Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Page 1

OSOZ

w w w.osoz.pl

7

2016 innowacyjna ochrona zdrowia

7 / 2016

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

KOMPETENCJE JUTRA

Czy uczelnie medyczne przygotowują studentów do wyzwań cyfrowej ochrony zdrowia?

IV REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA Superkomputery, sztuczna inteligencja, robotyka. Jak technologia zmienia ludzi?

KARDIO-MONITORING

Eksperci o obiecujących innowacjach telemedycznych w kardiologii.

TERMIN:

22–23 września 2016 r.

MIEJSCE:

Centrum Konferencyjne Kopernika ul. Kopernika 30 00-336 Warszawa

ORGANIZATORZY: Akademia Menedżera Zdrowia czasopismo Menedżer Zdrowia Wydawnictwo Termedia

PLANOWANE TEMATY: • obsługa pacjenta w modelu segmentacji i grup docelowych, • współpraca z pracodawcami (zdrowie pracownika), • budżetowanie działań komunikacyjnych, • zarządzanie konfliktami w zespołach, • badanie tajemniczego pacjenta – przygotowania, wnioski i wdrożenie zmian, • wykorzystanie mediów elektronicznych w komunikacji, • nowości w komunikacji: trendy na świecie w odniesieniu do polskich realiów, • komunikacja wewnętrzna: szkolenia dla pracowników, kultura organizacyjna, • technologie informacyjno-komunikacyjne w obsłudze pacjenta, • placówka w warunkach srebrnej ekonomii, czyli starzejącego się społeczeństwa.

INFORMACJE I REJESTRACJA: WWW.TERMEDIA.PL BIURO ORGANIZACYJNE: Wydawnictwo Termedia ul. Kleeberga 2, 61-615 Poznań

tel./faks +48 616562200 szkolenia@termedia.pl

Nota bene

Restart Reforma przedstawiona przez Ministerstwo Zdrowia oraz strategia digitalizacji administracji publicznej planowana pod sztandarem Ministerstwa Cyfryzacji zwiastują kilka nowych oraz modyfikacje już istniejących rozwiązań IT.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Bezpłatne wydanie mobilne czasopisma

Za niespełna cztery lata wszystkie dane medyczne gromadzone będą w formie elektronicznej na kontach zdrowia, lekarz wystawi e-receptę i e-skierowanie, na wizytę umówimy się przez Internet – tak wynika z zapowiedzi MZ. To główne założenia strategii „Od papierowej do cyfrowej Polski” – międzysektorowego planu cyfryzacji najważniejszych usług publicznych. Start produkcyjny e-usług w ochronie zdrowia zaplanowano na pierwszy kwartał 2020 roku. Prezentując program podkreślano m.in. możliwość skrócenia kolejek do lekarzy (kierowanie pacjentów do mniej obciążonych specjalistów), zmniejszenie liczby błędów lekarskich, ułatwienia w poruszaniu się po systemie ochrony zdrowia, zapewnienie interoperacyjności. Po miesiącach przestoju i niejasnych losów rozpoczętych już projektów e-zdrowia, to konkretna zapowiedź restartu koncepcji cyfryzacji. Czy uda się ją zrealizować? W tym samym czasie ochronę zdrowia czeka wielka reforma, która pociągnie za sobą zmiany w istniejących już zasobach IT, zarówno od strony instytucji odpowiedzialnych za podział środków finansowych, jak i samych świadczeniodawców. Pierwsze modyfikacje wynikać będą z likwidacji NFZ i powrotu do systemu budżetowego oraz z nowego sposobu kontraktowania. Objęcie wszystkich obywateli powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym oznacza, według Ministra Zdrowia, modyfikację niektórych funkcjonalności systemu eWUŚ. W kolejce czeka integracja 25 podsystemów Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (projekt P1) oraz modyfikacja całego projektu. Na razie nie wiadomo, czy zaanonsowany Urząd Zdrowia Publicznego – odpowiedzialny za integrację systemu zarządzania zdrowiem publicznym – również nie będzie źródłem nowych obowiązków sprawozdawczych. Nie zapominajmy, że w tle reform nieubłaganie zbliża się termin przejścia na dokumentację medyczną w formie elektronicznej. Świadczeniodawcy muszą przygotować się na częste aktualizacje systemów i zmianę sposobu raportowania, co wymagać będzie elastyczności i systematycznego wzmacniania kompetencji cyfrowych. Pacjentom pozostaje z nadzieją czekać na obiecane e-usługi w ochronie zdrowia i administracji publicznej oraz związane z nimi korzyści.

aktualności

Informacja chroni

8 Rynek zdrowia w pigułce System w remoncie

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (wrzesień 2016)

INNOWACJE

13 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 Nowości i wynalazki Monitoring dobrostanu płodu, personalizowana suplementacja, pomocnik zdrowotny itd.

17 Laboratorium technologii IV Rewolucja Przemysłowa

19 SREBRNA EKONOMIA Telemedycyna dla opieki długoterminowej

22 Infografika Od papierowej do cyfrowej Polski

RAPORT

24 EDUKACJA MEDYCZNA W CZASACH CYFRYZACJI Czy uczelnie medyczne przygotowują studentów do pracy z technologiami e-zdrowia? Czy kompetencje absolwentów wspierają strategie informatyzacji sektora ochrony zdrowia?

ROZMOWY

30 EKSPERT Hugo Saner: Szanse w monitoringu Paweł Buszman: Kardiologia innowacyjna

34 JEDNO PYTANIE Kaveh Safavi: Adaptacja rozwiązań IT

PRAKTYcznie

35 ANALIZA SPRZEDAŻY LEKÓW Na uspokojenie. Opinia eksperta

36 Legislacja E-zdrowie a prawa pacjenta

39 TECH HEALTH NEWS The power of data eHealth Trend Barometer reveals most organizations have patient engagement strategy Healthy workplaces manage stress

43 ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Polak przed szkodą

nowe idee

46 Felieton Ciężki los inwestora

48 KREATYWNIE Szpital bez lekarzy

49 INSPIRACJE Prawo do decydowania

lipiec 2016

6 Zdjęcie numeru

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

7

w w w . f a c e b o o k . p l / IT i Z d r o w i e

52 715 256

W INTERNECIE

Liczba opakowań leków uspokajających zakupionych w polskich aptekach w 2015 roku. Wartość sprzedaży wyniosła 1 089 056 820 zł. Średnia cena jednego opakowania leku z tej grupy to 20,66 zł. Na rynku dostępnych jest już 705 różnych produktów na uspokojenie. Analiza sprzedaży leków uspokajających – str. 66.

W jaki sposób technologie mobilne mogą wspomagać pracę lekarza i komunikację z pacjentem? Krótki film prezentujący praktyczne zastosowanie aplikacji m-zdrowia (2 min. 25 sek.).

9,0%

NA PLUSIE W czerwcu – w stosunku do maja – wzrosła o 9% ogólna wartość sprzedaży leków refundowanych. O 5% rośnie sprzedaż leków na recepty pełnopłatne.

1,8%

NA MINUSIE Maleje sprzedaż odręczna leków (o 1,5% dla całego rynku farmaceutycznego). O 30 osób zmniejsza się liczba pacjentów w statystycznej aptece (–0,9%).

www.goo.gl/zNyd8D lub zeskanuj kod z pomocą smartfona lub tabletu

„Stosując zdalny monitoring, pacjentów będzie można wcześniej wypisać do domu.” Prof. dr hab. n. med. Paweł Buszman Prezes Zarządu Polsko-Amerykańskich Klinik Serca Wywiad – str. 32

Rada Naukowa OSOZ edukacja

50 E-ZDROWIE W POLSCE Centralne ambicje kontra regionalne korzyści

52 ZAPROSZENIE Forum ochrony zdrowia. Ważne miejsce, ważne tematy

53 WIEDZA Zapowiedzi, relacje, lektury on-line

STATYSTYKI 54 Monitor zjawisk epidemiologicznych i PROGNOZY

Mapy zdrowotne kraju (czerwiec 2016)

58 Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (czerwiec 2016)

66 Monitor rynku leków Leki o działaniu uspokajającym

SYSTEMY IT

71 KS-SOMED Zintegrowany System Obsługi Przychodni

72 KS-APTEKA Zintegrowany System Obsługi Apteki

(kolejność alfabetyczna, stan na lipiec 2016 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Ogรณlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

ak tualności

Informacja chroni W jaki sposób lekarze mogą mocniej angażować się w profilaktykę, jeżeli z pacjentem spotykają się incydentalnie, kilka razy w roku lub nawet rzadziej? Z kolei upowszechnienie wizyt profilaktycznych mogłoby sparaliżować system ochrony zdrowia w warunkach deficytowych zasobów kadr medycznych. Rozwiązaniem są inteligentne sensory pełniące rolę pomostu pomiędzy pacjentem a lekarzem. 95% dentystów w USA przyznało, że mając bieżący dostęp do informacji o stanie jamy ustnej, zębów i dziąseł pacjentów – zebranych i przesłanych przez czujniki umieszczone w szczoteczce do zębów – profilaktyka chorób zębów byłaby znacznie prostsza, a wskazówki dotyczące prawidłowego szczotkowania – o wiele trafniejsze. Stomatologia zachowawcza to jedna z tych dziedzin, która na m-zdrowiu może zyskać najwięcej. Według raportu Światowej Federacji Dentystycznej FDI, 90% osób na świecie dotyka problem chorób zębów, dziąseł i jamy ustnej, często będąc przyczyną innych, o wiele poważniejszych dolegliwości. Zdjęcie i źródło badania: Philips

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

ak tualności

Rynek zdrowia w pigułce

Foto: designed by freepik.com

System w remoncie Sezonu ogórkowego, jeśli chodzi o ochronę zdrowia, w te wakacje nie ma. W lipcu poznaliśmy wiele zapowiedzi (r)ewolucji planowanej przez PiS i kolejne akty prawne zmieniające zasady działania placówek medycznych. Aleksandra Kurowska

System ochrony zdrowia Znamy już zarys planów Ministra Zdrowia dotyczących zmian systemowych, w tym likwidacji NFZ oraz nowych zasad finansowania szpitali. Już za rok szpitale będą miały płacone za opiekę nad pacjentami, a nie za pojedyncze świadczenia. A od 2018 r. miejsce oddziałów NFZ zajmą Wojewódzkie Urzędy Zdrowia, zaś Polacy zyskają powszechny dostęp do opieki zdrowotnej (przynajmniej w POZ). Finansowanie ochrony zdrowia będzie budżetowe.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Państwowy Fundusz Celo­wy „Zdrowie”, który zastąpi NFZ, będzie zasilany częścią wpływów z podatku PIT (odpowiadającym zli­kwidowanej uldze we wspomnianym podatku w postaci odliczenia części składki ubezpieczenia zdrowotnego) oraz dotacjami z budżetu państwa. Wiel­kość środków będzie rosła od 2018 roku do docelowego poziomu 6 proc. PKB w 2025 roku. Większy nacisk położony ma zostać na płacenie za efekty leczenia (m.in. w POZ) oraz profilaktykę. Przy czym Radziwiłł wielokrotnie podkreślał rolę Agencji Oceny Technologii Medycz-

nych i Taryfikacji, która cały czas pracuje nad oszacowaniem kolejnych grup świadczeń medycznych. Wiadomo już, jak oceniane mają być plany inwestycyjne placówek medycznych ubiegających się o fundusze UE lub kontrakt z NFZ. W projekcie rozporządzenia uwzględniono 34 pytania, na jakie będzie musiał odpowiedzieć wnioskodawca. Wynik punktowy dla poszczególnych projektów ma być wyliczany za pomocą specjalnego algorytmu. Nowe rozwiązania obowiązywałyby już od września. Nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych została w lipcu przyjęta przez Sejm. Zgodnie z nią, nowe narzędzie – Instrument Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia, w skrócie IOWISZ – posłuży do oceny wszystkich inwestycji dofi-

ak tualności

nansowanych z UE, a w przypadku tych finansowanych ze środków krajowych, o ile będą chciały ubiegać się o kontrakt z publicznym płatnikiem – inwestycji, które w perspektywie dwóch lat przekroczą 3 mln zł dla szpitali, a 2 mln zł dla AOS. Narzędzie będzie teş dostępne online dla wszystkich zainteresowanych. Sporo zmian czekać moşe pielęgniarki. Z jednej strony do konsultacji trafił projekt zwiększający zakres ich oboe czekają w kolejce.wiązków uczelnie, instytuty, podmioty prywatne) bardzo często i preparatów do podania (np. ystemu jest takşeo czynniki funkcjonują krzepnięcia, obok siebie, niezaleşnie od osiebie leczą ale nie adrenacja pomiędzy po- konkurując o pacjenta, kadrę medyczną i kontrakt linę), a dla pielęgniarek systemu ratowsamych obszarach z NFZ. Konkurencja ta często jest związana z nieracjo– podejmowanymi zrównujący na zakres ratownikaPolsce mogą nale-nictwa nalnymi, wyrost,zdecyzjami inweşycielskich (samo-mistycyjnymi w ochronie zdrowia, a w konsekwencji (czyli np. w karetce mogłyby jeździć ki, szpitale resorto- z nieefektynym wydatkowaniem środków publicznych. dwie pielęgniarki bez lekarza, tak jak teprowadzone przez raz w połowie jeşdşą ratownicy bez mead pacjentemdyka lub ratownik i pielęgniarka). Z drugiej zaś strony ostry sprzeciw środowiska ie opieki zdrowot-wywołał pomysł powrotu liceów pielęgBrak koordynacji opieki cji opieki nad paniarskich oraz kontraktowania POZ jako dziale szpitalnym, rganizowania dal-zespołu (Konstanty Radziwiłł twierdzi, istycznej lub reha-şe nie na siłę, a z zachętami). ? 2016–2018

kt wcześniejszych DOM pacjenta, bo zagu? ? mudnego poszuki-Finanse ? akşe istniejąca ko-Sejmowa Komisja SZPITAL Zdrowia zaakceptoSZPITAL

?

wała plan finansowy NFZ na przyszły ? ? wysokoprzychody w

pieki nie wypełnia a (POZ). Np. le-rok. Zakłada on macji na temat lety w innych miejoşe koordynować h informacji negaacjenta, który jest dpowiedniej ścieşczny. atomizacja usług nej opieki specjalignowało z prowa, a te w związku Turcja 4,4% PKB

ane i sprywatyzopracują systemowo gubienie pacjenta czenia. braku koordynacji efekcie wydłuşająiejszą jego konsestemie, prowadząz jednego poziomu ntynuacji na innym

wia w Polsce oscypodczas gdy średNasz kraj jest pod

POZ

?

POZ

do poziomu 6% PKB w roku 2025 (wielkość PKB z roku poprzedniego). Zakłada się następującą ścieşkę zwiększania nakładów państwa na ochronę zdrowia w poszczególnych latach:

Reforma zdrowia w skrĂłcie

Polska 5,1% PKB 5,6% PKB Czechy Finlandia Wielka Brytania

‹ Œ7uo‰b-

AOS

Ĺ›ci ponad 77 mld zĹ‚. To o ponad 4 mld zĹ‚ formie. PozostaĹ‚e rozdzielane byĹ‚yby tak wiÄ™cej niĹź w tym. Z kolei Ĺ›wiadczeniojak teraz – w konkursach. dawcom Fundusz zgotowaĹ‚ zmiany juĹź W ostatnich dniach lipca poznaliĹ›my w tym roku. Nie cofnÄ…Ĺ‚ siÄ™ i wprowadziĹ‚ inny waĹźny element zdrowotnej ukĹ‚adanzapowiadane wczeĹ›niej korekty w taryki PiS, a mianowicie listÄ™ lekĂłw dla sefach Ĺ›wiadczeĹ„ z 1 lipca, choć niektĂłre niorĂłw, dla ktĂłrych budĹźet paĹ„stwa stosoz propozycji cięć nieco zĹ‚agodziĹ‚, a w zawać bÄ™dzie specjalne dopĹ‚aty. ZnalazĹ‚o siÄ™ kresie podwyĹźszenia wycen poszerzyĹ‚ lina niej ponad 60 medykamentĂłw, ktĂłrych stÄ™ Ĺ›wiadczeĹ„. Z kolei AOTMiT na kokoszt refundacji ma wynieść ok. 400 mln niec lipca miaĹ‚a juĹź zaakceptowane przez zĹ‚ rocznie. W budĹźecie zaplanowano co radÄ™ nowe taryfy Ĺ›wiadczeĹ„ koordynoprawda wyĹźsze kwoty – ponad 500 mln zĹ‚ wanych w kardiologii i po wszczepie– ale MZ bierze m.in. pod uwagÄ™, Ĺźe konniu endoprotez stawu biodrowego. MajÄ… sumpcja tych medykamentĂłw, gdy stanÄ… wejść w Ĺźycie z nowym rokiem. JeĹ›li po siÄ™ one darmowe, wzroĹ›nie. kwartale okaĹźe siÄ™, Ĺźe efekty zmian sÄ… Legislacja pozytywne, podobne Ĺ‚Ä…czone produkty majÄ… powstać dla kilkudziesiÄ™ciu kolej30 czerwca 2016 roku prezydent Annych procedur. drzej Duda podpisaĹ‚ nowelizacjÄ™ ustaElementem programu RadziwiĹ‚Ĺ‚a, bÄ™wy o dziaĹ‚alnoĹ›ci leczniczej, ktĂłra miÄ™ -uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰bdÄ…cym juĹź w formie projektu ustawy, jest dzy zbywaStrategia innymi zmian w systemie wprowadza ochrony zdrowia w Polsce na zakaz lata 2016–2018 -uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰bbudĹźetowanie szpitali kluczowych dla nia wiÄ™kszoĹ›ciowych akcji lub udziaĹ‚Ăłw Strategia zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce na lata 2016–2018 ochrony zdrowia. Chodzi o sieć placĂłw ubou‹|;| spółkach prowadzÄ…cych placĂłwki lecz Äš †7o‰- vru-‰m;]o v‹v wek, ktĂłre na podstawowe zakresy dzianicze. Przepisy uniemoĹźliwiajÄ… sprze‰vÂŒ;1_mb; 7ov|<rm;f vj†৾0‹ ÂŒ7uo‰b ubou‹|;| Äš ,‰b<hvÂŒ;mb; m-hj-7༕‰ m- vj†৾0< ÂŒ7uo‰bĹ‚alnoĹ›ci bÄ™dÄ… mieć budĹźet gwarantowadaĹź przez podmiot publiczny inwestorony, wyliczany na podstawie Ĺ›wiadczeĹ„ wi prywatnemu wiÄ™cej niĹź 49 proc. akcji wykonanych w poprzednich dwĂłch laplacĂłwki medycznej, ale nie ingerujÄ… np. ;Ѳ Ǝ‍ ؍‏bh‰b7-1f- , b ro‰vÂŒ;1_m‹ 7ov|<r 7o ࢨ‰b ;Ѳ Ǝ‍ ؍‏-r- Œ‰b<hvÂŒ-mb- m-hj-7ॹ‰ m- vj†ओ0< ÂŒ7uo‰b- 7o ѳѾ ‰ Ć?Ć?Ć?Ć’ uoh† tach. MZ szacuje, Ĺźe ok. 78 proc. piew umowy dzierĹźawy placĂłwek. niÄ™dzy przekazywanych Ĺ›wiadczenia Z2016 kolei Parlament pracowaĹ‚ nad rzÄ…zasadniczym zmiany musi Strategia zakĹ‚ada stopniowe na zwiÄ™kszanie Ĺ›rodkĂłw W Pierwszym roku wysokość elementem Ĺ›rodkĂłw publicznych szpitalne byĹ‚oby przekazywanych w tej dowymi przepisami dotyczÄ…cymi m.in. być reforma instytucjonalna, oparta na integracji systepublicznych na zdrowie poczynajÄ…c od roku 2018 (na szczeblu centralnym) przeznaczanych na sĹ‚uĹźbÄ™

Niemcy Holandia

6,3% PKB 6,8% PKB 7,8% PKB 8,7% PKB 10,2% PKB

[3]

Publiczne wydatki na sĹ‚uĹźbÄ™ zdrowia w Polsce oscy­lujÄ… wokół 4,6%-4,8% PKB Polski, podczas gdy Ĺ›red­nia paĹ„stw OECD to 6,7% PKB. Strategia zakĹ‚ada stopniowe zwiÄ™kszanie Ĺ›rodkĂłw publicznych na zdrowie poczynajÄ…c od roku 2018 do poziomu 6% PKB w roku 2025 (wielkość PKB z roku poprzedniego).

mowej opiekÄ… zdrowotnÄ… w rÄ™kach Minizdrowia to zarzÄ…dzania kwota 76.967.604 tys. zĹ‚. ZakĹ‚adajÄ…c wielZdrowia i jego urzÄ™du. Likwidacjisprawne NFZ bÄ™dzie kośćstra Ĺ›rodkĂłw publicznych gwarantujÄ…cÄ… dzia- towarzyszyĹ‚o części kompetencji jegokwota Centrali Ĺ‚anie ochrony podjÄ™cie zdrowia na poziomie 6% PKB, przez Ministerstwo i struktury Odpopowinna wynosić ok. Zdrowia 102.120.396 tys. zĹ‚.resortu. BrakujÄ…ce wiedzialnym Ĺ›wiadczeĹ„ Ĺ›rodki to kwota za ok. funkcjonowanie 26.000.000 tys. obszaru zĹ‚. ZwiÄ™kszenie Ĺ›rodkĂłw publicznych na ochronÄ™ zdrowia do poziomu NFZ 6% PKB nastÄ…pi po Likwidacja poprawie skutecznoĹ›ci i efektywnoĹ›ci wydatkowania Ĺ›rodkĂłw publicznych (weryfikacja koszyka i wycen Ĺ›wiadczeĹ„ gwarantowanych, zmiana Przeniesienie -uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰bzasad finansowania Ĺ›wiadczeĹ„ zdrowotnych oraz opieki MZ do 2016–2018 NFZ kompetencji Strategia zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce na lata kompleksowej, weryfikacja taryf, systemowe dziaĹ‚ania MZ projakoĹ›ciowe). NFZ Ustanowienie poziomu wydatkĂłw publicznych ;Ѳ Ć?‍=;! ؍‏oul- ÂŒ-uÂŒ.7ÂŒ-mb- vj†ओ0. ÂŒ7uo‰b- m- roÂŒ zdrowotnych bÄ™dzie sekretarz/podsekretarz stanu na sĹ‚uĹźbÄ™ zdrowia na poziomie 6% PKB wynika zarĂłwMinisterstwie Zdrowia. JuĹź systemu, dziĹ› w ramach resortu no w z kalkulacji niedofinansowania jak i komLikwidacj istniejÄ… struktury, ktĂłrez dublujÄ…/nadzorujÄ… dziaĹ‚ania kich paratystycznym zderzeniu budĹźetami zdrowotnymi ktĂłre pacjent zostan NFZnaszej i bÄ™dÄ…części kanwÄ… dla tworzenia obsĹ‚ugi zadaĹ„, realizo- izdrowia, porzÄ…dkowy paĹ„stw Europy, m.in. Grupy Wyszehradzzale dziĹ› przez Fundusz. na wczeĹ›niej kiejwanych czy paĹ„stwami baĹ‚tyckimi. Ĺ›ciowo w re Wraz z likwidacjÄ… Narodowego Funduszu Zdrowia nia chorĂłb, WojewĂłdzki zmieni siÄ™ filozofia dostÄ™pu do Ĺ›wiadczeĹ„ opieki zdro- cięşkich pow ĹźaĹ‚o finanso wotnej. FormuĹ‚a tzw. powszechnego ubezpieczenia kĹ‚ymi (dziĹ›ko w wĂłdztwa, zdrowotnego zostanie zastÄ…piona zasadÄ… powszechnego dycznych na nadzorowani zabezpieczenia prawa do Ĺ›wiadczeĹ„ dla wszystkich po- na ubez nie,brak realizacj trzebujÄ…cych rezydentĂłw (obywateli RP stale zamiesz- wego PrzejĹ›cie opiekiz kaĹ‚ych w Polsce i innych majÄ…cych legalne prawo poby- budĹźetowego Dyrektora tu w Polsce). Jest to realizacja dotychczas nierealizowanych rĂłwnieĹź likw wia na wnio zapisĂłw artykuĹ‚u 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Pol- skĹ‚adki i jej d ny za przepr skiej. Przy okazji racjÄ™ bytu straci caĹ‚y system weryfiko- opĹ‚acajÄ…, bÄ…d tĂłw do decy wania uprawnieĹ„ do korzystania ze Ĺ›wiadczeĹ„ (rolnicy, bezr miaĹ‚ takĹźe m (eWUĹš), po ktĂłrym pozostanie jedynie rejestr wszyst- zataczajÄ… Ĺ›r realizacjitereg

i kształtu wo

PRIORYTET III - HARMONOGRAM ZMIAN

Likwidacji NFZ bÄ™dzie to­warzyszyĹ‚o przejÄ™cie części kompetencjiPrzekazanie jego Centralido przez Zdrowia i struktury Podpisanie resortu. FormuĹ‚a tzw. powszechnego ubezpieczenia RM Ministerstwo Prace parlamentarne ustawy );fŕŚ‹1b; ‰ ৾‹1b; zdrowotnego zostanie zastÄ…piona zasadÄ… powszechnego zabezpieczenia prawa do Ĺ›wiadczeĹ„ dla wszystkich po­trzebujÄ…cych rezydentĂłw. Likwidacji ulegnÄ… takĹźe oddziaĹ‚y wo ;Ѳ Ć?‍ ؍‏uÂŒ;mb;vb;mb; ࢨuo7hॹ‰ m- vj†ओ0< ÂŒ7uo‰b- 7o -৳7ÂŒb;umbh Ć‘Ć?Ć?Ńľ bv|or-7 Ć‘Ć?Ć?Ńľ u†7ÂŒb;༉ Ć‘Ć?Ć?Ńľ "|‹1ÂŒ;༉ Ć‘Ć?Ć?Ńś jewĂłdzkie NFZ, ktĂłre zostanÄ… przeksztaĹ‚cone w wojewĂłdzkie urzÄ™dy zdrowia, zaleĹźne „pionowoâ€? od Ministra Zdrowia i czÄ™­Ĺ›ciowo w relacji „poziomejâ€? od wojewody. Do zadaĹ„ WojewĂłdzkiego UrzÄ™du Zdrowia (WUZ) bÄ™dzie nale­şaĹ‚o finansowanie sĹ‚uĹźby zdrowia na poziomie woje­wĂłdztwa, kontraktowanie części zakresĂłw Ĺ›wiadczeĹ„, nadzorowanie ZakĹ‚ada siÄ™ przejĹ›cie z tzw. powszechnego ubezpieZasadniczy dziaĹ‚ania szpitali, AOS i POZ, tworze­nie, realizacja i nadzĂłr nad wykonaniem planu finanso­wego opieki zdrowotnej dla wojewĂłdztwa.

