Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ by OSOZ Polska

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRON Y ZDROWIA

Lipiec 2014 DOBRE STRONY RYNKU OCHRONY ZDROWIA

www.osoz.pl

LIPIEC

7 / 2014

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

TRIUMF BAKTERII KONIEC ERY ANTYBIOTYKÓW

Co roku 25 000 osób w Unii Europejskiej i 23 000 w USA umiera z powodu rosnącej oporności bakterii na dostępne antybiotyki. Czy medycyna cofnie się o 100 lat?

ANALIZA RYNKU

JUREK OWSIAK

KWESTIA SPORNA

ŚRODKI PRZECIWBÓLOWE

EFEKT CHARYZMY

NAPRAWDĘ ZŁY PACJENT

Patronage angela merkel cHancellor oF tHe Federal rePuBlic oF germanY

François Hollande PreSident oF tHe FrencH rePuBlic

José manuel Barroso

»Health is more than medicine.«

PreSident oF tHe euroPean commiSSion

World HealtH Summit Berlin, germanY octoBer 19–22, 2014 Federal Foreign oFFice | Berlin

more information and registration at www.worldhealthsummit.org

NOTA BENE

Alert globalny Czy jedno z największych odkryć współczesnej medycyny odchodzi do lamusa?

Kiedy przed II wojną światową odkryto antybiotyki, lekarze otrzymali broń, o jakiej wcześniej mogli jedynie pomarzyć. Do pokonania infekcji bakteryjnych, zapalenia płuc czy gruźlicy wystarczyło kilka pigułek. Dziś medyczne spektrum stosowania antybiotyków znacznie się poszerzyło: chronią osłabiony chemioterapią organizm; zapobiegają zakażeniom podczas dializ, przeszczepów organów, operacji chirurgicznych. Jednak w tej wojnie zwycięstwo okazało się chwilowe. Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

W latach 2002-2012 liczba przypadków gruźlicy opornej na dostępne antybiotyki zwiększyła się kilkukrotnie, w Azji nawet dziesięciokrotnie. W międzyczasie nie pojawiły się nowe leki, które byłyby odpowiedzią na malejącą skuteczność dotychczas stosowanych. I choć trudno dziś sobie wyobrazić świat bez antybiotyków, taki scenariusz jest całkiem realny. Zagrożenie ma wymiar medyczny i ekonomiczny. Każdego roku antybiotykooporność kosztuje kraje Unii Europejskiej ok. 1,5 miliarda euro liczone jako dodatkowe koszty leczenia i redukcja produktywności. Na proces malejącej skuteczności leków ma wpływ ich nadużywanie w medycynie, ale przede wszystkim masowe wykorzystanie w rolnictwie. Choć Unia Europejska zakazała w 2006 roku stosowania antybiotyków jako środka wspomagającego wzrost zwierząt, niewiele to zmieniło. Eksperci zwracają ponadto uwagę na zbyt pochopne wypisywanie recept na antybiotyki. Nie bez winy są sami pacjenci, oczekujący od lekarza natychmiastowego efektu leczenia, także w przypadku grypy czy przeziębienia, kiedy leki antybakteryjne po prostu nie działają. Zapominamy o poważnych skutkach ubocznych: obniżeniu odporności, grzybicach, stanach zapalnych jelit. Niektóre antybiotyki wykazują działanie toksyczne, mogące prowadzić do upośledzenia funkcjonowania takich narządów jak słuch, wątroba, nerki, układ nerwowy, szpik kostny. To nie koniec złych wiadomości. Od lat 80-tych przemysł farmaceutyczny nie wprowadził na rynek żadnej nowej klasy antybiotyków, pomimo kontynuowania prac badawczych i testów klinicznych. Alternatywne metody leczenia (terapie bakteriofagami, nanocząsteczkami czy pierwiastkami galu) utkwiły na etapie teorii naukowych. Czy czeka nas era bez antybiotyków? Więcej informacji w raporcie Triumf bakterii  str. 14.

Coraz trudniej zwalczać infekcje bakteryjne z pomocą dostępnych antybiotyków.”

LIPIEC 2014 NAUKA

Operacja zdalna

8 Kwestia sporna Naprawdę zły pacjent

INNOWACJE

CZASOPISMO

6 Zdjęcie numeru

10 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (wrzesień 2014)

11 Aplikacje

12 Leczenie personalizowane

14 TRIUMF BAKTERII

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA 14

Fitness & Wellness

RAPORT

Nieracjonalna konsumpcja leków Mechanizm nabywania lekooporności

Nowe metody leczenia Zalecenia dla pacjentów Przemysł farmaceutyczny Mapa oporności

ROZMOWY

19 Efekt charyzmy Jurek Owsiak (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy)

23 Megabajty prywatności Giovanni Buttarelli (Zastępca Europejskiego Inspektora Ochrony Danych)

29 PRAKTYKA

26 Infografika Alergia

27 Porada prawna Cicha kradzież

29 Informacja zamiast reklamy 31 Co nowego? 32 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES Immunization coverage reaches 84%, still short of 90% goal Buying medicines online?

OPINIE

34 Ebola zbiera żniwo

36 Felieton ZIT, a nawet przeciw

38 25 lat wolności w ochronie zdrowia Szpital Bonifratrów w Krakowie

40 World Health Summit Wiedza dla pozytywnych zmian

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

150 mln

Niemal tyle opakowań leków przeciwbólowych sprzedano w aptekach w 2013 roku (dokładnie 149 622 693 sztuk). Na ich zakup Polacy wydali niebagatelną sumę 1,83 miliarda złotych. A do tego doliczyć jeszcze trzeba obrót pozaapteczny. Szczegółowe statystyki na str. 54.

80%

1% 

O tyle wzrosła wartość sprzedaży leków przeciwbólowych w latach 2002-2012. W tym czasie liczba zakupionych opakowań cechowała się dużą zmiennością.

Według obliczonych prognoz, obrót w statystycznej aptece za rok 2014 zwiększy się w stosunku do 2013 roku o 1%.

„Polacy w tym nowym, naszym wolnym ćwierćwieczu są ludźmi świadomymi potęgi wolontariatu.” Jurek Owsiak, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Wywiad na str. 19.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na lipiec 2014 r., liczba członków Rady: 101 osób)

STATYSTYKI PROGNOZY

42 Monitor zjawisk epidemiologicznych Czerwiec 2014 – mapy zdrowotne kraju

46 Struktura dystrybucji leków Rynek farmaceutyczny w czerwcu 2014

54 Analiza OSOZ Lek numer 1 czyli o środkach przeciwbólowych

SYSTEMY IT

59 KS-SOMED Zintegrowany System Obsługi Przychodni

61 KS-APTEKA Zintegrowany System Obsługi Apteki

NA CZASIE

62 Nauka w Polsce Niemal każdy Polak powinien zażywać witaminę D

65 Kalendarz wydarzeń 66 Kultura Nowe książki i płyty

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 36. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 37. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 38. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 39. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 40. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 41. dr n. med. Robert Kowalczyk, 42. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 43. lek. Ryszard Kozłowski, 44. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 45. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 46. prof. dr hab. Jan Krzek, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta MisiukHojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. Tomasz Opala, 66. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 67. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 68. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 69. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 70. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 71. dr n. med. Andrzej Rakowski, 72. prof. dr hab. Marian Reinfuss, 73. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 74. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 75. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 76. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 77. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 78. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 79. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 80. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 81. lek. Maciej Sokołowski, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 83. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 84. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 85. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 86. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 87. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 88. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 89. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 90. dr n. med. Jakub Trnka, 91. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 92. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 93. prof. dr hab. Andrzej Wall, 94. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 95. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 96. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar, 97. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 98. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 99. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 100. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 101. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

nauk a

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Nauk a

Operacja zdalna Zespół specjalistów w skupieniu wpatruje się w konsole chirurgiczne. W tym samym czasie nad pacjentem pochyla się robot medyczny, z największą precyzją wykonując polecenia lekarza. Sterylnie, precyzyjnie, zdalnie, bezpiecznie. Robotyka wkracza na salę operacyjną. W 2012 roku przy pomocy systemu chirurgicznego da Vinci wykonano 200 000 operacji na całym świecie. Do stycznia 2013 roku sprzedano już ponad 2000 sztuk robota. Urządzenie naszpikowane jest zaawansowanymi technologiami – chirurg dysponuje m.in. zestawem narzędzi naśladujących zręczność ludzkiej dłoni i nadgarstka oraz trójwymiarowym systemem wizyjnym. Robot potrafi korygować drżenia rąk. System dostosowany jest do wykonywania zabiegów telechirurgicznych. (zdjęcie: Intuitive Surgical)

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Nauk a

Foto: www.rgbstock.com

KWESTIA SPORNA wydawca: kAMsOFt s.A. 40–235 katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07/-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl redaktor naczelny: Zygmunt kamiński Zespół redakcyjny: Aneta krzynówek, Artur Olesch, Paulina skwarek, Joanna stępniak-Pilśniak, Bożena wojnarowicz-Głuszek, Łukasz stopa. współpracownicy: Giovanni Buttarelli, Marta chalimoniuk-nowak, Patrice Degoulet, Detlev Ganten, krzysztof Macha, Jurek Owsiak, Aleksandra sztaba. skład i łamanie: Piotr chamera Druk: inFOMAX, katowice nakład: 14 000 egzemplarzy Zdjęcia w spisie treści: www.sxc.hu Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy kAMsOFt s.A. jest zabronione. redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale youtube czasopisma Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia.

PRENUMERATA CZASOPISMA co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, proﬁlaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady. Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego systemu Ochrony Zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Naprawdę zły pacjent Zadaje dużo pytań, jest nieufny, potwierdza diagnozę u innych specjalistów, konsultuje dolegliwości w Internecie, nie obchodzi go, czy lekarz go lubi, czy nie. Pacjenci, również w Polsce, coraz częściej wychodzą z założenia, że w nieprzyjaznym systemie muszą walczyć o swoje. Inaczej nie będą dobrze leczeni. – Jeżeli jesteś dobrym pacjentem, powinieneś to szybko zmienić. Inaczej może się to dla ciebie źle skończyć – ostrzega Elizabeth Cohen, dziennikarka amerykańskiej stacji telewizyjnej CNN i autorka bestsellerowej książki „The empowered patient”. Na podstawie osobistych przeżyć oraz licznych relacji pacjentów radzi, jak zostać adwokatem samego siebie w chorobie, poruszać się po skomplikowanym systemie ochrony zdrowia i „nie dać się zabić w szpitalu”. Swoim czytelnikom podaje praktyczne rady – w jaki sposób znaleźć dobrego lekarza, który będzie nas słuchał i otoczy odpowiednią opieką, jakie pytania zadawać podczas wizyty, aby wykorzystać maksymalnie czas spędzony w gabinecie lekarskim, sprytnie redukować koszty leczenia, szukać pomocy w Internecie czy rozprawić się z ubezpieczycielem, który nie chce pokryć kosztów drogiego leczenia. – W USA co roku 99 000 pacjentów umiera z powodu zakażeń szpitalnych, kolejne 98 000 – w wyniku błędów medycznych. To więcej niż suma zgonów w wyniku raka piersi, raka prostaty, wypadków sa-

mochodowych, AIDS i cukrzycy – z perspektywy Elizabeth Cohen szpital jest miejscem niebezpiecznym, personel medyczny bywa niekompetentny i nie zawsze musi mieć rację. Aby przeżyć, należy zapomnieć o relacji opartej na pełnym zaufaniu do lekarza. Publikacja wzbudziła wiele emocji po stronie pacjentów oraz lekarzy. „Przewodnik po tym, jak dać sobie radę z medycyną w dzisiejszym świecie”, „system jest nieprzyjazny i przytłaczający – dzięki książce w końcu wiemy, jak domagać się tego, co nam się należy” – pacjenci z entuzjazmem odnoszą się do

Jeżeli jesteś dobrym pacjentem, powinieneś to szybko zmienić. Inaczej może się to dla ciebie źle skończyć.”

nauk a

porad. Dla wielu pracowników ochrony zdrowia taka postawa to rzucenie rękawicy specjalistom, podważanie ich kompetencji i niebezpieczne wchodzenie w rolę lekarza. Autorka rysuje obraz wrogiego systemu, w którym pacjent skazany jest na samego siebie. Czy tak jest naprawdę? „Pacjent niepokorny” to zjawisko, które od kilku lat narasta także w Polsce. Chcemy być dobrze leczeni, niezależnie od kondycji ochrony zdrowia. Wierzymy coraz bardziej w nieograniczoną moc medycyny, oczekując szybkiej i skutecznej pomocy – bez względu na to, czy jest ona możliwa. W czasach powszechnego dostępu do Internetu lekarz nie ma monopolu na wiedzę. Stajemy się odważni w kontakcie z pracownikami ochrony zdrowia, coraz częściej na własną rękę poszukujemy informacji i pomocy; wskazówki znajomych i innych chorych cenimy bardziej niż zalecenia specjalistów. Już na samym wstępie książki można przeczytać, jak poruszać się po rynku ochrony zdrowia, aby otrzymać „właściwe” leczenie? Rada podstawowa – nie można być „dobrym pacjentem”. A jest się nim wówczas, kiedy: – przejmujemy się tym, co mówi lekarz; – martwimy się, że swoimi pytaniami możemy obrazić lekarza; – nie jesteśmy zadowoleni z lekarza, planujemy zmianę, ale ostatecznie tego nie robimy; – boimy się powiedzieć lekarzowi, że chcielibyśmy uzyskać drugą opinię na temat diagnozy i leczenia; – trwamy uparcie przy lekarzu, który od dłuższego czasu nas leczy, mimo że terapia nie przynosi spodziewanych efektów; – nie otrzymując satysfakcjonujących odpowiedzi na pytania, przestajemy po prostu pytać. Kiedy „zły pacjent” czegoś nie rozumie, pyta o wyjaśnienie. Gdy nadal coś nie jest jasne, żąda wytłumaczenia. Nie liczy się, czy lekarz lub pielęgniarka są zirytowani dociekliwością. Współczesny chory nie powinien też zwracać uwagi na to, czy lekarz go lubi czy nie. Autorka stawia bardzo prostą, ale dobitną tezę: „jeżeli kilka razy oddajesz samochód do naprawy i ciągle jest zepsuty, to czy próbujesz dalej w tym samym warsztacie, czy zmieniasz mechanika?” W końcu zdrowie jest ważniejsze od sympatii personelu medycznego, przyzwyczajeń i uprzejmości. W ostateczności proces leczenia to transakcja biznesowa – lekarz otrzy-

„The empowered patient” Elizabeth Cohen To właśnie tę książkę uznaje się za początek trendu „empowered patient” (pacjenta wzmocnionego, aktywnego). Autorka opisuje własne doświadczenia w kontaktach z lekarzami i radzi, w jaki sposób bezkompromisowo egzekwować swoje prawa w systemie ochrony zdrowia. Opisuje m.in. jak znaleźć dobrego lekarza, szukać porad w Internecie, nie dać się „zabić” w szpitalu, walczyć o środki na leczenie od ubezpieczyciela, taniej kupować lekarstwa. Elizabeth Cohen wychodzi tym samym z założenia, że system zdrowotny to nieprzyjazne otoczenie, w którym pacjent może przetrwać tylko wówczas, jeżeli weźmie sprawy w swoje ręce.  muje za każdą wizytę określone środki finansowe (niezależnie od źródła, prywatnego czy publicznego), stąd naszym prawem jest egzekwowanie dobrej obsługi. W tym modelu określenia typu „zaufanie” czy „opieka” już się nie liczą, a wiedza specjalistów odarta zostaje z pewnej magicznej otoczki. Punkt widzenia autorki może być atrakcyjny dla chorych, którzy zderzyli się z bezdusznymi zasadami systemu lub stali się ofiarą błędów, niewłaściwej diagnozy, pomyłek. Z drugiej strony, czy takie podejście – postawienie pacjentów w opozycji do lekarzy, burzenie podstaw zaufania i relacji mających znaczenie w procesie leczenia – jest sprawiedliwe wobec lekarzy wykonujących swój zawód z poświęceniem i zaangażowaniem, traktujących pracę w kategorii misji? Pacjenci oczekują coraz więcej. W nowoczesnym społeczeństwie rodzi się przekonanie, że lekarz jest bogiem, musi posiadać proste recepty na każdą dolegliwość. A jeżeli takimi nie dysponuje, nie jest dobrym lekarzem i należy poszukać innego (tak samo jak innego warsztatu w podanym przykładzie). Oczekiwania społeczne w stosunku do medycyny zawsze wykraczały poza jej realne możli-

wości. W czasach nowoczesnych technologii proces ten jeszcze bardziej się pogłębił. Dostęp do informacji w Internecie spowodował z kolei, że wiedza stała się łatwo dostępna. Wychodzimy z założenia, że „znamy się lepiej” – kiedy opinia znajomego lub wiadomości na stronie internetowej są sprzeczne z tym, co mówi lekarz, komu jesteśmy skłonni uwierzyć? Punkt widzenia przedstawiony w książce „Pacjent wzmocniony” jest efektem tego, jak działa system, odbiciem profilu psychologicznego pacjenta XXI wieku. Być może to obraz mocno przerysowany, ale wskazujący kierunki zmian, jakie zachodzą w ochronie zdrowia. To także dobre pole do dyskusji, czego oczekuje pacjent i jaką postawę wobec tych potrzeb powinien przyjąć lekarz. – Pacjenci są coraz lepiej wyedukowani i sztuka polega na tym, żeby tego nie niedoceniać. To nie jest łatwe, bo jak ktoś głupoty opowiada, to lekarz w końcu ucina: proszę nie zawracać mi głowy jakimiś bzdurami! Ale w ten sposób można stracić pacjenta, a on może stracić szansę na swoje wyleczenie i życie – mówi w wywiadzie dla Gazety Wyborczej dr n. med. Janusz Meder (kierownik Oddziału Zachowawczego Kliniki Nowotworów Układu Chłonnego w Centrum Onkologii w Warszawie, prezes Polskiej Unii Onkologii), dodając: – Jeżeli nie spróbujemy mu wytłumaczyć, że jego informacje są błędne, że zioła, cudowne kropelki z Ameryki Południowej czy z Chin mogą nawet przyspieszyć chorobę, jeżeli go nie wysłuchamy, to on już nigdy nam nic nie powie. Na własną rękę i tak weźmie te zioła, a lekarz będzie się dziwił, skąd reakcje na leczenie, które normalnie nie występują. Szczerość jest konieczna do skuteczności leczenia, a pacjent będzie szczery, jeśli lekarz potraktuje go poważnie i przyjaźnie. 

DEBATA CZYTELNIKÓW Czy przedstawiona w artykule postawa pacjenta „bezkompromisowego” jest słuszna i niezbędna, aby przetrwać w systemie ochrony zdrowia? Czy chory powinien bezkrytycznie podchodzić do diagnozy lekarza, zaleceń, terapii? Czekamy na Państwa opinie. Kontakt: redakcja@osoz.pl

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

I nn o w a cje

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (WRZESIEŃ 2014) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

92%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (WRZESIEŃ)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia

Dolnośląskie

2 234

Kujawsko-pomorskie

1 640

Łódzkie

1 543

Lubelskie

1 876

Lubuskie

1 954

Małopolskie

1 686

Mazowieckie

2 375

Opolskie

1 602

Podkarpackie

1 905

Podlaskie

1 572

Pomorskie

1 906

Śląskie

1 921

Świętokrzyskie

1 527

Warmińsko-mazurskie

1 132

Wielkopolskie

1 813

Zachodniopomorskie

1 904

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (WRZESIEŃ)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia

Dolnośląskie

4 143

Kujawsko-pomorskie

3 175

Łódzkie

2 884

Lubelskie

3 402

Lubuskie

3 389

Małopolskie

3 203

Mazowieckie

4 117

Opolskie

2 570

Podkarpackie

2 936

Podlaskie

3 850

Pomorskie

3 379

Śląskie

2 993

Świętokrzyskie

2 409

Warmińsko-mazurskie

2 658

Wielkopolskie

3 117

Zachodniopomorskie

3 276

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

86%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

INNowaC JE

APLIKACJE 2.

2. . .

 Pokonaj grypę

 Bieg to zdrowie

 Licznik kalorii

Aplikacja pomaga użytkownikowi zrozumieć chorobę, bezpiecznie przejść przez wszystkie jej etapy i powrócić do zdrowia. Największym atutem są użyteczne porady, które zostały opracowane przez zespół lekarzy oraz zaaprobowane przez niezależnego eksperta z Centrum Informacji o Przeziębieniu i Grypie.

2-tygodniowy program treningowy oparty na zasadzie „40 minut biegu”. Jeśli chcesz się pozbyć nadmiaru tkanki tłuszczowej lub podnieść wydolność swojego organizmu to z aplikacją „Bieg to zdrowie” osiągniesz swoje cele bez narażania się na kontuzje, które tak często się zdarzają w przypadku osób biegających bez odpowiedniego przygotowania oraz programu treningowego.

Aplikacja do prostego odnajdywania informacji o wartościach odżywczych spożywanych posiłków, liczenia kalorii, śledzenia sposobu odżywiania się, wysiłku fizycznego i wagi.

iOS oraz Android 0,89 €

Aplikacja kontrolująca wagę i w nietypowy sposób motywująca do zrzucenia zbędnych kilogramów. Wystarczy codziennie wpisywać wyniki pomiarów i... przygotować się na czasami sarkastyczne komentarze programu.

iOS oraz Android Bezpłatna

 Cardioo Aplikacja pozwala dokonać pomiaru tętna poprzez skanowanie twarzy! Kamera obserwuje niedostrzegalne gołym okiem zmiany koloru skóry zgodne z pulsem. Program umożliwia prowadzenie dziennika pomiarów, dokonywanie analiz porównawczych; zaproponuje 7-minutowy zestaw ćwiczeń dla poprawy kondycji, a nawet określi – na podstawie wyników pomiarów – przewidywaną długość życia. iOS oraz Android Bezpłatna

 Runtastic Road Bike Z pomocą Road Bike zamienisz smartfona w podręczny komputer pokładowy oraz osobistego trenera podczas przejażdżki albo treningu rowerowego. Wśród najważniejszych funkcji m.in. śledzenie trasy GPS, mierzenie podstawowych parametrów (dystans, czas, prędkość, spalone kalorie, wysokość), mapy tras, głosowe komendy treningowe, informacje pogodowe, pomiar tętna, porównywanie wyników z innymi użytkownikami.

