Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Page 1

nr

7

Lipiec 2015 Dobre strony rynku ochrony zdrowia

www.osoz.pl ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

lipiec

7 / 2015

OSOZ

Ogólnopolski System Ochron y Zdrowia

duńska lekcja

Innowacji Morten Elbæk Petersen przedstawia kulisy sukcesu narodowego portalu e-zdrowia.

dyrektywa

fałszywkowa

Unia Europejska w walce z fałszywkami leków. Najnowsze informacje o zmianach, jakie czekają aptekarzy, hurtowników oraz producentów leków.

inwestycje iT

bez wizji

Jak w oparciu o systemy informatyczne budować przewagę konkurencyjną?

WARSZAWA, 17–18 wrzeĹ›nia 2015 r. *$%,1(7 35=<&+2'1,$ 6=3,7$/ t $63(.7< =$5=â'=$1,$ :,=(581.8 , .2081,.$&-, ORGANIZATORZY: Akademia MenedĹźera Zdrowia, czasopismo MenedĹźer Zdrowia oraz Wydawnictwo Termedia

7(0$7<.$ .21)(5(1&-,

• komunikacja wewnÄ™trzna, • edukacja zdrowotna (health literacy), • badania satysfakcji pacjenta, • eventy medyczne, • przywĂłdztwo i zarzÄ…dzanie, • aspekty prawne komunikacji, p DBTI ĂŒPX • social media, • marketing gabinetĂłw lekarskich, • motywowanie personelu medycznego.

:,Ü&(- ,1)250$&-, 1$ ::: 7(50(',$ 3/ BIURO ORGANIZACYJNE: Wydawnictwo Termedia ul. Kleeberga 2, 61-615 Poznań

tel./faks +48 61 8227781, wew. 109 szkolenia@termedia.pl Więcej informacji na www.termedia.pl

NOTA BENE

Wielkie poruszenie

Przedwyborcza gorączka, wakacyjny sezon ogórkowy, a w tle ważne decyzje dla sektora ochrony zdrowia.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Finalizacja ustawy o zdrowiu publicznym, negocjacje podwyżek dla pielęgniarek, konsultacje dotyczące map potrzeb zdrowotnych – jesienna perspektywa wyborcza wyraźnie podkręciła tempo, nie tylko w MZ. W cieniu tematów wzbudzających sporo emocji politycznych i społecznych, rozstrzygają się kwestie, które mogą odcisnąć wyraźne piętno na farmacji i medycynie. Na początek trochę zapomniana Dyrektywa 2011/62/EU, którą Unia Europejska chce walczyć z mającym się coraz lepiej procederem fałszowania leków. Za sprawą zapowiadanych na jesień tzw. aktów delegowanych, czyli szczegółowych rozporządzeń, temat wraca po 4 latach ciszy. Od chwili ich publikacji, sektor farmaceutyczny będzie miał 36 miesięcy na przygotowanie się do m.in. kodowania i nowego systemu zabezpieczenia opakowań leków na receptę oraz zagrożonych fałszowaniem. Mowa o budowie europejskiej platformy wymiany danych, modyfikacji linii produkcyjnych, zmianach po stronie dystrybutorów i aptek. Coraz lepsze notowania na szczeblach instytucji rządowych zyskuje e-zdrowie, co potwierdziły wypowiedzi ministrów i opozycji podczas Europejskiego Forum Zdrowia w Gdańsku. Podobnie, jak utworzenie Departamentu Infrastruktury i e-Zdrowia w strukturze Ministerstwa Zdrowia. Kiedy 3 lata temu postulowaliśmy powołanie konsultanta krajowego ds. e-zdrowia, szerokie poparcie liderów i organizacji rynku nie przełożyło się na konkretne działania ze strony MZ. Stąd tym większa niespodzianka. Nowopowstały departament ma przede wszystkim monitorować i koordynować publiczne projekty informatyzacji oraz nadzorować realizację zadań z zakresu systemu informacji w ochronie zdrowia. Do wielkich zwolenników nowoczesnych technologii zalicza się Minister Zdrowia prof. Marian Zembala. Z początkiem lipca, wspólnie z Ministrem Administracji i Cyfryzacji Andrzejem Halickim zapowiedział, że od września w każdym województwie będzie można wdrażać – oparty na modelu wypracowanym w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu – program pilotażowy systemu telekonsultacji pomiędzy lekarzami POZ a specjalistami i ośrodkami referencyjnymi. Inicjatywa resortu zdrowia, administracji i cyfryzacji oraz lekarzy rodzinnych ma na celu upowszechnienie telemedycyny w Polsce. À propos, skoro o informatyzacji mowa: na wdrożenie obligatoryjnej e-dokumentacji medycznej pozostały już tylko 2 lata.

Fałszywe leki. Rosnące zagrożenie 10 miliardów opakowań leków na receptę sprzedaje się co roku w krajach Unii Europejskiej, w Polsce – prawie 700 mln. Unia Europejska chce zwiększyć kontrolę nad ich obrotem, wprowadzając m.in. nowy system kodowania i zabezpieczeń na opakowaniach. Szacuje się, że w skali świata co dziesiąty lek jest sfałszowany, w krajach rozwiniętych – co setny. Są zagrożeniem dla zdrowia pacjenta, negatywnie odbijają się na innowacyjności sektora.

NAUKA

Zdrowie jak na dłoni

8 Rynek zdrowia w pigułce Pracowicie, medialnie, przedwyborczo

INNOWACJE

lipiec 2015

6 Zdjęcie numeru

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (wrzesień 2015)

13 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA 16

14 Nowości i wynalazki Plaster na garbienie się, inteligentna odzież, bezinwazyjny pomiar glukozy itd.

16 Laboratorium technologii Aplikacje wątpliwości

RAPORT

18 Dyrektywa Fałszywkowa. Farmacja w obliczu zmian Raport na temat nowych wymagań Unii Europejskiej m.in. w sposobie zabezpieczenia leków na receptę

23 Infografiki Wszystko o dyrektywie 2011/62/EU. Budowa systemu, procedury w aptece

ROZMOWY

18

26 Menedżer Miesiąca. Z dołka na szczyt Piotr Dębicki (Wielospecjalistyczny Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim)

28 Potencjał ukryty w ludziach

30 Duńska lekcja postępu

Dr Marcin Kautsch Morten Elbæk Petersen (Sundhed.dk)

28 PRAKTYKA

32 Infografika Ustawa o zdrowiu publicznym. Wyniki konsultacji społecznych

34 Legislacja Podstawy praw pacjenta

36 Nawigator Inwestycje IT bez wizji

38 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES Healthcare needs innovations

OPINIE

40 Felieton Żeński filar sektora

43 Zaproszenie Forum Ochrony Zdrowia

44 Badanie Młode kobiety i rak

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

36

7

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

70,3 mln

Dokładnie 70 298 520 mln opakowań produktów ziołowych zostanie sprzedanych w 2015 roku w aptekach (według prognozy OSOZ). Spada sprzedaż ilościowa (w 2002 roku było to ponad 106 mln sztuk), rosną dynamicznie ceny. Szczegółowa analiza sprzedaży na str. 58.

3 290

W czerwcu, w stosunku do maja, spada liczba pacjentów w statystycznej aptece (o 30 osób).

25,78%

Nieznacznie rośnie średnia marża apteczna (o 0.4 pp.), podobnie obrót (o 1 tys. zł).

„Najczęściej zaniedbywanym zasobem w polskiej ochronie zdrowia są ludzie.” Dr Marcin Kautsch (autor książki „Zarządzanie w opiece zdrowotnej”) o kompetencjach i wyzwaniach menedżerskich. Rozmowa na str. 28.

58

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na lipiec 2015 r., liczba członków Rady: 100 osób)

STATYSTYKI PROGNOZY

46 Monitor zjawisk epidemiologicznych Czerwiec 2015 – mapy zdrowotne kraju

50 Struktura dystrybucji leków Rynek farmaceutyczny w czerwcu

58 Analiza OSOZ Zioła. Leki od stuleci

SYSTEMY IT

63 KS-APTEKA

65 KS-SOMED

Zintegrowany System Obsługi Apteki Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

67 Nauka w Polsce Dietoterapia według przepisu uczonych

69 Kalendarz wydarzeń. Raporty on-line 70 Kultura Nowości książkowe

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab. Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 60. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 67. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 68. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 69. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 70. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 71. dr n. med. Andrzej Rakowski, 72. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 73. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 74. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 75. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 76. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 77. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 78. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 79. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 80. lek. Maciej Sokołowski, 81. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 82. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 83. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 84. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 85. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 86. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 87. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 88. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 89. dr n. med. Jakub Trnka, 90. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 91. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 92. prof. dr hab. Andrzej Wall, 93. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 94. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 95. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 96. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 97. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 98. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 99. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 100. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

nauk a

Zdrowie jak na dłoni Mierzą pokonany dystans, liczbę kroków, spalone kalorie, tętno, pełnią rolę osobistego trenera, motywują do aktywności fizycznej. Trackery fitness zyskują nowego konkurenta w postali inteligentnych zegarków (ang. smart watch). Ich przewagą jest połączenie w jednym niewielkim urządzeniu funkcji smartfona z sensorami odpowiedzialnymi za pomiar parametrów zdrowia. Rynek tzw. wearables wzrasta w tempie 200% rocznie. Dotychczasowym liderem jest FitBit, który w pierwszym kwartale 2015 roku sprzedał 3,9 mln urządzeń mierzących parametry zdrowia i wysiłku fizycznego (34% udziału w rynku). W sektorze inteligentnych zegarków królował dotychczas Samsung (1,2 mln urządzeń w 2014 roku). Jednak po zeszłorocznej premierze to Apple Watch ma szansę wyjść na prowadzenie (według analityków, sprzedaż w 2015 roku osiągnie 19 milionów sztuk). Zupełnie inną kwestią jest pytanie, jakim zainteresowaniem użytkowników inteligentnych zegarków cieszą się funkcje związane ze zdrowiem i czy faktycznie pomagają zadbać o lepszą formę. zdjęcie: Samsung Galaxy Gear (po lewej), Apple Watch (po prawej)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

nauk a

Foto: designed by freepik.com

rynek ZDROWIA W PIGUŁCE

Pracowicie, medialnie, przedwyborczo Resort zdrowia i parlamentarzyści z koalicji PO-PSL z komisji zdrowia wzięli się do pracy legislacyjnej z przynajmniej zdwojoną energią. Choć w przypadku części z zapowiadanych ustaw, tempo pracy – narzucone przez zbliżające się wybory – nie poszło w parze z jakością. Z kolei na rynku głośno było m.in. o wniosku o upadłość Polskiego Holdingu Medycznego PCZ, liście leków objętych zakazem wywozu oraz przyszłorocznym planie finansowym NFZ.

Z Miodowej Dyskutowane nadal podwyżki dla pielęgniarek i położnych, budżetowe wsparcie dla największych szpitali pediatrycznych, powołanie Narodowego Instytutu Raka oraz odpowiednika kliniki Budzik dla dorosłych to część z ministerialnych zapowiedzi ostatnich tygodni.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Narodowy Instytut Raka miałby zajmować się profilaktyką raka oraz nowymi technologiami jego leczenia. Mógłby powstać przy jednym z uniwersytetów medycznych lub centrów onkologii. Z kolei instytuty zajmujące się pediatrią mają dostać pożyczki z państwowego Funduszu Restrukturyzacji Przedsię-

biorstw, by… wyjść z zadłużenia. Minister zdrowia i premier Ewa Kopacz zapowiedzieli, że pierwszą pomoc w wysokości 100 mln zł dostanie Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Kolejne zapowiedzi dotyczą telemedycyny. Prof. Marian Zembala oraz Minister Administracji i Cyfryzacji Andrzej Halicki zapowiedzieli pilotażowy program telekonsultacji lekarzy rodzinnych z lekarzami specjalistami. Pilotaż ma ruszyć we wrześniu we wszystkich województwach. Choć kadencja zbliża się do końca, resort przyjął hasłowy program na lata 2016–2020. Główne cele to „poprawa jakości życia i dobrobytu dzięki nowoczesnemu i przyjaznemu systemowi ochrony zdrowia”. Wśród zapisów znalazły się m.in. skuteczna profilaktyka, sprawiedliwy i sprawny system opieki nad pacjen-

nauk a

tem, poczucie bezpieczeństwa i poszanowanie godności chorego, lepszy dostęp do specjalistycznego leczenia, dobrze wykształcona i przyjazna kadra, ale też powrót tzw. podatku Religi. Na koniec warto odnotować, że prof. Zembala wziął udział w posiedzeniu Naczelnej Rady Lekarskiej, z którą rozmawiał m.in. o zmianach w pakiecie onkologicznym. To pierwszy raz od czterech lat, gdy szef resortu zdrowia zjawił się w NIL.

Personalia Koniec czerwca przyniósł spore zawirowania w NFZ. Decyzją prezesa Funduszu stanowisko stracił wieloletni szef departamentu IT Andrzej Strug oraz jego zastępca Marek Ujejski. Wkrótce potem dymisję złożyła wiceprezes ds. finansowych Julita Jaśkiewicz. Dwóch pozostałych wiceprezesów przebywało na zwolnieniach lekarskich lub urlopie. Premier Ewa Kopacz, ucinając pogłoski dotyczące ew. dymisji Tadeusza Jędrzejczyka, stwierdziła, że z jego pracy jest zadowolona. Anna Łukasik po czterech miesiącach pracy w MZ postanowiła zrezygnować ze stanowiska wiceminister zdrowia. Odpowiadała m.in. za finanse i audyt.

Jerzy Zawartka od 1 lipca został szefem gabinetu politycznego ministra zdrowia. Pewnie nie zwróciłoby to uwagi, gdyby nie fakt, że jako katowicki dziennikarz nadal prowadził magazyn w Programie I Polskiego Radia. Dr hab. n. med. Tomasz Hryniewiecki został nowym dyrektorem Instytutu Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. A prof. Jerzy Sikora będzie kierował Centrum Zdrowia Kobiety i Dziecka w Zabrzu. Objął też stanowisko ordynatora Oddziału Ginekologii i Położnictwa. W instytucjach centralnych, podległych i związanych z MZ, toczą się postępowania mające wyłonić nowych prezesów i dyrektorów. Proces trwa w GIS, został wznowiony w NIZP-PZH, a w Narodowym Instytucie Leków zakończył się w lutym (wciąż istnieje tylko p.o. dyrektora). Postępowanie zakończono ostatnio w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Na kolejną kadencję powołano dr. n. med. Wojciecha Matusewicza. Z kolei dla siebie resort szuka dyrektora Departamentu Infrastruktury i e-Zdrowia. To zupełnie nowy dział. Ma się on zająć m.in. koordynacją unijnych progra-

mów związanych z IT w zdrowiu, nadzorem nad realizacją zadań przez CSIOZ, monitorowaniem informacji dotyczących realizowanych projektów z zakresu e-zdrowia i spraw dotyczących statystyki publicznej. Stanowisko wicedyrektora objęła Agnieszka Kister. Szefa IT znalazło już za to PZU Zdrowie. Został nim Jerzy Badowski, wcześniej pracujący m.in. w mySafety AB oraz Inter Partner Assistance (grupa Axa). Kolejne zmiany szykują się też w oddziałach NFZ. Wymogi formalne na dyrektora lubelskiego oddziału spełniła tylko Halina Depcik, była dyrektor Szpitala Praskiego. Nabór na stanowisko dyrektora trwa w oddziale Kujawsko-Pomorskim.

Finanse W 2016 roku na ochronę zdrowia przeznaczone zostanie 69,5 mld zł, czyli o 4,5 mld zł więcej niż w tym roku – wynika z założeń do planu finansowego NFZ. Budżet NFZ wzrośnie o 7 proc. Najwięcej skorzysta podstawowa opieka zdrowotna – nakłady na nią wzrosną z obecnych 7,7 mld zł do 9,4 mld zł, czyli o jedną piątą. Pamiętać należy jednak, że to m.in. efekt wcześniejszych zmian

Perypetie ustawowe

Foto: Ministerstwo Zdrowia

7 lipca 2015 r. Rada Ministrów przyjęta projekt ustawy o zdrowiu publicznym. Za jego przygotowanie odpowiedzialna była Beata Małecka-Libera, pełnomocnik rządu ds. ustawy o zdrowiu publicznym. Głównym celem jest koordynacja programów zdrowotnych w skali kraju, a dzięki temu – poprawa stanu zdrowia Polaków. Działania, oparte o Narodowy Program Zdrowia, mają być realizowane międzyresortowo. Dokument zakłada m.in. zmniejszenie odsetka osób palących o 2 proc. do 2020 roku, zatrzymanie epidemii otyłości i cukrzycy, wydłużenie życia mężczyzn do 78 lat i kobiet do 84 lat w 2030 roku. Niestety, z zakładanych 3 mld zł dodatkowych funduszy zostało tylko 140 mln zł. Czy Sejm zdąży przyjąć ustawę w tej kadencji?

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

nauk a

» Budżet NFZ wzrośnie o 7 proc. Najwięcej skorzysta podstawowa opieka zdrowotna.« w stawce kapitacyjnej lekarzy, pielęgniarek i położnych (m.in. wchodzących bonusów za indywidualne sprawozdawanie badań diagnostycznych), planowanych podwyżek dla pielęgniarek, pakietu onkologicznego. Na AOS wzrost wyniesie 3,5 proc. (udział w „piramidzie” wydatków na świadczenia wręcz spadnie zamiast rosnąć, by skrócić kolejki, a i tak wzrost wynika m.in. z dodatkowych zadań w ramach pakietu onkologicznego); na leczenie szpitalne pieniędzy będzie o 5,4 proc. więcej. Kłopot może być z podwyżką dla psychiatrii. Zaplanowano, że wyceny wzrosną w efekcie działań AOTMiT w zakresie taryfikacji świadczeń. Jednak szpitale nie włączyły się w ten proces i dane pozyskane przez Agencję nie będą reprezentatywne, co stawia pod znakiem zapytania ewentualne zmiany nie tylko w psychiatrii, ale i w kolejnych dziedzinach, jeśli placówki medyczne nie podejmą współpracy. Taryfikacja prowadzona jest obecnie także w hospicjach, a plan NFZ planuje dla nich o 5 proc. więcej pieniędzy. Na refundację leków w sumie ma trafić 11,5 mld zł, co daje potencjalny wzrost o 603 mln zł. Z tym, że pieniądze te będą w rezerwie, której dotychczas nie zawiązywano. MZ przygotowało projekt rozporządzenia, zgodnie z którym 40 proc. z dodatkowych pieniędzy na refundację ma zostać przeznaczone na dotychczas nierefundowane leki. Wcześniej takich decyzji z wyprzedzeniem nie podejmowano – i tu widać moc wyborów. Z kolei Rada NFZ powołała Zespół Problemowy ds. kontraktowania świadczeń opieki zdrowotnej. Szefuje mu Małgorzata Gałązka-Sobotka. Poza nią w zespole działają Dorota Karkowska i Rudolf Borusiewicz. Zespół będzie m.in. analizował dane, opiniował i rekomendował działania w sprawie optymalizacji procesu kontraktowania świadczeń przez dyrektorów OW NFZ.

10

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Nieco więcej wiemy o tym, ile pieniędzy dostanie Polska na ochronę zdrowia z Brukseli. Po spotkaniu z Komisją Europejską poświęconym Policy paper dla ochrony zdrowia na lata 2014–2020 ogłoszono, że otrzymamy 12 mld zł na inwestycje w system ochrony zdrowia. Trzeba jednak pamiętać, że istnieje problem ze spełnieniem warunków KE do uruchomienia tych pieniędzy, m.in. brakuje map potrzeb zdrowotnych.

Wieści z rynku Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie ma nowy 10-salowy blok operacyjny i lądowisko dla śmigłowców. Otworzono też wyremontowane centrum transplantacyjne, sale pooperacyjne i oddziały intensywnej terapii. Koszty zmian to 72 mln zł. Przy Poradni Genetycznej w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku został uruchomiony drugi w Polsce Ośrodek Leczenia Chorób Rzadkich. Z kolei w Lublinie powstanie Zintegrowane Interdyscyplinarne Centrum Symulacji Medycznej. To odpowiedź na likwidację stażu podyplomowego, w czasie którego adepci medycyny zdobywali praktyczne umiejętności. Koszt budowy centrum przekroczy 27 mln zł. Ośrodek chirurgii laparoskopowej powstał w Centralnym Szpitalu Klinicznym w Katowicach. Planuje wykonywać ok. 400 zabiegów rocznie, m.in. usunięcia guzów nadnerczy i trzustki. Z kolei w Centrum Medycznym Gamma przeprowadzono operacje kręgosłupa (discektomię) metodą endoskopową. To podobno pierwszy w Polsce taki zabieg w prywatnej placówce. Synektik podpisała wart 20 mln zł kontrakt z Mazowieckim Szpitalem Bródnowskim w Warszawie, któremu dostarczy specjalistyczny sprzęt medyczny wraz z zaprojektowaniem i wykonaniem robót budowlanych. LUX MED otrzymał zgodę UOKiK na nabycie udziałów onkologicznego szpitala Magodent w Warszawie, a ENEL-MED otworzył pierwszą przychodnię w Katowicach i zapowiada na ten rok drugą w tym samym mieście. Clinica Medica uruchomiła w Gdyni nowy oddział położniczo-neonatologiczny, wyposażony w sprzęt dla II stopnia referencyjności, bo takie ma ambicje na dalszą przyszłość. Kolejną „porodówkę”, specjalizującą się też w leczeniu niepłodności, chce w Trójmieście otworzyć Fundacja Chrystusa Sługi. Rynek z niepokojem obserwuje sytu-

ację w PCZ. Po komunikatach o problemach z kredytem bankowym, jedna z kluczowych spółek tego holdingu złożyła wniosek o upadłość. PCZ poinformowało, że nie wpłynie to na działanie zarządzanych przez nią placówek medycznych. Jednak w szpitalu powiatowym w Środzie Śląskiej pozostawiono tylko jeden oddział i ambulatorium, oficjalnie z powodu remontu, ale radni są zaniepokojeni. Z kolei w szpitalu w Górze biegnie wypowiedzenie kontraktu na dwa z czterech oddziałów. Spór Grupy Nowy Szpital z powiatem Giżyckim przeniósł się do sądu okręgowego. Obydwie strony poszukują pomocy mediatora. Spółka – córka biotechnologicznej Selvity pozyskała od duńskiej firmy farmaceutycznej kontrakt o wartości 7 mln zł na usługi chemiczne w obszarze odkrywania nowych leków.

Raporty i badania GUS obwieścił wyniki Narodowego Rachunku Zdrowia za 2013 r. Wydatki bieżące na ochronę zdrowia razem wyniosły ponad 106 mld zł. Wydatki publiczne to 74,9 mld zł, z tego rządowe 5,75 mld zł, a samorządowe 4,43 mld zł; reszta to składki na NFZ. Prywatnie Polacy przeznaczyli na zdrowie blisko 31 mld zł: 25 mld zł wydali bezpośrednio z kieszeni, a blisko 6 mld zł w formie polis i abonamentów. Legislacja Gorący przedwyborczy okres zaowocował wieloma nowymi projektami i przyspieszeniem prac nad tymi, które już wcześniej były prezentowane. Najbardziej było to widać przy ustawie o in vitro, która – by mieć szanse na wejście w życie – musiała być uchwalona w lipcu, by zdążył ją podpisać prezydent Bronisław Komorowski. Nie brakowało nieoczekiwanych zwrotów akcji, m.in. rekomendacji odrzucenia projektu przez senacką Komisję Zdrowia, gdzie PO ma większość. Nagrania z wypowiedziami senatorów z dyskusji nad projektem podczas posiedzenia plenarnego stały się zaś internetowym hitem. Mniej medialna, choć zdecydowanie ważniejsza (przynajmniej w założeniu) jest ustawa o zdrowiu publicznym. Tu także zaskoczeń nie brakowało. Projekt, choć bardzo skromny w treści, miał kolejne opóźnienia na poziomie rządu. Wersja, jaką Rada Ministrów ostatecznie przyjęła, jest mocno okrojona. Wykreślono m.in. obligatoryjność powoły-

nauk a

wania pełnomocnika rządu ds. zdrowia publicznego, pieniądze na realizację celów z tego zakresu przekazano ministrowi zdrowia, a same fundusze znacznie zredukowano. Początkowo dyskutowano o 3 mld zł, potem o ok. 1,5 mld zł. W kolejnej wersji było już tylko 274 mln zł, a i to ścięto o niemal połowę, pozostawiając ok. 140 mln zł. Co za to da się zrobić w skali całego kraju w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki (np. badań przesiewowych) i prewencji? To już pozostawiam do oceny czytelników. W innym projekcie ustaw zrezygnowano z wprowadzenia elektronicznych kart ubezpieczonego, kart pracowników medycznych i administracyjnych. Projekt nowelizacji ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia został przedstawiony na posiedzeniu Rady Mi-

nistrów z początkiem lipca, ale przyjęty nie został. W skierowanym potem przez MZ do Sekretarza RM piśmie wniesiono o wykreślenie zapisów dotyczących kart i wprowadzenie podpisów elektronicznych. Z ciekawych prac w Sejmie odnotować można zmiany w szczepieniach – przeniesienie ich finansowania z budżetu państwa do NFZ od 2017 r., co w założeniu ma otworzyć drogę do poszerzenia kalendarza obowiązkowych szczepień, na co resort finansów nie chciał przekazać pieniędzy. Projekt zgłoszony jako poselski (co pozwala MZ ominąć proces konsultacji), przeszedł pod koniec lipca pierwsze czytanie i koalicja chce go przyjąć w tej kadencji. Z nowych projektów MZ wspomnieć można m.in. nowelizację ustawy o pra-

PLAN FINANSOWY NFZ

wach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw oraz projekt zarządzenia, zgodnie z którym, od nowego roku absolwentki pielęgniarstwa i położne będą mogły wystawiać chorym recepty. W najbliższych miesiącach możemy się spodziewać kontynuacji przyspieszonych prac nad ustawami i rozporządzeniami. PiS szykujący się do przejęcia władzy jesienią zapowiada już, że będzie je nowelizował. Ma zastrzeżenia nie tylko do in vitro, ale też m.in. ustawy o zdrowiu publicznym.  Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia oraz z Instytutem Zdrowia i Demokracji (IZID). Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej oraz Dzienniku Gazecie Prawnej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

(rok 2015 i 2016, w mld zł)

2015*

2016**

66,852

69,273

63,563

65,844

od KRUS

3,288

3,428

dotacje z budżetu (m.in. na dzieci, młodzież)

0,151

0,688

65,380

69,503

PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA

7,782

9,401

9,401

AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA

5,500

5,461

5,675

31,554

29,863

32,912

opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień

2,371

2,214

2,515

rehabilitacja lecznicza

2,123

2,057

2,203

świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej

0,112

1,136

1,195

opieka paliatywna i hospicyjna

0,384

0,415

0,429

koszty profilaktycznych programów zdrowotnych finansowanych ze środków własnych Funduszu

0,181

0,188

0,193

świadczenia opieki zdrowotnej kontraktowane odrębnie

1,767

1,696

1,850

refundacja leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych dostępnych w aptece na receptę

7,735

7,611

7,641

PRZYCHODY

Składka należna brutto w roku planowania od ZUS

KOSZTY

KOSZTY ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ

STACJONARNA OPIEKA ZDROWOTNA

2016***

* Plan na rok 2015 w wersji obowiązującej w połowie lipca (ostatnio zmieniany w styczniu) ** Plan na rok 2016 w wersji z połowy lipca 2015 r. *** Po uruchomieniu rezerwy migracyjnej Źródło: Plan finansowy NFZ na rok 2015 ze strony nfz.gov.pl oraz Plan finansowy NFZ na rok 2016 zaprezentowany w Sejmie w lipcu 2015 r.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

11

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (wrzesień 2015) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

95%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (wrzesień)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia

Dolnośląskie

1 888

Kujawsko-pomorskie

1 342

Łódzkie

1 272

Lubelskie

1 638

Lubuskie

1 589

Małopolskie

1 365

Mazowieckie

1 961

Opolskie

1 221

Podkarpackie

1 510

Podlaskie

1 398

Pomorskie

1 669

Śląskie

1 512

Świętokrzyskie

1 226

Warmińsko-mazurskie

1 035

Wielkopolskie

1 393

Zachodniopomorskie

1 657

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (wrzesień)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia

Dolnośląskie

2 041

Kujawsko-pomorskie

1 477

Łódzkie

1 435

Lubelskie

1 743

Lubuskie

1 475

Małopolskie

1 600

Mazowieckie

1 998

Opolskie

1 422

Podkarpackie

1 589

Podlaskie

1 767

Pomorskie

1 756

Śląskie

1 450

Świętokrzyskie

1 140

Warmińsko-mazurskie

1 389

Wielkopolskie

1 482

Zachodniopomorskie

1 759

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

84%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

I nn o w a c j e

aplikacje 1.

