Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

nr

5

Maj 2015 DOBRE STRONY RYNKU OCHRONY ZDROWIA

www.osoz.pl ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

MAJ

5 / 2015

OSOZ

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRON Y ZDROWIA

KONTEKST EUROPEJSKI Czym możemy się pochwalić za granicą, a co jest najsłabszym ogniwem polskiego systemu ochrony zdrowia? Międzynarodowa debata ekspertów o problemach, osiągnięciach i wizjach.

MEDYCZNE LĄDOWANIE Rewolucyjna operacja i sukces neurochirurgów z Wrocławia.

JOHN P. HOYT | HIMSS ANALYTICS Rozmowa m.in. o nowatorskim systemie certyfikacji poziomu adaptacji elektronicznego rekordu pacjenta w szpitalach.

MARKETING ON-LINE NA RYNKU ZDROWIA

FORUM POBIERZ

38 prezentacji ekspertów

INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA

OGLĄDAJ

nagrania wideo z Forum

CZYTAJ

relację i podsumowania

Materiały z 20. Konferencji Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA

www.osoz.pl/forum2015

NOTA BENE

Stany skrajne

Wielkie sukcesy i ogromne problemy: polska ochrona zdrowia stoi niestabilnie na dwóch przeciwległych biegunach. Jak długo tak wytrzyma?

W ciągu ostatnich lat dokonaliśmy ogromnych postępów m.in. w zapobieganiu chorobom kardiologicznym; pacjenci mają dostęp do nowoczesnych technologii medycznych, innowacyjne leki trafiają na listy refundacyjne, poprawiają się wskaźniki przeżywalności chorych na nowotwory. Polscy chirurdzy wykonują bezprecedensowe operacje wzbudzające podziw za granicą.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Pojedyncze, wyrwane z kontekstu osiągnięcia nie opisują aktualnego stanu ochrony zdrowia.

Tak samo, jak ciągnące się od lat problemy nie świadczą o jego zapaści. Mamy do czynienia z chwiejną sytuacją, gdzie w wybranych dziedzinach jest albo bardzo dobrze, albo bardzo źle. Brakuje stabilnej średniej zamiast manewrowania pomiędzy wielkimi plusami i minusami, co ostatecznie może skończyć się bolesnym upadkiem.

Niedofinansowanie? Ten problem można teoretycznie łatwo rozwiązać. O wiele trudniej sprostać brakom kadrowym. Dziś na 1000 mieszkańców przypada tylko 2,2 lekarza. Więcej jest ich w Rumunii, Słowenii, Serbii. Nigdy dotąd nie zamykaliśmy rankingu, co pokazuje, jak szybko sytuacja się pogarsza. Lekarze, którzy nie wyjeżdżają za granicę, pracują na dwóch, a niekiedy nawet trzech etatach, znacznie przekraczając unijną normę wynoszącą 48 godzin tygodniowo (łącznie z godzinami nadliczbowymi). Do tego starzeją się w szybkim tempie.

Naczelna Rada Lekarska upubliczniła w maju alarmujące dane – średni wiek specjalisty wynosi obecnie 55 lat. To może oznaczać w przyszłości utrudniony dostęp do niektórych usług medycznych.

Z kolei Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych przestrzega przed deficytem pielęgniarek i położnych. Wskaźnik liczby pielęgniarek na tysiąc mieszkańców w Polsce w 2011 roku wynosił 5,4 i był jednym z najniższych na świecie. Dla porównania, w Szwajcarii na tysiąc mieszkańców przypadało 16 pielęgniarek, w Danii – 15,4, a w Islandii – 14,5. Izba szacuje, że wskaźnik zatrudnienia będzie malał, osiągając poziom 4,93 w 2025 roku i 4,17 w 2035 roku. Pielęgniarki pomiędzy 41 a 50 rokiem życia stanowią już 38,56% zatrudnionych w zawodzie, z kolei najmłodsze – w wieku 21–25 lat – jedynie 1,71%.

Gorzkich i słodkich słów nie brakowało podczas dyskusji ekspertów, która odbyła się w ramach Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia”. Najważniejsze wypowiedzi oraz opinie publikujemy w raporcie specjalnym.

Kadrowa zapaść W Polsce na 1000 mieszkańców przypada 2,2 lekarza. To najniższy wskaźnik w Unii Europejskiej. 10% absolwentów kierunków medycznych wyjeżdża za granicę. W 2014 r. liczba lekarzy, którzy otrzymali zaświadczenia do pracy w innych krajach UE, wzrosła o 25%. Najczęściej wyjeżdżają anestezjolodzy, patomorfolodzy, chirurdzy, radiolodzy, specjaliści medycyny ratunkowej.

DOCTORS

MAj 2015 CZASOPISMO

NAUkA

6 Zdjęcie numeru Opiekun ze stali

8 Rynek zdrowia w pigułce Ratunek dla SOR-ów

INNOWACjE

OGÓLNOPOLSkI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA 12

11 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (lipiec 2015)

12 Nowości i wynalazki Inteligentna waga, innowacyjne słuchawki, protezy bioniczne, sprytny budzik

14 Laboratorium technologii Dojrzałość do zmian

16 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

17 KONTEKST EUROPEJSKI

RAPORT

32

Robert Madelin (Komisja Europejska): Innowacyjność zaczyna się od nas Relacja z Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia”. Najważniejsze wypowiedzi ekspertów, podsumowanie debaty liderów.

ROZMOWY

29 Medyczne lądowanie na księżycu Prof. dr hab. Włodzimierz Jarmundowicz (Brylantowy Lider Ochrony Zdrowia 2015)

32 Elektroniczny rekord efektywności John P. Hoyt (HIMSS Analytics)

PRAkTYkA

35 Infografika

36 Legislacja

36

Prywatna opieka zdrowotna Dokumentacja medyczna

38 Felieton Marketing w Internecie

41 Raport UOKiK Apteki pod lupą

43 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES Doctors & Healthcare IT

43 OPINIE

45 Europejski Kongres Medyczny Polska. Europa. Ochrona zdrowia

47 Komentarz Wzory do naśladowania

4

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

5

w w w.Facebook .pl /I t I z dRow Ie

50 mln

Dokładnie 50 766 918 opakowań preparatów witaminowych zakupią Polacy – według prognoz – w 2015 roku. To o ponad milion więcej niż rok temu, ale 10 mln mniej niż jeszcze 10 lat temu. Wartość całego rynku szacowana jest na ponad 750 mln zł.

Szczegółowa analiza sprzedaży na str. 60.

3 650



Po ostatnich miesiącach wzrostów, w kwietniu nie zmieniła się liczba pacjentów odwiedzających aptekę. Minimalnie wzrosła wartość sprzedaży na jednego klienta (o 0,6%).

25,90%

O prawie 1% spada średnia marża apteczna. W stosunku do kwietnia 2014 roku jest to jednak już o 10% mniej.

„Nowoczesne systemy ochrony zdrowia dbają o to, by zachować zdrowie obywateli.”

Dr Andrzej Mądrala (Pracodawcy RP) o dobrych praktykach w ochronie zdrowia.

Rozmowa na str. 45.

60

Rada naukowa oSoz

STATYSTYkI PROGNOZY

48 Monitor zjawisk epidemiologicznych Kwiecień 2015 – mapy zdrowotne kraju

52 Struktura dystrybucji leków Rynek farmaceutyczny w kwietniu

60 Analiza OSOZ Konsumpcja preparatów witaminowych

66 KS-APTEKA

SYSTEMY IT

Zintegrowany System Obsługi Apteki

67 KS-SOMED Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

70 Nauka w Polsce Polacy jednymi z najmniej aktywnych fizycznie Eksperci: śniadanie podstawą dobrych osiągnięć w nauce i pracy

73 Kalendarz wydarzeń 74 Kultura Nowe książki i płyty

(kolejność alfabetyczna, stan na maj 2015 r., liczba członków rady: 100 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med.

Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med.

Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab.

Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 60. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 67. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 68. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 69. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 70. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 71. dr n. med. Andrzej Rakowski, 72. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 73. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 74. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 75. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 76. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 77. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 78. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 79. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 80. lek. Maciej Sokołowski, 81. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 82. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 83. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 84. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 85. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 86. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 87. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 88. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 89. dr n. med. Jakub Trnka, 90. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 91. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 92. prof. dr hab. Andrzej Wall, 93. prof. dr hab. n. med.

Anna Walecka, 94. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 95. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw.

WSF), 96. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 97. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 98. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 99. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 100. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

5

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

nauk a

Opiekun ze stali Dla pielęgniarek i pielęgniarzy jednym z wyzwań codziennej pracy z pacjentem o ograniczonych zdolnościach ruchowych (zwłaszcza w przypadku osób starszych) jest konieczność jego wielokrotnego przemieszczania z miejsca na miejsce. Przenoszenie, dźwiganie, pomoc we wstaniu z łóżka lub wózka – takiemu obciążeniu nie wszyscy są w stanie sprostać. Dlatego coraz więcej firm pracuje nad robotami, które mają pomóc w opiece domowej. Przykładem jest Robear – 140-kilogramowy robot opracowany przez japońską firmę RIKEN. Maszyna wielkości człowieka jest w stanie go wyręczyć w czynnościach wymagających dużej siły fizycznej. Biorąc pod uwagę szybko postępujący proces starzenia się społeczeństwa i wzrastającą liczbę seniorów wymagających opieki domowej, zapotrzebowanie na nową generację robotów-opiekunów będzie szybko rosnąć na całym świecie. Zwłaszcza w Japonii i Europie, które starzeją się najszybciej. (zdjęcie: RIKEN)

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

7

nauk a

RYNEK ZDROWIA W PIGUŁCE Wydawca: kAmsOFt s.A. 40–235 katowice, ul 1 maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl redaktor naczelny: Zygmunt kamiński Zespół redakcyjny: Aneta krzynówek, Aleksandra kurowska, Gabriela mendofik, Artur Olesch, Bożena Wojnarowicz-Głuszek, dorota Zacharzewska.

Foto: designed by freepik.com

Współpracownicy: John P. hoyt, Włodzimierz Jarmundowicz, marek kubicki, robert madelin, Andrzej mądrala, ewa skocka, Jerzy Ziętek, oraz uczestnicy debaty liderów podczas Forum “Innowacyjna Ochrona Zdrowia 2015”.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com skład i łamanie: Piotr chamera druk: InFOmAX, katowice nakład: 16 500 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy kAmsOFt s.A. jest zabronione. redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale youtube czasopisma Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia.

PRENUMERATA CZASOPISMA co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Ratunek dla SOR-ów W ostatnich tygodniach zdrowie zeszło na dalszy plan w związku z wyborami.

Podobnie może być w kolejnych miesiącach. Kończy się powoli kadencja parlamentu i trudno spodziewać się nowych inicjatyw legislacyjnych. Jedynym tematem, który w pewnym zakresie ma jeszcze szanse powrócić, są dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne. O ile dostaną zielone światło „z góry”. Czekamy też na wprowadzenie w życie zapowiadanych zmian w pakiecie onkologicznym.

dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl

AleksAndrA kurOWskA

Finanse Szpitalne Oddziały Ratunkowe, czyli SOR-y, prawdopodobnie przestaną być deficytowe.

8

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

Prezes NFZ skierował do konsultacji projekt zarządzenia w tej sprawie. Obecnie finansowanie świadczeń udzielanych w SOR albo w izbie przyjęć odbywa się w oparciu o stawkę ryczałtu dobowego. Nowe zarządzenie wprowadza podwyższoną stawkę za punkt dla SOR – zamiast obecnych 30 zł będzie to 52 zł (tyle, co przy innych świadczeniach szpitalnych).

W sprawozdawczości ma zostać wprowadzone przypisywanie procedur medycznych do kategorii stanu zdrowia oraz objawów medycznych pacjenta.

Zmiany mogą czekać też działy zamówień publicznych. Zdaniem Konfederacji Lewia-

nauk a

tan, do końca tego roku konieczne jest zwaloryzowanie dotychczasowych kontraktów długoterminowych w zamówieniach publicznych, by nie narazić się na zerwanie umowy i konieczność rozpisania nowego przetargu. Nowe regulacje dotyczące zamówień publicznych znowelizowanej ustawy Prawo Zamówień Publicznych obligują do renegocjacji umów długoterminowych w przypadku zmiany płacy minimalnej, stawki VAT, zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym. Taki charakter ma właśnie oskładkowanie umów zleceń, które wejdzie w życie od 1 stycznia 2016 r.

System Jedną z najczęściej poruszanych kwestii w ostatnich miesiącach są zmiany demograficzne i wynikające z nich wyzwania, także dla polityki zdrowotnej.

W niemal każdym tygodniu organizowana jest konferencja lub debata na ten temat, a czasem nawet po kilka. Na seniorów mają „iść” bowiem coraz większe pieniądze, głównie z unijnych programów. Największe sieci medyczne, ale też publiczne jednostki, szykują się więc z jednej strony do budowy nowych placówek opiekuńczych lub dyskutują o zamianie części szpitalnych łóżek na opiekę długoterminową (red.: aktualne inicjatywy na rynku opisujemy w numerze 4/2015).

Nowy raport UOKiK pokazuje, że kontrola nad tym rynkiem jest dość słaba, mimo głośnych medialnych afer ostatnich lat. Urząd zakwestionował większość wzorców umów stosowanych w prywatnych domach opieki. Kontrola była prowadzona w 2014 r. i objęła placówki w dwóch województwach na północy kraju, ale szykowana jest w kolejnych. 76,5 proc. skontrolowanych przedsiębiorców przewidywało możliwość rozwiązania umowy ze skutkiem natych-

» Na seniorów mają być przeznaczane coraz większe pieniądze, głównie z unijnych programów.«

miastowym w razie opóźnień w regulowaniu opłat za opiekę. Tymczasem ze względu na pensjonariuszy, rozwiązanie umowy powinno być poprzedzone wezwaniem do zapłaty, wyznaczeniem dodatkowego terminu i pouczeniem. W niektórych przypadkach uzasadnieniem natychmiastowego rozwiązania umowy miało być pogorszenie stanu zdrowia fizycznego lub psychicznego podopiecznego. W razie jego śmierci, część domów opieki zastrzegało, że nie zwraca rodzinie wpłaconych pieniędzy.

Wieści z rynku Niezależnie jak oceniany jest pakiet onkologiczny, trzeba przyznać, że daje on już od blisko roku wiatr w skrzydła inwestycjom związanym z diagnozowaniem i leczeniem nowotworów. Dolnośląskie Centrum Onkologii właśnie rozpoczęło budowę drugiej filii. Placówka w Jeleniej Górze ma być gotowa do przyjęcia pierwszych pacjentów w połowie przyszłego roku – podały władze samorządowe województwa. Potem chcą jeszcze rozpocząć budowę nowego szpitala onkologicznego we Wrocławiu. Z kolei sieć laboratoriów Grupa Diagnostyka otworzyła w Łodzi Laboratorium Diagnostyka Consilio – jedno z największych i najnowocześniejszych laboratoriów patomorfologii w Polsce.

Ale z niektórych inwestycji profitów wciąż nie widać. Szpitale czekają na zapowiedziane uzupełniające konkursy w onkologii. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego szuka sposobu na finansowanie operacji z wykorzystaniem robota Da Vinci i zapowiada nawet utworzenie centrum robotyki medycznej. Oddział miałby powstać na terenie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego.

Kolejne firmy rozwijają także medycynę estetyczną i chirurgię plastyczną. Nic dziwnego – w ciągu najbliższych 12 miesięcy z nieinwazyjnego zabiegu upiększającego zamierza skorzystać ponad pół miliona Polaków – wynika z opublikowanego w maju raportu TNS Polska dla BIG InfoMonitor.

Grupa LUX MED uruchomiła właśnie nowe centrum PROFEMED Medycyna Estetyczna w Warszawie i w planach ma następne. Pod marką PROFEMED ma też już inne placówki, które łączy to, że usługi w nich nie są objęte abonamentem. W tym roku zainaugurowała PROFEMED dla sportowców (świadcząca m.in. rehabilitację) i planuje sześć kolejnych. W zeszłym roku Enel-Med otwo-

rzył placówkę Estell zajmującą się medycyną estetyczną i chirurgią plastyczną. Usługi z tego zakresu mają w ofercie wszystkie duże sieci medyczne.

Najwięksi dystrybutorzy leków podsumowali wyniki za I kwartał tego roku.

Z ich sprawozdań wynika, że rynek apteczny oraz szpitalny rosną. Jednak ze względu na regulacje (m.in. sztywna niska marża na leki Rx) swoją szansę na rozwój i przyszłość widzą w rozbudowie innych segmentów.

Pelion Healthcare Group osiągnął w I kwartale blisko 2,2 mld zł przychodów, co daje wzrost o 11,5 proc. rok do roku. Zaważył na tym wzrost we wszystkich segmentach, ale zwłaszcza w detalicznym – aż o jedną czwartą. To w dużej mierze efekt przyłączenia w IV kw.

2014 r. do Grupy drogerii Natura. Ale koszty i inwestycje związane z tym przejęciem obniżyły zysk netto, który wyniósł 13,9 mln zł (spadek o 43 proc.).

Grupa Neuca, zakończyła pierwszy kwartał 2015 r. z przychodami w wysokości 1,98 mld zł oraz z 32,9 mln zł zysku netto (bez zdarzeń jednorazowych) i podtrzymuje prognozę osiągnięcia 100 mln zł w całym roku (w 2014 r. wyniósł 86 mln zł). Grupa kontynuuje inwestycje w nowy obszar – podstawowej opieki zdrowotnej w ramach spółki NeucaMed (ma już 11 przychodni).

Rozwija też produkty własne (pod koniec I kw. 2015 roku było ich 407 w portfolio Synoptis Pharma). Będzie też rozwijać badania kliniczne oraz usługi telemedycyny.

Z kolei skonsolidowane przychody Farmacolu ze sprzedaży sięgnęły blisko 1,6 mld zł wobec 1,3 mld zł rok wcześniej. W efekcie wypracowano 19,15 mln zł skonsolidowanego zysku netto (18,29 mln zł rok wcześniej).

Wyniki opublikował też Enel-Med. W I kwartale wypracował 56,4 mln zł przychodów, o 4 proc. więcej niż rok wcześniej. I to mimo sprzedaży w 2014 roku 100 proc. udziałów w spółce zależnej, w skład której wchodziło siedem placówek diagnostycznych (dawały one ok. 11 proc. przychodów grupy). Zysk netto wzrósł do 1,7 mln zł z 0,1 mln zł pod kreską rok temu. Enel-Med wzrosty zawdzięcza głównie abonamentom – są one źródłem aż 60 proc. jego przychodów. W I kwartale w tym segmencie firma odnotowała wzrost przychodów o blisko jedną piątą.

Z inwestycji w publicznych placówkach zwracają uwagę m.in. ambitne plany Gdańskiego Uniwersytetu Medycz-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

nauk a

nego, zwłaszcza że znajdą pokrycie finansowe. Rząd zdecydował, że w latach 2015–2020 realizowany będzie program, który umożliwi powstanie Centrum Medycyny Nieinwazyjnej na tej uczelni.

Koszt to aż 594 mln zł, z tego aż 592 mln zł uczelnia dostanie właśnie od rządu.

Z kolei w Krakowie otwarto Uniwersyteckie Centrum Leczenia Chorób Piersi. Działalność Centrum jest wzorowana na sprawdzonych metodach ośrodków amerykańskich i zachodnioeuropejskich, działających w oparciu o tzw. Breast Unit. W skład zespołu wchodzą: radiolodzy, chirurdzy, ginekolodzy, onkolodzy, radioterapeuci i chirurg plastyczny.

Ubezpieczenia – uszczerbek lepiej opisany Za nami kolejny kongres Polskiej Izby Ubezpieczeń. Mówiono na nim m.in. o orzekaniu niepełnosprawności na nowych zasadach. Resort pracy (a dokładniej wiceminister, Pełnomocnik Rządu ds. osób niepełnosprawnych) oraz firmy przychylają się do wprowadzenia klasyfikacji ICF. Większość ubezpieczycieli korzysta z tabeli ZUS, które wskazują jedynie procentowy uszczerbek na zdrowiu.

Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), stworzona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), to system, który ocenia dość kompleksowo możliwości funkcjonowania człowieka, biorąc pod uwagę zarówno ubytki w strukturze lub funkcji jego narządów, jak i jego ogólną aktywność. Ułatwia nie tylko wyliczenie odszkodowania, ale co ważne, wskazuje jakie działania powinny być podjęte, aby

zminimalizować niepełnosprawność lub wręcz przywrócić poszkodowanego do funkcjonowania sprzed wypadku. Zmiany mogą mieć spory wpływ m.in. na rynek świadczeń rehabilitacyjnych.

Mówiono także o topniejących składkach w ramach polis życiowych i braku zaufania do ubezpieczycieli (aż 85 proc.

Polaków im nie ufa). Choć w przypadku polis zdrowotnych wzrost przypisu jest i to znaczny. Ale tu weryfikacja obietnic firm następuje o wiele częściej. Niewielu z nas grozi pożar domu, za to mając polisę medyczną jest niemal pewne, że w tej czy innej formie skorzystamy z niej idąc do lekarza.

Walne zgromadzeniu PIU wybrało Grzegorza Prądzyńskiego na stanowisko prezesa Izby na kolejną kadencję.

Polityka Domyślam się, że jako czytelnicy macie Państwo już przesyt polityki. Wynik wyborów prezydenckich przypomniał, że nic nie jest stałe. Na horyzoncie wyborów parlamentarnych wyłaniają się dwie nowe formacje, które dopiero szykują swoje zdrowotne programy.

A czarny koń wyścigu – Paweł Kukiz, który może w parlamencie zdobyć nawet jedną piątą mandatów, nie miał ani programu dla zdrowia, ani własnego kandydata na ministra zdrowia. W maju trwały rozmowy z kandydatami na ekspertów i współtwórców programu ewentualnej partii, która – jeśli powtórzy sukces lidera – może liczyć na blisko 21 proc. w jesiennych wyborach parlamentarnych. A wtedy budowa bez niej koalicji – ze względu na relacje PO-PiS – może

okazać się niemożliwa.

Na scenie politycznej pojawia się też kolejny gracz, który zawalczy o elektorat m.in. niezadowolonych przedsiębiorców.

Własną partię zakładają Leszek Balcerowicz i jeden z jego byłych doradców, Ryszard Petru. Na Nowoczesną.pl, według sondażu, może zagłosować ok. 5 proc. wyborców. Na nudę na pewno nie będziemy narzekać.

Świetny pomysł Na koniec chciałabym wyróżnić ciekawą inicjatywę edukacyjną. Mówi się coraz częściej, że CSR się wypaczył, idea prospołecznych działań firm została podporządkowana bieżącej polityce sprzedażowej. Zdarzają się jednak perełki godne odnotowania. Baylab Polska firmy Bayer, po tym jak tłumaczyła dzieciom m.in. zasady działania serca, rusza z warsztatami dla nastolatków i ich rodzin „Koń trojański i bunt jednej komórki”. Są one poświęcone profilaktyce nowotworowej i obejmują m.in. izolację DNA oraz budowanie jego modelu. Takie zajęcia powinny być w każdej szkole!  Jeżeli w Państwa placówkach, firmach dzieje się coś, o czym chcecie poinformować, proszę o kontakt: olakurowska@tlen.pl Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia oraz z Instytutem Zdrowia i Demokracji (IZID). Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej oraz Dzienniku Gazecie Prawnej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

CHIRURGIA PLASTYCZNA Ponad 500 000 Polaków ma zamiar poddać się operacji plastycznej w najbliższych 12 miesiącach.

90% Koszty zabiegów kształtują się od kilkuset złotych do kilkunastu tysięcy zł.

Wygładzenie zmarszczek przy użyciu botoksu to ok. 1-2 tys. zł.

10

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

90% osób planujących zabiegi estetyczne przeciwdziałające starzeniu się skóry to kobiety. Najwięcej zwolenników poprawiana urody pochodzi z regionu środkowo-zachodniej i północnowschodniej Polski.

Innowac je

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (lipiec 2015) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

90%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (lipiec)

TREND W STOSUNKU DO czerwca

Dolnośląskie

2 287

Kujawsko-pomorskie

1 738

Łódzkie

1 714

Lubelskie

1 985

Lubuskie

1 805

Małopolskie

1 867

Mazowieckie

2 419

Opolskie

1 550

Podkarpackie

1 661

Podlaskie

2 193

Pomorskie

1 969

Śląskie

1 705

Świętokrzyskie

1 292

Warmińsko-mazurskie

1 504

Wielkopolskie

1 800

Zachodniopomorskie

1 823

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (lipiec)

TREND W STOSUNKU DO czerwca

Dolnośląskie

2 287

Kujawsko-pomorskie

1 738

Łódzkie

1 714

Lubelskie

1 985

Lubuskie

1 805

Małopolskie

1 867

Mazowieckie

2 419

Opolskie

1 550

Podkarpackie

1 661

Podlaskie

2 193

Pomorskie

1 969

Śląskie

1 705

Świętokrzyskie

1 292

Warmińsko-mazurskie

1 504

Wielkopolskie

1 800

Zachodniopomorskie

1 823

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

73%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

11

Innowac je

NOWOŚCI I WYNALAZKI

STYLOWY POMIAR

WAGI Inteligentny gadżet pozwalający skupić się na długookresowych celach w zarządzaniu wagą ciała. Jednym z elementów wyróżniających jest design – minimalistyczna forma sprawia, że QardioBase staje się częścią stylowego wyposażenia łazienki albo sypialni.