Android Bezpłatna

 CarrotFit

iOS 2,99 €

iOS oraz Android Bezpłatna w wersji LITE

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Foto: Jane Ades, NHGRI

I nn o w a cje

Leczenie personalizowane 13 lat pracy potrzebowało 20 ośrodków naukowych, aby ustalić kolejność ponad 3 mld nukleotydów składających się na pojedynczą nić DNA (Human Genome Project). Długo oczekiwane odkrycie było zielonym światłem dla medycyny personalizowanej – terapii i profilaktyki „dla odpowiedniej osoby w odpowiednim czasie”. Aby zrozumieć dokładnie medycynę personalizowaną, należy połączyć ze sobą dwie różne dziedziny: sekwencjonowanie genomu oraz gromadzenie zbiorów danych i informacji klinicznych. Genom każdego człowieka składa się z 23 par chromosomów. Zawierają one ok. 23 000 genów, będących składnicą wiedzy na temat nas samych, funkcjonowania organizmu, rozwoju chorób, predyspozycji, reakcji na leki. Ustalenie sekwencji DNA pozwala wykryć zawczasu, czy dana osoba posiada genetyczne uwarunkowania, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby (dzie-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

dziczenie dolegliwości). Błędów DNA nie da się naprawić, można jednak powstrzymać rozwój choroby, stosując się do zaleceń profilaktycznych. Zakończenie prac nad rozszyfrowaniem ludzkiego genomu otworzyło drogę do zastosowania w praktyce założeń medycyny personalizowanej. Optymizm okazał się przedwczesny – na drodze do upowszechnienia testów genetycznych stanęła ich wysoka cena. Mówi się, że magiczną granicą masowego sekwencjonowania genomu jest 1000 $ (obecnie cena ta jest nadal kilkukrotnie wyższa). Warto wspomnieć, że pierwsze sekwen-

cjonowanie kosztowało 3 miliardy $. Dziś na rynku dostępne są kombajny diagnostyczne, będące w stanie wykonać badanie w jeden dzień za cenę około 1000 $. Tanie badanie, urządzenie już nie – przykładowo za nowoczesny system firmy Illumina trzeba zapłacić niebagatelną sumę 10 mln $. Ale koszt testów systematycznie spada i medycyna coraz częściej będzie sięgać do badań genetycznych dla precyzyjniejszego leczenia, dobranego zgodnie z profilem genetycznym pacjenta. Dlaczego? Ponieważ informacja zawarta w genach jest odpowiedzią na wiele kluczowych pytań. Przykładowo – czy konkretny lek będzie skuteczny w leczeniu danej osoby?

Medycyna personalizowana sięga do nauk genetycznych i światowych zasobów wiedzy klinicznej.”

I nn o w a cje

Medycyna personalizowana wychodzi znacznie dalej niż tylko sekwencjonowanie genomu. Nauka ciągle za mało wie o determinantach genetycznych chorób i ich rozwoju. O wiele większe znaczenie odgrywają w chwili obecnej bazy danych i tzw. big data. Ich potencjał rośnie wraz z upowszechnieniem narzędzi e-zdrowia. Rejestrowane w bazach naukowych przypadki kliniczne poszczególnych pacjentów tworzą światową encyklopedię medyczną, na podstawie której porównywać można wyniki leczenia i podejmować decyzje dotyczące terapii. To tak jakby znaleźć bardzo podobny przypadek klinicz-

ny choroby pacjenta i wykorzystać posiadaną wiedzę do precyzyjniejszego stosowania leków. Do analizy światowych zbiorów informacji wykorzystuje się superkomputery, będące w stanie przeszukać tetrabajty zasobów wiedzy (również te dostępne w artykułach naukowych) i wyselekcjonować informacje przydatne w procesie leczenia. Leki przyszłości będą komponowane dla coraz węższych grup pacjentów, z przeznaczeniem do leczenia określonego, wyselekcjonowanego rodzaju choroby. A już dziś wiemy, że np. rak płuc

to tak naprawdę kilkadziesiąt jego odmian, różniących się budową, sposobem wzrostu komórek, wrażliwością na leki itd. Pozostaje pytanie: kto podejmie się produkcji coraz węższych rodzin leków? Małe serie produkcyjne mogą nie zapewnić dostatecznego zysku pokrywającego koszty badań i wprowadzenia specyfiku na rynek. Nawet jeżeli odpowiedzią jest wysoka cena, to czy płatnik (ubezpieczyciel) poniesie koszty refundacji specjalistycznych leków? Pozostaje mieć nadzieję, że na drodze do rozwoju medycyny personalizowanej nie staną twarde prawa rynku. 

Egzemplarz niepowtarzalny Profesor Patrice Degoulet pracuje w Departamencie Informatyki Zdrowia Szpitala Uniwersyteckiego Paris Ouest (Hôpitaux Universitaires Paris Ouest). Pytamy o perspektywy praktycznego zastosowania medycyny personalizowanej.

przykład: choroby kardiologiczne i nowotwory. W przypadku tych pierwszych czynniki środowiskowe i styl życia odgrywają ogromną rolę. Z kolei mechanizmy powstawania nowotworu są o wiele bardziej skomplikowane i niepoznane, a to miejsce dla szerszego zastosowania nauk genetycznych. Ciągle jednak dopiero raczkujemy w profilaktyce personalizowanej, powiedziałbym, że jesteśmy na etapie prewencji grupowej. Możemy podać ogólne zalecenia, np. uprawianie sportu, zdrowe odżywianie, utrzymywanie prawidłowej masy ciała, ale tak czy owak są one takie same dla milionów ludzi. Jeżeli chcemy zagłębić się dalej – jakich dokładnie składników odżywczych potrzebuje organizm, który rodzaj sportu jest optymalny – wówczas mamy niewiele do powiedzenia.

Profesor Patrice Degoulet: Medycynę personalizowaną nazywam często medycyną strategiczną. Chcąc uzyskać lepsze efekty leczenia, dzielimy pacjentów na mniejsze grupy o cechach wspólnych. Medycyna personalizowana to pójście o kolejny krok, skupienie się na indywidualnym przypadku, konkretnym pacjencie. Nie chodzi tylko i wyłącznie o zaangażowanie genetyki. Do zrozumienia tego, jaki jest dany pacjent i jaka jest dla niego najlepsza ścieżka leczenia, wykorzystuje się także ogromne zbiory danych klinicznych, gromadzone i przetwarzane dzięki technologiom IT. Na podstawie tej wiedzy można porównać metody te-

Rozmawiając na temat medycyny personalizowanej nie można nie wspomnieć o problemach do rozwiązania. Jednym z nich jest obecna struktura przemysłu farmaceutycznego. Zyskowność leku opiera się na masowej sprzedaży lub sprzedaży po wysokiej cenie w przypadku mniejszej skali produkcji. O ile standardowy lek na raka, dotowany z budżetu ubezpieczyciela, może kosztować przykładowo kilka tysięcy euro rocznie, to lek indywidualizowany, przeznaczony dla wąskiej grupy chorych, osiąga cenę setek tysięcy euro. To zagadnienie społeczne, z którym musi się zmierzyć współczesny świat. 

rapii, reakcje na leki, rodzaje farmaceutyków, które w danym przypadku najlepiej się sprawdziły. Mówiąc w skrócie, w tej sztuce chodzi o poszukiwanie osoby, która jako pacjent jest podobna do ciebie. Wówczas zyskujemy odniesienie kliniczne, wiemy, jakie błędy popełniono w przeszłości, jakie leki były mniej lub bardziej skuteczne. W medycynie personalizowanej, oprócz leczenia, chodzi także o profilaktykę. Musimy jednak mieć świadomość, że sposób postępowania i zastosowane mechanizmy będą się różniły w zależności od chorób i ich determinantów. Podam

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

R a p o rt

Triumf bakterii Oporność najbardziej rozpowszechnionych bakterii na antybiotyki osiągnęła poziom alarmujący – ostrzega w najnowszym raporcie Światowa Organizacja Zdrowia. Era poantybiotykowa, gdzie popularne infekcje i błahe zranienia znowu mogą zabijać, stała się realnym zagrożeniem XXI wieku. W Unii Europejskiej co roku z powodu zakażeń, gdzie lekarze nie mają do wyboru żadnego leku, umiera corocznie około

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

25 000 osób. W USA jest to 23 000 osób, przy czym zarażonych na antybiotykooporne szczepy bakterii jest o wiele wię-

cej – ok. 2 mln. Według WHO, z powodu chorób zakaźnych na świecie rocznie umiera 15 mln ludzi. Liczby te systematycznie rosną. Trudno w to uwierzyć, ale jedno z największych odkryć współczesnej medycyny, dokonane w 1928 roku przez Alexandra Fleminga, może przejść niebawem do historii. – Jeśli nie zaczniemy prowadzić racjonalnej terapii antybiotykami, wejdziemy

RaPoRT

w okres ery poantybiotykowej – z powodu lekooporności bakterii nie będzie czym leczyć pacjentów – przestrzega kierownik Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków prof. Waleria Hryniewicz. Profesor podkreśla, że problem jest niezwykle poważny. Antybiotyki są zlecane przez lekarzy wszystkich specjalności, a im więcej ich stosujemy, zwłaszcza niewłaściwie, tym szybciej wzrasta procent opornych szczepów. Źródłem lekooporności jest dodatkowo masowe używanie leków w produkcji rolnej oraz weterynarii. Ok. 20% zastosowań w rolnictwie jest związane z celami terapeutycznymi,

aż 80% – z profilaktyką, której celem jest m.in. przyspieszenie wzrostu zwierząt. Szacuje się przy tym, że 40%-60% antybiotyków w produkcji rolnej wykorzystywane jest niewłaściwie albo niepotrzebnie. Szokować może też kolejna liczba: 80% wszystkich antybiotyków w USA trafia właśnie do rolnictwa.

Nieracjonalna konsumpcja Narodowy Instytut Leków zlecił w 2010 roku badania, z których wynika, że w tym okresie aż 37% Polaków stosowało antybiotyki. Badania Europejskiego Programu Monitorowania Konsumpcji Antybio-

tyków ESAC (European Surveillance of Antibiotic Consumption) tylko potwierdzają te dane. Niestety, na mapie Europy Polska znajduje się w czołówce krajów, gdzie antybiotyki stosuje się zdecydowanie zbyt często. Polacy połykają je chętnie w przypadku przeziębienia (38%), grypy (18%), a nawet kaszlu (21%). Z przeprowadzonych badań ankietowych wynika, że 50% osób twierdzi, że antybiotyki są skuteczne w przypadku leczenia grypy, a 63% jest zdania, że pomagają zwalczać wirusy. Jak przyznają lekarze, niski poziom edukacji społecznej powoduje, że medycy niejednokrotnie mają do czynie-

UWAGA NA ANTYBIOTYKI LECZENIE Nigdy nie stosuj antybiotyku, który nie został wykorzystany do końca podczas ostatniej infekcji albo poleconego przez znajomych. Antybiotyk musi przepisać lekarz. DAWKOWANIE Kiedy przyjmujesz antybiotyk, zawsze przestrzegaj zaleceń lekarza, co do dawki, sposobu przyjmowania oraz czasu terapii. Nigdy nie przerywaj leczenia tylko dlatego, że czujesz się lepiej.

SZCZEPIENIA Korzystaj ze szczepień ochronnych, aby ustrzec się przez chorobami, których możesz uniknąć.

ROZWAGA Antybiotyk to nie cudowny lek. Jego stosowanie wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi. Zapytaj lekarza o alternatywny sposób leczenia, nie nalegaj na przepisanie antybiotyków dla siebie lub twojego dziecka.

HIGIENA Myj regularnie ręce i zwracaj uwagę, aby to samo robiły twoje dzieci. Przede wszystkim podczas choroby, kiedy kaszlesz albo kichasz, a przed dotknięciem innej osoby. UTYLIZACJA Niezużyte i przeterminowane leki (w tym antybiotyki) zawsze wyrzucaj do wyznaczonych do tego pojemników zlokalizowanych w aptekach.

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

RaPoRT

50% Polaków tkwi w przekonaniu, że antybiotyki są skuteczne w leczeniu grypy.” nia z presją pacjentów. Chorzy oczekują szybkiego wyleczenia i myślą, że antybiotyk im w tym pomoże. Kilka tabletek pozwoli uniknąć leżenia w łóżku, złego samopoczucia i nieobecności w pracy. Opisaną postawę reprezentują zwłaszcza rodzice małych dzieci, żądając przepisania antybiotyku, który przyniesie szybką ulgę w cierpieniu. Nie wiedzą, że w ten

sposób wyrządzają swoim pociechom więcej krzywdy niż pożytku. Aktualnie na rynku dostępnych jest ok. 200 antybiotyków. W początkowym okresie nawet niewielkie dawki przynosiły wysoką skuteczność. Z czasem trzeba było je zwiększać i łączyć ze sobą kilka różnych odmian leku. Fleming powiedział, że to natura wymyśliła penicylinę, on tylko ją odkrył. Przemawiając jako laureat nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (1945 rok), przestrzegł przed problemem oporności.

Inteligentne bakterie Według kanadyjskich uczonych, już 30 000 lat temu bakterie wykazywały częściową oporność na antybiotyki.

Dopiero jednak ich masowe stosowanie we współczesnej medycynie i przemyśle rolniczym przyspieszyło omawiane zjawisko. Doskonałym przykładem jest gronkowiec złocisty. Krótko po odkryciu antybiotyków, w walce z Staphylococcus aureus stosowano – z dużą skutecznością – penicylinę. Ale już 10 lat później połowa szczepów bakterii uodporniła się na lek. W 1959 wprowadzono matacylinę. Naukowcy niedługo cieszyli się sukcesem – na początku lat 60-tych zaczął rozprzestrzeniać się metycylinooporny szczep gronkowca. Dziś znany pod nazwą MRSA (methicyllin-resistant Staphylococcus aureus) jest szczególnym zagrożeniem, zwłaszcza w przypadku zakażeń szpitalnych. Kolejne innowacje lekowe – wankomycyna i linezolid – oka-

MAPA OPORNOŚCI Gronkowiec złocisty oporny na metycylinę (MRSA) Szwecja Dania Norwegia Holandia Islandia Finlandia Austria Estonia Łotwa Litwa Słowenia Czechy Wielka Brytania Luksemburg Niemcy Belgia Francja Bułgaria Chorwacja Słowacja Irlandia Hiszpania Węgry Polska Włochy Cypr Grecja Malta Rumunia Portugalia

< 1% 1,3% 1,3% 1,3% 1,7% 2,1% 8% 8% 9% 10% 10% 13% 14% 15% 15% 17% 19% 20% 21% 22% 23% 24% 25% 29% 35% 35% 41% 47% 53% 54%

Źródło: ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control), 2012 r.

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

IS 1,7% NO 1,3%

FI 2,1% SW <1% ES 8%

IR 23%

HL 1,3%

UK 14%

PL 29%

GE 15%

CZ 13% HU 25%

FR 19% IT 35%

PT 54%

RO 53% BU 20%

SP 24% GR 41% MT 47%

CY 35%

R a p o rt

zały się tylko krótkoterminowym zwycięstwem nad szybko uodparniającymi się bakteriami. Według danych WHO z 2012 roku, 20,2% poprzednich i 3,6% nowych przypadków gruźlicy w skali globalnej, wykazało oporność na antybiotyki.

NOWE ANTYBIOTYKI Daty odkrycia odrębnych klas leków antybakteryjnych

Na czym polega przewaga bakterii i w jaki sposób bronią się przed antybiotykami? Nabywanie oporności odbywa się najczęściej na dwa sposoby: poprzez mutację i tzw. horyzontalny transfer genów. W przypadku mutacji mówimy o losowym przypadku – podczas replikacji kodu DNA w komórkach bakterii zdarzają się błędy. Mutacje najczęściej prowadzą do wolniejszego rozwoju lub śmierci bakterii. Ale zdarzają się też takie, których efektem jest lepsza adaptacja do warunków środowiska i oporność na antybiotyki. Horyzontalny transfer genów to z kolei proces polegający na „przekazywaniu pomiędzy bakteriami tego samego lub nawet różnego gatunku, materiału genetycznego zawierającego geny oporności na antybiotyk.” Oporne bakterie rozprzestrzeniają się wyjątkowo szybko. Coraz częściej podróżujemy, wymiana produktów osiągnęła skalę globalną. Wraz z ludźmi i towarami przemieszczają się bakterie. Wektorami, czyli nosicielami przenoszącymi bakterie, są zwłaszcza osoby niewłaściwie leczone antybiotykiem (przykładowo przerywające leczenie) albo wychodzące ze szpitala, gdzie istnieją idealne warunki do rozwoju opornych szczepów. Ale nawet prawidłowo przeprowadzona terapia jest źródłem rozprzestrzeniania się opornych odmian. Zobrazować może to prosty przykład. Najbardziej skuteczny antybiotyk nie zabija wszystkich szczepów, lecz jedynie około 99%. Dla 1% ocalonych mikrobów powstaje środowisko swobodnego życia i rozwoju – antybiotyk zabił inne bakterie, które dotąd stanowiły konkurencję. Dzięki nosicielom transportowane są dalej i w ten sposób populacja szczepów opornych rośnie w siłę.

Nowe metody leczenia Świat swoi przed ogromnym problemem i wszystko wskazuje na to, że zjawisko oporności bakterii na antybiotyki można już tylko opóźniać, nie da się go jednak powstrzymać. Międzynarodowe organizacje zdrowia publicznego, w tym m.in. WHO oraz krajowe ośrodki (jak Narodowy Program Ochrony Antybiotyków w Polsce) prowadzą na szeroką skalę akcje informacyjne, które mają zwrócić

Brak odkryć

Źródło: WHO “Antimicrobial Resistance – Global Report on Surveillance 2014”

BAKTERIOFAGI. NOWA NADZIEJA Wobec wyczerpującego się w szybkim tempie potencjału antybiotyków, naukowcy poszukują nowych metod walki z bakteriami. Jedną z nich są bakteriofagi (potocznie: fagi) – wirusy, które posiadają zdolność atakowania bakterii. Występują powszechnie, można je znaleźć m.in. na powierzchni skóry człowieka i w przewodzie pokarmowym. Mają kuliste główki, które zawierają kwas nukleinowy (DNA, RNA), pałeczkowate ogonki i kilka odnóżek. Przyczepiają się do powierzchni o wiele większych od nich bakterii, ogonkiem przebijają powierzchnię bakterii i wstrzykują w nią kwas nukleinowy. Geny bakteriofaga przejmują kontrolę nad funkcjami życiowymi bakterii. Rozpoczyna się reakcja łańcuchowa – bakteria zmuszona zostaje do wytwarzania kolejnych kopii bakteriofaga, nowe fagi rozrywają bakterię i zarażają kolejne. Fagi odkryto niemal 100 lat temu – w 1917 roku. Zaletą fagów jest m.in. to, że atakują tylko jeden rodzaj bakterii, ich szybkość namnażania jest wprost proporcjonalna do liczby bakterii, potrafią przełamać tworzącą się z czasem oporność. Mają też wady – nie potrafimy nadal kontrolować procesu ich działania, a układ odpornościowy człowieka może zidentyfikować fagi jako intruzy, niszcząc je albo wywołując stan alergiczny. uwagę na racjonalne i przemyślane stosowanie antybiotyków, higienę zapobiegającą wektorowej transmisji opornych szczepów, szersze wykorzystywanie badań mikrobiologicznych pozwalających precyzyjniej dobrać lek, izolowanie osób z opornym szczepem bakterii, znaczną redukcję zużycia antybiotyków w rolnictwie. Jednocześnie trzeba już dziś my-

śleć o przyszłości. Przemysł farmaceutyczny powinien zintensyfikować badania nad nowymi lekami a także terapiami alternatywnymi do antybiotyków. W praktyce nie jest to takie proste. Według Infectious Disease Society of America, tylko 5 z 13 największych koncernów farmaceutycznych nadal poszuku-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Ro a PZ o MRoTw y

je nowych antybiotyków. O wiele bardziej opłacalne są badania i produkacja leków stosowanych w terapiach chorób przewlekłych, jak cukrzyca, choroby serca, nadciśnienie, nowotwory. Kuracja antybiotykiem trwa bowiem kilka, kilkanaście dni i kosztuje o wiele mniej w porównaniu z lekami na choroby przewlekłe, które pacjent przyjmuje latami lub do końca życia, a ich cena jest zazwyczaj wyższa. Ale to nie pieniądze są jedyną przeszkodą. Każdy lek, zanim zostanie dopuszczony do obrotu, musi przejść przez skomplikowaną procedurę badań klinicznych. Jeżeli mówimy o nowym środku na raka, łatwo znaleźć tysiące ochotników do testów, dla których to często jedyna nadzieja na wyleczenie. W przypadku antybiotyków, firmy farmaceutyczne muszą niejednokrotnie czekać latami na wzrost liczby przypadków danej infekcji bakteryjnej. Kiedy pojawi się w końcu epidemia, trzeba reagować szybko, a tak czy owak chorzy często wybierają tradycyjne terapie, stroniąc od ryzyka badań klinicznych. W ten sposób badania nad nowymi lekami stoją po prostu w miejscu. Prace badawcze mogłaby przyspieszyć zmiana modelu biznesowego w przemyśle farmaceutycznym i dotacje do badań nad niedochodowymi lekami. Stare antybiotyki nie są chronione patentami, tanie leki generyczne zalały rynek, tnąc aktualne zyski firm, które poniosły ogromne koszty prac badawczych. Nowa generacja antybiotyków musiałaby być znacznie droższa, co jednak ograniczy popyt. Dlatego postuluje się wprowadzenie dotacji do programu rozwoju farmaceutyków strategicznych z punktu widzenia zdrowia publicznego, ale z drugiej strony nierentownych dla producentów. Należy też przyspieszyć badania nad nowymi sposobami walki z bakteriami. Obie-

MEDYCYNA BEZ ANTYBIOTYKÓW Zanim pojawiły się antybiotyki... Z powodu zakażeń umierało 5 na 1000 rodzących kobiet.