2.

6.

3.

5. 4.

 Nasze zdrowie Active

 7 minut

W wydaniach cyfrowych “Nasze Zdrowie Active”, dedykowanych młodym ludziom, czytelnicy znajdą cenne artykuły eksperckie poświęcone szeroko pojętemu zagadnieniu zdrowia i urody. Dowiedzą się, jak dbać o swój organizm poprzez odpowiednią dietę i czym uzupełniać niedobór witamin oraz mikroelementów, ale też jak skutecznie odprężyć się i wyciszyć, by wzmocnić kondycję fizyczną oraz psychiczną.

HICT czyli High Intensity Circuit Training jest to trening obwodowy o wysokiej intensywności. Do ćwiczeń potrzebne jest jedynie zwykłe krzesło (lub platforma). Podczas treningu wykorzystywana jest masa własna ciała, dzięki czemu może on być wykonywany przez każdego bez względu na umiejętności i predyspozycje. Aplikacja, wydając polecenia głosowe, prowadzi nas przez cały trening, od początku do końca.

iOS | Android | PL Bezpłatna

iOS | Android | PL 0,99 €

 Dieta dla lenia

 Fjuul

Dedykowana, tygodniowa dieta dla osób, które nie mają czasu lub też nie chcą spędzać wielu godzin w kuchni. W codziennej gonitwie czas to pieniądz i każda godzina jest na wagę złota. Aplikacja zawiera odpowiednio przygotowane przez dietetyka przepisy, które są zarazem proste, urozmaicone i szybkie do sporządzenia. W większości dni proponowane są dwa takie same posiłki w ciągu dnia, aby można było przygotować je za jednym razem.

Kolejna aplikacja w funkcji trackera aktywności fizycznej, dzięki której można systematycznie kontrolować dawki ruchu i osiągać wyznaczone cele, jak np. zalecany przez specjalistów czas 30–45 minut ćwiczeń dziennie. Narzędzie liczy kroki, dystans oraz spalone kalorie. Lepsze zdrowie dzięki rutynowemu wysiłkowi fizycznemu. iOS | Android | ENG Bezpłatna

 Activity and Mood Diary

by Ginsberg Notatnik, dzięki któremu można śledzić nastrój, jakość snu, aktywność fizyczną, spalone kalorie, ilość spożywanego alkoholu itd. Główną funkcją jest przede wszystkim nadzorowanie stanów emocjonalnych, identyfikacja elementów wpływających na nastrój (np. stresu) i wprowadzanie pozytywnych zmian w stylu życia. iOS | Android | PL Bezpłatna

 Universal Doctor Speaker Co zrobić, gdy poczujemy się źle lub zachorujemy podczas zagranicznej podróży? Jak wytłumaczyć lekarzowi, co się dzieje i jak zrozumieć jego diagnozę? Do tego służy właśnie Universal Doctor Speaker – tłumacz medyczny, obsługujący aż 13 języków (w tym język polski). Aplikacja pomoże w płynnej komunikacji pomiędzy lekarzem a pacjentem. iOS | Android | PL, ENG + inne Bezpłatna

iOS | Android | PL Bezpłatna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

13

I nn o w a c j e

NOWOŚCI I WYNALAZKI POD CZUJNYM

OKIEM Biegasz lub jeździsz na rowerze i chcesz na bieżąco obserwować swoje osiągnięcia oraz parametry zdrowia? Zamiast tradycyjnego zestawu w postaci trackera i smartfona wystarczą inteligentne okulary firmy Recon. Dzięki miniaturowemu projektorowi, wszystkie dane widoczne są w przezroczystości przed okiem użytkownika: dystans, prędkość, mapa okolicy i aktualne położenie, czas treningu, tętno itd. Z pomocą wbudowanej kamery można w każdej chwili zrobić zdjęcie, a dane zebrane podczas biegu lub jazdy na rowerze – analizować dzięki specjalnej aplikacji. Okulary pozwalają też prowadzić rozmowy telefoniczne, słuchać muzyki, korzystać z mediów społecznościowych, odbierać wiadomości.

STRAŻNIK

POSTAWY UpRight to dyskretne urządzenie kontrolujące postawę ciała. Wystarczy go umieścić – za pomocą specjalnych plastrów – na dolnej części kręgosłupa. Delikatne wibracje przypominają o konieczności wyprostowania się. Dla wyrobienia nawyku poprawnego ułożenia pleców wystarczy nosić plaster przez 15–60 min. dziennie.

POPRAWNY

BIEG Co roku ponad 65% biegaczy ulega kontuzjom. Wiele z nich wynika z nieprawidłowego ułożenia stopy podczas uprawiania joggingu. Tego typu błędów pomoże uniknąć inteligentna skarpetka firmy Sensoria. Wyposażona w dyskretne czujniki nacisku, informuje na bieżąco użytkownika, czy stopa osiada na podłożu w optymalny sposób. Jest to ważne z punktu widzenia kontuzji stopy, stawu kolanowego oraz biodrowego. Sensory mierzą też rytm biegu, a specjalny ton podpowiada równomierne tempo. Dodatkowa nakładka umieszczana pod zagięciem skarpety przekazuje bezprzewodowo dane do smartfona. Skarpety cechuje duża wytrzymałość, można je prać w pralce. Cena: ok. 199 USD.

14

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

I nn o w a c j e

BEZINWAZYJNY POMIAR

GLUKOZY Naukowcy z Uniwersytetu w Leeds opracowali urządzenie, które może zmienić życie milionów osób chorych na cukrzycę – nie wymagający ani jednej kropli krwi miernik poziomu glukozy. Technologia opiera się na szkle krzemionkowym emitującym światło fluorescencyjne pod wpływem promieniowania laserowego. Umieszczenie na szkle skóry ludzkiej (poprzez np. przyłożenie palca) powoduje zmienność parametrów fluorescencji, odpowiadającą poziomowi cukru. Dalszym rozwojem zajmie się firma Novartis, która kupiła licencję na wynalazek. Planowane jest opracowanie stacjonarnej i przenośnej wersji urządzenia.

OCHRONNA

SYRENA Ciekawostka technologiczna dla kobiet, które chcą zadbać o swoje bezpieczeństwo. Z jednej strony piękna, stylowa i oryginalna biżuteria, z drugiej – osobista ochrona. W sytuacji zagrożenia wystarczy przekręcić pierścień, aby uruchomić głośny sygnał alarmowy.

ŚRODOWISKO

ZDROWIA Szacuje się, że środowiska życia determinuje zdrowie w ok. 20%. Dziś, w czasach industrializacji, zanieczyszczenie powietrza staje się jednym z ważniejszych problemów cywilizacyjnych. Stąd zrodziła się idea budowy miniaturowego trackera środowiskowego, który bada na bieżąco jakość powietrza, poziom natężenia promieniowania UV oraz światła, wilgotność, temperaturę. Wszystkie dane przesyłane są do specjalnej aplikacji, która ostrzega przed przekroczonymi normami zanieczyszczenia. Z kolei uprawiającym sport na świeżym powietrzu system sugeruje „czystsze” trasy. Stacja pomiaru ma formę klipsa, który można przypiąć do ubrania. Produkt będzie dostępny w ogólnej sprzedaży w połowie roku 2016. Cena: 139 USD Źródła i zdjęcia: Sensoria, UpRight, Recon, Leeds University, Siren Ring, TZOA

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

15

15

ADD NOTE

I nn o w a c j e JANUARY SUN MON TUE WED THU FRI 1

SAT

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

26

27

28

29

30

31

13:49 14 - JAN - 15

LABORATORIUM TECHNOLOGII STATS VIEWER

Aplikacje wątpliwości 25

DOWNLOAD

ALARM

LISTEN YOUR MU

Ułożą plan ćwiczeń, przypomną o zażyciu leku, zmierzą tętno, ciśnienie krwi i przebyty dystans. Czy aplikacje zdrowotne rzeczywiście czynią nas zdrowszymi?

LOCATION 2014 -SEARCH JAN - WED

ONLINE

OFFLINE

2014 - JAN - WED NEW YORK

♪

15

ADD NOTE

JANUARY

SUN MON TUE WED THU FRI 1

SAT

HELLO!

SUN MON TUE WED THU FRI

2

3

4

Q W E R T

Y U I

5

6

7

8

9

10

11

A S D F G H J K L Ñ

13

14

15

16

17

18

Z X C V B N M '

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

12

1

O P

12

-

?

STATS VIEWER DOWNLOAD LISTEN YOUR MUSIC

Już prawie dwa miliardy ludzi na całym korzysta ze smartfonów. Więcej osób ma dostęp do nowoczesnych telefonów niż do bieżącej wody pitnej. Gdybyśmy się przenieśli w czasie o 30 lat wstecz, nasz smartfon byłby superkomputerem, o możliwościach przekraczających maszyny zajmujące kilka pomieszczeń. Tak duży postęp nie pozostaje bez wpływu na to, jak żyjemy, myślimy, komunikujemy się, postrzegamy świat. Wielkie przemiany nie omijają ochrony zdrowia. Urodzonym po 1990 roku ONLINE OFFLINE NEW YORK trudno wyobrazić sobie, że 20–25 lat temu jedynym źródłem informacji zdrowotnych była encyklopedia zdrowia i lekarz, praktycznie nie istniały telefony komórkowe. Wraz z upowszechnieniem dostępu do Internetu, monopol lekarzy na informacje o chorobach, rozpoznaniach, objawach oraz leczeniu został na zawsze przełamany. Dziś jesteśmy świadkami nowego trendu, jakim są aplikacje zdrowotne (health apps) oraz tzw. trackery zdrowia (health traHELLO! ckers). Smartfon 13:49 przejmuje funkcje medycznych urządzeń poQ W E R T Y U 14 O P - 15 miarowychI i- JAN laboratoryjnych, w ten sposób każdy może zmieA S D F G H J K L Ñ rzyć własne osiągnięcia sportowe, nadzorować tętno i ciśnienie Z X C V B N M ' - ? krwi, porównywać wyniki z przyjaciółmi, chwalić się nowymi rekordami wALARM mediach społecznościowych. Specjalne narzędzia 12 przypominają o konieczności systematycznego zażywania leków albo dokonaniu pomiaru zawartości cukru we krwi, monitorują nastrój, pomagają w zasypianiu, zbierają dane na temat parametrów zdrowia, umożliwiając ich szczegółową analizę. Dzięki aplikacjom, formę fizyczną i psychiczną można opisać punktowo, każdą czynność związaną z terapią chorób przewlekłych – skrupulatnie zaplanować i krok po kroku realizować. Wielka fascynacja nową dziedziną, określaną m-zdrowiem, przez jed-

16

MONDAY CLOUDY

15

ADD NOTE

JANUARY

23º C

23º C MONDAY CLOUDY Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

2

SAT

13:49 4 14 - JAN - 15 3

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

STATS VIEWER

19

20

21

22

23

24

25

27

28

29

30

ALARM 31

DOWNLOAD

26

nych uważana jest tylko za chwilowy trend, przez innych – trwałą przemianę w indywidualnym podejściu do zdrowia. Dostrzegł to szybko rynek, który rośnie w tempie 60% rocznie, a do 2018 roku osiągnie wartość ok. 21 mld USD. Coraz lepsze zdrowie, wyższa forma, świetne samopoczucie – aplikacje medyczne i fitness to tylko technologiczna obietnica, czy szansa na faktyczną poprawę standardów ochrony zdro23º C MONDAY CLOUDY wia i ONLINE profilaktyki? OFFLINE W British Medical Journal ukazał się niedawno artykuł, w którym lekarze przestrzegają, że aplikacje zdrowotne mogą wywoływać stany niepokoju i zaburzać stan dobrego samopoczucia. C Dr Des Spence argumentuje, że część aplikacji – główne monitorujących parametry zdrowia – dostarcza więcej zmartwień niż korzyści oraz dodatkowo rozmija się z wiedzą medyczną.7Wie- 8 lu wyników nie jesteśmy w stanie poprawnie zinterpretować, w wyniku HELLO! czego wszelkie odchylenia od norm mogą prowadzić 4 5 do niepotrzebnego stresu. Według doktora Spence’a, szczególQ W E R TsąYniewalidowane U I O P nie szkodliwe i niesprawdzone narzędzia, któ2 A S D F G H J K L Ñ re powstają zwykle w jednym celu: generowania zysku. 1 Z X C V B N M ' - ? Część psychologów uważa, że maniakalne sprawdzanie wy0 co . dajności, osiągnięć i ciągłe porównywanie się do innych, 12 jest podstawową funkcjonalnością wielu aplikacji typu fitness, może wpływać na nas niekorzystnie, wywołując stany frustracji, zaburzając poczucie wewnętrznej harmonii i własnej wartości. Kiedy nie wykonałeś planu 10 000 kroków dziennie, aplikacja uświadomi ci porażkę na zakończenie dnia. Poczucie przegranej sprezentuje informacja o tym, że znajomy z pracy pokonał w tym miesiącu większy dystans i stracił więcej kalorii. Zjedzenie deseru poza planem wytyczonym przez aplika-

35,4

35 % 9 6 3 +/-

ADD NOTE

15

I nn o w a c j e JANUARY SUN MON TUE WED THU FRI

Zdjęcia: designed by freepik.com

13:49 cję dietetyczną to znak naszej słabości. Uporczywe dążenie do 14 - JAN wzorca dyktowanego przez aplikacje nie- 15zawsze jest źródłem STATS VIEWERszczęścia. Amerykańscy dermatolodzy postanowili przetestować doDOWNLOAD kładność aplikacji diagnozującychALARM raka skóry na podstawie zdjęcia miejsca zmian. Z przeprowadzonych badań wynika, że przynajmniej 30% pieprzyków i zmian zakwalifikowanych – na podstawie algorytmu aplikacji – jako niegroźne, było zmianami nowotworowymi. Inne badanie miało sprawdzić, czy osoby chore przewlekle na cukrzycę, choroby płuc i serca, z pomocą aplikacji zyskują lepszą kontrolę nad swoimi dolegliwościami.

23º C

MONDAY CLOUDY2014 - JAN - WED NEW YORK

35,4

15

ADD NOTE

JANUARY SUN MON TUE WED THU FRI

13:49 14 - JAN - 15

SAT

użytkowników. Osobom starszym, mającym problemy z3pamię2 4 1 cią, na pewno przydadzą się przypomnienia o dawkowaniu le10 5 6 7 8 9 11 ków. Chorzy na cukrzycę, notując regularnie 12 13 14 wyniki 15 16 w 17 smart18 20 21 temu 22 23 24 25dofonie, mogą lepiej zrozumieć chorobę19i dzięki zyskać LISTEN YOUR MUSIC 26 wygląda 27 28 29 z aplikacjami 30 31 datkowe wsparcie. Nieco inaczej sprawa typu wellness&fitness, w przypadku których chodzi o wzmocnienie wewnętrznej motywacji do treningu albo zdrowej diety. Jeżeli taki sposób pomoże osobie otyłej zrzucić kilka kilogramów, już to jest sukcesem. Łatwo zachłysnąć się możliwościami narzędzi przygotowywanych pod kolejne problemy zdrowotne. Brak regulacji rynku

SAT

1

2

3

4

STATS VIEWER

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

DOWNLOAD

19

20

21

22

23

24

25

ALARM 26 27

28

29

30

31

C

%

/

7

8

9

x

4

5

6

-

1

2

3

+

0

.

+/-

=

ONLINE

OFFLINE

N

HELLO! Q W E R T

Y U I

O P

14

A S D F G H J K L Ñ

STATS VIEWER Z X C V B N M '

-

?

DOWNLOAD 12

Z 41 przeprowadzonych analiz, w 16 przypadkach wykazano sprawia, że obowiązek selekcji pod kątem użyteczności i jakopozytywny efekt technologii. Kolejna grupa badaczy doszła do ści leży po stronie użytkownika. Walidacja i konsultacje naukojeszcze ciekawszego wniosku: ponad 100 popularnych aplikawe dotyczące zawartości merytorycznej mogłyby wiele zmiecji zachęca do... palenia papierosów w formie wyświetlanych nić, otworzyć nowy rozdział w zakresie profilaktyki chorób. Nic nie stałoby wówczas na przeszkodzie, aby lekarze przepisywali reklam. Dwie z nich przeznaczone były dla dzieci i celów edukacyjnych. Wiadomo również, że stałe korzystanie ze smartfoprzetestowane aplikacje na receptę, podobnie jak leki. Dojrzeć muszą producenci aplikacji – ich zadaniem jest zagwarantowana może prowadzić do bólów nadgarstka, problemów z zasy23º C MONDAY CLOUDY pianiem, chronicznego zmęczenia. Wpisuje się także w problem ONLINE OFFLINEnie większej transparentności gromadzonych danych oraz bezuzależnienia od Internetu i zaburzeń związanych z przeniesiepieczeństwa. Zmiany nie ominą technologii: zamiast bezcelowego monitoringu i gromadzenia ogromnych zbiorów danych, niem życia do wirtualnej rzeczywistości. aplikacje powinny skupić się na dostarczaniu praktycznych inAle równie wiele badań pokazuje coś zupełnie przeciwnego C % / w połączeniu z możliwośformacji, podpowiedzi, wskazówek – aplikacje zdrowotne zwiększają poczucie kontroli nad chorocią skonsultowania wyników z lekarzem. A do tego – wybrabą, własnym zdrowiem i dobrym samopoczuciem. Wiele zależy od jakości samego narzędzia, jego budowy oraz wiedzy użytne dane z aplikacji 7 powinny 8 9 stać xsię częścią centralnych kont zdrowotnych. kownika. Najwięcej korzyści zdają się dziś oferować aplikacje, które umożliwiają bezpośrednią interakcję z lekarzem: Według research2guidance, HELLO! w posta4 5 6 w -2015 roku aż 500 milionów ludzi na świecie skorzysta z aplikacji zdrowotnych. W popularci telekonsultacji lub kiedy specjalista uzyskuje dostęp do groQ niebezpieczne W E R T Y U I Onych P sklepach z aplikacjami dostępnych jest ich ponad 17 000. madzonych wyników pomiarów i może wykryć A S D F G H J K L Ñ 1 2– urządzeniu, 3 +które prawie zawsze mamy odstępstwa od norm. Mowa nie tylko o specjalistycznych naObecne w smartfonie Z X C V B N M ' - ? przy sobie – stają się narzędziem codziennego użytku. Nie da się rzędziach telemedycznych monitorujących przykładowo pracę serca osób po zawale. Wystarczy sobie wyobrazić aplikację teukryć, że imponujące pobrań=i użytkowników nie do koń0 .liczby+/12 ca odpowiadają rzeczywistości. Wraz z lawinowym wzrostem stującą stan psychiczny – jeżeli wykryje skłonności do depreliczby aplikacji, skraca się czas ich użytkowania. Niektóre badasji, lekarz może szybko zareagować i w ten sposób wychwycić nia sugerują, że nawet 80–90% aplikacji jest usuwanych już po w społeczeństwie jednostki zagrożone chorobą, co w tradycyjpierwszym użyciu. A nawet jeżeli nie zostaną skasowane – ponym modelu ochrony zdrowia jest niezwykle trudnym zadaniem. Większości aplikacjom brakuje właśnie takiego interakpadają w zapomnienie wraz z tym, jak mija pierwsza ciekawość. M-zdrowie odegra ważną rolę w ochronie zdrowia: mniejszą niż tywnego charakteru – pacjent zostaje najczęściej sam z zebranymi danymi i nie do końca wie, co z nimi zrobić. Analizując sądzą wielcy entuzjaści, ale i większą niż mogłoby się wydawać przydatność aplikacji trzeba też wziąć pod uwagę różne grupy czytając opinie sceptyków. Prawda leży po środku. 

35,4

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

23º C

17

M

Dyrektywa fałszywkowa. Farmacja w obliczu zmian. 18

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Foto: designed by freepik.com

R a p o rt

R a p o rt

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, około 1% farmaceutyków dostępnych na rynkach krajów rozwiniętych i 10% w skali globalnej, to fałszywki. Przyjęta w 2011 roku przez Parlament Europejski tzw. Dyrektywa Fałszywkowa (Falsified Medicines Directive) ma uszczelnić system sprzedaży i podnieść bezpieczeństwo pacjentów dzięki m.in. procedurze kodowania opakowań leków na receptę. Co dla aptekarzy, dystrybutorów i producentów oznaczają regulacje, które mogą zacząć obowiązywać już za 3 lata?

Zagrożenie dla chorych Cel wprowadzenia dyrektywy wydaje się być w pełni słuszny. Chodzi o bezpieczeństwo pacjentów. Z każdym rokiem rośnie zagrożenie ze strony nielegalnie wytwarzanych leków, które stosunkowo łatwo wchodzą do legalnego systemu dystrybucji. Nic dziwnego – szacowany na 260–280 miliardów euro europejski rynek farmaceutyczny przyciąga przestępców, którzy korzystają ze stosunkowo słabych procedur kontrolnych. Czarny rynek oznacza straty dla gospodarki; pośrednim efektem jest obniżenie innowacyjności całego sektora. O wiele niebezpieczniejsze mogą być jednak konsekwencje dla samego chorego. Wiele podróbek pozbawionych jest składników aktywnych; nierzadko zawierają związki przeterminowane, a nawet substancje toksyczne. Zdarza się, że skład takiego leku nie ma nic wspólnego z opisem na opakowaniu. Nielegalne źródło wytworzenia oznacza również wątpliwe sposoby produkcji i brak procedur kontroli jakości, stosowanej przez producentów.

W krajach rozwiniętych ofiarą fałszerzy padają najczęściej suplementy diety oraz leki mające na celu poprawę ogólnej kondycji zdrowotnej: hormony, sterydy, leki antyhistaminowe, środki na potencję. Państwa rozwijające się – ze względu na jeszcze słabsze procedury ochrony – mierzą się z fałszerstwem leków na malarię, gruźlicę i HIV/AIDS. Coraz częściej podrabiane są bardzo drogie środki. Przykładem są leki antynowotworowe. Według danych Instytutu Ochrony Farmacji (Pharmaceutical Security Institute) najwięcej przypadków fałszerstw występuje w Azji (40%), Ameryce Łacińskiej (16%), Europie (15%) oraz Ameryce Północnej (10%). W 2011 roku celnicy udaremnili wwóz do krajów UE 30 milionów opakowań sfałszowanych leków. Według Zofii Ulz, Głównego Inspektora Farmaceutycznego, Polacy na podróbki wydają corocznie ok. 100 mln zł. Problem jest na tyle poważny, że Komisja Europejska postanowiła uszczelnić handel farmaceutykami, przede wszystkim tymi dostępnymi na receptę oraz najczęściej fałszowanymi. W 2011 roku uchwalono Dyrektywę 2011/62/EU, która wprowadza kilka istotnych zmian do metod nadzoru nad obiegiem legalnie produkowanych leków. Zgodnie z zapowiedziami, w perspektywie kilku najbliższych tygodni lub miesięcy wydane zostaną tzw. akty delegowane do Dyrektywy, precyzujące rozwiązania docelowe. Od momentu ich publikacji w Dzienniku Ustaw UE, na wdrożenie odpowiednich systemów IT i przygotowanie sektora pozostaną tylko 3 lata. Dyrektywa odnosi się bezpośrednio lub pośrednio do 10 miliardów opakowań leków na receptę wydawanych corocznie w państwach UE, 500 milionów pacjentów, 150 000 aptek i 4 000 producentów. Liczby uświadamiają, z jak dużym projektem mamy do czynienia i jak szerokie porozumienie i zaangażowanie na poziomie każdego kraju UE będzie wymagane. Omawiając problem fałszywek trzeba wspomnieć o często mylnie stosowanej terminologii, różnicy pomiędzy pojęciem „lek sfałszowany” a „lek podrobiony”. Pierwszy tylko naśladuje oryginał i nie ma nic wspólnego z np. składem chemicznym pierwowzoru (tego problemu dotyczy dyrektywa), drugi – mimo podobnego lub identycznego składu narusza prawa autorskie i licencyjne producenta.

