OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

6

2018 POLSK A

6 / 2018

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

DOKTRYNA E-ZDROWIA

Digitalizacja ochrony zdrowia, czyli lekcja strategicznego wdrażania zmian organizacyjnych.

INFOGRAFIKI | Digital Health.

Zdrowie cyfrowe na świecie.

TELEMEDYCYNA

W POLSCE

Słabe finansowanie, niespójne prawo, brak standardów. O dużym potencjale i utraconych szansach.

PORADNIK | Elektroniczny system zarządzania dokumentami w szpitalu.

Czasopismo o e-zdrowiu.

Praktyczne porady.

Informacje z rynku zdrowia.

Teraz dostępne on-line.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

Nota bene

Trzęsienie ziemi Czego ochrona zdrowia może nauczyć się od innych branż, które są w fazie intensywnej digitalizacji albo mają już ją za sobą? Po pierwsze, że zmiany są nieuchronne, bo oczekują ich pacjenci. Po drugie, że nadejdą o wiele szybciej, niż się spodziewamy.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Pierwsze usługi bankowości elektronicznej weszły do Polski zaledwie kilkanaście lat temu.

Reklamy kusiły wygodą dostępu do e-konta i przelewami realizowanymi prosto z domu.

Mimo racjonalnych korzyści, e-usługom zajęło kilka dobrych lat zanim zdołały do siebie przekonać społeczeństwo. Głównymi barierami okazały się wówczas niski poziom digitalizacji oraz obawy o bezpieczeństwo transakcji realizowanych przez internet. Te szybko zniknęły. Po kilku latach posiadanie e-konta oferował już każdy bank, a niektóre z nich swój sukces oparły na usługach świadczonych przede wszystkim przez internet. Dziś nie wyobrażamy sobie chodzenia do banku lub na pocztę z drukiem przelewu. Za rachunki płacimy po prostu przez aplikację na smartfonie, a za zakupy – kartami zbliżeniowymi.

Drugim po bankowości sektorem znajdującym się w okresie szybkiej transformacji cyfrowej jest prasa. Niektórym osobom trudno sobie wyobrazić, że na początku lat 90-tych jedynym źródłem informacji były gazety i wiadomości telewizyjne. Nie było facebooka, Twittera, informacyjnych serwisów internetowych. Opinię publiczną kształtowało kilka wydawnictw i nadawców. Gazetom wydawało się, że ich egzystencja jest niezagrożona. Były w błędzie – w kilka lat zostały skonfrontowane z nową konkurencją. Internet zalały blogi, media społecznościowe i serwisy informacyjne. W przestrzeni on-line każdy mógł stać się źródłem informacji, a dziennikarze utracili monopol na dystrybucję wiedzy. Zamiast wertowania gazet, wystarczy zapytać aplikację Resi o wiadomości dnia, które najbardziej nas interesują albo zaglądnąć na jeden z serwisów on-line. Do tego bezpłatnie. Prasa stoi w obliczu jeszcze jednej rewolucji – systemy sztucznej inteligencji nauczyły się pisać teksty na dowolny temat tak profesjonalnie, że trudno je odróżnić od tych redagowanych przez człowieka. Dziennikarze muszą myśleć o zmianie zawodu. Jeszcze inny przykład – sektor rozrywkowy. Netflix sprawił, że ulubiony film możemy zobaczyć na domowej kanapie zamiast w kinie.

Te i wiele innych sektorów są dowodem na to, że ochronę zdrowia czeka przetasowanie dotychczasowych zasad. Ludzie oczekują, że wiadomości czy rozrywka są tam, gdzie oni chcą: w smartfonie, w domu. Podobne wymagania dotyczą usług zdrowotnych. Sektor będzie musiał się do nich dostosować. W przeciwnym razie znajdzie się odpowiednik Ubera, który rewolucję przeprowadzi tylnymi drzwiami. Przed nami czas wielkich zmian.

6

OSOZ POLSKA 2018

aktualności

6

W KADRZE

ROZMOWY

30

Świadomość za technologią

9

Rynek zdrowia w pigułce

Nick Guldemond: Wyjść poza własną bańkę

32

Konto pacjenta, ponad 1100 e-recept i nowe protesty

12

RADAR ZDROWOTNY

INNOWACJE 13

Aplikacje medyczne

PRAKTYcznie

36

14

NOWOŚCI / WYNALAZKI

38

17

LABORATORIUM TECHNOLOGII

41

19

42

Infografika

22

TELEMEDYCYNA W POLSCE

OKIEM MENEDŻERA Elektroniczny obieg dokumentów w szpitalu.

Ułatwienie czy zbędny obowiązek?

Liczy się wygoda i kontrola (komentarz do infografiki) Digital Health 2018

RAPORT

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

Pomosty informacyjne w opiece nad pacjentem

E-DOKUMENTACJA MEDYCZNA A na „cholerę” nam te komputery?

Bezprzewodowy pomiar glukozy, inteligentny stent itd.

Legislacja Zgoda na świadczenia

Walka ze stresem, ćwiczenia kręgosłupa i zarządzanie astmą

STRATEGIE Artur Pruszko: Cyfrowe dojrzewanie podmiotu medycznego

Alergia, grypa i przeziębienie w sierpniu 2018

OPIEKA ZINTEGROWANA

nowe idee

45

STREFA START-UP Terapia wzroku oparta na wirtualnej rzeczywistości

47

Podsumowanie raportu „Jak skutecznie wykorzystać potencjał telemedycyny w polskim systemie ochrony zdrowia”

KONTRARGUMENT Wszystko od nowa

TECHNOLOGIE

48

DLA PACJENTA VisiMed Dostęp do konta zdrowotnego on-line

MONITOR ZDROWOTNY

51

FELIETON Spożywamy coraz więcej leków i suplementów.

Czy aby na pewno?

53

RANKINGI PEX Firmy i produkty (maj 2018)

54

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (maj 2018)

» Swobodny przepływ danych jest kluczowy dla zintegrowanej opieki zdrowotnej.« Dr Nick Guldemond | Erasmus University Rotterdam | str. 30

OSOZ Polska 6/2018

58

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (maj 2018)

65

Monitor rynku leKÓW Leki i środki stosowane w cukrzycy

SOCIAL MEDIA

» W ilu szpitalach manager IT jest partnerem w realizacji misji? W ilu IT jest postrzegane jako koszt i kłopot?« Artur Pruszko | Forum e-Zdrowia | str. 32

99 mld

To suma oszczędności (w euro), jaką m-zdrowie mogłoby przynieść w Europie, gdyby zastosować na szeroką skalę rozwiązania m-zdrowia (raport PwC i GSMA). Większość tej sumy, 69 mld euro, można by zaoszczędzić dzięki poprawie kondycji zdrowotnej i wzmocnieniu profilaktyki.

48%

Taki procent osób, w skali globalnej w 2018 roku, korzysta ze smartfonów do zarządzania zdrowiem (raport Accenture). Najwięcej w Finlandii – 52%. Jedna trzecia badanych osób miała dostęp do elektronicznej kartoteki pacjenta.

Przyszłość 3D Delokalizacja, demokratyzacja i digitalizacja – to trzy wiodące trendy, które zdominują transformację ochrony zdrowia. Czy konserwatywne struktury ugną się pod nową falą technologii? Czy giganci rynkowi jak Apple, Google i Amazon dokonają rewolucji na rynku zdrowia? O tym w wywiadzie dla OSOZ opowie Lucien Engelen, autor książki „Augmented Health(care)”.

online / offline

RAPORT „E-ZDROWIE W INFOGRAFIKACH” Trendy i najważniejsze zagadnienia zdrowia cyfrowego przedstawione w formie czytelnych infografik CZYTAJ RAPORT SPECJALNY W APLIKACJI MOBILNEJ OSOZ NEWS

Rząd przyjął ustawę, która otwiera drzwi dla Internetowego Konta Pacjenta (IKP). Konto zostanie zintegrowane z Zintegrowanym Informatorem Pacjenta (ZIP). IKP umożliwi m.in. dostęp do informacji dotyczących wystawionych i zrealizowanych recept oraz skierowań, elektronicznej dokumentacji medycznej, deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej, wystawionych zaświadczeń o niezdolności do pracy.

Czy mieszkańcy Unii Europejskiej wkrótce zyskają dostęp do elektronicznej kartoteki medycznej przebywając za granicą? Zbudowanie interoperacyjnej, europejskiej e-kartoteki medycznej zapowiedział – podczas konferencji Digital Assembly – Roberto Viola, dyrektor wydziału DG Connect w Komisji Europejskiej. Dostęp do danych medycznych w granicach EU, niezależnie od miejsca pobytu, to jeden z priorytetów cyfrowej transformacji ochrony zdrowia w ramach tzw. Jednolitego Rynku Cyfrowego UE.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na czerwiec 2018 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med.

Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 6/2018

aktualno Å› ci

OSOZ Polska 6/2018

aktualno ś ci

Świadomość za technologią W czasie, gdy innowatorzy mówią o wielkiej rewolucji w ochronie zdrowia, demokratyzacji sektora i nowym modelu opartym na danych, personalizowanym podejściu do pacjenta i wyższej jakości usług, na krajowym rynku nie widać na razie wielkich zmian. Pierwsze e-usługi, jak e-recepta, wprawdzie cieszą, ale to ciągle niewiele, aby można mówić o realnych korzyściach z cyfrowej transformacji. Nowe rozwiązania e-zdrowia rozwijają się w błyskawicznym tempie, oferując pacjentom pomoc w diagnozie, zarządzaniu chorobą przewlekłą, czy profilaktyce. To szansa na rozwiązanie wielu problemów, z którymi ochrona zdrowia zmaga się od dziesięcioleci. Aby się tak stało, potrzebna jest długofalowa strategia digitalizacji sektora, odważne decyzje polityczne, nowoczesne myślenie po stronie płatnika, inwestycje w infrastrukturę IT oraz zdecydowane inicjatywy na rzecz interoperacyjności systemów e-zdrowia. Jednym słowem – myślenie poza schematami. Jeżeli nie przyspieszymy cyfryzacji ochrony zdrowia, za kilka lat problemem będzie uporządkowanie przepływu informacji, a kolejne zmiany w prawie i sposobach refundacji usług i tak będą opóźnione o kilka lat w stosunku do tego, co zaoferują pacjentom jeszcze nowsze technologie.

Zdjęcie: Smart Home HIMSS Europe & Health 2.0

OSOZ Polska 6/2018

WWW.HIMSSIMPACT.EU International Summit, October 17-18, 2018 Hasso Plattner Institute (HPI), Potsdam/Berlin, Germany

Lea d

HIM Dig SS Imp Big ital Tra act�� – Dat n a in sform Med atio n an icin d e

ing

OCT

����

�, �

D EARLY BI R UGUST ���� A U NTI L ��

�� �

WHETHER YOU‘RE A CLINICIAN OR A C�SUITE MANAGER, THIS EVENT IS FOR YOU HIMSS Impact18 will highlight latest trends in the healthcare sector, digital strategies and research insights which will give delegates something to take home with them so they can achieve tangible outcomes for their organisations.

The programme runs two parallel tracks: • Those looking to steer their healthcare organisations confidently into the digital age should attend the track on “how to lead the digital transformation”.

• In the second track, the effects that Big Data will have on clinical practice and medical research, will be discussed.

Line up of speakers: • • • • •

Dominic King (DeepMind Health) Rachel Dunscombe (NHS Digital Academy) Jan-Eric Slot (Bernhoven Hospital) Prof. Björn Bergh (Universitätsklinikum Schleswig-Holstein) Prof. Dr. Christoph Herborn (Asklepios Kliniken)

… and many more

aktualno ś ci

Foto: designed by Freepik

Rynek zdrowia w pigułce

Konto pacjenta, ponad 1100 e-recept i nowe protesty W czerwcu i na początku lipca, zamiast szykować się do wakacji, decydenci zaserwowali nam szereg projektów zmian. Doszło też do przetasowań kadrowych. Z punktu widzenia pacjentów ważne były m.in. zapowiedzi uśmierzania bólu w karetkach, ale też raporty Alivii, WHC, a także samego NFZ wskazujące na pogłębiający się problem kolejek do świadczeń medycznych, mimo zwiększonego budżetu. Ruszają też pilotaże POZ Plus i środowiskowej opieki psychiatrycznej finansowanej nie na pacjenta, a na populacją będącą pod opieką placówki.

OSOZ Polska 6/2018

aktualno ś ci

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse NFZ dokonał zmian w swoim planie finansowym na ten rok uwalniając ok.

1,5 mld zł na zakup świadczeń w oddziałach. Z tego część pochodziła z przesunięć środków, a około pół miliarda z przeszacowania wysokości składki z ZUS. Wiele emocji wzbudził też zaprezentowany projekt planu finansowego Funduszu na rok 2019. Na realizację zadań NFZ planuje przeznaczyć 87,1 mld zł. Z tego na realizację świadczeń zdrowotnych 83,66 mld zł. W porównaniu do roku 2018 (wg pierwotnego planu finansowego), zaplanowano dynamikę środków na koszty świadczeń́ opieki zdrowotnej na poziomie 106,5 proc. Jednak biorąc pod uwagę obecny kształt planu finansowego, różnica topnieje do 4,5 proc.

Do Sejmu trafił rządowy projekt m.in. przyśpieszający wzrost publicznych nakładów na zdrowie. Poziom 6 proc. ma być osiągnięty nie w 2025 roku, a rok wcześniej. W projekcie zawarto też regulacje dotyczące wynagrodzeń rezydentów i specjalistów, które jednak ich nie satysfakcjonują. Co ciekawe, w czasie drugiego czytania w komisji, na sali było za mało posłów partii rządzącej i poprawki rezydentów zostały przyjęte.

Nikt nie miał jednak wątpliwości, że to sukces jedynie chwilowy. Jeśli chodzi o finanse, ważna też jest zapowiedź ministra Łukasza Szumowskiego, że w ramach trwającej taryfikacji resort chce dodania wag klinicznych do wyceny procedur w JGP. – Teraz pacjent z zapaleniem wyrostka jest finansowany tak samo, niezależnie od chorób towarzyszących i stanu. Jeżeli jednak równocześnie ma np. zapalenie płuc, to koszt dla placówki jest zupełnie inny – mówił minister.

Z początkiem lipca ruszył nabór wniosków do programu „pielęgniarskie kompetencje zamawiane” (tzw. Program 800+, Program stypendialny). W ramach tego konkursu studenci od II roku kształcenia otrzymają stypendia motywacyjne w wysokości 800 zł. Z kolei po ukończeniu kształcenia absolwenci będą otrzy-

mywać stypendium szkoleniowe na czas trwania cyklu szkoleń zawodowych (wartość stypendium może wynieść max. 1000 zł brutto), wypłacane co miesiąc przez okres 24 miesięcy.

Leki Od 1 lipca zaczęła obowiązywać nowa lista leków refundowanych. Widać ciekawe trendy. W projekcie m.in. zniknęły dwa programy lekowe, co było elementem negocjacji cenowych. W ramach listy mamy również kolejny przypadek użycia litery „a”, czyli omijania przez resort zdrowia konieczności uzyskania zgody wszystkich firm, których leki są finansowane w obowiązującym programie, do tego by przyłączyć kolejną substancję. Zdarzało się, że wejście nowego leku, np. tańszego zamiennika o nieco innym CHPL, było blokowane przez konkurencję.

W ramach nowelizacji przepisów o Internetowym Koncie Pacjenta resort zdrowia dodał oddziałom NFZ nową możliwość w zakresie organizowania wspólnych postępowań na zakup leków i wyrobów medycznych, a dyrektorzy oddziałów wojewódzkich NFZ będą zobowiązani do monitorowania przetargów na produkty podlegające refundacji i przekazywania Prezesowi Funduszu informacji o ewentualnych nieprawidłowościach.

E-zdrowie W ciągu miesiąca działania pilotażu e-recepty w Siedlcach i Skierniewicach wystawiono 1148 elektronicznych recept dla konkretnych pacjentów, a 1781 w sumie z testowymi. Na początku lipca prowadzono rozmowy o włączeniu do pilotażu Krynicy Zdrój. Na razie e-recepty generuje 6 placówek medycznych, lekarz rekordzista w jednej z nich wystawił już ponad 300.

W Sejmie trwały prace nad przepisami o Internetowym Koncie Pacjenta. Resort zdrowia planuje uruchomić jeszcze w tym roku e-zlecenia na wyroby medyczne, tak by niepełnosprawni nie musieli potwierdzać w oddziale NFZ dokumentów wystawionych przez lekarza lub pielęgniarkę. Ukazał się też cieka-

» Po chwilowej, pozornej ciszy, rozgorzały na nowo protesty.« 10

OSOZ Polska 6/2018

wy raport Fundacji Telemedyczna Grupa Robocza na temat stanu obecnego, szans oraz barier rozwoju telemedycyny w Polsce.

I ciekawostka z zagranicy: Kevin Martin, przedstawiciel Facebooka zapowiedział, że algorytmy tej platformy społecznościowej będą wyszukiwały osoby poszukujące nielegalnego dostępu do leków bez recepty i wyświetlały im w wynikach wyszukiwania propozycje rozpoczęcia terapii.

Dialog Po chwilowej, pozornej ciszy, rozgorzały na nowo protesty. Porozumienie Zawodów Medycznych zorganizowało na koniec czerwca czarny piątek tłumacząc, że resort zdrowia ignoruje ich postulaty. Protestują też pielęgniarki i masowo biorą zwolnienia lekarskie w kolejnych placówkach. Protesty zapowiedzieli lekarze rezydenci, którzy twierdzą, że resort zdrowia nie spełnił świadomie ustaleń z zawartego z nimi porozumienia.

Ten sam argument podnoszą ratownicy medyczni, twierdząc, że wygaszając poprzedni protest, po ustaleniach z rządem nie doczekali się realizacji obietnic.

Z kolei lekarze rodzinni, którzy postulowali o podwyżkę 1 zł miesięcznie na pacjenta, dostali od NFZ po 25 groszy i wielu podpisało umowy tylko na trzy miesiące (m.in. medycy z Porozumienia Zielonogórskiego). Co to oznacza? Można się spodziewać, że protesty będą się nasilać w czasie kampanii przed wyborami samorządowymi, ponieważ wtedy politykom u władzy szczególnie zależy na spokoju. Czeka nas więc gorący koniec lata i jesień.

Legislacja W wykazie prac legislacyjnych rządu znalazła się m.in. ustawa o badaniach genetycznych i biobankowaniu. Na razie, na co zwracał uwagę m.in. NIK, panowała w tej kwestii w Polsce wolna amerykanka. W ustawie mają być określone ramy prawne pobierania, przechowywania i badania genetycznego materiału ludzkiego. Będą też definicje m.in. testu genetycznego oraz kary za nielegalne wykonywanie badań.

Ponadto w tym roku w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zostanie uregulowane, że rodzice dzieci nie mogą być obciążani opłatami za pobyt w szpitalu, jeśli są tam, by pomóc dziecku. Podobna regulacja obejmie też rodziców i opiekunów osób posiadających orzeczenie o znacznym stopniu nie-

aktualno ś ci

pełnosprawności, bez względu na wiek pacjenta. MZ opublikowało projekt rozporządzenia w sprawie określenia priorytetowych dziedzin medycyny. Znacznie rośnie zapotrzebowanie na chirurgię ogólną, choroby wewnętrzne, kardiologię dziecięcą, ortodoncję i psychiatrię.

Dołączą do listy preferowanych dziedzin.

A wypadnie z niej z kolei ginekologia onkologiczna, w której – według ministerstwa – sytuacja kadrowa i dostępność lekarzy jest teraz bardzo dobra.

» W ciągu miesiąca działania pilotażu e-recepty w Siedlcach i Skierniewicach wystawiono 1148 elektronicznych recept dla konkretnych pacjentów.«

Zmiany personalne Andrzej Jacyna został oficjalnie powołany na szefa NFZ. Wcześniej był tylko pełniącym obowiązki prezesa. Przez pewien czas kierował Funduszem sam, ponieważ jego dotychczasowy zastępca Maciej Miłkowski został wiceministrem zdrowia odpowiedzialnym za nadzorowanie NFZ. Na zastępcę Jacyny ds. Mundurowych powołano jednak Dariusza Tereszkowskiego-Kamińskiego, zastępcę dyrektora ds. mundurowych z Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ. Zasiada on m.in. w Radzie Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Długi czas był na tym stanowi-

sku wakat. Dodatkowo zmieniono wewnętrzne przepisy Funduszu tworząc dodatkowe stanowisko wiceprezesa ds. organizacyjnych i ogłoszono konkurs na jego wybór.

Duże roszady nastąpiły z początkiem lipca w departamencie polityki lekowej.

Najpierw zwolniono naczelnik Edytę Matusik, wkrótce potem o pożegnaniu z MZ poinformowała dyrektor Iga Lipska. Część pracowników już wcześniej samodzielnie złożyła wypowiedzenia, nieoficjalnie skarżąc się na braki kadrowe, bałagan i złe warunki pracy.

Prof. dr hab. Edmund Grześkowiak złożył w Ministerstwie Zdrowia rezyg-

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 5000 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Jarosław Frąckowiak, Nick Guldemond, Piotr Krukowski, Artur Pruszko, Roman Radomski, Kaveh Safavi, Maciej Sokołowski, Wojciech Zawalski.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

nację z pełnienia funkcji konsultanta krajowego w dziedzinie farmacji szpitalnej. Były wiceminister zdrowia Jarosław Pinkas został powołany na konsultanta krajowego w dziedzinie zdrowia publicznego. Zastąpił na tym stanowisku prof. Mirosława J. Wysockiego.

Prof. Krystian Wita został powołany przez Wojewodę Śląskiego na stanowisko konsultanta wojewódzkiego ds. kardiologii. Były wiceminister zdrowia Marek Tombarkiewicz został dyrektorem Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie. 

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 6/2018

11

aktualno ś ci

radar epidemiologiczny (sierpień 2018)

ALERGIA PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (sierpień 2018)

TREND W STOSUNKU DO lipca 2018

1 351

1 076

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (sierpień 2018)

TREND W STOSUNKU DO lipca 2018

Dolnośląskie

3 037

Kujawsko-pomorskie

2 080

Lubelskie

2 095

Lubuskie

2 619

Łódzkie

1 980

Małopolskie

2 474

Mazowieckie

2 940

Opolskie

2 012

Podkarpackie

2 310

Podlaskie

2 451

Pomorskie

2 707

Śląskie

2 085

Świętokrzyskie

1 768

Warmińsko-mazurskie

2 332

Wielkopolskie

2 305

Zachodniopomorskie

2 775

               

WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

91%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

765

Lubelskie

861

Lubuskie

1 009

Łódzkie

968

Małopolskie

1 056

Mazowieckie

1 260

Opolskie Podkarpackie

676 1 570

Podlaskie

962

Pomorskie

1 195

Śląskie

963

Świętokrzyskie

840

Warmińsko-mazurskie

949

Wielkopolskie

931

Zachodniopomorskie

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

OSOZ Polska 6/2018

84%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

I nnowacje

Aplikacje zdrowotne

Pacifica

AsthmaMD

iCare Spine

Aplikacja do walki ze stresem, lękami, niepokojem i depresją. Zbudowana w oparciu m.in. o zasady terapii behawioralno-poznawczej wykorzystuje szereg narzędzi pozwalających się zrelaksować i odzyskać równowagę psychiczną, przykładowo medytację uważności, ćwiczenia oddechu, progresywną relaksację mięśni.

Narzędzie monitoruje codziennie nastrój użytkownika i jego styl życia (uprawianie sportu, sen), pozwala wyznaczać długoterminowe cele w postaci zmiany schematów myślenia oraz codzienne wyzwania – zadania do wykonania.

Jedna z najpopularniejszych aplikacji mobilnych dla chorych na astmę. Pozwala m.in. prowadzić dziennik choroby, wizualizować parametry na przejrzystym wykresie, śledzić czynniki wyzwalające (alergie, pyłki, zanieczyszczenia itd.), notować zażywanie leków. Pacjent może wygenerować oraz wysłać lekarzowi raport zawierający historię choroby. Korzystając z aplikacji można pomóc nie tylko sobie, ale także innym. Za zgodą użytkownika, aplikacja przekazuje zebrane informacje anonimowe do badań naukowych nad chorobą.

Dolegliwości ze strony kręgosłupa są jedną z najczęstszych chorób wśród pracowników biurowych. Brak ruchu i odpowiedniej profilaktyki w połączeniu z siedzącym trybem życia zwiększa ryzyko powstania zwyrodnień kręgosłupa oraz innych chorób układu ruchu. iCare Spine pomoże zadbać o kręgosłup. Ćwiczenia podzielono według dwóch kategorii: miejsca treningu (dom, praca) oraz partii kręgosłupa. iCare Spine wysyła codziennie przypomnienia o wykonaniu krótkiego ćwiczenia wraz z przejrzystą instrukcją.

iOS | Android | ENG Bezpłatna w wersji podstawowej

iOS | Android | ENG Bezpłatna

Android | PL Bezpłatna

OSOZ Polska 6/2018

13

I nnowacje

Nowości / wynalazki

Bezprzewodowy pomiar glukozy To tylko kwestia czasu, kiedy pacjenci chorzy na cukrzycę będą mogli zapomnieć o bolesnym nakłuwaniu igłą. Dowodem jest najnowszy wynalazek opracowany przez naukowców z Uniwersytetu Waterloo. Kombinacja radaru oraz systemu sztucznej inteligencji (AI) pozwala dokonywać pomiarów bezprzewodowo. Rozwiązanie bazuje na urządzaniu Soli alpha stworzonym przez Google i Infineon – małym, mobilnym radarze o częstotliwości 60 GHz opracowanym pierwotnie do rozpoznawania gestów. Przeprojektowany radar jest w stanie wykrywać zmiany w poziomie glukozy i rozróżniać koncentracje biomarkerów we krwi. Urządzenie wysyła fale elektromagnetyczne, które odbijając się od obiektu wracają do nadajnika. Na tej podstawie ustalana jest lokalizacja i szybkość przemieszczania się obiektu. Zidentyfikowano ponad 500 cech charakterystycznych fal, które następnie poddane obróbce przez systemy sztucznej inteligencji „obliczają” poziom glukozy we krwi. Jak przyznaje kierujący zespołem badawczym prof. George Shaker, celem jest opracowanie rozwiązania, które będzie mogło badać parametry krwi bez jej pobierania od pacjenta. Docelowo taki monitoring odbywałby się przy użyciu inteligentnego zegarka.

Stent z czujnikiem Stenty – czyli metalowe lub plastikowe protezy (rurki) umieszczane w naczyniach krwionośnych dla zapewnienia ich drożności i prawidłowego przepływu krwi – to jedne z najczęściej implantowanych urządzeń medycznych. Naukowcy z Uniwersytetu Biritsh Columbia opracowali stent z wbudowanym sensorem mierzącym przepływ krwi i anteną radiową transmitującą wyniki do odbiornika zewnętrznego. Urządzenie nie zmienia procedury wszczepienia stentu i może być używane w już istniejących stentach.