[9]

czenia zdrowotnego wraz z likwidacją NFZ, funkcjo- za utworzeni nującego jako państwowa osoba prawna do realizacji pewnych – u konstytucyjnej zasady nakładającej na władze publicz- szu, bez wzgl ne obowiązekOgólnopolski rzeczywiścieSystem powszechnego zabezpie- państwa i za Ochrony Zdrowia 7/2016 czenia zdrowotnego poprzez powołanie nowej formy[ 5 ]tych środków sektora finansów dostęp do świadczeńbrak dostępu- go finansow

8

eci (szpitale jalistyczne)

-uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰bStrategia zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce na lata 2016–2018

k t u awlodniesieniu n o ś c ido danego województwa, sówaświadczeń, zostanie ogłoszony przez dyrektora odpowiedniego

we oddziały), drugi (8-10 oddziałów) i trzeci (szpitale kliniczne i dawne szpitale wojewódzkie specjalistyczne)

sów świadczeń, w odniesieniu do danego województwa, zostanie ogłoszony przez dyrektora odpowiedniego

Utworzenie sieci szpitali Szpital I stopnia Szpital II stopnia Szpital III stopnia

zwiększenia obostrzeń dotyczących tytoniu oraz nad przywróceniem staşu lekarUtworzenie sieci szpitali skiego. W tym ostatnim przypadku odnotować naleşy teş fakt, şe po raz kolejny partnerzy społeczni zaapelowali, by lekarskich i pielęgniarskich staşy nie finansować z Funduszu Pracy, poniewaş był on tworzony w celu walki z bezrobociem i podnoszenia kwalifikacji osób o słabej pozycji na rynku pracy.

Ciekawy wyrok Organizatorzy protestu muszÄ… go zorga -uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰bStrategia zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce na lata 2016–2018 nizować tak, by sprostać nawet potencjalnym oczekiwaniom pacjentĂłw, np. dotyczÄ…cym udostÄ™pnienia dokumentaPriorytet IV: Nowa Podstawowa Opieka Zdrowotna cji medycznej. Tak wynika z wyroku Naczelnego SÄ…du Administracyjnego z 22 -uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰blipca. UznaĹ‚ on, Ĺźe nawet jeĹ›li tylko jed ;Ѳ Ǝ‍† ؍‏7o‰- ÂŒ;vroj† ro7v|-‰o‰;f orb;hb ÂŒ7uo‰o|m;f Kryteria kwalifikacji jednoznacznie wskaşą szpitale WojewĂłdzkiego UrzÄ™du Zdrowia przy współpracy na osoba nie mogĹ‚a w czasie protestu W tworzonej sieci szpitali wyodrÄ™bnione trzy podstawowe poziomy za­bezpieczenia aşą szpitale WojewĂłdzkiego UrzÄ™du Zdrowia przyzostanÄ… współpracy oraz zakresy udzielanych przez niezdrowotnego: Ĺ›wiadczeĹ„ dolokaljedne- z wojewodÄ…. Ponadto, w szczegĂłlnie uzasadnionych ny, regionalny i woje­wĂłdzki oraz trzy poziomy specjalistyczne: specjalistycz­ny-pediatria, specjalistyczny-onkologia skorzystaćregulacja z dokumentacji, to doszĹ‚odlado Priorytet IV: Nowa Podstawowa Opieka Zdrowotna go z poziomĂłw sieci. W zwiÄ…zku z tym wykaz zakwali- przypadkach, przewiduje uprawnienie Ĺ„ do jedne- z wojewodÄ…. Ponadto, w szczegĂłlnie uzasadnionych i instytuty. naruszenia praw pacjentĂłw. fikowanych na ich podstawie podmiotĂłw oraz zakre- Ministra Zdrowiazbiorowych do wskazania danego szpitala do sieci. az zakwali- przypadkach, regulacja przewiduje uprawnienie dla PrzyznaĹ‚ w ten sposĂłb racjÄ™ Rzecznikooraz zakre- Ministra Zdrowia do wskazania danego szpitala do sieci. ;Ѳ Ǝ‍† ؍‏7o‰- ÂŒ;vroj† ro7v|-‰o‰;f orb;hb ÂŒ7uo‰o|m;f wi Praw Pacjenta w postÄ™powaniach dotyczÄ…cych protestĂłw lekarzy rodzinnych z poczÄ…tku 2015 r. Prawo do ochrony Ĺźycia i zdrowia jest prawem konstytucyjnie PRIORYTET II - HARMONOGRAM ZMIAN chronionym, a organizatorzy strajku powinni tak go zaplanować, Ĺźeby nie naruPrzekazanie do RM Prace parlamentarne Podpisanie ustawy );fŕŚ‹1b; ‰ ৾‹1b; ET II - HARMONOGRAM ZMIAN szać praw chorych – wyjaĹ›niĹ‚ sÄ…d. -৳7ÂŒb;umbh Ć‘Ć?Ć?Ńľ bv|or-7 Ć‘Ć?Ć?Ńľ u†7ÂŒb;༉ Ć‘Ć?Ć?Ńľ brb;1 Ć‘Ć?Ć?Ć•

amentarne

2018

7 Ć‘Ć?Ć?Ńľ

kają w kolejce. mu jest takşe pomiędzy poych obszarach ce mogą naleelskich (samopitale resortowadzone przez

pacjentem

pieki zdrowotpieki nad pae szpitalnym, izowania dal[8 znej lub rehawcześniejszych nta, bo zagunego poszukiistniejąca ko-

nie wypełnia OZ). Np. leji na temat leinnych miejkoordynować ormacji neganta, który jest wiedniej ścieş-

Strategia zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce na lata 2016–2018

Podpisanie ustawy

);fŕŚ‹1b; ‰ ৾‹1b;

u†7ÂŒb;༉ Ć‘Ć?Ć?Ńľ

brb;1 Ć‘Ć?Ć?Ć•

uczelnie, instytuty, podmioty prywatne) bardzo czÄ™sto GĹ‚Ăłwnym elementem projektowanych zmian w za- Jeden podmiot bÄ™dzie miaĹ‚ jednÄ… listÄ™ pacjentĂłw funkcjonujÄ… obok siebie, odjest siebie leczÄ… kresie podstawowej opiekiniezaleĹźnie zdrowotnej utworzenie dla wszystkich czĹ‚onkĂłw zespoĹ‚u POZ. konkurujÄ…c o pacjenta, medycznÄ… i kontrakt zespoĹ‚u POZ zĹ‚oĹźonegokadrÄ™ z lekarza, pielÄ™gniarki, pielÄ™Zespół POZ bÄ™dzie miaĹ‚ za zadanie współpracować z NFZ. Konkurencja ta czÄ™sto jest zwiÄ…zana z nieracjogniarki szkolnej i poĹ‚oĹźnej. W skĹ‚ad tego zespoĹ‚u moĹźe z innymi podmiotami i instytucjami zaangaĹźowanymi nalnymi, podejmowanymi na wyrost, decyzjami inwewejść takĹźeelementem dietetyk jako wsparcie dla jednego z nowych w opiekÄ™ nadopieki pacjentem i profilaktykÄ™ zdrowia,zespoĹ‚u w tym GĹ‚Ăłwnym projektowanych w za­kresie zdrowotnej jest utworzenie stycyjnymi w ochronie zdrowia, a wzmian konsekwencji GĹ‚Ăłwnym elementem projektowanych zmian w za- podstawowej Jeden podmiot bÄ™dzie miaĹ‚ jednÄ… listÄ™ pacjentĂłw zadaĹ„ POZ, jakim bÄ™dziepielÄ™gniarki, profilaktyka zdrowotna. dyrektorami i nauczycielami szkół przedszkoli, zĹ‚oĹźonego z lekarza, pielÄ™­gniarki szkolnej zdla i poĹ‚oĹźnej. W skĹ‚ad tegozespoĹ‚u zespoĹ‚u moĹźeczy wejść takĹźe diezPOZ nieefektynym wydatkowaniem Ĺ›rodkĂłw publicznych. kresie podstawowej opieki zdrowotnej jest utworzenie wszystkich czĹ‚onkĂłw POZ. Sam zespół POZ bÄ™dzie pracowaĹ‚ wpielÄ™gniarki, oparciu zasadÄ™ a takĹźe innymi osobami zaangaĹźowanymi w proces letetyk jako wsparcie dla jednego z nowych zadaĹ„oPOZ, bÄ™dzie profilaktyka zdrowotna. zespoĹ‚u POZ zĹ‚oĹźonego z lekarza, pielÄ™-jakim Zespół POZ bÄ™dzie miaĹ‚ za zadanie współpracować niezaleĹźnoĹ›ci zawodowej swoich czĹ‚onkĂłw, ze wskazai profilaktyki, udzielajÄ…cymi pomocy w AOS gniarki szkolnej i poĹ‚oĹźnej. W skĹ‚ad tego zespoĹ‚u moĹźe czenia z innymi podmiotaminp. i instytucjami zaangaĹźowanymi niem podziaĹ‚u Ĺ›rodkĂłwjako na ich dziaĹ‚anie i wynagrodzenie. szpitalu. wejść takĹźe dietetyk wsparcie dla jednego z nowych lub w opiekÄ™ nad pacjentem i profilaktykÄ™ zdrowia, w tym zadaĹ„ POZ, jakim bÄ™dzie profilaktyka zdrowotna. z dyrektorami i nauczycielami szkół czy przedszkoli, POZ bÄ™dzie opieki pracowaĹ‚ poprzez w oparciu o POZ zasadÄ™ a takĹźe innymi osobami zaangaĹźowanymi w proces leCelSam 2: zespół Koordynacja [8] Brakzawodowej koordynacji opieki niezaleĹźnoĹ›ci swoich czĹ‚onkĂłw, ze wskaza- czenia i profilaktyki, np. udzielajÄ…cymi pomocy w AOS niem podziaĹ‚u Ĺ›rodkĂłw nabyć ich koordynatorem dziaĹ‚anie i wynagrodzenie. Zespół POZ powinien leczenia lub szpitalu. ] pacjenta w caĹ‚ym systemie sĹ‚uĹźby zdrowia, co wymusza w pierwszym rzÄ™dzie informowanie plaCel 2: Koordynacja opiekiodpowiedniej ? poprzez POZ cĂłwki DOM POZ o losie pacjenta w innych placĂłwkach, a takĹźe podstawowego Zespół POZ powinien byćzespoĹ‚u koordynatorem leczenia ?odpowiedzialność ? ? w caĹ‚ym za pacjenta skierowanie osoby w rÄ™ce systemie sĹ‚uĹźbylekarzy zdrowia, specjalistĂłw co wymusza SZPITAL SZPITAL lubwdo szpitala. rzÄ™dzie POZ ma być wsparciem dla pacjenta, pierwszym informowanie odpowiedniej plaktĂłry obecnie siÄ™ zagubiony w systemie cĂłwki POZ omoĹźe losie czuć pacjenta w innych placĂłwkach, ? opieki zdrowotnej. a takĹźe odpowiedzialność zespoĹ‚u? podstawowego za skierowaniekoordynacji osoby AOS w poprzez rÄ™ce lekarzy Elementem POZ specjalistĂłw jest takĹźe lub do szpitala. POZzespół ma byćPOZ wsparciem dla pacjenta, przejmowanie przez odpowiedzialnoĹ›ci obecniepomoĹźe czućszpitalnym, siÄ™ zagubiony w systemie za ktĂłry losy pacjenta leczeniu w tym za reha? opieki Systemu zdrowotnej. bilitacjÄ™. opieki zdrowotnej nie stać na zaprzePOZ POZ Elementem koordynacji poprzezszpitalnego POZ jest itakĹźe paszczanie efektĂłw drogiego leczenia dlaprzejmowanie zespół POZ oodpowiedzialnoĹ›ci tego musi istniećprzez straĹźnik dbajÄ…cy dobrÄ… realizacjÄ™ za losyrehabilitacyjnego, pacjenta po leczeniu szpitalnym, tym za rehaprocesu ktĂłry utrwali w skutki dziaĹ‚aopieki zdrowotnej nie leczenia stać na zaprzeZespół POZ Systemu powinien być koordynatorem pacjenta w caĹ‚ym systemie sĹ‚uĹźby zdrowia, co wymusza w pierwniabilitacjÄ™. medycyny naprawczej. paszczanie efektĂłw drogiego leczenia szpitalnego szym rzÄ™dzie informowanie odpowiedniej pla­cĂłwkii dlaPOZ o losie pacjenta w innych placĂłwkach, a takĹźe odpowietego musi istnieć straĹźnik dbajÄ…cy o dobrÄ… realizacjÄ™ dzialność zespoĹ‚u podstawowego za skierowanie osoby w rÄ™ce lekarzy specjalistĂłw lub do szpitala. POZ ma być procesu rehabilitacyjnego, utrwali skutki wsparciem dla pacjenta, ktĂłryktĂłry obecnie moĹźe czućdziaĹ‚asiÄ™ zagubiony w systemie opieki zdrowotnej. Elementem koorPKB 4,4% Turcja [ 10 ] POZ odpowiedzialnoĹ›ci za losy pacjenta po leczeniu nia medycyny naprawczej. dynacji poprzez POZ jest takĹźe przejmowanie przez zespół

?

mizacja usĹ‚ug pieki specjaliwaĹ‚o z prowate w zwiÄ…zku i sprywatyzoszpitalnym, w tym za reha­bilitacjÄ™. ujÄ… systemowo Polska enie pacjenta 5,1% PKB ia. u koordynacji OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 10 cie wydĹ‚uĹźajÄ…5,6% PKB 7/2016 Ä… jego konsemie, prowadzÄ…- Czechy 6,3% PKB

[ 10 ]

WieĹ›ci z rynku Nowe zasady inwestowania w zdrowiu na razie nie zahamowaĹ‚y planĂłw samorzÄ…dĂłw. WĹ‚adze Gliwic pokazaĹ‚y projekt rozbudowy Gliwickiego Centrum Medycznego (dawny Szpital Miejski nr 1), a koszty jego realizacji szacowane sÄ… na 100 mln zĹ‚. Z kolei WojewĂłdzki Szpital Specjalistyczny we WĹ‚ocĹ‚awku czeka gruntowna modernizacja. Szacowany koszt inwestycji, ktĂłrÄ… sfinansować ma m.in. UE i kredyt, szacowane sÄ… na 190 mln zĹ‚. Wielkopolskie Centrum Zdrowia Dziecka czekajÄ… inwestycje o wartoĹ›ci ponad 300 mln zĹ‚. Ale nie tylko placĂłwki z publicznym wĹ‚aĹ›cicielem rozwijajÄ… szpitalnictwo. Ponad 200 Ĺ‚óşek szpitalnych dla pacjentĂłw bÄ™dzie miaĹ‚ nowy szpital onkologiczny, ktĂłry w pierwszym kwartale 2017 roku uruchomi Lux Med. Ponad 30 Ĺ‚óşek przeznaczonych zostanie dla pacjentĂłw chemioterapii dziennej. Koszt inwestycji szacowany jest na ponad 100 mln zĹ‚. Rok temu Grupa Lux Med przejęła warszawskie szpitale onkologiczne Magodent, majÄ…ce kontrakt z NFZ. Na rynku przychodni kontynuowana jest konsolidacja. EMC Instytut Medyczny kupiĹ‚ siedem przychodni specjalistycznych z grupy Aktywne Centrum

ak tualności

Zdrowia. W placówkach działających we Wrocławiu, Oleśnicy, Bierutowie i Sycowie funkcjonuje ponad 50 poradni specjalistycznych. Z kolei Neuca Med kupiła NZOZ Judyta mający sześć przychodni w Skierniewicach, Dębowej Górze, Makowie, Šyszkowicach i Kowiesach oraz Migmed Centrum Medyczne prowadzące przychodnię w Wąbrzeźnie. Grupa American Heart of Poland oświadczyła, şe zmuszona jest do zamknięcia do końca 2016 roku sześciu swoich ośrodków w związku z realizowanymi oraz planowanymi obnişkami wycen procedur w kardiologii interwencyjnej. Jednak potem przyznała, şe nawet we wcześniejszych wycenach placówki te nie bilansowały się finansowo.

Personalia Hanna Zych-Cisoń złoşyła rezygnację i nie jest juş członkiem zarządu województwa pomorskiego do spraw zdrowia. To niewątpliwie strata dla tego regionu. Jej decyzja miała związek m.in. z pogłoskami o planach likwidacji Szpitala Dziecięcego Polanki w Gdańsku (czekają go zmiany, ale podobno nie aş tak radykalne). W połowie lipca Rada Nadzorcza odwołała ze stanowiska prezesa tej placówki Tomasza Sławatyńca. Z kolei w Wielkopolsce opozycja z PiS domaga się odwołania odpowiedzialnego za zdrowie wicemarszałka Leszka Wojtasiaka, ale nie ma wystarczającej liczby głosów. Odwołana została Wioletta Niemiec, szefowa dolnośląskiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia. Za to w mazowieckim oddziale jest dwóch wicedyrektorów ds. medycznych. Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, şe Mirosław Jeleniewski został bezpodstawnie posądzony przez prokuraturę i CBA o przyjęcie około 600 tys. zł łapówek i zdecydował o przywróceniu go do pracy. Po raz drugi z rzędu premier nie zaakceptowała wyłonionego w konkursie kandydata na Głównego Inspektora Farmaceutycznego i postepowanie uruchomiono na nowo. Kandydat uwaşany za faworyta miał według aptekarzy i części mediów być związany z nielegalnym wywozem leków. Choć oficjalnie nie podano tego jako przyczyny decyzji. Brak szefa GIF hamuje część projektów zmian legislacyjnych szykowanych w Ministerstwie Zdrowia, poniewaş kierownictwo MZ chciałoby, şeby w ostatecznych decyzjach brała udział osoba, która potem będzie odpowiadać za ich realizację.

Z kolei w konkursie na stanowisko dyrektora Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej komisja nie rekomendowaĹ‚a Ĺźadnego z kandydatĂłw. ObowiÄ…zki dyrektora peĹ‚ni wiÄ™c nadal Maciej Kondratowicz-Kucewicz, ktĂłry zastÄ…piĹ‚ odwoĹ‚anÄ… prof. ElĹźbietÄ™ StarosĹ‚awskÄ…. W Scanmedzie zmieniĹ‚ siÄ™ zarzÄ…d, obecnie spółkÄ… kierujÄ… prezes Hubert Bojdo oraz czĹ‚onkowie zarzÄ…du – Elzette Van Dyk, Pieter Francois Theron i Sebastian KoĹ›mieja. PoĹźegnaliĹ›my MichaĹ‚a Kornatowskiego, wiceministra zdrowia w rzÄ…dzie Jerzego Buzka w latach 1997–1998, ktĂłry m.in. zasiadaĹ‚ we wĹ‚adzach wielu spółek oraz organizacji ochrony zdrowia. Pod koniec 2015 r. byĹ‚ jednym z zaĹ‚oĹźycieli Polskiej Koalicji na Rzecz Medycyny Personalizowanej. -uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰b-

Strategia zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce na lata 2016–2018

Gorący wrzesień Poza cyklicznymi wydarzeniami, jak

Forum Ochrony Zdrowia czy Forum Komunikacji i PR w Ochronie Zdrowia, po wakacjach czeka nas strajk pracownikĂłw medycznych. Zapowiedzi dotyczÄ…ce systemu pĹ‚ac minimalnych oraz kolejne, okreĹ›lajÄ…ce tempo wzrostu publicznego finansowania ochrony zdrowia, dodatkowo rozsierdziĹ‚y część zwiÄ…zkowcĂłw. O tym, by rzÄ…d i pacjenci uniknÄ™li tych kĹ‚opotĂłw, trudno marzyć, poniewaĹź gdyby chcieć speĹ‚nić pĹ‚acowe oczekiwania, potrzebne byĹ‚oby od razu przynajmniej kilkanaĹ›cie miliardĂłw zĹ‚otych. ď Ź JeĹ›li chcÄ… siÄ™ PaĹ„stwo podzielić z nami ciekawymi informacjami, zapraszam do kontaktu: olakurowska@o2.pl Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmujÄ…ca siÄ™ tematykÄ… medycznÄ… oraz finansowÄ…. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcjÄ… SĹ‚uĹźby Zdrowia. PracowaĹ‚a w dziale ekonomicznym Ĺťycia Warszawy, Gazecie GieĹ‚dy.

;Ѳ Ć?‍ ؍‏bm-mvo‰-mb; mo‰;f , b 0†7ओ;| ro‰b;uÂŒom‹

stawka podstawowa badania diagnostyczne Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna

+ premia za wyniki

-uo7o‰- "j†৾0- ,7uo‰b-

Strategia zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce na lata 2016–2018

Wraz ze zreformowanym zespoĹ‚em POZ i rozpoczÄ™Obok stawki kapitacyjnej i komponentĂłw Obok stawki podstawowej pojawi siÄ™ komponent motywacyjny za profilaktykÄ™ i promocjÄ™ zdrowia,motywadodatek za opiekÄ™ ciem koordynacji systemowej poprzez POZ, zostanie cyjnych pojawi siÄ™ część budĹźetu powierzonego na dwa nad pacjentami przewlekle chorymi oraz dodatki za wyniki leczenia pacjentĂłw z niektĂłrymi chorobami przewle­kĹ‚ymi. wprowadzony nowy system finansowania, istotnie re- podstawowe zadania realizowane przez POZ: badania Obok stawkiformujÄ…cy kapitacyjnej i komponentĂłw motywa­cyjnych pojawi siÄ™ część budĹźetu powierzonego na dwa podstadzisiejszÄ… stawkÄ™ kapitacyjnÄ…. Obok stawki diagnostyczne i specjalistykÄ™. W obu przypadkach bÄ™dÄ… wowe zadania realizowane POZ: badania diagnostyczne i specjalistykÄ™. W obu przypadkach bÄ™dÄ… to Ĺ›rodki podstawowej pojawiprzez siÄ™ komponent motywacyjny za to Ĺ›rodki wypĹ‚acane za zrealizowane badania i wizyty wypĹ‚acane za zrealizowane badania i wizyty specjalistĂłw, ktĂłre niektĂłre bÄ™dÄ… zasilać bu­dĹźetu POZ. profilaktykÄ™ i promocjÄ™ zdrowia, dodatek u zalekarzy opiekÄ™ nad u lekarzy specjalistĂłw, niemogĹ‚y bÄ™dÄ… mogĹ‚y zasilać bupacjentami przewlekle chorymi oraz dodatki za wyniki dĹźetu POZ. leczenia pacjentĂłw z niektĂłrymi chorobami przewleCelem nowelizacji jest takĹźe zmiana sposobu kontrakkĹ‚ymi. towania POZ i wydĹ‚uĹźenie czasu trwania kontraktĂłw.

ubou‹|;| (Äš &uÂŒ.7 ,7uo‰b- †0Ń´b1ÂŒm;]o ;Ѳ Ǝ‍ ؍‏m|;]u-1f- v‹v|;l† ÂŒ7uo‰b- r†0Ѳb1ÂŒm;]o

PRIORYTET IV - HARMONOGRAM ZMIANProgram Zdrowia Narodowy Przekazanie do RM

Prace parlamentarne

Podpisanie ustawy

);fŕŚ‹1b; ‰ ৾‹1b;

u†7ÂŒb;༉ Ć‘Ć?Ć?Ńľ

"|‹1ÂŒ;༉ Ć‘Ć?Ć?Ńľ

†|‹ Ć‘Ć?Ć?Ńľ

brb;1 Ć‘Ć?Ć?Ć•

Krajowe Centrum ds. AIDS

Za zdrowie publiczne odpowiada dziĹ› caĹ‚y szereg ZakĹ‚ad Higieny, ktĂłry bÄ™dzie wsparciem merytoryczZa zdrowie publiczne odpowiada dziĹ› caĹ‚y szereg instytucji, ktĂłre w celu zwiÄ™kszenia sprawnoĹ›ci poĹ‚Ä…czone zoinstytucji, ktĂłre w celu zwiÄ™kszenia sprawnoĹ›ci naleĹźy nym dla caĹ‚ego obszaru zdrowia publicznego. stanÄ… w jeden UrzÄ…d Zdrowia Publicznego nadzoro­wany przez sekretarza/podsekretarza stanu w Minister­stwie poĹ‚Ä…czyć w jeden UrzÄ…d Zdrowia Publicznego nadzoro- wejdÄ…: NaPaĹ„stwowa poziomie Inspekcja wojewĂłdzkim i powiatowym zachowaZdrowia. W skĹ‚ad nowego urzÄ™du zdrowia pu­blicznego Sanitarna, część profilaktycz[ 11 ] wany sekretarza/podsekretarza stanu w Ministerne zostanÄ… jednostki inspekcji sanitarnej, odpowiadajÄ…naprzez naleşąca dziĹ› do NFZ, PaĹ„stwowa Agen­cja RozwiÄ…zywania ProblemĂłw Alkoholowych, Krajo­we Centrum ds. AIDS, Krajowe Przeciw­dziaĹ‚ania Narkomanii, z Funduszu RozwiÄ…zywania stwie Zdrowia. WBiuro skĹ‚adds.nowego urzÄ™du zdrowia pu- a takĹźe ce za dziaĹ‚ania realizacjÄ™finansowane podstawowych zadaĹ„ przypisanych dziĹ› ProblemĂłw Hazardowych. blicznego wejdÄ…: PaĹ„stwowa Inspekcja Sanitarna, część SANEPID-owi. Regionalne dziaĹ‚ania programowane ĹšrĂłdĹ‚o: Narodowa SĹ‚uĹźba Zdrowia – AgenStrategia zmian w systemie zdrowia w Polsce, Ministerstwo Zdrowia. profilaktyczna naleşąca dziĹ› do NFZ, PaĹ„stwowa przez UrzÄ…d ochrony Zdrowia Publicznego bÄ™dÄ… realizowane cja RozwiÄ…zywania ProblemĂłw Alkoholowych, Krajo- przez wojewodĂłw. we Centrum ds. AIDS, Krajowe Biuro ds. PrzeciwIntegracja systemu ma na celu zarĂłwno zwiÄ™kszenie dziaĹ‚ania Narkomanii, a takĹźe dziaĹ‚ania finansowane z efektywnoĹ›ci ekonomicznej wydatkowanych Ĺ›rodkĂłw, OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 11 Funduszu RozwiÄ…zywania ProblemĂłw Hazardowych. jak i usprawnienie dziaĹ‚ania systemu, w ktĂłrym zadania 7/2016 Obok UrzÄ™du Zdrowia Publicznego bÄ™dzie dziaĹ‚aĹ‚ Na- sÄ… dziĹ› rozproszone i w wielu miejscach niepotrzebnie rodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PaĹ„stwowy dublowane.

ak tualności

Alert epidemiologiczny (wrzesień 2016)

ALERGIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

88%

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (wrzesień)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia

Dolnośląskie

1 810

Kujawsko-pomorskie

1 239

Lubelskie

1 257

Lubuskie

1 528

Łódzkie

1 520

Małopolskie

1 302

Mazowieckie

1 854

Opolskie

1 141

Podkarpackie

2 761

Podlaskie

1 426

Pomorskie

1 654

Śląskie

1 433

Świętokrzyskie

1 213

WOJEWÓDZTWO

POZIOM NASILENIA ALERGII  PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

Wielkopolskie

1 310

Zachodniopomorskie

1 551

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (wrzesień)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia

Dolnośląskie

2 240

Kujawsko-pomorskie

1 597

Lubelskie

1 615

Lubuskie

1 938

Łódzkie

1 589

Małopolskie

1 833

Mazowieckie

2 250

Opolskie

1 502

Podkarpackie

2 042

Podlaskie

1 973

Pomorskie

1 975

Śląskie

1 612

Świętokrzyskie

1 284

Warmińsko-mazurskie

1 662

Wielkopolskie

1 652

Zachodniopomorskie

1 910

               

Warmińsko-mazurskie

986

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

87%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

Innowac je

Aplikacje

Catch It

Noom

Odetchnij Spokojnie

Aplikacja do terapii poznawczo-behawioralnej (CBT – Cognitive Behavioural Therapy) pomagająca pacjentom zrozumieć zmiany stanów nastroju i odpowiednio je modyfikować. Użytkownik notuje informacje o wydarzeniach wpływających na jego stan psychiczny, towarzyszących myślach i emocjach oraz sposobach zmiany podejścia do sytuacji. Skuteczność aplikacji stworzonej przez uniwersytety w Liverpoolu i Manchesterze potwierdziły badania kliniczne.