Wskaźnik śmiertelności dla zapalenia płuc wynosił 30%.

Kończynę traciła 1 na 10 osób, które doznały infekcji skóry na skutek zadrapania, zranienia lub ugryzienia.

cujące są terapie bakteriofagami – wirusami, które atakują i niszczą mikroby. Naukowcy próbują ponadto poznać dokładnie mechanizm komunikacji pomiędzy bakteriami. Wiele z nich opiera swoje strategie walki na działaniu grupowym, produkując synchronicznie toksyny na określony sygnał. Jego zakłócenie mogłoby sparaliżować zdolności koordynacyjne bakterii. Kolejną metodą jest zastosowanie nanocząsteczek, posiadających zdolność przechwytywania niszczycielskich toksyn wytwarzanych przez bakterie. Pomocne okazać się mogą związki galu. Niektóre bakterie do intensywnego rozwoju potrzebują żelaza. Jednak mylą go łatwo właśnie z pierwiastkami galu. Kiedy bakteria wchłonie ich za dużo – ginie. reklama

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Niezależnie od nowych metod leczenia, naukowcy zwracają uwagę, że prawdopodobnie nigdy nie obejdziemy się bez antybiotyków, dlatego tak ważne dla światowej medycyny są nowe programy badawcze i minimalizacja masowej konsumpcji dostępnych leków. A ta zależy od decyzji każdego z nas.  W materiale wykorzystano następujące źródła: European Centre for Disease Prevention and Control, raport WHO „Antimicrobial Resistance – Global Report on Surveillance 2014”, „Antybiotykooporność – skutek grzechów współczesnej cywilizacji?” (Sylwia Wiktor, Laboratoria.net), PAP, Centres for Disease Control and Prevention, Encyclopedia Britannica. Nature, The Lancet., ZEIT Wissen, Newsweek, European Commission. Graﬁka: iconﬁnder.com.

Foto: ﾅ「kasz Widziszowski

r o zm o w y

Efekt charyzmy Ogﾃｳlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

r o zm o w y

Na sprzęt dla polskich szpitali Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy wydała już ponad 150 mln USD, za co zakupiono 20 tys. nowoczesnych urządzeń medycznych. Dziś Fundacja to wielki ruch społeczny i synonim dobroczynności. W kwietniu WOŚP otrzymała specjalne wyróżnienie w Konkursie Liderów Ochrony Zdrowia. Sukces nie byłby możliwy bez charyzmy i zaangażowania Jurka Owsiaka. Rozmawiamy o Orkiestrze i prywatnym życiu. Co roku WOŚP przekonuje miliony Polaków do niesienia pomocy, budzi ducha dobroczynności. Jak to się udaje?

Czy popularność i sukces WOŚP była czymś bardzo zaskakującym? Na początku miała to być przecież tylko zbiórka funduszy dla Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie... Jak najbardziej tak. Oczywistym jest, że po dzień dzisiejszy potrafimy być ciągle zdziwieni. Ale także bardzo, bardzo pozytywnie zaskoczeni witalnością rodaków, ich pomysłowością i na końcu – efektami zbiórki. Nas to cieszy! Cały czas czujemy

Za tak dużym zaangażowaniem musi kryć się silna motywacja. Jako wolontariusz nie czerpiesz przecież żadnych korzyści finansowych z pracy dla Fundacji. Motywacją jest rozmach, efekty, jakie niesie Orkiestra. To nie – jak na początku – pomysł na jedno urządzenie. Po kilku latach to patent na tworzenie ogólnonarodowego systemu pomocy czy realizowanie programu zdrowotnego. Kiedy do tego jeszcze dołączymy organizowany przez nas festiwal muzyczny, który też nie jest źródłem żadnych dochodów, to całość fundacyjnych działań jawi się jako coś niezwykle ciekawego, koloro-

Cały czas czujemy to samo napięcie przedfinałowe i te wspaniałe emocje w czasie finału.” Foto: Łukasz Widziszowski

Polacy w tym nowym, naszym wolnym ćwierćwieczu są ludźmi świadomymi potęgi wolontariatu. Ta świadomość jest tym większa, im lepiej wolontariat jest zorganizowany i im skuteczniej pokazywane są rzeczywiste efekty społecznych działań. Kiedyś to było przysłowiowe malowanie trawy, a dzisiaj wiele dobrze skonstruowanych akcji pomaga ludziom. Pomaga się im zmieniać i zmieniać ich życie. A jak jest konkret i namacalny dowód takich działań, ludzie chętniej garną się do pomocy. Fundacja WOŚP wspaniale to pokazała – nigdy i w żadnym momen-

cie nasze działania nie osłabły, a wręcz przeciwnie. Rokrocznie udowadniamy, że ludzie bardzo chętnie uczestniczą w naszych zbiórkach, ponieważ sami także są odbiorcami tego przedsięwzięcia.

to samo napięcie przedfinałowe i te wspaniałe emocje w czasie finału.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

r o zm o w y

wego, układającego się na nasze życie. A na końcu także na życie ludzi, którzy kochają i są dumni z tego kraju. Logo w postaci serca WOŚP można znaleźć w każdym szpitalu. Jakie marzenia ma jeszcze Jurek Owsiak i WOŚP posiadając na koncie takie dokonania? Realnie marzy nam się teraz totalna, masowa poprawa leczenia szpitalnego ludzi w podeszłym wieku. I nie myślę tu o oddziałach geriatrycznych, które wyposażyliśmy w sposób „kosmiczny”. Mam na myśli setki szpitali różnych specjalności i zakłady opiekuńczo-lecznicze, które są w tej chwili tragicznie niedoinwestowane

Trudno być kapitanem tak wielkiej fundacji, a nawet ruchu społecznego? Jak radzisz sobie z krytyką? Krytyka musi być, bo wyostrza zmysły. I pomaga w osiąganiu coraz to nowszych poziomów profesjonalizmu w pracy. Czy pośród euforii bicia kolejnych rekordów zbiórek, były również momenty zwątpienia? Zdarzają się tylko wtedy, kiedy nienawistna głupota wykracza poza rozum. Mam tu na myśli polską naturę krytykowania wszystkiego i wszystkich „na oślep”, a przede wszystkim szukania wszędzie teorii spiskowej dziejów, która najczęściej tłumaczy własne, prywatne frustracje. Chciałbym zaznaczyć, że euforię bicia kolejnych rekordów podejmują dziennikarze, my nie. Nigdy tak nie było. My wręcz uspokajamy i wyraźnie mówimy, że nie o to w tym chodzi.

Symulacja choroby psychicznej po to, aby być zwolnionym z wojska, nieudana próba dostania się na studia, praca w Ośrodku Resocjalizacyjnym oraz pracowni witraży. Twój życiorys jest bardzo oryginalny. Który etap ukształtował najwyraźniej dzisiejszą osobowość Jurka Owsiaka? Myślę, że ten pierwszy – ucieczka z wojska i praca w ośrodku resocjalizacyjnym, a także pracownia witraży. To są niezwykle ważne momenty i generalnie niezwykle kształtujące dla ludzi, z czym spotkałem się wielokrotnie w rozmowach. Sześć razy zdawałeś na ASP. Co robiłbyś dziś, gdyby udało się dostać na uczelnię? No właśnie, tego się boję. Po prostu nie spotkałoby mnie to, co życie mi dało w postaci mojej historii. Czy jest taki element, który chciałbyś zmienić w historii działalności WOŚP, w swoim życiu? Nie ma.

Foto: Łukasz Widziszowski

Krytyka musi być, bo wyostrza zmysły. I pomaga w osiąganiu coraz to nowych poziomów profesjonalizmu w pracy.”

i zaniedbane. Żadną miarą fundacja ich nie wyposaży, ale gdyby nastąpiła logiczna, duża, dobrze wymyślona, systemowa poprawa, wtedy łatwiej byłoby nam znaleźć wąskie luki do wypełnienia.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

RoZMow y

22 finały Orkiestry już za nami. Jakbyś podsumował ten czas? Chyba najbardziej miłe jest to, co wiąże się z naszą rozpoznawalnością. To jest niezwykłe, życzliwe, przyjazne. Dzięki temu w spotkaniach poza Polską możemy bardzo mocno kreować krótkie sformułowanie – „Made in Poland”. Kiedy ludzie słuchają, co zrobiliśmy i co robimy, są pod wielkim wrażeniem. Najczęściej dowiadują się o wszystkim od nas samych i to jeszcze potęguje wrażenie, bo nie jesteśmy oficjalną delegacją, tylko ludźmi, którzy nagle potrafią czymś zaciekawić. To mnie cieszy. Jak wyobrażasz sobie WOŚP za 10, 20 lat?

Kapituła Konkursu o WOŚP „Nagroda dla Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy powinna być przyznawana rok rocznie, a nawet każdego dnia. Jej celem statutowym jest m.in. działalność w zakresie ochrony zdrowia, polegająca na ratowaniu życia chorych osób, zwłaszcza dzieci. Na sprzęt medyczny pracujący w szpitalach w całej Polsce WOŚP przeznaczyła dotąd 150 mln dolarów, za co zakupiono ponad 20 tysięcy nowoczesnych urządzeń medycznych; na okoliczność wad słuchu fundacja bada 98% populacji noworodków, a to tylko jeden z sześciu ogólnopolskich programów medycznych, które fundacja prowadzi. Przez lata działalności WOŚP stała się wielkim ruchem społecznym, angażując podczas zbiórek funduszy 120 tys. wolontariuszy. Fundacja jest światłem wszystkich ludzi dobrej woli, którego nie są w stanie przyćmić złe intencje krytyków.”

Jak to robisz, że potrafisz porwać tłumy, przyciągać i skupić wokół siebie ludzi dobrej woli? Normalny język, niepuszczanie oka do publiczności, także nienaginanie się do ich różnych koncepcji, opowiadanie

o tym, co się zrobiło; jasne mówienie, co aktualnie robimy no i przede wszystkim rock’n’roll, który w nas siedzi i który powinien się znaleźć na początku listy rzeczy nas wyróżniających. To przyciąga tych, którzy chcą z nami być. A innych… prosimy o nieprzeszkadzanie. 

Foto: Łukasz Widziszowski

Wiem, że z kilkoma sponsorami mamy podpisane umowy na współpracę na dwa, trzy lata i wtedy jest pewne, co będziemy robili. Aż tak daleko nie wybiegamy w przyszłość. Jednego możemy być pewni – sprzęt, który kupujemy, bardzo często wytrzymuje te 10, 20 lat, więc na pewno fura urządzeń będzie działała dalej.

LIDER OCHRONY ZDROWIA 2014

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Megabajty prywatności

Foto: European Data Protection Supervisor

r o zm o w y

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

RoZMow y

Już nie papierowa kartoteka w segregatorze, ale mega-, giga-, terabajty informacji dostępne on-line. W erze e-zdrowia gromadzimy i przetwarzamy coraz więcej danych medycznych. Technologie informacyjne pociągają za sobą konieczność użycia nowych systemów bezpieczeństwa. O tym, jakie standardy ochrony danych obowiązują w Unii Europejskiej i jak prawo chroni konsumentów, opowiada w rozmowie z OSOZ Zastępca Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, Giovanni Buttarelli. Medyczne dane osobowe należą do grupy informacji szczególnie wrażliwych, a przez to powinny być objęte najwyższymi standardami bezpieczeństwa. Jak prawo Unii Europejskiej chroni prywatność pacjentów i czy obecne rozwiązania są wystarczające? Każdy pacjent w Europie ma prawo do ochrony swoich danych personalnych, co jest podstawowym zapisem ujętym w Artykule 8 Karty Fundamentalnych Praw w Unii Europejskiej. Dyrektywa o Ochronie Danych Osobowych (95/46/ EC) szczegółowo precyzuje i uzupełnia te prawa. Dane pacjentów mogą być przetwarzane tylko i wyłącznie zgodnie z obowiązującą legislacją i dla określonych celów, każdy z nas posiada prawo do bycia informowanym o samym fakcie przetwarzania i jego zakresie. Możemy w każdym czasie uzyskać kopię danych medycznych i poprosić o ich korektę, gdy uznamy, że nie odpowiadają rzeczywistości, są nieprawdziwe. W przypadku przetwarzania niezgodnego z zapisami obowiązujących przepisów, możemy zawsze wystąpić na drogę prawną. Ponadto, przetwarzanie danych związanych ze zdrowiem podlega specjalnemu reżimowi, ujętemu we wspomnianym Artykule 8 Dyrektywy o Ochronie Danych Osobowych, a mającemu zapewnić restrykcyjne ich zabezpieczenie. Warto mieć świadomość, że dane pacjentów mogą podlegać gromadzeniu i obróbce tylko i wyłącznie za wyraźną zgodą ich właściciela. Od tej reguły istnieją wyjątki: istotny interes publiczny oraz dobro osoby – dysponenta danych. Problematyka bezpieczeństwa danych jest też ujęta w innych aktach prawnych UE w obszarze ochrony zdrowia, przykładowo w Dyrektywie o Prawach Pacjenta w Transgranicznej Ochronie Zdrowia czy regulacjach w zakresie badań kli-

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

nicznych nad produktami medycznymi. Obecne rozwiązania legislacyjne są solidne. Problemem pozostaje brak harmonizacji pomiędzy poszczególnymi członkami UE w zakresie przetwarzania danych, zwłaszcza w dziedzinie e-zdrowia. Z tego powodu, w 2012 roku powstała propozycja stworzenia ogólnie obowiązujących regulacji ochronnych (GDPR – General Data Protection Regulations). Pakiet reform znajduje się obecnie na ścieżce legislacyjnej. Elektroniczny rekord pacjenta zastępuje papierowe dokumenty. Czy prawo w UE jest przygotowane dobrze na transformację w ochronie zdrowia? Zasady ujęte w Dyrektywie o Ochronie Danych Osobowych, w przypadku ezdrowia uszczegółowiają przepisy związane z sektorem komunikacji elektronicznej (Dyrektywa 2002/58). Ramy prawne rozwiązań UE są mocnym fundamentem dla ochrony danych pacjenta, niezależnie od sposobu przetwarzania informacji. Wspomniany wcześniej pakiet nowych rozwiązań GDPR precyzuje kilka waż-

nych kwestii, przykładowo dotyczących danych genetycznych. W jednym z artykułów określone zostały konkretne cele, w przypadku których można przetwarzać dane medyczne: profilaktyka, medycyna pracy, diagnostyka medyczna, opieka społeczna, zdrowie publiczne itd. Zaproponowana regulacja mówi także o tym, że kiedy procesy przetwarzania obejmują dane zdrowotne, operator musi przeprowadzić ocenę wpływu na bezpieczeństwo danych, gdyż potencjalnie istnieje ryzyko naruszenia wolności jednostki w zakresie rozporządzania danymi. Jak znaleźć równowagę pomiędzy ochroną danych wrażliwych i szybkim rozwojem nowych technologii w ochronie zdrowia? Ekspansja i rozwój narzędzi społeczeństwa informacyjnego nie musi odbywać się kosztem fundamentalnych praw; prawa jednostki nie mogą jednak podlegać dyskusji. Zgodność ze stanem prawnym nie jest przecież barierą, ale czynnikiem budowy zaufania wśród konsumentów. Ekspansja narzędzi e-zdrowia, uwzględniająca zapisy legislacyjne odnoszące się do ochrony danych osobowych, to także gwarancja bezbłędnego i precyzyjnego ich gromadzenia. Równie istotna jest świadomość użytkownika końcowego, który wie dokładnie, co dzieje się z przekazywanymi informacjami. Mowa więc o przejrzystych relacjach na linii operator danych – właściciel. Z kolei przetwarzanie danych na potrzeby analiz globalnych w ochronie zdrowia, o ile to możliwe, powinno być

EUROPEJSKI INSPEKTOR OCHRONY DANYCH EDPS (European Data Protection Supervisor) jest niezależnym organem nadzorczym, którego celem jest ochrona danych prywatnych i prywatności oraz promocja dobrych rozwiązań w kwestii bezpieczeństwa informacji w Unii Europejskiej.

r o zm o w y

przeprowadzane na bazie danych anonimowych. Dane medyczne coraz częściej udostępniane są pacjentom w postaci kont e-zdrowia. Na co powinni zwrócić uwagę ich użytkownicy w kontekście ochrony danych? Po pierwsze należy upewnić się, czy zostaliśmy w pełni poinformowani o całym procesie przetwarzania. Mamy prawo wiedzieć, kto jest odpowiedzialny za gromadzenie i obróbkę danych, jakie informacje będą przetwarzane, dla jakich celów, jaki jest okres przechowywania informacji, czy zostały spełnione wymagania prawne. Jeżeli mamy takie życzenie, możemy w każdej chwili poprawiać oraz usuwać trwale nasze dane. Warto zorientować się, w jaki sposób dane medyczne będą zabezpieczone, czy zastosowane mechanizmy gwarantu-

Problemem pozostaje brak harmonizacji pomiędzy poszczególnymi państwami UE w zakresie przetwarzania danych.” ją ochronę przed nieautoryzowanym dostępem. I należy pamiętać o najważniejszym – prawo ochrony danych osobowych jest fundamentalnym prawem każdego człowieka i każdy z nas musi mieć zapewnioną kontrolę nad gromadzonymi informacjami. Z jakimi jeszcze wyzwaniami musi zmierzyć się legislacja dotycząca ochrony danych medycznych?

Dane medyczne są informacjami wrażliwymi, a sposób, w jaki operatorzy się z nimi obchodzą, powinien być sprawą najwyższej wagi dla każdego z nas. Nadużycia na tym polu mogą mieć poważne konsekwencje. Wyzwaniem, które jeszcze nie zostało dostatecznie uregulowane, jest profilowanie leczenia oparte na automatycznym przetwarzaniu danych w kontekście medycyny personalizowanej i profilaktyki. Aby osiągnąć taki poziom indywidualizacji w medycynie (z zastosowaniem systemów IT), wymagane będzie tworzenie profili osobowych opartych na danych pochodzących z różnych źródeł. Kombinacja różnego rodzaju informacji dla stworzenia profilu medycznego budzi pewne wątpliwości. Dlatego tak ważny jest rozwój rozwiązań prawnych, które będą gwarantem zgodności z przepisami prawa w każdym przypadku. 

Co powinni wiedzieć administratorzy danych osobowych? Administrator danych zobowiązany jest do opracowania w formie pisemnej i wdrożenia polityki bezpieczeństwa. Pojęcie „polityka bezpieczeństwa” należy rozumieć jako zestaw praw, reguł i praktycznych doświadczeń dotyczących sposobu zarządzania, ochrony i dystrybucji danych osobowych wewnątrz określonej organizacji. Należy zaznaczyć, że polityka bezpieczeństwa powinna odnosić się całościowo do problemu zabezpieczenia danych osobowych u administratora danych tj. zarówno do zabezpieczenia danych przetwarzanych tradycyjnie, jak i danych przetwarzanych w systemach informatycznych. Jej celem jest wskazanie działań, jakie należy wykonać oraz ustanowienie zasad i reguł postępowania, które należy stosować, aby właściwie zabezpieczyć dane osobowe. PN-ISO/IEC 17799:2005 – Polska Norma określająca praktyczne zasady zarządzania bezpieczeństwem informacji w obszarze technik informatycznych, jako cel polityki bezpieczeństwa wskazuje „zapewnienie kierunków działania i wsparcie kierownictwa dla bezpieczeństwa informacji”. Należy przy tym podkreślić, że dokument polityki bezpieczeństwa powi-

nien deklarować zaangażowanie kierownictwa i wyznaczać podejście instytucji do zarządzania bezpieczeństwem informacji. Jako minimum w powyższej normie wskazuje się, aby dokument określający politykę bezpieczeństwa zawierał: a) mechanizm umożliwiający współużytkowanie informacji; b) oświadczenie o intencjach kierownictwa, potwierdzające cele i zasady bezpieczeństwa informacji w odniesieniu do strategii i wymagań biznesowych; c) strukturę wyznaczania celów stosowania zabezpieczeń, w tym strukturę szacowania i zarządzania ryzykiem; d) krótkie wyjaśnienie polityki bezpieczeństwa, zasad, norm i wymagań zgodności mających szczególne znaczenie dla organizacji, zawierające: – zgodność z prawem, regulacjami wewnętrznymi i wymaganiami wynikającymi z umów; – wymagania dotyczące kształcenia, szkoleń i uświadamiania w dziedzinie bezpieczeństwa; – zarządzanie ciągłością działania biznesowego; – konsekwencje naruszenia polityki bezpieczeństwa;

e) deﬁnicje ogólnych i szczególnych obowiązków w odniesieniu do zarządzania bezpieczeństwem informacji, w tym zgłaszania incydentów związanych z bezpieczeństwem informacji; f) odsyłacze do dokumentacji mogącej uzupełniać politykę, np. bardziej szczegółowych polityk bezpieczeństwa i procedur dotyczących poszczególnych systemów informatycznych lub zalecanych do przestrzegania przez użytkowników zasad bezpieczeństwa.  Poradnik „ABC bezpieczeństwa danych osobowych przetwarzanych przy użyciu systemów informatycznych” można pobrać na stronie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych pod adresem: www.giodo.gov.pl

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

PRakTyk a

NIEŻYTY NOSA

ODCZULANIE

Obszary o najczęstszym i najrzadszym występowaniu alergicznego nieżytu nosa.

