OSOZ Polska

OSOZ

S ystem

O chrony

Z drowia

w w w.osoz .pl

5

2017 POLSK A

5 / 2017

ISSN 1897-5828, cena 8 zł (zawiera 8% VAT)

O twarty

CMIO

Jest odpowiedzialny za adaptację rozwiązań IT w medycznym środowisku szpitala oraz strategię digitalizacji. Kierownik ds. Informacji Medycznej (ang.: Chief Medical Information Officer, CMIO) i jego fundamentalna rola w podmiotach ochrony zdrowia.

BIG DATA

W BIOTECHNOLOGIACH, MEDYCYNIE I FARMACJI.

7 METAMORFOZ E-ZDROWIA Dlaczego zdrowie publiczne wyciąga rękę do cyfryzacji i co wydarzyło się podczas eHealth Week?

MICHAŁ BONI Za sprawą technologii przechodzimy na model nastawiony na prewencję.

22. Międzynarodowy Kongres Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia

Innowacyjna Ochrona Zdrowia

Ponad 70 prezentacji prelegentów do pobrania Nagranie wideo z panelu dyskusyjnego Relacja i zdjęcia

ORGANIZATOR

SPONSOR GŁÓWNY

Czasopismo Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

KAMSOFT

OSOZ Spółka Akcyjna

www.osoz.pl/kongresOSOZ

Spółka Akcyjna

Nota bene

Nic o nas bez nas Rozwiązania IT powinny być tworzone razem z lekarzami, pielęgniarkami i pacjentami, a nie dla nich. Dziś zapadają decyzje, które zdecydują o ochronie zdrowia, w jakiej przyjdzie nam funkcjonować za kilka lat.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl

Bezpłatne wydanie mobilne czasopisma

Przywykliśmy do schematu, w którym politycy budują strategie informatyzacji, branża IT je realizuje, a lekarze i pielęgniarki – jako ostatnie ogniwo – stosują gotowe systemy. Takie narzucanie z góry rozwiązań spowodowało, że środowisko medyczne długo czuło się marginalizowane. Nie mówiąc o pacjentach, o których zupełnie zapomniano. To się zmienia. Tegoroczny eHealth Week wyraźnie zaakcentował potrzebę angażowania w e-zdrowie wszystkich uczestników rynku: szczebel rządowy, organizacje pozarządowe, lekarzy i pielęgniarki, świat nauki, firmy informatyczne, pacjentów, sektor zdrowia publicznego. Potrzebujemy liderów w każdej z tej grup, dobrych ram prawnych i przyjaznych, rozumiejących codzienną pracę w szpitalu lub gabinecie lekarskim systemów. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie tworzyć rozwiązania wychodzące naprzeciw realnym potrzebom, zyskać entuzjazm w stosunku do e-zdrowia, zbudować obywatelskie społeczeństwo cyfrowe.

Projekt centralnej informatyzacji ochrony zdrowia przyspiesza. Trwają prace legislacyjne, których celem jest m.in. sprecyzowanie, czym jest elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM). Wiemy już, że termin obowiązkowego wprowadzenia EDM zostanie rozbity na trzy daty: od 1 stycznia 2019 r. wejdzie karta informacyjna leczenia szpitalnego, karta odmowy przyjęcia do szpitala, informacja pisemna lekarza specjalisty dla lekarza kierującego; od 1 stycznia 2020 r. – recepta elektroniczna, a od 1 stycznia 2021 r. – e-skierowanie. Planując strategie digitalizacji, szpitale powinny kierować się przede wszystkim argumentami wyższej jakości świadczeń i obsługi pacjenta, doskonalenia procesów organizacyjnych i klinicznych, nie czekając na przesuwane regularnie obligatoryjne terminy.

Majowy cyberatak na brytyjskie organizacje rynku zdrowia i szpitale – w którym na szczęście nie wyciekły informacje o pacjentach – przypomniał, że bezpieczeństwo danych w czasach postępującej cyfryzacji pozostaje kwestią absolutnie pierwszorzędną. W efekcie Wielka Brytania planuje wydać na poprawę poziomu zabezpieczeń cybernetycznych państwowej służby zdrowia ok. 50 mln funtów.

w bieżącym numerze aktualności

6 Zdjęcie numeru E-zdrowie publiczne

8 Rynek zdrowia w pigułce Sieć finansowa i organizacyjna

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (lipiec 2017)

INNOWACJE

13 Aplikacje medyczne Dla rowerzystów, diabetyków i dzieci

14 Nowości i wynalazki Immunoterapia, kontrola stanu ran, monitoring snu, inteligentna proteza, edukacja zdrowotna itd.

17 Laboratorium technologii CMIO. Most pomiędzy IT a medycyną

19 STREFA START-UP NOWOŚĆ Stetoskop domowy

20 Infografika Cyfrowa opieka

RAPORT

22 Technologie ratują ochronę zdrowia 7 konkluzji z konferencji eHealth Week 2017

ROZMOWY

29 EKSPERT Michał Boni: Wprowadzić zdrowie w teraźniejszość

33 JEDNO PYTANIE George Crooks (NHS24): Wpływ technologii na sposób świadczenia usług

PRAKTYcznie

35 ANALIZA SPRZEDAŻY LEKÓW Preparaty ziołowe

36 Legislacja Reguły do zmiany

38 HEALTH TECH NEWS Internet of Things (IoT)

40 NA ŚWIECIE NOWOŚĆ Media o e-zdrowiu

nowe idee

42 DANE POD OCHRONĄ Czy lodówka będzie potrzebowała programu antywirusowego, czyli problemy Internetu Rzeczy

45 KREATYWNIE Eksperyment ideologiczny

OSOZ Polska 5/2017

OSOZ POLSKA

5

/ 2017

w w w . f a c e b o o k . p l / IT i Z d r o w i e

W INTERNECIE

72 302 187 Liczba opakowań preparatów ziołowych sprzedanych w polskich aptekach w 2016 roku. Wartość sprzedaży przekroczyła 762 mln zł. Według prognoz OSOZ, w tym roku wzrośnie do 803 mln zł. W okresie od roku 2002 liczba sprzedanych opakowań spadła o 33%.

Analiza sprzedaży preparatów ziołowych – str. 57.

PREZENTACJE RELACJA WIDEO PODSUMOWANIE ZDJĘCIA

KONGRES OSOZ 2017 Pobierz prezentacje prelegentów Oglądaj relację z dyskusji ekspertów

www.osoz.pl/kongresOSOZ

+2,1%

NA PLUSIE W kwietniu większość wskaźników sprzedaży mocno spada. O 2,1% rośnie wartość sprzedaży na pacjenta, o 1,2% – średnia cena opakowania leku.

−9,3%

NA MINUSIE Wyraźnie traci (kwotowo o 18 500 zł) kwietniowy obrót całkowity statystycznej apteki. Liczba pacjentów spada o 11%, a marża apteczna – o 0,6%.

„Aplikacje przyspieszające diagnostykę, pozwalające ją prowadzić w czasie realnym, mogą przynieść ok. 70 mld euro oszczędności w UE.” Michał Boni Europoseł, były Minister Cyfryzacji Wywiad – str. 29.

edukacja

46 RELACJA Big Data w farmacji, medycynie i biotechnologiach. Niewykorzystany potencjał

48 RAPORTY Perspektywy rozwoju polskiej branży ICT Ransomware How to improve care for people with multimorbidity in Europe?

STATYSTYKI 50 Monitor zjawisk epidemiologicznych i PROGNOZY

Mapy zdrowotne kraju (kwiecień 2017)

54 Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (kwiecień 2017)

57 Monitor rynku leków Preparaty ziołowe dostępne w aptekach

SYSTEMY I SPRZĘT

62 NOWOŚCI SPRZĘTOWE Digitalizacja papierowej dokumentacji medycznej

63 DLA PACJENTA Serwis lekowy

65 DLA PLACÓWKI MEDYCZNEJ Archiwum EDM ON-LINE

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na maj 2017 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 5/2017

OSOZ Polska 5/2017

ak tualności

E-zdrowie publiczne Dr Zsuzsanna Jakab, Dyrektor Europejskiego Oddziału Światowej Organizacji Zdrowia, podczas konferencji eHealth Week 2017 podkreśliła, że e-zdrowie jest podstawowym komponentem na drodze do zagwarantowania równego i sprawiedliwego dostępu do opieki zdrowotnej. Pozwala dotrzeć z wysokiej jakości świadczeniami na tereny oddalone od medycznych ośrodków naukowych, poprawia operacyjność i efektywność kosztową systemów ochrony zdrowia, wspiera wymianę wiedzy i dostęp do informacji o pacjencie. „E-zdrowie pozwala objąć opieką marginalizowane dotąd grupy pacjentów, reformuje systemy informacji zdrowotnej, oferuje nowe modele dystrybucji usług. Wiarygodna i wysokiej jakości informacja jest kręgosłupem solidnej polityki zdrowotnej. Z kolei implementacja regulacji politycznych bez oparcia się na dowodach i danych jest działaniem lekkomyślnym” – podkreśliła Dyrektor WHO Europa.

Słowa „potrzebujemy małżeństwa pomiędzy zdrowiem publicznym a e-zdrowiem” stały się najmocniejszym akcentem konferencji. To pierwsza tak zdecydowana deklaracja współpracy pomiędzy oddalonymi dotąd od siebie obszarami ochrony zdrowia. Deklaracja, na którą czekały od lat obydwie strony i która może stać się początkiem zaufanej współpracy na polu zarządzania zdrowiem populacji z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

OSOZ Polska 5/2017

ak tualności

Foto: designed by Dooder / Freepik

Rynek zdrowia w pigułce

Sieć finansowa i organizacyjna W maju poznaliśmy nieco więcej szczegółów dotyczących sieci szpitali, m.in. dzięki spotkaniom regionalnym z kierownictwem ministerstwa zdrowia oraz NFZ. Ale dopóki szpitale nie dostaną konkretnych propozycji kontraktów w nowym systemie, będą niepokoje.

Aleksandra Kurowska

– Tyle wyjdzie Państwu z reformy, ile zrozumieją z niej zarządzający szpitalami. Proszę się więc nie obrażać, nie uznawać, że nasze pytania są głupie – mówi na jednym ze spotkań szefowa

OSOZ Polska 5/2017

warszawskiego szpitala. Rzeczywiście, szpitale, ale też część przychodni, żyją siecią i zmianami szykowanymi przez resort zdrowia. Czekają je krytycznie ciężkie wakacje. Będą musiały dostosować swoją strukturę do ustawy i rozporządzeń sieciowych (przy czym jesz-

cze na początku czerwca nie były one w ostatecznej wersji, a kluczowe – o finansowaniu od 2018 r. – nie istniało nawet w formie projektu). W najbliższych tygodniach będą musiały też pilnie śledzić strony NFZ i przygotować masę dokumentacji do konkursów, ponieważ

ak tualności

nawet jeśli trafią do sieci, to nie z całą działalnością (będą konkursy np. na fizjoterapię). W tym samym czasie – jeśli wierzyć obietnicom rządu – czeka je też m.in. przeliczenie i podniesienie pensji najniżej zarabiających pracowników.

A to spowodować może wzrost oczekiwań tych, którzy zarabiali tylko nieco poniżej minimum. Rośnie też zagrożenie, że coraz więcej placówek będzie borykać się z protestami pracowników niezadowolonych z wysokości pensji.

Generalnie przy każdej okazji widać, że pieniędzy w systemie dramatycznie brakuje. A NFZ przyznał, że po czterech miesiącach ma o ponad 77 mln zł niższe wpływy ze składki niż przewidywało. W skali budżetu Funduszu to może niewiele, ale jest to sygnał, że może być problem z uzyskaniem nadwyżek na sfinansowanie kolejnych zadań czy wzrostu płac.

Finanse Gdy zamykaliśmy to wydanie OSOZ nie było wiadomo, kiedy ostatecznie Fundusz zrealizuje obiecaną podwyżkę wyceny punktów, w których są rozliczane szpitale (i denominację). Punkt miałby wzrosnąć o 2 zł w szpitalach, po to, by zrekompensować wzrost płacy minimalnej od stycznia 2017 r. O przekazaniu większych środków na poczet zwyżki płac dla samych pracowników medycznych od 1 lipca tego roku nie ma jeszcze mowy. Z kolei nad projektem rządowym zaczęły się już prace w sejmie. Do tego jest jeszcze projekt obywatelski dotyczący podwyżek, który poparło podpisami aż 240 tys. osób, a Porozumienie Zawodów Medycznych z niego nie zrezygnuje.

Co ważne, w rządowej ustawie podwyżkowej, na zlecenie resortu finansów, dokonano zmian, które czynią z niej nie rozwiązanie systemowe, a incydentalny akt prawny. Założenie było takie, że różne zawody mają własne kategorie z określonym wskaźnikiem, który docelowo będzie mnożony przez płacę minimalną w gospodarce. Więc płace rosłyby co roku. Przez pierwsze kilka lat wskaźnik ma być mnożony przez tę samą kwotę 3900 zł i stopniowo będzie niwelowana różnica między tak uzyskaną kwotą a zarobkami słabiej wynagradzanych pracowników. W projekcie ostatecznie została tylko pierwsza część.

Ustawa zatrzyma się na kwocie 3900 zł, płace minimalne nie będą rosły wraz z publikowaną przez GUS tzw. średnią krajową.

» Prezydent podpisał ustawę, która m.in. przesuwa termin wejścia w życie elektronicznych zwolnień lekarskich.« System NFZ – jak można się było spodziewać – nie zniknie z nowym rokiem, lecz przez 12 miesięcy będzie działał w stanie likwidacji – poinformował minister zdrowia. Projektu ustawy w tej sprawie nadal nie pokazał publicznie. Biorąc pod uwagę, że prowizorki w Polsce, w tym w ochronie zdrowia, często działają latami, likwidacja może się w 2018 r. nie skończyć.

Wraca temat podziału środków NFZ między regiony. Część samorządowców, szefów szpitali oraz partnerzy społeczni chcą przedyskutować zmiany w algorytmie, opcjonalnie prosząc o nie stosowanie go przy podziale pieniędzy z rezerwy i funduszu zapasowego NFZ. Na razie Konstanty Radziwiłł ostro stwierdza, że algorytm nie będzie zmieniany. Zapewne w obawie przed zamieszaniem politycznym. Są jednak wątpliwości, czy w regionach pokrzywdzonych algorytmem – zwłaszcza na Mazowszu i Śląsku – po zagwarantowaniu pieniędzy placówkom z sieci, zostaną środki na uruchomienie konkursów dla tych, którzy w sieci się nie znajdą.

Z kolei placówki, które do nowego systemu zabezpieczenia mają być zakwalifikowane, bezskutecznie próbowały w maju ustalić więcej szczegółów w kwestii finansowania w tym i w przyszłym roku. Alarmowały też, że sieć może się dla nich wiązać z dodatkowymi kosztami, np. uruchomienia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej (ma ją mieć m.in. każdy szpital z sieci z poziomów I–III posiadający szpitalny oddział ratunkowy lub izbę przyjęć). Placówki nalegają na zmianę wymogów lokalowych i kadrowych tak, by nocną opiekę mogły realizować np. w wydzielonych gabinetach SOR, a nie tworzyć osobnej rejestracji.

Ale w niektórych kwestiach wymogi czasowo są łagodzone. Prezydent podpisał ustawę, która m.in. przesuwa termin wejścia w życie elektronicznych zwolnień lekarskich. Papierowe przestaną obowiązywać od połowy przyszłego roku, chyba że termin znów przesunie.

Za to wreszcie doczekaliśmy się przepisów niezbędnych do uruchomienia KOSzawał, czyli koordynowanej opieki nad pacjentami z zawałem serca. Placówki dostaną lepszą zapłatę, jeżeli chorym zaopiekują się przez cały rok, zapewniając mu po wypisie ze szpitala m.in. rehabilitację, wizyty u specjalistów, badania i ewentualne kolejne zabiegi kardiologiczne. Prezes NFZ w maju podpisał wreszcie rozporządzenie w tej sprawie, niezbędne do ogłoszenia konkursów na świadczenie.

Polepszyć ma się też jakość specjalistycznych badań diagnostycznych. Resort zdrowia przygotował projekt rozporządzenia określającego wymogi dla badań tomografii komputerowej (TK) i rezonansu magnetycznego (MR). Około 144 urządzeń do tomografii komputerowej (z 561 działających w 2016 r.) nie będzie już wykorzystywane, bo albo są przestarzałe (84 urządzenia), albo nie dostarczono dla nich niezbędnych informacji dotyczących jakości. W przypadku rezonansu, na 303 urządzenia wymogów nie spełni 34. Ponadto urządzenia będą pogrupowane na te, które nadają się do badań podstawowych oraz te do specjalistycznych.

Ze smutnych wieści – rząd w zeszłym tygodniu przyjął projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności. Planuje połączyć inspekcje podległe resortowi rolnictwa i wchłonąć m.in. część inspekcji sanitarnej. NSZZ jest temu przeciwna i zwraca uwagę, że Sanepid powinien nadal podlegać resortowi zdrowia.

» Resort zdrowia przygotował projekt rozporządzenia określającego wymogi dla badań tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego.« OSOZ Polska 5/2017

ak tualności

Leki i wyroby medyczne Nowe rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie przewiduje znaczne rozszerzenie grup pracowników medycznych uprawnionych do zlecania pacjentom np. protez, pieluchomajtek czy kul. Część pacjentów będzie mogła załatwić je na podstawie dokumentów wystawionych, np. przez lekarza POZ czy fizjoterapeutę. Z kolei pielęgniarki będą miały prawo dłużej wystawiać zlecenia (przez pół roku) bez konieczności wizyty chorego u lekarza.

Z ważnych zmian w rozporządzeniu odnotować warto umożliwienie wymiany wózków inwalidzkich dla dzieci w miarę potrzeb medycznych (a nie jak teraz, raz na trzy lata) oraz zniesienie (w razie decyzji lekarza) limitów np. pieluchomajtek dla dzieci objętych programem „Za życiem”. Jak szacuje resort zdrowia opierając się o dane NFZ, ułatwienie w dostępie lub podwyższenie jakości świadczeń dzięki nowym przepisom dotyczyć ma 1,6 mln osób.

Senat przyjął nowelizację ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, która przewiduje, że pigułki „dzień po” będą sprzedawane na receptę i wprowadza przepisy ułatwiające dostęp do niestandardowej terapii w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia.

Raporty CBOS po raz kolejny zbadał opinie Polaków na temat korupcji. Według respondentów najczęściej występuje ona w polityce (uważa tak 48 proc. badanych), a w drugiej kolejności – w służbie zdrowia (38 proc.). Co ważne, od czerwca 2013 roku istotnie zmniejszyło się przekonanie o korupcji w dziedzinach najczęściej z nią kojarzonych, w tym w służbie zdrowia (spadek wskazań o 15 pkt. proc.).

NIK opublikował wyniki kolejnych kontroli z zakresu ochrony zdrowia.

W większości skontrolowanych szpitali nie opracowano i nie wdrożono zasad postępowania zapewniających leczenie i monitorowanie skuteczności leczenia bólu u wszystkich pacjentów. W części szpitali (38 proc.) nie przygotowano takiej procedury w ogóle lub opracowano ją z opóźnieniem, a w części (31 proc.) dotyczyła ona tylko pacjentów poddanych zabiegom operacyjnym.

Słabo sytuacja wygląda też w kwestii dopalaczy. Jak twierdzi Izba, działania podjęte przez organy państwa po fali zatruć dopalaczami w 2010 r. tylko czasowo poprawiły sytuację. Dostępność

10

OSOZ Polska 5/2017

STRUKTURA PRZECIĘTNYCH WYDATKÓW NA 1 OSOBĘ W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W 2016 ROKU (% WYDATKÓW OGÓŁEM) 1,6% żywność i napoje bezalkoholowe

4,3%

napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe

6,0%

odzież i obuwie

4,4%

0,9%

użytkowanie mieszkania i nośniki energii

24,2%

wyposażenie mieszkania i prowadzenie gosp. domowego zdrowie transport

6,9%

łączność a) rekreacja i kultura b)

2,5%

5,0%

edukacja restauracje i hotele

5,6%

pozostałe towary i usługi wydatki pozostałe kieszonkowe

8,7%

a) łącznie z wydatkami na usługi internetowe

5,3%

19,6%

b) bez wydatków na usługi internetowe

5,1%

dopalaczy wciąż rośnie. Prawo i organy państwa nie nadążały za dynamicznymi zmianami na rynku sprzedaży dopalaczy, polegającymi głównie na przeniesieniu ich dystrybucji ze stacjonarnych sklepów do Internetu, a także do sprzedaży dealerskiej – wskazuje NIK. Co prawda w 2010 r., po zmasowanej akcji wymierzonej w handlarzy dopalaczami, liczba osób zatrutych tymi środkami spadła w ciągu roku 2011 r. z 562 do 176, ale już w kolejnych latach – pomimo przeprowadzania kontroli przez inspekcje sanitarne – systematycznie rosła. Aż do 2015 r., kiedy to odnotowano rekordową liczbę ponad 7 tys. takich zgłoszeń.

Personalia Na czele Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w charakterze nowego dyrektora generalnego, stanął Tedros Adhanom Ghebreyesus, były minister zdrowia i były szef dyplomacji Etiopii. Z kolei firma GSK (GlaxoSmithKline) Consumer Healthcare powołała Magnusa Tegströma na stanowisko Dyrektora Zarządzającego na Polskę i Kraje Bałtyckie.

Wcześniej był Dyrektorem Zarządzającym GSK Consumer Healthcare w regionie Krajów Nordyckich. Ks. Marcin Iżycki został zaś nowym dyrektorem Caritas Polska.

Na Pomorzu Marzena Mrozek objęła stanowisko dyrektora Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego. Mrozek zastąpiła na stanowisku Jo-

lantę Sobierańską-Grendę, która z kolei została prezesem Szpitali Pomorskich, największej spółki powstałej z połączenia szpitala w Wejherowie i Zakaźnego w Gdańsku.

Stanowisko dyrektora Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie stracił prof. Krzysztof Warzocha. Minister wyznaczył prof. Ewę Lech-Marańdę, zastępcę dyrektora ds. lecznictwa, do pełnienia jego obowiązków.

W Szpitalu Powiatowym w Opocznie na dyrektora w konkursie wybrano Piotra Misiaka, chirurga z Łodzi.

A w Uniwersyteckim Centrum Medycznym w Katowicach wicedyrektorem ds. medycznych został dr Grzegorz Szpyrka, niedawno odwołany ze stanowiska szefa Chorzowskiego Centrum Pediatrii i Onkologii. Zmiany nastąpiły też w organizacjach pacjenckich.

Szymon Chrostowski nie jest już prezesem Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych. Na tym stanowisku zastąpiła go dotychczasowa wiceprezes Krystyna Wechmann. Były wicepremier i minister gospodarki Janusz Piechociński wszedł do zarządu towarzystwa TUW Medicum. Ma pomóc w rozwoju i znalezieniu inwestora. TUW Medicum działa w formie spółdzielni ubezpieczeniowej (TUW), a jej członkami-założycielami są polskie firmy z branży medycznej (m.in. giełdowa Neuca, Intra czy Organizacja Polskich Dystrybutorów Farmaceutycznych,

ak tualności

STRUKTURA PRZECIĘTNYCH MIESIĘCZNYCH WYDATKÓW NA 1 OSOBĘ W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH POBIERAJĄCYCH I NIEPOBIERAJĄCYCH ŚWIADCZENIE WYCHOWAWCZE RODZINA 500+ (W % WYDATKÓW OGÓŁEM) W II–IV KWARTALE 2016 R. 25,1% 23,6%

żywność i napoje bezalkoholowe odzież i obuwie

5,4%

7,2% 17,8%

użytkowanie mieszkania i nośniki energii

19,9%

4,1% 5,4%

zdrowie

8,9% 8,6%

transport 4,9% 4,9%

łączność a) rekreacja i kultura b)

gospodarstwa pobierające świadczenie wychowawcze

6,8%

gospodarstwa niepobierające świadczenia wychowawczego

8,8%

1,6% 0,7%

edukacja

4,7% 4,5%

restauracje i hotele 0

5%

10%

15%

20%

25%

a) łącznie z wydatkami na usługi internetowe b) bez wydatków na usługi internetowe

Enel-Med oraz osoby prywatne, działające na rynku medycznym). Chce m.in. wyjść na rynek z ofertą polis medycznych dla klientów indywidualnych oraz stworzyć kompleksową ofertę ubezpieczeniową dla innych branż.

Wieści z rynku Przebudowa szpitalnego oddziału ratunkowego w Centrum Urazowym dla

Dzieci ruszyła w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka (GCZD) w Katowicach. Koszt to 9 mln zł. PZU Zdrowie kontynuuje medyczne zakupy – tym razem nabyło spółkę Revimed z Gdańska.

Pod koniec 2016 r. PZU zapowiadało, że do 2020 r. będzie mieć 40 własnych placówek medycznych. Trwają także prace związane z oznakowaniem placówek własnych i partnerskich. Od maja 2017

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Artur Olesch Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Współpracownicy: Michał Boni, George Crooks, Wojciech Radomski.

Nakład: 17 500 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

pod marką PZU Zdrowie działają już pierwsze jednostki w Warszawie.  Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami ciekawymi informacjami, zapraszam do kontaktu olakurowska@o2.pl.