Urządzenie łączy się bezprzewodowo ze smartfonem lub tabletem, przesyłając wyniki wykonanych pomiarów: wagę, BMI, ilość wody w organizmie, poziom tkanki tłuszczowej. Waga rozpoznaje użytkownika, dzięki czemu może ją stosować cała rodzina, mając dostęp tylko do własnych danych. Ciekawostką jest opcja wyświetlania wyników w formie graficznej – uśmiechnięta, neutralna lub smutna buźka mówi więcej niż liczby.

DYSKRETNY

MONITORING Pomiar parametrów zdrowia i wysiłku fizycznego powinien odbywać się dyskretnie, bez zastosowania dodatkowych gadżetów.

Wychodząc z tego założenia, firma Bragi stworzyła naszpikowane technologią słuchawki Dash. Po pierwsze to nowoczesne, niewielkich rozmiarów, bezprzewodowe słuchawki douszne, pozwalające na odtwarzanie muzyki ze smartfona lub nawet bez niego (wbudowane 4GB pamięci wewnętrznej umożliwia zapis aż 1000 piosenek). Po drugie – kilkanaście różnych czujników monitoruje na bieżąco tętno, temperaturę ciała, saturację, spalone kalorie, przebyty dystans. To nie wszystko. Funkcja „audio transparency” przyda się rowerzystom, dla bezpieczeństwa których ważny jest odbiór dźwięków zewnętrznych. Słuchawki mogą też pełnić rolę idealnych stoperów tłumiących hałas albo zmienić się w dyktafon (głos nagrywany jest przez kość uszną, co gwarantuje eliminację zbędnych szumów). Dotykowy front urządzenia ułatwia sterowanie. Zadbano o świetny design zaakcentowany delikatnym podświetleniem konturu. Dash ma kosztować ok. 300 USD.

12

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

Innowac je

KIESZONKOWY

SPRYTNY

MASAŻYSTA

BUDZIK

iMassageo to niewielkich rozmiarów urządzenie masujące. Zasada działania jest prosta: wystarczy podpiąć wchodzące w zestaw elektrody i umieścić na wybranych miejscach ciała, a następnie wybrać jeden z dostępnych programów masażu (dostępnych w specjalnej aplikacji na smartfona). Oprócz efektu odprężającego czy akupresury, iMassageo pomaga również w eliminacji bólu mięśni, pleców, głowy. Natężeniem elektrostymulacji można sterować w zależności od potrzeb.

Co zrobić, gdy musimy codziennie wstawać wcześniej niż nasz partner lub partnerka? Wake to specjalny budzik, który o określonej godzinie – ustawionej w aplikacji smartfona – kieruje na wybraną osobę w łóżku strumień światła symulujący słońce. Jeżeli to nie pomoże, wydawany jest dźwięk, również precyzyjnie wycelowany w adresata budzenia. Dokładna lokalizacja osoby do obudzenia ustalana jest podstawie temperatury ciała. Nie zabrakło opcji drzemki.

BIONICZNE

PROTEZY Jednym z największych problemów osób posiadających tradycyjne protezy części ciała jest całkowity brak integracji z intencjami pacjenta, ruchami innych mięśni czy rodzajem podłoża w przypadku kończyn dolnych. Nową jakość oferują sterowane sygnałami wysyłanymi z mózgu bioniczne protezy. Jedną z nich jest Proprio Foot. W rzeczywistości to mini robot wyposażony w czujniki i silnik z zaprogramowanymi algorytmami, dopasowującymi ułożenie protezy stopy do podłoża oraz różnych faz nachylenia ciała podczas ruchu. Innowacją zaprezentowaną przez firmę Ossur w maju bieżącego roku są rozwiązania pozwalające na sterowanie ruchów sztucznych kończyn myślami. Wszystko dzięki odpowiednim czujnikom wbudowanym w mięśnie, przekazującym sygnały do protezy-robota. Eksperci podkreślają jednak, że wiele tego typu rozwiązań to dopiero prototypy do testów laboratoryjnych, a ich zastosowanie wymaga niestety inwazyjnych zabiegów (np. wszczepienia systemu czujników). Protetyka opierająca się na sterowaniu protez myślami, to jeszcze odległa przyszłość. Źródła i zdjęcia: Ossur, Qardio, Bragi, Massageo, Lucera Labs Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

13

Innowac je

LABORATORIUM TECHNOLOGII

Dojrzałość do zmian Internet i technologie komunikacyjne zmieniają rolę pacjenta w ochronie zdrowia.

Z pasywnych odbiorców usług, stajemy się świadomymi współtwórcami procesów zdrowia.

$

MOBILE APPS

92% pacjentów życzyłoby sobie bardziej aktywnej roli w zarządzaniu własną kondycją zdrowotną. 62% deklaruje, że w niedalekiej przyszłości chętnie skorzysta z narzędzi e-zdrowia. Ale już tylko 48% respondentów twierdzi, że jest w stanie poradzić sobie z dodatkową odpowiedzialnością, jaka wiąże się z użyciem nowych technologii. Dużymi entuzjastami są też lekarze – 70% deklaruje zastosowanie rozwiązań IT, choć 71% z nich wątpi, czy pacjenci będą w stanie w sposób bezpieczny i prawidłowy z nich korzystać (Chain of Trust, European Patients Forum, 2013). Z tego samego badania wynika, że ideę tele-zdrowia postrzega pozytywnie 70% pacjentów, jedynie 9% nie widzi potencjalnych korzyści.

Rynek nowych technologii medycznych rozwija się w błyskawicznym tempie. Konta zdrowia, aplikacje w telefonach komórkowych, urządzenia monitorujące kondycję pacjenta, systemy telekonsultacji, narzędzia wspierające zarządzenie chorobami przewlekłymi, teleprezencja, gry rehabilitacyjne – za liczbą nowych produktów nie są już w stanie nadążać nie tylko pacjenci, ale również eksperci ochrony zdrowia. Obecnie można odnieść wrażenie, że innowacje wyprzedziły o wiele lat świadomość i przyzwyczajenia.

E-narzędzia przesuwają punkt ciężkości zbierania danych z lekarza (w tradycyjnym modelu – rozmowa w gabinecie lekarskim) na samego pacjenta (monitoring, samokontrola). Równolegle zmieniają się role oraz zadania po stronie lekarza i pacjenta. Takiej metamorfozy w kierunku modelu zaangażowania i odpowiedzialności chce prawdopodobnie większość z nas.

Problem zaczyna się jednak w momencie, gdy okazuje się, że jego realizacja wymaga zmiany w nas samych: modyfikacji

14

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

przyzwyczajeń, większej ciekawości w stosunku do technologii, otwartości, zaufania zamiast negowania i sceptycznej oceny.

Czy wspomniane 48% badanych, którzy obawiają się większej odpowiedzialności, reprezentuje bardzo tradycyjne postrzeganie ochrony zdrowia, zamykając się przed tym, co nowe? Zdecydowanie tak nie jest. Z e-zdrowia korzystają dziś najchętniej dwie grupy społeczne: świadomi profilaktyki konsumenci będący entuzjastami nowinek technologicznych (np. aplikacji typu fitness&wellness) oraz chorzy przewlekle. Pierwszą grupę cechuje wysoka świadomość i wiedza technologiczna. Nie potrzebują dodatkowych bodźców, chłoną każdą innowację pojawiającą się na rynku. Jednak potencjał i wartość e-zdrowia lepiej definiuje druga grupa – osoby, dla których zdrowie staje się najważniejszym priorytetem, chcą lepiej nim zarządzać, bo po prostu zostali do tego zmuszeni. Telezdrowie im to umożliwia i dlatego gotowi są zmienić swoje dotychczasowe przyzwyczajenia, odsunąć na dalszy plan obawy i nieufność.

To, czy będziemy chcieli przejmować coraz większą odpowiedzialność za zdrowie i wspomagać się przy tym rozwiązaniami e-zdrowia zależeć będzie w przyszłości od pięciu komponentów: dostępu do narzędzi, świadomości korzyści, edukacji cyfrowej, przyjazności technologii, bezpieczeństwa.

Dziś problemem e-zdrowia jest przede wszystkim świeżość samej idei. Wiemy, jak technologia może usprawnić systemy ochrony zdrowia, wspomóc pacjentów i lekarzy, ułatwić komunikację, poprawić jakość, ale nadal za mało jest punktów odniesienia i twardych dowodów pokazujących mierzalne korzyści.

Bardzo odważne procesy cyfryzacji prowadzone w estońskiej, duńskiej czy finlandzkiej ochronie zdrowia sugerują, że e-zdro-

Innowac je

ność i edukacyjny charakter (filmy instruktażowe, porady wideo ekspertów). Aż 98% pacjentów po operacji serca w wieku 68+ lat korzysta chętnie z opisanego rozwiązania. Nie można też zapominać o dostępności do technologii. O ile w USA tablet w ręku seniora nie jest niczym dziwnym, w naszym kraju adaptacja technologii postępuje znacznie wolniej, przede wszystkim ze względu na bariery ekonomiczne.

Wiemy już, że pacjenci zaangażowani w proces terapii (posiadający dostęp do odpowiednich informacji, przejmujący inicjatywę) są bardziej zadowoleni z relacji z lekarzem. Świa-

Wiele do zrobienia jest jeszcze w kwestii dopasowania technologii do potrzeb społeczeństwa. Brak regulacji na rynku powoduje, że powstają systemy i aplikacje zdrowotne, które nie są ani walidowane, ani nie mają wiele wspólnego ze zdrowiem, profilaktyką. Konsument porusza się w ciemności, nie może polegać na standardach (chociażby bezpieczeństwa), znanych z bankowości czy innych sektorów. Przykład: wybierając jedną ze 100 000 dostępnych aplikacji na smartfony, można kierować się jedynie zaufaniem i opinią innych użytkowników. I mieć nadzieję, że gromadzone dane medyczne będą odpowiednio chronione. Wbrew pozorom to jeden z najmniejszych problemów. Wiodące firmy IT – mając na uwadze restrykcyjne prawo – temat bezpieczeństwa traktują z dużą odpowiedzialnością, uwzględniając transparentną i chroniącą pacjenta politykę zarządzania danymi. Przytoczone wyniki badań Chain of Trust sugerują również, że osoby, które już korzystają z usług e-zdrowia, pod względem bezpieczeństwa stawiają je na równi z tradycyjnymi usługami zdrowotnymi (telekonsultacje, telemonitoring). Weźmy też pod uwagę, że dla osoby chorej chronicznie, priorytetem na pewno nie będzie ochrona danych osobowych, ale bezpośrednie korzyści z lepszego zarządzania dolegliwością. Ostatecznie najważniejszym argumentem przekonującym pacjentów może być użyteczność. Dobrze zaprojektowane, przyjazne i łatwe w obsłudze rozwiązania są z reguły entuzjastycznie przyjmowane przez odbiorców. Przykładem jest amerykańska Mayo Clinic, która wprowadziła system edukacyjny dla pacjentów po operacji serca. Rozwiązanie obsługiwane z poziomu tabletów, prowadzi użytkownika przez proces rehabilitacji. Klinika zadbała o bardzo prosty interfejs, interaktyw-

domość – że mogą wiele zrobić dla samego siebie, zarządzać chorobą, profilaktyką, kształtować formę i samopoczucie – wzmacnia poczucie kontroli. Relacja pacjent – lekarz staje się relacją partnerską, a nie paternalistyczną. Poczucie, że zdrowie monitorowane jest na bieżąco, a nie tylko po przekroczeniu murów przychodni czy szpitala, będzie komfortem psychicznym, zwłaszcza dla osób starszych i obciążonych chorobami przewlekłymi. Nowe możliwości zbudują nową świadomość.

Odpowiedzialność za zdrowie jest wynikiem dojrzałości i świadomości. E-zdrowie jest naturalnym efektem postępu technologicznego i rosnących potrzeb w zakresie ochrony zdrowia i profilaktyki. Stawia na pierwszym miejscu personalizację i komunikację, jakość leczenia i bezpieczeństwo. Nie zastępuje relacji z lekarzem, ale sprawia, że jest ona lepiej wykorzystana. Kilka lat temu nie ufaliśmy bankowości elektronicznej, dziś nie wyobrażamy sobie bez niej życia. Podobnie będzie z telemedycyną i e-zdrowiem, które wrosną naturalnie w codzienne życie, staną się częścią systemu ochrony zdrowia, a e-usługi będą refundowane na równi z tradycyjnymi świadczeniami. Postęp technologiczny na szczęście rządzi się prawami demokracji i nie wszyscy muszą się mu podporządkować. 

Zdjęcia: designed by freepik.com

wie nie jest technologiczną bańką mydlaną, ale realną szansą na zmiany w systemie: mniej błędów medycznych, racjonalizację kosztów, lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich, wyższą jakość usług i komfort dla pacjenta, skuteczniejsze planowanie polityk zdrowotnych i programów profilaktyki. Estonii udało się stworzyć społeczeństwo cyfrowe, promując e-usługi w dziedzinie administracji, bankowości czy zdrowia. Edukacja stała się bazą do sukcesywnej adaptacji informatyki na polu zdrowia, zmieniając strach przed nieznanym w poparcie dla nowej wizji systemu.

»Dobrze zaprojektowane, przyjazne i łatwe w obsłudze rozwiązania są z reguły entuzjastycznie przyjmowane przez odbiorców.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

15

Innowac je

aplikacje 1.

2.

5.

3.

 Dacadoo

 Backup Memory

 Kręć Kilometry

Mierzenie i śledzenie kondycji zdrowotnej i samopoczucia w czasie rzeczywistym. Skala zdrowia dacadoo zawiera się w przedziale 1–1000 punktów i odzwierciedla aktualny stan psychofizyczny użytkownika, jakość jego życia, ogólną formę. Aplikacja zbiera informacje z innych urządzeń i aplikacji monitorujących np. aktywność fizyczną, poziom stresu czy jakość snu. Ocena punktowa powiązana jest z osobistymi wskazówkami.

Innowacyjna aplikacja, która ułatwia życie osobom z chorobą Alzhaimera oraz ich opiekunom. Funkcjonuje jak stymulator pamięci dla osób ze wczesnymi objawami choroby. Pomaga pacjentom orientować się w najbliższym otoczeniu poprzez identyfikowanie przebywających w pobliżu członków rodziny i znajomych, jak również przypominanie relacji z każdą z tych osób i wspólnych wspomnień z przeszłości utrwalonych na zdjęciach i filmach.

Aplikacja, z którą Twoje rowerowe wycieczki staną się jeszcze przyjemniejsze.

Im więcej kilometrów przejedziesz, tym wyższa pozycja Twojego miasta w ogólnopolskim rankingu. A tym samym – szansa wywalczenia designerskich i bezpiecznych stojaków rowerowych. Rejestruj trasy, po których jeździsz i korzystaj z wbudowanej bazy, żeby znaleźć miejsca, w których jeszcze nie byłeś. Kontroluj tętno integrując aplikację z pulsometrem, przy pomocy technologii Bluetooth 4.0.

Android Bezpłatna

 Kids Sleep Dr Stworzona specjalnie dla dzieci aplikacja pozwala rodzicom lepiej zrozumieć i korygować dobowy rytm snu, pory zasypiania i budzenia się. Narzędzie dobrze się sprawdza zarówno w przypadku noworodków jak i nastolatków. Rodzic prowadzi dziennik snu, na podstawie którego otrzymuje pomocne wskazówki. iOS Bezpłatna

16

6.

4.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

iOS oraz Android Bezpłatna

 CatchMyPain Inteligentny dziennik pomagający szczegółowo monitorować dolegliwości bólowe (nasilenie, rodzaj, umiejscowienie, wpływ na samopoczucie), co może ułatwić lekarzowi dobór odpowiedniej terapii. CatchMyPain to ponadto społeczność pacjentów, której członkowie dzielą się opiniami oraz doświadczeniami. iOS oraz Android Bezpłatna

iOS oraz Android Bezpłatna

 Every Body Walk!

Chodzenie jest zdrowe, a ta aplikacja pomoże w rozwijaniu nawyku poruszania się na własnych nogach. Dzięki niej można zapisywać i sprawdzać ścieżki spacerowe, wyznaczać sobie cele do realizacji (np. dystans, ilość spalonych kalorii, czas), obserwować postępy i dotychczasowe osiągnięcia. iOS oraz Android Bezpłatna

RapoRt

RAPORT kONTEkST EUROPEjSkI

Innowacyjność zaczyna się od nas Cyfryzacja ochrony zdrowia jest jednym z priorytetów polityki europejskiej. Odważne wizje wymagają jednak entuzjazmu w stosunku do nowych technologii, zaufania oraz integracji i wsparcia społecznego.

Designed by freepik.com

rOBert mAdelIn General director of directorate General for communications networks, content and technology, european commission

Wyobraźmy sobie, że jest rok 2050: wstaję rano i przed porannym joggingiem kieszonkowy komputer przekazuje mi następującą wiadomość: „Pojawił się nowy wirus. Profil genetyczny sugeruje, że jest Pan na niego podatny. W skrzynce na listy znajdują się materiały pomocne do stworzenia – w technologii druku 3D – odpowiedniej szczepionki.”

Oczywiście na razie nie jest to możliwe, ale nie mamy tu do czynienia z czystym science-fiction. Istnieje kilka czynników, które mogą sprawić, że odważna wizja stanie się rzeczywistością. Po pierwsze – zaufanie ze strony pacjentów. Mój lekarz wie wszystko o moim zdrowiu, ufam mu i porozumiewamy się

w ramach bezpiecznego systemu. Dzięki rozwiązaniom IT, pracownicy służby zdrowia mają dostęp do mojej kartoteki medycznej; mogą upewnić się, że jestem dobrze chroniony przed chorobą. Między innymi taki model ochrony zdrowia jest celem działań koordynowanych w Unii Europejskiej, prowadzonych w ramach projektu Horyzont 2020 (wspieranie rozwoju medycyny, e-medycyny i spersonalizowanej służby zdrowia na każdym etapie życia).

W ciągu ostatnich 20 lat byliśmy świadkami m.in. przystąpienia Polski do UE, jednak wciąż zbyt mało polskich badaczy, instytucji i pracowników służby zdrowia uczestniczy w naszej misji.

W tym roku podejmowane będą ważne decyzje dotyczące cyfryzacji. Chciałbym, aby zastanowili się Państwo nad trzema ważnymi kwestiami. Są to: integracja społeczna, umiejętności zawodowe i polityka. Integracja społeczna ma bardzo duże znaczenie. Jeśli dysponowalibyśmy technologią, którą wcześniej opisałem, wciąż moglibyśmy z nią dotrzeć jedynie do dwóch na trzech obywateli Unii. 30% Europejczyków nie korzysta regularnie z Internetu, więc nie mogłoby otrzymywać ważnych informacji

telemedycznych. Integracja społeczna to zatem podstawa. Po drugie – umiejętności zawodowe. Każdy lekarz powinien pomóc pacjentom posiąść odpowiednie kompetencje informacyjne. Trzeba obrócić ekran komputera w drugą stronę, pokazać, co się na nim dzieje. Co więcej, w szpitalach i innych placówkach należy zatrudniać techników, nie tylko lekarzy.

Na koniec – polityka. Myślę, że w najbliższych latach przed Europą otworzy się wiele nowych możliwości, zważywszy, że p. Donald Tusk przejął funkcję szefa Rady Europejskiej. Podczas łotewskiej prezydencji wyrażono nadzieję, że czerwcowe posiedzenie Rady UE poświęcone będzie głównie cyfryzacji. Dlatego namawiam Państwa, abyście rozmawiali z lokalnymi politykami, z każdym, kto ma jakikolwiek wpływ na politykę. To może sprawić, że cyfryzacja stanie się jednym z priorytetów polityki europejskiej, a rozwój e-zdrowia – głównym przedsięwzięciem w ramach europejskiej polityki cyfrowej.  Tekst pochodzi z filmu inauguracyjnego FORUM „INNOWACYJNA OCHRO NA ZDROWIA”. Oryginalne nagranie wideo można obejrzeć na stronie internetowej www.osoz.pl/forum2015

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

17

Zdjęcia: Michał Biel

Raport

Wielkie wyzwania i rzeczywistość Za nami jubileuszowa 20. edycja Konferencji Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia. Wzięło w niej udział aż 750 uczestników. W gronie prelegentów – najlepsi polscy i zagraniczni eksperci zdrowia publicznego, finansów, zarządzania i IT. Wśród najważniejszych podejmowanych tematów znalazły się m.in. niwelowanie różnic w dostępie do opieki zdrowotnej, konieczność wypracowania nowych rozwiązań w zakresie finansowania i organizacji ochrony zdrowia, rola profilaktyki, dialog i współpraca między uczestnikami systemu, wyzwania demograficzne, w tym opieka nad dziećmi oraz seniorami.

W czasie inauguracji, w nagraniu wideo prof. Jerzy Buzek, poseł do Parlamentu Europejskiego, podkreślał rolę innowacji w rozwoju Polski i Unii Europejskiej.

Przypominał, że w nowej perspektywie finansowej UE uwzględniono pieniądze na badania i wdrożenia w zakresie nowatorskiej profilaktyki i metod leczenia.

Robert Madelin, Dyrektor Dyrektoriatu

18

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

Generalnego Sieci Komunikacyjnych, Wiedzy i Technologii Komisji Europejskiej, mówił o tym, jak nowoczesne technologie mogą zmienić ochronę zdrowia za kilka, kilkanaście lat. Rewolucja wymaga jednak zaangażowania wszystkich stron sektora, ewolucji świadomości, lepszego zrozumienia celów i potencjalnych korzyści. Od entuzjazmu i wspar-

cia każdego z nas zależeć będzie sukces e-zdrowia.

Inny punkt widzenia Co kraj to obyczaj, ale też nieco inny system ochrony zdrowia, inne ramy prawne, uwarunkowania kulturowe oraz możliwości finansowe. Wiele z nurtujących nas obecnie w Polsce problemów inne państwa próbowały także rozwiązywać u siebie, z sukcesem lub nie. Ale te doświadczenia i nieraz zupełnie inny punkt widzenia są bardzo cenne. Warto z nich czerpać wiedzę, ucząc się na błędach.

Dlatego na konferencji nie zabrakło gości z zagranicy, zarówno podczas inaugurującej kongres debaty liderów, jak i w poszczególnych panelach.

Podczas dyskusji, 15 ekspertów reprezentujących różne strony rynku zdrowia w Polsce oraz instytucje zagraniczne (Łotewskie Ministerstwo Zdrowia, OECD, WHO oraz Uniwersytet w Maastricht), mówiło o tym, jakie są

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

18

Raport

obecnie najważniejsze wyzwania i jakie widać trendy w opiece zdrowotnej.

Co udało się już osiągnąć, a gdzie potrzebne są zmiany w polityce, edukacji, administrowaniu systemem i placówkami? Anna Janczewska-Radwan, minister ds. systemu ochrony zdrowia Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC postulowała zwołanie kolejnego „białego szczytu” ponad podziałami, w ramach którego wypracowano by docelowy model działania ochrony zdrowia. Podkreślała przy tym, że kluczowe jest, by politycy zadeklarowali, że będą ten wspólny plan wdrażać, niezależnie, kto w kolejnych latach będzie u władzy. W tym kontekście Andrzej Mądrala, wiceprezydent Pracodawców RP, przypomniał, że po poprzednim białym szczycie premier zapowiadał m.in. wzrost składki zdrowotnej. – Można łączyć się w grupy zakupowe, szukać kolejnych oszczędności, ale to nie są działania, które przyniosą niezbędne efekty finansowe – uważa Mądrala. Zwracał uwagę na bieżące wyzwania dla placówek, jak m.in. konieczność posiadania od przyszłego roku drogich polis od zdarzeń medycznych oraz tworzone w pośpiechu i centralnie mapy

potrzeb zdrowotnych, które mają mieć przez długie lata wpływ na warunki kontraktowania.

Profesorowie koncentrowali się na sukcesach m.in. polskiej kardiologii oraz wyzwaniach w onkologii, a także w zakresie zdrowia publicznego. Prof. Witold Zatoński z Centrum Onkologii w Warszawie wspominał o programach zmieniających zwyczaje Polaków w zakresie aktywności fizycznej oraz używek (m.in. o związanym z ograniczeniem palenia papierosów spadku zachorowalności na nowotwory płuc). Prof. Marian Zembala, dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, mówił o tym, że do redukcji śmiertelności i walki z „głównymi zabójcami”, takimi jak nowotwory, choroby układu krążenia, potrzebne są dobre rejestry medyczne z walidacją, aby decyzje podejmowane były w oparciu o wiedzę, a nie intuicję. Wspominał, że coraz większy nacisk będzie kładziony na prewencję zdrowia.

Na temat niezbędnych zmian w pediatrii mówiła senator prof. Alicja Chybicka. Przypomniała, że w Polsce z trudem osiągamy 360 tys. urodzeń rocznie.

I choć dzieci uważamy za skarb, w opie-

ce zdrowotnej nad nimi są poważne luki.

System opieki w przedszkolach i szkołach został zniszczony i jego odtworzenie będzie bardzo trudne. Udało się za to – jak podkreślała – przywrócić pediatrów do systemu POZ. Bardzo brakuje badań przesiewowych i zdarzają się np. pacjenci, u których dopiero w wieku lat 17 diagnozuje się brak nerki albo kilka śledzion.