Założenia dyrektywy Celem nowych rozwiązań prawnych, jest szczegółowa kontrola obrotu lekami, od momentu produkcji do sprzedaży pacjentowi. Całość rozwiązań prawnych oparto na czterech filarach: • Zabezpieczenia na poziomie produktu Na opakowaniach leków na receptę (ang. POM – Prescription-Only Medicines) oraz leków zagrożonych procedurą fałszowania, producenci będą zobowiązani umieścić unikalny kod 2D. Dodatkowym elementem będzie specjalna opaska chroniąca przed nieuprawnionym otwarciem opakowania (jej naruszenie powinno być wyraźnie widoczne). Kody legalnych produktów przekazywane będą do centralnej bazy danych. Podczas procedury wydania leku w aptece, zeskanowanie kodu spowoduje wysłanie zapytania do bazy krajowej, zsynchronizowanej z repozytorium europejskim. W ten sposób aptekarz uzyska natychmiast informację, czy lek jest oryginalny. Kod umieszczony na opakowaniu leku zawierać będzie informację o numerze produktu, numerze partii, dacie ważności, numerze seryjnym. Dodatkową weryfikację mogą przeprowadzać fakultatywnie hurtownie farmaceutyczne. • Dobre praktyki produkcji i dystrybucji Wszystkie podmioty uczestniczące w procesie wytwarzania i dystrybucji leków zobowiązane zostaną do przestrzegania zaostrzonej polityki odpowiedzialności i działania zgodnie z najlepszymi praktykami w zakresie produkcji substancji aktywnych i obrotu lekami. Takie obowiązki Dyrektywa nakłada m.in. na producentów (GMP, ang. Good Manufacturing Practice, Dobra Praktyka Produkcji) oraz hurtowników (GDP, ang. Good Distributing Practice, Dobra Praktyka Dystrybucji). Chodzi m.in. o wdrożenie odpowiednich norm jakościowych. • Autoryzacja substancji aktywnych Wszystkie substancje aktywne leków produkowane poza krajami UE, a importowanych do krajów Unii, muszą być potwierdzane specjalnym certyfikatem organu nadzorującego kraju – eksportera. Dokument ma być świadectwem stosowania GMP przez zewnętrzną firmę. Dokładne wymagania będą określone w aktach regulacyjnych. Chodzi o zagwarantowanie jakości wytwarzania składników

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

19

R a p o rt

aktywnych, zgodnej ze standardami obowiązującymi w granicach UE.

• Kontrola sprzedaży internetowej Legalnie działające apteki internetowe/punkty sprzedaży on-line, prowadzące działalność na terenie UE, oznaczone będą specjalnym logiem. 24 czerwca 2014 Komisja Europejska przyjęła regulacje wprowadzające jednolity wzór graficzny znaku, który powinien być wyraźne eksponowany na portalu internetowym sprzedawcy. Po kliknięciu na logo, nastąpi przeniesienie na stronę krajowego organu odpowiedzialnego za regulację handlu lekami w Internecie i potwierdzenie wiarygodności danej apteki. Najważniejszym elementem Dyrektywy jest system znakowania i zabezpieczenia banderolą opakowań leków. Całość ma opierać się na pan-europejskiej bazie (EU Hub database), z którą synchronizować się będą bazy krajowe. W skrócie procedura wygląda tak: producenci i importerzy równolegli umieszczają kody na opakowaniach, wprowadzają zakresy numerów do hub’a euro-

pejskiego, z bazy europejskiej zakresy numerów dystrybuowane są do baz krajowych, hurtownicy weryfikują fakultatywnie i losowo oryginalność produktów, główne sprawdzenie odbywa się na poziomie apteki lub punktu aptecznego wydającego leki, gdzie po zeskanowaniu kodu, zapytanie wysyłane jest do systemu krajowego (zsynchronizowanego z europejskim). Na dzień dzisiejszy, jednym z większych wyzwań jest stworzenie krajowego rozwiązania – centralnego „magazynu” kodów oryginalnych produktów. Zgodnie z założeniami Dyrektywy, powinny go wspólnie powołać firmy działające w sektorze (a dokładniej – ich stowarzyszenia) na podstawie porozumienia, w formie organizacji nonprofit. Warto wspomnieć, że na poziomie europejskim całkiem niedawno pojawił się nowy podmiot powołany przez pięć ponadnarodowych organizacji producentów, hurtowników i importerów leków czyli Europejska Organizacja Weryfikacji Leków EMVO (European Medicines Verifications Organisation). EMVO

» Nowe procedury bezpieczeństwa to dodatko� we koszty i obowiązki, które obejmą wszyst� kich uczestników łańcucha dystrybucji.«

Foto: designed by freepik.com

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

będzie odgrywała rolę lidera w tworzeniu europejskiego hub’a. Andreas Walter, Dyrektor Generalny EMVO przyznaje, że prace nad rozwojem europejskiego hub’a zostały zakończone i znajduje się on w fazie rozruchu operacyjnego. – Najważniejszy krok milowy mamy za sobą, 1 lipca br. Europejski Systemem Weryfikacji Leków (EMVS, European Medicines Verification System) połączył się z niemieckim repozytorium danych, stworzonym w ramach organizacji interesariuszy rynku – securPharm. Od tego momentu firmy farmaceutyczne będą mogły wgrywać do systemu centralnego numery seryjne zabezpieczonych opakowań leków. W praktyce oznacza to start systemu weryfikacji leków. Dodaje jednocześnie, że obecny model będzie trzeba dostosować do szczegółowych wymagań aktów delegowanych, choć nie widzi potrzeby wprowadzania większych zmian.

Przygotowanie aptek w Polsce 14 450 aptek działających w Polsce (oraz inne punkty wydawania leków) będzie musiało uwzględnić obsługę procesu weryfikacji oryginalności leków. Czasu nie pozostało wiele – system ma ruszyć na przełomie 2018 i 2019 roku. Dyrektywa nie wskazuje dokładnej daty, mowa jest o okresie 3 lat od daty publikacji aktów delegowanych w dzienniku ustaw UE. Te powinny pojawić się w najbliższych tygodniach lub miesiącach. O kalendarz prac zapytaliśmy przedstawicieli Komisji Europejskiej z Departamentu Zdrowia i Ochrony Żywności: – Na tym etapie trudno mówić o konkretnych datach. Akty delegowane nie będą opublikowane zaraz po ich zaadoptowaniu, najpierw muszą przejść ścieżkę akceptacji w Parlamencie, a następnie Radzie Europejskiej. Jeżeli Komisja zatwierdzi rozporządzenia z końcem września, jak mamy nadzieję, powinny one zostać opublikowane w oficjalnym Dzienniku Ustaw UE z końcem listopada 2015 (dwumiesięczny okres analizy) albo końcem stycznia 2016 (jeżeli Parlament i Rada Europejska zdecydują o rozszerzeniu tego okresu o 4 miesiące, co jest najbardziej prawdopodobnym scenariuszem). Pierwsza ważna informacja dla farmaceutów to brak konieczności zakupu odrębnych rozwiązań – o spełnienie wymagań dyrektywy zadbają producenci systemów aptecznych. Firmy informatyczne będą musiały sprostać dwóm wyzwaniom. Po pierwsze – zapewnienie odpowiedniej przepustowości rozwiązania.

R a p o rt

W Polsce corocznie na receptę refundowaną i pełnopłatną, sprzedaje się niemal 700 mln opakowań leków (według statystyk Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia: 676 mln w 2014 roku, 691 mln według planu na 2015 rok). System będzie musiał obsłużyć ponad 2 300 000 zapytań do bazy centralnej dziennie (zakładając, że apteki są zamknięte w niedziele i święta) i to w taki sposób, aby odpowiedź (weryfikacja) była błyskawiczna i nie wpływała na szybkość wydania leku pacjentowi. Standardem ma być czas oczekiwania na odpowiedź serwera nie dłuższy niż 300 milisekund. Mowa jednak nie tylko o lekach na recepty, ale również tych uwzględnionych na tzw. białej liście. Według Stefano Soro z Komisji Europejskiej, odpowiedzialnego za prace nad dyrektywą, każdy kraj będzie miał swobodę zawężania listy leków na receptę objętych procedurą weryfikacji (tzw. biała lista) lub jej rozszerzania o leki OTC, szczególnie zagrożone fałszowaniem (czarna lista). Po drugie – producent musi zapewnić komunikację z bazą krajową, według odpowiednich wytycznych technicznych. Pewnikiem jest także to, że Unia Europejska i organy krajowe w żaden sposób nie sfinansują projektu. Za przygotowanie systemów krajowych, również pod względem finansowym, odpowiedzialne będą organizacje non-profit tworzone przez stowarzyszenia producentów wraz z partnerami sektora farmaceutycznego. To oni poniosą koszty tworzenia krajowego systemu weryfikacji (bazy danych), unowocześnienia linii produkcyjnych, przeprojektowania opakowań, nadrukowania kodu i produkcji oraz umieszczenia banderoli zabezpieczającej. Bazując na przykładzie Niemiec, budowa systemu krajowego repozytorium bazy danych kodów leków objętych weryfikacją szacowane jest na 21–42 mln euro rocznie. Oznacza to, że producenci dorzucą z własnej kieszeni ok. 3–6 centów od jednego opakowania leku. Im więcej leków objętych zostanie weryfikacją, tym koszt na jednym opakowaniu będzie malał. W tym celu u naszego zachodniego sąsiada powołano organizację skupiającą obecnie 20 producentów leków, organizacje aptek i producentów systemów IT. Do pilotażu przystąpiło ponad 500 aptek. Porównanie nie jest przypadkowe – corocznie w Niemczech sprzedawana jest podobna jak w Polsce liczba opakowań leków na receptę, ok. 700 mln sztuk. Według obliczeń EFPIA

Foto: designed by freepik.com

» System weryfikacji autentyczności obejmie prawie 10 miliardów opakowań leków na receptę sprzedawanych corocznie w Unii Europejskiej i 700 milionów w Polsce.« (European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations), rocznie w UE sprzedawanych jest prawie 10 miliardów opakowań leków na receptę. Zakładając koszt implementacji systemu na poziomie 3–6 centów za opakowanie, mówimy o koszcie w wysokości 285– 570 milionów euro rocznie. Inwestycja nie jest jednorazowa – proces pilotażu, adaptacji systemu, usuwania błędów, nadzoru i ewaluacji będzie trwał długimi latami. Przeliczając koszty na złotówki otrzymujemy kwoty w wysokości 12 – 25 gorszy na opakowaniu leku na receptę. Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy konieczność poniesienia przez producentów dodatkowych kosztów nie odbije się na cenach. Na inwestycje IT muszą przygotować się również apteki. Chodzi o aktualizację posiadanego oprogramowania oraz zakup czytników kodów 2D. Dr Zygmunt Kamiński, prezes KAMSOFT S.A., firmy dostarczającej oprogramowanie IT do większości aptek

w Polsce, uspokaja: – Od strony informatycznej i koncepcyjnej jesteśmy już teraz w pełni przygotowani do wdrożenia funkcjonalności spełniającej wymagania tzw. Dyrektywy Fałszywkowej. Posiadamy sprawdzony system i jesteśmy po pierwszych wdrożeniach u producentów. Apteki obsługiwane przez naszą firmę też mają już zaimplementowane odpowiednie narzędzia. Czekamy na akty delegowane, określające szczegóły działania procedur. Mogą one spowodować konieczność modyfikacji wytworzonego już oprogramowania, jednak niezależnie od złożoności zmian, musimy zdążyć z modyfikacjami na czas, aby apteki, hurtownie i producenci realizowali wymogi ustawowe bez przeszkód. Dodaje jednocześnie, że na podstawie dotychczasowych doświadczeń, procedura i szybkość weryfikacji nie będzie obciążać czasowo farmaceutów. Głównym kosztem jest jednorazowa inwestycja w nowe czytniki 2D. Dotychczas powszechnie wykorzystywane skanery kodów kreskowych nie są w sta-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

21

R a p o rt

Foto: designed by freepik.com

» Dyrektywa zacznie obowiązywać w okresie 3 lat od publikacji aktów delegowanych. Te mają się pojawić już jesienią tego roku.« nie odczytać kodu w nowym standardzie (ma on formę prostokątnego pola i budowany jest według innego standardu). Stare czytniki staną się praktycznie niepotrzebne, ponieważ urządzenia czytające kody 2D rozpoznają również kody kreskowe. Cena jednego skanera kodu 2D kształtuje się obecnie na poziomie ok. 400–600 zł (w zależności od producenta). Ostateczny koszt dla apteki zależy oczywiście od liczby stanowisk pracy. Należy pamiętać, że w podobne systemy i urządzenia muszą zaopatrzyć się także inne punkty wydające leki objęte weryfikacją, zwłaszcza apteki szpitalne. Wniosek: apteki mogą najspokojniej czekać na termin wejścia w życie Dyrektywy. Weryfikacja statusu produktu będzie procesem wpiętym w procedurę sprzedaży w ramach dotychczas wykorzystywanego systemu IT i nie powinna przedłużyć czasu potrzebnego na obsługę czynności wydania leku na receptę lub produktu z białej listy. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń zebranych podczas projektów pilotażowych, czas wysłania zapytania i otrzymania od-

22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

powiedzi z bazy najczęściej zamyka się w 100 milisekundach. W przypadku placówek bez szybkiego łącza internetowego, jest on niewiele dłuższy.

Niewiadome i wątpliwości Zanim pojawią się akty delegowane, zapowiedziane na jesień 2015 roku, wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi. Nie wiadomo, czy przepisy szczegółowe nie sprowokują ich jeszcze więcej. Jednym z nich jest procedura postępowania w przypadku negatywnej weryfikacji. Czy zgłoszenie będzie leżało w kompetencji apteki czy innych organów, na podstawie informacji w bazie? Kto będzie adresatem informacji o błędnej weryfikacji i czy pociągnie to na przykład konieczność kontroli innych produktów w serii produkcyjnej? W przypadku każdego dużego rozwiązania IT pojawiają się pytania o bezpieczeństwo danych i całego systemu. Podobnie jak o odpowiedzialność. Jaka instytucja przejmie kompetencje kontrolne, czuwając na poprawnością funkcjonowania systemu? Jak wyglądać będzie proce-

dura w przypadku zakłóceń w komunikacji z bazą centralną (awaria Internetu, zasilania), gdy wydanie leku pacjentowi będzie pilne? Nie brakuje też rozbieżnych wizji. Organizacje aptekarskie w Wielkiej Brytanii zaproponowały przykładowo, aby weryfikacja odbywała się na poziomie hurtowni, te z kolei wskazywałyby „zaufane” placówki sprzedaży. Podobne kontrowersje dotyczą wspomnianej czarnej oraz białej listy. Jakie kryteria powinny być brane pod uwagę: historyczna liczba przypadków fałszerstw, niska cena (brak opłacalności fałszerstwa), wskazanie kliniczne? Wykryty we Francji przypadek fałszerstwa aspiryny w 2013 roku potwierdza jedynie, że w świecie przestępczym nie ma racjonalnych i twardych zasad. Z kolei znakowanie tanich leków oznacza stratę dla producentów dodatkowych 3–6 centów na i tak niskiej cenie. Fałszerze również poznają listę produktów objętych weryfikacją i z całą pewnością dostosują do niej cel swojej nielegalnej działalności. System kontroli wynikający z Dyrektywy Fałszywkowej wprowadza sporo zmian po stronie producentów, dystrybutorów i samych aptek. Oznacza konieczność poniesienia nakładów na bezpieczeństwo pacjentów. 3 lata na przygotowanie linii produkcyjnych po stronie producentów, zorganizowanie krajowych repozytoriów danych i systemu weryfikacji, wyposażenie aptek w narzędzia IT i czytniki oraz testy całości na poziomie europejskim to naprawdę niewiele czasu. Mówimy o pan-europejskim systemie, dla którego kluczowa będzie synchronizacja i integracja krajowych baz z repozytorium na poziomie UE. Od czasu uchwalenia Dyrektywy, czyli 2011 roku, Komisja Europejska kazała czekać aż 4 lata na akty wykonawcze. Nawet bez szczegółów docelowego kształtu projektu, wiele organizacji i firm rozpoczęło pierwsze przygotowania zdając sobie sprawę ze skali projektu. Wszystko wskazuje na to, że determinacja szczelniejszej kontroli rynku leków jest duża. Z rozmowy z przedstawicielami Komisji Europejskiej odpowiedzialnymi za Dyrektywę wynika, że ważne decyzje zapadną jeszcze w tym roku, choć trudno przewidzieć los aktów delegowanych w Parlamencie i Komisji Europejskiej. Rozstrzygające będą najbliższe tygodnie lub miesiące. Dla całego rynku farmaceutycznego oznacza to jedno: przygotowania trzeba rozpocząć natychmiast. 

R a p o rt

DYREKTYWA FAŁSZYWKOWA 2011/62/EU PROBLEM SFAŁSZOWANYCH LEKÓW

30 mln

Fałszywki mogą nie zawierać deklarowanej substancji aktywnej, w ich skład wchodzą często niebezpieczne, niedopuszczone do obrotu lub przeterminowane związki chemiczne.

Sfałszowane leki naśladują produkty oryginalne (np. nazwą, opakowaniem, składem itd.). Zostały wytworzone nielegalnie.

15%

„Na podróbki leków Polacy wydają co roku ok. 100 mln zł.”

przypadków fałszerstw dotyczy Europy. Najwięcej – bo aż 40% – ma miejsce w Azji.

Liczba opakowań sfałszowanych leków przechwycona u granic UE w 2011 roku.

W skali globalnej co 10 lek jest fałszywką.

„Proces produkcji podrabianego leku jest daleki od norm jakości stosowanych przez legalnych producentów.”

HARMONOGRAM LEGISLACYJNY Uchwalenie Dyrektywy – Falsified Medicines Directive 2011/62/EU

Konsultacje z krajami członkowskimi. Prace nad aktami delegowanymi

Parlament UE. Publikacja aktów w Dzienniku Urzędowym UE

3 lata od publikacji aktów Dyrektywa wchodzi w życie

2011

2011–2015

IV kw. 2015 / I kw. 2016

2018/2019

GŁÓWNE FILARY DYREKTYWY SPRZEDAŻ INTERNETOWA

DOBRE PRAKTYKI PRODUKCJI

AUTORYZACJI SUBSTANCJI

KODOWANIE I BANDEROLE

Na stronach wiarygodnych aptek internetowych pojawi się specjalne logo. Jego kliknięcie pozwoli na weryfikację sprzedawcy na portalu organu nadzorczego.

Producenci leków i substancji aktywnych zlokalizowani na terenie UE będą zobowiązani do stosowania Dobrych Praktyk Produkcji.

Producenci substancji aktywnych leków, działający poza UE, muszą dostarczać specjalne certyfikaty jakości.

Leki na receptę oraz zagrożone fałszowaniem będą oznaczone kodem 2D i zabezpieczone specjalną taśmą kontrolną.

LEKI OBJĘTE WERYFIKACJĄ LEKI NA RECEPTĘ

CZARNA I BIAŁA LISTA

Znakowaniem kodowym objęte zostaną wszystkie leki na receptę na terenie UE (z wyjątkami).

Komisja weryfikacyjna będzie mogła wyłączać z obowiązku znakowania wybrane leki na receptę (biała lista) oraz uwzględniać zagrożone fałszowaniem leki OTC (czarna lista).

PODSUMOWANIE RYNKU

691 mln

opakowań leków na receptę zostanie sprzedanych w 2015 roku w 14 450 w aptekach otwartych w Polsce. Do tego należy doliczyć np. apteki szpitalne.

10 mld

opakowań leków na receptę sprzedawanych jest corocznie w Unii Europejskiej. Dyrektywa dotknie 150 000 aptek i 4 000 producentów leków we wszystkich państwach UE.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

23

R a p o rt

BUDOWA SYSTEMU WERYFIKACJI

PRODUCENT / IMPORTER

HURTOWNIA

Leki na receptę oraz zagrożone fałszowaniem oznaczane są w produkcji kodem 2D i zabezpieczane taśmą kontrolną (sygnalizacja naruszenia oryginalnego opakowania).

APTEKA W trakcie wydania pacjentowi każdego produktu objętego obowiązkiem weryfikacji, następuje zeskanowanie kodu 2D.

W hurtowni sprawdza się opcjonalnie wybrane opakowania.

Bazę z numerami kodów wyprodukowanych/importowanych leków, producent/ importer przekazuje do tzw. hub’a europejskiego.

KRAJOWY SYSTEM WERYFIKACJI A KRAJOWY SYSTEM WERYFIKACJI B KRAJOWY SYSTEM WERYFIKACJI C

EUROPEJSKI HUB

Kody dystrybuowane są do narodowych repozytoriów danych.

Weryfikacja na poziomie kraju odbywa się poprzez bazy (repozytoria) lokalne. Firmy farmaceutyczne / ich stowarzyszenia (interesariusze) powołują organizację non-profit, która zarządza krajowym repozytorium danych. Zadanie to nie należy do kompetencji organów rządowych.

CZYNNOŚCI W APTECE

PACJENT APTEKA

PROCES WERYFIKACJI

Funkcje dodatkowej weryfikacji wbudowane będą w oprogramowanie apteczne. Apteka musi być wyposażona w czytniki kodów 2D. UWAGA: czytniki kodów kreskowych nie czytają kodów 2D.

Aptekarz skanuje kod czytnikiem 2D. Zapytanie wysyłane jest przez dodatkową funkcję systemu aptecznego do krajowego systemu weryfikacji. Odpowiedź z systemu nie powinna trwać dłużej niż 300 milisekund.

ODPOWIEDŹ POZYTYWNA. Lek można wydać pacjentowi. Kod leku zostaje oznaczony jako wykorzystany, nie jest możliwa powtórna sprzedaż leku. WYNIK WERYFIKACJI

ODPOWIEDŹ NEGATYWNA. Nie można sprzedać leku pacjentowi. Dalsze postępowanie.

Dane: materiały redakcyjne.

24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

R a p o rt

European Health Forum GASTEIN

While public health security itself remains high on the agenda of policy-makers also in 2015, it has come to be common knowledge that effective health systems need to engage with issues that lie beyond the health sector. Functioning social systems and a resilient economy strongly contribute to a healthy Europe. The European Commission policy strategy “Health in All Policies” (HiAP) incorporates this knowledge at its very core. The multi-policy-character of health takes centre stage at the European Health Forum Gastein on Securing health in Europe. Balancing priorities, sharing responsibilities. For our 18th birthday, we are particularly happy to announce a whole Plenary Session dedicated to “HiAP”, involving a number of high-ranking politicians from different spheres of policymaking.

SECURING HEALTH IN EUROPE Balancing priorities, sharing responsibilities 30th September - 2nd October 2015 Bad Hofgastein, Austria

A whole range of different Parallel Forum Sessions are going to approach our main theme from different angles, taking into account areas of public health, such as of chronic morbidities, patient centred care, e- and mHealth and the future of health information as well health systems and workforce related issues. Topics include Comprehensive primary care EU agenda for effective, accessible and resilient health systems Facing multimorbidity Global health and health systems strengthening Health information The power of data Also on the menu for 2015 are a number of workshops engaging with topics ranging from country preparedness to public health threats, innovation in mental health to health at the workplace. We aim to make our sessions as interactive as possible to make sure our participants get most out of their experience and to live up to our ambition: To be an exchange and networking platform that brings together stakeholders from government and administration, business and industry, science and academia, as well as civil society. Among our high-level guests and speakers are going to be:

Please register online at: www.ehfg.org/mycongress International Forum Gastein Tauernplatz 1, 5630 Bad Hofgastein, Austria Web: www.ehfg.org Tel: +43 (6432) 3393 270 Email: info@ehfg.org

Sabine Oberhauser, Minister of Health, Austria Vytenis Andriukaitis, EU Commissioner for Health and Food Safety Hans Jörg Schelling, Minister of Finances, Austria Zsuzsanna Jakab, Regional Director, WHO Regional Office for Europe (invited) Richard Horton, Editor-in-Chief, The Lancet We look forward to receiving contributions and visitors from all over the world and hope to welcome you among our 600 participants. For more details on the programme, please have a look at our first Programme Announcement and make sure to follow us on Facebook, Twitter, or LinkedIn.

European

Health Forum GASTEIN

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

EHFG WEBSITE

EHFG 2015

Programme Announcement

25

rozmow y

Foto: Maciej Jaworski

MENEDŻER MIESIĄCA

Z dołka na szczyt Radykalne zmiany wymagają radykalnych decyzji. Przekształcenie Wielospecjalistycznego Szpitala Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. sp. z o.o. pozwoliło pozbyć się balastu 280 milionowego długu i wyjść z zapaści. Dziś to nowoczesny ośrodek ceniony przez pacjentów i personel. Rozmawiamy z Piotrem Dębickim, byłym prezesem zarządu szpitala, a obecnie zastępcą dyrektora ds. lecznictwa.

26

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Co było głównym impulsem do podjęcia decyzji o przekształceniu szpitala?

w którym określono zadania i obowiązki stron w czasie transformacji zakładu.

Przede wszystkim możliwość pozyskania dotacji dla samorządu województwa na oddłużenie szpitala. Szpital w Gorzowie jest jedynym wielospecjalistycznym podmiotem w promieniu kilkudziesięciu kilometrów i w dodatku bardzo dużym. Skala problemów wynikających z ogromu zadłużenia nie miała sobie równych.

Co okazało się strategicznym elementem procesu zmiany?

Jaki był stosunek personelu do planu ratowania placówki przed rosnącym zadłużeniem? Reakcja pracowników i związków zawodowych była bardzo pozytywna. Partnerzy społeczni udzielali pełnego wsparcia dyrekcji i zarządowi województwa przez cały okres przekształcenia. Doszło do podpisania Paktu Socjalnego Załogi,

Determinacja Zarządu Województwa i kompetencja zarządu spółki oraz trwająca nieprzerwanie od 10 lat restrukturyzacja szpitala, której efektów nie było widać zza góry długów, ale której owoce dały spektakularny efekt po usunięciu garbu zadłużenia. Na które elementy finansowania i kosztów musi szczególnie zwracać uwagę szpital, aby uniknąć kłopotów finansowych? Zdecydowanie na koszta osobowe, w tym liczbę personelu i wykorzystanie jego potencjału. Jest to najdroższy zasób szpitala i musi generować przycho-

rozmow y

dy dla firmy. Po stronie sprzedaĹźy naleĹźy prowadzić aktywnÄ… politykÄ™ poszukiwania dodatkowych obszarĂłw dziaĹ‚alnoĹ›ci, a w zakresie juĹź realizowanych – zwiÄ™kszania portfolio usĹ‚ug korzystnych dla spółki i pacjentĂłw. Nie oznacza to eliminacji mniej rentownych procedur, ale maksymalizacjÄ™ iloĹ›ci lepiej wycenionych. Trzeba uwzglÄ™dnić wszystkie procedury z katalogu, ale na proporcje miÄ™dzy nimi moĹźna juĹź wpĹ‚ywać. KtĂłre z kompetencji zdobytych podczas studiĂłw MBA wykorzystuje Pan w praktyce? Wiedza przydaje siÄ™ bardzo, poniewaĹź mechanizmy ekonomiczne sÄ… niezaleĹźne od rodzaju biznesu. KaĹźda branĹźa ma oczywiĹ›cie swojÄ… specyfikÄ™, ale nie demonizowaĹ‚bym róşnic pomiÄ™dzy zarzÄ…dzaniem szpitalem a przysĹ‚owiowÄ… fabrykÄ… Ĺ›rubek. Tylko rodzajĂłw Ĺ›rubek w medycynie jest ogrom, a niektĂłre sÄ… bardzo specjalistyczne i drogie. Ja ukoĹ„czyĹ‚em program Executive MBA (a nie MBA w Ochronie Zdrowia, z medycyny byĹ‚em tam jedynym rodzynkiem) i uwa-

şam, şe był to świetny wybór, bo pozwolił mi dotknąć wszystkich aspektów pracy menedşera wyşszego szczebla oraz porównać mój sposób myślenia z kierownikami z innych sektorów, typowo rynkowych.