14

OSOZ Polska 6/2018

I nnowacje

Zostań ekspertem AI Jak pisaliśmy w poprzednim numerze, 10 kwietnia 2018 roku 25 krajów członkowskich Unii Europejskiej podpisało Deklarację Współpracy Na Rzecz Sztucznej Inteligencji (AI). W czerwcu Komisja Europejska powołała grupę 52 ekspertów, która ma się zająć implementacją założeń deklaracji. W jej skład wchodzą przedstawiciele nauki, biznesu, społeczeństwa obywatelskiego.

Każda zainteresowana osoba może teraz zostać członkiem Europejskiego Sojuszu Sztucznej Inteligencji. W tym celu powstała specjalna platforma (AI Alliance Platform), gdzie można śledzić i włączać się w dyskusje na temat AI oraz zyskać dostęp do dokumentów na ten temat: www.ec.europa.eu/futurium/en/eu-ai-alliance

Ulepszyć komunikację Powołany przez Google specjalny zespół Google Brain chce stworzyć „wizytę lekarską nowej generacji”. Zespół współpracuje już m.in. z ośrodkiem Stanford Medical. Celem jest zbudowanie systemu sztucznej inteligencji i rozpoznawania głosu do generowania e-dokumentacji medycznej. Prace skupiają się na przetwarzaniu głosu w notatki lekarskie. Steven Lin kierujący projektem przyznaje w rozmowie z CNBC, że największym wyzwaniem jest zapewnienie precyzji. Jeżeli ta bariera zostanie pokonana, lekarze, zamiast skupiać się na robieniu notatek z wizyty w komputerze, będą mogli wrócić do tego, co stanowi istotę medycyny – interakcji z pacjentem.

Ubezpieczyciele a e-zdrowie Prywatni ubezpieczyciele zdrowotni coraz mocniej interesują się nowymi możliwościami wynikającymi z digitalizacji sektora zdrowia. Dzięki cyfryzacji mogą lepiej kontrolować koszty, przyciągać klientów innowacyjnymi opcjami opieki niedostępnymi w systemie publicznym, podwyższać jakość opieki – wynika z debaty zorganizowanej przez McKinsey & Company. Jak przyznało 4 na 10 przedstawicieli wiodących firm ubezpieczeniowych, digitalizacja jest najważniejszym elementem ich strategii rozwoju biznesu. Zarządzanie zdrowiem i obsługa pacjenta to dwa obszary, które e-zdrowie, według uczestników dyskusji, może wspomagać. Szczegóły: mck.co/2tZV9nr

Więcej e-rejestracji Podlaski system e-zdrowie stworzony za ponad 50 mln zł powoli zaczyna stawać na nogi. Z danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego wynika, że w pierwszym półroczu 2018 roku przybyło tyle kont użytkowników, ile w całym 2017 roku.

Obecnie w systemie swoje konta posiada 14 tys. pacjentów. System obejmuje rejestrację do 220 poradni specjalistycznych w 30 różnych podmiotach leczniczych. Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie zbadał NIK. W swoim raporcie podkreślono, że do sprawnego działania systemu niezbędne są m.in. zmiana nastawienia i otwarcie się użytkowników na nowe narzędzia.

W SKRÓCIE E-ZLA od grudnia | Sejm prolongował termin obowiązkowego wystawiania e-zwolnień lekarskich z 1 lipca na 1 grudnia 2018.

Ustawa o IKZ | 26 czerwca Sejm przyjął ustawę o Internetowym Koncie Pacjenta. Pierwsze korzyści z IKZ pacjenci mają odczuć jeszcze w tym roku.

Coraz więcej e-zwolnień | ZUS informuje, że do 18 czerwca e-ZLA wystawiło już 33 844 lekarzy. W kwietniu było to 25 530 lekarzy. Źródło: Project Soli, Mashable, Nord Architects, University of British Columbia, Komisja Europejska, CNBC, McKinsey, Onet.pl, Rynek Zdrowia OSOZ Polska 6/2018

15

I nnowacje

Miasto dla chorych na Alzheimera W południowo-zachodniej Francji powstanie eksperymentalne miasto, w którym zamieszka 120 osób chorych na chorobę Alzheimera. Znajdą się w nim m.in. rynek, supermarket, przychodnia, salon fryzjerski i biblioteka. Mieszkańcy będą mogli się swobodnie poruszać, a cały projekt został przygotowany w taki sposób, aby ułatwić orientację w przestrzeni bez względu na zaburzenia pamięci. O pacjentów zatroszczy się 100 opiekunów i 12 wolontariuszy. Projekt przygotowany przez biuro Nord Architects bazuje na doświadczeniach Hogeweyk, pierwszego na świecie „miasta Alzheimera” zbudowanego w Holandii. Celem jest zrewolucjonizowanie opieki nad chorymi z tą coraz częściej występującą chorobą. Otwarcie zaplanowano na koniec roku 2019. Szacuje się, że na chorobę Alzheimera choruje 50 milionów osób na świecie, co roku diagnozowanych jest 10 mln nowych przypadków.

Automatyczna lokalizacja dla służb ratunkowych Osoby dzwoniące pod numer ratunkowy będą mogły być automatycznie lokalizowane przez odpowiednie służby. Wprowadzenie nowej funkcji do systemu operacyjnego iOS 12 zapowiedział w czerwcu Apple. Premiera iOS 12 zaplanowana została na wrzesień br.

Z opcji skorzystają tylko mieszkańcy USA, a identyfikacja położenia dzwoniącego uruchamiana będzie jedynie w przypadku kontaktu z numerem ratunkowym 911. – Nowa funkcja pozwoli zlokalizować naszych klientów wtedy, gdy najbardziej potrzebują pomocy i kiedy liczy się każda minuta – powiedział szef Apple Tim Cook podczas konferencji, gdzie zaprezentowano nową opcję.

16

OSOZ Polska 6/2018

I nnowacje

Laboratorium technologii

Foto: HIMSS Europe

Pomosty informacyjne w opiece nad pacjentem Skoordynować opiekę nad pacjentem oznacza połączyć informacyjnie w jeden system poszczególne punkty świadczenia usług zdrowotnych, instytucji i osób w ekosystemie zdrowia. Wymaga to transformacji systemu dystrybucji usług zdrowotnych, ze skoncentrowanego na opiece doraźnej i szpitalach w kierunku prewencji, zarządzania zdrowiem populacyjnym, opieki domowej i zaangażowania pacjentów. Praktyczne porady, jak krok po kroku zabrać się za to trudne zadanie, poznali uczestnicy szkolenia zorganizowanego w ramach konferencji HIMSS Europe & Health 2.0.

Jak się okazuje, odpowiednie rozwiązanie IT to dopiero połowa sukcesu.

Bariery integracyjne To, jak dużym problemem jest realizacja w praktyce koncepcji koordynowanej i zintegrowanej opieki zdrowotnej, było jasne już po pierwszych minutach warsztatu. Uczestnicy wymieniali kolejne bariery znane z własnego doświadczenia: brak komunikacji pomiędzy lekarzami, pielęgniarkami i farmaceutami, różne systemy IT u świadczeniodawców lub ich brak, niechęć do dzielenia się informacjami, dodatkowa praca związana ze szczegółowym wprowadzaniem danych do elektronicznej kartoteki

pacjenta itd. Zebrane przez prowadzących warsztat ekspertów przeszkody można podzielić na trzy grupy: – infrastrukturalne, czyli te dotyczące wymiany informacji pomiędzy uczestnikami procesu opieki nad pacjentem (brak interoperacyjności systemów, różne standardy gromadzenia danych); – organizacyjne – procedury, które powodują, że opieka nad pacjentem skupia się na „tu i teraz”, bez uwzględnienia informacji z różnych źródeł;

OSOZ Polska 6/2018

17

I nnowacje

– kulturowe – obowiązujący przez lata model opieki i przyzwyczajenia, nastawienie na leczenie zamiast profilaktyki, system refundacji usług medycznych preferujący płatności za wykonane procedury, a nie jakość opieki.

Nawet przy dużych chęciach przejścia na model opieki oparty na współdziałaniu i synergii podejścia do pacjenta, to właśnie przepływ informacji pomiędzy systemami IT, a właściwie jego brak, może zniweczyć ambitne plany. Współdzielenie informacji oparte na dostępie do danych z elektronicznego rekordu pacjenta jest jednym z najważniejszych, choć nie jedynym elementem koordynacji. Liczą się także współpraca wszystkich uczestników łańcucha usług, odpowiedni system zachęt, wspólna wizja – czyli czynniki nie mające wiele wspólnego z technologią. Liczba podmiotów i osób, które muszą się wzajemnie komunikować dla koordynowanej opieki, jest ogromna: lekarze rodzinni, pielęgniarki, lekarze specjaliści, szpitale, płatnik, opieka społeczna, apteki, opiekunowie nieformalni itd. Dlatego tak ważne jest budowanie odpowiednich pomostów informacyjnych pomiędzy nimi i wzmacnianie wzajemnego zaufania.

Poziomy i narzędzia koordynacji Jakie pierwsze kroki powinny zostać wykonane na drodze do koordynowanej i zintegrowanej opieki? Niestety, wprowadzenie projektów i programów narzucających nowe procedury opieki nie wystarczy. W Polsce coraz więcej mówimy o koordynacji, a jej praktycznym przykładem miała być wprowadzona niedawno KOC, czyli koordynowana opieka nad kobietą w ciąży. Czy aby na pewno można w tym przypadku sięgać do terminologii „koordynowanej opieki zdrowotnej”?

W założeniach do programu czytamy: „nad bezpieczeństwem mamy i dziecka będzie czuwać zespół złożony z lekarza ginekologa, położnej oraz lekarzy szpitala. W ramach opieki koordynowanej zespół będzie zapewniał całość opieki nad matką i dzieckiem od momentu potwierdzenia ciąży lub zgłoszenia się pacjentki do czasu ukończenia przez dziecko pierwszych sześciu tygodni życia. Opieka po urodzeniu dziecka będzie obejmować między innymi wizyty położnej w domu oraz konsultacje w zakresie karmienia piersią. Szpital – współkoordynator programu zapewniając jakość, ciągłość i kompleksowość opieki – będzie mógł skorzystać z nowego sposobu rozliczenia. Placówka, która zdecyduje się realizować program opie-

Foto: HIMSS Europe

» IT jest czynnikiem wspomagającym koordynację opieki nad pacjentem. Nie jest to jednak jedyny niezbędny element.«

18

OSOZ Polska 6/2018

ki koordynowanej, może liczyć na wyższe finansowanie, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań.”

W tym przypadku słowo „koordynacja” oznacza jedynie połączenie odrębnych dotąd usług w jeden ciąg. Jest to koordynacja przede wszystkim z punktu widzenia rozliczenia z płatnikiem, co jest zrozumiałe, ponieważ inicjatorem jest NFZ. Brakuje jednego elementu – członkowie zespołu złożonego z lekarza ginekologa, położnej oraz lekarzy szpitala powinni mieć dostęp do historii leczenia pacjenta w postaci zunifikowanej elektronicznej kartoteki. Nie mają, co w praktyce powoduje, że mimo iż pacjentka zostanie objęta opieką zespołu, to już sposób organizacji świadczenia usług nie ma wiele wspólnego ze skoordynowaną pracą zespołową. Podobnie jest w przypadku innego programu, czyli POZ Plus.

Jedynie powszechnie dostępny elektroniczny rekord pacjenta gwarantuje interoperacyjność, agregację danych, zachowanie standardów wymiany danych. W ten sposób uzyskujemy perspektywę czasową w opiece nad pacjentem (planowanie, opieka nad chorym przewlekle, prognozowanie), możemy dokładnie zrozumieć aktualny stan zdrowia (dzięki bieżącej analizie danych) i w efekcie – koordynować wszystkie działania i jednocześnie zaangażować pacjenta w proces opieki.

Czy koordynacja jest w ogólne możliwa w sytuacji, kiedy od powszechnie obowiązującego elektronicznego konta pacjenta dzieli nas jeszcze co najmniej kilka lat? Rozwiązaniem tymczasowym jest integracja informacji z różnych źródeł w taki sposób, aby można było współdzielić przynajmniej bazowe dane na temat pacjenta. To mogą być proste alerty pozwalające kontrolować stan pacjenta, dane o zażywanych lekach albo parametrach zdrowia. Skupienie się na małym wycinku ułatwia podjęcie tak ogromnego i kompleksowego wyzwania strategicznego.

Jedno z pytań, które najbardziej intrygowało uczestników warsztatu, brzmiało: jak zlikwidować barierę koordynacji w postaci wielu różnych systemów IT, które nie komunikują się ze sobą? Jest to problem tak wielowarstwowy, że trudno o proste odpowiedzi. Na początek należy przede wszystkim zadbać o interoperacyjność danych w ramach wewnętrznych systemów (pomiędzy komórkami organizacyjnymi). Szansą są regionalne platformy e-zdrowia, które jednak w kilku przypadkach zakończyły się fiaskiem. Przede wszystkim w wyniku strategicznych błędów popełnionych przy realizacji projektów IT. Przykładowo, jednym z nich jest zignorowanie systemu zachęt dla lekarzy i pielęgniarek, tak aby rozwijać wszystkie elementy procesu zmiany, nie tylko systemowe, ale i organizacyjne. Bez centralnego wsparcia w temacie interoperacyjności danych, placówki medyczne nie są jednak całkowicie bezradne.

– Stworzenie skoordynowanego, zintegrowanego systemu wymaga – w swojej istocie – przede wszystkim zmiany sposobu zarządzania opieką, transformacji podejścia do świadczenia usług. IT jest czynnikiem wspomagającym, ale nie inicjującym koordynację. Skupienie się na informatyzacji jako jedynym elemencie na drodze do koordynowanej opieki zdrowotnej, zamiast na zmianie kultury pracy, prawie zawsze doprowadzi do fiaska tego typu projektów – mówi Kathleen Aller, Dyrektor Strategii Rynkowej w InterSystems.

Koordynacja nie może być zrealizowana bez zredefiniowania na nowo wizji ochrony zdrowia, myślenia poza schematami, współpracy wszystkich uczestników rynku zdrowia: od dostawców systemów IT, po świadczeniodawców, lekarzy, pielęgniarki, farmaceutów, decydentów. Ten warunek może okazać się największym wyzwaniem. 

I nnowacje

Liczy się wygoda i kontrola Badanie dotyczące e-zdrowia przeprowadzone przez Accenture pokazuje rosnącą akceptację dla sztucznej inteligencji w ochronie zdrowia oraz wirtualnych wizyt. Pacjenci chcą mieć dostęp do narzędzi pozwalających zarządzać im własnym zdrowiem, konsultować się z lekarzem o dowolnej porze dnia i nocy, sprawdzać wyniki badań i notatki lekarskie on-line. Wyniki przedstawione na infografice (str. 20–21) komentuje Kaveh Safavi (Accenture).

Zrozumienie dla technologii

Opieka na własnych warunkach

Pacjenci w coraz większym stopniu chcą korzystać z technologii cyfrowych w celu zarządzania własnym zdrowiem oraz po to, by mieć łatwiejszy dostęp do usług. Rośnie otwartość na nowe technologie i skłonność dzielenia się danymi.

Ankietowani zgadzają się na wspomaganie ochrony zdrowia rozwiązaniami opartymi na sztucznej inteligencji.

Zgodnie z badaniem przeprowadzonym na 7 905 konsumentach, zgadzamy się z opinią, że technologia – w tym sztuczna inteligencja (AI), wirtualni lekarze i diagnostyka domowa – będą odgrywały rosnącą rolę w opiece medycznej. Chociaż tylko co dziesiąty respondent korzystał z usług opieki zdrowotnej wspomaganych sztuczną inteligencją, większość stwierdziła, że ​​prawdopodobnie wypróbuje tego typu usługi, jak diagnostyka domowa, wirtualni asystenci zdrowia i wirtualne pielęgniarki, narzędzia pozwalające monitorować stan zdrowia, zażywanie leków czy mierzyć parametry medyczne.

Rosnąca akceptacja dla usług cyfrowych wynika z wiedzy konsumentów na temat technologii w innych branżach.

Korzystanie z tzw. urządzeń ubieralnych mierzących parametry zdrowia wzrosło prawie czterokrotnie w ciągu ostatnich czterech lat, z zaledwie 7 proc. w 2014 r. do 29 proc. obecnie. Trzy czwarte badanych respondentów uważa, że ​​urządzenia tego typu – przykładowo monitorujące poziom glukozy we krwi, tętno, aktywność fizyczną i sen – pomagają zrozumieć stan zdrowia, zachowania kształtujące kondycję czy monitorować zdrowie bliskiej osoby.

Wykorzystanie narzędzi cyfrowych może prowadzić do trzech korzyści: zapewnienie większej kontroli konsumentom nad własnym zdrowiem, zaoszczędzenie czasu lekarzy i personalizowanie usług zdrowotnych. Co trzeci ankietowany stwierdził, że w zeszłym roku uzyskał dostęp do swojej elektronicznej kartoteki choroby, głównie w celu sprawdzenia informacji o wynikach badań laboratoryjnych i krwi albo zapoznania się z notatkami lekarskimi.

Badanie pokazuje, że konsumenci są skłonni udostępnić dane zdrowotne swojemu lekarzowi. W mniejszym stopniu – pielęgniarce lub innemu pracownikowi służby zdrowia. 58% respondentów wyraziło chęć udostępnienia danych zebranych z urządzeń ubieralnych firmie ubezpieczeniowej. Jednocześnie niechętnie dzieliliby się takimi danymi

ze swoim pracodawcą. Ponieważ cyfrowe zdrowie stanie się niebawem normą, ważne jest, by dostawcy technologii e-zdrowia zagwarantowali szczelną ochronę danych. Jedno poważne naruszenie bezpieczeństwa informacji zdrowotnych mogłoby oznaczać spadek zaufania do nowych technologii.

Konsumenci coraz chętniej korzystają z usług wirtualnych. Jedna piąta respondentów przyznała, że w poprzednim roku miała dostęp do usług wirtualnej opieki. Co więcej, prawie połowa respondentów stwierdziła, że ​​gdyby mieli wybór, wybraliby tele-wizytę lekarską przed osobistym spotkaniem z lekarzem.

Konsumenci dostrzegają korzyści z wirtualnej opieki zdrowotnej, w tym przede wszystkim z wizyt „po godzinach pracy” (np. wieczorami i w nocy), e-terapii grupowej, edukacji w zakresie stanu zdrowia i e-wizyt kontrolnych.

Z punktu widzenia pacjenta, największą zaletą wirtualnej opieki zdrowotnej jest obniżenie kosztów leczenia i oszczędność czasu.

Rozwiązania cyfrowe szybko rozprzestrzeniają się w całej ochronie zdrowia, poprawiając jej wydajność i wzmacniając stabilność. W ten sposób sektor będzie mógł sobie lepiej radzić z takimi wyzwaniami jak niedobór siły roboczej oraz starzejące się społeczeństwo. 

» Większa kontrola nad własnym zdrowiem, oszczędność czasu lekarzy i personalizowanie usług zdrowotnych – to trzy główne korzyści zdrowia cyfrowego.« OSOZ Polska 6/2018

19

digital health 2018

TECHNOLOGIA A ZDROWIE Jak ważne jest znaczenie technologii w zarządzaniu zdrowiem?

GLOBALNIE 2018 Technologia jest ważna / umiarkowanie ważna

Technologia jest bardzo ważna

Norwegia

Finlandia

Hiszpania

Anglia

60%

b.d.

b.d.

52%

Norwegia

Finlandia

Hiszpania

Anglia

23%

b.d.

b.d.

15%

GLOBALNIE 2016

Wyniki międzynarodowej ankiety konsumenckiej.

Z których z podanych rozwiązań technologicznych skorzystał/a Pan/i do zarządzania zdrowiem w ostatnim roku?

GLOBALNIE 2018 Norwegia

Finlandia

Hiszpania

Anglia

strony internetowe

smartfon / tablet

elektroniczny rekord pacjenta strony internetowe

media społecznościowe

smartfon / tablet

elektroniczny smartfon rekord / tablet pacjenta

strony internetowe

smartfon / tablet

inteligentne strony wagi internetowe

smartfon / tablet

strony internetowe

urządzenia ubieralne

KONTO E-ZDROWIA Które z poniższych informacji dostępnych na e-koncie zdrowia pomagają Panu/Pani w zarządzaniu zdrowiem?

wyniki badań laboratoryjnych / krwi

notatki lekarza o ogólnym stanie zdrowia

historia zażywanych leków

zdjęcia diagnostyki obrazowej

informacje o szczepieniach

informacje personalne (np. demograficzne)

informacje o kosztach usług

WSPÓŁDZIELENIE SIĘ INFORMACJAMI Z jakimi osobami / podmiotami zgodził(a)by się Pan/i dzielić danymi zbieranymi ze zdrowotnych aplikacji mobilnych albo urządzeń ubieralnych?

średnia globalna średnia europejska

lekarz rodzinny

20

OSOZ Polska 6/2018

pielęgniarka / lekarz specjalista

członek rodziny / przyjaciel

ubezpieczyciel

jednostka rządowa

społeczność internetowa / inni użytkownicy

pracodawca

I nnowacje

ZAUFANIE DO SZTUCZNEJ INTELIGENCJI W OCHRONIE ZDROWIA Załóżmy, że musi Pan/i przejść operację kręgosłupa. Jaki rodzaj planowania zabiegu preferuje Pan/i: ze wspomaganiem systemu sztucznej inteligencji, tradycyjnie przez zespół operacyjny? Dowiaduje się Pan/i następnie, że badania kliniczne potwierdzają wyższość operacji przeprowadzanych przez roboty – wiążą się z mniejszymi komplikacjami, są mniej inwazyjne, proces zdrowienia jest mniej bolesny. Którą formę operacji – ze współudziałem robota / AI, wykonaną tylko przez człowieka – wybiera Pan/i?

Operacja z wykorzystaniem sztucznej inteligencji / robota po zaznajomieniu się z korzyściami

Operacja z wykorzystaniem sztucznej inteligencji / robota

Planowanie z wykorzystaniem sztucznej inteligencji

DOŚWIADCZENIA ZE ZDROWIEM CYFROWYM Czy skorzystał Pan/i w ostatnim roku z usług wirtualnej ochrony zdrowia?

2018 NIE

TAK GLOBALNIE

Norwegia

Finlandia

Hiszpania

Anglia

POTENCJAŁ OPIEKI WIRTUALNEJ Jeżeli byłaby taka możliwość, z jakich wirtualnych usług skorzystał(a)by Pan/i?

GLOBALNIE 2018 Przypomnienia o czynnościach, dzięki którym utrzymam zdrowie

Wizyta kontrolna (po wizycie lekarskiej)

Przypomnienia o zażyciu leku

Udział w grupie wsparcia

Codzienne wsparcie w zarządzaniu problemem zdrowotnym

Usługi kontroli zdrowia w domu

Wizyta on-line po godzinach (np. w nocy)

Status zdrowia (ciśnienie krwi, poziom glukozy, puls)

Szkolenie w zakresie schorzenia, które mnie dotyczy

Omówienie wątpliwości z lekarzem

INTELIGENTNA TECHNOLOGIA DLA WYGODY PACJENTA Jak chętnie skorzystał(a)by Pan/i z następujących usług?

2018 Wirtualna pielęgniarka kontrolująca zdrowie / zażywanie leków / chorobę w domu

Urządzenie do badania krwi w domu o szerokim spektrum wyników

Wirtualny doradca do zarządzania zdrowiem / kondycją

Źródło: Accenture, 2018 Consumer Survey on Digital Health.

Badanie przeprowadzono na grupie 7905 respondentów z Anglii, Hiszpanii, Norwegii, Finlandii, Singapuru, Australii, USA.

GLOBALNIE

Norwegia

Finlandia

Hiszpania

Anglia

OSOZ Polska 6/2018

21

R aport

Foto: designed by freepik.com

Telemedycyna w Polsce.

Duży potencjał rozwoju i niewystarczające finansowanie Z raportu Fundacji Telemedyczna Grupa Robocza „Jak skutecznie wykorzystać potencjał telemedycyny w polskim systemie ochrony zdrowia” wynika, że największymi barierami rozwoju tej dziedziny opieki medycznej w Polsce są niski poziom świadomości zarówno w kwestii korzyści, jak i samej definicji, który zauważalny jest zarazem wśród lekarzy, jak i pacjentów. Do tego – niewystarczające finansowanie świadczeń telemedycznych przez NFZ. Autorzy raportu zwracają równocześnie uwagę na konieczność zapewnienia pełnej spójności systemu prawnego w zakresie regulacji związanych z telemedycyną.

22

OSOZ Polska 6/2018

R aport

Duży potencjał rozwoju Zarówno w Europie, jak i w Polsce można zaobserwować rosnące zainteresowanie innowacyjnymi rozwiązaniami z zakresu ochrony zdrowia, w tym telemedycyny, zapewniającymi poprawę jakości leczenia i zwiększenie efektywności systemu. Wynika to przede wszystkim z trendu starzejących się społeczeństw w Polsce i Europie oraz spadku dostępności do kadr lekarskich.

– Polska znajduje się w kluczowym momencie dla dalszego rozwoju telemedycyny. Przyjęte w grudniu 2015 r. przepisy prawne wyraźnie dopuszczają możliwość udzielania świadczeń na odległość. Część świadczeniodawców, przede wszystkim prywatnych, z powodzeniem wykorzystuje rozwiązania telemedyczne do opieki nad pacjentem. Także płatnik publiczny, choć w sposób powolny, wprowadza do finansowania ze środków publicznych kolejne świadczenia telemedyczne. Obecna sytuacja stanowi doskonały grunt pod drugi krok. Potrzebne są dalsze działania, które umożliwią pełniejsze wykorzystanie potencjału telemedycyny – mówi mec. Michał Czarnuch, partner kancelarii DZP i prezes zarządu Fundacji Telemedyczna Grupa Robocza.

Niski poziom świadomości Telemedycyna jest stosunkowo nowym zjawiskiem, które nie zaistniało jeszcze w świadomości społecznej. Według Fundacji Telemedyczna Grupa Robocza (TGR), bariery świadomościowe można podzielić na dwie kategorie: po pierwsze, jest to brak zrozumienia samego pojęcia i umiejscowienia telemedycyny względem innych, nowych form działania w ochronie zdrowia. Po drugie, jest to brak świadomości dotyczącej tego, jak ważnym elementem systemu ochrony zdrowia jest telemedycyna i jakie wynikają z niej korzyści dla wszystkich jego uczestników.