Trener i doradca pomagający utrzymać prawidłową wagę ciała lub zrzucić zbędne kilogramy, ale także profesjonalna aplikacja stworzona przez lekarzy do zarządzania/prewencji chorób przewlekłych (cukrzyca, nadciśnienie). Noom wyznacza prosty plan zdrowotny i nadzoruje jego realizację (m.in. poprzez monitoring aktywności). Do wyboru m.in. program Zdrowej Wagi Ciała. Według autorów, 9 na 10 użytkowników traci średnio 4,5 kg w 2 miesiące.

Aplikacja Odetchnij Spokojnie to partner w walce z astmą i alergią oraz kompendium wiedzy związanej ze wstrząsem anafilaktycznym. Z jej pomocą można m.in. notować objawy alergii, przeglądać mapę pyleń zawierającą informacje o stężeniu alergenów w wybranych regionach Polski, otrzymywać komunikaty alergiczne, szybko skontaktować się z lekarzem lub osobą bliską w przypadku wstrząsu anafilaktycznego, zapoznać się z poradami specjalistów.

iOS | Android ENG | DE Bezpłatna

iOS | Android | ENG | DE | SP | JP Bezpłatna

iOS | Android | PL | ENG Bezpłatna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

13

Innowac je

Nowości i wynalazki

TROSKA OD POCZĄTKU Pregnabit to pierwsze na świecie kompleksowe rozwiązanie telemedyczne do monitoringu dobrostanu płodu – przenośne urządzenie pomiarowe pozwalające na bezpieczne i wiarygodne badanie akcji serca płodu, tętna mamy oraz zapis czynności skurczowej mięśnia macicy. Powstało, aby wspierać działania lekarzy i położnych, umożliwiając przeprowadzenie badań KTG u kobiet w ciąży, w dowolnym momencie oraz miejscu. Szczególnie w sytuacjach, kiedy dodatkowa wizyta w gabinecie lekarskim nie jest możliwa lub konieczna. Zebrane przez urządzenie dane przekazywane są bezprzewodowo do Medycznego Centrum Telemonitoringu obsługiwanego przez wykwalifikowany personel medyczny. Do pomiarów Pregnabit wykorzystuje 4 sensory: sonda FHR pozwala wyznaczyć wartość akcji serca płodu, sonda TOCO umożliwia zmierzenie poziomu skurczów mięśnia macicy, znacznik ruchu płodu, pulsoksymetr. Nowatorskie podejście do pomiarów, bazujące na algorytmach danych z sond i pulsoksymetru, pozwala odróżnić bicie serca płodu od pulsu mamy. Urządzenie opracowane przez polską firmę Nestmedic jest na etapie ostatnich testów bezpośrednio poprzedzających jego wprowadzenie na rynek.

Pacjentka w trakcie wizyty kontrolnej, po instruktażu przez lekarza prowadzącego, otrzymuje urządzenie, które zabiera do domu.

14

Pomiar wykonywany jest przez ciężarną według wskazówek lekarza, z wyznaczoną częstotliwością oraz w sugerowanych porach i sytuacjach.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Jednorazowy pomiar trwa około 30 minut. Dane z pomiarów są przesyłane bezprzewodowo bezpośrednio do Medycznego Centrum Telemonitoringu.

W przypadku zagrożenia, Medyczne Centrum Telemonitoringu natychmiast kontaktuje się z pacjentką.

Lekarz prowadzący, na podstawie otrzymanych wyników, może podjąć stosowne kroki.

Innowac je

PERSONALIZOWANA SUPLEMENTACJA Urządzenia mobilne wprowadziły optymalizację wielu aspektów życia: diety, snu, oddychania itd. Nowym, ciekawym pomysłem jest indywidualizacja w zakresie dostarczania organizmowi odpowiedniej dawki witamin i mikroelementów. Specjalna opaska mierzy aktywność fizyczną i przekazuje dane do aplikacje mobilnej. Dane uzupełniają pomiary z elektronicznej wagi. Następnie system analizuje zapotrzebowanie na witaminy i proteiny. Wystarczy złożyć zamówienie, aby otrzymać zindywidualizowane dawki suplementów diety odpowiadające stylowi życia. System firmy STYRLabs dedykowany jest zwłaszcza osobom intensywnie uprawiającym sport. Cena zestawu startowego w postaci opaski monitorującej oraz pakietu witamin na 15 dni: 68 USD.

WDECH – WYDECH

KONTROLA W ŁAZIENCE

Urządzenie 2breathe wykorzystuje znaną od dawna zasadę relaksu opartą na prawidłowym oddychaniu, ułatwiając w ten sposób spokojne i szybkie zasypianie. Opaska zakładana w okolicach przepony mierzy szybkość i głębokość oddechu, zamieniając wyniki pomiaru w przyjemne, pulsujące dźwięki. W ten sposób użytkownik może na bieżąco kontrolować proces oddychania.

Google zgłosił w Amerykańskim Urzędzie Patentów i Znaków Towarowych rozwiązania pozwalające monitorować stan zdrowia kardiologicznego poprzez sieć czujników rozmieszczonych w toalecie oraz łazience. Mata łazienkowa zmierzy rytm serca, lustro przeanalizuje kolor skóry, a ultrasoniczna wanna przeprowadzi badanie echa serca. Na razie nie wiadomo, czy patent zostanie przekuty w konkretne rozwiązanie.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

15

Innowac je

RODZINNY POMOCNIK ZDROWOTNY Pillo to przede wszystkim dyspenser leków z systemem rozpoznawania głosu i twarzy. Magazynuje tabletki przyjmowane regularnie przez członków całej rodziny, przypomina o ich zażyciu oraz dawkuje według wprowadzonych wytycznych. Jego rozbudowane funkcje predysponują go raczej do robota zdrowotnego. Urządzenie może przesyłać komunikaty o lekach wprost na telefon komórkowy. Według planów, odpowie na pytania dotyczące zdrowia, zamówi leki w przypadku wyczerpywania się zapasu, przeanalizuje dane z trackerów zdrowia i skontaktuje z lekarzem w razie potrzeby. To na razie tylko zapowiedzi, ale wszystko wskazuje na to, że uda się je zrealizować – twórcy zebrali już odpowiednie fundusze w ramach akcji crowdfundingu.

BEZPIECZNE MACIERZYŃSTWO The Birthstone to elegancka bransoletka naszpikowana – w dobrym celu – technologią. Zaprojektowana z myślą o przyszłych mamach ostrzega kobiety, gdy znajdą się zbyt blisko źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Emitują go urządzenia elektryczne, jak komputery, telewizory, klimatyzatory, lodówki itd. Radiacja może mieć niebezpieczny wpływ na płód (zwłaszcza w pierwszych 6 miesiącach rozwoju), dlatego kobiety w ciąży powinny unikać długotrwałego przebywania w jej obszarze. Sensor ukryty został w eleganckim kamieniu. Dostępny w różnych kolorach Birthstone zmierzy dodatkowo liczbę kroków, poinformuje o poziomie konsumpcji kalorii. Źródła i zdjęcia: Prenabit (Nestmedic), 2breathe, US Patent and Trademark Office, STYRLabs, Pillo, Vipose

16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Innowac je

Laboratorium technologii

IV Rewolucja Przemysłowa Rok 1784 – pierwsza maszyna parowa, mechanizacja. Rok 1870 – energia elektryczna, produkcja masowa. Rok 1969 – elektronika, IT, automatyzacja produkcji. Rok 2015 – cybernetyka, Internet Rzeczy, wirtualna rzeczywistość, technologie informacyjno-komunikacyjne. Znajdujemy się w fazie wielkiego przewrotu technologicznego, który może okazać się jednym z najważniejszych etapów w historii ludzkości. Jak wpłynie na ochronę zdrowia i nas samych?

Foto: designed by freepik.com

Pod wpływem innowacji i digitalizacji zmienia się szybko sposób w jaki żyjemy, pracujemy, komunikujemy się. Kończy się koncepcja człowieka jako jedynie tworu natury: nasze ciała staną się tak przesiąknięte technologiami, że trudno będzie postawić grubą kreskę pomiędzy tym, co naturalne, a co sztuczne, fizyczne i cyfrowe. Klaus Schwab, założyciel i prezes Światowego Forum Ekonomicznego (World Economic Forum) podsumował to w trafny sposób: – Jedną z cech Czwartej Rewolucji Przemysłowej jest to, że zmienia nie tyle to, co robimy, ale nas samych. W kilka, kilkanaście lat miliardy ludzi na całym świecie zyskały dostęp do nieskrępowanej komunikacji oraz zasobów wiedzy. Wszystko dzięki urządzeniom mobilnym oraz popularyzacji Internetu, który w cyfrowej rzeczywistości staje się dobrem pierwszej potrzeby. Jest to dopiero wstęp do technologii jutra: sztucznej inteligencji, robotyki, Internetu Rzeczy, autonomicznych samochodów, druku 3D, nanotechnologii, bio-

technologii, komputeryzacji kwantowej, wirtualnej rzeczywistości. Wiedza i informacje – do tej pory nieuchwytne w swoich ogromnych zbiorach i złożoności – stają się kluczem do poznania zależności medycznych, przełomowych odkryć w badaniach nad lekami, pokonania niektórych chorób dzięki wczesnej profilaktyce. Każda rewolucja niesie ze sobą szansę zmiany na lepsze życia ludzi na całym świecie. W ochronie zdrowia największą jest integracja i analiza danych w ramach tzw. zbiorów big data. Drugą będzie monitoring czynności organizmu w czasie rzeczywistym i wychwytywanie zaburzeń jego funkcjonowania na bardzo wczesnym etapie. Umożliwią to wszczepialne sensory zastępujące urządzenia m-zdrowia w postaci inteligentnych zegarków oraz opasek. Jednak pamiętajmy, że choć rozwój przemysłu spowodował wprawdzie poprawę dobrobytu milionów ludzi na świecie, ceną była i nadal jest największa w dziejach dewastacja środowiska naturalnego. A w efekcie – zagrażające

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

17

Innowac je

ludzkości zjawisko ocieplenia klimatu. Rewolucja cyfrowa także będzie miała swoje ciemne strony. Ekonomiści Erik Brynjolfsson and Andrew McAfee zwracają uwagę, że jednym z negatywnych aspektów będzie bezprecedensowa nierówność społeczna. Automaty i roboty przejmą stopniowo proste czynności produkcyjne, co zmniejszy szanse na rynku pracy dla osób o słabym wykształceniu. Model „niskie kwalifikacje – niskie zarobki, wysokie kwalifikacje – wysokie zarobki” może prowadzić do napięć społecznych. Daje się to zauważyć już dziś – szybko rośnie zapotrzebowanie na wysoko wyspecjalizowane kadry w takich dziedzinach jak IT, bioinżynieria lub nanotechnologie; maleje popyt na pracowników niższego szczebla. Sharan Burrows z Międzynarodowej Konfederacji Unii Handlu jest zdania, że zagrożenie utraty miejsc pracy na rzecz robotyki jest realne, ale ważniejsze pozostaje pytanie, jak w przyszłości będziemy definiować pracę i podział bogactwa w społeczeństwie. Swoboda porozumienia się również może być zagrożeniem. Ponad 30% osób w skali globalnej korzysta z mediów społecznościowych, aby się ze sobą komunikować, zdobywać wiedzę, dzielić informacjami. Czy wchodząc w międzynarodowe interakcje staliśmy się społeczeństwami bardziej otwartymi, tolerancyjnymi, rozumiejącymi interkulturalne zależności? A może wręcz przeciwnie: Internet stał się medium szerzenia radykalnych poglądów, narzędziem w rękach światowego terroryzmu. Jednym z aspektów Czwartej Rewolucji Przemysłowej jest podejście do prywatności, wolności osobistej i intymności. W świecie, gdzie zdrowie będzie nadzorowane przez szereg czujników, a lekarze zyskają dostęp do pełnych informacji o trybie życia, człowiek przyszłości będzie musiał zaakceptować życie w warunkach ciągłej kontroli. Nie ukryjemy już przed lekarzem (oraz ubezpieczycielem) informacji o paleniu papierosów, nadużywaniu alkoholu czy regularnych wizytach w fast-foodach. Stracimy nadzór nad informacjami o nas samych, kiedyś przechowywanych w formie kartoteki medycznej zamkniętej w szafie gabinetu lekarskiego, jutro analizowanych przez systemy sztucznej inteligencji, przetwarzanych na potrzeby światowej nauki w międzynarodowych centrach danych. Jon KabatZinn z Uniwersytetu Massachusetts mówi o renesansie nauki, dzięki poznaniu i zrozumieniu ludzkiego genomu, wglądu do

ludzkiego umysłu oraz ciała. Lepiej zrozumiemy nasze powiązania z naturą, otaczającym nas światem, innymi ludźmi. Życie w warunkach technologii stanie się znormalizowane i z góry zaprojektowane na osiągnięcie konkretnych efektów, zwłaszcza zdrowotnych. Optymalizacją wszystkiego co robimy zajmie się lekarz lub wirtualny doradca, jednak nie stanie się to wbrew naszej woli. Nagrodą za częściową utratę wolności i prywatności będzie lepsze zdrowie i dłuższe życie – wartości, które cenimy sobie ponad wszystko. Starość przestanie być okresem samotności, ograniczonych możliwości i marginalizacji społecznej. Otrzymamy też wynalazki, dzięki którym pokonamy obecne ograniczenia: inteligentne protezy dla osób niepełnosprawnych zbliżone w funkcjonalności do naturalnych części ciała, drukowane narządy, edycję DNA w leczeniu skomplikowanych chorób genetycznych, nanotechnologie w precyzyjnym dostarczaniu dawek leków do określonych tkanek. – Potrzebujemy nowego modelu ekonomii, pomiędzy Keynesizmem skupionym na zdrowiu i edukacji oraz współpracy administracji publicznej z biznesem a neoliberalizmem nastawionym na wolny rynek – mówi Stewart Wallis z Fundacji Nowej Ekonomii (UK). System przyszłości będzie musiał wyjść naprzeciw potrzebom każdej osoby na świecie, przyjąć formę mechanizmu sprawiedliwego, maksymalizującego wartość dobrobytu. Miasta staną się efektywniejsze i nastawione na harmonijną interakcję człowieka z naturą i człowieka z człowiekiem, energooszczędne, gdzie wiele z zasobów będzie dostępnych lokalnie dzięki mini-produkcji opartej na łatwo dostępnych drukarkach 3D. William McDonough z Uniwersytetu Stanforda (USA) mówi o wizji opartej na zmianie paradygmatu na zdrowy, bezpieczny, sprawiedliwy świat z dostępem do czystej wody, czystego powietrza, gleby i energii. Technologia leżąca u podstaw Czwartej Rewolucji Cyfrowej już tu jest. Kolejnym wyzwaniem będzie jej implementacja na szeroką skalę i udostępnienie po cenie osiągalnej dla wszystkich.  Na podstawie „The Fourth Industrial Revolution”, World Economic Forum.

OGLĄDAJ ON-LINE The Fourth Industrial Revolution (Czwarta Rewolucja Przemysłowa). W jaki sposób postęp technologiczny wpłynie na ochronę zdrowia, kształt miast, procesy ekonomiczne i społeczne oraz samego człowieka? (11 min 34 sek.)

18

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Innowac je

Foto: designed by freepik.com

Telemedycyna dla opieki długoterminowej 21,5 mld dolarów – tyle ma być wart globalny rynek telemedycyny i teleopieki już za dwa lata, a w rozwoju m-zdrowia liderem będzie Europa. Dobrze się stało, że konsultacje na odległość zostały uregulowane prawnie w naszym kraju. Polscy usługodawcy nadal jednak czekają na zniesienie barier finansowych. Magdalena Michalska, menedżer ds. marketingu i PR, MEDI-system

Nie tracą jednak czasu i już korzystają z dostępnych możliwości. Instytut Kardiologii w Warszawie telemonitoruje i telerehabilituje pacjentów (wspólnie z NFZ i ZUS) od kilkunastu lat, a rozwój systemów telemedycznych zaowocował wprowadzeniem ośmiu e-usług i do-

robkiem 150 tys. telekonsultacji. Szpital Kliniczny w Katowicach udowodnił, że platforma telemedyczna może być wykorzystana w leczeniu schizofrenii paranoidalnej, czym zadziwił uczestników Europejskiego Kongresu Psychiatrycznego w Madrycie. Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu już od dawna obsługuje pacjentów z odległych ośrodków na podstawie przesyłanych przez nich obrazów

nosa, ucha i krtani, prowadząc telerehabilitację słuchu i mowy w „klinikach domowych”, zapewniając teleopiekę ponad 5 tys. pacjentów z wszczepionym implantem.

E-zdrowie na starzenie Potrzeba długoterminowej opieki zdrowotnej dotyczy głównie osób starszych, których niepełnosprawność fizyczna czy psychiczna wiąże się ze schorzeniami przewlekłymi, często kilkoma jednocześnie. Tymczasem Polska starzeje się najszybciej w Europie (do 2030 r. liczba Polaków powyżej 80. roku życia wzrośnie z obecnych niemal 1,5 mln do ok. 2,2 mln osób). Przy tym pracuje u nas najmniej geriatrów (niewiele ponad 300 w całym kraju). W sukurs przychodzi

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

19

Innowac je

telemedycyna, która może m.in. istotnie zwiększyć dostęp do lekarzy, polepszyć komfort i zmniejszyć koszty opieki nad seniorem sprawowanej przez specjalistyczne ośrodki, istotnie wspomóc opiekunów nieformalnych (sprawujących opiekę nad chorym w domu), ale również pomóc nam się „mądrze” starzeć.

Lekarz bez wychodzenia z domu Żadna aplikacja nie zastąpi lekarza. Może jednak odgrywać kluczową rolę w kontroli stanu zdrowia pacjentów przewlekle obciążonych chorobami serca, cukrzyków czy astmatyków. Telemonitoring – czyli mierzenie ważnych parametrów przy użyciu urządzeń elektronicznych, pozwalających gromadzić i przetwarzać dane medyczne w czasie rzeczywistym – połączony z telekonsultacją czy wideokonsultacją daje możliwość skorzystania z pomocy medycznej bez wychodzenia z domu. Niemcy chwalą się, że dzięki telemedycynie oszczędzają ok. 1200 euro

rocznie w przeliczeniu na jednego pacjenta kardiologicznego. Telekardiologia ma bowiem na celu zapewnienie całodobowego nadzoru poprzez rejestrowanie zaburzeń arytmogennych oraz wykrywanie niepokojących zdarzeń. Dzięki automatycznej analizie danych, jeden lekarz może objąć zdalną opieką kardiologiczną wielu pacjentów i interweniować osobiście w sytuacjach tego wymagających. Podopieczni Instytutu Kardiologii w Aninie z wszczepionymi pompami wspomagającymi pracę serca testują Remedizera. Jej twórca wpadł na pomysł stworzenia aplikacji komunikującej pacjenta z lekarzem po wyjściu ze szpitala (cierpi na kardiomiopatię). Remedizer mierzy m.in. ciśnienie krwi, puls i temperaturę. Te dane – wraz z parametrami pompy – są codziennie przesyłane do analizy koordynatorom w Instytucie. Jeśli wyniki są niepokojące, pacjent otrzymuje natychmiast informację o konieczności zażycia dodatkowej dawki leku, wizyty u lekarza bądź wezwania karetki.

24-godzinna teleopieka i nadzór domowy nad pacjentami z demencją. Sieć czujników nadzoruje najważniejsze funkcje życiowe (odżywianie, sen, korzystanie z toalety, aktywność fizyczna w domu i poza domem). Dane przesyłane są do centrum zarządzania i analizowane z pomocą algorytmów. W przypadku niepokojących wyników, centrum telemonitoringu może skontaktować się z pacjentem, poinformować rodzinę lub wysłać pracowników medycznych (źródło: Philips).

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

» � Monitoring parametrów ����������� ����������� życiowych i telerehabilitacja pozwalają choremu dochodzić do zdrowia w najbardziej sprzyjającym środowisku, czyli we własnym domu.« Telemedycyna a LTC Zdalne konsultacje i badania diagnostyczne mają szczególne znaczenie dla placówek świadczących usługi z zakresu stacjonarnej opieki długoterminowej – mogą bowiem istotnie zmniejszyć odsetek transferów pomiędzy ośrodkiem zdrowia a szpitalem. Amerykańskie placówki LTC (red.: long term care – opieka długoterminowa) wskazują, że powracające hospitalizacje mają duży udział w kosztach ich działalności i trudno jest nimi efektywnie zarządzać. Co więcej, w wielu przypadkach udałoby się ich

Innowac je

uniknąć dzięki zastosowaniu aplikacji telemedycznych. Nowe technologie są szczególnie ważne w przypadku seniorów, którzy ze względu na miejsce zamieszkania mają utrudniony dostęp do lekarza lub nie mogą podróżować z powodu przebytego urazu lub przeprowadzonego zabiegu. Monitoring parametrów życiowych czy telerehabilitacja pozwalają choremu dochodzić do zdrowia w najbardziej sprzyjającym środowisku, czyli we własnym domu, a jednocześnie nie narażać na trudy podróży do szpitala. Korzyści są obustronne – pacjent szybciej otrzymuje niezbędną pomoc, a placówka opiekuńcza zmniejsza koszty powracających hospitalizacji. Kolejną zaletą w przypadku podopiecznych ośrodków opiekuńczo-leczniczych jest możliwość gromadzenia w jednym miejscu danych medycznych i wyników badań. W ten sposób historia choroby „podąża” za pacjentem, co w przypadku seniorów, często leczących kilka schorzeń jednocześnie, ma kluczowe znaczenie.