şach i znakomicie sprawdzają się te same rozwiązania, co w firmach usługowych.

Co jest najistotniejsze w pracy menedĹźera publicznej placĂłwki ochrony zdrowia?

Czy szpital publiczny moşna traktować jak firmę i stosować te same metody organizacji?

Odzyskiwanie zaufania pacjentĂłw to proces zĹ‚oĹźony. SĹ‚uşą temu dziaĹ‚ania wewnÄ…trz organizacji (remonty infrastruktury, nowy sprzÄ™t, zmiany procesu udzielania usĹ‚ug na przyjaĹşniejszy pacjentowi itd.) oraz kampanie informacyjne formalne i nieformalne. Bardzo waĹźne jest podnoszenie jakoĹ›ci usĹ‚ug – spółka wdroĹźyĹ‚a standardy ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001 oraz uzyskaĹ‚a akredytacjÄ™ jakoĹ›ci Ministra Zdrowia. Regularnie prowadzone sÄ… badania satysfakcji pacjentĂłw i ich rodzin. Istotne jest nastawienie wszystkich pracownikĂłw na rozwiÄ…zywanie problemĂłw chorych, jako gĹ‚Ăłwne zadanie szpitala nie tylko w sferze deklaratywnej, ale – na ile siÄ™ uda – takĹźe codziennej praktyce. ď Ź

Wręcz naleşy. Efektywność organizacji buduje się tak samo, jak w innych bran-

Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur Olesch

Wydaje mi się, şe kluczowe jest zarządzanie kadrą medyczną. Koszty pracy są największą pozycją, często ponad 50%, w dodatku personel jest bardzo wyspecjalizowany i trudny do pozyskania, świadom własnej wartości. Zwłaszcza w duşych szpitalach trudno kontrolować kaşdy aspekt pracy, zatem poziom działań lekarzy, pielęgniarek i innych pracowników ma kluczowe znaczenie.

Po latach zadłuşenia placówka wyszła na prostą. Czy udało się takşe odzyskać zaufanie pacjentów?

reklama

,BUFESB &LPOPNFUSJJ 1S[FTUS[FOOFK 6OJXFSTZUFUV ÂŒĂ˜E[LJFHP zaprasza na jedyne w Polsce

STUDIA PODYPLOMOWE: Ekonomia zdrowia i opieki zdrowotnej Program studiĂłw: obejmuje aktualne zagadnienia wykĹ‚adane na ekonomicznych uczelniach europejskich, w ramach specjalnoĹ›ci Health Economics and Health Care, z uwzglÄ™dnieniem specyfiki polskiego systemu zdrowia, w tym: t QPETUBXZ FLPOPNJJ NFOFEČˆFSTLJFK t ĂśOBOTPXBOJF Ç´XJBED[FÇŠ [ESPXPUOZDI t SBDIVOFL LPT[UĂ˜X X PDISPOJF [ESPXJB t NFUPEZ FXBMVBDKJ QSPHSBNĂ˜X zdrowotnych, t BOBMJ[B QSPDFTĂ˜X EFDZ[ZKOZDI t FLPOPNJLB VCF[QJFD[FÇŠ 4Â’VDIBD[F CÇ—EÇŒ LT[UBÂ’DFOJ SĂ˜XOJFČˆ X [BLSFTJF zastosowania narzÄ™dzi analiz ekonomicznych w sektorze zdrowia. W ramach studiĂłw proponujemy kurs jÄ™zyka angielskiego (certyfikat).

Adresaci studiĂłw: ;BQSBT[BNZ BCTPMXFOUĂ˜X TUVEJĂ˜X XZČˆT[ZDI MJDFODKBDLJDI MVC NBHJTUFSTLJDI LUĂ˜S[Z DIDÇŒ specjalizować siÄ™ w zakresie ekonomii zdrowia i opieki [ESPXPUOFK Czas trwania: Program obejmuje 240 godzin: t XZLÂ’BEĂ˜X t LPOXFSTBUPSJĂ˜X t ÇŽXJD[FÇŠ t [BKÇ—ÇŽ QSBLUZD[OZDI X QSBDPXOJBDI komputerowych, t TFNJOBSJVN EZQMPNPXF ZajÄ™cia prowadzone sÄ… w trybie niestacjonarnym QJÇŒULJ TPCPUZ DP EXB UZHPEOJF

Więcej informacji na: XXX LFQ VOJ MPE[ QM TUVEJB IUNM

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

27

rozmow y

Potencjał ukryty w ludziach W książce „Zarządzanie w opiece zdrowotnej. Nowe wyzwania” dr Marcin Kautsch dokonuje analizy kluczowych kompetencji menedżerskich, metod kierowania placówkami ochrony zdrowia oraz strategii organizacyjnych. Z autorem rozmawiamy o tym, jak dowodzić współczesnym szpitalem.

Foto: designed by freepik.com

Jakie sygnały powinny skłonić menedżera placówki medycznej do podjęcia procesów reorganizacyjnych? Biorąc pod uwagę skalę i tempo zmian, jakie zachodzą w otoczeniu – w zasadzie każdy menedżer powinien prowadzić proces ciągłej reorganizacji. Oczywiście to niemożliwe, bo – po pierwsze – nikogo nie stać na ciągłą zmianę, po drugie – ludzie mogliby tego nie wytrzymać. Należy jednak mieć świadomość, że im szybciej dokonujemy drobnych zmian, tym lepiej. Choć czasami to nie jest możliwe, bo ludzie mogą woleć jedną dużą zmianę niż ciągłe grzebanie przy jakimś procesie. I znowu oczywistość – zmiany te muszą nadążać za zmianami na rynku. Sygnały sugerujące potrzebę reorganizacji to negatywne odchylenia wskaźników – odpływ pacjentów, zmniejszona rentowność itp. Poza tym – co nie mniej istotne – należy obserwować rynek i wychwytywać mało oczywiste komunikaty. Menedżer powinien być aktywnym obserwatorem, takim rodzajem czujki, która idzie przed

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

głównym wojskiem i wypatruje niebezpieczeństw oraz szans. A jak to wszystko zrobić? To zależy, o jaką reorganizację chodzi. Na pewno trzeba to robić z głową. Pamiętać o tym, by ta reorganizacja była przemyślana, by rozumieć, jakie skutki będzie mieć dla całej organizacji. No i z pewnością trzeba do niej przygotować ludzi. Żeby rozumieli, co i jak ma być zrobione. Który element zarządzania szpitalem jest najczęściej zaniedbywany na polskim rynku usług medycznych? Z czego to wynika? Bezwzględnie są to ludzie. I to dotyczy nie tylko szpitali, ale i innych dostarczycieli usług. Ludzie są traktowani jak koszt, a nie zasób. Nie wykorzystuje się genialnych czasami pomysłów pracowników, nie inwestuje w nich. Jedyną formą wsparcia jest zgoda na szkolenie lekarzy, bo upatruje się tutaj szansę na zwiększenie przychodów. Zapomina się natomiast, że dzięki racjonalizacji,

czy też reorganizacji, o którą pytał Pan wcześniej, a której inicjatorami mogą być nasi pracownicy, moglibyśmy wiele zyskać. Ostatnio zakończyłem kurs dla średniej kadry zarządzającej jednego ze szpitali, który zdecydował się jednak zainwestować w ludzi. Sześć pomysłów wygenerowanych przez uczestników kursu jest w stanie dać tej placówce kilkumilionowe oszczędności w skali roku. A to zaledwie wierzchołek góry lodowej możliwych oszczędności. W jaki sposób placówka medyczna może budować przewagę konkurencyjną w obecnych warunkach systemu ochrony zdrowia? Czy szpitalom publicznym w ogóle jest ona potrzebna? Budowanie przewagi jest zawsze niezbędne. Bez względu na warunki. A tworzyć ją można na różne sposoby, zależnie od tego, w jakim otoczeniu działa szpital i jaka jest sama organizacja. Inaczej to będzie wyglądać w przypadku dużego szpitala, a inaczej – małej przychod-

rozmow y

ni. Na pewno należałoby budować przewagę konkurencyjną w oparciu o personel. To ludzie pomogą nam „polecieć na Księżyc” albo mogą doprowadzić do upadku całą organizację. Może placówki powinny dalej redukować zbyt duże koszty? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Są jednostki, które doszły już do ściany i dalsze tzw. proste oszczędności będą zagrażać bezpieczeństwu pacjentów. Są też takie, którym jedynie wydaje się, że już wyczerpały wszystkie możliwości. W oparciu o swoje doświadczenia śmiem twierdzić, że większość jednostek nie doszła jednak do ściany. Oszczędności – co widać na przykładzie wspominanego kursu – można znaleźć wszędzie, w każdej dziedzinie działalności. Sporo więcej można jednak zyskać współpracując z innymi jednostkami. W Krakowie jest kilkanaście szpitali publicznych. Średnie obłożenie szpitali w Polsce (które i tak jest zawyżone w związku z tym, że przetrzymujemy w nich ludzi, którzy nie powinni się znaleźć nawet w pobliżu szpitala) plasuje się poniżej 70%. Przy projektowaniu sieci szpitali przyjmowano, że obłożenie to powinno plasować się na poziomie 85%. Stąd wniosek, że w samym tylko Krakowie można zamknąć kilka mniejszych jednostek i nawet nikt by tego nie zauważył. Cóż, wolimy ogrzewać, oświetlać, utrzymywać w czystości puste przestrzenie. W zamykaniu niepotrzebnych jednostek należałoby upatrywać gigantycznych oszczędności. A jak jeszcze NFZ zacznie płacić za rezultaty, a nie liczbę usług, to okaże się, że w tym systemie (choć biednym) są jednak spore pieniądze, które mogłyby być przeznaczone na zdrowie. W książce „Zarządzanie w opiece zdrowotnej” sporo miejsca poświęca Pan jakości. Jak ją mierzyć, w jaki sposób doskonalić i włączyć w filozofię funkcjonowania podmiotu? Absolutnie kluczowe dla sukcesu organizacji jest zrozumienie, że jakość to nie jest jakaś abstrakcyjna idea, nie bierze się z coraz lepszych i bardziej zaawansowanych technologii. Bierze się z codziennej mrówczej pracy wszystkich pracowników. Każdy z nich musi chcieć i umieć pracować na rzecz jakości. Najlepszy na świecie zespół chirurgów operujący naj-

lepszymi narzędziami w najnowszej sali hybrydowej nie pomoże pacjentowi, jeżeli przedtem tenże zespół nie będzie przestrzegał elementarnych zasad profilaktyki antyzakażeniowej. Albo jeżeli się okaże, że ktoś w sterylizatorni czegoś nie dopatrzył. Bez zrozumienia tej podstawowej zasady i przekonania do niej ludzi, niczego się nie osiągnie. Wiele szpitali skupia się na wdrażaniu systemów zarządzania jakością ISO oraz akredytacji. Co zrobić, aby nowe procedury pracowały faktycznie na lepszą efektywność pracy i nie ograniczały się do dyplomu na ścianie? Wszystko zostanie na papierze, jeżeli pracownicy nie będą wierzyć, że to całe ISO czy akredytacja mają sens. Jakie wyzwania technologiczne czekają placówki medyczne? Najistotniejsze wyzwania technologiczne dotyczą rozwiązań teleinformatycznych. Zresztą cała europejska ochrona zdrowia jest zapóźniona jakieś 10 lat w stosunku do „zwykłej” gospodarki, jeżeli chodzi o zastosowanie tego typu rozwiązań, co stwierdziła sama Komisja Europejska w jednym z raportów. Kiedy zamawiamy obiad w restauracji, bardzo często kelnerka wpisuje to zamówienie do specjalnego urządzenia (choć mógłby to być zwykły tablet), dzięki czemu kuchnia wie, co ma przygotować; kasa – na jaką kwotę nas obciążyć; dział zamówień – jakie produkty ma kupić, bo za chwilę dany towar „zejdzie” z magazynu. Podobny obieg informacji powinien mieć miejsce w ochronie zdrowia. Jednym z najważniejszych elementów świadczenia usług medycznych jest personel. To na podstawie kontaktu z lekarzem/pielęgniarką pacjent ocenia swoje zadowolenie z usług. Jak motywować ludzi do wysokiej jakości obsługi pacjenta, również w znaczeniu standardów komunikacji? W gospodarce niedoboru zadowolenie klienta nie ma najmniejszego znaczenia. On i tak przyjdzie, bo nie ma innego wyjścia. Tyle mówi teoria i – niestety – praktyka. Tak długo, jak będzie nadwyżka popytu nad podażą, będą kłopoty z odpowiednim traktowaniem klienta. Amen. Przez wiele lat próbowano różnych metod i nie udawało się, większość z nich spełzała na niczym. Ale to

» Personel może być zarówno kołem zamachowym sukcesu jak i przyczyną upadku organizacji.« się będzie zmieniać. I czynnikiem, który wprowadzi zmianę nie będą menedżerowie, ale pacjenci właśnie. Statystycznie rzecz biorąc, ludzie zaczynają bardziej intensywnie korzystać z opieki zdrowotnej, kiedy kończą 45 lat. Jeżeli spojrzymy w kalendarz, to stwierdzimy, że obecnie coraz częściej w przychodniach i szpitalach leczą się osoby wychowane w wolnej Polsce, w warunkach wolnego rynku, znające języki obce, podróżujące po całym świecie, dla których komputer i Internet są podstawowymi narzędziami pracy. Przez te wszystkie lata osoby te przekonywano, że „są tego warte”. Kiedy robią zakupy, to obsługa traktuje je z należytym szacunkiem, a wręcz nadskakuje. I osoby te nie widzą powodów, dla których miałyby być traktowane inaczej przez pracowników ochrony zdrowia. A jeżeli nie będą zadowolone z usług, to będą o tym bardzo dobitnie informować pracowników ochrony zdrowia, pracodawców, publicznego płatnika oraz sądy. I tę batalię wygrają. Ostatnio rozmawiałem z szefową bardzo dużej firmy medycznej, która przyjmuje skargi od pacjentów. Jedna ze skarg brzmiała: „bo pani doktor tak się na mnie dziwnie popatrzyła”. Zakładam, że to jest przypadek, który mojej rozmówczyni zapadł w pamięć ze względu na swoją niedorzeczność, ale należy się liczyć, że takie skargi, i to w coraz większej liczbie, będą się pojawiały. Więc jeżeli lekarze oraz pielęgniarki nie chcą być zmuszeni do tłumaczenia się z takich czy innych zachowań, to powinni te zachowania zmienić, by pacjent po wyjściu z gabinetu odczuwał wdzięczność za poprawę stanu zdrowia, a nie brak zadowolenia związany z tym, jak został potraktowany. Coraz popularniejsze są obecnie szkolenia dotyczące radzenia sobie z agresywnym pacjentem. To fatalne podejście do problemu. Szkolenia powinny dotyczyć tego, co zrobić, żeby pacjent nie stał się agresywny. Ci, którzy to zrozumieją – wygrają. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

29

Foto: eHealth Week 2015

rozmow y

Duńska lekcja postępu Sundhed.dk jest oficjalnym portalem informacyjnym duńskiego systemu ochrony zdrowia, uważanym w Europie za wzór platformy e-zdrowia. Pacjenci i lekarze posiadają dostęp on-line do danych zgromadzonych w elektronicznych kartotekach, baz informacji o systemie ochrony zdrowia i profilaktyce, mogą komunikować się ze sobą. Dyrektor portalu, Morten Elbæk Petersen, laureat prestiżowej nagrody HIMSS Europe eHealth Leadership Award 2015, opowiada o kulisach projektu oraz o tym, jak rozwiązania e-zdrowia pozwoliły podnieść standardy ochrony zdrowia w Danii. 13 lat temu, kiedy powstał portal, e-zdrowie było jeszcze abstrakcyjnym pojęciem. Jak zrodził się wizjonerski pomysł? W tamtych czasach Dania już była pionierem digitalizacji w innych sektorach. W bankowości oraz sektorze publicznym funkcjonowały nowoczesne platformy informacyjne. W przypad-

30

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

ku ochrony zdrowia brakowało podobnego rozwiązania, choć gromadziliśmy informacje do chociażby celów badawczych czy dla poprawy jakości usług. Podmioty działające na rynku zgodnie doszły do wniosku, że trzeba zbudować centralny portal zdrowia, który kumulowałby w jednym miejscu wszystkie istotne informacje w systemie ochrony zdrowia.

20% społeczeństwa regularnie, przynajmniej raz w miesiącu, korzysta z e-platformy. To świadczy o sporej akceptacji użytkowników... Portal gwarantuje po pierwsze transparentność ochrony zdrowia oraz dostarcza szczegółowych informacji z pewnego, zweryfikowanego źródła. W ten sposób pacjenci stają się aktywnymi oraz świadomymi uczestnikami procesów zdrowotnych, leczenia i profilaktyki. Z kolei wzmocniony informacyjnie pacjent jest partnerem dla lekarza oraz współtwórcą własnego zdrowia, a nie tylko biernym konsumentem usług medycznych. Jaki element przeważył o sukcesie projektu? Trzeba podkreślić, że ostateczny kształt portalu to nie tylko efekt wspólnego porozumienia uczestników rynku, co do jego przeznaczenia i budowy, ale także skutek strategii digitalizacji sektora

rozmow y

usług publicznych w Danii. W przypadku cyfryzacji ochrony zdrowia, szczegółowe plany stworzone zostały odpowiednio wcześniej, w ten sposób mieliśmy mocną bazę do dalszych działań. Wśród kluczowych czynników sukcesu wymieniłbym wspólne wartości i wizje podzielane m.in. przez polityków oraz tych, którzy tworzą sektor. W Danii nauczyliśmy się, jak istotne jest, aby rewolucyjne zmiany forsowali liderzy o innowacyjnym spojrzeniu na rzeczywistość, mający silną wolę i odwagę, aby system publicznej ochrony zdrowia wznieść na wyższy poziom. Wymaga to chodzenia nieutartymi szlakami i zmiany tradycyjnego modelu relacji pomiędzy lekarzem a pacjentem. To nie jest łatwe i wymaga zaangażowania ludzi podzielających ambitne wizje. Beneficjentami portalu są pacjenci, lekarze i system ochrony zdrowia ogółem. Czy może Pan wymienić najważniejsze korzyści dla wymienionych grup? Z ekonomicznego punktu widzenia, założeniem portalu jest trzymanie pacjentów z dala od szpitali i umożliwienie im powrotu do zdrowia – lub utrzymania w zdrowiu – tam, gdzie czują się kom-

fortowo, czyli we własnym domu albo podczas wizyty u lekarza rodzinnego. Skupiamy się przez to na podstawowej opiece zdrowotnej w miejscu zamieszkania (lekarz), stylu życia, profilaktyce i chorobach przewlekłych. Sieć lekarzy rodzinnych jest w Danii bardzo dobrze rozwinięta, mają do niej łatwy dostęp wszyscy mieszkańcy, do tego bezpłatnie. Koszty opieki na tym poziomie pokrywane są z podatków, pełny pakiet świadczeń na jedną osobą wyceniany jest na ok. 200 euro rocznie. Ważne są odpowiednie proporcje w finansowaniu: obecnie 90% środków przeznaczanych jest właśnie na podstawową opiekę zdrowotną. Wystarczy obniżyć ten odsetek do 89%, zwiększając nakłady na szpitalnictwo z 10% do 11%, i od razu zauważamy zwiększenie kolejek do szpitali o ok. 10–15%. Zacho-

Foto: eHealth Week 2015

» Założeniem portalu jest trzy� manie pacjenta możliwie blisko lekarza rodzinne� go i daleko od szpitala.«

wanie równowagi finansowej jest więc bardzo istotne. Nadal wiele osób jest sceptycznych w kwestii wpływu narzędzi e-zdrowia na obniżenie kosztów opieki zdrowotnej... Przeprowadzamy regularne badania w tym obszarze, które wskazują na wyraźne korzyści finansowane z wdrożenia narzędzi e-zdrowia. Ale z drugiej strony, mówiąc o e-zdrowiu nie powinnyśmy się skupiać tylko na aspekcie finansowym. Liczy się także równy, demokratyczny dostęp do usług, ich jakość i wzmocnienie pacjenta w podejmowanych decyzjach i roli na rynku. Jak dalej będzie się rozwijać portal sundhed.dk? Ważnym krokiem milowym dla systemu i jego użytkowników jest możliwość dostępu do danych zdrowotnych, nie tylko z komputera stacjonarnego czy laptopa, ale także ze smartfonów i tabletów, co daje pacjentom i lekarzom mobilną swobodę i elastyczność. Dziś jest to wprawdzie możliwe, ale chcemy przygotować nową wersję, która będzie jeszcze bardziej przyjazna dla użytkownika. Już teraz 40% wejść na portal odbywa się z urządzeń mobilnych. Nie chodzi wyłącznie tylko o to, „jak przeglądamy szukane dane”, ale również „kiedy” i „kto” posiada dostęp do informacji. Mobilność rozwiązań sprawia, że pacjent ma lepszy wgląd do danych, których potrzebuje w danej chwili, ale również może na bieżąco notować ważne informacje medyczne, tworzące kompleksowy obraz jego stanu zdrowia. Z całą pewnością planujemy wdrażać nowości e-zdrowia, które będą pojawiać się w przyszłości. Najważniejsze będzie zawsze to, aby niezmiennie pomagać pacjentom w odgrywaniu aktywnej roli współtwórców zdrowia i procesu leczenia. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

31

32

K

CMY

CY

MY

CM

Y

M

C

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

36%

DOSTĘP DO BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH

ALKOHOLIZM

STRES

19% 17%

CHOROBY PSYCHICZNE

22%

0%

5%

10%

WWW.MYPACJENCI.ORG | WWW.PACJENCIDECYDUJA.PL

trudno powiedzieć

nie powinno być

2000zł<

1501<2000zł

1201<1500zł

1000<1200zł

501<999zł

301<500zł

151<300zł

51<150zł

<50zł

0

15%

Górna granica rocznych wydatków na leki ponoszona przez pacjentów

WSPÓŁPŁACENIE ZA LEKI I ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE

26%

35%

NADWAGA I OTYŁOŚĆ

41%

CHOROBY PRZEWLEKŁE

DOSTĘP DO LEKRZA SPECJALISTY

WYZWANIA DLA ZDROWIA PUBLICZNEGO POLSKIEGO SPOŁECZEŃSTWA

20%

Wyniki przeprowadzonych konsultacji społecznych stanowią wskazówkę do ustalenia priorytetów w nowym podziale odpowiedzialności za zdrowie między państwem i obywatelami, jaki dokonuje ustawa o zdrowiu publicznym. Obejmują one: P 4$8;$@Ü <B<=)3> 58.)0. C(;5@5=4)/Z P (5<=Ü8 (5 ;C)=)14B'- î;ÿ()2 .4+5;3$'/. 5 C(;5@.> 5;$C @'C)<4Ē )(>0$'/Ü C(;5@5=4ĒZ P 8;5E1$0=B0Ü '-5;ÿ& 'B@.1.C$'B/4B'- C) <C'C),ÿ14B3 >@C,1Ü(4.)4.)3 5=B25è'.Y

POSTULATY SPOŁECZNE:

OKULISTA

20%

30%

PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY Z FUNDUSZY EOG W RAMACH PROGRAMU OBYWATELE DLA DEMOKRACJI WWW.NGOFUND.ORG.PL

jestem przeciw takim opłatom

21zł<

16<20zł

11<15zł

40%

50%

za każdy dzień pobytu w szpitalu

za każdą wizytę u lekarza specjalisty 6<10zł

10%

DUŻA ODLEGŁOŚĆ

BRAK ŚRODKÓW NA POKRYCIE KOSZTÓW

za każdą wizytę u lekarza pierwszego kontaktu

0%

9%

25%

OK. 2/3 BADANYCH WSKAZAŁO TRUDNOŚCI Z DOSTĘPEM DO NIEZBĘDNYCH ŚWIADCZEŃ MEDYCZNYCH W RAMACH NFZ W OSTATNIM ROKU

ENDOKRYNOLOG

Opłaty ryczałtowe za świadczenia w ramach NFZ

10%

18%

FIZJOTERAPEUTA REHABILITANT

BRAK INFORMACJI GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ POMOC

30%

LEKARZ PODSTAWOWEJ OPIEKI MEDYCZNEJ

28% 24%

DŁUGI CZAS OCZEKIWANIA NA WIZYTĘ

95%

BADANIA DIAGNOSTYCZNE

PRZYCZYNY WSKAZYWANYCH TRUDNOŚCI

2192

64%

ŚWIADCZENIA, KTÓRYCH DOTYCZĄ TRUDNOŚCI W DOSTĘPIE

LICZBA RESPONDENTÓW

<5zł

WYNIKI KONSULTACJI SPOŁECZNYCH

USTAWA O ZDROWIU PUBLICZNYM

praktyk a

K

CMY

CY

MY

CM

Y

M

C

44%

INTERNET

32%

RODZINA I PRZYJACIELE LEKARZ SPECJALISTA I PIERWSZEGO KONTAKTU

ZAWODOWI DIETETYCY I EDUKATORZY

18% 13%

RADZENIA SOBIE ZE STRESEM

ZDROWEGO ODĹťYWIANIA

27%

19%

17%

36 LAT

83%

ĹšREDNIA WIEKU RESPONDENTĂ“W

CHARAKTERYSTYKA PRĂ“BY

LEKARZE PODCZAS WIZYT W PRZYCHODNI

24%

SZCZEPIEĹƒ OCHRONNYCH

29%

DUŝE MIASTO >300.000 ŚREDNIE MIASTO 300.000 - 20.000 MIEJSCOWOŚĆ < 20.000 LECZENIE NA NFZ I PRYWATNIE TYLKO NFZ TYLKO PRYWATNIE

44% 33% 24% 74% 11% 15%

WWW.MYPACJENCI.ORG | WWW.PACJENCIDECYDUJA.PL

WYĹťSZE ĹšREDNIE NIĹťSZE NIĹť ĹšREDNIE

72% 25% 3%

MEDIA TRADYCYJNE

SZKOĹ Y I PRZEDSZKOLA

27%

Opłacana z pieniędzy publicznych edukacja zdrowotna powinny zajmować się:

36%

TEGO JAK I GDZIE MOŝNA UZYSKAĆ POMOC

KSIÄ„ĹťKI

43%

NAJBARDZIEJ BRAKUJE MI INFORMACJI NA TEMAT:

74%

ĹšRĂ“DĹ A INFORMACJI O ZDROWIU

PROJEKT WSPĂ“Ĺ FINANSOWANY Z FUNDUSZY EOG W RAMACH PROGRAMU OBYWATELE DLA DEMOKRACJI WWW.NGOFUND.ORG.PL

ž Y ;5(>')4'. 4.)C(;5@)/ Ă­B@45è'. 85@.44. 5(8;5@$(C$Ă— (5($=05@B 85($=)0 4$ +>4(><C @$10. C 5=B25è'.Ä’ . 4$(@$,Ä’Y

žÂ&#x;Y ! 85@.4.)4 E4$4<5@$Ă— 85;$(B 8;5E1$0=B'C4) 1>& (.)=)=B'C4) dla kobiet w ciÄ…Ĺźy, dzieci oraz osĂłb z nadwagÄ… lub otyĹ‚oĹ›ciÄ….