Dr Paulina Miśkiewicz, dyrektor Biura WHO w Polsce, zwracała uwagę na duże różnice z dostępie do ochrony zdrowia i warunkach życia między państwami i wewnątrz nich. Między długością życia chłopców urodzonych w woj. łódzkim, a tymi którzy przyszli na świat

» W Polsce grozi nam paraliż związany z najmniejszą w Europie liczbą pielęgniarek na 1000 mieszkańców.«

Debatę Liderów poprowadziła Iwona Schymalla.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

19

Raport

» Polska w ostatnich 25 latach dokonała ogromnego postępu na polu profilaktyki, redukując liczbę zgonów m.in. w grupie chorób serca i układu krążenia.« w woj. małopolskim jest przeszło cztery lata różnicy. Dlatego, jej zdaniem, ważne jest realizowanie polityk nie tylko dążących do wydłużenia życia, ale też zmniejszania dysonansu w zdrowiu między grupami społecznymi. – Obecne różnice, zwłaszcza ze względu na prawa człowieka, są nie do zaakceptowania – mówiła Miśkiewicz.

Wiele miejsca podczas debaty liderów, jak i sesji tematycznych, poświęcono demografii. Nie tylko w kontekście starzenia się wszystkich Polaków, ale też szczególnej ich grupy – pracowników medycznych. Na niewystarczającą liczbę młodych lekarzy i pielęgniarek zwracali uwagę m.in. prof. Mirosław J. Wysocki, krajowy konsultant w dziedzinie zdrowia publicznego oraz dr Ro-

muald Krajewski, wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej. Zdaniem tego ostatniego, na uczelnie medyczne powinno się przyjmować przynajmniej 400 osób więcej niż obecnie, tymczasem ich liczba rośnie tylko o 70 osób rocznie. Demografia działa także na niekorzyść środowiska lekarskiego. W wieku do 50 lat specjalistów w różnych dziedzinach medycyny jest ok. 39%. Doktor Krajewski przypomniał, że jeżeli nic się nie zmieni, w ciągu najbliższych 10 lat liczba specjalistów zmniejszy się o 3%, w kolejnej dekadzie o kolejne 9%. – Potrzeby społeczne w zakresie ochrony zdrowia będą coraz większe, z kolei trendy zmienia się w perspektywie nie kilku, a kilkunastu lat. Musimy się zabrać do roboty – konkludował.

Jak zwracali uwagę uczestnicy debaty, szansą na efektywniejsze wykorzystanie zasobów kadr medycznych jest telemedycyna. O ramach prawnych jej rozwoju mówił m.in. Marcin Kędzierski, dyrektor Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Przypomniał o realizowanych projektach, dzięki którym w perspektywie kolejnych miesięcy uruchomione mają zostać elektroniczne recepty, skierowania oraz zlecenia. Regulacji doczeka się także budząca wiele wątpliwości prawnych telemedycyna. Temat cyfryzacji kontynuował dr inż. Zygmunt Kamiński, dyrektor Rady Naukowej Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia, zwracając uwagę, że tylko przy wsparciu rozwiązań IT możliwe będzie realizowanie idei opieki personalizowanej – skuteczniejszej i nastawionej na potrzeby każdego człowieka.

Praktyka podczas sesji Po części plenarnej rozpoczęło się sześć równolegle prowadzonych sesji tematycznych: Globalne Wyzwania Ochrony

Prelegenci zagraniczni przedstawili europejski kontekst ochrony zdrowia , z kolei krajowi eksperci skupili się na sukcesach i porażkach systemu.

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

Raport

Zdrowia, E-dokumentacja Medyczna, Innowacje i E-zdrowie, Strategie Zarządzania Szpitalem, Trendy Rynku Farmaceutycznego oraz Programy Promocji Zdrowia i Profilaktyki. Bardzo ciekawe były wystąpienia dotyczące m.in. wzajemnych relacji między gospodarką, finansami i zdrowiem oraz aktywizacji pacjentów i współpracy pomiędzy organizacjami społecznymi i rządami. Joseph Figueras, dyrektor Europejskiego Obserwatorium Systemów i Polityk Zdrowia przedstawił, jak kryzys finansowy odbił się na budżetach ochrony zdrowia w poszczególnych państwach, w jaki sposób obcinano wydatki, gdzie szukano oszczędności. Podkreślił, jak ważne jest budowanie długofalowych strategii, które sprawdzą się również w czasach kryzysów.

Eksperci zwracali uwagę na rosnącą rolę chorób niezakaźnych, w tym niedoceniane często, a bardzo obciążające społeczeństwa choroby mózgu. Mark Pearson z OECD, choroby psychiczne nazwał wręcz naszą piętą Achillesową.

– Około 5% społeczeństwa ma poważne problemy psychiczne, 15% umiarkowane – które jednak mogą poważnie wpływać na ich życie i życie ich rodzin. W przyszłości, co druga osoba zetknie się z tym problemem. Współistnienie chorób psychicznych i fizycznych podnosi koszty opieki zdrowotnej. Jak zadbamy o zdrowie fizyczne, ale nie wyleczymy chorób psychicznych, to pieniądze pójdą w błoto – mówił.

Na praktyczne wykorzystanie e-zdrowia przez lekarzy i pacjentów zwracał uwagę dr Zygmunt Kamiński, Dyrektor Rady Naukowej OSOZ. Podkreślał, że większość osób jest zbyt zapracowana, zajęta, by na co dzień myśleć o swoim zdrowiu i nim zarządzać. Systemy e-zdrowia mogą działać podobnie jak usługi concierge – przypominać nam o rzeczach powtarzalnych, np. lekach, umawiać nam badania. Nowoczesne systemy, dzięki modelom przygotowanym w oparciu o bazy danych, będą mogły ustalać optymalne działania związa-

ne ze zdrowiem, dobierane pod indywidualne potrzeby, historię zdrowia i wiek.

Sporo uwagi poświęcono przygotowaniom podmiotów medycznych do wdrożenia elektronicznej dokumentacji medycznej. Mimo iż nie zostało wiele czasu do obowiązku przejścia na EDM, większość placówek czeka jeszcze sporo pracy, zwłaszcza w zakresie uporządkowania procesów informacyjnych, bezpieczeństwa danych medycznych, standaryzacji dokumentacji. Według ankiety przeprowadzonej przez Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, możliwość przekazywania elektronicznej dokumentacji medycznej do innego podmiotu przez teletransmisję wykorzystuje tylko 6% placówek ambulatoryjnych, 14% szpitali i 1% zakładów opiekuńczoleczniczych. Strategię informatyzacji na kolejne lata posiada analogicznie 38%, 54% i 42% placówek. Michał Zorzycki z KAMSOFT S.A. zwracał uwagę, że podmioty medyczne muszą zmierzyć się z szybko zmieniającymi się technologiami i standardami, zwłaszcza w dziedzi-

W debacie wzięło udział kilkunastu ekspertów rynku ochrony zdrowia z Łotwy, Francji, Holandii, Belgii oraz Polski.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

21

nie bezpieczeństwa informacji. Maciej Sokołowski, dyrektor Wojewódzkiego Zespołu Specjalistycznej Opieki Zdrowotnej we Wrocławiu – placówki, która najważniejsze elementy procesu informatyzacji ma za sobą – radził, aby rozpocząć od oceny obecnego stanu i skupić się przede wszystkim na ludziach, bo to od ich umiejętności, potrzeb i zaangażowania zależeć będzie sukces projektów IT. Według dyrektora wrocławskiej placówki, większość szpitali nie posiada strategicznych planów cyfryzacji, a sporą pułapką może być korzystanie z usług kilku dostawców. Sokołowski konkludował: – Jeśli nie kontrolujemy procesu zmiany, ona przejmie kontrolę nad nami.

Podczas sesji „Strategie zarządzania szpitalem”, przygotowanej przez Stowarzyszenie Menedżerów Opieki Zdrowotnej STOMOZ, prelegenci przedstawili pomysły na skuteczne organizowanie pracy placówek ochrony zdrowia.

Dr hab. n. med. Jan Krakowiak z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, wśród powodów złego funkcjonowania szpitali wskazał m.in. błędne koło zadłużenia (spłacanie tylko odsetek od długu), brak środków na inwestycje, zbyt dużą liczbę pracowników w stosunku do potrzeb, nieefektywne wykorzystanie infrastruktury, nieprawidłowe zarządzanie, rozmycie odpowiedzialności, niższą jakość w stosunku do podmiotów skomercjalizowanych. Lidia Kwiecińska-Bożek, dyrektor Szpitala Polskiego im. św. Elżbiety w Katowicach, krok po kroku omówiła elementy zarządzania szpitalem: od misji i celów, przez budowanie tożsamości i wizerunku, budowę autorytetu menedżera, zarządzanie personelem, benchmarking, po zarządzanie zasobami i czasem.

Szpitale oraz przychodnie mają coraz większą świadomość w zakresie swoje-

22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” 2015 było największym z dotychczasowych, notując m.in. 20% wzrost liczby uczestników. Podczas przyszłorocznej edycji tematem przewodnim będą innowacyjne koncepcje zarządzania i organizacji pracy w placówkach ochrony zdrowia. Nie zabraknie zagranicznych ekspertów oraz praktycznych warsztatów. Termin 22 kwietnia 2016 r. warto już dziś zanotować w kalendarzu.  Materiały z konferencji, nagrania wideo oraz prezentacje prelegentów dostępne są na stronie www.osoz.pl/forum2015.

FORUM „INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA 2015”

» Personalizowaną opiekę zdrowotną można zbudować mając wsparcie systemów e-zdrowia.«

go wizerunku oraz roli w otoczeniu lokalnym. Powoli rośnie znaczenie tzw. PR medycznego oraz działań komunikacyjnych. Podczas sesji „Programy promocji zdrowia i profilaktyki”, Ewelina Nazarko-Ludwiczak (Enmedica Consulting) zaprezentowała kilka dobrych przykładów inicjatyw prozdrowotnych. – Aby programy promocji zdrowia realizowane w placówkach medycznych były skuteczne, muszą angażować jak najwięcej stron rynku, w tym samorząd lokalny, firmy komercyjne, organizacje naukowe i non-profit; powinny skłaniać mieszkańców do konkretnego działania, a ich realizacja musi odbywać się wielokanałowo – podkreślała ekspert PR medycznego.

Zwróciła jednocześnie uwagę, że dzisiejszy pacjent jest o wiele bardziej wyedukowany, szuka informacji w Internecie, nie zgadza się na pouczanie, oczekuje wsparcia i pomocy. Inny model pacjenta wymaga też innego podejścia ze strony placówki i lekarzy. Dr hab. n. med. Dorota Cianciara pracująca w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – PZH przedstawiła, jak przygotować, zrealizować i monitorować program promocji zdrowia i profilaktyki. Zaznaczyła, jak ważne jest przy tym kierowanie się najlepszymi praktykami.

O tym, jak zmienia się rynek farmaceutyczny i jakie trendy na nim dominują, mogli dowiedzieć się uczestnicy sesji poświęconej farmacji, wspartej merytorycznie przez PharmaExpert.

W roku 2014 sektor zanotował 2,7% wzrostu, w ponad 14 000 aptek sprzedano 1,34 mld opakowań leków, 20% aptek o największych obrotach generuje prawie 50% wartości rynku aptecznego. Polska jest obecnie szóstym rynkiem w Europie pod względem wielkości sprzedaży leków. Prognozuje się, że w 2015 roku sektor zanotuje jeszcze większy wzrost, tym razem o 5,4% w stosunku do roku 2014.

DEBATA LIDERÓW

Raport

Raport

Mark Pearson Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)

„Nawet w 50% przypadków, ograniczenie skali chorób serca i układu krążenia wynika ze zmian w stylu życia. Osiągnęliśmy już spore sukcesy w zakresie redukcji liczby palaczy papierosów, choć sporo jest jeszcze do zrobienia. Dziedziną, z którą ciągle sobie nie radzimy, jest otyłość i brak ruchu. Jeżeli przyjrzymy się trendom, w większości krajów obserwujemy wzrost liczby osób z nadwagą. Nawet tam, gdzie wcześniej problem nie występował. Włochy są obecnie liderem pod względem otyłości dzieci. Można się zastanawiać, co stało się ze zdrową dietą śródziemnomorską?

Nie ma jednego remedium, aby powstrzymać niekorzystne tendencje. Dobre rezultaty przynoszą m.in. odpowiednie oznakowanie produktów spożywczych, programy promocji zdrowia, edukacja w szkołach.

Ale na efekty takich działań musimy czekać długo i tutaj pojawia się wyzwanie – jak zachęcić polityków do zmiany myślenia i nie skupiania się tylko na krótkookresowych efektach, które są dla nich najważniejsze.”

Prof. Helmut Brand Head of the Department of International Health at Maastricht University, President of European Health Forum Gastein (The Netherlands)

„Starzejące się społeczeństwo to powszechny problem, z którym zmagają się wszystkie kraje europejskie. Kiedy dziś rodzi się dziewczynka, ma aż 58% szans dożycia wieku 100 lat. W rozmowie o zmianach demograficznych trzeba uwzględnić trzy elementy. Przede wszystkim – starzenie się, co samo w sobie nie jest negatywnym zjawiskiem. Rodzi się coraz mniej dzieci – niektórzy powiedzą, że jest to pozytywna zmiana. Starsze społeczeństwa są stabilniejsze, w młodych społecznościach jest więcej agresji. Trzecia kwestia to emigracja. Czy Europa udźwignie rosnące dynamicznie koszty ochrony zdrowia?

Tak, jeżeli skupimy się na przemodelowaniu obecnych rozwiązań. Przykładowo – większą wagę przyłożymy do interwencji opartych na praktykach, gdzie wiemy dokładnie, co i jak trzeba zrobić. Tylko 50% Europejczyków ma odpowiednią wiedzę, która pozwala im zorientować się w systemie ochrony zdrowia. To zdecydowanie za mało. Powstaje pytanie, jak informować o profilaktyce, jak edukować ludzi pod względem zdrowia.”

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

23

Raport

Dr Josep Figueras Director of the European Observatory on Health Systems and Policies, head of the WHO European Centre on Health Policy in Brussels

„Od wielu lat zastanawiamy się, jakie rozwiązania systemowe w ochronie zdrowia są najlepsze i jak je zbudować. Z jednej strony oczywiście można przeprowadzić analizę rozwiązań w różnych krajach i wybrać najlepsze, adaptując je do warunków lokalnych. Jednak w ochronie zdrowia musimy uwzględnić wiele elementów, które są specyficzne dla regionu, kraju, społeczności. Wynikają one z kultury, tradycji, przyzwyczajeń, historii. To kluczowa sprawa dla ekspertów w dziedzinie zdrowia. Z jednej strony mamy twarde wyniki, dane statystyczne, z drugiej – wartości, które reprezentują różne kraje i które mają różne znaczenie w poszczególnych regionach świata. Próbując zbudować idealne systemy zdrowotne, zamiast myśleć o tym, jak o poszczególnych częściach samochodu, może warto przyjrzeć się samej mechanice, jak wszystkie elementy powinny się łączyć i razem harmonijnie współpracować. Jeżeli mierzymy oczekiwaną długość życia, na pewno dobrze wypadną pod tym względem Szwedzi, Włosi czy Hiszpanie. Gdy mowa o zadowoleniu z życia, na pierwszych miejscach pojawią się Belgowie, Holendrzy i Finowie. Wszystko zależy od przyjętego wskaźnika. Klucz tkwi w prawidłowym zarządzaniu systemem ochrony zdrowia.

Możemy przytoczyć przykłady dobrych reform, które zakończyły się fiaskiem i słabych zmian zwieńczonych sukcesem. Warto skupić się na międzysektorowym aspekcie ochrony zdrowia.”

Prof. dr hab. n. med. Mirosław Wysocki Konsultant Krajowy ds. Zdrowia Publicznego

„W cztery tygodnie udało nam się stworzyć pod przewodnictwem Wiceminister Zdrowia dr Beaty Małeckiej-Libery krótką Ustawę o Zdrowiu Publicznym, która m.in. wzmacnia element wieloresortowności zarządzania zdrowiem. Narodowy Program Zdrowia będzie się koncentrował na ważnych i aktualnych problemach zdrowotnych. Jest to otwarcie nowych drzwi, dzięki którym powstaną kolejne możliwości w zakresie profilaktyki i promocji zdrowego stylu życia. W niektórych dziedzinach zdrowia publicznego jest wiele do zrobienia. Nadal mamy jedną z najniższych 5-letnich przeżywal-

24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

ności chorych na nowotwory. Rozpoznajemy późno, a kiedy chory już zaczyna być leczony, nie ma koordynacji. Mamy nadzieję, że zmieni to pakiet onkologiczny. Następna kwestia to starzenie się społeczeństwa. Dziś w Polsce żyje 750 000 ludzi powyżej 85 roku życia, za 15 lat będzie ich 1 500 000. Chodzi o to, aby większość z nich była aktywna. Finowie rozwiązują to w ten sposób, że umożliwiają seniorom jak najdłuższą

pracę. To się opłaca pod wieloma względami – wykorzystania cennej wiedzy, obecności w życiu społecznym. W Polsce tej sprawy nie rozwiąże się mnożeniem liczby łóżek geriatrycznych. Chodzi przede wszystkim o utrzymanie tych osób w aktywności. Warto wspomnieć, że największą słabością polskiego systemu ochrony zdrowia jest najniższa w Europie liczba pielęgniarek na 1000 osób (dokładnie 4,5).”

Raport

Prof. dr hab. n. med. Marian Zembala Dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, Przewodniczący Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia

„W ostatnich 10 latach koncentrowaliśmy się mocno m.in. na tworzeniu rejestrów chorób. Szczegółowe dokumentowanie zjawisk epidemiologicznych stało się naszą mocną stroną. Skupiając się na redukcji śmiertelności szpitalnej, nie mieliśmy dotąd czasu, aby większy ciężar położyć na wyniki odległe i profilaktykę. Jednak czas prewencji zbliża się dużymi krokami. W leczeniu chorób serca mamy sukcesy i to nie ulega wątpliwości. W zawałach serca śmiertelność w okresie szpitalnym kształtuje się na poziomie 4%, podobnie jak w Danii.”

Prof. dr hab. n. med. Alicja Chybicka Senator RP, Zastępca Przewodniczącego Senackiej Komisji Zdrowia

„Obecnie mamy do czynienia z dwoma katastrofami w ochronie zdrowia, które bardzo mocno ukształtują przyszłość.

Po pierwsze – dramatycznie niska liczba urodzeń dzieci. Po drugie – liczba lekarzy w Polsce. Pomimo wzrostu liczby studentów na kierunkach medycznych, praktykujących medyków jest zdecydowanie za mało, do tego ich średnia wieku ciągle rośnie. Na 7800 pediatrów ponad 2000 to lekarze emeryci, których trzeba błagać, aby nie odchodzili z pracy. 10% lekarzy emigruje po zakończeniu studiów. Trzeba też zaznaczyć, że w pediatrii dokonał się w ostatnich latach ogromny postęp, praktycznie we wszystkich dziedzinach: rozwijane są badania prenatalne, dokonuje się coraz więcej innowacyjnych operacji w łonie matki. Poprawiła się wyleczalność nowotworów u dzieci – w 1975 roku było to tylko 15%, w tej chwili – 85%. Polskie dzieci mają dostęp do wszystkich nowoczesnych metod leczniczych, jakie istnieją. Co jest do poprawienia? Na pewno kwestia szczepień. Ruchy antyszczepionkowe spowodowały, że coraz mniej rodziców szczepi swoje dzieci. Podobnie wygląda sprawa w przypadku szczepień przeciwko grypie. Nadal mocno odstajemy od średniej europejskiej.”

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

25

Raport

Anna Janczewska-Radwan Minister ds. systemu ochrony zdrowia Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC

„Do dziś nasz system ochrony zdrowia nie ma wizji ani strategii. Dlatego priorytetowym zadaniem jest zorganizowanie białego szczytu ponad podziałami, którego efektem byłoby wypracowanie narodowego konsensusu, między innymi w sprawie modelu finansowania. Dotychczasowe zmiany i reformy wprowadzane przez kolejne rządy nie zapewniają spójności i harmonii systemu, a przez to – jego efektywności. To tak, jakby budować dom, zaczynając od kolejnych pięter, nie mając pomysłu na jego ostateczny kształt, bez mocnych fundamentów. W ciągu ostatnich 25 lat podejmowano już inicjatywy szczytów zdrowia. Nie udało się jednak stworzyć rozwiązań, które byłyby praktycznie wdrażane w życie i nadać im takiej formy prawnej, aby stały się wiążące dla następnych rządów. Co inna opcja polityczna, to inny pomysł na reformy. Kolejnymi priorytetami będą szybkie ustalenie Ustawy o Zdrowiu Publicznym oraz nowelizacja Pakietu Onkologicznego.”

Dr Andrzej Mądrala Wiceprezydent Pracodawców RP

„Cały czas w systemie brakuje pieniędzy. Kiedyś obiecywano większą składkę zdrowotną na poziomie 10%. Były premier Donald Tusk deklarował, że zostanie ona podniesiona do 11%. Skończyło się na słowach. Są osoby, które twierdzą, że część środków otrzymywanych z NFZ jest marnotrawionych. Nie zgadzam się z tym. Można oczywiście udoskonalać metody zarządcze, ciąć koszty administracyjne, szukać oszczędności w grupach zakupowych. Ale to są krótkotrwałe działania, które niewiele zmienią. Pokazujemy lekarzy jako tych, którzy coraz lepiej zarabiają – w końcu mają to, na co zasługują. Problemem są pielęgniarki – nie zrobiono nic w ostatnich 7 latach, aby ich sytuacja się zmieniła. Czekają nas duże wyzwania: mapy zdrowotne i kontraktowanie na wydłużony okres, wykorzystanie środków z Unii Europejskiej, ubezpieczenia od zdarzeń medycznych od stycznia 2016 roku, obowiązek dostosowania podmiotów leczniczych do nowych norm sanitarnych do końca 2016 roku (potrzeba na to co najmniej 7 mld złotych), obowiązek wprowadzenia dokumentacja medycznej w formie elektronicznej. Tak długo, jak polityka będzie

26

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

rządzić naszymi szpitalami, niewiele się zmieni. W ramach Akademii Zdrowia 2013 mieliśmy wiele spotkań z Ministrem Zdrowia, z których nic nie wynik-

nęło. Mimo tych wszystkich trudności jestem pełen podziwu, że polskie placówki ochrony zdrowia zapewniają pacjentom tak wysoki poziom leczenia.”

Raport

Dr inż. Zygmunt Kamiński Dyrektor Rady Naukowej Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia, KAMSOFT S.A.

„Analizując kolejne konferencje Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia oraz wypowiedzi ekspertów nie da się nie zauważyć wyraźnego, pozytywnego trendu w kierunku medycyny zapobiegawczej. Aby realizować w praktyce skutecznie zadania z dziedziny profilaktyki, potrzebne są modele matematyczne pomocne w antycypowaniu przyszłości.

Warunkiem tworzenia modeli są oczywiście dane o zdarzeniach medycznych, pochodzące z różnych źródeł – placówek ochrony zdrowia, bezpośrednio od pacjenta. W Polsce jesteśmy na początku drogi, jeżeli chodzi o takie innowacyjne podejście do zagadnień budowania innowacyjnych modeli wspomagających ochronę zdrowia. Docelowym wzorem, do którego powinniśmy dążyć, jest personalizowana opieka medyczna.

Zindywidualizowana opieka – w obecnych warunkach ochrony zdrowia – nie jest możliwa bez wsparcia informatyki.

Lekarz potrzebuje pełnej i usystematyzowanej wiedzy na temat każdego chorego, a taką można czerpać z dobrze opracowanego konta zdrowotnego.”

Prof. dr hab. n. med. Witold Zatoński Kierownik Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii w Warszawie

„W Polsce możemy mówić o rewolucji kardiologicznej. W ostatnich 25 latach zachorowania na choroby kardiologiczne, a zwłaszcza występowanie zawałów serca, spadło o mniej więcej 40%.

Spadają także wskaźniki zachorowań na niektóre nowotwory, na przykład płuc.

Weźmy pod uwagę liczbę palaczy, która zmniejszyła się z 70% dla mężczyzn i 30% dla kobiet do odpowiednio 28% i 19%. Warto mówić o sukcesach, które udało nam się osiągnąć, choć oczywiście nadal jest wiele do zrobienia. Przykładowo: co czwarty mężczyzna nie dożywa 65 roku, co kontrastuje mocno z sytuacją Skandynawii, gdzie jest to kilka procent.

Przedwczesna umieralność mężczyzn jest największym wyzwaniem zdrowotnym.”

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

27

Raport

Dr Paulina Miśkiewicz Dyrektor Biura WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) w Polsce

„Coraz większym wyzwaniem są społeczne nierówności w zdrowiu. To, czy jesteśmy zdrowi czy nie, do jakich metod leczenia mamy dostęp, zależy nie tylko od poziomu medycyny, ale również czynników społecznych: w jakich warunkach żyjemy, czy jesteśmy w grupie osób wykluczonych, jaki status ekonomiczny reprezentujemy, jakie wykształcenie posiadamy. Różnice występują nie tylko pomiędzy poszczególnymi państwami, ale również w ramach nich.

W Polsce stworzone zostały mapy nierówności zdrowotnych, które wskazują na duże dysonanse. Na przykład różnica w oczekiwanej długości życia dla chłopca urodzonego w województwie małopolskim i łódzkim to prawie 4 lata. Dlatego tak ważne, również w strategii WHO, jest nie tylko dążenie do wydłużania długości życia, ale także zmniejszanie różnic w zdrowiu pomiędzy poszczególnymi grupami społeczno-ekonomicznymi.