43%

WARSZAWA

To najskuteczniejszy sposób leczenia alergii, polegający na podskórnym wstrzykiwaniu wzrastających dawek alergenu, początkowo co 7– 14 dni. Dawki podtrzymujące podawane są co 4–8 tygodni. Odczulanie trwa zazwyczaj od 3 do 5 lat.

Nie istnieje coś takiego jak uczulenie / alergia na słońce. Promienie słoneczne nie powodują zmian w układzie immunologicznym, co jest typowe dla alergii, ale jedynie zmiany na skórze niezwiązane z odpornością.

CZYNNIKI RYZYKA POWIAT ZAMOJSKI i KRASNYSTAW

22% 22% Warszawa

24%

11% 11% Obszary Wiejskie

W Warszawie częstość występowania alergii jest dwa razy większa niż na polskiej wsi. Na mapie Europy, Polska należy do krajów najbardziej dotkniętych problemem alergii (obok Wielkiej Brytanii i Niemiec).

+3 % Odsetek alergików zwiększa się w tempie 3% rocznie.

ALERGIA

Na początku XX wieku alergia była problemem ok. 1% populacji. Współcześnie dolegliwość dotyka już 30–40% osób. Obniża jakość życia, ale może także stanowić dla niego poważne zagrożenie.

40%

Odsetek osób w Polsce cierpiących na alergię.

8 mln

U 25% mieszkańców Polski występuje katar alergiczny, z którego może rozwinąć się obturacyjna choroba płuc.

PROFILAKTYKA Eksperci przyznają, że ze względu na zanieczyszczenie środowiska trudno zapobiegać alergiom. Wśród zaleceń podkreśla się m.in. karmienie piersią dzieci do 6 miesiąca życia, ograniczenie stosowania antybiotyków i paracetamolu (zwłaszcza w pierwszych latach życia), częsty kontakt z nieskażoną naturą, unikanie sztucznych dodatków do żywności, aktywność ﬁzyczna na świeżym powietrzu.

Predyspozycje genetyczne i rodzinne | Życie w zanieczyszczonym środowisku (spaliny samochodowe, dym papierosowy itd.) | Zbyt duża sterylność otoczenia | Nieprawidłowe odżywianie dzieci | Leczenie antybiotykami, zwłaszcza w pierwszych dwóch latach życia.

150 mln Liczba alergików w Europie wynosi obecnie ok. 150 mln. W następnym dziesięcioleciu wzrośnie do 250 mln. Alergia jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą przewlekłą.

ASTMA

5% Astma to już problem 5% Polaków. Jedną z przyczyn jest przewlekły, alergiczny nieżyt nosa. Choroba częściej występuje u dzieci (8,6%). Jest przyczyną jednego na 250 przypadków zgonów na całym świecie. Śmiertelność w ostatnich latach uległa znacznemu zmniejszeniu dzięki poprawie jakości terapii.

Źródło: Współczesna Alergologia, Polskie Towarzystwo Alergologiczne, Światowa Organizacja Alergii, EurActiv, ECAP, mp.pl

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Foto: www.freeimages.com

pr a k t y k a

Cicha kradzież Nielegalne korzystanie z oprogramowania może nas wiele kosztować.

Paulina Skwarek Adwokat Dział Prawny, KAMSOFT S.A.

Od kilku lat obserwujemy wzrastającą liczbę przedsiębiorców korzystających z nielegalnie uzyskanego, specjalistycznego oprogramowania komputerowego. Nieuczciwi kontrahenci nie zdają so-

bie jednak sprawy z konsekwencji takich działań, a duże firmy z branży IT już od dłuższego czasu przygotowują się do procesów sądowych. Co kilka miesięcy dowiadujemy się o kolejnych przypadkach nielegalnego wykorzystywania oprogramowania. Jako przykład można podać klienta, który kupował licencje na oprogramowanie z prawem do wykorzystywania software’u wyłącznie w jednej lokalizacji tj. pod konkretnym adresem. Następnie dokonał zmian w oprogramowaniu w taki sposób, aby wykorzystywać je również w innych lokalizacjach. Nie trzeba oczywiście dodawać, że za każdą lokalizację powinien uiszczać odrębne wynagrodzenie. Proceder „rozszczepiania licencji” trwał przez

dłuższy czas. Nieuczciwy klient był pewien, że nikt mu się nie przygląda. Do czasu…

Co grozi nieuczciwym kontrahentom? Konsekwencje, jakie mogą spotkać nieuczciwych przedsiębiorców w związku z nielegalnym wykorzystywaniem oprogramowania, to odpowiedzialność cywilna i karna. ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA W pierwszej kolejności należy przyjrzeć się przepisom regulującym kwestię odpowiedzialności cywilnej, a więc ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: Ustawa). Zgodnie z art. 79 Ustawy, uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa m.in.: 1) zaniechania naruszania; 2) usunięcia skutków naruszenia; 3) naprawienia wyrządzonej szkody, w szczególności poprzez zapłatę sumy

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

pr a k t y k a

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA Przepisy ustawy o prawach autorskich zawierają również regulacje dotyczące odpowiedzialności karnej za naruszenie postanowień Ustawy, niemniej jednak regulacje te nie dotykają kwestii kradzieży oprogramowania komputerowego. Kwestie odpowiedzialności za kradzież software’u zostały unormowane w kodeksie karnym. Zgodnie z art. 278 § 2 kk, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy, w celu osiągnięcia korzyści majątko-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Podmioty nielegalnie wykorzystujące oprogramowanie, muszą najczęściej zapłacić karę w wysokości trzykrotnej wartości systemu.”

Foto: www.freeimages.com

pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku, gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu; 4) wydania uzyskanych korzyści (np. dochodu ze sprzedaży programu innym osobom); 5) jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd, i oczywiście na koszt naruszającego; 6) zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, gdy naruszenie praw autorskich jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek. Podmioty, których prawa zostały naruszone zawinionym działaniem osób trzecich, najczęściej żądają na drodze sądowej zapłaty kwoty odpowiadającej trzykrotności stosownego wynagrodzenia, zaniechania naruszeń, bądź usunięcia ich skutków. W tym miejscu warto zaznaczyć, że osoby prowadzące działalność gospodarczą nie mogą się uchylać od odpowiedzialności cywilnej poprzez twierdzenie, iż nie znały postanowień ustawy o ochronie praw autorskich i nie zdawały sobie sprawy z wysokości odszkodowań, które będą obowiązane zapłacić uprawnionemu.

wej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Rozkładając powyższy przepis na części pierwsze, należy stwierdzić, że sprawca ponosi odpowiedzialność na gruncie tego przepisu, jeżeli: – osoba uprawniona nie wyraziła zgody na uzyskanie przez sprawcę oprogramowania, – sprawca wszedł w posiadanie oprogramowania w celu uzyskania korzyści majątkowej. Wracając na chwilę do naszego przykładu z początku tekstu tj. „rozszczepiania licencji”, można stwierdzić, że okoliczność, iż pokrzywdzony wyraża zgodę na używanie oprogramowania w jednej lokalizacji nie oznacza, że wyraża on zgodę na użycie go pod innym adresem. Argumentem przemawiającym za taką tezą jest fakt, iż pokrzywdzony nie ze-

zwolił sprawcy na wejście w posiadanie oprogramowania w celu udostępniania go w różnych lokalizacjach. Z kolei wejście w posiadanie oprogramowania w celu uzyskania korzyści majątkowej polega nie tylko na tym, że sprawca uzyskuje oprogramowanie z myślą o tym, że będzie mógł je w przyszłości sprzedać. Za cel uzyskania korzyści majątkowej należy również przyjąć kopiowanie i korzystanie z oprogramowania bez zamiaru uiszczenia za ten program wynagrodzenia. Korzyścią jest w tym przypadku zysk, jaki przedsiębiorca uzyskuje w związku z tym, że nie musi płacić za dany produkt. Nielegalne wykorzystywanie oprogramowania komputerowego wydaje się zyskiem „na krótką metę”. Z analizowanych przepisów wynika, że polski ustawodawca nie zamierza łagodnie traktować tego typu zachowań. 

Informacja zamiast reklamy

Kiedy mowa o promocji i marketingu, placówki ochrony zdrowia mają w dużym stopniu związane ręce. Zaufanie pacjentów i wizerunek można jednak z powodzeniem budować z pomocą narzędzi public relations. Wśród nich na uwagę zasługują marketing treści i certyfikowanie publikacji. Marta Chalimoniuk-Nowak Health Brands

Skoro ponad 90% współczesnej komunikacji w krajach rozwiniętych to komunikacja niewerbalna, a percepcja dzisiejszego człowieka to odbiór głównie za pomocą wzroku (70%), jedną z kluczowych kompetencji staje się skuteczne dotarcie z przekazem w formie elektronicznej. Do akcji wkraczają ciekawe, rzetelne, ale i atrakcyjne wizualnie komunikaty, wyróżniające się z chaosu informacyjnego i nadmiaru treści. Nie tradycyjne reklamy czy sponsorowane informacje (branded content), ale merytoryczne publikacje, interesujące odbiorców usług, z których będą mogli skorzystać pacjenci, chcący zadbać o zdrowie. Dobrze zaplanowany marketing treści (content marketing) może okazać się szczególnie pomocny właśnie w sektorze ochrony zdrowia.

Rzetelność certyfikowana W ogromie treści popularnonaukowych i medycznych nietrudno natrafić w Internecie na informacje polemiczne, wykluczające się wzajemnie, nie zawsze merytoryczne. Sieć zalewają materiały pisane na bazie domniemań, nie mające nic wspólnego ze współczesną wiedzą naukową. Jak przekonać czytelnika, że publikowane treści nie tylko są ciekawe i przydatne, ale również rzetelne? Jedną z możliwości jest dbałość o transparentność i certyfikowanie publikacji. Nie jest to trudne. Międzynarodowy znak HONCode wyróżnia serwisy podejmujące tematykę zdrowia, szczególnie dbające o wiarygodność. Witryna ubiegająca się o ten znak jakości musi spełnić szereg warunków, weryfikowanych rokrocznie. Pierwszym z nich jest kompetentne źródło – wszelkie porady medyczne/ zdrowotne mogą pochodzić wyłącznie od

Foto: www.freeimages.com

pr a k t y k a

osób z wykształceniem i uprawnieniami/ kwalifikacjami medycznymi, z wyjątkiem porad określonych wyraźnie, jako pochodzące od osoby bądź instytucji bez takich kwalifikacji. Drugą zasadą jest komplementarność – informacje w serwisie mają uzupełniać, a nie zastępować kontakt pomiędzy pacjentem lub Internautą (korzystającym z serwisu) a lekarzem. Do tego dochodzi konieczność ochrony poufności danych osób korzystających z serwisu, w tym danych osobowych, przestrzegając przepisów dotyczących tajemnicy lekarskiej. Informacje powinny być opatrzone źródłem i datą publikacji/aktualizacji treści. Tam, gdzie to możliwe, należy zamieścić łącza do odpowiednich stron www. Dużą rolę odgrywa podpieranie dowodami prezentowanych korzyści ze stosowania danej metody leczenia, skuteczności określonej terapii, produktu lub usługi. Kolejna zasada to jawność autorów i przejrzystość informacji. Niezbędna jest ponadto transparentność finansowania czyli informacji o sponsorach witryny. Powyższe osiem zasad zaprezentowano w Polsce po raz pierwszy na 2. Konferencji Internetu Medycznego w 1997

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

pr a k t y k a

roku. Od tamtej pory są coraz częściej stosowane, choć wciąż certyfikowanie treści nie jest powszechne. HONCode zakłada obiektywne podejście do przekazu, content marketing jest znacznie bardziej subiektywny, bo nie wyklucza wyrażania własnego zdania. Wręcz przeciwnie. Ale obydwa podejścia mogą się świetnie uzupełniać i budować wizerunek ekspercki fachowców.

EDI czyli „entertaining, different, informative” Skoro mamy gdzie publikować i dzielić się wiedzą, dbamy o rzetelność i język, mamy świadomość potrzeb atrakcyjności wizualnej – o czym powinniśmy jeszcze pamiętać? Przede wszystkim o tym, by opracowania tworzone były w oparciu o metodę EDI (entertaining, different, informative) – w sposób rozrywkowy, wyróżniający i informacyjny. Informacyjnie skuteczny tekst to taki, który nie zawiera patetycznego tonu, nie ma wydźwięku pouczającego, tworzącego dystans między nadawcą a odbiorcą. Zatem – prezentujący nadawcę jako wykazującego zrozumienie, empatię, liczącego na odpowiedź zwrotną, zachęcającego do swobodnego zadawania pytań, sugerowania nurtujących tematów. Tekst pokazujący to, co naprawdę buduje fachowość – bez mieszania języka, stylów wypowiedzi, wtrąceń lifestylowych, tak częstych w mediach społecznościowych. Prezentujący jedynie przydatne informacje, a nie opisujący ogólniki i informacje powszechnie znane. Content marketing powinien być realizowany przez specjalistów ds. public relations, co pozwoli na zachowanie atrakcyjności formy i języka, dystans do opowiadania o trudnych zagadnieniach, ale przede wszystkim – wypracowanie wizerunku marki przyjaznej pacjentowi, kreowanie tzw. brand stories (tekstów wspierających markę) wokół doświadczenia i historii, osób tworzących placówkę i realizujących usługi, pacjentów, środowiska lokalnego, współpracujących interesariuszy (biznesowych, publicznych, NGO i innych). Taki sposób komunikacji prowokuje do myślenia i interakcji, inspiruje czytelników do reakcji (wizyty u lekarza, diagnostyki, dbałości o zdrowie, zmiany nawyków i stylu życia). Prezentując praktyczne i cenne treści, wzmacnia jednocześnie pozytywną atmosferę wokół placówki, która jest ich źródłem. Spełnienie drugiego warunku – czyli prezentowanie informacji inaczej niż wszyscy – oznacza przede wszystkim

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Merytoryczny i ciekawy tekst jest dobrym sposobem budowania relacji i zaufania.” wyróżnienie się formą, pomysłami, nietypowym zestawieniem wiedzy oraz metodą przekazu. Czasami wystarczy do tego przygotowanie modnych ostatnio infografik zamiast pisanie kolejnego tekstu w dobrze znanym temacie. Owo „different” to także spójne i konsekwentne działanie, by marka placówki odróżniała się od konkurencji charakterem i osobowością, miała do przekazania otoczeniu coś więcej. Wizualne wyróżnienie się nie może jednak iść za daleko, sięgać po narzędzia, które zabiją wartość informacyjną przekazu. Przygotowując treści, trzeba podpierać się wiarygodnymi źródłami, wiedzą ekspertów, zweryfikowanymi doniesieniami naukowymi, unikając generalizowania, nadinterpretacji, używania wyników niereprezentatywnych badań, naginanych prawd. Czytelnicy szybko wykryją fałsz i nie powrócą drugi raz do niskiej jakości treści. Jakość ta powinna być mierzalna: choćby ilością cytowań, komentarzy – i ich jakością, długością czasu zainteresowania informacją itp. Oczywiście nie każda grupa chorych jest równie aktywna i liczna – znacznie większe zainteresowanie budzi tematyka unikania i leczenia kontuzji, cukrzycy, alergii dziecięcych czy otyłości niż np. urologii. I tu konkurentami w dziedzinie doradztwa on-line są także koncerny farmaceutyczne, prowadzące serwisy tematyczne, np. o astmie czy problemach alergicznych.

Nie zaniedbujmy działań off-line Pamiętajmy, że poza Internetem, content marketing może posiłkować się m.in. wydawnictwami drukowanymi, aplikacjami czy e-bookami na czytniki, raportami i opracowaniami tematycznymi, wynikami badań, a także szkoleniami, kanałami video itd. Działania off-line pozwalają dotrzeć do grup docelowych innymi kanałami, dopasować przekaz do odbiorcy. Korzyścią marketingu treści jest komunikacja z odbiorcami i nawiązanie relacji. Ograniczeniem może być konieczność zaangażowania czasu (w tym lekarzy specjalistów) do przygotowania opracowań, konieczność przełamania bariery wiarygodności treści publikowanych na wirtynach komercyjnych, a więc potencjalnie stronnicznych. W sukurs idą ograniczenia prawne, dzięki którym przedstawiciele branży ochrony zdrowia i tak zostali zobligowani do dalece posuniętej powściągliwości w komunikowaniu własnych usług. Zadbajmy o to, aby wysokiej jakości informacja budowała markę placówki medycznej jako wiarygodnego i fachowego partnera, któremu można zaufać. Takich ekspertów poszukują pacjenci i potrzebuje rynek. Warto rozwijać kompetencje w tym zakresie i silnie współpracować ze specjalistami ds. PR, by przekazy były efektywne i realizowały konkretny, długofalowy cel wizerunkowy. 

INFORMACJA RZETELNA Międzynarodowy znak HONCode (Fundacja Zdrowie w Internecie, ang. Health on the Net Foundation) przyznawany jest zdrowotnym serwisom informacyjnym, szczególnie dbającym o wiarygodność treści i spełniającym 8 kryteriów: kompetencja (wskazywać kwalifikacje osób odpowiedzialnych za zawartość merytoryczną), komplementarność (uzupełniać, a nie zastępować kontakt pacjent-lekarz), poufność (chronić poufne dane osobowe podawane przez internautów odwiedzających stronę), atrybucja (przytaczać źródło i autora opublikowanych informacji oraz datować strony z informacją dotyczącą zdrowia), uzasadnienie (uzasadniać każde twierdzenie dotyczące korzyści lub niedogodności wynikających z korzystania z produktów lub terapii), profesjonalizm (przejrzystość informacji, identyfikacja webmastera, adres kontaktowy), jawność finansowania, uczciwość w reklamie i polityka redakcyjna (oddzielić reklamę od treści niereklamowych). Więcej informacji: www.hon.ch

pr a k t y k a

CO NOWEGO?

PRENATALNY PROGRAM ZDROWOTNY NAJPIĘKNIEJSZE

9 MIESIĘCY W czasie 40 tygodni ciąży nasuwa się wiele pytań dotyczących zmian w ciele kobiety i rozwoju dziecka. Konieczne staje się regularne wykonywanie szeregu badań i przestrzeganie terminów wizyt lekarskich.

INTELIGENTNE

SOCZEWKI Firma Novartis zawiązała współpracę z Google w celu zaadaptowania inteligentnych soczewek do celów medycznych. Soczewki mają pomóc w monitorowaniu stanu zdrowia pacjentów chorych przewlekle. Jednym z zastosowań jest ułatwienie zarządzania terapią cukrzyków. Soczewka dokonuje pomiarów w oparciu o skład chemiczny łez, a następnie przesyła wyniki do urządzenia mobilnego. Może też dostosować wartość korekty wzroku, dzięki czemu nie będzie już trzeba używać osobnych okularów do czytania.

Aby świadomie i zdrowo przeżyć ten okres i nie zapomnieć o zalecanych badaniach oraz wizytach lekarskich, można skorzystać z Prenatalnego Programu Zdrowotnego, oferowanego przez Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia. Program oferuje m.in.: Indywidualny kalendarz ciąży – w którym można znaleźć rekomendowane badania w ciąży, ustawić przypomnienia o zdarzeniu zdrowotnym oraz zapisywać własne notatki. Informacje o rozwoju ciąży tydzień po tygodniu. Interaktywnego asystenta podpowiadającego, co jest ważne na każdym etapie ciąży, służącego praktycznymi poradami. Najważniejsze funkcje programu: – Badania i wizyty lekarskie – Własne notatki i objawy – Praktyczne przypomnienia SMS lub e-mail – Interaktywny kalendarz – Asystent programu – Punkty kontrolne – Pełna historia przebiegu ciąży

WIĘCEJ INFORMACJI www.osoz.pl/PrenatalnyProgramZdrowotny Źródło: NOVARTIS, PAP.