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach OSOZ prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, szczegółowe raporty specjalne. Poznaj dokładnie rynek ochrony zdrowia i farmacji dzięki autorskim analizom statystycznym.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 5/2017

11

ak tualności

Alert epidemiologiczny (lipiec 2017)

ALERGIA PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (lipiec)

TREND W STOSUNKU DO czerwca

Dolnośląskie

2 304

Kujawsko-pomorskie

1 414

Lubelskie

1 504

Lubuskie

1 861

Łódzkie

1 919

Małopolskie

1 732

Mazowieckie

2 458

Opolskie

1 347

Podkarpackie

3 100

Podlaskie

1 772

Pomorskie

2 002

Śląskie

1 985

Świętokrzyskie

1 524

Warmińsko-mazurskie

1 183

Wielkopolskie

1 687

Zachodniopomorskie

1 800

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (lipiec)

TREND W STOSUNKU DO czerwca

Dolnośląskie

2 816

Kujawsko-pomorskie

2 089

Lubelskie

2 147

Lubuskie

2 367

Łódzkie

2 098

Małopolskie

2 455

Mazowieckie

3 048

Opolskie

1 856

Podkarpackie

2 314

Podlaskie

2 395

Pomorskie

2 518

Śląskie

2 155

Świętokrzyskie

1 708

Warmińsko-mazurskie

2 112

Wielkopolskie

2 335

Zachodniopomorskie

2 371

               

WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

70%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

OSOZ Polska 5/2017

82%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

Innowac je

Aplikacje

DrOmnibus

VitaScale

Cyclemeter GPS

DrOmnibus to kompleksowe narzędzie wspierające edukację i terapię dzieci z zaburzeniami rozwoju i/lub zachowania (autyzm, Zespół Downa, ADHD, upośledzenie umysłowe, porażenie mózgowe i inne). Aplikacja dostępna w dwóch wariantach: DrOmnibus Home – kilkaset zadań w formie 10-ciu gier wspierających terapię, system monitorowania postępów dziecka ze statystykami oraz możliwość dostosowania gier do dziecka; DrOmnibus PRO –wariant dla terapeuty z opcją stworzenia profili kilku dzieci.

Aplikacja stworzona z myślą o diabetykach typu 1 oraz osobach stosujących diety i liczących kalorie. Umożliwia obliczanie kaloryczności posiłków oraz zawartości węglowodanów, tłuszczów i białka. Podstawowe funkcje: dostęp do bazy danych produktów spożywczych, kalkulator i licznik kalorii, przelicznik wartości odżywczych (białka, węglowodanów, tłuszczów), planowanie diety, obliczanie kaloryczności potraw, eksport listy posiłków do Excel’a. Oprócz tego – specjalne funkcje dla diabetyków.

Najbardziej zaawansowana aplikacja dla rowerzystów. Poza standardowymi funkcjami, jak śledzenie tras i dystansu / czasu, Cyclemeter zawiera mapy ukształtowania terenu, automatyczne wykrywanie postojów, głosowe informacje i wskazówki, planowanie tras oraz przejrzyste statystyki treningów. Dla zaawansowanych rowerzystów przygotowano plany treningowe dla maratonów o różnych długościach oraz opcję wirtualnych wyścigów (porównywanie wyników dla analogicznych tras).

iOS | Android | PL | ENG Bezpłatna wersja testowa (14 dni)

Android | PL Bezpłatna

iOS | Android | ENG | FR |DE | IT | JP Bezpłatna w wersji podstawowej

OSOZ Polska 5/2017

13

Innowac je

Nowości i wynalazki

CYBERATAK NA ZDROWIE 12 maja brytyjska ochrona zdrowia (NHS) stała się celem jednego z największych w ostatnich latach cyberataków. Jak poinformowała minister spraw wewnętrznych Amber Rudd, atak dotknął 48 z 248 kas chorych Anglii. Wiele systemów działających w szpitalach zostało zablokowanych, co uniemożliwiło normalną obsługę pacjentów. Według przedstawicieli NHS, w wyniku precedensu nie wyciekły dane pacjentów. Tym razem do przeprowadzenia cyberataku wykorzystano złośliwe oprogramowanie ransomware.

Blokuje ono komputer użytkownika – na ekranie wyświetla się informacja, że dalsza praca z systemem będzie możliwa dopiero po zapłaceniu okupu (w tym przypadku było to 300 $). Pojawia się także zegar odliczający czas, po upłynięciu którego – w przypadku braku wpłaty – wirus ma usuwać wszystkie dane. Minister Zdrowia Wielkiej Brytanii Michael Fallon zapowiedział już przeznaczenie dodatkowych 50 mln funtów na poprawę bezpieczeństwa państwowej służby zdrowia. Według raportu Avast, majowy incydent miał skalę globalną – zarejestrowano łącznie ponad 75 000 ataków ransomware w 99 krajach na świecie.

14

EDUKACJA E-ZDROWOTNA

DYNAMICZNY STENT

Konsorcjum złożone z 14 instytucji z 7 państw pracuje nad projektem IC-Health. Celem jest podwyższenie znajomości zagadnień zdrowia cyfrowego wśród mieszkańców Europy (tzw. digital health literacy) i podniesienie świadomości możliwości, jakie niesie ze sobą e-zdrowie. Narzędziem edukacyjnym będzie seria darmowych filmów dostępnych w systemie MOOCs (Massive Open Online Courses).

Niektóre choroby kardiologiczne wymagają zastosowania stentów nie tylko u dorosłych, ale również u dzieci. Ich czas osadzenia w żyle jest jednak krótki – żyły rosną wraz z organizmem małego pacjenta i wymagają wymiany. Naukowcy z Uniwersytetu w Eindhoven (Holandia) opracowali stenty drukowane w technologii 3D, które nie tylko dopasowują się do zmiennej wielkości żyły, ale również są biodegradowalne.

OSOZ Polska 5/2017

Innowac je

PROTEZA, KTÓRA WIDZI Bioinżynierowie z Uniwersytetu w Newcastle (Wielka Brytania) opracowali protezę ręki, która posiada niezwykłą cechę – zdolność widzenia. Zamontowana na protezie kamera wykonuje zdjęcie przedmiotu, analizuje je i następnie przetwarza w określone ruchy ręki. W ten sposób osoby z tego typu protezami będą mogły automatycznie operować ręką (łapać przedmioty) bez angażowania mięśni czy sygnałów nerwowych. Obecnie konstruowane protezy wymagają fizycznej stymulacji mięśni, co wymaga dużego skupienia i długich miesięcy treningu. – Podobnie jak w przypadku ludzkiej ręki, pacjent może złapać i podnieść kubek albo ciastko po prostu spoglądając w jego kierunku – powiedział Dr Kianoush Nazarpour, współtwórca wynalazku. Cały proces analizy zdjęcia i transferu danych trwa milisekundy. Według twórców – dziesięć razy szybciej niż obecne na rynku rozwiązania.

KONTROLA RAN

STRAŻNIK SNU

W procesie gojenia się ran ważny jest stały monitoring miejsca przerwania ciągłości skóry. Niewielka rana może szybko się zmienić w ognisko zapalne zagrażające zdrowiu i życiu pacjenta. W opiece nad osobami ze zranieniami pomogą nowe technologie. Parable to telesystem nadzorowania procesu gojenia się. Pacjent wykonuje zdjęcie rany za pomocą urządzenia mobilnego, następnie system analizuje jej parametry. Wyniki przesyłane są do lekarza prowadzącego.

Bezkontaktowe urządzenie do monitoringu jakości snu.

W przeciwieństwie do podobnych rozwiązań, nie wymaga noszenia w nocy np. inteligentnego zegarka albo umieszczania czujnika pod materacem. S+ (ResMed) mierzy oddech i ruchy, analizuje poziom naświetlenia pomieszczenia i hałasu, następnie przetwarza wszystkie dane i przedstawia jakość nocnego odpoczynku w skali punktowej. Aplikacja podpowiada dodatkowo, co zrobić, aby lepiej spać.

OSOZ Polska 5/2017

15

Innowac je

POSTĘPY W IMMUNOTERAPII Naukowcy z Narodowego Instytutu Nowotworów (National Cancer Institute) wykorzystali metodę edytowania genomu (CRISP) do genetycznej modyfikacji komórek odpornościowych. Celem była poprawa zdolności systemu immunologicznego do walki z komórkami nowotworowymi w organizmie myszy. Zgodnie z wynikami zaprezentowanymi w prestiżowym magazynie naukowym Nature, eksperyment zakończył się sukcesem – zmodyfikowane komórki były efektywniejsze w zabijaniu komórek rakowych w porównaniu z naturalnymi mechanizmami. Tak powstała metoda immunoterapii zwana CAR T-cell. Komórki typu T, będące głównym narzędziem walki systemu odpornościowego, pobiera się z krwi pacjenta. W laboratorium zmieniany jest ich kod genetyczny, aby skuteczniej walczyły z rakiem i następnie wstrzykuje się je ponownie pacjentowi. Jak na razie metoda wymaga dalszych badań.

MOJE ZDROWIE. MOJE DANE Rocznie ochrona zdrowia na świecie generuje 150 eksabajtów danych (1 eksabajt to trylion bajtów). Upowszechnienie elektronicznych kont pacjentów, badań genetycznych czy urządzeń monitorujących stan zdrowia powoduje, że ta liczba szybko rośnie. Z drugiej strony rosną koszty magazynowania informacji a także nakłady na systemy bezpieczeństwa. Opracowanie nowego sposobu dzielenia się danymi zdrowotnymi to cel inicjatywy „My Health My Data” (Moje Zdrowie Moje Dane) finansowanej przez Komisję Europejską. Model ma stawiać pacjenta w centrum wymiany informacji zdrowotnych, pozwalając mu decydować, które dane udostępnić wybranej osobie lub placówce. Dla zapewnienia wysokich standardów bezpieczeństwa, projekt opierać się będzie na technologii blockchain oraz chmurze danych. Źródło: NHS, Newcastle University, My Health My Data, National Cancer Institute, Resmed, Parable, IC-Health, Eindhoven University of Technology

16

OSOZ Polska 5/2017

Innowac je

Laboratorium technologii

CMIO. Most pomiędzy IT a medycyną Działy IT szpitali od lat były hermetycznymi komórkami skupiającymi całą uwagę na technologii, infrastrukturze IT, sieci informatycznej, naprawie sprzętu, rozwiązywaniu problemów z oprogramowaniem. W dzisiejszych czasach to nie wystarcza, bo możliwości i tempo digitalizacji wymagają innowacyjnych strategii i nowych modeli biznesowych.

Określenie „informatyk szpitalny” mocno zakorzeniło się w kulturze funkcjonowania placówek medycznych. W świadomości menedżerów dział informatyki realizuje zadania czysto techniczne, odpowiadając za sprzęt komputerowy i oprogramowanie.

I to wszystko. Jak pokazuje praktyka, osoby pracujące w dziale IT są często pomijane na etapie przygotowywania projektu informatyzacji szpitala albo odpowiadają jedynie za opracowanie specyfikacji technicznej. Zawsze gdzieś na marginesie

struktury organizacyjnej, w izolacji od pozostałych wydziałów – świat medycyny i informatyki w placówkach ochrony zdrowia to dwie rzeczywistości nie mające ze sobą nic wspólnego.

Podejście „my zajmujemy się leczeniem, oni informatyką” – sprawdzające się może 20 lat temu, gdy oprogramowanie sprowadzało się do roli kalkulatora refundacji świadczeń medycznych – jest dziś jedną z największych barier płynnej informatyzacji w ochronie zdrowia, archaizmem niedopasowanym do

OSOZ Polska 5/2017

17

Innowac je

współczesnych warunków otoczenia. Dlaczego? Ponieważ informatyka stała się trwałą częścią procesu rozwoju każdej organizacji ochrony zdrowia, a technologie są warunkiem utrzymania na wysokim poziomie procesów organizacyjnych, obsługi pacjenta i elementem tworzenia jakości leczenia. Wraz z tym, jak w naszym kraju ruszył mocno proces digitalizacji sektora usług zdrowotnych, dział IT każdego szpitala powinien odgrywać strategiczną rolę w rozwoju organizacji. Jego kompetencje wychodzą daleko poza zakup sprzętu i serwisowanie oprogramowania, przechodząc na poziom zarządzania zmianą organizacyjną i kulturą organizacyjną, współtworzenia strategii rozwoju cyfrowego (co jest nierozerwalną częścią strategii obsługi pacjenta i poprawy wyników leczenia), motywowania personelu, monitorowania zbiorów danych i zarządzania informacją. Mówimy o zadaniach lidera transformacji, która w dzisiejszym świecie stała się procesem stałym, nierozłącznie związanym z działalnością niemalże każdej komórki szpitala.

Oczywiście taka proaktywna rola wymaga z jednej strony nowego podejścia menedżera, z drugiej – informatyków. Na początku pozbądźmy się przestarzałej terminologii „dział IT”, zastępując ją „działem informatyki medycznej” albo jeszcze lepiej – „informacji medycznej”. Już sama nazwa komunikuje nowe kompetencje. O wiele większym wyzwaniem będzie stworzenie mostu pomiędzy działalnością medyczną i personelem lekarskim/pielęgniarskim a technologiami. Pracownicy medyczni, skupiając się na swoim obszarze działania, spoglądają na digitalizację przez pryzmat komputera i systemu, do którego muszą wprowadzać dane. Po drugiej stronie, osoby odpowiedzialne za IT są na tyle zafascynowane technologiami, że nie dostrzegają oczekiwań i problemów po stronie użytkownika.

W krajach wysokorozwiniętych, gdzie digitalizacja jest na wyższym poziomie niż w Polsce, w niemal każdym szpitalu pracuje

Lekarz i informatyk w jednym Angielskie określenie „Chief Medical Information Officer” można przetłumaczyć literalnie jako „główny urzędnik ds. informacji medycznych”. Jednak w polskich warunkach częściej stosowane jest określenie „specjalista ds. informatyki medycznej” albo „informacji medycznej”. Może ono wprowadzić nieścisłość semantyczną – stanowisko „kierownik ds. informacji medycznej” występuje m.in. w przemyśle farmaceutycznym i określa osobę odpowiedzialną za monitorowanie rynku. To researcher gromadzący i weryfikujący informacje pojawiające się w mediach branżowych. W placówkach ochrony zdrowia przyjęło się nazewnictwo „informatyk szpitalny”, które z kolei nie pasuje do kompetencji osoby zarządzającej digitalizacją placówki medycznej (w rozumieniu rozwoju infrastruktury IT, wspomagania procesów klinicznych i organizacyjnych oraz wykorzystania gromadzonych danych do poprawy np. jakości usług). Zawarte w nazwie stanowiska słowa „informacja” i „medycyna” podkreślają posiadanie wiedzy w obydwu dziedzinach. W praktyce jest to najczęściej lekarz, który interesuje się zagadnieniami cyfryzacji, ukończył odpowiednie szkolenie lub dedykowane studia. W większości przypadków, swoje obowiązki jako CMIO wykonuje w niepełnym wymiarze godzin, przyjmując nadal pacjentów.

18

OSOZ Polska 5/2017

» Rola CMIO jest kluczowa zwłaszcza tam, gdzie nie sama technologia, ale proces zmiany organizacyjnej odgrywa strategiczne znaczenie.« osoba łącząca IT z medycyną. Mowa o CMIO, czyli Kierowniku ds. Informacji Medycznej (Chief Medical Information Officer, CMIO). Kim jest CMIO? Najczęściej to lekarz, który posiada również wykształcenie informatyczne, opcjonalnie ukończył studia na kierunku informatyki medycznej albo po prostu żywo interesuje się w nowymi technologiami i dobrze orientuje w procesach digitalizacji oraz nowych rozwiązaniach. Dzięki kompetencjom medycznym, osoba taka reprezentuje dwie perspektywy: użytkownika (lekarza, pielęgniarki) i informatyka (systemy i nowe narzędzia).

Technologie informacyjne w ochronie zdrowia ewoluują bardzo szybko i tak samo błyskawicznie zmieniają się zadania CMIO. Mówiąc ogólnie, Kierownik ds. Informacji Medycznej jest osobą o funkcjach menedżerskich, której głównym zadaniem jest projektowanie, wdrażanie i rozwój nowych technologii w strukturze szpitala. Lista twardych kompetencji jest długa: implementacja systemu w pracę poszczególnych komórek, analiza prawidłowego prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej, określanie standardów i celów związanych z rozwojem IT, rozwój długookresowej strategii cyfryzacji. Rola CMIO może okazać się kluczowa w wielu obszarach, przykładowo w procesie implementacji elektronicznego rekordu pacjenta, gdzie nie sama technologia, ale proces zmiany organizacyjnej odgrywa strategiczne znaczenie.

O ile kompetencje IT są domeną Kierownika Działu IT, o tyle CMIO powinien odznaczać się przede wszystkim kompetencjami miękkimi. Taka osoba jest mentorem, pełnym pasji do narzędzi cyfrowych liderem zmiany, potrafiącym inspirować wszystkich pracowników, w tym przede wszystkim lekarzy i pielęgniarki. Nie jest łatwo przetłumaczyć wartość rozwiązań IT na język korzyści dla całej organizacji, wymaga to dobrej znajomości codziennej pracy personelu medycznego i orientowania się w nowościach technologicznych, uczestnictwa w konferencjach e-zdrowia. Strategicznemu myśleniu musi towarzyszyć też umiejętność przekucia planów w konkretne inicjatywy, co jest zadaniem o wiele trudniejszym. CMIO jest dobrym negocjatorem poszukującym kompromisu pomiędzy różnymi grupami, technologią a medycyną. Umiejętności interpersonalne ułatwiają mu budowanie zespołów realizujących projekty IT, a myślenie w kategoriach korzyści i celów przekłada się na realne zmiany, które odczuwają wszyscy. Jako wizjoner i lider, Kierownik ds. Informacji Medycznej wdraża nieustannie nowe rozwiązania, próbuje nowych technologii, podejmuje ryzyko, nie ograniczając się do konserwacji już działających systemów IT – nie dla rozwoju technologicznego, ale dla osiągania konkretnych celów organizacyjnych i jakościowych.

Kierownik ds. Informacji Medycznej jest pomostem pomiędzy działem IT, lekarzami, pielęgniarkami oraz menedżerem placówki. Jego rola w strukturze szpitala jest warunkiem doskonalenia procesów związanych z leczeniem, obsługą pacjenta i jakością pracy personelu. To dyrygent, który wie, jak z kombinacji prostych instrumentów stworzyć zgraną orkiestrę. 

Innowac je

strefa start-up

StethoMe™ Zastosowanie

Domowy, cyfrowy stetoskop do pierwszej diagnozy

Pomysłodawca

Wojciech Radomski

Kraj

Polska

Jak zrodził się pomysł stworzenia StethoMe™?

Pomysł pojawił się jako odpowiedź na realny problem rodziców, którzy potrzebują urządzenia umożliwiającego precyzyjną kontrolę stanu zdrowia dziecka w domu, bez konieczności przesiadywania w kolejkach w przychodni. Nasi naukowcy są rodzicami i postanowili wyjść z tą ideą z laboratorium. Ja również jako dziecko chorowałem na astmę, więc wśród wielu pomysłów ten wydał mi się wyjątkowy. Z jednej strony prosty, z drugiej naprawdę rewolucyjny. Jest to pomysł, który może realnie poprawić komfort życia ludzi na świecie i to jest w mojej opinii piękne i wartościowe.

» Stetoskop, który umożliwia przeprowadzanie podstawowych badań w domu.«

Na czym polega jego funkcjonalność?

Idea jest prosta: rodzic bada – StethoMe™ analizuje, a lekarz decyduje. Rodzic przykłada urządzenie w miejscach wskazanych na ekranie telefonu, resztę robi już StethoMe™. Nagrane dźwięki osłuchowe wysyłane są do lekarza, który decyduje, czy tradycyjna wizyta jest w danym momencie konieczna. Urządzenie rejestruje również temperaturę ciała, której wartość jest dołączona do raportu lekarskiego. Docelowo, urządzenie będzie wyposażone w moduł, który już w domu pacjenta zaalarmuje o pojawiających się symptomach zapalenia oskrzeli, czy zapalenia płuc.

Na jakim etapie jest jego realizacja?

W tej chwili posiadamy urządzenie prototypowe gotowe do produkcji. Jesteśmy w fazie certyfikacji, gdyż StethoMe™ nie będzie gadżetem, ale urządzeniem medycznym klasy IIA. Kiedy – zgodnie z planami – produkt wejdzie na rynek?

W pierwszym kwartale 2018 r.

OSOZ Polska 5/2017

19

Innowac je

cyfrowa Jak nowe rozwiązania cyfrowe wpływają na życie mieszkańców Europy?

Jaki mamy do nich stosunek? Przedstawiamy wyniki badania EUROBAROMETR. Ankieta przeprowadzona na 27 901 mieszkańcach UE z 28 krajów (rok 2017).

Ile razy w ostatnich 12 miesiącach skorzystałeś / skorzystałaś on-line z usług ochrony zdrowia jako substytut wizyty lekarskiej lub szpitalnej (np. konsultacja on-line, e-recepta itd.)?

0

20

raz

5

dwa razy

6

40

60

80

opieka Procent mieszkańców EU, którzy w ostatnim roku korzystali z e-usług zdrowotnych. Najwięcej w Estonii, Finlandii (49%) i Danii (42%), najmniej na Malcie (6%), Węgrzech i Niemczech (7%). W Polsce – 14%. Pod względem grupy wiekowej do e-zdrowia najrzadziej sięgają osoby w wieku 55+.

18%

100

raz

1

0

dwa razy

1

1

1

trzy lub więcej razy

0

2

1

0

1

nigdy

1

0

nie wiem

0

1

1

4

1

2

1

0

0

1

0

3

1

1

1

1

3

50 51 57 66 70 73 73 75 77 77 78 81 81 81 81 80 84 84 85 86 88 88 89 87 89 90 92 92 91

trzy razy i więcej

7

przynajmniej raz

26 19

18

nigdy

81

12

17

11 13

13 14

12 11 9

9

9

12

7

8

7

5

10

7

11

8

7

12

9

6

7

5

7

2

5

5

5

5

4

3

2

8

3

5

3

4

6

6

9

6

6

7

6

2

2

5

5

5

1

6

3

4

5

3

2

3

2

2

2

5

6

7

8

8

5

7

5

5

3

4

5

3

4

4

4

3

3

3

3

3

1

Es to Fin nia la nd ia Da n Sz ia we Hi cja sz pa n W Sło ia ie lka wen Br ia yt an i W a ło c Ho hy la Ch ndi or a wa cj a Lu Bel ks gia em bu rg Lit wa EU 2 Au 8 st Sł ria ow ac j Cz a ec hy Po Po lska rtu ga lia Ło tw Fr a an Ru cja m un Irl ia an d Bu ia łg ar ia Gr ec ja Cy p Ni r em cy W ęg ry Ma lta

nie wiem

21

Czy chciałbyś / chciałabyś mieć dostęp do własnych danych zdrowotnych gromadzonych w elektronicznej kartotece (elektroniczny rekord pacjenta) z możliwością zdalnego konsultowania on-line? nie wiem 5%

20

nie

tak

43%

52%

OSOZ Polska 5/2017

65%–100% 58%–64% 50%–57% 0%–49%

Finlandia 82% Dania 80% Estonia 73% Holandia 71% Litwa 70% Łotwa 68% Szwecja 67% Malta 65% Belgia 62% Luksemburg 62% Hiszpania 62% Cypr 61% Czechy 59% Grecja 58% Wielka Brytania 58% Francja 58% Chorwacja 54% Słowenia 54% Irlandia 53% Portugalia 53% Unia Europejska 52% Włochy 50% Polska 48% Słowacja 44% Bułgaria 44% Rumunia 41% Niemcy 38% Austria 34% Węgry 32%

Źródło: Special Eurobarometr 460.

Grafika w tle: Kjpargeter / Freepik

Innowac je

TAK

DLA UDOSTĘPNIENIA DANYCH 70% mieszkańców UE jest gotowych udostępnić swoje dane zdrowotne, zwłaszcza lekarzowi i opiekunom zdrowotnym.

W mniejszym stopniu chcemy dzielić się informacjami z instytucjami publicznymi dla celów badawczych (21% pozytywnych odpowiedzi).

NIE

Czy zgodziłbyś / zgodziłabyś się na udostępnienie swoich danych medycznych (dane o stanie zdrowia, stylu życia, aktywności fizycznej, odżywianiu itd.)?

wyniki dla europy 0

30

40

Tak, anonimowo jednostkom zdrowia publicznego do celów naukowych

70

80

14

Tak, anonimowo firmom sektora prywatnego dla celów komercyjnych

5 70

Razem odpowiedzi TAK Pod żadnym warunkiem

23 4

Zależy

3

wyniki dla polski 0

10

20

30

40

70

80

13

Tak, anonimowo firmom sektora prywatnego dla celów komercyjnych

5 64

Razem odpowiedzi TAK

29

Pod żadnym warunkiem

Nie wiem

60

18

Tak, anonimowo firmom sektora prywatnego do celów naukowych

Zależy

50

55

Tak, anonimowo jednostkom zdrowia publicznego do celów naukowych

Większość mieszkańców EU ma pozytywny stosunek do robotyki i sztucznej inteligencji.

68% zgadza się, że mają one pozytywny wpływ społeczny, pomagając ludziom w codziennych czynnościach domowych i w pracy.

60

21

Tak, anonimowo firmom sektora prywatnego do celów naukowych

Tak – lekarzowi / pracownikowi ochrony zdrowia

61%

50

65

Nie wiem 80%–100% 71%–79% 63%–70% 0%–62%

20

Tak – lekarzowi / pracownikowi ochrony zdrowia

23% osób nie udostępniłoby danych pod żadnych warunkiem Szwecja 94% Finlandia 91% Holandia 90% Dania 87% Estonia 83% Malta 83% Belgia 82% Francja 81% Luksemburg 79% Irlandia 78% Wielka Brytania 77% Łotwa 71% Hiszpania 71% Litwa 71% Czechy 71% Unia Europejska 70% Portugalia 70% Chorwacja 68% Słowenia 67% Włochy 65% Polska 64% Niemcy 63% Grecja 62% Bułgaria 62% Austria 61% Cypr 61% Rumunia 56% Słowacja 52% Węgry 51%

10

2 5

Jaki jest Twój ogólny stosunek do robotyki i sztucznej inteligencji?

