz nasila się występowanie niezakaźnych chorób przewlekłych, które generują już ok. 80% kosztów opieki zdrowotnej, a którym można zapobiegać.

ności oraz standaryzacji informacji, aby poszczególne systemy i rozwiązania mogły się ze sobą komunikować i wymieniać informacjami.

– Już dzisiaj można sobie wyobrazić inteligentny robot diagnostyczny, który na podstawie aktualnych parametrów zdrowia i historii leczenia określonego pacjenta, a także na podstawie obserwacji zdrowia podobnych pacjentów oraz uwarunkowań społecznych, potrafi zdefiniować bardzo trafną diagnozę, znacznie trafniejszą niż diagnoza lekarza – zwraca uwagę dr inż. Zygmunt Kamiński. Sztuczna inteligencja odegra także kluczowe znaczenie w profilaktyce. Na podstawie danych o trybie życia i rozpoznanych chorób, systemy AI mogą podpowiadać optymalny tryb życia. Prezes KAMSOFT S.A. przedstawił takie rozwiązanie pod postacią tzw. Heckonów – osobistych doradców zdrowotnych.

W ramach Kongresu odbyło się 10 sesji tematycznych omawiających kwestie cyfryzacji z punktu widzenia poszczególnych grup zawodowych i procesów: medycyna, farmacja, pielęgniarstwo szpitalne, diagnostyka laboratoryjna, stomatologia kliniczna, zarządzanie szpitalem, farmacja otwarta, grupy apteczne, producenci i dostawcy leków oraz zdrowie publiczne.

W Strefie Nauki można było m.in. założyć Internetowe Konto Pacjenta, poznać nowości w oprogramowaniu dla medycyny i farmacji, jak przykładowo rozwiązania chmurowe i aplikacje mobilne; dowiedzieć się, jak wystawić e-receptę i co nowego oferują polskie startupy.

Kongres OSOZ zwieńczyła uroczysta Gala, podczas której ogłoszono wyniki corocznego Konkursu Liderów Ochrony Zdrowia. Ponad 1100 uczestników zgromadzonych w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach powitał wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski. Złote, srebrne i brązowe statuetki w pięciu kategoriach wręczyli członkowie Kapituły oraz Dyrektor Komitetu Naukowego OSOZ – dr inż. Zygmunt Kamiński.  Organizatorem Kongresu OSOZ oraz Gali Liderów Ochrony Zdrowia jest czasopismo OSOZ Polska i OSOZ World, a sponsorem głównym – KAMSOFT S.A. Wydarzenie objęło swoim patronatem 25 instytucji rynku ochrony zdrowia i farmacji.

W Strefie Nauki uczestnicy Kongresu mogli sprawdzić nowe rozwiązania IT dla medycyny i farmacji, założyć Indywidualne Konto Zdrowotne oraz dowiedzieć się, nad jakimi innowacjami pracują polskie startupy. Swoje rozwiązania zaprezentowało łączenie 21 firm.

16

OSOZ Polska 4/2019

Kolejna edycja Kongresu OSOZ odbędzie się w 2021 roku.

I n n owac j e

A p l i k ac j e z d rowot n e

Wolfram Sun Exposure

Egzamin LEK

Leki Pharmindex

Rerefence App Aplikacja pomagająca bezpiecznie korzystać z uroków lata. Po wprowadzeniu danych na temat rodzaju skóry oraz w zestawieniu z lokalizacją i warunkami pogodowymi (w tym informacjami na temat aktualnego promieniowania UV), aplikacja mierzy, jak długo można przebywać na słońcu w zależności od zastosowanej ochrony. W zależności od kategorii ekspozycji na promienie UV, użytkownik otrzymuje praktyczne, indywidualizowane wskazówki i podpowiedzi.

Pomoc w przygotowaniu się do Lekarskiego Egzaminu Końcowego. Aplikacja zawiera zbiór pytań z LEKu od 2008 do 2018 roku (włącznie z terminem jesień 2018) wraz z prawidłowymi odpowiedziami. Pytania zostały posegregowane według zagadnień, dzięki czemu można przygotować się efektywniej z konkretnego działu. Student ma m.in. możliwość powrotu do rozwiązanego wcześniej testu z dokładnym przejrzeniem pytań, na które udzielił błędnej odpowiedzi. Płatne opcje dodatkowe, np. omówienia do pytań przygotowane przez lekarzy.

Bezpłatna Baza Leków Pharmindex Mobile to kompletne źródło wiedzy medycznej o lekach dla lekarzy, farmaceutów, pielęgniarek i położnych, studentów.

17 000 opisów leków, suplementów diety, wyrobów medycznych i środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Funkcje dodatkowe: KtoMaLek – wyszukiwanie dostępności leków we wskazanych aptekach; Pielęgniarki i Położne – baza leków z wyszukiwarką obejmującą zasady preskrypcji leków dla uprawnionych pielęgniarek i położnych; alerty (ciążowe, alkoholowe itd.).

iOS | Android | ENG Płatna (1,09 Euro)

iOS | Android | PL Bezpłatna

iOS | Android | PL Bezpłatna

OSOZ Polska 4/2019

17

I n n owac j e

Nowo ś c i / wy n a l az k i

Dron dostarczył nerkę do transplantacji 19 kwietnia br., po raz pierwszy w historii medycyny, bezzałogowy samolot dostarczył nerkę do transplantacji przeprowadzonej w Centrum Medycznym Uniwersytetu Maryland w Baltimore. Nie był to lot testowy – pacjent z wadą nerki otrzymał organ drogą powietrzną, a przeszczep zakończył się sukcesem. „To niesamowite, jeszcze kilka lat temu nawet trudno było to sobie wyobrazić” – powiedział biorca organu, 44-letni pacjent, który w oczekiwaniu na nową nerkę przez 8 lat musiał być regularnie dializowany. Eksperyment pokazuje, że drony mogą służyć w przyszłości do szybkiego i bezpiecznego transportu narządów, nawet na duże odległości. Zbudowany w tym celu prototyp składa się ze specjalnego aparatu monitorującego stan transportowanego organu, dronu z rozbudowanym systemem zasilania zapewniającym bezpieczną wydajność na dużych odległościach, systemu pozwalającego kontrolować na bieżąco status lotu i umożliwiającego płynną komunikację pomiędzy jednostką przesyłającą a odbierającą organ, mechanizmu kontroli lotu. W projekt zaangażowani byli inżynierowie z Uniwersytetu Maryland, Bezzałogowych Systemów Lotnictwa, lekarze-transplantolodzy i naukowcy. Pojemnik na organ do transplantacji został zaprojektowany w taki sposób, aby w czasie rzeczywistym mierzyć temperaturę, ciśnienie, wysokość, wibracje i dokładne położenie. Wszystkie dane na bieżąco przesyłane były do zespołu transplantacyjnego. W samych Stanach Zjednoczonych, w 2018 roku aż 114 000 pacjentów czekało na nowy organ. 1,5% narządów pobranych od dawców nie zostało dostarczonych do biorców, prawie 4% dotarło do celu z opóźnieniem co najmniej 2 godzin.

18

OSOZ Polska 4/2019

I n n owac j e

5G pod lupą Technologia mobilna piątej generacji (5G), nazywana internetem dużych prędkości, rozbudza nadzieje na szybkie przesyłanie danych, na czym skorzystałaby m.in. telemedycyna czy operacje na odległość z wykorzystaniem systemów robotowych. 5G wzbudza jednak sporo obaw w społeczeństwie.

Jak podaje agencja Reutera, szwajcarski rząd zapowiedział uruchomienie systemu monitorującego potencjalne skutki zdrowotne emisji częstotliwości wykorzystywanych w 5G. Za jego realizację odpowiedzialna jest federalna agencja ochrony środowiska. Niektóre kantony w Szwajcarii, po protestach mieszkańców, odmówiły zgody na instalację nowych anten.

EDM w jednej ustawie Ministerstwo Zdrowia chce uporządkować przepisy związane z prowadzeniem dokumentacji medycznej i sformułować je w ramach jednej ustawy. Obecnie jest to kilka aktów prawnych, w tym ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawa z 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, rozporządzenia Ministra Zdrowia z 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, rozporządzenia Ministra Zdrowia z 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, rozporządzenie Ministra Zdrowia z 8 maja 2018 r. w sprawie rodzajów elektronicznej dokumentacji medycznej. Panujący chaos powoduje, że placówki medyczne nie do końca wiedzą, jak interpretować niejednolite przepisy w stosunku do elektronicznej dokumentacji medycznej. Do tego dochodzą nowe obowiązki w związku z wdrażaniem kolejnych projektów na platformie P1. Uporządkowania wymaga kwestia przesyłania EDM między podmiotami.

W wywiadzie dla Rynku Zdrowia, Agnieszka Kister, dyrektor Departamentu Funduszy Europejskich i e-Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia stwierdziła, że „żadne przepisy nie będą obciążały placówek medycznych koniecznością tworzenia kosztownych repozytoriów danych. Chciałabym też uspokoić, że planowana ustawa nie spowoduje żadnej rewolucji na kilka miesięcy przed wejściem w życie obowiązku wymiany EDM. Obecne przepisy, zawarte między innymi w ustawie o prawach pacjenta, wskazują, że dokumentacja “może być prowadzona także w postaci elektronicznej’, czyli regulują tę materię bardziej od strony dokumentów papierowych.”

e-ZLA wyparły papier Od wprowadzenia obowiązku wypisywania elektronicznych zwolnień lekarskich (e-ZLA) od 1 grudnia 2018 r., liczba tych wypisywanych na papierze bardzo szybko spada. Według informacji przekazanych do PAP przez rzecznika ZUS, w kwietniu było ich jedynie 533. Dla porównania, w grudniu było ich jeszcze 17,5 tys. (33 razy więcej), w styczniu – 10 tys., w lutym 1,7 tys., w marcu – 758. Jednocześnie w kwietniu wystawiono 2 mln e-zwolnień. We wszystkich województwach odsetek e-ZLA przekracza już 99,9%. Jak podaje ZUS, ponad 117 tys. lekarzy założyło profil na Platformie Usług Elektronicznych.

Powstaną nowe centra symulacji medycznej | Ministerstwo Zdrowia przeznaczy na nie kwotę 64,7 mln zł ze środków unijnych w ramach Programu Wiedza Edukacja Rozwój. Mają one zostać otwarte w Rzeszowie, Kielcach, Warszawie, Opolu i Zielonej Górze. W marcu podpisano umowę na centrum symulacji w Krakowie. Wliczając tę umowę, na nowe centra zostanie przekazane 78,5 mln zł. Zajęcia odbywać się będą z fantomami, które potrafią doskonale naśladować różne objawy i zachowania ludzi. Podłączona do nich nowoczesna aparatura diagnostyczna obrazuje taki sam stan jak u żywego człowieka. Dzięki temu możliwe będzie wykonanie nawet najbardziej skomplikowanych zabiegów medycznych, powtórzenie ich, a także obejrzenie filmu z przeprowadzonej symulacji. Źródło: University of Maryland, Rynek Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia

OSOZ Polska 4/2019

19

I n n owac j e

OBSZAR OCHRONY ZDROWIA | Specjalizacje, jakimi zajmują się startupy. interdyscyplinarna kardiologia ginekologia sport diagnostyka laboratoryjna / obrazowa / radiologia diabetologia geriatria / opieka senioralna psychologia onkologia dermatologia fizjoterapia pulmonologia nauki biologiczne okulistyka farmacja biotechnologia / biomedycyna ortopedia genetyka, weterynaria, protetyka informacja medyczna, ratownictwo medyczne pediatria, stomatologia, anestezjologia chirurgia szczękowa, TM/CAM inne i inne

29% 15% 8% 8% 8% 6% 6% 6% 6% 5% 5% 5% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 2% 19%

„Nie dziwi mnie, że to właśnie finansowanie zostało wymienione zarówno jako największa potrzeba oraz największa bariera w rozwoju startupów medycznych. Może to się wydawać dziwne dla innych obszarów, jak IT czy nauki gdzie jest dużo łatwiej uzyskać finansowanie. W przypadku startupów medycznych widzę dwie kluczowe duże bariery. Po pierwsze, rynek medyczny rządzi się swoimi prawami. Wielu inwestorów nie rozumie do końca tej specyfiki, nie widzi w jaki sposób można uzyskać zwrot na inwestycji, dla wielu projektów brak jest prostych rozwiązań produkt – zysk. Po drugie, niestety, brakuje nam success stories wśród startupów medycznych, które ośmieliłyby inwestorów i pokazały zyskowność tego segmentu rynku. To, z czym boryka się wielu przedsiębiorców, to dysonans między klientem, a płatnikiem.” dr n. med. Łukasz Kołtowski Warszawski Uniwersytet Medyczny

PRZESZKODY | Bariery rozwoju polskich startupów. brak środków finansowych trudność w dotarciu do użytkowników / klientów niewystarczający network brak wiedzy o skalowaniu produktu lub usługi brak wiedzy eksperckiej / technicznej / naukowej nieznajomość prawa brak specjalistycznego sprzętu brak wykwalifikowanych pracowników inne nie widzę barier związanych z rozwojem mojego startupu

20

OSOZ Polska 4/2019

63%

35% 29% 27% 11% 8% 6% 6% 10% 10%

Startupy medyczne w Polsce

Źródło: MEDmeetsTECH, Raport o startupach medycznych w Polsce, 2019 Na podstawie ankiety na grupie 62 polskich startupów (na ok. 100 funkcjonujących na rynku)

WSPÓŁPRACA | Podmioty z jakimi kooperują startupy.

63% 47%

47%

44%

44%

37% 21%

szpitale prywatne

indywidualni lekarze / przedstawiciele zawodów medycznych

16%

11%

15%

11%

samorządy zawodowe (np. pielęgniarski, lekarski)

przychodnie

inne, jakie…?

szpitale publiczne nie współpracujemy z żadnymi instytucjami medycznymi

fundacje i organizacje reprezentujące pacjentów

kliniki

instytucje zdrowia

Ministerstwo Zdrowia, instytucje rządowe

TECHNOLOGIA | Rozwiązania, na jakich skupia się działalność startupu.

biomedycyna, monitoring wielkości fizycznych (czujniki, sensory, alarmowanie, gromadzenie danych), obsługa pacjenta, higiena, turystyka medyczna

telemedycyna nowoczesna diagnostyka mHealth urządzenia medyczne druk 3D robotyka oprogramowanie, software AI inne

50% 40% 35% 31% 10% 5% 5% 3%

KNOW-HOW | Z kim startupy konsultują swoje produkty/usługi? lekarzami

47%

pacjentami / klientami

19%

z różnymi grupami z branży medycznej: lekarze, pielęgniarki, pracownicy placówek opieki zdrowotnej…

10%

farmaceutami, aptekami, firmami farmaceutycznymi fizjoterapeutami z różnymi grupami z branży medycznej i niemedycznej lokalni dystrybutorzy sprzętu, firmy biotechnologiczne, próbna grupa docelowa

inne

8%

3%

2%

10%

„Szybko rozwijający się sektor startupów trafia na machinę powszechnie uważaną za biurokratyczną i wolno adaptującą się do zmieniającej się rzeczywistości. Przykłady międzynarodowe świadczą o tym, że jest to normalny proces, wzajemna współpraca jest cenna i konieczna, jednak wymaga stopniowego otwarcia i osiągnięcia większego stopnia dojrzałości, głównie po stronie przedstawicieli instytucji rządowych.

Mając wspólne cele, jakimi są działania na rzecz pacjentów i dążenie do optymalizacji organizacji opieki zdrowotnej, zarówno strona instytucjonalna jak i innowatorzy wejdą w proces współpracy i wymiany wiedzy. Tym bardziej, że uzyskanie wiedzy eksperckiej na temat funkcjonowania systemu ochrony zdrowia jest konieczne zarówno w procesie projektowania nowych rozwiązań, jak i przenoszenia oraz adaptacji sprawdzonych projektów zagranicznych.” dr Adam Niedzielski Zastępca Prezesa ds. Operacyjnych, Narodowy Fundusz Zdrowia

OSOZ Polska 4/2019

21

R aport

22

OSOZ Polska 4/2019

R aport

Brylantowy Lider 2019

Liderzy Ochrony Zdrowia 2019 Konkurs Liderów Ochrony Zdrowia jest dziś jednym z najważniejszych cyklicznych plebiscytów na rynku zdrowia i farmacji.

Kilkunastu zwycięzców wybiera 30-osobowa Kapituła, którą tworzą osobistości świata nauki oraz przedstawiciele organizacji rynku ochrony zdrowia i farmacji.

Po kilku tygodniach głosowania w transparentnej formule oceny punktowej każdego z kandydatów oraz miesiącach przygotowań, lista zwycięzców ogłaszana jest podczas uroczystej Gali Liderów.

To okazja do świętowania najlepszych postaw i inicjatyw na rynku. Galę uświetnił w tym roku Koncert Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Przedstawiamy listę laureatów oraz ich zasługi.

Dr n. med. Robert Starzec Dyrektor Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Łodzi

SP ZOZ MSWiA w Łodzi od ponad 12 lat osiąga najlepsze wyniki finansowe spośród wszystkich szpitali MSWiA w Polsce. Nagroda za wyróżniające umiejętności menedżerskie, wyprowadzenie szpitala z ogromnych długów, rozwój placówki w kierunku nowoczesnego, przyjaznego pacjentom ośrodka medycznego. „Nagroda Brylantowego Lidera Ochrony Zdrowia 2019 zdobyta w tak prestiżowym konkursie Liderów Ochrony Zdrowia jest dla mnie i mojego zespołu nobilitacją i niewątpliwym wyróżnieniem. Ta prestiżowa statuetka przyznana przez wybitne osobowości i ekspertów rynku ochrony zdrowia jest uhonorowaniem całokształtu mojej pracy, ale również, a może przede wszystkim, pracy całego personelu szpitala. Nagroda zwieńcza proces restrukturyzacyjny – czas ciężkiej pracy, przy wzorowej współpracy pracowników oraz związków zawodowych. Przez cały okres wychodzenia z długów, budowania nowoczesnej infrastruktury lokalo-

wej, sprzętowej, wprowadzania innowacyjnych metod operacyjnych, kształtowania placówki w kierunku nowoczesnego, przyjaznego pacjentom ośrodka medycznego towarzyszyli mi ludzie oddani sprawie, zaangażowani, na których mogłem polegać. Bez zaangażowania całego personelu tj. lekarzy, pielęgniarek, pracowników pomocniczych i administracji szpitala nie udałaby się żadna restrukturyzacja, żaden pomysł nie mógłby być zrealizowany. Służba zdrowia w chwili obecnej przypomina „ciągłe zarządzanie kryzysem”. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że sukces zależy od skutecznego przywództwa, rozsądnego wydawania pieniędzy, umiejętnych metod zarządzania szpitalem i pozostawania w ciągłej gotowości na zmiany. To wymaga niesłychanie ogromnego wysiłku i nie może być wykonane samodzielnie. Miałem szczęście pracować z profesjonalistami, ludźmi zaangażowanymi, pełnymi pasji w codziennej, trudnej pracy, co w obecnych czasach nie jest łatwe do osiągnięcia, zwłaszcza na tak trudnym rynku pracy, na jakim w chwili obecnej przyszło nam funkcjonować. To moim współpracownikom dedykuję dzisiaj tę nagrodę. Nagroda OSOZ dodaje splendoru SP ZOZ MSWiA w Łodzi i mojej skromnej osobie.”

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), Robert Starzec (Dyrektor SP ZOZ MSWiA w Łodzi), Maciej Miłkowski (wiceminister zdrowia)

OSOZ Polska 4/2019

23

R aport

Zdrowotna SUPERNOWA Tomasz Zieliński Wiceprezes Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców, Wiceprezes Polskiej Izby Informatyki Medycznej

Jako jeden z pierwszych lekarzy w Polsce wdrożył i testował e-ZLA, e-Receptę i e-Skierowanie. Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców organizuje konferencje na temat digitalizacji, jak przykładowo „Wiosna e-zdrowia na Lubelszczyźnie”. Laureat swoimi doświadczeniami dzieli się w mediach społecznościowych, edukując innych lekarzy, prowadząc dialog z instytucjami odpowiedzialnymi za projekty e-zdrowia.

Entuzjasta e-zdrowia, ale i konstruktywny krytyk innowacji. „Jest to dla mnie motywacja do dalszej pracy, aby rozwiązania informatyczne były wygodnym narzędziem do lepszej opieki nad pacjentami. Jest również przyjemnym potwierdzeniem tego, że to co robię jest zauważane i doceniane przez innych. Od kilkunastu lat zachęcam lekarzy i pielęgniarki, zwłaszcza z Lubelszczyzny, ale też z innych regionów, do spróbowania swojej przygody z komputerem w gabinecie. Obserwuję przez te lata stopniowe oswajanie się środowiska medycznego z informatyzacją. Cieszę się, że do wykorzystania rozwiązań informatycznych przekonują się stopniowo wszyscy, również lekarze w zaawansowanym wieku, których wszyscy podejrzewają, że mogą mieć trudność w korzystaniu z rozwiązań IT, a oni całkiem sprawnie sobie radzą, kiedy przełamią naturalną obawę przed nieznanym.

Traktuję tę nagrodę również jako docenienie pracy całego Zarządu Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców. Zawsze mogę liczyć na Koleżanki i Kolegę z Zarządu w reali-

zacji projektów jakie przez lata zdecydowaliśmy się realizować. Nie sposób nie wspomnieć, że od początku mojej przygody z medyczną informatyką firma KAMSOFT jest gdzieś blisko. Odkąd miałem okazję poznać Pana Prezesa Zygmunta Kamińskiego, wiele razy snuliśmy wizjonerskie plany co do informatyzacji ochrony zdrowia. Nadal nasze myśli krążą wokół bardzo podobnych pomysłów na wsparcie informatyczne pracowników ochrony zdrowia

i mam nadzieję, że jeszcze wiele wspólnych projektów zrobimy.

Chciałbym, żeby zarówno projekty centralne, np. e-recepta, czy e-skierowanie, jak i aplikacje gabinetowe były tak przyjazne w użyciu, aby personel medyczny wyraźnie odczuwał usprawnienie pracy. Pomimo dotychczasowych starań nadal jest jeszcze wiele do zrobienia, a otrzymana nagroda jest dla mnie dodatkową motywacją i zobowiązaniem do dalszej pracy.”