Ze względu na bazowe prawa człowieka, jest to stan nie do zaakceptowania, aby osoby o np. wyższym wykształceniu i statusie finansowym miały dostęp do lepszej opieki i żyły dłużej. Wszyscy powinni mieć równe szanse.”

Marcin Kędzierski Dyrektor Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia

„Od pewnego czasu trwają prace nad nowelizacją ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Zakłada ona m.in. zmiany prowadzące do uruchomienia usług w ramach budowanej platformy P1: recept elektronicznych, skierowań, zleceń, internetowego konta pacjenta.

Uwzględnia ponadto precyzyjne zapisy dotyczące karty ubezpieczenia zdrowotnego, karty specjalisty medycznego, karty specjalisty administracyjnego. Wprowadza regulacje dla rozwiązań telemedycznych, tak aby nie było wątpliwości, co do projektów z tego obszaru. Nowością jest na pewno możliwość outsourcingu danych medycznych do podmiotów specjalizujących się w ich przechowywaniu i przetwarzaniu. W ubiegłym roku zapowiadałem uruchomienie platformy P1.

Jednak opuściło nas dwóch wykonawców, co opóźniło realizację projektu. Obecnie wszystko jest już realizowane zgodnie z planem. Pierwsze funkcjonalności uru-

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

chomione zostaną w okresie sierpień-listopad bieżącego roku. Recepta elektroniczna udostępniona zostanie w październiku. Nowością jest projekt P4, w ramach którego budujemy system monitorowania kształcenia pracowników medycznych, system monitorowania obrotu produktami leczniczymi, system statystyk i monitorowania zagrożeń oraz ewidencji zasobów ochrony zdrowia. Trwają prace nad systemem obsługi list refun-

dacyjnych (uruchomienie planowane na kwiecień 2016 roku), systemem informatycznym rezydentur (dostępny od jesieni 2015 roku), systemami z obszaru ratownictwa medycznego. Rozpoczęliśmy też działania w zakresie standaryzacji wzorów dokumentacji medycznej. Do chwili obecnej udało się ujednolicić siedem rodzajów dokumentów, pokrywających naszym zdaniem 70–80% dokumentacji generowanej w placówce medycznej.” 

Medyczne lądowanie na księżycu

rozmow y

Gdy dochodzi do przerwania rdzenia kręgowego, lekarze rozkładają ręce – do końca życia pacjent skazany jest na pobyt w łóżku lub wózku inwalidzkim. Operacja zrealizowana przez Zespół Neurochirurgów z Wrocławia pod kierownictwem prof. dr hab. Włodzimierza Jarmundowicza może okazać się długo oczekiwanym przełomem. Mowa o zakończonym sukcesem przeszczepie komórek glejowych. Z profesorem Jarmundowiczem rozmawiamy o odkryciu, które dla medycyny może stanowić milowy krok.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

29

rozmow y

Wspólnie z zespołem ekspertów z Polski i zagranicy dokonał Pan Profesor czegoś, co wcześniej wydawało się niemożliwe. Jak wyglądały przygotowania do operacji i w jakich okolicznościach pojawił się pomysł, aby podjąć się tak karkołomnego zadania?

Sukces tej miary nie byłby możliwy bez ogromnego zaangażowania całego zespołu specjalistów, zarówno neurochirurgów z Kliniki Neurochirurgii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, neurobiologów z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, neurofizjologów z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz zespołu rehabilitantów z Ośrodka Rehabilitacyjnego ASKON we Wrocławiu, a od 2010 roku – również neurobiologów z zespołu Prof. Geoffreya Raismana z University Colleage w Londynie. W poszczególnych okresach ciężar badań i odpowiedzialności przypadał na różne zespoły.

Nie ulega jednak wątpliwości, że osobą najbardziej zaangażowaną w zespole był dr n med. Paweł Tabakow, który glejowymi komórkami węchowymi zainteresował się już w okresie studiów.

» Poprawa stanu neurologicznego po naszej operacji przyszła po 6 miesiącach.« Jeśli chodzi o ostatniego naszego pacjenta, u którego osiągnęliśmy tak spektakularny wynik funkcjonalnej regeneracji dróg nerwowych rdzenia kręgowego, możemy mówić o szczególnym przypadku. Doznał on uszkodzenia rdzenia z bardzo rzadkiego mechanizmu tj. przecięcia ostrym narzędziem bez istotnego uszkodzenia elementów kostno-więzadłowych kręgosłupa. Dla nas był to wyjątkowy chory, ale przewlekły stan zapalny oraz polipy w nosie wykluczały możliwość pobrania błony węchowej do izolacji i hodowli glejowych komórek węchowych. Dlatego po wielu dyskusjach i rozważaniach zdecydowaliśmy się na pobranie opuszki węchowej znajdującej się w jamie czaszki, jako źródła glejo-

30

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

wych komórek węchowych. Takie rozwiązanie sugerował dr Paweł Tabakow, a ja na samym początku nie byłem do końca przekonany. Nikt bowiem dotychczas podobnej operacji pobrania opuszki węchowej u człowieka dla celów transplantacyjnych nie wykonał. Ostatecznie Lokalna Komisja Bioetyczna uznała, że możemy podjąć się takiego eksperymentu medycznego.

siącach, co jest zrozumiałe z neurofizjologicznego punktu widzenia, ale jej zakres w pewnym sensie zaskoczył nas wszystkich. Było to wspaniałe uczucie.

Chcę podkreślić, że media światowe dowiedziały się o naszym sukcesie dopiero po ocenie ekspertów tego, co zrobiliśmy i przyjęciu pracy do publikacji w renomowanym czasopiśmie Cell Transplantation w listopadzie 2014 roku.

Co okazało się największym wyzwaniem podczas operacji i czego najbardziej obawialiście się Państwo?

Prasa pisała o tym, że pojawiła się nadzieja dla milionów sparaliżowanych ludzi. Jednak Pan Profesor podkreślał, że dopiero jesteśmy na początku długiej drogi. Jakie trudności musi pokonać nauka odnośnie tej metody leczenia?

Strona techniczna wykonania operacji nie stanowiła dla nas większego problemu. Jako neurochirurdzy mamy doświadczenie w operacjach na rdzeniu kręgowym. Obawy były związane przede wszystkim z tym, jak chory zniesie neurochirurgiczny zabieg pobrania opuszki węchowej z jamy czaszki, czy nie wystąpią komplikacje związane z samym zabiegiem otwarcia czaszki i chirurgicznymi manipulacjami wewnątrzczaszkowymi. Na szczęście ten etap operacji pacjent zniósł bardzo dobrze.

Trudno było znaleźć pacjenta, który kwalifikowałby się do zabiegu?

Taki pacjent, jak Dariusz Fidyka, zdarza się bardzo rzadko. W Polsce ocenia się, że występuje średnio jeden przypadek na 6–8 lat.

Kiedy można było powiedzieć, że zabieg zakończył się sukcesem? Jak wyglądał proces rehabilitacji?

Pierwszy sukces to przebieg bez komplikacji zarówno samej operacji jak i w okresie pooperacyjnym. Na sygnały poprawy stanu neurologicznego czekaliśmy 6 miesięcy. Wtedy to pojawiło się czucie w okolicy pośladków, następnie napięcie mięśniowe w obrębie mięśni ud i w kolejności świadome ruchy w lewej kończynie dolnej. Przez cały okres pooperacyjny pacjent był intensywnie rehabilitowany.

Doniesienie o sukcesie obiegło najważniejsze serwisy informacyjne, świat nauki skupił się na tym, co stało się we Wrocławiu. To było dużym zaskoczeniem?

Bardzo chcieliśmy, aby móc zaobserwować poprawę stanu neurologicznego po naszej operacji. Przyszła ona po 6 mie-

Wynik, który osiągnęliśmy, traktujemy jako osiągnięcie naukowe wykazujące po raz pierwszy możliwość uzyskania funkcjonalnej regeneracji w przypadku całkowitego uszkodzenia rdzenia kręgowego u człowieka. Pełny sukces będziemy mogli ogłosić wtedy, kiedy podobny wynik uzyskamy u kolejnych 2–3 pacjentów. Na obecnym etapie nie możemy mówić o metodzie leczenia do praktycznego zastosowania klinicznego.

Jakie są szanse, że stanie się to w niedalekiej przyszłości?

Jak wspomniałem, konieczne są dalsze badania, do których stopniowo przygotowujemy się, mając obiecaną pomoc finansową fundacji zagranicznych. Jestem z natury optymistą, choć do osiągniętych wyników odnoszę się z pokorą. Myślę, że najbliższe 5–6 lat będą rozstrzygające.

Klinika Neurochirurgii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu ma na koncie również inne osiągnięcia. Jakie?

Badania związane z neuroregeneracją to główny kierunek naszych zainteresowań naukowych. Prowadzimy również inne badania, jak choćby z wykorzystaniem modelowania numerycznego z zastosowaniem Metody Elementów Skończonych w urazach kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Inny obszar badań to zastosowanie różnych biomateriałów do wypełniania ubytków w uszkodzeniach nerwów obwodowych. Prowadzimy badania kliniczne związane z zastosowaniem bardzo dobrego wyposażenia w urządzenia medyczne. Dotyczą one między innymi

rozmow y

Zabieg zrealizowany pod kierownictwem prof. Jarmundowicza udowodnił możliwość uzyskania funkcjonalnej regeneracji dróg nerwowych rdzenia kręgowego u pacjenta, który doznał jego urazowego, całkowitego uszkodzenia. Sukces został wyróżniony m.in. nagrodą Lidera Ochrony Zdrowia 2015.

monitorowania operacji neurochirurgicznych z wykorzystaniem śródoperacyjnego rezonansu magnetycznego, śródoperacyjnego monitorowania elektrofizjologicznego oraz neuroendoskopu.

Które z obecnie prowadzonych badań naukowych w dziedzinie neurochirurgii uważa Pan Profesor za najbardziej obiecujące?

Jest wiele kierunków badań naukowych prowadzonych w dziedzinie neurochirurgii. Za szczególnie ciekawe i niezwykle

przydatne klinicznie uważam badania genetyczne dotychczas nieuleczalnych glejaków wielopostaciowych mózgu.

Jakie marzenia naukowe ma Pan Profesor?

Moim największym marzeniem naukowym jest uzyskanie funkcjonalnej regeneracji rdzenia kręgowego u kolejnych pacjentów z myślą o klinicznym zastosowaniu w przyszłości, jako metody leczenia. Chciałbym również, aby zespół zaangażowanych lekarzy i naukowców,

» Moim największym marzeniem naukowym jest uzyskanie funkcjonalnej regeneracji rdzenia kręgowego u kolejnych pacjentów.« z którymi pracowałem dotychczas, nadal z ufnością i wiarą w sukces pracował nad neuroregeneracją w obrębie centralnego i obwodowego układu nerwowego. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

31

rozmow y

Elektroniczny rekord efektywności HIMSS to największa globalna organizacja non-profit skupiona na poprawie standardów ochrony zdrowia przez zastosowanie zaawansowanych technologii informacyjnych (IT). Reprezentuje kompetencje 52 000 ekspertów e-zdrowia, 600 firm i 250 organizacji. O potencjale tkwiącym w elektronicznym rekordzie pacjenta i informatyzacji szpitali opowiada John P. Hoyt – Wiceprezydent HIMSS Analytics.

Co dla HIMSS oznacza nowoczesna, oparta na technologiach IT ochrona zdrowia?

HIMSS wspiera rozwój technologii informacyjnych w ochronie zdrowia głównie po to, aby poprawiać systematycznie jej jakość, bezpieczeństwo i efektywność. Naszą wizją jest budowa sieci wzajemnie ze sobą połączonych i harmonijnie skomunikowanych elektronicznych rekordów medycznych pacjenta (EMR), które łączą informacyjnie poszczególnych uczestników rynku i świadczeniodawców. Tak wyznaczony cel staramy się realizować w skali ogólnoświatowej. Wszyscy z nas, niezależnie od miejsca zamieszkania, mamy te same potrzeby zdrowotne. Chcemy wykorzystać technologie, aby zaangażować pacjenta w proces zarządzania własną kondycją, by redukować błędy medyczne w szpitalach. Dzięki IT pacjent staje się bardziej świadomym uczestnikiem procesów zdrowotnych. Możliwości wzmacniania pozycji chorego i jego świadomości w warunkach cyfrowych są o wiele większe w porównaniu z sytuacją, kiedy dane gromadzone są w wersji papierowej. Proszę sobie wyobrazić system ochrony zdrowia, jako sieć naczyń połączonych, a opiekę nad pacjentem – jako proces, w który włączeni są uczestnicy realizujący różne zadania medyczne i paramedyczne. W przypadku kartoteki papierowej, dostęp do informacji ma ograniczona terytorialnie liczba osób. To

32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

» Rozwój e-zdrowia wymaga zbudowania infrastruktury IT i programów stymulacyjnych.

To zadanie dla administracji rządowej.« wielka przeszkoda. Rozwiązaniem jest digitalizacja danych pacjenta, uwolnienie przepływu danych medycznych od ograniczeń terytorialnych, zastosowanie elektronicznych medycznych rekordów pacjenta (EMR) lub – idąc za wizją niektórych państw europejskich – medycznych i społecznych elektronicznych rekordów pacjenta (EM&SR). Chodzi o osiągnięcie stanu docelowego opieki

personalizowanej i kontynuowanej. Tak, aby cały proces – od diagnozy podczas wizyty lekarskiej, leczenia do rehabilitacji i monitorowania efektów włącznie – był spójny i skoordynowany dzięki swobodnej wymianie danych.

Czy opisany docelowy model wymiany informacji medycznych w postaci cyfrowej trzeba zamknąć w grani-

rozmow y

cach poszczególnych krajów, czy możemy pokusić się o wizję międzynarodowej interoperacyjności?

Jest to realne, jednak na bardzo niewielką skalę. Istnieją międzynarodowe standardy medyczne dla norm laboratoryjnych, kodów świadczeń, baz leków na poziomie składników. Podstawowe informacje dotyczące diagnozy, rozpoznania czy ordynowanych leków można teoretycznie wymieniać. Jednak w przypadku konieczności przesłania historii choroby i opisów medycznych, powiedzmy z Grecji do Singapuru, sprawa się komplikuje. Nie na poziomie samego przesyłania i kodowania danych, bo to się dzieje chociażby w bankowości, gdzie placówki i systemy pomiędzy różnymi kontynentami komunikują się, wymieniając informacjami przy zastosowaniu odpowiednich reguł. Jednak operowanie liczbami jest o wiele prostsze niż opisami medycznymi. Na chwilę obecną nie udało się nam tego rozwiązać, ale zdajemy sobie sprawę z rosnącej potrzeby i oczekiwań. Kiedy podróżujemy, informacje powinny podążać za nami, niezależnie od tego czy znajdujemy się w Nowym Jorku, Londynie czy Paryżu. Na realizację takiej idealistycznej wizji, będziemy musieli jednak poczekać.

Jak adaptacja systemów e-zdrowia wygląda w poszczególnych regionach świata?

Podczas kryzysu w 2009 roku, w USA powstał program, który miał na celu stymulowanie lekarzy do korzystania z EMR. Przedstawiciele zawodu otrzymali zachęty finansowe do pogłębiania stopnia adaptacji EMR. Czy to pomogło rozwinąć się rynkowi IT w ochronie zdrowia? Zdecydowanie tak. Programy motywacyjne, oparte na bodźcach ekonomicznych, dają wymierne efekty i powinny być wdrażane na szerszą skalę. To zadanie dla poszczególnych państw i rządów. Dlaczego? Ponieważ głównymi beneficjentami zastosowania EMR jest płatnik, którym w większości systemów ochrony zdrowia jest państwo (centralny budżet). To płatnik zyskuje m.in. większą kontrolę kosztów i realne oszczędności. Oczywiście korzysta też pacjent, ale w tym przypadku trudno konkret-

» Zaangażowany w proces leczenia pacjent, wzmocniony informacyjnie, odegra strategiczną rolę w transformacji ochrony zdrowia.«

Po pierwsze musimy zapewnić społeczeństwu zdobywanie i poszerzenie kompetencji IT. Po drugie – zbudować świadomość, że korzystanie z rozwiązań e-zdrowia może poprawić jakość profilaktyki. Pokolenie wychowane w warunkach cyfrowych cechuje się większym entuzjazmem dla technologii.

Z drugiej strony musimy postawić sobie uczciwe pytanie: czy mamy dowód na to, że większe zaangażowanie pacjenta jest w stanie poprawić jego zdrowie?

Jak na razie brakuje nam niezbitych dowodów naukowych, które byłyby mocnym argumentem za przyspieszeniem inwestycji w e-zdrowiu. Pewne przesłanki pozwalają nam tak myśleć. Kolejna kwestia to edukacja kadr medycznych i przygotowanie ich do funkcjonowania w nowych warunkach ochrony zdrowia. To oni mogą być najlepszymi ambasadorami zmian.

Jakie tendencje kształtują rozwój e-zdrowia?

Największym błędem, jaki popełniamy, jest płacenie w modelu fee-for-service, co dodatkowo utrwala dotychczasowy system. Szeroki strumień pieniędzy płynie do szpitali na leczenie chorych. Nikt nie myśli o tym, że części kosztów można potencjalnie uniknąć dzięki profilaktyce. Sytuacja jest trudna, ponieważ ezdrowie jest stosunkowo młodą dziedziną, wszyscy patrzą na siebie wzajemnie, szukając najlepszego wzorca. Musimy w większym stopniu zadbać o ograniczenie konsumpcji usług medycznych, ale to wymaga reorientacji myślenia o ochronie zdrowia.

Z mojego punktu widzenia najsilniejszy jest trend większego zaangażowania pacjenta, włączenie go w proces ochrony zdrowia. Kiedyś moje zdrowie było problemem lekarza, dziś – musi być moim zadaniem każdego dnia. Jak wspomniałem wcześniej, na tym polu potrzebujemy badań dla potwierdzenia, że za aktywną postawą idą lepsze wyniki. Zaangażowanie można wzmocnić stałym monitoringiem stanu zdrowia, a dziś tego typu narzędzi jest coraz więcej. Wiemy dobrze, że przynajmniej w chorobach przewlekłych, systematyczne kontrolowanie parametrów zdrowia oznacza większy nadzór nad dolegliwością, w wielu przpadkach pozwalając zapobiegać reemisji.

Kolejnym wyraźnym trendem jest przejście podmiotów medycznych, zwłaszcza szpitali, z papierowej na elektroniczną dokumentację medyczną. Jeszcze sporo placówek działa w oparciu o papier. Stany Zjednoczone są obecnie liderem w kwestii informatyzacji szpitali, wszystko dzięki odpowiednim programom stymulującym adaptację IT. W Europie jest to Dania, w Azji – Singapur.

Co – z perspektywy pacjenta – należy zrobić, aby zachęcić do większego zastosowania narzędzi e-zdrowia lub m-zdrowia?

HIMSS opracował autorski program certyfikacji poziomu informatyzacji szpitali (system EMRAM – Electronic Medical Record Adoption Model).

nie zmierzyć, w jakim zakresie. Jakość opieki i profilaktyki jest zbyt kompleksowym pojęciem, aby wszystkie aspekty ująć matematycznie.

Oprócz zachęt finansowych, jak przyspieszyć transformację tradycyjnego modelu dystrybucji świadczeń medycznych i systemu refundacji?

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

33

praktyk a

Najwyższy poziom (7) oznacza całkowity brak kartotek papierowych.

Program, opierając się na systemie siedmiu poziomów referencyjnych dojrzałości informatycznej, stanowi punkt odniesienia w procesie zwiększania adaptacji rozwiązań IT i przechodzenia z papierowej dokumentacji medycznej na elektroniczną. Od dawna funkcjonują już standardy oceny w innych sektorach, postanowiliśmy zbudować podobny dla elektronicznego rekordu medycznego w szpitalach i klinikach. Dzięki temu, menedżerowie placówek mogą się zorientować, na jakim poziomie się znajdują i co muszą zrobić, aby poprawić obecny wynik. Każdy poziom opisany został pod względem wymagań. Posiadanie certyfikacji na najwyższych poziomach 6 i 7 można dodatkowo wykorzystać w działaniach marketingowych, budując pozycję konkurencyjną. Zgłaszają się do nas przedstawiciele ministerstw zdrowia różnych państw, które chcą wprowadzić ogólnokrajowe standardy oparte na systemie EMRAM i w ten sposób mierzyć adaptację EMR w placówkach, stymulując inwestycje IT. Dziś to rozpoznawalny w skali międzynarodowej sposób certyfikacji, który ocenia dojrzałość i stopień zaawansowania wdrażania EMR. Nic tak nie motywuje do rozwoju, jak konkretna pozycja punktowa i świadomość, że nasi konkurenci są lepsi.

System referencyjny EMRAM Określa poziom adaptacji Elektronicznego Medycznego Rekordu Pacjenta w placówce medycznej (skala od 0 do 7). Poziom 7 oznacza, że całość dokumentacji pacjenta tworzona jest w formie elektronicznej. W Europie pochwalić się nim mogą 3 szpitale, w USA – 205. Autorem systemu i jednostką certyfikującą jest HIMSS.

Czy można wskazać różnice – przykładowo pod względem efektywności, jakości leczenia – pomiędzy szpitalami na poszczególnych poziomach w skali EMRAM? Oczywiście, niezależne badania pokazują, że szpitale na najwyższych poziomach EMRAM cechuje większe bezpieczeństwo farmakoterapii, wyższa jakość świadczeń, satysfakcja personelu pielęgniarskiego, ale także efektywność. Dopiero zaczynamy zbierać tego typu dane, ale rezultaty są obiecujące.

Ile szpitali posiada najwyższy stopień EMRAM? W Stanach Zjednoczonych poziom 7 posiada 205 szpitali, w Europie – 3, w Chinach – 2, w Korei – 1. Z kolei poziomem 6 może pochwalić się już prawie 20% szpitali w USA (niespełna tysiąc przy 5400 szpitali w całym kraju), w Europie ponad 40–50, w Chinach – 4–5, Indiach – 8, Australii – 1, Emiratach Zjed-

34

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

noczonych – 6, Sao Paulo – 3–4. Arabii Saudyjskiej – 2–3. Z obserwacji wynika, że największym wyzwaniem dla placówek europejskich jest przejście z poziomu 5 na 6.

To stosunkowo niewiele. W jaki sposób upowszechnić EMR? Po pierwsze potrzebne jest finansowanie zewnętrzne – bez odpowiedniej stymulacji, szpitale nie będą zainteresowane podnoszeniem kompetencji w zakresie EMR. Kiedy dany region lub kraj chce ożywić inwestycje, rozwija infra-

strukturę komunikacyjną. W przypadku e-zdrowia, adekwatnie chodzi o zbudowanie takich dróg informacyjnych, które będą napędem rozwoju i przełożą się na konkretne korzyści dla całego systemu.

Finansowanie i wsparcie to zadanie dla rządów. Po drugie – zniwelowanie przepaści pomiędzy oczekiwaniami nowych kadr medycznych po studiach a rzeczywistością, która bywa daleka od wyobrażeń. Po trzecie – bezpieczeństwo danych medycznych.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

PRYWATNA OPIEkA ZDROWOTNA

Rynek prywatnej opieki zdrowotnej w Polsce czeka w najbliższych latach dynamiczny wzrost. Jego motorami będzie m.in. rosnące PKB, wzrost konsumpcji prywatnej, wzrost średnich miesięcznych wynagrodzeń i spadek bezrobocia.

45,9

33,8

35,3

37,5

2012

2013

2014

2015

2016

2017

4,3%

6,3%

6,6%

7,1%

7,2%

Wartość rynku w latach 2012-2017 (mld zł) oraz dynamika wzrostu (%)

Średnioroczny wzrost w latach 2015–2020 wyniesie

„Mimo nieco niższych niż we wcześniejszych latach dynamik wzrostu rynku abonamentów i ubezpieczeń zdrowotnych w latach 2017-2020, wzrost całkowitego rynku prywatnej opieki zdrowotnej nie zostanie zatrzymany, głównie za sprawą silnej dynamiki przewidywanej dla wydatków ponoszonych przez pacjentów z własnej kieszeni.”

CO PIĄTA OSOBA

ma opiekę zdrowotną zapewnioną przez pracodawcę (ubezpieczenie lub abonament).

2346 zł

Według ostatniej Diagnozy Społecznej, to średnia suma wydawana rocznie przez małżeństwo z dwojgiem dzieci na prywatną opiekę zdrowotną.

2,1%

42,8

40,0

7%

2,5 mln Tyle osób w Polsce dodatkowo ubezpiecza się na zdrowie (dane za 2013 rok). 754 tys. osób płaci z własnej kieszeni, pozostałą część stanowią abonamenty kupowane przez �irmy pracownikom. Najwięcej tego typu klientów posiada grupa Lux Med, Medicover i Enel-Med. „Na rynku prywatnej opieki medycznej w najbliższych latach nadal będą dominowały usługi abonamentowe.

Rozwojowi tego sektora sprzyja brak mocnych perspektyw dla segmentu ubezpieczeń zdrowotnych.

W dwucyfrowym tempie będą rozwijały się usługi FFS (fee-for-service, świadczenia płatne bezpośrednio z własnej kieszeni).”