Nie wiem 9

Bardzo pozytywny 10

Bardzo negatywny 7

Ogólnie negatywny 23

Ogólnie pozytywny 51

OSOZ Polska 5/2017

21

Raport

eHealth Week 2017

Technologie ratują ochronę zdrowia E-zdrowie dorasta. Z technicznego trendu przekształca się w dorosłą i doświadczoną dziedzinę. Może się w końcu pochwalić sporymi sukcesami, pierwszymi dowodami na skuteczność i wysoką akceptacją społeczną. W stronę digitalizacji rękę wyciąga zdrowie publiczne i kolejne dziedziny medycyny, bo nauka jest głodna wiedzy i danych. A te można uzyskać z elektronicznych kont pacjentów, urządzeń monitorujących, analiz sztucznej inteligencji. Do pełni szczęścia trzeba jeszcze nowych modeli świadczenia i refundacji usług medycznych oraz otwartych na innowacje struktur prawnych.

22

OSOZ Polska 5/2017

Raport

» Narzędzia e-zdrowia wzmacniają rolę chorego w paternalistycznym systemie, przywracają jego centralne znaczenie, pozwalają mu współdecydować.« konieczny dla rozwoju e-zdrowia. Nie jest to przecież odizolowana dziedzina żyjąca własnym życiem, ale część każdej specjalności medycznej, każdego aspektu ochrony zdrowia. Potrzebny jest entuzjazm – cecha deficytowa w procesie wprowadzania każdej zmiany. Przyglądając się temu, co dzieje się na rynku można powiedzieć, że zmian chcemy wprawdzie wszyscy, ale zmieniać się – nie chce nikt. Przedstawiamy 7 wybranych konkluzji z eHealth Week 2017.

Foto: eHealth Week 2017

Tegoroczna konferencja eHealth Week – najważniejsze wydarzenie o tematyce e-zdrowia w Europie (Malta, 10–12 maja) – upłynęła pod znakiem kooperacji i implementacji, przejścia od planów i koncepcji do praktyki. W ostatnich latach wiele czasu poświęcono dyskusjom na temat interoperacyjności, bezpieczeństwa gromadzenia i wymiany danych. Dziś już wiemy, że to tematy na pierwszej linii, które będą towarzyszyły rozwojowi zdrowia cyfrowego w kolejnych dziesięcioleciach. Bo nigdy nie uzyskamy pełnej standaryzacji, a próby cyberataków – wraz z tym, jak digitalizacja w zdrowiu

postępuje – będą się nasilały. Potwierdza to ostatni cyberatak m.in. na placówki brytyjskiej służby zdrowia, który zbiegł się w czasie z konferencją. Mamy już odpowiednie rozwiązania technologiczne, upowszechniają się elektroniczne kartoteki medyczne. Nie ma na co czekać, to najlepszy czas, aby od wielkich wizji przejść do działania. Reforma ochrony zdrowia z pomocą narzędzi e-zdrowia wymaga wspólnego zaangażowania wszystkich interesariuszy. „Together, We Make eHealth Happen” – motto zamykające tegoroczny eHealth Week to nie tylko deklaracja bez pokrycia, ale warunek

Małżeństwo (z konieczności) zdrowia publicznego i e-zdrowia W przemówieniu inauguracyjnym, Dyrektor WHO Europa Zsuzsanna Jakab, zeswatała zdrowie publiczne i e-zdrowie mówiąc, że „obydwie dziedziny potrzebują siebie wzajemnie”. W kontekście zwiększania dostępności opieki zdrowotnej, technologie likwidują bariery terytorialne w świadczeniu wysokospecjalistycznych usług przez wiodące ośrodki naukowe na całym świecie, ułatwiają dostęp do wiedzy i wymianę doświadczeń pomiędzy specjalistami, usprawniają efektywność finansową systemów ochrony zdrowia. E-zdrowie pomaga dotrzeć z opieką do marginalizowanych dotąd grup pacjentów, wprowadza nowe modele dystrybucji świadczeń.

Wielkie idee realizowane przez WHO, jak m.in. likwidacja barier i nierówności w zdrowiu, wymagają spojrzenia na ochronę zdrowia jako całość, wyjścia poza własne podwórko. Rozwój e-zdrowia nie napędzają rządy poszczególnych państw, ale przede wszystkim firmy działające w branży nowych technologii. Na nich spoczywa odpowiedzialność i misja transformacji ochrony zdrowia, dzielenia się wiedzą, zmiany modeli biznesowych nastawionych na jednostkowy zysk i konkurencyjność. I to od nich zależeć będzie, w jakim stopniu e-zdrowie realnie zmieni życie pacjentów i wpłynie na rozwój nauk medycznych. Sama technologia to połowa sukcesu, do pełni potrzeba współpracy i wzajemnego zaufania.

OSOZ Polska 5/2017

23

Raport

» Ponad połowa Europejczyków oczekuje dostępu on-line do danych medycznych, ale tylko niewielka część ma taką możliwość.« Praca z pacjentami, a nie dla pacjentów Z wystąpienia Christine Bienvenu z Fundacji Patient Empowerment Europe płynie prosty wniosek: narzędzia cyfrowe to dla pacjentów swobodny dostęp do wiedzy, z kolei wiedza wzmacnia ich niezależność na drodze przez chorobę. Christine wie dokładnie o czym mówi – kiedy w 2010 roku zdiagnozowano u niej raka piersi, została skonfrontowana z systemem ochrony zdrowia i jego niedoskonałościami: brakiem koordynacji, płynnej komunikacji z lekarzem czy dostępu do informacji. Pacjent jest zawsze na marginesie, nie współuczestniczy w decyzjach lekarskich, nie ma kontroli nad leczeniem, nie ma narzędzi do zarządzania chorobą przewlekłą. Praca z pacjentami, a nie dla nich, oznacza partnerskie podejście, współdecydowanie i empatię – w przeciwieństwie do obec-

24

OSOZ Polska 5/2017

nie obowiązującego modelu, gdzie chory jest biernym świadczeniobiorcą, który wpada do systemu i bezwładnie odsyłany jest od lekarza do lekarza, od placówki do placówki. E-zdrowie może przywrócić pacjentowi centralne miejsce w systemie. Telemedycyna, aplikacje monitorujące chorobę i terapię, dostęp do danych on-line to narzędzia redefiniujące rolę chorego w paternalistycznym systemie i zmniejszające jego uzależnienie od zdepersonalizowanych procedur ochrony zdrowia.

Zarządzanie chorobami przewlekłymi i m-zdrowie Około 50 milionów osób w EU żyje z chorobą przewlekłą, są przyczyną zgonu ponad 500 000 osób co roku, co przelicza się na roczne straty ekonomiczne w wysokości 115 miliardów euro. Problem szybo narasta i systemy ochrony

zdrowia na całym świecie potrzebują nowych rozwiązań, aby sobie z nim poradzić. W przypadku tej grupy pacjentów istotny jest stały monitoring stanu zdrowia, łatwość dostępu do konsultacji lekarskich, motywacja do zmiany trybu życia i stosowanie się do zaleceń lekarskich. Jednym słowem – kontrola choroby. Narzędzie mogące zrealizować wszystkie powyższe postulaty posiada każdy z nas – to telefon komórkowy.

Z pomocą licznych aplikacji, smartfon można zamienić w urządzenie do telekonsultacji, podręczne laboratorium i opiekuna przypominającego o zażyciu leku, prawidłowym odżywaniu się albo regularnym wykonywaniu ćwiczeń.

Podczas eHealth Week na ten temat mówiono wielokrotnie. Sascha Marschang

Vytenis Andriukaitis, Komisarz ds.

Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, podkreślił, że Komisja Europejska dokłada wszelkich starań, aby cyfrowe inwestycje dynamicznie się rozwijały.

Ma w tym pomóc m.in. Strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego, zgodnie z którą do 2020 roku we wszystkich krajach członkowskich pacjenci będą mieli dostęp on-line do podstawowych danych medycznych.

Raport

reprezentujący Europejski Alians Zdrowia Publicznego (European Public Health Alliance, EPHA), przedstawił raport „Narzędzia cyfrowe dla zdrowia i zarządzania chorobą” (Digital solutions for health and disease management). Jest to przekrojowa analiza zastosowania mzdrowia w różnych grupach osób z chorobami przewlekłymi. Z dokumentu wynika m.in., że pacjenci są entuzjastycznie nastawieni do zdrowia cyfrowego. 77% pacjentów kardiologicznych jest zainteresowanych dodatkowym wsparciem przez Internet. Spore szanse na sukces m-zdrowie ma przede wszystkim w terapii chorób psychicznych, związanych ze stylem życia (choroby układu krążenia, otyłość, cukrzyca) oraz we wsparciu życia seniorów. We wnioskach raport podkreśla takie pozytywne aspekty m-zdrowia jak poprawa komunikacji pomiędzy pacjentem a lekarzem, zagwarantowanie koordynacji i kontynuacji leczenia, zaangażowanie pacjentów w leczenie i profilaktykę. Nie brakuje też zagrożeń: dostępność do e-rozwiązań nie jest oczywista, niski poziom edukacji cyfrowej w niektórych grupach społecznych, niebezpieczeństwo związane z samokontro-

lą stanu zdrowia czy wątpliwa wartość merytoryczna niektórych aplikacji.

Implementacja nadal wyzwaniem Innowacje cyfrowe w ochronie zdrowia są daleko za innymi branżami, mimo że pacjenci od lat oczekują cyfryzacji usług zdrowotnych, a korzyści finansowe mogą być ogromne. Zgodnie z ankietą McKinsey Consumer Health Insights, 63% respondentów chciałoby mieć jedną prostą aplikację przechowującą wszystkie dane medyczne, a ponad 70% korzysta z kanałów cyfrowych w edukacji zdrowotnej. Od kilku lat niewiele się zmieniło, co wynika przede wszystkim z konserwatywnych modeli biznesowych ochrony zdrowia. Stefan Biesdof (McKinsey & Co) wymienił warunki przełamania barier szybkiej implementacji założeń e-zdrowia w praktyce. To przede wszyst-

Światowa Organizacja Zdrowia puszcza oko w kierunku e-zdrowia. Zdrowie publiczne może w dużym stopniu skorzystać na cyfryzacji dzięki dostępowi do danych i monitoringu sytuacji zdrowotnej populacji. Wiarygodne, aktualne i wysokiej jakości dane są warunkiem zrównoważonej polityki zdrowotnej, integracji i koordynacji systemów ochrony zdrowia (na zdjęciu po prawej stronie – Zsuzsanna Jakab, Dyrektor WHO Europa).

kim dopasowanie systemów finansowania do e-zdrowia (z modelu opłaty za usługę, tzw. „fee-for-service”, do refundacji opartej o wyniki leczenia), zachęcanie firm do rozwoju narzędzi nakierowanych na potrzeby pacjentów, inwestowanie w najcenniejsze zasoby ochrony zdrowia czyli w dane, korzystanie z danych, które już są do dyspozycji. – Systemy ochrony zdrowia potrzebują kreatyw-

» E-zdrowie posiada w sobie potencjał uczynienia systemów ochrony zdrowia bardziej dostępnymi dla pacjentów i zrównoważonymi w funkcjonowaniu.« OSOZ Polska 5/2017

25

Raport

nego podejścia, aby konkurować z sukcesem z liderami cyfryzacji – mówił ekspert McKinsey. Obecnym strukturom brakuje m.in. podejścia stawiającego pacjenta w centrum oraz rozwiązań refundacyjnych kierowanych do firm świadczących usługi e-zdrowia. Zbyt często wielkie projekty e-zdrowia, również te realizowane na poziomie krajowym, kończą się fiaskiem nie z powodu niedoskonałości technologicznych, ale z braku umiejętności kierowania tego typu przedsięwzięciami i zarządzania procesem zmiany. Czynnikiem blokującym są też przestarzałe rozwiązania prawne (np. w zakresie prowadzenia e-konsultacji).

Wiedza z danych Hasłem przewodnim eHealth Week na Malcie było „Data for Health”, czyli „Dane dla Zdrowia”. Wiarygodne, wysokiej jakości dane mogą pomóc w prowadzeniu wirtualnych badań klinicznych, przyspieszając rozwój nowych leków (tzw. In Silico Trials). Na podstawie analiz Big Data każda terapia i każda ordynacja leku może być personalizowana, oparta na najlepszych praktykach. Podobnie jak profilaktyka. Z punktu widzenia zdro-

26

OSOZ Polska 5/2017

wia globalnego informacje są kluczem do monitorowania zjawisk epidemiologicznych w czasie realnym, a nie jedynie na podstawie raportów historycznych. Inteligentne urządzenia do monitoringu parametrów życiowych tłumaczą suche dane z pomiarów na informacje i wskazówki motywujące pacjentów do aktywności fizycznej, zdrowego odżywania się. Wiedza dostępna w aplikacjach medycznych edukuje pacjentów, wzmacnia odpowiedzialność i zaangażowanie zdrowotne.

Danych potrzebuje też polityka zdrowotna, aby projektować rozwiązanie wychodzące naprzeciw najpilniejszym potrzebom, aby poprawiać skuteczność i efektywność sektora zdrowia. Tak zrodziła się Europejska Inicjatywa Informacji Zdrowotnej (European Health Information Initiative), będąca przedsięwzięciem WHO Europa i partnerów regionalnych. Ma ona pomóc w projektowaniu rozwiązań prawnych w oparciu o twarde dane, a nie polityczne postulaty, zmniejszać biurokrację dzięki lepszej koordynacji informacyjnej pomiędzy krajami członkowskimi WHO Europa, minimalizować marnotrawienie zasobów w coraz bardziej kosztochłonnym sektorze ochrony zdrowia.

Europa i zdrowie transgraniczne Ponad połowa Europejczyków oczekuje dostępu on-line do danych medycznych, ale tylko niewielka część ma taką możliwość w czasach powszechnej digitalizacji wszystkich branż. Między innymi dlatego Komisja Europejska zaadaptowała w 2015 roku tzw. Strategię Jednolitego Rynku Cyfrowego (Digital Single Market Strategy). Na półmetku wdrożenia strategii w życie, dokładnie w maju, opublikowano wnioski z jej realizacji i wytyczne, także dla ochrony zdrowia. Autorzy raportu zwracają Komisji Europejskiej uwagę, aby zintensyfikować prace w obszarze e-zdrowia, tak aby wszyscy mieszkańcy mieli dostęp do elektronicznej kartoteki medycznej podczas korzystania z usług zdrowotnych za granicą. Infrastruktura do transgranicz-

Christine Bienvenu, pacjentka onkologiczna i założycielka Fundacji Patient Empowerment Europe, w e-zdrowiu widzi przede wszystkim szansę na wzmocnienie pozycji pacjenta w procesie profilaktyki i leczenia. Dostęp do wiedzy, telekonsultacji, aplikacji medycznych przełamuje paternalistyczny model ochrony zdrowia, gdzie pacjent jest tylko biernym świadczeniobiorcą.

Raport

nej wymiany e-recept i tzw. medycznego podsumowania pacjenta powinna być gotowa do 2020 roku. Po drugie, we wnioskach z realizacji Strategii Jednolitego Rynku Cyfrowego podkreśla się potencjał Europejskich Sieci Referencyjnych (European Reference Networks, ERNs). Sieć organizacji rynku ochrony zdrowia, zainicjowana w marcu 2017 roku, poprzez wymianę wiedzy i dzielenie się doświadczeniem ma m.in. wspierać badania kliniczne i rozwój medycyny, szczególnie w chorobach rzadkich. Jak wynika z ostatnich badań Eurobarometru, 70% Europejczyków chce dzielić się anonimowymi danymi medycznymi do celów naukowych. Trzecią rekomendacją jest ułatwianie kontaktu pacjenta z lekarzem dla lepszej prewencji, promocji zdrowia i indywidualizowanej opieki. Do końca tego roku Komisja Europejska chce skonkretyzować działania w tym kierunku w dedykowanym dokumencie „Komunikacja w zdrowiu cyfrowym” (Communication on digital health).

– Dzięki transgranicznej wymianie danych pomiędzy krajami EU, pacjenci będą mogli podejmować decyzje zdro-

wotne na podstawie wiarygodnej wiedzy, przejmą aktywną rolę w opiece, będą mogli współpracować z zespołem terapeutycznym. Z kolei lekarze zyskają pełny obraz stanu zdrowia pacjenta, co pomoże w podnoszeniu jakości praktyki klinicznej i kontynuacji leczenia – powiedział podczas eHealth Week Vytenis Andriukaitis, Komisarz ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności.

Gry, aplikacje i wirtualna rzeczywistość wchodzą do medycyny Na rynku jest już 260 000 aplikacji zdrowotnych a ich liczba nadal rośnie. Ich tworzeniem zajmuje się ponad 58 000 firm. Zwłaszcza młode start-upy prześcigają się w pomysłach, które idealnie wpasowują się w potrzeby pacjentów, zapewniając sukces rynkowy. Przesyt aplikacji typu fitness sprawia, że innowatorzy poszukują nowych aspektów ochrony zdrowia, które można ucyfrowić. Według ankietowanych w badaniu Research2Guidance, największe szanse rynkowe stwarzają obecnie aplikacje zdalnego monitoringu, diagnostyczne, wspomagające zarządzanie chorobami i konsulta-

Wirtualna rzeczywistość, aplikacje i gry zdrowotne w coraz bardziej kreatywny sposób uzupełniają możliwości edukacji, profilaktyki czy terapii. Na zdjęciu – symulacja poruszania się po Sali operacyjnej pomagająca w planowania zabiegu. To jeden z projektów prowadzonych w Lucile Packard Children’s Hospital Standford. Inne rozwiązanie – tzw. Wirtualne Serce – pozwala wizualizować w technologii 3D wrodzone wady serca, co jest lepszym narzędziem edukacyjnym niż zdjęcia i szkice.

cje zdalne. Medycyna odkrywa powoli potencjał gamifikacji – relaksujące gry kształtują zdrowe nawyki u dzieci, edukują młodzież w zagadnieniach związanych z życiem seksualnym, dostarczają wiedzy i pomocy w tzw. wstydliwych tematach zdrowotnych. Pojawiają się w terapiach osób z depresją. Wirtualna rzeczywistość wykorzystywana jest do leczenia stanów lękowych, edukacji lekarzy, planowania procesu przygotowania do operacji. Wirtualne narzędzia dostępne są pod ręką, w telefonie komórkowym, który już posiada prawie każdy z nas. Są anonimowe i dzięki temu stwarzają szansę na dotarcie z edukacją i wiedzą do osób będących poza zasięgiem tradycyjnych metod komunikacji. 

OSOZ Polska 5/2017

27

Health in All Politics — a better future for Europe 4 � 6 O C T O B E R 2 0 1 7, B A D H O F G A S T E I N , A U S T R I A

WHY? Because health matters.

rozmow y

Wprowadzić zdrowie w teraźniejszość Jakie zadania czekają nas w związku z digitalizacją ochrony zdrowia?

Które projekty już teraz reformują system? Po co nam informatyzacja?

Rozmowa z Michałem Bonim, byłym Ministrem Cyfryzacji, a obecnie Posłem do Parlamentu Europejskiego. „Zamiast o informatyzacji powinniśmy mówić o korzyściach z digitalizacji dla pacjentów” – powiedział Pan podczas Kongresu OSOZ… Mam wrażenie, że w Polsce ciągle rozmawiamy o sprawach cyfryzacji zdrowia tak, jak to się robiło 5–10 lat temu.

Kluczem była wtedy informatyzacja systemów obsługujących usługi medyczne, rejestrację, wymianę danych między jednostkami służby zdrowia. Mówiło się o e-recepcie. Przy wszystkich słabościach cyfryzacji spraw zdrowia i opóź-

nieniach, to są oczywiście nadal rzeczy bardzo ważne. Ale nie umieliśmy – bojąc się informatyzacji, przedstawiając ją publicznie jako super-korupcyjny obszar – pokazać, że to nie technologiczna zabawka, ale szansa na lepszą jakość usług dla pacjentów. Dzisiaj więc musimy odrobić lekcję i powiedzieć pacjentom, co im może przynieść cyfryzacja.

A to nie tylko krótsza kolejka, łatwiejsza rejestracja, szybsze przesłanie wyników do lekarza, recepta bez papieru od razu trafiająca do wybranej przez nas apteki.

Dzisiaj to także platforma telemedycz-

na (już zdefiniowana w polskim prawie jako urządzenie medyczne) wprowadzająca nową jakość kontaktu lekarza i pacjenta, ale również transferu danych, ich gromadzenia i analizy. Dla dobrej diagnozy trzeba bowiem wiedzieć, jak zmieniał się stan zdrowia pacjenta przez lata, opierając się nie tylko na jego pamięci, ale na zelektronizowanej historii leczenia. Ważne dla dobrej diagnozy i pomocy lekarskiej jest monitorowanie stanu zdrowia w czasie realnym – przez urządzenia, którymi na co dzień możemy się posługiwać: zegarki, smartfony, małe sensory do mierzenia stanu zdrowia. To jest szczególnie istotne w chorobach chronicznych, które nam coraz bardziej doskwierają. Choroby przewlekłe powodują 86% zgonów wśród Europejczyków i pochłaniają 77% wydatków.

Dzięki aplikacjom i pomiarom oraz sieci internetowej mogę przesłać samodzielnie

OSOZ Polska 5/2017

29

rozmow y

» Z systemu nastawionego na reagowanie na chorobę, przechodzimy na model nastawiony na pacjenta, jego dobrostan i prewencję.« wyniki badań do centrum monitoringu.

Mój lekarz będzie wiedział, że z ciśnieniem coś nie tak, albo z cukrem. Mogę sobie samemu zrobić EKG i przesłać rezultaty do lekarza. Badanie krwi za niedługo stanie się samodzielne. Pomiaru dokonany za pomocą prostego urządzenia, analizę przeprowadzi laboratorium na odległość, a wynik zostanie od razu przesłany do lekarza. Trwają prace, by odpowiedniej jakości (w dedykowanej aplikacji) zdjęcie tamponu nasączonego moczem, przesłane do laboratorium – poprzez analizę markerów koloru – pozwoliło badać nerki i parametry zdrowotne moczu. Te wszystkie działania przyspieszają interwencję i decydują o jej jakości. Więcej błyskawicznych interwencji, ale i więcej prewencji oznaczają lepsze zdrowie.

Do tego cały skok technologiczny, dzięki nowym urządzeniom, ale i przetwarzaniu wielkich zbiorów danych łącznie z analizą naszych uwarunkowań genetycznych – żeby diagnoza była wielostronna, szybka, zindywidualizowana, bo wtedy terapia będzie spersonalizowana, dopasowana do każdego człowieka. A to efektywność terapii i lepsze życie.

Czy Polska jest gotowa na rewolucję cyfrową w ochronie zdrowia? Czy nie musimy najpierw wykonać pracy u podstaw, np. skupić się na e-dokumentacji medycznej?

Zawsze musimy wykonywać różne prace po kolei. Bez e-dokumentacji medycznej nie wystartujemy. Ale model elektronicznego dokumentowania danych medycznych musi być jednakowy w całym kraju. I musi być interoperacyjnie połączony z całą Europą. To oznacza, że systemy muszą być tak zbudowane, by wymiana danych równocześnie gwarantowała ich czytanie, rozumienie – to się nazywa interoperacyjność semantyczna. Dyrektywa europejska o transgranicznych usługach medycznych tworzy podstawy do wymiany danych, ale w pracach nad nią Polska musi mocniej uczestniczyć.

Dodatkowo, e-dokumentacja musi być uproszczona, a jej zbieranie oraz przesyłanie powinno być bezpieczne i objęte pełną ochroną danych oso-

30

OSOZ Polska 5/2017

bowych. Bezpieczeństwo i ochrona danych oznaczają zaufanie, a bez zaufania nie rozwiniemy e-zdrowia. Oprócz tego musimy w całej Unii ujednolicić identyfikowanie i autoryzowanie tożsamości osób (fachowo: elektroniczna identyfikacja osób i autentykacja dokumentów). Dla bezpieczeństwa i sprawności systemu. Jedną z kluczowych prac podstawowych jest również przygotowanie lekarzy do stosowania e-dokumentacji medycznej i spowodowanie, by systemy nie zabierały lekarzowi czasu, który musi być przeznaczony na realny kontakt z pacjentem.

Lekarze powinni być w trybie ciągłym przygotowywani do używania narzędzi cyfrowych, nie mogą być analfabetami cyfrowymi. Podobnie jak i pacjenci, i to w różnym wieku. Cyfrowa rewolucja w usługach medycznych musi objąć promocję i rozwój umiejętności cyfrowych. Żeby na przykład starsi ludzie nie byli wykluczeni z rezerwowania wizyty u lekarza za pomocą smartfonu, aby potrafili przesłać lekarzowi dane z pomiaru stanu zdrowia, by wiedzieli, jak korzystać z e-recepty. Tym bardziej, że starsi potrzebują pomocy medycznej na o wiele większą skalę niż młodsi.

Do zestawu podstawowych działań należy też wyposażenie szpitali w odpowiednie sieci i oprogramowanie. Jedna z przyczyn paraliżu części brytyjskiego systemu zdrowia w połowie maja tego roku, wynikającego z ataku przez ransomware, wiązała się z funkcjonowaniem w tamtejszych szpitalach starego oprogramowania Microsoft, długo nie aktualizowanego. Dzisiaj w różnych krajach Europy średnio 33% do 39% szpitali wymienia dane z innymi organizacjami systemu ochrony zdrowia i opieki.

W przypadku przesyłania danych trans-

granicznie, poziom jest katastrofalnie niski – 4% szpitali. 9% szpitali umożliwia dostęp do danych swoim pacjentom. Z drugiej strony, jak pokazują badania Eurobarometru, 52% pacjentów chce mieć dostęp do swojej dokumentacji medycznej online.

Do płynnej wymiany danych potrzebujemy nowoczesnej infrastruktury…

Warunkiem monitorowania stanu zdrowia w czasie realnym jest szybkość transferu danych mierzona w milisekundach.

Z kolei podstawą przesyłania wielkich zbiorów danych jest odpowiednia przepustowość sieci. Największym zbiorem danych jest genom człowieka. Dziś jego przesyłanie w całości zabiera ok. 30 dni.