– Telemedycyna, jak niemal każdy nowy i innowacyjny obszar, aby stać się usługą powszechną, powinna znaleźć odpowiednie miejsce w świadomości społecznej. Dotyczy to zarówno zrozumienia istoty telemedycyny, jak również jej roli w systemie opieki zdrowotnej – tłumaczy Andrzej Osuch, dyrektor transformacji biznesowej LUXMED, członek zarządu Fundacji TGR. – Kluczowe jest, aby znalazła się w świadomości wszystkich uczestników systemu opieki zdrowotnej, w tym w szczególności osób wykonujących zawody medyczne, które powinny rozumieć, jak istotnym wspar-

» Dotychczasowe regulacje telemedycyny pod kątem systemowym pozostają nie w pełni spójne z innymi przepisami.« ciem w opiece medycznej nad pacjentem może być odpowiedzialne udzielanie świadczeń telemedycznych – dodaje dr n. med. Łukasz Kołtowski, członek Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz członek zarządu Fundacji TGR. Telemedycyna powinna być rozumiana jako zdalna forma udzielania zindywidualizowanego świadczenia zdrowotnego przez osoby wykonujące zawody medyczne. Stanowi ona element procesu profesjonalnej, koordynowanej opieki medycznej nad pacjentem, która do osobistych wizyt dodaje element kontaktu zdalnego. Telemedycyna nie ma na celu zastąpienia profesjonalisty medycznego, a jedynie ma mu dać dodatkowe narzędzie do sprawowania skuteczniejszej opieki medycznej.

Niewystarczające finansowanie ze środków publicznych Polski system opieki zdrowotnej jest w większości finansowany ze środków publicznych, gdzie podstawową funkcję pełni płatnik publiczny. Jak pokazują dane statystyczne przedstawione przez Główny Urząd Statystyczny w „Narodowym Rachunku Zdrowia 2014”, ogólne nakłady na ochronę zdrowia wyniosły w 2014 r. 108,7 mld zł, co stanowiło 6,33% PKB (z uwzględnieniem nakładów poniesionych przez pacjenta, których udział szacuje się na 30%).

– Wykorzystanie potencjału telemedycyny należy mierzyć poziomem jej stosowania w publicznym systemie opieki zdrowotnej finansowanym przez płatnika publicznego. Nie należy przy tym zapominać, że ze środków publicznych mogą być finansowane także świadczenia telemedyczne udzielane przez podmioty prywatne. Szersze zaangażowanie świadczeniodawców prywatnych w publicznym systemie opieki zdrowotnej w formie świadczeniodawców lub podwy­konawców świadczeniodawców publicznych z pewnością wpłynęłoby korzystnie na systemowe upowszechnianie telemedycyny, co przełoży się pozytywnie

na wzrost jakości publicznej służby zdrowia – mówi dr n. med. Piotr Soszyński, dyrektor systemów medycznych, Medicover Polska.

Narodowy Fundusz Zdrowia kontraktuje dziś następujące odrębne umowy o świadczenia telemedyczne: telekonsylium geriatryczne, telekonsylium kardiologiczne oraz hybrydową telerehabilitację kardiologiczną. W ocenie Fundacji TGR, poziom finansowania telemedycyny ze środków publicznych jest wciąż niewystarczający.

Problem z finansowaniem publicznym tkwi w wymogach, jakie stawiają świadczeniodawcom rozporządzenia koszykowe oraz obawa przed karami ze strony NFZ. Konieczne jest wdrożenie mechanizmów pozwalających na efektywne finansowanie nowoczesnych technologii medycznych z budżetu publicznego. Dodatkowo – zwiększenie roli kluczowych podmiotów działających w obrębie systemu publicznej opieki zdrowotnej, w tym w szczególności AOTMiT (Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji) oraz NFZ, w celu zwiększenia możliwości prowadzenia działań usprawniających system opieki zdrowotnej poprzez wdrażanie nowych technologii.

– Organy publiczne powinny wyodrębnić środki m.in. na ocenę i implementację nowych rozwiązań – wskazuje mec.

Jan Pachocki, prawnik z kancelarii DZP. – W szczególności powinna zostać wprowadzona gwarancja priorytetowego traktowania rozwiązań telemedycznych, które sprawdziły się w pilotażach finansowanych m.in. ze środków unijnych.

Stworzenie przyjaznego otoczenia prawnego W grudniu 2015 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia, która dopuściła możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych z wykorzystaniem technologii telemedycznych. Najważniejszą z dokonanych wówczas zmian prawnych było

OSOZ Polska 6/2018

23

R aport

wyraźne wskazanie na poziomie usta­ wowym, że świadczenia zdrowotne mogą być udzielane za pośrednictwem systemów teleinfor­matycznych lub systemów łączności (tj. w sposób telemedyczny) oraz że lekarz może orzekać o stanie zdrowia określonej osoby nie tylko po osobistym jej zbadaniu, ale również zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Jednak zdaniem ekspertów z TGR, w dalszym ciągu dotychczasowe regulacje telemedycyny pod kątem systemowym pozostają nie w pełni spójne z innymi przepisami. Przez to wywołują nieuzasadnione obawy odnośnie dopuszczalności udzielania tego typu świadczeń np. przez poszczególnych reprezentantów zawodów medycznych. Także niektóre szczegółowe regulacje ograniczają w nieuzasadniony sposób wykorzystanie nowych technologii – np. brak możliwości wystawienia e-zwolnienia w ramach

» Wykorzystanie potencjału telemedycyny należy mierzyć poziomem jej stosowania w publicznym systemie opieki zdrowotnej.« świadczenia telemedycznego. Taki stan rzeczy może wywoływać niepotrzebne wątpliwości interpretacyjne oraz niepotrzebnie ograniczać możliwości wykorzystywania telemedycyny.

Koniecznym jest w związku z tym zaproponowanie dalszych zmian prawnych, aby kompleksowo zapewnić przyjazne, elastyczne otoczenie regulacyjne gwarantujące osobie wykonującej zawód medyczny pełną możliwość korzystania z technologii telemedycznych. Jedno-

cześnie też warto zauważyć, że kolejne zmiany prawne coraz bardziej otwierają system na telemedycynę, np. umożliwienie wystawiania recept w ramach każdego świadczenia telemedycznego (w przypadkach uzasadnionych aktualną wiedzą medyczną).

Szansa na rozwój gospodarczy Rozwój telemedycyny w Polsce, w tym implementacja rozwiązań telemedycznych do publicznej służby zdrowia, ma

Telemedycyna nie powinna być postrzegana jako odrębna gałąź medycyny, jej oddzielna dziedzina. Stanowi bowiem innowacyjną formę sprawowania opieki medycznej przy wykorzystaniu systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Dzięki temu każda specjalizacja medycyny może sięgać po rozwiązania telemedyczne i dostosowywać je do swoich specyficznych, autonomicznych wymagań.

24

OSOZ Polska 6/2018

R aport

Telemedycyna nie może być traktowana jak alternatywa tradycyjnego sposobu leczenia (zakładającego osobistą wizytę pacjenta) mająca go zastąpić. Telemedycyna stanowi jego wzmocnienie, uzupełnienie i organizacyjne uproszczenie. Pacjent powinien mieć zapewnioną ciągłość opieki zdrowotnej i koordynację potrzebnych świadczeń.

nie tylko wymiar stricte zdrowotny, ale również gospodarczy. Otwarcie na nowe technologie w służbie zdrowia ma szansę stworzyć i rozwinąć nową gałąź gospodarki.

– Gospodarczy wymiar rozwoju telemedycyny zauważony jest w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju premiera Mateusza Morawieckiego, która wskazuje, że potencjalny sukces firm oferujących rozwiązania telemedyczne na rynku międzynarodowym w bezpośredni sposób przełoży się na poprawę sytuacji w całym sektorze poprzez zatrzymanie wysokiej klasy specjalistów w zakresie informatyki w kraju, upowszechnienie polskich rozwiązań informatycznych w dziedzinie telemedycyny przy jednoczesnym rozwoju tego sektora w Polsce – zauważa Jerzy Szewczyk, wiceprezes zarządu Fundacji TGR. Potencjał rozwoju telemedycyny w Polsce jest duży, na co ma wpływ sta-

rzejące się społeczeństwo oraz otwartość na nowe technologie. Przepisy prawa wprawdzie dopuszczają zastosowanie rozwiązań telemedycznych, jednak nie uwzględniają ściśle specyfiki udzielania świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Oprócz zmian legislacyjnych konieczne jest także ustalenie wspólnych standardów dla działalności telemedycznej, uwzględniających jej specyfikę.

Kolejnym wyzwaniem są działania na rzecz zwiększania poziomu świadomości telemedycyny, który dziś nie jest wysoki zarówno wśród osób wykonujących zawody medyczne, jak i pacjentów.

Wiele osób w ogóle nie wie, czym jest telemedycyna albo nie wie, że jest dopuszczalna w świetle przepisów. Należy skupić się także na procesach finansowania ze środków publicznych, który dopiero się rozpoczyna.  Źródło: www.telemedycyna-raport.pl

Telemedyczna Grupa Robocza działa od czerwca 2015 r., od 6 października 2016 r. jako Fundacja. Jest organizacją branżową zrzeszającą świadczeniodawców, producentów wyrobów medycznych, dostawców usług IT oraz ekspertów prawno-medycznych działających wspólnie na rzecz rozwoju telemedycyny w Polsce. Fundacja TGR stanowi platformę konstruktywnego dialogu na rzecz efektywnego wykorzystywania telemedycyny w systemie opieki zdrowotnej. Do zadań fundacji należy m.in.: likwidacja barier administracyjnych, prawnych i infrastrukturalnych ograniczających możliwość korzystania z usług telemedycznych, pozyskiwanie publicznego finansowania usług telemedycznych, edukacja i popularyzacja w zakresie stosowania telemedycyny jako integralnej części usług medycznych w Polsce czy tworzenie standardów branżowych.

OSOZ Polska 6/2018

25

R aport

ROZWÓJ TELEMEDYCYNY W POLSCE KOORDYNOWANA OPIEKA ZDROWOTNA:

PACJENT

ӂ A@#0- &39;õ6 &3 £'0!8A! j '69A' >@2-0- £'$A'2-! j @+3&! &£! 6!$/'2;!

à © REFUNDACJI Z NFZ áV

83)£!0;@0!

-!+239;@0!

2!£-A! '$A'2-' '£'8',!#-£-;!$/! '£'&-!+239;@0! f 30<1'2;!$/!

32-;383>!2-'

Ó&#x201A; TELEKONSYLIUM GERIATRYCZNE Ó&#x201A; TELEKONSYLIUM KARDIOLOGICZNE Ó&#x201A; HYBRYDOWA TELEREHABILITACJA KARDIOLOGICZNA

BARIERY ROZWOJU TELEMEDYCYNY W POLSCE

PRAWNO -SYSTEMOWE

Ó&#x201A; -'96Ã&#x2022;/23à¦&#x201D;à£&#x2014; 68A'6-9Ã&#x2022;> Ó&#x201A; 8!0 9;8!;'+-$A2'+3 63&'/à¦&#x201D;$-! > A!08'9-' )2!293>!2-! ;'£'1'&@$@2@ Ó&#x201A; Ä&#x161;<+- 683$'9 &3&!>!2-! 683$'&<8 1'&@$A2@$, &3

Ó&#x201A; +8!2-$A'2-! !<;3231-- &'$@A@/2'/ £'0!8A! > A!08'9-'

>@9;!>-!2@$, &30<1'2;Ã&#x2022;> Ó&#x201A; -'>@038A@9;!2@ 63;'2$/!Ä&#x161; 683+8!1Ã&#x2022;> 6-£3;!৹3>@$,

Ó&#x201A; #@; 2-90- 63A-31 -2(381!;@A!$/- 6£!$Ã&#x2022;>'0 1'&@$A2@$, Ó&#x201A; +8!2-$A'2-! $A!93>' - ;'8@;38-!£2' &A-!Ä&#x161;!/í$@$, 9@9;'1Ã&#x2022;> Ó&#x201A; <;3231-$A2@ $,!8!0;'8 >&83৹32@$, 9@9;'1Ã&#x2022;> f #8!0

TECHNOLOGICZNE

ࡨ ࡨ

26

OSOZ Polska 6/2018

68A'6Ä&#x161;@>< -2(381!$/- 631-õ&A@ 6£!$Ã&#x2022;>0!1- - -$, 68A@+3;3>!2-! &3 68A@9AÄ&#x161;'+3 >Ä&#x161;í$A'2-! > 9@9;'1 $'2;8!£2@ Ó&#x201A; -'6'Ä&#x161;2' >@038A@9;!2-' -9;2-'/í$@$, 6£!Ĥ381 Ó&#x201A; -'>@0>!£-)03>!2@ 6'8932'£ 1'&@$A2@ > A!08'9-' 3#9Ä&#x161;<+- -2(8!9;8<0;<8@ ;'£'1'&@$A2'/ Ó&#x201A; õ0 68A'& 23>í ;'$,23£3+-í Ó&#x201A; -'6'>23à¦&#x201D;à£&#x2014; £'0!8A@ - 6!$/'2;Ã&#x2022;> $3 &3 #'A6-'$A'à¥&#x2DC;9;>! 36-'0-

;'£'1'&@$A2'/ Ó&#x201A; #!>! 68A'& #8!0-'1 )2!293>!2-!

R aport

DLA PACJENTA

ࡨ Z WPROWADZENIA ࡨ à ©

ã ࡨâ&#x20AC;« Þ&#x203A;â&#x20AC;¬

ã á

ࡨ

75% PACJENTÃ&#x201C;W MEDICOVER POLSKA

ã

à ©T

ࡨ ¼

T æ

¼ æ

63;>-'8&A-Ä&#x161;3T ৹' <&A-'£32! 638!&! ;'£'1'&@$A2! 83A>-íA!Ä&#x161;! -$, 683#£'1 A&83>3;2@ £<# 908Ã&#x2022;$-Ä&#x161;! 308'9 /'+3 83A>-íA!2-!W

ã ࢰ ¼ æ

RAK PIERSI WZROST LICZBY á ã PACJENTEK

Â&#x17D;Â&#x2030;¦ 5%

'&2@1 A 2!/>!৹2-'/9A@$, '£'1'2;Ã&#x2022;> >6Ä&#x161;@>!/í$@$, 2! A>-õ09A'2-' >@£'$A!£23à¦&#x201D;$- 8!0!

6-'89- 9í 8'+<£!82' #!&!2-! 683)£!0;@$A2'W

-81! 8!9;'8 W W 368!$3>!Ä&#x161;! #!&!2-' 6-£3;!৹3>' A >@038A@9;!2-'1 83A>-íA!à¥&#x2DC; ;'£'1'&@$A2@$, &£! +1-2@ <8Aõ&2-0 l>3/W >!81-à¥&#x2DC;903f1!A<890-'mW 3 683+8!1< A39;!Ä&#x161;@ >Ä&#x161;í$A32' 1-'9A0!20- > >-'0< Â&#x160;Â&#x152;fÂ&#x2039;Â&#x17D; £!;W ('0;'1 /'9; >A839; +8<6@ 8'+<£!82-' #!&!/í$@$, 9-õ 6!à¥&#x2DC; A Â&#x152;¦ &3 Â&#x17D;Â&#x2030;¦W

OSOZ Polska 6/2018

27

R aport

DLA OS├УB I PLAC├УWEK рби ├б ├ж MEDYCZNE 368!>! '('0;├Х> 0┬г-2-$A2@$, ('0;@>2-'/9A! 683)┬г!0;@0!

SZYBKA DIAGNOZA

TO рби ├г

#!&!2-< A8'!┬г-A3>!2@1 68A'A 29;@;<; !8&-3┬г3+-- '&-$!┬г+38-;1-$9 638├Х>2!23 &>-' 1';3&@ 132-;383>!2-! 68!$@ 9'8$!V

8├Х;9A' ┬г'$A'2-' !6'>2-'2-' 36-'0- 2! >@рз╣9A@1 63A-31-' 9A$A├╡&23ржФргЧ $A!9< 08├Х$'2-' 03┬г'/'0 #2-рз╣'2-' 039A;├Х> ┬г'$A'2-! >-├╡09A'2-' ┬г-$A#@ >@032@>!2@$, ржФ>-!&$A'реШ ├ж!;>-'/9A! 031<2-0!$/!

631-├╡&A@ 3ржФ83&0!1- 1'&@$A2@1-

DLA GOSPODARKI

2┬г-2'

┬О┬еT┬Л┬ж 3$0'; ┬о

─Р-2'

┬Л┬ЙT┬М┬ж

3┬г;'8

-'┬г3&2-3>@ 132-;38-2+ ;'┬г'1'&@$A2@ l 3$0'; ┬оm <13рз╣┬г->-─Ъ 639;!>-'2-' &-!+23A@ < 632!& &><083;2-' >-├╡09A'/ ┬г-$A#@ 6!$/'2;├Х> 2-рз╣ > 68A@6!&0< ;8!&@$@/2'+3 #!&!2-!

3┬г;'8 W

!9;393>!2-' 83A>-├нA!2-! ;'┬г'1'&@$A2'+3

-├╡09A! !0;@>23ржФргЧ A!>3&3>!

8A'$->&A-!─Ъ!2-' 683#┬г'131 963─Ъ'$A2@1V ╙В ;!8A'/├н$' 9-├╡ 963─Ъ'$A'реШ9;>3 ╙В A839; A!$,383>!реШ 2! $,383#@

68A'>┬г'0─Ъ'T +─Ъ├Х>2-' $,383#@ 9'8$!

- <0─Ъ!&< 08├нрз╣'2-! ╙В 392├н$@ &')$@; 0!&8 1'&@$A2@$, 3A>├Х/ 63┬г90-$, 68A'&9-├╡#-38$├Х> 6'$/!┬г-A!$/! 2!83&3>!

28

OSOZ Polska 6/2018

A@#9A! &-!+23A! - >$A'ржФ2-'/9A' 83A63$A├╡$-' ┬г'$A'2-!

'&<0$/! 039A;├Х> - A>-'09A'2-' &39;├╡6< &3 ┬г'0!8A@ 96'$/!┬г-9;├Х>

R aport

3A63$Aõ;@ > Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x2039; 8W 683+8!1 0!8&-3£3+-$A2'/ ;'£'8',!#-£-;!$/- ,@#8@&3>'/ l63Ä&#x161;í$A'2-' 0£!9@$A2'/ 8',!#-£-;!$/- 63A!>!Ä&#x161;3>'/ - ;'£'8',!#-£-;!$/-m 68A'A 29;@;<; !8&-3£3+-- > 2-2-' - )81õ 83f A>-õ09A@Ä&#x161; '('0;@>23à¦&#x201D;à£&#x2014; >@038A@9;!2-! #!A@ Ä&#x161;Ã&#x2022;৹03>'/ Â&#x2030;TÂ&#x152;f083;2-'W -'£3£';2-' #!&!2-! 630!A</íT ৹' 368Ã&#x2022;$A &3#8@$, '('0;Ã&#x2022;> 1'&@$A2@$,T 2!9;í6-Ä&#x161;! 8Ã&#x2022;>2-'৹ 6368!>! /!03à¦&#x201D;$- ৹@$-! 6!$/'2;Ã&#x2022;>W

POSTULATY 1. &83৹'2-' 96Ã&#x2022;/2'/ 9;8!;'+-- &£! 36-'0- A&83>3;2'/ > 3£9$'

<>A+£õ&2-!/í$'/ 83A>-íA!2-! ;'£'1'&@$A2'T #õ&í$'/ >@2-0-'1 3+Ã&#x2022;£232!83&3>'/ &'#!;@ â&#x20AC;&#x17E; 96Ã&#x2022;£2-' &£! &83>-!\W

2. -'A>Ä&#x161;3$A2' 3#/õ$-' )2!293>!2-'1 68A'A >9A@9;0-$,

90<;'$A2@$, 83A>-íA!à¥&#x2DC; ;'£'1'&@$A2@$,W

3.

!6'>2-'2-' >@930-'+3 9;!2&!8&< à¦&#x201D;>-!&$A'à¥&#x2DC; ;'£'1'&@$A2@$, 6368A'A 90<;'$A2í '&<0!$/õ 68A'&9;!>-$-'£- A!>3&Ã&#x2022;> 1'&@$A2@$, 38!A 6!$/'2;Ã&#x2022;>W

4. 303à¥&#x2DC;$A'2-' -2(381!;@A!$/- 9Ä&#x161;<৹#@ A&83>-!W 5.

!6'>2-'2-' 968!>2'+3 - #'A6-'$A2'+3 3#-'+< -2(381!$/- 3 6!$/'2$-' 38!A 13৹£->3à¦&#x201D;$- >@9;!>-!2-! 'f8'$'6;@ - 'f90-'83>!2-!W

6. 96-'8!2-' 83A>3/< 68A'&9-õ#-38$Ã&#x2022;> >&8!৹!/í$@$, 90<;'$A2'

83A>-íA!2-! ;'£'1'&@$A2' > 3£9$' g A+3&2-' A 683/'0;'1 '£'1'&@$@2!W

7. '&23A2!$A2' >90!A!2-' > 68A'6-9!$,T ৹' >9A@9;0-' 393#@

>@032</í$' A!>3&@ 1'&@$A2' 13+í <&A-'£!à£&#x2014; à¦&#x201D;>-!&$A'à¥&#x2DC; ;'£'1'&@$A2@$, A!>9A' >;'&@T +&@ /'9; ;3 A 038A@à¦&#x201D;$-í &£!

6!$/'2;!W

8.

>-õ09A'2-' à¦&#x201D;83&0Ã&#x2022;> 6<#£-$A2@$, 2! >&8!৹!2-' -223>!$/- ;'£'1'&@$A2@$, > 3£9$'W

9. 13৹£->-'2-' >@9;!>-!2-! 'fA>3£2-'2-! 63 A&!£2@1 #!&!2-<

9;!2< 6!$/'2;!W

OSOZ Polska 6/2018

29

rozmow y

Wyjść poza własną bańkę: opieka zintegrowana Realizacja samej usługi medycznej to tylko jedno z ogniw łańcucha leczenia. Poza świadczeniem trzeba uwzględnić również wszystko to, co dzieje się przed i po zabiegu, indywidualne tło usługi, potrzeby pacjenta i jego osobistą sytuację.

Tak holistyczne podejście do pacjenta jest domeną koncepcji opieki zintegrowanej. Jej zwolennikiem i doświadczonym ekspertem jest dr Nick Guldemond, prof. nadzw. Opieki Zintegrowanej i Technologii w Szkole Polityki Zdrowotnej i Zarządzania Erasmus (Holandia).

Na czym właściwie polega opieka zintegrowana?

Istnieje kilka różnych definicji integracji opieki, ale wszystkie odnoszą się do integracji i wzajemnej koordynacji działań w opiece zdrowotnej i socjalnej, tak aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom pacjenta/obywatela. Potrzeby z perspektywy pacjenta wykraczają znacznie dalej poza proste wykonanie usługi medycznej w placówce ochrony zdrowia. Przykładowo, na operację składa się szereg innych czynności realizowanych przed i po wykonaniu zabiegu. Ich zadaniem jest osiągnięcie pożądanych wyników świadczenia. Jest to przykładowo opty-

30

OSOZ Polska 6/2018

malizacja stanu zdrowia przez zabiegiem zgodnie z zasadą, że lepszy stan zdrowia przed operacją to lepszy stan zdrowia po jej zakończeniu („fit in – fit out”). Inne przykłady to odpowiednia rehabilitacja i opieka po wyjściu ze szpitala. Wzajemna synchronizacja i współwystępowanie różnych czynności okołousługowych są kluczowe dla osiągania lepszych efektów. Tego typu podejście ma swoją przewagę nad skupianiem się jedynie na procedurach na sali operacyjnej. Innych przykładem jest opieka nad osobami z wieloma chorobami przewlekłymi, którzy wymagają różnych świadczeń realizowanych w ramach różnych dyscyplin medyny przez różnych świad-

czeniodawców: szpitale, lekarzy rodzinnych, opiekę socjalną, formalnych i nieformalnych opiekunów. Ze względu na starzejące się społeczeństwo i powiązany z tym wzrost częstości występowania chorób przewlekłych, zapotrzebowanie na zintegrowane usługi zdrowotne szybko rośnie. Jeżeli nie wyjdziemy naprzeciw potrzebom pacjentów zgodnie z pryncypiami opieki zintegrowanej, ich leczenie będzie się wiązać z większą ilością komplikacji, co z kolei będzie wymagało zaangażowania większych zasobów szpitali. Trzeba zamknąć to błędne koło. Z punktu widzenia ekonomii, nie możemy sobie pozwolić na wyższe koszty ochrony zdrowia na poziomie

rozmow y

indywidualnym i centralnym. Nie dysponujemy wystarczającą ilością zasobów. Dlatego musimy podwyższać jakość usług po niższym koszcie i wzmacniać profilaktykę.

Jakie elementy należy uwzględnić, aby opieka zintegrowana funkcjonowała sprawnie przynosząc oczekiwane korzyści?

Jest kilka takich warunków koniecznych powodzenia opieki zintegrowanej. Wymienię kilka z nich: − scalenie i koordynacja czynności/ usług w ramach pojedynczej organizacji, grupy podmiotów i systemu ochrony zdrowia; − płynny przepływ informacji dla sprawnego planowania i organizowania czynności pomiędzy lekarzami, formalnymi i nieformalnymi opiekunami oraz dla większego zaangażowania pacjenta i mierzenia wyników; − kolektywne podejmowanie decyzji w oparciu o wspólne wartości, najlepsze praktyki i dowody oraz multidyscyplinarne wytyczne i protokoły; − samozarządzanie zdrowiem, zaangażowanie pacjenta i edukacja; − stworzenie ekosystemu wspierającego opiekę zintegrowaną, w tym m.in. uwzględnianie różnych aspektów życia pacjentów w procesie opieki: pracy, szkoły, czynników prywatnych, sposobu spędzania wolnego czasu i ich kombinacji; − większa uwaga w kierunku zdrowia publicznego i indywidualizowanej profilaktyki; − zaangażowanie na poziomie społeczeństw lokalnych.

Można wymienić kilka koncepcji opieki, które czasami powracają w zależności od aktualnej mody: opieka zintegrowana, opieka personalizowana, opieka koordynowana, opieka stawiająca pacjenta w centrum itd. Łącząc je jednym wspólnym mianownikiem, jak powinna być zorganizowana skuteczna ochrona zdrowia?

O koncepcji zintegrowanej ochrony zdrowia rozmawiamy już od prawie 30 lat i nie różni się ona wiele od obecnie popularnych zasad opieki zdrowotnej opartej na wartości (value based healthcare). Kieruje ona uwagę na proces integracji usług dla ich personalizacji i koordynacji pomiędzy różnymi osobami i podmiotami, uwzględniając w tym pa-

» Każda usługa medyczna składa się z wielu pojedynczych elementów, które muszą zostać odpowiednio uszeregowane.« cjenta i jego opiekunów. Opieka zdrowotna oparta na wartości kieruje swoją uwagę w stronę wyników i wykorzystaniu zasad łańcucha dostaw w celu optymalizacji procesów prowadzących do redukcji kosztów i zwiększonej efektywności świadczenia usług. Wymienione w pytaniu koncepcje mają zwolenników i sceptyków. Jednak tak naprawdę trzeba przeanalizować, w jaki sposób przeprojektować usługi zdrowotne z pomocą lepszego scalenia, integracji, personalizacji, komunikacji i koordynacji. W języku angielskim często używamy słowa „alignment” do określenia opieki zintegrowanej. Oznacza ono szeregowanie, ustawianie w szeregu. Każda usługa medyczna składa się właśnie z wielu pojedynczych elementów, które muszą zostać odpowiednio uszeregowane. Jak tylko usługa zdrowotna zostanie stworzona, trzeba od razu zabrać się za jej optymalizację i pomiar efektywności. Zmiana podejścia do usług powinna się odbywać na najniższym poziomie ich świadczenia (tam gdzie jest realizowana, lokalnie). Społeczności lokalne i osoby zaangażowane w realizację usług na najniższym poziomie są kluczowe dla powodzenia transformacji ochrony zdrowia, nawet jeżeli wszystkie zmiany muszą być ustalane odgórnie i odpowiadać normom uzgadnianym na wyższych poziomach.