O tyle rokrocznie – do roku 2018 – powinny rosnąć publiczne wydatki na ochronę zdrowia w Polsce. To o 5% mniej niż w sektorze prywatnym. Źródło: grafika – freepik.com / dane – PMR, badania „Zdrowie w miejscu pracy”, Diagnoza Społeczna

pRaktyk a

»W każdym przypadku należy udokumentować wszelkie czynności związane z dostępem osób bliskich do danych medycznych pacjenta.«

Designed by freepik.com

Dokumentacja medyczna Udzielanie świadczeń w podmiotach leczniczych wymaga ich odpowiedniego udokumentowania. Pomimo istotnej roli dokumentacji medycznej, zarówno dla świadczeniodawcy, jak i pacjenta, ciągle brak jest precyzyjnych regulacji prawnych dotyczących jej prowadzenia i udostępniania.

3

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

IWOnA mAGdAlenA AleksAndrOWIcZ Prawnik w nZOZ „Przychodnia” sp. z o.o.

W codziennej pracy osób świadczących usługi medyczne coraz więcej czasu zabiera opisywanie wykonanych czynności. Część druków stosowanych przez personel medyczny opiera się na ustanowionych w przepisach wzorach, jednak w zdecydowanej większości to świadczeniodawca sam decyduje o tym, jak będą wyglądały przygotowane do wypełnienia formularze. Podmioty lecznicze posługują się gotowymi drukami

praktyk a

oraz tworzą odpowiednie procedury wewnętrzne w zakresie postępowania z dokumentacją medyczną. Zamawianie gotowych druków nie zawsze jest jednak dobrym rozwiązaniem – mogą one nie uwzględniać zmian w prawie albo nie odpowiadać potrzebom określonej placówki. Dobrze przygotowane szablony powinny charakteryzować się: – zgodnością z obowiązującymi przepisami – należy je systematycznie aktualizować, – przejrzystym układem treści, – czytelnością dla pacjenta i personelu medycznego.

Problematyczna zawartość Podstawowych przepisów dotyczących dokumentacji medycznej należy szukać w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (t.j. Dz.U. 2014 poz. 177 ze zm.). Obecny kształt rozporządzenia to jednak w praktyce kolejna, zmodyfikowana wersja rozporządzeń wydanych na podstawie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z 1991 roku. Nie jest to akt prawny zawierający kompleksowe, gotowe rozwiązania dla podmiotów leczniczych.

W obecnym stanie prawnym brakuje definicji formalnej dokumentacji medycznej, a kluczowe rozporządzenie dotyczące dokumentacji medycznej jest aktem wykonawczym do ustawy regulującej prawa pacjenta, a nie funkcjonowanie podmiotów leczniczych. Wiele przepisów szczegółowych znajduje się w odrębnych ustawach, rozporządzeniach i zarządzeniach Prezesa NFZ związanych z konkretnym rodzajem świadczeń.

Rozgraniczenie, co można zaliczyć do dokumentacji medycznej, ma kluczowe znaczenie przy ustalaniu zasad postępowania. W tym kontekście na uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2011 roku (V CSK 256/10), zgodnie z którym szerokie ujęcie pozwala włączyć do kategorii dokumentacji medycznej nawet informacje medyczne uprzedmiotowione w postaci spreparowanych fragmentów tkanek i narządów pobranych przy wykonywaniu sekcji zwłok w celu określenia przyczyny zgonu pacjenta. Ponadto załączniki do dokumentacji medycznej stanowią jej integralną część i w związku z tym mogą być udostępniane na zasadach obowiązujących dla dokumentacji medycz-

nej, nawet jeżeli jako samodzielne dokumenty nie mieściłyby się w zakresie upoważnienia.

Oświadczenia W dokumentacji indywidualnej wewnętrznej, czyli np. historii choroby w szpitalu albo historii zdrowia i choroby w ambulatorium, zamieszcza się lub dołącza oświadczenia pacjenta dotyczące: 1) upoważnienia osoby bliskiej do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia pacjenta i udzielonych świadczeniach zdrowotnych, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej oraz danych umożliwiających kontakt z tą osobą, albo oświadczenie o braku takiego upoważnienia; 2) upoważnienia osoby bliskiej do uzyskiwania dokumentacji, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej, albo oświadczenie o braku takiego upoważnienia.

Dodatkowo, w przypadku odbioru recept lub zleceń dla pacjenta przez osoby trzecie, odnotowuje się lub załącza upoważnienie do odbioru tej dokumentacji przez konkretnie wskazaną osobę albo oświadczenie, że recepty lub zlecenia mogą być odebrane przez osoby trzecie bez szczegółowego określania tych osób.

O tym, czy oświadczenia mają mieć formę osobnego formularza czy podpisywanej przez pacjenta adnotacji w dokumentacji medycznej, decyduje świadczeniodawca. Pacjent może w każdym czasie zmienić upoważnienie zarówno wskazując inną osobę niż dotychczas, jak i całkowicie rezygnując z możliwości udostępniania jego dokumentacji osobom bliskim czy przekazywania jego recept.

Co istotne, osoba upoważniona może ustanowić pełnomocników i przy zasięganiu informacji o stanie zdrowia pacjenta korzystać z fachowej wiedzy np. prawnika czy przedstawiciela zawodu medycznego.

Rozbieżne interpretacje Dostęp do dokumentacji medycznej jest szczególnie problematyczny z uwagi na obligatoryjny charakter oświadczeń i brak domniemań prawnych w tym zakresie. Na gruncie obowiązujących przepisów, osoba upoważniona przez pacjenta do dostępu do jego dokumentacji medycznej i informacji o jego stanie zdrowia, zachowuje to uprawnienie rów-

nież po śmierci pacjenta. Szczególne problemy pojawiają się, gdy pacjent z uwagi na stan zdrowia nie ma możliwości podpisania oświadczenia albo jeżeli złożone przez niego oświadczenie dotyczyło innych świadczeń. Pacjent ma bowiem możliwość upoważnienia różnych osób w poszczególnych podmiotach leczniczych, z których usług korzysta. Wąska interpretacja przepisu dotyczącego dostępu do dokumentacji medycznej skłania ku twierdzeniu, że oświadczenie dotyczy tylko tego podmiotu, w którym zostało złożone. W orzecznictwie pojawia się jednak tendencja do interpretacji rozszerzającej zakres upoważnienia na inne miejsca udzielania świadczeń, przyjmując takie rozwiązanie za najbardziej racjonalne i zgodne z intencjami pacjenta.

Podważane jest również literalne traktowanie przepisu o prawie wglądu do dokumentacji medycznej pacjenta po jego śmierci i coraz częściej przyjmuje się, że oprócz wglądu istnieje również możliwość uzyskiwania kserokopii, odpisów i wyciągów. Pogląd ten można uważać za zbyt daleko idący, jednak biorąc pod uwagę dokumentację medyczną prowadzoną wyłącznie w formie elektronicznej, ograniczenie dostępu jedynie do wglądu w dokumentację, może stwarzać ryzyko nieuprawnionego udostępnienia danych osobowych innych pacjentów.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa prawnego podmiotu leczniczego, przede wszystkim należy w każdym przypadku odpowiednio udokumentować wszelkie czynności związane z dostępem osób bliskich do danych medycznych pacjenta.

Cena niestaranności W 2014 roku oddziały wojewódzkie NFZ przeprowadziły łącznie 2783 kontrole realizacji umów o udzielenie świadczeń, nakładając kary na łączną kwotę 104 644 052,26 zł. Wśród głównych przyczyn nałożenia kar znalazły się braki w dokumentacji medycznej lub jej nieprawidłowe prowadzenie.

U podstaw problemów z prowadzeniem dokumentacji medycznej leży brak spójnego prawa. Jednak prace legislacyjne nad kolejnymi wzorami dokumentów wykorzystywanych przez świadczeniodawców pokazują, że stanowiący prawo nie dostrzegają praktycznych problemów podmiotów leczniczych. Tylko zebranie wszystkich przepisów w jednym akcie prawnym i ujednolicenie zasad, pozwoli na poprawę sytuacji i ograniczy odpowiedzialność z tytułu kar umownych. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

37

praktyk a

Marketing w Internecie Designed by Freepik.com

Internet jest dziś najważniejszym źródłem informacji. Również placówki medyczne powinny go szeroko wykorzystać do komunikowania swojej obecności na rynku i interakcji z pacjentami.

Podpowiadamy, w jaki sposób.

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

Marek Kubicki, Ewa Skocka Falck Medycyna

Przynajmniej od kilku lat mówi się o tym, że Polska medycyna przechodzi z „papieru” na dokumentację elektroniczną, a placówki informatyzują się.

Jednak kolejne terminy obowiązkowego wdrożenia elektronicznej dokumentacji medycznej były już wielokrotnie przekładane, a najnowszy wypada dopiero 1 sierpnia 2017 r. Niektórzy złośliwi recenzenci powolnych decyzji rządowych śmieją się, że rząd czeka, aby wszyscy starsi lekarze, którzy nie chcą się nauczyć pracy z komputerem, po prostu w naturalny sposób przeszli na eme-

ryturę. A ponieważ nie ma nowych kadr, które by ich zastąpiły (zbyt mała liczba lekarzy), to należy pozwolić im pracować tak długo, jak będą chcieli.

O ile rozwiązania systemowe się opóźniły, o tyle rynek i sami pacjenci wymuszają informatyzację placówek medycznych. Internet, zastosowanie urządzeń mobilnych (smartfony, tablety) zmieniły cały rynek reklamowy, którego przemiany zmiotły znaczną część mediów drukowanych, przyczyniając się do kryzysu branży i bankructwa niektórych gazet. Tradycyjna reklama (ulotki, plakaty, reklama w gazetach, radio, telewizji) jest w odwrocie, a prawie każde badanie pokazuje, że klienci (a z nimi

reklama i sposób dotarcia do nich) przenoszą się do sieci.

Podobnie jak przynajmniej od 5–10 lat nie sposób wyobrazić sobie nowoczesnej placówki medycznej bez strony internetowej, tak współczesna reklama nie może istnieć bez obecności w sieci.

W pogoni za klientem Dla wielu osób najważniejszym źródłem informacji o zdrowiu jest Internet. Co internauci robią, gdy dostrzegają u siebie niepokojące problemy zdrowotne? Aż połowa z nich zagląda najpierw do sieci, by poszukać odpowiedzi, jakie są przyczyny choroby czy złego samopoczucia.

Jedynie co trzeci od razu zgłasza się do lekarza, a aż 88% osób czerpie wiedzę na temat zdrowia, chorób i leczenia z Internetu.

Poza tradycyjnym, „stacjonarnym” dostępem do komputera, coraz większą rolę zyskuje dostęp do Internetu, a tym samym reklama przez urządzenia mobilne. Marketing z wykorzystaniem urządzeń mobilnych (smartfony, tablety) rośnie przede wszystkim dlatego, że coraz więcej osób je posiada. O ile w pierwszym kwartale roku 2012 było to 15% społeczeństwa, w roku 2013 to już 35%, a na koniec 2013 r. – 44%. Obecnie jest to prawdopodobnie 60%. Najpopularniejsze formy mobilnego marketingu w Polsce to SMS/MMS (69%), display statyczny (45%), dedykowane aplikacje (43%), wyszukiwania mobilne (33%). Na szczególną uwagę zasługuje technologia przesyłania informacji handlowych poprzez geolokalizację użytkownikom będącym w okolicy interesującego nas obszaru. Warunkiem jest korzystanie przez reklamobiorców z telefonów obsługujących satelitarną geolokalizację oraz aplikacji pozwalającej na wysyłanie takich informacji.

Tym samym większość klientów (pacjentów) już teraz wyszukuje lub lada dzień będzie szukać informacji o placówce bądź swoim zdrowiu w Internecie, czy to z pomocą komputera stacjonarnego, laptopa czy telefonu komórkowego.

Jak dotrzeć do odbiorcy Zacznijmy od wyszukiwarki Google.

Dlaczego? Ponieważ jest to najpopularniejsza wyszukiwarka internetowa w Polsce i na świecie. Według raportu Net Marketshare, z wyszukiwarki Google korzysta 65,73% osób na świecie.

Na początek powinniśmy najpierw sprawdzić aktualną pozycję strony in-

ternetowej w rankingu Google. Można to zrobić poprzez wpisywanie wybranych fraz w Google lub korzystając ze stron oferujących monitorowanie wyników Google.

Kiedy znamy pozycję startową strony, można wyznaczyć obszary, nad którymi należy popracować. Istnieją dwa sposoby poprawienia wyników wyszukiwania w Google. Pierwszym jest SEO (ang. Search engine optimization; zwana także pozycjonowaniem), czyli optymalizacja pod kontem wyszukiwarki Google. Innymi słowy – pozycja strony w wyszukiwarce. Jak to zrobić? Jest to bardzo złożony proces, którym zajmują się specjaliści marketingu internetowego. Koszty SEO mogą być bardzo różne, od kilkunastu nawet do kilku tysięcy złotych miesięcznie. Jest to uzależnione od ilości fraz, ich konkurencyjności oraz popularności.

Kolejnym sposobem na pojawienie się w wyszukiwarce Google jest reklama w Google AdWords. Dzięki Google AdWords reklamy wyświetlane są obok lub pod wynikami wyszukiwania oraz w witrynach partnerskich Google. Dzięki reklamom AdWords możemy dotrzeć do klientów dokładnie w momencie, gdy są zainteresowani naszą ofertą. Zaletą reklamy w Google jest brak minimalnej kwoty, którą chcemy przeznaczyć na reklamę, możliwość wyboru miasta, regionu, a nawet dokładnej odległości od lokalizacji firmy. W każdej chwili możemy wstrzymać wyświetlanie reklam.

Oczywiście nawet nic nie robiąc pojawimy się w wyszukiwarce Google, ale jeżeli nie będziemy serwisem o olbrzymiej popularności, z unikalną treścią i polecanym przez wiele innych firm (linki) to szanse, że pojawimy się na pierwszych stronach wyszukiwania (np. na hasło „kardiolog Kraków”, a nie nazwę firmy) są znikome. Pamiętajmy, że większość naszych klientów kończy swoje poszukiwania na pierwszej, bądź pierwszych 2–3 stronach wyników.

reklama

praktyk a

Facebook To największy serwis społecznościowy w Polsce i na świecie. W naszym kraju korzysta z niego 15 milionów użytkowników – 75% z nich stanowią osoby powyżej 18 roku życia. Średni czas spędzony w serwisie w miesiącu to ponad 8 godzin (GUS). Prowadząc profil własnej placówki na Facebooku można publikować informacje o godzinach otwarcia, dodać mapę dojazdu, dane kontaktowe, informować o aktualnych promocjach.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

39

praktyk a

Jeszcze jakiś czas temu, publikując wpis na Facebooku, miał on szansę dotrzeć do szerokiego grona osób bez dodatkowych działań promocyjnych. Niestety, dziś czasy Facebooka jako darmowego kanału promocji bezpowrotnie minęły. W ostatnim czasie Facebook znacznie ograniczył zasięg postów komercyjnych. Oznacza to, że opublikowany post zobaczy tylko 6,51% fanów fanpage’a.

Jaki zatem potrzebujemy budżet, aby skutecznie prowadzić fanpage? Nie ma dobrej odpowiedzi, wszystko zależy od tego, jakie cele wyznaczyliśmy sobie i jaki zasięg ma mieć reklama. Duże sieci medyczne przeznaczają na promocję w Facebooku kilkanaście tysięcy złotych, ale można całkiem nieźle sobie poradzić również przy znacznie mniejszych budżetach. Np. inwestując 100 zł w reklamę, post może zobaczyć od 21 000 do 55 000 osób. Dobrą wiadomością jest możliwość dokładnego wybrania grupy docelowej dla reklam. Możemy wskazać lokalizację, grupę wiekową, płeć czy zainteresowania. Czy jednak naprawdę warto być na Facebooku? Jeżeli poszukujemy wyłącznie wsparcia sprzedaży, to raczej nie. Jednak jest to miejsce, gdzie są obecni nasi teraźniejsi i przyszli klienci oraz konkurencja. Facebook wciąż jest dobrym miejscem do informowania klientów, ale już mniej ciekawym do sprzedaży usług.

Oprócz Facebooka warto być również obecnym w Google+. Choć jest on zdecydowanie mniej popularny i znany niż Facebook (w Polsce jego zasięg jest mocno ograniczony), pomaga dodatkowo zwiększyć ranking strony w wyszukiwarce Google i ma wpływ na wyniki wyszukiwania (SEO).

Newsletter Najstarsze narzędzie promocji w Internecie, czyli elektroniczna forma biuletynu rozsyłanego za pomocą poczty elektronicznej. Jest to idealny sposób na informowanie klientów o specjalnych promocjach, zmianach w ofercie czy aktualnościach z życia firmy. Przed wysyłką newslettera powinniśmy upewnić się, że nasi pacjenci wyrazili zgodę na jego przesyłanie, gdyż wysyłka informacji drogą elektroniczną podlega odpowiednim regulacjom prawnym określonym w ustawie z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną [Dz.U. 2002 Nr 144 poz. 1204]. Z badań przeprowadzonych przez Brytyjską firmę SIGN-UP.TO wynika, że wskaźnik procentowy wskazujący stosunek

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

Designed by Freepik.com

» Dzięki obecności na Facebooku, możemy tworzyć i rozwijać relacje z obecnymi i przyszłymi pacjentami.« liczby otwartych wiadomości do liczby wysłanych maili wynosi w branży zdrowotnej 23,6%, natomiast średni procentowy wskaźnik korelacji liczby unikalnych kliknięć do liczby wysłanych maili to 3,21%.

Dobrze napisany newsletter jest efektywnym sposobem kreowania pozytywnego wizerunku firmy oraz wspierającym sprzedaż. Najtrudniejszym elementem skutecznego newslettera jest baza adresów e-mail. Można ją kupić (ale skuteczność takiej bazy jest często znikoma), a najlepiej – zebrać samodzielnie. Przede wszystkim poprzez: – tworzenie materiałów do pobrania np. e-booki czy infografiki; – zaoferowanie zniżki bądź darmowej usługi za zapisanie się do newslettera; – konkursy.

Nowe trendy Wymienione wyżej narzędzia do promocji w sieci nie wyczerpują tematu.

Promować można się poprzez pozosta-

łe platformy społecznościowe czy kanały filmowe (Twitter, YouTube) lub wykorzystując aplikacje na smartfony (geolokalizacja, zbieranie danych o zachowaniu klienta, a następnie ich przetwarzanie). Z pewnością ważnym elementem jest udostępnianie pacjentowi elektronicznego konta pacjenta i wglądu do danych medycznych (np. platforma OSOZ), czy też takiego narzędzia, jak internetowa rejestracja.

Niezależnie jednak od wybranego sposobu obecności w sieci, należy dokładnie analizować wpływ reklamy na zachowania konsumentów, co pozwoli optymalizować koszty i skupić uwagę na kanałach, które powodują realny wzrost sprzedaży bądź znajomości marki. Niezależnie od nowoczesnej formy i sposobu komunikacji z klientem, efekt końcowy jest jak najbardziej tradycyjny.  Bibliografia u autorów.

praktyk a

Designed by Freepik.com

Apteki pod lupą UOKiK zbadał rynek sprzedaży detalicznej farmaceutyków, w tym kwestię zakresu ingerencji państwa w prowadzenie działalności na rynku farmaceutycznym.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeprowadził badanie rynku sprzedaży detalicznej farmaceutyków.

Celem badania była m.in. analiza uregulowań prawnych oraz ich ocena z punktu widzenia mechanizmów konkurencji, a także porównanie modeli regulacji występujących w niektórych państwach Unii Europejskiej. Szczegółowo prze-

analizowano również strukturę rynku na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. W trakcie badania Urząd zapytał o opinie ponad 400 przedsiębiorców prowadzących apteki.

Wyniki analizy rynku Z informacji uzyskanych przez UOKiK wynika, że w Polsce – według stanu na

1 grudnia 2014 r. – działa 14 352 aptek i punktów aptecznych. Najwięcej w województwach mazowieckim i śląskim, gdzie istnieje po 1500 placówek. Jedna apteka przypada średnio na 2 600– 2 700 mieszkańców. Dla porównania – w krajach UE średnia wynosi 4 500 osób, a w przypadku konkretnych krajów ta liczba waha się od 2 200 (Belgia) do 7 500 (Szwecja). Od początku 2014 r. można zaobserwować wzrost liczby placówek aptecznych. Jest to odwrócenie trendu z 2013 r., kiedy po wejściu w życie tzw. ustawy refundacyjnej ich liczba się zmniejszyła. Wprowadzone zostały wówczas m.in. stałe ceny leków refun-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

41

reklama

pRaktyk a

dowanych, obowiązek zawierania przez apteki umów z Narodowym Funduszem Zdrowia czy zakaz reklamy aptek.

Od kilku lat można także zauważyć wzrost ilości placówek prowadzonych w ramach sieci aptek. Obecnie mają one łącznie ok. 30 proc. udziału w rynku.

Większość zamykanych aptek jest prowadzona przez pojedynczych przedsiębiorców, natomiast nowe punkty otwierane są przez duże sieci. Spadek rentowności mniejszych placówek może być spowodowany silną konkurencją cenową dotyczącą leków bez recepty, rosnącymi kosztami prowadzenia działalności, czy mniej korzystną pozycją negocjacyjną z hurtowniami farmaceutycznymi. Z tego ostatniego powodu zauważyć można coraz częstsze łączenie się przedsiębiorców w grupy zakupowe, co daje możliwość uzyskania lepszych warunków zakupu produktów.

Zebrane dane pozwoliły ustalić, że przedsiębiorcy apteczni konkurują ze sobą na niewielkich obszarach. Większość z badanych podmiotów za placówki konkurencyjne uznała te, które są zlokalizowane w najbliższej okolicy (często w obrębie jednego osiedla lub nawet na tej samej czy sąsiedniej ulicy). Dlatego Urząd przyjął, że rynek ma wymiar lokalny i ogranicza się do obszarów wyznaczonych promieniem kilometra od aptek. Nieliczne są sytuacje, w których przedsiębiorcy posiadający najsilniejszą pozycję w skali całego kraju mogą mieć taką samą siłę na poszczególnych rynkach lokalnych.

Stan prawny Analiza wykazała, że polski model regulacji prawnych działalności aptecznej nie odbiega od tych standardów przyjętych w części państw Unii Europejskich, w których preferowany jest mniejszy stopień ingerencji państwa. Polski ustawodawca nie zrezygnował wprawdzie w całości ze sprawowania kontroli nad tą działalnością, jednak w znacznym stopniu pozostawił jej funkcjonowanie procesom rynkowym. Wśród ograniczeń znajduje się m.in. przepis ustawy Prawo farmaceutyczne, zgodnie z którym nie wydaje się zezwolenia na otwarcie apteki, jeżeli przedsiębiorca, kontrolowane przez niego podmioty lub grupa kapitałowa do której należy prowadzą więcej niż 1 proc. aptek na terenie danego województwa. W odróżnieniu od Prawa farmaceutycznego, prawo antymonopolowe zakłada istnienie pozycji dominującej przedsiębiorcy na danym ryn-

42

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

„Od początku 2014 r. wzrasta liczba placówek aptecznych. Jest to odwrócenie trendu z 2013 r.” ku – w tym przypadku rynku lokalnym, który nie jest tożsamy z obszarem województwa – jeżeli jego udział przekracza 40 procent.

Problemy rynku sprzedaży leków Jednym z problemów, które można zauważyć na rynku farmaceutycznym jest tzw. eksport równoległy, czyli niekontrolowana sprzedaż do krajów, w których ten sam lek ma znacznie wyższą cenę.

Ten proces ograniczyć może uchwalona 7 maja br. zmiana Prawa farmaceutycznego. Zakłada ona m.in. obowiązek regularnego, codziennego raportowania stanów magazynowych oraz wielkości sprzedaży towaru, a także nałożenie obowiązku zgłoszenia do inspekcji farmaceutycznej zamiaru wywozu leków za granicę.  Więcej informacji o wynikach badania na stronie www.uokik.gov.pl

„Jedna apteka przypada średnio na 2 600–2 700 mieszkańców.

Dla porównania – w krajach UE średnia wynosi 4 500 osób.”

Doctors & Healthcare IT

praktyk a

Despite increased use of electronic medical records, doctors believe it decreases time spent with patients.

Most doctors are more proficient using electronic medical records (EMR) than they were two years ago but believe technology has decreased the time they spend with patients, according to a survey released by Accenture at the annual WoHIT Conference in Riga.

The findings, part of a six-country survey of more than 2,600 physicians, found that healthcare IT use among doctors has averaged double-digit growth since Accenture conducted a similar survey in 2012. However, despite doctors increasing their use of technology, roughly one-in-four physicians believe that EMR has had negative or no impact on improved health outcomes for patients (28 percent), improved treatment decisions (27 percent) and reduced medical errors (22 percent).

“Despite the rapid uptake of electronic medical records, the industry is facing the reality that digital records alo-

Designed by freepik.com

ne are not sufficient to driving better, more-efficient care in the long-term,” said Kaveh Safavi M.D. J.D., who leads Accenture’s global health business.

“The findings underscore the importance of adopting both technology and new care processes, as some leading health systems have already done, while ensuring that existing shortcomings in patient care are not further magnified by digitalization. The healthcare market has made remarkable progress in EMR adoption, and we believe that as the technology evolves, so too will the benefits to physicians and patient care.”