E-DOKUMENTACJA OD SIERPNIA

2017

Nowelizacja ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia przewiduje, że szpitale, przychodnie i lekarze muszą zakończyć prowadzenie dokumentacji medycznej w formie papierowej do końca lipca 2017 roku. Od 1 sierpnia 2017 roku obowiązywać będzie tylko i wyłącznie dokumentacja elektroniczna. Nowelizacja poparta przez Senat ma na celu wydłużenie czasu na przeprowadzenie przez wszystkie placówki niezbędnych inwestycji i przygotowań.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Foto: www.rgbstock.com

pr a k t y k a

Immunization coverage reaches 84%, still short of 90% goal More than 111 million infants received vaccines in 2013 to protect them from deadly diseases. These infants account for about 84% of the world’s children, but an estimated 21.8 million infants remained unvaccinated, according to new estimates from WHO and UNICEF. www.who.int

The estimates tell a success story for the Expanded Programme on Immunization, namely that global coverage with vaccines, measured by the proportion of kids who received 3 doses of vaccines containing diphtheria tetanus-pertussis (DTP3), rose from 73% in 2000 to 84% in 2013, a substantial increase. But the numbers still fall short of the goal set out in the Global Vaccine Action Plan, which was endorsed by the World Health Assembly in 2012. That plan, which aims to prevent millions of deaths through more equitable access to vaccines, has a target of 90% coverage for all vaccines by the year 2020. The

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

percentage of children who receive vaccines has been above 80% since 2006. “We face a challenge in closing the gap between 84% and 90%,” said Michel Zaffran, Coordinator of WHO’s Expanded Programme on Immunization. “The countries have succeeded in maintaining a high level of vaccination coverage while, at the same time, introducing new vaccines and immunizing an increasing number of children born each year. However, it is hard for them to reach all children including those in remote areas or in urban slums.” Small anti vaccination groups in some countries, Zaffran noted, also sometimes cause difficulties with misinformation about vaccines, presenting added challen-

ges to national immunization programs in some cases. Three of WHO’s regions reported very high immunization coverage: the Western Pacific with 96%; the European Region with 96%; and the Region of the Americas with 90%. Coverage was slightly lower in the: Eastern Mediterranean Region at 82%; in the South-East Asia Region at 77%; and in the African Region at 75%. The data used in these estimates comes from official reports by national authorities as well as survey data from the published and grey literature. On a country by country basis, about two thirds of WHO’S 194 Member States achieved immunization coverage of 90% or higher for the commonly used DPT3 vaccine measurement, the figures show. Global coverage with at least one dose of measles containing vaccine was 84% and 128 WHO member states reached at least 90% national coverage. An estimated 52% of children were vaccinated with 2 doses of measles containing vaccine during 2013 through routine immunization services. 

The version “B” of the logo is to be used on white or very light backgrounds not exceeding 20 % of black. A green frame delimits the “safeguard area”. pr a k t y k a

UNITED KINGDOM (UK), (Version B: “B” in file name)

Buying medicines online? European Commission introduces logo to make sure consumers are safe. www.ec.europa.eu

With Europeans increasingly buying medicines online, how can we be sure that an online pharmacy is authentic and safe? The Commission adopts an implementing Regulation under the Falsified Medicinal Products Directive (2011/62/ EU) which sets out the design for a common logo for online pharmacies, and the technical requirements for ensuring its authenticity. The logo will fully be available in second half of 2015. Tonio Borg, European Commissioner for Health, says: “When buying medicines online, consumers must be aware that unless they buy from legally-operating online medicine suppliers, they run the risk of buying medicines that are falsified. Falsified medicines can be ineffective, harmful or even deadly. The Commission has established a common logo for online pharmacies so consumers can stay safe.” This is the logo to look out for on the

homepage of an online pharmacy. The rectangle on the middle left side will have the flag of the EU country where the online pharmacy is established, and the text will be translated into the official language/s of that country. How does it work? First, look for the logo on the website through which you are considering buying medicines and click on it. You should be taken to the national regulatory authority website, which lists all legally operating online pharmacies and other legally authorised retailers of medicines. Check that the pharmacy is listed. Then continue with your purchase. If not listed, do not buy from that website. Use one of the legitimate medicine retailers listed on your national regulatory authority’s website.

When will it start to appear? The Regulation should enter into force in the next four to six weeks. Member States have one year to prepare for its

application. The European Commission is providing national authorities with a Communication Toolkit to support them with the preparation of national awareness campaigns which are required by the Falsified Medicines Directive. 

When buying medicines online, consumers must be aware that unless they buy from legally-operating online medicine suppliers, they run the risk of buying medicines that are falsified.” Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Foto: EU Humanitarian Aid and Civil Protection

pr a k t y k a

Ebola zbiera żniwo Afryka zachodnia mierzy się z największą w historii epidemią Eboli. Choroba, której śmiertelność sięga nawet 90%, zabiła już 832 osoby (dane z początku sierpnia). Czy jeden z najgroźniejszych na świecie wirusów może stać się zagrożeniem globalnym? Artur Olesch Czasopismo OSOZ

Obszary epidemii Sierra Leone, Liberia, Nowa Gwinea i Nigeria to obszary, gdzie zarejestrowano już ponad 1700 przypadków zachorowań. Według danych WHO, pierwszy raz epidemia przyjmuje tak ogromne rozmiary. W ostatnich 25 latach mieliśmy do czynienia z kilkoma okresami dynamicznego wzrostu zachorowań, przy czym największe żniwo epidemia zebrała dotychczas w 2000 roku w Ugandzie (425 zarażeń i 224 ofiar śmiertelnych) oraz w 1995 roku w Demokratycznej Republice Kongo (315 zarażeń i 254 zgony).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Objawy i rozwój Wskaźnik śmiertelności Eboli na poziomie 60–90% stawia ją w pierwszym rzędzie najbardziej niebezpiecznych wirusów. Po raz pierwszy chorobę zarejestrowano w 1976 roku. Źródłem są prawdopodobnie zwierzęta – wirusa wykryto w krwi nietoperzy, ale także goryli, małp, szympansów. Po przeniesieniu się na człowieka, Ebola rozprzestrzenia się w społecznościach ludzkich w wyniku kontaktu bezpośredniego z wydzielinami zarażonego, krwią i płynami ustrojowymi. Właśnie dlatego częstymi ofiarami są sami lekarze. Objawy przypominają na początku zwykłą grypę. Pojawia się gorączka, bóle

głowy, brzucha, osłabienie, silny ból gardła, a w kolejnej fazie – biegunka, wymioty, wysypka oraz dreszcze z krwotokami z uszu, jamy ustnej, odbytu, oczu (stąd wzięła się nazwa „gorączka krwotoczna”). Okres inkubacji, od momentu zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów, wynosi od 2 do 21 dni. Osoby, którym uda się pokonać wirusa, stają się jego nosicielami nawet przez kolejne 7 tygodni. Na chwilę obecną nie ma szczepionki ani lekarstwa na Ebolę. Kilka środków znajduje się w fazie testów, ale żaden z nich nie trafił jeszcze do stosowania klinicznego. Można jedynie minimalizo-

Nie istnieje skuteczna szczepionka ani lekarstwo na Ebolę.”

pr a k t y k a

Epidemie wirusa Eboli

1700

832

425 318

280

315 254

265

224

187

149 37 1976 Kongo Liczba zakażeń

1995 Kongo

2000 Uganda

2007 Uganda

2007 Kongo

2014 Liberia Nigeria Sierra Leone Gwinea (dane do 6 sierpnia)

Liczba zgonów

wać objawy choroby, uzupełniając płyny w związku z silnym odwodnieniem oraz stosując respirację. Dla prawidłowego zdiagnozowania choroby niezbędne jest przeprowadzenie testów laboratoryjnych.

Strach i panika Epidemię stara się opanować Światowa Organizacja Zdrowia, ale nie jest to zadanie łatwe. Rozprzestrzenienie się choroby na kilka krajów to efekt emigracji ludzi, uciekających przed widmem zarażenia. W transmisji dużą rolę odgrywają pochówki rytualne, podczas których dochodzi do bezpośredniego kontaktu żałobników z ciałem. Osobami najbardziej zagrożonymi są najczęściej rodziny chorych oraz przedstawiciele służb medycznych. Udzielenie pomocy i przeprowadzenie kwarantanny okazuje się często niemożliwe – mieszkańcy małych wiosek afrykańskich boją się lekarzy, wierząc, że to właśnie oni są źródłem zakażeń. Jak zapewniają eksperci, jest mało prawdopodobne, aby epidemia wymknęła się spod kontroli i zagroziła innym rejonom świata. Wirus nie przenosi się łatwo pomiędzy ludźmi (musi dojść do kontaktu z płynami/krwią chorego). Służby ochrony zdrowia mają wypracowane sprawdzone procedury epidemiologiczne i nawet, jeżeli doszłoby do przeniesienia choroby na inny kontynent, szybka kwarantanna i diagnostyka powinny skutecznie zatrzymać ekspansję Eboli. 

LOKALIZACJA Tegoroczna, największa w historii epidemia Eboli wybuchła w zachodniej Afryce i objęła cztery kraje: Liberię, Nigerię, Sierra Leone oraz Gwineę.

EBOLA. CO WARTO WIEDZIEĆ? • Występuje bardzo rzadko, najczęściej w środkowym pasie Afryki. • Zakażenie następuje przez kontakt z krwią lub wydzielinami chorego (lub chorym zwierzęciem). Naturalnymi nosicielami wirusa są m.in. nietoperze. • Objawy: osłabienie, gorączka, bóle mięśni, głowy i gardła. W kolejnym etapie: biegunka, wymioty, wysypka, krwawienia. • Nie istnieje szczepionka lub skuteczne lekarstwo na chorobę. • Umiera od 60% do 90% zarażonych wirusem. • Okres inkubacji wynosi od 2 do 21 dni. • Epidemię uważa się za zakończoną, jeżeli miną 42 dni od ostatnio zarejestrowanego przypadku choroby (dwa cykle inkubacyjne). • Podczas obecnej epidemii w zachodniej Afryce, WHO nie wydała rekomendacji w zakresie ograniczenia ruchu podróżnych.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Foto: www.freeimages.com

o pinie

ZIT, a nawet przeciw Zintegrowane Inwestycje Terytorialne będą koordynowały pozyskiwanie środków unijnych w latach 2014–2020. Niestety, na dziś w strategiach ZIT wskazanymi beneficjentami są głównie placówki publiczne.

Krzysztof Macha Ekspert Pracodawców RP

Bodaj najgłośniejsza w ostatnim czasie w ochronie zdrowia jest sprawa prof.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Chazana, ofiary opisywanego przeze mnie wielokrotnie, typowego dla środowiska medycznego, konfliktu – zderzenia tożsamości organizacyjnej (zarządca podmiotu medycznego) i profesjonalnej (lekarz, profesor medycyny). Choć wypowiadanie się w tej sprawie przez autorytety kościoła uważam za mocno przesadzone, to medialność sporu ma swoją istotną wartość i niestety – piszę „niestety”, bo nie jestem zwolennikiem „ręcznej” centralizacji systemu ochrony zdrowia – jest argumentem za dziejącym się właśnie nakładaniem ogólnokrajowych lejc medycznych. Natomiast cieszę się, że etyk, prof. Jan Hartman, stanął za obowiązują-

cą wersją klauzuli sumienia, stwierdzając, iż jest bardzo dobrym, mądrym przepisem, którego nie trzeba zmieniać, a wystarczy przestrzegać. Mamy wakacje, koniec Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej. Znów wygrali Niemcy, jak dość wcześnie po raz kolejny przewidział Gary Lineker, król strzelców z 1986 roku (6 bramek, z czego 3 przeciwko Polsce, wtedy jeszcze niemal zawsze jeździliśmy na Mundiale). Zapowiedź przesunięcia kontraktowania na rok 2016 uśpiła zainteresowanie zmianami w systemie ochrony zdrowia. Tymczasem jednak sporo się dzieje. Pakiet onkologiczny jest już na krótkiej ścieżce legislacyjnej, a milowymi krokami zbliża się moment finansowego otwarcia nowej perspektywy unijnej, w którym jednym z najmodniejszych skrótów mogą się stać ZIT-y (Zintegrowane Inwestycje Terytorialne).

o pinie

mediach. Niemniej jednak wydaje się, że jeżeli organizacje świadczeniodawców w porę nie zatroszczą się o własne interesy i nie zaznaczą swojego miejsca w strategiach ZIT, prywatne podmioty medyczne mogą zostać pozbawione możliwości wykorzystania istotnej części środków unijnych na lata 2014–2020. To oczywisty błąd zważywszy na fakt, że 93 proc. POZ –ów, 60 proc. AOS –ów i ok. 1200 różnej wielkości szpitali to podmioty prywatne. Że świadczą one usługi o strategicznym znaczeniu, nikogo chyba nie należy w tym miejscu przekonywać. Może się więc okazać, że choć w założeniu ZIT-y miały stać się narzędziem lepszego wykorzystania lokalnego potencjału, to w obszarze ochrony zdrowia będą sposobem na umacnianie politycznych form zarządzania, nieuwzględniających nie tylko Konstytucji, ale i ekonomiki procesów leczniczych. Z analizy RPO wynika bowiem, iż projekty realizowane przez ZIT-y będą co do zasady uzyskiwały dofinansowanie w trybie pozakonkursowym. Z kolei przyglądając się pomysłom MZ można dojść do wniosku, że podmioty je realizujące otrzymają preferencje przy kontraktowaniu. Nie trudno przewidzieć, jakie długofalowe efekty – dla konkurencji, różnorodności, innowacji (ale i roli sekto-

ra prywatnego w realizacji zadań publicznych) – może mieć brak partnerstwa publiczno – prywatnego w ZIT-ach. Więc tak – jestem za szansą, jaką dają ZIT-y! I nie, jestem przeciw kształtującej się koncepcji ich wykorzystywania! Na koniec jeszcze słówko o etyce w medycynie. Otóż w USA niepokój wśród lekarzy wzbudza niejaki Watson – superkomputer firmy IBM. Watson ma pomóc stworzyć w Centrum Nowotworowym Memorial Sloan-Kettering w Nowym Jorku system automatycznej diagnostyki medycznej. W dotychczasowej formule lekarze muszą najpierw zlecać badania, by na ich podstawie ocenić stan pacjenta. Robot Watson – wyposażony w odpowiednie algorytmy – będzie mógł, oczywiście na podstawie znacznie większej ilości danych niż wzięte pod uwagę w trakcie zwykłej wizyty u lekarza, określić aktualną kondycję pacjenta, prognozować rodzaje ryzyk i proponować terapie. Przypadek profesora Chazana wskazuje jednak na to, że autorzy oprogramowania będą się musieli zderzyć z kwestią etyki procesów leczniczych. Kto podejmie takie decyzje? Rządzący prezydent? Sąd Najwyższy? Głowa największego kościoła? Organizacje lekarskie? Kolegium etyków? Hmm…  Foto: www.freeimages.com

Kto w medycynie wie dziś, co to ZIT? Pewnie niewiele osób, więc wyjaśnię – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne to wspólne przedsięwzięcia, w ramach których samorządy będą koordynowały politykę inwestycyjną i pozyskiwały środki unijne w latach 2014–2020. ZIT-y są nowym organizmem w regionalnych programach operacyjnych (RPO), choć tworzone są od około dwóch lat. Przy ich pomocy możliwe będzie realizowanie (finansowanie) przedsięwzięć z Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. ZIT-y będą więc inwestowały w placówki medyczne. Niestety, na dziś w strategiach ZIT wskazanymi beneficjentami są głównie placówki publiczne, które w ten sposób po raz kolejny będą dysponowały dodatkowymi, znaczącymi środkami finansowymi. I tak oto rodzi się pytanie, czy to właściwe rozwiązanie. Jak dotychczas, świadczeniodawców prywatnych nie zaproszono do udziału w tym projekcie. Z jednej strony budzi to oczywiste wątpliwości konstytucyjne, z drugiej po raz kolejny stawia pytanie o rolę i miejsce przedsiębiorców medycznych w realizacji zadania społecznego, jakim jest ochrona zdrowia. Spór się toczy, pojawia w branżowych

Prywatne podmioty medyczne mogą zostać pozbawione możliwości wykorzystania istotnej części środków unijnych na lata 2014–2020.”

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

o pinie

25 lat wolności w ochronie zdrowia W czerwcu świętowaliśmy 25 lat wolnej Polski. Jak polskie szpitale wyglądały kiedyś, a jak prezentują się dziś.

S z p i t a l B o n i f r a t r ó w w k r a k o w i e

Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego powstał w 1609 r. z inicjatywy braci Zakonu Szpitalnego św. Jana Bożego i związany jest nierozerwalnie z historią Krakowa. Szpitalowi od ponad 400 lat przyświeca misja niesienia opieki medycznej i wsparcia duchowego wszystkim chorym i cierpiącym bez względu na wyznanie, status społeczny i pochodzenie. W codziennej pracy realizacja tej misji przejawia się w integralnie ze sobą powiązanych świadczeniach medycznych oraz opiece nad pacjentem, realizowaną z poszanowaniem praw, intymności i godności każdego chorego, w oparciu o międzynarodowe standardy medyczne. Szpital modernizuje swoje oddziały, wyposaża w nowoczesny sprzęt, stwarzając komfortowe warunki powrotu pacjenta do zdrowia i stając się jedną z najnowocześniejszych placówek medycznych w regionie. Rocznie z opieki specjalistów Szpitala korzysta ponad 100 tysięcy Pacjentów. Zdjęcia przedstawiają porównanie wyposażenia placówki w 1931 roku i współcześnie. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Zdjęcia: Szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie

o pinie

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Foto: World Health Summit 2013

o pinie

Wiedza dla pozytywnych zmian To jedna z najważniejszych konferencji zdrowia publicznego. Światowy Szczyt Zdrowia (World Health Summit) w Berlinie zgromadził w zeszłym roku ponad 1000 uczestników z 80 krajów. Od 19 do 22 października światowi eksperci ponownie spotkają się, aby dyskutować o strategiach skutecznej ochrony zdrowia. Zmiany klimatu i ich wpływ na człowieka, zdrowe miasta oraz profilaktyka, edukacja, innowacje i badania oraz przywództwo w ochronie zdrowia zdominują tematykę tegorocznych wykładów w ramach World Health Summit. Kilkanaście sesji tematycznych i warsztatów stworzy pole do nawiązania dyskusji, wymiany poglądów, generowania nowych pomysłów, porównywania polityk zdrowotnych czy strategii zdrowia publicznego podejmowanych w skali państwa, regionu lub placówek ochrony zdrowia. Dla

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

uczestników to okazja osobistego poznania i współpracy z osobami zaangażowanymi w tematykę ochrony zdrowia z całego świata, pigułka wiedzy o narzędziach zdrowia publicznego. – Naszym celem jest poprawa stanu zdrowia ludności w skali globalnej. Zadanie nie jest łatwe i nikt nie może tego dokonać samodzielnie, ponieważ sektor zdrowotny składa się z dużej liczby pojedynczych graczy, a każdy z nich ma realny wpływ na funkcjonowanie systemu

ZAPROSZENIE Materiał wideo zapowiadający Światowy Szczyt Zdrowia 2014 dostępny jest na kanale YouTube czasopisma OSOZ pod hasłem

„World Health Summit 2014” Informacje i rejestracja:

www.worldhealthsummit.org ogółem. Konferencja jest miejscem, gdzie wszyscy spotykają się i poszukują najlepszych rozwiązań – mówi profesor Detlev Ganten, Prezydent World Health Summit. Światowy Szczyt Zdrowia organizowany jest przez Alians Akademickich Centrów Medycznych, którego członkami są instytucje naukowe z całego świata. Misją Aliansu jest dostarczanie wysokiej jakości wiedzy naukowej, opartej na dowodach, dla wypracowania rozwiązań polityki zdrowotnej minimalizujących poziom zjawisk chorobowych. W tym roku po raz pierwszy czasopismo Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia dołączył do grona patronów medialnych. Patronat honorowy objął m.in. Prezydent Komisji Europejskiej. 

o pinie

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

S t a t y st y k i i pr o gn o z y m o nit o r zj aw is k epi d emi o l o giczn y ch

Monitor zjawisk epidemiologicznych Łukasz Stopa, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A. KOSZTY OGÓLNE LECZENIA

KOSZTY GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

KOSZTY ALERGII

ZMIANA MIESIĘCZNA W czerwcu W STOSUNKU DO maja

59 213 zł

59 002 zł

2 544 zł

maj 2014

czerwiec 2014

maj 2014

wartość zmiany

–211 zł



wartość zmiany

–754 zł

1 790 zł czerwiec 2014



2 059 zł

2 062 zł

maj 2014

czerwiec 2014

wartość zmiany

+3 zł



DANE ZA 2014 ROK ZE ZMIANĄ W STOSUNKU DO 2013 ROKU

726 656 zł

735 359 zł

26 890 zł

31 237 zł

21 129 zł

22 627 zł

rok 2013

rok 2014

rok 2013

rok 2014

rok 2013

rok 2014

wartość zmiany

+8 703 zł



Koszty całkowite W maju koszty ogólne, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, wyniosły 59 002 zł i były o 211 zł niższe od danych z maja 2014 oraz o 2 117 zł wyższe od poziomu z czerwca ubiegłego roku. Według obliczonych na 2014 rok prognoz, koszty ogólne wyniosą 735 359 zł i będą o 8,7 tys. wyższe niż w 2013 roku. Do najbardziej kosztotwórczych regionów w czerwcu zaliczymy województwa: mazowieckie (koszty powyżej 70 tys. zł), dolnośląskie i łódzkie. Najmniejsze koszty ogólne zanotowaliśmy w województwie: opolskim (poniżej 50 tys. zł) oraz świętokrzyskim. Województwo łódzkie i wielkopolskie to regiony, w których koszty wzrosły w największym stopniu (w porównaniu do maja). Największy spadek kosztów zanotowaliśmy z kolei w województwie lubelskim i opolskim. Według obliczonych na 2014 rok prognoz, najbardziej kosztotwórczym regionem będzie województwo dolnośląskie oraz mazowieckie. Najniższe koszty będą domeną województw: lubelskiego, kujawsko-pomorskiego i opolskiego. Grypa i przeziębienie 1790 zł, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, wyniosły w czerwcu koszty grypy i przeziębienia. Były one tym samym

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

wartość zmiany

+4 347 zł



o 753 zł niższe w porównaniu do poprzedniego miesiąca oraz o 590 zł wyższe w stosunku do czerwca 2013 roku. Prognozujemy, że w 2014 roku koszty grypy i przeziębienia wyniosą 31 237 zł, co w stosunku do 2013 roku będzie oznaczało wzrost o 4 348 zł. Do regionów o najwyższych kosztach grypy i przeziębienia w czerwcu należały województwa: mazowieckie (koszty powyżej 2 tys. zł), dolnośląskie, pomorskie i łódzkie. Na przeciwległym biegunie znalazły się województwa: opolskie, podkarpackie, warmińsko-mazurskie i świętokrzyskie (poniżej 1,5 tys. zł). W stosunku do poprzedniego miesiąca (maja 2014 roku), we wszystkich badanych regionach spadają koszty grypy i przeziębienia. Największy poziom redukcji zanotowaliśmy w przypadku województwa lubelskiego i opolskiego (spadek o ponad 30%); najmniejszy – dla województwa mazowieckiego i warmińskomazurskiego. Do regionów o najwyższych kosztach grypy i przeziębienia w 2014 roku zaliczymy województwa: mazowieckie, dolnośląskie i podlaskie. Najniższe koszty wyróżniać będą województwo warmińsko-mazurskie i świętokrzyskie.