Z wykorzystaniem superszybkiego Internetu 5G – tylko 30 godzin. Nowoczesne sieci 5G, ośrodki przetwarzania danych oraz superkomputery radykalnie przyspieszą transfer i analizę danych, czyli rozpoznawanie chorób; pozwolą na błyskawiczne przesyłanie danych w szpitalu, pomiędzy klinikami a ośrodkami zdrowia, lekarzami i pacjentami.

Przy skomplikowanych, rzadkich chorobach, a choruje na nie ok. 40 mln Europejczyków, diagnozowanie zabiera dzisiaj niekiedy ok. 5 lat. Wprowadzenie europejskiej, transgranicznej analizy danych porównawczych skróci ten czas.

Dla pacjenta oznacza to szybszą i precyzyjniejszą diagnozę, dopasowane, spersonalizowane leczenie, szansę na zdrowie, a często i ratunek życia.

Czy nie brakuje nam entuzjazmu w stosunku do innowacji technologicznych?

Od kilku lat trudno nam zamknąć centralne projekty e-zdrowia.

To nie jest kwestia entuzjazmu. Kiedy patrzę na polskich lekarzy, kliniki, świat informatyki, widzę olbrzymi potencjał.

Mamy kilka prototypów polskich platform telemedycznych. Mamy aplikacje pozwalające budować hologramy serca, by lekarz przed operacją mógł dokładnie przeanalizować wszystkie zagrożenia.

» Centralnych rozwiązań e-zdrowia nie można zamknąć z powodu braku przywództwa i konsekwencji we wdrażaniu projektów. Brakuje umiejętności zarządzania tego typu projektami w sektorze publicznym.«

rozmow y

Polskie środowiska medyczne już dzisiaj rozumieją, że e-zdrowie to nie tylko elementarna informatyzacja usług, ani gadżety medyczne używane przez nas do badania własnego zdrowia. To także super nowoczesne technologie diagnostyczne i lecznicze, przykładowo cyber-protezy, które same dopasowują się do warunków otoczenia i potrzeb pacjenta. Obecne problemy wynikają z braku przywództwa, zacofania świata polityki w tym obszarze, braku zrozumienia, że cyfrowe zdrowie przyniesie niebywałe korzyści pacjentom. Myślimy często, że nas na to nie stać. W dziedzinie innowacji i nowych technologii jest tak, że im więcej używamy nowych rozwiązań, tym stają się one tańsze. 8 lat temu cyfrowe opracowanie genomu ludzkiego kosztowało 8 milionów dolarów, dzisiaj to około 2000 dolarów. Lepsze diagnozy, prewencja i efektywniejsze leczenie generują oszczędności. Stosowanie aplikacji przyspieszających diagnostykę, pozwalających ją prowadzić w czasie realnym, może przynieść ok. 70 mld euro oszczędności rocznie w skali Europy. Oprócz braku przywództwa, centralnych rozwiązań e-zdrowia nie można zamknąć m.in. z powodu braku konsekwencji we wdrażaniu projektów. Brakuje umiejętności zarządzania takimi projektami w sektorze publicznym. Przecież w sektorze bankowym, prywatnym cyfryzacja została przeprowadzona z sukcesem. A w systemie zdrowia? Trzymam kciuki, żeby wreszcie był jakiś dobry plan, i żeby się udało go wdrożyć.

Na poziomie europejskim dużo mówi się o jednolitym rynku cyfrowym. Co on oznacza w praktyce dla ochrony zdrowia, dla pacjenta?

Jednolity rynek cyfrowy przełamuje bariery groźne dla cyfrowego rozwoju Europy i to we wszystkich dziedzinach. Jeśli wdrożymy jednolite prawo o ochronie danych osobowych, to te same reguły będą obowiązywały w całej Unii. W efekcie łatwiej będzie wdrażać międzynarodowe rozwiązania i przesyłać dane medyczne pacjentów wedle tych samych zasad ochrony prywatności. Jeśli zacznie działać sieć 5 G, to te same parametry jakości szybkiej sieci będą w całej Europie. Jeśli wejdzie w życie regulacja o swobodzie przepływu danych – spełniając warunki bezpieczeństwa i prywatności – będzie można nie tylko przesyłać dane, ale przede wszystkim je analizować. Jeśli wejdą w życie wspólne pro-

Michał Boni podczas 22. Kongresu OSOZ w Katowicach.

jekty o Europejskiej Sieci Referencyjnej, wymiana danych między szpitalami zostanie mocno ożywiona. W projekcie Europejskiej Sieci Referencyjnej bierze obecnie udział 350 klinik, docelowo będzie uczestniczyło 1000 szpitali. Podobnie z rejestrami danych, czy bankami informacji o określonych chorobach. Jeśli sprawnie i dobrze wdrożymy nową regulację o urządzeniach medycznych, będziemy mieli nowoczesną, dopasowaną do rewolucji cyfrowej klasyfikację urządzeń oraz pewność co do ich standardów. Jednolity rynek cyfrowy da nam – pacjentom – te same prawa i możliwości w całej Europie, podobnie lekarzom. To droga do poprawy jakości usług. I wzrostu efektywności funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej.

Nowe technologie wprowadzają nowy typ relacji pomiędzy lekarzem i pacjentem. Czy jest to relacja lepsza od tej obecnie obowiązującej?

Ta relacja będzie inna, ale dalej pozostanie relacją „człowiek – człowiek”. Z jedną różnicą: lekarz będzie wiedział więcej i szybciej wszystko to, co jest potrzebne do dobrej diagnozy i terapii. Pacjent dowie się dużo więcej o samym sobie. Będzie mógł lepiej współpracować z lekarzem i w większym stopniu brać też na siebie odpowiedzialność za swoje zdro-

wie. To zupełnie nowy wymiar relacji.

Oczywiście pojawią się też nowe problemy o charakterze etycznym, jak choćby pełna wiedza o uwarunkowaniach genetycznych. Czy powinien mieć do niej dostęp lekarz czy jedynie pacjent? Moim zdaniem odpowiedź na to pytanie leży w rękach samego pacjenta.

Co najmocniej hamuje szybką adaptację e-rozwiązań w zdrowiu? Cyberprzestępczość? Przyzwyczajenia? Brak infrastruktury IT albo standardów?

Myślę, że złe przyzwyczajenia i brak wyobraźni. Bo infrastrukturę nowej generacji można wdrożyć, w Polsce też. Jeśli oczywiście będziemy tego chcieli – na razie nie widać ani w rządzie, ani wśród operatorów gotowości do pracy nad 5G. Standardy są niezwykle potrzebne, podobnie jak certyfikacja rozwiązań. Nowa regulacja o urządzeniach medycznych rozkłada na 5 lat proces wdrażania i nowego certyfikowania urządzeń. Co do cyberprzestępczości – trzeba z nią walczyć i jej przeciwdziałać. Jednak nie powinna hamować rozwoju e-zdrowia. Na każdym poziomie – od pacjenta i lekarza poczynając, przez systemy operacyjne w jednostkach systemu ochrony zdrowia, przez sieci, magazyny danych itd. – niezbędna jest odpowiedzialność za własne zachowania oraz analizy ryzyka. Półto-

OSOZ Polska 5/2017

31

rozmow y

» Cyfrowa rewolucja w usługach medycznych musi objąć rozwój umiejętności cyfrowych.« ra roku temu ENISA, europejska agencja zajmująca się ochroną sieci i informacji, przeprowadziła analizę systemów bezpieczeństwa szpitali i przedstawiła rekomendacje. Nikt się nie przejął. Ani szpitale, ani rządy. To trzeba zmienić.

Często podkreśla Pan Poseł, że znajdujemy się w przededniu wielkiej zmiany całego modelu funkcjonowania ochrony zdrowia. Przez jakie etapy musimy jeszcze przejść, aby ta transformacja się urzeczywistniła?

Z systemu nastawionego na reagowanie na chorobę, przechodzimy na model nastawiony na pacjenta, jego dobrostan i prewencję. Aby urzeczywistnić transformację, musimy wyzwolić energię i pomysłowość, stworzyć prawne, mentalne i techniczne warunki dla bezpieczeństwa

i ochrony prywatności, zrozumieć, że nowe narzędzia przyniosą oszczędności w systemie, ale te oszczędności nie mogą iść do budżetu, tylko muszą być inwestowane z powrotem w zdrowie. Do tego jeszcze dodam przywództwo i kooperację. Wszyscy uczestnicy rynku ochrony zdrowia, na poziomie krajowym i europejskim, powinni wspólnie pracować.

Czy cyfryzacja nie została upolityczniona w ostatnim czasie i czy nie istnieje niebezpieczeństwo, że w ten sposób będzie elementem rozgrywek na szczeblu polityki?

Jeśli cyfryzacja znajdzie się w programach politycznych, to dobrze. O szansach cyfrowych w Europie mówi niewielu przywódców. Angela Merkel, Emmanuel Macron, mówili Brytyjczyreklama

32

OSOZ Polska 5/2017

cy, mówią Szwedzi i Finowie oraz kraje Bałtyckie, szczególnie Estonia. I to koniec. Choć to właśnie Estonia tuż przed swoją prezydencją w Unii Europejskiej przygotowała i przedstawiła Deklarację „Społeczeństwo Zdrowia Cyfrowego”. Ja się nie boję, że e-zdrowie zagości w programach politycznych. Tylko chciałbym, żeby było mądrze prezentowane, proponowane i realizowane. Bez populizmu i mówienia, że wszystko jest możliwe, ale też bez generowania obaw nie mających nic wspólnego z rzeczywistością. Żeby cyfrowa szansa dla systemów ochrony zdrowia stała się mądrym elementem polityki, potrzebna jest odpowiedzialność. Wystarczy, jeśli politycy wsłuchają się w potrzeby pacjentów, dostrzegą, co mogą zaoferować lekarze oraz co może zrobić przemysł i nowe technologie dla obu stron. Takie podejście byłoby zresztą okazją, by powrócić do uprawiania polityki, w którym – w oparciu o rzetelną wiedzę i analizę możliwości – szuka się rozwiązań dobrych dla obywateli. 

rozmow y

jedno pytanie

Jak technologie cyfrowe – elektroniczna dokumentacja medyczna, rozwiązania informacyjno-komunikacyjne, telemedycyna – wpływają na sposób świadczenia usług medycznych?

George Crooks (Dyrektor Medyczny w NHS24, Szkocja): Technologie cyfrowe są częścią naszego codziennego życia i nie trzeba ich rozpatrywać w specjalnych kategoriach. Nasze kuchnie wyposażone są w kuchenki mikrofalowe, w prawie każdym domu znajduje się co najmniej jeden telewizor i telefon, Internet i telefonia komórkowa nie są luksusem, ale koniecznością. Do tych standardów przyzwyczailiśmy się. Ale jeżeli przechodzimy do sektora ochrony zdrowia, technologie cyfrowe przybierają nagle inną postać. Są odbierane z podejrzliwością, generują nieufność, postrzegane są jako zawodne i niechciane.

Nie jest to zaskoczeniem. Jeżeli spojrzymy wstecz do czasów rewolucji przemysłowej, podobne opinie odnosiły się do mechanizacji. Jeżeli naprawdę szukamy sposobu na zagwarantowanie dostępności usług medycznych, które będą nie tylko bezpiecznie i efektywne, ale również zrównoważone w perspektywie krótko- i długookresowej, musimy podjąć wyzwanie digitalizacji. Wdrożenie nowych rozwiązań nie dzieje się tak po prostu, samo od siebie i tylko dlatego, że coś wydaje nam się właściwe i racjonalne.

Jakie są więc warunki dla technologii, aby osiągnęła sukces na rynku ochrony zdrowia? Lekarze i pielęgniarki szukają rozwiązań, które są proste w użytkowaniu, wpasowują się w utrwalone procesy kliniczne, nie utrudniają, ale wspierają komunikację z pacjentem, ułatwiają pracę poprzez zmniejszanie obciążenia rutynowymi obowiązkami, wspomagają proces podejmowania decyzji, redukują ryzyko błędów lekarskich i ryzyko w innych sferach związanych z wykonywaniem zawodu. Aby systemy IT sprostały tak postawionym wymaganiom, trzeba poświęcić sporo czasu na właściwy projekt i architekturę IT. Budowa rozwiązań IT ma niewiele wspólnego z funkcjonalnością i systemem samym w sobie. Tutaj chodzi o harmonizację oprogramowania z pracą personelu medycznego, intuicyjnością stosowania. Bardzo często spotykamy rozwiązania, które nadal próbują dyktować, jak powinna wyglądać codzienna praca lekarza albo pielęgniarki.

Elektroniczny rekord pacjenta ułatwia przepływ danych i komunikację w szerokim tego słowa znaczeniu. Dobrze zaprojektowany może wspomagać efektywność pracy, oszczędzać czas i nakład pracy klinicystów. Może redu-

kować ryzyko wynikające z ordynacji leków, wspierać decyzje medyczne poprzez dostarczanie pełnej informacji, od zdjęć radiologicznych do wyników badań laboratoryjnych, do tego prezentując wszystkie zestawienia historii choroby w czytelny sposób, w jednym miejscu, na żądanie.

E-dokumentacja medyczna otwiera także nowe perspektywy dla praktyki klinicznej, przez ostatnie lata zamkniętej szczelnie za drzwiami gabinetu lekarskiego. EDM pokazuje czarno na białym zróżnicowanie praktyk klinicznych w stosunku do pacjentów z tą samą dolegliwością, brak standardów postępowania. Wiemy dobrze, że to wiąże się z ryzykiem zdrowotnym dla pacjentów. Obiektywizm podejmowania decyzji, brak ścieżek postępowania według najlepszych praktyk redukują efektywność terapii, generują koszty prowadząc do marnotrawienia zasobów. Samo wdrożenie elektronicznego rekordu pacjenta jeszcze tutaj niczego nie zmienia.

Klucz w tym, jak szpital lub przychodnia wykorzysta narzędzia cyfrowe z korzyścią dla pacjentów, lekarzy i całej organizacji ogółem. Optymalizacja procedur gromadzenia danych i wykorzystania EDM może wspierać lekarzy w procedu-

OSOZ Polska 5/2017

33

rozmow y

» Digitalizacja pokazuje czarno na białym zróżnicowanie praktyk klinicznych w stosunku do pacjentów z tą samą dolegliwością oraz brak standardów postępowania.« rach postępowania klinicznego, redukować czynnik subiektywny na rzecz najlepszych praktyk i ścieżek leczenia. Aby tak się stało, potrzeba zaangażowania dyrekcji w planowanie i wdrożenie infrastruktury IT. System powinien kształtować nową jakość pracy, przepływu wiedzy i podejmowania decyzji. Moim zdaniem ten wysiłek się opłaca, ponieważ w długiej perspektywie z tak stworzonej architektury IT korzystają wszyscy.

Telemedycyna jest obecna w ochronie zdrowia od dłuższego czasu. Jednak dopiero od kilku lat na rynku dostępne są bezpieczne, godne zaufania i tanie rozwiązania. Rozwój w tym obszarze pozwolił lekarzom docierać z usługami do lokalnych społeczności i domów pacjentów. W Szkocji wykorzystujemy narzędzia telemedycyny od wielu lat, udało nam się stworzyć rozbudowaną sieć telemedyczną. Prowadzimy m.in. usługę wspierającą wczesne wykrywanie zakrzepicy w przypadku pacjentów po udarze mózgu, która opiera się na zespole specjalistów konsultujących pacjentów zamieszkujących tereny odległe

od wysokospecjalistycznych ośrodków.

Wideokonsultacje pozwoliły nam wyrównać dostęp do lekarzy, w tym m.in. w przypadku usług z zakresu neuropsychologii, wykrywania i leczenia nowotworów, opieki nad osobami z padaczką.

Obecnie pracujemy nad podłączeniem domów opieki do technologii telemedycznych, tak aby lepiej docierać do pacjentów z usługami rehabilitacji, konsultacjami medycznymi poza godzinami pracy lekarzy czy nawet konsultacjami farmaceutycznymi w zakresie stosowania leków.

Możliwość wykorzystania nowych technologii staje się coraz ważniejsza w zarządzaniu chorobami przewlekłymi. Obecnie wspieramy w ten sposób łącznie 150 tys. osób w ich własnych domach, niezależnie od tego czy mówimy o systemach alarmów zdrowotnych czy technologiach monitorujących zdrowie.

Ta liczba powinna rosnąć wraz z tym, jak medycyna zaadaptuje kolejne rozwiązania. Zastosowanie e-zdrowia w zarządzaniu zdrowiem pacjentów z cukrzycą, wadami serca albo POChP powoli się upowszechnia i głęboko wierzę, że w okresie 5 lat ten standard wejdzie również do monitorowania opieki nad pacjentami z nadciśnieniem tętniczym. Tutaj także musimy zmienić punkt ciężkości z obecnego modelu, gdzie pacjent tylko od czasu do czasu odwiedza lekarza na model samokontroli i mierzenia parametrów ciśnienia krwi na odległość, a następnie ich przesyłania do EDM. Technologie zmieniają istotnie sposób świadczenia usług zdrowotnych.

Nie chodzi jednak o zastępowanie lekarzy, pielęgniarek czy opiekunów e-narzędziami. Nie powinniśmy sięgać do technologii tylko dlatego, że są one dostępne. Musimy ich używać w sposób odpowiedzialny, skupiając się na reorganizacji procesów i usług. Najbardziej wartościowym zasobem, jaki posiadamy w ochronie zdrowia, są ludzie świadczący usługi medyczne. Technologie mogą ich wesprzeć, łącząc pacjentów z lekarzami zawsze wtedy, gdy jest to konieczne. 

» System IT powinien kształtować nową jakość pracy, przepływu wiedzy i podejmowania decyzji.«

informacja

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA 2017 Oglądaj pełną relację z Gali wręczenia nagród, która odbyła się 4 kwietnia w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach.

Czas trwania: 1 godz. 27 min.

Film dostępny na kanale YouTube pod nazwą „Gala Liderów Ochrony Zdrowia 2017”.

Link: youtu.be/f1krZJfKVwM Start nowej edycji Konkursu: listopad 2017

34

OSOZ Polska 5/2017

pr ak t ycznie

analiza sprzedaży leków

PREPARATY ZIOŁOWE Polska jest europejskim liderem produkcji ziół, dostarczając ok. 20% tego surowca w światowym handlu. Według szacunków Polskiego Komitetu Zielarskiego, co roku w naszym kraju sprzedaje się 100 mln opakowań produktów zielarskich. Według analiz ekspertów OSOZ, w 2016 roku w polskich aptekach pacjenci kupili 72 mln opakowań preparatów ziołowych. Można je dodatkowo nabyć w sklepach zielarskich i spożywczych. 60% wszystkich uprawianych w Polsce ziół trafia na rynek spożywczy, 35% do sektora farmaceutycznego, zaledwie kilka procent znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, choć perspektywy dla tej branży są bardzo dobre.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY PREPARATÓW ZIOŁOWYCH ROK 2016 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002

WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE

ilość produktów w ofercie

ilość sprzedaży

762 215 352 zł

10,54 zł

1410

72 302 187

32%

97%

28%

33%

INTERPRETACJA WYNIKÓW

– Ziołowy produkt leczniczy od kilku lat odnotowuje spadki, natomiast rośnie zapotrzebowanie na suplementy diety – mówi Jerzy Jambur, prezes Polskiego Komitetu Zielarskiego. Tymczasem pomiędzy produktem spożywczym pełniącym rolę suplementu diety a leczniczym może występować różnica w dawce zioła, nawet jeżeli nazwa produktu jest taka sama. Suplementy diety mogą być ponadto reklamowane przez osoby posiadające wykształcenie medyczne lub sugerujące posiadanie takiego wykształcenia. W przypadku leków ziołowych jest to zakazane. To powoduje zaburzenia w sprzedaży – klienci najczęściej nie wczytują się w opisy na opakowaniach i nie rozróżniają, czy kupują produkt leczniczy czy jedynie suplement diety. Efekt – sprzedaż mięty, melisy, rumianku, pokrzywy i skrzypu w formule leczniczej spada, ale nie spożywczej. Rejony, gdzie najbardziej rozwinięta jest branża zielarska, to Lubelszczyzna i Wielkopolska. Liderem na rynku wśród wszystkich Herbapoli jest Herbapol Lublin. Prezes Polskiego Komitetu Zielarskiego zaznacza, że wciąż najważniejszym miejscem, w którym dystrybuowane są zioła, jest apteka. (źródło: wyborcza.biz)

900

120

750

100

600

80

450

60

300

40

150

20

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

SPRZEDAŻ ILOŚCIOWA I WARTOŚCIOWA W LATACH 2002–2016 Z PROGNOZĄ NA LATA 2017–2018

0

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ Szczegółowa analiza sprzedaży preparatów ziołowych – str. 57

OSOZ Polska 5/2017

35

pr ak t ycznie

REGULAMIN

Reguły do zmiany Kierownicy podmiotów leczniczych muszą zweryfikować wewnętrzne regulacje.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Kancelaria Doradcza Rafała Piotra Janiszewskiego

Wzmożone tempo prac legislacyjnych nie pozostawia złudzeń, że reforma ochrony zdrowia stała się faktem. Wprowadzane zmiany w prawie mają przełożenie nie tylko na funkcjonowanie

36

OSOZ Polska 5/2017

podmiotów leczniczych na rynku usług medycznych, ale i ich wewnętrzną organizację. Niezbędne jest zatem dokonanie przeglądu dotychczas stosowanych rozwiązań.

Podstawowe zasady funkcjonowania każdego podmiotu wykonującego działalność leczniczą muszą zostać opisane w regulaminie organizacyjnym. Co istot-

Foto: designed by freepik.com

Zgodnie z prawem

ne, wymóg posiadania regulaminu organizacyjnego dotyczy zarówno świadczeniodawców realizujących umowę z NFZ, jak i podmiotów niezwiązanych z sektorem publicznym. Pomimo, że regulaminy organizacyjne są stosunkowo nowymi regulacjami wewnętrznymi obowiązującymi w placówkach medycznych, wymagają one nieustannej uwagi i aktualizacji w przypadku zmian w przepisach, a tych nie brakowało w ostatnim czasie.

Zmiana nazewnictwa Nowelizacja ustawy o działalności leczniczej z dnia 10 czerwca 2016 roku sprawiła, że miejsce dotychczasowych przedsiębiorstw podmiotu leczniczego zajęły w słowniczku ustawy „zakłady leczni-

pr ak t ycznie

cze”. Odmienne niż dotąd określenie dla zespołu składników majątkowych, za pomocą którego podmiot leczniczy wykonuje określony rodzaj działalności leczniczej, wprowadza konieczność dokonania odpowiednich zmian w wewnętrznych regulacjach, pomimo, że w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą nastąpiła już zmiana i przedsiębiorstwa podmiotów leczniczych są wyszczególnione jako zakłady lecznicze.

Przepisy przejściowe określiły, że w terminie do dnia 31 grudnia 2017 roku kierownicy podmiotów wykonujących działalność leczniczą dostosują ich działalność, statuty oraz regulaminy organizacyjne do zmian w ustawie o działalności leczniczej. W przypadku podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami, niezbędne jest także dostosowanie we wskazanym terminie statutów nadawanych przez podmioty tworzące.

Nowe kody Zmiana siatki pojęciowej w ustawie o działalności leczniczej nie pozostała bez wpływu na inne akty prawne dotyczące udzielania świadczeń medycznych.

Z uwagi na wprowadzone do ustawy zapisy różnicujące sytuację podmiotów, w których co najmniej 51% kapitału zakładowego reprezentuje Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub uczelnia, zdecydowano o zmianie w systemie kodów resortowych polegającej na zastosowaniu takiego oznaczenia podmiotów, by kod resortowy jednoznacznie wskazywał na przynależność do sektora publicznego właściciela większości kapitału zakładowego.

Zmiana kodów resortowych dotyczy jednak i wyodrębnienia nowych specjalności komórek organizacyjnych zakładów leczniczych. Na wykazie kodów pojawiły się m.in.: − Poradnia (gabinet) lekarza rodzinnego, − Poradnia (gabinet) nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, − Poradnia leczenia zespołu stopy cukrzycowej − Poradnia leczenia ran przewlekłych − Poradnia endokrynologii i diabetologii dziecięcej, − Poradnia genetyczno-onkologiczna, − Zakład/Ośrodek rehabilitacji pulmonologicznej oraz neurologicznej, − Ośrodki leczenia różnego rodzaju uzależnień, − Dyspozytornia medyczna.

» Zmiana siatki pojęciowej w ustawie o działalności leczniczej nie pozostała bez wpływu na inne akty prawne dotyczące udzielania świadczeń medycznych.« Dotychczasową komórkę „apteka szpitalna/zakładowa/dział farmacji” zastąpiły nowe komórki o nazwach „Apteka szpitalna” lub „zakładowa” oraz „Dział farmacji”. Tym samym zrealizowano postulat podnoszony przez NFZ oraz Naczelną Izbę Aptekarską. Zespół transportu sanitarnego o kodzie 9240 zastąpił oznaczony symbolem 9250 „Zespół transportu medycznego – świadczenia zdrowotne udzielane w specjalistycznym środku transportu”. Zmiana ta podyktowana była tym, że na gruncie ustawy o działalności leczniczej transport sanitarny nie jest świadczeniem zdrowotnym.

Do kodów charakteryzujących dziedziny medycyny, pielęgniarstwa albo dziedziny mające zastosowanie w ochronie zdrowia, w której są udzielane świadczenia zdrowotne, dodano następujące zakresy: − Choroby płuc dzieci, − Endokrynologia ginekologiczna i rozrodczość, − Endokrynologia i diabetologia dziecięca, − Gastroenterologia dziecięca, − Intensywna terapia, − Medycyna lotnicza, − Medycyna morska i tropikalna, − Nefrologia dziecięca, − Pediatria metaboliczna, − Perinatologia, − Pielęgniarstwo internistyczne, − Pielęgniarstwo ginekologiczno-położnicze.