Increase Physician Adoption of Healthcare IT The six-country survey found that the vast majority — 80 percent — of doctors are more proficient using EMR than they were two years ago. The five IT capabilities that doctors use the most are: Entering patient notes electronically (72 percent); receiving clinical results directly into a patient’s EMR (57 percent); ac-

cessing clinical data about a patient who has been seen by a different health organization (51 percent); using tools to reduce administrative burden (49 percent); sending e-order requests to laboratories (44 percent).

However, despite doctors’ increased use of technology, more than half (58 percent) of them believe that healthcare IT has decreased the amount of time they spend with patients. Although nearly all doctors said that easy-to-use data-entry systems (93 percent) and better functionality (92 percent) are important for improving the quality of patient care through healthcare IT, roughly half (49 percent) said that the electronic health record system in their organization is hard to use.

Increase in Online Services for Patients Driven by growing demand for patient engagement, the top three electronic services that doctors say are available to patients are reminders for care services

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

43

praktyk a

(41%), email communication with providers (41%) and the ability to book or cancel appointments online (37%). More than half of doctors in Brazil (55%) and the United States (52%) say their patients can communicate with them by email.

The majority (58%) in Singapore can receive reminders for care and book appointments while the same percentage in the U.S. can request prescription refills.

The survey also showed that doctors believe that allowing patients to update their own medical records increases their satisfaction (cited by 84% of respondents) engagement in their own health (82%), boosts understanding of their health conditions (71%), increases patient and physician communication (69%), and increases the accuracy of their medical records (54%).

“The industry needs to adapt to a new generation of patients who are taking proactive roles in their healthcare and expect to have real-time data at their fingertips,” said Safavi. “When patients have a greater role in the record-keeping process, it can increase their understanding of conditions, improve motivation and serve as a clear differentiator for clinical care provided by physicians.” 

IMPACT OF ELECTRONIC MEDICAL RECORD AND HEALTH INFORMATION EXCHANGE IMPROVED HEALTH OUTCOMES FOR PATIENTS

46% 72%

76%

71%

78%

92%

80% 40% impacts

23%

20% 5%

global

4% australia

8% 1% brazil

27%

19% 3% england

18% 2%

norway

2% singapure

14%

no impact impacts negatively

usa

REDUCTION IN MEDICAL ERRORS

78%

80%

83%

85%

64%

78%

88%

23% 16% 6%

15%

global

australia

5%

14% brazil

17%

13% 1%

4% england

4% norway

7% singapure

5%

12%

impacts no impact impacts negatively

usa

Methodology Accenture commissioned a survey of 2,619 doctors in six countries to assess their adoption and attitudes toward electronic health records and healthcare IT. The six countries represented were the United States (601 respondents), Australia (510), Brazil (504), England (502), Norway (302) and Singapore (200). The survey was conducted online by Nielsen between December 2014 and January 2015. The analysis provided comparisons by country, sector, age and use.

44

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

opinie

Polska.

Europa.

Ochrona zdrowia W czerwcu odbywa się pierwsza edycja Europejskiego Kongresu Medycznego. Na temat dobrych wzorców w europejskiej ochronie zdrowia rozmawiamy z dr Andrzejem Mądralą, Wiceprezydentem Pracodawców RP.

Jakie różnice – oprócz finansowych – dzielą systemy ochrony zdrowia w Polsce i innych krajach Europy Zachodniej oraz z jakich sprawdzonych praktyk moglibyśmy skorzystać?

Znaczących różnic, i to o charakterze fundamentalnym, jest wiele. Zacznijmy od tego, że polski systemem ochrony zdrowia koncentruje swoje działania na leczeniu, a nie zapobieganiu chorobie.

Wydatki 1–2% na profilaktykę zdrowotną są zastraszająco małe. Należy z niepokojem odnotować brak koordynacji działań profilaktycznych pomiędzy róż-

nymi resortami. Szansę na zmianę tej sytuacji niesie ustawa o zdrowiu publicznym. Nowoczesne systemy dbają o to, by zachować zdrowie obywateli. My mamy do tego jeszcze długą drogę. Jeśli już natomiast podejmujemy leczenie, to popełniamy błędy kardynalne. Płacimy za procedurę, a nie za efekt medyczny. Termin Pay-for-Performance jest w pełni zrozumiały tylko nielicznym. Idąc dalej, nawet jeśli płacimy za procedurę, to nie mamy zdefiniowanego jej standardu, zakresu, szczegółowych technik i technologii medycznych. To powoduje, że tak istotne nierówności w zdrowiu obejmu-

ją nie tylko kwestie ekonomiczne, dostęp do świadczeń, odległość do ośrodka medycznego, ale także olbrzymie zróżnicowanie jakości usług. Nawet w sytuacji, gdy już dana procedura jest opisana, to nie jest optymalnie wyceniona.

Nie chodzi tu bynajmniej o budżet, ale o właściwą – odpowiadającą kosztom – taryfę świadczeń. To zadania dla nowego AOTMiT. Jeśli już sporadycznie taka taryfa w przeszłości powstała, to nie uwzględnia kosztów pośrednich, społecznych, powrotu do pracy, co blokuje dostęp pacjentów do innowacyjnych terapii i leków. Dzieli nas także przepaść od tego, co nazwalibyśmy efektywnym, nowoczesnym systemem zdrowia, który za cel stawiałby sobie zdrowie społeczeństwa i rozwój kraju.

Które trendy zdominują europejski rynek ochrony zdrowia w najbliższych latach oraz jakie szanse i zagrożenia wiążą się z tym dla Polski?

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

45

opInIe

» W stosunku do krajów Europy Zachodniej dzieli nas przepaść od tego, co nazwalibyśmy efektywnym, nowoczesnym systemem zdrowia.« Trend europejski jest jeden i on już dominuje – starzejące się społeczeństwo, którego potrzeb nie jesteśmy w stanie zaspokoić. To społeczeństwo jest także coraz bardziej świadome swoich praw oraz możliwości, jakie niesie rozwój medycyny. Jeśli Polska nie wykona w ciągu tego i następnego roku zdecydowanych zmian w zakresie funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, to data narodowej katastrofy już została wyznaczona. Jest nią rok 2020. Wtedy przepaść pomiędzy potrzebami zdrowotnymi a budżetem oraz sposobem jego wydatkowania stanie się na tyle duża, że nie będzie już można jej załatać działaniami doraźnymi! Nawet jeden czy drugi pakiet o mniej lub bardziej skomplikowanej konstrukcji nie zmieni sytuacji. Potrzebna jest nam terapia całościowa, podejmująca źródła

Europejski Kongres Medyczny to cykl debat poświęconych problematyce służby zdrowia. Rolą Kongresu jest stworzenie platformy dialogu dla Polski i Europy, wymiana doświadczeń i koncepcji, dyskusja o problemach i wyzwaniach oraz formułowanie nowych, lepszych rozwiązań dla sektora medycznego.

Tegoroczna edycja Europejskiego Kongresu Medycznego poruszać będzie szeroką problematykę restrukturyzacji polskich jednostek służby zdrowia, politykę lekową państwa, nowe modele finansowania, nowoczesne rozwiązania IT w służbie zdrowia oraz fundusze unijne w nowej perspektywie budżetowej. Czasopismo Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia jest patronem medialnym wydarzenia.

Informacje oraz rejestracja: www.ekm.amberexpo.pl

niewydolności systemu, a nie tylko objawy, jak np. śmiertelność pacjentów onkologicznych.

Pięć najpilniejszych kwestii, którymi musimy się natychmiast zająć w ochronie zdrowia...

Wynikają z moich wcześniejszych zdań.

Są to: inwestycje w profilaktykę i edu-

kację zdrowotną, zdefiniowanie standardów realizacji świadczeń, poszerzenie bazy finansowej, w tym alternatywni płatnicy świadczeń, współpłacenie za zróżnicowaną oraz podwyższoną jakość świadczeń, wdrożenie mechanizmów Pay-for-Performance i właściwa wycena świadczeń, uwzględniająca koszty wtórne, w tym koszty społeczne. 

reklama

INTERAkCjE

LEkÓW Z ŻYWNOŚCIĄ Grupa ekspertów Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia opracowała nowatorską bazę interakcji leków z żywnością. Dowiedz się, jakich pokarmów i napojów należy unikać, zażywając leki. Poznaj praktyczne wskazówki dla bezpiecznej farmakoterapii.

KONTROLUJ INTERAKCJE ON-LINE. Skorzystaj z wyszukiwarki leków na portalu OSOZ lub załóż Indywidualne Kontro Zdrowotne z automatycznym mechanizmem nadzorowania interakcji.

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

4

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

WWW.OSOZ.PL

Zdjęcie: Michał Biel

opinie

Wzory do naśladowania Dr n. med. Jerzego Ziętka, Posła na Sejm RP oraz członka Kapituły Konkursu Liderów Ochrony Zdrowia, pytamy o wyniki konkursu i sukcesy laureatów w zarządzaniu placówkami medycznymi. „W tym roku – co zresztą jest już zwyczajem od lat – konkurencja była bardzo duża. Ponad 100 kandydatur robi wrażenie! Przyznam, że niełatwo było wybrać tych najwybitniejszych.

Tym bardziej więc wartość wyróżnienia tytułem Lidera Ochrony Zdrowia jest nie do opisania, a Laureaci są nie tylko zwycięzcami konkursu, lecz także prawdziwymi wzorami do naśladowania dla innych. Mnie, jako lekarza i ustawodawcę, taka konkurencja może tylko ucieszyć.

Jednym z pytań, jakie stawia konkurs, jest recepta na skuteczne zarządzanie jednostkami służby zdrowia.

Próbujemy na nie znaleźć odpowiedź od dawna, ulegając często łatwej pokusie, by użalać się nad kondycją służby

zdrowia w ogóle, przenosząc odpowiedzialność za słabość poszczególnych podmiotów na problemy systemu. Za doskonały przykład, że nie jest to teza zawsze słuszna i prawdziwa, służą laureaci w kategorii Skuteczne Zarządzanie w Ochronie Zdrowia. Złoty Lider – Wielospecjalistyczny Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim Sp. z o.o., któremu przewodzi dyrektor Piotr Dębicki – swoją historią udowodnił, że systemowe przekształcenia mogą przynosić dobre owoce, jeśli tylko mądrze się je wdraża. Radością i zaszczytem było móc spojrzeć w oczy ekipie, która wyprowadziła swój szpital na przysłowiową prostą, a do tego rozwinęła go na tyle, by stał się liderem usług medycznych w regionie.

Zresztą, pozostałe wyróżnione szpitale – Szpital Specjalistyczny w Prabutach Sp. z o.o z Dyrektorem Pawłem Chodyniakiem na czele i Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny im. dr. S. Jasińskiego w Zakopanem pod dyrekcją Krystyny Walendowicz – to równie doskonałe wzory do naśladowania.

Tegoroczna uroczysta gala już za nami. Dziękuję Organizatorom za kontynuowanie tego wspaniałego przedsięwzięcia, jakim jest konkurs Liderów Ochrony Zdrowia i cała Konferencja OSOZ, a także za wspaniałą atmosferę i wrażenia na Gali – za doskonałą organizację, wyśmienitą ucztę muzyczną w wykonaniu kwartetu smyczkowego. Gratuluję także nagrodzonym we wszystkich czterech kategoriach. Jestem przekonany, że wyróżnienia – jak co roku – trafiły w odpowiednie ręce.

Przed nami teraz czas, by na nagrodzonych się wzorować.” 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

47

S tat ys t yk i i prognoz y m o n i t o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c z n y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych Katarzyna Płoskonka, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A. KOSZTY OGÓLNE LECZENIA

KOSZTY GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

KOSZTY ALERGII

ZMIANA MIESIĘCZNA W kwietniu W STOSUNKU DO marca

66 902 zł

67 278 zł

4 432 zł

marzec 2015

kwiecień 2015

marzec 2015

wartość zmiany

+376 zł



wartość zmiany

–938 zł

3 494 zł

1454 zł

kwiecień 2015

marzec 2015



wartość zmiany

+254 zł

1708 zł

kwiecień 2015



DANE ZA 2015 ROK ZE ZMIANĄ W STOSUNKU DO 2014 ROKU

740 305 zł

786 009 zł

35 003 zł

39 218 zł

18 380 zł

19 448 zł

rok 2014

rok 2015

rok 2014

rok 2015

rok 2014

rok 2015

trend prognozy

+45 704 zł



trend prognozy

+4 215 zł



trend prognozy

+1 068 zł



* wszystkie dane w tekście i tabeli – w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

Koszty całkowite W kwietniu 2015 roku ogólne koszty leczenia w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wyniosły 67,3 tys. zł i były o 376 zł wyższe od danych za marzec oraz o 6,3 tys. zł wyższe od kwoty z kwietnia 2014 roku.

Prognozy zakładają, że w całym bieżącym roku koszty ogólne osiągną poziom nieco ponad 786 tys. zł i będą o 45,7 tys. zł wyższe od danych zanotowanych w 2014 roku.

Województwa mazowieckie i dolnośląskie wykazały największe koszty leczenia (po ponad 75 tys. zł). Na przeciwległym biegunie znalazły się województwa opolskie, kujawsko-pomorskie oraz warmińsko-mazurskie. Dla nich koszty ogólne były najniższe i nie przekroczyły 60 tys. zł.

W porównaniu do marca, sześć województw – pomorskie, podlaskie, lubelskie, łódzkie, świętokrzyskie, kujawskopomorskie – odnotowało wzrost kosztów. W pozostałych regionach nastąpił ich spadek. Największy wzrost wynosił 5,75%, zaś największy spadek (w województwie mazowieckim) – 3,75%.

Zgodnie z prognozami wyliczonymi na 2015 rok, trzy województwa – mazowieckie, dolnośląskie i podlaskie – przekroczą poziom 900 tys. zł (opolskie i kujawsko-pomorskie nie przekroczą 700 tys. zł).

48

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

Grypa i przeziębienie 3 494 zł – tyle wyniosły koszty leczenia grypy i przeziębienia, jakie zanotowano w kwietniu bieżącego roku. Oznacza to, że były one o 938 zł niższe w porównaniu do marca oraz o 277 zł wyższe niż w kwietniu 2014 roku.

Prognoza na 2015 rok wskazuje, że koszty grypy i przeziębienia w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wyniosą 39,2 tys. zł, co w porównaniu do 2014 roku będzie oznaczało wzrost o 4,2 tys. zł.

Regionem o najwyższych kosztach grypy i przeziębienia było województwo mazowieckie – jako jedyne przekroczyło kwotę 4 tys. zł. Wśród regionów o najniższych kosztach znalazły się województwa: świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie, opolskie, kujawsko – pomorskie (nie przekroczyły kosztów 3 tys. zł).

Wszystkie badane regiony, w porównaniu do marca, zanotowały spadek kosztów grypy i przeziębienia. Największy poziom spadku (o ponad 40%) wystąpił w województwie śląskim. Najmniejszy (poniżej 20%) – w województwach: świętokrzyskim, wielkopolskim, małopolskim.

W 2015 roku najwyższe koszty grypy i przeziębienia będą domeną województwa mazowieckiego i dolnośląskiego (ponad 45 tys. zł). Najniższe koszty cechować będą województwo święto-

krzyskie i warmińsko-mazurskie (poniżej 30 tys. zł).

Alergia W kwietniu 2015 roku, w porównaniu do marca, wzrosły o 254 zł koszty alergii w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, osiągając ostatecznie kwotę 1 708 zł.

W porównaniu do kwietnia zeszłego roku nastąpił spadek kosztów o 485 zł.

Z prognozy wynika, że w 2015 roku koszty alergii wyniosą 19,4 tys. zł i będą o nieco ponad 1 tys. zł wyższe od danych z 2014 roku.

Województwo podkarpackie jako jedyne przekroczyło poziom kosztów 3 tys. zł. Najniższym kosztem cechowało się województwo opolskie (1,14 tys. zł).

W stosunku do marca, we wszystkich badanych regionach nastąpił wzrost kosztów alergii. Największy poziom wzrostu odnotowało województwo podkarpackie (55,96%). Najmniejszy wzrost został wykazany w przypadku województwa mazowieckiego (5,13%).

W 2015 roku regionem o największych kosztach alergii w przeliczeniu na 1000 mieszkańców będzie województwo mazowieckie. Na drugim krańcu skali znajdzie się województwo warmińsko-mazurskie. 

S tat yS t yk I I pRognoz y m o n I t o R z j aw I S k e p I d e m I o l o g I c z n y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

koszty, tys. zł

» Ogólne koszty leczenia w kwietniu ukształtowały się na podobnym poziomie jak w miesiącach poprzednich.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

prognoza

CZERWIEC

prognoza

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

4

S tat yS t yk I I pRognoz y m o n I t o R z j aw I S k e p I d e m I o l o g I c z n y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

»Koszty leczenia grypy i przeziębienia spadły, ale ich poziom był nadal wysoki.«

koszty, tys. zł

50

STYCZEŃ

LUTY

KWIECIEŃ

MAJ

MARZEC

prognoza

CZERWIEC

prognoza

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

S tat yS t yk I I pRognoz y m o n I t o R z j aw I S k e p I d e m I o l o g I c z n y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia alergii istotnie wzrosły w porównaniu do marca.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

prognoza

CZERWIEC

prognoza

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

51

S tat yS t yk I I pRognoz y S tRuk t uR a dyS tRy buc jI leków

Struktura dystrybucji leków kAtArZynA PłOskOnkA, Zakład Analiz statystycznych, kAmsOFt s.A. STATYSTYKA MIESIĄCA (KWIECIEń 2015) ORAZ TRENDY W STOSUNKU DO MARCA 2015

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE LEKU

17,17 zł



ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTECE

3 50 osób

17 tys. zł



POZIOM REFUNDACJI

2 , 5 %



ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

21,04 zł



WARTOŚĆ SPRZEDAŻY NA PACJENTA

4 ,04 zł



dZIeń/GOdZInA O nAJWIęksZym OBrOcIe

TYDZIEń Z NAJWIĘKSZĄ LICZBĄ KLIENTÓW

NAJWIĘKSZY WZROST SPRZEDAŻY

CZWARTEK | 10.00–11.00

8–14 KWIETNIA

PrZeWód POkArmOWy I metABOlIZm

Obrót w statystycznej aptece w kwietniu 2015 roku osiągnął poziom 179 tys. zł.

W porównaniu do marca wynik ten był o 1 tys. zł większy. Jednocześnie porównując dane do kwietnia 2014 roku, również obserwujemy wzrost obrotu, dokładnie o 8 tys. zł (4,7%). Wartość całego rynku aptek otwartych wyniosła 2,6 mld zł i była o 0,6% wyższa od wartości z marca oraz o 10% wyższa od danych z kwietnia ubiegłego roku.

Tylko sprzedaż odręczna zanotowała spadek w porównaniu do marca – dla całego rynku aptecznego osiągnęła wartość 994 tys. zł, w marcu była o 1,4% wyższa. Jednak porównując uzyskane dane do kwietnia 2014 roku, widoczny jest wzrost o 5,5%. Sprzedaż na recepty refundowane wyniosła 67,8 tys. zł w przeliczeniu na statystyczną aptekę oraz 979,3 tys. zł dla całego rynku ap-

52

ŚREDNI OBRÓT W APTECE

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

tecznego. Oznacza to wzrost zarówno w stosunku do marca bieżącego roku, jak i do kwietnia poprzedniego roku. Sprzedaż na recepty pełnopłatne osiągnęła poziom 40,5 tys. zł (statystyczna apteka) oraz 585,4 tys. zł (rynek), co w zestawieniu z tym samym miesiącem 2014 roku oznacza wzrost kolejno o 6% oraz 11,4%.

W kwietniu największy obrót statystyczna apteka odnotowała w czwartek (7 991 zł). Spośród wszystkich dni roboczych, średni obrót w poniedziałki znacząco odstaje od pozostałych. W tym dniu apteka wygenerowała 5 580 zł obrotu. Spadek wynika zapewne z faktu, że 6 kwietnia był dniem świątecznym, co widocznie zaniżyło statystyki. Najwyższe średnie obroty w aptekach odnotowano 30 kwietnia (9 704 zł), najniższy odnotowany wynik (359 zł) pochodzi z 5 kwiet-

nia. Najbardziej intensywne natężenie ruchu pacjentów w aptece zaobserwowano w godzinach od 10.00 do 11.00 (13,89 pacjenta na aptekę).

Analizując średnią sprzedaż w statystycznej aptece w podziale na grupy ATC widać, że sześć z nich zmniejszyło swoje wyniki w kwietniu w stosunku do marca.

Największy spadek w statystycznej aptece wystąpił dla kategorii „układ oddechowy” (o 3 501 zł), a największy wzrost został odnotowany dla „układu sercowo naczyniowego” (o 2 999 zł). Leki pasożytnicze, owadobójcze i repelenty utrzymały sprzedaż najbardziej zbliżoną do marca – różnica w kwietniu wyniosła zaledwie 17 zł.

W jaki sposób zmienił się udział poszczególnych grup ATC w obrocie całkowitym? W kwietniu różnica jest nieco większa niż w marcu. W marcu żadna z klas ATC nie zmieniła swojego udziału

S tat ys t yk i i prognoz y s truk t ur a dys try buc ji leków

w obrocie całkowitym o więcej niż 0,6%.

W kwietniu korekta mieściła się w przedziale od 2,03% do 1,60%. Największy procentowy wzrost udziałów odnotowały następujące klasy ATC: układ sercowo naczyniowy (wspomniane 1,6%), varia (0,91%) oraz przewód pokarmowy i metabolizm (0,56%). Leki pasożytnicze, owadobójcze i repelenty zmieniły udział zaledwie o 0,01%, analogicznie jak w poprzednich miesiącach. Przejdźmy teraz do największych spadków udziałów w obrocie całkowitym. W tej kategorii na pierwszej pozycji znalazł się układ oddechowy (- 2,03%), a następnie leki przeciwzakaźne (- 1,37%). Podobnie jak w poprzednim miesiącu, układ sercowonaczyniowy nadal stanowi największy procent obrotu w aptekach (15,09%). Średnia marża apteczna w kwietniu 2015 roku spadła w porównaniu z marcem o 0,93% i wynosiła 25,90%.

Jest to spadek o ponad 10% w stosunku do kwietnia 2014 roku. Dla leków w sprzedaży odręcznej marża była największa (30,71%); dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wynosiła 27,87%, a dla leków z list refundowanych – 17,89%. Oznacza to spadek kolejno o 0,5%, 3,6% oraz 2,6%, a także spadek w porównaniu z kwietniem 2014 roku kolejno o 9,4%, 9,5% oraz 5,6%.

17,17 zł kosztowało średnio pojedyncze opakowanie produktu w aptece w kwietniu 2015 roku, przy czym refundator dopłacił do tej kwoty 4,57 zł. W marcu kwota ta wynosiła 17,26 zł. Natomiast w kwietniu poprzedniego roku wartość przyjęła poziom 16,46 zł (wzrost o 4,3%). Średnia cena za opakowanie leku bez recepty wynosiła w kwietniu 11,53 zł, dla leku z recept pełnopłatnych było to 22,26 zł, a za lek z list refundacyjnych statystyczny pacjent zapłacił średnio 27,53 zł. Dla ostatniej grupy refundacja pojedynczego opakowania wyniosła 8,59 zł i była o 0,22 zł mniejsza niż w marcu oraz 1,03 zł większa niż w kwietniu 2014. Statystyczny pacjent zapłacił za lek z listy refundowanej średnio 18,94 zł. Porównując cenę statystycznego produktu sprzedawanego bez recepty (OTC), leku na receptę pełnopłatną i leku refundowanego do miesiąca poprzedniego obserwujemy kolejno: spadek o 1,8%, wzrost o 1,3% i spadek o 0,1%. Natomiast w porównaniu do kwietnia ubiegłego roku jest to analogicznie: 3,1%, 2,6% i 3,1%.

Statystyczną aptekę odwiedziło w kwietniu 2015 roku 3 650 osób. Średnia liczba pacjentów, którzy zakupili lek

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2015

kwiecień 2014

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach kwietnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2015

kwiecień 2014

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy 5,94%

17,76% przewód pokarm. i metabolizm

4,67% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe 2,59% narządy zmysłów 11,1% układ oddechowy

4,35% leki przeciwzakaźne leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty leki onkologiczne 2,31% i immunomodulacyjne 3,71% krew i układ krwiotwórczy

0,23%

0,91%

endokrynologia -- hormony, bez horm. płciowych

3,65% dermatologia

15,09% układ sercowo-naczyniowy

11,54% centralny układ nerwowy varia 11,89%

4,26% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

53

S tat ys t yk i i prognoz y s truk t ur a dys try buc ji leków

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2015

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 20,0

zapłata pacjenta

refundacja

15,0

10,0

12,19

12,16

12,12

12,05

11,94

11,90

11,97

11,99

12,06

12,14

12,25

12,44

12,39

12,70

12,77

12,59

4,13

4,23

4,19

4,41

4,55

4,58

4,56

4,42

4,37

4,42

4,42

4,47

4,25

4,41

4,49

4,57

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

2

3

4

5,0

0,0

5

6

2014

7

8

9

10

11

12

2015

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 30,0

zapłata pacjenta

25,0

7,57

7,80

7,62

7,56

7,24

7,28

7,63

7,73

7,67

8,02

8,10

8,04

8,10

8,39

8,81

8,59

18,61

18,83

19,08

19,13

19,37

19,39

19,30

19,10

19,36

19,30

18,96

19,55

18,93

19,05

18,74

18,94

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

2

3

4

refundacja

20,0 15,0 10,0 5,0 0,0

5

6

2014

7

8

9

10

11

12

2015

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2015

*

**

***

54

*7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

S tat ys t yk i i prognoz y s truk t ur a dys try buc ji lekĂłw

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w kwietniu

na receptę refundowaną wynosiła 780 (850 na receptę nierefundowaną). Najwięcej pacjentów pojawiło się w statystycznej aptece 30 kwietnia, było to aş 180 osób, najmniej 5 kwietnia – 11 osób.