žžY (C.)'. >'CĂœ<C'C$/Ä’'B'- (5 <C0Ăż2 4$1)Ă­B 8;CB3><5@5 1)'CBĂ— @<C$@.'ĂœZ jeĹ›li rodzice sami tego nie robiÄ….

Nadwaga i otyłość

10. Za nieuzasadnione nieszczepienie dzieci zgodnie C 0$1)4($;C)3 4$1)Ă­B 0$;$Ă— ;5(C.'Ăż@ ,;CB@4Ä’Y

ÂŚY 5@.4.)4 &BĂ— >=;CB3$4B 8;CB3>< 1)'C)4.$ '-5;Ăż& C$0$ĂŽ4B'-Z =$0.'- /$0 ,;>ĂŽ1.'$Y

ÂĽY 5<C=B 1)'C)4.$ 5E$; @B8$(0Ăż@ (;5,5@B'- <85@5(5@$4B'- 8;C)C 8./$4B'- 0.);5@'Ăż@ 85@.44B &BĂ— 850;B@$4) C 851.<B <8;$@'BY

7. Osoby naraĹźajÄ…ce swoje zdrowie (na przykĹ‚ad naduĹźywajÄ…ce alkohol, 8$1Ä’') 8$8.);5<B„ 85@.44B 82$'.Ă— @BĂ­<CÄ’ <02$(0Ăœ C(;5@5=4Ä’Y

Odpowiedzialność za własne i publiczne zdrowie

ÂŁY 4$,2B3 @B8$(0> >3.$2&B3 >(C.)1.Ă— 8.);@<C)/ 8535'B 5<5&.) w stanie zagroĹźenia Ĺźycia.

¢Y .)3Z /$0 4$1)Ă­$25&B <.Ăœ C$'-5@$Ă— @ 8;CB8$(0> 054.)'C45è'. )@$0>$'/. C 85@5(> )8.()3.. 1>& 0$=$<=;5+BY

4. Nasz kraj jest dobrze przygotowany na wybuch epidemii i choroby C$0$ĂŽ4)/Y

Bezpieczeństwo zdrowotne

 Y .4.<=); !(;5@.$ 35Ă­) <$35(C.)14.) ()'B(5@$Ă— 4$ 1)'C)4.) /$0.'- 8;5&1)3Ăż@ 8;C)C4$'CBĂ— @.Ăœ0<C) è;5(0. 8>&1.'C4)Y

Â&#x;Y ;C)(<=$@.'.)1) 8$'/)4=Ăż@ 85@.44. &BĂ— 5&)'4. @) @<CB<=0.'- '.$2$'- 85()/3>/Ä’'B'- decyzje w ochronie zdrowia.

žY CB $4$‚ $4. C($4.)3 @ <02$(C.) $(B (<Y !(;5@.$ >&1.'C4),5 85@.4.)4 C4$1)Î× się przedstawiciel organizacji pozarządowych działających na rzecz zdrowia?

Partycypacja publiczna w podejmowaniu decyzji w ochronie zdrowia

78%

82%

77%

44%

53%

56%

70%

86%

76%

82%

25%

9%

14%

ZWOLENNICY

18%

14%

10%

13%

7%

27%

23%

12%

5%

70%

47%

60%

65%

PRZECIWNICY

praktyk a

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

33

praktyk a

Designed by freepik.com

Podstawy praw pacjenta

Z każdym rokiem do Rzecznika Praw Pacjenta wpływa coraz więcej zgłoszeń od osób, które uważają, że ich prawa zostały naruszone. Większość spornych sytuacji wynika z błędów organizacyjnych w podmiotach leczniczych, a nie ze złej woli świadczeniodawców. Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik w NZOZ „Przychodnia” Sp. z o.o.

Debata nad ostatecznym kształtem przepisów regulujących prawa pacjenta i wprowadzeniem instytucji Rzecznika Praw Pacjenta trwała dość długo. Wcześniej tematyka ta była fragmentarycznie regulowana w przepisach dotyczących

34

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

funkcjonowania służby zdrowia i wykonywania poszczególnych zawodów medycznych. Ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. 2012 poz. 159 ze zm.) jest pierwszym aktem prawnym zapewniającym kompleksową ochronę osobom korzystającym z opieki zdrowotnej w Polsce. Co istotne, regula-

cja odpowiada europejskim standardom, w tym wytycznym Światowej Organizacji Zdrowia.

Katalog praw Pomimo, że personel medyczny powinien znać podstawy prawne sprawowania opieki nad pacjentem, często wiedza ta nie jest kompletna. W wielu przypadkach dopiero skargi powodują sięgnięcie do przepisów i wypracowanie odpowiednich procedur. Warto zatem przypomnieć, że pacjent ma prawo do: 1) świadczeń zdrowotnych, 2) informacji, 3) zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych,

praktyk a

4) tajemnicy informacji związanych z pacjentem, 5) wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych, 6) poszanowania intymności i godności pacjenta, 7) dokumentacji medycznej, 8) zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia lekarza, 9) poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, 10) opieki duszpasterskiej, 11) przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie. Katalog praw jest zatem bardzo szeroki, a szereg zasad znajduje uzupełnienie również w przepisach szczegółowych, m.in. dotyczących zasad udzielania konkretnych świadczeń, prowadzenia kolejek oczekujących, zakresu świadczeń gwarantowanych, prowadzenia i udostępniania dokumentacji medycznej czy kompetencji zawodowych personelu medycznego.

Krąg uprawnionych Podstawową kwestią jest ustalenie, kto może korzystać z ochrony określonej w ustawie. Za pacjenta uważa się bowiem nie tylko osobę, której już są udzielane świadczenia, np. w ramach leczenia ambulatoryjnego czy też w ramach hospitalizacji, ale i osobę dopiero zwracającą się o pomoc medyczną. Gdyby takie zastrzeżenie nie zostało zawarte, nie byłoby prawnych podstaw do interwencji w sprawach osób, którym odmówiono udzielenia świadczeń lub które umieszczono na listach oczekujących z naruszeniami zasad przejrzystości i równego dostępu do usług medycznych. W codziennej praktyce należy przestrzegać ogólnej zasady, że prawa służą osobie, której dotyczy proces diagnostyczno-leczniczy, a nie jej rodzinie czy bliskim. Należy zatem rozpatrywać wszelkie działania w kontekście interesów danego pacjenta. Wydanie dokumentacji medycznej osobie nieuprawnionej, żądanie odstawienia leków pacjentowi leczącemu się psychiatrycznie czy oczekiwanie zastosowania konkretnych metod leczenia, w tym działań stanowiących uporczywą terapię, to tylko niektóre z kwestii pojawiających się podczas udzielania świadczeń. Informacje na temat stanu zdrowia pacjenta, przekazywane przez bliskich, mogą być przydatne personelowi medycznemu, zwłaszcza jeżeli z pacjentem nie można nawiązać

kontaktu. Rodzina nie może jednak przeciwstawiać się decyzjom terapeutycznym, ponieważ odpowiada za nie osoba wykonująca zawód medyczny. Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.

Sprawowanie opieki W kontekście realizacji praw osób niesamodzielnych z powodu wieku czy choroby, istotna jest definicja opiekuna faktycznego. Osoba ta sprawuje bez obowiązku ustawowego stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga. Nie jest zatem konieczne przedkładanie przez taką osobę dodatkowych pełnomocnictw czy upoważnień. Priorytetem jest bowiem udzielenie niezbędnych świadczeń pacjentowi, nad którym opiekun sprawuje pieczę. Twórcom przepisu zależało na usankcjonowaniu sytuacji, w której starszą, niesamodzielną osobą zajmuje się na co dzień niespokrewniony z nią opiekun. Do ubezwłasnowolnienia dochodzi stosunkowo rzadko, niemniej wiele osób w podeszłym wieku nie jest w stanie podejmować decyzji w sprawie swojego leczenia. Dzięki uprawnieniom przyznanym faktycznemu opiekunowi, może on uczestniczyć w procesie decyzyjnym, zwłaszcza, że najczęściej posiada kompleksową wiedzę na temat stanu zdrowia pacjenta i jego warunków materialno-bytowych. Pojawiają się jednak problemy interpretacyjne: jak należy rozumieć stałość opieki i co oznacza brak obowiązku ustawowego? Sytuację tę dobrze obrazuje przykład dziecka, które przyjechało na wakacje do dziadków lub wyjechało na kolonię i uległo wypadkowi. W obydwu przypadkach trudno mówić o „stałości” sprawowania opieki, wątpliwość budzi również brak umocowania ustawowego, jako że istnieje obowiązek zapewnienia wsparcia zarówno członkom rodziny, jak i dzieciom powierzonym pod opiekę wychowawcy kolonijnemu. Nie-

wątpliwie jednak te osoby mogą zgłosić się po pomoc medyczną i mogą stanąć w obliczu konieczności podjęcia decyzji o przeprowadzeniu pilnego zabiegu. Jakkolwiek ich działanie będzie miało na celu dobro podopiecznego, przepisy nie są w tym względzie dostatecznie precyzyjne.

Obowiązkowa informacja Prawa pacjenta muszą być respektowane zarówno przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, jak i osoby wykonujące zawód medyczny. Co istotne, świadczeniodawca ma obowiązek umożliwić pacjentowi zapoznanie się z przysługującymi mu prawami i ich ograniczeniami. Poinformować musi także o rodzaju i zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych, w tym o profilaktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, realizowanych przez podmiot. Ustawa mówi o umieszczeniu stosownej informacji w formie pisemnej w miejscu ogólnodostępnym, jak również w pomieszczeniach, w których przebywają pacjenci niezdolni do poruszania się. Z uwagi na obszerność przepisów, które odnoszą się do szeroko pojętej problematyki praw pacjenta i realizacji świadczeń, godnym uwagi rozwiązaniem jest zamieszczenie katalogu ogólnego wraz z informacją o możliwości dostępu do wszystkich aktów prawnych w określonym miejscu w placówce i udzielaniu szczegółowych wyjaśnień przez wyznaczonego pracownika. Tak określony standard postępowania gwarantuje czytelność przekazu i zapewnia dostęp pacjentów do rzetelnych informacji. Dane umożliwiające bezpośredni kontakt z Rzecznikiem Praw Pacjenta są również obligatoryjnie upubliczniane. Aktualnie Biuro Rzecznika znajduje się w Warszawie przy ulicy Młynarskiej 46 i ten adres oraz numer Infolinii Rzecznika Praw Pacjenta (800 190 590) – zarówno dla telefonów komórkowych, jak i stacjonarnych) powinien zostać podany wraz z pozostałymi informacjami. 

» Pacjent ma prawo, za pośrednictwem leczącego go lekarza, do wglądu w dokumentację medyczną odnoszącą się do jego osoby.« Deklaracja Praw Pacjenta WHO

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

35

Zostały 2 lata do wejścia w życie obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej w formie elektronicznej. Wdrażane dziś rozwiązania zadecydują o konkurencyjności placówek na kolejne lata. Tymczasem polskie szpitale w pośpiechu skupiają się na e-dokumentacji, zapominając o zmieniających się wymaganiach społeczeństwa oraz przeobrażeniach rynku ochrony zdrowia.

36

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Foto: designed by freepik.com

Inwestycje IT bez wizji

praktyk a

Artur Olesch Czasopismo OSOZ

Sierpień 2017 roku: ta data jest dla wielu placówek powodem do zmartwień. Czas płynie nieubłaganie, a przeprowadzenie inwestycji w narzędzia informatyczne, pozwalające tworzyć e-dokumentację medyczną, to skomplikowany i rozbudowany projekt. O wiele większym problemem może okazać się – w efekcie wąskiego skupienia się na zapisach ustawy – przeoczenie długookresowej perspektywy inwestycji IT oraz czynników, które za kilka lat mogą zmienić sposób funkcjonowania szpitali i sektora. Według raportu IDC Health Insights, szpitale coraz częściej konfrontowane będą z rosnącymi oczekiwaniami ze stro-

ny pacjentów oraz płatników. Ich zaspokojenie wymaga przemyślanych i innowacyjnych narzędzi. Zarządzający szpitalami powinni myśleć o systemach IT w kategoriach długookresowej inwestycji, starając się wycisnąć z nich możliwie najwięcej korzyści. Wąska wizja informatyzacji może okazać się drogą donikąd, albo jeszcze gorzej – czystym kosztem i kłopotem. Zwłaszcza na rodzimym rynku konieczność skrupulatnego liczenia każdej złotówki powinna skłaniać do głębszego zastanowienia się, jak systemy informatyczne mogą uczynić szpital miejscem przyjaznym dla pacjenta, tańszym w funkcjonowaniu, lepiej zorganizowanym, efektywnym kosztowo, innowacyjnym. Sama dokumentacja elektroniczna to jedynie niewielki wycinek w ekosystemie placówki.

praktyk a

Szpitale to złożone pod względem struktury organizacyjnej i procesów jednostki, gdzie efektywność operacyjna wymaga dobrze zaplanowanego i zorganizowanego działania. Bez kontroli nad wszystkimi procesami trudno o płynność funkcjonowania. Menedżerowie powinni patrzeć na systemy informatyczne jak na jedno z narzędzi zarządzania placówką, a nie jak na balast, który trzeba „kupić”, bo takie są wymagania prawne. Eksperci IDC Health Insight szacują, że do 2020 roku 80% danych w ochronie zdrowia gromadzonych będzie w chmurze danych, a w zdecydowanej większości przypadków, komunikacja z pacjentem ulegnie cyfryzacji: od rejestracji do opieki pozaszpitalnej (wskazówki rehabilitacyjne, konsultacje on-line, aplikacje wspomagające powrót do zdrowia). Nie od dziś wiadomo, że pobyt w szpitalu to najdroższa forma leczenia pacjenta (i jednocześnie najmniej korzystna dla pacjenta z wielu punktów widzenia). W przytłoczonych rosnącymi kosztami systemach ochrony zdrowia, otwarcie dyskutuje się o potencjalne telemedycyny, zwiększeniu roli podstawowej opieki zdrowotnej i lekarza rodzinnego. W Europie kolejni ubezpieczyciele decydują się na refundację konsultacji przez telefon, usług telemedycznych. To wymaga przygotowania nie tylko na poziomie organizacyjnym, ale także technicznym. W skali światowej, do 2018 roku 70% szpitali będzie prowadzić usługi wirtualnej opieki. E-usługami objęci zostaną w pierwszej kolejności osoby z chorobami przewlekłymi, wymagające z definicji stałego nadzoru specjalistów, niekoniecznie w modelu osobistej wizyty. Zmiany nie omijają Polski. Z początkiem lipca, Minister Zdrowia prof. Marian Zembala i Minister Administracji i Cyfryzacji Andrzej Halicki zapowiedzieli, że od września ruszy pilotażowy pro-

» Rosnące ����������������������� koszty wymuszą optymalizację procesów szpitalnych oraz szczelną kontrolę nad pobytem pacjenta w placówce.�« gram telekonsultacji lekarzy rodzinnych z lekarzami ze specjalistycznych ośrodków. Z kolei Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia zapowiada prawne uregulowanie telemedycyny, aby nie było wątpliwości, co do realizacji usług na odległość. Informatyzacja i wprowadzenie elektronicznych rekordów medycznych pacjenta będzie warunkiem uczestnictwa w badaniach klinicznych (łatwiejsza komunikacja). Ponadto, umożliwi wykorzystanie transferu wiedzy i kompetencji pomiędzy placówkami w skali kraju i świata. W dłuższej perspektywie czasowej szpitale czeka też inne wyzwanie, jakim jest standaryzacja procedur klinicznych. Dziś pacjent z tą samą chorobą jest leczony w każdym szpitalu w zupełnie inny sposób. Nie stosuje się tzw. dobrych praktyk klinicznych. Powód jest prosty: brak komunikacji pomiędzy placówkami medycznymi. Pod presją kosztów, efektywności i bezpieczeństwa pacjenta i tutaj można spodziewać się wkrótce dużych zmian. Systemy IT będą ewoluować z narzędzi zbierania i przechowywania danych w kierunku centrów zarządzania pobytem pacjenta w szpitalu i optymali-

» Badania ���������������������� pokazują bezpo�� średni związek poziomu informatyzacji z jakością leczenia, liczbą błędów medycznych i efektyw� nością kosztową.�«

zatorów procesów. Personel szpitalny – od pracowników rejestracji, po lekarzy i pielęgniarki – będzie wspierany przez oprogramowanie systemami wskazówek i wytycznych. Tak, aby leczyć każdego pacjenta według najlepszego standardu dla danej choroby. Optymalnym modelem opieki będzie tzw. 360-stopniowa opieka, gdzie plan leczenia dobierany jest na podstawie informacji zebranych w kartotece elektronicznej, a po zakończonym pobycie szpitalnym, kontynuowany w naturalnym środowisku życia, czyli domu. Przykładem są specjalne portale lub aplikacje opracowywane przez szpitale. Po zakończonym leczeniu, pacjent zyskuje dostęp do bazy informacji, dopasowanych do wybranego schorzenia, w tym filmów instruktażowych, porad lekarzy specjalistów. Może zadać pytanie on-line, połączyć się z pielęgniarką, przesłać wyniki pomiarów, np. ciśnienia krwi. Daje to choremu większą kontrolę nad powrotem do zdrowia i komfort psychiczny. Jak się można spodziewać, informatyzacja powinna sięgnąć każdego procesu szpitala, aby zapewnić możliwie szeroką kompleksowość rozwiązania i skorzystać z potencjału danych odzwierciedlających sytuacją operacyjną na różnych płaszczyznach funkcjonowania. Na koniec należy pamiętać, że cyfryzacja pociąga za sobą konieczność permanentnego udoskonalania procedur ochrony danych medycznych. Wraz z rosnącą digitalizacją, rośnie bowiem zagrożenie ze strony cyberprzestępczości. Choć dziś wiele ze wspomnianych zjawisk i trendów nadal jest obcych polskiej ochronie zdrowia, za kilka lat staną się faktem. Takie są kierunki zmian napędzane przez rozwój coraz lepszych technologii, przeobrażenia społeczne i rosnące lawinowo koszty ochrony zdrowia. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

37

praktyk a

Image: European Commission

Healthcare needs innovations Vytenis Andriukaitis - EU Commissioner for Health and Food Safety – delivered an opening speech at eHealth Week 2015 on the role of innovations in healthcare. European Union ec.europa.eu

“When I started as a practising medical doctor, we kept hand written health records and had face to face consultations. There was no other way. But this has been changing ever since. Digital applications and digital solutions are part of our daily lives – including in the area of healthcare. It is now common for health records to be kept electronically. Patients’ health information can be shared between health professionals in no time regardless of geographic location. Remote consultations with a doctor over the Internet facilitate access to care, save resources and pave the way for telemedicine and tele healthcare services across and within borders.

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

eHealth products and services are contributing to prevention, health risk management, and thus to more sustainable healthcare. It also generates income and jobs, while offering high-level technology solutions to healthy people, patients and doctors. eHealth also creates many possibilities for overcoming today’s challenges in Europe’s healthcare sector. First, there is an increase in health risk factors such as alcohol, smoking, malnutrition which are badly managed, thus causing chronic diseases and premature deaths due to the lack of prevention. Second, the number of people with chronic diseases is predicted to continue to rise which will put even more pressure on healthcare services. Already to-

day, the costs of chronic diseases account for 70-80% of total healthcare costs in the EU. Third, another challenge is Europe’s ageing population. The Europeans aged over 65 years already represent 17% of the total European population. This number will nearly double by 2060. All of these challenges scream for innovative solutions - eHealth can offer them. eHealth can empower people with risk factors and patients – we have to act in both cases. There is a huge potential in using eHealth tools to help preventing diseases and to promote good health. New solutions such as mobile health apps can enable people to actively engage in their own health management for instance by tracking their fitness or by monitoring their health status. Apps can invite people to take part in screening programmes or inform about promotion campaigns. These solutions are already becoming increasingly popular and the market for them is growing ra-

praktyk a

re that the Commission is monitoring the functioning of health systems in the Member States including the implementation of eHealth applications. This will enable us to identify and - where appropriate - recommend actions. I also believe that thanks to eHealth there is a scope to further integrate primary and secondary care in securing early diagnosis and timely treatment. Health promotion through eHealth tools offers a cheaper solution to prevent or to manage chronic diseases. Already, in many parts of Europe, diabetic patients are monitoring their blood sugar, transmitting the information electronically to their doctors. The care for their condition is ensured with less effort and at lower cost. We at the Commission are convinced of the benefits of eHealth. We are already providing funding opportunities under Horizon 2020 to support research, innovation and cooperation. It also includes targeted measures to support innovative SMEs. With the establishment of the eHealth Network, Member State autho-

» There ��������������������������������������������������������� is a huge potential in using eHealth tools to help preventing diseases and to promote good health.�«

rities can take the lead in Europe’s activities on eHealth. I have no doubt that the eHealth Network will continue fulfilling its mission to the maximum. It has already adopted the Patient Summary guidelines to provide continuity of care and patient safety across borders, and the Guidelines on ePrescription to facilitate the interoperability of electronic prescriptions between Member States. This is a critical step forward – patients will benefit from an electronically processed prescription and get the medicine they need when travelling within the EU. […] I am no techie but it is clear to me that we must seize the Digital Single market opportunities to fulfil a vision for healthcare in the 21st century – a vision of a single, universally accessible, sustainable and high quality, eHealth single market for the benefit of all European citizens and healthcare professionals. By coming together at events such as this and by sharing experiences in the Member States and at EU level, we will drive forward the case for eHealth. 

Foto: designed by freepik.com

pidly. Of course, this requires a shift how we organise healthcare systems, to focus more on prevention and promotion, rather than on cure. And it poses regulatory and other challenges. It is not easy to find the right balance between quality, safety and confidentiality issues and maintaining sufficiently low barriers for innovation. Indeed, this is a dynamic market where we need to support European SMEs and start-ups. In this context, the European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing plays a defining role in pushing for innovative solutions from idea to market, and to deployment across Europe. The Partnership is bringing new solutions to practice, helping millions of EU citizens to continue to lead healthy, active and independent lives as they grow older. The Partnership is also contributing to the sustainability of our health and social care systems. It is creating new opportunities for businesses in eHealth and the broader silver economy. It is the right momentum and scale-up such innovative approaches to serve citizens in ever greater numbers. To succeed we need to exploit and incorporate technological developments into our healthcare systems and improve their interoperability. I am keen to ensu-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

39

Foto: designed by freepik.com

o p ini e

Żeński filar sektora Wystarczy dokonać przeglądu stanowisk w największych sieciach medycznych, aby zauważyć, że to kobiety rządzą polską ochroną zdrowia. I robią to świetnie, godząc twarde reguły zarządzania z tak potrzebną wrażliwością i empatią. Marek Kubicki Falck Medycyna

Okładkę czerwcowego numeru Harvard Business Review (edycja polska) zdominował jeden temat: „Liderki w męskim świecie – jak stworzyć kulturę promującą różnorodność”. W środku magazynu znaleźć można kilka artykułów poświę-

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

conych zagadnieniu, z kolei we wstępie redaktora naczelnego postawiono pytanie retoryczne, dotyczące braku kobiet we władzach spółek: „Badania pokazują, że udział kobiet we władzach spółek giełdowych na terenie Unii Europejskiej wyniósł w minionym roku około 20%. W Polsce odsetek ten nie przekroczył nawet 15%, co plasuje nasz kraj na osiem-

nastym miejscu wśród krajów członkowskich. Tymczasem kobiety stanowią zdecydowaną większość siły zakupowej, więc refleksja na temat możliwości dopasowania oferty firmy do oczekiwań większości konsumentów powinna skłaniać zarządy do awansowania kobiet do gremiów decyzyjnych. Dlaczego więc firmy nie korzystają z dobrodziejstw różnorodności?”. Patrząc na polski, prywatny biznes medyczny można sobie zadać pytanie odwrotne – czy w tym zdominowanym przez kobiety świecie, mężczyźni mają szansę na wysokie stanowiska? Najbardziej znaną kobietą, zarządzającą polską firmą medyczną, jest nie-

o p ini e

wątpliwie Anna Rulkiewicz, Prezes Lux Med-u, związana z firmą od 2002 r., gdzie początkowo pełniła funkcję Członka Zarządu, Dyrektora Sprzedaży i Marketingu. W 2007 r. została Prezesem Grupy Lux Med. Od końca 2011 roku pełni także funkcję Dyrektora Zarządzającego LMG Försäkrings AB, którego oddział działa w Polsce pod marką Lux Med Ubezpieczenia. Przez wiele lat twórczynią sukcesu i wieloletnią prezes Medicoveru, a obecnie prezes EMC Instytut Medyczny S.A., była także kobieta – Agnieszka Szpara. Idąc dalej, w Enel-Medzie, który na pierwszy rzut oka wydaje się być niesfeminizowaną firmą (w zarządzie dwóch mężczyzn – Adam Rozwadowski i Jacek Rozwadowski), to olbrzymią – choć mniej formalną władzę – pełnią także kobiety: Anna Rozwadowska (żona Pana Adama Rozwadowskiego pełniąca obowiązki Przewodniczącej Rady Nadzorczej) oraz Beata Rozwadowska (żona Pana Jacka Rozwadowskiego, a formalnie pełnomocnik Zarządu ds. jakości). W kolejnych największych polskich spółkach medycznych jest podobnie. Prezesem Falck Medycyna, od początku prowadzenia działalności medycznej w Polsce, czyli od ponad dziesięciu lat, jest Katarzyna Czajka. Wieloletnim prezesem Scanmedu – Joanna Szyman. Na niższych szczeblach zarządzania odsetek kobiet jest równie duży. Zdecydowaną większość kierowników Centrów Medycznych, czy to w Grupie Lux Med, Enel-Medzie, czy Medicoverze stanowią kobiety. W Falcku nie ma żadnego Centrum Medycznego zarządzanego przez mężczyznę. Kobiety pełnią kluczowe role także w zarządzaniu jakością, działach HR, rozliczeniach, call center i obsłudze klienta. Męskim bastionem są dyrektorzy finansowi, równowaga występuje w działach sprzedaży, a kobiety mają znów przewagę w marketingu i PR. Jak i czy można wytłumaczyć fenomen polskiej prywatnej medycyny, jako lidera równouprawnienia i przestrzegania, a nawet przekraczania parytetów płci, a tym samym dbania o różnorodność zarządzania? Aby to zrozumieć, warto spojrzeć na korzyści, jakie według Harvard Business Review zyskuje organizacja z zatrudniania kobiet na stanowiskach decyzyjnych: – Kobiety wnoszą powiew świeżości i różnorodność intelektualną. – Kobiety częściej niż mężczyźni zadają pytania i kwestionują status quo.