Powyższa lista odpowiada specjalizacjom uzyskiwanym przez personel medyczny. Biorąc jednak pod uwagę złożoną strukturę organizacyjną wielu podmiotów leczniczych, niezbędne jest dokonanie oceny zgodności dotychczas zarejestrowanych komórek organizacyj-

nych z nowymi rozwiązaniami wprowadzonymi przez rozporządzenie zmieniające.

Udostępnianie dokumentacji Od dawna zapowiadana nowelizacja ustawy o prawach pacjenta wprowadziła z kolei szereg nowych rozwiązań przede wszystkim w zakresie udostępniania dokumentacji medycznej. Za najistotniejsze dla podmiotów leczniczych należy uznać dodanie do ustawy definicji form udostępnienia dokumentacji medycznej.

Wskazano zatem, że wyciąg to skrótowy dokument zawierający wybrane informacje lub dane z całości dokumentacji medycznej, odpis jest dokumentem wytworzonym przez przepisanie tekstu z oryginału dokumentacji medycznej z wiernym zachowaniem zgodności co do treści z oryginałem, natomiast przez kopię należy rozumieć dokument wytworzony przez odwzorowanie oryginału dokumentacji medycznej, w formie kserokopii albo odwzorowania cyfrowego (skanu).

Udostępnianie dokumentacji w formie kopii nie musi jednak ulec zmianie wynikającej ze wskazania w definicji na dopuszczalność odwzorowania cyfrowego.

Nowe przepisy określiły, że dokumentacja medyczna prowadzona w postaci papierowej może być udostępniona przez sporządzenie kopii w formie odwzorowania cyfrowego (skanu), jeżeli przewiduje to regulamin organizacyjny. Kwestia ta będzie zatem należała do decyzji kierownika podmiotu leczniczego.

W nowelizacji ostatecznie odstąpiono od kwotowego określenia w ustawie maksymalnej wysokości opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej w określonych formach. Z jednej strony jest to dobra wiadomość dla podmiotów leczniczych, podwyższenie maksymalnej opłaty nie będzie bowiem wymagało procedowania kolejnej nowelizacji ustawy.

Z drugiej jednak strony dotychczasowy współczynnik służący obliczaniu maksymalnej opłaty za wykonanie kopii dokumentacji medycznej został znacznie obniżony. W przypadku jednej strony kopii albo wydruku dokumentacji medycznej pobierana opłata nie może przekraczać 0,00007 przeciętnego wynagrodzenia, zamiast jak dotąd 0,0002. Ustawodawca nie zdecydował natomiast o podwyższeniu opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej na informatycznym nośniku danych, co sprawia, że uiszczana należność nadal może być niższa niż wartość nośnika. 

OSOZ Polska 5/2017

37

pr ak t ycznie

Tech Health News

38

OSOZ Polska 5/2017

pr ak t ycznie

OSOZ Polska 5/2017

39

pr ak t ycznie

na świecie

SZTUCZNA INTELIGENCJA UZDROWI SYSTEMY OCHRONY ZDROWIA Łączenie zbiorów danych ze sztuczną inteligencją (AI) stosuje się w praktyce dopiero od kilku lat. W niedalekiej perspektywie może doprowadzić do automatyzacji procesów w ochronie zdrowia, znanej dotychczas tylko w innych branżach. Szybki rozwój tej dziedziny jest teraz w rękach globalnych liderów IT oraz rosnącej z dnia na dzień liczby start-upów zafascynowanych możliwościami AI i uczenia maszynowego. Ich rozwiązania mają szansę ułatwić diagnozowanie chorób i zarządzanie nimi, zmniejszyć koszty ochrony zdrowia i poprawić efektywność sektora. Wszystko za sprawą fali digitalizacji, a co za tym idzie – rosnącej dostępności danych w postaci cyfrowej, dodatkowo zbieranych przez urządzenia ubieralne. Odpowiednio przetworzone mogą dostarczyć wiedzy i wskazówek bezpośrednio pacjentom, zwłaszcza chorym przewlekle.

CHATBOTY W MEDYCYNIE? NIE TAK SZYBKO Wyobraź sobie, że czujesz się bardzo źle, masz dreszcze i gorączkę. Szukając pomocy, do wyboru są dwie opcje: wizyta u lekarza albo rozmowa z chatbotem (chat sterowany sztuczną inteligencją). Większość z nas wybierze lekarza, nawet przy dostępności czatu o każdej porze dnia i nocy. Ale to może się wkrótce zmienić. W 2016 roku zarejestrowano ok. 1,8 mld interakcji z funkcjonującymi w różnych branżach 20 000 chatbotami. Teraz wchodzą do ochrony zdrowia, branży o wiele bardziej skomplikowanej, gdzie obok świadczenia usługi i dostarczania informacji ważne jest zaufanie. Nadal brakuje dostępu do wiedzy, choć dr Watson firmy IBM pokazał, jak ogromny potencjał tkwi w sztucznej inteligencji. Chatboty nie rozumieją na razie skomplikowanych pytań, a nawet jeżeli będę udzielać porad, potrzebne będzie wsparcie lekarzy.

APPLE CORAZ BARDZIEJ INTERESUJE SIĘ ZDROWIEM Apple pracuje nad nowym rozwiązaniem, które może zrewolucjonizować życie pacjentów z cukrzycą. Projekt owiany jest tajemnicą. Według telewizji CNBC, firma powołała grupę bioinżynierów odpowiedzialnych za opracowanie urządzenia zintegrowanego z zegarkiem Apple Watch. Jego zadaniem będzie ciągły i nieinwazyjny pomiar poziomu cukru we krwi. Byłby to przełom w leczeniu i monitorowaniu milionów pacjentów na całym świecie. Pomysł zainicjował Steve Jobs. Z kolei jak donosi magazyn The Verge, obecny szef firmy Tim Cook testuje już prototyp urządzenia. – Nakłuwanie się kilka razy dziennie, aby zmierzyć poziom cukru we krwi, jest cierpieniem – stwierdził Cook cytowany przez CNBC. Wiele firm pracuje nad tego typu rozwiązaniem, ale jak dotąd nie udało się znaleźć odpowiedniej technologii.

NASZE CIAŁA NA PODSŁUCHU ELEKTRONIKI Biologiczny charakter ludzkiego organizmu nie predysponuje go do komunikacji z urządzeniami elektronicznymi. Jednak naukowcy opracowali rozwiązanie, dzięki któremu komórki ludzkiego ciała będą mogły „rozmawiać” z technologią. Potencjalnie otwiera ono drogę do budowy aplikacji, które samodzielnie wykryją chorobę oraz przeprowadzą leczenie. Wyniki badań opublikowano w Nature Communications. Technologia w przeciwieństwie do tradycyjnego podejścia do pomiarów, czyli mierzenia sygnałów molekularnych w postaci hormonów albo składników odżywczych, opiera się na systemie syntetycznego „przełączania” w komórkach bakterii z rozpoznawaniem elektronów. Rozwiązanie będące pomostem pomiędzy biologią a elektronami pozwala teoretycznie tak programować urządzenia elektroniczne albo smartfony, aby rozpoznawały i leczyły choroby.

Źródło: Newsweek

Źródło: CNBC, The Verge

40

OSOZ Polska 5/2017

Źródło: Venture Beat

Źródło: Futurism

4Th European Congress on eCardiology & eHealth 8 - 10 November 2017 th

th

Berlin, Germany

CONNECTING CLINICIANS AND TECHNOLOGY TO IMPLEMENT EHEALTH IN DAILY PRACTICE

JOIN THE LEADERS IN eHEALTH AND eCARDIOLOGY !

3 days of site visits, hands-on demos, interactive sessions & networking TOPICS

CROSS SESSIONS TO CONFRONT PERSPECTIVES NEW

B Advances in mobile health in healthcare delivery B e-Imaging: next generation on cardiovascular imaging B Multidisciplinary models of care and remote patient monitoring B Telemedicine: safety, quality, reimbursement – where do we stand today?

B eHealth and cyber security B New telemedical approaches and devices in chronic heart failure B e-Intervention and acute cardiac care: developments and applications B Update on studies for remote patient management for heart failure patients B How to successfully design and deploy an eHealth solution B eHealth in primary and secondary prevention on cardiovascular disease B How big data could enhance clinical performance

❶ Beyond the pills - Drug therapy and digitalization ❷ Who owns my data? ❸ eRhythm and mobile technologies ❹ Business models and solutions ❺ Smartphones for cardiac monitoring: gadgets or clinical tools? ❻ ePublishing: Navigating the expanding knowledge arena: new frontiers in science

2016 stats:

450

participants 2% Institution/Government 12% Researchers 18% Students 29% Cardiologists and other healthcare professionals

34

countries represented Specialty 1% Press/Media 38% Industry (device manufacturer, technology developer, etc.)

Programme and details on www.e-cardiohealth.com

nowe idee

Foto: designed by Freepik

DANE POD OCHRONĄ

IoT Czy lodówka będzie potrzebowała programu antywirusowego, czyli problemy Internetu Rzeczy Ponad dekadę temu kradzież hasła do konta poczty elektronicznej przy użyciu telefonu była dla większości jedynie teorią z pogranicza fantastyki. Dziś wiemy, że dla cyberprzestępców jest to przysłowiowa bułka z masłem, dlatego nie powinno nas dziwić, że mogą oni użyć np. naszej inteligentnej lodówki, aby włamać się do konta na portalu społecznościowym lub uzyskać dostęp do konta bankowego. Zagrożenie potwierdzają specjaliści zajmujący się bezpieczeństwem, którzy od kilku lat ostrzegają przed ryzykiem ze strony urządzeń określanych terminem IoT (Internet of Things, Internet Rzeczy).

42

OSOZ Polska 5/2017

nowe idee

Karolina Szuścik KAMSOFT S.A.

Pojęcie IoT zostało stworzone w latach 90-tych przez pioniera start-upów i przedsiębiorcę Kevina Ashtona w celu opisania systemu, w którym Internet łączy się ze światem fizycznym za pośrednictwem wszechobecnych czujników.

Dopiero przełom 2008 i 2009 roku, kiedy liczba urządzeń podłączonych do sieci przekroczyła liczbę mieszkańców naszego globu, można nazwać prawdziwymi narodzinami IoT. Głównym celem urządzeń IoT jest przetwarzanie i analiza gromadzonych danych w celu uzyskania informacji niezbędnych do podejmowania trafnych decyzji i skutecznych działań, a ich cechą wspólną jest możliwość połączenia z Internetem. Przykładowe obszary zastosowań IoT obejmują m.in.: Inteligentne domy, np. systemy sterowania ogrzewaniem, inteligentne żarówki, inteligentne drzwi, inteligentne urządzenia AGD, np. czajnik elektryczny z funkcją zdalnej obsługi, pozwalający na jego uruchomienie poprzez aplikację na smartfonie, inteligentna lodówka, która informuje, że zapas wybranego produktu kończy się i może zamówić go za nas, kuchenki pozwalające na zdalne ustawienie piekarnika, doniczki informujące o nawilżeniu ziemi, temperaturze zewnętrznej i naświetleniu w celu dobrania optymalnych warunków dla roślin, a także smoczek dziecięcy informujący poprzez aplikacje o temperaturze ciała dziecka.

Inteligentne samochody umożliwiające monitorowanie szeregu parametrów w celu wczesnego wykrywania awarii, analiza stylu jazdy, pomoc w nagłych wypadkach, geolokalizacja auta w przypadku kradzieży, analiza eksploatacji – dane związane z użytkowaniem pojazdu, ułatwiające jego późniejszą odsprzedaż.

Inteligentne urządzenia i produkty medyczne, np. urządzenia śledzące metabolizm, nawyki i oceniające reakcję chemiczną organizmu na czynniki zewnętrzne, kontrola snu, stanu uzębienia dzięki inteligentnym szczoteczkom do zębów, urządzenia monitorujące stan powietrza w pomieszczeniach.

Inteligentne miasta, np. systemy nawigacji samochodowej analizujące natężenie ruchu, kamery wykrywające śmieci w miejscach publicznych, analiza wolnych miejsc parkingowych, inteligentne drogi informujące o stanie nawierzchni, utrudnieniach w ruchu, czy wypadkach na drodze, samoregulujące się lampy uliczne, wykrywanie poziomu zapełnienia kontenerów na śmieci.

Inteligentny przemysł, np. systemy gromadzące i analizujące dane pomiarowe w celu przewidywania awarii, optymalizacji użycia maszyn przemysłowych.

Zaprezentowana lista jest tylko niewielkim fragmentem możliwości wykorzystania IoT. Co więcej, rynek urządzeń IoT rozwija się w niewiarygodnie szybkim tempie. Według badań Gartnera, w 2020 roku liczba używanych urządzeń osiągnie 20,8 miliardów. Wprowadzenie IoT do codzienności daje wiele możliwości, nie tylko usprawniając nasze życie, ale także przynosząc korzyści ekonomiczne w przemyśle i biznesie. Z drugiej strony, Internet Rzeczy oprócz niezaprzeczalnych korzyści niesie za sobą pewne zagrożenia. W ostatnich latach gwałtownie wzrosła liczba ataków na IoT. W większości przypadków luki bezpieczeństwa urządzeń były oczywiste, a ataki – łatwe do przeprowadzenia. Wynika to z faktu, iż większość urządzeń IoT posiada niewystarczające zabezpieczenia. Przykładowo, niektó-

re z nich mają ustawione hasło domyśle (powszechnie znane), którego nie można zmienić. Częstym problemem jest także brak możliwości aktualizacji oprogramowania, przez co – nie mogąc załatać wykrytych podatności – urządzenia stają się podatne na ataki. Pokutują przede wszystkim przyzwyczajenia wytwórców. Producenci urządzeń klasy IoT do tej pory wprowadzali na rynek sprzęt niewymagający żadnych zabezpieczeń, np. standardowe produkty AGD. W obliczu nowych zagrożeń cyberatakami, na pewno będzie się to zmieniać. Przykładowo, duży koncern motoryzacyjny po zaprezentowaniu możliwości zdalnego przejęcia kontroli nad pojazdem wydał odpowiednią aktualizację oprogramowania. Analogiczna sytuacja miała miejsce w przypadku urządzeń medycznych, takich jak pompy insulinowe czy urządzenia rentgenowskie, w których znaleziono potencjalną podatność na ingerencje z zewnątrz.

Jak chronić się przed zagrożeniem?

Ochrona IoT wymaga tego samego całościowego podejścia, jak w przypadku wszystkich systemów informatycznych.

Należy zadbać nie tylko o bezpieczeństwo na poziomie urządzenia. Odpowiednie środki prewencji powinny być zastosowane dla wszystkich komponentów i we wszystkich warstwach systemu IoT. Niestety, standardy ochrony w tym bardzo szybko rozwijającym się obszarze nie są jeszcze wystarczająco zaawansowane. 

3 zasady bezpieczeństwa IoT Aktualizacja Podobnie jak w przypadku komputerów, należy systematycznie aktualizować urządzenia IoT. Jeżeli w konfiguracji udostępniona jest opcja automatycznej aktualizacji, należy z niej korzystać.

Silne hasło Zawsze gdy to możliwe, należy zmieniać hasła domyślne urządzeń IoT na silne hasła, znane tylko użytkownikowi.

Separacja sieci Należy izolować urządzenia IoT w odpowiednio chronionych sieciach.

OSOZ Polska 5/2017

43

Denmark, Finland, Sweden and the Netherlands have the most advanced digital economies in the EU followed

by Luxembourg, Belgium, the UK and Ireland. Romania, Bulgaria, Greece and Italy have the lowest scores on the DESI. Poland ranks 23rd in DESI 2017 and has made progress in Human i N NovatioN · PoliCieS Capital and Use of Internet as well as in Connectivity. Poland improved in fast internet take-up, in the use of mobile broadband as well as in the assignment of spectrum for mobile broadband. Among main challenges are the adoption of digital technologies by businesses and the developments in digital public services.

The Digital Economy and Society SCi eNCe ·Index (DESI) World HealtH Summit BerliN, GermaNY oCtoBer 15–17, 2017 www.ec.europa.eu

3 daYS 200 SPeakerS

Connectivity The Connectivity dimension measures the deployment of broadband infrastrucHeld under the ture and its quality. Access to fastpatronage broadhigh of band-enabled services is a necessary condition for competitiveness.

On Connectivity, the highest score in 2016 was registered by the Netherlands followed by Luxembourg and Belgium.

Croatia, Bulgaria and Poland had the weakest performance regarding broadband infrastructure and take-up. Fixed broadband is available to 98% of Europeans, and 76% of European homes can access high-speed broadband (at least 30 angela merkel, Jean-Claude Juncker, Mbps).

Chancellor President of the 4G mobile networks cover on averageof the Federal republic european Commission 84% of the EU’s population (measured of Germany as the average of each mobile telecom operator’s coverage within each country). 74% of European homes subscribe to fixed broadband, and over one third of these connections are high-speed. The number of high-speed connections went up by 74% in two years.

Poland: there is a significant progress www.worldhealthsummit.org in fast internet take-up. Use of mobile broadband and spectrum assignment for mobile broadband also improved. However, Poland lags behind in fixed broadband coverage and take-up.

1600 PartiCiPaNtS 80 NatioNS

nowe idee

Kreatywnie

Leczenie dominuje nad profilaktyką i nic nie zapowiada, aby to się zmieniło. Na zapobieganie przeznacza się średnio 3% środków z budżetów ochrony zdrowia.

Pozostałe 97% pochłania leczenie i refundacja leków. W praktyce jest jeszcze gorzej. Pierwszy raz w historii mamy w rękach narzędzia pozwalające odwrócić te proporcje.

Witamy w świecie e-zdrowia, gdzie informacja i personalizacja są lekami przyszłości.

Współczesne systemy „ochrony zdrowia” nazywają się tak teoretycznie. W praktyce to systemy leczenia choroby. W 2017 roku NFZ planuje wydać łącznie 77 mld zł, w tym 9,9 mld zł na podstawową opiekę zdrowotną, na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną – 5,8 mld zł, na leczenie szpitalne – 34,9 mld zł, a na refundację leków – 8,1 mld zł. A ile na profilaktyczne programy zdrowotne? Zaledwie 192 mln zł. To 0,25% całości wydatków. Od statystycznych 3% dzieli nas nadal wielka przepaść. Wszyscy – od polityków, po lekarzy i instytucje naukowe – wiedzą, że zapobieganie jest zdecydowanie lepszym rozwiązaniem niż leczenie. Jednak od wieków medycyna jest nauką niejako bierną, tkwiącą w tradycji i przyzwyczajeniach, reagującą na powstały problem zdrowotny zamiast aktywnie chroniącą ludzi przed chorobami. To dziedzina, gdzie liczy się liczba wykonanych procedur i przyjętych chorych. W zmianie takiego modelu może pomóc cyfryzacja, a dokładniej możliwość monitorowania stanu zdrowia, szybkiego reagowania na niepokojące sygnały, bezpośredniego komunikowania się przez aplikacje w smartfonie (który posiada już prawie każdy z nas), wykorzystania sztucznej inteligencji do bieżącej analizy danych groma-

DYSKUTUJ Jakie proporcje w wydatkach budżetowych na leczenie i profilaktykę byłyby optymalne?

Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

Foto: designed by Starline / Freepik

Eksperyment ideologiczny

dzonych w elektronicznych kartotekach medycznych. Co w takim razie stoi na przeszkodzie? Profilaktyka wymaga o wiele większych nakładów czasowych niż leczenie, ale w warunkach cyfryzacji to superkomputery mogą przejąć znaczną część proaktywnej opieki. Po drugie – mentalność. Trudno jest zmienić nawyki ludzi, które często przybierają charakter autodestrukcyjny (palenie papierosów, spożywanie nadmiernej ilości alkoholu, niezdrowe odżywianie się). Niełatwo przekształcić z dnia na dzień wielowiekowe tradycyjne i kulturę. Konserwatywną strukturę utrwala podążający za tym modelem przemysł medyczny i farmaceutyczny, w tym infrastruktura szpitalna oraz system edukacji. Analizując wszystkie ograniczenia, najłatwiej byłoby się zaadaptować samym lekarzom – ochrona człowieka przed chorobą jest wprawdzie zadaniem o wiele trudniejszym, ale na pewno dającym większą satysfakcję, skuteczniejszym i mniej inwazyjnym dla samego pacjenta. I do tego tańszym.

W przestawieniu się na profilaktykę nie wystarczy stopniowa ewolucja – w takim podejściu zawsze będziemy mieli do czynienia z niewykorzystanymi szansami, które oferuje nauka i nowe, szybko rozwijające się technologie. Przepaść pomiędzy możliwościami w zakresie profilaktyki a tym, co robimy, będzie się szybko powiększała. Na niekorzyść nas wszystkich. Trzeba wielkiej reformy i innowacyjnego spojrzenia w przyszłość.

I to szybko, inaczej nawarstwiające się problemy w ochronie zdrowia mogą spowodować, że będziemy prowizorycznie łatać dziury zamiast przeprowadzać generalny remont. 

OSOZ Polska 5/2017

45

eduk acja

Big Data w farmacji, medycynie i biotechnologiach.

Niewykorzystany potencjał To miał być rewolucyjny sposób na przyspieszenie prac nad nowymi lekami, walkę z nowotworami, indywidualizację leczenia.

Wizje wykorzystania big data do poznania mechanizmów ludzkiego organizmu i rozwoju chorób rozbiły się o twarde realia – kwestie bezpieczeństwa danych, rozproszenie baz, niekompatybilność informacji. Szansą na nowy start są innowacyjne projekty realizowane w medycynie, farmacji i biotechnologiach, o czym mówili eksperci podczas konferencji BIONNALE 2017.

Jeszcze kilka lat temu sformułowanie „Big Data” miało fatalną markę, kojarząc się z wiedzą gromadzoną przez globalne koncerny, niejasnym przepływem informacji czy nawet ich nielegalnym handlem. „Big Data przejmie kontrolę nad naszym życiem” – alarmowały nagłówki prasowe. Kiedy Google podjęło pierwszy raz próbę wykorzystania zbiorów danych do analizy rozwoju sytuacji epidemiologicznej, a dokładnie prognozowania grypy na podstawie haseł wyszukiwania (Google Flue), okazało się, że wyzwanie jest o wiele bardziej skomplikowane niż mogłoby się wydawać. Po kilku rażących błędach predykcyjnych, Google ostatecznie wycofał się z projektu, zostawiając za sobą poczucie rozczarowania nową nauką. To był rok 2008, czas przed wielką rewolucją cyfrową, którą kształtowała i nadal kształtuje smartfonizacja społeczeństwa, digitalizacja informacji medycznych oraz demokratyzacja dostępu do wiedzy.

Dziś Big Data na nowo rozbudza dyskusje zwłaszcza w ochronie zdrowia, farmacji i biotechnologiach. Od kilku lat dynamicznie rozwijają się nowe narzędzia umożliwiające gromadzenie informacji

46

OSOZ Polska 5/2017

bezpośrednio od pacjentów, jak aplikacje zdrowotne, urządzenia monitorujące stan zdrowia. Sztuczna inteligencja weszła do instytucji naukowych na całym świecie. Upowszechniają się elektroniczne konta pacjentów, które systematyzują wiedzę o człowieku, stanowiąc bazę dla analiz naukowych. Badania kliniczne od dawna wspierają się danymi gromadzonymi na dużą skalę, nawet w warunkach ich papierowego przetwarzania i analizy.

Prof. Dr. Michael Krawczak (ChristianAlbrechts University) uważa, że na dzień dzisiejszy rozwój analityki danych medycznych blokuje m.in. fragmentyzacja danych, ich niekompletność, brak standardów wymiany informacji i interoperacyjności, kwestie bezpieczeństwa danych i niesprecyzowane prawnie zasady dostępu. – Największym wyzwaniem jest przekonanie klinicystów, lekarzy i pacjentów do dzielenia się informacjami na rzecz nauki. Społeczeństwo nie nadąża za rozwojem technologii, co powoduje, że nauka jest paraliżowana czynnikiem społecznym. Bez symbiozy techniki i czynnika ludzkiego trudno będzie wykonać krok do przodu – dodaje prof. dr. Michael Krawczyk.

Cyfryzacja danych to zupełnie nowe otwarcie w historii gromadzenia i przetwarzania informacji. Jednak metody, do których sięga nauka, są nadal mocno osadzone w realiach dokumentacji papierowej. Zmieniła się forma zapisu, ale nie sposób pracy. Oczywiście każda rewolucja nie dzieje się z dnia na dzień, ale potrzebuje czasu, adaptacji i akceptacji. Za jej przebieg i efekty końcowe odpowiedzialni będą nie tylko liderzy innowacji, ale także politycy, którzy muszą zrozumieć potencjał tkwiący w danych. Można odnieść wrażenie, że to, czego najbardziej brakuje w podejściu do Big Data, to empatia. Empatia do chorych, dla których przyspieszenie badań nad nowymi lekami, metodami leczenia jest o wiele ważniejsza niż krótkowzroczne debaty o bezpieczeństwie informacji. Jeżeli ktoś powołuje się na ten argument, nie do końca rozumie, dlaczego nauka potrzebuje nowego źródła informacji i jak przyzwyczajenie do starych metod wiąże ręce naukowcom na całym świecie. Nie rozumie pacjentów i potencjału profilaktyki.

Na zapleczu ideowych dyskusji koncepcje Big Data powoli wcielane są w życie. Jedną z nich jest inicjatywa

eduk acja

„Big Data for Better Outcomes Programme” (Program Big Data dla lepszych rezultatów) prowadzony przez IMI (Innovative Medicines Initiative), w którą zaangażowało się kilkadziesiąt podmiotów z UE. Wykorzystując dostępne na rynku informacje, eksperci chcą wypracować nowe metody podejmowania decyzji medycznych, identyfikacji najlepszych praktyk klinicznych, wzmacniania zaangażowania pacjentów w terapię. Program skupia się na wspieraniu ewolucji ochrony zdrowia w Europie w kierunku systemów zrównoważonych, zorientowanych na jakości i efektach – czytamy we wstępnych założeniach.