Telemedycyna w opiece domowej Opieka nad niesamodzielnymi, chorymi seniorami jest w Polsce sprawowana głównie przez ich bliskich (takich osób może być ponad milion). Jest to bardzo ciężka, często pełnoetatowa pra-

ca, praktycznie bez systemowego wsparcia ze strony państwa. Przy tendencji do odchodzenia od opieki instytucjonalnej na rzecz rozwijania usług opiekuńczych w domu i lokalnych domach pomocy, specjalne platformy do stałego monitoringu stanu zdrowia stanowią ogromne wsparcie dla opiekunów nieformalnych. Opiekun może w odpowiednim momencie odczytać parametry życiowe, które trafiają do lekarza prowadzącego lub placówki opiekuńczej. Na ich podstawie lekarz przeprowadza telekonsultację, wizytę domową lub – jeśli trzeba – wzywa karetkę. To znacznie zwiększa komfort chorych, którzy mogą jak najdłużej przebywać we własnym domu, wśród krewnych i przyjaciół. Technologie pozwalające na bieżąco monitorować miejsce przebywania pacjenta są niezastąpione w przypadku osób z chorobami demencyjnymi czy otępiennymi (np. choroba Alzheimera). Mają bowiem wbudowaną opcję szybkiego kontaktu z osobą objętą opieką, co zmniejsza ryzyko wypadków i zdarzeń zagrażających życiu. W ciągu dwóch ostatnich lat liczba aplikacji związanych ze zdrowiem wzrosła dwukrotnie – jest ich ponad 100 tysięcy. Dodatkowo, seniorzy coraz chętniej

» � Niemcy: oszczędności �������� ������������� dzięki telemedycynie sięgają ok. 1200 euro rocznie w przeliczeniu na jednego pacjenta kardiologicznego.« korzystają ze smartfonów i tabletów, co dobrze wróży telemedycynie. Telediagnostyka i telekonsultacje mogą niejednemu telepacjentowi uratować życie. Jednak aby zajęły równoprawne miejsce z medycyną „tradycyjną”, nie wystarczy zniesienie barier prawnych i finansowych. Nowe technologie, zwłaszcza te przeznaczone dla seniorów, powinny być proste i przyjazne. Muszą się do nich przekonać lekarze i pacjenci, którzy korzystając z teleusług zdrowotnych biorą współodpowiedzialność za proces leczenia. Telerehabilitacja i telemonitoring to swego rodzaju praca domowa, którą trzeba odrobić, bo nieprzygotowanie może drogo kosztować. 

reklama

DLA PACJENTÓW ORAZ LEKARZY. PRAKTYCZNE I SPRAWDZONE

APLIKACJE ZDROWOTNE BEZPŁATNY RAPORT DO POBRANIA NA STRONIE

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

21

Innowac je

OD PAPIEROWEJ DO CYFROWEJ POLSKI Cyfryzacja kluczowych usług publicznych, wdrożenie inicjatywy tożsamości elektronicznej (eID) – Ministerstwa Rozwoju, Cyfryzacji i Zdrowia przedstawiły ambitny plan w zakresie e-administracji. W jego ramach przygotowany zostanie m.in. system e-zdrowie, który ma zmniejszyć czas dostępu do informacji na temat pacjenta, skrócić kolejki (e-rejestracja i e-skierowanie), ułatwić dostęp do świadczeń zdrowotnych. System e-recepty wspomoże obsługę pacjentów przez apteki oraz rozliczenia z płatnikiem.

WIZJA

ZAŁOŻENIA STRATEGII Państwo służebne wobec obywatela. Połączenie rozproszonych instytucji

„Poprawa funkcjonowania i lepsze wykorzystanie infrastruktury publicznej.”

Bezpieczny i wygodny dostęp do publicznych usług on-line Przyspieszenie rozwoju nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej Dostęp do danych on-line. Bez konieczności wydruków Budowa kompetencji cyfrowych w sektorze publicznym

PAPERLESS

CASHLESS

W przeciągu 5 lat 50% obywateli załatwia 80% swoich spraw przez Internet

W przeciągu 5 lat udział pieniądza gotówkowego spadnie z 21,5% do ~15%

WYMIERNE KORZYŚCI

❶ ❷ ❸ ❹ ❺

PODMIOTY REALIZUJĄCE

WYGODA Według diagnozy społecznej, 65% Polaków deklaruje chęć korzystania z obsługi internetowej SZYBSZE I TAŃSZE PROCESY Mniejsza czasochłonność, ograniczenie kosztów ZWIĘKSZENIE WPŁYWÓW PODATKOWYCH Potencjalne dodatkowe wpływy: 42 mld zł ZMNIEJSZENIE SZAREJ STREFY W 2016 roku szacowana na 19,7% PKB NOWOCZESNY WIZERUNEK Innowacyjność gospodarki

MINISTERSTWO CYFRYZACJI MIN. ROZWOJU

MZ

MF

KPRM

UDZIAŁ EKSPERTÓW RYNKOWYCH

PROJEKT

eID

Stworzenie masowego narzędzia e-identyfikacji umożliwiającego korzystanie z usług publicznych w sposób zdalny (zdalne oświadczanie woli w usługach publicznych i komercyjnych). 80% czynności administracyjnych dokonywanych on-line.

Pacjenci otrzymają Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, z kolei lekarze i inni pracownicy ochrony zdrowia – Karty Specjalisty Medycznego.

22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Innowac je

E-ZDROWIE Dostarczenie mechanizmów identyfikacji i uwierzytelnienia

Ograniczenie pomyłek i nieprawidłowości Skrócenie czasu rejestracji dzięki wykorzystaniu danych identyfikacyjnych zawartych na karcie KUZ. Poprawa dostępu do świadczeń medycznych dzięki ograniczeniu nieprawidłowości i lepszemu wykorzystaniu publicznych środków. Podniesienie poziomu zadowolenia społeczeństwa z funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w wyniku uproszczenia i skrócenia czasu potrzebnego na realizację czynności administracyjnych. Wzrost przejrzystości obrotu gospodarczego w ochronie zdrowia – ograniczenie nieprawidłowości na etapie rejestracji pacjentów, sprawozdania świadczeń medycznych, realizacji recept. Natychmiastowe sprawdzenie aktualnego uprawnienia do świadczenia. Efektywniejsze wydatkowanie środków finansowych. Poprawa jakości sprawozdanych danych. IV KW. 2016

Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego zawierająca zestaw danych ratunkowych dostarczy służbom krytycznych informacji o stanie zdrowia pacjenta. W dalszej perspektywie karta KUZ może pełnić rolę karty EKUZ (dowodu ubezpieczenia przy korzystaniu ze świadczeń opieki zdrowotnej w krajach UE).

Udostępnienie pacjentom usług elektronicznych Zdalny dostęp do istotnych usług elektronicznych. Znaczne skrócenie czasu potrzebnego na uzyskanie dostępu do ważnych informacji dotyczących pacjenta (EDM, IKP, ZIP). Ułatwienia w zakresie realizacji istotnych czynności (np. rejestracja do lekarza).

Karta będzie pełnić rolę zaufanego i wiarygodnego identyfikatora pacjenta i umożliwi kontrolowany dostęp do usług cyfrowych.

Łatwiejszy dostęp do świadczeń medycznych dzięki skróceniu kolejek (e-rejestracja, e-skierowanie). Zarządzanie kolejkami.

Świadczeniodawcy uzyskają realną możliwość udostępnienia dokumentacji medycznej za zgodą pacjenta.

Możliwe zmniejszenie liczby błędów lekarskich – szybki dostęp do historii choroby.

Karta KSM umożliwi znaczne obniżenie kosztów związanych z przygotowaniem i obsługą dokumentacji elektronicznej m.in. w zakresie kontraktowania i rozliczania świadczeń. Karta KUZ wyposażona w mechanizmy kryptograficzne będzie mogła stać się elektronicznym dokumentem identyfikującym pacjenta w systemie.

III KW. 2018

ZINTEGROWANY E-RECEPTA INFORMATOR PACJENTA E-REJESTRACJA z wykorzystaniem zmodykoncepcja oraz projekt, fikowanego Profilu postępowanie na budowę Zaufanego Portalu Centralnego, podłączenie

Zmniejszenie biurokracji oraz kosztów dzięki ograniczeniu liczby dokumentów papierowych. Szybszy dostęp do istotnych danych statystycznych i epidemiologicznych dotyczących stanu zdrowia obywateli. Zapewnienie interoperacyjności z europejskimi platformami elektronicznymi w zakresie obszaru ochrony zdrowia.

I KW. 2019

IV KW. 2019

I KW. 2020

E-SKIEROWANIE

Wdrożenie ZDARZEŃ MEDYCZNYCH (elektroniczna dokumentacja medyczna)

Zakończenie okresu stabilizacji i start produkcyjny systemu

Planowane usługi elektroniczne: e-Recepta, e-Skierowanie, Elektroniczna Dokumentacja Medyczna, Internetowe Konto Pacjenta, e-Rejestracja.

Źródło: Ministerstwo Cyfryzacji

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

23

Raport

Edukacja medyczna w czasach cyfryzacji E-dokumentacja zastępuje papierowe kartoteki, wizyty wirtualne uzupełniają tradycyjne metody diagnozowania, aplikacje medyczne pozwalają nieskrępowanie komunikować się i zdobywać wiedzę, rośnie lawinowo liczba gromadzonych danych medycznych. Lekarz przyszłości potrzebuje wysokich kompetencji cyfrowych. Czy polski system edukacji nadąża za transformacją technologiczną ochrony zdrowia? 24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Artur Olesch, czasopismo OSOZ

Jedna z wiodących konferencji e-zdrowia w Polsce: sale wykładowe wypełnione po brzegi, na korytarzach żywe dyskusje. Trudno nie zauważyć, że wśród uczestników znaczną grupę stanowią bardzo młodzi ludzie, w większości studenci szkół medycznych z całej Polski. Czego szukają na specjalistycznych konferencjach omawiających technologiczne nowości w ochronie zdrowia? – Praktycznej wiedzy, do której nie mamy dostępu na uniwersytecie – odpowiada jedna z obecnych studentek. Przez ostatnie 100 lat sposób edukacji w ochronie zdrowia prawie się nie zmienił. Dodawano nowe dyscypliny, aktua-

Raport

lizowano wiedzę o odkrycia w dziedzinie urządzeń diagnostycznych, epidemiologii i farmakologii. Po transformacji systemowej w Polsce powstało kilka nowych kierunków przygotowujących menedżerów do zarządzania placówkami ochrony zdrowia. Wraz z informatyzacją Kas Chorych prawie każda uczelnia utworzyła w swoich strukturach zakłady statystyki i informatyki medycznej lub inżynierii biomedycznej. O krok dalej poszły jedynie wiodące jednostki naukowe, jak przykładowo Warszawski Uniwersytet Medyczny otwierając Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny z pracowniami telemedycyny, mzdrowia, bioinformatyką, biostatystyką, telerehabilitacją, informatyką obrazowania telemedycznego. – Nie znam dedykowanych kursów czy zajęć kierowanych do studentów Uniwersytetu Medycznego poświęconych stricte cyfryzacji medycyny. Ta dyscyplina jest jednak częściowo realizowana w ramach bloków tematycznych dotyczących konkretnych zagadnień i specjalizacji – mówi dr Łukasz Kołtowski. – W naszym przypadku, przykładem są wykłady dotyczące telemedycny i zdrowia mobilnego w kardiologii realizowane w ramach zajęć w I Katedrze i Klinice Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Niewątpliwie jednak potrzeba edukacji w zakresie nowych technologii informatycznych w medycynie nie jest zaspokojona i należy dołożyć starań, aby zwiększyć zakres wiedzy przekazywanej studentom, którzy za chwilę wejdą w świat cyfrowej medycyny – dodaje. – W moim odczuciu uczelnia nie podejmuje wystarczających inicjatyw, aby przygotować studentów do pracy w warunkach cyfrowej ochrony zdrowia – mówi z kolei Łukasz Grzanek, Przewodniczący Studenckiego Koła Naukowego Informatyki Medycznej i Telemedycyny na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. – Pomijam zajęcia prezentujące dostępne bazy medyczne i sposoby ich eksploracji. To nie jest dla mnie główny element telemedycyny i e-zdrowia – dodaje. Jak przyznaje absolwent WUM, w jego przypadku jedynym śladem w nauczaniu e-zdrowia było omówienie przesyłania obrazów radiologicznych na odległość. – Możliwe, że jest to spowodowane brakiem powszechności e-rozwiązań w polskich szpitalach, placówkach POZ lub też niewystarczającą liczbą godzin poświęcanych edukacji w tym zakresie. W końcu po co edukować pielęgniarkę

» � Digitalizacja �������������� oznacza nowy model pracy, dzielenia się wiedzą, kooperacji w interdyscyplinarnych zespołach.« lub lekarza w tematach związanych z cyfryzacją, skoro po opuszczeniu murów uczelni wciąż pracują oni z długopisem i kartką papieru zamiast z komputerem i tabletem? Mimo zbliżającego się ustawowo terminu wprowadzania elektronicznej dokumentacji medycznej temat nie jest krzewiony w wystarczającym stopniu. Widzę tutaj ogromny potencjał do działania i rozwoju, tym bardziej, że studenci, jako osoby młode i wychowane w dobie smartfonów i komputerów, nie powinni mieć większego problemu z adaptacją do nowych technologii – podkreśla. Temat edukacji w kierunku nowych technologii w takim samym stopniu co lekarzy dotyczy także pielęgniarek. To pielęgniarka często odpowiada za uzupełnianie dokumentacji medycznej, znajduje się najbliżej chorego. Jej za-

» � Dzisiejszy ������������������� student medycyny wejdzie � na rynek pracy wymagający kompetencji cyfrowych i umiejętności analizy danych cyfrowych.«

kres obowiązków systematycznie rośnie. W ośrodkach stosujących rozwiązania telemedyczne na szeroką skalę jest najważniejszym ogniwem zdalnego nadzoru nad pacjentem. Marta Bęczkowska studiuje położnictwo na Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Jej zdaniem temat informatyki medycznej poruszany jest na zajęciach bardzo rzadko. Jednocześnie wielu wykładowców zachęca do samodzielnego zgłębiania tematyki e-zdrowia. – Obecnie na stopniu licencjackim podczas zajęć i wykładów nie przekazuje się szczegółowej wiedzy z zakresu technik informacyjnych w opiece zdrowotnej. Mam nadzieję dowiedzieć się więcej na ten temat na studiach magisterskich – dodaje. Natalia Biega, studentka pielęgniarstwa na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi, zwraca z kolei uwagę na rozbieżność pomiędzy zajęciami na uczelni a pracą pielęgniarki z wykorzystaniem elektronicznej dokumentacji medycznej. – Większe znaczenie ma brak odpowiednich systemów i aplikacji, aniżeli brak przygotowania przez uniwersytet – podkreśla. Z przeprowadzonego przez studentkę badania wynika, że po wejściu na rynek pracy widać różnicę w kompetencjach pomiędzy osobami, która miały na studiach praktyczne zajęcia z EDM, a tymi, które z systemem IT zetknęły się dopiero w placówce medycznej. Z rozmowy wyłania się jeszcze jeden, zupełnie odwrotny problem: często studenci są świetnie przygotowani do pracy z e-dokumentacją medyczną, posiadają gruntowną wiedzę na temat e-rozwiązań, jednak to pracodawcy są opóźnieni technologicznie. Wyedukowany cyfrowo specjalista konfrontowany jest z tradycyjnymi metodami pracy, prowadzeniem kartoteki medycznej w formie papierowej. W ten sposób marnuje się potencjał, umiejętności i entuzjazm młodych pracowników. Raport Deloitte Center for Health Solutions (Centrum Deloitte ds. Rozwiązań ���������� dla Zdrowia) wskazuje, że wraz z ewolucją technologiczną zmieniają się oczekiwania przyszłych pracodawców w ochronie zdrowia. Rośnie zapotrzebowanie na specjalistów z nowych dziedzin, a lekarze będą musieli dysponować zupełnie nowymi kompetencjami. Menedżerowie klinik i szpitali zgłaszają zapotrzebowanie na klinicystów i liderów w dziedzinie innowacji organizacyjnych i technologicznych oraz pracowników z umiejętnościami analizy danych. Szczególnie

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

25

Raport

deficytowi są liderzy pełniący rolę katalizatorów zmiany w procesie digitalizacji procesów placówek medycznych, przejścia na cyfrowy model pracy. Lekarze zauważają także, że zmienia się punkt ciężkości w opiece nad pacjentem – coraz większą rolę pełni model partnerstwa w leczeniu, profilaktyki, wyników w odniesieniu do medycyny opartej na dowodach (evidence based medicine). Pacjenci stają się mobilni dzięki smartfonom i powszechnemu dostępowi do Internetu. Wiedzą więcej i wymagają więcej. Postrzeganie lekarzy tylko przez pryzmat wiedzy medycznej już dawno przestało obowiązywać.

Przygotowani na jutro Sposób pracy lekarza przyszłości zmieni się nie do poznania. Ze smartfonem lub tabletem w ręku, gdzie wizyty pacjentów przeplatają się z dyżurami online, systematycznym przeglądem oraz analizą alertów sygnalizowanych przez system zbierający dane z monotoringu telemedycznego. Pracownik medyczny oraz pielęgniarka będą silniej zintegrowani informacyjnie w skoordynowanym systemie opieki nad pacjentem, kładącym nacisk na holistyczne podejście do opieki. Upowszednienie się wirtualnych wizyt kontrolnych spowoduje, że w warunkach braku obecności fizycznej, większe znaczenie zyskają informacje gromadzone w elektronicznej kartotece pacjenta. W przypadku chorych przewlekle – przede wszystkim te zbierane indywidualne z pomocą urządzeń m-zdrowia. Biegłe poruszanie się po systemie informatycznym, podstawowa wiedza z dziedziny informatyki i analizy danych staną się tak samo ważne, jak

znajomość anatomii i encyklopedii medycznej. A szczegółów na temat pacjenta zebranych w e-kartotece będzie przybywać w szybkim tempie. Co więcej – dostępne staną się informacje, z których medycyna nigdy powszechnie nie korzystała: o trybie życia, stanie emocjonalnym, parametrach notowanych 24 godziny na dobę, jakości snu. Rosnące obciążenia budżetowe w ochronie zdrowia spowodują, że zwiększy się presja na wyniki leczenia i efektywność, wyspecjalizowane ośrodki zastąpią kosztochłonne szpitale, a krótka ścieżka leczenia i rehabilitacja w domu chorego wyprze długie hospitalizacje. Lekarz przyszłości będzie więc ciągle dostępny on-line, zatopiony w danych pacjenta. Wraz z postępem digitalizacji i narzędzi m-zdrowia, zmniejszy się rola osobistego wywiadu z pacjentem. Medycynę opartą na subiektywnych decyzjach zastąpi medycyna twardych dowodów i wiedzy. Poza elektroniczną kartoteką medyczną lekarz uzyska wgląd do obliczeń matematycznych opartych na analizach big data podobnych przypadków klinicznych, co będzie podstawą diagnozy, wyznaczania ścieżki leczenia czy profilaktyki. Według wyników ankiety Deloitte Center for Health Solutions, za najważniejszą umiejętność w przyszłości lekarze uważają kompetencje w komunikacji interpersonalnej (91% odpowiedzi). Na drugim miejscu znalazła się wiedza z zakresu wykorzystania systemów informacji medycznej i elektronicznych kont zdrowotnych. Za sprawą swobodnego dostępu do wiedzy w Internecie (tzw. demokratyzacja ochrony zdrowia), pacjenci ocze-

kują innego modelu leczenia – opartego na współpracy i partnerskiej komunikacji z lekarzem. Większa rola tzw. valuebased medicine – gdzie liczy się zwiększanie standardów opieki przy obniżaniu kosztów i wzmacnianiu efektywności – może doprowadzić do modelu, gdy częścią wizyty będzie prezentacja różnych wariantów kosztowych.

Nowe umiejętności, nowe podejście Obserwując dzisiejsze zmiany na rynku ochrony zdrowia i przyglądając się trendom, które staną się dominujące jutro, dorzucając do tego nieprzewidywalny do końca, ale błyskawiczny rozwój technologii, łatwo się domyślić, że obecny model kształcenia trzeba zacząć zmienić już teraz. Uniwersytety medyczne powinny coraz płynniej przeplatać wiedzę medyczną informacjami zarezerwowanymi dla menedżerów ochrony zdrowia. Zrozumienie procesów finansowania, wydajności, kalkulacji kosztowej nie kłóci się wcale z główną misją lekarza, jaką jest niesienie pomocy choremu. Pracownik medyczny będzie interdyscyplinarnym specjalistą, orientującym się równie dobrze w tematach stricte medycznych, menedżerskich, IT i komunikacyjnych. I nie stanie się to na zasadzie dokładania nowych obowiązków, ale przeciwnie – nowe umiejętności będą niezbędne, aby świadczyć najlepszą opieką nad pacjentem w nowej rzeczywistości. Ochrona zdrowia stanie się cyfrowa, wiedza – zawsze dostępna i aktualna, superkomputery i sztuczna inteligencja pomogą w stawianiu diagnozy, wyborze leku i ścieżki leczenia. Czy w takich warunkach studenci medycyny nadal będą

Które z umiejętności będą kluczowe dla płynnej pracy lekarza w przyszłości?

91%

Umiejętności interpersonalne / komunikacyjne Stosowanie e-dokumentacji medycznej i systemów informacyjnych w ochronie zdrowia do poprawy jakości opieki Wiedza ekspercka z dziedziny zarządzania (przywództwo, planowanie strategiczne, zarządzanie finansowe)

74%

Wiedza na temat opieki opartej na dowodach (wyższa efektywność, mniejsze koszty, lepsza opieka)

74%

Źródło: Deloitte Center for Health Solutions, ankieta przeprowadzona w grupie lekarzy z USA, 2014 rok.

26

81%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Raport

musieli wkuwać na pamięć tysiące stron literatury medycznej? Na pewno nie – ważniejsze staną się umiejętności analitycznego myślenia i znajomość metod rozwiązywania problemów medycznych. Ma to związek m.in. coraz popularniejszym trendem m-zdrowia. 90% lekarzy badanych przez Deloitte przyznało, że interesuje się technologiami mobilnymi i wykorzystaniem ich w praktyce klinicznej. 75% ankietowanych jest zdania, że największą korzyścią m-zdrowia będzie bieżący dostęp do informacji i najnowszych badań naukowych, co zredukuje potrzebę zapamiętywania dużych zasobów informacji. Zmiany, które dokonują się na polskim rynku zdrowia mogą być punktem wyjścia do analizy kompetencji niezbędnych w pracy lekarza za 5, 10, 20 lat i podstawą budowy strategii edukacyjnej. Przeanalizowanie koniecznych korekt programowych leży także w interesie ministerstwa zdrowia i ministerstwa cyfryzacji – inicjatorów oraz realizatorów programów digitalizacji ochrony zdrowia. Pozytywny efekt wdrożenia systemów IT będzie zależny przede wszystkim od czynnika ludzkiego – kompetencji i przygotowania lekarzy do pracy w nowych warunkach. Jednym z mierników skuteczności centralnych inicjatyw z dziedziny cyfryzacji będzie stan ochrony zdrowia i jakość opieki nad pacjentem, satysfakcja lekarzy i pielęgniarek z wykonywanej pracy, kosztochłonność poszczególnych procedur i wydajność, liczba błędów medycznych, zaufanie pacjentów do systemu oraz chęć korzystania z innowacji e-zdrowia. Uczelnie medyczne stoją przed jeszcze jednym, być może najważniejszym wyzwaniem – zmiany kultury pracy. W warunkach digitalizacji akcent pada na dzielenie się wiedzą, transparentność, szczerość w relacjach z pacjentem, zaufanie, kooperację z innymi specjalistami w ramach opieki koordynowanej. Dziś dominuje tendencja do rywalizacji, budowania barier w dostępie do informacji (również na temat pacjenta), indywidualizmu w wykonywaniu zawodu lekarza. Praca w zespołach wymusi większą otwartość i konstruktywne współdziałanie, gdzie niezależność i pozycja są budowane nie w oparciu o własne osiągnięcia, ale wyniki na poziomie grupowym. Interdyscyplinarne zespoły wzmocnią rolę pielęgniarki, jednocześnie włączając do łańcucha opieki nad pacjentem nowe kadry – opiekunów społecznych, psychologów, pracowników opieki socjal-

Korzystanie z technologii dla monitorowania czynników zdrowotnych (porównanie lat 2013 i 2015) 41% 39%

27%

25% 22%

23%

18% 15%

2013

2015 Osoby przebywające w szpitalu Osoby obciążone chorobami przewlekłymi Osoby pod opieką lekarza lub szpitala Ogółem

Źródło: Deloitte Center for Health Solutions 2015 Survey of US Health Care Consumers

Korzystanie z technologii umożliwiających otrzymywanie przypomnień i alertów w grupie osób zażywających leki (porównanie lat 2013 i 2015) 29%

16% 14%

13%

10% 9% 7% 6%

10% 5%

2013

2015 Millenialsi (18-33 lata) Pokolenie X (34-50 lat) Boomersi (51-69 lat) Seniorzy (70+ lat) Razem osoby zażywające leki

Źródło: Deloitte Center for Health Solutions Survey of US Health Care Consumers, 2013 i 2015. W badaniu ujęte zostały technologie w postaci stron internetowych, aplikacji mobilnych, urządzeń medycznych, trackerów fitness.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

27

Raport

Zainteresowanie elektronicznymi metodami komunikacji z lekarzem 21%

Osoby komunikujące się z lekarzem lub innym świadczeniodawcą z pomocą bezpiecznych metod przesyłania tekstu, e-maili itd.