» Lux Med, Enel-Med, Falck, Medicover, Scanmed: prezesami największych sieci medycznych są kobiety.« – Kobiety są bardziej skłonne do współpracy i otwarte na inność. – Kobiety są bardziej empatyczne i mają większe umiejętności interpersonalne. A co się z tym wiąże w codziennym zarządzaniu: – „Kobiety wnoszą wiedzę na temat zachowań klientek”. – „Kobiety wnoszą umiejętność budowania konsensusu”. – „Kobiety mają lepiej rozwiniętą inteligencję emocjonalną”. – „Kobiety zajmujące stanowiska menedżerów wyższego szczebla musiały pokonać na drodze do sukcesu więcej wyzwań niż mężczyźni (…) To panie częściej wykazują odwagę w trudnych rozmowach i przy podejmowaniu ważnych dla firm decyzji”. Biorąc pod uwagę model decyzji zdrowotnych w polskiej (i nie tylko polskiej) rodzinie – gdzie o zdrowiu swoim, dzieci, ale bardzo często także swojego partnera decyduje kobieta, powołanie na Prezesa przedstawicielki płci żeńskiej, która ma „większą wiedzę na temat zachowań klientek”, wydaje się być zasadne. Ponieważ klientami są najczęściej osoby chore, co wiąże się z wysokim poziomem stresu, nerwami i szeroko pojętymi emocjami, zatrudnienie (tutaj już bardziej na poziomie kierownika centrum medycznego) kobiety – osoby z „lepiej rozwiniętą inteligencją emocjonalną”, a tym samym łatwiej radzącej sobie z emocjami, dbającej, aby pracownicy zwracali uwagę na aspekt empatii w codziennym kontakcie z pacjentem – także powinno być strzałem w dziesiątkę. Rynek usług medycznych ulega nieustannym przeobrażeniom, stąd kluczowym wydaje się być permanentne kwestionowanie status quo, zadawanie pytań o cele, rozwój i przyszłość firmy. W kontakcie z lekarzami decydujący jest kon-

sensus i zdolności negocjacyjne. W końcu w większości przypadków jest to rynek pracownika – lekarza, który decyduje o tym, w której placówce i za jaką stawkę chce pracować. Dobry kierownik placówki jest w stanie przyciągnąć do pracy świetnych lekarzy, utrzymać ich za stawkę w dolnych widełkach stawki rynkowej. Zły menedżer musi zdecydowanie przepłacać, a gdy jedyną motywacją do pracy są pieniądze, to zawsze może pojawić się inna firma, która zapłaci więcej. Tym samym znów kobieta wydaje się być lepiej stworzona do tej roli. Patrząc na podane powyżej przykłady można uznać, że prywatna branża medyczna, ze względu na swoją specyfikę, szybciej niż pozostałe firmy dostrzegła korzyści z zatrudniania przedstawicielek płci żeńskiej na najwyższych i średnich stanowiskach zarządzania. Paradoksalnie i przewrotnie należałoby zadbać o to, aby w trosce o różnorodność organizacji, nie zapominać o mężczyznach, np. na stanowiskach kierowników centrów medycznych. Polska – jako kraj prawie monokulturowy i monoetniczny – nie musi zwracać aż tak dużej uwagi na obecność obcokrajowców we władzach spółek, nawet mimo potencjalnych korzyści płynących z takiego rozwiązania. Także odmienność orientacji seksualnych, bądź religijnych nie wydaje się być specjalnie znacząca. Pewną wartością, zwłaszcza dla spółek zlokalizowanych w Warszawie (a zarządy największych sieci medycznych są właśnie tutaj), jest dopuszczenie do władz i głosu osób spoza tego miasta. Warszawa z punktu widzenia rynku prywatnych usług medycznych to inny kraj. Polskę można podzielić na dwie części. Pierwsza to właśnie Warszawa będąca potężnym rynkiem, gdzie np. Damian – część grupy Medicover – ma obroty większe niż jakakolwiek sieć jednostek poza stolicą, a Enel- Med większość swoich przychodów generuje właśnie tutaj. W stolicy ponad 19% firm wykupiło swoim pracownikom abonamenty, a osoby prywatne są przyzwyczajone do płacenia za wizytę lub kupna pakietu medycznego, jeżeli nie zrobił tego pracodawca. Druga część to reszta Polski, która dopiero jako całość równoważy prywatny rynek usług medycznych i skupiona jest raczej na NFZ-cie i szukaniu krótszej drogi do specjalisty w ramach Funduszu, a nie przeznaczaniu pieniędzy na badania i wizyty. Wydatki prywatne są zarezerwowane dla wybitnych, znanych i polecanych lekarzy, nie zaś typowej wizyty u specja-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

41

o p ini e

nowisko Prezesa NFZ znalazło się w rękach kobiety. Z tej perspektywy trudno ocenić – jako mężczyźnie pracującemu w branży medycznej – czy należałoby się cieszyć

z możliwości pracy w sektorze promującym różnorodność i doceniać możliwość wymiany doświadczeń, czy też martwić, że droga na najwyższe stanowiska jest już raczej zablokowana. 

» Inteligencja emocjonalna, empatia i zrozumienie pacjenta – kobiety dobrze sprawdzają się na stanowiskach menedżerskich w ochronie zdrowia.«

Foto: designed by freepik.com

listy. Patrzenie na rozwój placówek oraz ekspansję krajową z perspektywy osoby urodzonej i wychowanej w Warszawie może być karkołomne, żeby nie powiedzieć – zgubne dla firmy. Zatrudnienie w roli prezesa kobiety przez największe polskie firmy medyczne było decyzją trafną, która przyczyniła się do ich sukcesu rynkowego. Niezależnie od stereotypowych opinii, sprowadzających kobiety raczej do roli matki lub opiekunki domowego ogniska, największe i najważniejsze firmy prywatne z branży medycznej są zarządzane przez kobiety. W placówkach, gdzie jest inaczej, warto o tym pomyśleć i włączyć żeńską część personelu do procesu współdecydowania o losach firmy, z ważnym głosem doradczym. Być może jest to także wskazówka dla osób rządzących, aby częściej myśleli o kobietach na stanowisku Ministra Zdrowia (niezależnie od oceny pełniącej nie tak dawno obowiązki ministerialne premier Ewy Kopacz). Patrząc na NFZ i kierowników oddziałów (9 na 16 to kobiety), parytet w tej instytucji już został wprowadzony. Być może nadszedł najwyższy czas, aby również sta-

od redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

„Święto nieistotności” Milan Kundera

Jak otrzymać prezent?

„Postępowanie przedszpitalne w obrażeniach ciała” Przemysław Guła, Waldemar Machała

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 4 września 2015 r. „Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

42

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Forum Ochrony Zdrowia

o p ini e

Foto: Forum Ekonomiczne

Trudno dyskutować o przyszłości kraju – jego ekonomii, gospodarce, finansach, nie uwzględniając obszaru ochrony zdrowia, który generuje 10 proc. PKB państwa i daje pracę wielu milionom obywateli. Nie można także kreować przyszłości kraju, nie biorąc pod uwagę problemu zdrowia społeczeństwa, jego znaczenia i wpływu na wszystkie obszary życia. Podczas VI Forum Ochrony Zdrowia, które odbędzie się w ramach XXV Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju (8–10 września), przeprowadzona zostanie analiza pakietu onkologicznego, jak również dyskusja dotycząca organizacji szpitali, zarządzania oraz ich restrukturyzacji. Forum Ochrony Zdrowia to platforma dyskusji pomiędzy wszystkimi interesariuszami, dotycząca aktualnych problemów rynku medycznego w Polsce oraz przemian, prowadzących do zwiększenia efektywności systemu ochrony zdrowia i wzrostu zadowolenia pacjentów. Potrzeba stałej otwartej debaty o systemie ochrony zdrowia jest niezmienna od wielu lat i wszystko wskazuje na to, że jeszcze długo nie zabraknie tematów i problemów wymagających coraz to nowszych rozwiązań i modyfikacji. Wciąż rosnące zapotrzebowanie na usługi zdrowotne, wynikające ze zmian demograficznych i cywilizacyjnych,

i równoczesny wzrost kosztów, zmuszają do poszukiwania możliwości dyskusji i współpracy w celu poprawy jakości i liczby świadczeń zdrowotnych. – Forum Ochrony Zdrowia już od ponad 5 lat jest miejscem, które ułatwia całościowe spojrzenie na ochronę zdrowia – zarówno w ujęciu ogólnokrajowym, jak i lokalnym, pozwala na szukanie rozwiązań systemowych oraz szczegółowych dotyczących konkretnych specjalizacji, czy jednostek organizacyjnych. Uczestniczą w nim eksperci, lekarze, biznesmeni, przedstawiciele rządu i instytucji międzynarodowych zajmujących się ochroną zdrowia. Dzięki nim możliwe jest zwiększanie efektywności systemu ochrony zdrowia i poprawa stanu zdrowia całego społeczeństwa – mówi Zygmunt Berdychowski, przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego. Głównymi zagadnieniami tematycznymi zbli-

żającej się VI edycji Forum Ochrony Zdrowia będą m.in. finansowanie systemu ochrony zdrowia, zdrowie publiczne, prawne rozwiązania w ochronie zdrowia, e-zdrowie, przyszłość ochrony zdrowia, innowacyjne metody leczenia, podsumowanie pakietu onkologicznego. Podczas Forum Ekonomicznego odbędzie się ponad 170 wydarzeń – debat, bloków programowych, sesji plenarnych, prezentacji raportów w 12 ścieżkach tematycznych. W Forum udział zapowiedzieli najważniejsi politycy, ekonomiści, przedstawiciele największych europejskich firm oraz eksperci. Czasopismo OSOZ jest patronem medialnym wydarzenia.  Informacje: www.forum-ekonomiczne.pl

» W 2014 roku w Forum Ochrony Zdrowia wzięło udział ponad 100 liderów mających wpływ na funkcjo� nowanie ochrony zdrowia oraz ponad 250 gości.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

43

o p ini e

Foto: designed by freepik.com

Młode kobiety i rak

„Badanie poziomu wiedzy dotyczącej badania cytologicznego oraz raka szyjki macicy wśród młodych kobiet” to praca studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie nagrodzona publikacją w czasopiśmie OSOZ podczas Konferencji Studenckich Kół Naukowych Uczelni Medycznych we Wrocławiu (1. miejsce w kategorii Zdrowie Publiczne i Medycyna Społeczna). Prezentujemy streszczenie opracowania naukowego.

W skali globalnej rak szyjki macicy jest drugim pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym u kobiet. W Polsce zajmuje szóste miejsce, natomiast siódme na liście nowotworów będących powodem zgonu kobiet w naszym kraju. Największa liczba zachorowań przypada na grupę wiekową zawartą w przedziale od 45 do 65 lat. Szacuje się, że w 2015 roku na raka szyjki macicy w Polsce zachoruje 2865 kobiet. Najistotniejszymi czynnikami ryzyka tego nowotworu są przewlekłe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) – typy 16 i 18 lub innymi typami onkogennymi, wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, duża liczba partnerów płciowych, liczne ciąże i porody w młodym wieku, palenie papierosów oraz immunosupresja. We wczesnym okresie przebieg jest najczęściej bezobjawowy. Badanie cytologiczne to „złoty standard” populacyjnych programów profilaktycznych raka szyjki macicy: jest

44

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

ogólnodostępne, szybkie do przeprowadzenia, bezbolesne i relatywnie tanie, nie wymaga obciążających przygotowań przed jego wykonaniem, cechuje się wysoką czułością oraz swoistością. W Polsce program skierowany jest do kobiet w wieku od 25 do 59 roku życia. W tej grupie screening cytologiczny powinien być wykonany raz na 3 lata. U kobiet obciążonych czynnikami ryzyka – co 12 miesięcy. Kobiety młodsze niż 25 lat i starsze niż 59 lat mogą skorzystać z badania cytologicznego w ramach porady udzielonej przez lekarza specjalistę. Wartość jednokrotnego badania jest ograniczona, dlatego bardzo ważne jest jego systematyczne powtarzanie w zalecanych okresach. Badanie genetyczne w kierunku zakażenia wirusem HPV cechuje bardzo wysoka czułość (ponad 95%), znacznie przewyższająca czułość badania cytologicznego. Nie może ono jednak zastąpić cytologii. Niezbędnym warunkiem efektywno-

ści screeningu cytologicznego jest skala jego przeprowadzenia. Przykładowo, jeżeli badaniami przesiewowymi objętych zostałoby 75% populacji, można by uzyskać spadek umieralności wynoszący około 25%. Do 1,5% – 2% rozmazów cytologicznych prezentuje nieprawidłowości wymagające dalszych procedur diagnostycznych. W sprawozdaniu z realizacji Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych w 2013 roku wykazano wyraźnie wzrastającą tendencję zgłaszalności na badania cytologiczne, która wyniosła 44,10%, z czego 697 148 (co stanowiło 21,19% w procentowym ujęciu populacji) wykonanych zostało w ramach „Programu profilaktyki raka szyjki macicy”. W związku z istotnością omawianego zagadnienia oraz naszymi zainteresowaniami w tej kwestii, postanowiliśmy sprawdzić stan wiedzy młodych Polek na temat badania cytologicznego oraz raka

o p ini e

szyjki macicy, jak również częstość wykonywania przez nie badań profilaktycznych. Grupę badawczą stanowiło 126 kobiet, ich wiek zawarł się w przedziale od 19 do 31 lat, natomiast średnia wieku wyniosła 22 lata. 75% (94) respondentek było mieszkankami miast, 25% (32) zamieszkiwało wsie. 45% (57) ankietowanych posiadało wykształcenie wyższe, 52% (66) średnie, 2% (2) podstawowe, 1% (1) zawodowe. Swój status socjoekonomiczny 4% (5) badanych oceniło jako słaby, 13% (16) jako mierny, 68% (86) jako dobry, a 15% (19) jako bardzo dobry. Związek z medycyną poprzez studia lub pracę wykazały 82 respondentki. Badanie zostało przeprowadzone w październiku 2014 roku na terenie Lublina. Miało ono formę badania ankietowego. Źródłem informacji była ankieta zbudowana z 34 pytań jednokrotnego wyboru. 49% (62) respondentek miało wykonane badanie cytologiczne, z czego 68% (42) z nich wykonuje je regularnie. U 13% (8) kobiet wystąpił nieprawidłowy wynik wymagający dalszych procedur diagnostycznych. Jedynie 9% (11) kobiet poddanych zostało badaniu na obecność zakażenia wirusem HPV, u 91% (115) nigdy nie wykonano tego typu badania. Zadaliśmy naszym respondentkom pytania dotyczące podstawowej wiedzy na temat badania cytologicznego oraz raka szyjki macicy. Najwięcej nieprawidłowych odpowiedzi (64%; 80) uzyskaliśmy na pytanie o okres, w jakim po inicjacji seksualnej powinno się wykonać pierwszą cytologię. Wiedza dotycząca minimalnego odstępu czasowego, jaki powinien upłynąć między ostatnim dniem miesiączki a wykonaniem badania, była prawidłowa u 89% (112) badanych. Zdecydowana większość, bo aż 86% (109) respondentek wie, że w dniu wykonywania badania nie należy współżyć. 74% (93) uczestniczek badania prawidłowo wskazało przedział wiekowy kobiet, do których adresowany jest „Program profilaktyki raka szyjki macicy”. 66% (83) posiada wiedzę na temat wirusa HPV i jego związku z rakiem szyjki macicy. Tylko jedna ankietowana udzieliła prawidłowej odpowiedzi na wszystkie zadane pytania. Najczęstszym źródłem informacji o badaniach cytologicznych są media (30%; 35) oraz lekarz ginekolog (26%; 30). 43% (22 respondentek) nie wykonuje badań cytologicznych, ponieważ uwa-

ża, że jest na nie za młoda; 22% (11) respondentek sądzi, że problem raka szyjki macicy i związana z nim profilaktyka ich nie dotyczy. 14% (7) kobiet wstydzi się wykonać badanie screeningowe. Zbadaliśmy korelacje pomiędzy wiedzą na temat badania cytologicznego a jego wykonywaniem. Wyniki są następujące: 48% (61) ankietowanych kobiet posiada wiedzę dotyczącą badania i wykonuje je, natomiast ankietowane posiadające wiedzę i nie wykonujące screeningu stanowiły aż 43% (54). 8% (10) respondentek nie posiadało dostatecznych informacji i nie poddawało się badaniu. Badanie cytologiczne ma kluczowe znaczenie w profilaktyce raka szyjki macicy, dlatego uważamy, że powinno być nadal popularyzowane wśród kobiet ze względu na wciąż niską frekwencję podczas badań przesiewowych. U kobiet wykonujących badania cytologiczne ważnym aspektem jest regularność ich przeprowadzania, dlatego informacje o konieczności systematycznego podda-

wania się screenigowi cytologicznemu, są bardzo istotne. Najczęstszym źródłem informacji o badaniu cytologicznym i motywacją do jego wykonania są media (dużą rolę przypisuje się prowadzonym kampaniom społecznym) oraz lekarz ginekolog. Wiedza dotycząca wirusa brodawczaka ludzkiego nie jest dostatecznie wysoka. Edukacja społeczeństwa na temat HPV oraz jego związku z rakiem szyjki macicy również powinna być priorytetem w profilaktyce tego nowotworu. Kampanie społeczne, na przykład w formie spotów telewizyjnych, internetowych i radiowych, pomogłyby spopularyzować wiedzę na temat HPV oraz raka szyjki macicy. Autorzy: Justyna Marszałek, Agnieszka Sikora, Tomasz Woźniak, Krzysztof Wiórkowski – Studenckie Koło Naukowe, Uniwersytet Medyczny w Lublinie; Elżbieta Pac-Kożuchowska – III Klinika i Katedra Pediatrii Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Lublinie, Uniwersytet Medyczny w Lublinie.

CZY WYKONUJESZ REGULARNIE BADANIE CYTOLOGICZNE? TAK | 53,85%

NIE | 46,15%

ŹRÓDŁO WIEDZY O BADANIACH CYTOLOGICZNYCH

MAMA 18,26%

ZNAJOMI 3,48%

INTERNET, TV 30,43%

STUDIA 21,74%

GINEKOLOG 26,09%

POWODY NIEWYKONYWANIA BADAŃ BYŁAM/JESTEM ZA MŁODA 43,14% PROBLEM MNIE NIE DOTYCZY 21,57%

BRAK CZASU 21,57%

WSTYDZIŁAM SIĘ 13,73%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

45

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych Katarzyna Płoskonka, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A. KOSZTY OGÓLNE LECZENIA

KOSZTY GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

KOSZTY ALERGII

ZMIANA MIESIĘCZNA W czerwcu W STOSUNKU DO maja

61 077 zł maj 2015

wartość zmiany

+375 zł

61 452 zł

2 693 zł

czerwiec 2015

maj 2015

wartość zmiany

–236 zł

2 457 zł

1629 zł

czerwiec 2015

maj 2015

wartość zmiany

+412 zł

2 041 zł

czerwiec 2015

DANE ZA 2015 ROK ZE ZMIANĄ W STOSUNKU DO 2014 ROKU

740 305 zł

784 441 zł

35 003 zł

39 893 zł

18 380 zł

19 194 zł

rok 2014

rok 2015

rok 2014

rok 2015

rok 2014

rok 2015

trend prognozy

+44 136 zł

trend prognozy

+4 890 zł

trend prognozy

+814 zł

* wszystkie dane w tekście i tabeli – w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

Koszty całkowite Ogólne koszty leczenia w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców osiągnęły w czerwcu 2015 roku poziom 61,5 tys. zł, co oznacza wzrost zarówno w stosunku do maja (o 376 zł), jak i do czerwca ubiegłego roku (o 2 450 zł). Kolejny miesiąc z rzędu najwyższe koszty leczenia wykazały województwa: mazowieckie (73,0 tys. zł), dolnośląskie (69,8 tys. zł) oraz łódzkie (69,2 tys. zł). Najmniejsze koszty wypracowało województwo opolskie (50,3 tys. zł), a następnie świętokrzyskie (53,3 tys. zł) oraz kujawsko-pomorskie (53,8 tys. zł). W pięciu województwach w czerwcu nastąpił spadek kosztów leczenia w odniesieniu do maja. Największy w województwie lubuskim (o 1 757 zł) i świętokrzyskim (o 1 646 zł). W województwie warmińsko-mazurskim, pomorskim oraz lubelskim koszty te wzrosły o ponad 3 tys. zł. Analizując prognozy można stwierdzić, że średnie koszty leczenia w przeliczeniu na 1000 mieszkańców osiągną w 2015 roku poziom ponad 784 tys. zł. Województwa mazowieckie i dolnośląskie przekroczą koszty rzędu 900 tys. zł, natomiast województwa opolskie, kujawsko-pomorskie, świętokrzyskie oraz warmińsko-mazurskie nie przekroczą kwoty 700 tys. zł.

46

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Grypa i przeziębienie Koszty leczenia przeziębienia i grypy w czerwcu wyniosły 2 457 zł (w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców). Ta wartość oznacza niewielki spadek w stosunku do maja bieżącego roku (o 236 zł) oraz wzrost w stosunku do czerwca ubiegłego roku (o 666 zł). Województwo podkarpackie, jako jedyne przekroczyło koszty rzędu 3 tys. zł. Z drugiej strony w województwie świętokrzyskim i opolskim koszty leczenia uplasowały się na poziomie poniżej 2 tys. zł. Różnica pomiędzy najwyższym a najniższym kosztem w obrębie województw wynosiła 1 214 zł. Dwa województwa odnotowały w czerwcu spadek kosztów leczenia przeziębienia i grypy w porównaniu z majem: podkarpackie (o 550 zł) oraz pomorskie (o 107 zł). Pozostałe województwa odnotowały spadek wielkości od 77 zł do 519 zł. Prognozy na 2015 rok sugerują, że koszty leczenia przeziębienia i grypy w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców osiągną poziom niemal 40 tys. zł. Dodatkowo województwo mazowieckie osiągnie najwyższy poziom (ponad 50 tys. zł), a województwo świętokrzyskie – poziom najniższy (28,7 tys. zł).

Alergia 2 041 zł – tyle wyniosły koszty leczenia alergii w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców zanotowane w czerwcu 2015 roku. Oznacza to wzrost w stosunku do maja (o 412 zł) oraz niewielki spadek w stosunku do czerwca 2014 roku (o 21 zł). W województwie podkarpackim i mazowieckim omawiane koszty osiągnęły zdecydowanie najwyższy poziom, kolejno: 2 687 zł i 2 520 zł. Wśród województw o najniższych kosztach można wymienić województwo kujawskopomorskie (1 313 zł), opolskie (1 347 zł) oraz warmińsko-mazurskie (1 451 zł). We wszystkich województwach koszty leczenia alergii w czerwcu, w porównaniu do maja, wzrosły. Najbardziej widoczny był wzrost kosztów w województwie podkarpackim (1 975 zł), śląskim (590 zł) oraz pomorskim (544 zł). Najmniej koszty wzrosły w województwie wielkopolskim (64 zł). Zgodnie z prognozami wyliczonymi na 2015 rok, koszty leczenia alergii wyniosą 19,3 tys. zł. Regionami o największych kosztach leczenia alergii będzie województwo mazowieckie, podkarpackie oraz dolnośląskie. W każdym z nich zostaną przekroczone koszty rzędu 20 tys. zł. Po przeciwległej stronie bieguna znajdzie się województwo warmińskomazurskie, gdzie koszty wyniosą nieco ponad 12,6 tys. zł. 

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Ogólne koszty leczenia w czerwcu 2015 roku nieznacznie wzrosły w stosunku do maja.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

47

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia grypy i przeziębienia nadal wykazują trend spadkowy, który utrzyma się do sierpnia. «

koszty, tys. zł

48

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia alergii przypadające na 1000 mieszkańców przekroczyły poziom 2 000 zł.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

prognoza

SIERPIEŃ

prognoza

WRZESIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

49

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Struktura dystrybucji leków Aneta Szczypek, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A. STATYSTYKA MIESIĄCA (czerwiec 2015) ORAZ TRENDY W STOSUNKU DO maja 2015

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE LEKU

16,85 zł

ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTECE

3290 osób 

163,5 tys. zł

POZIOM REFUNDACJI

27,35 %

ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

21,27 zł

WARTOŚĆ SPRZEDAŻY NA PACJENTA

49,70 zł

DZIEŃ/GODZINA O NAJWIĘKSZYM OBROCIE

TYDZIEŃ Z NAJWIĘKSZĄ LICZBĄ KLIENTÓW

NAJWIĘKSZY WZROST SPRZEDAŻY

środa | 10.00–11.00

8–14 czerwca

NARZĄDY ZMYSŁÓW

W czerwcu obrót w statystycznej aptece wyniósł 163,5 tys. zł. To wynik nieznacznie wyższy od średniego obrotu w maju bieżącego roku (wzrost o 1 tys. zł) oraz stały w stosunku do czerwca 2014 roku. Wartość całego rynku farmaceutycznego w czerwcu 2015 roku wyniosła 2,4 mld zł utrzymując się na podobnym poziomie, jak w ubiegłym miesiącu (wzrost o 0,3%). Prognozujemy, że średni obrót w aptece w 2015 roku osiągnie wartość 2 077,5 tys. zł. Wynik ten będzie wyższy o 35 tys. zł (wzrost o 1,7%) od średniego obrotu aptecznego z 2014 roku oraz o 39 tys. zł (wzrost o 1,9%) od analogicznej wartości z 2013 roku. Wartość całego rynku farmaceutycznego w 2015 roku wyniesie 30 mld zł. W porównaniu z wynikiem osiągniętym w 2014 roku oznacza to wzrost o 5,1%.