Jaką rolę w tym procesie odgrywają technologie zdrowia cyfrowego?

Tak jak wspomniałem, swobodny przepływ wysokiej jakości i aktualnych informacji, dostępnych w każdym miejscu i o każdej porze dla wszystkich uczestników opieki jest kluczowy dla wprowadzenia zintegrowanej ochrony zdrowia.

To jest fundamentalne wymaganie: niezakłócony przepływ informacji z punktu A do punktu B. Jednak w wielu krajach tak proste wymaganie nie może być spełnione. Technologie cyfrowe nie obejmują swoim zasięgiem wszystkich elementów systemu i w związku z tym

nie mogą wspierać kontynuacji opieki, być jej fundamentem. Często mamy do czynienia z rozwiązaniami wspierającymi jedynie jeden punkt świadczenia usług, a nie całe kontinuum; rozwiązaniami nie zintegrowanymi z innymi elementami infrastruktury cyfrowej. Dlatego interoperacyjność systemów i wymiana danych muszą stać się priorytetem, także dla firm i startupów rozwijających poszczególne rozwiązania IT. Najpierw powinniśmy się skupić nad pytaniem „dlaczego” powstaje dane rozwiązanie, a dopiero w drugiej kolejności myśleć o tym, „jak” je stworzyć. Niestety, obecnie żyjemy w rzeczywistości, gdy każdy uczestnik rynku zdrowia zamyka się i działa w granicach swojej bańki. Między innymi dlatego nadal nie możemy osiągnąć korzyści, które oferuje zdrowie cyfrowe – lepszą organizację procesów, możliwość ich celnego planowania.

Z tego powodu bardzo często nowe technologie prowadzą do paradoksalnej sytuacji podrażania ochrony zdrowia, bez poprawy jej efektywności. Tak będzie dopóki cyfryzacja nie zapewni komunikacji pomiędzy wszystkimi elementami łańcucha usług.

Z drugiej strony istnieje już wiele przykładów rozwiązań cyfrowych, które pomagają określonym grupom pacjentom w zarządzaniu własnym zdrowiem. Moglibyśmy jednak to robić jeszcze lepiej poprzez integrację różnych narzędzi.

Czy opieka zintegrowana powinna być organizowana strategicznie i planowana na szczeblu centralnym, czy raczej lokalnym?

To jest odpowiedzialność nas wszystkich. Chodzi o transformację społeczną na wszystkich poziomach, która powinna się realizować zarówno w modelu „z góry w dół”, jak i „od dołu w górę”.

Potrzeba wyraźnej wizji współdzielonej przez uczestników rynku, jasnej mapy drogowej dochodzenia do celu i liderów zmian. 

» Niezakłócony przepływ informacji z punktu A do punktu B decyduje o koordynacji i integracji opieki zdrowotnej.« OSOZ Polska 6/2018

31

rozmow y

Cyfrowe dojrzewanie podmiotu medycznego Wartość dodana z cyfryzacji szpitala wynika nie tylko z wiedzy i kompetencji menagerów IT, ale jest też pochodną koncepcji funkcjonowania placówki.

Koncepcji, w której IT może być traktowane jako sposób na kreowanie wartości w postaci doświadczenia pacjenta oraz operacyjnej doskonałości – mówi Artur Pruszko, Dyrektor Forum e-Zdrowia. Na czym polega istota cyfryzacji? Jak zbudować ekosystem sprzyjający innowacyjności placówek ochrony zdrowia?

Na początek proste z pozoru pytanie – czy e-zdrowie i telemedycyna mogą poprawić efektywność ochrony zdrowia?

Rozwiązania e-zdrowia, w tym teleme-

32

OSOZ Polska 6/2018

dycyna, mogą poprawiać efektywność ochrony zdrowia zarówno w obszarze prowadzenia terapii, jak i zarządzania systemem zdrowia. Konkretne przykłady to choćby telemonitoring w cho-

robach przewlekłych czy wystawianie e-recepty w trakcie zdalnych konsultacji i dostawa leków do domu pacjenta. Poprawa efektywności związana jest także z istotną i radykalną zmianą, jaką

rozmow y

niesie za sobą cyfrowa rewolucja, w tym w szczególności z tworzeniem nowych modeli biznesowych, nowych obszarów kreowania wartości dla użytkowników i systemu opieki.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że w sferze e-zdrowia nie występuje prosty automatyzm. Można wdrażać nowe technologie, które – niewłaściwie stosowane lub wprowadzane w nieprzygotowanym środowisku – nie przyniosą spodziewanych efektów, a nawet mogą powodować utrudnienia. Jako przykład można przywołać udostępnienie lekarzowi nadmiaru informacji o pacjencie, których nie jest w stanie przeanalizować podczas udzielania kilkuminutowej porady. W tym przypadku kluczowe jest zapewnienie odpowiednich narzędzi analitycznych, które wskażą istotę informacji i będą wsparciem w określeniu właściwego postępowania terapeutycznego.

Jak Pan ocenia projekty digitalizacji, które realizowane są obecnie w Polsce? Co

by Pan w nich zmienił? Jakie powinny być następne kroki? Które tematy zaniedbano?

e-Zdrowie to złożone zjawisko, występujące w różnych miejscach, różnych odsłonach i kontekstach: pacjenta i podmiotu leczniczego, sfery publicznej i prywatnej, na poziomie krajowym i regionalnym itd. Każdy z tych wymiarów można poddać ocenie.

Jest wielu liderów e-zdrowia i można wskazać przyjazne pacjentom projekty prowadzone przez prywatne podmioty sektora zdrowia, ale też osiągające sukcesy podmioty publiczne. Warto zauważyć, iż w przeprowadzonym przez CSIOZ w roku 2017 badaniu dojrzałości wdrożeń IT w podmiotach podległych MZ znalazły się dwa szpitale, które w siedmiostopniowej międzynarodowej skali HIMSS EMRAM osiągnęły poziom 5 (Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku oraz Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy). Mamy zatem w Polsce liderów, podmioty i managerów, którzy skutecznie radzą sobie z wyzwaniami cyfryzacji w ochronie zdrowia.

Zgoła inaczej sprawy się mają, gdy przyjrzymy się wdrażanym od lat projektom centralnym i regionalnym, które jak dotąd nie spełniły pokładanych w nich nadziei. Projekty te realizowane są w dużej mierze w oparciu o założenia i cele sformułowane przed wielu laty, które powinny być zaktualizowane,

» W sferze e-zdrowia nie występuje prosty automatyzm. Niewłaściwie stosowane lub wprowadzane technologie nie przyniosą spodziewanych efektów, a nawet mogą spowodować utrudnienia.« czy wręcz zmienione, gdyż zmieniło się otoczenie, a część określonych przed laty problemów jest już rozwiązana innymi metodami. Na przykład kwestie identyfikacji użytkowników.

W obecnie realizowanych dużych projektach, jak e-recepta i e-zwolnienia, od których oczekuje się, iż usprawnią procesy organizacyjne, należy prowadzić ciągłą ewaluację ich realizacji, aby identyfikować problemy i monitorować osiąganie korzyści. Tak, aby kolejne wersje były coraz lepsze i powszechnie wykorzystywane.

Menedżerom placówek medycznych często brakuje wiedzy, jak prowadzić projekty informatyzacji, aby wnosiły wartość dodaną do pracy szpitala i nie ograniczały się tylko do zamiany papieru w komputer. Gdzie powinni szukać wiedzy na ten temat?

Wiedza i kompetencje menagerów IT w podmiotach leczniczych systematycznie rosną, także za sprawą licznych szkoleń i konferencji oraz kontaktów z wiodącymi firmami technologicznymi. Wiedza w dzisiejszym globalnym świecie jest stosukowo łatwo dostępna, kompetencje natomiast rozwijane są poprzez praktykę, prowadzenie dobrych, wymagających przedsięwzięć, również w innych branżach, w szczególności w tych, w których kluczem do sukcesu jest skoncentrowanie na doświadczeniu klienta (pacjenta) oraz operacyjna doskonałość.

Czy mamy w naszych szpitalach wielu takich liderów z obszaru IT? Wartość dodana z cyfryzacji w szpitalu wynika nie tylko z wiedzy i kompetencji menagerów IT, ale jest też pochodną koncepcji funkcjonowania placówki.

Koncepcji, w której IT może być traktowane jako sposób na kreowanie wartości, choćby wspomnianego wcześniej doświadczenia pacjenta lub operacyj-

nej doskonałości. Szukając odpowiedzi zastanówmy się, w ilu szpitalach mamy w zarządzie funkcje CIO, w ilu szpitalach manager IT jest partnerem w realizacji misji placówki, a w ilu IT jest postrzegane jedynie jako koszt i wieczny kłopot?

Wartość dodana, o którą Pan pyta, nierozerwalnie związana jest z cyfrową dojrzałością podmiotu oraz jego otoczenia – ekosystemu e-zdrowia, na który składają się nie tylko aspekty technologiczne, ale również zarządcze i organizacyjne oraz model działania podmiotu, w tym „ucyfrowienie” procesów klinicznych (opieki).

Tym kwestiom poświęcamy wiele miejsca podczas Forum e-Zdrowia, które wraz licznymi partnerami, w tym IHE i HIMSS, organizujemy w Sopocie (18– 19 września 2018 r.) i gdzie dyskutujemy, jak skutecznie wprowadzać rozwiązania e-zdrowia. Nasze spotkanie traktujemy jako element budowania tych niezbędnych kompetencji.

Informatyzacja podmiotów medycznych i korzystanie z systemów IT muszą być wsparte odpowiednim systemem zachęt dla lekarzy i menedżerów. Przykładem są Stany Zjednoczone, gdzie bonusy finansowe spowodowały, że dziś prawie każdy lekarz i placówka prowadzą dokumentację medyczną w formie elektronicznej.

Na jakich filarach powinien się opierać idealny system motywacyjny?

W istocie nie można zadekretować cyfryzacji podmiotu leczniczego, można wprawdzie wymusić stosowanie pewnych środków i form komunikacji dotyczących sprawozdawczości czy dokumentowania, jednak nie stanowi to istoty wartości, jaką niesie cyfryzacja, która może przebudować procesy operacyjne i współdziałania z pacjentami. Aby osiągnąć wskazane tu korzyści, a są to

OSOZ Polska 6/2018

33

rozmow y

» Nie można zadekretować cyfryzacji podmiotu leczniczego. Można wprawdzie wymusić stosowanie pewnych środków i form sprawozdawczości czy komunikacji, jednak nie stanowi to istoty wartości, jaką niesie cyfryzacja.«

korzyści realne i istotne, trzeba dokonać znaczącej rekonfiguracji podmiotu leczniczego. Owa rekonfiguracja jest procesem złożonym, wymagającym wizji zmiany, kompetencji zarządczej i technologicznej. System zachęt finansowych ułatwia przeprowadzenie tego procesu, pokrywając część jego kosztów/nakładów, ale dla odniesienia sukcesu dostępność zachęt finansowych jest niewystarczająca. Potrzebne jest wsparcie w opracowaniu odpowiedniego dla danego podmiotu planu cyfrowej transformacji, planu określającego cele digitalizacji odnoszące się do strategicznych celów podmiotu oraz sposoby realizacji i monitowania tego przedsięwzięcia. I w końcu – potrzebne jest wsparcie kompetencyjne i asysta dla podmiotu leczniczego w realizacji tego niełatwego procesu.

Przywołany w pytaniu przykład amerykańskiego programu Meaningful Use potwierdza z jednej strony, że programy takie istotnie stymulują wprowadzanie i stosownie rozwiązań informatycznych w podmiotach leczniczych, ale też pokazuje, jak trudne i złożone jest to przedsięwzięcie, realizowane etapami (2010 – 2013; 2014 – 2015, od 2016), które miały odpowiednio dobrane cele i mechanizmy interwencji/zachęt, na które przeznaczono ponad 30 mld USD. Jest to też przykład na to, jak trudno jest osiągać założone cele i jak wiele może pojawić się nieoczekiwanych efektów ubocznych, jak choćby podnoszony przez wielu lekarzy wzrost obciążeń biurokratycznych.

Jak oceniłby Pan digitalizację rynku zdrowia w Polsce na tle innych krajów UE?

Kwestia oceny jest sama w sobie zagadnieniem złożonym i można by jej poświęcić osobny, obszerny artykuł.

Jeśli jednak spojrzeć na różne rankingi, te oficjalne publikowane choćby

34

OSOZ Polska 6/2018

przez EU czy stowarzyszenia branżowe i firmy analityczne, to widzimy, że niemal w każdym z nich jesteśmy w ogonie Europy. I nie ma tu różnicy, czy będziemy rozważać odsetek zdalnie przeprowadzonych porad medycznych, wystawionych recept, konsultacji między lekarzami, poziom wsparcia pacjentów w samodzielnym rozwiązywaniu problemów zdrowotnych, czy też ocenie poddamy zakres kontinuum informacyjnego o zdrowiu pacjentów.

Z drugiej strony mamy wielu przedsiębiorców, którzy swoje cyfrowe rozwiązania z powodzeniem wdrażają w innych krajach EU, US, na Bliskim Wschodzie, czy w odleglej Azji – w krajach, których systemy zdrowia nastawione są na poszukiwanie i szybkie wprowadzanie digitalizacji jako narzędzia poprawy efektywności i zasięgu opieki.

Powszechnie identyfikowana niemoc i nieprzywiązywanie uwagi do utraconych korzyści w tym obszarze powinny być dla nas sygnałem alarmowym, sygnałem do pilnej naprawy (reorganizacji) systemu zdrowia.

Przyglądając się różnym narodowym strategiom e-zdrowia, jakimi dobrymi praktykami powinniśmy się kierować?

Strategie e-zdrowia, odpowiednio krajowe i regionalne, tworzone są od kilku dekad przez liderów zarządzających obszarem zdrowia w celu wykorzystania potencjału, jaki niesie rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz ich wpływ na poszczególne obszary naszego życia. Strategie te tworzone były w odpowiednich kontekstach technologicznych. Możliwości ich wykorzystania w obszarze zdrowia początkowo odnosiły się do implementacji technologii ICT w procesach diagnostycznych i terapeutycznych (telemedycyna) oraz

zarządczych (EMR). W kolejnej fazie koncentrowały się na kompleksowym rozwoju e-zdrowia, w tym współdziałaniu interesariuszy – interoperacyjności, rozwoju cyfrowych kompetencji. Obecnie strategie e-zdrowia mówią o włączaniu i uspójnianiu obszaru zdrowia z cyfrowym doświadczeniem, które pacjent/ obywatel, profesjonalista medyczny czy zarządzający wynoszą z innych, o wiele bardziej zdigitalizowanych obszarów.

E-zdrowie jest więc elementem sfery e-public i e-rzeczywistości.

Podsumowując strategie e-zdrowia, dziś powiedzielibyśmy digital health, mając niezmiennie na celu wykorzystanie potencjału, jaki niesie rozwój i powszechne wykorzystanie cyfrowego świata, obecnie koncentrują się na doświadczeniu użytkownika zanurzonego w informacyjnym kontinuum, zapewnieniu prywatności i (cyber) bezpieczeństwa, formułują podejście umożliwiające efektywne wykorzystanie rozległych zasobów danych, automatyzacji, sztuczniej inteligencji (AI), czy robotyki w procesach opieki. Dobre praktyki podpowiadają, że strategia cyfrowego zdrowia powinna być szerokim konsensusem interesariuszy systemu zdrowia na rzecz skutecznego, szybkiego i zwinnego (agile) wykorzystywania potencjału cyfrowej rewolucji, której doświadczamy w wielu sferach życia, a która w obszarze zdrowia – ze względu na jego naturę – powinna mieć postać cyfrowej transformacji.

Taki szeroki konsens interesariuszy wypracowaliśmy w roku 2017 dyskutując pod auspicjami Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Cyfryzacji strategię e-zdrowia dla Polski. Dobrze by było, aby wyniki tej dyskusji były zrealizowane.

Trwa narodowa debata o zdrowiu. Czy zagadnienia digitalizacji również powinny być jej tematem?

Pierwszy etap debaty „Pacjent i system – zasady działania opieki medycznej” wskazuje na centralne miejsce pacjenta w systemie opieki. Przyjęcie perspektyw pacjenta, finalnego odbiorcy i racji wszystkich działań, jest jak najbardziej zasadne. Wskazanie na konieczność poprawy funkcjonowania systemu, wprowadzenie dobrze określonych celów i mierników można odczytać jako próbę wykorzystania koncepcji value based haelthcare. Przebieg debaty i implementacja jej wyników pokażą, na ile potrafimy

rozmow y

w Polsce zbudować nowoczesny, efektywny, odpowiadający oczekiwaniom pacjentów system zdrowia.

Warto zauważyć, iż każda dobra strategia musi być osadzona w rzeczywistości, której dotyczy, którą transformuje i z której czerpie swoje witalne siły. Jedynie właściwie postawione i adekwatne do kontekstu cele (np. SMART) oraz odpowiednio dobrane metody i środki do ich skutecznego i efektywnego osiągnięcia uprawdopodobniają sukces. Dziś ten kontekst, główny wymiar cywilizacyjnego rozwoju, jest w dużej mierze kształtowany przez otaczającą nas cyfrową rewolucję, a właściwie cyfrowy świat, w którym od dawna poruszają się pacjenci/obywatele i profesjonaliści medyczni.

Abstrahowanie od tego kontekstu byłoby poważnym błędem przy konstruowaniu strategii, planów jej implementacji i alokacji zasobów. Warto zatem w tym miejscu postawić podstawowe pytania: czy robimy właściwe rzeczy (być może pewne działania są już zbędne i trzeba je zastąpić nowymi)? Czy robimy rzeczy właściwie (jakie jest uzasadnienie dla utrzymywania nie-cyfrowych form działań)?

Z jakimi wnioskami wrócił Pan z tegorocznego kongresu e-zdrowia HIMSS Europe & Health 2.0?

Doroczna konferencja HIMSS jest doskonałym miejscem, w którym podno-

» Dobra strategia rozwoju obszaru zdrowia musi być osadzona w rzeczywistości, której dotyczy, którą transformuje i z której czerpie swoje witalne siły.«

szone i dyskutowane są istotne kwestie dla rozwoju cyfrowego zdrowia. Prezentowanych jest wiele rozwiązań systemowych odnoszących się do obszaru zdrowia, wiele rozwiązań technologicznych, czy nowe podejście do wykorzystywania zasobów danych adresujących problemy zdrowia.

Chciałbym jednak zwrócić uwagę na szczególne miejsce, jakie zajmują pacjenci i ich bezpośrednie doświadczenie podczas konferencji, po której spodziewalibyśmy się koncentracji na technologiach i zarządzaniu. Wymiar pacjencki to koncentracja na potrzebach i doświadczaniu pacjenta, który w chorobie nie ma czasu do stracenia, który potrzebuje wsparcia w trudnościach, ukierunkowuje i przynagla (m.in. twórców rozwiązań i zarządzających systemem zdrowia) do wprowadzania rozwiązań cyfrowego zdrowia, w szczególności do wyko-

rzystywania w coraz większym stopniu w obszarze opieki cyfrowych rozwiązań dostępnych w innych dziedzinach życia, jak komunikacja i media społecznościowe, motywowanie w terapii, wsparcie decyzji (AI), asysty robotów itd. Jak wskazała podczas kongresu Anne-Miek Vroom (dyrektor i założycielka fundacji IKONE), pacjent powinien nie tylko być w centrum systemu opieki, ale być jego liderem.  Dr Artur Pruszko jest doktorem nauk matematycznych (IM PAN), managerem (MBA, University of Minnesota), ekspertem z wieloletnią praktyką w zakresie strategii, rozwoju biznesowego, zarządzania projektami inwestycyjnymi oraz restrukturyzacji.

Ponadto jest organizatorem corocznego. Forum e-Zdrowia, którego kolejna edycja odbędzie się 18–19 września 2018 roku w Sopocie.

Szczegóły: forum2018.forumezdrowia.pl

reklama info_pl_reklama_205x67.pdf

1

29/06/18

4:59 PM

OSOZ Polska 6/2018

35

prakt y cznie

legislacja

ZGODA PACJENTA

Zgoda na świadczenia Personel medyczny skarży się na rozrost biurokracji, pacjenci natomiast na trudność w uzyskaniu rzetelnej informacji. Remedium na te problemy jest prawidłowa realizacja obowiązków informacyjnych i procesu uzyskania świadomej zgody na świadczenia.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik

Jedną z idei przyświecających wprowadzeniu praw pacjenta było zwiększenie udziału pacjentów w procesie leczenia

36

OSOZ Polska 6/2018

poprzez możliwość wypowiedzenia się na temat diagnozy, proponowanych metod leczenia. Korzyścią dla osób sprawujących opiekę nad pacjentem miała być lepsza współpraca i mniejsze obawy pacjenta przed zaplanowanymi przez per-

sonel medyczny działaniami. Żeby dobrze przygotować się do realizacji praw pacjenta w tym zakresie, trzeba rozstrzygnąć kto, na jakich zasadach i w którym momencie może wyrazić zgodę na świadczenia, dopuszczając jednocześnie możliwość sprzeciwu osoby uprawnionej i ewentualne postępowanie w takim przypadku.

Uprawnione osoby Generalną zasadą jest wyrażanie zgody na realizację określonych czynności medycznych przez osobę, której świadczenie będzie udzielane. W przypadku pa-

prakt y cznie

cjentów małoletnich poniżej 16 roku życia, całkowicie ubezwłasnowolnionych lub niezdolnych do świadomego wyrażenia zgody, prawo do wyrażenia zgody ma przedstawiciel ustawowy. Należy przy tym pamiętać, że dokumentacja medyczna wymienionych osób musi zawierać dane przedstawiciela ustawowego obejmujące jego imię, nazwisko i adres zamieszkania. W przypadkach, w których wyrażenie zgody będzie odbywało się w formie pisemnej, sam formularz świadomej zgody powinien umożliwić zamieszczenie imienia i nazwiska przedstawiciela ustawowego, nie zaś jedynie jego podpisu, tak by nie powstawały wątpliwości co do tożsamości i umocowania prawnego. Jedynie przedstawiciel ustawowy ma kompetencje do podejmowania decyzji w pełnym zakresie.

Opiekun faktyczny, czyli osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga, może wyrazić zgodę jedynie na badanie pacjenta nie zaś na inne świadczenia.

Dla pacjentów małoletnich, którzy ukończyli 16 lat, przewidziano szczególną formułę zgody łącznej zwanej też zgodą kumulatywną. Oznacza to konieczność wyrażenia zgody zarówno przez przedstawiciela ustawowego, jak i małoletniego pacjenta. W odniesieniu do pacjentów małoletnich należy także pamiętać, że tak długo, jak personel medyczny nie posiada potwierdzonych informacji na temat innego statusu władzy rodzicielskiej, przyjmować należy że rodzic dziecka tę władzę sprawuje. Jeżeli jednak przedstawiony zostanie wyrok, w którym rozstrzygnięto w przedmiocie władzy rodzicielskiej nie powinien on być kserowany i włączany do dokumentacji medycznej małego pacjenta. Brak jest podstaw prawnych dla tego rodzaju działań, natomiast informacje zawarte w orzeczeniu powinny zostać odnotowane w dokumentacji medycznej jako istotne dla przebiegu procesu udzielania świadczeń dziecku.

Ocena ryzyka W wielu podmiotach leczniczych brak jest spójnych procedur wskazujących, w jakich sytuacjach wystarczające jest wyrażenie przez pacjenta zgody ustnej, a kiedy niezbędne będzie zachowanie formy pisemnej. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta przewiduje bowiem, że zgoda oraz sprzeciw wobec zaproponowanych metod leczenia lub diagnostyki mogą być wyrażone ust-

» W wielu podmiotach leczniczych brak jest spójnych procedur wskazujących, w jakich sytuacjach wystarczające jest wyrażenie przez pacjenta zgody ustnej, a kiedy niezbędne będzie zachowanie formy pisemnej.« nie albo przez takie zachowanie się osób uprawnionych do wyrażenia zgody, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się czynnościom proponowanym przez osobę wykonującą zawód medyczny albo brak takiej woli. Jeżeli jednak niezbędna jest zgoda na zabieg operacyjny lub metody leczenia lub diagnostyki stwarzające podwyższone ryzyko dla pacjenta, zgodę wyraża się w formie pisemnej. Problemem jest brak definicji podwyższonego ryzyka czy wskazania konkretnych działań, które można by zakwalifikować do kategorii metod stwarzających podwyższone ryzyko. Z pewnością istotny jest czynnik leżący po stronie pacjenta w postaci chorób przewlekłych czy niepełnosprawności. Dla pewnych grup pacjentów, np. z zaburzeniami krzepliwości krwi czy z cukrzycą, podwyższone ryzyko będzie występować bowiem nawet w sytuacjach nie niosących szczególnych zagrożeń dla pacjentów nieobarczonych jednostkami współistniejącymi.

By precyzyjnie ocenić, w jakich sytuacjach będzie wymagana od wszystkich pacjentów zgoda w formie pisemnej, niezbędne jest przeprowadzenie oceny ryzyka. Pierwszą czynnością będzie zatem ustalenie, jakie świadczenia są realizowane w danym podmiocie. Do konkretnych, wyszczególnionych procedur należy zdefiniować możliwe niekorzystne skutki i ocenić ich wpływ na jakość funkcjonowania pacjenta po wykonaniu określonej procedury. Jako kolejną czynność należy przeprowadzić ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia zdefiniowanych skutków. W obydwu sytuacjach zastosowanie może znaleźć przyjęta skala liczbowa lub wskazanie, czy ciężkość następstw lub prawdopodobieństwo jest małe, średnie czy duże. Tak przeprowadzona procedura oceny da odpowiedź na pytanie, w jakich sytuacjach, z punktu widzenia bezpieczeństwa prawnego podmiotu leczniczego i osoby wykonującej

zawód medyczny, niezbędne jest wyrażenie przez pacjenta zgody na piśmie.

Uprzednia informacja Wyrażenie zgody na określone świadczenia musi być poprzedzone rzetelną i kompleksową informacją dotyczącą stanu zdrowia pacjenta, rozpoznania, proponowanych oraz możliwych metod diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wyników leczenia oraz rokowań. Przekazującym informację musi być osoba wykonująca zawód medyczny, w zakresie udzielanych przez nią świadczeń oraz zgodnie z posiadanymi przez nią uprawnieniami. Nie może zatem czynności tych dopełniać personel rejestracji czy osoby odpowiedzialne za obsługę administracyjną.