Jeśli natomiast przyjrzymy się liczbie pacjentów w statystycznej aptece w podziale na tygodnie, kwiecień był pod tym względem wyrównany. W pierwszym tygodniu (od 1 do 7 kwietnia) w statystycznej aptece pojawiło się 750 pacjentów (warto przypomnieć, şe 6 kwietnia był dniem wolnym), w drugim tygodniu (od 8 do 14 kwietnia) liczba klientów była najwyşsza i wynosiła dokładnie 889 osób. Równie sporo, bo 859 pacjentów, odwiedziło statystyczną aptekę w trzecim tygodniu (15–21 kwietnia). W ostatnim pełnym tygodniu (22–28 kwietnia) było to 821 pacjentów.

Wydatek, który poniósł statystyczny pacjent w kwietniu to 49,04 zł, czyli o 0,27 zł więcej niş w marcu (przy takiej samej liczbie pacjentów) oraz jedynie 0,04 zł więcej niş w kwietniu 2014 roku. W podanej kwocie średnio 13,07 zł (o 0,37 zł więcej niş w marcu) dopłacił refundator, reszta w wysokości 35,97 zł to wydatek poniesiony z własnej kieszeni pacjenta.

PrzyglÄ…dajÄ…c siÄ™ wynikom za kwiecieĹ„ 2015 roku i porĂłwnujÄ…c je do poprzednich lat widzimy pewnÄ… niewielkÄ… zmianÄ™ w trendzie. W poprzednich latach caĹ‚kowity obrĂłt aptek spadaĹ‚ w kwietniu w porĂłwnaniu do marca (w 2014 roku – z 2,43 mld zĹ‚ do 2,35 mld zĹ‚; w 2013 roku – z 2,40 mld zĹ‚ do 2,31 mld zĹ‚; w 2012 roku – z 2,32 mld zĹ‚ do 2,22 mld zĹ‚), natomiast w roku bieşącym nastÄ…piĹ‚ nieznaczny wzrost – z 2,57 mld zĹ‚ do 2,58 mld zĹ‚. Statystyczna liczba pacjentĂłw w aptece jest rĂłwnie wysoka jak w poprzednim miesiÄ…cu i o kilka procent wyĹźsza niĹź w poprzednim roku. MoĹźna wiÄ™c przypuszczać, Ĺźe sezon przeziÄ™bieĹ„ wydĹ‚uĹźyĹ‚ siÄ™, a dodatkowo juĹź wkroczyliĹ›my w okres zwiÄ™kszonych zakupĂłw Ĺ›rodkĂłw na alergiÄ™. W zwiÄ…zku z dniami Ĺ›wiÄ…tecznymi wzrosĹ‚a takĹźe sprzedaĹź Ĺ›rodkĂłw wspomagajÄ…cych trawienie. ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2015

kwiecień 2014

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2015

kwiecień 2014

LXJFUOJB

LXJFUOJB

LXJFUOJB

LXJFUOJB

LXJFUOJB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

kwiecień 2015

kwiecień 2014

kwiecień 2015

110 434

105 230

61,70%

61,54%

Lek - OTC

37 272

35 676

20,82%

20,86%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

15 227

14 518

8,51%

8,49%

Pozostałe

16 067

15 576

8,98%

9,11%

Lek - RX

kwiecień 2014

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

55

S tat ys t yk i i prognoz y s truk t ur a dys try buc ji leków

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za kwiecień 2015 kwiecień 2015

zmiana w stosunku do (%) marca 2015

stycznia 2015

zmiana w stosunku do (liczbowo)

kwietnia 2014

marca 2015

stycznia 2015

kwietnia 2014

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

179,0

0,6%

0,3%

4,7%

1,0

0,5

8,0

cały rynek apteczny

2 584 760

0,6%

1,1%

10,0%

14 440,0

27 212,0

235 562,0

statystyczna apteka

67,8

1,0%

6,4%

8,0%

0,6

4,1

5,0

cały rynek apteczny

979 303

1,0%

7,2%

13,6%

9 378,5

65 918,0

116 942,9

statystyczna apteka

40,5

1,8%

6,5%

6,0%

0,7

2,5

2,3

cały rynek apteczny

585 383

1,8%

7,4%

11,4%

10 396,8

40 102,5

59 752,2

statystyczna apteka

68,8

-1,4%

-8,2%

0,4%

-1,0

-6,1

0,3

cały rynek apteczny

994 136

-1,4%

-7,5%

5,5%

-14 165,6

-80 148,5

52 174,2

statystyczna apteka

47,7

2,9%

4,6%

4,1%

1,4

2,1

1,9

cały rynek apteczny

688 730

2,9%

5,4%

9,4%

19 696,3

35 312,7

59 387,5

w całkowitym obrocie

26,6%

2,4%

4,3%

-0,5%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

68,8%

1,1%

-1,8%

-4,0%

0,0

0,0

0,0

ogółem

17,17 zł

-0,5%

3,2%

4,3%

-0,09

0,53

0,71

dla leków z list refundacyjnych

27,53 zł

-0,1%

1,8%

3,1%

-0,02

0,49

0,84

dla leków z recept pełnopłatnych

22,26 zł

1,3%

1,5%

2,6%

0,30

0,33

0,56

dla produktów bez recepty (OTC)

11,53 zł

-1,8%

-0,7%

3,1%

-0,22

-0,08

0,35

3 650

0,0%

13,4%

4,6%

0,0

430,0

160,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

780

-1,3%

9,9%

1,3%

-10,0

70,0

10,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

850

-1,2%

10,4%

0,0%

-10,0

80,0

0,0

2 950

-0,7%

11,3%

5,7%

-20,0

300,0

160,0

ogółem

25,90%

-0,9%

-0,9%

-10,3%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

17,89%

-2,6%

2,5%

-5,6%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

27,87%

-3,6%

1,6%

-9,5%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

30,71%

-0,5%

-3,3%

-9,4%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

49,04 zł

0,6%

-11,5%

0,1%

0,3

-6,4

0,0

Wartość zapłaty przez pacjenta

35,97 zł

-0,3%

-12,8%

0,3%

-0,1

-5,3

0,1

Wartość dopłaty refundatora

13,07 zł

2,9%

-7,7%

-0,4%

0,4

-1,1

-0,1

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

86,95 zł

2,3%

-3,2%

6,7%

1,9

-2,8

5,4

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

27,13 zł

-0,2%

0,9%

17,5%

-0,1

0,2

4,0

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

59,81 zł

3,4%

-4,9%

2,4%

2,0

-3,1

1,4

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

47,69 zł

3,0%

-3,5%

6,0%

1,4

-1,7

2,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

23,34 zł

-0,7%

-17,5%

-5,0%

-0,2

-5,0

-1,2

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Obrót 2015: 2 086,0 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 1–2%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

56

I 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

S tat ys t yk i i prognoz y s truk t ur a dys try buc ji leków

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do kwietnia 2015 2015

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2015

2013

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2013

2 086,0

2,1%

2,3%

43,5

47,5

712,0

3,7%

3,1%

25,5

21,5

30 298 058,2

6,3%

9,1%

1 799 270,7

2 539 763,7

10 250 521,5

8,9%

9,5%

833 632,0

891 866,5

751,0

0,1%

0,9%

1,1

6,6

263,3

7,4%

7,2%

18,1

17,7

10 906 995,7

4,2%

7,6%

441 324,1

769 379,8

3 791 109,3

12,7%

13,9%

428 087,6

461 518,6

454,8

1,3%

0,6%

6,0

2,6

156,3

3,3%

0,7%

5,0

1,2

6 606 568,5

5,5%

7,3%

345 148,4

448 182,8

2 250 988,2

8,4%

7,0%

175 151,2

147 608,4

863,7

4,3%

4,4%

35,7

36,4

286,3

0,6%

0,5%

1,7

1,6

12 545 494,0

8,6%

11,4%

993 801,2

1 280 755,8

4 121 918,0

5,6%

6,8%

217 488,7

262 441,4

557,7

2,5%

6,8%

13,6

35,3

185,2

4,2%

7,4%

7,4

12,7

8 100 028,5

6,7%

13,9%

507 853,3

986 936,8

2 665 940,3

9,3%

14,0%

227 328,2

328 387,0

26,7%

0,4%

4,3%

0,0

0,0

26,01%

0,4%

4,1%

0,0

0,0

73,0%

2,3%

5,7%

0,0

0,0

69,02%

-3,1%

-0,1%

0,0

0,0

16,62 zł

0,7%

0,7%

0,1

0,1

17,0

3,7%

3,2%

0,6

0,5

27,05 zł

0,7%

-0,4%

0,2

-0,1

27,4

3,2%

1,3%

0,8

0,3

21,92 zł

0,4%

-0,1%

0,1

0,0

22,0

2,4%

1,1%

0,5

0,2

11,47 zł

2,0%

2,6%

0,2

0,3

11,6

2,6%

3,1%

0,3

0,3

41 814

0,1%

-4,3%

43,7

-1 876,3

14 050

-3,4%

-5,9%

-490,0

-880,0

9 169

1,8%

0,3%

159,1

29,1

3 050

-1,3%

-2,2%

-40,0

-70,0

9 947

-0,1%

-3,6%

-12,9

-372,9

3 310

-4,9%

-7,3%

-170,0

-260,0

33 942

0,6%

-3,7%

192,4

-1 297,6

11 460

-2,2%

-4,8%

-260,0

-580,0

27,26%

1,8%

-1,1%

0,0

0,0

26,21%

-5,4%

-4,7%

0,0

0,0

18,65%

0,1%

2,0%

0,0

0,0

17,94%

-5,1%

-1,0%

0,0

0,0

29,21%

-0,2%

-8,2%

0,0

0,0

28,25%

-7,4%

-9,8%

0,0

0,0

33,49%

-0,2%

-7,2%

0,0

0,0

31,49%

-8,5%

-11,6%

0,0

0,0

49,89 zł

2,0%

6,9%

1,0

3,2

50,68 zł

7,3%

9,6%

3,5

4,4

36,55 zł

1,9%

5,3%

0,7

1,8

37,50 zł

7,2%

8,1%

2,5

2,8

13,34 zł

2,4%

11,6%

0,3

1,4

13,18 zł

7,8%

14,1%

1,0

1,6

81,91 zł

-1,6%

0,6%

-1,3

0,5

86,33 zł

8,8%

9,6%

7,0

7,6

22,11 zł

-7,2%

-12,3%

-1,7

-3,1

26,74 zł

17,2%

9,8%

3,9

2,4

59,80 zł

0,7%

6,3%

0,4

3,6

59,59 zł

5,4%

9,6%

3,1

5,2

45,73 zł

1,5%

4,3%

0,7

1,9

47,23 zł

8,6%

8,7%

3,7

3,8

25,45 zł

3,7%

8,4%

0,9

2,0

24,99 zł

2,9%

5,6%

0,7

1,3

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) 3 000

Refundacja: 8,1 mld zł

2 500

Zmiana obrotu: wzrost 5 do 7% (w stosunku do roku 2014) Zmiana refundacji: wzrost 8 do 10% (w stosunku do roku 2014)

Miliony zł

Obrót 2015: 30,3 mld zł

realizacja obrotu

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2014)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2014)

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

57

S tat ys t yk i i prognoz y s truk t ur a dys try buc ji leków

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

845,77

9,94

39534,80

22,09

8932,91

6,80

30601,89

64,16

22,60

77,40

1158,87

34,12

46,74

2. U-30

627,84

7,38

17980,04

10,04

7801,08

5,94

10178,96

21,34

43,39

56,61

822,98

21,85

28,64

3. U-50

22,97

320,93

3,77

7373,19

4,12

4274,45

3,26

3098,74

6,50

57,97

42,03

364,07

20,25

4. U-BEZPŁATNY

30,29

0,36

1280,91

0,72

57,77

0,04

1223,14

2,56

4,51

95,49

65,34

19,60

42,29

5. INWALIDA WOJENNY

23,60

0,28

845,28

0,47

0,00

0,00

845,28

1,77

0,00 100,00

32,27

26,20

35,82 22,33

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,34

0,00

7,57

0,00

1,69

0,00

5,88

0,01

22,30

77,70

0,45

16,93

7. ZHK

12,31

0,14

282,23

0,16

49,18

0,04

233,06

0,49

17,42

82,58

15,69

17,99

22,92

8. AZ

0,01

0,00

0,08

0,00

0,00

0,00

0,08

0,00

0,00 100,00

0,01

14,04

14,47

9. NARKOTYKI

2,60

0,03

514,68

0,29

63,03

0,05

451,65

0,95

12,25

87,75

4,07

126,39

197,90

14,09

0,17

1796,21

1,00

738,93

0,56

1057,28

2,22

41,14

58,86

171,45

10,48

127,50

11. PELNOPŁATNE

1548,68

18,20

40539,00

22,65

40539,00

30,87

0,00

0,00 100,00

0,00

1821,14

22,26

26,18

12. ODRĘCZNA

5083,05

59,73

68846,00

38,46

68846,00

52,43

0,00

0,00 100,00

0,00

5970,68

11,53

13,54

13. RAZEM

8509,49 100,00

26,65

10427,01

17,17

21,04

10. ŚRODKI POMOCNICZE

179000,00 100,00

131304,04 100,00

47695,96 100,00

73,35

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

825,30

9,51

38177,43

21,45

8404,70

6,38

29772,73

64,32

22,01

77,99

1124,85

33,94

46,26

2. U-30

596,65

6,88

16997,83

9,55

7299,20

5,54

9698,63

20,95

42,94

57,06

783,02

21,71

28,49

3. U-50

23,50

335,71

3,87

7888,12

4,43

4550,72

3,46

3337,41

7,21

57,69

42,31

381,67

20,67

4. U-BEZPŁATNY

28,92

0,33

1211,78

0,68

45,02

0,03

1166,75

2,52

3,72

96,28

63,08

19,21

41,91

5. INWALIDA WOJENNY

23,19

0,27

824,09

0,46

0,00

0,00

824,09

1,78

0,00 100,00

31,69

26,00

35,54

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,33

0,00

7,85

0,00

1,54

0,00

6,32

0,01

19,59

80,41

0,43

18,32

23,72

7. ZHK

11,80

0,14

266,98

0,15

45,24

0,03

221,74

0,48

16,95

83,05

14,97

17,83

22,63

8. AZ

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00 100,00

0,00

14,47

12,65

9. NARKOTYKI

2,40

0,03

453,21

0,25

45,82

0,03

407,39

0,88

10,11

89,89

3,71

122,13

188,52

1,85

10. ŚRODKI POMOCNICZE

12,68

0,15

1502,39

0,84

645,51

0,49

856,88

42,97

57,03

151,31

9,93

118,45

11. PELNOPŁATNE

1520,00

17,52

39085,25

21,96

39085,25

29,68

0,00

0,00 100,00

0,00

1776,43

22,00

25,71

12. ODRĘCZNA

5316,75

61,30

71585,00

40,22

71585,00

54,35

0,00

0,00 100,00

0,00

6155,70

11,63

13,46

13. RAZEM

8673,73 100,00

26,01

10486,85

16,97

20,52

178000,00 100,00

131708,00 100,00

46292,00 100,00

73,99

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

97,82

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1864

21,90

67819

37,89

21164

16,12

46654

31,21

68,79

2464

27,53

36,39

2. Recepty pełnopłatne

1549

18,20

40539

22,65

40539

30,87

0

0,00 100,00

0,00

1821

22,26

26,18

3. Sprzedaż odręczna

5083

59,73

68846

38,46

68846

52,43

0

0,00 100,00

0,00

5971

11,53

13,54

14

0,17

1796

1,00

739

0,56

1057

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8509 100,00

179000 100,00

131304 100,00

2,22

41,14

58,86

171

10,48

127,50

47696 100,00

73,35

26,65

10427

17,17

21,04

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1824,30

21,03

65827,36

36,98

20392,24

15,48

45435,11

30,98

69,02

2403,42

27,39

36,08

2. Recepty pełnopłatne

1520,00

17,52

39085,25

21,96

39085,25

29,68

0,00

0,00 100,00

0,00

1776,43

22,00

25,71

3. Sprzedaż odręczna

5316,75

61,30

71585,00

40,22

71585,00

54,35

0,00

0,00 100,00

0,00

6155,70

11,63

13,46

12,68

0,15

1502,39

0,84

645,51

0,49

856,88

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8673,73 100,00

178000,00 100,00

131708,00 100,00

98,15

Pac.

1,85

42,97

57,03

151,31

9,93

118,45

46292,00 100,00

73,99

26,01

10486,85

16,97

20,52

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20777,84

20,10

751012,18

36,00

202786,31

13,27

548225,87

27,00

73,00

27766,02

27,05

36,14

2. Recepty pełnopłatne

17674,73

17,10

454836,06

21,80

454836,06

29,76

0,00

0,00 100,00

0,00

20746,84

21,92

25,73

3. Sprzedaż odręczna

64774,70

62,66

863691,19

41,40

863691,19

56,51

0,00

0,00 100,00

0,00

75295,86

11,47

13,33

145,76

0,14

16460,56

0,79

7005,18

0,46

9455,39

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

103373,03 100,00

2085999,99 100,00

1528318,74 100,00

98,30

Pac.

1,70

42,56

57,44

1737,31

9,47

112,93

557681,26 100,00

73,27

26,73

125546,03

16,62

20,18

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynku apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

301717288

20,10

10906995661

36,00

2945365035

13,27

7962693875

27,00

73,01

403200811

27,05

36,15

2. Recepty pełnopłatne

256728356

17,10

6606568476

21,81

6606255756

29,76

0

0,00 100,00

0,00

301351259

21,92

25,73

3. Sprzedaż odręczna

940880974

62,67

12545493974

41,41

12544662565

56,51

0

0,00

99,99

0,00

1093705446

11,47

13,33

2116910

0,14

239000138

0,79

101746574

0,46

137334592

1,70

42,57

57,46

25229688

9,47

112,90

8100028467 100,00

73,27

26,73

1823487204

16,62

20,18

5. RAZEM

1501443528 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

30298058249 100,00

22198029930 100,00

98,30

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

58

Transakcje Liczba

S tat ys t yk i i prognoz y a n a l i z a O S OZ

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

59

S tat ys t yk i i prognoz y

Konsumpcja preparatów witaminowych Mają zagwarantować dobrą formę, energię, zapewnić prawidłowe funkcjonowanie organizmu – rynek witaminowych suplementów diety to jedna z ważniejszych gałęzi przemysłu farmaceutycznego o rocznej wartości sprzedaży przekraczającej 700 mln zł. Nawet lekka tendencja spadkowa liczby sprzedawanych opakowań nie jest zapowiedzią odwrócenia obecnych trendów.

Katarzyna Płoskonka Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Opis rynku Rynek witamin opisany w poniższych statystykach odnosi się do preparatów

60

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

wchodzących do klasy ATC – A11, są to: preparaty wielowitaminowe, witaminy A i D, witamina B1, kompleks witamin grupy B, kwas askorbinowy oraz preparaty proste i złożone zawierające inne witaminy.

Designed by freepik.com

a n a l i z a O S OZ

Dane statystyczne wskazują średniomiesięczną sprzedaż witamin na poziomie od 45,4 mln do 68,2 mln opakowań.

Sprzedaż w ciągu roku jest stosunkowo wyrównana, poza widocznym spadkiem w czerwcu, lipcu oraz sierpniu. Jest to najpewniej spowodowane łatwiejszą dostępnością świeżych owoców i warzyw, a przez to mniejszą potrzebą uzupełnienia witamin poprzez suplementację.

Wartość sprzedaży witaminowych suplementów diety na przełomie ostatnich lat wykazywała stały poziom. W 2002 roku wynosiła 701,9 mln zł, w kolejnych latach nieznacznie spadała, ale w 2009 roku znowu osiągnęła wartość powyżej 700 mln zł. Najmniejsza wartościowo

S tat ys t yk i i prognoz y a n a l i z a O S OZ

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów.

Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

180

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2014 a nie będące w ofercie w 2002 roku

16

14,91 19,67 20,54 20,56 20,91 21,21 22,40 24,61 23,32 20,80 18,70 16,46

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

22

20,26 15,87 13,09 13,84 15,34 17,08 15,72 18,07 20,23 20,34 19,94

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

46

15,26 18,68 18,15 18,21 16,13 13,81 14,48 17,19 18,03 17,12

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

61

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

44

24,62 17,83 15,71 13,91 12,76 14,06 16,34 16,62

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

36

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

51

22,14 23,59 22,42 24,03 25,47 23,58

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

78

18,26 22,95 23,59 21,97 19,27

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

82

14,87 15,17 14,06 13,13

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

115

13,54 13,56 13,66

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

153

15,65 18,34

Produkty będące w ofercie w 2014 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

190

Liczba badanych produktów

7,05

7,23

7,56

7,61

8,36

8,63

8,72

8,93

9,39

8,95

9,05

9,38

9,60

9,58

9,94 11,01 11,95 11,93 12,65 13,59 13,83 13,69

12,26 11,45 12,17 14,28 16,28 14,67 15,05

18,16

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

180

7,05

9,60

9,58

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w 2014 roku

19

19,62 18,92 19,35 19,38 18,11 18,47 19,34 21,27 20,19 18,90 20,52 18,61

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2014

9

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2014

15

14,01 15,54 14,96 15,13 12,24 11,41 10,57

9,49

8,16

8,78

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2014

18

11,46 12,82 13,80 14,80 15,39 12,82 10,70

9,46

7,00

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2014

18

11,69 11,00 11,33 11,44 12,52 11,92 12,70 11,74

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2014

36

18,24 19,02 19,30 18,16 15,23 14,83 15,28

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2014

11

12,01 13,55 13,11 14,25 13,00 15,63

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2014

14

18,01 15,65 14,58 14,98 11,00

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2014

17

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2014

6,60

7,27

7,23

7,29

7,71

7,56

8,07

7,61

8,71

8,36

8,85

8,72

8,93

9,39

8,95

9,05

9,38

9,66 11,87 15,12 15,55 16,39 16,44

7,77

8,10

6

18,15 11,59 12,07

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2014

11

18,13 10,38

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

20

14,29

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

61

S tat ys t yk i i prognoz y a n a l i z a O S OZ

sprzedaż (36,4 mln zł) wystąpiła w lipcu 2005 roku, największa (79,4 mln zł) – w grudniu 2010 roku. Przez ostatnie dziesięciolecie konsumenci wydali łącznie na witaminy niemal 7 mld złotych.

Sprzedaż środków witaminowych na przełomie ostatnich lat spada, przy czym średnia cena sprzedaży – systematycznie rośnie. To między innymi dzięki temu wartościowo rynek utrzymuje się na stałym poziomie. W 2014 roku

sprzedało się 49,6 mln opakowań. Było to o 2% mniej niż w roku poprzednim.

Najmniejsza liczba zakupów miała miejsce w lipcu 2012 roku (3,3 mln opakowań), największa – w marcu 2002 roku (8,7 mln opakowań). Średnia cena za pojedyncze opakowanie w 2002 roku wynosiła 8,15 zł, w roku 2014 było to już 14,56 zł, co oznacza wzrost na przestrzeni 12 lat o niemal 80%. Największy wzrost ceny w porównaniu do roku po-

przedniego nastąpił w 2006 roku i wynosił 9,72%. Spadki sprzedaży oraz rosnąca cena mogą być wynikiem sprzedaży coraz większych opakowań oraz bardziej skoncentrowanych substancji (przykładowo zażywanych raz, a nie trzy razy dzienne).

O popularności stosowania witaminowych suplementów diety świadczy ilość produktów będąca w ofercie w kolejnych latach. W 2002 roku było to 496 różnych

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży witamin w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rok

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży (zł)

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

701 885 898

86 080 030

8,15

1 415 093

173 548

496

2003

624 889 096

74 704 569

8,36

1 146 585

137 073

545

-10,97%

-13,21%

2004

580 165 633

65 487 380

8,86

971 802

109 694

597

-7,16%

-12,34%

2005

562 277 156

61 391 696

9,16

824 453

90 017

682

-3,08%

-6,25%

2006

591 023 148

58 814 134

10,05

688 036

68 468

859

5,11%

-4,20%

2007

645 239 002

59 151 818

10,91

708 276

64 931

911

9,17%

0,57%

2008

692 889 720

59 516 983

11,64

724 023

62 191

957

7,38%

0,62%

2009

770 765 752

63 338 450

12,17

838 700

68 921

919

11,24%

6,42%

2010

736 753 066

59 066 681

12,47

755 644

60 581

975

-4,41%

-6,74%

2011

745 720 189

54 751 371

13,62

739 802

54 317

1008

1,22%

-7,31%

2012

706 391 269

48 460 470

14,58

671 475

46 065

1052

-5,27%

-11,49%

2013

745 735 325

50 660 256

14,72

671 834

45 640

1110

5,57%

4,54%

2014

722 927 182

49 646 323

14,56

626 997

43 058

1153

-3,06%

-2,00%

2015

750 880 534

50 766 918

14,79

—

—

—

3,87%

2,26%

2016

750 525 289

50 168 775

14,96

—

—

—

-0,05%

-1,18%

Rys. 1. Wartość sprzedaży witamin w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Wartość sprzedaży witamin mieści się w granicach od 36,4 do 79,4 mln zł.«

*

** *** *7

62

*

** *** *7

*

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

S tat ys t yk i i prognoz y a n a l i z a O S OZ

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań witaminowych suplementów diety w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Po wieloletnim trendzie spadkowym, od 2011 roku liczba sprzedawanych opakowań ustabilizowała się.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie witamin w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Cena pojedynczego opakowania systematycznie rośnie, ale od 2012 roku są to niewielkie podwyżki.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2014

» Klienci mogą wybierać spośród ponad 800 pozycji asortymentowych.«

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

63

S tat ys t yk i i prognoz y a n a l i z a O S OZ

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

pozycji asortymentowych, w 2014 roku już 1153 różnych produktów (wzrost o 132%). O największą liczbę nowych produktów witaminowych wzbogacił się rynek w roku 2006 (177 produktów, wzrost o 25,95%).