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ) oraz Tomasz Zieliński (Wiceprezes Polskiej Izby Informatyki Medycznej)

Promocja Zdrowia i Profilaktyka ZŁOTY LIDER Śląska Izba Lekarska

Za realizację filmu edukacyjnego „Choroby zakaźne. Oni pamiętają”, w którym lekarze z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem zawodowym opowiadają o czasach, zanim szczepienia stały się obo-

24

OSOZ Polska 4/2019

wiązkowe; mówią o chorobach zakaźnych i małych pacjentach, którym nie można było pomóc. „Przyznanie tego wyróżnienia i popularność, jaką film osiągnął w mediach społecznościowych, wskazują, że jednak w natłoku informacji – często nie-

prawdziwych i mogących zaszkodzić naszemu zdrowiu, a nawet życiu – wartościowy przekaz ma siłę przebicia. Doświadczeni lekarze, prof. Krystyna Karczewska i dr n. med. Tadeusz Krawecki w przejmujący sposób opowiadają w nagrodzonym filmie o tym, jak wyglądała polska rzeczywistość, zanim dostęp

R aport

do szczepionek stał się możliwy i powszechny. To historia, do której nie powinniśmy wracać – i zależało nam, żeby to wybrzmiało w tym filmie. Warto nadmienić, że kampania Śląskiej Izy Lekarskiej promująca szczepienia to również 4 tys. plakatów, które wiszą w szpitalach i przychodniach w woj. śląskim, także wypowiedzi lekarzy, które za pośrednictwem środków masowego przekazu trafiały do opinii publicznej. Przyznanie złotej statuetki lidera utwierdziło nas w przekonaniu, że to, co robimy, ma sens i wartość. Wyróżnienie jest doskonałą motywacją do dalszej pracy w dziedzinie promocji i profilaktyki ochrony zdrowia, a to płaszczyzna, na której wciąż jest bardzo dużo do zrobienia, dlatego nie będziemy ustawać w wysiłkach. Śląska Izba Lekarska postawiła sobie za cel informowanie i edukowanie społeczeństwa, ponieważ wiedza i świadomość, a następnie podejmowane w oparciu o nie działania w wielu kwestiach są kluczowe dla kondycji zdrowotnej każdego z nas.”

SREBRNY LIDER

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), dr n. med. Tadeusz Urban (Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Katowicach), Alicja van der Coghen (Rzecznik Prasowy Śląskiej Izby Lekarskiej), dr hab. Zbigniew Nawrat (Dyrektor Instytutu Protez Serca Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. Prof. Zbigniewa Religi, członek Kapituły)

Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland

Za zaangażowanie w promocję profilaktyki prozdrowotnej oraz realizację sześciu programów stałych w ramach działalności, w tym m.in. programu ds. zdrowia publicznego, praw człowieka i wolności itd. IFMSA-Poland współpracuje z wieloma organizacjami pozarządowymi oraz aktywizuje swoich wolontariuszy. To największa organizacja skupiająca studentów kierunków medycznych oraz młodych lekarzy z wyższych uczelni medycznych z całej Polski. Na świecie to społeczność ponad miliona osób. „Otrzymanie srebrnej statuetki Lidera Ochrony Zdrowia jest dla Stowarzyszenia ogromnym wyróżnieniem oraz powodem do dumy z naszej pracy, która w tak wspaniały sposób została doceniona. Zdrowie i jego promocja jest dla nas celem najważniejszym w naszych działaniach. Każdego roku IFMSA-Poland, w ramach prowadzonych Programów Stałych, przeprowadza kilka tysięcy mniejszych bądź większych wydarzeń w całej Polsce. Każdego dnia jesteśmy obecni w życiu mieszkańców społeczności miast i mniejszych miejscowości, czy to pod postacią wolontariuszy w przedszkolach, którzy pokazują dzieciom, że

Urszula Żebrowska (Wiceprezydent IFMSA-Poland ds. zasobów ludzkich)

OSOZ Polska 4/2019

25

R aport

wizyta u lekarza to nic strasznego, czy też podczas mierzenia glikemii i ciśnienia tętniczego w galeriach handlowych lub wśród seniorów. Nasze przychodnie „Otwarte Drzwi” są czynne dla każdej osoby potrzebującej, która z takich bądź innych powodów nie może otrzymać pomocy i porady lekarskiej w szpitalu lub przychodni lekarza POZ. Wszystko to każdego dnia motywuje nas bardziej i bardziej do rozwoju, samodoskonalenia i rozszerzania naszej działalności. Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia jest uwieńczeniem ciężkiej pracy i motywacją do tego, by każdego kolejnego dnia z radością podejmować kolejne wyzwania.”

BRĄZOWY LIDER Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego

Dzięki działaniom prozdrowotnym w ramach projektu „Pomorskie dla zdrowia” oraz odpowiedzialną politykę prozdrowotną rozwijaną w Pomorskim Forum Samorządowym ds. Profilaktyki i Promocji Zdrowia, mieszkańcy województwa pomorskiego mogą korzystać z przemyślanie planowanych inicjatyw profilaktyki. „Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia w tak prestiżowej kategorii, jaką jest „Promocja Zdrowia i Profilaktyka”, jest bardzo ważnym wyróżnieniem dla samorządu województwa pomorskiego. Świadczy o tym, że nasze działania w tym zakresie są potrzebne i słuszne. Docenienie ich przez kapitułę oznacza dla nas dodatkową motywację do jeszcze cięższej pracy, ponieważ w ochronie zdrowia nieustannie pojawiają się nowe wyzwania. Województwo pomorskie realizuje strategię związaną z wdrożeniem sprawnej i kompleksowej polityki z zakresu zdrowia

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), Hanna Zych-Cisoń (Wiceprzewodnicząca Sejmiku Województwa Pomorskiego), dr hab. Zbigniew Nawrat (Dyrektor Instytutu Protez Serca Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. Prof. Zbigniewa Religi, członek Kapituły)

publicznego. Jest ona oparta nie tylko na leczeniu chorych, ale też uświadamianiu pacjentom i mieszkańcom, jak ważne jest dbanie o własne zdrowie np. poprzez odpowiednią dietę, aktywność fizyczną czy badania profilaktyczne. W tej trudnej walce ze zmianą świadomości zdrowotnej wśród mieszkańców szukamy partnerów i angażujemy do współpracy różne instytucje odpowiedzialne za zdrowie publiczne. Dlatego też powstało między innymi unikatowe w skali kraju Pomorskie Forum Samorządowe ds. Profilaktyki i Promocji Zdrowia (PoFoS). Jego celem jest umożliwienie stałego kontaktu przedstawicieli lokalnych jednostek samorządu terytorialnego odpowiedzialnych za profilaktykę i promocję zdrowia.

Chodzi o wymianę doświadczeń i dobrych praktyk, rozwiązywanie problemów, podnoszenie kompetencji oraz bu-

dowanie projektów partnerskich. Takim właśnie projektem jest Regionalny Program Polityki Zdrowotnej i szczepienia przeciw pneumokokom dla osób w wieku 65+ z wybranych grupy ryzyka. Dzięki partnerskiemu działaniu oraz wykorzystaniu ogromnego potencjału Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku oraz specjalistów z zakresu chorób zakaźnych, w pierwszej edycji programu udało nam się zaszczepić prawie 100 proc. uprawnionych. Z kolei w ramach projektu „Pomorskie dla zdrowia” w całym regionie organizujemy letnie przychodnie.

Można w nich skorzystać z bezpłatnych badań profilaktycznych i porad specjalistów – na przykład onkologów, dermatologów, kardiologów. Poprzednie edycje przyciągnęły tłumy nie tylko mieszkańców, ale i turystów.”

Działalność na Rzecz Pacjenta ZŁOTY LIDER Beata Ambroziewicz Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych

Nagroda za propacjenckie zmiany w systemie ochrony zdrowia. Jest jedną z inicjatorek oraz liderem projektu Polskiej Unii Organizacji Pacjentów “Obywate-

26

OSOZ Polska 4/2019

le dla Zdrowia”, organizacji powstałej z inicjatywy OFOP, której celem jest rozwój dialogu społecznego pomiędzy organizacjami pacjentów a organami administracji publicznej, rządowej i samorządowej, w szczególności z Ministerstwem Zdrowia, w zakresie problematyki dotyczącej ochrony zdrowia. Aktywnie dzia-

ła na rzecz pacjentów w wielu organizacjach, w tym koordynuje projekty unijne oraz kampanie społeczne. „To ogromne wyróżnienie i zaszczyt być docenionym przez tak szacowne grono Kapituły konkursu Lidera Ochrony Zdrowia, w kategorii, która leży najbli-

R aport

żej mojemu sercu – działalności na rzecz pacjenta. Jest ona bowiem sednem i sensem codziennej pracy w obszarze zdrowia. Pacjent to nie tylko osoba chora, ale przede wszystkim człowiek, z całym bagażem doświadczeń, pasji i marzeń. To pacjenci uczą nas wytrwałości, empatii i dążenia do celu, dają na co dzień świadectwo, że niemożliwe staje się możliwe.

Takie wartości przyświecają wspólnej pracy przedstawicieli organizacji pacjentów, w budowaniu silnej, merytorycznej, nowoczesnej, ale co najważniejsze – bliskiej człowiekowi reprezentacji pacjentów w systemie ochrony zdrowia, zarówno na poziomie lokalnym jak i ogólnopolskim; reprezentacji opartej o dialog i partnerstwo. Pragniemy kształtować przyjazną pacjentom ochronę zdrowia, zmniejszać nierówności w dostępie do świadczeń i poprawiać jakość usług; poszukując rozwiązań, a nie skupiając się wyłącznie na problemach. Zgodnie z mottem Polskiej Unii Organizacji Pacjentów „Piękno w różnorodności – siła w jedności” – jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. Dziękuję w imieniu swoim oraz Unii za dotychczasowe zaufanie i rzetelne partnerstwo, deklarując pełne zaangażowanie na rzecz wsparcia pacjentów i ich bliskich.”

SREBRNY LIDER ARTIMED NZOZ Sp. z o.o.

Centrum Medyczne PZU Zdrowie

Za zorientowane na pacjenta wdrażanie innowacji organizacyjnych, w tym systemu zarządzania kolejkami, centralną rejestrację oraz elektroniczną dokumentację medyczną. Placówka uczestniczyła także w pilotażu e-recepty. „Zdobycie nagrody Srebrnego Lidera Ochrony Zdrowia 2019 to ogromny zaszczyt i wyróżnienie dla naszej placówki. Docenienie naszych działań jest uwieńczeniem pracy całego zespołu. Ta wyjątkowa nagroda to również mobilizacja do dalszej pracy mającej na celu wdrażanie innowacji zarówno technologicznych jak i organizacyjnych, które mają służyć naszym pacjentom i wpływać na poprawę standardów leczenia.

E-recepta, system zarządzania kolejkami, centralna rejestracja, elektroniczna dokumentacja medyczna oraz aplikacja mobilna ułatwiająca umówienie się do lekarza to udogodnienia służące lepszej komunikacji. Jako placówka będąca w grupie PZU Zdrowie S.A., staramy się

Beata Ambroziewicz (Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych)

świadczyć usługi medyczne na jak najwyższym poziomie. Pacjenci są dla nas najważniejsi, a naszym zadaniem jest ich utrzymywanie w dobrym zdrowiu. Nasz zespół, pracując zgodnie z misją „Istniejemy po to, żeby dbać o zdrowie naszych

pacjentów”, dokłada wszelkich starań, aby człowiek, którego spotkała choroba, czuł się u nas dobrze. Jesteśmy placówką otwartą na zmiany i każdego dnia dokładamy wszelkich starań, aby pacjenci nam ufali, a przede wszystkim byli za-

Iwona Saletra (Wiceprezes Zarządu ARTIMED NZOZ Sp. z o.o.), Paulina Zygała (Zastępca Dyrektora ds. Jakości) oraz Anna Popek (prowadząca Galę Liderów)

OSOZ Polska 4/2019

27

R aport

dowoleni z poziomu oferowanych przez nas usług. W codziennej działalności wykorzystujemy zdobyte przez kilkanaście lat doświadczenie, spełniając społeczne oczekiwania, wsłuchując się w potrzeby pacjentów, którzy są dla nas najważniejsi i bez których nasza działalność nie miałaby sensu. Staramy się być tak blisko nich, jak to możliwe.”

BRĄZOWY LIDER Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Koronowie

Zdrowie i dobre samopoczucie pacjenta jest celem, wokół którego SP ZOZ w Koronowie realizuje wachlarz działań, w tym m.in. program profilaktyki zakażeń pneumokokowych czy kujawsko-pomorski program badań przesiewowych w kierunku tętniaka aorty brzusznej. „Otrzymanie nagrody Lidera Ochrony Zdrowia jest dla mnie i całego zespołu współpracowników SPZOZ w Koronowie ogromnym wyróżnieniem. Kiedy powierzono mi funkcję dyrektora zakładu, a było to 20 lat temu, powszechna była opinia, że formuła SPZOZ-ów jest przestarzała i tylko prywatyzacja może je uratować. Ten pogląd nie sprawdził się jednak w przypadku naszego zakładu. Podjęliśmy się restrukturyzacji, dostosowania poszczególnych komórek organizacyjnych do wymogów należytego świadczenia usług medycznych. Cały

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), dr n. med. Andrzej Nowak (Dyrektor SPZOZ w Koronowie), Bartłomiej Chmielowiec (Rzecznik Praw Pacjenta, członek Kapituły)

czas modernizujemy nasz zakład, unowocześniamy sprzęt diagnostyczny, sięgamy w tym celu skutecznie po fundusze unijne, współpracujemy też z samorządem lokalnym. Cieszy mnie szczególnie fakt otrzymania nagrody w kategorii „Działalność na rzecz Pacjenta”.

SPZOZ w Koronowie sprawuje opiekę medyczną dla 12 tys. pacjentów zadeklarowanych do podstawowej opieki medycznej. Nagroda zachęca i zobowiązuje nas do dalszej pracy ukierunkowanej na poprawę jakości świadczonych przez nas usług.”

Skuteczne Zarządzanie ZŁOTY LIDER Stanisław Mazur Prezes Centrum Medycznego MEDYK Sp. Z o.o. Sp. K.

Sposób organizacji pracy placówki jest podporządkowywany pacjentom. Centrum Medyczne MEDYK z myślą o komforcie pacjentów nieustannie wdraża innowacyjne rozwiązania i technologie, których zadaniem jest oszczędzenie czasu osób korzystających z usług zdrowotnych. „Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia jest dla mnie jako prezesa, ale przede wszystkim kardiologa i internisty, inspiracją do jeszcze lepszego działania.

28

OSOZ Polska 4/2019

Od 30 lat budując Centrum Medyczne Medyk (obecnie 760-osobową firmę rodzinną z 29 placówkami), staram się ze świetnym zespołem stawiać zdrowie i życie pacjenta ponad biznesem. Zawierzyło nam 550 000 pacjentów, w tym 46 000 w ramach POZ. Bardzo cenimy sobie jednak udział „Medyka” w działaniach prospołecznych i prozdrowotnych. Placówka bardzo dobrze współpracuje w tym względzie z władzami Miasta i Podkarpacia, Kuratorium Oświaty, Politechniką, Uniwersytetem, Kurią, zakładami pracy, mediami, inspirując edukację prozdrowotną, prowadząc działania profilaktyczne oraz przesiewowe. Od 1989 r. prowadzimy wieloosiedlową edukację prozdrowotną, od

1993 r. w medycynie pracy wykonujemy wyjątkowo dużo badań diagnostycznych, od 2000 r. organizujemy Światowy Dzień Serca. Od 2001 r. prowadzimy edukację wszystkich studentów pierwszych roczników Politechniki i Uniwersytetu, od 2004 r. – edukację i diagnostykę przewlekłej niewydolności nerek, od 2007 r. roku – największy na świecie (ponad 10 000 pacjentów) program edukacji i badań najbardziej zagrożonych diabetyków. Szkolimy tysiące osób w kierunku resuscytacji, organizujemy konferencje i pikniki na rynku poświęcone transplantacji, prowadzimy szkolenia i badania dla wszystkich chorych po zawale serca oraz przesiewowy szeroki program onkologiczny, współreali-

R aport

zujemy program „Czas na czyste powietrze”. Od 2018 r. przygotowujemy duży program „Zdrowy Rzeszów”.”

SREBRNY LIDER Grażyna Śmiarowska Dyrektor Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego im. ks. Jerzego Popiełuszki w Toruniu

Równolegle do statutowej działalności prowadzone są ponadstandardowe działania mające na celu podnoszenie jakości usług oraz pomoc osobom niesamodzielnym i zależnym, w tym osobom starszym. Jednocześnie, priorytetem dla ZPO jest wspieranie opiekunów i rodzin osób zależnych i niesamodzielnych przebywających w domu poprzez działania edukacyjne, zmierzające do deinstytucjonalizacji opieki nad osobami zależnymi. „Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia jest dla mnie szczególnym wyróżnieniem, zwieńczeniem i podsumowaniem mojej dwudziestoletniej pracy w opiece długoterminowej. Praca w tej dziedzinie medycyny jest dla mnie pasją. Od początku, czyli od 1999 roku, wiedziałam, że ten rodzaj działalności jest bardzo potrzebny, a ja mogę go realizować zgodnie z posiadanymi kompetencjami. Miałam szczęście, że trafiłam na wyjątkowych włodarzy miasta, którzy widzieli potrzebę organizacji tej formy opieki i wspierali mnie przez cały czas funkcjonowania placówki. W efekcie powstał oddział opieki całodobowej, oddział dzienny psychogeriatryczny oraz ogród zimowy. Cały czas działamy aktywnie dla poprawy jakości opieki nad osobami najsłabszymi w naszym społeczeństwie, czyli niesamodzielnymi z tytułu wieku lub choroby. Realizujemy liczne programy finansowane ze środków zewnętrznych, m.in. skoordynowana opieka środowiskowa dla osób z chorobami otępiennymi i ich opiekunów, dzienny dom opieki medycznej, program intensywnej terapii skierowanej dla pacjentów po udarach mózgowych, warsztaty dla rodzin i opiekunów osób przewlekle chorych. Aby móc pozyskiwać środki finansowe ze źródeł zewnętrznych, przy placówce założyliśmy Stowarzyszenie „Chronica”, które działa jako organizacja pożytku publicznego. W ten sposób doposażamy podmiot w niezbędny i ponadstandardowy sprzęt do terapii, pielęgnacji i rehabilitacji. Jako pierwsi w Polsce kupiliśmy komunikator dla pacjentów w stanach zamknięcia. Jako dyrektor

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), Stanisław Mazur (Prezes Centrum Medycznego „Medyk”), dr Beata Małecka-Libera (Wiceprzewodnicząca Sejmowej Komisji Zdrowia, członkini Kapituły)

Grażyna Śmiarowska (Dyrektor Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego im. ks. Jerzego Popiełuszki w Toruniu)

OSOZ Polska 4/2019

29

R aport

angażuję się aktywnie w lobbowanie rozwoju opieki długoterminowej w Polsce.

Jestem także członkiem europejskiego stowarzyszenia menadżerów opieki długoterminowej.”

BRĄZOWY LIDER Jerzy Radziszowski Prezes Zarządu Przychodni Lekarskiej Diamed Sp. z o.o.

Nie tylko skuteczny menedżer, ale także lekarz i autor publikacji oraz materiałów edukacyjnych dla chorych na cukrzycę, wykładowca, ekspert w zakresie informatyzacji i wdrażania nowoczesnych technologii IT w podmiotach leczniczych. „Serdecznie dziękuję kapitule Konkursu za przyznanie nagrody Lidera Ochrony Zdrowia w kategorii „Skuteczne Zarządzanie”. Dla mnie osobiście to bardzo ważne wyróżnienie, zwieńczenie ponad 20-letniej pracy zawodowej. Otrzymanie nagrody nie byłoby możliwe bez całego zespołu pracowników Przychodni Lekarskiej Diamed Sp. z o. o. To dzięki ich zaangażowaniu, cierpliwości, wytrwałości oraz pasji w budowaniu firmy od podstaw, udało się nam razem stworzyć no-

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), Jerzy Radziszowski (Prezes Zarządu „Diamed” Sp. z o.o.), dr Beata Małecka-Libera (Wiceprzewodnicząca Sejmowej Komisji Zdrowia, członkini Kapituły)

woczesną placówkę medyczną. W naszej firmie wszyscy są ważni, każdy ma swój wkład w budowaniu i rozwoju fir-

my. Wszystkim pracownikom serdecznie dziękuje za te wspaniałe dwadzieścia lat współpracy.”

Innowacyjne Pomysły w Ochronie Zdrowia ZŁOTY LIDER Fundacja Badań i Rozwoju Nauki Projekt „Bioniczna Trzustka”

Zespół naukowy z Fundacji Badań i Rozwoju Nauki pracuje nad stworzeniem pierwszej na świecie bionicznej trzustki.

Ta droga pełna wyzwań, niezliczonych prób i pracowitych godzin w laboratorium stanowi realną nadzieję na przełom w leczeniu cukrzycy. „Znalezienie się wśród laureatów Liderów Ochrony Zdrowia to dla nas zaszczyt i ogromne wyróżnienie. Nagroda jest ukoronowaniem 2-letniej pracy nad biodrukowaniem 3D bionicznej trzustki, nie tylko zespołu Fundacji Badań i Rozwoju Nauki, ale całego Konsorcjum Bionic zaangażowanego w realizację projektu. Wyzwanie, które podjęliśmy, stanowi realną szansę na zrobienie kroku milowego w leczeniu cukrzycy typu 1.

14 marca odnieśliśmy sukces i wydru-

30

OSOZ Polska 4/2019

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), dr hab. Michał Wszoła (konsorcjum Bionic), Mariola Łodzińska (Wiceprezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych)

R aport

kowaliśmy pierwszy na świecie w pełni unaczyniony prototyp bionicznej trzustki. Jeśli kolejne etapy badań zakończą się powodzeniem – a na to oczywiście liczymy – za 4–5 lat będziemy przygotowani do prowadzenia pierwszych prób klinicznych. Widzimy, że wielu diabetyków z nadzieją przygląda się naszym pracom, a to dodaje nam dodatkowych sił i motywacji do działania. Biodrukowanie 3D to przyszłość współczesnej medycyny, która może odmienić życie wielu pacjentów.

Cieszymy się, że nasz unikalny na skalę światową projekt został zauważony i doceniony przez kapitułę Konkursu. Zespół Fundacji łączy wspólna idea i głębokie przekonanie, że to właśnie Polacy mogą zostać twórcami przełomowych terapii medycznych. Zdobycie nagrody Złotego Lidera Ochrony Zdrowia utwierdza nas w tym i jest impulsem do zrobienia jeszcze więcej. Planujemy stworzyć nowoczesne zaplecze badawcze, które umożliwi realizację kolejnych, innowacyjnych projektów. Wierzymy w postęp i chcemy odkrywać „białe plamy na mapie nauki”, bo wiemy, że przyszłość zaczyna się już dziś.”