50

ŚREDNI OBRÓT W APTECE

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Zarówno w przypadku sprzedaży na recepty refundowane jak i sprzedaży na recepty pełnopłatne zanotowaliśmy wzrost obrotów na poziomie statystycznej apteki w stosunku do poprzedniego miesiąca. Średnia wartość sprzedaży na recepty refundowane w czerwcu 2015 roku osiągnęła 64,4 tys. zł. Oznacza to wzrost o 3,4% w stosunku do maja 2015 (62,3 tys. zł). Wartość sprzedaży na recepty pełnopłatne w statystycznej aptece wyniosła 37,3 tys. zł (wzrost o 1,9%), natomiast sprzedaży odręcznej – 60,6 tys. zł (spadek o 2,7%). Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym była środa (7 170 zł). Na drugim miejscu uplasował się piątek (7 058 zł), następnie wtorek (7 017 zł), poniedziałek (6 617 zł) i czwartek (5 307). Jedynym dniem roboczym, dla którego śred-

ni obrót apteczny istotnie odstawał od pozostałych, był czwartek. Gorszy wynik w ten dzień tygodnia wynikał z tego, że czwartek 4 czerwca był dniem świątecznym, co zaniżyło wyniki. Największy obrót statystyczna apteka osiągnęła 3 czerwca. Wyniósł on 7 998 zł i był o 1 688 zł większy od dnia z najsłabszym obrotem (biorąc pod uwagę tylko dni robocze), czyli 22 czerwca. W dziesięciu spośród piętnastu badanych grup terapeutycznych zanotowaliśmy wzrost średniej wartości sprzedaży w stosunku do maja 2015 roku. Największe wzrosty nastąpiły dla grup „narządy zmysłów” (o 5,29%) oraz „krew i układ krwiotwórczy” (o 5,15%). Grupy, które w porównaniu z majem 2015 roku osiągnęły mniejsze wartości sprzedaży to „układ oddechowy” (spadek o 4,97%), „nieokreślone” (spadek o 4%),

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

„leki przeciwzakaźne” (spadek o 2,6%), „układ mięśniowo-szkieletowy” (spadek o 2,19%) oraz „przewód pokarmowy i metabolizm” (spadek o 1,08%). Analizując udział w całkowitym obrocie aptecznym, największy poziom zmian – w stosunku do maja 2015 roku – obserwujemy w przypadku produktów na układ oddechowy (spadek udziału o 0,61 p.p.), układ sercowo-naczyniowy (wzrost udziału o 0,54 p.p.) oraz przewód pokarmowy i metabolizm (spadek udziału o 0,30 p.p.). Największy udział w całkowitym obrocie aptecznym, podobnie jak w zeszłym miesiącu, miały produkty na przewód pokarmowy i metabolizm (17,24%). Średnia marża apteczna w czerwcu wyniosła 25,78% i była o 0,40 p.p. wyższa niż w maju 2015 roku oraz o 0,63 p.p. niższa niż w czerwcu 2014. Największy wzrost marży aptecznej w porównaniu z majem 2015 roku obserwujemy dla sprzedaży odręcznej. W czerwcu marża dla produktów OTC była równa 31,42% (wzrost o 0,91 p.p.), dla leków na recepty pełnopłatne – 27,73% (wzrost o 0,66 p.p.), a dla leków na recepty refundowane – 18,11% (wzrost o 0,28 p.p.). Analizując okres od stycznia do czerwca 2015 roku, średnie marże w podstawowych grupach leków kształtowały się następująco: dla leków z list refundacyjnych – 18,88%, dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 30,40%, dla sprzedaży odręcznej – 34,56%. Średnie marże za czerwiec 2015 dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne oraz dla sprzedaży odręcznej są istotnie niższe od średnich marż za pierwsze półrocze 2015 roku (odpowiednio o 2,67 p.p. oraz o 3,13 p.p). Średnia cena za pojedyncze opakowanie wyniosła 16,85 zł i była o 30 groszy niższa (spadek o 1,6%) niż w poprzednim miesiącu oraz o 40 groszy wyższa niż w analogicznym miesiącu ubiegłego roku. Z podanej kwoty 12,24 zł zapłacił statystyczny pacjent (spadek o 2,57% w stosunku do maja 2015), natomiast 4,61 zł dopłacił refundator (wzrost o 1,13% w stosunku do maja 2015). Od marca 2015 roku obserwujemy niewielki, ale systematyczny spadek zapłaty pacjenta (w kolejnych miesiącach wyniosła ona: 12,77 zł, 12,59 zł, 12, 57 zł, 12,24 zł). Największą zmianę na średniej cenie sprzedaży, w stosunku do poprzedniego miesiąca, obserwujemy dla produktów sprzedawanych bez recepty. W czerwcu cena ta była równa 11,15 zł, natomiast w maju 11,42 zł, co oznacza spadek

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2015

czerwiec 2014

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2015

czerwiec 2014

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy 5,65%

17,24% przewód pokarm. i metabolizm

4,76% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,77% narządy zmysłów

10,32% układ oddechowy

4,03% leki przeciwzakaźne leki przeciwpasożytnicze, 0,23% owadobójcze i repelenty 2,52% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 4,69% krew i układ krwiotwórczy 1,12% endokrynologia -- hormony, bez horm. płciowych 3,89% dermatologia

15,2% układ sercowo-naczyniowy

11,15% centralny układ nerwowy varia 12,14%

4,29% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

51

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2015

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2015

*

**

***

52

*7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w czerwcu

o 2,3%. Ĺšrednia cena dla sprzedaĹźy na recepty peĹ‚nopĹ‚atne wyniosĹ‚a 22,54 zĹ‚ (spadek o 0,3% w stosunku do maja 2014 r.), natomiast dla sprzedaĹźy na recepty refundowane – 27,39 zĹ‚ (wzrost w stosunku do maja 2015 o 0,2%). PorĂłwnujÄ…c te dane ze Ĺ›rednimi cenami z czerwca 2014 obserwujemy wzrost Ĺ›redniej ceny sprzedaĹźy we wszystkich podstawowych grupach lekĂłw: o 1,2% (o 13 groszy) dla produktĂłw sprzedawanych bez recepty, o 2,5% (o 55 groszy) dla lekĂłw sprzedawanych na recepty peĹ‚nopĹ‚atne oraz o 2,7% (o 73 grosze) dla lekĂłw z list refundacyjnych. Podobny trend widzimy analizujÄ…c Ĺ›rednie ceny za pierwsze półrocze 2015 roku, przy czym tutaj wzrosty w stosunku do analogicznego okresu ubiegĹ‚ego roku sÄ… jeszcze wiÄ™ksze. Ceny wzrosĹ‚y odpowiednio o: 2,5% (28 groszy), 2,5% (54 grosze) oraz 3% (80 groszy). W czerwcu statystycznÄ… aptekÄ™ odwiedziĹ‚o 3290 pacjentĂłw, czyli o 30 osĂłb mniej niĹź w zeszĹ‚ym miesiÄ…cu. Jedynym dniem, w ktĂłrym liczba klientĂłw zbliĹźyĹ‚a siÄ™ do 160 osĂłb, byĹ‚ 3 czerwca (to jednoczeĹ›nie dzieĹ„ o najwiÄ™kszym Ĺ›rednim obrocie aptecznym), natomiast dniem charakteryzujÄ…cym siÄ™ najmniejszÄ… liczbÄ… osĂłb w statystycznej aptece byĹ‚ 23 czerwca (123 osoby). W czerwcu natęşenie ruchu w aptekach w soboty i niedziele byĹ‚o na bardzo wyrĂłwnanym poziomie. W soboty statystycznÄ… aptekÄ™ odwiedziĹ‚o Ĺ›rednio 82–85 osĂłb, a w niedzielÄ™ 27–28 osĂłb. Tygodniem o najwiÄ™kszym ruchu w aptekach byĹ‚ drugi tydzieĹ„ czerwca. PomiÄ™dzy 8–15 dniem czerwca liczba osĂłb odwiedzajÄ…cych statystycznÄ… aptekÄ™ przekroczyĹ‚a 800 osĂłb. Statystyczny pacjent wydaĹ‚ w aptece 49,70 zĹ‚. Kwota ta byĹ‚a o 80 groszy wyĹźsza w stosunku do maja 2015 roku i o 46 groszy niĹźsza w stosunku do czerwca 2014 roku. Z podanej kwoty 36,10 zĹ‚ stanowiĹ‚a faktyczna zapĹ‚ata pacjenta, a 13,59 zĹ‚ to dopĹ‚ata refundatora. CaĹ‚kowita wartość refundacji wyniosĹ‚a w czerwcu 644 mln zĹ‚, co stanowiĹ‚o 27,4% wartoĹ›ci caĹ‚ego rynku farmaceutycznego. ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2015

czerwiec 2014

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2015

czerwiec 2014

D[FSXDB

D[FSXDB

D[FSXDB

D[FSXDB

D[FSXDB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

czerwiec 2015

czerwiec 2014

czerwiec 2015

czerwiec 2014

103 998

102 899

63,61%

62,94%

Lek - OTC

31 572

32 405

19,31%

19,82%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

12 942

13 143

7,92%

8,04%

Pozostałe

14 988

15 053

9,17%

9,21%

Lek - RX

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

53

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za czerwiec 2015 czerwiec 2015

zmiana w stosunku do (%) maja 2015

stycznia 2015

zmiana w stosunku do (liczbowo)

czerwca 2014

maja 2015

stycznia 2015

czerwca 2014

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

163,5

0,6%

-8,4%

0,0%

1,0

-15,0

0,0

cały rynek apteczny

2 354 400

0,3%

-7,9%

3,7%

7 900,0

-203 148,0

83 058,0

statystyczna apteka

64,4

3,4%

1,1%

4,8%

2,1

0,7

3,0

cały rynek apteczny

927 649

3,1%

1,6%

8,6%

27 852,5

14 263,6

73 849,0

statystyczna apteka

37,3

1,9%

-2,0%

2,0%

0,7

-0,8

0,7

cały rynek apteczny

537 062

1,7%

-1,5%

5,7%

8 760,6

-8 218,3

29 050,3

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł) statystyczna apteka

60,6

-2,7%

-19,2%

-5,7%

-1,7

-14,4

-3,7

cały rynek apteczny

872 352

-3,0%

-18,8%

-2,3%

-26 884,6

-201 932,8

-20 240,3

statystyczna apteka

44,7

3,4%

-1,9%

-1,5%

1,5

-0,9

-0,7

cały rynek apteczny

643 979

3,1%

-1,4%

2,1%

19 363,5

-9 438,5

13 210,6

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji w całkowitym obrocie

27,4%

2,8%

7,1%

-1,5%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

68,4%

0,3%

-2,3%

-5,9%

0,0

0,0

0,0

ogółem

16,85 zł

-1,6%

1,3%

2,3%

-0,3

0,22

0,4

dla leków z list refundacyjnych

27,39 zł

0,2%

1,3%

2,7%

0,0

0,36

0,7

dla leków z recept pełnopłatnych

22,54 zł

-0,3%

2,8%

2,5%

-0,1

0,62

0,5

dla produktów bez recepty (OTC)

11,15 zł

-2,3%

-3,9%

1,2%

-0,3

-0,45

0,1

3 290

-0,9%

2,2%

0,9%

-30,0

70,0

30,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

720

0,0%

1,4%

0,0%

0,0

10,0

0,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

780

0,0%

1,3%

-1,3%

0,0

10,0

-10,0

2 640

-0,8%

-0,4%

1,5%

-20,0

-10,0

40,0

ogółem

25,78%

1,6%

-1,4%

-2,4%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,11%

1,6%

3,7%

-4,1%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

27,73%

2,4%

1,1%

-5,3%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

31,42%

3,0%

-1,1%

-6,8%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

49,70 zł

1,5%

-10,4%

-0,9%

0,8

-5,7

-0,5

Wartość zapłaty przez pacjenta

36,10 zł

0,5%

-12,5%

-0,3%

0,2

-5,2

-0,1

Wartość dopłaty refundatora

13,59 zł

4,3%

-4,0%

-2,4%

0,6

-0,6

-0,3

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

89,47 zł

3,4%

-0,3%

4,8%

2,9

-0,3

4,1

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

28,23 zł

2,8%

5,0%

21,2%

0,8

1,3

4,9

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

61,24 zł

3,7%

-2,6%

-1,3%

2,2

-1,6

-0,8

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

47,82 zł

1,9%

-3,3%

3,3%

0,9

-1,6

1,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

22,95 zł

-2,0%

-18,9%

-7,1%

-0,5

-5,3

-1,8

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Obrót 2015: 2 077,5 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 1–2%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

54

I 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do czerwca 2015 2015

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2015

2013

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2013

2 077,5

1,7%

1,9%

35,0

39,0

1 038,0

2,3%

2,8%

23,0

28,0

29 958 777,1

5,1%

7,9%

1 459 989,6

2 200 482,6

14 951 421,5

7,0%

9,0%

983 715,0

1 239 898,5

748,8

-0,1%

0,6%

-1,1

4,4

390,0

6,0%

6,7%

21,9

24,5

10 798 850,4

3,2%

6,5%

333 178,8

661 234,5

5 618 554,6

10,9%

13,2%

552 415,9

655 610,5

451,2

0,5%

-0,2%

2,4

-1,0

230,2

2,4%

1,2%

5,3

2,8

6 507 145,0

3,9%

5,7%

245 724,9

348 759,3

3 316 352,4

7,2%

7,4%

221 656,4

229 001,8

860,9

4,0%

4,1%

32,9

33,6

409,2

-1,2%

-0,2%

-5,0

-0,7

12 414 846,5

7,5%

10,2%

863 153,7

1 150 108,3

5 893 506,6

3,4%

5,9%

194 852,8

328 741,4

551,9

1,4%

5,7%

7,9

29,6

273,1

1,7%

6,4%

4,5

16,4

7 959 355,1

4,8%

11,9%

367 179,9

846 263,4

3 934 533,9

6,4%

12,9%

236 596,9

448 716,8

26,6%

-0,3%

3,7%

0,0

0,0

26,31%

-0,6%

3,5%

0,0

0,0

72,4%

1,5%

4,9%

0,0

0,0

68,79%

-4,1%

-0,5%

0,0

0,0

16,72 zł

1,3%

1,3%

0,2

0,2

17,02 zł

3,7%

3,3%

0,6

0,5

27,21 zł

1,3%

0,2%

0,3

0,1

27,38 zł

3,0%

1,3%

0,8

0,4

22,08 zł

1,1%

0,6%

0,3

0,1

22,18 zł

2,5%

1,5%

0,5

0,3

11,55 zł

2,8%

3,3%

0,3

0,4

11,52 zł

2,5%

3,0%

0,3

0,3

41 726

-0,1%

-4,5%

-44,4

-1 964,4

20 660

-2,5%

-5,0%

-530,0

-1 090,0

9 072

0,7%

-0,7%

61,6

-68,4

4 490

-1,3%

-2,6%

-60,0

-120,0

9 789

-1,7%

-5,1%

-171,3

-531,3

4 870

-4,3%

-6,9%

-220,0

-360,0

33 836

0,3%

-4,0%

85,9

-1 404,1

16 760

-1,5%

-4,6%

-260,0

-810,0

26,79%

0,0%

-2,9%

0,0

0,0

27,33%

0,2%

-0,1%

0,0

0,0

18,63%

0,0%

1,9%

0,0

0,0

18,88%

-0,1%

3,8%

0,0

0,0

29,26%

0,0%

-8,1%

0,0

0,0

30,40%

0,9%

-3,5%

0,0

0,0

33,55%

0,0%

-7,0%

0,0

0,0

34,56%

1,5%

-3,2%

0,0

0,0

49,79 zł

1,8%

6,7%

0,9

3,1

50,24 zł

4,9%

8,2%

2,3

3,8

36,56 zł

1,9%

5,4%

0,7

1,9

37,02 zł

5,1%

6,9%

1,8

2,4

13,23 zł

1,6%

10,6%

0,2

1,3

13,22 zł

4,3%

12,0%

0,5

1,4

82,55 zł

-0,8%

1,4%

-0,7

1,1

86,87 zł

7,4%

9,6%

6,0

7,6

22,74 zł

-4,6%

-9,8%

-1,1

-2,5

27,11 zł

18,6%

10,7%

4,3

2,6

59,80 zł

0,7%

6,3%

0,4

3,6

59,76 zł

3,0%

9,0%

1,7

4,9

46,10 zł

2,3%

5,2%

1,0

2,3

47,27 zł

7,0%

8,7%

3,1

3,8

25,44 zł

3,7%

8,4%

0,9

2,0

24,41 zł

0,3%

4,6%

0,1

1,1

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) 3 000

Refundacja: 8,0 mld zł

2 500

Zmiana obrotu: wzrost 5 do 6% (w stosunku do roku 2014) Zmiana refundacji: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2014)

Miliony zł

Obrót 2015: 30,0 mld zł

realizacja obrotu

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2014)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2014)

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

55

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

804,29

10,46

37651,89

23,03

8719,60

7,34

28932,29

64,70

23,16

76,84

1105,49

34,06

46,81

2. U-30

609,36

7,93

17528,48

10,72

7641,71

6,43

9886,77

22,11

43,60

56,40

802,19

21,85

28,77

3. U-50

289,76

3,77

6411,04

3,92

3808,83

3,21

2602,21

5,82

59,41

40,59

330,55

19,40

22,13

4. U-BEZPŁATNY

29,06

0,38

1260,96

0,77

61,92

0,05

1199,04

2,68

4,91

95,09

63,76

19,78

43,39

5. INWALIDA WOJENNY

22,34

0,29

810,37

0,50

22,52

0,02

787,85

1,76

2,78

97,22

30,70

26,39

36,28

0,34

0,00

7,82

0,00

1,82

0,00

6,00

0,01

23,31

76,69

0,43

18,29

23,34

7. ZHK

11,57

0,15

263,77

0,16

50,09

0,04

213,68

0,48

18,99

81,01

14,92

17,68

22,79

8. AZ

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

2,78

97,22

0,00

60,64

36,39

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. NARKOTYKI

2,37

0,03

485,67

0,30

54,40

0,05

431,27

0,96

11,20

88,80

3,75

129,52

204,78

10,93

0,14

1203,94

0,74

542,36

0,46

661,57

1,48

45,05

54,95

122,39

9,84

110,13

11. PELNOPŁATNE

1390,58

18,09

37296,00

22,81

37296,00

31,40

0,00

0,00 100,00

0,00

1654,51

22,54

26,82

12. ODRĘCZNA

4517,13

58,76

60580,00

37,05

60580,00

51,00

0,00

0,00 100,00

0,00

5431,28

11,15

13,41

13. RAZEM

7687,73 100,00

27,35

9559,97

17,10

21,27

10. ŚRODKI POMOCNICZE

163500,00 100,00

118779,27 100,00

44720,73 100,00

72,65

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

814,71

9,76

37789,58

21,84

8469,03

6,64

29320,56

64,41

22,41

77,59

1113,20

33,95

46,38

2. U-30

597,01

7,15

17056,31

9,86

7363,00

5,78

9693,31

21,29

43,17

56,83

783,77

21,76

28,57

3. U-50

23,11

320,11

3,84

7396,59

4,28

4304,53

3,38

3092,06

6,79

58,20

41,80

364,17

20,31

4. U-BEZPŁATNY

28,73

0,34

1211,79

0,70

50,19

0,04

1161,60

2,55

4,14

95,86

62,60

19,36

42,18

5. INWALIDA WOJENNY

22,88

0,27

821,12

0,47

3,75

0,00

817,36

1,80

0,46

99,54

31,34

26,20

35,89 23,59

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,33

0,00

7,83

0,00

1,64

0,00

6,19

0,01

20,92

79,08

0,43

18,20

7. ZHK

11,64

0,14

263,89

0,15

46,53

0,04

217,36

0,48

17,63

82,37

14,84

17,79

22,67

8. AZ

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

0,00

0,06

0,00

0,43

99,57

0,00

15,51

14,71

2,39

0,03

459,88

0,27

48,66

0,04

411,22

0,90

10,58

89,42

3,72

123,70

192,09

12,26

0,15

1423,46

0,82

619,07

0,49

804,39

1,77

43,49

56,51

144,33

9,86

116,13 26,04

9. NARKOTYKI 10. ŚRODKI POMOCNICZE 11. PELNOPŁATNE

1473,61

17,66

38370,50

22,18

38370,50

30,10

0,00

0,00 100,00

0,00

1729,82

22,18

12. ODRĘCZNA

5060,94

60,65

68199,00

39,42

68199,00

53,50

0,00

0,00 100,00

0,00

5918,04

11,52

13,48

13. RAZEM

8344,62 100,00

26,31

10166,26

17,02

20,73

173000,00 100,00

127475,90 100,00

45524,10 100,00

73,69

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1769

23,01

64420

39,40

20329

17,12

44091

31,56

68,44

2352

27,39

36,41

2. Recepty pełnopłatne

1391

18,09

37296

22,81

37296

31,40

0

0,00 100,00

0,00

1655

22,54

26,82

3. Sprzedaż odręczna

4517

58,76

60580

37,05

60580

51,00

0

0,00 100,00

0,00

5431

11,15

13,41

11

0,14

1204

0,74

542

0,46

662

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

7688 100,00

163500 100,00

118779 100,00

98,59

Pac.

1,48

45,05

54,95

122

9,84

110,13

44721 100,00

72,65

27,35

9560

17,10

21,27

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1797,81

21,54

65007,04

37,58

20287,33

15,91

44719,71

31,21

68,79

2374,06

27,38

36,16

2. Recepty pełnopłatne

1473,61

17,66

38370,50

22,18

38370,50

30,10

0,00

0,00 100,00

0,00

1729,82

22,18

26,04

3. Sprzedaż odręczna

5060,94

60,65

68199,00

39,42

68199,00

53,50

0,00

0,00 100,00

0,00

5918,04

11,52

13,48

12,26

0,15

1423,46

0,82

619,07

0,49

804,39

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8344,62 100,00

173000,00 100,00

127475,90 100,00

98,23

Pac.

1,77

43,49

56,51

144,33

9,86

116,13

45524,10 100,00

73,69

26,31

10166,26

17,02

20,73

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20686,47

20,18

748843,94

36,05

206322,72

13,52

542521,22

27,55

72,45

27522,11

27,21

36,20

2. Recepty pełnopłatne

17392,88

16,97

451242,94

21,72

451242,94

29,58

0,00

0,00 100,00

0,00

20435,80

22,08

25,94

3. Sprzedaż odręczna

64262,51

62,70

860911,76

41,44

860911,76

56,43

0,00

0,00 100,00

0,00

74542,12

11,55

13,40

145,28

0,14

16501,35

0,79

7078,81

0,46

9422,54

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

102487,14 100,00

2077499,99 100,00

1525556,23 100,00

98,29

Pac.

1,71

42,90

57,10

1718,09

9,60

113,58

551943,76 100,00

73,43

26,57

124218,12

16,72

20,27

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynku apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

298305857

20,18

10798850376

36,05

2975295502

13,52

7823476472

27,55

72,45

396879387

27,21

36,20

2. Recepty pełnopłatne

250813879

16,97

6507144990

21,72

6507189754

29,58

0

0,00 100,00

0,00

294694281

22,08

25,94

3. Sprzedaż odręczna

926702633

62,70

12414846458

41,44

12414856139

56,43

0

0,00 100,00

0,00

1074940566

11,55

13,40

2094884

0,14

237935290

0,79

102080622

0,46

135878593

5. RAZEM

1477917253 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

29958777114 100,00

21999422016 100,00

98,29

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

56

Transakcje Liczba

1,71

42,90

57,11

24773313

9,60

113,58

7959355065 100,00

73,43

26,57

1791287546

16,72

20,27

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

57

S t a t y st y k i i p r o g n o z y

Zioła. Leki od stuleci Zioła towarzyszyły ludziom od dawna. Zanim wynaleziono pierwsze leki oparte na związkach chemicznych, były jedynym sposobem leczenia wielu chorób. Dziś, w czasach nowoczesnej farmacji, ich znaczenie zmalało, ale mimo to pacjenci chętnie po nie sięgają. Podobnie przemysł farmaceutyczny – wiele popularnych leków opartych jest na wyciągach ziołowych. Jak kształtuje się ich sprzedaż w aptekach otwartych i co mówią prognozy na kolejne lata? 58

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

Designed by freepik.com

a n a l iz a O S O Z

Opis rynku Po zioła sięgamy bardzo często, zwłaszcza w dolegliwościach układu pokarmowego, przeziębieniach i dla wzmocnienia odporności, w stanach napięcia emocjonalnego, przy problemach ze snem. Ich spektrum zastosowania jest ogromne, a nauka nadal odkrywa nowe zastosowania. Analizując rynek skupimy się tylko na produktach sprzedawanych w aptekach otwartych, z pominięciem sprzedaży w innych punktach, takich jak sklepy spożywcze (herbaty ziołowe) albo punkty zielarskie. Roczna sprzedaż produktów ziołowych w aptekach to ok. 700 mln zł.