Pojawiają się wątpliwości, co do sposobu przekazania informacji. Ma ona bowiem mieć przystępną formę, przy czym poziom zrozumienia informacji może być przecież różny u poszczególnych pacjentów. Generalnie przyjmuje się, że należy zrezygnować z określeń w języku łacińskim, nawet jeżeli są one powszechnie zrozumiałe dla personelu medycznego (np. badanie per rectum). Słowa, które mogą być niezrozumiałe zastąpić natomiast należy ich odpowiednikami znanych przeciętnemu pacjentowi nieposiadającemu wiedzy o funkcjonowaniu systemu (np. lekarz zajmujący się chorobami płuc zamiast lekarz pulmonolog, poradnia specjalistyczna zamiast skrótu AOS). Pytając o leki z konkretnej grupy warto wymienić kilka najczęściej ordynowanych lub rodzaj leku (np. leki zapisywane w chorobach serca zamiast leki kardiologiczne). Te pozornie niewielkie zmiany znacząco poprawiają przystępność informacji dla pacjenta. Dobrą praktyką jest także modyfikowanie formularzy w reakcji na najczęściej pojawiające się podczas ich wypełniania pytania pacjentów. 

OSOZ Polska 6/2018

37

Foto: designed by freepik.com

prakt y cznie

A na „cholerę” nam te komputery?

Zapewne Państwo wiecie, że dzięki komputerom wykrywalność cholery w Polsce znacząco wzrosła. To fakt potwierdzony statystycznie. Teraz zastanawiacie się, w jaki sposób komputery poprawiły wykrywalność tej jakże poważnej choroby zakaźnej?

38

OSOZ Polska 6/2018

prakt y cznie

lek. Maciej Sokołowski Dyrektor Centrum Medycznego „Dobrzyńska” we Wrocławiu Wiceprezes Dolnośląskiego Oddziału STOMOZ

Dobre pytanie. Odpowiedź jest banalna.

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, oznaczenie cholery to A00.0.

Jeśli ktoś wypełniający elektroniczną dokumentację nie wybrał inaczej, to w polu „rozpoznanie” zostawała właśnie pierwsza pozycja klasyfikacji – A00.0 – cholera. Jeszcze tylko wydruk, pieczątka, parafka i rozpoznanie choroby przyklejało się do pacjenta. A leczenie długie i trudne…

Komputer, a w zasadzie komputer i oprogramowanie, to narzędzie takie jak młotek. Oczywiście drogi i skomplikowany, ale jednak młotek. Jeśli ktoś potrafi się nim posługiwać, to osiąga fascynujące efekty. Szczególnie w połączeniu z dłutem i kawałkiem dobrego marmuru.

Problemem jest to, że w Polsce nikt nie określił jakiejś strategii informatyzacji. A w zasadzie może i określił, ale na zasadzie „informatyzujmy” co się rusza.

Chronicznie brakuje kompleksowego myślenia o wzajemnych zależnościach.

Informatyzacja ma wiele potencjalnych zalet. Niesie też ze sobą liczne zagrożenia. W czasach papierowych kartotek złodziej mógł wynieść tyle, ile uniesie. Zwykle to kilka pudeł dokumentacji. Dzisiaj można włamać się do systemu medycznego szpitala, ukraść dane i sprzedać temu, kto lepiej zapłaci. Będą to dane nie kilkudziesięciu pacjentów. Zapewne będzie to raczej kilkadziesiąt tysięcy historii chorób. Można też zaszyfrować serwery dla okupu.

Bezpieczeństwo danych w systemie jest tak dobre, jak jego najsłabszy element. A to zwykle człowiek. Ale też zabezpieczenie systemów w najbiedniejszym szpitalu. Bo przecież informatyzacja w Polsce dokonuje się bezkosztowo.

Rządzący kolejnych ekip dają wytyczne, a w „ocenach skutków regulacji” zawsze po stronie kosztów innych niż koszty administracji publicznej pojawia się zero.

Z tego powodu NFZ nie zwiększa wycen świadczeń, a Ministerstwo nie przyznaje dotacji i nie dostarcza sprzętu i oprogramowania do placówek. Co więcej – Minister Religa podjął decyzję o zaprzestaniu dostarczania świadczeniodawcom darmowego oprogramowania rozliczeniowego przez NFZ. I każdy musiał kupić sobie programy rozliczeniowe.

» Informatyzacja w Polsce dokonuje się bezkosztowo. Rządzący kolejnych ekip dają jedynie wytyczne, bez finansowania.«

I tu kolejna myśl. Posiadamy chyba najtańszy na świecie system administracji świadczeniami. Mam tu na myśli funkcjonowanie Narodowego Funduszu Zdrowia, czyli publicznego płatnika.

Czemu tak się dzieje? Bo koszty utrzymania systemów informatycznych i karmienia tej „bestii” danymi zostały przerzucone na świadczeniodawców. To my wszystko kodujemy i sprawozdajemy.

A jeśli coś ze statystyką jest nie tak, to jeszcze dostajemy kary. Bo mieliśmy nie tylko podawać, na co pacjent jest chory, ale jeszcze konieczne określić tryb przyjęcia, kod uprawnień, wykonaną procedurę i kilkadziesiąt innych parametrów.

Z punktu widzenia gabinetu lekarskiego: jeśli lekarz zdecydował się opanować trudną sztukę prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej – chociaż w zakresie recept i skierowań na początek – to już lepiej. Skierowania i recepty są czytelne. Drukują się szybciej – szczególnie przy wystawianiu kolejnej recepty. To oszczędza czas. Czasem nawet zapala się coś czerwonego na monitorze i lekarz wie, że mamy do czynienia z niedopuszczalną interakcją leków. Czyli może jednak przepisać coś innego? Tylko tu też mamy potencjalne problemy. Dawniej lekarz wpisywał na czerwono do dokumentacji, że pacjent jest uczulony na pyralginę. I sprawdzał wpisy przy następnej wizycie. Teraz lekarz w polu tekstowym wpisuje „Pacjent uczulony na pyralginę”. I myśli, że jeśli kiedykolwiek spróbuje zlecić pyralginę, to mu komputer podpowie, że nie wolno. Ale komputer nie wie, bo to było pole tekstowe, a nie zakładka „uczulenia” i rozwijana lista leków do wyboru i zaznaczenia. A lekarz myśli, że już nie musi pamiętać, bo pilnuje go „system komputerowy”. Tak to działa.

Jeśli lekarz – szacownymi dwoma palcami (bo ani w szkole, ani na studiach nie uczą obsługi klawiatury dziesięcioma palcami) – już prowadzi pełną historię zdrowia i choroby w komputerze,

to częściej patrzy na monitor niż na pacjenta. Taka dehumanizacja wizyty. Marzę o sytuacji wprowadzenia do gabinetów systemów rozpoznawania mowy. To by pozwoliło zaoszczędzić czas. Lekarz mógłby dyktować systemowi odpowiednie notatki patrząc w oczy pacjenta, a nie ślipiąc w monitor.

A teraz szpital: oczywiście systemy są zbawienne dla dokumentowania zdarzeń. Kardiomonitory na OIOM-ie wpięte w system pozwalają uchronić się przed zarzutem zbyt późnego reagowania na pogorszenie stanu zdrowia chorego. Bo był alarm i został skasowany po 15 sekundach, a następnie system zanotował następującą aktywność. Może i dobrze. Jeśli leki zlecamy z pomocą tabletu przy łóżku pacjenta, to nie trzeba przepisywać zeszytów zleceń. Jeśli przy łóżku czytnikiem sprawdzamy kod kreskowy na opakowaniu leku i na nadgarstku pacjenta potwierdzając zgodność, to ma to sens. Dzięki temu może nie pomylimy operowanych pacjentów.

Dawniej lekarz zbierał wywiad. Dzisiaj powinien dodatkowo przeszukać wszystkie dostępne medyczne bazy danych i „platformy regionalne” pozyskując informacje o chorym. Zapewne jeśli tego nie zrobi, to będzie to błąd w sztuce. Brak należytej staranności. Tylko kiedy? I jak to ogarnąć? Czekamy na systemy sztucznej inteligencji i „pulpity menedżerskie” dla lekarzy. Już dzisiaj nasz system – na naszą wyraźną prośbę – wyświetla wyniki badań w formie wykresów. To faktycznie pozwala lekarzowi na lepsze i szybsze wyciągnie wniosków.

A dane o pacjencie nas zalewają.

Dawniej cukrzyk miał zeszycik, w który zapisywał pomiary glikemii. Dzisiaj diabetyk żąda od lekarza ściągnięcia danych z aplikacji jego glukometru po WiFi i analizy danych. W tym nie tylko glikemii, ale również aktywności fizycznej, ilości wymienników węglowodanowych itp. Tylko kto to oceni?

OSOZ Polska 6/2018

39

prakt y cznie

Oczywiście komputer (program). Następny i następny. A lekarz? A po co lekarz? I tak leczy nas coraz częściej dr Google. „Jeśli nie znasz portu przeznaczenia, wiatry korzystne nie będą Ci wiały” – jeśli nie wiemy, po co to wszystko, to jest to trochę bez sensu. Wydajemy pieniądze oszczędzając na pacjentach i/lub pracownikach (bo NFZ nie zwiększa wycen świadczeń z przeznaczeniem na informatyzację, a to kosztuje). I nie ma jakiś wielkich efektów. Przykład to wdrożenie elektronicznych zwolnień lekarskich przez ZUS. Zwracam uwagę, że lekarze orzekają o potrzebie powstrzymania się od pracy zgodnie z Kodeksem Etyki Lekarskiej i ustawą o zawodzie lekarza. Mogą to jednak robić na dowolnym świstku papieru. Obowiązek stosowania odpowiednich druków lub systemu komputerowego wynika z umowy pomiędzy lekarzem a ZUS. ZUS udostępnia odpowiednie aplikacje dostępne przez przeglądarki internetowe. Jednak nie słyszałem, aby płacił za komputery i dostęp do Internetu. A jest to nieco droższe niż długopis – bo druki dostarczał ZUS. Zwykle szpitale i przychodnie mają jakieś systemy informatyczne. Idea in-

» Brakuje kompleksowego myślenia o informatyzacji.« formatyki jest taka, aby dane chorego wpisywać do systemu tylko raz. To jest ta słynna oszczędność czasu. Ale czy ZUS podpisał umowy z placówkami i sfinansował rozbudowę systemów medycznych o moduły do wystawiania e-zwolnień? Nie. Czyli dalej pozostają przeglądarki zabierając czas lekarzowi i wymagające ponownego wpisania danych pacjenta.

A za chwilę ZUS będzie występował do placówek o dokumentację medyczną w celu sprawdzenia zasadności wystawienia zwolnienia. I co się stanie? Przecież ZUS nie ma umów z tymi placówkami. Ja zawsze odmawiam udostępnienia danych prosząc o kontakt bezpośrednio z lekarzem będącym stroną umowy. Lekarz ma prawo wystąpić do mnie z wnioskiem o dostęp do dokumentacji. Oczywiście odpłatnie…

Gdyby ktoś przemyślał sprawę systemowo, zapewne proces wprowadzania e-zwolnień uwzględniłby sfinansowanie przez ZUS odpowiednich modułów w programach medycznych placówek i „szybką ścieżkę” przekazywania danych z systemów medycznych przychodni i szpitali do lekarzy orzeczników. Ale nikt tak nie myśli. Nikt nie myśli o celu.

Każdy myśli tylko o „swoim kawałku”.

A koszty tego dryfowania ponoszą pracownicy przychodni i szpitali. Bo jeśli nie wiadomo, kto ma za to zapłacić, to płacą dyrektorzy zamiast dawać konieczne podwyżki pracownikom.

I na „cholerę” to wszystko? Na to pytanie proszę szukać odpowiedni na początku artykułu. 

reklama

IT i Zdrowie

Polub czasopismo OSOZ na Facebooku Nowości e-zdrowia | Ciekawostki | Doniesienia naukowe

www.facebook.com/ITiZdrowie

40

OSOZ Polska 6/2018

prakt y cznie

E-zdrowie na świecie

Szpitale sięgają po wirtualną rzeczywistość (VR) w walce z bólem

Sztuczna inteligencja pomoże wykrywać zaburzenia rytmu serca?

Wiele procedur i badań wykonywanych w szpitalu wiąże się z dużym stresem dla pacjentów. Przykładem jest chociażby pobranie krwi czy założenie kaniuli dożylnej. W niektórych przypadkach strach pacjenta jest tak duży, że uniemożliwia przeprowadzenie zabiegu przez personel medyczny. Jednym ze sposobów niwelowania bólu i odwracania uwagi pacjenta jest przeniesienie go w świat wirtualnej rzeczywistości. Po założeniu okularów 3D, pokój szpitalny zamienia się w park, plażę nadmorską albo tajemniczą planetę. Zastosowanie VR w praktyce klinicznej testuje m.in. Centrum Medyczne Cedars-Sinai.

Od 2006 roku z tej metody – z bardzo pozytywnymi skutkami – skorzystało już ponad 2 500 pacjentów. Okulary 3D stosuje się tam m.in. dla zmniejszenia ataków paniki przed porodem czy łagodzenia bólu oparzeniowego.

AliveCore (producent nakładki na telefon komórkowy pozwalającej sporządzać EKG) oraz Mayo Clinic z USA testują, czy sztuczna inteligencja może zidentyfikować tzw. wrodzony zespół długiego odstępu QT związany z komorowymi zaburzeniami rytmu serca. Według danych National Institute of Health, co roku w USA choroba prowadzi do 3000–4000 nagłych zgonów. Sygnały zespołu nie zawsze są widoczne na EKG, co bardzo utrudnia prawidłową diagnozę choroby. W badaniu przeprowadzonym przez Mayo wykazano, że technologia stosowana w AliveCore jest w stanie zdiagnozować zaburzenia w 79%.

Firma zbudowała system oparty na sieciach neuronowych sięgając do wyników EKG 2000 pacjentów z syndromem i bez niego. Na tej podstawie system nauczył się specyficznych cech choroby zawartych w danych.

Roboty-opiekunowie pozwolą brytyjskiej służbie zdrowia zaoszczędzić miliardy

Prawo własności do danych – rewolucja, która zakończy handel informacjami

Dokładnie chodzi o kwotę 13 mld funtów rocznie, o którą zmniejszyłyby się koszty brytyjskiej Narodowej Służby Zdrowia (NHS), gdyby wprowadzić roboty zastępujące lekarzy i pielęgniarki w podstawowych czynnościach. To 10 proc. budżetu NHS. Tak przynajmniej wynika z kontrowersyjnego raportu byłego ministra zdrowia Lorda Darzi. Postuluje on pełną automatyzację usług zdrowotnych i społecznych, w wyniku czego personel medyczny zyskałby więcej czasu dla pacjentów. Raport sugeruje, że jedną trzecią zadań obecnie wykonywanych przez pielęgniarki i jedną czwartą obowiązków lekarskich mogłyby bez straty dla pacjentów przejąć roboty i systemy sztucznej inteligencji. Z kolei szerokie zastosowanie robotów-opiekunów domowych, mogłoby zmniejszyć zapotrzebowanie na opiekę ze strony ludzi o 30%.

Afera z Cambridge Analytica to tylko wierzchołek góry lodowej problemu, który sprowadza się do tego, czyją własnością są dane (również zdrowotne). Pacjenta? Płatnika? Placówki medycznej? Lekarza? A może po trochu każdej z tych osób i instytucji? Dopóki własność danych nie będzie podstawowym prawem każdego człowieka, nadużycia i handel informacjami będą przybierały na sile. Nawet jeżeli sobie z tego nie zdajemy sprawy, informacje na nasz temat przechodzą z rąk do rąk. Rynek prywatnych danych szacowany jest na ok. 150–200 bilionów USD rocznie. Również dane zdrowotne wykorzystywane są bez naszej wiedzy. Rozwiązaniem tych problemów byłoby wprowadzenie prawa człowieka do własności do danych i decentralizacja ich gromadzenia oraz przechowywania. Pozwalają na to m.in. takie technologie jak blockchain.

Źródło: Washington Post

Źródło: The Telegraph

Źródło: CNBC

Źródło: Forbes

OSOZ Polska 6/2018

41

Foto: designed by freepik.com

prakt y cznie

Elektroniczny obieg dokumentów w szpitalu.

Ułatwienie czy zbędny obowiązek?

Setki tysięcy papierowych dokumentów krążących każdego dnia pomiędzy kolejnymi sekretariatami – tak aktualnie wygląda rzeczywistość w wielu szpitalach w kraju. Na szczęście coraz więcej z nich zamiast papierowego obiegu dokumentów wybiera nowocześniejsze rozwiązanie – elektroniczny system zarządzania dokumentami (EZD).

Czy powinien on zastąpić tradycyjny obieg papieru?

42

OSOZ Polska 6/2018

Wojciech Zawalski

Dziś w szpitalach korespondencja zewnętrzna jak i wewnętrzna prowadzona jest co do zasady w formie papierowej.

Niewielu pionierów zdecydowało się na wprowadzenie instrukcji kancelaryjnych zmuszających do elektronicznego obiegu dokumentów.

W większości instrukcji kancelaryjnych zakładamy standardową drogę korespondencji. Prześledźmy ją na przykła-

prakt y cznie

dzie pisma z zakładu ubezpieczeń wzajemnych „Polisa dla zdrowia”.

20.06.2018 wpływa do Szpitala w „Leśnej Górze” pismo następującej treści: w imieniu Jana Kowalskiego ubezpieczonego w Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych „Polisa dla zdrowia” zwracamy się do Państwa z prośbą o przesłanie kopii dokumentacji medycznej Jana Kowalskiego PESEL 72……45 zamieszkałego w Warszawie, ul. Jana z Kolna 176 m56, leczonego w Państwa Szpitalu w dniach 2–17 maja br. W załączeniu zgoda Jana Kowalskiego na udostępnienie dokumentacji medycznej.

Z poważaniem Z up. Prezesa ZUW „Polisa dla zdrowia” Dr n. med Józef Nowak Obieg pisma w tradycyjnej instrukcji kancelaryjnej: 1. Otwarcie pisma – Kancelaria Szpitala.

2. Przekazanie pisma do dyrektora szpitala.

3. Pismo trafia do sekretariatu dyrektora naczelnego, który przekazuje pismo Dyrektorowi.

4. Dekretacja dyrektora szpitala do z-cy ds. lecznictwa.

5. Pismo ponownie trafia do sekretariatu dyrektora naczelnego, który przekazuje do sekretariatu z-cy ds. lecznictwa.

6. Pismo trafia do sekretariatu z-cy dyrektora ds. lecznictwa.

7. Zgoda z-cy ds. lecznictwa na udostępnienie dokumentacji medycznej – dekretacja do kierownika Sekcji Statystyki Szpitalnej.

8. Pismo ponownie trafia do sekretariatu z-cy dyrektora ds. lecznictwa, który przekazuje je zgodnie z dekretacją.

9. Pismo trafia do kierownika sekcji Statystyki Szpitalnej.

10. Kierownik Sekcji Statystyki Medycznej dekretuje pismo do samodzielnego pracownika archiwum.

11. Pracownik archiwum dokonuje odszukania dokumentacji Jana Kowalskiego a następnie wykonuje kserokopie dokumentacji medycznej.

12. Kserokopia dokumentacji medycznej Jana Kowalskiego trafia do kierownika Sekcji Statystyki Szpitalnej.

13. Kierownik Sekcji Statystyki Szpitalnej przygotowuje pismo przewodnie do ZUW „Polisa dla zdrowia” i przekazuje je wraz z kopią dokumentacji medycznej, potwierdzając jej zgod-

ność z oryginałem, do sekretariatu z-cy dyrektora ds. lecznictwa.

14. Sekretariat przekazuje z-cy ds. lecznictwa pismo przewodnie celem parafowania.

15. Pismo po parafowaniu trafia znów do sekretariatu z-cy dyrektora ds. lecznictwa, który przekazuje je do sekretariatu dyrektora naczelnego.

16. Dyrektor naczelny podpisuje pismo i przekazuje je do Kancelarii Szpitala (za pośrednictwem swojego sekretariatu), która wysyła pismo wraz z kopią do ZUW „Polisa dla zdrowia”.

Absurd? Zbędna biurokracja? Nie – codzienność 90% szpitali.

Dokument zawierający dane osobowe Jana Kowalskiego krążył po Szpitalu przez co najmniej 7 dni i miało do niego dostęp co najmniej 9 osób! Jak to się ma do RODO? Jak to się ma do zdrowego rozsądku?

A jak wygląda to w nowoczesnym szpitalu dbającym o prawa pacjenta?

Szpitalu chroniącym dane osobowe swoich pacjentów?

1. Otwarcie pisma – Kancelaria Szpitala.

2. Skan pisma i przekazanie w systemie EZD do z-cy dyrektora ds. medycznych.

3. Akceptacja poprzez złożenie podpisu cyfrowego wydania kopii dokumentacji.

4. Pobranie przez kancelarię dokumentacji z repozytorium cyfrowego.

5. Wysłanie drogą e-mail na wskazany adres kopii dokumentacji.

Prosto, szybko, bezpiecznie… Na dodatek w systemie zostaje kopia pisma i pełny zapis „drogi” dokumentu. Nawet za kilkanaście lat pozostanie trwały ślad o tym kto, kiedy i za czyją zgodą miał wgląd do dokumentacji Jana Kowalskiego. To tylko jeden z aspektów dotyczący udostępniania dokumentacji medycznej. A przecież praca w systemie EZD daje również pewność, że każda instrukcja czy procedura zostanie wyświetlona jedynie przez ograniczone grono adresatów. W każdej chwili można sprawdzić na przykład, czy wszyscy pracownicy Izby Przyjęć zapoznali się z nową procedurą dotyczącą przyjęcia pacjenta chociażby z powodu wprowadzenia RODO. Integracja systemu EZD z systemem HIS lub automatyczne uruchamianie po zalogowaniu się określonego użytkownika i wyświetlenie dokumentów skierowanych do niego pozwala mieć pewność, że określona informacja dotrze w 100%

» Nawet po 10 latach w razie konieczności dowiemy się, kto miał wgląd, na podstawie jakich uprawnień i kto autoryzował wydanie dokumentacji na zewnątrz.« do ściśle określonego miejsca, w wybranym czasie. Nowoczesne systemy EZD pozwalają wprowadzać różne kategorie istotności przesyłanej informacji.

Przykładowo informacja o nowej gamie ubrań roboczych do wyboru przez pracownika może pojawiać się po każdym zalogowaniu do systemu, ale już informacja o wycofaniu popularnego leku z użycia z powodu działań niepożądanych pojawi się po zalogowaniu u każdego lekarza i pielęgniarki, nie pozwalając się „zamknąć” bez potwierdzenia zapoznania się z treścią.

Wyższość systemów komunikacji wewnętrznej opartej na elektronicznym obiegu dokumentów nad tradycyjnym papierowym, czy nawet opartym na skrzynkach e-mail, jest niezaprzeczalna.

Najważniejsza różnica pomiędzy EZD a e-mailem w korespondencji wewnętrznej to przede wszystkim ściśle kontrolowana treść przesyłana praktycznie w zamkniętym obiegu. Zewnętrzne maile wchodzą oczywiście w obieg komunikacji EZD, ale po uprzednim zarejestrowaniu ich w systemie i na ściśle określonych zasadach.

Systemy EZD są ściśle reglamentowane pod względem dostępu, z określeniem zamkniętego grona użytkowników, jak i treści w nich się pojawiających.

Analogicznie do wejścia, również bramka łącząca komunikację wewnątrz systemu z EZD ze światem zewnętrznym – pod postacią maili lub wydruku korespondencji tradycyjnej, papierowej – pozostawia ślad i jest łatwa do odtworzenia.

Należy pamiętać również o tym, że na skrzynkę e-mail trzeba się zwykle zalogować, przebrnąć przez mnóstwo trochę

OSOZ Polska 6/2018

43

prakt y cznie

mniej i trochÄ&#x2122; bardziej waĹźnych dokumentĂłw, a system powiadamiania o przeczytaniu i archiwizacji peĹ&#x201A;nej korespondencji jest niewystarczajÄ&#x2026;cy i na pewno niezgodny z zasadami RODO. Tylko kilka procent pracownikĂłw medycznych ma otwarte skrzynki pocztowe z powiadamianiem on-line i czyta nadchodzÄ&#x2026;cÄ&#x2026; korespondencjÄ&#x2122;.

System EZD, jak wspomniaĹ&#x201A;em w przypadku informacji krytycznej, â&#x20AC;&#x17E;zablokujeâ&#x20AC;? pracÄ&#x2122; na terminalu lub komputerze wymuszajÄ&#x2026;c przeczytanie informacji.

Tradycyjny intranet stwarza system nieco zbliĹźony do EZD, ale pozbawiony dokĹ&#x201A;adnego nadzoru i reglamentacji treĹ&#x203A;ci do poziomu pojedynczego uĹźytkownika.

A koszty? I tutaj rĂłwnieĹź miĹ&#x201A;e zaskoczenie â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; systemĂłw EZD dostÄ&#x2122;pnych w Polsce moĹźliwych jest do instalacji na zasadzie open source, szczegĂłlnie jeĹźeli dotyczy to szpitali publicznych.

JeĹźeli zdecydujemy siÄ&#x2122; na droĹźszy, ale standardowy system komercyjny, wydatki nie przewyĹźszÄ&#x2026; korzyĹ&#x203A;ci pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;cych z pozbycia siÄ&#x2122; tradycyjnego obiegu â&#x20AC;&#x17E;papierowychâ&#x20AC;? dokumentĂłw i prowadzenia komercyjnego systemu kont e-mail dla wszystkich pracownikĂłw.

OczywiĹ&#x203A;cie najwiÄ&#x2122;kszy wydatek to system w peĹ&#x201A;ni zintegrowany z naszym systemem biaĹ&#x201A;ym (HIS) i szarym, czyli tym dotyczÄ&#x2026;cym administracji szpitala. Ale system taki w kilka lat powinien w peĹ&#x201A;ni zwrĂłciÄ&#x2021; poniesione na niego nakĹ&#x201A;ady, nawet w niezbyt zasobnym szpitalu powiatowym.