SREBRNY LIDER Klinika Wentylacji Respiratorem KONSTANCJA – ORPEA Polska Sp. z o.o.

Klinika Wentylacji Respiratorem KONSTANCJA jest największym w Polsce pozaszpitalnym oddziałem wentylacji mechanicznej. Największym atutem Ośrodka jest umożliwianie podopiecznym prowadzenia aktywnego trybu życia poprzez m.in. telepracę, udział w wydarzeniach kulturalnych, wycieczki z respiratorem. „Bardzo się cieszę, że nasz pomysł organizacji wycieczek dla mieszkańców Kliniki Wentylacji Respiratorem KONSTANCJA został doceniony. Po raz kolejny udowodniliśmy, że chcieć to móc, a oddychanie mechaniczne nie musi oznaczać zamknięcia w „przysłowiowych” czterech ścianach. Nagroda Lidera w kategorii „Innowacyjne Pomysły” ma dla nas bardzo duże znaczenie, jest bowiem potwierdzeniem słuszności filozofii opieki nad osobą starszą zawartej w motto Grupy ORPEA „Życie z nami trwa dalej”. Stanowi też swego rodzaju uzupełnienie nagrody sprzed dwóch lat w kategorii „Działalność na Rzecz Pacjenta” za projekt „Bezpłatne warsztaty dla opiekunów domowych”, które –

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), Agnieszka Relidzyńska (Dyrektor chorzowskiego Domu opieki „HONORATA”), Marzena Matyjasiak (Kierownik Zespołu Pielęgniarsko-Opiekuńczego, Klinika Wentylacji Respiratorem „KONSTANCJA”), Piotr Kozub (Dyrektor Kliniki Wentylacji Respiratorem „KONSTANCJA”), Mariola Łodzińska (Wiceprezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych)

notabene – kontynuujemy. „Opieka to coś więcej niż medycyna” – wychodząc z takiego założenia, w naszych domach i klinikach staramy się odpowiadać również na potrzeby społeczne podopiecznych i wspierać terapię oraz proces leczenia w innowacyjny sposób. Dzięki nagrodzie wiemy, że to właściwy kierunek. Co więcej, tytuł Lidera daje nam dużą motywację do dalszych działań poprawiających poziom życia pacjentów naszych klinik rehabilitacyjnych i mieszkańców domów opieki. Jako Lider Ochrony Zdrowia, a jednocześnie lider stacjonarnej opieki długoterminowej w Polsce, czujemy się odpowiedzialni za wytyczanie nowych standardów w opiece nad osobami starszymi. Naszym priorytetem jest ich bezpieczeństwo, komfort i jakość życia.”

BRĄZOWY LIDER Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Dzięki współpracy kardiologów i kardiochirurgów GCM z wydziałem inżynierii biomedycznej Politecnico di Milano, w 2018 roku w szpitalu wykonano zabiegi przezcewnikowego wszczepienia

zastawki aortalnej (TAVI) z użyciem systemu wirtualnej rzeczywistości Microsoft HoloLens. „Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. L. Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, wśród pacjentów znane jako „Szpital w Ochojcu”, po raz trzeci zostało uhonorowane zaszczytnym mianem Lidera Ochrony Zdrowia. Kiedy w 2014 roku odbieraliśmy nagrodę za innowacyjne pomysły, mówiliśmy o wielkiej energii do działania płynącej z tego wyróżnienia, a także o odpowiedzialności i zobowiązaniach, które niesie za sobą ten tytuł.

Wszak lider to ktoś, od kogo wymaga się więcej niż od innych. Wiemy, że Lider Ochrony Zdrowia to tytuł szczególny, bo zdrowie jest najwyższą wartością. Dlatego liderem „w zdrowiu” nie można być na chwilę. Mamy tego świadomość i nie ustajemy w wysiłkach, by proponować pacjentom świadczenia na jak najwyższym poziomie. Górnośląskie Centrum Medyczne to wysokospecjalistyczny i wielospecjalistyczny ośrodek uniwersytecki, w którym rocznie leczy się ponad 200 tysięcy chorych. To szpital, w którym od lat wdrażane są innowacyjne metody diagnostyczne i terapeutyczne.

OSOZ Polska 4/2019

31

R aport

W tym roku po raz kolejny kapituła Konkursu doceniła nasze zespoły medyczne przyznając szpitalowi tytuł Lidera za innowacyjne pomysły. Za taki uznano zabieg TAVI z użyciem systemu wirtualnej rzeczywistości Microsoft HoloLens. Nagroda ta ma dla nas szczególną wartość, bowiem 5 lat temu, w 2014 r., w ten sposób wyróżniono nas za TAVI rozszerzony o implantację nowych zastawek do zdegenerowanych, wcześniej chirurgicznie implantowanych protez biologicznych. Jest to najlepszy dowód na to, że rozwój, wytrwałość i zaangażowanie wielu ludzi przynosi wymierne efekty. Tytuł Lidera jest także nagrodą za doskonałą interdyscyplinarną współpracę pomiędzy kardiologami, kardiochirurgami i anestezjologami, tworzącymi Heart Team w GCM – zespół sercowy pracujący z sercem dla serca.

Tytuł Lidera Ochrony Zdrowia jest zatem nie tylko uznaniem, ale jest przede wszystkim zobowiązaniem do dalszej pracy, zobowiązaniem złożonym publicznie przede wszystkim pacjentom.”

Dr n. med. Radosław Parma (Kardiolog III Oddziału Kardiologii GCM), dr n. med. Damian Hudziak (Kardiochirurg Oddziału Kardiochirurgii GCM), dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), Mariola Łodzińska (Wiceprezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych)

Lider Farmacji ZŁOTY LIDER Mec. Paulina Kieszkowska-Knapik Adwokat, partner w KRK Kieszkowska Rutkowska Kolasiński, współzałożycielka i przewodnicząca rady nadzorczej Fundacji Lege Pharmaciae

Aktywnie działa dla współtworzenia dobrej legislacji w sektorze ochrony zdrowia i wypracowywania standardów systemu opieki zdrowotnej opartych na powszechnie uznawanych i akceptowanych wartościach w ramach dialogu społecznego środowisk ochrony zdrowia oraz farmacji. „Nagroda Lidera Ochrony Zdrowia to wielkie zobowiązanie dla mnie jako dla adwokatki i obywatelki. Prawo, którym się zajmuję, w coraz większym stopniu wpływa na organizację ochrony zdrowia. Wiąże ręce szpitalom, lekarzom, pacjentom. Upolitycznione, tworzone w pośpiechu, bez szerszej refleksji, oceny skutków regulacji – obecnie jest w stanie intelektualnej zapaści, wewnętrznych sprzeczności i nonsensów.

Staram się jak mogę w swojej działalności zawodowej i pro bono naprawiać te

32

OSOZ Polska 4/2019

W imieniu mec. Pauliny Kieszkowskiej-Knapik nagrodę podczas Gali odebrał adwokat Michał Chodorek

R aport

złe regulacje, postulować ich niezbędne zmiany, przekonywać sądy do zdroworozsądkowej i propacjenckiej wykładni. Uznanie dla wysiłków moich i całego mojego zespołu jest dla nas bardzo ważne. Droga bowiem przed nami długa i wyboista. Każda sensowna zmiana prawa czy jego interpretacji wymaga bowiem wielkiego wysiłku, którego efekty są zwykle niepewne, a czasami tylko chwilowe. Ale nie poddajemy się. Działamy dalej. Z nagrodą Lidera Ochrony Zdrowia będziemy mieli jeszcze więcej determinacji, aby jako lider działać na rzecz poprawy regulacji prawnych dotyczących zdrowia, a co za tym idzie tworzyć lepsze warunki prawne do leczenia pacjentów w Polsce.”

SREBRNY LIDER Dr hab. Agnieszka Skowron Kierownik Zakładu Farmacji Społecznej, Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński

Założycielka i Przewodnicząca Ogólnopolskiej Sekcji Opieki Farmaceutycznej przy PTFarm. Członek Zespołu Pilotażu Opieki Farmaceutycznej przy MZ oraz pierwszego w Polsce programu opieki farmaceutycznej w nadciśnieniu i cukrzycy dla pacjentów. Prowadzi działalność krajową i międzynarodową w obszarze opieki farmaceutycznej. „Zdobycie statuetki Lidera Ochrony Zdrowia w kategorii „Lider Farmacji” stanowi dla mnie duże wyróżnienie, ale i zaskoczenie. Zajmuję się bowiem badaniami naukowymi, które nie przynoszą spektakularnych i innowacyjnych wyników, a jedynie wiedzę o tym, co dzieje się w rzeczywistości, która nas otacza i jakie prawa nią rządzą. Większość swojego życia zawodowego poświęciłam na zachęcanie farmaceutów do wprowadzania w życie nowej idei jaką jest opieka farmaceutyczna, przekonując ich, że choć to trudne, może przynieść wiele satysfakcji im samym i wiele dobrego ich pacjentom. Mam nadzieję, że ta statuetka będzie stanowiła impuls i zachętę dla wszystkich osób, które zajmują się wprowadzaniem w życie nowych idei w farmacji, że warto to robić. Nagroda stanowi dowód, że ważne jest nie tylko odkrywanie nowych leków, ale również podejmowanie działań, dzięki którym wszyscy, a przede wszystkim pacjenci, będą mogli czerpać korzyści z osiągnięć współczesnej farmacji. Cieszę się, że członko-

Dr inż. Zygmunt Kamiński (Dyrektor Rady Naukowej OSOZ), dr hab. Agnieszka Skowron (Kierownik Zakładu Farmacji Społecznej, Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński), Irena Rej (Prezes Izby Gospodarczej „Farmacja Polska”, członkini Kapituły)

wie Kapituły docenili działalność moją i moich współpracowników, bo to i dla nich jest ta nagroda, a także dla wszystkich farmaceutów, którzy od lat propagują ideę opieki farmaceutycznej.”

BRĄZOWY LIDER Mgr farm. Łukasz Waligórski Redaktor naczelny serwisu i magazynu MGR.FARM

Łukasz Waligórski to farmaceuta, dziennikarz i członek samorządu aptekarskiego. Redaktor naczelny serwisu i magazynu MGR.FARM oraz redaktor prowadzący magazynu AptekaSzpitalna.pl. Dzięki jego pracy, farmaceuci w całej Polsce mają dostęp do najważniejszych informacji na temat ich zawodu i przyszłości. „Ta nagroda to dla mnie ogromne wyróżnienie, zaszczyt, ale i zobowiązanie.

Podczas Kongresu OSOZ wiele mówiło się o tym, jak ważną rolę farmaceuci odgrywają i mogą odgrywać w systemie ochrony zdrowia. Zarówno, jeśli chodzi o pracę w aptekach szpitalnych, aptekach ogólnodostępnych czy innych obszarach

systemu. Podkreślano też, w jaki sposób nowe rozwiązania informatyczne i technologia mogą ich pracę ułatwiać. Dla mnie jednak tym, co czyni z farmaceutów naprawdę wartościowych specjalistów w swojej dziecinie, jest ich wiedza.

Zarówno ta wynoszona ze studiów, ale przede wszystkim ta nabywana w trakcie praktyki zawodowej. Kontakty z pacjentami, lekarzami i pielęgniarkami, sprawiają, że farmaceuci stają się interdyscyplinarnymi specjalistami o bardzo szerokim wachlarzu umiejętności i wiedzy. Jednocześnie farmaceuci zobligowani są ustawą do nieustannego kształcenia i poszerzania oraz aktualizowania swojej wiedzy. Sam jestem farmaceutą, przez kilka lat pracowałem w aptece i wiem, jak wielkie znaczenie ma ta wiedza. I to zarówno ta merytoryczna, ułatwiająca kontakty z pacjentami i pomaganie im, jak również ta dotycząca zasad wykonywania tego zawodu – przepisów, uprawnień, aktualnych działań legislacyjnych. I w tym kierunku postanowiłem w pewnym momencie pokierować swoją karierą zawodową. Widziałem wysiłek farmaceutów szukających wiarygodnych źródeł wiedzy na temat ich własne-

OSOZ Polska 4/2019

33

R aport

go zawodu przyszłości. Wiedziałem, że w obliczu wyzwań, przed jakimi przyjdzie im wkrótce stanąć, potrzebują medium, które wskaże im drogę, dostarczy wiedzy i ułatwi podejmowanie świadomych wyborów. I na tym polega moja praca – na dostarczaniu farmaceutom wiedzy i szukaniu nowych, atrakcyjnych sposobów na jej przekazanie. Sami farmaceuci też często do mnie piszą, dziękując za konkretne informacje lub interwencje dziennikarskie. Nagroda Lidera Farmacji – przyznana przez zacne grono ekspertów z branży ochrony zdrowia – to ukoronowanie całej tej pracy i ostateczny dowód na słuszność podjętych decyzji i obranego kierunku rozwoju.” 

» Laureaci Liderów Ochrony Zdrowia 2019 są przykładem na to, jak wiele dobrego dzieje się w polskiej ochronie zdrowia.«

Mgr farm. Łukasz Waligórski (Redaktor naczelny serwisu i magazynu MGR.FARM)

reklama

IT i Zdrowie

Polub czasopismo OSOZ na Facebooku Nowości e-zdrowia | Ciekawostki | Doniesienia naukowe

www.facebook.com/ITiZdrowie 34

OSOZ Polska 4/2019

roz m owy

Dla pacjenta innowacje to nie zabawki, ale konkretna pomoc Aron Anderson swoje ósme urodziny pamięta jako pierwszy dzień chemioterapii raka zlokalizowanego w dolnej części kręgosłupa. Zamiast prezentów był ból, cierpienie i łzy. Po udanej operacji musiał leżeć nieruchomo w łóżku przez 6 tygodni, przez kolejny rok nie mógł usiąść. Rak został wyleczony, ale kosztem władzy w nogach.

Po tygodniach w szpitalu czekało go kolejne wyzwanie – powrót do codziennego życia. Pozostawiony samemu sobie, pokonał własne słabości dzięki sportowi. W poprawie kondycji fizycznej pomogły również nowe technologie. Jego historia uświadamia niedoskonałości systemów opieki zdrowotnej.

Jak to wszystko się zaczęło?

Kiedy miałem 7 lat zacząłem odczuwać dziwny ból podczas siedzenia. Po około dwóch tygodniach zostałem skierowany na prześwietlenie, które wykryło guz wielkości jabłka usytuowany w dolnej części pleców. Chemio- i radioterapia trwające cały rok nie przyniosły popra-

wy. W końcu przeszedłem operację usunięcia raka, co oznaczało również wycięcie wielu nerwów prowadzących do nóg.

Od tego dnia było wiadomo, że już nigdy nie będę chodził i czeka mnie życie na wózku inwalidzkim.

Podczas jednego z wystąpień powiedziałeś, że „system opieki zdrowotnej był

w stanie cię wyleczyć, ale nie uczynił cię zdrowym”. Co przez to rozumiesz?

Szwedzki system opieki zdrowotnej wyleczył mojego raka. Najpierw, gdy pojawił w dolnej części pleców, a także jego trzykrotne nawroty w płucach. Ale chemia, radioterapia i operacja nie oznaczają jeszcze zdrowia w pełnym tego sło-

OSOZ Polska 4/2019

35

roz m owy

wa znaczeniu. Kiedy miałem 20 lat, zacząłem intensywnie trenować. Chciałem osiągać dobre wyniki w międzynarodowych zawodach lekkoatletycznych, ale cały czas łapałem przeziębienia. Dopiero zmiana trybu życia – która była długotrwałym procesem szukania informacji i zdobywania wiedzy – doprowadziła mnie do odzyskania prawdziwego zdrowia. To coś więcej niż po prostu bycie wolnym od raka.

Jakie elementy systemu opieki zdrowotnej nie działają prawidłowo?

Jest to pytanie, na które nie można odpowiedzieć jednym zdaniem. Z mojego punktu widzenia, system opieki zdrowotnej jest doskonały, jeśli chodzi o leczenie ostrych stanów, takich jak zawały serca, złamane kości czy leczenie nowotworów. Brakuje jednak pomocy w powrocie do pełni zdrowia. Ponadto badania pokazują, że 90–95% przypadków raka u dorosłych wiąże się ze stylem życia i problemami środowiskowymi. Wierzę, że musimy zacząć rozwiązywać problemy związane ze skuteczną profilaktyką, uczyć ludzi, jak stać się najzdrowszą wersją samego siebie.

» Zgadzam się ze stwierdzeniem, że tylko to, co mierzymy, jesteśmy w stanie poprawić.« Zostałeś wypisany ze szpitala, wróciłeś do domu. Czego bałeś się najbardziej?

Moim największym lękiem był wózek inwalidzki! Po operacji, w ograniczonym zakresie miałem jeszcze funkcje ruchowe w nogach, więc na początku poruszałem się na chodziku. To sprawiło, że poczułem się „normalnie”, ponieważ mogłem chodzić. Byłem bardzo przerażony, że skończę na wózku inwalidzkim, byłem pewien, że to przypieczętuje moją niepełnosprawność. Podczas obozu rehabilitacyjnego, jeden z instruktorów zmusił mnie do wypróbowania wózka. Ta chwila zmieniła moje życie i naprawdę dała wolność.

Kiedy po raz pierwszy wpadłeś na pomysł, żeby sięgnąć do rozwiązań zdrowia cyfrowego?

Próbując wrócić do pełni zdrowia, czułem się zupełnie zdezorientowany. Szukając

informacji o tym, jak sobie pomóc, trafiałem na sprzeczne porady: w jednej książce radzono, aby jeść węglowodany, w innej, żeby ich nie jeść. I tak dalej. Nie wiedziałem komu wierzyć i które wskazówki sprawdzą się w moim przypadku.

Zacząłem testować wiele różnych diet, aby zobaczyć, co będzie skuteczne. To był naprawdę powolny i bolesny proces. W ciągu ostatnich 6–7 lat zaczęło się pojawiać coraz więcej rozwiązań cyfrowych. Pamiętam, jak 7 lat temu po raz pierwszy zmierzyłem zmienność rytmu serca HRV. Potem robiłem to każdego ranka, zajmowało mi to około 10 minut, musiałem nosić pas do pomiaru tętna. Po pewnym czasie byłem zmęczony technologią, cała procedura badania była zbyt trudna i czasochłonna. Dzisiaj otrzymuję te same wyniki pomiarów automatycznie w moim telefonie, dzięki urządzeniom mobilnym. Osobiście noszę pierścień Oura, który rejestruje wartość HRV, kiedy śpię. Zawsze wierzyłem w rozwią-

Jako pierwsza osoba na wózku inwalidzkim, Aron wspiął się na Kebnekaise i Kilimandżaro, przepłynął dystans 37 km przez Morze Alandzkie, przejechał na rowerze z Malmö do Paryża, przebył 300 km przez Antarktydę na Biegun Południowy. A to nie wszystko. Jego doświadczenie nauczyło go pozytywnego nastawienia i wytrwałości. Oraz tego, że cel nie zawsze jest najważniejszy, ale sama podróż.

36

OSOZ Polska 4/2019

roz m owy

zania cyfrowe służące do matematycznego określania stanu mojego zdrowia i uzyskiwania konkretnych wartości. Zgadzam się ze stwierdzeniem, że „tylko to, co mierzymy, jesteśmy w stanie poprawić”.

Jakie technologie ubieralne wykorzystujesz w swoim codziennym życiu?

Uwielbiam różnego rodzaju gadżety, więc korzystam z kilku różnych jednocześnie. Moje ulubione to: – Wspomniany wcześniej Oura – niewiele większy od mojej obrączki pierścień, który zakładam przed snem.

Posiada on wbudowany czujnik tętna i akcelerometr, co pozwala śledzić tętno w nocy, zmienność rytmu serca i jakość snu. Każdego ranka, kiedy się budzę, otrzymuję tzw. raport gotowości z podsumowaniem wyników zebranych w nocy i rekomendacjami na cały dzień. Przykładowo, czy potrzebuję dodatkowego odpoczynku.

– Testy DNA. Skorzystałem z testów 23andme.com i DNAfit.com do analizy mojego DNA. Dzięki nim dowiedziałem się m.in., że jestem wrażliwy na węglowodany i że powoli metabolizuję kofeinę. Pozwoliło mi to wpro-

wadzać zmiany, przykładowo dietę bogatszą w tłuszcze oraz obniżyć zawartość węglowodanów i spożycie kawy.

– Zespół medytacyjny Muse2 – zawsze chciałem medytować, ale byłem w tym naprawdę kiepski. Opaska medytacyjna Muse – poprzez integrację ze smartfonem – podpowiada mi, jak medytować i zwraca uwagę, kiedy robię to właściwie. Dzięki temu jestem spokojniejszy i bardziej skupiony.

W jaki sposób urządzenia określane jako wearables mogą wspierać pacjentów?

Dlaczego uważasz je za pomocne?

Codziennie gromadzę zasoby danych o tym, jak moje ciało się zachowuje, reaguje na różne czynniki. Dla nas, pacjentów, urządzenia ubieralne są fantastycznymi narzędziami do kwantytatywnego, obiektywnego określenia, jak się czujemy i jak reagujemy, kiedy dokonujemy zmian w diecie, programie treningowym, śnie. Moim ulubionym parametrem, który często sprawdzam, jest wspomniana zmienność rytmu serca. Na jej podstawie mogę śledzić stres i reakcje organizmu na różne sytuacje. A w ten sposób – wprowadzać korzystne dla mnie zmiany.

Przełamujesz kolejne ograniczenia w swoim życiu… Jakie są Twoje najbliższe plany?

Pokonałem kilka dużych wyzwań w ostatnich latach, takich jak triathlony Iron Man i wspinaczki górskie. Moim następnym wielkim celem jest zostanie pierwszym paraplegikiem, który osiągnie szczyt Mt Everest.

Jeśli mógłbyś skierować jedno przesłanie do osób odpowiedzialnych za politykę zdrowotną, jakie zmiany byś zaproponował?

Zacznijmy myśleć długoterminowo!

Większość systemów opieki zdrowotnej skupia się na celach krótkoterminowych.

Jeśli tego nie zmienimy, za 10, 20, 30 lat będziemy mieli ogromny problem. Musimy nauczyć ludzi zdrowego stylu życia dopasowanego do indywidulanych potrzeb, opartego na zdrowej diecie, ulubionej aktywności fizycznej i optymalnej długości snu. Opieka zdrowotna nie polega na leczeniu chorób, ale przede wszystkim na unikaniu ich. 

Aron jest obecnie jednym z najpopularniejszych szwedzkich mówców motywacyjnych. Jego rozmowy o tym, jak osiągać cele i pokonywać ograniczenia, inspirują chorych i organizacje do zmiany podejścia.