28% 72% 14%

Osoby, które nie musiały korzystać z wizyty lekarskiej, ponieważ skonsultowały problem z pomocą narzędzi komunikacji internetowej

24% 68% 15%

Osoby korzystające z filmów wideo, programów komputerowych lub aplikacji medycznych w celu zdobywania wiedzy na temat możliwości leczenia

17% 64% 13%

Osoby przesyłające zdjęcia lekarzowi w związku z problemem zdrowotnym

18% 62% 9%

Osoby konsultujące się z lekarzem lub innym świadczeniodawcą poprzez połączenie wideo

12% 48%

Użytkownicy doświadczeni (% osób, które otrzymały pomoc) Użytkownicy bardzo zainteresowani zagadnieniem (% wszystkich badanych) Użytkownicy średnio i mało zainteresowani zagadnieniem (% wszystkich badanych)

Źródło: Deloitte Center for Health Solutions Survey of US Health Care Consumers, 2015

nej. Holistyczne podejście do pacjenta wymusi wzmocnienie komunikacji z rodziną chorego czy pracodawcą. Uniwersytety i szkoły medyczne zdają sobie sprawę, jak zmieniają się warunki wykonywania zawodu lekarza. Obserwują metody pracy i oczekiwania młodych studentów medycyny, którzy coraz lepiej orientują się w technologiach mobilnych, aplikacjach medycznych, zagadnieniach e-zdrowia i telemedycynie. Osoby z tzw. pokolenia Millenialsów (18–33 lata) traktują komputer jako nieodłączny składnik codziennej pracy. Jeżeli technologie są naturalnym elementem życia, edukacja w zakresie nowych metod pracy, kultury organizacyjnej, jakości opieki, kooperacji oraz wykorzystania zbiorów danych może okazać się ważniejsza niż techniczne szkolenie z narzędzi IT. Modyfikacja programu dydaktycznego jest niezbędna, aby

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

na rynek pracy wchodziły dobrze przygotowane na oczekiwania pacjentów nowe kadry. Z drugiej strony – aby kompetencje i innowacyjna wiedza wzmacniały cyfrową reformę ochrony zdrowia. E-zdrowie i szeroko pojęte technologie informacyjno-komunikacyjne powinny zostać wszyte w nauczanie każdego przedmiotu medycyny, każdej specjalności. Ucząc chirurgii, anestezjologii, psychiatrii, pielęgniarstwa, ratownictwa medycznego czy pediatrii nie można zapomnieć o wpajaniu nowych zasad pracy – nastawionych na podnoszenie wyników i samodoskonalenie, zwiększanie satysfakcji pacjenta i włączanie go w procesy decyzyjne. Teoria telemedycyny, e-zdrowia, m-zdrowia czy ICT nie zainteresuje studentów tak, jak praktyczne aspekty innowacji. Tutaj uczelnie powinny sięgać do niekonwencjonalnych metod współpracy z firmami komercyj-

nymi, inicjatorami międzynarodowych wydarzeń, liderami innowacji, organizacjami non-profit, nowoczesnymi ośrodkami medycznymi i naukowymi, niekoniecznie powiązanymi organizacyjnie ze strukturami uczelni. Ale przede wszystkim należy obserwować obecne trendy, elastycznie uzupełniać program o nowe elementy w jednym celu: aby dzisiejsi studenci opuścili mury uniwersytetu lub szkoły medycznej z wiedzą i kompetencjami, które pozwolą im pełnić rolę liderów cyfrowych zmian, stać się specjalistami sprawnie wspomagającymi swoją codzienną pracę nowymi rozwiązaniami e-zdrowia.  Źródło: dane i statystyki wykorzystane w materiale pochodzą z raportu „Preparing the doctor of the future”, Deloitte Center for Health Solutions.

Raport

Dr hab. n. med. Wojciech Glinkowski Kierownik Zakładu Informatyki Medycznej i Telemedycyny na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, Prezes Polskiego Towarzystwa Telemedycyny i e-Zdrowia.

Czy polskie uniwersytety medyczne dobrze przygotowują studentów do pracy w warunkach digitalizacji ochrony zdrowia? Podejmowane są starania w tym celu. Studenci przekraczający mury uczelni – jak wynika z programu przed zdaniem egzaminu maturalnego – znają obsługę komputera i podstawowych programów biurowych. Już podczas rekrutacji na studia posiadają adres poczty elektronicznej do porozumiewania się z uczelnią, przeważająca większość dysponuje smartfonem. W bardzo krótkim programie student musi zapoznać się z podstawami wykorzystania narzędzi informatycznych do prowadzenia dokumentacji medycznej, korzystania z baz literatury naukowej, baz danych oraz podstaw odczytywania informacji zawartych w artykułach naukowych, korzystania z informacji medycznej dostępnej w Internecie, prowadzenia badań naukowych opartych na dowodach oraz wykorzystania elektronicznej historii choroby, rozwiązań telemedycznych i e-zdrowia w przyszłej praktyce. Na przestrzeni ostatnich lat w USA powstała nowa specjalizacja lekarska – informatyka kliniczna (clinical informatics). Pierwsi absolwenci ukończyli ją w 2013 roku. To specjalizacja, którą może wybrać lekarz. Wdrożenie systemów elektronicznej historii choroby w USA prowadzi do gromadzenia wielkich zasobów danych. Inżynier lub statystyk, w pojedynkę, bez przygotowania zawodowego jakie otrzymuje lekarz, raczej nie jest w stanie prowadzić analiz i wnioskować z takich danych samodzielnie. Ogromne zbiory epidemiologiczne i badawcze to pole do popisu dla zespołów, w których wiodącą rolę pełni

lekarz dobrze rozumiejący związki objawów klinicznych opisywanych w historii choroby z wieloma parametrami badanymi laboratoryjnie, obrazowo lub genetycznie. Przydatność tej wiedzy jest aktualnie tak samo cenna dla leczenia w zakresie chorób wewnętrznych, pediatrii, jak i chorób chirurgicznych. Studenci powinni również zetknąć się z mniej dotychczas nauczanymi obszarami wiedzy, takimi jak: bioinformatyka, e-zdrowie, telemedycyna, big data, wykorzystywanie gier komputerowych dla zdrowia. W dalszym ciągu zajęcia z informatyki medycznej są jedyną okazją do zapoznania się z podstawami medycyny opartej na dowodach wraz ze sposobami rozumienia artykułów ukazujących się w recenzowanych czasopismach medycznych, podstawami prowadzenia badań klinicznych, które aktualnie opierają się całkowicie na elektronicznym zapisie eCRF. Pozostałe nauczane w tym przedmiocie obszary wiedzy to podstawy naukowe prowadzenia badań, od wyszukiwania informacji naukowej przez przeglądy systematyczne i metaanalizy po planowanie i realizowanie badań klinicznych różnych typów. Tym sposobem znowu wracamy do kolekcjonowanych danych o zdrowiu pacjentów i do biostatystyki, zagadnień statystyki zarówno w ujęciu gromadzenia danych z różnych obszarów medycyny (statystyka medyczna), ale również statystyki w ujęciu sposobów analizowania i interpretacji uzyskanych wyników. Nie można pominąć nowych kierunków rozwojowych w postaci m-zdrowia, wykorzystywania urządzeń mobilnych do realizacji świadczeń zdrowotnych, od zdobywania i przedstawiania informacji medycznej, po systemy wspomagania decyzji i zdalne systemy terapeu-

tyczne. Rozrastanie się przedstawionego obszaru wiedzy pokazuje, jak zakres nauczania będzie zwiększał się w dziedzinach informatyki medycznej, e-zdrowia i telemedycyny. Jak powinny ewoluować same metody dydaktyczne? Konieczne jest wdrażanie nowoczesnych sposobów nauczania z formami e-learningu, zdalnego i interaktywnego nauczania wykorzystującego zdobycze rzeczywistości wirtualnej oraz wzbogaconej (virtual oraz augmented reality). Sposoby prowadzenia edukacji zmieniają się na naszych oczach. Rozwija się metoda edukacji hybrydowej (hybrid course lub blended learning). Określenie odnosi się do projektowania nauczania, które łączy tradycyjne formy polegające na spotkaniach twarzą w twarz z nauczycielem z kursami online i z kursami poza salą dydaktyczną. Niektóre Uniwersytety przyjmują, że od 25% do 50% czasu nauczania w formie klasycznej zastępuje się kursami online i kursami poza salą dydaktyczną. 

» � Studenci powinni ��������� �������� zetknąć się z nowymi obszarami wiedzy, � jak bioinformatyka, � e-zdrowie, telemedycyna, big data, gamification.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

29

rozmow y

Szanse w monitoringu Choroby serca i układu krążenia są wiodącym współczesnym zabójcą i jednocześnie grupą dolegliwości, którym można skuteczne zapobiegać. Do leczenia, profilaktyki, edukacji oraz rehabilitacji kardiologicznej wkracza cyfryzacja tworząc nową dziedzinę e-kardiologii. Co oferuje lekarzom i pacjentom? Naszym rozmówcą jest prof. dr hab. Hugo Saner, dyrektor Europejskiego Kongresu e-Kardiologii i e-Zdrowia oraz starszy konsultant w Centrum Badań Inżynierii Biomedycznej ARTORG w Uniwersyteckim Szpitalu w Bern (Szwajcaria).

30

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Co nowego e-zdrowie wnosi do kardiologii? Zmiany demograficzne, postęp w technologiach medycznych i lokalne problemy z zapewnieniem wysokiej jakości usług zdrowotnych na terenach o niskim zagęszczeniu ludności są sporym wyzwaniem dla systemów ochrony zdrowia. Z drugiej strony błyskawiczny postęp cyfryzacji i technologii informatycznych będzie miał ogromny wpływ na sposób dystrybucji świadczeń zdrowotnych w niedalekiej przyszłości.

rozmow y

» � Borykamy ��������������� się z niedopasowaniem systemu ���������������������������������� finansowania ochrony zdrowia do ewolucji technologicznej.« Duże nadzieje wiąże się przede wszystkim z monitoringiem czynników ryzyka z pomocą narzędzi telemedycznych, ale również aplikacjami zdrowotnymi wspomagającymi pacjentów w prowadzeniu zdrowego stylu życia, w regularnym zażywaniu przepisanych przez lekarza medykamentów. Pełnią one także rolę edukacyjną, mogą stanowić wsparcie psychologiczne; motywować do zmiany niezdrowych zachowań, aktywności fizycznej, zdrowego odżywiania się, rzucenia palenia, w ten sposób redukując ryzyko wystąpienia chorób i poprawiając zdrowie w ujęciu kardiologicznym. Potencjalnych korzyści jest sporo, ale praktycznych zastosowań e-kardiologii nadal mało. Wszystkie wspomniane narzędzia są nadal w fazie rozwoju, a ich integracja z istniejącymi systemami ochrony zdrowia dopiero się zaczęła. Widzimy ogromną przepaść pomiędzy potencjałem rozwoju technologii a ich praktycznym zastosowaniem klinicznym. Wynika ona przede wszystkim z braku pogłębionych badań i analiz porównawczych efektywności tradycyjnych metod leczenia i profilaktyki z narzędziami cyfrowymi. Ponadto w dalszym ciągu zbyt mało jest przykładów sprawdzonych modeli biznesowych wdrażania rozwiązań IT i kalkulacji potwierdzających efektywność kosztową ich adaptacji.

stanu zdrowia pacjenta – możliwe jest szybsze wezwanie pomocy. Drugą kategorią innowacji w kardiologii – stosowaną już od lat przez klinicystów – są monitorujące urządzenia implantowane. Zdalny monitoring z pomocą urządzeń implantowanych jest dostępny od wielu lat i dobrze się sprawdza w przypadku niektórych pacjentów kardiologicznych. Jednak dopiero od niedawna pojawiła się szansa na szerokie zastosowanie tej technologii – wszystko dzięki wprowadzeniu i rozwojowi standaryzowanych platform obsługujących implanty monitorujące oraz ujednoliconym algorytmom. Ich brak, spowodowany niedostateczną współpracą pomiędzy dostawcami urządzeń medycznych, blokował dotychczas upowszechnienie się tego rodzaju monitoringu. Kolejnym wyzwaniem będzie przetwarzanie ogromnych zbiorów danych, rozwój algorytmów umożliwiających wyciąganie wniosków z zebranych informacji, zarządzanie nimi i nadzorowanie w automatyczny sposób przez placówki szpitalne. Tak, aby pacjenci otoczeni

byli szczelną opieką, a zastosowanie całego systemu nadzoru miało uzasadnienie ekonomiczne. Cały czas borykamy się z niedopasowaniem systemu finansowania ochrony zdrowia do ewolucji technologicznej – monitoring kardiologiczny w wielu krajach nie jest refundowany przez płatników. Jestem przekonany, że jak tylko wspomniane problemy zostaną usunięte, zdalny monitoring stanie się rutynową procedurą kardiologiczną. W jakich obszarach e-kardiologia ma potencjał poprawy standardów leczenia i opieki? Zwłaszcza we wspomnianym już monitoringu z użyciem implantowanych urządzeń oraz w przypadku rozwiązań telemedycznych nadzorujących pacjentów z wadami serca. E-kardiologia wprowadza zupełnie nowe, nieznane dotąd możliwości w takich dziedzinach, jak zarządzanie chorobami przewlekłymi, a zwłaszcza nadciśnieniem i cukrzycą, profilaktyka i modyfikacja stylu życia, tele-rehabilitacja. I oczywiście nie można zapomnieć o wiedzy, jaką zyskamy dzięki odpowiednio przetwarzanym zbiorom informacji kardiologicznych. Mogą one odegrać przełomową rolę w prowadzonych w przyszłości badaniach naukowych.  Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur Olesch

Wspomniał Pan Profesor o aplikacjach zdrowotnych. Jaka jest Pana opinia o tzw. wearables, czyli urządzeniach monitorujących parametry zdrowia pacjenta, jak ciśnienie krwi, tętno itd. Czy znajdą one zastosowanie kliniczne? Wszystko wskazuje na to, że określona grupa pacjentów mogłaby odnosić określone korzyści z domowej analizy bio-sygnałów, jak EKG, tętno, respiracja, temperatura ciała, jakość snu i poziom aktywności fizycznej. W ten sposób łatwiejsze staje się zarządzanie działaniami profilaktycznymi, a w przypadku stopniowego lub nagłego pogorszenia

Czasopismo OSOZ jest patronem medialnym 3. Kongresu e-Kardiologii i e-Zdrowia odbywającego się 26–28 października w Berlinie. Tegoroczna konferencja dedykowana jest zastosowaniu narzędzi IT i telemedycyny w leczeniu, monitoringu, profilaktyce chorób serca oraz rehabilitacji i edukacji. Program przygotowany został przez zespół ekspertów kardiologii we współpracy z Europejskim Towarzystwem Kardiologicznym ESC. Informacje i rejestracja: www.e-cardiohealth.com Kod rabatowy dla czytelników OSOZ: PHJECARDIO16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

31

Kardiologia innowacyjna

rozmow y

Jak przemodelować polską kardiologię, aby sprostać wyzwaniom starzejącego się społeczeństwa? W jaki sposób technologie informacyjne zmieniają profilaktykę chorób serca i układu krążenia oraz opiekę nad chorymi? Rozmawiamy z prof. dr hab. n. med. Pawłem Buszmanem, Prezesem Zarządu Polsko-Amerykańskich Klinik Serca. Polsko-Amerykańskie Kliniki Serca korzystają chętnie z innowacji, jak np. druk modeli serca w technologii 3D. Jak informatyzacja i nowe technologie zmieniły kardiologię w Polsce w ostatnich latach? Stoimy u progu informatyzacji opieki medycznej, czyli tzw. eHealth. W AHP

32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

(red.: American Heart of Poland) i innych ośrodkach kardiologii inwazyjnej innowacyjne rozwiązania były wprowadzane już ponad dekadę temu, np. dzięki upowszechnieniu systemu teletransmisji. Chory z ostrym zawałem może być przetransportowany do ośrodka interwencyjnego bezpośrednio z domu, oszczędzając w ten sposób bezcen-

ny czas. To rozwiązanie bezpośrednio przyczyniło się do spadku śmiertelności. Dodatkowo od lat w polskiej kardiologii prowadzone są duże elektroniczne bazy danych, np. PL-ACS, AMI-PL, ORPKI, dzięki którym wiemy więcej i mamy twarde dowody na skuteczność naszego postępowania.

rozmow y

Do praktyki wchodzi telerehabilitacja oraz telemonitoring chorych. Tego typu rozwiązania u najciężej chorych, po zawale lub cierpiących na niewydolność serca, udowodniły swoją skuteczność. Nie możemy mówić jeszcze o ich powszechnym stosowaniu i istotnym wpływie na funkcjonowanie danej dziedziny, ale z pewnością w przyszłości ich rola będzie bardzo duża. Podczas Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” wspominał Pan Profesor, że musimy skupiać się na szybkiej diagnozie, leczeniu i rehabilitacji. W jaki sposób telemedycyna może wspomóc reorientację długotrwałego pobytu pacjenta w szpitalu? Przede wszystkim więcej chorych będzie można wcześniej wypisywać do domu stosując zdalny monitoring. Dodatkowo, dzięki zastosowaniu technologii tele-mobilnych, pacjenci będą diagnozowani z wyprzedzeniem i w ten sposób „trzymani z dala” od zatłoczonych szpitali. Z kolei proces leczenia przeprowadzą peryferyjne, niewielkie, wyspecjalizowane jednostki. To już się obserwuje w przypadku pacjentów z niewydolnością serca, u których dzięki telemonitoringowi można zapobiegać zaostrzeniom choroby i wielokrotnym oraz kosztownym hospitalizacjom. Skoro mowa o technologiach – czy zdaniem Pana Profesora będą one czynnikiem zmieniającym punkt ciężkości z leczenia na profilaktykę?

cjalizowanych jednostek. Taki system już zaczyna się promować na zachodzie, gdzie zwłaszcza chory w podeszłym wieku będzie leczony na wczesnym etapie choroby, bez kolejki, skutecznie i szybko. Dzięki nowoczesnym technologiom i terapiom nie potrzebujemy dużego zaplecza infrastrukturalnego i ludzkiego. Można chyba tutaj pokusić o odważny przykład już stosowanych rozwiązań, które w istotny sposób zwiększyły jakość i dostępność do usług przy obniżeniu kosztów. Obecnie największa firma transportowa na świecie nie posiada ani jednej taksówki, a największy dystrybutor filmów nie posiada ani jednego kina. Może się zatem okazać, że w przyszłości szpitale będą miały bardzo niewielką liczbę łóżek, ale placówek będzie więcej. Modelowym przykładem wykonalności i skuteczności jest właśnie sieć pracowni hemodynamiki. Niestety, w Polsce obserwuje się odwrotny trend, jakim jest skupianie usług medycznych w dużych centrach, które nie dadzą rady z czekającym nas „tsunami” większej liczby chorych powyżej 65 r.ż.

Czym się możemy pochwalić w innowacjach? Co zostało jeszcze do zrobienia? Często zapominamy, że innowacje to nie tylko rozwiązania technologiczne czy terapeutyczne, ale też logistyczne i infrastrukturalne. W przypadku kardiologii i leczenia ostrego zespołu wieńcowego, w ostatnich trzydziestu latach doszło do gwałtownego postępu – wprowadzono stenty wieńcowe i udowodniono wysoką skuteczność terapii reperfuzyjnej. Jednak te rozwiązania bez powszechnego dostępu nie złożyłby się na sukces, gdyby nie sieć małych, ale doświadczonych i zoorganizowanych na najwyższym poziomie pracowni hemodynamicznych. Mamy ogromny sukces społeczny pod względem zmniejszenia śmiertelności i przywracania ludzi do pracy, a za ten wzorcowy system jesteśmy chwaleni na całym świecie. Brakuje zrozumienia zwłaszcza wśród decydentów o słuszności takiego rozwiązania. Brakuje też dostępu do nowoczesnych technologii i terapii. 

» � Dzięki zastosowaniu technologii �������������������� ������������ mobilnych, pacjenci będą � wcześniej diagnozowani i trzymani � z dala od zatłoczonych szpitali.«

Wydaje się, że ten punkt już się przesuwa. Powszechna dostępność do inteligentnych urządzeń mobilnych monitorujących naszą codzienną aktywność, akcję serca, liczbę spalonych kalorii etc. jest coraz większa. Te systemy coraz częściej nie tylko monitorują, ale i alarmują w przypadku zbyt niskiej aktywności ruchowej. Na udowodnienie skuteczności tego typu rozwiązań przyjdzie jeszcze poczekać, stąd w mojej opinii prewencja i leczenie będą zbalansowane. Rośnie populacja osób w wieku 65+, którym trzeba zagwarantować opiekę w nowym, bardziej wydajnym modelu. Jak powinien on wyglądać? Przede wszystkim decentralizacja i odejście od systemu wielkich, zatłoczonych i niewydajnych szpitali, na korzyść większej liczby mniejszych, ale wyspe-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

33

rozmow y

Jedno pytanie

Jakie warunki należy spełnić, aby w szybszym tempie upowszechnić narzędzia e-zdrowia, wprowadzając je do codziennej praktyki klinicznej i profilaktyki, czerpiąc korzyści, o których tak dużo się mówi? Kaveh Safavi (Dyrektor Zarządzający w Accenture odpowiedzialny za globalne procesy ochrony zdrowia): Aby wykorzystać potencjał, jaki e-zdrowie posiada w zakresie wspomagania opieki nad pacjentem i działalności świadczeniodawców, w pierwszej kolejności trzeba sprostać całej liście wyzwań. Najważniejsze z nich związane są z interoperacyjnością, cyfrowym zaufaniem i standaryzacją w cyfryzacji. Interoperacyjność: już teraz, dosłownie w naszych rękach, generowane są ogromne ilości informacji – chodzi m.in. o dane gromadzone z pomocą technologii mobilnych. Kluczem do napędzenia rozwoju e-zdrowia jest zagwarantowanie ich integracji z systemami IT ochrony zdrowia i kartotekami pacjentów. Interoperacyjność to również swobodne porozumiewanie się systemów i urządzeń gromadzących informacje medyczne, zarówno tych nowych jak i od dawna funkcjonujących na rynku (e-kartoteki medyczne, systemy IT, aplikacje mobilne itd.). W Europie realizowanych jest szereg inicjatyw mających m.in. na celu swobodną wymianę danych pomiędzy krajami członkowskimi

34

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

UE (CEF – Connecting Europe Facility), stworzenie standardów interoperacyjności. Takie przedsięwzięcia koncepcyjne wykraczają już poza granice kontynentów, czego przykładem jest tzw. Europejsko-Amerykańska Mapa Drogowa w zakresie e-zdrowia będąca przedmiotem rozmów pomiędzy przedstawicielami Komisji Europejskiej i amerykańskim Departamentem ds. Zdrowia. Mimo tych starań, komunikacja pomiędzy różnymi rozwiązaniami IT w ochronie zdrowia jest nadal fragmentaryczna i pozostawia dużo do życzenia, znacznie blokując korzyści e-zdrowia. Zaufanie cyfrowe: ten element jest blisko związany z interoperacyjnością. Brookings Institute ocenia, że jedna czwarta naruszeń prawa w zakresie danych osobowych ma miejsce w ochronie zdrowia. Zgodnie z prognozami Accenture, tylko w samych Stanach Zjednoczonych cyberataki będą kosztowały szpitale ok. 305 mld USD w następnych pięciu latach. Wraz z tym jak wzrasta liczba danych medycznych gromadzonych w elektronicznych kartotekach pacjentów, organizacje ochrony zdrowia i świadczeniodawcy muszą znaleźć spo-

sób radzenia sobie z rosnącym ryzykiem w sferze bezpieczeństwa. Budując w ten sposób zaufanie w stosunku do rozwiązań cyfrowych, wzmacnia się akceptację i wykorzystanie technologii przez końcowych użytkowników. I odwrotnie: incydenty związane z niedostateczną ochroną danych powodują narastanie postaw sceptycznych i tym samym bardzo obniżają entuzjazm konsumenta. Standardy e-zdrowia: Standardy dla rozwiązań e-zdrowia na całym świecie oraz przejrzyste i transparentne ramy prawne odegrają strategiczną rolę w budowaniu zaufania cyfrowego oraz zaangażowania ze strony świadczeniodawców, pacjentów i innych uczestników rynku. Same standardy nie wystarczą – potrzebne jest jeszcze ich pełne przestrzeganie przez dostawców rozwiązań. Jednak raz ustanowione normy pomogą w przezwyciężeniu barier adaptacyjnych e-zdrowia. Mówiąc o standardach trzeba też ponownie wspomnieć o kwestiach bezpieczeństwa oraz jakości i skrupulatności gromadzenia danych w kartotekach. Od tego zależy wartość użytkowa informacji. 

pr ak t ycznie

analiza sprzedaży leków

NA USPOKOJENIE Stres sam w sobie nie jest zjawiskiem negatywnym do momentu, gdy nie występuje przewlekle. Wówczas może prowadzić do zaburzeń psychicznych i innych chorób. Najczęstszymi źródłami stresu jest praca i szkoła (konflikty, nadmiar obowiązków, rozbieżność oczekiwań i możliwości) oraz życie osobiste (problemy rodzinne oraz w związku, obciążenia życiowe). Analiza sprzedaży leków uspokajających w polskich aptekach wskazuje na spadek liczby sprzedawanych opakowań na przestrzeni ostatnich 14 lat. W tym samym czasie dwukrotnie zwiększyła się oferta na rynku. Wiele nowych leków oferowanych jest w większych opakowaniach i skondensowanych dawkach. WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY LEKÓW USPOKAJAJĄCYCH ROK 2015 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002

WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE

ILOŚĆ PRODUKTÓW W OFERCIE

ILOŚĆ SPRZEDAŻY

1 089 056 820 zł

20,66 zł

705

52 715 256

53%

88%

99%

19%

KOMENTARZ EKSPERTA

Prof. dr hab. Bernadetta Izydorczyk Konsultant Krajowy ds. psychologii klinicznej Instytut Psychologii Stosowanej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

LEKARZ ZAMIAST SAMOLECZENIA „Alternatywną formą leczenia w zaburzeniach nerwicowych jest pomoc psychologiczna i psychoterapia. Psychoterapia stanowi swoisty rodzaj pigułki (sesja terapeutyczna i słowo właściwie podane na sesjach terapeutycznych leczy – potwierdzają to liczne badania naukowe). W literaturze przedmiotu i doświadczeniach klinicznych z pracy w poradniach zdrowia psychicznego czy leczenia nerwic widzimy, że jesienią często wzrasta liczba nawrotów depresji – oraz moim zdaniem, jako psychologa klinicysty i psychoterapeuty – rośnie liczba młodych osób z objawami niepokoju, lęku jako wyrazu przeżywanych przez nich trudności emocjonalnych, które są następstwem nasilenia napotykanych w tym czasie sytuacji trudnych. Wśród nich są te związane np. ze stresem pracy i nauki. Sytuacje takie stawiają niejednokrotnie wymagania wzmagające u wielu młodych ludzi silny dystres emocjonalny, lęki, depresyjność itp. Objawy te często nazywamy nerwicowymi. Na taki rodzaj zaburzeń nerwicowych nie ma jednego lekarstwa. Z kolei środki ziołowe i suplementy diety nie są moim zdaniem na nie lekarstwem. Lepszym wyjściem jest sięgnięcie po pomoc psychologiczną, psychoterapię, a w niektórych sytuacjach – pomoc psychiatryczną. To, jaki rodzaj pomocy jest danej osobie potrzebny, może ocenić profesjonalista.” DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ Szczegółowa analiza rynku leków uspokajających – str. 66

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

35

pr ak t ycznie

Foto: designed by freepik.com

Zgodnie z prawem

E-zdrowie a prawa pacjenta Nowoczesne technologie pozwalają nie tylko skuteczniej leczyć pacjentów, ale i efektywniej zarządzać procesem udzielania świadczeń. Sprzyjają lepszemu przepływowi i wykorzystaniu informacji, a także pomagają zapewnić równość w dostępie do świadczeń. Stosowanie ich nie może jednak naruszać przepisów przyznających pacjentom określone uprawnienia.