Alergia O 2 zł w stosunku do maja 2014 wzrosły

wartość zmiany

+1 498 zł



w czerwcu koszty alergii (w przeliczeniu na 1000 mieszkańców). W stosunku do danych z ubiegłego roku nastąpił wzrost kosztów o 67 zł. Według obliczonych prognoz, koszty alergii w 2014 rok wyniosą 22 627 zł i będą o 1 498 zł wyższe w porównaniu do danych z 2013 roku. Do regionów o najwyższych kosztach alergii w czerwcu należały województwa: mazowieckie, dolnośląskie (koszty przekroczyły 2,5 tys. zł). Najmniejsze koszty zanotowaliśmy dla województw: kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, warmińsko-mazurskiego, świętokrzyskiego i opolskiego (poniżej 1,7 tys. zł). W czerwcu aż w sześciu województwach koszty alergii wzrosły w stosunku do maja 2014. Największy wzrost cechował województwo łódzkie. Tylko w jednym regionie koszty alergii nie zmieniły się; w pozostałych – nastąpił spadek. Największy poziom korekty ujemnej dotyczył województwa kujawsko-pomorskiego. W 2014 roku do regionów o największych kosztach alergii zaliczać się będzie województwo mazowieckie. Na przeciwległym biegunie znajdą się województwa: opolskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie.  * wszystkie dane w tekście i tabeli – w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

S TaT yS T yk I I PRoGNoZ y M o N I T o R Z J aw I S k E P I d E M I o L o G I C Z N y C H

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

W stosunku do maja, w czerwcu nastąpiła nieznaczna zmiana kosztów.”

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

CZERWIEC

KWIECIEŃ

prognoza

MAJ

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

S TaT yS T yk I I PRoGNoZ y M o N I T o R Z J aw I S k E P I d E M I o L o G I C Z N y C H

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

Latem koszty grypy i przeziębienia mocno spadają.”

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

MAJ

CZERWIEC

KWIECIEŃ

prognoza

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

S TaT yS T yk I I PRoGNoZ y M o N I T o R Z J aw I S k E P I d E M I o L o G I C Z N y C H

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

Czerwiec jest kolejnym miesiącem z wysokimi kosztami alergii.”

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

S TaT yS T yk I I PRoGNoZ y S TRuk T uR a dyS TRy BuC JI LEków

Struktura dystrybucji leków ŁukAsZ stOPA Zakład Analiz statystycznych, kAMsOFt s.A. STATYSTYKA MIESIĄCA (CZERWIEC 2014) ORAZ TRENDY W STOSUNKU DO MAJA 2014

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE LEKU

1 , 8 zł



ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTECE

32 0 osób 

1 3, tys. zł



POZIOM REFUNDACJI

27,8 %



ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

20,37 zł



WARTOŚĆ SPRZEDAŻY NA PACJENTA

0,1 zł



DZieŃ/GODZinA O nAJwiĘksZyM OBrOcie

TYDZIEŃ Z NAJWIĘKSZĄ LICZBĄ KLIENTÓW

NAJWIĘKSZY WZROST SPRZEDAŻY

ŚRODA | 10.00–11.00

8–14 CZERWCA

LEKI PRZECIWPASOŻYTNICZE, OWADOBÓJCZE I REPELENTY

Omówienie sytuacji bieżącej W czerwcu obrót w statystycznej aptece wyniósł 163,5 tys. zł. Jest to o 1,5 tys. zł mniej w porównaniu do maja 2014 roku, a jednocześnie o 4 tys. zł więcej od wyniku uzyskanego w czerwcu 2013 roku. Wartość całego rynku farmaceutycznego wyniosła 2,27 mld zł i była o 0,4% niższa w zestawieniu z danymi z maja oraz o 4,5% wyższa w stosunku do danych z czerwca ubiegłego roku. Według prognoz na 2014 rok, obrót w statystycznej aptece wyniesie 2,056 mln zł, co będzie oznaczało wzrost o 1% w stosunku do danych z 2013 roku oraz o 6% w stosunku do 2012 roku. Wartość całego rynku farmaceutycznego w 2014 roku wyniesie 28,5 mld zł i będzie o 2,6% wyższa od danych z 2013 roku. Kwota refundacji osiągnie 7,4 mld zł czyli o 4,6% więcej od danych z 2013 roku.

ŚREDNI OBRÓT W APTECE

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

W czerwcu, w dwóch z trzech kategorii sprzedażowych zanotowaliśmy spadek obrotów na poziomie statystycznej apteki. Największy – w przypadku sprzedaży odręcznej (1,6%). Nieco mniejszy poziom spadków miał miejsce dla sprzedaży na recepty pełnopłatne (1,1%). W przypadku sprzedaży na recepty refundowane, wartość sprzedaży (w stosunku do maja 2014) nie zmieniła się. Porównując dane z czerwca i analogicznego okresu w ubiegłym roku, w każdej kategorii obserwujemy wzrost wartości sprzedaży. Największy poziom wzrostu dotyczy sprzedaży odręcznej (o 3,8%); recepty pełnopłatne zanotowały wzrost o 1,8%, a recepty refundowane – o 1,4%. Najlepszym pod względem obrotu dniem tygodnia w czerwcu była środa. W tym dniu statystyczna apteka zanotowała obrót na poziomie 7,5 tys. zł. Z wy-

jątkiem czwartku (gdy obrót był zaniżony przez jeden dzień świąteczny), w pozostałych dniach tygodnia obrót w statystycznej aptece utrzymywał się na poziomie powyżej 7 tys. zł w dni powszednie, powyżej 3 tys. zł w soboty oraz poniżej 1 tys. zł w niedziele. Kategorią o największym procentowym poziomie wzrostów w czerwcu w stosunku do maja były produkty przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty (wzrost o 25%). Stanowią one jednak zaledwie 0,3% obrotu statystycznej aptek stąd wzrost nie ma znaczącego przełożenia na obrót całkowity. Oprócz wspomnianej kategorii, wzrosty notujemy również w kategoriach: dermatologia, endokrynologia, krew, onkologia, oraz układ moczowy. Największy poziom spadku cechował produkty na układ oddechowych (o 2,7%).

S t a t y st y k i i pr o gn o z y str u k t u r a d y str y b u cji le k Ăł w

NajwiÄ&#x2122;kszy wzrost udziaĹ&#x201A;Ăłw w caĹ&#x201A;kowitym obrocie apteki obserwujemy w przypadku produktĂłw dermatologicznych (o 0,14 punktu procentowego). Z kolei najwiÄ&#x2122;kszy poziom spadkĂłw â&#x20AC;&#x201C; dla produktĂłw na ukĹ&#x201A;ad oddechowy (o 0,18 punktu procentowego). W czerwcu poziom marĹźy w statystycznej aptece wyniĂłsĹ&#x201A; 26,41%. PorĂłwnujÄ&#x2026;c go do danych z maja, obserwujemy spadek o 1,5 punktu procentowego. Warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122;, Ĺźe poziom marĹźy jest najniĹźszy od lipca 2012 roku. W przypadku sprzedaĹźy odrÄ&#x2122;cznej wyniĂłsĹ&#x201A; 33,71% czyli o 0,8 punktu procentowego mniej w stosunku do maja 2014. W przypadku sprzedaĹźy na recepty refundowane â&#x20AC;&#x201C; 18,89%, a dla recept peĹ&#x201A;nopĹ&#x201A;atnych â&#x20AC;&#x201C; 29,27%. 16,48 zĹ&#x201A; to Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie produktu sprzedanego w aptece w czerwcu. ByĹ&#x201A;a ona o 1 grosz niĹźsza od ceny za maj. W czerwcu 2013 roku poziom Ĺ&#x203A;redniej ceny byĹ&#x201A; rĂłwnieĹź wyĹźszy o 1 grosz od aktualnego. Z podanej kwoty 11,90 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; pacjent, czyli o 4 grosze mniej w porĂłwnaniu do poprzedniego miesiÄ&#x2026;ca oraz o 18 groszy mniej w porĂłwnaniu do czerwca 2013 roku. PozostaĹ&#x201A;Ä&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; kwoty (4,58 zĹ&#x201A;) dopĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; refundator. Jest to o 3 grosze wiÄ&#x2122;cej w porĂłwnaniu do maja oraz o 18 groszy wiÄ&#x2122;cej w porĂłwnaniu do czerwca ubiegĹ&#x201A;ego roku. W przypadku produktĂłw refundowanych, Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie wyniosĹ&#x201A;a 26,66 zĹ&#x201A; i byĹ&#x201A;a o 6 groszy wyĹźsza od ceny z poprzedniego mie-

Rys. 1. WielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obrotu statystycznej apteki w poszczegĂłlnych dniach czerwca (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) czerwiec 2014

czerwiec 2013

Rys. 2. WielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obrotu statystycznej apteki w poszczegĂłlnych dniach czerwca â&#x20AC;&#x201C; podziaĹ&#x201A; na dni tygodnia (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) czerwiec 2014

czerwiec 2013

1POJFE[JBÂ&#x2019;FL

8UPSFL

Ä&#x2122;SPEB

$[XBSUFL

1JĹ&#x20AC;UFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. PodziaĹ&#x201A; sprzedaĹźy aptecznej na kategorie â&#x20AC;&#x201C; % wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy VLÂ&#x2019;BE NJĹ&#x2C6;Ĺ&#x2019;OJPXP T[LJFMFUPXZ

QS[FXĂ&#x2DC;E QPLBSN J NFUBCPMJ[N

VLÂ&#x2019;BE NPD[PXP QÂ&#x2019;DJPXZ J IPSNPOZ QÂ&#x2019;DJPXF

OBS[Ĺ&#x20AC;EZ [NZTÂ&#x2019;Ă&#x2DC;X VLÂ&#x2019;BE PEEFDIPXZ

MFLJ QS[FDJX[BLBĹ&#x2DC;OF MFLJ QS[FDJXQBTPĹ&#x2122;ZUOJD[F PXBEPCĂ&#x2DC;KD[F J SFQFMFOUZ MFLJ POLPMPHJD[OF J JNNVOPNPEVMBDZKOF LSFX J VLÂ&#x2019;BE LSXJPUXĂ&#x2DC;SD[Z FOEPLSZOPMPHJB IPSNPOZ CF[ IPSN QÂ&#x2019;DJPXZDI EFSNBUPMPHJB

VLÂ&#x2019;BE TFSDPXP OBD[ZOJPXZ

DFOUSBMOZ VLÂ&#x2019;BE OFSXPXZ WBSJB

OJFPLSFĹ&#x2019;MPOB

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

S t a t y st y k i i pr o gn o z y str u k t u r a d y str y b u cji le k ó w

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2014

***

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014 20,0

zapłata pacjenta

refundacja

15,0

10,0

12,39

12,37

12,25

12,21

12,08

12,07

12,02

12,21

12,33

12,20

12,67

12,19

12,16

12,12

12,05

11,94

11,90

3,76

4,25

4,10

4,37

4,31

4,40

4,39

4,35

4,20

4,35

4,33

4,02

4,13

4,23

4,19

4,41

4,55

4,58

12,36

5,0

0,0

2013

2014

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014 30,0

zapłata pacjenta

refundacja

25,0

8,69

8,30

8,42

8,05

8,24

8,37

8,29

8,16

8,15

8,41

8,25

9,39

7,57

7,80

7,62

7,56

7,24

7,28

18,19

19,01

18,61

18,92

18,61

18,78

18,91

18,87

19,05

18,91

18,89

18,25

18,61

18,83

19,08

19,13

19,37

19,39

20,0 15,0 10,0 5,0 0,0

2013

2014

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2014

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

***

S t a t y st y k i i pr o gn o z y str u k t u r a d y str y b u cji le k Ăł w

Rys. 8. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziaĹ&#x201A;y godzinowe w dniu powszednim w czerwcu

siÄ&#x2026;ca. PorĂłwnujÄ&#x2026;c jej poziom do danych z ubiegĹ&#x201A;ego roku, obserwujemy spadek Ĺ&#x203A;redniej ceny o 0,48 zĹ&#x201A;. Z podanej kwoty 7,28 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; pacjent, co byĹ&#x201A;o kwotÄ&#x2026; wyĹźszÄ&#x2026; o 4 grosze w porĂłwnaniu do maja oraz o 1,09 zĹ&#x201A; niĹźszÄ&#x2026; w porĂłwnaniu do czerwca 2013. 19,39 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; refundator tj. o 2 grosze wiÄ&#x2122;cej w porĂłwnaniu do poprzedniego miesiÄ&#x2026;ca oraz o 0,61 zĹ&#x201A; mniej w stosunku do analogicznego okresu ubiegĹ&#x201A;ego roku. O 130 osĂłb spadĹ&#x201A;a w czerwcu liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece (w stosunku do maja 2014 roku oraz w stosunku do czerwca ubiegĹ&#x201A;ego roku). NajwiÄ&#x2122;cej pacjentĂłw w aptece zanotowaliĹ&#x203A;my pomiÄ&#x2122;dzy godzinÄ&#x2026; 10.00 i 11.00. Wysoki poziom liczby klientĂłw utrzymywaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź w kolejnej godzinie, czyli do godziny 12.00. Do godz. 9.00 i od godz. 17.00 w statystycznej aptece, w dniu powszednim, byĹ&#x201A;o poniĹźej 10 pacjentĂłw/ godz. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; koszyka statystycznego pacjenta przekroczyĹ&#x201A;a 50 zĹ&#x201A; i wyniosĹ&#x201A;a 50,15 zĹ&#x201A;, co oznacza wzrost w stosunku do danych majowych o 1,48 zĹ&#x201A;. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ta w stosunku do czerwca ubiegĹ&#x201A;ego roku wzrosĹ&#x201A;a z kolei o 3,10 zĹ&#x201A;. Z podanej kwoty 36,23 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; pacjent, a 13,93 zĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; refundator. W przypadku zakupĂłw na recepty refundowane, wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; koszyka statystycznego pacjenta wyniosĹ&#x201A;a 85,36 zĹ&#x201A; i byĹ&#x201A;a o 2,7% wyĹźsza od danych z poprzedniego miesiÄ&#x2026;ca oraz o 2,8% wyĹźsza od danych z ubiegĹ&#x201A;ego roku. Z podanej kwoty 23,30 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; pacjent, a 62,06 zĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; refundator. Dla zakupĂłw na recepty peĹ&#x201A;nopĹ&#x201A;atne, wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; koszyka wyniosĹ&#x201A;a 46,29 zĹ&#x201A; i byĹ&#x201A;a o 1,19 zĹ&#x201A; wyĹźsza w stosunku do danych z maja oraz o 1,96 wyĹźsza w stosunku do danych z czerwca 2013. Dla sprzedaĹźy odrÄ&#x2122;cznej, wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; koszyka wyniosĹ&#x201A;a 24,71 zĹ&#x201A; i byĹ&#x201A;a o 2,2% wyĹźsza od danych z poprzedniego miesiÄ&#x2026;ca oraz o 7,8% wyĹźsza od danych z czerwca ubiegĹ&#x201A;ego roku. ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w poszczegĂłlnych dniach czerwca (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) czerwiec 2014

czerwiec 2013

Rys. 10. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w poszczegĂłlnych tygodniach czerwca (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) czerwiec 2014

czerwiec 2013

D[FSXDB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w statystycznej aptece (PLN)

UdziaĹ&#x201A; w caĹ&#x201A;kowitej wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy aptecznej

czerwiec 2014

czerwiec 2013

czerwiec 2014

czerwiec 2013

103 317

100 724

63,19%

63,15%

Lek - OTC

31 865

31 446

19,49%

19,72%

Suplement diety lub dietetyczny Ĺ&#x203A;rodek spoĹźywczy

13 080

12 901

8,00%

8,09%

PozostaĹ&#x201A;e

15 238

14 429

9,32%

9,05%

Lek - RX

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

S t a t y st y k i i pr o gn o z y str u k t u r a d y str y b u cji le k ó w

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za czerwiec 2014 czerwiec 2014

zmiana w stosunku do (%) maja 2014

stycznia 2014

zmiana w stosunku do (liczbowo)

czerwca 2013

maja 2014

stycznia 2014

czerwca 2013

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

163,5

-0,9%

-6,0%

2,5%

-1,5

-10,5

4,0

cały rynek apteczny

2 271 342

-0,4%

-4,6%

4,5%

-8 133,0

-110 022,0

98 314,0

statystyczna apteka

61,5

0,0%

1,4%

0,0

0,9

cały rynek apteczny

853 800

0,5%

3,0%

3,4%

4 482,7

24 505,7

28 071,4

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł) statystyczna apteka

36,6

-1,1%

-3,5%

1,8%

-0,4

-1,3

0,7

cały rynek apteczny

508 012

-0,6%

-2,0%

3,8%

-2 834,8

-10 453,0

18 804,9

statystyczna apteka

64,3

-1,6%

-13,1%

3,8%

-1,0

-9,7

2,4

cały rynek apteczny

892 592

-1,0%

-11,8%

5,9%

-9 039,8

-118 954,9

49 510,7

statystyczna apteka

45,4

-0,2%

3,2%

6,7%

-0,1

1,4

2,8

cały rynek apteczny

630 768

0,4%

4,7%

8,8%

2 210,9

28 336,4

50 974,2

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji w całkowitym obrocie

27,8%

0,7%

9,8%

4,1%

0,2%

2,5%

1,1%

w sprzedaży refundowanej

72,7%

-0,1%

2,3%

5,1%

-0,1%

1,6%

3,5%

ogółem

16,48 zł

-0,1%

1,0%

0,0%

-0,01 zł

0,16 zł

-0,01 zł

dla leków z list refundacyjnych

26,66 zł

0,2%

1,8%

-1,8%

0,06 zł

0,48 zł

-0,48 zł

dla leków z recept pełnopłatnych

22,00 zł

0,1%

2,7%

0,5%

0,02 zł

0,57 zł

0,12 zł

dla produktów bez recepty (OTC)

11,03 zł

-0,7%

-4,2%

1,3%

-0,07 zł

-0,48 zł

0,14 zł

3 260

-3,8%

-13,3%

-3,8%

-130

-500

-130

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

720

-2,7%

-6,5%

-1,4%

-20

-50

-10

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

790

-3,7%

-10,2%

-2,5%

-30

-90

-20

2 600

-3,7%

-14,5%

-3,7%

-100

-440

-100 -0,8%

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna ogółem

26,41%

-5,5%

-3,1%

-2,8%

-1,5%

-0,9%

dla leków z list refundacyjnych

18,89%

-0,3%

-0,5%

3,2%

-0,1%

0,6%

dla leków na recepty pełnopłatne

29,27%

-0,9%

-3,1%

-8,5%

-0,3%

-0,9%

-2,7%

dla sprzedaży odręcznej

33,71%

2,4%

-2,2%

-6,1%

0,8%

-0,8%

-2,2%

Wartość sprzedaży na pacjenta

50,15 zł

3,0%

8,4%

6,6%

1,48 zł

3,88 zł

3,10 zł

Wartość zapłaty przez pacjenta

36,23 zł

2,8%

4,8%

5,0%

0,97 zł

1,66 zł

1,73 zł

Wartość dopłaty refundatora

13,93 zł

3,8%

19,0%

10,9%

0,51 zł

2,22 zł

1,37 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

85,36 zł

2,7%

8,5%

2,8%

2,28 zł

6,67 zł

2,34 zł

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

23,30 zł

3,1%

2,4%

-9,0%

0,70 zł

0,54 zł

-2,30 zł

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

62,06 zł

2,6%

11,0%

8,1%

1,59 zł

6,13 zł

4,63 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

46,29 zł

2,6%

7,5%

4,4%

1,19 zł

3,24 zł

1,96 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

24,71 zł

2,2%

1,6%

7,8%

0,54 zł

0,40 zł

1,79 zł

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Szacunkowy obrót 2014: 2 056 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 0–1%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