Rynek witamin na przełomie ostatnich lat wykazywał kilka wyraźnych tendencji. Liczba sprzedawanych opakowań stopniowo maleje, wartość sprzedaży utrzymuje od pewnego czasu wyrównany poziom, a średnia cena systematycznie rośnie. Jak wyglądają prognozy dla środków witaminowych na 2015 i 2016 rok? Czy trendy z ostatnich lat zostaną utrzymane?

Trendy w przyszłości Prognoza wskazuje, że średnia sprzedaż środków witaminowych w aptekach w dwóch najbliższych latach ukształtuje się na bardzo zbliżonym poziomie. W 2015 roku wzrośnie o 2,26% w porównaniu do 2014 roku i osiągnie 50,8 mln opakowań. W roku 2016 nastąpi nieznaczny spadek (- 1,18%) do poziomu 50,2 mln opakowań.

Wykres obrazujący prognozę średniej ceny sprzedaży pnie się delikatnie w górę. Trend wzrostowy jak najbardziej zostanie zachowany. Producenci kompensują w ten sposób malejącą ilościowo sprzedaż. W 2015 roku średnia cena za opakowanie witamin osiągnie kwotę

64

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

14,79 zł, w 2016 roku wzrośnie zaledwie o 1,14% do pułapu 14,96 zł.

Wartość sprzedaży, podobnie jak ilość, także wzrośnie w 2015 roku i osiągnie poziom 750,9 mln zł. Rok później spadnie, ale bardzo nieznacznie (do wartości 750,5 mln zł). Warto zauważyć, że poziom 750 mln zł został przekroczony tylko raz w okresie prowadzonych analiz (rok 2009).

Podsumowanie Analiza rynku witaminowych suplementów diety nie jest łatwa ze względu na duże zróżnicowanie produktowe (środki multiwitaminowe, monowitaminowe, suplementy witaminowe dla dzieci o różnej postaci) oraz obecne regulacje prawne pozwalające na sprzedaż także w obrocie pozaaptecznym. Dla publikowanych statystyk – opartych o wy-

» W 2015 roku sprzedaż preparatów witaminowych wzrośnie do 50,8 mln opakowań (+2,26%).«

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

niki zebrane z aptek – otwarte pozostaje pytanie, w jakim procencie sprzedaż przeniosła się w ostatnich latach z placówek farmaceutycznych do innych punktów (markety, kioski, sklepy). Te chętnie je sprzedają, gdyż gwarantują dodatkowe źródło obrotów.

Niezależnie jednak od tego, badanie rynku sugeruje mocną i stabilną pozycję środków witaminowych. Pacjenci nadal kupują je chętnie i w najbliższych latach nie przewidujemy większych odchyleń od aktualnych trendów. O dalszych wynikach sprzedaży – zwłaszcza dla aptek – decydować będą na pewno regulacje prawne dotyczące pozaaptecznego obrotu suplementami diety. Ostatnie doniesienia naukowe deprecjonują korzyści z zażywania suplementów witaminowych. Mimo to, rynek rządzi się swoimi prawami, a silna promocja suplementacji w środkach masowego przekazu ma decydujący wpływ na zachowania konsumenckie. 

Metodologia prognoz Ze względu na widoczny trend sprzedaży do obliczenia prognozy wykorzystano sezonową metodę prognozowania liniowego z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Pozwala ona na uwzględnienie wahań sezonowych.

Jednocześnie metoda ta zakłada, iż jeżeli nie byłoby w danych wahań sezonowych, to dane te można przybliżyć za pomocą trendu liniowego.

systemy it

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

65

systemy it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows 2015 (kwiecień 2015) Joanna Stępniak – Pilśniak Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

Rozbudowano kartę dostawcy o możliwość wyboru sposobu naliczania rabatu retro z uwzględnieniem całego obrotu wraz z towarem z ceną urzędową. Ponadto, na karcie dostawcy dodano możliwość wyboru sposobu naliczania kilku rabatów: sumarycznie lub kaskadowo.

się na dłuższy okres niż tydzień, ponieważ ich cena jest bardzo atrakcyjna.

3. Apteczny Bank Danych – towary, które na podstawie informacji z ABD sprzedają się w innych aptekach w regionie, a cena jest atrakcyjna.

4. Hity Cenowe – towary, których cena jest wyjątkowo atrakcyjna.

Więcej informacji na temat działania Ogólnopolskich Farmaceutycznych Targów On-line znaleźć można na stronie www.targi.ks-navicon.pl.

Rys. 2. Targi on-line

Rys. 1. Karta dostawcy

Moduł APW12 Zamówienia rozbudowano o promocje firm farmaceutycznych oraz możliwość zamawiania towarów w niższych cenach. Po uruchomieniu modułu, widoczny jest ranking promocji przygotowany specjalnie dla apteki. Pokazuje on oszczędności, jakie można uzyskać zamawiając towary z promocji targowej. Apteka ma możliwość przeglądania takich ofert, wyboru hurtowni realizującej, a następnie złożenia zamówienia.

Zamówienie w pierwszej kolejności trafia do producenta, a następnie przekazywane jest do realizacji do wybranej hurtowni.

Jeśli cena z oferty targowej jest bardziej atrakcyjna w porównaniu z bieżącą ofertą, wówczas – na podstawie dotychczasowej historii sprzedaży – weryfikowane jest prawdopodobieństwo sprzedaży. W ten sposób oferty przypisywane są do kilku kategorii, ułatwiając ich przeglądanie: 1. Bieżące zakupy – towary, które w ciągu najbliższego tygodnia i tak powinny być zakupione.

2. Zwiększenie zapasu – towary, którymi warto zatowarować

66

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

W module APW12 Zamówienia dodano możliwość obsługi ofert i zamówień grup zakupowych. Grupy zakupowe będą dostarczały oferty do systemu KS-AOW wraz z listą dostawców, gdzie zamówienia można realizować.

W module APW15 Ceny rozbudowano okno przeglądu listy leków w aptece o dodatkową kolumnę „Cena detaliczna za opakowanie zbiorcze” (rys. 3). Wyświetlenie dodatkowej kolum-

Rys. 3. Konfiguracja ustawienia funkcji cennika

systemy it

ny uzależnione jest od zaznaczenia odpowiedniej opcji w oknie konfiguracji programu dostępnej z poziomu Ustawień.

Okno edycji zestawienia refundacyjnego w module APW21 Zestawienia rozbudowano o możliwość łatwego wyszukania recepty poprzez zeskanowanie jej kodu kreskowego.

Funkcje integracji modułu APW45 Apteka Internetowa z oprogramowaniem firmy UPS Polska Sp. z o.o. rozbudowano o możliwość wysyłania powiadomień o problemach z doręczeniem przesyłki.

Ustawienia harmonogramu zadań dostępne w module APW41 Administrator (Ustawienia – Plan zadań) rozbudowano o możliwość ustawienia cykliczności wykonywania zdefiniowanych zadań na określony dzień tygodnia.

Rys. 5. List przewozowy 

Rys. 4. Harmonogram zadań

FARMACEUTYCZNE TARGI ON-LINE W jaki sposób apteki mogą kupować leki w najniższych cenach? Więcej informacji na www.targi.ks-navicon.pl

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (kwiecień 2015) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Nowy mechanizm kolorowania pól wypełnianych automatycznie na podstawie innych elementów formatki Na karcie zlecenia została wprowadzona nowa metoda kolorowania kontrolek, pozwalająca na wizualizację informacji, czy dana wartość może zmieniać się automatycznie przy zmianie innych wartości. W tej chwili metoda dostępna jest dla kontrolki Typ świadczeniodawcy.

Typ świadczeniodawcy na zleceniu można ustawić ręcznie wybierając właściwą wartość z listy. Może być on jednak ustawiony także na podstawie podmiotu kierującego – również na karcie podmiotu dostępna jest taka kontrolka. W nowej wersji można dodatkowo zapamiętać omawianą wartość na zleceniu.

Dostępne są trzy źródła wypracowujące wartość, przy czym dodatkowo dwa z nich mogą wypracowaną już wartość zmieniać podczas wypełniania zlecenia (funkcja zapamiętywania zadziała

tylko podczas tworzenia nowego zlecenia, zanim wyświetli się zlecenie do edycji). Przyjęto następujące założenia: 1. Ustawienie wartości kontrolki na podstawie wartości zapamiętanej może nastąpić tylko dla nowotworzonego zlecenia, o ile wcześniej wartość nie została ustawiona i zablokowana.

2. Ustawienie wartości kontrolki na podstawie ustawienia podmiotu kierującego może nastąpić tylko dla nowego zlecenia, o ile wcześniej wartość nie została zablokowana i o ile wartość z podmiotu nie jest pusta.

3. Zmiana wartości kontrolki na podstawie zmiany podmiotu kierującego może nastąpić tylko wówczas, gdy wcześniej wartość nie została zablokowana i o ile wartość z podmiotu nie jest pusta.

4. Zmiana i ustawienie wartości ręcznie może nastąpić zawsze.

Jeśli ustalona zostanie wartość niepusta, kontrolka jest blokowana dla automatycznych ustawień (czyli dla punktów 1,2,3).

5. Podczas edycji odczytana wartość jest od razu blokowana i można ją zmieniać tylko ręcznie. Jeśli jednak zmienimy wartość na pustą, w ten sposób odblokowujemy kontrolkę.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

67

SyStemy It

Nowy algorytm jest nieco skomplikowany, dlatego została wprowadzona specjalna wizualizacja i jeśli kontrolka jest niezablokowana, czyli może być zmieniona automatycznie, oznaczana jest specjalnym kolorem (odcień fioletowego).

Rys. 3. KSFormularze – projektowanie

Rys. 1. Karta wykonania zlecenia

Karta rodziny Karta rodziny dostępna jest na karcie pacjenta na zakładce Rodzina. Na karcie, oprócz oznaczenia opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej, osoby małoletniej, matki, można wprowadzić również osobę upoważnioną do odbioru dokumentacji oraz upoważnioną do informacji o stanie zdrowia danego pacjenta.

Rys. 4. KSFormularze – edycja 

reklama

ABD

APTECZNY BANk DANYCH

Stworzyliśmy Apteczny Bank Danych, aby pomagać aptekom w konkurencyjnym rozwoju i wspierać badania naukowe w ochronie zdrowia.

Rys. 2. Karta rodziny

Dane o tych osobach można umieścić na wydruku wybranych dokumentów (zdefiniowanych na formularzach i dostępnych w systemie). Wcześniej do wzorca formularza należy dodać element stałe z sekcji Pacjent/Rodzina.

8

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 5/2015

Zgromadzone dane poufne (nie zawierające informacji chronionych ustawą o ochronie danych osobowych) poddawane są obróbce statystycznej i interpretacji ekspertów. W czasopiśmie Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia prezentujemy raporty rynku farmaceutycznego, analizy epidemiologiczne oraz rozbudowane statystyki i prognozy. Nasze opracowania są źródłem wiedzy nie tylko dla aptek. Jednostki akademickie oraz instytucje ochrony zdrowia wykorzystują je do badań naukowych, opracowywania strategii zrównoważonego rozwoju ochrony zdrowia w Polsce, podwyższania jakości programów profilaktycznych.

Dołącz już dziś do społeczności ABD! Odbierz pakiet korzyści dla aptek.

8210@kamsoft.pl | 0602 412 159

systemy it

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

69

» Nawet 10 minut dziennie aktywności fizycznej może okazać się korzystne dla zdrowia.«

Foto: www.picjumbo.com

n a c z a si e

Polacy jednymi z najmniej aktywnych fizycznie Polacy zajęli drugie miejsce wśród najmniej aktywnych narodów.

W Unii Europejskiej wyprzedzają nas tylko Portugalczycy – wynika z raportu British Heart Foundation opublikowanym przez „BBC News”.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Według danych Brytyjskiej Fundacji Serca, w Portugali nie uprawia żadnych ćwiczeń fizycznych aż 69 proc. populacji. Polacy wypadli tylko nieco lepiej –

70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

w naszym kraju mało aktywnych fizycznie jest 55 proc. społeczeństwa. Kolejne miejsca zajęły: Francja (46 proc.), Wielka Brytania (44 proc.), Chorwacja (36 proc.), Niemcy (26 proc.) oraz Holandia, gdzie zaledwie 14 proc. osób nie uprawia sportu.

Julie Ward z British Heart Foundation podkreśla, że aktywny tryb życia jest korzystny dla zdrowia bez względu na wiek. Może przedłużyć życie nawet ludziom starszym. Fundacja zaleca, by tygodniowo ćwiczyć co najmniej 150 minut. „Liczy się każdy wysiłek, nawet 10 minut dziennie aktywności fizycznej może okazać się korzystne dla zdrowia” – podkreśla Ward. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, żeby być aktywnym fizycznie co najmniej 30 minut dzienne.

Wystarczy zwykły spacer. 

n a c z a si e

Eksperci: śniadanie podstawą dobrych osiągnięć w nauce i pracy Od regularnego spożywania śniadania w znacznym stopniu zależy nasze zdrowie, ale również to, jak radzimy sobie w nauce i pracy.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Według prof. Jadwigi Charzewskej z warszawskiego Instytutu Żywności i Żywienia, na podstawie różnych badań i dostępnych danych wiadomo, że pierwszego śniadania nie je codziennie od 10 do nawet 40 proc. dorosłych Polaków. „Najczęściej są to ludzie młodzi, bo im młodszy wiek, tym odsetek osób opuszczających pierwsze śniadanie jest wyższy” – twierdzi.

Ekspertka dodaje, że jeszcze przed wyjściem z domu pierwszego śniadania nie zjada codziennie aż 27 proc. uczniów szkół podstawowych i 41 proc. uczniów gimnazjów. Z reguły jednak odsetek ten jest wyższy wśród dziewczynek.

Aneta Jaworska-Rutkowska z programu „Partnerstwo dla Zdrowia” zwraca uwagę, że w 40 proc. klas są dzieci, które nie jedzą drugiego śniadania. Z badań IŻiŻ wynika, że jest jeszcze gorzej: z drugiego śniadania rezygnuje od 24 do 50 proc. uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. „To niepokojące, badania nie pozostawiają żadnych wątpliwości, że osoby, które nie jedzą regularnie śniadania, gorzej funkcjonują pod względem fizycznym i umysłowym, szczególnie dzieci i młodzież” – podkreśla dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia prof. Mirosław Jarosz. Uczniowie, którzy nie jedzą śniadania, częściej narzekają na bóle głowy, złe samopoczucie, są rozdrażnieni, a czasami nawet agresywni.

Foto: www.picjumbo.com

Specjalista twierdzi nawet, że rezygnowanie rano ze śniadania może pogarszać wyniki w nauce, szczególnie w przedmiotach wymagających większego skupienia. Powołał się na badania opublikowane w 2014 r. przez „Journal of Public Health”, z których wynika, że w testach pamięciowych wyraźnie lepiej wypadali studenci, którzy zjedli śniadanie. Maksymalną liczbę punktów uzyskało 72,6 proc. tych, którzy byli po pierwszym porannym posiłku, oraz 65,5 proc. osób, które śniadania nie zjadło. „Długa przerwa po ostatnim wieczornym posiłku sięgająca 9–11 godzin sprawia, że po wstaniu z łóżka spada w naszym organizmie poziom glukozy. Wraz

» Pomijanie śniadań w codziennej diecie zwiększa ryzyko otyłości o 20 proc., cukrzycy o 19 proc. oraz nadciśnienia tętniczego o 16 proc.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

71

n a c z a si e

z tym pogarsza się nasze samopoczucie, mniejsza jest wydolność fizyczna i umysłowa, trudniejsza staje się koncentracja uwagi” – podkreśla prof. Jarosz.

Według specjalisty, śniadanie powinno dostarczyć od 20 do 25 proc. potrzebnej naszemu organizmowi całodobowej energii. Powinny być w nim takie produkty, jak zboża, owoce i warzywa, produkty mleczne, tłuszcze bogate w jednonienasycone kwasy tłuszczowe oraz wapń w ilości 200–300 mg, czyli tyle, ile zawiera jedna szklanka mleka, jeden kubeczek jogurtu, 20 g sera lub 250 g twarogu. „Ważne jest również to, czego nie należy jeść na śniadanie” – zwraca uwagę prof. Jarosz. Przede wszystkim nie powinno być w nim zbyt dużo cukrów prostych (nie więcej niż 5 proc. wartości energetycznej dziennej diety). Lepiej również unikać nasyconych kwasów tłuszczowych oraz żywności bogatej w tzw. izomery trans kwasów tłuszczowych.

Przytoczone podczas konferencji badania opublikowane w 2013 r. przez pis-

mo „Diabetes Care” sugerują, że pomijanie śniadań w codziennej diecie zwiększa ryzyko otyłości o 20 proc., cukrzycy o 19 proc. oraz nadciśnienia tętniczego o 16 proc.

nie śniadania. W Polsce po raz czwarty w tym roku szkolnym realizowany jest program skierowany do szkół „Śniadanie Daje Moc” – wzorowany na podobnej europejskiej kampanii.

Prof. Charzewska na przykładzie nastolatków wykazała, że ryzyko otyłości i nadwagi jest tym większe, im mniej spożywają posiłków w ciągu całego dnia. U chłopców i dziewcząt, którzy zjadali zalecane pięć posiłków dziennie, wskaźnik BMI nie przekraczał 19 punktów. Z kolei u tych z nich, którzy ograniczali się jedynie do dwóch posiłków, wskaźnik ten sięgał 22 punktów.

W roku szkolnym 2014/2015 wzięło w niej udział 7 tys. szkół oraz 142 tys. uczniów. „Dzieci można przekonać do zdrowego odżywienia, trzeba tylko robić to w atrakcyjnej formie, najlepiej w postaci zabawy” – powiedziała dyrektor Szkoły Podstawowej nr 103 im. Bohaterów Warszawy 1939–1945, Danuta Kozakiewicz. 

Prof. Jarosz dodał, że regularne jedzenie śniadania od najmłodszych lat zmniejsza również ryzyko chorób mózgu, takich jak demencja i choroba Alzheimera oraz choroba Parkinsona. „Taka dieta, szczególnie gdy jest w niej dużo warzyw i owoców, chroni przed przewlekłymi stanami zapalnymi, które mogą uszkadzać mózg” – podkreślił.

» Pierwszego śniadania nie je codziennie od 10 do nawet 40 proc. dorosłych Polaków.«

Do 2020 r. we wszystkich krajach Unii Europejskiej ma być wprowadzona polityka promująca codzienne jedzeod redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

„Paryże Innej Europy”

„Vademecum medycyny wewnętrznej”

Błażej Brzostek

Jan Duława

Jak otrzymać prezent?

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 10 lipca 2015 r. „Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

72

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

25–27 czerwca

8–10 września

EUROPEjSkI kONGRES MEDYCZNY GDAŃSK | POLSKA

25. FORUM EkONOMICZNE kRYNICA | POLSkA

Pierwsza edycja Europejskiego Kongresu Medycznego poruszać będzie szeroką problematykę restrukturyzacji polskich jednostek służby zdrowia, politykę lekową państwa, nowe modele finansowania, nowoczesne rozwiązania IT w służbie zdrowia oraz fundusze unijne w nowej perspektywie budżetowej.

Jedno z najważniejszych spotkań liderów świata polityki i biznesu w Europie Środkowo-Wschodniej. 3000 gości z 60 krajów.

www.ekm.amberexpo.pl

www.forum-ekonomiczne.pl

17–18 września

30 września –2 października

11–13 października

FORUM PR: KLINIKA TO TEŻ FIRMA WARSZAWA | POLSkA

EUROPEAN HEALTH FORUM GASTEIN | AUSTRIA

WORLD HEALTH SUMMIT BERLIN | NIEMCY

Prestiżowe forum omawiające szczegółowo zagadnienia z pogranicza zarządzania i komunikacji w placówkach ochrony zdrowia.

Jedna z najważniejszych konferencji poświęconych polityce zdrowotnej w Unii Europejskiej. Spotkanie przedstawicieli rynku, biznesu, polityków.

Debaty liderów ochrony zdrowia z całego świata, dyskusje, warsztaty.

1200 uczestników z 80 krajów.

www.termedia.pl

www.ehfg.org

www.worldhealthsummit.org

FORUM www.osoz.pl/forum2015

PREZENTACjE DO POBRANIA | RAPORTY | NAGRANIA WIDEO

INNOWACYjNA OCHRONA ZDROWIA

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

NOWOŚCI MUZYCZNE

„Ask The Deep” Soley

„Postępowanie przedszpitalne w obrażeniach ciała” Przemysław Guła, Waldemar Machała Najważniejsze zagadnienia dotyczące postępowania na miejscu zdarzenia, w czasie transportu oraz przekazywania pacjenta zespołowi urazowemu SOR. Każdy z rozdziałów napisany jest według schematu: wprowadzenie, procedury postępowania, najczęstsze błędy i pułapki, uwagi dla lekarza oraz działania w środowisku taktycznym. Autorzy dzielą się również wątpliwościami i odwołują się do własnych doświadczeń wojennych. W publikacji zamieszczono liczne zdjęcia ilustrujące codzienną pracę zespołów ratownictwa medycznego. 

„Zarządzanie w opiece zdrowotnej” Marcin Kautsch Książka przedstawia złożoną rzeczywistość ochrony zdrowia, podaje sposoby rozwiązywania problemów organizacyjnych, opisuje elementy składające się na organizację systemu, wskazuje przykłady narzędzi zarządczych. 

74

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2015

„Święto nieistotności” Milan Kundera

Niezwykła i utalentowana Islandka powraca z albumem o tajemniczym i mrocznym nastroju. Poetycka podróż w surowe klimaty, niepokjące dźwięki. 

Premiera: maj 2015. Wydawnictwo W.A.B. Cena: ok. 34,99 zł

Milan Kundera w świetnym stylu powraca po pięciu latach nieobecności. Po raz kolejny postanawia rozśmieszyć czytelnika, jednocześnie zmuszając go do refleksji i nierzadko wzruszając niemal do łez. Czterej przyjaciele starają się zmierzyć z rzeczywistością, która nie pozostawia im już żadnych złudzeń. Ramon, który stawia czoła kolejnym, młodszym od niego, pokoleniom, Alain rozmyślający nad tajemnicą kobiecej seksualności, Charles poszukujący aniołów i Caliban – aktor bez publiczności. Każdy z nich zastanawia się nad własnym życiem i jego błahością. A w tle przewija się korowód doskonale napisanych postaci, od przypadkowo spotkanych osób, przez znajomych, żony, matki, aż po samego Stalina i jego świtę, którzy mniej lub bardziej na poważnie wtórują przyjaciołom w ich poszukiwaniach.

Najnowsza książka Kundery powinna zadowolić wszystkich miłośników jego twórczości. Święto nieistotności to historia czterech przyjaciół, którzy wspólnie borykają się z problemami codzienności i próbami zrozumienia swojej własnej opowieści. Pozycja obowiązkowa dla wielbicieli dobrej literatury.

» Śmiech i poszukiwania dobrego humoru mieszają się z powagą i smutkiem.«

„How Big How Blue How Beautiful” Florence and The Maschine Po spektakularnym sukcesie Florence proponuje muzykę zanurzoną mocno w rzeczywistości, skupioną tematycznie na życiu w realnym świecie, naładowaną dramaturgią. 

„Splot” Leski Mantrowe melodie, magnetyczny wokal i intymne teksty sprawiają, że jego muzyka nie pozostawia obojętnym. Indie-rock i dreampop w dobrym, krajowym wydaniu. 

25-27 06.2015

Gdańsk, Amb e r E x p o

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIE MEDYCZNE W POLSCE MIĘDZYNARODOWA DEBATA Z UDZIAŁEM EKSPERTÓW ZE ŚWIATA POLITYKI, MEDYCYNY, NAUKI i BIZNESU • polityka zdrowotna priorytetem państwa • rozwój medycyny a rozwój gospodarczy • zarządzanie i przyszłość polskich szpitali • zdrowie publiczne • ekonomia w ochronie zdrowia • fundusze unijne w nowej perspektywie • inwestycje w zdrowie - przyszłość rozwiązań IT

ZEREJESTRUJ SIĘ JUŻ TERAZ

ekm.amberexpo.pl sponsor strategiczny

patronat honorowy

organizator

sponsor oficjalny

patronat medialny

sponsorzy główni