36

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik w NZOZ „Przychodnia” Sp. z o.o.

W ciągu ostatniej dekady odsetek gospodarstw domowych posiadających dostęp do Internetu wzrósł z 30% do 75%, co pozwoliło znacznie przybliżyć się do średniej dla krajów Unii Europejskiej. Dodatkowo zauważalne jest niwelowanie różnic w dostępności Internetu w miastach i na wsi. Obecnie już ponad milion osób korzysta z usług ePUAP,

pr ak t ycznie

a nowych użytkowników przybywa z każdym miesiącem. Z pomocą platformy można także załatwiać sprawy związane z opieką zdrowotną, np. złożyć skargę do NFZ albo wniosek o wszczęcie postępowania wyjaśniającego przez Rzecznika Praw Pacjenta. Drogą elektroniczną wysyłane są do prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych informacje o wystąpieniu działań niepożądanych.

Pacjent w sieci Pacjenci coraz chętniej korzystają z oferowanych im udogodnień w dostępie do informacji i świadczeń. Popularność Zintegrowanego Informatora Pacjenta świadczy o zainteresowaniu usługami on-line w ochronie zdrowia. Zaletą ZIP-u jest możliwość zweryfikowania przez samych pacjentów prawidłowości informacji przesyłanych przez świadczeniodawców i przekazanie uwag bezpośrednio do płatnika. Pacjent ma dostęp do danych dotyczących już udzielonych świadczeń, może też dokonać zdalnie rejestracji za pośrednictwem telefonu bądź innych środków komunikacji elektronicznej. Rejestracja taka jest równoprawna z innymi sposobami zgłaszania się do świadczeniodawcy. W celu przypomnienia o terminie wizyty oraz w przypadku nieprzewidzianej zmiany zaplanowanego terminu udzielenia świadczenia, coraz powszechniej wykorzystuje się powiadomienia SMS i emailem. Tam, gdzie liczy się czas, nowoczesne środki łączności sprawdzają się dużo lepiej niż tradycyjne formy. Należy jednak zachować elastyczne podejście i uwzględnić fakt, że korzystanie z nowych technologii jest zróżnicowane w zależności od grupy wiekowej. Nie każdy pacjent jest w stanie odczytać wiadomość tekstową. Wiele osób starszych w ogóle nie posługuje się narzędziami informatycznymi, w przeciwieństwie do ludzi młodych. Niezależnie od sposobu rejestracji czy podanej przez pacjenta metody kontaktu z nim, należy dążyć do zapewnienia równego dostępu do informacji i świadczeń. Pracę rejestracji należy zatem zorganizować w taki sposób, żeby pacjent nie odczuwał negatywnych skutków wykluczenia cyfrowego. Bliżej specjalistów Bardzo wiele wizyt ogranicza się do czynności, które mogą być wykonane bez osobistego kontaktu z pacjentem. Zeszłoroczna nowelizacja ustawy o za-

» � Pracę rejestracji należy ������ ������������ �������������������� zorganizować � w taki sposób, żeby pacjent nie odczuwał � negatywnych skutków wykluczenia cyfrowego.« wodach lekarza i lekarza dentysty usankcjonowała możliwość orzekania o stanie zdrowia określonej osoby po zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Obecnie możliwość zdalnej wymiany informacji ze specjalistami różnych dziedzin poprawia kompleksowość usług bez zatrudniania dodatkowego personelu i konieczności organizacji jego pracy w placówce. Udzielający porad on-line, podobnie jak w innych przypadkach wykonywania zawodu medycznego, są zobowiązani zachować w tajemnicy informacje związane z pacjentem, w szczególności dotyczące stanu jego zdrowia. Natomiast wyniki przeprowadzonych konsultacji muszą zostać zapisane w dokumentacji medycznej, do której pacjent ma dostęp na zasadach ogólnych. Nowoczesne rozwiązania pomagają personelowi medycznemu dotrzeć do grup pacjentów, które dotąd miały trudność z uzyskaniem informacji lub porad, ale i wspierają edukację prozdrowotną pacjentów. Często z takiej możliwości korzystają osoby, które chociażby z uwagi na miejsce zamieszkania bądź konieczność osobistego sprawowania opieki nad osobą zależną mają realne trudności z osobistym uzgodnieniem terminu wizyty albo odebraniem wyniku. Również osoby niepełnosprawne, czasowo unieruchomione, np. po urazie lub operacji oraz kobiety w ciąży podwyższonego ryzyka, mogą bez wychodzenia z domu zyskać wsparcie profesjonalistów. Na zdalne konsultacje decydują się też emigranci, którzy chcieliby zasięgnąć porady w ojczystym języku. To tłumaczy rosnącą popularność teleradiologii, wideokonsultacji, czatów ze specjalistami i telekonsyliów.

Gwarancje bezpieczeństwa Możliwość zdalnego załatwienia części spraw to nie tylko wygoda i oszczędność czasu dla pacjenta, który nie musi czekać w kolejce na osobistą wizytę, by uzyskać opinię specjalisty. Telekonsultacje przeprowadzane przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej ze specjalistami dają możliwość rozmowy i wymiany

uwag dotyczących stanu zdrowia pacjenta w czasie rzeczywistym. Pozwala to na skuteczniejsze działanie niż w przypadku przekazywania przez specjalistę pisemnej informacji. Pomimo skrócenia czasu oczekiwania na konsultację i możliwość podjęcia wcześniejszego leczenia i powrotu do zdrowia, pacjenci, którzy nie mają styczności z komunikatorami internetowymi, mogą być nieufni i preferować tradycyjną wizytę zamiast wirtualnej. Pacjent lub odpowiednio jego przedstawiciel ustawowy zachowują prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody. Przed podjęciem decyzji muszą oni uzyskać informację o stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Warto zapewnić pacjenta, że sposób przeprowadzania konsultacji nie będzie naruszał prawa do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych. Podobnie jak w przypadku realizacji świadczeń w tradycyjnej formie, osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej. Natomiast uczestnictwo czy obecność innych osób wymaga zgody pacjenta.

Dalszy rozwój Wdrożenie nowoczesnych technologii to nie tylko korzyści wizerunkowe dla placówki medycznej, ale i szansa na poprawę jakości życia pacjentów. Żeby możliwe było pełne wykorzystanie potencjału e-zdrowia, łącznie z wprowadzaniem nowych usług należy eliminować sytuacje, w których podmiot leczniczy zamiast słów uznania spotka się z zarzutami dyskryminacji i naruszania praw pacjenta. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

37

pr ak t ycznie

Science · innovation · PolicieS

World HealtH Summit Berlin, germanY octoBer 09–11, 2016 Federal Foreign oFFice  |  Berlin Held under the high patronage of

angela merkel, chancellor of the Federal republic of germany

François Hollande, President of the French republic

Jean-claude Juncker, President of the european commission

www.worldhealthsummit.org

3 daYS · 40 SeSSionS · 250 SPeakerS

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Federal Foreign oFFice unterWaSSerStraSSe 10 · 10117 Berlin

pr ak t ycznie

eCare, North York General Hospital

Tech Health News

The power of data An interview with Jeremy Theal, Chief Medical Information Officer, North York General Hospital Toronto.

to ensure that population-level data sets are assembled and well-utilized. Each of these pre-requisites presents their own challenges – so, Big Data in healthcare is an attractive concept, but requires careful execution!

www.ehealthweek.org

How big data is changing healthcare?

Can you give an example of future usage of big data?

Big data can assist us in making better decisions as we provide care for our patients, from the individual right through to the population level. However, there are important pre-requisites for Big Data in healthcare to be both available and accurate. First, we need well-designed and adopted advanced health information systems, so that detailed clinical data can be collected in the course of providing daily care. Second, we need to ensure mindful data governance and stewardship principles are applied, along with regular data audits, so that collected data are accurate and correctly interpreted. Third, we need to enable automated data sharing with interfaces across systems, organizations, communities, and regions

Big Data is already being used in fascinating ways in healthcare – everything from resource planning to disease outbreak surveillance. However, the best examples of how Big Data are used are still seen in small pockets of the system, without pervasive utilization. This is because implementation/adoption of advanced health information systems (required for collection and use of clinical data during daily care) is still limited in many countries, including Canada. In the future, I see Big Data being used more broadly and deeply, because its collection and usage will be ubiquitous; it will be available in real time to patients, providers, payers and planners alike. 

Through eCare, North York General Hospital (NYGH) became the first hospital in Canada to implement barcode scanning that uniquely identifies each medication and each patient, across all of medical, surgical and critical care units. This milestone reduced the risk for potential medication errors by alerting healthcare providers when administering a medication. Another key feature of eCare is a computerized provider order entry (CPOE) system, which allows physicians to enter their treatment orders electronically instead of on paper, reducing the possibility for misinterpretation and increasing information-sharing among healthcare providers. NYGH is also the first hospital in Canada to implement a CPOE system that includes the latest evidence and best practices from medical literature, providing physicians with this information when they develop a patient’s treatment plan. Since the launch of the second phase of eCare, 92 per cent of physician orders are now entered via CPOE and 1,300 potential medication/patient mismatch errors have been averted.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

39

Foto: designed by freepik.com

pr ak t ycznie

eHealth Trend Barometer reveals most organizations have patient engagement strategy As part of a HIMSS Analytics survey series, the latest eHealth Trend Barometer results have revealed that different regions within Europe have diverse priorities when it comes to encouraging patients to become more involved in healthcare, and confirming that the health IT industry still has a long way to go in the fulfilment of patient engagement. Health IT Central

The Trend Barometer, which is the third of its kind and focuses entirely on the topic of patient engagement surveyed health and care professionals across German-speaking countries (DACH: Germany, Austria and Switzerland), Nordic

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

countries, the Benelux region and the UK & Ireland. The results demonstrate that the vast majority of health organisations have a formal strategy in place that enables patient engagement through information technology. However, the DACH region doesn’t seem to find a patient enga-

gement strategy as vital as the other European regions which participated. The German speaking region had an average of 50% of respondents claiming to have a strategy whilst the Nordic, Benelux and UK regions all reached an average of 74%. When asked what tools were provided by the participants’ organisation (health facilities) to involve patients in their personal healthcare, “patient portals” was the overall preferred option according to all regions. Surprisingly, all geographical regions also agreed on the second most popular tool, which was having a “profile in a social media network”. However, in contrast to this, when asked what tool they would most likely

14 � 17 NOVEMBER 2016 DÜSSELDORF GERMANY

» The vast majority � of health organisations have a formal strategy in place that enables patient engagement through information technology.«

WORLD FORUM FOR MEDICINE Każdego roku w listopadzie MEDICA jest najważniejszym wydarzeniem dla ekspertów z branży. Światowe forum medyczne prezentuje szeroką ofertę produktową 5.000 wystawców. Wykorzystaj targi MEDICA i ich szczególną ofertę przygotowaną również dla Twojej specjalizacji. reklama

use from a patient’s point of view, “social media networks” was the least popular option, with “patient portals” still being the top choice. In this context, having a social media profile would allude to joining Facebook groups on healthy eating or following Youtube videos on back exercises, for instance. Interestingly, using smartphone applications and wearable devices is a much more popular option from a patients’ perspective but is definitely classified as an “unlikely tool” to be provided by a health organisation’s point of view. The fact that several factors are still needed to drive patient engagement remains clear after having analysed the question “Which factors and incentives are needed to further involve patients in their healthcare in your country?” Most regions claimed that either “better products/offerings for patients” or “financial incentives from health insurance/insurer” are needed to further involve people in their personal healthcare (these options received 28% of votes each on average). “Financial incentives” was the most popular answer coming from the DACH region (32%), whereas the UK & Ireland found this to be the least important factor which would drive patients to get more involved in their healthcare (8%). The most important aspect for the UK & Ireland is “legislation changes”, with 34% of votes. Meanwhile, in Nordic and Benelux regions, having “better products and offerings” is their number one requirement to drive patient engagement.� 

www.medica-tradefair.com

BE PART OF IT!

For more information please visit: www.hitcentral.eu

Przedstawicielstwo targów w Polsce: A.S. Messe Consulting Sp. z o.o. Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia ul. Kazachska 1/57 _ 02-999 Warszawa 7/2016 tel. 22 855 24 90, 22 642 24 99 _ fax: 22 855 47 88 biuro@as-messe.pl _ www.as-messe.pl

41

pr ak t ycznie

42

Ogรณlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Foto: designed by freepik.com

pr ak t ycznie

Polak przed szkodą Polska doświadcza znacznych opóźnień we wprowadzaniu własnego systemu e‑zdrowia, a telemedycyna dopiero niedawno stała się w pełni legalna. Te opóźnienia, chociaż frustrujące dla ochrony zdrowia, firm zajmujących się e‑zdrowiem i pacjentów, mają jednak dobrą stronę. Jest nią szansa na naukę opartą na błędach innych krajów.

Natalia Matuszak, Mateusz Lichoń, Marcin Kautsch

Fragmentaryzacja Wraz z decentralizacją systemu ochrony zdrowia wzrasta zagrożenie, że tworzone na poziomie lokalnym rozwiązania z zakresu e-zdrowia nie będą ze sobą współpracować, tak na poziomie technicznym, jak i koncepcyjnym. Danii udało się przezwyciężyć ten problem dzięki pogłębionej współpracy między regionami. Problem dotyczy także Brytyjczyków, którzy nie doczekali się planów rozwijania interoperacyjności własnych syste-

mów danych medycznych z innymi krajami Unii Europejskiej. Choć to można jeszcze pojąć, to jednak z trudem przychodzi zrozumienie, dlaczego zabrakło współpracy również między krajami samego Zjednoczonego Królestwa. Anglia, Walia, Szkocja i Irlandia Północna nie mogą przekazywać sobie elektronicznej dokumentacji pacjenta. Cztery krajowe NHS-y (National Health Service – odpowiednik naszego systemu ochrony zdrowia) nie były w stanie w dostatecznym stopniu skoordynować działań. Dodatkowo sytuację komplikuje fakt, że różnice występują nawet na poziomie sposobów prowadzenia dokumentacji. W Anglii

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

43

pr ak t ycznie

funkcjonują dwa typy rekordu pacjenta: pełna historia medyczna oraz skrótowa (do wglądu w razie nagłych wypadków). W Szkocji – aż trzy, natomiast Walia i Irlandia Północna pozostały przy pojedynczym rekordzie. Stworzenie rozwiązania, które pozwoliłoby na swobodne przekazywanie danych w tych warunkach wygląda na kukułcze jajo, które sami sobie podrzucili.

Nieustanne wycieki danych z NHS Brytyjski NHS od dłuższego czasu zmaga się z poważnymi nieprawidłowościami w obszarze ochrony danych medycznych i osobowych pacjentów. I na razie nie widać oznak poprawy. Przyczyny zamierzonych i niezamierzonych wycieków są rozmaite. W niektórych przypadkach jest to głupota i nieostrożność, w innych – naciski ze strony przemysłu ubezpieczeniowego, firm farmaceutycznych itp. Ku przestrodze przytaczamy kilka przykładów. Z powodu powierzenia przez Brighton and Sussex University Hospitals NHS Trust zadania usunięcia danych z dysków twardych niesprawdzonemu podwykonawcy, dane 10 tysięcy pacjentów, niektórych zakażonych HIV, zostały wystawione na platformie transakcyjnej eBay. Z kolei NHS Surrey sprzedał tam komputer, z którego zapomniano wymazać dane pacjentów pediatrycznych. Pewien lekarz był w stanie ściągnąć na swojego prywatnego laptopa pełne historie 10 tysięcy pacjentów. Urządzenie później skradziono z jego domu w czasie włamania. Pełne historie zdrowotne 1,6 miliona ludzi zostały również przekazane firmie DeepMind (której właścicielem jest Google), aby mogła rozwijać system wczesnego ostrzegania o możliwości wystąpienia chorób. Chociaż dane zostały zanonimizowane, przekazano je nie pytając pacjentów o zdanie, ani nawet ich o tym nie informując. Firmy ubezpieczeniowe i farmaceutyczne również nie śpią. W 2012 dane 47 milionów (sic!) pacjentów, obejmujące historie ich hospitalizacji, zostały sprzedane za 2220 funtów stowarzyszeniu aktuariuszy, którzy na tej podstawie dokonali poprawek w zaleceniach dotyczących ubezpieczania ciężko chorych klientów. W latach 2005–2012 doszło do setek innych pomniejszych sprzedaży 178 firmom, głównie farmaceutycznym i ubezpieczeniowym. Niezrażony własną nieudolnością, a może zachęcony korzyściami z niej płynącymi NHS England kontynuuje

44

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

projekt zbierania i integracji danych medycznych (tak zwany data care scheme) w celach naukowych, oczywiście. Jednak pacjenci i lekarze rodzinni (General Practitioners) coraz liczniej odmawiają dzielenia się danymi, o ile tylko mają na to wpływ. Trudno się dziwić, skoro sama organizacja przyznała, że w praktyce pacjentów można zidentyfikować – i to mimo anonimizacji oraz pseudonimizacji. Chociaż zgodnie z prawem historia medyczna, na papierze czy cyfrowa, nie powinna być przechowywana dłużej niż jest to wskazane ze względu na leczenie, w praktyce od dawna nikt tych danych nie niszczył. Luka w prawie pozwala na wykorzystanie danych do badań naukowych za domyślną zgodą pacjenta. Im więcej rekordów będzie przechowywanych w jednym „miejscu” (może to być dysk, serwer, chmura), tym mniej wycieków wystarczy, aby zniszczyć prywatność ludzi w obszarze tak wrażliwym jak zdrowie.

Duńskie zmagania z prywatnością E‑zdrowie ma nie tylko pomagać pacjentowi w walce z chorobą, ale powinno być częścią zintegrowanej opieki, dzięki której lekarze, pielęgniarki, pracownicy opieki społecznej itp. będą mogli lepiej i wydajniej pracować oraz współpracować. Nie należy zapominać o innych osobach pracujących z danymi medycznymi, jak informatycy dbający o systemy szpitalne oraz statystycy. Mając na uwadze powyższe, należałoby zadać pytanie, kto ma mieć prawo wglądu do historii medycznej pacjenta? Do jakich jej części? Na jakich zasadach? I kto ma o tym decydować? Duńczycy zmagają się z tym pytaniem od jakiegoś czasu i kilkukrotnie zmieniali krąg osób dopuszczonych do medycznych informacji. Mimo, że za każdym razem pracownicy posiadający dostęp do wspomnianych informacji byli zobowiązani do dyskrecji, mogli oni jednak zoba-

» Żeby e‑zdrowie działało, nie można dopuścić do fragmentaryzacji danych. Niestety, już to zrobiliśmy.«

czyć dane, które tradycyjnie są uważane za wrażliwe. Przykładem są dane o chorobach przenoszonych drogą płciową. Co ciekawe, duńscy pacjenci posiadają stosunkowo niewiele uprawnień do decydowania o swoich danych – nie stanowią ich własności, nie mają prawa zabronić dostępu do osobistej kartoteki medycznej określonym pracownikom ochrony zdrowia. Na podobnej zasadzie ograniczony jest swobodny wgląd do własnych wyników badań. Tym samym nie mogą ograniczyć dostępu pracownikom spoza ochrony zdrowia.

Innowacje umierają przed osiągnięciem dorosłości Poza kłopotami związanymi z kupczeniem danymi wrażliwymi i ochroną prywatności, nasi bardziej zaawansowani e‑zdrowotnie przyjaciele nie mogą uporać się z wyzwaniami nieuchronnie towarzyszącymi rozwijaniu innowacji. Innowacje wymagają, przynajmniej początkowo, większych nakładów niż już „gotowe” rozwiązania, a duża część rozwiązań z zakresu e‑zdrowia, zwłaszcza telemonitoringu i telemedycyny, to właśnie innowacje. Występują one wszędzie, także w Polsce. W trakcie prowadzonych przez nas badań, respondenci z Danii – europejskiego lidera w innowacjach – ze smutkiem stwierdzali, że mają u siebie nadmiar nowatorskich projektów, które nigdy nie wychodzą z fazy pilotażowej. Są opisywane jako studia przypadków, prezentowane na konferencjach, ale później wiele z nich umiera, a w każdym razie nie upowszechnia się. Wynika to nie tyle z niepowodzenia projektów, ile z braku pomysłów na długoterminowe finansowanie. Zważywszy, że jednym z głównych zadań e‑zdrowia ma być zmniejszenie kosztów, jest to sytuacja paradoksalna. Podobne zjawisko jest opisywane przez brytyjskich respondentów, natomiast zdaje się występować dużo rzadziej w Hiszpanii, gdzie ze względu na kryzys gospodarczy inwestowano jedynie w projekty, które miały przynieść wymierne oszczędności. I w Polsce, niestety, w trakcie badań znaleźliśmy sporo inicjatyw, które nie wychodzą poza sferę teoretyczną. Co robić? Żeby e‑zdrowie działało, nie można dopuścić do fragmentaryzacji danych. Niestety, już to zrobiliśmy, pozwalając na informatyzację szpitali ładnych parę lat temu. Nikt wtedy nie wpadł na pomysł, żeby pozwolić nas informatyzować do-

pr ak t ycznie

wolnym firmom przy zachowaniu warunku interoperacyjności. Jedynym sensownym rozwiązaniem obecnie wydaje się postawienie tego warunku teraz. Są już (i to w Polsce) rozwiązania, które w ogóle nie przejmują się różnicami w systemach. Są na tyle zaawansowane, że poradzą sobie z dowolnym zasobem danych i będą w stanie go sensownie przetwarzać. Każda opisana sytuacja wycieku danych może zdarzyć się w niedalekiej przyszłości w Polsce i powinna budzić przerażenie. Polscy twórcy systemów e‑zdrowia muszą zadać sobie pytanie, jak uchronić pacjentów przed takimi incydentami. Przy czym jest niemal pewne, że taki wyciek się kiedyś zdarzy, na mniejszą lub większą skalę. Polska nie jest wolna od nierozwagi, niekompetencji czy złej woli. W związku z tym należy odpowiedzieć sobie na wiele pytań: jak wiele danych powinno być przechowywanych w jednym miejscu? Kto będzie odpowiadał za bezpieczeństwo? Jakie kroki będzie można podjąć wobec tych, którzy wejdą w posiadanie takich danych? Czy powinien istnieć jeden czy więcej rekordów pacjenta? Czy i kiedy je niszczyć? Kto tego dopilnuje? Opracowywanie i prowadzenie badań na wielkiej ilości danych (tzw. big data i data mining) niewątpliwie może przyczynić się do polepszenia publicznej ochrony zdrowia. W Polsce często brakuje danych zebranych na dużą skalę, co utrudnia wyciąganie wniosków i ocenę ryzyka. Mamy jeszcze szansę ustalić zasady, na jakich dane medyczne będą mogły być wykorzystywane. Obecnie największymi wyzwaniami wydaje się nie być technologia, ale przeprowadzenie merytorycznej publicznej dyskusji, zmuszenie państwowych instytucji do jawności i egzekucja prawa. Gdy wreszcie dojdzie do uruchomienia elektronicznego rekordu pacjenta w naszym kraju, pytania o równowagę między usprawnieniem współpracy opieki społecznej i ochrony zdrowia, a prawem do samostanowienia pacjenta niewątpliwie powrócą. Błędem byłoby przeoczyć wszystkie osoby mające do czynienia z techniczną stroną e‑zdrowia, czyli w dużej mierze informatyków. Długo wyczekiwana nowelizacja „Ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia”, co prawda nakłada na wszystkie osoby i podmioty pracujące z rejestrami medycznymi obowiązek tajemnicy, ale ta sama ustawa pozwala podmiotom ochrony zdrowia na outsourcing

obsługi teleinformatycznej, a więc także rekordów pacjentów. Trudno przewidzieć, czy firmy staną na wysokości zadania. Rozsądnie będzie założyć, że niektóre nie staną, mając w zanadrzu plan ograniczania szkód. Natomiast jeżeli chodzi o innowacje lub inne nowatorskie działania, to – szczęśliwie dla promotorów e‑zdrowia w Polsce – nasi respondenci przekazali wskazówki, jak uniknąć kłopotów. Przede wszystkim należy znać koszty procedur, które dane rozwiązanie ma wspierać lub zastąpić. Opis zamówienia powinien zawierać spodziewane koszty nie tylko zakupu, ale także eksploatacji. Trzeba uwzględnić, jak dane rozwiązanie będzie musiało się zmieniać i jak zapewnić

jego interoperacyjność. Szeroko zakrojona współpraca między jednostkami ochrony zdrowia i terytorialnymi pomaga w osiągnięciu tego ostatniego celu. Pisząc te słowa mamy świadomość, że sposób kupowania świadczeń zdrowotnych przez NFZ (mimo napomnień ze strony ich Rady) absolutnie nie sprzyja rozwojowi e‑zdrowia i nie będzie sprzyjał, dopóki będzie się kupować usługi, a nie efekty zdrowotne. Zdajemy sobie również sprawę z tego, że i pozostałe kwestie nie będą łatwe do rozwiązania. Ufamy jednak, że nie spełnią się słowa mistrza Jana z Czarnolasu mówiące, że „i przed szkodą, i po szkodzie (red.: Polak) głupi”. 