I 2014

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

II 2014

III 2014

IV 2014

V 2014

VI 2014

VII 2014

VIII 2014

IX 2014

X 2014

XI 2014

XII 2014

S t a t y st y k i i pr o gn o z y str u k t u r a d y str y b u cji le k ó w

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do czerwca 2014 2014

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013

2012

2014

2012

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013

2012

2 056,0

0,9%

6,0%

17,5

116,5

1 015,0

0,5%

7,0%

5,0

66,5

28 497 945,6

2,6%

7,4%

732 571,1

1 969 674,6

13 967 706,5

1,9%

7,6%

256 183,5

982 365,5

750,6

0,8%

5,2%

6,1

37,4

368,1

0,7%

4,3%

2,6

15,2

10 404 104,6

2,6%

6,7%

263 963,2

648 748,0

5 066 138,7

2,1%

4,9%

103 194,6

234 890,5

451,8

-0,1%

5,1%

-0,5

21,8

224,9

-1,1%

7,1%

-2,5

14,9

6 259 380,1

1,6%

6,4%

99 422,2

377 814,7

3 094 696,0

0,2%

7,7%

7 345,4

220 706,7

838,4

1,3%

7,1%

11,1

55,8

414,2

1,0%

9,3%

4,2

35,3

11 622 712,4

3,2%

8,6%

355 034,2

919 523,4

5 698 653,8

2,4%

9,9%

133 888,6

512 463,5

537,2

2,8%

6,0%

14,8

30,4

268,7

4,6%

8,0%

11,9

20,0

7 445 586,7

4,6%

7,4%

330 732,3

513 766,1

3 697 937,0

6,1%

8,6%

212 119,8

293 333,6

26,1%

2,0%

0,0%

0,5%

0,0%

26,47%

4,1%

1,0%

1,1%

0,3%

70,4%

1,9%

0,6%

1,3%

0,4%

71,74%

3,8%

3,5%

2,6%

2,4%

16,47 zł

-0,2%

1,9%

-0,03 zł

0,30 zł

16,41 zł

-0,4%

1,9%

-0,06 zł

0,31 zł

27,00 zł

-0,6%

-0,1%

-0,15 zł

-0,03 zł

26,58 zł

-1,7%

-0,4%

-0,45 zł

-0,10 zł

21,81 zł

-0,6%

2,1%

-0,13 zł

0,45 zł

21,64 zł

-0,9%

2,2%

-0,20 zł

0,48 zł

11,22 zł

0,4%

3,0%

0,04 zł

0,33 zł

11,25 zł

0,5%

3,8%

0,06 zł

0,41 zł

42 617

-2,5%

-1,6%

-1 073

-703

21 190

-2,6%

-1,7%

-560

-370

9 023

-1,3%

-1,0%

-117

-87

4 550

-1,3%

-2,8%

-60

-130

10 040

-2,7%

0,0%

-280

5 090

-2,7%

2,4%

-140

120

34 148

-3,1%

-1,1%

-1 092

-372

17 020

-3,1%

-0,4%

-550

-70

27,70%

0,4%

3,8%

0,1%

1,0%

27,26%

-0,4%

3,1%

-0,1%

0,8%

19,25%

5,4%

5,7%

1,0%

18,91%

3,9%

0,7%

30,26%

-4,9%

-0,7%

-1,6%

-0,2%

30,14%

-4,3%

0,3%

-1,4%

0,1%

34,37%

-4,8%

-3,3%

-1,7%

-1,2%

34,06%

-4,6%

-2,7%

-1,6%

-0,9%

48,24 zł

3,4%

7,8%

1,58 zł

3,47 zł

47,90 zł

3,2%

8,9%

1,46 zł

3,91 zł

35,64 zł

2,7%

7,8%

0,94 zł

2,57 zł

35,22 zł

1,7%

8,5%

0,59 zł

2,76 zł

12,60 zł

5,4%

7,7%

0,65 zł

0,91 zł

12,68 zł

7,4%

9,9%

0,88 zł

1,15 zł

83,18 zł

2,1%

6,3%

1,74 zł

4,90 zł

80,90 zł

2,0%

7,3%

1,61 zł

5,50 zł

24,64 zł

-2,2%

4,7%

-0,57 zł

1,10 zł

22,86 zł

-6,6%

-1,1%

-1,62 zł

-0,26 zł

58,54 zł

4,1%

6,9%

2,30 zł

3,79 zł

58,04 zł

5,9%

11,0%

3,23 zł

5,76 zł

45,00 zł

2,7%

5,1%

1,17 zł

2,17 zł

44,18 zł

1,6%

4,6%

0,70 zł

1,94 zł

24,55 zł

4,6%

8,3%

1,08 zł

1,88 zł

24,33 zł

4,3%

9,8%

1,00 zł

2,17 zł

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Szacunkowy obrót 2014: 28,5 mld zł

3 000

Szacunkowa refundacja: 7,4 mld zł

Szacunkowa zmiana refundacji: wzrost 3 do 5% (w stosunku do roku 2013)

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2013)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2013)

2 500

Miliony zł

Szacunkowa zmiana obrotu: wzrost 1 do 3% (w stosunku do roku 2013)

realizacja obrotu

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2014

II 2014

III 2014

IV 2014

V 2014

VI 2014

VII 2014

VIII 2014

IX 2014

X 2014

XI 2014

XII 2014

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

S TaT yS T yk I I PRoGNoZ y S TRuk T uR a dyS TRy BuC JI LEków

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca rodzaj sprzedaży

transakcje liczba

sprzedaż brutto %

wartość

Opłata pacjenta %

wartość

refundacja

wartość

udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

liczba

zł/opak.

zł/trans.

ref.

1. u-r

795,25

9,91

36098,58

22,08

6649,83

5,63

29448,74

64,86

42,74

157,26

1096,47

32,92

45,39

2. u-30

578,49

7,21

16231,38

9,93

6581,85

5,57

9649,53

21,25

78,35 121,65

761,19

21,32

28,06

3. u-50

22,35

285,70

3,56

6386,01

3,91

3535,65

2,99

2850,36

6,28 105,01

94,99

320,94

19,90

4. u-BeZPŁAtny

27,44

0,34

1136,83

0,70

1,65

0,00

1135,17

2,50

0,15

99,85

60,02

18,94

41,44

5. inwAliDA wOJenny

29,45

0,37

949,95

0,58

0,00

996,16

2,19

0,00 104,86

47,71

19,91

32,26

6. inwAliDA wOJskOwy

0,36

0,00

8,11

0,00

1,19

0,00

6,92

0,02

14,69

85,31

0,46

17,59

22,78

7. Zhk

11,47

0,14

259,68

0,16

31,75

0,03

227,93

0,50

12,23

87,77

14,73

17,63

22,64

8. AZ

0,00

0,02

0,00

0,02

0,00

107,30

0,00

10,14

12,68

9. nArkOtyki

2,32

0,03

389,26

0,24

17,92

0,02

371,34

0,82

4,60

95,40

3,41

114,26

167,80

1,58

10. ŚrODki POMOcnicZe

11,17

0,14

1219,24

0,75

500,31

0,42

718,93

41,03

58,97

128,53

9,49

109,14

11. PelnOPŁAtne

1413,52

17,61

36568,68

22,37

36568,68

30,95

0,00

0,00 100,00

0,00

1662,49

22,00

25,87

12. ODrĘcZnA

4872,00

60,69

64252,25

39,30

64252,25

54,39

0,00

0,00 100,00

0,00

5827,32

11,03

13,19

13. rAZeM

8027,16 100,00

27,77

9923,27

16,48

20,37

163500,00 100,00

118141,09 100,00

45405,12 100,00

72,26

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku rodzaj sprzedaży

transakcje liczba

sprzedaż brutto %

wartość

Opłata pacjenta %

wartość

refundacja

wartość

udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

liczba

zł/opak.

zł/trans.

ref.

1. u-r

800,00

9,50

35836,03

21,18

6881,57

5,53

28954,45

64,66

44,58 155,42

1101,93

32,52

2. u-30

566,89

6,73

15739,00

9,30

6497,65

5,22

9241,35

20,64

79,60 120,40

741,83

21,22

27,76

3. u-50

310,91

3,69

7111,23

4,20

3948,14

3,17

3163,09

7,06 140,88

59,12

348,62

20,40

22,87

4. u-BeZPŁAtny

27,30

0,32

1135,97

0,67

6,80

0,01

1129,37

2,52

0,60

99,42

60,46

18,79

41,61

5. inwAliDA wOJenny

26,29

0,31

888,42

0,53

0,00

945,15

2,11

0,00 106,39

36,84

24,12

33,79

6. inwAliDA wOJskOwy

44,80

0,33

0,00

7,27

0,00

1,21

0,00

6,06

0,01

16,61

83,39

0,42

17,16

21,99

7. Zhk

11,49

0,14

258,70

0,15

33,56

0,03

225,14

0,50

12,97

87,03

14,62

17,70

22,52

8. AZ

0,00

0,05

0,00

0,05

0,00

0,00 106,94

0,00

11,06

13,65

9. nArkOtyki

2,36

0,03

374,76

0,22

23,07

0,02

351,69

0,79

6,16

93,84

3,47

108,15

158,85

1,70

10. ŚrODki POMOcnicZe

11,64

0,14

1310,86

0,77

547,68

0,44

763,18

41,78

58,22

134,75

9,73

112,59

11. PelnOPŁAtne

1480,40

17,58

37479,13

22,16

37479,13

30,12

0,00

0,00 100,00

0,00

1731,84

21,64

25,32

12. ODrĘcZnA

5184,74

61,56

69026,75

40,80

69026,75

55,47

0,00

0,00 100,00

0,00

6136,82

11,25

13,31

13. rAZeM

8422,35 100,00

26,47

10311,54

16,41

20,09

169166,67 100,00

124444,27 100,00

44779,33 100,00

73,56

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca rodzaj sprzedaży

transakcje liczba

sprzedaż brutto %

wartość

Opłata pacjenta %

wartość

refundacja

wartość

udział wart. % %

ref.

Opakowania

Śr. cena

liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. recepty ref. całość

1730

21,56

61460

37,59

16820

14,24

44686

27,37

72,71

2305

26,66

35,52

2. recepty pełnopłatne

1414

17,61

36569

22,37

36569

30,95

0,00 100,00

0,00

1662

22,00

25,87

3. sprzedaż odręczna

4872

60,69

64252

39,30

64252

54,39

0,00 100,00

0,00

5827

11,03

13,19

0,14

1219

0,75

500

0,42

719

4. inne pozycje (wnioski) 5. rAZeM

8027 100,00

163500 100,00

118141 100,00

98,42

Pac.

1,58

41,03

58,97

129

9,49

109,14

45405 100,00

72,26

27,77

9923

16,48

20,37

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku rodzaj sprzedaży

transakcje liczba

sprzedaż brutto %

wartość

Opłata pacjenta %

wartość

refundacja

wartość

udział wart. % %

ref.

Opakowania

Śr. cena

liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. recepty ref. całość

1745,57

20,73

61351,43

36,27

17392,00

13,98

44016,37

28,35

71,74

2308,18

26,58

35,15

2. recepty pełnopłatne

1480,40

17,58

37479,13

22,16

37479,13

30,12

0,00

0,00 100,00

0,00

1731,84

21,64

25,32

3. sprzedaż odręczna

5184,74

61,56

69026,75

40,80

69026,75

55,47

0,00

0,00 100,00

0,00

6136,82

11,25

13,31

11,64

0,14

1310,86

0,77

547,68

0,44

763,18

4. inne pozycje (wnioski) 5. rAZeM

8422,35 100,00

169166,67 100,00

124444,27 100,00

98,30

Pac.

1,70

41,78

58,22

134,75

9,73

112,59

44779,33 100,00

73,56

26,47

10311,54

16,41

20,09

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży rodzaj sprzedaży

transakcje liczba

sprzedaż brutto %

wartość

Opłata pacjenta %

wartość

refundacja

wartość

udział wart. % %

ref.

Opakowania

Śr. cena

liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. recepty ref. całość

20773,74

20,40

750564,24

36,51

222314,35

14,64

528249,89

29,62

70,38

27800,80

27,00

36,13

2. recepty pełnopłatne

17665,26

17,35

451756,37

21,97

451756,37

29,74

0,00

0,00 100,00

0,00

20716,70

21,81

25,57

3. sprzedaż odręczna

63243,97

62,11

838398,16

40,78

838398,16

55,20

0,00

0,00 100,00

0,00

74751,86

11,22

13,26

139,13

0,14

15281,23

0,74

6365,17

0,42

8916,07

4. inne pozycje (wnioski) 5. rAZeM

101822,10 100,00

2056000,00 100,00

1518834,05 100,00

98,34

Pac.

1,66

41,65

58,35

1587,17

9,63

109,84

537165,96 100,00

73,87

26,13

124856,53

16,47

20,19

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynku apteczny rodzaj sprzedaży

sprzedaż brutto %

wartość

Opłata pacjenta %

wartość

refundacja

wartość

udział wart. % %

ref.

Opakowania

Śr. cena

liczba

zł/opak.

zł/trans.

287919585

20,40

10404104576

36,51

3081469962

14,64

7322002238

29,62

70,38

385323136

27,00

36,14

2. recepty pełnopłatne

244763735

17,34

6259380075

21,96

6261735620

29,74

0,00 100,00

0,00

287043433

21,81

25,57

3. sprzedaż odręczna

876751062

62,12

11622712449

40,78

11620926611

55,20

0,00 100,00

0,00

1036284924

11,22

13,26

1928354

0,14

211748487

0,74

88226784

0,42

123584473

5. rAZeM

1411362736 100,00

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

28497945587 100,00

21052358977 100,00

98,34

Pac.

1. recepty ref. całość

4. inne pozycje (wnioski)

transakcje liczba

1,66

41,64

58,36

21993045

9,63

109,81

7445586712 100,00

73,87

26,13

1730644539

16,47

20,19

S TaT yS T yk I I PRoGNoZ y aNaLIZ a oSoZ

WARSZAWA, 18â&#x20AC;&#x201C;19 wrzeĹ&#x203A;nia 2014 r.

WARSZAWA,

ORGANIZATORZY Akademia â&#x20AC;&#x17E;MenedĹźera Zdrowiaâ&#x20AC;?

TERMIN 18â&#x20AC;&#x201C;19 wrzeĹ&#x203A;nia 2014 r. MIEJSCE WARSZAWA Budynek Focus Centrum Konferencyjne Ernst & Young al. Armii Ludowej 26 PARTNER: OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia

18â&#x20AC;&#x201C;19 wrzeĹ&#x203A;nia 2014 r.

czasopismo â&#x20AC;&#x17E;MenedĹźer Zdrowiaâ&#x20AC;? wydawnictwo Termedia

PARTNER MERYTORYCZNY: Porter Novelli Headlines

PARTNER MEDIALNY: PRoto Public Relations

NOWOĹ&#x161;CI PR | PrzeglÄ&#x2026;d nowoczesnych metod marketingu i PR medycznego | WIZERUNEK | Tajemnica wzmacniania dobrej opinii z pomocÄ&#x2026; social media | WYRĂ&#x201C;ĹťNIJ SIÄ&#x2DC;! | Skuteczny oraz dobrze zorganizowany dziaĹ&#x201A; marketingu i PR | "Ă&#x201C;$Ĺ&#x192; ,)$%2%- | "VEZU PSHBOJ[BDZKOZ J QMBO SFTUSVLUVSZ[BDKJ LVMUVSZ PSHBOJ[BDZKOFK KBLP Ĺ&#x2C6;SÂżEÄ&#x2022;P XFXOĂŹUS[OFHP QPUFODKBÄ&#x2022;V placĂłwki | ZAPREZENTUJ SIÄ&#x2DC;! | Tworzenie nowoczesnych materiaĹ&#x201A;Ăłw informacyjnych, wizytĂłwek wideo, folderĂłw | 0/4%.#*!Ä? 7 ,5$:)!#(Ă? | 1SBDPXOJDZ KBLP Ĺ&#x2C6;SÂżEÄ&#x2022;P TVLDFTV .ZÄŹM LSFBUZXOJF q NPUZXVK q BOHBĹ&#x160;VK q E[JBÄ&#x2022;BK -FLBS[F QJFMĂŹHOJBSLJ J BENJOJTUSBDKB | REJESTRACJA PACJENTA | 5VUBK UXPS[Z TJĂŹ PQJOJB P QMBDÂżXDF +BL UP XZLPS[ZTUBĂ&#x161; | STRATEGIE | Najlepsze praktyki PR i marketingu medycznego stosowane przez liderĂłw rynku ochrony zdrowia. PrzeglÄ&#x2026;d casestudies | +2%!497.% 0/-93Ä?9 | 8JFMLJF PTJĂ&#x2DC;HOJĂŹDJB QSPNPDZKOF QS[Z [FSPXZN CVEĹ&#x160;FDJF | RZECZNIK PRASOWY | /BKXBĹ&#x160;OJFKT[F VNJFKĂŹUOPÄŹDJ X QJHVÄ&#x2022;DF

:,Ăś&(- ,1)250$&-, 1$

WWW.TERMEDIA.PL

OgĂłlnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

BIURO ORGANIZACYJNE: Termedia sp. z o.o. | ul. Kleeberga 2 | 61-615 PoznaĹ&#x201E; | tel./faks +48 61 656 22 00 | szkolenia@termedia.pl

S t a t y st y k i i pr o gn o z y

Foto: www.freeimages.com

a n a liz a O S O Z

Lek numer jeden Ból to jedna z tych dolegliwości, które najczęściej leczymy samodzielnie, sięgając po leki dostępne bez recepty. Pacjenci stosują chętnie środki przeciwbólowe także w przypadku przeziębienia oraz grypy, co zwiększa ich sprzedaż zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Miniony rok 2013 był rekordowym pod względem wartości sprzedaży. Czy w kolejnych latach będzie podobnie? Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów przeciwbólowych w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015 Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

Wartość sprzedaży (zł)

2002

1 043 802 872

163 592 604

6,38

1 472 218

230 737

709

2003

1 089 678 012

163 741 285

6,65

1 431 903

215 166

761

4,40%

0,09%

2004

1 122 030 716

154 763 219

7,25

1 476 356

203 636

760

2,97%

-5,48%

2005

1 190 019 951

153 784 943

7,74

1 454 792

188 001

818

6,06%

-0,63%

2006

1 287 865 545

166 681 296

7,73

1 304 828

168 877

987

8,22%

8,39%

2007

1 382 437 169

172 231 589

8,03

1 376 929

171 545

1004

7,34%

3,33%

2008

1 524 163 757

177 482 383

8,59

1 458 530

169 840

1045

10,25%

3,05%

2009

1 732 160 771

183 481 631

9,44

1 840 766

194 986

941

13,65%

3,38%

2010

1 629 502 903

163 435 321

9,97

1 652 640

165 756

986

-5,93%

-10,93%

2011

1 746 647 365

161 541 868

10,81

1 720 835

159 155

1015

7,19%

-1,16%

2012

1 743 752 608

150 436 291

11,59

1 665 475

143 683

1047

-0,17%

-6,87%

2013

1 831 574 793

149 622 693

12,24

1 598 233

130 561

1146

5,04%

-0,54%

2014

1 865 137 125

145 916 972

12,78

—

1,83%

-2,48%

2015

1 981 738 090

143 386 799

13,82

—

6,25%

-1,73%

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

S t a t y st y k i i pr o gn o z y a n a liz a O S O Z

Rynek w liczbach Rynek produktów przeciwbólowych w przedstawionej analizie obejmuje wszystkie produkty, zarówno Rx jak i OTC, które mają działanie przeciwbólowe. Obliczenia uwzględniają leki prze-

pisane na receptę przez lekarza oraz kupione bez recepty. 1,83 mld zł osiągnęła wartość rynku leków przeciwbólowych w aptekach otwartych w 2013 roku. Pod względem wartości sprzedaży jest to absolutny re-

kord od momentu prowadzenia pomiarów (czyli od 2002 roku). Po raz pierwszy została przekroczona bariera 1,8 mld zł. Od 2002 roku możemy wyróżnić tylko dwa lata, gdy wartość sprzedaży notowała spadki (2010 i 2012 rok). Jeszcze 12 lat

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013

288

6,31

6,59

7,02

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2013 a nie będące w ofercie w 2002 roku

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

7,36

7,31

7,59

7,86

8,42

8,49

8,91

9,46

9,53

8,07 12,05 11,93 12,00 11,51 12,43 12,94 13,67 14,06 14,02 14,05 9,81

9,78

9,96

9,86

9,68 10,25 11,05 11,44

8,55

9,74

7,48

7,15

7,63

7,66

7,52

8,04

9,04

9,76 10,23 10,90 11,27 11,55

22,79

17,16 16,30 15,64 16,34

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

12,22 13,82 14,10 15,20

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

102

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

117

Produkty będące w ofercie w 2013 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

150

Liczba badanych produktów

8,82 10,29

7,64

7,60

7,68

13,23 14,08 15,98 19,45 23,61 21,96 21,03 16,55 13,83 13,56 15,08 16,81 17,44

17,36 16,83

17,26

13,92 14,67

14,13

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013

288

6,31

6,59

7,02

7,36

7,31

7,59

7,86

8,42

8,49

8,91

9,46

9,53

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w 2013 roku

5,87

6,18

6,66

6,67

6,78

7,45

6,89

6,85

7,41

8,49 10,10

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2013

8,56

8,49

9,23

9,34

8,92

8,55

7,66

7,85

8,34

6,16

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2013

5,32

6,20

7,57

7,95

8,28

8,95 10,02

9,49 10,03

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2013

3,03

3,31

4,64

6,37

6,39

6,13

7,38

5,99

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2013

5,54

6,16

7,98

8,59

9,43

9,76

9,45

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2013

9,43 10,52 12,05 14,03 11,08

9,18

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2013

5,61

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2013

9,67 10,00

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2013

18,51 19,05

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

5,46

4,06

3,19

15,46 15,68 16,33

17,16

6,18

5,90

5,67

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

S t a t y st y k i i pr o gn o z y a n a liz a O S O Z

temu wartość rynku środków przeciwbólowych nieznacznie przekraczała 1 mld zł. Dziś obserwujemy 80% wzrost w stosunku do 2002 roku. Jeżeli przyjrzymy się z kolei liczbie sprzedanych opakowań, zauważymy zupełnie inną sytuację. Obecnie sprzedaje się mniej opakowań niż w 2012 roku. Na przestrzeni ostatnich lat ilości sprzedaży notowały raz spadki, raz wzrosty. Trudno wyróżnić tutaj stabilny trend. W ciągu badanego okresu najwięcej opakowań sprzedało się 2009 roku (183,4 mln szt), najmniej – w 2012 roku (150,4 mln szt.). Analiza liczby sprzedaży bez przyjrzenia się rynkowi może wprowadzać w błąd: dziś leki przeciwbólowe producenci oferują w większych

opakowaniach niż jeszcze kilka, kilkanaście lat temu. Z tym wiąże się wzrost średniej ceny za opakowanie. Obecnie za jedno opakowanie trzeba zapłacić o 100% więcej niż w 2002 roku. Za tak duży skok odpowiedzialne są dodatkowo ogólne wzrosty wskaźnika cen towarów i usług, które nie omijają produktów farmaceutycznych. Od września do marca sprzedaż utrzymuje się na wysokim poziomie. W lipcu i sierpniu Polacy kupują o wiele mniej środków przeciwbólowych. Jak wspomnieliśmy na wstępie, przyczyną jest częste ich wykorzystanie w przeziębieniu albo grypie. Z jednej strony wynika to ze zjawiska błędnego aplikowania, z drugiej – stany grypowe i przeziębie-

nie powiązane są silnie z bólami (głowy, stawów, zatok itd.) oraz podwyższoną temperaturą, w przypadku których chętnie sięgamy po leki z omawianej grupy. Niezakłócony wzrost wartości sprzedaży kontynuowany od 2002 roku sugeruje, że trend utrzyma się w roku 2014 oraz 2015. Co mówią na ten temat uzyskane wyniki prognoz?