Innym przykładem, który świetnie ilustruje skalę potencjału Big Data, jest Sea Hero Quest – prosta gra mobilna. Wyniki zachowań graczy pomagają naukowcom lepiej zrozumieć mechanizmy demencji.

Do tej pory w grę zagrało 2,5 mln osób.

Zebranie takiej ilości ochotników do tradycyjnych badań klinicznych zajęłoby kilkadziesiąt lat. Co ciekawsze – dotychczas skompletowane dane są równoważnikiem 9500 lat badań naukowych. Łatwo sobie wyobrazić, jakie rezultaty można by uzyskać zbierając kompleksowe dane z różnych źródeł.

Dr. Mathias Bädeker (Boston Consulting Group) zwraca uwagę na bardzo nikłe wykorzystanie Big Data w przemyśle farmaceutycznym i projektach badawczo-rozwojowych. – Wpływ digitalizacji na przemysł biofarmaceutyczny jest o wiele mniejszy niż w przypadku innych branż, jak przykładowo w logistyce, mediach czy motoryzacji. Jedną z przyczyn jest to, że ochrona zdrowia jest sektorem mocno regulowanym – podkreśla dr Bädeker dodając, że zastosowanie rozwiązań cyfrowych w biofarmacji będzie jednym z kluczowym czynników wspierających działalność badawczo-naukową.

Aby tak się stało, potrzebujemy przede

» Cyfryzacja to zupełnie nowe otwarcie w dziejach gromadzenia, dostępu i przetwarzania informacji. Ale metody, do których sięga nauka są nadal mocno osadzone w czasach pracy na dokumentach papierowych.« wszystkim zmiany kultury organizacyjnej i restrukturyzacji obecnych procesów przetwarzania danych.

Można powiedzieć, że Small Data to nowe Big Data. Myśląc w kategoriach dużych, globalnych zbiorów danych, musimy rozpocząć działania lokalnie, w oparciu o informacje gromadzone miejscowo, w pojedynczych bazach. Zastanówmy się najpierw, jakie dane mamy do dyspozycji w ramach naszej instytucji i jak możemy je skonsolidować, zanim sięgniemy do zbiorów zewnętrznych. A co najważniejsze – dzielmy się informacjami, bo tylko w ten sposób możemy wspierać rozwój nauki. Wewnętrzne zbiory danych mogą posiadać wielką wartość o ile wiemy, jak je scalać, przetwarzać i analizować.

Równie duże zadanie stoi przed każdym z nas. Jeżeli chcemy być jako społeczeństwo, pacjenci, ludzie beneficjentami medycyny personalizowanej, nowych metod leczenia, profilaktyki, skuteczniejszych i bezpieczniejszych farmaceutyków, musimy mieć świadomość, że nie będzie to możliwe bez własnego wkładu, zgody na anonimowe wykorzystanie danych z np. konta zdrowotnego. Potrzeba zmiany filozofii myślenia o informacjach z podejścia indywidualnego na podejście kolektywne. Żyjemy w czasach intensywnego rozwoju idei ekonomii dzielenia się (sharing economy). Otwarta wymiana danych (open data), otwarty dostęp do badań naukowych (open research data) czy dawstwo danych (data donation) powinny

stać się centrum dyskusji na temat digitalizacji sektora medycyny i farmacji oraz wykorzystania Big Data w badaniach naukowych. Zarówno na szczeblu naukowym jak i politycznym.

Digitalizacja jest wszędzie i zmienia kolejne branże. To samo czeka medycynę i farmację. Amerykańska sieć supermarketów Walmart tworzy własne przychodnie lekarskie, światowy lider zakupów internetowych Amazon inwestuje w rynek farmaceutyczny, a Poczta Szwajcarska (Swiss Post) testuje drony do transportowania próbek laboratoryjnych pomiędzy szpitalami. – Przyszłość ochrony zdrowia to predykcja, prewencja, decentralizacja, indywidualizacja, opieka kontynuowana, przewaga konsumenta i przejście na model medycyny opartej o wyniki i jakość – przekonuje dr Zayna Khayat (REShape Health Innovation Centre, Radbound University Medical Centre). Dostęp do informacji gromadzonych z różnych źródeł, opisujących zachowania i stan zdrowia pacjenta, stanie się podstawą ochrony zdrowia.

Nauki medyczne i Big Data to para, która ma przed sobą wielką przyszłość.

Aby nie zaprzepaścić wielkich szans, musimy być otwarci na zmianę zasad dzielenia się wiedzą dla celów naukowych. Dobrze skonkludował to na zakończenie konferencji BIONNALE 2017 dr Kai Bindseil (HealthCapital BerlinBrandenburg), mówiąc, że ci, którzy izolują się w swojej działalności, są skazani na porażkę. 

OSOZ Polska 5/2017

47

eduk acja

Raporty

PERSPEKTYWY ROZWOJU POLSKIEJ BRANŻY ICT DO ROKU 2025 38 stron | PL www.mr.gov.pl Polska branża teleinformatyczna była w minionych latach jedną z najdynamiczniej rozwijających się w Europie, notując w latach 2009-2014 średni roczny wzrost na poziomie 8,64% i rosnąc przez ostatnie 5 lat o 16,72%. Raport Ministerstwa Rozwoju na temat branży ICT pomija niestety ochronę zdrowia.

HOW TO IMPROVE CARE FOR PEOPLE WITH MULTIMORBIDITY IN EUROPE? 31 stron | ENG www.euro.who.int Problem wielochorobowości dotyczy ok. 50 mln osób w Europie. Opiekę nad nimi utrudnia fragmentyzacja systemu – informacje zdrowotne są rozproszone, a przez to koordynacja leczenia i profilaktyki praktycznie niemożliwa. Autorzy raportu „Jak wzmocnić opiekę nad pacjentami z wielochorobowością” wyjścia szukują m.in. w technologiach e-zdrowia, dzięki którym możliwa jest koordynacja świadczeń oraz integracja historii choroby i leczenia w jednym miejscu. Optymalny model opieki nad osobami z wieloma chorobami to taki, gdzie płynna komunikacja pomiędzy lekarzami, farmaceutami, pracodawcami i nieformalnymi opiekunami pozwala w sposób ciągły i zsynchronizowany zarządzać zdrowiem. To jest niemożliwe bez cyfryzacji w zdrowiu.

RANSOMWARE: What every healthcare organization needs to know 14 stron | ENG www.learn-umbrella.cisco.com W treściwym raporcie CISCO dowiemy się, czym są ataki typu ransomware, jak zagrażają urządzeniom medycznym i oprogramowaniu placówek medycznych, jak dochodzi do infekcji wirusem, jak się chronić i co robić, kiedy już doszło do zarażenia systemu IT. Pomimo reklamowego charakteru e-booka, można w nim znaleźć kilka praktycznych porad.

Schemat prezentujący zintegrowaną i stawiającą pacjenta w centrum działań opiekę w przypadku osób z wielochorobowością.

48

OSOZ Polska 5/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia.

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W kwietniu 2017 W ODNIESIENIU DO marca

77 864 zł

70 672 zł

5 227 zł

4 282 zł

1 319 zł

1 324 zł

marzec

kwiecień

marzec

kwiecień

marzec

kwiecień

−7191 zł

−9,2%

−995 zł

−18,9%

5 zł

0,4%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2017 (prognoza) I 2016

830 931 zł

868 844 zł

48 196 zł

51 833 zł

17 236 zł

17 392 zł

2016

2017

2016

2017

2016

2017

37 912 zł

4,6%

3636 zł

7,6%

157 zł

0,9%

kwiecień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 54 507 zł Podkarpackie 59 898 zł Warmińsko-Mazurskie 63 190 zł

Świętokrzyskie 3 298 zł Opolskie 3 428 zł Łódzkie 3 616 zł

Opolskie 883 zł Kujawsko-Pomorskie 1 010 zł Warmińsko-Mazurskie 1 069 zł

Małopolskie 74 876 zł Dolnośląskie 84 267 zł Mazowieckie 86 570 zł

Lubuskie 4 544 zł Dolnośląskie 5 103 zł Mazowieckie 5 299 zł

Lubuskie 1 390 zł Dolnośląskie 1 582 zł Mazowieckie 1 708 zł

prognoza 2017 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 675 440 zł Kujawsko-Pomorskie 749 619 zł Podkarpackie 752 583 zł

Świętokrzyskie 38 531 zł Opolskie 42 243 zł Warmińsko-Mazurskie 45 189 zł

Warmińsko-Mazurskie 11 735 zł Opolskie 11 986 zł Kujawsko-Pomorskie 12 953 zł

Małopolskie 904 854 zł Dolnośląskie 1 008 357 zł Mazowieckie 1 054 808 zł

Małopolskie 55 354 zł Dolnośląskie 60 895 zł Mazowieckie 65 455 zł

Dolnośląskie 20 035 zł Mazowieckie 21 663 zł Podkarpackie 28 704 zł

kwiecień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Mazowieckie –10 962 zł Łódzkie –8 712 zł Małopolskie –8 080 zł

Mazowieckie –1 255 zł Kujawsko-Pomorskie –1 210 zł Wielkopolskie –1 145 zł

Małopolskie –35 zł Łódzkie –33 zł Mazowieckie –30 zł

Brak wzrostów kosztów

Brak wzrostów kosztów

Podlaskie 49 zł Zachodniopomorskie 59 zł Podkarpackie 110 zł

zestawienie KOSZTY W kwietniu W OSTATNICH LATACH

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

50

OSOZ Polska 5/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Od maja do sierpnia koszty leczenia stabilizują się na niskim poziomie.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 5/2017

51

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» W maju wkroczyliśmy w okres najniższych w roku kosztów przeziębienia i grypy.«

koszty, tys. zł

52

OSOZ Polska 5/2017

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

koszty, tys. zł

» W maju i czerwcu koszty alergii eksplodują.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ prognoza

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 5/2017

53

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Struktura dystrybucji leków kwiecień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO marca

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

18,26 zł

24,95%

180,5 tys. zł

3510

-0,16%

-18,5 tys. zł

-440

+0,22 zł

9**

*

**

***

*7

9**

*

**

+1,04 zł

PROGNOZA NA

lipiec

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w kwietniu 2017 roku wyniósł 180,5 tys. zł. To o 18,5 tys. zł mniej (–9,3%) niż w marcu 2017 roku oraz dokładnie tyle samo co w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,70 mld zł. Oznacza to spadek o 274,64 mln zł (–9,2%) w stosunku do marca 2017 roku oraz wzrost o 32,13 mln zł (+1,2%) w stosunku do kwietnia 2016 roku. Udział refundacji stanowił 25,70% (+0,37 p.p. w porównaniu z marcem 2017) obrotu aptecznego i wyniósł 693,63 mln zł.

Według prognoz, obrót w statystycznej aptece w 2017 roku wyniesie 2,18 mln zł. Wartość sprzedaży leków refundowanych będzie równa 761,0 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłat-

OSOZ Polska 5/2017

9**

suplementy INNE

*

**

59,34% 22,32% 8,79% 9,55%

***

*7

9**

*

**

***

*7

POZIOM REFUNDACJI

25,70% +0,37%

„ Lipiec i sierpień charakteryzują się mniejszym ruchem w statystycznej aptece.

Przekłada się to na zmniejszone obroty aptek, a co za tym idzie – mniejszą wartość całego rynku aptecznego. Prognozujemy, że w lipcu największy spadek wartości sprzedaży zanotowany zostanie dla leków refundowanych. Sprzedaż produktów z pozostałych kategorii sprzedażowych będzie się utrzymywała na podobnym poziomie jak w czerwcu.”

Aneta Szczypek Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

54

*7

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

51,42 zł

***

ne – 487,0 tys. zł, a sprzedaży produktów OTC – 915,1 tys. zł. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 32,65 mld zł.

To odpowiednio o 917,42 mln zł więcej (+2,9%) niż w 2016 roku oraz o 2,77 mld zł więcej (+9,3%) niż w 2015 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,21 mld zł, co będzie stanowiło 25,15% całkowitego obrotu aptecznego.

W kwietniu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 64,6 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 40,9 tys. zł, a produktów OTC – 73,6 tys. zł. W porównaniu z marcem 2017 roku, we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy spadek średniej wartości sprzedaży. Największy procentowy spadek nastąpił dla sprzedaży odręcznej (–10,3%, tj. –8,5 tys.

zł), następnie dla leków refundowanych (–9,1%, tj. –6,4 tys. zł) i dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne (–8,6%, tj. –3,9 tys. zł). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 0,97 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,61 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,10 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (8 591 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – poniedziałek (5 958 zł). Święta Wielkanocne wypadły w tym roku w kwietniu i to one spowodowały tak dużą różnicę (2 633 zł) pomiędzy obrotami osiągniętymi w dniach o największym i najmniejszym obrocie. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach kwietnia wahał się pomiędzy 9 766 zł (wartość osiągnięta 28

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

kwietnia), a 6 720 zł (wartość osiągnięta 18 kwietnia).

W kwietniu 2017 roku zanotowaliśmy spadek wartości sprzedaży we wszystkich grupach terapeutycznych. Największy procentowy spadek średniej wartości sprzedaży nastąpił w przypadku sprzedaży leków przeciwzakaźnych (–20,07%).

Na kolejnym miejscu uplasowały się leki na układ oddechowy (–16,37%), leki na centralny układ nerwowy (–11,26%) oraz produkty z grupy endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych (–9,35%).

W porównaniu z marcem 2017 roku, zmiana udziałów poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki nie przekroczyła 1%. Największy wzrost zanotowaliśmy w przypadku leków z grupy varia (+0,69 p.p.). Największy spadek udziałów nastąpił dla leków na układ oddechowy (–0,9 p.p.) oraz leków przeciwzakaźnych (–0,53%). Średnia marża apteczna wyniosła w kwietniu 24,95%. To o 0,16 p.p. mniej niż w marcu 2017 roku oraz o 0,64 p.p. mniej niż w kwietniu 2016 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,31% (–0,55 p.p. w stosunku do marca 2017), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 23,93% (–0,58 p.p. w stosunku do marca 2017 roku), dla produktów OTC – 29,38% (–0,09 p.p. w stosunku do marca 2017 roku).

Prognozujemy, że marża apteczna w 2017 roku wyniesie 25,61%. Będzie to odpowiednio o 0,17 p.p. więcej niż w 2016 roku oraz o 0,16 p.p. mniej niż w 2015 roku. Większe zmiany średniej marży aptecznej zaobserwujemy w poszczególnych kategoriach sprzedażowych. Dla leków refundowanych wyniesie ona 18,07% (–0,69 p.p. w stosunku do 2016 roku oraz +0,16 p.p. w stosunku do 2015 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,70% (+0,39 p.p. w stosunku do 2016 roku oraz –1,62 p.p. w stosunku do 2015 roku), a dla produktów OTC – 30,24 p.p. (+0,42 p.p. w stosunku do 2016 roku oraz –0,79 w stosunku do 2015 roku).

W kwietniu 2017 roku średnia cena za opakowanie leku wyniosła 18,26 zł.

To o 22 grosze więcej niż w marcu 2017 roku oraz o 86 groszy więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W porównaniu z marcem 2017 roku największą zmianę średniej ceny sprzedaży zanotowaliśmy dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2017

kwiecień 2016

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach kwietnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2017

kwiecień 2016

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży 6,07% układ mięśniowo-szkieletowy

18,22% przewód pokarm. i metabolizm

4,78% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,57% narządy zmysłów 3,96% leki przeciwzakaźne

10,69% układ oddechowy

0,25% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty leki onkologiczne 1,98% i immunomodulacyjne 5,53% krew i układ krwiotwórczy 1,17%

endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

3,51% dermatologia

13,3% układ sercowo-naczyniowy

11,02% centralny układ nerwowy varia 11,91%

5,04% nieokreślona

OSOZ Polska 5/2017

55

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2017

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017

zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017

zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2017

*

**

***

56

OSOZ Polska 5/2017

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w kwietniu

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

wyniosła 27,70 zł (+49 groszy), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 24,77 zł (+57 groszy), produktów OTC – 12,70 zł (+ 4 grosze).

W kwietniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 510 pacjentów (2 900 osób zakupiło produkty OTC, 700 – leki refundowane, a 770 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 440 osób mniej niş w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w drugim tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 8 a 14 kwietnia. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 931 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 22 – 28 kwiecień (889 osób), 1 – 7 kwiecień (835 osób) i 15 – 21 kwiecień (718 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00 – 12.00.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 51,42 zł. To o 1,04 zł więcej niş w minionym miesiącu oraz o 1,29 zł więcej niş w analogicznym okresie ubiegłego roku. Z kwoty tej 38,21 zł zapłacił pacjent, a 13,22 zł dopłacił refundator.

Wartość refundacji w porównaniu z kwietniem 2016 roku spadła o 1,9% (–26 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 4,2% (+1,54 zł).

Dla leków sprzedawanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 92,23 zł (z czego 27,03 zł to zapłata pacjenta, a 65,20 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 53,09 zł, a dla produktów OTC – 25,38 zł.

Prognozujemy, Ĺźe wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2017 roku wyniesie 50,82 zĹ‚. Z kwoty tej 38,04 zĹ‚ zapĹ‚aci pacjent, a 12,78 zĹ‚ dopĹ‚aci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedaĹźowe, wartość sprzedaĹźy na pacjenta bÄ™dzie ksztaĹ‚towaĹ‚a siÄ™ nastÄ™pujÄ…co: dla lekĂłw sprzedawanych na recepty peĹ‚nopĹ‚atne wyniesie 80,80 zĹ‚, dla produktĂłw OTC – 25,62 zĹ‚, a lekĂłw refundowanych – 90,55 zĹ‚ (z czego 26,39 zĹ‚ to zapĹ‚ata pacjenta, a 64,15 zĹ‚ – wartość refundacji). ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2017

kwiecień 2016

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku) kwiecień 2017

kwiecień 2016

o LXJFUOJB

o LXJFUOJB

o LXJFUOJB

o LXJFUOJB

LXJFUOJB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

kwiecień 2017

kwiecień 2016

kwiecień 2017

kwiecień 2016

107 110

109 187

59,34%

60,49%

40 284

38 215

22,32%

21,17%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

15 869

16 076

8,79%

8,91%

Pozostałe

17 237

17 023

9,55%

9,43%

Lek - RX Lek - OTC

OSOZ Polska 5/2017

57

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za kwiecień 2017 kwiecień 2017

zmiana w stosunku do (%) marca 2017

stycznia 2017

zmiana w stosunku do (liczbowo)

kwietnia 2016

marca 2017

stycznia 2017

kwietnia 2016

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

180,5

-9,3%

-10,9%

0,0%

-18,5

-22,0

0,0

cały rynek apteczny

2 699 017

-9,2%

-10,7%

1,2%

-274 640,5

-322 891,0

32 129,0

statystyczna apteka

64,6

-9,1%

-1,9%

-4,8%

-6,4

-1,3

-3,3

cały rynek apteczny

965 394

-9,0%

-1,7%

-3,7%

-95 424,8

-17 013,9

-36 807,7

statystyczna apteka

40,9

-8,6%

-3,1%

-1,0%

-3,9

-1,3

-0,4

cały rynek apteczny

611 323

-8,6%

-2,9%

0,2%

-57 196,4

-18 307,7

1 411,5

statystyczna apteka

73,6

-10,3%

-20,8%

5,6%

-8,5

-19,3

3,9

cały rynek apteczny

1 100 645

-10,3%

-20,6%

6,9%

-125 711,6

-285 626,6

71 064,4

statystyczna apteka

46,4

-8,0%

0,2%

-4,4%

-4,0

0,1

-2,1

cały rynek apteczny

693 625

-7,9%

0,4%

-3,2%

-59 711,6

2 645,1

-23 036,6

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji w całkowitym obrocie

25,70%

1,4%

12,4%

-4,4%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

70,69%

0,8%

2,3%

0,9%

0,0

0,0

0,0

ogółem

18,26 zł

1,2%

6,1%

4,9%

0,2

1,0

0,9

dla leków z list refundacyjnych

27,70 zł

1,8%

3,3%

1,6%

0,5

0,9

0,4

dla leków z recept pełnopłatnych

24,77 zł

2,3%

6,7%

7,3%

0,6

1,6

1,7

dla produktów bez recepty (OTC)

12,70 zł

0,4%

0,7%

8,1%

0,0

0,1

1,0

3 510

-11,1%

-15,4%

-2,5%

-440,0

-640,0

-90,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

700

-12,5%

-11,4%

-7,9%

-100,0

-90,0

-60,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

770

-12,5%

-12,5%

-8,3%

-110,0

-110,0

-70,0

2 900

-11,0%

-17,6%

-1,0%

-360,0

-620,0

-30,0

ogółem

24,95%

-0,6%

-4,1%

-2,5%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,31%

-2,9%

-3,6%

1,1%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

23,93%

-2,4%

-4,5%

-7,1%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,38%

-0,3%

-1,0%

-4,9%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

51,42 zł

2,1%

5,4%

2,6%

1,0

2,6

1,3

Wartość zapłaty przez pacjenta

38,21 zł

1,6%

1,5%

4,2%

0,6

0,6

1,5

Wartość dopłaty refundatora

13,22 zł

3,5%

18,4%

-1,9%

0,5

2,1

-0,3

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

92,23 zł

3,9%

10,7%

3,3%

3,5

8,9

3,0

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

27,03 zł

2,1%

5,0%

1,2%

0,6

1,3

0,3

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

65,20 zł

4,7%

13,2%

4,3%

2,9

7,6

2,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

53,09 zł

4,4%

10,7%

8,0%

2,3

5,1

4,0

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

25,38 zł

0,8%

-3,8%

6,7%

0,2

-1,0

1,6

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Zmiana: wzrost 1%

Tysiące zł

Obrót 2017: 2 180,0 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

58

OSOZ Polska 5/2017

*

**

***

*7

7

7*

7**

7***

*9

9

9*

9**

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do kwietnia 2017 2017

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2016

2015

2017

2015

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2016

2015

2015

2 180,0

1,9%

5,5%

40,5

114,5

766,0

4,5%

7,6%

33,0

54,0

32 651 195,0

2,9%

9,3%

917 417,5

2 770 345,0

11 442 253,0

5,8%

11,6%

631 603,0

1 191 731,5

761,0

-1,8%

-2,0%

-14,3

-15,5

265,0

0,4%

0,7%

1,0

1,7

11 398 439,2

-0,9%

1,5%

-101 953,0

164 045,5

3 958 953,6

1,7%

4,4%

65 524,4

167 844,3

487,0

2,7%

6,7%

12,7

30,7

167,4

2,9%

7,1%

4,7

11,1

7 293 876,7

3,7%

10,5%

259 508,3

693 127,8

2 500 597,5

4,2%

11,1%

100 243,2

249 609,3

915,1

4,7%

12,1%

40,7

99,1

328,2

9,3%

14,6%

27,9

41,9

13 705 586,1

5,7%

16,1%

736 255,4

1 900 703,2

4 903 061,4

10,7%

19,0%

473 737,9

781 143,4

548,4

1,0%

1,0%

5,2

5,2

188,1

1,8%

1,6%

3,4

2,9

8 213 331,1

2,0%

4,5%

157 507,6

356 104,0

2 810 090,1

3,2%

5,4%

85 887,6

144 149,9

25,15%

-0,9%

-4,3%

0,0

0,0

24,56%

-2,5%

-5,6%

0,0

0,0

70,85%

2,8%

3,1%

0,0

0,0

69,95%

1,9%

1,3%

0,0

0,0

0,0 18,00 zł

2,1%

5,3%

0,4

0,9

17,80 zł

3,4%

4,9%

0,6

0,8

28,44 zł

4,6%

3,5%

1,3

1,0

27,25 zł

0,5%

-0,5%

0,1

-0,1

23,79 zł

2,6%

6,4%

0,6

1,4

23,98 zł

5,2%

9,0%

1,2

2,0

12,62 zł

2,6%

9,1%

0,3

1,1

12,66 zł

5,9%

8,9%

0,7

1,0

42 897

0,7%

2,9%

296,6

1 226,6

15 300

1,6%

8,9%

240,0

1 250,0 -30,0

8 405

-2,2%

-4,3%

-185,4

-375,4

3 020

-1,0%

-1,0%

-30,0

9 586

0,6%

-0,1%

55,8

-14,2

3 330

-1,8%

0,6%

-60,0

20,0

35 722

1,7%

5,2%

592,4

1 762,4

12 770

2,7%

11,4%

330,0

1 310,0

25,61%

0,7%

-0,6%

0,0

0,0

25,44%

-1,0%

-2,9%

0,0

0,0

18,07%

-3,7%

0,9%

0,0

0,0

18,75%

1,8%

4,5%

0,0

0,0

25,70%

1,5%

-5,9%

0,0

0,0

24,72%

-4,6%

-12,5%

0,0

0,0

30,24%

1,4%

-2,6%

0,0

0,0

29,60%

-2,6%

-6,0%

0,0

0,0

50,82 zł

1,2%

2,5%

0,6

1,3

50,07 zł

2,9%

-1,2%

1,4

-0,6

38,04 zł

1,5%

4,1%

0,6

1,5

37,77 zł

3,7%

0,7%

1,4

0,3

12,78 zł

0,3%

-1,9%

0,0

-0,3

12,30 zł

0,3%

-6,7%

0,0

-0,9

90,55 zł

0,3%

2,4%

0,3

2,1

87,76 zł

1,4%

1,7%

1,2

1,4

26,39 zł

-5,8%

-4,6%

-1,6

-1,3

26,37 zł

-2,8%

-1,4%

-0,7

-0,4

64,15 zł

3,1%

5,5%

1,9

3,4

61,38 zł

3,3%

3,0%

2,0

1,8

50,80 zł

2,1%

6,9%

1,0

3,3

50,27 zł

4,7%

6,4%

2,3

3,0

25,62 zł

2,9%

6,6%

0,7

1,6

25,70 zł

6,5%

2,9%

1,6

0,7

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2017: 32,7 mld zł

Zmiana refundacji: spadek 1 do 2% (w stosunku do roku 2016)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2016)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2016)