» Innowacje wymagają – � przynajmniej początkowo – � większych nadkładów niż � już gotowe rozwiązania.«

Na łamach czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia systematycznie prezentujemy postępy realizacji projektu EPP-eHealth oraz kluczowe wnioski. EPP-eHealth jest finansowany przez Komisję Europejską w ramach projektu Horyzont 2020.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

45

Foto: designed by freepik.com

nowe idee

Ciężki los inwestora Coraz wyraźniej widać zarysy nowej reformy zdrowia, która prawdopodobnie w najbliższym czasie przyspieszy. Wskazują na to słowa prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego z kongresu partii. Powiedział on wówczas – odnosząc się do zmian zapowiadanych przez rząd – że „kolumna się rozciągnęła i trzeba tabory podciągnąć”, a wśród wspomnianych taborów wymienił m.in. zdrowie.

46

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Marek Kubicki Care Experts

Zmiana (obniżenie) świadczeń w kardiologii, budowa sieci szpitalnych, opieka koordynowana z nową rolą szpitali i poradni przyszpitalnych, upublicznienie ratownictwa, likwidacja NFZ i ewentualnie ponoszenie kosztów świadczenia opieki zdrowotnej z budżetu państwa powoduje, że wszyscy inwestorzy prywatni, któ-

nowe idee

rzy opierali swoją działalność na kontraktach NFZ-owych (prywatne szpitale, kardiologie, okulistyki, diagnostyka obrazowa, część sieci przychodni) z niepokojem patrzą w przyszłość. Trochę lepiej kształtuje się los firm, które głównie opierały się na kliencie prywatnym (Lux Med, Enel-Med, Medicover) bądź ubezpieczycieli (PZU, Signal, Allianz). W teorii ich los moşe się nawet poprawić, gdyş centralizacja usług przy szpitalach powinna zmniejszyć dostępność do usług specjalistycznych, jak i skoncentrować je w duşych ośrodkach (nawet bez spadku dostępności czasowej, na 100% spadnie dostępność terytorialna – dłuşszy czas dojazdu do duşego ośrodka). Pomimo tej niepewności wciąş znajdują się odwaşni, którzy jednak precyzyjnie wybierają swój cel inwestycyjny. Zdecydowanie więcej jest jednak przejęć. Część inwestorów – w obawie o wzrost ryzyka – postanawia wycofywać się z biznesu, część zamierza wykorzystać ten moment do konsolidacji, licząc na spadek wygórowanych w ostatnich latach cen transakcyjnych.

Nowy szpital onkologiczny Lux Med W pierwszym kwartale 2017 roku Grupa Lux Med uruchomi nowoczesny szpital onkologiczny na warszawskim ŝoliborzu. W szpitalu będzie łącznie ponad

Âť Nowe technologie i telemedycyna takĹźe ďż˝ wzmocniÄ… kaĹźdy biznes, ale czy mogÄ… być ďż˝ biznesem samym w sobie?ÂŤ 200 Ĺ‚óşek, w tym ponad 30 Ĺ‚óşek chemioterapii dziennej – poinformowaĹ‚a Anna Rulkiewicz, prezes Grupy. Poza epidemiologiÄ…, decyzjÄ™ inwestycyjnÄ… wspieraĹ‚ zapewne fakt, Ĺźe co jak co, ale onkologia, a zwĹ‚aszcza gdyby byĹ‚a to onkologia dzieciÄ™ca, jest dziedzinÄ…, gdzie bardzo trudno odmĂłwić kontraktu i tym samym ograniczyć dostÄ™p do Ĺ›wiadczeĹ„. Po spektakularnej poraĹźce inwestycji (brak kontraktu) firmy Pro-Familia w szpital poĹ‚oĹźniczy w Ĺ odzi trudno spodziewać siÄ™, aby bezpieczny dotychczas trend inwestycji w szpitale poĹ‚oĹźnicze byĹ‚ kontynuowany. Wycena kardiologii i okulistyki w sposĂłb istotny moĹźe ograniczyć inwestycje takĹźe w te – sztandarowe do niedawna – tematy inwestycyjne. Powodzeniem cieszÄ… siÄ™ domy opieki dla seniorĂłw, bÄ…dĹş ZOL-e. PrzyciÄ…gajÄ… one jednak przede wszystkim fundusze inwestycyjne bÄ…dĹş inwestorĂłw prywatnych – nie posiadajÄ…cych wiedzy na temat branĹźy i liczÄ…cych na szybki i prosty zysk. MoĹźe to powodować spektakularne poraĹźki zamiast wybitnych sukcesĂłw.

W co inwestować? BÄ™dÄ…c inwestorem z kapitaĹ‚em zamiast rozpoczynać nowÄ…, znaczÄ…cÄ… inwestycjÄ™, naleĹźaĹ‚oby raczej poczekać na rozwĂłj sytuacji i uwarunkowaĹ„ prawnych oraz być otwartym na przejÄ™cia przedsiÄ™biorstw, ktĂłre z powodu utraty kontraktu (bÄ…dĹş jego nieotrzymania) zmierzajÄ… w stronÄ™ upadĹ‚oĹ›ci. OczywiĹ›cie sprawÄ… otwartÄ… pozostaje wyprowadzenie do stanu rentownoĹ›ci przedsiÄ™biorstw, ktĂłre z jakiegoĹ› powodu nie byĹ‚y w stanie osiÄ…gnąć tego poziomu samodzielnie. Z pewnoĹ›ciÄ… kluczowy bÄ™dzie efekt skali pozwalajÄ…cy na skuteczny marketing usĹ‚ug jak i dotarcie do klienta. Nowe technologie i telemedycyna takĹźe wzmocniÄ… kaĹźdy biznes, choć pod znakiem zapytania stoi, czy mogÄ… być biznesem samym w sobie. BiorÄ…c pod uwagÄ™ ogĂłlny trend na rynku, jest to z pewnoĹ›ciÄ… dobry moment na szybki zarobek i jeszcze szybszÄ… utratÄ™ posiadanej gotĂłwki. Jedno nie ulega wÄ…tpliwoĹ›ci: czasy, gdy medycyna byĹ‚a bezpiecznÄ… przystaniÄ… inwestycyjnÄ…, gdzie zwroty byĹ‚y prawie pewne – minęły. ď Ź

reklama

159#,#/; É­9+#6

+0(14/#6;-+ Od 30 lat rozwijamy profesjonalne TQ\YKȤ\CPKC +6 FNC UGMVQTC QEJTQP[ \FTQYKC

Medycyna

(CTOCELC

' \FTQYKG

Diagnostyka

9GVGT[PCTKC

Ubezpieczenia

KAMSOFT S.A.

www.kamsoft.pl

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

47

nowe idee

Kreatywnie

Szpital bez lekarzy Wyobraź sobie, że twoje dziecko wymaga ratującej życie operacji. Po przekroczeniu progów szpitala do wyboru masz dwie opcje. Pierwsza to tradycyjna sala operacyjna z personelem medycznym, lekarzami i pielęgniarkami. Doświadczenia wskazują, że prawdopodobieństwo powodzenia operacji wynosi tutaj 90%. Alternatywą jest całkowicie zautomatyzowana sala, gdzie zamiast ludzi operują roboty. Szansa na powodzenie operacji zwiększa się do 95%. Który wariant wybierzesz?

Większość osób myślących racjonalnie wybierze opcję, gdzie szanse na uratowanie życia są większe. Poziom zaufania do technologii w sytuacji, gdzie w grę wchodzi zdrowie, schodzi na dalszy plan, liczą się fakty i liczby. Podobnie jak autonomiczne samochody i sztuczna inteligencja, dzień w którym roboty staną się doskonalsze od człowieka w leczeniu, diagnozie i operowaniu zbliża się dużymi krokami. Prawdopodobnie nie będą one nieomylne, jednak do ich zastosowania wystarczy argument, aby były po prostu lepsze od człowieka. Tak samo jak autonomiczne samochody nie wyeliminują całkowicie wypadków drogowych, ale znacznie je ograniczą dzięki redukcji ludzkich błędów. Droga do automatyzacji procesów leczenia będzie jednak długa. Ochrona zdrowia zawsze była opóźniona technologicznie w stosunku do innych branż, co wynika ze strategicznego czynnika bezpieczeństwa pacjenta i tradycji medycyny. W obronie przed zastosowaniem robotyki podnoszone są także argumenty dehumanizacji opieki nad pacjentem. Decydujący – w warunkach rosnących kosztów – może okazać się rachunek ekonomiczny oraz precyzja samouczących się technologii, które nigdy się nie męczą, a ich proces decyzyjny opiera się na racjonalnej, matematycznej kalkulacji. Zresztą już dziś medycyna korzysta z dobrodziejstw innowacji. Przykładem jest Watson firmy IBM – superkomputer czerpiący wiedzę z chmury danych, diagnozujący choroby z niemożliwą dla lekarzy szybkością. Z kolei robot da Vinci – pracujący w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wrocławiu – pozwala wykonywać operacje na odległość.

48

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Wstępem do robotyki będzie digitalizacja ochrony zdrowia – od cyfryzacji danych do implantowanych czujników zbierających informacje w czasie rzeczywistym. Na początek automatyzacja obejmie proces monitoringu pacjentów z chorobami przewlekłymi, następnie każdego z nas – wychwytywanie niepokojących zmian parametrów zdrowia, zanim wystąpią pierwsze objawy, pozwoli zastąpić leczenie profilaktyką. Lekarzy zawsze spotkamy na korytarzach szpitali, będą to jednak pracownicy o zupełnie innych kompetencjach, specjaliści z pogranicza biocybernetyki, informatyki i medycyny. Kto jednak odpowie przed sądem i kto wypłaci odszkodowanie, gdy błąd robota spowoduje uszczerbek na zdrowiu albo utratę życia? Przed podobnym dylematem lada dzień staną producenci autonomicznych samochodów. W toku ewolucji technologicznej będziemy musieli szczerze przyznać, że robot wykona niektóre czynności precyzyjniej, szybciej, efektywniej, a przede wszystkim bezpieczniej dla pacjenta. Zresztą technologia wcześniej niż w medycynie wyprzedzi nas w innych dziedzinach gospodarki.  Na podstawie “Robots in Health Care Could Lead to a Doctorless Hospital” (SingularityHub).

Dołącz do dyskusji. Czy roboty wyprzedzą kiedyś lekarzy w precyzji diagnozowania i leczenia? Czy będą w stanie zastąpić personel medyczny na sali operacyjnej? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

nowe idee

Inspiracje

PRAWO DO DECYDOWANIA „Kluczem do opieki zdrowotnej są informacje. Te jednak pozostają w dyspozycji zamkniętej grupy, niedostępne dla pacjenta, który przecież jest podmiotem procesu leczenia i profilaktyki. Takie podejście stawia każdego z nas na marginesie procesów ochrony zdrowia.” Każdy, kto próbował uzyskać dostęp do dokumentacji medycznej, przekonał się, że nie jest to łatwe. Długie oczekiwanie na odpis, opłaty za przygotowanie kopii i w końcu kilkadziesiąt stron spisanych nieczytelnie informacji, nieuporządkowanych według kategorii, a jedynie według kryterium czasu. Z tak opracowywanych zapisów nawet sam autor nie jest w stanie w krótkim czasie wyciągnąć dokładnych wniosków, co dopiero przeciętny człowiek. Jedną z cech paternalistycznej ochrony zdrowia jest zabranie pacjentowi prawa bieżącego wglądu do informacji na temat własnego zdrowia (mimo, że w teorii taki przywilej posiada). Jest to po części wytłumaczalne ułomnością papierowej dokumentacji, jej stacjonarnym charakterem. W optymalnym modelu, gdzie pacjent jest umieszczony w centrum procesów ochrony zdrowia, każdy posiada bieżący wgląd do wszystkich informacji zdrowotnych. Umożliwia to elektroniczny rekord (konto) pacjenta, do którego dostęp ma pacjent i lekarz. W takich warunkach równowagi pacjent staje się partnerem lekarza, a nie tylko odbiorcą usług zdrowotnych. Trzeba też uwzględnić, że coraz więcej informacji o stanie zdrowia pochodzi bezpośrednio od pacjenta (urządzenia monitorujące), a coraz mniej danych generowanych będzie w specjalizowanych laboratoriach oraz w gabinecie lekarskim na podstawie niedoskonałego w swojej formie wywiadu. W jednym z największych projektów badawczych pod nazwą OpenNotes, w trzech ośrodkach zdrowia w Stanach Zjednoczonych (ponad 100 pracowników i 22 000 pacjentów) sprawdzono wpływ otwartego i szybkiego dostępu pacjenta do dokumentacji medycznej. Lekarze byli przekonani, że eksperyment spowoduje niepotrzebny niepokój po stronie pacjentów, wpływając niekorzystne na codzienną pracę medyków (dodatkowe pytania, zastrzeżenia, podważanie diagnozy itd.). Wyniki doświadczenia zaskoczyły wszystkich – przede wszystkim wzrosła jakość notatek medycznych. Lekarze wiedzieli, że nie tylko oni mają do nich wgląd. Ogólny nakład pracy nie uległ zmianie. 99 proc. pacjentów przyznało, że chcieliby utrzymać dalej dostęp do danych medycznych. Zwiększył się stopień zrozumienia zagadnień zdrowotnych, poziom zadowolenia z usług medycznych. Pacjenci z większym zaangażowaniem przestrzegali zaleceń lekarskich, także w zakresie farmakoterapii (poprawa adherencji wyniosła 65 proc.). Z kolei 60 proc. badanych chciałoby mieć prawo do dodawania własnych komentarzy i notatek do kartotek. Za takim rozwiązaniem opowiedział się tylko jeden na trzech lekarzy. Zgodnie z innym badaniem przeprowadzonym

także w USA, jedynie 31 proc. lekarzy twierdzi, że pacjenci powinni mieć dostęp do dokumentacji medycznej. Wszystko rozbija się o dane. Bez ich swobodnego przepływu i transparentności, system ochrony zdrowia będzie generował coraz większe koszty, prowadząc do błędów medycznych i marnotrawienia zasobów. Jeszcze inne badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Johna Hopkinsa sugeruje, że gdyby w przypadku 30 proc. amerykańskich ośrodków zdrowia wprowadzono pełny elektroniczny rekord pacjenta (EMR), popyt na kadry lekarskie spadłby o ok. 4–9 proc. Przy obecnym deficycie lekarzy i pielęgniarek, mogłoby to poprawić dostępność i jakość świadczeń. Oczywiście EMR jest tyle warty, co jakość danych. Gdy notatki w komputerze prowadzone są ręcznie, poprawia się wprawdzie ich czytelność i dostępność, jednak jakość i kompletność nadal mogą być ułomne. Najprostszym przykładem, jak informacja oparta na danych z EHR może wzmocnić procesy ochrony zdrowia, jest farmakoterapia. Dziś lekarz przepisujący lek pacjentowi nie ma ani kontroli nad interakcjami z innymi lekami, zakupionymi samodzielnie lub zaleconymi przez innego specjalistę, ani nie jest w stanie sprawdzić, czy chory w ogóle przyjmuje leki. Oblicza się, że brak adherencji powoduje co roku w USA ok. 125 000 zgonów, kosztując system ochrony zdrowia 290 mld USD. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku zastosowania e-konta zdrowia, z którego korzystają wszyscy lekarze i sam pacjent. Taki system może na bieżąco kontrolować konflikty pomiędzy lekami, ostrzegając lekarza już na etapie wypisywania recepty. Pacjent otrzymuje przypomnienia o zażyciu leku, a lekarz – informację zwrotną, czy lek został zakupiony. Na rynku dostępne są już mini-sensory monitorujące oddziaływanie leku w organizmie. Adherencja i kontrola interakcji jest ważna przede wszystkim w przypadku seniorów. Statystyczny pacjent po 65 roku życia przyjmuje systematycznie ok. 5 leków. Zmienić trzeba także sposób organizacji generowania e-dokumentacji. Rośnie liczba trackerów zdrowia oraz aplikacji zdrowotnych. Dane gromadzone z ich pomocą mogą mieć kolosalne znaczenie w procesie profilaktyki i we wczesnej diagnozie. To będzie wymagało jeszcze większego otwarcia się silosów informacyjnych na zapisy z zewnątrz. Równie ważne będzie takie projektowanie systemów IT, aby pacjent otrzymywał gotowe wskazówki zamiast nieopracowanych zapisów danych. Konto zdrowia z otwartym dostępem musi się stać co najmniej takim standardem, jak konto bankowe. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

49

Foto: designed by freepik.com

eduk acja

Centralne ambicje kontra regionalne korzyści W połowie lipca Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł przedstawił założenia reformy Narodowej Służby Zdrowia. Tym razem nie wspomniano o problemach trawiących wciąż niefunkcjonujący centralny system e-zdrowia, o czym Minister mówił podczas podsumowania rządów poprzedniej koalicji. Jednak z założeń Narodowej Służby Zdrowia można odczytać dość istotne implikacje do dotychczasowych, istniejących systemów informatycznych. Wiktor Pałys

W komentarzach zauważa się, że dostosowanie obecnych rozwiązań IT do zmian systemowych może okazać się

50

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

bardzo kosztownym przedsięwzięciem. Należy zwrócić uwagę, że filarem systemów informatycznych jest moduł rozliczeń i raportowania z NFZ, co doty-

czy zarówno POZ, AOS i szpitalnictwa. Przez długi czas była to główna i praktycznie wykorzystywana funkcjonalność systemów stosowanych w opiece podstawowej i ambulatoryjnej. Na dzień dzisiejszy prawdopodobnie prawie wszystkie podmioty lecznicze w ten sposób komunikują się z NFZ. To obrazuje skalę koniecznych aktualizacji zasobów IT, jakie będą musiały pójść za planowaną reformą systemu ochrony zdrowia. Kolejną istotną zmianą wydaje się być sygnalizowana od jakiegoś czasu koncepcja odejścia od centralnego systemu P1 na rzecz systemów regionalnych. Do

eduk acja

dzisiaj nie przedstawiono strategii tworzenia systemów wojewódzkich – regionalnych. Systemy te mogą być tworzone w ramach funduszy Regionalnych Programów Operacyjnych. Jeszcze kilka miesięcy temu urzędy marszałkowskie zakładały, iż w ramach odpowiednich narzędzi RPO dotyczących projektów e-zdrowia uda się „nadgonić” ciągle dość duże braki w infrastrukturze informatycznej podmiotów leczniczych. Warto zwrócić uwagę, iż kilka województw umożliwiło wzięcie udziału w konkursie placówkom POZ i AOS, czyli podmiotom, do których – zgodnie z założeniami Policy Paper – środki w ramach RPO powinny w większości być kierowane. Niestety, spora część województw podczas tworzenia warunków konkursów początkowo skierowała środki na informatyzację jedynie do szpitalnictwa publicznego – szpitali marszałkowskich. W tym miejscu należy pochwalić Ministerstwo Zdrowia i Departament Funduszy Europejskich za przypomnienie reprezentantom urzędów marszałkowskich, do kogo środki w ramach RPO powinny z założenia trafić, co przełożyło się na planowane przyszłe konkursy. Aktualnym problemem dla części województw w planowaniu konkursów w ramach e-zdrowia pozostaje utworzenie systemów regionalnych. Może okazać się, że koszt opracowania szesnastu systemów regionalnych przekroczy wartość dotychczas poniesionych kosztów systemu centralnego (P1). Z tą istotną różnicą, że w kilku województwach udało się już je uruchomić, a urzędy sprawnie radzą sobie z ich zarządzaniem i wdrażaniem. Pozostaje pytanie, czy każde województwo stać na tworzenie własnego systemu regionalnego kosztem innych potencjalnych konkursów, czy to z osprzętowania podmiotów leczniczych, czy innych koniecznych dla danego województwa inwestycji. Na pewno stanowi to trudność dla regionów o niższych budżetach RPO. Innym ważnym zagadnieniem jest określenie, jakim priorytetem inwestycyjnym dla każdego z województw mają być systemy regionalne w warunkach niepewnej przyszłości funkcjonowania e-zdrowia w kraju, na szczeblu regionalnym, ale przede wszystkim centralnym. W tym punkcie krzyżują się potrzeby dostosowania systemów informatycznych do planowanej reformy. Istnieje ryzyko, że zderzenie obu procesów wprowadzi zamieszanie wśród „zama-

» Aby mówić � o koordynowanej � opiece zdrowotnej, trzeba skoordynować przepływ informacji � o pacjencie.« wiających” jak i „wykonawców” przy braku wsparcia instytucji koordynującej tego typu procesy. Na barki urzędów wojewódzkich, przejmujących rolę wojewódzkich oddziałów NFZ, prawdopodobnie spadnie nadzór nad dostosowaniem do reformy systemów informatycznych, co dodatkowo zbiegnie się z tworzeniem systemów regionalnych. Właśnie koordynacja procesów informatyzacji, a właściwie jej niedostatek, okazała się być jedną z przyczyn niepowodzeń budowania centralnych systemów informatycznych dla ochrony zdrowia. Konkretnymi przykładami są min. e-zwolnienie realizowane przez ZUS, ZIP i platforma szkoleń wdrażana przez NFZ – czyli funkcjonalności, które w pierwotnym założeniu miały być częścią P1. Do tego można dodać słynną szynę spinającą poszczególne, stworzone już moduły. Z założeń planowanej reformy można odnieść wrażenie, że resort zdrowia przenosi część odpowiedzialności za funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia na regiony, pozostawiając sobie nad nimi bezpośredni nadzór i możliwość ingerowania w ich politykę zdrowotną. W interesującym nas obszarze informatyzacji i e-zdrowia, MZ pozbywa się trudnego i niewdzięcznego problemu. Działanie systemów regionalnych, nawet

» Przy regionalnej strategii wdrażania rozwiązań e-zdrowia nie można zapomnieć o integracji na poziomie całego kraju.«

w małym zakresie funkcjonalności, powinno „usatysfakcjonować” pacjentów, personel medyczny, decydentów i prawdopodobnie nawet Komisję Europejską. Chociaż wciąż nadal nie wiemy, co tak naprawdę wszyscy wyżej wymienieni od takich systemów oczekują. Potencjalnym miejscem dla odnalezienia się telemedycyny i praktycznego włączenia rozwiązań z obszaru e-zdrowia do praktyki medycznej może okazać się planowana koordynacja opieki nad pacjentem. Zarówno w projektach dotyczących POZ, AOS, szpitalnictwa (model opieki koordynowanej jest nadal w fazie projektu), opieki nad ciężarną, psychiatrii środowiskowej, wykorzystanie systemów umożliwiających integrację danych pacjenta, a tym bardziej ich spajanie i analizowanie, powinno być jednym z kluczowych elementów wdrażanych modeli. Obecnie dane pacjenta będącego pod opieką jednego podmiotu leczniczego – ale leczonego w jego różnych oddziałach, poradniach – przypisane są do wymienionych jednostek, najczęściej bez możliwości wzajemnej integracji. W modelu opieki koordynowanej strategiczny jest swobodny przepływ informacji o pacjencie. W ramach opieki koordynowanej oraz zwiększenia roli POZ być może pojawi się szansa na włączenie narzędzi telemedycznych oraz telemonitoringu w obszarze profilaktyki. Pod warunkiem, że znalazłyby się na to nawet niewielkie, dodatkowe środki, które mogłyby być wystarczającym impulsem do tworzenia tego rodzaju rozwiązań przez krajowych producentów aplikacji, wyrobów medycznych, czy start’upy. W procesie informatyzacji najbliższe dwa lata mogą okazać się jeszcze trudniejsze od poprzednich. Europejskie przykłady wskazują, że polityka systemów regionalnych oraz skupianie wokół nich konkretnych rozwiązań czy usług, dostosowanych do potrzeb danej populacji, zaczyna przynosić efekty, a przede wszystkim pozwala uniknąć negatywnego efektu skali kraju. Małe państwa Unii Europejskiej, wielkości i populacji naszych województw, najlepiej poradziły sobie z cyfryzacją ochrony zdrowia. Być może opłaci się zrezygnować z ambicji tworzenia systemu centralnego na rzecz regionalizacji. Prawdopodobnie większym kosztem, ale lepszym skutkiem. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

51

eduk acja

Forum Ochrony Zdrowia – ważne miejsce, ważne tematy – Krynica to ważne miejsce, gdzie dyskutuje się na ważne tematy. Tematy, o których trzeba rozmawiać. Przywiązuję bardzo dużą rolę do tego miejsca, gdyż jest to wydarzenie imponujące – ocenił Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł podczas posiedzenia Rady Programowej Forum Ochrony Zdrowia (FOZ). Tegoroczna edycja FOZ odbędzie się w daniach 6–8 września podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy Zdroju. Forum Ochrony Zdrowia od 6 lat stanowi miejsce debaty na temat najważniejszych wyzwań i problemów ochrony zdrowia, gromadząc przedstawicieli najważniejszych podmiotów sektora zdrowotnego – ekspertów, polityków różnych opcji, urzędników, samorządowców i przedstawicieli trzeciego sektora. Jak podkreślają goście FOZ, inicjatywa ta jest niezwykle cenna dlatego, że wspiera dialog wokół realizowanej przez rząd polityki zdrowotnej i pozwala budować wzajemne zaufanie między środowiskiem pacjentów, lekarzy, administracją oraz biznesem. To właśnie tu dyskutuje się nt. zmian systemowych w ochronie zdrowia w aspekcie zdrowia publicznego. Sam Minister Radziwiłł, który od samego początku jest

52

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

propagatorem Forum Ekonomicznego i Forum Ochrony Zdrowia jako wydarzenia prestiżowego i skupiającego ważne osoby, ponownie zadeklarował ścisłą współpracę Ministerstwa z organizatorami Forum oraz osobisty udział w jego obradach. Zdrowie i polityka społeczna, a rozwój gospodarczy – to wiodący temat i przedmiot obrad na sesji Forum Ochrony Zdrowia w 2016 roku, poświęcony kierunkom rozwoju systemu ochrony zdrowia w Polsce. Jak zmieni się finansowanie opieki zdrowotnej? Jaka będzie rola płatnika oraz jak ma wyglądać system budżetowy? Te i inne pytania padną w tym roku w Krynicy. W programie tegorocznego Forum Ochrony Zdrowia sporo miej-

sca poświęcone zostanie chorobom mózgu, dla których – jak zgodzili się uczestnicy posiedzenia Rady Programowej FOZ – należy wypracować strategię leczenia oraz model opieki specjalistycznej, uwzględniający potrzebę zapewnienia wsparcia dla członków rodziny. Wśród tematów szczegółowych Forum znajdą się m.in. koordynowana opieka zdrowotna (w ujęciu jakościowym i fiskalnym) i narzędzia, które mogą posłużyć przy wdrażaniu opieki koordynowanej, choroby serca i układu krążenia jako wyzwania cywilizacyjne, choroby oczu jako problem zdrowotny i społeczny, terapie w chorobach przewlekłych – koszt czy inwestycja (na przykładzie sytuacji chorych ze stwardnieniem rozsianym) czy wpływ suplementów diety na zdrowie Polaków. Ponadto, z uwagi na przejęcie przez Polskę przewodnictwa w Grupie Wyszehradzkiej od lipca br., na zakończenie tegorocznej edycji Forum planowana jest sesja plenarna dotycząca zdrowia i polityki społecznej w ujęciu gospodarczym, z udziałem Ministra Zdrowia Konstantego Radziwiłła oraz Ministrów Grupy Wyszehradzkiej. 

eduk acja

zapowiedź

relacja

DO POBRANIA

22–23 września | Warszawa VII FORUM KOMUNIKACJI I PUBLIC RELATIONS W OCHRONIE ZDROWIA www.termedia.pl

W dwudniowym programie Forum zaplanowano wykłady ekspertów i trenerów komunikacji w ochronie zdrowia oraz warsztaty dostosowane do specyfiki pracy placówek publicznych i niepublicznych oraz poziomu wiedzy uczestników. Najważniejsze tematy: Public Relations i Public Affairs w nowej rzeczywistości ochrony zdrowia, obsługa pacjenta w modelu segmentacji grup docelowych, budżetowanie działań komunikacyjnych, kultura organizacyjna, badanie doświadczeń pacjenta, kryzysy wizerunkowe, strategia placówki ochrony zdrowia, wolontariat pracowniczy, relacje z mediami.