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

551

5,26

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2014 a nie będące w ofercie w 2002 roku

38

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

46

8,01

8,80

9,22

9,65

9,57 10,17 10,18 10,85 11,51 12,31 12,11

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

27

7,00

8,23

8,50

9,14

9,57 10,72 11,64 12,26 10,83 11,00

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

81

6,61

6,51

6,69

7,20

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

31

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

38

20,49 15,31 12,68

9,63

9,65

8,54

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

42

7,77

7,83

8,74

9,38

9,73 10,41

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

65

8,06

8,98

9,40

8,89

8,06

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

65

8,82

8,30

8,21

8,29

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

45

14,04 16,76 18,50

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

70

12,86 10,57

Produkty będące w ofercie w 2014 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

79

Liczba badanych produktów

5,43

5,78

6,13

6,57

6,68

6,95

7,69

8,17

8,86

9,41

9,72

7,98 12,79 15,38 14,02 12,08 10,44

9,77

9,59 10,24

9,67

9,96 11,18

7,50

7,82

8,19

8,41

9,67

8,28

11,48 14,27 15,24 15,79 15,97 16,56 16,94 16,12

7,64

21,16

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

551

5,26

5,43

5,78

6,13

6,57

6,68

6,95

7,69

8,17

8,86

9,41

9,72

9,67

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w 2014 roku

37

5,55

5,50

6,28

7,06

4,49

4,57

4,91

5,45

6,54

7,11

7,00

6,01

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2014

57

8,08

8,46

8,88

9,69

9,56 10,27 11,66 12,78 13,57 11,31

6,41

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2014

60

2,57

2,71

3,26

4,44

4,95

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2014

50

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2014

93

4,60

4,41

4,72

4,73

5,22

5,37

5,43

6,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2014

178

5,83

6,00

6,48

7,18

6,36

5,45

4,63

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2014

65

7,57

6,95

7,14

6,82

6,98

7,26

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2014

47

7,58

7,28

8,33

7,40

7,34

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2014

74

6,50

7,24

7,98

9,03

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2014

43

10,97 11,18

9,29

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2014

63

6,20

6,55

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

155

6,45

5,64

7,58 10,13 11,23 10,59

12,20 13,23 13,70 14,31 14,11 14,30 14,57 18,24 26,82

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

59

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Historycznie obserwowaliśmy znacząco różne wartości. Od najmniejszej, czyli 570 mln zł w 2002 roku (początek analizy rynku) do największej – 830 mln zł w 2009 roku. W minionym, 2014 roku, wartość sprzedaży uplasowała się na poziomie 704 mln zł, co było wynikiem wyższym o 23,46% od najmniejszej zanotowanej wartości, oraz o 15,17% niższym od najwyższej wartości. Najwięcej opakowań ziół zostało sprzedanych w 2002 roku (ponad 106 mln sztuk). Oprócz tego okresu,

ziomu 9,89 zł w 2014 roku. W badanym okresie wzrost ceny rok do roku zaobserwowany został w każdym roku. Rynek ziół oferuje całą gamę różnych produktów. Obecnie jest ich na rynku łącznie 1,5 tys. Występowały jednak okresy, gdy liczba pozycji asortymentowych przekraczała 2 tys. Analizując rynek pod względem liczby wprowadzanych i usuwanych produktów widzimy, że oferta wyraźnie się zmniejszyła. Jednak nadal jest to bardzo duża grupa w asortymencie apteki.

jeszcze w roku 2003 i 2008 przekroczona została bariera 100 mln opakowań. Aktualnie (dane za 2014 rok) sprzedawanych jest 71 mln opakowań ziół rocznie. W 2012 roku zaobserwowaliśmy największy spadek liczby sprzedanych opakowań liczony rok do roku, wynoszący 11,81%. Z kolei największy wzrost liczby sprzedanych opakowań zanotowaliśmy w 2008 roku (o 4,07%). Zioła to produkty, których średnia cena za pojedyncze opakowanie stale wzrasta, od poziomu 5,34 zł w 2002 roku do po-

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży ziół w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

570 404 039

106 795 556

5,34

288 666

54 046

1 976

2003

573 918 015

103 754 834

5,53

271 741

49 126

2 112

0,62%

-2,85%

2004

595 328 516

99 499 455

5,98

282 682

47 246

2 106

3,73%

-4,10%

2005

639 252 958

98 455 970

6,49

289 911

44 651

2 205

7,38%

-1,05%

2006

664 299 643

97 237 297

6,83

273 600

40 048

2 428

3,92%

-1,24%

2007

678 392 450

97 153 508

6,98

289 417

41 448

2 344

2,12%

-0,09%

2008

762 029 989

101 104 041

7,54

336 289

44 618

2 266

12,33%

4,07%

2009

830 154 687

98 914 745

8,39

472 484

56 298

1 757

8,94%

-2,17%

2010

780 182 599

89 590 171

8,71

452 280

51 936

1 725

-6,02%

-9,43%

2011

772 330 396

84 762 594

9,11

445 661

48 911

1 733

-1,01%

-5,39%

2012

713 750 884

74 754 314

9,55

453 463

47 493

1 574

-7,58%

-11,81%

2013

712 215 530

72 135 777

9,87

477 037

48 316

1 493

-0,22%

-3,50%

2014

704 224 363

71 175 929

9,89

476 471

48 157

1 478

-1,12%

-1,33%

2015

709 348 602

70 298 520

10,09

—

—

—

0,73%

-1,23%

2016

702 725 279

66 855 990

10,51

—

—

—

-0,93%

-4,90%

Rys. 1. Wartość sprzedaży ziół w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Wartość sprzedaży ziół rosła do 2009 roku, kiedy to trend odwrócił się.«

*

** *** *7

60

*

** *** *7

*

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań ziół w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Liczba sprzedawanych opakowań systematycznie spada. «

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie ziół w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Bardzo dynamicznie rośnie cena pojedynczego opakowania leku ziołowego.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2014

» Od 2008 roku drastycznie spad� ła liczba produktów ziołowych dostępnych w aptece.«

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

61

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

Wartość sprzedaży produktów ziołowych na rynku rosła do roku 2009. Od tego momentu trend został odwrócony. Z kolei od początków analizy widzimy powolny spadek liczby sprzedawanych opakowań, który znacznie przyspieszył w roku 2010. Czy obydwie tendencje utrzymają się także w najbliższych latach?

Trendy przyszłości Według wyliczonych na 2015 rok prognoz, w aptekach zakupimy 70,3 mln opakowań ziół. W kolejnym roku liczba ta spadnie do 65,9 mln opakowań. Spodziewamy się kontynuacji spadku liczby sprzedawanych opakowań, który przyspieszył na przełomie 2009 i 2010 roku. W 2015 roku zakupimy o 1,23% mniej opakowań niż miało to miejsce w 2014 roku; w 2016 roku zakupimy również mniej opakowań w stosunku do roku poprzedniego, o 4,9%. W tym czasie (w 2015 roku) na produkty ziołowe wydamy łącznie 709 mln liczba sprzedanych opakowań

,XJFDJFŎ

.BK

zioła

2014

-34% 62

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

2016 66,85 mln

4JFSQJFŎ

Podsumowanie Analiza oraz prognozy na przyszłość sugerują, że rynek ziół jest rynkiem spadkowym. Jednak zagłębiając się w wyniki sprzedaży wartościowej dla poszczególnych produktów oraz rynku ogółem można pokusić się o optymistyczne prognozy – bessa może zostać wkrótce przełamana. Zwróćmy też uwagę, że część sprzedaży odbywa się w kanałach nie objętych niniejszą analizą, zwłaszcza w sklepach ogólnodostępnych, gdzie kupić można całą gamę herbatek ziołowych. Konsumenci obdarzają zioła dużym zaufaniem,

106,79 mln

2012–2014

-JQJFD

zł, a za jedno opakowanie zapłacimy średnio 10,09 zł. Obydwa parametry wzrastają w porównaniu do 2014 roku. Średnia cena opakowania po raz pierwszy przekroczy 10 zł. W 2016 roku wartość sprzedaży wyniesie 702 mln zł, co będzie oznaczało jej spadek. Średnia cena za pojedyncze opakowanie będzie nadal wzrastała, osiągając wartość 10,51 zł.

2002

71,17 mln

$[FSXJFD

wartość sprzedaży

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

co wykorzystuje systematycznie przemysł farmaceutyczny, mnożąc dostępne produkty w postaci wyciągów, nalewek, tabletek. Trend zdrowego odżywiania się, coraz wyraźniejszy w polskim społeczeństwie, może oznaczać drugą szansę właśnie dla produktów ziołowych. W perspektywie długookresowej, biorąc pod uwagę sprzedaż produktów ziołowych i leków opartych na składnikach ziół, omawiany asortyment będzie nadal odgrywał istotną rolę w farmacji i samoleczeniu. 

Metodologia prognoz Analizując sprzedaż ziół w poprzednich latach widoczny był trend wzrostu w miesiącach zimowych, dlatego do obliczenia prognozy wykorzystano sezonową metodę prognozowania liniowego z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Pozwala ona na uwzględnienie wahań sezonowych. Jednocześnie metoda ta zakłada, iż jeżeli nie byłoby w danych wahań sezonowych to dane te można przybliżyć za pomocą trendu liniowego.

2002

CENa

5,34 zł

2014 9,89 zł

2002

570 404 039 zł

2014

704 224 363 zł

2016

2016

702 725 279 zł

10,51 zł

2012–2014

+97%

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows 2015 (czerwiec 2015) Katarzyna Piątek Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

W module APW11 SPRZEDAŻ dodano komunikat informujący o najmniejszym zarejestrowanym opakowaniu w przypadku sprzedaży leku refundowanego z uprawnieniami pacjenta IB. Aby podczas sprzedaży pojawiał się wspomniany komunikat, należy w module APW41 ADMINISTRATOR włączyć opcję APW11.2.99. Wyświetlaj komunikat o najmn. zarejestr. opakowaniu dodatkowo dla IB.

Rys. 1. Komunikat o najmniejszym opakowaniu

W związku z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, która weszła w życie w dniu 1 lipca 2015 (Dz.U. 2015.875 z 24.06.2015), w module APW11 SPRZEDAŻ podczas sprzedaży odręcznej leku zawierającego pseudoefedrynę, dekstrometorfan lub kodeinę (art. 8 ust. 2) wyświetla się komunikat dotyczący ograniczenia sprzedaży do ilości jednego opakowania. Wyświetlenie komunikatu uzależnione jest od włączenia opcji APW11.9. w module APW41 ADMINISTRATOR.

Rys. 3. Wydruk paragonu z rabatem

Rys. 4. Wydruk odpisu recepty

gazynu. Na liście dokumentów należy prawym klawiszem myszy wybrać opcję Zmień magazyn.

Rys. 5. Zmiana magazynu

Rys. 2. Komunikat wyświetlany podczas sprzedaży

Funkcję Produkcji leków galenowych, dostępną z poziomu APW14 MAGAZYN – Produkcja – Wytworzenie leku rozbudowano w podglądzie składników o kolumnę Min. data ważności.

W module APW11 SPRZEDAŻ dodano możliwość wydruku paragonu z rabatem dla danej pozycji leku (dotyczy drukarek typu Elzab Mera FE v2) (rys. 3). Dodano również możliwość wydruku odpisu recepty na drukarce fiskalnej POSNET (rys. 4). Moduł APW13 ZAKUPY rozbudowano o możliwość przeniesienia dokumentu znajdującego się w Buforze do innego ma-

Rys. 6. Składniki receptury

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

63

s y st e m y it

Do funkcji Produkcja leków galenowych dodano możliwość wpisania numeru serii w oknie Dane o produkowanym leku.

Dodatkowo, w module APW21 ZESTAWIENIA, w funkcji Zbiorcza ewidencja recept, rozbudowano filtr rodzajów recept o Zapotrzebowania.

Rys. 7. Dane o produkowanym leku

Eksport raportów do programu finansowo-księgowego WF Fakir dostępnego z poziomu modułu APW21 ZESTAWIENIA – FK rozbudowano o Faktury sprzedaży oraz Raporty dobowe.

Rys. 9. Filtr 

Rys. 8. Eksport raportów do programu

FARMACEUTYCZNE TARGI ON-LINE W jaki sposób apteki mogą kupować leki w najniższych cenach? Więcej informacji na www.targi.ks-navicon.pl

reklama

PR i komunikacja w ochronie zdrowia www.facebook.pl/PRmedyczny 64

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

s y st e m y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (czerwiec 2015) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Nowe kontrole związane z refundacjami Ustawienia kontroli dokonuje się w opcjach modułu Zlecenia na zakładce Komunikaty, ostrzeżenia i blokady oraz zakładce Kontrole związane z refundacjami.

stanie sprawdzone uprawnienie pacjenta w eWUŚ i do zlecenia nie został podpięty dokument uprawniający, system nie pozwoli zatwierdzić zlecenia.

Rys. 3. Blokada

Rys. 1. Opcje modułu Zlecenia

1. Warunki kontroli dokumentów eWUŚ: − brak kontroli, − ostrzegaj, jeśli brak potwierdzenia eWUŚ lub brak dokumentu potwierdzającego – jeśli podczas rejestracji zlecenia nie zostanie sprawdzone uprawnienie pacjenta w eWUŚ i do zlecenia nie został podpięty dokument uprawniający, wówczas przy zatwierdzaniu zlecenia zostanie wyświetlone ostrzeżenie.

2. Warunki kontroli wpisu kontynuacji leczenia dla świadczeń pierwszorazowych. − brak kontroli, − ostrzegaj, jeśli nie wprowadzono dla właściwych świadczeń – jeśli wykonywana usługa jest z płatnością na NFZ oraz jest z grupy świadczeń: świadczenie pierwszorazowe w AOS, a nie został ustawiony sposób kontynuacji leczenia pacjenta, wówczas przy zatwierdzaniu zlecenia zostanie wyświetlone ostrzeżenie.

Rys. 4. Ostrzeżenie

Rys. 2. Ostrzeżenie

− blokuj, jeśli brak potwierdzenia eWUŚ lub brak dokumentu potwierdzającego – jeśli podczas rejestracji zlecenia nie zo-

− blokuj, jeśli nie wprowadzono dla właściwych świadczeń – jeśli wykonywana usługa jest z płatnością na NFZ oraz jest z grupy świadczeń: świadczenie pierwszorazowe w AOS, a nie został ustawiony sposób kontynuacji leczenia pacjenta, system nie pozwoli zatwierdzić zlecenia.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

65

s y st e m y it

Rys. 5. Blokada

3. Sposób kontroli wprowadzenia karty DiLO. − brak kontroli, − jeśli usługa z grupy DiLO, a nie podpięto karty, to monituj – jeśli wykonywana usługa jest z płatnością na NFZ oraz jest z grupy świadczeń DiLO (świadczenia o kodach BUM: 501280000002, 533000000001–533000000017, 532000000001–532000000027, a do zlecenia nie została wprowadzona karta DiLO, wówczas przy zatwierdzaniu zlecenia zostanie wyświetlone ostrzeżenie.

Rys. 7. Blokada

został ustawiony tryb przyjęcia DiLO, tj. przyjęcie DiLO, a do zlecenia nie została wprowadzona usługa z grupy DiLO, ustawiona w polu Grupa usług dla kontroli karty DiLO, wówczas przy zatwierdzaniu zlecenia zostanie wyświetlone ostrzeżenie.

Rys. 8. Ostrzeżenie

Rys. 6. Ostrzeżenie

− jeśli usługa z grupy DiLO, a nie podpięto karty, to blokuj – jeśli wykonywana usługa jest z płatnością na NFZ oraz jest z grupy świadczeń DiLO (świadczenia o kodach BUM: 501280000002, 533000000001–533000000017, 532000000001–532000000027, a do zlecenia nie została wprowadzona karta DiLO, system nie pozwoli zatwierdzić zlecenia (rys. 7). 4. Grupa usług dla kontroli karty DiLO – należy ustawić grupę usług DiLO dla kontroli z pkt 3 – Sposób kontroli wprowadzenia karty DiLO. W wersji systemu 2015.01.0.13 zostało udostępnione zadanie tworzące grupę usług DiLO o nazwie Grupa usług DILO. Zadanie tworzy grupę usług o kodach BUM, tj. z usług powiązanych z usługami refundowanymi o kodach: 501280000002, 533000000001–533000000017, 532000000001–532000000027. 5. Sposób kontroli trybu przyjęcia DiLO. − brak kontroli, − jeśli tryb przyjęcia DiLO, a niewłaściwa usługa lub brak karty, to monituj – jeśli podczas wykonywania zlecenia

66

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

− jeśli tryb przyjęcia DiLO, a niewłaściwa usługa lub brak karty, to blokuj – jeśli podczas wykonywania zlecenia został ustawiony tryb przyjęcia DiLO, tj. przyjęcie DiLO, a do zlecenia nie została wprowadzona usługa z grupy DiLO, ustawiona w polu Grupa usług dla kontroli karty DiLO, system nie pozwoli zatwierdzić zlecenia:

Rys. 9. Blokada 

n a c z a si e

Foto: www.picjumbo.com

Dietoterapia według przepisu uczonych Portfolio 34 technologii, dzięki którym przedsiębiorcy będą mogli produkować bioaktywną żywność, przygotowali polscy uczeni w ramach 5-letniego projektu finansowanego przez Unię Europejską i Bank Gospodarstwa Krajowego. Dowiedziono, że jedzenie wzbogacone w naturalne składniki bioaktywne poprawia wskaźniki medyczne u osób cierpiących na otyłość, anemię, nadciśnienie i cukrzycę. PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Konsorcjum naukowe pod nazwą „Bioaktywna Żywność”, które realizuje przedsięwzięcie, powstało w 2010 r. Projekt koordynuje Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Prace naukowe prowa-

dzą ponadto: Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu oraz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, a także Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie i Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.

Projekt wart ponad 35 milionów złotych kończy się w połowie 2015 r. Etap komercjalizacji poprzedza wycena technologii wykonywana przez wyspecjalizowaną firmę wyłonioną w drodze przetargu. Technologia wytwarzania każdego z produktów wyceniana jest odrębnie. Dzięki temu przyszły producent może wybrać jedną, kilka albo całą grupę technologii. Od 1 czerwca ruszyły działania mające na celu ulokowanie produkcji w firmach i w konsekwencji – żywności na rynku. Rozmowy prowadzone są z polskimi przedsiębiorstwami. Być może na pierwszą partię produktów nie trzeba będzie czekać dłużej niż pół roku. Wśród 34 innowacyjnych produktów, które mogą trafić do naszych sklepów, jest pieczywo razowe i chrupkie, słodkie przekąski: kisiele, galaretki i budynie, zupy, mielonki mięsne lub mleczne napoje fermentowane. Będą one nieco droższe niż odpowiedniki bez zawartości wyizolowanych wcześniej składników, ale cena powinna być przystępna – zapewnia dr inż. Joanna Kobus-Ci-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

67

n a c z a si e

sowska z Katedry Technologii Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Dzienna porcja 8–10 produktów, które wykorzystywane były w badaniach żywieniowych, kosztowała mniej niż 20 złotych. Za to efekt zdrowotny jest nie do przecenienia – podkreślają badacze. „Nowo opracowane produkty w trakcie badań korzystnie zmieniły wybrane wskaźniki medyczne u osób chorych w porównaniu z pacjentami żywionymi produktami tradycyjnymi. Najbardziej poprawiła się sytuacja osób chorych na cukrzycę. Sami pacjenci mówili, że podczas dietoterapii zużywają mniej insuliny, w ich odczuciu metabolizm węglowodanów jest lepszy” – mówi dr KobusCisowska. Naturalne polskie produkty żywnościowe, wzbogacone przez poznańskich naukowców w bioaktywne składniki, mogą wkrótce stać się zalecanym przez lekarzy uzupełnieniem terapii czterech poważnych chorób: otyłości, anemii związanej z nieswoistym stanem zapalnym jelit, nadciśnienia oraz cukrzycy typu pierwszego. „Żywność komponujemy ze składników, które zawierają w sobie wyjątkowo dużą koncentrację bioaktywnych fito-związków. Nie stosuje się tu żad-

nych utrwalających czy konserwujących związków chemicznych. Surowce są naturalne, pochodzą najczęściej z roślin uprawianych w Polsce. To np. ekstrakt z morwy, pokrzywy, jarmużu, najczęściej wodny roztwór, który później jest suszony do postaci proszku. Inny składnik to hodowane przez nas kiełki soi, wzbogacane w żelazo, a następnie osuszane i rozdrabniane” – powiedział kierownik projektu prof. dr hab. Józef Korczak, Katedry Technologii Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

niem otyłości czy cukrzycy” – podkreślił prof. Józef Korczak.

Z najcenniejszych fragmentów roślin badacze izolowali i odzyskiwali czyste bioaktywne składniki. Ocenili je pod względem chemicznym i sensorycznym, unikając substancji szkodliwych, jak alergeny, toksyny czy metale ciężkie. Następnie powstały produkty o atrakcyjnym smaku, zapachu, barwie i konsystencji. Opracowano też metodę ochrony aktywnych składników, w tym właściwe opakowanie.

Żywność została od podstaw projektowana w uczelnianych laboratoriach, wyprodukowana według wskazówek i pod nadzorem badaczy, a następnie jej skuteczność przebadano klinicznie. Uniwersytet Ekonomiczny stworzył strategię rynkową dla opracowanych innowacji. Zgłoszono ponad 20 wniosków o przyznanie patentu. Technologia została sprawdzona w skali półprzemysłowej.

„Nasze produkty mają tę oryginalność, że są nastawione na wybrane jednostki chorobowe. Mają wywoływać podwójny efekt u osób, które są zagrożone jakąś jednostką chorobową. Będą na przykład obniżać poziomu cholesterolu we krwi i poprawiać glikemię u cukrzyków, a zarazem chronić przed wystąpie-

Dodał, że choroby cywilizacyjne są główną przyczyną zgonów, pogarszają jakość życia, stanowią poważne obciążenie dla systemu ochrony zdrowia i powodują wymierne straty społeczne. Ich leczenie jest trudne i kosztowne. Tymczasem liczne prace naukowe wskazują, że zachorowalność na te choroby może być radykalnie zmniejszona przez dobór odpowiedniej diety, bogatej w bioaktywne składniki.

Środki na projekt pochodzą z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, rozliczenia prowadzi Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Dofinansowanie zostało podzielone – 85 proc. pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a 15 proc. w formie dotacji celowej przekazał badaczom Bank Gospodarstwa Krajowego. 

» Żywność komponujemy ze składników, które zawierają w sobie wyjątkowo dużą koncentrację bioaktywnych fito-związków.«

Foto: www.picjumbo.com

68

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

n a c z a si e

KONFERENCJE | SZKOLENIA

8 –10 września | Krynica 25. FORUM EKONOMICZNE www.forum-ekonomiczne.pl

Jedno z najważniejszych spotkań liderów świata polityki i biznesu w Europie Środkowo-Wschodniej. 3000 gości z 60 krajów. W ramach programu Forum debaty dotyczące ochrony zdrowia. 17–18 września | Zabrze KONFERENCJA ZDROWIA PUBLICZNEGO PAŃSTW GRUPY WYSZECHRADZKIEJ www.v4-publichealth.eu

Tematyka konferencji skupi się wokół socjoekonomicznych przeobrażeń w kontekście nowych wyzwań i zadań zdrowia publicznego.

ZAREZERWUJ TERMIN

17–18 września | Warszawa GABINET. PRZYCHODNIA. SZPITAL – ASPEKTY WIZERUNKU I KOMUNIKACJI www.termedia.pl

Podczas dwóch dni Forum eksperci zaprezentują, jak zbudować nową jakość w komunikacji i zarządzaniu. Oprócz wykładów przygotowano praktyczne warsztaty w małych grupach. Wśród najważniejszych tematów znalazły się m.in.: komunikacja wewnętrzna, edukacja zdrowotna (health literacy), badania satysfakcji pacjenta, eventy medyczne, przywództwo i zarządzanie, aspekty prawne komunikacji, social media, marketing gabinetów lekarskich.

18–20 wrzesień | Poznań KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA KARDIOLOGICZNEGO www.kongres2014.ptkardio.pl 30 września–2 października | Gastein (Austria) EUROPEAN HEALTH FORUM www.ehfg.org 8 –10 października | Warszawa MIĘDZYNARODOWE TARGI MEDYCZNE www.wihehospital.pl

16–19 listopada | Dusseldorf (Niemcy) MEDICA 2015. TARGI MEDYCZNE www.medica-tradefair.com

Bezdyskusyjnie wiodące międzynarodowe targi medyczne. 4800 wystawców z 60 krajów zaprezentuje bogatą ofertę światowego przemysłu medycznego.

DO POBRANIA

RAPORT WORLD HEALTH STATISTICS 2015 164 strony | Bezpłatny | ENG www.who.int

Najnowsze opracowanie Światowej Organizacji Zdrowia prezentujące przekrojowo wskaźniki zdrowotne w 194 krajach należących do WHO. Najważniejsze informacje zebrane w formie skondensowanego kompendium wiedzy.

11–13 października | Berlin (Niemcy) WORLD HEALTH SUMMIT www.worldhealthsummit.org

Jedna z najważniejszych na świecie konferencji zdrowia publicznego, gromadząca co roku wybitnych ekspertów oraz 1200 uczestników z 80 krajów.

21–22 października | Odense (Dania) EUROPEAN TELEMEDICINE CONFERENCE www.telemedicineconference.eu

Ciekawe projekty telemedyczne w Europie, praktyczne prezentacje, nowości na rynku.

ANALIZA RYNKU INDEKS SPRAWNOŚCI OCHRONY ZDROWIA 2015 82 strony | Bezpłatny | PL www.dane-i-analizy.pl

Szczegółowa analiza systemu ochrony zdrowia w Polsce w trzech wymiarach: poprawy stanu zdrowia mieszkańców, efektywności gospodarki finansowej, jakości konsumenckiej opieki zdrowotnej.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

69

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Aleksandra Kurowska, Artur Olesch, Katarzyna Piątek, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

„Świadczenia szpitalne w powiązaniu z procesami zaopatrzenia medycznego i niemedycznego” Tomasz Adam Karkowski Celem książki jest pokazanie uwarunkowań świadczeń szpitalnych w powiązaniu z procesami zaopatrzenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo pacjenta, minimalizację „błędów niemedycznych” i satysfakcję z udzielonych świadczeń zdrowotnych. Opracowanie ukazuje także problemy wynikające z implementacji przepisów prawnych mających wpływ na zmniejszenie nierówności w dostępie do świadczeń opieki zdrowotnej. 

„Dzieje medycyny w Polsce” Wojciech Noszczyk Znakomici autorzy, opracowanie redakcyjne i językowe, oryginalny projekt plastyczny i ciekawe ilustracje. Pierwszy tom pokazuje historię medycyny od czasów najdawniejszych do roku 1914. Autorzy skoncentrowali się na charakterystyce rozwoju medycyny w kolejnych okresach historycznych w poszczególnych regionach kraju oraz na rozkwicie wybranych specjalizacji, uczelni i katedr. 

70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2015

„Amerykańska sielanka” Philip Roth Premiera: luty 2015, Wydawnictwo Literackie. Cena: ok. 49,90 zł

Nowe, kolekcjonerskie wydanie przełomowego tekstu autora „Kompleksu Portnoya”. Powieść została uhonorowana Nagrodą Pulitzera za 1998 rok. Gdy dwudziesty wiek zmierzał ku niejednoznacznemu końcowi, Philip Roth podarował nam książkę wielką. Elegię na cześć wszystkich obietnic naszego stulecia: obietnic dobrobytu, porządku społecznego i błogosławieństwa domowego zacisza. Bohaterem „Amerykańskiej sielanki” jest Szwed Levov, uwielbiany sportowiec w szkole średniej w Newark, który dorasta w czasach powojennej prosperity. Żeni się z miss stanu New Jersey, dziedziczy po ojcu fabrykę rękawiczek i przeprowadza się do kamiennego domu w sielskiej osadzie Old Rimrock. I nagle, pewnego dnia w 1968 roku, opuszcza go piękny amerykański sen o szczęściu. Oto ukochana córka Szweda, Merry, wyrosła z kochającej, bystrej dziewczynki na zamkniętą, fanatyczną nastolatkę zdolną do niebywale brutalnego aktu politycznego terroryzmu. Z dnia na dzień Szwed zostaje wyrwany z wytęsknionej amerykańskiej sielanki i rzucony w odmęty szaleństwa.

» Przykuwająca, napędzana żalem, wściekłością i głębokim zrozumie� niem dla opisywanych postaci, powieść ta jest arcydziełem Rotha.«

Współpracownicy: Piotr Dębicki, Marcin Kautsch, Marek Kubicki, Justyna Marszałek, Elżbieta Pac-Kożuchowska, Morten Elbæk Petersen, Agnieszka Sikora, Krzysztof Wiórkowski, Tomasz Woźniak. Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 16 400 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione. Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale YouTube czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady. Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl

www.worldhealthsummit.org

Science · innovation · PolicieS

World HealtH Summit Berlin, germanY octoBer 11–13, 2015 Federal Foreign oFFice  |  Berlin Held under the high patronage of

angela merkel, chancellor of the Federal republic of germany

3 daYS · 34 SeSSionS · 200 SPeakerS

François Hollande, President of the French republic

Jean-claude Juncker, President of the european commission

Federal Foreign oFFice unterWaSSerStraSSe 10 · 10117 Berlin

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.