OSOZ Polska 4/2019

37

pra k tycz n i e l eg i s l ac j a

Nowe wyzwania prawne dla fizjoterapeutów Patrząc na nowe przepisy dedykowane fizjoterapeutom, trudno nie dostrzec determinacji w nadawaniu temu zawodowi jasno określonych ram prawnych. Ewolucja statusu prawnego fizjoterapeutów stawia pytania nie tylko o losy kolejnych grup zawodowych, ale i o kształt nowych przepisów dotyczących prowadzenia dokumentacji medycznej, które zaczną obowiązywać już za niespełna rok.

38

OSOZ Polska 4/2019

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik

W polskim systemie ochrony zdrowia występują przedstawiciele wielu zawodów medycznych. Sama próba usystematyzowania tej grupy, czy w niektórych przypadkach nawet oddzielenia jej od osób wykonujących jedynie czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń, napotyka na trudności. Próby stworzenia wspólnego mianownika w postaci ustawy o zawodach medycznych jak dotąd kończyły się niepowodzeniem.

pra k tycz n i e

Trudno bowiem pogodzić często bardzo zróżnicowane modele kształcenia przedi podyplomowego, uzyskiwania prawa wykonywania zawodu czy funkcjonowania (lub nie) samorządu zawodowego.

Istotną rolę odgrywają także przemiany systemowe sprawiające, że kwalifikacje osób wykonujących zawody medyczne są bardzo zróżnicowane, na skutek uzyskiwania kwalifikacji pod rządami różnych regulacji prawnych (np. nauczanie zawodu w średnich czy policealnych szkołach medycznych, uzyskiwanie specjalizacji dwustopniowych, jednolitych i modułowych). Stąd też część zawodów regulowana jest w ramach odrębnych ustaw zawodowych (w tym lekarze i lekarze dentyści, pielęgniarki i położne, psycholodzy), część została opisana w ustawach dotyczących funkcjonowania określonych struktur (m.in. diagności laboratoryjni, farmaceuci, ratownicy medyczni), inne natomiast trwają w pewnym zawieszeniu prawnym (np. dietetyk, asystentka stomatologiczna, optyk, kosmetolog). Fizjoterapeuci w 2015 roku doczekali się ustawy zawodowej, która stała się początkiem istotnych zmian w zasadach uzyskiwania i wykonywania tego zawodu.

Potrzeba zmian Zazwyczaj pierwszym zwiastunem usankcjonowania sytuacji prawnej osób wykonujących określony zawód medyczny jest wskazanie kompetencji wymaganych od personelu udzielającego świadczeń gwarantowanych w poszczególnych zakresach. Nie inaczej kształtowało się to w przypadku fizjoterapeutów. Biorąc pod uwagę następstwa, jakie może wywołać nieprawidłowe wykonywanie zabiegów związanych z usprawnianiem kondycji pacjenta cierpiącego na ograniczenia ruchowe wywołane chorobą lub urazem, niezbędne było wskazanie konkretnych kwalifikacji wymaganych od osób, które w tym procesie uczestniczą.

Rynek potrzebował bowiem tego rodzaju świadczeń, szkoły oferowały kształcenie w wybranym kierunku, natomiast gwarantem bezpieczeństwa mogło być jedynie wskazanie w rozporządzeniu, kto i na jakich zasadach zostanie dopuszczony do kontaktu z pacjentem. Warto bowiem zauważyć, że ustawa o działalności leczniczej bardzo ogólnie definiuje, że osobą wykonującą zawód medyczny jest osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifika-

» Prowadzenie dokumentacji medycznej w ramach praktyki fizjoterapeuty nie zostało dotychczas uregulowane.« cji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.

Ostatecznie, w 2015 roku przygotowany został projekt ustawy, która miała wyeliminować zagrożenia dla pacjentów wynikające z wykonywania czynności wspomagających formę fizyczną pacjenta przez osoby po krótkich kursach, bez niezbędnej wiedzy i praktyki medycznej. Ustawa, która weszła w życie z końcem maja 2016 roku określiła wymagania kompetencyjne i kwalifikacyjne do wykonywania czynności fizjoterapeutycznych, wskazała organy właściwe do weryfikacji kwalifikacji i prowadzenia odpowiednich rejestrów. Nowością było nadanie uprawnionym prawa wykonywania zawodu, wprowadzenie zasad odpowiedzialności zawodowej, samorządu zawodowego prowadzącego rejestr osób uprawnionych do wykonywania zawodu oraz docelowe wprowadzenie kształcenia wyłącznie na poziomie jednolitych studiów magisterskich. Rozstrzygnięto również sposób uzyskiwania specjalizacji, co wobec licznych kursów komercyjnych dostępnych na rynku było istotnym czynnikiem porządkującym kwalifikacje.

Praktyki zawodowe Zmiany dotyczące zawodu fizjoterapeuty mają szerszy charakter i wprowadzane są stopniowo, jako że wymagały nowelizacji wielu aktów prawnych. Przesądzono, że fizjoterapeuci będą mogli prowadzić działalność leczniczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna, indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład. Stworzono także możliwość działania jako grupowa praktyka fizjoterapeutyczna w formie spółki cywilnej (czyli formy regulowanej w Kodeksie cywilnym), a także w formie spółek prawa handlowego – jawnej lub partnerskiej. Co istotne, formuła funkcjonowania jako spółka partnerska jest zarezerwowana tylko dla określonych profesji. W Kodeksie spó-

łek handlowych wskazano, że obok niedawno dodanych fizjoterapeutów, spółki partnerskie mogą prowadzić osoby wykonujące takie zawody, jak np. lekarz, architekt czy adwokat.

Od 2 kwietnia 2019 r. obowiązuje natomiast nowe rozporządzenie dotyczące zasad dokonywania wpisów do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą. W myśl nowych przepisów, fizjoterapeuci, którzy chcą wykonywać zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę fizjoterapeutyczną, zobowiązani są uzyskać wpis do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, dla którego organem prowadzącym jest Krajowa Rada Fizjoterapeutów.

Nieprecyzyjna dokumentacja W najbliższych miesiącach czekają nas kolejne nowości związane ze zmianą statusu prawnego fizjoterapeutów. Dotychczasowe rozporządzenia dotyczące dokumentacji medycznej – zarówno wydane przez Ministra Zdrowia jak i ministrów innych resortów – zostaną uchylone.

Nie ma w nich bowiem mowy o dokumentacji medycznej prowadzonej w ramach praktyki fizjoterapeuty, a pozostałe przepisy również dość niewiele miejsca poświęcają na opisanie powinności fizjoterapeuty w sferze dokumentowania świadczeń. Wymogi są bardzo ogólne – zakład rehabilitacji leczniczej ma prowadzić dokumentację zbiorczą w formie księgi zabiegów leczniczych oraz indywidualną w formie karty pacjenta, z niewielką jednak ilością obligatoryjnych informacji. Biorąc pod uwagę szerokie kompetencje fizjoterapeuty i możliwość nie tylko wykonywania zleceń, ale i kwalifikacji pacjenta czy wydawania opinii i orzeczeń, widoczna staje się konieczność zmian w rozporządzeniu. Nie odbędzie się to jednak poprzez wydanie rozporządzenia zmieniającego, a przez przygotowanie nowego aktu prawnego, skonsultowanego również z samorządem zawodowym fizjoterapeutów. Najpóźniej zatem od 1 kwietnia 2020 roku w życie wejdą zupełnie nowe przepisy dotyczące prowadzenia dokumentacji medycznej dla wszystkich obszarów świadczeń, nie tylko rehabilitacji. 

OSOZ Polska 4/2019

39

for health system strengthening

pra k tycz n i e FA K T Y

WHO prezentuje wytyczne dla zdrowia cyfrowego Opracowane przez Światową Organizację Zdrowia rekomendacje mają usystematyzować realizację inicjatyw w dziedzinie zdrowia cyfrowego. Ich celem jest stworzenie mapy drogowej dla inwestycji e-zdrowia, tak aby wspierały one cele zrównoważonej polityki zdrowotnej i zdrowia publicznego.

Zdrowie cyfrowe, czyli praktyczne wykorzystanie innowacyjnych form technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), stało się w ostatnim czasie komplementarną metodą zaspokajania potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Pojęcie zdrowia cyfrowego jest zakorzenione w e-zdrowiu, które definiowane jest jako

40

OSOZ Polska 4/2019

„wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych w celu wspierania zdrowia”. Przykłady można mnożyć: aplikacje mobilne do zdalnego diagnozowania lub pomagające zadbać o zdrowie, konsultacje telemedyczne, urządzenia ubieralne dające lepszy wgląd w stan zdrowia, systemy IT sugerujące schorze-

nia na podstawie objawów. Rozwiązania zdrowia cyfrowego pomagające pacjentom i pracownikom ochrony zdrowia komunikować się ze sobą i zdobywać nową wiedzę.

Rezolucja Światowego Zgromadzenia Zdrowia w sprawie zdrowia cyfrowego, zatwierdzona jednogłośnie przez państwa członkowskie WHO w maju 2018 r., podkreśla wartość technologii cyfrowych w aspekcie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (Universal Health Coverage) i innych wyzwań zdrowotnych sformułowanych w ramach tzw.

Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ (SDGs). W rezolucji wezwano minister-

TELEMEDICINE AND TARGETED CLIENT COMMUNICATION -IKEWISE HEALTH WORKERS NEED TO BE ACCESSIBLE AND ADHERE TO PRACTICES FOR DELIVERING HIGH QUALITY CARE THROUGH INTERVENTIONS SUCH AS DECISION SUPPORT AND M-EARNING 'IGURE ILLUSTRATES THE LINKAGES ACRoss the diffERENT RECOMMENDATIONS AND THE INTERLINKED WAYS THAT THESE DIGITAL INTERVENTIONS CAN COHESIVELY ADDRESS HEALTH SYSTEM NEEDS pra k tycz n i e

stwa zdrowia poszczególnych państw „do oceny potencjału i moşliwości wykorzystania technologii cyfrowych na rzecz zdrowia i ich priorytetowego traktowania�. Zaleca się m.in. intensyfikację wykorzystania technologii cyfrowych.

W tym celu WHO opracował normatywne wytyczne w dziedzinie zdrowia cyfrowego. Mają one promować cyfrowe inicjatywy w ochronie zdrowia oparte na dowodach, skuteczności i długofalowych korzyściach dla systemu zdrowia.

Ogromne zainteresowanie cyfryzacją powoduje, şe wiele projektów realizowanych jest spontanicznie, z pominięciem strategicznego uwzględniania ich celu oraz potencjalnych zagroşeń. Szybko wprowadzane na rynek innowacje rodzą obawy o integrację zdrowia cyfrowego z celami zdrowia publicznego.

Aby poprawić zdrowie i zmniejszać nierówności zdrowotne – co powinno być priorytetem kaşdego systemu ochrony zdrowia – rygorystyczna i krytyczna ocena rozwiązań zdrowia cyfrowego jest niezbędna. Publiczne pieniądze przekazywane na ten cel powinny być wykorzystane w najlepszy sposób, słuşąc zwłaszcza grupom potrzebujących największego wsparcia.

W raporcie WHO, dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Dyrektor Generalny WHO napisał: „Postęp technologiczny przesuwa granice choroby. Technologie cyfrowe umoşliwiają nam przeprowadzanie testów na cukrzycę, HIV i malarię w miejscu, gdzie jest pacjent, zamiast wysyłania próbek do laboratorium. Druk 3-D rewolucjonizuje produkcję urządzeń medycznych i protetyki. Telemedycyna, opieka zdalna i mobilne zdrowie po-

WHO guideline

recommendations on digital interventions for health system strengthening

Figure 4 Linkages of the recommendations across the health system #IRTHS ARE NOTIFIED AND ACCOUNTED FOR TO RECEIVE SERVICES

%EATHS ARE NOTIFIED AND ACCOUNTED FOR Recommendation 2

Recommendation 1

Death notification

Birth notification

Recommended in the context of rigorous research and specific conditions ACCOUNTABILIT Y

Recommended in specific conditions ACCOUNTABILIT Y

Recommendation 6

Targeted client communication

Recommended in specific conditions DEMAND Recommendation 8

*NDIVIDUALS CAN ACCESS HEALTH SERVICES AND INFORMATION

digital tracking + decision support

Recommended in specific conditions QUALIT Y Recommendation 9

digital tracking + decision support & targeted client communication Recommended in specific conditions QUALIT Y

Recommendation 4

Client-to-provider telemedicine

)EALTH WORKERS CAN FOLLOW UP TO ENSURE INDIVIDUALS RECEIVE APPROPRIATE SERVICES

Recommended in specific conditions SUPPLY Recommendation 5

Provider-to-provider telemedicine

Recommended in specific conditions QUALIT Y

Recommendation 10

provision of training and educational content

)EALTH WORKERS ARE ACCESSIBLE

Recommended QUALIT Y

)EALTH WORKERS ARE KNOWLEDGEABLE ABOUT WHICH SERVICES TO PROVIDE )EALTH COMMODITIES AND SUPPLIES ARE AVAILABLE AT THE POINT OF CARE

)EALTH WORKERS CAN PROVIDE APPROPRIATE AND HIGH QUALITY CARE Recommendation 3

Stock notification & commodit y management

Recommended in specific conditions SUPPLY SUPPLY

page XXII

magają nam przekształcać zdrowie, zapewniając opiekę w domach pacjentów i wzmacniając ją w placówkach słuşby zdrowia. Sztuczna inteligencja jest wykorzystywana do zapewnienia pacjentom lepszej mobilności i opracowywania nowych leków. Uczenie maszynowe poma-

Rekomendacje dla interwencji zdrowia cyfrowego Pobierz pełny raport „Recommendations on digital interventions for health system strenghtening�

(WHO, 150 stron, język angielski) Wejdź na stronę: http://bit.ly/2Y2Q7Ea lub zeskanuj kod

Recommendation 7

Health worker decision support

Recommended in specific conditions QUALIT Y

Powiązania pomiędzy róşnymi zaleceniami oraz sposób, w jaki interwencje cyfrowe mogą spójnie odpowiadać na potrzeby systemu opieki zdrowotnej.

ga nam przewidzieć epidemie i zoptymalizować usługi zdrowotne. Technologie cyfrowe, napędzane przez globalne upowszechnienie telefonów komórkowych, zmieniły równieş sposób zarządzania naszym własnym zdrowiem. Dzisiaj mamy łatwy dostęp do informacji zdrowotnych, ale takşe do dezinformacji. Przed wizytą w gabinecie lekarskim, większość z nas diagnozuje się samodzielnie w internecie – czasami niedokładnie. Technologie cyfrowe są wykorzystywane do szkolenia i poprawy wydajności pracowników słuşby zdrowia�.

Dokument WHO rekomendowany jest wszystkim podmiotom i instytucjom, ktĂłre planujÄ… wykorzystanie rozwiÄ…zaĹ„ e-zdrowia w swojej codziennej dziaĹ‚alnoĹ›ci. Pozwoli uporzÄ…dkować zaplanowane projekty i spojrzeć strategicznie na moĹźliwoĹ›ci cyfryzacji. ď Ź ĹšrĂłdĹ‚o: WHO

OSOZ Polska 4/2019

41

n owe i d ee ba d a n i e

Oczekiwania pacjentów w stosunku do farmaceutów Tylko 10 procent Polaków chodzi do apteki po poradę. Wiedzę na temat leków czerpiemy głównie z Internetu.

Polacy ufają farmaceutom, ale nie wiedzą, czego mogą od nich oczekiwać – ich pracę kojarzą przede wszystkim ze sprzedażą leków. To najważniejsze wnioski z ogólnopolskiego badania przeprowadzonego przez agencję Biostat na zlecenie Fundacji Aflofarm i Naczelnej Izby Aptekarskiej. Obie instytucje rozpoczęły 11 kwietnia pierwszą w historii zawodu farmaceuty ogólnopolską kampanię wizerunkową „Po pierwsze farmaceuta”. Akcja ma charakter edukacyjny.

Jej celem jest przede wszystkim pokazanie Polakom, że farmaceuta to nie tylko sprzedawca, lecz przede wszystkim ekspert w dziedzinie farmakologii i zdrowia.

– Chcemy pokazać polskim pacjentom, że mogą oczekiwać od nas czegoś więcej, że nasze kompetencje i uprawnienia nie sprowadzają się jedynie do wydawa-

42

OSOZ Polska 4/2019

nia leków. To pierwsza tak nowoczesna i korzystająca z tak licznych kanałów dotarcia kampania samorządu aptekarskiego w Polsce – podkreśla prezes Naczel-

nej Rady Aptekarskiej Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

– Fundacji Aflofarm zależy na tym,

by Polacy w odpowiedzialny sposób

n owe i d ee

Z czym najbardziej kojarzy ci się praca farmaceuty

Kampania edukacyjna „Po pierwsze farmaceuta”, prowadzona wspólnie przez Naczelną Izbę Aptekarską i Fundację Aflofarm, ma za zadanie wzmocnić wizerunek zawodu farmaceuty w Polsce. Będzie realizowana do września przy użyciu różnorodnych środków i kanałów komunikacji.

dbali o swoje zdrowie. Farmaceuci mogą im w tym pomóc – to bardzo dobrze wykształceni specjaliści, którzy posiadają szeroką wiedzę z zakresu farmakologii i potrafią doradzić w wielu dolegliwościach zdrowotnych, a w razie potrzeby – zalecić wizytę u lekarza. Tymczasem, jak pokazały badania, Polacy wiedzę na temat leków czerpią przede wszystkim z Internetu. I to w sytuacji, w której tuż za rogiem mają najlepszego specjalistę w tej dziedzinie – podkreśla prezes zarządu Fundacji Aflofarm, Tomasz Furman.

Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 1067

Jakie usługi dodatkowe chciałbyś wykonywać

Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 380

Tylko 13% Polaków korzysta z porad farmaceuty W blisko 14 tys. polskich aptek pracuje w sumie 27 tys. farmaceutów. Polacy spotykają ich każdego dnia – codziennie nawet dwa miliony pacjentów odwiedza swoje apteki. Głównie po to, by kupić lek – taki był cel ostatniej wizyty w tym miejscu prawie 70% Polaków. Pokazały to badania przeprowadzone przez niezależną agencję badawczą Biostat na zlecenie Fundacji Aflofarm i Naczelnej Izby Aptekarskiej. To pierwsze w historii tak kompleksowe badania, w których udział wzięło 380 farmaceutów i 1067 pacjentów. Ich celem było sprawdzenie, jak obie grupy postrzegają zawód farmaceuty i jak wygląda relacja na linii magister farmacji – pacjent. Ich szczegółowe wyniki wraz z analizą opublikowane zostały w raporcie Farmaceuta w Polsce. Ogólnopolskie badania wizerukowe 2019.

Aby uzyskać poradę w zakresie drobnych dolegliwości zdrowotnych do apteki udało się jedynie 13,4% Polaków. Po poradę dotyczącą leków – jeszcze mniej, bo zaledwie 10,2%. To zaskakuje, bo

Miejscem, w którym mogę bezpiecznie kupić lek, jest… (możliwe było kilka wskazań)

Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 1067

OSOZ Polska 4/2019

43

n owe i d ee

z tych samych badań wynika, że farmaceutom ufa ponad 90% Polaków.

– Wynik na poziomie 90,4% oznacza wyjątkowo duży kredyt zaufania, jaki pokładamy w farmaceutach. Dlaczego więc pacjenci nie korzystają z ich porad?

Bo nie wiedzą, że mogą o nie poprosić – zauważa prezes zarządu Fundacji Aflofarm, Tomasz Furman.

W istocie, aż trzy czwarte Polaków kojarzy pracę farmaceuty przede wszystkim ze sprzedażą leków. Trzykrot-

Z czym kojarzy ci się apteka

Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 1067

W jakim celu odwiedziłeś aptekę ostatnio

nie mniej (27%) – z udzielaniem fachowych porad na ich temat. Nie wiedząc, że specjalistę od leków mają na wyciągnięcie ręki, informacji o działaniu leków czy skutkach ubocznych pacjenci szukają przede wszystkim w Internecie (64%).

Farmaceuta/apteka jako źródło wiedzy o lekach wymieniany jest jedynie przez 34% Polaków.

Farmaceuci zadowoleni z pracy, ale oczekują większych uprawnień Farmaceuci zapytani o to, czy są zadowoleni ze swojej pracy w zdecydowanej większości odpowiedzieli tak (82,6%), choć ponad połowa (54%) uważa, że ich kompetencje nabywane podczas wielu lat ciężkich studiów i później, w trakcie wykonywania zawodu, nie są w pełni wykorzystywane.

– Za farmaceutami stoi profesjonalne przygotowanie merytoryczne, wymagające 5,5-letnie studia medyczne oraz wiedza o lekach, jakiej nie posiadają przedstawiciele innych zawodów. Dzięki tym umiejętnościom farmaceuci mogą mieć realny wpływ na poprawę bezpieczeństwa farmakoterapii i jakość opieki nad pacjentami, a także przyczynić się do poprawy funkcjonowania i wydajności systemu ochrony zdrowia w naszym kraju. Niestety ten potencjał i wiedza nie są wystarczająco wykorzystywane – mówi prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

Dwie trzecie magistrów farmacji oczekuje w związku z tym większych uprawnień w stosunku do pacjentów. Farmaceuci deklarują, że są gotowi świadczyć dodatkowe usługi, m.in. przegląd stosowanych leków pod kątem możliwych interakcji.

Różne opinie farmaceutów i pacjentów

Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 1067

44

OSOZ Polska 4/2019

Badanie pokazało też rozbieżności między w tym, jak zawód farmaceuty postrzegają pacjenci oraz sami farmaceuci.

I tak, na przykład, 83,4% farmaceutów uważa, że pacjenci kierują się ich rekomendacjami podczas podejmowania decyzji o zakupie leku. Tymczasem tylko 11% pacjentów przyznało, że faktycznie tak jest. Największy wpływ na lekowe decyzje Polaków ma lekarz – i zgadzają się z tym obie grupy (aż 92,6% farmaceutów i 63,4% pacjentów).

Dużą różnicę widać też w tym, jak obie grupy postrzegają samą aptekę. Dla 94,5% farmaceutów jest to ważny punkt konsultacji zdrowotnych, niezależny od gabinetów lekarskich. Jednocześnie tyl-

n owe i d ee

ko 35% pacjentów kojarzy aptekę jako miejsce, w którym otrzymać można poradę w zakresie zdrowia.

Czym kierujesz się przy wyborze apteki

Działania na dużą skalę Kampania edukacyjna „Po pierwsze farmaceuta”, prowadzona wspólnie przez Naczelną Izbę Aptekarską i Fundację Aflofarm, ma za zadanie wzmocnić wizerunek zawodu farmaceuty w Polsce.