Integracja EZD, HIS z obowiÄ&#x2026;zkowym EDM i repozytorium zdigitalizo-

wanych zasobĂłw archiwalnych dotyczÄ&#x2026;cych dokumentacji archiwalnej dajÄ&#x2026; pacjentom poczucie peĹ&#x201A;nego bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Nikt niepowoĹ&#x201A;any nie uzyska dostÄ&#x2122;pu do jego dokumentacji medycznej â&#x20AC;&#x201C; archiwa sÄ&#x2026; szyfrowane, a dostÄ&#x2122;p do nich w peĹ&#x201A;ni reglamentowany i zgodny z procedurami. Sytuacja, w ktĂłrej przysĹ&#x201A;owiowa Pani Sekretarka idzie do archiwum szpitalnego i mĂłwi â&#x20AC;&#x17E;poproszÄ&#x2122; dokumentacjÄ&#x2122; Jana Kowalskiego ze styczniowego pobytu na chirurgii, bo Pan Dyrektor chciaĹ&#x201A; rzuciÄ&#x2021; okiemâ&#x20AC;? (sytuacja czÄ&#x2122;sto wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ca dziĹ&#x203A; w szpitalu, bo kto odmĂłwi sekretarce dyrektora?) jest absolutnie niemoĹźliwa w zastosowanym modelu. Owszem, dyrektor bÄ&#x2122;dzie miaĹ&#x201A; wglÄ&#x2026;d w dokumentacjÄ&#x2122; dowolnego pacjenta, ale po pierwsze nie bÄ&#x2122;dzie musiaĹ&#x201A; wysyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; po niÄ&#x2026; Pani Sekretarki, ktĂłra przypadkiem jest sÄ&#x2026;siadkÄ&#x2026; Jana Kowalskiego, wiÄ&#x2122;c chÄ&#x2122;tnie rzuci okiem w dokumenty niesione do dyrekcji, a po drugie i najwaĹźniejsze â&#x20AC;&#x201C; kaĹźdy wglÄ&#x2026;d w system dokumentĂłw pozostawi trwaĹ&#x201A;y Ĺ&#x203A;lad i zapis.

Nawet po 10 latach w razie koniecznoĹ&#x203A;ci dowiemy siÄ&#x2122;, kto miaĹ&#x201A; wglÄ&#x2026;d, na podstawie jakich uprawnieĹ&#x201E; i kto autoryzowaĹ&#x201A; wydanie dokumentacji na zewnÄ&#x2026;trz.

RĂłwnieĹź dyrektor, chcÄ&#x2026;c spojrzeÄ&#x2021; w akta osobowe nowej Pani Doktor pozostawi Ĺ&#x203A;lad w zintegrowanym systemie administracyjnym. DoĹ&#x203A;wiadczenia szpitali, ktĂłre wdroĹźyĹ&#x201A;y w peĹ&#x201A;ni systemy EZD zintegrowane z EZD i systemami administracyjnymi pokazujÄ&#x2026; jednÄ&#x2026; rzecz. MajÄ&#x2026;c Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe kaĹźdy wglÄ&#x2026;d w dokumenty jest trwale odnotowywany, jakoĹ&#x203A; nagle tracimy zainteresowanie. Tony papieru uĹźywanego na wydruki i kseroko-

Âť NajwaĹźniejsza róşnica pomiÄ&#x2122;dzy EZD a e-mailem w korespondencji wewnÄ&#x2122;trznej to Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le kontrolowana treĹ&#x203A;Ä&#x2021; przesyĹ&#x201A;ana praktycznie w zamkniÄ&#x2122;tym obiegu.ÂŤ

pie rĂłwnieĹź zanikajÄ&#x2026;. ZachÄ&#x2122;cam kaĹźdego dyrektora do sprawdzenia jutro, jakie iloĹ&#x203A;ci papieru rocznie zuĹźywa jego szpital. Poziom zuĹźycia robi wraĹźenie.

Prawda?

Wiele krajĂłw stosuje takie w peĹ&#x201A;ni zintegrowane systemy od lat. CzytelnikĂłw rĂłwnieĹź zachÄ&#x2122;cam, Ĺźeby przy nastÄ&#x2122;pnej aktualizacji systemu, przejĹ&#x203A;ciu do innego operatora systemĂłw HIS pomyĹ&#x203A;leÄ&#x2021; rĂłwnieĹź o EZD. Takie skumulowanie zamĂłwienia pozwoli obniĹźyÄ&#x2021; koszty w stosunku do zakupu tylko EZD, a po przeczytaniu tego artykuĹ&#x201A;u o korzyĹ&#x203A;ciach pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;cych z EZD juĹź chyba nikogo nie trzeba przekonywaÄ&#x2021;.ď Ź Wojciech Zawalski â&#x20AC;&#x201C; ekspert systemĂłw opieki zdrowotnej, wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciciel agencji consultingowej â&#x20AC;&#x17E;Wojciech Zawalski Medicineâ&#x20AC;?, byĹ&#x201A;y Dyrektor DSOZ Centrali NFZ.

reklama

159#,#/; É­9+#6

+0(14/#6;-+ Od 30 lat rozwijamy profesjonalne TQ\YKȤ\CPKC +6 FNC UGMVQTC QEJTQP[ \FTQYKC

Medycyna

(CTOCELC

' \FTQYKG

Diagnostyka

9GVGT[PCTKC

Ubezpieczenia

KAMSOFT S.A.

44

OSOZ Polska 6/2018

www.kamsoft.pl

nowe idee

strefa start-up

RemmedVR Zastosowanie

Terapia wzroku oparta na wirtualnej rzeczywistości (VR)

Pomysłodawca

Piotr Krukowski (CEO)

Kraj

Polska

Jak zrodził się pomysł na stworzenie terapii RemmedVR?

Pierwsze ziarno zostało zasiane podczas targów, gdzie do stoiska naszej pierwszej spółki DreamzVR podszedł klient opowiadając o swoim synu chorującym na niedowidzenie. Zapytał wtedy „czy możecie tymi goglami leczyć leniwe oko?”. Rozwijaliśmy wówczas rozwiązanie umożliwiające granie w dowolne gry PC w trybie VR oparte o nasze autorskie gogle typu Google Cardboard i oprogramowanie do streamingu treści 360 z komputera na dowolny smartfon oparty o system Android. Trudności z pozyskaniem inwestora na skalowanie naszego konsumenckiego rozwiązania skłoniły nas do poszukiwań biznesowych zastosowań dla VR, m.in. w medycynie. Postawione pytanie postanowiliśmy zweryfikować w sieci i szybko zrozumieliśmy, że VR

mógłby przynosić ogromne korzyści w terapii wzroku. Wyświetlanie obrazu niezależnie dla lewego i prawego oka jest podstawową cechą technologii VR i jednocześnie filarem terapii dychoptycznych, z użyciem np. okularów anaglifowych. Ta sama zasada obowiązuje w popularnym sprzęcie terapeutycznym, np. synoptoforze, gdzie pacjent widzi dwa obrazki osobno dla lewego i prawego oka (np. lwa i klatkę). Na tej bazie, przy współpracy z wybitnymi ekspertami okulistyki dziecięcej i terapii wzroku zbudowaliśmy metodologię ćwiczeń oraz obiektywnego pomiaru zacho-

OSOZ Polska 6/2018

45

nowe idee

wania pacjenta, wyciskając maksimum możliwości z dostępnej technologii, dzisiaj nieobecnej w terapii wzroku. Całość ubraliśmy w formę gier terapeutycznych. Dla specjalisty nadzorującego zdalnie proces terapii odbywający się w warunkach domowych przygotowaliśmy intuicyjny panel kontrolny pod postacią aplikacji mobilnej i serwisu internetowego.

Na czym polega funkcjonalność wynalazku?

Zestaw składa się z trzech elementów: – Gogle VR typu standalone wyposażone w kontrolery ruchowe, nie wymagające podłączenia telefonu oraz komputera; – Panel Kontrolny – pozwala na zdalne zarządzanie procesem terapii i optymalizację programu ćwiczeń przez specjalistę; – Aplikacja VR – ćwiczenia terapeutyczne zsynchronizowane z Panelem Kontrolnym umożliwiającym dostosowanie treści do typu i stopnia wady konkretnego pacjenta Oferowane wartości możemy podzielić na 4 kategorie: Klinika. Może obsłużyć do czterech razy więcej pacjentów oraz oszczędzić ok. 50 proc. kosztów operacyjnych. Terapia prowadzona w domu pozwala na pracę z wieloma pacjentami w tym samym czasie, w przeciwieństwie do ograniczonej przepustowości gabinetu. Nasze rozwiązanie dostarczamy do klinik w formie usługi abonamentowej. Oznacza to, że klinika nie musi martwić się o ubezpieczenie, serwisowanie, czy amortyzację sprzętu. Model biznesowy zakłada zerowy koszt wdrożenia.

Klinika nie kupuje urządzeń, są one dostarczane jako element świadczonej usługi. Płatność w formie miesięcznego abonamentu pojawia się dopiero w momencie aktywowania pacjenta w systemie.

Specjalista. Może modyfikować terapię wzroku w oparciu o obiektywne dane gromadzone z dedykowanych sensorów oraz analizy wyników gier. Nie występuje też problem z zaangażowaniem pacjenta w terapię. Gry działają jak magnes na młodych pacjentów, w przeciwieństwie do trudnej i niezrozumiałej, analogowej terapii.

Rodzic. Kluczową wartością dla rodzica jest szybki powrót dziecka do zdrowia, nawet dwukrotnie szybszy niż w przypadku metod tradycyjnych. To jest zdecydowanie najważniejsza wartość jaką oferujemy rodzicom. Ponadto, środkiem terapeutycznym stają się atrakcyjne i lubiane gry, co sprawia, że nie trzeba motywować dzieci do wykonywania ćwiczeń. Dodatkowo, uczestniczenie w terapii stacjonarnej wymaga od rodziców dojazdów do wyspecjalizowanych klinik 2–3 razy w tygodniu, co jest bardzo trudne i uciążliwe. Nasze rozwiązanie jest usługą telemedyczną, realizowaną w domu pacjenta pod zdalną kontrolą specjalisty.

Pacjent. Z perspektywy pacjenta (dziecka) najważniejsze jest szybkie osiągnięcie poziomu widzenia pozwalającego na prawidłowy rozwój. Ograniczenie na tym polu często wyklucza dziecko z normalnego trybu nauki, m.in. ze względu na trudności z czytaniem i pisaniem. Widzenie to także koordynacja ruchowa. Ubytki koordynacji oko-ręka mogą negatywnie wpływać przykładowo na skłonność do zabawy czy zajęć sportowych. Te czynniki mogą istotnie wpłynąć na obniżenie samooceny dziecka. Z rozwiązaniem RemmedVR czynności terapeutyczne stają się wciągające i przyjemne. Noszenie plasterka na oku zostaje ograniczone do niezbędnego minimum, a w niektórych przypadkach całkowicie wyeliminowane. Możemy sobie tylko wyobrazić, jak trudne i uciążliwe musi być dla dziecka noszenie takiego plastra i postrzeganie świata wyłącznie okiem słabszym, niedowidzącym.

Jak wyglądał proces opracowania innowacji?

W nasz projekt zaangażowani są wybitni eksperci w dziedzinie okulistyki i optometrii, m.in. prof. Marek Prost, dr Ewa Oleszczyńska-Prost, dr Maciej Sokolowski, mgr Dorota Maciaszek, mgr Monika Wojtczak-Kwaśniewska. Współpracujemy także z najlepszymi specjalistami w dziedzinie IT, optoelektroniki czy analizy danych. Nasze rozwiązanie to bezpośrednie połączenie medycyny oraz technologii, gdzie zaangażowanie wybitnych ekspertów po obu stronach jest absolutnie kluczowe.

Kiedy urządzenie będzie dostępne na rynku?

Finalna wersja rozwiązania jest obecnie w fazie testów z udziałem pacjentów. Jesienią tego roku wchodzimy w fazę komercjalizacji.

Jaka jest główna grupa docelowa oraz koszt urządzenia?

Nasze rozwiązanie jest kierowane wyłącznie do klinik okulistycznych i gabinetów terapii widzenia (B2B). Chcemy docierać do pacjentów wyłącznie za pośrednictwem specjalistów.

Wierzymy, że nasza technologia tylko w połączeniu ze specjalistyczną wiedzą ekspercką stanowi bezpieczne i skuteczne narzędzie terapii wzroku, dlatego nie kierujemy naszych usług bezpośrednio do rodziców czy pacjentów. Ze względu na największą skuteczność procedur terapeutycznych wzroku, naszą główną grupą docelową są dzieci w wieku 4–12 lat, cierpiące na niedowidzenie, zez lub zaburzenia ruchów oczu. Nie wykluczamy jednakże żadnej grupy wiekowej. Koszt przystąpienia do terapii z wykorzystaniem gogli zależny będzie natomiast od lokalnych uwarunkowań rynkowych. 

46

OSOZ Polska 6/2018

nowe idee

Kontrargument

Wszystko od nowa Nowe technologie zmieniają świat i ludzi.

Rewolucja cyfrowa zaburza dotychczasowy porządek, prowokuje dyskusje, rodzi obawy i nadzieje, dzieli społeczeństwo na entuzjastów i sceptyków.

Dziś rozmawiamy o startupach zdrowotnych.

Pro

Kontra

Wielką transformację cyfrową ochrony zdrowia zawdzięczamy między innymi startupom, ich kreatywności i determinacji. Zaczyna się zwykle od jednego pomysłu albo problemu, który dotąd nie został rozwiązany. Przykład: konieczność wizyty lekarskiej nawet w przypadku błahej dolegliwości, brak kontroli nad chorobą przewlekłą, długi czas oczekiwania na wyniki badań laboratoryjnych. Rozwiązania startupów biorą się często z negatywnych doświadczeń ich założycieli albo ich rodzin. Nagle okazuje się, że chory natrafia na wiele barier, które w dzisiejszym świecie cyfrowym można by bez problemu zlikwidować.

Startupy głęboko wierzą, że mogą poprawić standardy ochrony zdrowia, ułatwić codzienne życie pacjentów i ich bliskich, wprowadzić na rynek rewolucyjne rozwiązanie, które zmieni dotychczasowe zasady, zburzy nieprzyjazne reguły funkcjonowania sektora. I właśnie z głębokiego przekonania, że mogą być częścią wielkiej rewolucji, bierze się ich wewnętrzna motywacja do działania. Teraz wystarczy jeszcze przekonać inwestorów, zebrać odpowiednią sumę pieniędzy do realizacji pomysłu i wprowadzić rozwiązanie na rynek. Dzięki startupom możemy przemieszczać się po mieście taniej i mobilniej (Uber), komunikować się bezpłatnie z rodziną i znajomymi (Skype), robić swobodnie zakupy internetowe (Zalando), nocować, tam gdzie chcemy (Airbnb). Im w dużej części zawdzięczamy mobilne aplikacje zdrowotne, urządzenia ubieralne mierzące parametry zdrowia, systemy do konsultacji zdrowotnych on-line oparte na sztucznej inteligencji, portale e-wizyt, społeczności pacjentów.

Zalewając rynek innowacjami wymusiły w końcu reformy na konserwatywnym od lat systemie ochronie zdrowia opartym na modelu paternalistycznym, gdzie pacjent – pozbawiony możliwości samodzielnego zarządzania swoim zdrowiem – traktowany był dotąd jak trybik w wielkiej machinie.

Również najlepsze pomysły przegrywają z realiami rynku. To dlatego ponad 90% startupów ponosi porażkę. Nawet jeżeli uda się przekuć plan w końcowy produkt, często okazuje się, że jego zastosowanie – ze względu na niepotwierdzoną skuteczność kliniczną – ogranicza się do bardzo wąskiego zakresu. Tak się dzieje chociażby z mobilnymi aplikacjami zdrowotnym. 55% z nich nie przekracza poziomu 5 000 pobrań. Granicę 10 000 000 użytkowników osiąga jedynie 1% aplikacji. Wiele rozwiązań startupów ignoruje zasady narzucane dla produktów medycznych, nie jest walidowanych czy kontrolowanych pod względem bezpieczeństwa stosowania lub wiarygodności wyników pomiarów.

Najgłośniejszą sprawą w ostatnich latach była aplikacja mobilna, która rzekomo miała mierzyć puls po przystawieniu palca do aparatu w smartfonie. Wyniki były na tyle dalekie od rzeczywistości, że aplikację pobraną przez tysiące użytkowników wycofano z rynku. Startupy skupiają się na sferze technologicznej produktu pomijając aspekty medyczne i istniejące regulacje, próbując je nieraz omijać. Deregulują rynek i doprowadzają do kryzysów w innych branżach – tak się stało w przypadku Ubera, który wpędza w tarapaty firmy taksówkowe. „Jedyną barierą jest bariera narzucana przez własny umysł” – ta zasada przyświeca większości entuzjastów nowych technologii. Jednak ochrona zdrowia jest sektorem, gdzie nawet błahe aplikacje typu fitness mogą prowadzić do podejmowania przez pacjentów błędnych decyzji, a w efekcie – do szkodliwego działania. Coraz częściej krytykowana jest też kultura pracy, w której obowiązuje wymuszony entuzjazm i atmosfera poświęcenia się dla idei. Startupom brakuje doświadczenia, a ich bezkompromisowe dążenie do celu nie sprzyja poszanowaniu zasad przyjętych w wielowarstwowym sektorze ochrony zdrowia. Jego tzw. demokratyzacja niekoniecznie musi być pozytywna.

ZA CZY PRZECIW? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

OSOZ Polska 6/2018

47

s y stem y i sprz ę t

Nowoczesne zarządzanie zdrowiem z pomocą smartfona. Wyszukaj lekarza, zarezerwuj wizytę, zyskaj dostęp do historii leczenia.

KAMSOFT S.A.

48

OSOZ Polska 6/2018

VISIMED rѴbh-1f- lo0bѴm- (bvb ;7 -r; mb- ]o7m 7ov|<r 7o m7 b7 -Ѵm;]o om|- ,7uo o|m;]o roru ; vl-u om Ѵ 0 |-0Ѵ;|ĺ o -Ѵ- v h-ࣀ Ѵ;h-u - b rѴ-1ॕ h< l;7 1 m.ķ ]o7mb; -u; ;u o -ࣀ b |< Ѵ;h-uvh. ou- o70b;u-ࣀ ru rolmb;mb- o 0Ѵb৵-f.1 l vb< |;ulbmb; b | ĺ b<hb lo৵Ѵb oঋ1b r;uvom-Ѵb -1fb -rѴbh-1fbķ rѴ-1ॕ h- medyczna umacnia relacje z pacjentem oraz poszerza -vb<] o77 b-j -mb- u;f;v|u-1fb omŊѴbm;ĺ

PACJENT

APLIKACJA MOBILNA

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

s y stem y i sprz ฤ t

VISIMED

APLIKACJA DLA PACJENTA

NR. KAT. 2413PI03.00

ov|<r 7o m7ย ย b7ย -ัดm;]o om|- ,7uoย o|m;]o

)ย vย ย hbย -mb; -r|;hb b rัด-1เฅ ย hb l;7ย 1ย m;f

)ย ]o7m- u;ย ;uย -1f- ov|ovoย -mb; ย ย ]ัด.7ย ย bย ย |ย ัด;h-uvhb;f -rัดbh-1fb 7o ย bย ;uย mhย rัด-1เฅ ย hb

.203/(.62:2ร ร 52=:,ร =$1,$

.25=<ร &, =( :63ย ร 35$&<

Aplikacja mobilna VisiMed zapewnia pacjentom wyล ]o7mย 7ov|<r 7o m7ย ย b7ย -ัดm;]o om|- ,7uoย o|m;]o i zgromadzonej na nim historii leczenia. W szybki spoล vเฅ 0 roย ย -ัด- ย ย vย ย h-เฃ ัด;h-uย - 1ย ย rัด-1เฅ ย h< l;7ย 1ย m.ฤท vru-ย 7ย bเฃ 7ov|<rm; |;ulbmย ย bย ย | ัด;h-uvhb1_ ou-ย 7ohoล m-เฃ u;ย ;uย -1fb ย 7o]o7mย l |;ulbmb;ฤบ ย 0ัดbเงต-f.1ย l vb< |;ulbmb; ย bย ย |ย ruย ย rolbm-f. roย b-7olb;mb-ฤท ย ย vย j-m; 0;ย roเฆ u;7mbo m- |;ัด;=om holเฅ uhoย ย r-1f;m|-ฤบ ) u-ล l-1_ -rัดbh-1fb bv|mb;f; rom-7|o loเงตัดbย oเฆ เฃ ย ย vย ย hbย -mb- -r|;hฤท vru-ย 7ย -mb- 7ov|<rmoเฆ 1b ัด;hเฅ ย ย -r|;1; ou-ย b1_ rezerwacji.

rัดbh-1f- ย ย rov-เงตom- f;v| ย 0o]-|ย ย ;v|-ย =ย mh1fbฤท roล ย ย -ัด-f.1ย 1_ r-1f;m|ol vru-ย mb; ย -uย .7ย -เฃ ย 7uoย b;lฤบ -ัด;เงต. 7o mb1_ฤน

35=(:$*$ 52=:,ร =$1,$ ัด-1เฅ ย h- l;7ย 1ย m- l- loเงตัดbย oเฆ เฃ r;uvom-ัดbย -1fb -rัดbh-1fb (bvb ;7ฤท 1ย ย ัดb 7ov|ovoย -mb- ย ย ]ัด.7ย -rัดbh-1fb 7o ย j-vm;]o ย bย ;uย mhย ฤบ ย b<hb |;lย ฤท r-1f;m| o7movb ย u-เงต;mb;ฤท เงต; houย ย ล v|- ย -rัดbh-1fb vย of;f ruย ย 1_o7mbฤบ oเงต; vย ย 0ho vru-ย 7ย bเฃ wolny termin wizyty do swojego lekarza oraz wygodnie go ย -u;ย ;uย oย -เฃ ฤบ ัด-1เฅ ย h- ย l-1mb- ย |;m vrovเฅ 0 vย เฅ f ย bย ;ล uย m;hฤท o=;uย f.1 f;7mo1ย ;เฆ mb; r-1f;m|ol ย ย ]o7m; uoย ย b.ย -ล mb; 7o holย mbh-1fb ruย ;ย vl-u om ัดย 0 |-0ัด;|ฤบ

ย ย vย ย hbย -mb; ัด;h-uย ย ฤท ruย ;]ัด.7 7ov|<rmย 1_ |;ulbmเฅ ย ou-ย u;ย ;uย -1f- ย bย ย |ย ัด;h-uvhb;f ล o]เฅ ัดm;f b vr;1f-ัดbv|ย 1ย m;fล ย ย vย ย hbย -mb; rัด-1เฅ ย ;h l;7ย 1ย mย 1_ ou-ย ruย ;]ัด.7 m-fย -เงตmb;fvย ย 1_ bm=oul-1fb ล -7u;vฤท |;ัด;=omฤท ัดbv|- ัด;h-uย ย ru-1ย f.1ย 1_ ย ruย ย 1_o7mb vru-ย 7ย -mb; 7ov|<rmoเฆ 1b ัด;hเฅ ย ย u-ย ย b1_ u;ย ;uย -1f. ย -r|;1; ล ย vrเฅ jru-1- ย v;uย bv;l KtoMaLek.pl ย ย houย ย v|-mb; b o0vjย ]- h-ัด;m7-uย - ย 0ย 7oย -m;]o ย ย uย .7ย ;mb; lo0bัดm;ฤท 1;ัด;l ย -r;ย mb;mb- o0vjย ]b roย b-7olb;เฅ prezentacja historii leczenia zgromadzonej na m7ย ย b7ย -ัดmย l om1b; -1f;m|- ล ย bย ย |ย ัด;h-uvhb;ฤท ย ย v|-ย bom- b ย u;-ัดbย oย -m- u;1;r|-ฤท vhb;uoย -mb-ฤท b|rฤบ

) u-l-1_ r;uvom-ัดbย -1fb (bvb ;7ฤท rัด-1เฅ ย h- l- loเงตัดbย oเฆ เฃ 7o7-mb- ;ัด;l;m|เฅ ย ย bย ;uย mhoย ย 1_ m- ;hu-mb; roย b|-ัดmย lฤท ย v|-ย b;mb- ย j-vm;]o ัดo]o ou-ย ย -v|ovoย -mb- ย j-vm;f hoัดoล rystyki w aplikacji. ;uvom-ัดbย oย -m- -rัดbh-1f- (bvb ;7 v|-f; vb< hoัด;fmย l m-uย <ล 7ย b;lฤท vjย เงต.1ย l 7o u;f;v|u-1fb r-1f;m|- m- ย bย ย |< ัด;h-uvh.ฤบ ัด-1เฅ ย h- rovย ;uย - ย |;m vrovเฅ 0 ย -vb<] o77ย b-jย ย -mb- u;ล f;v|u-1fb omล ัดbm;ฤท o71b.เงต-f.1 ru-1< r;uvom;ัดย u;f;v|u-1fb m- miejscu.

1000MI02.02

) 1;ัดย ruolo1fb uoย ย b.ย -mb-ฤท rัด-1เฅ ย h- l;7ย 1ย m- loเงต; ย ย vย j-เฃ " "ล ย 7o r-1f;m|เฅ ย ฤท ย -ย b;u-f.1; ัดbmh -h|ย ย -1ย fmย 7o vr;uvom-ัดbย oย -m;f -rัดbh-1fbฤบ " " f;v| ย ย vย j-mย 0;ย roล เฆ u;7mbo ย vย v|;lย l;7ย 1ย m;]oฤบ

E-mail: pomoc@osoz.pl | Tel.: +48 32 609 12 61 20160927_KATALOG_PRODUKTร W_nowe2016.indd 10

23.03.2018 12:48:37

OSOZ Polska 6/2018

49

Foto: designed by Photoroyalty / Freepik

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

51

FELIETON Spożywamy coraz więcej leków i suplementów. Czy aby na pewno?

53

RANKINGI PEX Firmy i produkty (maj 2018)

54

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (maj 2018)

58

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (maj 2018)

65

Monitor rynku leKÓW Leki i środki stosowane w cukrzycy

MONITOR ZDROWOTNY

Designed by Photoroyalty / Freepik

Spożywamy coraz więcej leków i suplementów. Czy aby na pewno?

Panuje przekonanie, że Polacy są w czołówce Unii Europejskiej pod względem spożycia produktów sprzedawanych w aptekach, szczególnie tych bez recepty. I to prawda. Panuje też opinia, że konsumpcja cały czas rośnie. Sprawdźmy, czy tak jest w rzeczywistości.

Dr Jarosław Frąckowiak Wiceprezes PEX PharmaSequence

Muszę zacząć od zastrzeżenia. Wszystkie liczby i informacje, które są przywołane niżej dotyczą wyłącznie obrotu aptecznego.* Wiadomo, że OTC i Suplementy sprzedawane są także w obrocie

poza-aptecznym, i że rynek ten rośnie.

Jednak jego analiza nie jest przedmiotem rozważań w tym artykule.

Skoncentruję się na konsumpcji leków na receptę i bez recepty (OTC) oraz Suplementach diety**. Ilość sprzedaży badanych kategorii zależy od wielu czynników: epidemiologiczno-demo-

graficznych (starzejemy się jako społeczeństwo), dostępności do świadczeń zdrowotnych (im gorsza, tym częściej stosujemy samoleczenie), obietnicy zaspokojenia potrzeb (łagodzenie dolegliwości, ale też potrzeby typu „wreszcie schudnę” czy „rzucę palenie”), aktualnej mody i trendów (często wspomaganych kampaniami reklamowymi), nawyków, dostępności nowych terapii bądź schematów leczenia i jeszcze wielu innych.