Założenie do prognoz Aby obliczyć prognozę ilości, wartości oraz średniej ceny za pojedyncze opakowanie środka przeciwbólowego sięgnęliśmy do sezonowej metody prognozowania z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat, wyznacza trend sprzedażowy,

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów przeciwbólowych w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

W ostatnich latach dysproporcje pomiędzy okresem zimowym a letnim są znacznie większe niż wcześniej.

*** *7

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów przeciwbólowych w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Liczba sprzedanych opakowań odnotowuje spadkowy trend.

*** *7

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

*** *7

S t a t y st y k i i pr o gn o z y a n a liz a O S O Z

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Obecnie średnia cena za pojedyncze opakowanie jest dwa razy większa od ceny z 2002 roku.

*** *7

Rys. 4. Liczba produktów przeciwbólowych sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2013

***

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży produktów przeciwbólowych 4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

S t a t y st y k i i pr o gn o z y a n a liz a O S O Z

uwzględniając jednocześnie sezonowe wahania sprzedaży w ciągu roku. Dodatkowo zakładamy, iż w najbliższym czasie nie nastąpią żadne istotne zmiany, które mogą w rewolucyjny sposób wpłynąć na wielkość sprzedaży, a kolejne miesiące będą pod względem zachowania rynku podobne do okresów historycznych.

Tendencje w przyszłości Obliczenia statystyczne wskazują, że wartość sprzedaży produktów przeciwbólowych w aptekach otwartych w 2014 roku osiągnie 1,86 mld zł, czyli o 34 mln

zł więcej od danych z 2013 roku. Pacjenci kupią 145,9 mln opakowań tj. o 8,7 mln opakowań mniej niż w 2013 roku. Średnia cena za pojedyncze opakowanie wyniesie 12,78 zł i będzie o 54 grosze wyższa od danych z poprzedniego roku. Prognozujemy, że w 2015 roku wartość sprzedaży produktów przeciwbólowych wyniesie 1,98 mld zł i będzie o 120 mln wyższa od danych z 2014 roku. Za podaną kwotę zakupionych zostanie 143,4 mln opakowań. Wartość sprzedaży liczona rok do roku wzrośnie o 6,25%, z kolei liczba sprzedanych opakowań spadnie o 1,73%. W 2015 roku średnia

cena za pojedyncze opakowanie wyniesie 13,82 zł i będzie o 1,04 zł zł wyższa od średniej ceny za 2014 rok.

Podsumowanie Leki przeciwbólowe to niewątpliwie najpowszechniej stosowane farmaceutyki i najważniejszy segment przemysłu farmaceutycznego. Jego wartość stanowi ponad 6% obrotu aptecznego i systematycznie rośnie. W kolejnych latach oczekujemy dalszych wzrostów sprzedaży. Należy również pamiętać, że znaczne ilości leków z tej grupy sprzedawane są poza aptekami. 

od redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

„Kraków Street Band” Kraków Street Band Płyta CD

„Zintegrowana opieka zdrowotna” Iga Rudawska

Jak otrzymać prezent? Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 5 września 2014 r. „Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

s y stem y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (czerwiec 2014) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Termin płatności w postaci opisu Funkcja umożliwia dodanie do dokumentu finansowego opisowego terminu płatności, np. zgodny z umową lub 7 dni od daty doręczenia. Opisowy termin płatności można wprowadzić podczas dodawania lub edycji dokumentu finansowego. W tym celu, podczas wystawiania dokumentu finansowego należy użyć przycisku Informacje specjalne. W oknie Informacje specjalne faktury w polu Opis terminu płatności należy wprowadzić właściwy opis.

Rys. 2. Karta umowy

Rys. 1. Informacje specjalne faktury Rys. 3. Karta umowy

Opisowy termin płatności można również ustawić automatycznie na podstawie opisu z umowy, jeżeli fakturowane zlecenia są zleceniami wykonanymi w ramach umowy albo fakturowane są umowy abonamentowe. Opis na karcie umowy wprowadza się na zakładce Fakturowanie w polu Opis terminu płatności (rys. 2). Raz użyty opis jest zapamiętywany w słowniku, co umożliwia ponowne jego użycie. Jeżeli dokument finansowy zawiera zlecenia z kilku umów i każda z tych umów ma własny opis terminu płatności, wówczas nie jest zdefiniowane, który z opisów trafi domyślnie na dokument. Zawsze można domyślnie wybrany opis zmienić na dowolnie inny. W przypadku, gdy dokument finansowy zawiera opis słowny, pole z dzienną datą płatności wyświetlane jest niebieską czcionką, w podpowiedzi do pola pojawi się tekstowy opis terminu płatności (rys. 3).

Opisowy termin płatności zastępuje dzienny termin płatności na wydrukach dokumentów finansowych. Nie powoduje jednak całkowitego ignorowania terminu płatności w postaci dziennej. Termin ten nadal jest ustawiany i nadal jest wykorzystywany do weryfikacji zaległości jak i jest wysyłany we wszystkich eksportach do systemów finansowo-księgowych.

Blokada zmiany płatnika Funkcja powoduje, że podczas edycji zlecenia z płatnościami (wykonanie, rezerwacja, przyjęcie z opłatami), na karcie zlecenia zostanie ustawiony typ płatnika wskazany płatnik. Na zakładce OpłatyEx zostaną wyświetlone dokładne informacje o płatniku.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

s y stem y it

12 – 15 Nov 2014 Düsseldorf • Germany

IT’S MEDICA Każdego roku w listopadzie MEDICA jest najważniejszym wydarzeniem dla ekspertów z całego świata. Światowe forum medyczne prezentuje szeroką ofertę 4 600 wystawców.

Rys. 4. Karta wykonania usługi

Wcześniej w Opcjach modułu Zlecenia, na zakładce Ustawienia i Umowy, należy włączyć opcję Podczas edycji zlecenia, które miało już określoną płatność, ustaw płatnika domyślnego.

reklama

Czy wy też chcecie zdobyć najnowszą fachową wiedzę? Szukacie najnowszych rozwiązań w technice medycznej albo innowacyjnych zastosowań? W Düsseldorfie otrzymacie odpowiedzi na wasze pytania. Wykorzystaj targi MEDICA i ich szczególną ofertę również dla swoich potrzeb.

Be part of the No. 1!

Przedstawicielstwo targów w Polsce: A.S. Messe Consulting Sp. z o.o. Kazachska _ 02-999 Warszawa Ogólnopolskiul. System Ochrony1/57 Zdrowia tel.7/2014 22 855 24 90, 22 642 24 99 _ fax: 22 855 47 88 biuro@as-messe.pl _ www.as-messe.pl

2014-07-28 MEDICA 2014_Polen_Allgemein_100 x 285 + 3mm_Ogolnoposlki sytem ochrony zdrowia - OSOZ (neu)_4c_3686

www.medica-tradefair.com

Rys. 5. Opcje modułu Zlecenia

Funkcjonalność blokuje zwykłe przeliczenie zlecenia, również przyciskiem Przelicz nie zostanie zmieniony płatnik zlecenia nawet, jeżeli dostępne jest rozliczenie plasujące się wyżej w strategii wyboru umowy. Operator może zmienić typ płatnika i ustawić np. typ automatycznie, co przywróci możliwość wyboru rozliczenia spośród wszystkich możliwych. Aby jednak możliwa była zmiana typu płatnika podczas edycji zlecenia, konieczne jest posiadanie uprawnienia: Zlecenia/Modyfikacja/Możliwość zmiany rodzaju płatnika na karcie zlecenia. Podsumowując: mechanizm pozwala na wybór jednej z kilku umów, jeżeli pacjentowi te umowy przysługują i są one związane z tym samym płatnikiem. Mechanizm ten ogranicza się do blokady płatnika, nie zaś do blokady wyboru umowy. 

s y stem y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (czerwiec 2014) JOANNA STĘPNIAK – PILŚNIAK Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

W module APW11 SPRZEDAŻ rozbudowano nagłówek faktury VAT sprzedaży o możliwość umieszczenia danych apteki, danych właściciela lub danych apteki i właściciela w zależności od ustawienia opcji parametru APW11.3.1.6 w module APW41 ADMINISTRATOR.

reklama

W module APW13 ZAKUPY rozbudowano mechanizm obsługi reklamacji o datę wysłania. Dodatkowo w module APW41 ADMINISTRATOR dodano możliwość zmiany numeracji reklamacji.

Rys. 1. Zmiana numeracji reklamacji

Funkcję przekazywania raportów do KS-FKW (XML) rozbudowano o obsługę przełącznika APW21.3.23 „Przekazuj w raporcie do FK tylko faktury przelewowe”. Mechanizmy kontroli poprawności raportów przekazywanych do NFZ w module APW21 ZESTAWIENIA rozszerzono o obsługę przełącznika „W raporcie do NFZ dla receptury w polu USŁUGA-DATA umieszczaj datę przyjęcia”. W module APW41 ADMINISTRATOR dodano nowe uprawnienie Korekta sprzedaży odręcznej. Dodatkowo w module zmieniono uprawnienia „Korekta sprzedaży z otwartego okresu refundacyjnego” oraz „Korekta sprzedaży z zamkniętego okresu refundacyjnego” na „Korekta recept/wniosków z zamkniętego okresu refundacyjnego”. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

Foto: www.freeimages.com

n a cz a sie

Niemal każdy Polak powinien zażywać witaminę D Niedobory witaminy D są tak powszechne, że niemal każda osoba w naszym kraju powinna stosować suplementację tego ważnego dla zdrowia składnika.

zadowalający, właśnie dzięki odpowiedniej suplementacji. W kolejnych latach jest coraz gorzej, bo nie jest ona już stosowana albo dawka jest niewystarczająca” – dodaje profesor.

Kierownik Zakładu Biochemii i Chemii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Jacek Łukaszkiewicz powiedział, że niedawno przebadał studentów warszawskich uczelni. Prawie 80 proc. z nich wykazywało w organizmie zdecydowanie za niski poziom witaminy D. Z innych badań wynika, że niedobory tej witaminy występują u aż 83 proc. Polek.

Głównym powodem niedoborów witaminy D w Polsce w skali całego roku jest zbyt małe nasłonecznienie ze względu na niekorzystne położenie geograficznoklimatyczne naszego kraju. Witamina D w aż 80 proc. syntetyzowana jest w skórze, tymczasem promienie słoneczne na obszarze Polski padają pod odpowiednim kątem jedynie od końca maja do września. W pozostałych miesiącach wytwarzanie witaminy D w skórze jest niewystarczające, konieczna jest jej suplementacja – przekonują eksperci.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

„W USA ocenia się, że jedynie 9 proc. mieszkańców ma prawidłowe stężenie witaminy D. W Europie jest podobnie, w przyszłości może być jeszcze gorzej, bo od 10 lat systematycznie spada odsetek osób z prawidłowym stężeniem tej witaminy” – podkreśla prof. Roman S. Lorenc z Zakładu Biochemii, Radioimmunologii i Medycyny Doświadczalnej Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

„Jedynie u dzieci w pierwszym roku życia poziom witaminy D jest w miarę

Na CZ aSIE

Prof. Lorenc zauważa, że część osób nawet w porze letniej nie w pełni korzysta ze słońca. Syntezę witaminy D utrudnia lub wręcz uniemożliwia stosowanie zbyt silnych kremów chroniących przed promieniowaniem ultrafioletowym. Gorzej jest ona syntetyzowana u osób otyłych oraz z ciemną karnacją skóry. Z badań w Bostonie wynika, że nawet latem u dorosłych, którzy nie stosują kremów ochronnych, stężenie witaminy D jest co najmniej o połowę za niskie. Jesienią poziom witaminy D spada u nich niemal do zera, a zimą jest już zerowy. Jedynie wiosną nieco wrasta, ale nadal stanowi zaledwie jedną trzecią zalecanego poziomu. Prof. Łukaszkiewicz twierdzi, że można z tego wnosić, że w Polsce jest jeszcze

gorzej, ponieważ nasz kraj jest usytuowany nieco bardziej na północ niż Boston, a zatem nasłonecznienie jest u nas mniejsze. Nawet latem w pochmurne dni nie dochodzi do odpowiedniej syntezy witaminy D. Organizm nie wytworzy jej również w dni słoneczne, gdy przebywamy na zewnątrz zbyt krótko i mamy szczelnie zakryte całe ciało. Specjalista podaje przykład dzieci, które większość czasu spędzają przed komputerem, a nie na boisku. W Wielkiej Brytanii intensywnej suplementacji witaminą D wymagają nawet nastolatki zamieszkujące najbardziej słoneczne regiony tego kraju. „Nie ma sensu dyskutowanie o tym, czy suplementacja witaminy D jest uza-

sadniona. To oczywiste. Można jedynie rozważać, kiedy i w jakich dawkach należy ją stosować u poszczególnych osób” – alarmuje prof. Lorenc. Przekonuje jednocześnie, że może być ona stosowana nawet w wysokich dawkach, ponieważ bardzo trudno ją przedawkować. Wszyscy Polacy powinni zażywać witaminę D od października do co najmniej marca, a najlepiej do maja – twierdzą eksperci. Osoby po 60. roku życia powinny przyjmować ją przez cały rok, nawet latem, bo znacznie gorsza jest u nich synteza witaminy D w skórze. Prof. Lorenc uważa, że nie wystarczy jedynie zrównoważona dieta, by zapewnić odpowiedni poziom witaminy D, stąd konieczność suplementacji. „Musieliby-

90%

15 minut

Jedz ryby!

nawet 90% witaminy D może być wyprodukowane samodzielnie przez organizm pod wpływem światła słonecznego.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D może zapewnić ok. 15-minutowa ekspozycja twarzy na słońce w godzinach popołudniowych.

Bogate w witaminę D są: tran i oleje rybne, ryby (łosoś, tuńczyk, śledź, makrela, sardynki), wątroba, białko jaj, mleko i przetwory mleczne, masło.

60+ Osoby po 60 roku życia powinny przez cały rok stosować suplementację witaminy D.

reklama

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

n a cz a sie

śmy zjadać codziennie ponad 30 jajek, żeby zapewnić sobie odpowiedni jej poziom” – dodaje. Najwięcej witaminy D jest w świeżym węgorzu. W 100 g tej ryby jest 1200 jednostek międzynarodowych witaminy. W 100 g śledzia w oleju jest 880 IU witaminy D, w 100 g łososia gotowanego lub pieczonego – 550 IU, a w innych rybach – od 50 do 200 IU. Opublikowane w 2013 r. wytyczne międzynarodowych stowarzyszeń medycznych dla Europy zalecają, żeby osoby dorosłe od października do kwietnia/ maja przyjmowały dziennie co najmniej 800–2.000 IU witaminy D. Osoby po 60. roku życia powinny taką suplementację stosować przez cały rok. W przypadku osób wymagających intensywnej suplementacji ze względów terapeutycznych, zalecane dawki witaminy D sięgają 5.000–7.000 IU. W wyjątkowych przypadkach mogą wynosić nawet 50 tys. IU. Ale nie dłużej niż kilka tygodni. 

Nie ma sensu dyskutowanie o tym, czy suplementacja witaminy D jest uzasadniona. To oczywiste.” Prof. Roman S. Lorenc

reklama

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

18–19 września

7–8 października

19–22 października

Po raz piąty czasopismo Menedżer Zdrowia i OSOZ zapraszają na prestiżową konferencję poświęconą budowaniu nowoczesnej placówki medycznej – zintegrowanej z otoczeniem zewnętrznym, cieszącej się zaufaniem i uznaniem pacjentów oraz kontrahentów, cenionej przez pracowników.

Europejska konferencja poświęcona zagadnieniom telemedycyny. Wśród tematów m.in. przegląd skutecznych rozwiązań telemedycznych, dystrybucja świadczeń medycznych w warunkach e-zdrowia, budowa infrastruktury technologicznej w ochronie zdrowia.

Wydarzenie pod patronatem aliansu największych medycznych ośrodków akademickich na świecie. Wielkie wyzwania zdrowia publicznego, strategie profilaktyki, międzynarodowa perspektywa.

www.termedia.pl

www.telemedicineconference.eu

www.worldhealthsummit.org

V FORUM MARKETINGU, KOMUNIKACJI I PUBLIC RELATIONS W OCHRONIE ZDROWIA WARSZAWA | POLSKA

EUROPEAN TELEMEDICINE CONFERENCE RZYM | WŁOCHY

WORLD HEALTH SUMMIT BERLIN | NIEMCY

22–24 października

12–15 listopada

21–22 listopada

Forum omawiające aktualne zagadnienia związane z promocją zdrowia i profilaktyką – programami realizowanymi na szczeblu placówek ochrony zdrowia oraz samorządów lokalnych.

Największa na świecie wystawa sprzętu i technologii medycznych z 40-letnią tradycją. Ponad 4600 wystawców i 132000 odwiedzających w 2013 roku. Trendy, nowości, premiery medyczne.

Najnowsze doniesienia z zakresu kardiologii prewencyjnej. W programie znajdą się m.in. prezentacje aktualnych wyników dużych polskich projektów badawczych i innych innowacji z krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych.

www.medica-tradefair.com

www.kardiologiaprewencyjna.eu

KNOW HEALTH WROCŁAW | POLSKA

www.knowhealth.pl

MIĘDZYNARODOWE TARGI MEDYCZNE MEDICA 2014 DÜSSELDORF | NIEMCY

KARDIOLOGIA PREWENCYJNA 2014 KRAKÓW | POLSKA

V FORUM

MARKETINGU

KOMUNIKACJI I PR 26 EKSPERTÓW 15 GODZIN SZKOLEŃ PRAKTYKA PR MEDYCZNEGO

W OCHRONIE ZDROWIA

18-19 września 2014 | Warszawa

n a cz a sie

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

NOWOŚCI MUZYCZNE

„Safari” Pustki Po trzech latach przerwy Pustki wracają z nową płytą, udowadniając, że nadal należą do elity alternatywnej sceny muzycznej. Wyśmienite teksty opakowane w łagodne brzmienia. 

„Lekarz i przedsiębiorczość. Od teorii do praktyki” Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska W publikacji zaprezentowano katalog pozamedycznych ról, jakie lekarz może pełnić, prowadząc prywatną praktykę lekarską. Książka obejmuje zarówno zagadnienia związane z funkcjonowaniem profesjonalnego gabinetu lekarskiego jako podmiotu rynkowego, jak i te związane z kompetencjami emocjonalnymi, będącymi ważnym komponentem w działaniach lekarza występującego w roli przełożonego i usługodawcy. 

„Gwiazd naszych wina” John Green Hazel choruje na raka i mimo cudownej terapii dającej perspektywę kilku lat więcej, wydaje się, że ostatni rozdział jej życia został spisany już podczas stawiania diagnozy. Gdy na spotkaniu grupy wsparcia bohaterka powieści poznaje niezwykłego młodzieńca, następuje nagły zwrot akcji i okazuje się, że jej historia być może zostanie napisana na nowo. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2014

„Dymna” Elżbieta Baniewicz Premiera: maj 2014. Wydawnictwo Marginesy. Cena: ok. 49,90 zł. Liczba stron: 400.

Przejmująca biografia, fascynujący portret szlachetnego człowieka, jednej z najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych i filmowych, znanej z wielu znaczących ról, a zarazem osoby wyjątkowo oddanej innym, szczególnie chorym i niepełnosprawnym, dla których założyła Fundację „Mimo Wszystko” i działa w niej jako pierwsza wolontariuszka. Była żoną nieżyjącego już Wiesława Dymnego, legendarnego współtwórcy Piwnicy pod Baranami. Życie nie szczędziło jej ani wspaniałych chwil i wielkich wzruszeń, ani tragicznych doświadczeń. Jej zmagania zahartowały ją i nauczyły nie tylko cenić życie, ale i służyć innym, słabszym, bezbronnym. Niezwykła droga kariery, wielkie postacie teatru i filmu, które ją kształtowały; dramatyczne życie i umiejętne dążenie do odnalezienia harmonii i sensu w służeniu innym – to Anna Dymna.

Dymna jest legendą, uosobieniem szlachetności. Jej mądrość i wrażliwość onieśmielają.”

„1000 Forms of Fear” Sia Sia po raz kolejny bawi się konwenansami muzyki pop, proponując zestaw 12 przebojowych utworów, do których chętnie będziemy wracać tego lata. Jest energetycznie, ale nigdy płytko czy banalnie. 

„Trouble in Paradise” La Roux Propozycja dla fanów dobrych tanecznych klimatów lat 80-tych i tych, którzy w muzyce poszukują przede wszystkim rozrywki, a nie głębokich kulturalnych przeżyć. Dobry nastrój gwarantowany. 