Będzie realizowana do września przy użyciu różnorodnych środków i kanałów komunikacji. Raport „Farmaceuta w Polsce. Ogólnopolskie badania wizerunkowe 2019” jest jednym z nich.

– Taka kampania jest niezbędna, nie tylko w kontekście promocji zawodu farmaceuty, ale również rozwiązań prawnych. Mam tutaj na myśli długo oczekiwaną przez całe środowisko ustawę o zawodzie farmaceuty – zauważa prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

W ramach kampanii planowana jest emisja spotu wizerunkowego promującego zawód farmaceuty oraz czterech animowanych spotów edukacyjnych. Polacy dowiedzą się z nich, w czym może im pomóc magister farmacji i jak wygląda proces jego kształcenia. Jeden z filmów opowiadać będzie o zawodzie farmaceuty szpitalnego, z którego istnienia niewielu pacjentów zdaje sobie sprawę. Ostatni spot poruszy natomiast temat opieki farmaceutycznej i pokaże, jaką rolę może odgrywać farmaceuta w polskim systemie opieki zdrowotnej, o ile rozwiązanie to zostanie wprowadzone w naszym kraju w sposób systemowy. Badania pokazały, że 39,4% Polaków nie wie, czym jest opieka farmaceutyczna i jaki mógłby być jej zakres.

– Trzeba podkreślić, że zależy nam przede wszystkim na tym, by dotrzeć bezpośrednio do pacjentów. Dlatego będziemy szeroko dystrybuować tysiące ulotek informacyjnych mówiących o uprawnieniach farmaceuty. Polacy dowiedzą się z nich m.in. o tym, że magi-

Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 1067

Czym kierujesz się przy wyborze apteki (pytanie otwarte)

» Trzy czwarte Polaków kojarzy pracę farmaceuty przede wszystkim ze sprzedażą leków.« Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 1067

OSOZ Polska 4/2019

45

n owe i d ee

Czy jeste. za wprowadzeniem opieki farmaceutycznej do aptek (krzyżowanie ze względu na wiek)

Źródło: badanie NIA i Fundacji Aflofarm „Farmaceuci i pacjenci 2019”. N = 1067

reklama

Czy wiesz ile lo৵;v vh-ࣀ 7 b<hb e-Recepcie?

E-RECEPTA.K AMSOFT.PL

46

OSOZ Polska 4/2019

ster farmacji pomoże im skompletować wakacyjną apteczkę, doradzi, jak przechowywać leki, poinformuje o interakcjach czy udzieli porad w drobnych problemach zdrowotnych, a w razie potrzeby zaleci wizytę u specjalisty – mówi prezes zarządu Fundacji Aflofarm, Tomasz Furman.

Organizatorzy chcą także zaangażować w dyskusję o zawodzie środowisko akademickie, w tym przede wszystkim studentów farmacji. Dlatego zaplanowali dyskusje panelowe, które odbędą się na wybranych uczelniach medycznych w całym kraju w kwietniu i w maju.

Akcję edukacyjną zakończy merytoryczna debata na temat przyszłości zawodu farmaceuty w Polsce, która odbędzie się we wrześniu, podczas Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza.  Źródło: Naczelna Izba Aptekarska

n owe i d ee

Jak rozwija się mózg i o czym rodzice powinni wiedzieć?

W marcu w wielu krajach obchodzono Światowy Tydzień Mózgu (Brain Awareness Week), wydarzenie mające na celu popularyzację wiedzy o mózgu. Jak działa mózg? Wiemy coraz więcej, ale wciąż niewiele.

Agnieszka Golec KAMSOFT S.A.

Mózg człowieka to jeden z najbardziej skomplikowanych narządów naszego organizmu. Stanowi ok. 2% wagi ciała, natomiast zużywa znaczną część wytwarzanej przez organizm energii. Większa część naszego mózgu jest aktywna, mitem jest to, że człowiek używa tylko 10% jego potencjalnych możliwości. Mózg odpowiada za procesy przetwarzania informacji oraz nasze reakcje, ale przede wszystkim za istnienie Homo sapiens. Żyjący w 460–377 p.n.e. Hipo-

krates stwierdził “Trzeba wiedzieć, że z mózgu samego płyną nasze przyjemności, radości, śmiech, wesołość, a także nasze smutki, bóle, żałości i łzy...”.

Jak wspomagać rozwój mózgu dziecka?

Stymulacja mózgu jest bardzo ważna dla jego rozwoju. Dzięki uczeniu się, powstają nowe połączenia między komórkami nerwowymi. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci miały kontakt z różnymi bodźcami, rozwiązywały nowe zadania, odkrywały otoczenie, samodzielnie szukały rozwiązań itd. Należy przy tym pamiętać, że fundowanie dziecku dodatkowych godzin nauki kosztem wolnego czasu i zabawy nie jest dobrym rozwiązaniem – trzeba w tym zachować umiar.

Aktualnie rodzice oraz opiekunowie mają dostęp do przeróżnych form aktywności dla dziecka, zarówno fizycznych jak i umysłowych. Problem pojawia się z wyborem zajęć. Przykre jest to, jak wielu rodziców w dzisiejszych czasach funduje swoim dzieciom tzw. „wyścig szczurów”. Bywa, że dziecko

uczęszcza na 5–6 dodatkowych aktywności w tygodniu, bo według rodziców, w ten sposób będzie miało lepszy start w dorosłość. Ale czy na pewno? Czy nie „zabijemy” w dziecku naturalnej motywacji do poznania świata i kreatywności? Według badań RDA „Free Time Report” przeciętne dziecko spędza na nauce i zajęciach dodatkowych aż 46 godzin tygodniowo.

Co jest ważne w rozwoju dzieci?

Przede wszystkim nie należy popadać w skrajność, tzn. nie przesadzać z zajęciami dodatkowymi dla dzieci, bo dziecko ma mieć „czas na nudę” i swobodną zabawę. Ważne jest, aby w okresie dzieciństwa dać dziecku szansę na spróbowanie nowych rzeczy. Należy przy tym obserwować dziecko i być gotowym na ewentualną zmianę zajęć lub zainwestowanie w te zajęcia, z których dziecko czerpie najwięcej satysfakcji.

Relacje rodzic-dziecko a rozwój mózgu Niezwykle istotne dla rozwoju mózgu są relacje rodzic-dziecko, wspólne spędza-

OSOZ Polska 4/2019

47

n owe i d ee

Dlaczego rodzice zapisują dzieci na zajęcia dodatkowe? aby nawiązały relacje z innymi dziećmi

53%

aby dać im możliwość doskonalenia się w tym, co lubią

54%

jako inwestycja w wykształcenie

44%

bo ja (rodzic) nie miałem/am takich możliwości, aby uczestniczyć w zajęciach dodatkowych

12%

aby dziecko się nie nudziło

27%

nie czasu z dzieckiem, zabawa, czytanie, opowiadanie, okazywanie uczuć i uwagi.

Dlaczego relacje są ważne w kontekście rozwoju mózgu? Ponieważ rodzic może wpłynąć na systemy w mózgu, które są „kluczem do potencjału pełnego życia”.

Sposób, w jaki rodzice wychowują i reagują na dziecko, ma długotrwały wpływ na funkcjonowanie, jak również równowagę chemiczną w mózgu dziecka. „Zatem istotne jest to, jak słuchacie dziecka, jak się z nim bawicie, jak je obejmujecie, pocieszacie i traktujecie, gdy jest niegrzeczne. Właśnie owe chwile mogą zdecydować, czy dziecko będzie w przyszłości rozkwitało, czy też nie. W przypadku wychowania wrażliwego na emocje dziecka, w jego mózgu powstają połączenia, które umożliwiają mu: radzenie sobie ze stresem, tworzenie dobrych związków, radzenie sobie ze złością, wykazywanie się życzliwością, posiadanie woli do realizowania ambicji i marzeń, odczuwanie silnej, spokojnej miłości.” 2 Rady dla rodziców/opiekunów dotyczące rozwoju mózgu u dziecka: 1. Gdy płacze – przytul. Według Margot Sunderland, przedłużający się płacz dziecka, którego się nie pociesza, może wpływać negatywnie na mózg, co prowadzi do zwiększenia podatności na depresję, zaburzenia lękowe oraz inne schorzenia psychiczne, czy nawet fizyczne.

2. Traktuj poważnie uczucia dziecka.

3. Pamiętaj, że hormony produkowane przez ciało i mózg mają ogromny wpływ na uczucia oraz zachowanie.

Jeżeli dziecko będzie czuło się z Tobą (rodzicem/opiekunem) bezpieczne, dominować będą hormony, które sprawią, że dziecko będzie podchodzić do świata z zaciekawieniem i zachwytem.

4. Zainspiruj swoje dziecko, stwórz dziecku środowisko i przestrzeń do twór-

48

OSOZ Polska 4/2019

czej zabawy, dostarczaj nowych bodźców, pozwól dziecku eksperymentować.

5. Dla prawidłowej i wydajnej pracy mózgu ważne jest, aby właściwe o niego dbać, tzn. odpowiednio się odżywiać, wysypiać się, prowadzić aktywny tryb życia.

Co warto wiedzieć w kontekście rozwoju mózgu dziecka?

1. Ilość i złożoność powiązań, które powstają między komórkami nerwowymi w mózgu mają wpływ na możliwości umysłowe człowieka.

2. Najbardziej intensywny rozwój powiązań między komórkami nerwowymi następuje w pierwszych latach życia dziecka.

Gruntowne porządki w mózgach nastolatków W okresie dojrzewania mózg przechodzi gruntowne porządki, których celem jest zwiększenie jego wydajności. Rozwijają się wówczas wyższe funkcje poznawcze, takie jak: krytyczne myślenie, pamięć.

W wielu publikacjach można spotkać porównanie procesów rozwoju mózgu do rozwoju systemu dróg. U małego dziecka spotkamy sieć małych ścieżek, po których można poruszać się w różnych kierunkach, ale ze stratą na szybkości. Natomiast u dorosłego człowieka mózg przypomina sieć autostrad.

Co konkretnie dzieje się w mózgu nastolatka? Według amerykańskich naukowców, pomiędzy 11-tym a 12-tym rokiem życia w płacie czołowym mózgu zachodzą duże zmiany: „kora mózgowa znacznie się pogrubia, co wskazuje na zwiększanie ilości synaps. Potem stopniowo następuje ich redukcja, tak że od 13-go do 18-go roku życia mózg traci około jednego procenta istoty szarej” (źródło: www.focus.pl). Zmiany, jakie

Źródło: The Children’s RDA for Free Time Report1.

zachodzą w tym okresie w mózgu nastolatków mogą też być przyczyną bezmyślnego zachowania i agresji.

Na co zwrócić uwagę przy wychowaniu nastolatka? Przede wszystkim na styl życia, jaki prowadzi młody człowiek, ponieważ w tym czasie utrwalają się zachowania i nawyki. Ponadto, mózg w okresie dojrzewania jest kształtowany przez doświadczenie i uczy się na próbach i błędach. Ogromną rolą rodziców jest zatem danie dziecku „pozwolenia” na popełnianie błędów (pod warunkiem, że te przykre doświadczenia będą dla dziecka bezpieczne) oraz pomaganie, podpowiadanie rozwiązań – gdyż młody człowiek nie jest na tyle rozwinięty, aby dokonać racjonalnej oceny danej sytuacji. Młodzież potrzebuje w tym trudnym okresie odpowiednich wytycznych oraz wskazania kierunku – i to jest główne zadanie dla rodziców i opiekunów dorastającego człowieka.

Czy mózg odpowiada za inteligencję?

Zanim odpowiem na to pytanie, zastanówmy się, czym jest inteligencja?

Przyjrzyjmy się paru definicjom: „Inteligencja to ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i wykonania nowych zadań” (W. Stern) „Inteligencja to zdolność rozwiązywania problemów” (J. Piaget) „Inteligencja to zdolność uczenia się” (G.Ferguson) „Inteligencja polega nie tylko na wiedzy, ale także umiejętności zastosowania wiedzy w praktyce” (Arystoteles) Inteligencja według powyższych definicji to między innymi umiejętność wyciągania wniosków, zdolność logiczne-

n owe i d ee

go myślenia, umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach, adaptacji do zmian otoczenia. Faktem jest, że nie ma żadnej naukowej definicji „inteligencji”.

W związku z czym słowo to jest używane w stosunku do opisania człowieka; mamy też inteligentnego psa, chomika, samochód, krem, szampon czy lek.

W publikacjach można spotkać różne teorie dotyczące inteligencji, np. teoria inteligencji wielorakich Gardnera (wyróżnił on 8 typów inteligencji: językowa, matematyczno-logiczna, przyrodnicza, ruchowa, przestrzenna, muzyczna, interpersonalna, intrapersonalna). Sporo wątpliwości pojawia się wokół pomiaru inteligencji. Wartość IQ (Intelligence Quotient) jest uznawana za obiektywną miarę inteligencji. Biorąc pod uwagę fakt, że inteligencję jest trudno precyzyjnie zdefiniować (a właściwie nie ma definicji), występują liczne kontrowersje odnośnie tego, co mierzą testy IQ. Z drugiej strony zwolennicy testów IQ przywołują rozmaite zależności między IQ a różnymi danymi statystycznymi, np. zarobkami czy długością życia. Ciekawe badanie przeprowadzone w Szkocji dowiodły, że ludzie z IQ niższym niż 85 mają o 37% mniejszą szansę dożycia do 76 roku życia niż ludzie o IQ wyższym niż 115. Choć testy IQ to wątpliwy miernik inteligencji, wciąż są często stosowane w różnych badaniach z powodu braku innych, lepszych narzędzi pomiarowych.

Geny czy wychowanie?

Jeszcze nie tak dawno uważano, że za poziom inteligencji danej osoby odpowiedzialne są tylko geny. Natomiast okazuje się, że na poziom inteligencji wpływa też liczba połączeń między neuronami. Eks-

» Geny prawdopodobnie odpowiadają za połowę mierzalnej wartości inteligencji.« perci twierdzą, że geny prawdopodobnie odpowiadają za połowę mierzalnej wartości inteligencji. Zatem można powiedzieć, że sukces w szkole lub w pracy nie jest dziełem przypadku czy wyłącznie dobrych genów, lecz często poprzedzony jest systematyczną nauką i pracą. Chciałabym tutaj podkreślić, że aby osiągnąć sukces potrzeba determinacji i zapału do pracy, a zapał do pracy i determinacja jest to cecha charakteru, którą zawsze możemy w sobie odpowiednio ukształtować.

Sztuczna inteligencja – czy maszyny są już mądrzejsze niż ludzie?

Naukowcy z norweskiego Centrum Badań Ekonomicznych Ragnara Frischa zauważyli, że od kilku dekad zmniejsza się średni poziom inteligencji. Analizowali wyniki testów IQ i okazało się, że średnia inteligencja spada w tempie 7 punktów na pokolenie (źródło: www.focus.pl). To bardzo niepokojący trend, biorąc pod uwagę to, że jeszcze nie tak dawno poziom inteligencji rósł (tzw. efekt Flynna). Co jest powodem tego trendu? Prawdopodobnie zmiany w edukacji, gry komputerowe, oglądanie telewizji zamiast czytania książek, zła dieta i ogólnie – styl życia.

Tymczasem sztuczna inteligencja (AI) jest coraz inteligentniejsza. W 2016 roku komputer wyposażony w AI pokonał jednego z najlepszych graczy na świecie w chińską grę Go (uważaną za najbardziej skomplikowaną grę logiczną). Do tego czasu gra ta była jednym

z największych wyzwań dla sztucznej inteligencji. Należy podkreślić, że wygrana komputera w grę wcale nie świadczy o tym, że komputer jest mądrzejszy od człowieka. Natomiast rozwój AI następuje w szybkim tempie, a możliwości uczenia się maszyn bez udziału człowieka już się dzieje na naszych oczach i powinniśmy mieć tego świadomość.

Rozwój mojego dziecka.

Od czego zacząć?

Zaplanuj czas dziecku na naukę i zabawę. Nie wiesz jak to zrobić? Przygotuj harmonogram dnia dostosowany do wieku dziecka, uwzględnij wszystkie czynności związane z odżywianiem, higieną, odpowiednią ilością godzin snu, nauką oraz zabawą czy czasem wolnym dla dziecka. Już niedługo będziesz mógł skorzystać z programu Prozdrowotnego na platformie OSOZ. Program Prozdrowotny pomoże Ci rozłożyć aktywności dziecka, dostarczy dostosowanych do wieku dziecka zadań, ćwiczeń i przede wszystkim wzmocni relacje. Więcej informacji pod adresem: ProgramyZdrowotne@osoz.pl.  Children’s RDA for Free Time: Center Parcs commissioned research house OnePoll to poll a representative sample of 2,000 UK adults – who are parents of children aged four to 11 at primary school – and 1000 UK primary school aged children, aged between six and 11 in December 2016.

1

„Mądrzy rodzice”, Margot Sunderland, Warszawa 2008, Świat Książki, str. 22 2

» Naukowcy z norweskiego Centrum Badań Ekonomicznych Ragnara Frischa zauważyli, że od kilku dekad zmniejsza się średni poziom inteligencji. Analizowali wyniki testów IQ i okazało się, że średnia inteligencja spada w tempie 7 punktów na pokolenie.«

OSOZ Polska 4/2019

49

XXIV MIĘDZYNARODOWY KONGRES OSOZ „LECZNICTWO SZPITALNE - DRUGA LINIA OCHRONY ZDROWIA NA PLATFORMIE OSOZ” XXIV MIĘDZYNARODOWY KONGRES „LECZNICTWO SZPITALNE - DRUGA LINIA OCHRONY ZDROWIA NA PLATFORMIE OSOZ” Hospital Care - Second Health Care LayerOSOZ On The OSOZ Platform Hospital Care - Second Health Care Layer On The OSOZ Platform

Twój bieżący kontakt Twój bieżący kontakt z pacjentem PORTAL PACJENTA z pacjentem PORTAL PACJENTA

Platforma Pacjenta współpracuje z systemem KS-SOMED Platforma Pacjenta współpracuje z systemem KS-SOMED

Rejestracja Rejestracja on-line on-line

ê ê

ê

ê

ê

14 |

14 |

Indywidualne konta pacjenta ê Indywidualne konta pacjenta Rejestracja wizyt on-line ê Rejestracja wizyt on-line ê Planowanie wizyty ê Planowanie wizyty ê Odwołanie wizyty ê Odwołanie wizyty Dostęp do dokumentacji medycznej ê Dostęp do dokumentacji medycznej ê Historia leczenia ê Historia leczenia ê Historia ordynacji leków ê Historia ordynacji leków ê Zlecenia i wyniki badań ê Zlecenia i wyniki badań Dostęp do dokumentacji medycznej ê Dostęp do dokumentacji medycznej ê Zamówienia leków ê Zamówienia leków ê Rejestracja uczuleń ê Rejestracja uczuleń ê Kontrola interakcji ê Kontrola interakcji Ankiety oceny wizyty ê Ankiety oceny wizyty

Ankiety Ankiety oceny wizyty oceny wizyty

Zarządzanie Zarządzanie wizytami wizytami

Uczulenia Uczulenia

Zamówienia Zamówienia leków leków

Dokumentacja Dokumentacja medyczna medyczna

Dokumentacja Dokumentacja medyczna medyczna

WWW.OSOZ.PL OTWARTY SYSTEM OCHRONY ZDROWIA WWW.OSOZ.PL OTWARTY SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

Wyniki Wyniki badań badań

Wykaz Wykaz zleconych zleconych leków leków

XXIV MIĘDZYNARODOWY KONGRES OSOZ „LECZNICTWO SZPITALNE - DRUGA LINIA OCHRONY ZDROWIA NA PLATFORMIE OSOZ” XXIV MIĘDZYNARODOWY OSOZ „LECZNICTWO SZPITALNE - DRUGA LINIA OCHRONY ZDROWIA NA PLATFORMIE OSOZ” Hospital Care - Second Health KONGRES Care Layer On The OSOZ Platform Hospital Care - Second Health Care Layer On The OSOZ Platform

bieżący kontakt z pacjentem PORTAL PACJENTA Twój

Platforma Pacjenta współpracuje z systemem KS-SOMED

współpraca podmiotów medycznych PORTAL KONTRAHENTA Udana

Platforma kontrahenta współpracuje z systemem KS-SOMED

Jeśli: ê ê

ê

współpracujesz z innymi Podmiotami medycznymi konsultujesz pacjentów ze specjalistami spoza własnej placówki

SKORZYSTAJ Z PORTALU KONTRAHENTA

ê

dbasz o bezpieczeństwo dokumentacji medycznej chcesz obniżyć koszty wymiany informacji z innymi kontrahentami

Rejestracja

Ankiety

on-line

oceny wizyty

Aplikacja umożliwia współpracę Podmiotów w zarządzaniu zdarzeniami medycznymi wykonywanymi Pacjentowi.

Konfigurując listę Podmiotów, nadajesz pracownikom kontrahenta uprawnienia i dostęp do wybranych obszarów, np.: umawiania wizyt i konsultacji specjalistycznych, umawiania badań, przekazywania dokumentacji medycznej. Aplikacja umożliwia komunikację on-line w ramach bezpiecznego konta.

ê ê

ê

ê

ê

wizytami

Zamówienia Potwierdzanie wizyt pacjenta leków

Odwołanie wizyty

Dostęp do dokumentacji medycznej Dostęp do Zlecenia dokumentacji ê Historia leczenia wykonania medycznej badańordynacji lekówpowstałej ê Historia z wizyty ê Zlecenia i wyniki badań

Uczulenia

Generowanie Rejestracja dokumentacji wyników Dokumentacja badań medycznej

medyczna

Wyniki badań

Dostęp do dokumentacji medycznej ê ê ê

ê

Zarządzanie

Umawianie Indywidualne konta pacjenta pacjenta na wizytę przez Rejestracja wizyt on-line Kontrahenta ê Planowanie wizyty

ZamówieniaProwadzenie leków Rejestracjawideokonfeuczuleń rencji Kontrola interakcji

Ankiety oceny wizyty

Dokumentacja medyczna

Udział w wideokonferencjach Wykaz

zleconych leków

INFORMACJE ZAREJESTROWANE W PORTALU KONTRAHENTA DOSTĘPNE SĄ W PORTALU PACJENTA

16 |

14 |

WWW.OSOZ.PL WWW.OSOZ.PL

OTWARTY SYSTEM OCHRONY ZDROWIA OTWARTY SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

W W W.OSOZ .PL

9

OSOZ

ZdrOwia

2018 POLSK A

"" ƐѶƖƕŊƔѶƑѶķ 1;m- ƐƏ j Ő - b;u- Ѷѷ ( $ő

OchrOny

o p e n

h e a l t h

c a r e

s y s t e m

w w w.OSOz .pL

1

2019 wORLd

1 / 2019

OSOZ

SyStem

9 / 2018

"" ƐѶƖƕŊƔѶƑѶķ 1;m- ƐƏ j Ő - b;u- Ѷѷ ( $ő

Otwart y

PROTOTYPY TRANSFORMACJI

SYNDROM ZŁA KONIECZNEGO

Technologie ułatwiają pracę w wielu branżach gospodarki. Dlaczego w sektorze zdrowia napotykają na opór?