Najprostszą miarą spożycia jest liczba sprzedanych opakowań w danym okresie (np. roku). Jednak miara ta nie uwzględnia przynajmniej dwóch zjawisk: po pierwsze – wielkości populacji, a ta przecież zmienia się w czasie; po drugie – ilo-

OSOZ Polska 6/2018

51

MONITOR ZDROWOTNY

ści jednostek standardowych w opakowaniach (np. tabletek, „łyków”, wziewów” czy DDD). Oba zjawiska można łatwo uwzględnić w analizie poprzez: liczenie spożycia per capita (liczba opakowań lub jednostek standardowych per capita, czyli np. na 1000 mieszkańców kraju) oraz poprzez analizę – o czym zaraz będzie mowa – zarówno sprzedaży ilości opakowań jak i jednostek standardowych. Opakowanie podobnych czy identycznych produktów może zawierać inną liczbę jednostek standardowych. Jeżeli w jakimś okresie sprzeda się 100 opakowań danego typu produktów, a w kolejnym także 100, ale zawierających więcej jednostek standardowych, to spożycie w ujęciu ilości opakowań nie rośnie, ale w ujęciu jednostek standardowych już tak.

A więc do rzeczy. W 2013 roku w kategoriach „leki na receptę” oraz „OTC i Suplementy” apteki sprzedały prawie 1,3 mld opakowań różnych produktów.

W roku 2017 było już ich 1,4 mld. Czyli wzrost ilości sprzedanych opakowań wyniósł w ciągu 4 lat 10%. Inaczej to wygląda jeśli analizujemy jednostki standardowe. W 2013 sprzedano ich ponad 49 mld, a w roku 2017 aż o 14% więcej (ponad 56 mld). Wniosek jest oczywisty – biorąc pod uwagę wszystkie analizowane produkty, rośnie udział większych opakowań w obrocie.

Wykonując kolejne porównanie roku 2017 do 2013, obraz staje się bardziej klarowny. W przypadku leków na receptę, liczba spożytych jednostek standardowych rośnie o 20%, a opakowań o 10%.

W kategorii OTC nie ma dużych różnic – 10% więcej nabytych jednostek standar-

» W 2013 roku w kategoriach „leki na receptę” oraz „OTC i Suplementy” apteki sprzedały prawie 1,3 mld opakowań różnych produktów.«

dowych i 8% kupionych opakowań. Największe różnice odnotowano w przypadku Suplementów – tylko 5% wzrostu ilości jednostek standardowych i aż 22% wzrostu ilości opakowań.

Co to oznacza? Na pewno to, że sprzedaż ilości opakowań w przypadku Suplementów nie jest dobrą miarą wzrostu spożycia w tej kategorii. Wzrost ilości sprzedanych opakowań jest bardziej dynamiczny niż wzrost konsumpcji jednostek standardowych. W przeciągu ostatnich 4 lat konsumowaliśmy więcej Suplementów, ale nie aż tak dużo, jakby to wynikało tylko z analiz wolumenowych.

Po prostu kupujemy więcej małych opakowań. Czyli nie 22% więcej, ale tylko 5%. Odwrotną sytuację obserwujemy w przypadku leków na receptę, tu pojawia się więcej większych opakowań i spożycie jednostek standardowych rośnie szybciej niż spożycie w ujęciu sprzedanych opakowań.

Tyle mówią liczby. Ich interpretacja już nie jest aż tak prosta. Łatwiej zadać pytania niż znaleźć odpowiedzi. A nie-

które z nich to: w jakim stopniu wzrost spożycia – szczególnie leków na receptę – jest procesem naturalnym związanym z demografią i zmianami w terapii? Jak wzrost spożycia przekłada się na wzrost ryzyka polipragmazji? Jak zmienić się może struktura i ilość sprzedanych opakowań po skutecznym wdrożeniu opieki farmaceutycznej?

Czemu zadaję te pytania? Dlatego, że nawet proste analizy służyć mogą za wskaźniki zjawisk, które są bardzo istotne z punktu widzenia zdrowia pacjentów, ale także prowadzenia biznesu aptecznego. Rzeczywistość w wielu aspektach bywa przewidywalna. Jedynie warto się przekonać, że „liczby nie gryzą”. A coraz więcej analiz i interpretacji jest dostępnych w coraz szerszym zakresie.  * wszystkie dane przytaczane na podstawie reprezentatywnego panelu ABD aptek/sieci aptecznych PEX ** użyto autorskiej, kategoryzacji wszystkich produktów bez recepty stworzonej i utrzymywanej przez PEX

56 1400

55 54

1350

53 1300

53 51

1250

50 49

52

1450

57

OSOZ Polska 6/2018

2013

2014

2015

2016

2017

1200

liczba opakowań [mln op.]

liczba jednostek standardowych [mld]

Liczba opakowań vs. liczba jednostek standardowych

MONITOR ZDROWOTNY

Rankingi PEX. Firmy i produkty. MAJ 2018 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence).

Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w maju 2018

1

POLPHARMA

2

SANOFI

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

1

XARELTO

2

NEOPARIN

LEKI NA RECEPTĘ

3

TEVA

4

ADAMED

5

KRKA

6

BAYER

7

SANDOZ

8

GLAXOSMITHKLINE

9

BOEHRINGER INGELHEIM

10

VALEANT

1

POLPHARMA

2

GLAXOSMITHKLINE

3

USP ZDROWIE

4

SANOFI

5

HASCO - LEK

6

AFLOFARM TEVA

8

BERLIN-CHEMIE / MENARINI

9

SANDOZ

10

VALEANT

3

PRADAXA

4

RISPOLEPT CONSTA

5

FOSTEX

6

INS. GENSULIN

7

INS. NOVORAPID

8

TRITACE

9

GLUCOPHAGE

10

ATORIS

1

IBUPROM

2

VOLTAREN

AFLOFARM NUTRICIA N.P.ZDROVIT USP ZDROWIE OLIMP LAB MEAD JOHNSON B.V. OLEOFARM POLPHARMA SYNOPTIS BAYER

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL IRENA ERIS AFLOFARM SANOFI ZIAJA PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE BIODERMA BIOGENED POLPHARMA PIERRE FABRE

         

LEKI OTC

                   

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3

APAP

4

NUROFEN

5

MAGNE-B6

6

ESSENTIALE

7

OCTENISEPT

8

ACARD

9

FENISTIL

10

NO-SPA

SUPLEMENTY DIETY 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

7

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w maju 2018

         

SUPLEMENTY DIETY

KOSMETYKI

BEBILON NUTRAMIGEN DICOFLOR NEOCATE ZDROVIT DOPPELHERZ D-VITUM NEOMAG VITRUM NUTRIDRINK

         

KOSMETYKI VICHY PHARMACERIS ZIAJA BIODERMA LA ROCHE EMOLIUM DERMEDIC IWOSTIN AVENE BEPANTHEN

         

Więcej danych?

Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 6/2018

53

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiologiczn y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W maju W ODNIESIENIU DO kwietnia

69 008 zł

68 620 zł

4 651 zł

3 815 zł

1336 zł

1469 zł

kwiecień

maj

kwiecień

maj

kwiecień

maj

−836 zł

−18,0%

−388 zł

−0,6%

134 zł

10,0%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2018 I 2017

863 869 zł

878 866 zł

60 233 zł

63 491 zł

13 668 zł

14 910 zł

2017

2018

2017

2018

2017

2018

14 998 zł

1,7%

3774 zł

6,3%

1242 zł

9,1%

maj WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 55 617 zł Lubelskie 57 628 zł Opolskie 58 228 zł

Podkarpackie 2 981 zł Lubelskie 3 135 zł Podlaskie 3 165 zł

Lubelskie 1 028 zł Podkarpackie 1 058 zł Kujawsko-Pomorskie 1 123 zł

Dolnośląskie 81 028 zł Lubuskie 81 859 zł Mazowieckie 82 955 zł

Dolnośląskie 4 711 zł Lubuskie 4 884 zł Mazowieckie 4 959 zł

Mazowieckie 1 935 zł Dolnośląskie 1 940 zł Lubuskie 2 061 zł

ROK 2018 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 693 050 zł Podkarpackie 747 114 zł Lubelskie 762 812 zł

Świętokrzyskie 49 713 zł Opolskie 53 727 zł Lubelskie 56 285 zł

Opolskie 9 320 zł Kujawsko-Pomorskie 9 968 zł Lubelskie 10 826 zł

Lubuskie 929 985 zł Dolnośląskie 1 017 372 zł Mazowieckie 1 071 899 zł

Lubuskie 72 437 zł Dolnośląskie 76 984 zł Mazowieckie 83 523 zł

Mazowieckie 17 401 zł Dolnośląskie 19 316 zł Podkarpackie 21 753 zł

maj WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Małopolskie –9 490 zł Podlaskie –4 971 zł Podkarpackie –3 421 zł

Małopolskie –1 393 zł Mazowieckie –1 194 zł Podlaskie –1 132 zł

Małopolskie –255 zł Podkarpackie –60 zł Śląskie –2 zł

Opolskie 3 324 zł Lubuskie 8 460 zł Świętokrzyskie 11 971 zł

Brak wzrostów kosztów

Zachodniopomorskie 299 zł Wielkopolskie 350 zł Lubuskie 674 zł

zestawienie KOSZTY W maju W OSTATNICH LATACH

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

54

OSOZ Polska 6/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiologiczn y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» Koszty leczenia

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

w sierpniu spadną do najniższego poziomu w roku (prognoza).«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 6/2018

55

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiologiczn y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏ

» Sierpień to ostatni miesiąc

ƕƏƏƏ

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ

okresowego trendu spadkowego kosztów leczenia grypy i przeziębienia.«

ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

56

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 6/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiologiczn y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ

» Koszty leczenia

ƐѵƏƏ

alergii pozostają na wysokim poziomie.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 6/2018

57

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków maj | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO kwietnia

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

20,87 zł

24,33%

174,5 tys. zł

3330

-0,05 zł

(

-0,34 zł

(

-0,64 zł

PROGNOZA NA

sierpień

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w maju 2018 roku wyniósł 174,5 tys. zł. W porównaniu z kwietniem 2018 roku utrzymał się on na tym samym poziomie. Jednocześnie był on o 4,0 tys. zł niższy (–2,2%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,62 mld zł. Oznacza to spadek o 14,8 mln zł (–0,56%) w stosunku do kwietnia 2018 roku oraz spadek o 50,25 mln zł (–1,9%) w stosunku do maja 2017 roku. Udział refundacji stanowił 27,01% (+0,33 p.p. w porównaniu z kwietniem 2018) obrotu aptecznego i wyniósł 707,77 mln zł (+0,7%).

Prognozujemy, że obrót w statystycznej aptece w 2018 roku wyniesie 2,23 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 1,2% (+27,0 tys. zł) oraz wzrost o 4,1%

OSOZ Polska 6/2018

suplementy

INNE

60,02% 21,33% 8,40% 10,25%

(

+40

(

(

(

POZIOM REFUNDACJI

27,01% +0,34%

„Sierpień to drugi miesiąc wakacyjny z najniższą liczbą pacjentów/klientów w statystycznej aptece i najniższym w ciągu roku obrotem. Jednocześnie, w związku z mniejszą zachorowalnością na choroby sezonowe, zmniejszy się udział produktów bez recepty w ogólnej ilości sprzedawanych produktów. Konsekwencją tego będzie wzrost udziału refundacji w całkowitym obrocie aptek.”

Aneta Szczypek

58

(

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

52,40 zł

(

0,0 tys. zł

(+ 87,0 tys. zł) w stosunku do 2016 roku.

Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 33,55 mld zł. To odpowiednio o 0,56 mld zł więcej (+1,7%) niż w 2017 roku oraz o 1,82 mld zł więcej (+5,7%) niż w 2016 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,65 mld zł, co będzie stanowiło 25,77% całkowitego obrotu aptecznego.

W maju sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 63,6 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 39,0 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 70,5 tys. zł. W porównaniu z kwietniem 2018 roku, dla sprzedaży leków refundowanych nastąpił wzrost o 0,3 tys. zł (0,4%), dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne – spadek o 0,3 tys. zł (–0,7%), a dla produktów OTC – wzrost o 0,2 tys.

(+0,3%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 0,96 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,59 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,06 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (7 847 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – czwartek (4 863 zł).

Rozrzut pomiędzy tymi wartościami jest spory co wynika z faktu, że 3 maja 2018 roku, kiedy część aptek była zamknięta, wypadł w czwartek.

W maju 2018 roku w dwóch kategoriach zanotowaliśmy największy wzrost wartości sprzedaży w stosunku do kwietnia 2018 roku. Była to najmniejsza wartościowa grupa – leki przeciwpasożytnicze (+ 21,66%) oraz produkty dermatologiczne (+10,76). Również dwie kategorie

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

wyróżniają się na tle innych pod względem spadku wartości: leki przeciwzakaźne (spadek o 12,46%) oraz produkty na układ oddechowy (–10,60%).

Największe zmiany w udziale poszczególnych grup terapeutycznych zanotowaliśmy w przypadku produktów na układ oddechowy (spadek udziałów o 1,12 p.p.), produktów na układ sercowy (wzrost o 0,63 p. p.). Największy udział w wartości sprzedaży należy do grupy produktów na przewód pokarmowy – 17,67%.

W maju średnia marża apteczna wyniosła 24,33%. To o 0,34 p.p. mniej niż w kwietniu 2018 roku oraz o 0,52 p.p. mniej niż w maju 2017 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,49% (+0,01 p.p. w stosunku do kwietnia 2018), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,14% (+0,67 p.p. w stosunku do kwietnia 2018 roku), natomiast dla produktów OTC – 28,81% (–0,12 p.p. w stosunku do kwietnia 2018 roku).

Prognozujemy, że marża apteczna w 2018 roku wyniesie 25,00%. Będzie to odpowiednio o 0,22 p.p. mniej niż w 2017 roku oraz o 0,44 p.p. mniej niż w 2016 roku. Większe zmiany średniej marży aptecznej zaobserwujemy w poszczególnych kategoriach sprzedażowych. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 18,15% (–0,38 p.p. w stosunku do 2017 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 23,84% (–0,98 p.p. w stosunku do 2017 roku), a dla produktów OTC – 29,01 p.p. (–0,43 p.p. w stosunku do 2017 roku). Średnia cena za opakowanie leku w maju 2018 roku wyniosła 20,87 zł. To o 5 groszy mniej niż w kwietniu 2018 roku oraz o 0,37 groszy więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. W porównaniu z majem 2017 roku, we wszystkich kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,76 zł (+43 grosze), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,26 zł (+0,41 zł), produktów OTC – 15,61 zł (+0,36 zł). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do maja 2018 roku wyniosła 20,50 zł. To o 34 grosze więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. Wzrost średniej ceny sprzedaży zaobserwowaliśmy również we wszystkich podstawowych kategoriach sprzeda-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach maja (porównanie do ubiegłego roku) maj 2018

maj 2017

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach maja – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) maj 2018

maj 2017

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 6,34% mięśniowo-szkieletowy

17,67% przewód pokarm. i metabolizm

4,73% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,69% narządy zmysłów

9,47% układ oddechowy

3,47% leki przeciwzakaźne 0,34% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty leki onkologiczne 1,65% i immunomodulacyjne 5,68% krew i układ krwiotwórczy 1,3% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

14% układ sercowo-naczyniowy

4,03% dermatologia

10,75% centralny układ nerwowy varia 12,64%

5,24% nieokreślona

OSOZ Polska 6/2018

59

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2018 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƓƔ

ƑƏƐѶ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ ƐƔ

ƐƔķƐƑ ƐƔķƐѶ ƐƔķƐ ƐƓķƖƒ ƐƔķƏƔ

ƐƔķƏƑ ƐƔķƏƓ ƐƔķƏƒ ƐƔķƐƔ ƐƔķƐƖ ƐƔķƒѵ ƐƔķƑƑ ƐƔķƒƖ ƐƔķƒƒ ƐƔķƒƓ ƐƔķƑƒ

ƐƏ

Ɣ ƓķƓƒ

ƓķѶѶ

ƔķƐƒ

ƔķƑƔ

ƔķƓƐ

ƔķѵƔ

ƔķƓƕ

ƔķƒƓ

ƔķƐƐ

ƔķƑѶ

ƔķƑƖ

ƔķƏƔ

ƓķƖƔ

ƓķѶƐ

ƔķƐ

ƔķƔѶ

ƔķѵƓ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

Ə

ѵ

ƑƏƐƕ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƒƏ

zapłata pacjenta

ƑƔ ѶķƑѶ

ѶķƑƒ

ѶķƐƐ

ѶķƐƐ

ƕķƕƐ

ƕķƕƑ

ƕķѵѶ

ƕķƔƖ

ƕķѵƖ

ƕķƕƕ

ƕķƕƐ

ѶķƓѶ

ƕķƖƔ

ƕķƖѶ

ƕķѶƕ

refundacja

ƕķƔ

ƕķƕƒ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƏķƐѵ ƑƏķƐƒ ƑƏķƑѵ ƐѶķƔƐ ƐƖķƏѵ ƐƖķƏѶ ƐƖķƔƕ ƐƖķѵƐ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƖ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķƖ ƐƖķƔƒ ƐƖķƕƐ ƐƖķѶѶ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

Ɛ

ƐƑ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƑƏƐƕ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2018 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

60

OSOZ Polska 6/2018

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƓƔ

ƑƏƐѶ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w maju Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

żowych – największy (+3,6%, tj. 86 groszy) w przypadku leków wydawanych na recepty pełnopłatne.

W maju statystyczną aptekę odwiedziło 3 330 pacjentów (wzrost o 40 pacjentów w stosunku do kwietnia). 2 740 osób zakupiło produkty OTC, 660 – leki refundowane, a 690 – leki wydawane na recepty pełnopłatne. Największy ruch w statystycznej aptece panował w drugim tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 8 a 14 maja.

Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 823 osoby. Kolejnym w rankingu tygodniem był 22–28 maja (796 osób), 15–21 maja (789 osób) i 1–7 maja (595 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 52,40 zł. To o 0,64 zł mniej niż w minionym miesiącu oraz o 2,40 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. Z kwoty tej 38,25 zł zapłacił pacjent, a 14,15 zł dopłacił refundator.

Wartość refundacji w porównaniu z majem 2017 roku wzrosła o 7,3% (+97 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 3,9% (+1,43 groszy). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 96,37 zł (z czego 26,04 zł to zapłata pacjenta, a 70,34 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 56,47 zł, a dla produktów OTC – 25,75 zł.

Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2018 roku wyniesie 52,63 zł. Z kwoty tej 39,07 zł zapłaci pacjent, a 13,56 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 55,90 zł, produktów OTC – 26,52 zł, a leków refundowanych – 93,96 zł (z czego 25,99 zł to zapłata pacjenta, a 67,97 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach maja (porównanie do ubiegłego roku) maj 2018

maj 2017

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach maja (porównanie do ubiegłego roku) maj 2018

maj 2017

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ l-f-

ѶŋƐƓ l-f-

ƐƔŋƑƐ l-f-

ƑƑŋƑѶ l-f-

ƑƖŋƒƐ l-f-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

maj 2018

maj 2017

maj 2018

maj 2017

104 732

107 402

60,02%

60,17%

Lek - OTC

37 218

37 630

21,33%

21,08%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

14 657

15 332

8,40%

8,59%

Pozostałe

17 893

18 135

10,25%

10,16%

Lek - RX

OSOZ Polska 6/2018

61

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za maj 2018 zmiana w stosunku do (%)

maj 2018

kwietnia 2018

stycznia 2018

zmiana w stosunku do (liczbowo)

maja 2017

kwietnia 2018

stycznia 2018

maja 2017

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

174,5

0,0%

-11,2%

-2,2%

0,0

-22,0

-4,0

cały rynek apteczny

2 620 641

-0,6%

-11,7%

-1,9%

-14 832,5

-347 098,5

-50 254,5

recepty refundowane (w tys. zł) statystyczna apteka

63,6

0,4%

-5,6%

-1,7%

0,3

-3,8

-1,1

cały rynek apteczny

955 236

-0,1%

-6,1%

-1,4%

-1 258,0

-62 572,6

-13 105,8

statystyczna apteka

39,0

-0,7%

-3,9%

-4,8%

-0,3

-1,6

-2,0

cały rynek apteczny

585 191

-1,2%

-4,5%

-4,5%

-7 344,6

-27 461,8

-27 528,5

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł) statystyczna apteka

70,5

0,3%

-18,8%

-1,5%

0,2

-16,3

-1,0

cały rynek apteczny

1 059 505

-0,3%

-19,2%

-1,1%

-3 066,7

-252 160,5

-11 756,1

statystyczna apteka

47,1

1,3%

-2,3%

0,1%

0,6

-1,1

0,1

cały rynek apteczny

707 768

0,7%

-2,9%

0,5%

4 889,8

-21 042,1

3 519,7

w całkowitym obrocie

27,01%

1,3%

10,0%

2,4%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

72,98%

1,0%

2,1%

1,7%

0,0

0,0

0,0

ogółem

20,87 zł

-0,2%

3,5%

1,8%

0,0

0,7

0,4

dla leków z list refundacyjnych

27,76 zł

-0,4%

0,6%

1,6%

-0,1

0,2

0,4

dla leków z recept pełnopłatnych

25,26 zł

-1,2%

2,5%

1,6%

-0,3

0,6

0,4

dla produktów bez recepty (OTC)

15,61 zł

0,1%

0,8%

2,3%

0,0

0,1

0,4

3 330

1,2%

-12,6%

-6,7%

40,0

-480,0

-240,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

660

-1,5%

-10,8%

-7,0%

-10,0

-80,0

-50,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

690

-1,4%

-11,5%

-10,4%

-10,0

-90,0

-80,0

2 740

0,7%

-14,6%

-6,8%

20,0

-470,0

-200,0

ogółem

24,33%

-1,4%

-4,0%

-2,1%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,49%

0,0%

1,6%

0,7%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

22,14%

-2,9%

-7,3%

-8,8%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

28,81%

-0,4%

-2,7%

-1,9%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

52,40 zł

-1,2%

1,6%

4,8%

-0,6

0,8

2,4

Wartość zapłaty przez pacjenta

38,25 zł

-1,7%

-1,7%

3,9%

-0,6

-0,7

1,4

Wartość dopłaty refundatora

14,15 zł

0,0%

11,7%

7,3%

0,0

1,5

1,0

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

96,37 zł

2,0%

5,8%

5,7%

1,8

5,3

5,2

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

26,04 zł

-0,7%

0,2%

1,1%

-0,2

0,0

0,3

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

70,34 zł

3,0%

8,1%

7,6%

2,0

5,3

4,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

56,47 zł

0,8%

8,6%

6,2%

0,4

4,5

3,3

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

25,75 zł

-0,5%

-4,8%

5,7%

-0,1

-1,3

1,4

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

ƑƐƏ

Zmiana obrotu: wzrost 1 do 2%

ƑƏƏ

Tysiące zł

Obrót 2018: 2 226,5 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

62

OSOZ Polska 6/2018

(

(

(

(

(

*

*

*

*

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do maja 2018 2018

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2018

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2016

2 226,5

1,2%

4,1%

27,0

87,0

938,0

-0,7%

4,6%

-6,5

41,0

33 555 114,5

1,7%

5,7%

563 451,0

1 821 337,0

14 151 781,5

0,3%

6,9%

38 633,0

911 471,5

779,4

0,2%

0,5%

1,5

4,0

327,2

-0,8%

0,7%

-2,6

2,4

11 745 631,5

0,7%

2,1%

77 701,4

245 239,4

4 935 913,6

0,2%

3,0%

8 617,8

141 894,6

491,2

1,5%

3,6%

7,1

16,9

202,6

-2,8%

1,2%

-5,7

2,4

7 402 528,0

1,9%

5,2%

141 056,5

368 159,6

3 056 570,8

-1,8%

3,4%

-56 746,5

101 439,3

937,7

1,7%

7,2%

15,5

63,3

401,1

0,3%

9,9%

1,2

36,1

14 133 038,5

2,2%

9,0%

300 849,7

1 163 707,8

6 051 393,8

1,3%

12,3%

77 071,3

664 236,0

573,7

2,2%

5,6%

12,4

30,6

237,8

1,1%

4,7%

2,6

10,8

8 645 366,9

2,7%

7,3%

226 154,6

589 543,5

3 587 200,6

2,1%

7,1%

72 861,9

236 293,9

25,77%

1,0%

1,5%

0,0

0,0

25,35%

1,8%

0,2%

0,0

0,0

72,34%

1,7%

4,9%

0,0

0,0

71,94%

2,3%

4,8%

0,0

0,0

20,53 zł

1,3%

4,3%

0,26

0,85

20,50 zł

2,1%

5,2%

0,43

1,01

28,22 zł

2,7%

4,1%

0,75

1,11

27,84 zł

2,2%

2,8%

0,59

0,75

24,93 zł

1,4%

7,4%

0,34

1,71

25,00 zł

3,6%

9,1%

0,86

2,09

15,54 zł

2,1%

5,3%

0,31

0,79

15,54 zł

2,2%

6,6%

0,34

0,96

42 306

-1,8%

-0,7%

-773,9

-293,9

18 060,0

-4,3%

-1,6%

-810,0

-300,0

8 295

-2,6%

-3,4%

-225,4

-295,4

3 550,0

-4,8%

-4,6%

-180,0

-170,0

8 788

-5,7%

-7,8%

-532,5

-742,5

3 720,0

-9,3%

-10,1%

-380,0

-420,0

35 365

-1,0%

0,7%

-344,8

235,2

15 110,0

-3,8%

-0,2%

-600,0

-30,0

25,00%

-0,9%

-1,7%

0,0

0,0

25,02%

-1,3%

-2,4%

0,0

0,0

18,15%

-2,1%

-3,2%

0,0

0,0

18,64%

-2,8%

-1,1%

0,0

0,0

23,84%

-4,0%

-5,8%

0,0

0,0

23,34%

-3,2%

-7,5%

0,0

0,0

29,01%

-1,5%

-2,7%

0,0

0,0

29,28%

-1,8%

-4,2%

0,0

0,0

52,63 zł

3,1%

4,8%

1,6

2,4

51,94 zł

3,8%

6,3%

1,9

3,1

39,07 zł

2,7%

4,3%

1,0

1,6

38,77 zł

3,1%

6,2%

1,2

2,3

13,56 zł

4,1%

6,4%

0,5

0,8

13,17 zł

5,6%

6,5%

0,7

0,8

93,96 zł

2,9%

4,1%

2,7

3,7

92,16 zł

4,3%

5,6%

3,8

4,9

25,99 zł

-1,3%

-7,3%

-0,4

-2,0

25,86 zł

-1,5%

-5,5%

-0,4

-1,5

67,97 zł

4,6%

9,2%

3,0

5,7

66,31 zł

6,7%

10,6%

4,2

6,4

55,90 zł

7,6%

12,3%

4,0

6,1

54,46 zł

7,2%

12,6%

3,6

6,1

26,52 zł

2,7%

6,5%

0,7

1,6

26,54 zł

4,3%

10,1%

1,1

2,4

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2018: 33,6mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2017)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2017)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2017)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,6 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 1 do 2% (w stosunku do roku 2017)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 6/2018