Refundacja: 8,2 mld zł

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2016)

prognoza obrotu

*

**

***

*7

7

7*

7**

7***

*9

9

9*

9**

OSOZ Polska 5/2017

59

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

657,13

0,08

34776,15

0,19

8589,73

0,06

26186,42

0,56

0,25

0,75

1029,35

33,78

52,92

2. U-30

427,69

0,05

15443,37

0,09

6555,90

0,05

8887,47

0,19

0,42

0,58

669,36

23,07

36,11

3. U-50

23,48

263,12

0,03

6177,29

0,03

3577,10

0,03

2600,18

0,06

0,58

0,42

327,28

18,87

4. U-BEZPŁATNY

20,01

0,00

1220,57

0,01

89,44

0,00

1131,13

0,02

0,07

0,93

58,25

20,95

61,01

5. INWALIDA WOJENNY

15,75

0,00

797,69

0,00

0,00

0,00

797,68

0,02

0,00

1,00

26,38

30,24

50,64 27,45

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,23

0,00

6,23

0,00

1,23

0,00

5,01

0,00

0,20

0,80

0,36

17,36

7. ZHK

10,58

0,00

296,03

0,00

51,57

0,00

244,46

0,01

0,17

0,83

15,78

18,76

27,99

8. AZ

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

1,00

0,01

12,83

20,52

128,74

0,02

5103,20

0,03

0,00

0,00

5103,20

0,11

0,00

1,00

197,81

25,80

39,64

3,15

0,00

741,32

0,00

58,29

0,00

683,03

0,01

0,08

0,92

6,30

117,59

235,30 152,33

9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,51

0,00

1448,09

0,01

699,94

0,01

748,16

0,02

0,48

0,52

110,38

13,12

12. PEŁNOPŁATNE

1279,73

0,16

40883,00

0,23

40882,95

0,30

0,05

0,00

1,00

0,00

1650,40

24,77

31,95

13. ODRĘCZNA

5017,08

0,64

73607,00

0,41

73606,77

0,55

0,23

0,00

1,00

0,00

5793,82

12,70

14,67

14. RAZEM

7832,72

1,00

180500,00

1,00

134112,91

1,00

46387,09

1,00

0,74

0,26

9885,48

18,26

23,04

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

690,55

0,08

35479,34

0,19

8892,01

0,06

26587,33

0,57

0,25

0,75

1074,63

33,02

51,38

2. U-30

432,07

0,05

15438,82

0,08

6541,80

0,05

8897,02

0,19

0,42

0,58

674,27

22,90

35,73

3. U-50

304,85

0,04

7398,05

0,04

4280,13

0,03

3117,92

0,07

0,58

0,42

376,93

19,63

24,27

4. U-BEZPŁATNY

20,19

0,00

1213,54

0,01

88,63

0,00

1124,91

0,02

0,07

0,93

58,70

20,68

60,11

5. INWALIDA WOJENNY

16,34

0,00

818,72

0,00

0,00

0,00

818,72

0,02

0,00

1,00

27,10

30,21

50,09

0,24

0,00

6,76

0,00

1,32

0,00

5,44

0,00

0,20

0,80

0,37

18,17

28,66

7. ZHK

11,05

0,00

305,97

0,00

53,05

0,00

252,92

0,01

0,17

0,83

16,40

18,66

27,69

8. AZ

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

1,00

0,00

15,07

21,59

128,33

0,01

4932,50

0,03

0,00

0,00

4932,50

0,10

0,00

1,00

197,56

24,97

38,44

2,92

0,00

662,36

0,00

54,53

0,00

607,83

0,01

0,08

0,92

5,68

116,71

226,53 144,61

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,22

0,00

1332,88

0,01

649,23

0,00

683,65

0,01

0,49

0,51

102,03

13,06

12. PEŁNOPŁATNE

1381,11

0,16

41849,50

0,22

41849,40

0,29

0,10

0,00

1,00

0,00

1745,29

23,98

30,30

13. ODRĘCZNA

5609,57

0,65

82061,50

0,43

82061,24

0,57

0,26

0,00

1,00

0,00

6481,14

12,66

14,63

14. RAZEM

8606,44

1,00

191500,00

1,00

144471,34

1,00

47028,66

1,00

0,75

0,25

10760,08

17,80

22,25

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1526

0,19

64562

0,36

18923

0,14

45639

0,98

0,29

0,71

2331

27,70

2. Recepty pełnopłatne

1280

0,16

40883

0,23

40883

0,30

0

0,00

1,00

0,00

1650

24,77

31,95

3. Sprzedaż odręczna

5017

0,64

73607

0,41

73607

0,55

0

0,00

1,00

0,00

5794

12,70

14,67

10

0,00

1448

0,01

700

0,01

748

0,02

0,48

0,52

110

13,12

152,33

7833

1,00

180500

1,00

134113

1,00

46387

1,00

0,74

0,26

9885

18,26

23,04

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

42,30

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1606,55

0,19

66256,12

0,35

19911,47

0,14

46344,66

0,99

0,30

0,70

2431,63

27,25

41,24

2. Recepty pełnopłatne

1381,11

0,16

41849,50

0,22

41849,40

0,29

0,10

0,00

1,00

0,00

1745,29

23,98

30,30

3. Sprzedaż odręczna

5609,57

0,65

82061,50

0,43

82061,24

0,57

0,26

0,00

1,00

0,00

6481,14

12,66

14,63

9,22

0,00

1332,88

0,01

649,23

0,00

683,65

0,01

0,49

0,51

102,03

13,06

144,61

8606,44

1,00

191500,00

1,00

144471,34

1,00

47028,66

1,00

0,75

0,25

10760,08

17,80

22,25

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18404,10

0,19

761030,80

0,35

221844,83

0,14

539185,97

0,98

0,29

0,71

26760,67

28,44

41,35

2. Recepty pełnopłatne

16585,82

0,17

486972,84

0,22

486972,15

0,30

0,69

0,00

1,00

0,00

20472,76

23,79

29,36

3. Sprzedaż odręczna

62233,35

0,64

915086,44

0,42

915085,10

0,56

1,34

0,00

1,00

0,00

72511,91

12,62

14,70

128,92

0,00

16909,93

0,01

7735,87

0,00

9174,05

0,02

0,46

0,54

1381,72

12,24

131,16

97352,19

1,00

2180000,00

1,00

1631637,95

1,00

548362,05

1,00

0,75

0,25

121127,07

18,00

22,39

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

275646158

0,19

11398439171

0,35

3322565647

0,14

8075873524

0,98

0,29

0,71

400783163

28,44

41,35

2. Recepty pełnopłatne

248431947

0,17

7293876740

0,22

7293866453

0,30

10287

0,00

1,00

0,00

306642689

23,79

29,36

3. Sprzedaż odręczna

932076758

0,64

13705586063

0,42

13705565972

0,56

20092

0,00

1,00

0,00

1086021082

12,62

14,70

1931391

0,00

253293026

0,01

115865836

0,00

137427190

0,02

0,46

0,54

20698350

12,24

131,15

1458086254

1,00

32651195000

1,00

24437863908

1,00

8213331092

1,00

0,75

0,25

1814145284

18,00

22,39

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

60

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 5/2017

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

designed by Veraholera / Freepik

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Preparaty ziołowe dostępne w aptekach Już od najdawniejszych czasów ludzie stosowali zioła. Ten zwyczaj zachował się do dzisiejszych czasów, a na półkach aptecznych obok preparatów farmakologicznych można znaleźć szeroki wybór środków ziołowych. Poniższe analizy pokazują, jak kształtował się rynek ziół aptecznych na przełomie ostatnich 15 lat oraz jakie są prognozy na najbliższe lata.

Katarzyna Płoskonka Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Opis rynku Wydatki na produkty ziołowe dostępne w aptekach wzrosły w 2016 roku o 6,02%. Był to pierwszy istotny wzrost od 2009 roku. W początkowym okresie analiz wartość sprzedaży ziół aptecznych kształtowała się na poziomie 574,17 mln zł. Kolejne lata (aż do 2009 roku)

OSOZ Polska 5/2017

61

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów.

Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 produktów Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

932

5,41

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2016 a nie będące w ofercie w 2002 roku

73

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

85

7,64

8,51

9,05

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

53

7,39

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

187

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

53

13,48 17,33 17,98 17,83 16,94 16,02 15,58 14,58 15,14 16,88

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

50

21,41 15,73 12,74

9,29

9,37

8,25

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

69

6,89

7,67

8,65

9,62

9,91 10,59 10,75 11,50

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

97

7,89

9,16

9,56

8,55

7,78

7,63

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

92

8,41

8,32

8,49

8,50

8,31 8,44

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

76

10,10 12,34 12,01 12,94 13,15

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

101

11,63 10,54

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

133

20,60 15,20 14,98

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

176

16,12 15,15

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

271

5,54

5,90

6,25

6,68

6,78

7,10

7,88

8,37

8,94

9,38

9,70

9,70

9,66

9,89

8,41 12,23 14,77 13,99 12,08

9,88

8,83

8,29

8,67

8,18

8,12

8,57

8,38

8,71

9,01

9,02

9,29

9,49 10,53 11,53 12,48 12,40 12,54 12,89

8,37

8,70

9,28

9,73 10,79 11,48 12,10 11,15 11,13 10,98 11,07

6,38

6,24

6,38

6,90

7,24

7,57

7,97

8,16

7,99

7,52

8,27

7,21

8,56

7,34

7,56

9,70 10,07

7,50

Liczba badanych 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 produktów Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

932

5,41

5,54

5,90

6,25

6,68

6,78

7,10

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w 2016 roku

80

4,66

5,26

6,32

6,66

7,29

7,53

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2016

57

8,92

9,96 10,53 11,21

9,03

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2016

47

5,40

5,43

5,99

5,58

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2016

56

6,02

6,12

5,75

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2016

65

9,76

9,17

8,61

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2016

9,70

9,66

9,89

8,91 10,32 11,10

8,66 13,55 15,15 15,66

9,97

7,29

7,05

7,47

7,89

7,02

8,27

7,17

3,47

6,15

5,47

5,57

6,62

6,81

7,23

7,22

8,80

5,42

6,05

6,19

6,24

7,08

6,96

6,72

7,01

9,22

7,90

8,46

9,28 10,05

7,36

4,46

85

9,43 10,06 10,17 10,27 10,54 10,71 11,41 14,99 18,10

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2016

84

6,25

6,33

7,15

7,98 11,38

8,75

6,23

2,73

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2016

176

6,82

6,24

5,06

4,33

4,51

3,99

4,13

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2016

83

5,38

3,82

5,36

4,51

6,35

6,00

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2016

91

5,91

6,47

7,03

7,25

8,61

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2016

104

6,67

7,41

8,25

9,17

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2016

43

3,66

2,93

1,85

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2016

70

7,30

9,75

125

5,80

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2016

62

OSOZ Polska 5/2017

7,88

8,37

8,94

9,38

9,70

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

były okresem wzrostu od 0,71% (w 2003 roku) do 12,15% (w 2008 roku). Następnie nastał okres spadków trwający do 2014 roku. Największy z nich – o 7,55% – miał miejsce w 2012 roku. W 2015 roku trend spadkowy został przełamany.

Analizując ilość sprzedaży produktów ziołowych dostępnych w aptekach widoczny jest wyraźny trend spadkowy niemalże na całym okresie analiz. Najmniejszy spadek nastąpił w 2007 roku

(zaledwie 0,03%), a największy pojawił się w roku 2012 (o 11,71%). Jedynie w roku 2008 oraz w minionym roku nastąpiły wzrosty kolejno o 3,94% oraz 1,73%. W 2002 roku ilość sprzedaży wynosiła 107,32 mln opakowań, w 2016 roku – czyli po 14 latach – już tylko 72,30 mln opakowań (całkowity spadek jest równy 32,63%).

Zioła charakteryzują się rosnącą z roku na rok średnią ceną za pojedyncze

opakowanie. W 2002 roku wynosiła ona 5,35 zł i przez cały okres analiz systematycznie wzrastała (od 0,51% w 2014 roku do 11,28% w 2009 roku), żeby w 2016 roku osiągnąć poziom 10,54 zł, czyli niemal dwukrotnie więcej. Co istotne, na wzrost średniej ceny miały wpływ zarówno produkty już istniejące na rynku (stały wzrost ceny), jak i produkty wprowadzane na rynek (przeważnie produkty o wyższej cenie).

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży preparatów ziołowych w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

574 169 139

107 321 530

5,35

290 571

54 313

1976

2003

578 234 492

104 330 718

5,54

272 752

49 213

2120

0,71%

-2,79%

2004

600 569 795

100 151 070

6,00

283 421

47 263

2119

3,86%

-4,01%

2005

644 351 004

99 108 056

6,50

290 510

44 684

2218

7,29%

-1,04%

2006

669 797 999

97 905 422

6,84

274 283

40 092

2442

3,95%

-1,21%

2007

683 921 646

97 872 532

6,99

290 043

41 507

2358

2,11%

-0,03%

2008

767 005 666

101 731 429

7,54

336 997

44 697

2276

12,15%

3,94%

2009

834 529 158

99 463 214

8,39

471 485

56 194

1770

8,80%

-2,23%

2010

784 747 488

90 118 429

8,71

453 611

52 092

1730

-5,97%

-9,40%

2011

777 273 712

85 347 593

9,11

445 940

48 966

1743

-0,95%

-5,29%

2012

718 615 600

75 349 872

9,54

453 385

47 539

1585

-7,55%

-11,71%

2013

717 492 146

72 822 086

9,85

476 106

48 323

1507

-0,16%

-3,35%

2014

708 485 487

71 543 415

9,90

474 538

47 919

1493

-1,26%

-1,76%

2015

718 935 037

71 070 125

10,12

505 225

49 944

1423

1,47%

-0,66%

2016

762 215 352

72 302 187

10,54

540 578

51 278

1410

6,02%

1,73%

2017

803 957 499

74 218 456

10,83

—

—

—

5,48%

2,65%

2018

810 233 780

73 333 731

11,05

—

—

—

0,78%

-1,19%

Rys. 1. Wartość sprzedaży sprzedaży preparatów ziołowych w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

» W minionym roku wartość sprzedaży preparatów ziołowych zakupionych w aptekach wynosiła 762,22 mln zł.

Wzrost w porównaniu do roku poprzedniego wynosił 6,02% i była to pierwsza istotna hossa od 2009 roku.«

*

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7

OSOZ Polska 5/2017

63

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań preparatów ziołowych sprzedanych w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

» Ostatnie lata (od 2009 roku) to czas trendu spadkowego ilości sprzedaży preparatów ziołowych. Jednak w 2016 roku ten trend został przełamany i nastąpił niewielki wzrost o 1,73%.«

*

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie preparatu ziołowego w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2016–2017

» Średnia cena za pojedyncze opakowanie preparatu ziołowego od początku badanego okresu stale pnie się w górę, a w minionym roku wynosiła ona 10,54 zł.«

*

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7 *

** *** *7

Rys. 4. Liczba różnych preparatów ziołowych sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016

» W 2009 roku asortyment preparatów ziołowych dostępnych w aptekach zminiejszył się istotnie. Od tego czasu utrzymuje się na stosunkowo wyrównanym poziomie ok. 1,5 tys. opakowań.

Jedną z przyczyn mogło być przejście dostępnych środków do segmentu suplementów diety. «

*

** *** *7

64

OSOZ Polska 5/2017

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

Przejdźmy do analizy średniomiesięcznej wartości sprzedaży, która wyraźnie wskazuje na okresowość sprzedaży ziół.

W miesiącach od maja do sierpnia wydajemy na zioła zdecydowanie najmniej (poniżej 52,86 mln zł miesięcznie). Natomiast w grudniu, styczniu i marcu średniomiesięczna wartość sprzedaży jest wyraźnie największa i przekracza poziom 64,95 mln zł. W 2016 roku najmniejsza wartość sprzedaży była charakterystyczna dla czerwca (54,34 mln zł), a najwyższa wystąpiła w grudniu (74,47 mln zł). Taka sezonowość sprzedaży nie dziwi – środki z tej grupy stosowane są najczęściej w przeziębieniach i grypie lub profilaktycznie – wzmacniająco organizm w okresie zimy.

Zioła to jedna z nielicznych grup produktów aptecznych, dla której asortyment spada niemalże z roku na rok. W pierwszych latach analiz (2002, 2005, 2006) asortyment poszerzał się. Ale od 2007 roku w każdym następnym roku w ofercie jest coraz mniej produktów. Największy spadek nastąpił w 2009 roku, kiedy to asortyment zmalał aż o 506 produktów. W 2016 na półkach aptecznych można było znaleźć 1 410 różnych produktów ziołowych. Jednym z powodów spadków jest na pewno transfer leczniczych preparatów ziołowych do grupy suplementów diety, gdzie nie obowiązują restrykcyjne zakazy reklamy.

Spadek czy wzrost ilości i wartości sprzedaży? Co mówią analizy staty-

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

styczne przeprowadzone przez ekspertów OSOZ? Stale rosnąca średnia cena nie powinna nas zaskoczyć. Przyjrzyjmy się, w jaki sposób będzie kształtowała się sprzedaż ziół w aptekach w 2017 i 2018 roku.

Trendy przyszłości Zgodnie z prognozami obliczonymi na najbliższe dwa lata, wartość sprzedaży przekroczy poziom 800 mln zł. W 2017 roku produkty ziołowe dostępne w aptekach osiągną wartość równą 803,96 mln zł, a w 2018 roku – 810,23 mln zł. Tak więc w pierwszym roku prognoz nastąpi bardziej istotny wzrost o 5,48%, a w kolejnym zaledwie o 0,78%. W 2017 roku wzrośnie także poziom sprzedaży i wyniesie 74,22 mln opakowań, co będzie oznaczało wzrost procentowy równy 2,65%. Jednakże już w 2018 roku sprzedaż znowu spadnie o 1,19% i ukształtuje się na poziomie 72,30 mln opakowań.

Jeżeli sprawdzą się dotychczasowe trendy, średnia cena w najbliższych latach nadal będzie rosła. W 2017 roku wzrośnie o 0,29 zł i wyniesie 10,83 zł, a w kolejnym roku wzrośnie o 0,22 zł i ukształtuje się na poziomie 11,05 zł.

Podsumowanie Sprzedaż preparatów ziołowych w przeciągu ostatnich 15 lat spadła o 1/3. Nie zmienia to jednak faktu, że produkty ziołowe są nadal popularne w branży far-

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

maceutycznej. Należy mieć na uwadze, że apteki to nie jedyne miejsce sprzedaży. Zioła można nabyć również w sklepach zielarskich, a coraz częściej także w zwykłych sklepach spożywczych czy marketach. Tak więc pokazane dane dotyczą jedynie fragmentu rynku. Co prawda jest to największa jego część, ale nie stanowi ona całości sprzedaży. Analizując ten segment trzeba mieć na uwadze, że zioła sprzedawane są jako suplementy diety i jako środki lecznicze.

Wartość sprzedaży produktów ziołowych stale wzrasta i w obecnym roku ma przekroczyć 800 mln zł. Systematycznie rośnie także średnia cena sprzedaży za pojedyncze opakowanie, która na początku badanego okresu wynosiła nieco ponad 5 zł, obecnie przewyższa 10 zł, a w 2018 roku ma przekroczyć poziom 11 zł.  Metodologia prognoz Do obliczenia prognoz zastosowano metodę najmniejszych kwadratów z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Jednocześnie założono, że w przyszłości nie wystąpią żadne wahania przypadkowe mogące w znaczący sposób wpłynąć na sprzedaż. Co należy rozumieć przez wahania przypadkowe? Wszystkie te elementy, które nie występowały w sposób powtarzalny historycznie, a które mogą mieć znaczący wpływ na kształt sprzedaży na rynku.

OSOZ Polska 5/2017

65

s y s t e m y i s p r z ę t

NOWOŚCI SPRZĘTOWE

Digitalizacja papierowej dokumentacji medycznej

Zdjęcie: Ricoh

Przejście z papierowych na elektroniczne kartoteki medyczne wymaga cyfrowego zarchiwizowania wszystkich dokumentów pacjenta, czyli skanowania skierowań, oświadczeń, druków itd.

Jest to bardzo uciążliwe i czasochłonne zadanie, które na szczęście można uprościć.

Wyzwanie Nadal wiele dokumentów generowanych jest w wersji papierowej, ale w związku z postępującą cyfryzacją – również w związku ze zbliżającym się obowiązkiem prowadzenia dokumentacji medycznej w wersji elektronicznej – trzeba je systematycznie zamienić na postać elektroniczną. Jedynym sposobem jest skanowanie i podpięcie wygenerowanych plików do kartoteki pacjenta. Gdy w rachubę wchodzi nie tylko archiwizacja dokumentacji generowanej na bieżąco, ale i historycznej, pracy jest sporo.

mu Obsługi Przychodni KS-SOMED. Wielofunkcyjne urządzenie drukuje, kopiuje, drukuje recepty i oczywiście skanuje dokumentację medyczną, która trafia do systemu KS-SOMED (w postaci plików PDF wielostronicowych i jpg). Planowane jest rozszerzenie funkcjonalności również dla systemu KS-SERUM.

Rozwiązanie Ręczne włączanie otrzymanych ze skanera plików do e-kartoteki to karkołomne rozwiązanie. Dużo prostszy sposób oferują skanery (a właściwe wielofunkcyjne urządzenia biurowe) wyposażone w specjalne aplikacje i połączone z systemem IT. Skierowanie, wypis, wyniki badań, dokumentację zewnętrzną wystarczy umieścić w skanerze i uruchomić zintegrowany system – dokumenty przetworzone na wersję cyfrową trafią bezpośrednio do elektronicznej kartoteki.

Przykład Archimedes to rozwiązanie przygotowane przez firmę Ricoh oraz KAMSOFT S.A. dopasowane do Zintegrowanego Syste-

66

OSOZ Polska 5/2017

Oferowane rozwiązania zostały wybrane przez ekspertów firmy KAMSOFT S.A.

s y s t e m y i s p r z Ä™ t

Wiarygodne informacje o lekach z pewnego źródła.

Sprawdź informacje o interakcjach (takşe z şywnością) i cenach. Rezerwuj leki w wybranej aptece.

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

OSOZ-LEK

|Â&#x2030;-u|Â&#x2039; "Â&#x2039;v|;l 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b- Â&#x152;-r;Â&#x2030;mb- r-1f;m|ol 7ov|<r do rzetelnych informacji o lekach. W ramach szeregu serwisĂłw Ń´;hoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ r-1f;m| lo৾; vru-Â&#x2030;7Â&#x152;bŕŁ&#x20AC; ro7v|-Â&#x2030;oÂ&#x2030;; bm=oul-1f; o lekach, informacje o lekach refundowanych i ich zamiennikach, roÂ&#x152;m-ŕŁ&#x20AC; 1;m< Ń´;hÂ&#x2020;ġ hom|uoŃ´oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; bm|;u-h1f; 1Â&#x152;Â&#x2039; vru-Â&#x2030;7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030;; Â&#x2030;vh-Â&#x152;-m;f -r|;1; ou-Â&#x152; u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; f; omĹ&#x160;Ń´bm;Äş

OSOZ Polska 5/2017

PACJENT

SERWISY LEKOWE DLA PACJENTA - KTOMALEK.PL

Aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji przejdĹş na www.kamsoft.pl/osoz-lek

67

| 11

s y s t e m y i s p r z Ä&#x2122; t

SERWISY LEKOWELEKOWE DLA PACJENTA DLA PACJENTA - KTOMALEK.PL - KTOMALEK.PL OSOZ-LEK OSOZ-LEK SERWISY

NR. KAT. NR.8320PI04.21 KAT. 8320PI04.21

Rzetelne Rzetelne Sprawdzanie Sprawdzanie i rezerwacja i rezerwacja informacje informacje o lekach o lekach on-line on-line w aptece w aptece

Leki refundowane Leki refundowane i zamienniki i zamienniki

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ ,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ ";uÂ&#x2030;bvÂ&#x2039; ";uÂ&#x2030;bvÂ&#x2039; Ń´;hoÂ&#x2030;; Ń´;hoÂ&#x2030;; 7ov|<rm; 7ov|<rm; m- rŃ´- oulb; m- rŃ´- oulb; |Â&#x2030;-u|;]o |Â&#x2030;-u|;]o "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; 1_uomÂ&#x2039; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b- ,7uoÂ&#x2030;b- 7ov|-u1Â&#x152;-f.