OTWART Y

DEBATA | W jaki sposób i z korzyścią dla pacjenta przeprowadzić cyfrową transformację ochrony zdrowia w Polsce?

SYSTEM

OCHRONY

7 CZYNNIKÓW KOORDYNACJI

Zarządzanie placówką medyczną stawiające w centrum długotrwałe efekty zdrowotne i jakość.

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

AI ELIMINATES MISDIAGNOSIS

1 in every 7 diagnoses is incorrect.

1.5 million people around the world die each year due to misdiagnoses.

HEALTHCARE

THE RISE OF

How to build a system for predicting the development of health, so that early prevention replaces treatment?

Medical professionals and policy-makers should always be one step ahead of technology.

& MATHEMATICS

DIGITAL HEALTH

Jak digitalizacja zmienia ochronę zdrowia?

Prezentujemy trendy.

Rozmawiamy z ekspertami.

Podpowiadamy, jak informatyzować.

Przedstawiamy najnowsze rozwiązania IT. W miesięczniku OSOZ Polska publikujemy praktyczne informacje, które pomogą Ci rozwijać kompetencje cyfrowe podmiotu medycznego.

O cyfrowej transformacji ochrony zdrowia na świecie piszemy w nowym magazynie OSOZ World (w języku angielskim).

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna.

Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.

Czytaj wszystkie wydania czasopisma OSOZ oraz raporty specjalne w aplikacji mobilnej OSOZ News.

Pobierz aplikację OSOZ News

Aplikacja dostępna na urządzenia z systemem iOS i Android.

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

54

FELIETON Ibuprofeny i paracetamole. Jak wielkość i postać wpływają na sprzedaż?

57

RANKINGI PEX Firmy i produkty (marzec 2019)

58

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (marzec 2019)

62

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (marzec 2019)

69

Monitor rynku LEKÓW I PRODUKTÓW MEDYCZNYCH Witaminy

M O NI T O R Z D R O W O T N Y F E LI E TO N

Ibuprofeny i paracetamole.

Jak wielkość i postać wpływają na sprzedaż?

Jednymi z najbardziej popularnych leków przeciwbólowych są leki zawierające ibuprofen lub paracetamol.

Właśnie produkty zawierające te substancje czynne poddam dzisiaj analizie. Będzie to oparta o fakty refleksja, co się zmieniło w dwóch sezonach przeziębień: w okresie „styczeń-marzec 2019” w porównaniu do analogicznego okresu roku 2014. A więc w przeciągu ostatnich 5 lat*. Analizie poddane zostaną ilości sprzedaży leków zawierających wyłącznie jedną ze wspomnianych substancji – pod względem popularności kupowanych przez pacjentów postaci, a także wielkości opakowań.

54

OSOZ Polska 4/2019

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

Dr Jarosław Frąckowiak Prezes PEX PharmaSequence

W okresie styczeń-marzec 2019 pacjenci kupili w aptekach prawie 11,5 mln opakowań leków OTC zawierających ibuprofen lub paracetamol (wyłącznie jedną z tych substancji, bez leków złożonych). Z czego 67% stanowiły opakowania zawierające ibuprofen, a 33% – paracetamol. W tym samym okresie roku 2014 apteki sprzedały prawie 9,8 mln opakowań omawianych leków, ale proporcje były inne. 61% sprzedanych w tym okresie produktów zawierało ibuprofen, a 39% – paracetamol. Zatem – w tak zdefiniowanym segmencie rynku – rośnie popularność ibuprofenu. Oczywiście różnice w ilości sprzedaży między okresami wynikają m.in. z nasilenia sezonu przeziębień. Do tego analiza nie jest kompletna, bo ogranicza się tylko do opisywanych substancji (bez innych produktów zawierających różne substancje).

Ale nie o kompletność w tym przypadku chodzi.

Czy wielkość opakowania ma znaczenie? Ma. Nie tylko dla producentów czy aptek, ze względu na koszty produkcji i marżę, ale przede wszystkim dla pacjentów/konsumentów. Część kupujących woli większe opakowania, inni wolą kupować częściej te mniejsze, są też zwolennicy niewielkich opakowań.

Ale „bycie zwolennikiem” nie oznacza „immanentnej cechy” nabywającego. Wiele zależy od działań marketingowych oraz dobrej oferty cenowej. Jakie wielkości opakowań ibuprofenu i paracetamolu, traktowanego łącznie, cieszyły się i cieszą największą popularnością?

Z tabeli wynika, że najchętniej kupowane – zarówno w pierwszym kwartale 2014 roku jak i w analogicznym okresie 2019 roku – były opakowania mniejsze, zawierające 10, 20 jednostek leku (np. tabletek czy kapsułek, pominięto kremy, żele i podobne postaci). Rosnącym powodzeniem cieszą się też opakowania największe (85, 100 i 150 jednostek).

Warto także zwrócić uwagę na najmniejsze opakowanie, zawierające 6 jednostek leku. Udział takich opakowań jest niewielki (1–3%, w zależności od okresu) i spada. Może to być spowodowane zarówno dostępnością takich opakowań w obrocie pozaaptecznym (konkurencja do aptek) jak i relatywnym brakiem atrakcyjności cenowej w porównaniu do opakowań większych.

Analizując osobno popularność różnej wielkości opakowań zawierających

Tab. 1. Udział opakowań różnych wielkości zawierających ibuprofen lub paracetamol w kwartałach (opakowania powyżej 100 000 sprzedanych w okresie) Ilość jednostek w opakowaniu

Udział w kwartale pierwszym 2019 roku

Udział w kwartale pierwszym 2014 roku

10

20%

25%

-5%

100

15%

11%

4%

20

18%

10%

8%

12

16%

22%

-6%

24

12%

11%

1%

50

4%

8%

-4%

48

3%

3%

0%

36

3%

2%

1%

60

2%

1%

1%

150

3%

2%

1%

6

1%

3%

-2%

30

1%

1%

0%

85

2%

0%

2%

100%

100%

Suma:

Różnica w udziale pomiędzy 2019 i 2014

Tab. 2. Udział opakowań różnych wielkości zawierających ibuprofen w kwartałach (opakowania powyżej 100 000 sprzedanych w okresie) Ilość jednostek w opakowaniu

Udział w kwartale pierwszym 2019 roku

Udział w kwartale pierwszym 2014 roku

Różnica w udziale pomiędzy 2019 i 2014

10

22%

29%

100

20%

14%

4%

20

18%

6%

12%

12

12%

17%

-5%

24

11%

11%

1%

50

6%

13%

-7%

48

4%

4%

0%

36

4%

4%

0%

60

2%

1%

1%

150

2%

1%

1%

100%

100%

Suma:

-7%

Tab. 3. Udział opakowań różnych wielkości zawierających paracetamol w kwartałach (opakowania powyżej 100 000 sprzedanych w okresie) Ilość jednostek w opakowaniu

Udział w kwartale pierwszym 2019 roku

Udział w kwartale pierwszym 2014 roku

50

23%

14%

9%

12

22%

31%

-9%

20

15%

16%

-1%

10

13%

16%

-3%

24

12%

12%

0%

85

6%

0%

6%

150

4%

5%

-1%

4%

6%

-2%

100%

100%

100 Suma:

ibuprofen i paracetamol, można zauważyć różnice. W przypadku ibuprofenu największy udział w zakupach pacjentów mają opakowania zawierające 20, 100 i 10 jednostek. Ale – w przeciągu

Różnica w udziale pomiędzy 2019 i 2014

5 lat – największy wzrost (porównując dane z dwóch badanych kwartałów) uzyskało największe opakowanie. Podobną sytuację można zaobserwować w przypadku paracetamolu. Opakowanie za-

OSOZ Polska 4/2019

55

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

Tab. 4. Udział opakowań różnych wielkości zawierających ibuprofen lub paracetamol w kwartałach (opakowania powyżej 40 000 sprzedanych w okresie) Postać (wg kategoryzacji GRUPEX)

Udział w kwartale pierwszym 2019 roku

Udział w kwartale pierwszym 2014 roku

Różnica w udziale pomiędzy 2019 i 2014

TABLETKI POWLEKANE

38%

27%

11%

KAPSUŁKI

25%

26%

-1%

ZAWIESINY

17%

22%

-5%

TABLETKI ZWYKŁE

11%

17%

-6%

ZAWIESINY

4%

5%

-1%

PŁYNY/ROZTWORY

2%

1%

1%

TABLETKI MUSUJĄCE

1%

1%

0%

TABLETKI DO SSANIA

1%

0%

1%

SYROPY

1%

0%

0%

GRANULATY/GRANULKI

0%

1%

0%

100%

100%

Suma:

Tab. 5. Udział opakowań różnych wielkości zawierających ibuprofen w kwartałach (opakowania powyżej 40 000 sprzedanych w okresie) Postać (wg kategoryzacji GRUPEX)

Udział w kwartale pierwszym 2019 roku

Udział w kwartale pierwszym 2014 roku

Różnica w udziale pomiędzy 2019 i 2014

KAPSUŁKI

39%

35%

4%

TABLETKI POWLEKANE

34%

36%

-2%

ZAWIESINY

26%

30%

-4%

1%

0%

1%

100%

100%

TABLETKI DO SSANIA Suma:

Tab. 6. Udział opakowań różnych wielkości zawierających paracetamol w kwartałach (opakowania powyżej 40 000 sprzedanych w okresie) Postać (wg kategoryzacji GRUPEX)

Udział w kwartale pierwszym 2019 roku

Różnica w udziale pomiędzy 2019 i 2014

TABLETKI POWLEKANE

45%

53%

-8%

TABLETKI ZWYKŁE

32%

32%

0%

ZAWIESINY

12%

9%

3%

PŁYNY/ROZTWORY

4%

2%

3%

TABLETKI MUSUJĄCE

4%

2%

2%

SYROPY

2%

1%

0%

GRANULATY/GRANULKI

1%

1%

0%

100%

100%

Suma:

wierające 50 jednostek ma największą, pozytywną dynamikę w badanych okresach. Inne, najbardziej popularne to opakowanie zawierające 20 i 12 jednostek.

Może to oznaczać trend ku większym opakowaniom. Są one, w przeliczeniu na jednostkę, znacznie tańsze dla pacjentów niż opakowania mniejsze.

Zmiany następują też w podaży i popycie na różne postacie omawianych leków. Analizy przedstawione w tabelkach wykonane zostały na podstawie autorskiej kategoryzacji PEX – GRUPEX**.

Analizując łącznie leki zawierające ibuprofen lub paracetamol, największy udział (i wzrost w czasie) mają opakowania zawierające tabletki powleka-

56

Udział w kwartale pierwszym 2014 roku

OSOZ Polska 4/2019

ne, kapsułki (podobny udział w czasie) oraz zawiesiny i tabletki zwykłe. Dwie ostatnie postacie notują jednak spadek udziału pomiędzy pierwszym kwartałem 2019 roku i tym samym okresem roku 2014-go.

W przypadku ibuprofenu – rozpatrywanego analitycznie osobno – znaczące udziały posiadają tylko cztery postacie: kapsułki (prawie 40% rynku, w 2019 roku wśród najpopularniejszych postaci), tabletki powlekane (34%) i zawiesiny (26%). Najbardziej dynamicznie rośnie udział kapsułek, udział zawiesin spada – prawdopodobnie na rzecz rosnącego udziału zawiesin zawierających paracetamol.

Paracetamol sprzedaje się głównie w tabletkach powlekanych (45% w 2019 roku), ale udział tej postaci spadł o 8% w przeciągu 5 lat. Nie zmienił się udział tabletek zwykłych (32%), rośnie udział zawiesin (z 9 do 12%).

Co wynika z przedstawionych analiz? Mogłoby się wydawać, że to tylko tabelki i liczby lub „oczywista oczywistość”. Nie jest tak jednak do końca.

Każde opakowanie zawierające określoną liczbę jednostek lub postać ma określoną marżowość. Co więcej, jest „dostosowaniem do potrzeb pacjenta”. Nie tylko tych oczywistych związanych przykładowo z koniecznością podawania małym dzieciom leków np. w syropie i zawiesinie, ale także z preferencjami pacjentów i konsumentów, na które farmaceuta za pierwszym stołem ma wpływ, rekomendując to, co jest dobre dla pacjenta. Czasem wystarczy zadać jedno czy dwa pytania. Przykładowo, jeżeli pacjent ma często występujące bóle, duże opakowanie może się opłacać. Lub, jeżeli ma kłopot z przyjmowaniem danej postaci, można zaoferować inną. Można by postawić hipotezę, że struktura sprzedaży opakowań pod względem wielkości i postaci (nie tylko wymienionych w tym tekście ibuprofenów i paracetamoli) jest formą segmentacji pacjentów/konsumentów, którzy odwiedzają daną aptekę. Nie tylko brak określonego leku powoduje, że pacjent nie jest w stanie skompletować koszyka. Często bywa, że brak określonej postaci lub nieracjonalna polityka cenowa (np. jednakowa marża dla opakowań większych i mniejszych) powodują, że pacjent kupi leki gdzie indziej.

Liczba aptek spada. Jednak, szczególnie w większych miastach, nie spada poziom konkurencyjności. Coraz bardziej liczy się namysł i działanie oparte nie tylko o konkurowanie ceną dla określonych produktów, ale lepsze zrozumienie potrzeb Klientów. A te często widać przez ich wybory lub ich brak. Wielkość i postać też mają znaczenie.  * Dane i informacje wykorzystane w artykule opracowane na podstawie badań PEX PharmaSequence w tym, na podstawie analiz z reprezentatywnego panelu PEX PharmaSequence umożliwiającego – aptekom i sieciom, członkom Aptecznego Banku Danych – dostęp do szczegółowym analiz. **Kategoryzacja GRUPEX oparta jest na autorskim systemie klasyfikacji produktów sprzedawanych w aptekach opracowanym przez PEX PharmaSequence.

Adres do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

R ankingi PEX

Rankingi PEX. Firmy i produkty. Marzec 2019 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence).

Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w marcu 2019

1

POLPHARMA

2

TEVA

3

ADAMED

4

KRKA

5

SANOFI

6

BAYER

7

SANDOZ

8

GLAXOSMITHKLINE

9

VALEANT

10

BOEHRINGER INGELHEIM

1

POLPHARMA

2

USP ZDROWIE

3

GLAXOSMITHKLINE

4

SANOFI

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

1

XARELTO

2

PRADAXA

3

NEOPARIN

4

CLEXANE

5

NEBBUD

LEKI NA RECEPTĘ

AFLOFARM

6

HASCO - LEK

7

TEVA

8

RECKITT BENCKISER

9

BERLIN-CHEMIE

10

ANGELINI

6

FOSTEX

7

GLUCOPHAGE

8

BISOCARD

9

INS. GENSULIN

10

ATORIS

1

IBUPROM

2

VOLTAREN

AFLOFARM NUTRICIA USP ZDROWIE SIEĆ N.P.ZDROVIT OLIMP LABS OLEOFARM RECKITT BENCKISER BAYER POLPHARMA

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL AFLOFARM IRENA ERIS SANOFI PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE ZIAJA POLPHARMA NAOS N.P.ZDROVIT PIERRE FABRE

         

LEKI OTC

         

3

APAP

4

GRIPEX

5

NUROFEN

6

NEOSINE

7

ESSENTIALE

8

MAGNE-B6

9

RUTINOSCORBIN

10

THERAFLU

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

MARKA WŁASNA BEBILON DICOFLOR NUTRAMIGEN D-VITUM NEOCATE VITRUM DOPPELHERZ MULTILAC MOLEKIN

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

SUPLEMENTY DIETY 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

5

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w sty marcu 2019

         

SUPLEMENTY DIETY

         

KOSMETYKI

KOSMETYKI

VICHY PHARMACERIS ZIAJA LA ROCHE EMOLIUM BIODERMA DERMEDIC AVENE CETAPHIL IWOSTIN

         

Więcej danych?

Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 4/2019

57

M O NI T O R Z D R O W O T N Y m o n i tor ep i d e m i o log i cz n y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W marcu W ODNIESIENIU DO lutego

80 759 zł

82 118 zł

8 920 zł

7 611 zł

740 zł

953 zł

luty

marzec

luty

marzec

luty

marzec

1359 zł

1,68%

−1308 zł

−14,67%

213 zł

28,81%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2019 I 2018

905 790 zł

929 749 zł

73 691 zł

74 586 zł

11 691 zł

12 339 zł

2018

2019

2018

2019

2018

2019

23 958 zł

2,65%

895 zł

1,21%

648 zł

5,54%

marzec WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 65 328 zł Opolskie 69 371 zł Kujawsko-Pomorskie 70 190 zł

Podkarpackie 5 840 zł Śląskie 6 059 zł Opolskie 6 388 zł

Podkarpackie 693 zł Kujawsko-Pomorskie 707 zł Podlaskie 728 zł

Łódzkie 92 379 zł Wielkopolskie 94 166 zł Mazowieckie 95 083 zł

Wielkopolskie 8 656 zł Lubuskie 8 913 zł Mazowieckie 9 870 zł

Wielkopolskie 1 022 zł Dolnośląskie 1 057 zł Mazowieckie 1 302 zł

ROK 2019 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 746 096 zł Podkarpackie 754 550 zł Kujawsko-Pomorskie 805 092 zł

Świętokrzyskie 60 356 zł Opolskie 61 878 zł Warmińsko-Mazurskie 63 319 zł

Opolskie 7 487 zł Kujawsko-Pomorskie 7 853 zł Podlaskie 9 583 zł

Wielkopolskie 997 594 zł Dolnośląskie 1 053 646 zł Mazowieckie 1 106 793 zł

Lubuskie 81 669 zł Dolnośląskie 85 768 zł Mazowieckie 94 602 zł

Mazowieckie 14 682 zł Dolnośląskie 14 835 zł Podkarpackie 19 773 zł

marzec WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Małopolskie -2 620 zł Wielkopolskie -1 463 zł Dolnośląskie -860 zł

Wielkopolskie -2 318 zł Lubuskie -1 853 zł Małopolskie -1 837 zł

Brak spadków kosztów

Podlaskie 5 380 zł Warmińsko-Mazurskie 6 005 zł Zachodniopomorskie 9 479 zł

Zachodniopomorskie 175 zł

Łódzkie 223 zł Podlaskie 234 zł Mazowieckie 401 zł

zestawienie KOSZTY W marcu W OSTATNICH LATACH

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2014

2015

2016

2017

2018

2019

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

58

OSOZ Polska 4/2019

M O NI T O R Z D R O W O T N Y m o n i tor ep i d e m i o log i cz n y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ƖƏƏƏƏ

prognoza

ѶƔƏƏƏ

» Marzec był ostatnim

koszty, tys. zł

ѶƏƏƏƏ ƕƔƏƏƏ

miesiącem wysokich kosztów leczenia.«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƖ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 4/2019

59

M O NI T O R Z D R O W O T N Y m o n i tor ep i d e m i o log i cz n y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ƐƏƏƏƏ

prognoza

ƖƏƏƏ

» Z miesiąca na miesiąc

ѶƏƏƏ

koszty, tys. zł

ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ

maleją koszty leczenia grypy i przeziębienia «

ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

60

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƖ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 4/2019

M O NI T O R Z D R O W O T N Y m o n i tor ep i d e m i o log i cz n y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƐѵƏƏ

» Od marca

ƐƓƏƏ

koszty, tys. zł

ƐƑƏƏ

znowu rosną koszty leczenia alergii«

ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ ƓƏƏ ƑƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƖ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ prognoza

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 4/2019

61

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R FA R M A C JI

Struktura dystrybucji leków marzec | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO lutego

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

21,32 zł

24,78%

215,5 tys. zł

3730

0,32 zł

-0,11%

*

*

*

*

3,66 zł

PROGNOZA NA

czerwiec

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

OSOZ Polska 4/2019

*

suplementy

INNE

*

57,04% 23,18% 9,50% 10,28%

-160

*

*

POZIOM REFUNDACJI

25,44% 0,69%

Według obliczonych prognoz, w czerwcu obrót statystycznej apteki wyniesie 187 tys. zł.

Wynik ten oznaczać będzie niewielką zmianę rok do roku w stosunku do czerwca 2018 – obrót w tym okresie w 2018 roku wyniósł 186,5 tys. zł.

Obrót statystycznej apteki w marcu 2019 roku wyniósł 215,5 tys. zł. W porównaniu z lutym 2019 roku był on o 5 tys. wyższy (+2,4%). Jednocześnie obrót ten był o 9,5 tys. zł wyższy (+4,6%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 3,1 mld zł. Oznacza to wzrost o 51,4 mln zł (+1,7%) w stosunku do lutego 2019 roku oraz spadek o 7,8 mln zł (–0,3%) w stosunku do marca 2018 roku. Udział refundacji stanowił 25,44% (+0,69 p.p. w porównaniu z lutym 2019) obrotu aptecznego i wyniósł 789,4 mln zł (+4,5%).

Prognozujemy, że obrót w statystycznej aptece w 2019 roku wyniesie 2,522 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 8,7% (+202,5 tys. zł) oraz wzrost o 14,7% (+ 323 tys. zł) w stosunku do

62

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

57,77 zł

5 tys. zł

2017 roku. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 35,9 mld zł. To odpowiednio o 1,3 mld zł więcej (+3,9%) niż w 2018 roku oraz o 2,9 mld zł więcej (+8,9%) niż w 2017 roku. Wartość refundacji wyniesie 9,3 mld zł, co będzie stanowiło 25,86% całkowitego obrotu aptecznego.

W marcu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 73,5 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 47,5 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 93 tys. zł. W porównaniu z lutym 2019 roku, dla recept refundowanych oraz recept pełnopłatnych nastąpił wzrost wartości sprzedaży, dla sprzedaży odręcznej zanotowaliśmy spadek wartości sprzedaży. W przypadku leków refundowanych, wzrost wyniósł

3,33 tys. zł (+4,7%), dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 2,11 tys. zł (4,7%), a dla sprzedaży odręcznej spadek wyniósł 0,51 tys.

(–0,5%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 1,06 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,68 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,34 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (9 023 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – środa (8 682 zł).

Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wyniósł 341 zł.

W marcu 2019 roku największy wzrost wartości sprzedaży w stosunku do lutego 2019 roku zanotowaliśmy w przypadku produktów na narządy zmysłów

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R FA R M A C JI

(+11,03%) oraz produktów dermatologicznych (+10,25%). Największy spadek wartości sprzedaży (–14,16%) zanotowały produkty przeciwzakaźne Największe zmiany w udziale poszczególnych grup terapeutycznych zanotowaliśmy w przypadku produktów przeciwzakaźnych (spadek udziałów o 0,84 p.p.) oraz produktów na układ oddechowy – spadek o 0,93%. Największy udział w wartości sprzedaży należy do grupy produktów na przewód pokarmowy – 17,74%.

W marcu średnia marża apteczna wyniosła 24,78%. To o 0,11 p.p. mniej niż w lutym 2019 roku oraz o 0,41 p.p. mniej niż w marcu 2018 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 19,00% (+0,74 p.p. w stosunku do lutego 2019), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 21,34% (+1,36 p.p. w stosunku do lutego 2019), natomiast dla produktów OTC – 29,53% (–1,44 p.p. w stosunku do lutego 2019 roku).

Prognozujemy, że marża apteczna w 2019 roku wyniesie 24,67%. Będzie to odpowiednio o 0,34 p.p. mniej niż w 2018 roku oraz o 0,55 p.p. mniej niż w 2017 roku. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 18,43% (–0,25 p.p. w stosunku do 2018 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 21,61% (–1,28 p.p. w stosunku do 2018 roku), a dla produktów OTC – 28,47 p.p. (–1,03 p.p. w stosunku do 2018 roku). Średnia cena za opakowanie leku w marcu 2019 roku wyniosła 21,32 zł. To o 32 grosze więcej niż w lutym 2019 roku oraz o 0,88 groszy więcej niż w analogicznym okresie roku 2018. W porównaniu z lutym 2019 roku, w dwóch z trzech kategorii sprzedażowych zanotowaliśmy spadek średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 28,30 zł (–2 grosze), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,84 zł (–0,16 zł), produktów OTC – 16,41 zł (+0,28 zł).

W marcu statystyczną aptekę odwiedziło 3 730 pacjentów (spadek o 160-ciu pacjentów w stosunku do lutego 2019) (3 110 osób zakupiło produkty OTC, 740 – leki refundowane, a 760 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). Największy ruch w statystycznej aptece panował w pierwszym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 1 a 7 marca. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 892 osoby. Kolejnym w rankingu tygodniem był

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach marca (porównanie do ubiegłego roku) marzec 2019

marzec 2018

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach marca – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) marzec 2019

marzec 2018

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 6,22% mięśniowo-szkieletowy

17,93% przewód pokarm. i metabolizm

4,58% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,59% narządy zmysłów 4,36% leki przeciwzakaźne

11,26% układ oddechowy

0,32% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,58% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,24% krew i układ krwiotwórczy 1,2% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

12,34% układ sercowo-naczyniowy

3,38% dermatologia

10,99% centralny układ nerwowy varia 11,71%

6,3% nieokreślona

OSOZ Polska 4/2019

63

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R FA R M A C JI

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2019 30% 29% 28% 27% 26% 25% 24% 23% 22%

I

II

III

IV

I

II

2007

III

IV

I

II

2008

III

IV

I

II

2009

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

I

2015

II

III

IV

I

2016

II

III

IV

I

2017

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2018–2019

II

III

IV

2018

zapłata pacjenta

I 2019

refundacja

ƑƔ ƑƏ ƐƔ

ƐƔķƒƓ ƐƔķƑƒ ƐƔķƐѶ ƐƔķƒѶ ƐƔķƓƓ ƐƔķƔƖ ƐƔķѵƓ ƐƔķѵƕ ƐƔķѶƖ ƐƔķѶƒ ƐƔķѶ ƐƔķƑƑ ƐƔķƒƖ ƐƔķƒƒ

ƐƔķƖ

ƐƏ Ɣ ƓķƖƔ

ƓķѶƐ

ƔķƐ

ƔķƔѶ

ƔķѵƓ

ƔķѶƑ

Ɣķƕƒ

ƔķƔƕ

ƔķƒƖ

ƔķƔƒ

ƔķƓƕ

ƔķƐƐ

ƔķƏƓ

ƔķƑ

ƔķƓƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ə

Ɣ

Ɠ

ѵ

ƑƏƐѶ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƖ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2018–2019 zapłata pacjenta

ƒƏ ƑƔ

ƕķѶƕ

ƕķƖѶ

ƕķƖƔ

ƕķƒƒ

ƕķƔ

ƕķƔ

ƕķƕƒ

ƕķѵѶ

ƕķѵ

ƕķƑƐ

ƕķƕѶ

ƕķѵƐ

ƕķƓѶ

ƕķƔѶ

ƕķѵ

refundacja

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƐƖķƕƐ ƐƖķѶѶ ƑƏķƐѵ ƑƏķƐƒ ƑƏķƑѵ ƑƏķƓѶ ƑƏķѵƕ ƑƏķѵƑ ƑƏķѵƒ ƑƏķѵƒ ƑƏķƓƒ ƑƏķѵѵ ƑƏķƑƔ ƑƏķƕƓ ƑƏķѶƑ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

Ɛ

ƐƑ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƑƏƐѶ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƖ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2019 4600 4400 4200 4000 3800 3600 3400 3200 3000

I

II

III

2007

64

OSOZ Polska 4/2019

IV

I

II

III

2008

IV

I

II

III

2009

IV

I

II

III

2010

IV

I

II

III

2011

IV

I

II

III

2012

IV

I

II

III

2013

IV

I

II

III

2014

IV

I

II

III

2015

IV

I

II

III

2016

IV

I

II

III

2017

IV

I

II

III

2018

IV

I 2019

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R FA R M A C JI

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w marcu ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ

ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

8–14 marca (869 osób), 15–21 marca (851 osób) i 22–28 marca (839 osób).

Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 57,77 zł. To o 3,66 zł więcej niż w minionym miesiącu oraz o 6,01 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2018. Z kwoty tej 43,08 zł zapłacił pacjent, a 14,70 zł dopłacił refundator.

Wartość refundacji w porównaniu z lutym 2019 wzrosła o 9,7%. W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 5,8% (2,36 zł). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 99,34 zł (z czego 26,26 zł to zapłata pacjenta, a 73,08 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 62,46 zł, a dla produktów OTC – 29,91 zł.

Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2019 roku wyniesie 57,31 zł. Z kwoty tej 42,49 zł zapłaci pacjent, a 14,82 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 63,83 zł, produktów OTC – 29,01 zł, a leków refundowanych – 101,98 zł (z czego 26,85 zł to zapłata pacjenta, a 75,13 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach marca (porównanie do ubiegłego roku) marzec 2019

marzec 2018

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach marca (porównanie do ubiegłego roku) marzec 2019

marzec 2018

ƐƏƏƏ ƖƏƏ

» W marcu statystyczną aptekę odwiedziło 3 730 pacjentów«

ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ l-u1-

ѶŋƐƓ l-u1-

ƐƔŋƑƐ l-u1-

ƑƑŋƑѶ l-u1-

ƑƖŋƒƐ l-u1-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

marzec 2019

marzec 2018

marzec 2019

marzec 2018

122 916

115 181

57,04%

55,91%

Lek - OTC

49 943

51 324

23,18%

24,91%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

20 480

19 325

9,50%

9,38%

Pozostałe

22 161

20 169

10,28%

9,79%

Lek - RX

OSOZ Polska 4/2019

65

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R FA R M A C JI

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za marzec 2019 marzec 2019

zmiana w stosunku do (%) lutego 2019

stycznia 2019

zmiana w stosunku do (liczbowo)

marca 2018

lutego 2019

stycznia 2019

marca 2018

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

215,5

2,4%

-4,9%

4,6%

5,0

-11,0

9,5

cały rynek apteczny

3 103 416

1,7%

-6,2%

-0,3%

51 376,0

-203 484,5

-7 802,5

statystyczna apteka

73,5

4,7%

-0,6%

3,3%

3,3

-0,4

2,4

cały rynek apteczny

1 058 591

4,0%

-1,9%

-1,5%

41 087,1

-20 821,2

-15 717,2

statystyczna apteka

47,5

4,7%

-1,5%

8,2%

2,1

-0,7

3,6

cały rynek apteczny

683 601

3,9%

-2,9%

3,2%

25 955,4

-20 206,5

21 153,3

statystyczna apteka

93,0

-0,5%

-9,2%

3,8%

-0,5

-9,4

3,4

cały rynek apteczny

1 339 552

-1,2%

-10,4%

-1,1%

-16 568,3

-155 750,6

-14 507,2

statystyczna apteka

54,8

5,2%

0,2%

6,5%

2,7

0,1

3,4

cały rynek apteczny

789 369

4,5%

-1,2%

1,6%

34 146,5

-9 309,7

12 274,4

w całkowitym obrocie

25,44%

2,8%

5,3%

1,8%

0,0069

0,0128

0,0046

w sprzedaży refundowanej

73,57%

0,5%

1,2%

2,6%

0,0033

0,0085

0,0184

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania ogółem

21,32 zł

1,5%

2,2%

4,3%

0,3224

0,4496

0,8828

dla leków z list refundacyjnych

28,30 zł

-0,1%

1,6%

0,7%

-0,0227

0,4524

0,1886

dla leków z recept pełnopłatnych

25,84 zł

-0,6%

0,8%

3,8%

-0,1571

0,1984

0,9564

dla produktów bez recepty (OTC)

16,41 zł

1,8%

0,7%

5,7%

0,2871

0,1184

0,8898

3 730

-4,1%

-11,2%

-6,3%

-160,0

-470,0

-250,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

740

-3,9%

-8,6%

-5,1%

-30,0

-70,0

-40,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

760

-2,6%

-7,3%

-6,2%

-20,0

-60,0

-50,0

3 110

-4,9%

-12,1%

-7,2%

-160,0

-430,0

-240,0

ogółem

24,78%

-0,4%

-0,1%

-1,6%

-0,0011

-0,0004

-0,0041

dla leków z list refundacyjnych

19,00%

4,0%

-0,7%

0,2%

0,0074

-0,0013

0,0003

dla leków na recepty pełnopłatne

21,34%

6,8%

2,9%

-9,5%

0,0136

0,0060

-0,0223

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

dla sprzedaży odręcznej

29,53%

-4,7%

2,3%

0,3%

-0,0144

0,0068

0,0010

Wartość sprzedaży na pacjenta

57,77 zł

6,8%

7,1%

11,6%

3,6617

3,8462

6,0160

Wartość zapłaty przez pacjenta

43,08 zł

5,8%

5,3%

10,9%

2,3566

2,1757

4,2486

Wartość dopłaty refundatora

14,70 zł

9,7%

12,8%

13,7%

1,3051

1,6705

1,7674

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

99,34 zł

9,0%

8,8%

8,9%

8,1957

8,0609

8,1403

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

26,26 zł

7,6%

5,4%

1,8%

1,8631

1,3518

0,4693

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

73,08 zł

9,5%

10,1%

11,7%

6,3326

6,7090

7,6711

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

62,46 zł

7,4%

6,2%

15,3%

4,3079

3,6714

8,3086

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

29,91 zł

4,6%

3,4%

11,8%

1,3063

0,9777

3,1466

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Obrót 2019: 2 522 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƑƓƏ

Zmiana obrotu: wzrost 8 do 9%

ƑƒƏ

Tysiące zł

ƑƑƏ ƑƐƏ ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

66

OSOZ Polska 4/2019

(

(

(

(

(

*

*

*

*

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R FA R M A C JI

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do marca 2019 2019

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2018

2018

2017

2019

2017

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2018

2018

2017

2017

2 522,5

8,7%

14,7%

202,5

323,0

652,5

10,8%

11,4%

63,5

67,0

35 914 825,0

3,9%

8,9%

1 331 731,0

2 923 161,5

9 462 355,0

6,4%

8,2%

566 688,0

719 118,5

869,0

6,4%

11,7%

52,1

91,2

217,6

8,7%

8,6%

17,4

17,2

12 371 783,8

1,6%

6,0%

194 049,7

703 853,7

3 155 506,9

4,3%

5,4%

131 324,1

161 947,4

562,0

11,6%

16,1%

58,2

77,8

141,0

13,4%

11,5%

16,6

14,5

8 000 157,4

6,5%

10,2%

491 041,1

738 685,9

2 045 054,3

8,8%

8,2%

166 210,9

155 780,4

1 069,6

8,9%

16,0%

87,8

147,5

289,0

11,1%

13,5%

28,8

34,3

15 231 301,8

4,1%

10,1%

596 727,1

1 399 113,1

4 190 975,5

6,7%

10,2%

261 658,2

388 559,6

652,4

8,9%

16,2%

53,2

91,1

161,6

12,1%

14,0%

17,5

19,9

9 287 336,8

4,0%

10,3%

355 640,9

868 124,5

2 343 270,3

7,7%

10,7%

166 716,5

226 805,0

0,3

0,1%

1,4%

0,0

0,0

0,2

1,2%

2,3%

0,0

0,0

0,7

1,7%

3,6%

0,0

0,0

0,7

2,3%

5,0%

0,0

0,0

20,9

0,2%

3,0%

0,0

0,6

20,9

2,4%

3,3%

0,49

0,67

29,0

3,4%

5,4%

1,0

1,5

28,3

0,7%

4,1%

0,19

1,11

24,4

-3,7%

-0,6%

-0,9

-0,2

25,8

3,8%

6,8%

0,96

1,64

15,5

-1,9%

1,7%

-0,3

0,3

16,4

5,7%

7,3%

0,89

1,11

44 013,8

0,5%

2,2%

203,8

933,8

11 820,0

3,3%

0,3%

380,0

30,0

8 521,7

-0,8%

0,0%

-68,3

1,7

2 320,0

4,5%

0,0%

100,0

0,0

8 804,5

-1,6%

-5,5%

-145,5

-515,5

2 360,0

1,3%

-7,8%

30,0

-200,0

36 874,3

1,0%

3,3%

374,3

1 164,3

9 920,0

2,8%

0,5%

270,0

50,0

0,2

-1,3%

-2,2%

0,0

0,0

0,2

-2,0%

-3,0%

0,0

0,0

0,2

-1,3%

-0,5%

0,0

0,0

0,2

0,4%

-0,5%

0,0

0,0

0,2

-5,6%

-12,9%

0,0

0,0

0,2

-13,4%

-17,1%

0,0

0,0

0,3

-3,5%

-3,3%

0,0

0,0

0,3

0,8%

0,3%

0,0

0,0

57,31 zł

8,2%

12,3%

4,4

6,3

55,20 zł

7,2%

11,2%

3,7

5,5

42,49 zł

8,2%

11,7%

3,2

4,5

41,53 zł

6,8%

10,3%

2,6

3,9

14,82 zł

8,4%

13,8%

1,1

1,8

13,67 zł

8,5%

13,7%

1,1

1,7

101,98 zł

7,2%

11,7%

6,9

10,7

93,80 zł

4,0%

8,6%

3,6

7,4

26,85 zł

2,4%

1,9%

0,6

0,5

25,17 zł

-2,0%

-3,8%

-0,5

-1,0

75,13 zł

9,1%

15,7%

6,2

10,2

68,63 zł

6,4%

13,9%

4,1

8,4

63,83 zł

13,4%

22,9%

7,5

11,9

59,76 zł

11,9%

20,9%

6,4

10,3

29,01 zł

7,8%

12,3%

2,1

3,2

29,13 zł

8,0%

12,9%

2,2

3,3

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2019: 36 mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 3 do 5% (w stosunku do roku 2018)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2018)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2018)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 9,3 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 3 do 5% (w stosunku do roku 2018)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 4/2019

67

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R FA R M A C JI

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

719,31

0,08

36237,61

0,17

7999,98

0,05

28237,63

0,52

0,22

0,78

1365,42

26,54

50,38

2. U-30

463,02

0,05

17371,08

0,08

7133,84

0,04

10237,24

0,19

0,41

0,59

730,94

23,77

37,52

3. U-50

286,05

0,03

6905,42

0,03

3965,44

0,02

2939,98

0,05

0,57

0,43

348,98

19,79

24,14

4. U-BEZPŁATNY

21,55

0,00

1553,18

0,01

129,01

0,00

1424,18

0,03

0,08

0,92

61,73

25,16

72,07

5. INWALIDA WOJENNY

14,97

0,00

788,61

0,00

3,30

0,00

785,31

0,01

0,00

1,00

25,23

31,26

52,70

0,20

0,00

5,81

0,00

1,03

0,00

4,78

0,00

0,18

0,82

0,31

18,97

28,66

11,62

0,00

322,20

0,00

54,12

0,00

268,08

0,00

0,17

0,83

17,34

18,58

27,72

0,00

0,00

0,09

0,00

0,00

0,00

0,09

0,00

0,00

1,00

0,01

17,02

28,72

228,47

0,03

9536,12

0,04

39,94

0,00

9496,19

0,17

0,00

1,00

364,66

26,15

41,74

3,42

0,00

788,04

0,00

103,56

0,00

684,48

0,01

0,13

0,87

7,46

105,58

230,40

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

10,04

0,00

1504,85

0,01

770,54

0,00

734,30

0,01

0,51

0,49

38,88

38,71

149,92

12. PEŁNOPŁATNE

1411,93

0,16

47469,00

0,22

47468,65

0,30

0,35

0,00

1,00

0,00

1836,96

25,84

33,62

13. ODRĘCZNA

5836,52

0,65

93018,00

0,43

93017,12

0,58

0,88

0,00

1,00

0,00

6439,19

14,45

15,94

14. RAZEM

9007,10

1,00

215500,00

1,00

160686,51

1,00

54813,49

1,00

0,75

0,25

11237,09

19,18

23,93

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

709,35

0,08

35327,42

0,16

7828,01

0,05

27499,42

0,51

0,22

0,78

1333,02

26,50

49,80

2. U-30

449,66

0,05

16866,09

0,08

7075,88

0,04

9790,20

0,18

0,42

0,58

708,58

23,80

37,51

3. U-50

301,66

0,03

7377,79

0,03

4243,78

0,03

3134,01

0,06

0,58

0,42

367,92

20,05

24,46

4. U-BEZPŁATNY

21,26

0,00

1496,15

0,01

126,03

0,00

1370,12

0,03

0,08

0,92

60,43

24,76

70,38

5. INWALIDA WOJENNY

14,92

0,00

776,35

0,00

2,82

0,00

773,53

0,01

0,00

1,00

25,02

31,03

52,05

0,20

0,00

5,72

0,00

1,03

0,00

4,69

0,00

0,18

0,82

0,30

19,20

29,22

11,60

0,00

321,71

0,00

56,16

0,00

265,55

0,00

0,17

0,83

17,20

18,70

27,74

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

1,00

0,00

16,38

22,96

232,02

0,03

9598,52

0,04

34,78

0,00

9563,73

0,18

0,00

1,00

369,26

25,99

41,37

3,31

0,00

769,53

0,00

93,76

0,00

675,77

0,01

0,12

0,88

7,27

105,90

232,52

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

10,61

0,00

1627,00

0,01

836,52

0,01

790,47

0,01

0,51

0,49

41,59

39,12

153,36

12. PEŁNOPŁATNE

1419,97

0,15

47011,00

0,22

47010,74

0,29

0,26

0,00

1,00

0,00

1834,75

25,62

33,11

13. ODRĘCZNA

6082,15

0,66

96322,67

0,44

96322,02

0,59

0,65

0,00

1,00

0,00

6654,08

14,48

15,84

14. RAZEM

9256,70

1,00

217500,00

1,00

163631,53

1,00

53868,47

1,00

0,75

0,25

11419,42

19,05

23,50

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1749

0,19

73508

0,34

19430

0,12

54078

0,99

0,26

0,74

2922

25,16

42,04

2. Recepty pełnopłatne

1412

0,16

47469

0,22

47469

0,30

0

0,00

1,00

0,00

1837

25,84

33,62

3. Sprzedaż odręczna

5837

0,65

93018

0,43

93017

0,58

1

0,00

1,00

0,00

6439

14,45

15,94

10

0,00

1505

0,01

771

0,00

734

0,01

0,51

0,49

39

38,71

149,92

9007

1,00

215500

1,00

160687

1,00

54813

1,00

0,75

0,25

11237

19,18

23,93

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1743,97

0,19

72539,34

0,33

19462,25

0,12

53077,09

0,99

0,27

0,73

2889,00

25,11

41,59

2. Recepty pełnopłatne

1419,97

0,15

47011,00

0,22

47010,74

0,29

0,26

0,00

1,00

0,00

1834,75

25,62

33,11

3. Sprzedaż odręczna

6082,15

0,66

96322,67

0,44

96322,02

0,59

0,65

0,00

1,00

0,00

6654,08

14,48

15,84

10,61

0,00

1627,00

0,01

836,52

0,01

790,47

0,01

0,51

0,49

41,59

39,12

153,36

9256,70

1,00

217500,00

1,00

163631,53

1,00

53868,47

1,00

0,75

0,25

11419,42

19,05

23,50

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18795,27

0,17

869022,35

0,34

228770,98

0,12

640251,37

0,98

0,26

0,74

30004,60

28,96

46,24

2. Recepty pełnopłatne

18110,44

0,17

561959,38

0,22

561943,83

0,30

15,55

0,00

1,00

0,00

23384,79

24,03

31,03

3. Sprzedaż odręczna

71653,47

0,66

1069628,91

0,42

1069622,78

0,57

6,12

0,00

1,00

0,00

79310,74

13,49

14,93

139,03

0,00

21889,36

0,01

9769,50

0,01

12119,87

0,02

0,45

0,55

755,70

28,97

157,44

108698,21

1,00

2522500,00

1,00

1870107,09

1,00

652392,91

1,00

0,74

0,26

133455,83

18,90

23,21

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

267787042

0,17

12371783824

0,34

3257164924

0,12 9114618900

0,98

0,26

0,74

427581266

28,93

46,20

2. Recepty pełnopłatne

257731490

0,17

8000157356

0,22

7999935984

0,30

221372

0,00

1,00

0,00

332791323

24,04

31,04

1020005082

0,66

15231301829

0,42 15231214588

0,57

87241

0,00

1,00

0,00

1128986655

13,49

14,93

1978977

0,00

311581990

0,01

0,01

172409310

0,02

0,45

0,55

10745483

29,00

157,45

1547502591

1,00

35914825000

1,00 9287336824

1,00

0,74

0,26

1900104727

18,90

23,21

3. Sprzedaż odręczna 4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

68

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 4/2019

139172681

1,00 26627488176

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R R Y NKU L E KÓ W

Witaminy Rynek witamin sprzedawanych w aptekach przekroczył w 2018 r. 1 mld zł. Do tego należy dodać środki sprzedawane w sklepach, marketach i drogeriach. Do najpopularniejszych należą środki multiwitaminowe, witaminy z grupy B, witamina C oraz D. Rosnąca konsumpcja witamin cechuje nie tylko Polskę. Rynek ten w latach 2017-2025 będzie rósł w rocznym tempie ok. 5-6,6% (według prognoz różnych firm badawczych), przekraczając w 2018 roku kwotę 100 mld USD. Najszybciej w Azji, bo aż o ok. 11% rocznie. Na krajowym rynku farmaceutycznym jest już obecnych 1981 środków witaminowych. Największą sprzedaż notuje się w grudniu oraz styczniu (wartość powyżej 70 mln zł), najmniejszą w lipcu (poniżej 50 mln zł). Choć zapotrzebowanie na witaminy w organizmie zdrowego człowieka jest niewielkie, ich niedobór wpływa niekorzystnie na zdrowie. W Polsce boom na witaminy miał miejsce w latach 90-tych, kiedy ich oferta w aptekach znacznie wrosła i nasiliła się promocja w mediach. W 2018 roku, w porównaniu z 2002 rokiem, ilość sprzedaży spadła jednak o 21%.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY witamin. ROK 2018 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

1 082 433 703

67 753 662

1981

15,98 zł

56%

21%

200%

97%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE Najpopularniejsze witamy: Witamina C (czyli inaczej kwas askorbinowy) odgrywa ważną rolę w syntezie kolagenu, melanin, syntezie hormonów steroidowych, zwiększa odporność organizmu. Ponadto wykazuje aktywność antyoksydacyjną, tzn. chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Podnosi odporność organizmu.