63

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

555,59

0,08

30591,24

0,18

7084,36

0,06

23506,87

0,50

0,23

0,77

878,03

34,84

55,06

2. U-30

420,99

0,06

15541,08

0,09

6673,42

0,05

8867,66

0,19

0,43

0,57

664,95

23,37

36,92

3. U-50

236,27

0,03

5489,99

0,03

3187,02

0,03

2302,97

0,05

0,58

0,42

296,59

18,51

23,24

4. U-BEZPŁATNY

19,63

0,00

1282,89

0,01

116,25

0,00

1166,64

0,02

0,09

0,91

57,36

22,37

65,36

5. INWALIDA WOJENNY

15,38

0,00

821,42

0,00

0,00

0,00

821,41

0,02

0,00

1,00

26,41

31,10

53,40

0,20

0,00

6,25

0,00

1,10

0,00

5,15

0,00

0,18

0,82

0,34

18,57

31,05

10,37

0,00

287,79

0,00

51,41

0,00

236,38

0,01

0,18

0,82

15,78

18,24

27,74

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

1,00

0,01

13,63

22,97

218,07

0,03

8861,74

0,05

0,00

0,00

8861,74

0,19

0,00

1,00

345,78

25,63

40,64

3,00

0,00

723,64

0,00

70,61

0,00

653,03

0,01

0,10

0,90

5,95

121,52

241,25

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,43

0,00

1378,90

0,01

704,97

0,01

673,94

0,01

0,51

0,49

35,19

20,31

146,23

12. PEŁNOPŁATNE

1186,55

0,16

38966,00

0,22

38934,18

0,31

31,82

0,00

1,00

0,00

1542,43

25,26

32,84

13. ODRĘCZNA

4687,28

0,64

70549,00

0,40

70548,83

0,55

0,17

0,00

1,00

0,00

5307,03

15,61

15,05

14. RAZEM

7362,78

1,00

174500,00

1,00

127372,15

1,00

47127,85

1,00

0,73

0,27

9175,84

20,87

23,70

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

592,36

0,07

32064,11

0,17

7458,68

0,05

24605,43

0,52

0,23

0,77

919,84

34,92

54,13

2. U-30

419,21

0,05

15542,91

0,08

6613,41

0,05

8929,50

0,19

0,43

0,57

658,61

23,64

37,08

3. U-50

286,00

0,03

6997,61

0,04

4053,02

0,03

2944,59

0,06

0,58

0,42

353,84

19,78

24,47

4. U-BEZPŁATNY

19,58

0,00

1266,59

0,01

110,67

0,00

1155,92

0,02

0,09

0,91

56,99

22,24

64,67

5. INWALIDA WOJENNY

15,58

0,00

821,15

0,00

0,00

0,00

821,15

0,02

0,00

1,00

26,43

31,03

52,70

0,20

0,00

5,89

0,00

1,06

0,00

4,83

0,00

0,18

0,82

0,32

18,53

29,44

10,85

0,00

303,27

0,00

52,97

0,00

250,30

0,01

0,17

0,83

16,31

18,59

27,94

0,00

0,00

0,09

0,00

0,00

0,00

0,09

0,00

0,00

1,00

0,01

15,60

26,12

198,22

0,02

7719,79

0,04

0,03

0,00

7719,75

0,16

0,00

1,00

315,01

24,50

38,95

2,98

0,00

713,54

0,00

68,30

0,00

645,24

0,01

0,10

0,90

5,86

121,83

239,30

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,59

0,00

1430,45

0,01

717,21

0,01

713,24

0,01

0,50

0,50

37,08

16,48

149,15

12. PEŁNOPŁATNE

1265,61

0,15

40520,20

0,22

40513,57

0,29

6,63

0,00

1,00

0,00

1617,84

25,00

32,02

13. ODRĘCZNA

5370,11

0,66

80214,40

0,43

80214,18

0,57

0,22

0,00

1,00

0,00

5906,77

15,54

14,94

14. RAZEM

8190,30

1,00

187600,00

1,00

140043,86

1,00

47556,14

1,00

0,75

0,25

9914,90

20,50

22,91

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1480

0,20

63606

0,36

17184

0,13

46422

0,99

0,27

0,73

2291

27,76

42,99

2. Recepty pełnopłatne

1187

0,16

38966

0,22

38934

0,31

32

0,00

1,00

0,00

1542

25,26

32,84

3. Sprzedaż odręczna

4687

0,64

70549

0,40

70549

0,55

0

0,00

1,00

0,00

5307

15,61

15,05

9

0,00

1379

0,01

705

0,01

674

0,01

0,51

0,49

35

20,31

146,23

7363

1,00

174500

1,00

127372

1,00

47128

1,00

0,73

0,27

9176

20,87

23,70

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1544,99

0,19

65434,95

0,35

18358,16

0,13

47076,79

0,99

0,28

0,72

2353,21

27,84

42,35

2. Recepty pełnopłatne

1265,61

0,15

40520,20

0,22

40513,57

0,29

6,63

0,00

1,00

0,00

1617,84

25,00

32,02

3. Sprzedaż odręczna

5370,11

0,66

80214,40

0,43

80214,18

0,57

0,22

0,00

1,00

0,00

5906,77

15,54

14,94

9,59

0,00

1430,45

0,01

717,21

0,01

713,24

0,01

0,50

0,50

37,08

16,48

149,15

8190,30

1,00

187600,00

1,00

140043,86

1,00

47556,14

1,00

0,75

0,25

9914,90

20,50

22,91

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18254,26

0,19

779395,85

0,35

215592,60

0,13

563803,25

0,98

0,28

0,72

27617,51

28,22

42,70

2. Recepty pełnopłatne

15801,77

0,16

491205,13

0,22

491167,90

0,30

37,23

0,00

1,00

0,00

19700,15

24,93

31,09

3. Sprzedaż odręczna

63595,06

0,65

937721,34

0,42

937718,14

0,57

3,19

0,00

1,00

0,00

70834,68

15,54

14,75

125,20

0,00

18177,68

0,01

8338,39

0,01

9839,30

0,02

0,46

0,54

774,73

23,47

145,18

97776,29

1,00

2226500,00

1,00

1652817,03

1,00

573682,97

1,00

0,74

0,26

118927,07

20,53

22,77

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

275105426

0,19

11745631491

0,35

3249130830

0,13 8496500661

0,98

0,28

0,72

416218805

28,22

42,70

2. Recepty pełnopłatne

238130081

0,16

7402528011

0,22

7401968641

0,30

559370

0,00

1,00

0,00

296876893

24,93

31,09

3. Sprzedaż odręczna

958465209

0,65

14133038471

0,42 14132990338

0,57

48133

0,00

1,00

0,00

1067540664

15,54

14,75

1886643

0,00

273916527

0,01

0,01

148258741

0,02

0,46

0,54

11670913

23,47

145,19

1473587359

1,00

33555114500

1,00 8645366905

1,00

0,74

0,26

1792307275

20,53

22,77

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

64

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 6/2018

125657786

1,00 24909747595

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

CUKRZYCA Na przestrzeni jedynie 34 lat, od 1980 do 2014 roku, liczba zachorowań na cukrzycę wzrosła czterokrotnie, ze 108 do 422 milionów pacjentów. W tym okresie odsetek chorych w grupie osób dorosłych (18+ lat) wzrósł z 4,7% do 8,5%. Choroba rozpowszechnia się zwłaszcza w krajach o niskim i średnim dochodzie. Nieleczona może prowadzić do ślepoty, uszkodzenia nerek, ataku serca, udarów mózgu i amputacji kończyn dolnych. Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, w 2015 roku cukrzyca była bezpośrednią przyczyną 1,6 mln zgonów na świecie. Kolejne 2,2 mln osób zmarło w następstwie powikłań cukrzycy. WHO prognozuje, że do 2030 roku cukrzyca będzie siódmą wiodącą przyczyną zgonów. Szacunkowe dane (badanie NATPOL) mówią o ok. 2,73 mln chorych w Polsce, z czego 26% nie zdaje sobie z tego sprawy.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY LEKÓW (PRODUKTÓW) STOSOWANYCH W CUKRZYCY. ROK 2017 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

2 026 247 565 zł

53 153 383

415

38,12 zł

98%

80%

74%

10%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE

W Europie na cukrzycę choruje 60 mln ludzi, co stanowi 9,2% populacji. Według danych Europejskiego Towarzystwa Diabetologicznego w Lizbonie, w wyniku choroby w 2015 roku zmarło 627 000 osób. Powikłania cukrzycy są przyczyną ogromnego wzrostu bezpośrednich i pośrednich kosztów opieki nad chorymi. Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna ocenia, że w Europie przekroczyły one 156 mln USD. W okresie od roku 2003 do 2013 zwiększyły się trzykrotnie. Z kolei koszty bezpośrednie i pośrednie choroby, wynikające m.in. z rent albo nieobecności w pracy, w latach 2011–2030 mogą sięgnąć kwoty 1,7 bln USD. Ok. 700 000 osób w Polsce nie wie, że cierpi na cukrzycę. Zwykle mija 5–6 lat zanim zostanie ona prawidłowo zdiagnozowana. W tym czasie może dojść do poważnych uszkodzeń narządów wewnętrznych. Według profesora Maciej Małeckiego, Prezesa Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, wśród 2,2 mln osób leczących się na cukrzycę, 180 000 pacjentów cierpi na cukrzycę młodzieńczą (typu 1). Od 1989 roku jej częstość występowania zwiększyła się aż pięciokrotnie. Eksperci podkreślają, że dzięki odpowiedniej profilaktyce, prawidłowemu stylowi życia i odżywania się, można zapobiec co piątemu przypadkowi cukrzycy.

Globalnie, do ponad połowy zgonów z powodu cukrzycy dochodzi przez 70. rokiem życia. Źródło: NCDRISC 2015

2500

70

2000

56

1500

42

1000

28

30

14

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

0

PROGNOZA

OSOZ Polska 6/2018

65

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Designed by Photoroyalty / Freepik

Leki i środki stosowane w cukrzycy Szacuje się, że w Polsce na cukrzycę choruje 8% społeczeństwa i 20% osób po 70. roku życia. Systematyczny wzrost liczby diabetyków związany jest ze zjawiskiem starzenia się całego społeczeństwa, upowszechniania się niezdrowego stylu życia i coraz wcześniejszego początku choroby. W 2017 roku sprzedaż środków stosowanych w cukrzycy sięgnęła w Polsce ponad 2 mld zł.

Opis rynku Poniższe dane dotyczą produktów aptecznych należących do klasy ATC A10 (Leki stosowane w cukrzycy), a dokładniej A10A (Insulina i analogi insuliny), A10B (Doustne leki hipoglikemizujące), A10X (Inne leki stosowane w cukrzycy), a także do klasy V04CA (Testy na cukrzycę).

26,76 mln – tyle opakowań produktów na cukrzycę zostało sprzedanych w apte-

66

OSOZ Polska 6/2018

kach w 2002 roku, czyli na początku badanego okresu analiz. W minionym roku było to już 53,15 mln opakowań, czyli bez mała dwukrotnie więcej (wzrost o 98,63%). W całym badanym okresie tylko cztery razy wystąpił spadek ilości sprzedaży – w 2004 roku (o 4,38%), w 2012 roku (największy, o 20,23%), w 2015 roku (o 2,96%) i w 2017 roku (o 0,23%). Wysoki spadek z 2012 roku nie wynikał ze zmniejszenia zapotrze-

bowania na leki na cukrzycę. Był efektem tego, że pacjenci w dużej mierze zaopatrzyli się w produkty z omawianej grupy w końcówce roku poprzedniego (w związku z wejściem w życie nowych przepisów). Pozostałe lata to okres wzrostu sprzedaży produktów na cukrzycę (od 0,93% w 2014 roku do 18,50% w 2008 roku).

Rynek produktów na cukrzycę to bardzo znacząca część całego rynku far-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

49

41,98 46,80 40,68 38,62 34,61 34,51 35,54 35,39 34,94 35,54 31,21 33,09 40,09 47,24 50,34 53,35

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2017 a nie będące w ofercie w 2002 roku

4

66,07 37,43 38,86 29,26 30,09 30,00 38,04 24,02 22,71 22,99 23,41 20,39 24,86 27,96 32,11

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

4

21,28 100,48 107,50 100,84 101,27 100,94 72,55 68,74 67,32 62,53 85,33 129,00 131,18 132,88

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

13

53,77 58,10 50,20 46,23 42,48 40,30 42,65 41,39 45,96 51,23 57,12 61,49 67,40

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

38

21,62 28,12 29,88 30,04 31,66 31,95 26,67 28,31 28,11 28,99 28,93 29,08

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

6

17,89 45,90 47,93 49,01 42,27 33,24 36,30 37,01 39,38 38,05 38,33

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

28

23,90 21,61 24,05 25,68 24,44 25,56 29,58 35,66 37,09 40,32

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

10

43,00 41,52 41,81 38,16 37,63 36,04 37,83 38,43 41,06

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

18

43,39 16,87 21,48 25,09 25,90 30,91 32,53 28,83

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

21

7,85 12,56 20,43 25,48 27,61 29,06 29,49

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

30

29,94 27,70 28,13 26,93 25,86 26,41

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

27

22,71 20,83 22,47 24,01 26,30

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

28

19,74 22,99 23,62 23,94

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

30

35,06 41,68 44,61

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

26

46,82 52,94

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

37

103,80

Liczba badanych produktów

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

49

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w 2017 roku

0

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2017 Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2017

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 41,98 46,80 40,68 38,62 34,61 34,51 35,54 35,39 34,94 35,54 31,21 33,09 40,09 47,24 50,34 53,35 —

—

2

63,12 56,82 56,29 59,26 62,83 62,97 62,37 58,12 59,27 61,18 45,41 41,88 39,88

5,88

3

34,86 42,63 42,62 42,00 44,27 46,40 47,25 36,66 38,86 29,87 27,42 25,62 13,56

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2017

4

26,18 26,36 25,07 24,27 22,87 21,40 21,41 23,85 24,38 23,51 22,60 15,96

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2017

3

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2017

11

34,22 39,41 42,58 43,12 43,70 30,13 29,84 30,87 28,82 16,38

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2017

8

49,08 57,95 53,41 57,58 60,53 51,14 34,38 37,81 24,81

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2017

12

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2017

10

56,45 71,46 75,77 87,47 91,27 75,60 56,46

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2017

15

64,71 80,50 73,32 80,63 93,12 96,62

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2017

3

37,53 38,63 37,79 39,47 42,30

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2017

13

35,72 39,27 45,63 32,81

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2017

4

79,05 67,28 86,27

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2017

7

80,48 44,60

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2017

16

—

5,29

—

7,39

—

3,88

—

3,60

—

3,49

—

3,47

—

3,70

—

4,26

—

5,71

—

—

—

—

4,59 24,82

102,43 108,99 110,68 111,06 107,24 99,72 40,44 31,76

74,77

OSOZ Polska 6/2018

67

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

maceutycznego. Od początku badanego okresu roczna wartość sprzedaży z roku na rok wynosi ponad 1 mld zł. Podobnie jak na ilości sprzedaży, tak i na wartości sprzedaży dominują wzrosty. Spadki wystąpiły tylko trzy razy – w 2004, 2005 i 2012 roku (kolejno o 13,88%, 2,16%, 28,68%). W 2017 roku pacjenci zapłacili za leki i plastry na cukrzycę kwotę

rzędu 2,03 mld zł, czyli o 2,88% więcej niż w roku 2016 i aż o 80,02% więcej niż w roku 2002 (1,13 mld zł). Największą wartość rynek produktów na cukrzycę osiągnął w roku 2011, a dokładnie 2,15 mld zł.

Na początku okresu analiz średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na cukrzycę wynosiła 42,02 zł.

Rok później wzrosła o 13,23% i wynosiła 47,63 zł. W latach 2004–2012 średnia cena stale spadała (z wyłączeniem roku 2008, kiedy to nastąpił minimalny wzrost o 053%). W 2012 nastąpił największy spadek (o 10,59%) i tym samym cena osiągnęła minimalny poziom 31,44 zł.

Te spadki można wyjaśnić w taki sposób, że nowe produkty, które pojawiały się na

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów stosowanych w cukrzycy w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

1 125 581 846

26 760 075

42,06

4 709 547

111 967

239

2003

1 484 241 842

31 162 954

47,63

6 107 991

128 243

243

31,86%

16,45%

2004

1 278 260 711

29 798 840

42,90

5 509 744

128 443

232

-13,88%

-4,38%

2005

1 250 664 021

30 158 788

41,47

4 598 029

110 878

272

-2,16%

1,21%

2006

1 324 212 039

34 864 771

37,98

3 871 965

101 944

342

5,88%

15,60%

2007

1 388 078 236

37 995 645

36,53

4 000 225

109 498

347

4,82%

8,98%

2008

1 653 632 203

45 023 758

36,73

4 481 388

122 016

369

19,13%

18,50%

2009

1 789 327 574

49 684 230

36,01

5 156 564

143 182

347

8,21%

10,35%

2010

1 926 479 329

54 323 305

35,46

6 058 111

170 828

318

7,66%

9,34%

2011

2 147 728 182

61 072 980

35,17

6 316 848

179 626

340

11,48%

12,43%

2012

1 531 749 894

48 715 827

31,44

4 452 761

141 616

344

-28,68%

-20,23%

2013

1 718 894 870

52 722 644

32,60

4 939 353

151 502

348

12,22%

8,22%

2014

1 827 682 295

53 212 619

34,35

4 822 381

140 403

379

6,33%

0,93%

2015

1 890 111 189

51 636 059

36,60

4 987 101

136 243

379

3,42%

-2,96%

2016

1 969 538 646

53 278 454

36,97

5 102 432

138 027

386

4,20%

3,18%

2017

2 026 247 565

53 153 383

38,12

4 882 524

128 080

415

2,88%

-0,23%

2018

1 854 588 820

48 095 773

38,56

—

—

—

-8,47%

-9,52%

2019

2 263 050 351

57 466 100

39,38

—

—

—

22,02%

19,48%

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów stosowanych w cukrzycy w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƒƔƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Od 2012 roku wartość sprzedaży produktów stosowanych w cukrzycy stale wzrasta. W minionym roku (2017) wynosiła 2,03 mld zł, a w ostatnim badanym miesiącu wynosiła 163,41 mln zł.«

ƒƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƔƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƔƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƔƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

68

OSOZ Polska 6/2018

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań produktów stosowanych w cukrzycy sprzedanych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 Ɩ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Najwięcej opakowań produktów stosowanych w cukrzycy sprzedało się w aptekach w grudniu 2012 roku (310,62 mln opakowań). Było to ściśle powiązane ze zmianami na listach refundacyjnych.«

Ѷ ƏƏƏ ƏƏƏ ƕ ƏƏƏ ƏƏƏ ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu stosowanego w cukrzycy w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƕƏ

ѵƏ

ƔƏ

ƓƏ

ƒƏ

» Na początku 2012 roku trend spadkowy na średniej cenie za pojedyncze opakowanie produktu stosowanego w cukrzycy został wyhamowany. Od tego czasu cena stopniowo wzrasta.«

ƑƏ

ƐƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 4. Liczba różnych opakowań produktów stosowanych w cukrzycy w aptekach w latach 2002–2017 ƓƏƏ ƒƔƏ ƒƏƏ ƑƔƏ ƑƏƏ

» Oferta produktów stosowanych w cukrzycy stale wzrasta od 2011 roku. Obecnie na rynku aptecznym dostepnych jest około 400 produktów na cukrzycę.«

ƐƔƏ ƐƏƏ ƔƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

( ƓƔ

ƑƏƐƕ ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 6/2018

69

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ć?ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

rynku miaĹ&#x201A;y niĹźszÄ&#x2026; cenÄ&#x2122; niĹź te juĹź dostÄ&#x2122;pne w aptekach. Ponadto z rynku zostaĹ&#x201A;a wycofana czeĹ&#x203A;Ä&#x2021; produktĂłw na cukrzycÄ&#x2122; o bardzo wysokich cenach. MiaĹ&#x201A;o to swoje odbicie nie tylko na Ĺ&#x203A;redniej cenie, ale takĹźe na iloĹ&#x203A;ci i wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy lekĂłw i testĂłw na cukrzycÄ&#x2122;. W roku 2013 trend odwrĂłciĹ&#x201A; siÄ&#x2122; i Ĺ&#x203A;rednia cena zaczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a wzrastaÄ&#x2021;. W 2017 roku Ĺ&#x203A;rednia cena wynosiĹ&#x201A;a 38,12 zĹ&#x201A; i byĹ&#x201A;a wyĹźsza o 3,12% od tej z roku poprzedniego.

Przyjrzyjmy siÄ&#x2122; jeszcze zmianie asortymentu lekĂłw i plastrĂłw stosowanych w cukrzycy w okresie analiz. W 2002 roku na pĂłĹ&#x201A;kach aptek dostÄ&#x2122;pnych byĹ&#x201A;o 239 opakowaĹ&#x201E; tego typu produktĂłw. NajwiÄ&#x2122;cej nowych produktĂłw (70) pojawiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w roku 2006 i wĂłwczas na pĂłĹ&#x201A;kach aptecznych byĹ&#x201A;o ich juĹź 342. W 2017 pacjenci mogli wybieraÄ&#x2021; juĹź z 415 opakowaĹ&#x201E; lekĂłw i plastrĂłw stosowanych na cukrzycÄ&#x2122;.

Ostatnie lata to okres wzrostu wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy. NaleĹźy siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;c spodziewaÄ&#x2021; wzrostu takĹźe w najbliĹźszych latach.

Z drugiej strony iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w 2017 roku nieznacznie spadĹ&#x201A;a. Jak wiÄ&#x2122;c wyglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026; prognozy dla rynku lekĂłw na cukrzycÄ&#x2122; na lata 2018â&#x20AC;&#x201C;2019?

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci Prognozy ekspertĂłw OSOZ pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe w 2018 roku trend wzrostu wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy lekĂłw i testĂłw na cukrzycÄ&#x2122;

70

OSOZ Polska 6/2018

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

zostanie przeĹ&#x201A;amany. W tym roku naleĹźy spodziewaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; spadku na poziomie okoĹ&#x201A;o 8,47%. W nastÄ&#x2122;pnym roku prognozowany jest wzrost o 22,02%. Tak wiÄ&#x2122;c zgodnie z prognozami, wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; lekĂłw na cukrzycÄ&#x2122; w 2018 roku wyniesie 1,85 mld zĹ&#x201A;, a w 2019 â&#x20AC;&#x201C; 2,26 mld zĹ&#x201A;.

IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w 2018 roku rĂłwnieĹź spadnie o 9,52% i uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; na poziomie 48,10 mln opakowaĹ&#x201E;. W 2019 roku iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy lekĂłw na cukrzycÄ&#x2122; wzroĹ&#x203A;nie o 19,48% i wyniesie 57,47 mln zĹ&#x201A;. Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie produktu stosowanego w cukrzycy zachowa trend rosnÄ&#x2026;cy. W 2018 roku wyniesie 38,56 zĹ&#x201A;, a w 2019 roku 39,38 zĹ&#x201A;. Prognozowany wzrost bÄ&#x2122;dzie wiÄ&#x2122;c wynosiĹ&#x201A; 1,15% i 2,13%.

Podsumowanie Od 2013 roku wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rynku lekĂłw i paskĂłw na cukrzycÄ&#x2122; pnie siÄ&#x2122; w gĂłrÄ&#x2122; i obecnie wynosi ponad 2 mld zĹ&#x201A;. Co prawda prognozy pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe w 2018 roku nastÄ&#x2026;pi spadek wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy, ale w roku nastÄ&#x2122;pnym znowu moĹźna oczekiwaÄ&#x2021; wzrostu. W analizie dĹ&#x201A;ugookresowej widaÄ&#x2021; wyraĹşnie, Ĺźe z kaĹźdym rokiem sprzedaĹź wzrasta i tak bÄ&#x2122;dzie teĹź w nastÄ&#x2122;pnych latach. Ta tendencja wynika m.in. ze zmian demograficznych â&#x20AC;&#x201C; choroba najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej ujawnia siÄ&#x2122; u osĂłb starszych. GĹ&#x201A;Ăłwnymi czynnikami cho-

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-৳7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

roby sÄ&#x2026; nadwaga, otyĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;, niewystarczajÄ&#x2026;ca aktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; fizyczna, nieprawidĹ&#x201A;owa dieta. Szacuje siÄ&#x2122;, Ĺźe dziÄ&#x2122;ki odpowiedniej zmianie zachowaĹ&#x201E; moĹźna zapobiec nawet 20% przypadkĂłw zachorowaĹ&#x201E;.

SprzedaĹź produktĂłw z tej grupy mogÄ&#x2026; zakĹ&#x201A;ĂłciÄ&#x2021; nowe, coraz nowoczeĹ&#x203A;niejsze i maĹ&#x201A;oinwazyjne metody pomiaru poziomu glukozy we krwi oraz sposoby dawkowania glukozy. Na tym polu niewiele siÄ&#x2122; zmieniĹ&#x201A;o w ostatnich latach â&#x20AC;&#x201C; w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw chorzy korzystajÄ&#x2026; z tradycyjnej metody pomiaru polegajÄ&#x2026;cej na badaniu kropli krwi w glukometrze. Jednak na rynku stopniowo pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wygodniejsze opcje, jak specjalne plastry do ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego monitoringu.

Trudno teĹź przewidzieÄ&#x2021;, jak rozwinie siÄ&#x2122; nauka i czy nie zostanÄ&#x2026; opracowane skuteczniejsze, alternatywne do wstrzykiwania insuliny metody leczenia. ď Ź

Metodologia prognoz

Do wyliczenia prognozy iloĹ&#x203A;ci i wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy produktĂłw stosowanych w cukrzycy zastosowano sezonowÄ&#x2026; metodÄ&#x2122; prognozowania z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat, wyznacza trend sprzedaĹźowy, uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c jednoczeĹ&#x203A;nie sezonowe wahania sprzedaĹźy w ciÄ&#x2026;gu roku. Dodatkowo zaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe w najbliĹźszym czasie nie nastÄ&#x2026;piÄ&#x2026; Ĺźadne istotne zmiany, ktĂłre mogĹ&#x201A;yby w rewolucyjny sposĂłb wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; na wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy, a kolejne miesiÄ&#x2026;ce bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; pod wzglÄ&#x2122;dem zachowania rynku podobne do okresĂłw historycznych

Kompendium Suplementów Diety w KS- APTEKA

Kompendium Suplementów Diety to wsparcie biznesowe i merytoryczne dla Twojej apteki!

Uruchom GJ_U FYSथ RNJXNषH_Sथ \JWXOष YJXYT\थ OZ঒ I_N९

5W_JPTSFO XNष OFP Kompendium Suplementów Diety \XUTRT঒J UWFHष w Twojej aptece

OTWART Y

SYSTEM

OCHRONY

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

Czyt likac aj OSO ji mobiln Z Ne ej ws

w ap

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna.

Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.