7ov|-u1Â&#x152;-f. r-1f;m|ol r-1f;m|ol holrŃ´;hvoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ holrŃ´;hvoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ bm=oul-1fb bm=oul-1fb m- |;l-| m- |;l-| Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 7ov|<rĹ&#x160; 7ov|<rĹ&#x160; mÂ&#x2039;1_ mÂ&#x2039;1_ m- roŃ´vhbl m- roŃ´vhbl uÂ&#x2039;mhÂ&#x2020; uÂ&#x2039;mhÂ&#x2020; =-ul-1;Â&#x2020;|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;lÄş =-ul-1;Â&#x2020;|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;lÄş Â&#x152;b-j-f. Â&#x152;b-j-f. om; om; Â&#x2030; or-u1bÂ&#x2020; Â&#x2030; or-u1bÂ&#x2020; o -Â&#x152;< o -Â&#x152;< ;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b ŕĄ&#x2020;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b ŕĄ&#x2020;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 1_uomÂ&#x2039; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b- ,7uoÂ&#x2030;b- ,ġ ,ġ Â&#x152; h|ŕĽ&#x2022;u;f Â&#x152; h|ŕĽ&#x2022;u;f 1o7Â&#x152;b;mmb; 1o7Â&#x152;b;mmb; houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-f. houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-f. |Â&#x2039;vb.1; |Â&#x2039;vb.1; Ń´;h-uÂ&#x152;Â&#x2039; Ń´;h-uÂ&#x152;Â&#x2039; b =-ul-1;Â&#x2020;|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ 1Â&#x152;;urb.1 mb;Â&#x152;0<7m; bm=oul-1f;ġ lÄşbmÄş 7o b =-ul-1;Â&#x2020;|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ 1Â&#x152;;urb.1 mb;Â&#x152;0<7m; bm=oul-1f;ġ lÄşbmÄş 7o wystawienia wystawienia recepty recepty czy kontrolowania czy kontrolowania interakcji. interakcji. ";uÂ&#x2030;bvÂ&#x2039; Â&#x2030; vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´moŕŚ&#x2039;1b roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f. m- vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; ro7Ĺ&#x160; ";uÂ&#x2030;bvÂ&#x2039; Â&#x2030; vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´moŕŚ&#x2039;1b roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f. m- vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; ro7Ĺ&#x160; v|-Â&#x2030;oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ v|-Â&#x2030;oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ bm=oul-1fb bm=oul-1fb o Ń´;hÂ&#x2020;ġ o Ń´;hÂ&#x2020;ġ Â&#x152;-roÂ&#x152;m-mb; Â&#x152;-roÂ&#x152;m-mb; vb< Â&#x152; vb< Â&#x2020;Ń´o|h. Â&#x152; Â&#x2020;Ń´o|h. bm=oul-1Â&#x2039;fm.ġ vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; -h|Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;1_ 1;mġ o7rj-|moŕŚ&#x2039;1b bm=oul-1Â&#x2039;fm.ġ vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; -h|Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;1_ 1;mġ o7rj-|moŕŚ&#x2039;1b Â&#x152;- Ń´;hb u;=Â&#x2020;m7oÂ&#x2030;-m; ou-Â&#x152; vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; |-ŕĽ&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;1_ Â&#x152;-lb;mĹ&#x160; Â&#x152;- Ń´;hb u;=Â&#x2020;m7oÂ&#x2030;-m; ou-Â&#x152; vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; |-ŕĽ&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;1_ Â&#x152;-lb;mĹ&#x160; mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş om-7|o om-7|o Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b-f. Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b-f. ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; -m-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2039; -m-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2039; bm|;u-h1fb bm|;u-h1fb rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; Ń´;h-lb Ń´;h-lb Â&#x152;-৾Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;lb Â&#x152;-৾Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;lb Â&#x2030; |Â&#x2039;l Â&#x2030; |Â&#x2039;l v-lÂ&#x2039;l v-lÂ&#x2039;l 1Â&#x152;-vb; 1Â&#x152;-vb; ou-Â&#x152; ou-Â&#x152; rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; Ń´;h-lb Ń´;h-lb - ৾Â&#x2039;Â&#x2030;moŕŚ&#x2039;1b.Äş - ৾Â&#x2039;Â&#x2030;moŕŚ&#x2039;1b.Äş oĹ&#x160; oĹ&#x160; Â&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f. Â&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f. |-h৾; |-h৾; m- vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; m- vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; omĹ&#x160;Ń´bm; omĹ&#x160;Ń´bm; 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b Ń´;hÂ&#x2020; Ń´;hÂ&#x2020; Â&#x2030; Â&#x2030;Â&#x2039;0u-m;f -r|;1; ou-Â&#x152; ruÂ&#x152;;vj-mb; Â&#x2030;Â&#x2039;]o7m;f u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1fb Â&#x2030; Â&#x2030;Â&#x2039;0u-m;f -r|;1; ou-Â&#x152; ruÂ&#x152;;vj-mb; Â&#x2030;Â&#x2039;]o7m;f u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1fb internetowej. internetowej.

Kontrola Kontrola interakcji interakcji b Â&#x2020;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;ŕĽ&#x2030; b Â&#x2020;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;ŕĽ&#x2030;

roÂ&#x152;m-ŕŁ&#x20AC;ġ roÂ&#x152;m-ŕŁ&#x20AC;ġ f-hb1_ f-hb1_ vhj-7mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; vhj-7mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; roh-uloÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ roh-uloÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ roÂ&#x2030;bmb;m roÂ&#x2030;bmb;m Â&#x2020;mbĹ&#x160; Â&#x2020;mbĹ&#x160; h-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030; |u-h1b; Â&#x152;-৾Â&#x2039;Â&#x2030;-mb- Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ 0Â&#x2039; Ń´;1Â&#x152;;mb; ruÂ&#x152;;0b;]-jo h-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030; |u-h1b; Â&#x152;-৾Â&#x2039;Â&#x2030;-mb- Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ 0Â&#x2039; Ń´;1Â&#x152;;mb; ruÂ&#x152;;0b;]-jo ru-Â&#x2030;b7joÂ&#x2030;oÄş ru-Â&#x2030;b7joÂ&#x2030;oÄş

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ .25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ )b;7Â&#x152;- )b;7Â&#x152;- o Ń´;h-1_ o Ń´;h-1_ 7ov|<rm- 7ov|<rm- Â&#x2030; v;uÂ&#x2030;bv-1_ Â&#x2030; v;uÂ&#x2030;bv-1_ Ń´;hoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ Ń´;hoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ Â&#x152;-Ĺ&#x160; Â&#x152;-Ĺ&#x160; r;Â&#x2030;mb- r;Â&#x2030;mb- r-1f;m|ol r-1f;m|ol 7ov|<r 7ov|<r 7o ru-h|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ 7o ru-h|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ bm=oul-1fb bm=oul-1fb ou-Â&#x152; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m- ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-7ol; ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; hÂ&#x2020;u-1fb Ń´;hoÂ&#x2030;;fÄş ou-Â&#x152; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m- ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-7ol; ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; hÂ&#x2020;u-1fb Ń´;hoÂ&#x2030;;fÄş "ru-Â&#x2030;7Â&#x152;-mb; omĹ&#x160;Ń´bm; 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030;; "ru-Â&#x2030;7Â&#x152;-mb; omĹ&#x160;Ń´bm; 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030;; Â&#x2030;vh-Â&#x152;-m;f -r|;1; ou-Â&#x152; lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; b1_ u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1fb Â&#x2030;vh-Â&#x152;-m;f -r|;1; ou-Â&#x152; lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; b1_ u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1fb ov|<r 7o -h|Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;1_ bm=oul-1fb o Ń´;h-1_ ov|<r 7o -h|Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;1_ bm=oul-1fb o Ń´;h-1_ u;=Â&#x2020;m7oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030;u-Â&#x152; Â&#x152; lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;1b. vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb- u;=Â&#x2020;m7oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030;u-Â&#x152; Â&#x152; lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;1b. vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb- |-ŕĽ&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;1_ Â&#x152;-lb;mmbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ń´;hÂ&#x2020; |-ŕĽ&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;1_ Â&#x152;-lb;mmbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ń´;hÂ&#x2020; o৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- -m-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2039; bm|;u-h1fb o৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- -m-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2039; bm|;u-h1fb rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; Ń´;h-lb Â&#x152;-৾Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;lb f;7mo1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb; rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; Ń´;h-lb Â&#x152;-৾Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;lb f;7mo1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb; om|uoŃ´- bm|;u-h1fb Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; ro৾Â&#x2039;Â&#x2030;b;mb;l om|uoŃ´- bm|;u-h1fb Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; ro৾Â&#x2039;Â&#x2030;b;mb;l

PRZEWAGA PRZEWAGA SYSTEMU SYSTEMU Â&#x152;b<hb Â&#x152;b<hb Â&#x2030;vrŕĽ&#x2022;jru-1Â&#x2039; Â&#x2030;vrŕĽ&#x2022;jru-1Â&#x2039; -r|;h -r|;h Â&#x152; 1-j;]o Â&#x152; 1-j;]o hu-fÂ&#x2020; hu-fÂ&#x2020; Â&#x2030; u-l-1_ Â&#x2030; u-l-1_ |Â&#x2030;-u|;]o "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b- roÂ&#x2030;v|-j Â&#x2020;mbh-Ń´mÂ&#x2039; |Â&#x2030;-u|;]o "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b- roÂ&#x2030;v|-j Â&#x2020;mbh-Ń´mÂ&#x2039; m- uÂ&#x2039;mhÂ&#x2020; m- uÂ&#x2039;mhÂ&#x2020; v;uÂ&#x2030;bv v;uÂ&#x2030;bv |o - ;hÄşrŃ´Äş |o - ;hÄşrŃ´Äş ,- f;]o ,- f;]o roŕŚ&#x2039;u;7mb1|Â&#x2030;;l roŕŚ&#x2039;u;7mb1|Â&#x2030;;l r-1f;m1b lo]. Â&#x2030;Â&#x2039;f.|hoÂ&#x2030;o j-|Â&#x2030;o b vÂ&#x152;Â&#x2039;0ho vru-Â&#x2030;7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; bmĹ&#x160; r-1f;m1b lo]. Â&#x2030;Â&#x2039;f.|hoÂ&#x2030;o j-|Â&#x2030;o b vÂ&#x152;Â&#x2039;0ho vru-Â&#x2030;7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; bmĹ&#x160; =oul-1f; =oul-1f; o 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b o 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030; ohoŃ´b1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; ohoŃ´b1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ -r|;h-1_Äş -r|;h-1_Äş o Â&#x2030;b<1;fġ o Â&#x2030;b<1;fġ lo]. lo]. roÂ&#x152;m-ŕŁ&#x20AC; roÂ&#x152;m-ŕŁ&#x20AC; 1;m< 1;m< Ń´;hÂ&#x2020; Ń´;hÂ&#x2020; ou-Â&#x152; ou-Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;vj-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;vj-ŕŁ&#x20AC; ruÂ&#x152;;Â&#x152; ruÂ&#x152;;Â&#x152; bm|;um;| u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1f< 7o -r|;hbÄş 0vjÂ&#x2020;]- u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1fb ruÂ&#x152;;Â&#x152; bm|;um;| u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1f< 7o -r|;hbÄş 0vjÂ&#x2020;]- u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1fb ruÂ&#x152;;Â&#x152; -r|;h< -r|;h< o0Â&#x2039;Â&#x2030;- o0Â&#x2039;Â&#x2030;- vb< omĹ&#x160;Ń´bm;ġ vb< omĹ&#x160;Ń´bm;ġ - r-1f;m| - r-1f;m| m- 0b;৾.1o m- 0b;৾.1o o|uÂ&#x152;Â&#x2039;Ĺ&#x160; o|uÂ&#x152;Â&#x2039;Ĺ&#x160; lÂ&#x2020;f; lÂ&#x2020;f; roÂ&#x2030;b-7olb;mb- roÂ&#x2030;b-7olb;mb- ;Ĺ&#x160;l-bŃ´ ;Ĺ&#x160;l-bŃ´ o |Â&#x2039;lġ o |Â&#x2039;lġ 1o vb< 1o 7Â&#x152;b;f; vb< 7Â&#x152;b;f; Â&#x152; f;]o Â&#x152; f;]o u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1f.Äş u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1f.Äş 7Â&#x2039; 7Â&#x2039; Ń´;hb Ń´;hb v. ]o|oÂ&#x2030;; v. ]o|oÂ&#x2030;; 7o o70bouÂ&#x2020;ġ 7o o70bouÂ&#x2020;ġ o|uÂ&#x152;Â&#x2039;lÂ&#x2020;f; o|uÂ&#x152;Â&#x2039;lÂ&#x2020;f;

zaproszenie zaproszenie z apteki. z apteki.

E-mail:E-mail: pomoc@osoz.pl pomoc@osoz.pl | Tel.: |+48 Tel.:32+48 6093212609 61 12 61

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 12 12

68

OSOZ Polska 5/2017

01.06.2017 01.06.2017 09:23:04 09:23:04

1000MI02.01

12 | 12 |

1000MI02.01

";uÂ&#x2030;bv ";uÂ&#x2030;bv Ĺ m|;u-h1f;Äż Ĺ m|;u-h1f;Äż roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m-|olb-v| m-|olb-v| vru-Â&#x2030;7Â&#x152;bŕŁ&#x20AC;ġ vru-Â&#x2030;7Â&#x152;bŕŁ&#x20AC;ġ 1Â&#x152;Â&#x2039; 1Â&#x152;Â&#x2039; Â&#x152;-৾Â&#x2039;1b; Â&#x152;-৾Â&#x2039;1b; Ń´;hÂ&#x2020; Ń´;hÂ&#x2020; f;7mo1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb; f;7mo1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb; Â&#x152; bmmÂ&#x2039;lb Â&#x152; bmmÂ&#x2039;lb Ń´;h-lb Ń´;h-lb lo৾; lo৾; lb;ŕŁ&#x20AC; lb;ŕŁ&#x20AC; m;]-|Â&#x2039;Â&#x2030;mÂ&#x2039; m;]-|Â&#x2039;Â&#x2030;mÂ&#x2039; Â&#x2030;rjÂ&#x2039;Â&#x2030; Â&#x2030;rjÂ&#x2039;Â&#x2030; m- Â&#x152;7uoÂ&#x2030;b;Äş m- Â&#x152;7uoÂ&#x2030;b;Äş ) ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; ) ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; Â&#x2030;Â&#x2039;huÂ&#x2039;1b- Â&#x2030;Â&#x2039;huÂ&#x2039;1b- bm|;u-h1fb 7ov|<rmÂ&#x2039; f;v| vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;joÂ&#x2030;Â&#x2039; orbvġ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039; lo৾m- bm|;u-h1fb 7ov|<rmÂ&#x2039; f;v| vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;joÂ&#x2030;Â&#x2039; orbvġ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039; lo৾m- Â&#x2030;Â&#x2039;7uÂ&#x2020;hoÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;7uÂ&#x2020;hoÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; b ruÂ&#x152;;7v|-Â&#x2030;bŕŁ&#x20AC; b ruÂ&#x152;;7v|-Â&#x2030;bŕŁ&#x20AC; 7o homvÂ&#x2020;Ń´|-1fb 7o homvÂ&#x2020;Ń´|-1fb Ń´;h-uÂ&#x152;oÂ&#x2030;bÄş Ń´;h-uÂ&#x152;oÂ&#x2030;bÄş m-Ń´bÂ&#x152;- bm|;u-h1fb f;v| rom-7|o Â&#x2030;Â&#x152;0o]-1om- o -m-Ń´bÂ&#x152;< bmĹ&#x160; m-Ń´bÂ&#x152;- bm|;u-h1fb f;v| rom-7|o Â&#x2030;Â&#x152;0o]-1om- o -m-Ń´bÂ&#x152;< bmĹ&#x160; |;u-h1fb Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; ro৾Â&#x2039;Â&#x2030;b;mb;lÄş Â&#x152;b<hb |;lÂ&#x2020; r-1f;m| lo৾; |;u-h1fb Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; ro৾Â&#x2039;Â&#x2030;b;mb;lÄş Â&#x152;b<hb |;lÂ&#x2020; r-1f;m| lo৾;

s y s t e m y i s p r z Ä&#x2122; t

KAMSOFT S.A.

<

Ă&#x17E; Ă Ă&#x; âå Ă&#x;

[ â

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji Aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji przejdĹş na www.kamsoft.pl/osoz-secudo

[ âà å Ă&#x; u1_bÂ&#x2030;Â&#x2020;l omĹ&#x160;Ń´bm; |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1; m- bezpieczne przechowywanie elektronicznej dokumentacji l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f b Â&#x152;-r;Â&#x2030;mb-f.1; m-|Â&#x2039;1_lb-v|oÂ&#x2030;Â&#x2039; 7ov|<r 7o mb;f Â&#x2030; ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; -Â&#x2030;-ubb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;]oÄş Ń´;h|uomb1Â&#x152;m- dokumentacja tworzona w oprogramowaniu medycznym jest -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-m- -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb;ġ - bm=oul-1f; v. ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-m; w bezpiecznej, zaszyfrowanej postaci.

OSOZ Polska 5/2017

MEDYCYNA

Archiwizuj elektronicznÄ&#x2026; dokumentacjÄ&#x2122; medycznÄ&#x2026; w tzw. technologii chmury. Bezpiecznie, nowoczeĹ&#x203A;nie, automatycznie i elastycznie.

69

| 27

s y s t e m y i s p r z Ä&#x2122; t

Ă&#x17E; Ă Ă&#x; [ âà å âå Ă&#x; [ â [ âà å âå Ă&#x; [ âĂ&#x17E; Ă Ă&#x;

NR. KAT.NR. 8320PI04.15 KAT. 8320PI04.15

Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m jÂ&#x2039;vh-Â&#x2030;b1Â&#x152;mÂ&#x2039; 7ov|<r Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m jÂ&#x2039;vh-Â&#x2030;b1Â&#x152;mÂ&#x2039; 7ov|<r -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;-1f- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;-1f- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fbÂ&#x2030; ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; -Â&#x2030;-ubb Â&#x2030; ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; -Â&#x2030;-ubb

;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;o ;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;o bm=oul-1fb bm=oul-1fb

,]o7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ,]o7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x152; ruÂ&#x152;;rbv-lb ru-Â&#x2030;Â&#x152; ruÂ&#x152;;rbv-lb ru-Â&#x2030;-

Ă&#x17E;à âĂ&#x; Ăš Ă&#x17E; Ă&#x17E;

Ă&#x17E;à âĂ&#x; Ăš Ă&#x17E; Ă&#x17E;

Ä Ă Ă&#x; ĂĄ Ä&#x2026;â Ă&#x17E;Ă&#x; Ä Ă Ă&#x; ĂĄ Ä&#x2026;â Ă&#x17E;Ă&#x;

u1_bÂ&#x2030;Â&#x2020;l

omĹ&#x160;Ń´bm; |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb; 7ov|<rm; u1_bÂ&#x2030;Â&#x2020;l omĹ&#x160;Ń´bm; |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb; 7ov|<rm; Â&#x2030; u-l-1_ |Â&#x2030;-u|;]o "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b-ġ h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2030; u-l-1_ |Â&#x2030;-u|;]o "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b-ġ h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;m; ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-mb; ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b- 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;m; ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-mb; ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030; Ĺ 1_lÂ&#x2020;uÂ&#x152;;Äż b 0jÂ&#x2039;vh-Â&#x2030;b1Â&#x152;mÂ&#x2039; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030; Ĺ 1_lÂ&#x2020;uÂ&#x152;;Äż b 0jÂ&#x2039;vh-Â&#x2030;b1Â&#x152;mÂ&#x2039; 7ov|<r 7o mb;f Â&#x2030; ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; -Â&#x2030;-ubb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;7ov|<r 7o mb;f Â&#x2030; ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; -Â&#x2030;-ubb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;]oÄş Ń´;h|uomb1Â&#x152;m- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f- r-1f;m|- f;v| -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;o]oÄş Ń´;h|uomb1Â&#x152;m- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f- r-1f;m|- f;v| -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;owana wana automatycznie, przy jednoczesnym zapewnieniu automatycznie, przy jednoczesnym zapewnieniu 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_Äş 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_Äş

Automatyczna archiwizacja elektronicznej Automatyczna archiwizacja elektronicznej dokumentacji medycznej dokumentacji medycznej Bezpieczne przechowywanie dokumentacji Bezpieczne przechowywanie dokumentacji w postaci zaszyfrowanej w postaci zaszyfrowanej jÂ&#x2039;vh-Â&#x2030;b1Â&#x152;mÂ&#x2039; 7ov|<r 7o 7-mÂ&#x2039;1_ Ć&#x2018;Ć&#x201C; ]o7Â&#x152;bmÂ&#x2039; m- 7o0< jÂ&#x2039;vh-Â&#x2030;b1Â&#x152;mÂ&#x2039; 7ov|<r 7o 7-mÂ&#x2039;1_ Ć&#x2018;Ć&#x201C; ]o7Â&#x152;bmÂ&#x2039; m- 7o0< ,]o7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb- Â&#x152; ruÂ&#x152;;rbv-lb ru-Â&#x2030; ,]o7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb- Â&#x152; ruÂ&#x152;;rbv-lb ru-Â&#x2030;-

) u1_bÂ&#x2030;Â&#x2020;l Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb; bm=oul-1f; v. ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;) u1_bÂ&#x2030;Â&#x2020;l Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb; bm=oul-1f; v. ruÂ&#x152;;1_oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-m; Â&#x2030;-m; Â&#x2030; rov|-1b Â&#x152;-vÂ&#x152;Â&#x2039;=uoÂ&#x2030;-m;fġ 7Â&#x152;b<hb 7Â&#x152;b<hb 1Â&#x152;;lÂ&#x2020; 1Â&#x152;;lÂ&#x2020; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- Â&#x2030; rov|-1b Â&#x152;-vÂ&#x152;Â&#x2039;=uoÂ&#x2030;-m;fġ rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- mb; lÂ&#x2020;vb o0-Â&#x2030;b-ŕŁ&#x20AC; vb< o b1_ 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;oÄş ) ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7mb; lÂ&#x2020;vb o0-Â&#x2030;b-ŕŁ&#x20AC; vb< o b1_ 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;oÄş ) ruÂ&#x152;Â&#x2039;r-7hÂ&#x2020; Â&#x2030;Â&#x2039;v|.rb;mb- -Â&#x2030;-ubb -Â&#x2030;-ubb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- hÂ&#x2020; Â&#x2030;Â&#x2039;v|.rb;mb- vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- l- lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb;]o o7|Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- Â&#x2020;|u-1omÂ&#x2039;1_ bm=oul- lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb;]o o7|Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- Â&#x2020;|u-1omÂ&#x2039;1_ bm=oul-1fbġ ro ro7-mbÂ&#x2020; hŃ´Â&#x2020;1Â&#x152;- vÂ&#x152;Â&#x2039;=uÂ&#x2020;f.1;]oÄş l-1fbġ ro ro7-mbÂ&#x2020; hŃ´Â&#x2020;1Â&#x152;- vÂ&#x152;Â&#x2039;=uÂ&#x2020;f.1;]oÄş Tworzenie archiwum dokumentĂłw wykonywane jest jest Tworzenie archiwum dokumentĂłw wykonywane Â&#x152;- roŕŚ&#x2039;u;7mb1|Â&#x2030;;l ruo]u-lÂ&#x2020; "Ĺ&#x160; ġ 0<7.1;]o Â&#x152;- roŕŚ&#x2039;u;7mb1|Â&#x2030;;l ruo]u-lÂ&#x2020; "Ĺ&#x160; ġ 0<7.1;]o uoÂ&#x152;vÂ&#x152;;uÂ&#x152;;mb;l 7o vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o "Ĺ&#x160;" ġ uoÂ&#x152;vÂ&#x152;;uÂ&#x152;;mb;l 7o vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o "Ĺ&#x160;" ġ "Ĺ&#x160; "ġ "Ĺ&#x160; "Äş "Ĺ&#x160; "ġ "Ĺ&#x160; "Äş

â Ă&#x17E; Ă&#x17E;Ă&#x; â

â Ă&#x17E; Ă&#x17E;Ă&#x; â Ń´;h|uomb1Â&#x152;m- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f- l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m- f;v| ];m;uoÂ&#x2030;- Ń´;h|uomb1Â&#x152;m- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f- l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m- f;v| ];m;uoÂ&#x2030;-m- b Â&#x152;-rbvÂ&#x2039;Â&#x2030;-m- -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; ro Â&#x152;-hoŕĽ&#x2030;1Â&#x152;;mbÂ&#x2020; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; m- b Â&#x152;-rbvÂ&#x2039;Â&#x2030;-m- -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; ro Â&#x152;-hoŕĽ&#x2030;1Â&#x152;;mbÂ&#x2020; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; r-1f;m|-Äş ;h-uÂ&#x152; mb; lÂ&#x2020;vb Â&#x2030;b<1 r-lb<|-ŕŁ&#x20AC; o 7o7-|hoÂ&#x2030;Â&#x2039;l r-1f;m|-Äş ;h-uÂ&#x152; mb; lÂ&#x2020;vb Â&#x2030;b<1 r-lb<|-ŕŁ&#x20AC; o 7o7-|hoÂ&#x2030;Â&#x2039;l Â&#x152;-rbvÂ&#x2039;Â&#x2030;-mbÂ&#x2020; 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ h|ŕĽ&#x2022;u; 1_1; -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC;Äş Â&#x152;-rbvÂ&#x2039;Â&#x2030;-mbÂ&#x2020; 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ h|ŕĽ&#x2022;u; 1_1; -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC;Äş

<

Ă&#x; Ă&#x; Ă&#x; Ă&#x; 28 | â[.#*-LĂ&#x;,0/5#,5?040:<1-Ă&#x;Ă&#x;Ă&#x;RĂ&#x;Ă&#x;Ă&#x; &-<LĂ&#x;Ă&#x;B Ă&#x; Ă&#x; â[.#*-LĂ&#x;,0/5#,5?040:<1-Ă&#x;Ă&#x;Ă&#x;RĂ&#x;Ă&#x;Ă&#x; &-<LĂ&#x;Ă&#x;B Ă&#x; Ă&#x;

28 |

<

Ń´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- l- lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;0ouÂ&#x2020; |Â&#x2039;rÂ&#x2020; 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ Ń´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- l- lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;0ouÂ&#x2020; |Â&#x2039;rÂ&#x2020; 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ h|ŕĽ&#x2022;u; 1_1; -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC;ġ f-h uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;৾ 7;1Â&#x2039;7Â&#x2020;f;ġ 1Â&#x152;Â&#x2039; Â&#x152;-h|ŕĽ&#x2022;u; 1_1; -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC;ġ f-h uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;৾ 7;1Â&#x2039;7Â&#x2020;f;ġ 1Â&#x152;Â&#x2039; Â&#x152;-hu;v;l -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;-1fb l-f. Â&#x152;ov|-ŕŁ&#x20AC; o0f<|; Â&#x152;-j.1Â&#x152;mbhb 7oj.hu;v;l -u1_bÂ&#x2030;bÂ&#x152;-1fb l-f. Â&#x152;ov|-ŕŁ&#x20AC; o0f<|; Â&#x152;-j.1Â&#x152;mbhb 7oj.czane czane do dokumentĂłw. do dokumentĂłw.

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 28 20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 28

70

OSOZ Polska 5/2017

2016-01-27 13:00:38 13:00:38 2016-01-27