Największe ilości witaminy C znajdują się w owocach dzikiej róży, czarnej porzeczce, natce pietruszki, chrzanie oraz papryce czerwonej. Zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy C jest niekorzystny dla organizmu człowieka.

Witamina D (kalcyferol) jest niezbędna do utrzymania prawidłowej budowy układu kostnego, pośrednio wpływa korzystnie na system nerwowy i skurcze mięśni, w tym serca. Ponadto zapobiega stanom zapalnym skóry i je łagodzi, reguluje wydzielanie insuliny. Naturalnym źródłem witaminy D jest tran rybi, wątroba oraz żółtko jaj. W skórze pod wpływem promieni słonecznych organizm może sam syntetyzować witaminę D. Witaminy z grupy B odgrywają ważną rolę w metabolizmie komórkowym. W żywności występują głównie w produktach pełnoziarnistych (pieczywo razowe, płatki owsiane, otręby), drożdżach, nasionach roślin strączkowych oraz mięsie. Niedobór i nadmiar witamin z grupy B wywołuje liczne następstwa: nadmiar witamin z grupy B – osłabienie, nadpobudliwość, zawroty głowy (mogą się zdarzyć, ale tylko w przypadku przyjmowania witamin w postaci iniekcji); niedobór witamin z grupy B – uszkodzenia serca, zaburzenia układu nerwowego, osłabienie, anemia. Źródło: WP, abc Zdrowie

1200

90

1000

75

800

60

600

45

400

30

200

15

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

0

PROGNOZA

OSOZ Polska 4/2019

69

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R R Y NKU L E KÓ W

Jednym z największych odkryć medycznych XX wieku były witaminy. Po raz pierwszy termin „witaminy” został użyty w 1912 roku przez polskiego biochemika Kazimierza Funka, którego uważa się za twórcę nauki o witaminach.

Z nielicznymi wyjątkami, witaminy nie są wytwarzane w organizmie człowieka. Muszą być dostarczane z pożywieniem. Zapotrzebowanie na witaminy jest niewielkie, ale ich brak może znacząco odbić się na zdrowiu.

Najlepiej przyswajalne są witaminy zawarte w warzywach, owocach, mięsie i rybach. Jednak w przypadku ich niedoboru, konieczna może okazać się ich suplementacja.

Opis rynku Dane opisane w artykule odnoszą się do produktów aptecznych wchodzących w skład klasy ATC – A11. Są to: preparaty wielowitaminowe, witaminy A i D, witamina B1, kompleks witamin grupy B, kwas askorbinowy oraz preparaty proste i złożone zawierające inne witaminy.

Wartość sprzedaży preparatów witaminowych na przełomie ostatnich 17 lat wykazuje trend rosnący. W 2002 roku wynosiła 691,38 mln zł. W kolejnych latach nieznacznie spadała, ale w 2006 roku trend odwrócił się i wartość sprzedaży znowu zaczęła rosnąć. W 2009 roku wyniosła 764,85 mln zł. W latach 2010– 2014 na przemian pojawiały się spadki

70

OSOZ Polska 4/2019

i wzrosty wartości sprzedaży, a od 2015 roku utrzymuje się trend rosnący. W minionym roku wartość sprzedaży witamin zakupionych w aptekach wynosiła 1,08 mld zł i była o 2,29% większa niż w roku poprzednim oraz o 56,56% większa niż w roku rozpoczynającym analizy (rok 2002). Średnia cena za pojedyncze opakowanie preparatu witaminowego wzrastała systematycznie z roku na rok. Jedynym wyjątkiem był rok 2014, kiedy to średnia cena spadła o 0,10 zł (0,68%). Na początku okresu analiz ta zmienna wynosiła 8,08 zł. Nie licząc wspomnianego już spadku, w kolejnych latach następowały wzrosty od 0,76% do 9,81%. Cał-

kowity wzrost w latach 2002–2018 wynosi 97,63%. Średnia cena za pojedyncze opakowanie preparatu witaminowego zakupionego w aptece wynosiła 15,98 zł.

Trendy w sprzedaży witamin na przełomie ostatnich 17 lat zmieniają się systematycznie co kilka lat. Tak więc o ile w latach 2003–2006 sprzedaż spadała, to w latach 2007–2009 rosła, następnie w latach 2010–2012 spadała, w 2013 roku wzrosła, w 2014 roku spadła i ostatecznie od 2015 roku znowu wzrasta.

Największy wzrost wynoszący 19,00% miał miejsce w 2016 roku, a największy spadek o 13,16% wystąpił w 2003 roku.

W 2002 roku w aptekach zostało sprzedanych 85,53 mln opakowań witamin.

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R R Y NKU L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2018

200

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2018 a nie będące w ofercie w 2002 roku

14

13,16 14,71 15,37 15,69 16,07 15,90 16,31 16,46 16,75 17,53 16,85 15,84 15,13 14,71 12,66 10,86

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

28

20,39 15,68 12,84 12,44 12,97 14,32 13,54 15,63 18,95 19,57 19,00 18,12 17,57 17,27 16,68

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

40

17,31 20,53 23,83 24,08 23,18 21,54 19,74 18,75 18,40 17,79 17,99 15,80 16,17 11,68

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

64

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

36

9,96 13,31 14,09 13,85 14,65 15,85 17,30 18,06 19,18 18,75 21,45 23,27

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

35

18,88 15,11 15,55 15,22 17,65 15,19 15,76 16,72 19,01 18,68 20,20

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

39

20,24 22,43 21,08 23,22 23,80 23,37 24,01 23,92 24,78 25,82

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

70

16,86 22,35 23,24 22,32 18,95 17,35 18,15 15,46 13,70

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

64

11,76 12,82 12,85 12,33 11,66 12,60 12,62 13,88

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

77

12,79 12,75 13,33 13,92 13,51 12,61 12,42

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

90

17,59 20,51 20,72 23,38 22,72 24,00

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

132

18,70 19,02 19,14 20,63 20,29

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

207

12,98 13,54 13,16 12,80

Produkty będące w ofercie w latach 2016–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

219

19,15 18,01 17,78

Produkty będące w ofercie w latach 2017–2018 a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

230

17,32 16,96

Produkty będące w ofercie w 2018 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2017

244

19,41

Liczba badanych produktów

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2018

200

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017 a nie będące w ofercie w 2018 roku

6,85

7,03

7,37

7,40

7,97

8,46

8,19

8,36

8,95

8,72

8,80

9,15

9,30

9,34

9,08

9,13

9,14

9,56

9,85 10,65 11,54 11,23 11,26 12,51 13,43 13,59 14,49 15,54 15,88 16,43

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 6,85

7,03

8,36

8,95

8,72

19

17,77 17,76 17,83 17,74 13,86 11,94 10,86

6,30

3,78 14,82 11,86 17,42 32,48 35,20 26,27 28,45

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w latach 2017–2018

20

14,95 15,28 15,54 15,80 16,07 16,18 16,41 16,77 16,23 17,55 17,77 18,42 14,97 13,34 15,39

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2018

12

18,91 20,40 20,13 19,81 25,74 32,59 40,84 39,65 38,31 36,21 56,33 59,66 44,15 47,30

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2018

9

22,41 15,87 14,48 19,01 16,32 16,95 17,38 15,11 12,22 19,30 18,14 14,59 11,83

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2018

9

15,90 19,35 20,77 22,54 18,72 19,63 19,39 17,07 17,09 16,62 23,22 19,71

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2018

11

16,36 16,57 17,52 18,71 18,51 18,42 19,31 19,32 19,28 20,61 20,48

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2018

13

9,33

9,48

9,85 10,37 15,91 15,87 14,54 11,60

8,90

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2018

13

7,26

8,08

9,25 10,17 10,87 10,96 10,43

7,51

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2018

12

9,43 10,89 11,54 12,13 11,52

8,32 11,81

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2018

10

7,26

7,88

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2018

8

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2018

12

6,18

6,53

5,86

6,69

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2018

17

8,05

8,47

8,52

8,98

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2018

6

12,60 18,01

8,16

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2018

11

18,84 23,36

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2018

17

36,71

7,54

7,37

6,90

7,40

7,75

7,97

8,24

8,19

8,91

8,80

9,15

9,30

9,34

9,08

9,13

9,14

9,56

7,74

9,92

9,03

75,63 78,32 59,81 64,34 44,20 37,25 8,51

OSOZ Polska 4/2019

71

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R R Y NKU L E KÓ W

W minionym roku było to 67,75 mln opakowań (spadek o 20,78%).

Dane statystyczne pokazują, że średniomiesięczna wartość sprzedaży witamin kształtuje się na poziomie od 49,46 mln zł (lipiec) do 75,03 mln zł

(grudzień). Rynek preparatów witaminowych charakteryzuje się sezonowością. Najwięcej pacjenci płacą za produkty z tej grupy w okresie jesienno-zimowym, zwłaszcza w grudniu, a następnie w styczniu i w październiku. Z kolei

w miesiącach od kwietnia do sierpnia średniomiesięczna wartość sprzedaży jest najmniejsza (nie przekracza 60 mln zł). Zapewne ma na to wpływ dostępność naturalnych źródeł witamin w określonych porach roku.

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży witamin w aptekach w latach 2002–2018 oraz prognoza na lata 2019–2020

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

691 376 280

85 526 975

8,08

1 080 275

133 636

640

2003

616 858 325

74 271 352

8,31

874 976

105 349

705

-10,78%

-13,16%

2004

573 350 114

65 088 425

8,81

745 579

84 640

769

-7,05%

-12,36%

2005

556 108 556

61 048 347

9,11

632 660

69 452

879

-3,01%

-6,21%

2006

584 983 834

58 481 028

10,00

541 151

54 099

1081

5,19%

-4,21%

2007

639 238 654

58 816 128

10,87

546 358

50 270

1170

9,27%

0,57%

2008

686 612 599

59 166 829

11,60

555 063

47 831

1237

7,41%

0,60%

2009

764 850 132

63 016 219

12,14

611 880

50 413

1250

11,39%

6,51%

2010

728 073 704

58 590 028

12,43

550 320

44 286

1323

-4,81%

-7,02%

2011

738 812 594

54 506 885

13,55

548 895

40 495

1346

1,47%

-6,97%

2012

698 960 684

47 954 858

14,58

504 665

34 624

1385

-5,39%

-12,02%

2013

740 322 952

50 407 226

14,69

499 543

34 013

1482

5,92%

5,11%

2014

720 708 659

49 408 080

14,59

441 340

30 256

1633

-2,65%

-1,98%

2015

801 435 247

54 216 445

14,78

448 983

30 373

1785

11,20%

9,73%

2016

990 835 845

64 517 038

15,36

515 255

33 550

1923

23,63%

19,00%

2017

1 058 206 160

67 290 687

15,73

540 177

34 350

1959

6,80%

4,30%

2018

1 082 433 703

67 753 662

15,98

546 408

34 202

1981

2,29%

0,69%

2019

1 088 648 475

67 179 626

16,21

—

—

—

0,57%

-0,85%

2020

1 088 861 191

67 481 008

16,14

—

—

—

0,02%

0,45%

Rys. 1. Wartość sprzedaży witamin w aptekach w latach 2002–2018 oraz prognoza na lata 2019–2020 ƐƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѶƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѵƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» W ostatnich latach miesieczna wartość sprzedaży witamin w aptekach mocno wzrosła.«

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

72

OSOZ Polska 4/2019

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R R Y NKU L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań witamin sprzedanych w aptekach w latach 2002–2018 oraz prognoza na lata 2019–2020 Ɩ ƏƏƏ ƏƏƏ Ѷ ƏƏƏ ƏƏƏ ƕ ƏƏƏ ƏƏƏ ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Miesięczna sprzedaż witamin od początku okresu analiz kształtuje się w przedziale od 3,32 mln opakowań (w lipcu 2012 roku) do 8,68 mln opakowań (w marcu 2002 roku).«

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie preparatu witaminowego zakupionego w aptece w latach 2002–2018 oraz prognoza na lata 2019–2020 ƐѶ Ɛѵ ƐƓ ƐƑ

» Średnią cenę za pojedyncze opakownaie produktu witaminowego charakteryzuje trend rosnący. «

ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

Rys. 4. Liczba różnych preparatów witaminowych dostępnych w aptekach w latach 2002–2018 1600 1400 1200 1000 800

» Asortyment produktów witaminowych w aptekach stale się powiększa. Dla porównania – w styczniu 2002 roku wynosił 491 opakowań, a w stycznniu bieżącego roku – 1424 opakowania.«

600 400 200 0

I

II III IV I

2002

II III IV I

2003

II III IV I

2004

II III IV I

2005

II III IV I

2006

II III IV I

2007

II III IV I

2008

II III IV I

2009

II III IV I

2010

II III IV I

2011

II III IV I

2012

II III IV I

2013

II III IV I

2014

II III IV I

2015

II III IV I

2016

II III IV I

2017

II III IV I

2018

OSOZ Polska 4/2019

73

M O NI T O R Z D R O W O T N Y

M O NI TO R R Y NKU L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w latach 2002â&#x20AC;&#x201C;2018 ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2022;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

Nie ulega wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci, Ĺźe preparaty witaminowe sÄ&#x2026; bardzo popularne na rynku aptecznym. Ĺ&#x161;wiadczy o tym choÄ&#x2021;by iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; produktĂłw bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ca w ofercie w kolejnych latach okresu analizy.

W 2002 roku na pĂłĹ&#x201A;kach aptecznych pojawiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; 640 róşnych opakowaĹ&#x201E; witamin, a w 2018 roku niemal 210% wiÄ&#x2122;cej â&#x20AC;&#x201C; 1â&#x20AC;&#x2030;981 opakowaĹ&#x201E;. O najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; nowych opakowaĹ&#x201E; rynek wzbogaciĹ&#x201A; siÄ&#x2122; w roku 2006 (202 opakowania róşnych produktĂłw).

Rynek witamin na przeĹ&#x201A;omie ostatnich lat wykazywaĹ&#x201A; widoczne tendencje wzrostowe. ZarĂłwno iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy, ale takĹźe i Ĺ&#x203A;rednia cena, od 2015 roku pnÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w gĂłrÄ&#x2122;. Jak te zmienne bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; ksztaĹ&#x201A;towaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w kolejnych latach? Na to pytanie pozwolÄ&#x2026; odpowiedzieÄ&#x2021; prognozy wyliczone na 2019 i 2020 rok.

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci Wyliczone prognozy wskazujÄ&#x2026;, Ĺźe roczna sprzedaĹź witamin w dwĂłch najbliĹźszych latach uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; na bardzo zbliĹźonym poziomie. W 2019 roku nieznacznie spadnie (o 0,85%) w porĂłwnaniu do 2018 roku i bÄ&#x2122;dzie wynosiĹ&#x201A;a 67,18 mln opakowaĹ&#x201E;. W roku 2020 nastÄ&#x2026;pi minimalny wzrost (o 0,45%) do 67,48 mln opakowaĹ&#x201E;. SprzedaĹź witamin w pierwszym kwartale roku 2018 wynosiĹ&#x201A;a 19,48 mln opakowaĹ&#x201E;. W pierwszym kwartale bieĹźÄ&#x2026;cego roku byĹ&#x201A;a o 4,90%

74

OSOZ Polska 4/2019

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

niĹźsza i wynosiĹ&#x201A;a 18,57 mln opakowaĹ&#x201E;.

Pewien przeĹ&#x201A;om obserwujemy analizujÄ&#x2026;c prognozy Ĺ&#x203A;redniej ceny sprzedaĹźy.

O ile w 2019 roku Ĺ&#x203A;rednia cena wzroĹ&#x203A;nie o 1,43% i osiÄ&#x2026;gnie wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 16,21 zĹ&#x201A;, o tyle w 2020 roku Ĺ&#x203A;rednia cena spadnie o 0,43%. Ostatni raz, spadek podobnego rzÄ&#x2122;du miaĹ&#x201A; miejsce w 2014 roku.

WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy utrzyma trend rosnÄ&#x2026;cy. W 2019 roku wzrost wyniesie 0,57% i osiÄ&#x2026;gnie poziom 1,0886 mld zĹ&#x201A;, a nastÄ&#x2122;pnie w 2020 roku wzroĹ&#x203A;nie o 0,02% do wartoĹ&#x203A;ci 1,0889 mld zĹ&#x201A;.

Podsumowanie Rynek witamin przekroczyĹ&#x201A; w 2017 roku wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 1 mld zĹ&#x201A; i nadal roĹ&#x203A;nie z roku na rok. Oznacza to, Ĺźe obecnie statystyczny Polak wydaje rocznie na witaminy ponad 28 zĹ&#x201A; rocznie. Prognozy na najbliĹźsze lata rĂłwnieĹź zakĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; wzrost wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy. Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie praktycznie w caĹ&#x201A;ym okresie pnie siÄ&#x2122; w gĂłrÄ&#x2122;. WyjÄ&#x2026;tek stanowiÄ&#x2026; pojedyncze, minimalne spadki. PopularnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania witamin jest duĹźa, Ĺ&#x203A;wiadczy o tym choÄ&#x2021;by liczba produktĂłw dostÄ&#x2122;pna na pĂłĹ&#x201A;kach aptecznych, ktĂłra w poprzednim roku wynosiĹ&#x201A;a niemal 2 tys. Witaminy stanowiÄ&#x2026; waĹźnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; rynku farmaceutycznego.

Nie ulega wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci, Ĺźe witaminy sÄ&#x2026; niezbÄ&#x2122;dne do prawidĹ&#x201A;owego funkcjonowania organizmu. KaĹźda z witamin

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-৳7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

speĹ&#x201A;nia okreĹ&#x203A;lone zadanie. Niedobory â&#x20AC;&#x201C; ktĂłre powinien stwierdziÄ&#x2021; lekarz â&#x20AC;&#x201C; moĹźna uzupeĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; stosujÄ&#x2026;c preparaty witaminowe dostÄ&#x2122;pne w aptekach, ale takĹźe na pĂłĹ&#x201A;kach sklepĂłw czy marketĂłw. Zachwyt witaminami w Polsce trwa nadal, mimo iĹź od pewnego czasu coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej mĂłwi siÄ&#x2122; o tym, Ĺźe zdrowa, dobrze odĹźywiajÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; osoba nie musi, a nawet nie powinna przyjmowaÄ&#x2021; dodatkowo suplementĂłw witaminowych. PotwierdzajÄ&#x2026; to najnowsze badania naukowe. WyjÄ&#x2026;tkiem jest witamina D oraz witaminy z grupy B w przypadku diety wegetariaĹ&#x201E;skiej i wegaĹ&#x201E;skiej. ď Ź Metodologia prognoz Ze wzglÄ&#x2122;du na widocznÄ&#x2026; zwiÄ&#x2122;kszonÄ&#x2026; sprzedaĹź w okresie jesienno-zimowym oraz obniĹźonÄ&#x2026; w okresie letnim, do obliczenia prognozy wykorzystano sezonowÄ&#x2026; metodÄ&#x2122; prognozowania liniowego z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. Pozwala ona na uwzglÄ&#x2122;dnienie wahaĹ&#x201E; sezonowych. JednoczeĹ&#x203A;nie metoda ta zakĹ&#x201A;ada, iĹź jeĹźeli nie byĹ&#x201A;oby w danych wahaĹ&#x201E; sezonowych, to dane te moĹźna przybliĹźyÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; trendu liniowego.

OSOZ

h e a l t h

c a r e

s y s t e m

w w w.OSOz .pL

1

2019 wORLd

1 / 2019

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

o p e n

AI ELIMINATES MISDIAGNOSIS

1 in every 7 diagnoses is incorrect.

1.5 million people around the world die each year due to misdiagnoses.

HEALTHCARE

THE RISE OF

How to build a system for predicting the development of health, so that early prevention replaces treatment?

Medical professionals and policy-makers should always be one step ahead of technology.

& MATHEMATICS

DIGITAL HEALTH

nowość! osoz world Poznaj rozwiązania zdrowia cyfrowego na świecie Pobierz aplikację OSOZ News Czytaj pierwsze wydanie magazynu OSOZ World Aplikacja dostępna na urządzenia z systemem iOS i Android.

XXIV Międzynarodowy Kongres „LECZNICTWO SZPITALNE - DRUGA LINIA OCHRONY ZDROWIA NA PLATFORMIE OSOZ” RELACJA Z KONGRESU Film z wywiadami Prezentacje do pobrania Wystąpienia prelegentów Repo�aże i podsumowania Wyniki Konkursu Liderów Ochrony Zdrowia

ORGANIZATOR

SPONSOR GŁÓWNY

Czasopisma

KAMSOFT

OSOZ Polska OSOZ World RELACJA, FILMY, PREZENTACJE:

WWW.OSOZ.PL/kongresOSOZ

Spółka Akcyjna

WYNIKI KONKURU LIDERÓW OCHRONY ZDROWIA 2019

WWW.OSOZ.PL/lider2019