30 września – 2 października | Wrocław V JUBILEUSZOWY KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA MEDYCYNY RODZINNEJ www.termedia.pl

Wśród wykładowców – uznane autorytety medyczne i lekarze praktycy z bogatym doświadczeniem. Ważnym zagadnieniem podczas tegorocznego Kongresu będzie opieka nad dzieckiem w podstawowej opiece zdrowotnej, zarówno w zakresie profilaktyki, jak i diagnostyki i leczenia.

26–27 października | Warszawa FORUM RYNKU ZDROWIA www.forumrynkuzdrowia.pl

Jedna najbardziej reprezentatywnych debat o obecnym stanie oraz przyszłości systemu ochrony zdrowia w Polsce. Kilkanaście sesji z udziałem przedstawicieli szeroko rozumianego środowiska medycznego.

8–10 czerwca | Amsterdam eHealthWeek 2016 Co dla pielęgniarki oznacza praca w oparciu o e-dokumentację?

Jacqueline de Leeuw (Doradca ds. Informatyki Pielęgniarskiej, Radboudumc, Holandia): Przejście z papierowej na elektroniczną dokumentację medyczną zajęło pielęgniarkom szpitala Radboundumc 3 tygodnie i cały proces przebiegł bardzo sprawnie. Krócej niż w przypadku lekarzy, którzy jednak mają bardziej kompleksową strukturę pracy. W informatyzacji chodzi o osiągnięcie jednorodności procesów – cechą pielęgniarek jest wzajemna komunikacja, samodoskonalenie procesów, procedur i efektywności. System IT to wspiera. Z perspektywy pacjenta na pewno zmienia się to, że nie jest pytany kilka razy o te same informacje. To duża zaleta. Raz wprowadzone dane są w systemie i pielęgniarka może skupić się na innych aspektach kontaktu z chorym, które są dla niego ważne. Obecnym wyzwaniem jest odpowiednie przygotowanie procesu opieki, aby przed kontaktem z pacjentem pielęgniarka otrzymała zestawienie najważniejszych danych z punktu widzenia procesu leczenia lub charakteru wizyty. Odczuwalną nowością w warunkach pełnego wdrożenia e-dokumentacji medycznej jest obserwacja całej ścieżki pacjenta i pełna kontrola procesów. Możemy się też wzajemnie uczyć, informować i wychwytywać błędy. Jesteśmy lepiej przygotowani do wizyty. System narzuca pewien sposób zarządzania przepływem pracy – jeżeli nie wprowadzę określonych informacji, przypomni mi o tym program, dbając o kompletność danych. Jednym słowem osiągnęliśmy integrację procesów wewnątrz szpitala i teraz czynności poszczególnych grup pracowników wzajemnie się przenikają informacyjnie, wspierając końcowy efekt. W informatyzacji procesów szpitala nie chodzi o wdrożenie systemu, ale o projekt zmiany w całej organizacji.

RAPORT eHEALTH PROJECTS 33 strony | Bezpłatny | ENG www.ec.europa.eu

Przegląd najciekawszych projektów z dziedziny e-zdrowia i ICT finansowanych ze środków Unii Europejskiej.

STRATEGIA STRATEGIA ZMIAN W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA W POLSCE 13 stron | Bezpłatny | PL www.mz.gov.pl

Szczegóły reformy systemu ochrony zdrowia zaplanowanej przez MZ.

PREZENTACJA OD PAPIEROWEJ DO CYFROWEJ POLSKI 47 stron | Bezpłatny | PL www.mc.gov.pl

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

53

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia. GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W czerwcu W ODNIESIENIU DO maja

63 619 zł

66 116 zł

2 710 zł

2 368 zł

1 881 zł

1 859 zł

maj

czerwiec

maj

czerwiec

maj

czerwiec

+2497 zł

+3,9%

-342 zł

-12,6%

-22 zł

-1,2%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2016 (prognoza) I 2015

777 932 zł

842 057 zł

41 752 zł

42 822 zł

17 135 zł

20 429 zł

2015

2016

2015

2016

2015

2016

+64 125 zł

8,2%

+1070 zł

2,6%

+3294 zł

19,2%

czerwiec WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 49 579 zł Podkarpackie 56 990 zł Kujawsko-Pomorskie 57 547 zł

Opolskie 1 779 zł Świętokrzyskie 1 809 zł Kujawsko-Pomorskie 1 900 zł

Opolskie 1 227 zł Kujawsko-Pomorskie 1 254 zł Świętokrzyskie 1 451 zł

Małopolskie 69 264 zł Dolnośląskie 80 829 zł Mazowieckie 82 118 zł

Małopolskie 2 522 zł Dolnośląskie 2 844 zł Mazowieckie 3 043 zł

Śląskie 2 060 zł Mazowieckie 2 311 zł Dolnośląskie 2 368 zł

prognoza 2016 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 659 738 zł Kujawko-Pomorskie 714 432 zł Świętokrzyskie 739 796 zł

Świętokrzyskie 32 120 zł Opolskie 33 783 zł Warmińsko-Mazurskie 37 644 zł

Opolskie 13 651 zł Warmińsko-Mazurskie 13 697 zł Kujawsko-Pomorskie 14 337 zł

Podlaskie 913 443 zł Dolnośląskie 962 452 zł Mazowieckie 1 010 749 zł

Podkarpackie 47 510 zł Dolnośląskie 49 663 zł Mazowieckie 54 237 zł

Dolnośląskie 22 283 zł Mazowieckie 23 738 zł Podkarpackie 37 418 zł

czerwiec WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Podkarpackie –1 304 zł Zachodniopomorskie –390 zł Małopolskie –383 zł

Podkarpackie –1 441 zł Zachodniopomorskie –66 zł Podlaskie –41 zł

Mazowieckie 4 143 zł Warmińsko-Mazurskie 5 446 zł Dolnośląskie 5 901 zł

Brak wzrostów kosztów

Małopolskie 179 zł Dolnośląskie 311 zł Śląskie 342 zł

zestawienie KOSZTY W czerwcu W OSTATNICH LATACH

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2011

2012

2013

2014

2015

2016

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

54

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia � w czerwcu i lipcu � utrzymują się na podobnym, niskim poziomie.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

55

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty grypy � i przeziębienia � nieustannie maleją � i tak będzie do sierpnia.«

koszty, tys. zł

56

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

m o n i to r z j aw i s k e p i d e m i o lo g i c z n yc h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

koszty, tys. zł

» Jak co roku, � w czerwcu nasilają się dolegliwości alergiczne.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

57

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Struktura dystrybucji leków czerwiec | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO maja

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

18,20 zł

25,24%

170,0 tys. zł

3270

+6,0 tys. zł

-30

+0,20 zł

**

***

*7

7

+0,02%

7*

**

***

*7

+2,29 zł

PROGNOZA NA

WRZESIEŃ

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

W czerwcu 2016 roku obrót w statystycznej aptece wyniósł 170 tys. zł. Oznacza to wzrost o 6 tys. zł w stosunku do maja 2016. Jedocześnie obrót był o 6,5 tys. zł wyższy (+4,0%) niż w czerwcu 2015 roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,53 mld zł, czyli wzrosła o 95,4 mln zł (+3,9%) w stosunku do maja 2016 roku oraz o 170,61 mln zł (+7,2%) w stosunku do czerwca minionego roku. Udział refundacji stanowił 27,01% obrotu aptecznego i wyniósł 682,1 mln zł. Zgodnie z prognozami, obrót w statystycznej aptece w 2016 roku wyniesie 2,09 mln zł. Wartość sprzedaży leków refundowanych będzie równa 760,1 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełno-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

**

suplementy INNE

***

*7

63,21% 19,52% 7,86% 9,41%

7

7*

**

***

*7

7

7*

POZIOM REFUNDACJI

27,01% +1,22%

„Sierpień to ostatni wakacyjny miesiąc i zarazem okres cechujący się spadkiem obrotu aptecznego oraz obrotu na całym rynku. Zmieni się to diametralnie we wrześniu. Wówczas czeka nas wzrost sprzedaży w kategoriach, które latem odnotowywały niski poziom sprzedaży. Wśród nich największy wzrost wygenerują leki na grypę, przeziębienie, katar i gardło.”

Łukasz Stopa Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

58

7*

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

52,99 zł

7

płatne – 465,9 tys. zł, a sprzedaży produktów OTC – 851,5 tys. zł. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 31,06 mld zł. To odpowiednio o 1,17 mld zł więcej (+3,9%) niż w 2015 roku oraz o 2,56 mld zł więcej (+9,0%) niż w 2014 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,04 mld zł, co będzie stanowiło 25,88% całkowitego obrotu aptecznego. W czerwcu średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 66,1 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 39,3 tys. zł, a produktów OTC – 63,5 tys. zł. W porównaniu z majem 2016 roku, tylko w przypadku produktów OTC zanotowaliśmy spadek sprzedaży. Pozostałe kategorie zanotowały wzrost sprzedaży. Dla leków refundowanych wzrost wyniósł 8,8% (5,3 tys. zł), dla recept pełnopłatnych – 5% (1,9 tys. zł), dla sprze-

daży odręcznej – minus 1,8% (–1,2 tys. zł). W porównaniu z czerwcem minionego roku, wartość sprzedaży leków refundowanych wzrosła o 1,7 tys. zł (+2,6%), wartość sprzedaży leków na recepty pełnopłatne wzrosła o 2,0 tys. zł (+5,4%), a produktów OTC – o 2,9 tys. zł (+4,8%). Czwartek był dniem, w którym wypracowano największy średni obrót apteczny (7 123 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym był poniedziałek (6659 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wynosi 464 zł. Obrót statystycznej apteki w poszczególnych roboczych dniach czerwca jest bardzo zróżnicowany – w ciągu całego miesiąca obserwowaliśmy wahania od 6,1 tys. zł do prawie 8 tys. zł. W czerwcu 2016 roku tylko jedna kategoria terapeutyczna zanotowała spa-

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

dek wartości sprzedaży – były to produkty przeciwzakaźne. Najwyższe wzrosty z kolei zanotowaliśmy w przypadku leków onkologicznych, leków na krew i układ krwiotwórczy, leków endokrynologicznych i hormonów. Jeżeli spojrzymy na zmianę udziałów w obrocie statystycznej apteki, największy wzrost zanotowaliśmy w przypadku produktów z grupy „układ sercowy” (+0,41 p.p.), leków onkologicznych (+0,29 p.p.) oraz produktów na krew i układ krwiotwórczy (+0,22 p.p.). Największy spadek udziałów nastąpił w przypadku leków na przewód pokarmowy i metabolizm (– 0,39 p.p.) oraz leków na układ oddechowy (– 0,36 p.p.). W czerwcu 2016 roku średnia marża apteczna wynosiła 25,24%. To o 0,02 p.p. więcej niż w maju 2016 roku oraz o 0,54 p.p. więcej niż w czerwcu 2015 roku. Przeanalizujmy średnią marżę w podstawowych kategoriach sprzedażowych. Marża apteczna dla leków refundowanych wyniosła 19,06% (+0,95 p.p. w stosunku do maja 2016 roku oraz +0,94 p.p. w stosunku do czerwca 2015 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,23% (+0,06 p.p. w stosunku do maja 2016 roku oraz –2,49 p.p. w stosunku do czerwca 2015 roku), dla sprzedaży odręcznej – 30,04% (+0,18 p.p. w stosunku do maja 2016 roku oraz –1,38 p.p. w stosunku do czerwca 2015 roku). Średnia cena za opakowanie leku wyniosła 18,20 zł i była o 20 groszy wyższa (+1,1%) niż w maju 2016 roku oraz o 1,35 zł wyższa (+8,0%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W porównaniu z majem 2016 roku jedynie dla produktów OTC zanotowaliśmy spadek średniej ceny sprzedaży o 38 groszy (do poziomu 12,26 zł), natomiast w pozostałych kategoriach sprzedażowych, tj. dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne oraz dla leków refundowanych, nastąpił wzrost średniej ceny sprzedaży o 67 i 77 groszy (średnia cena wyniosła odpowiednio 23,46 zł i 27,55 zł). Prognozujemy, że średnia cena za opakowanie leku w 2016 roku wyniesie 17,62 zł. Będzie to o 53 grosze więcej (+3,1%) niż w 2015 roku oraz o 1,11 zł więcej (+6,8%) niż w 2014 roku. Średnia cena za opakowanie leku refundowanego będzie kształtowała się na poziomie 28,10 zł (o 62 grosze więcej niż w 2015 oraz o 1,23 zł więcej niż w 2014 roku), leków na recepty pełnopłatne – 23,22 zł (o 86 groszy więcej niż w 2015 roku oraz o 1,39 zł więcej niż w 2014 roku), a pro-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2016

czerwiec 2015

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2016

czerwiec 2015

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy 5,73%

17,3% przewód pokarm. i metabolizm

5,04% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,74% narządy zmysłów 3,57% leki przeciwzakaźne

9,88% układ oddechowy

0,25% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 2,48% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,39% krew i układ krwiotwórczy 1,17% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych 4,12% dermatologia

14,69% układ sercowo-naczyniowy

10,59% centralny układ nerwowy varia 12,62%

4,43% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

59

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2016

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2016

*

**

***

60

*7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w czerwcu

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

duktów OTC – 12,13 zł (o 56 groszy więcej niż w 2015 roku oraz o 89 groszy więcej niż w 2014 roku). W czerwcu statystyczną aptekę odwiedziło 3 270 pacjentów. To o 30 osób mniej niż w maju 2016 roku. Analizując dane na temat ilości pacjentów nie widać wyraźnych dysproporcji między poszczególnymi dniami czerwca. Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 51,99 zł. Z kwoty tej 37,94 zł zapłacił pacjent, a 14,04 dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z majem 2016 roku wzrosła o 9,6% (+1,22 zł), w tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 2,9% (+1,07 zł). Dla leków sprzedawanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 95,81 zł (z czego 30,08 zł to zapłata pacjenta, a 65,73 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 51,04 zł, a dla produktów OTC – 23,96 zł. Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2016 roku będzie nieznacznie niższa niż w minionym roku i wyniesie 49,24 zł (–0,7%, tj. 33 grosze mniej niż w 2015 roku). Z kwoty tej 36,50 zł zapłaci pacjent (–0,1%, tj. 4 grosze mniej niż w 2015 roku), a 12,74 zł dopłaci refundator (–2,2%, tj. 29 groszy mniej niż w 2015 roku). Wartość koszyka leków refundowanych będzie kształtowała się na poziomie 90,16 zł (+1,9%, tj. 1,71 zł więcej niż w 2015 roku), leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 47,32 zł (–0,4%, tj. 21 groszy mniej niż w 2015 roku), a produktów OTC – 24,26 zł (+1,0%, tj. 24 grosze więcej niż w 2015 roku). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2016

czerwiec 2015

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2016

czerwiec 2015

o D[FSXDB

o D[FSXDB

o D[FSXDB

o D[FSXDB

o D[FSXDB

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

czerwiec 2016

czerwiec 2015

czerwiec 2016

107 460

101 049

63,21%

61,80%

Lek - OTC

33 177

33 102

19,52%

20,25%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

13 365

13 826

7,86%

8,46%

Pozostałe

15 999

15 523

9,41%

9,49%

Lek - RX

czerwiec 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

61

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za czerwiec 2016 czerwiec 2016

zmiana w stosunku do (%) maja 2016

stycznia 2016

zmiana w stosunku do (liczbowo)

czerwca 2015

maja 2016

stycznia 2016

czerwca 2015

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

170,0

3,7%

-2,9%

4,0%

6,0

-5,0

6,5

cały rynek apteczny

2 525 010

3,9%

-1,6%

7,2%

95 350,0

-41 190,0

170 610,0

statystyczna apteka

66,1

8,8%

7,9%

2,6%

5,3

4,8

1,7

cały rynek apteczny

981 904

9,0%

9,2%

5,8%

81 314,2

83 062,0

54 255,0

statystyczna apteka

39,3

5,0%

4,2%

5,4%

1,9

1,6

2,0

cały rynek apteczny

583 767

5,2%

5,5%

8,7%

28 990,2

30 450,7

46 705,1

statystyczna apteka

63,5

-1,8%

-14,3%

4,8%

-1,2

-10,6

2,9

cały rynek apteczny

943 210

-1,5%

-13,2%

8,1%

-14 624,1

-143 978,9

70 858,1

statystyczna apteka

45,9

8,6%

6,7%

2,7%

3,6

2,9

1,2

cały rynek apteczny

682 065

8,8%

8,1%

5,9%

55 361,3

51 176,2

38 086,9

w całkowitym obrocie

27,01%

4,7%

9,9%

-1,2%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

68,61%

0,0%

0,2%

0,2%

0,0

0,0

0,0

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania ogółem

18,20 zł

1,1%

6,9%

8,0%

0,2

1,2

1,3

dla leków z list refundacyjnych

27,55 zł

2,5%

2,8%

0,6%

0,7

0,7

0,2

dla leków z recept pełnopłatnych

23,46 zł

3,4%

4,1%

4,1%

0,8

0,9

0,9

dla produktów bez recepty (OTC)

12,26 zł

-3,0%

1,5%

9,9%

-0,4

0,2

1,1

3 270

-0,9%

-9,9%

-0,6%

-30,0

-360,0

-20,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

690

3,0%

-2,8%

-4,2%

20,0

-20,0

-30,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

770

2,7%

-2,5%

-1,3%

20,0

-20,0

-10,0

2 650

-1,9%

-12,3%

0,4%

-50,0

-370,0

10,0

ogółem

25,24%

0,1%

-1,4%

-2,1%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

19,06%

5,3%

4,2%

5,2%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

25,23%

0,3%

-1,0%

-9,0%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

30,04%

0,6%

1,4%

-4,4%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

51,99 zł

4,6%

7,8%

4,6%

2,3

3,8

2,3

Wartość zapłaty przez pacjenta

37,94 zł

2,9%

4,4%

5,1%

1,1

1,6

1,8

Wartość dopłaty refundatora

14,04 zł

9,6%

18,5%

3,3%

1,2

2,2

0,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

95,81 zł

5,6%

11,0%

7,1%

5,1

9,5

6,3

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

30,08 zł

5,7%

10,6%

6,5%

1,6

2,9

1,8

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

65,73 zł

5,6%

11,2%

7,3%

3,5

6,6

4,5

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

51,04 zł

2,2%

6,9%

6,7%

1,1

3,3

3,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

23,96 zł

0,1%

-2,4%

4,4%

0,0

-0,6

1,0

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Zmiana: wzrost 1–2%

Tysiące zł

Obrót 2016: 2 094,0 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

62

*

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

**

***

*7

7

7*

7**

7***

*9

9

9*

9**

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do czerwca 2016 2016

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015

2015

2014

2016

2014

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015

2015

2014

2014

2 094,0

1,4%

2,5%

28,5

51,5

1 067,0

2,8%

5,1%

29,0

52,0

31 056 354,9

3,9%

9,0%

1 175 504,9

2 557 567,4

15 765 320,0

5,4%

12,9%

813 898,5

1 797 613,5

760,1

-2,1%

1,4%

-16,4

10,2

390,9

0,2%

6,2%

0,8

22,8

11 273 591,7

0,3%

7,7%

39 198,0

807 920,1

5 775 922,9

2,8%

14,0%

157 368,2

709 784,1

465,9

2,1%

3,8%

9,6

17,1

239,5

4,0%

6,5%

9,3

14,6

6 909 739,1

4,7%

10,4%

308 990,2

648 319,1

3 538 899,0

6,7%

14,4%

222 546,6

444 203,0

851,5

4,4%

2,8%

35,6

23,6

428,5

4,7%

3,5%

19,3

14,3

12 629 355,9

7,0%

9,3%

824 473,0

1 077 663,2

6 330 367,8

7,4%

11,1%

436 861,2

631 714,0

542,0

-0,2%

-0,4%

-1,2

-2,1

272,9

-0,1%

1,6%

-0,2

4,2

8 038 622,9

2,3%

5,9%

181 395,8

446 447,7

4 032 972,1

2,5%

9,1%

98 438,2

335 035,1

25,88%

-1,6%

-2,8%

0,0

0,0

25,58%

-2,8%

-3,4%

0,0

0,0

70,05%

1,9%

-1,8%

0,0

0,0

68,65%

-0,2%

-4,3%

0,0

0,0

17,62 zł

3,1%

6,8%

0,5

1,1

17,47 zł

2,7%

6,5%

0,5

1,1

28,10 zł

2,2%

4,6%

0,6

1,2

27,14 zł

-0,9%

2,1%

-0,2

0,6

23,22 zł

3,8%

6,4%

0,9

1,4

22,89 zł

3,2%

5,8%

0,7

1,2

12,13 zł

4,9%

7,9%

0,6

0,9

12,10 zł

5,0%

7,5%

0,6

0,8

42 527

2,1%

1,8%

857,1

757,1

21 630

4,7%

2,1%

970,0

440,0

8 431

-4,0%

-6,4%

-348,7

-578,7

4 410

-1,8%

-3,1%

-80,0

-140,0

9 845

2,6%

-1,2%

245,0

-115,0

4 910

0,8%

-3,5%

40,0

-180,0

35 094

3,3%

4,0%

1 134,4

1 344,4

17 790

6,1%

4,5%

1 030,0

770,0

26,12%

1,3%

-2,5%

0,0

0,0

25,54%

-6,5%

-6,3%

0,0

0,0

18,17%

1,5%

-2,4%

0,0

0,0

18,48%

-2,2%

-2,3%

0,0

0,0

27,06%

-0,9%

-7,5%

0,0

0,0

25,68%

-15,5%

-14,8%

0,0

0,0

31,65%

2,0%

-5,7%

0,0

0,0

30,26%

-12,4%

-11,1%

0,0

0,0

49,24 zł

-0,7%

0,7%

-0,3

0,3

49,33 zł

-1,8%

3,0%

-0,9

1,4

36,50 zł

-0,1%

1,7%

0,0

0,6

36,71 zł

-0,8%

4,2%

-0,3

1,5

12,74 zł

-2,2%

-2,2%

-0,3

-0,3

12,62 zł

-4,6%

-0,5%

-0,6

-0,1

90,16 zł

1,9%

8,3%

1,7

6,9

88,63 zł

2,0%

9,6%

1,8

7,7

27,00 zł

-2,4%

13,3%

-0,7

3,2

27,79 zł

2,5%

21,6%

0,7

4,9

63,16 zł

3,9%

6,3%

2,4

3,8

60,85 zł

1,8%

4,8%

1,1

2,8

47,32 zł

-0,4%

5,0%

-0,2

2,3

48,78 zł

3,2%

10,4%

1,5

4,6

24,26 zł

1,0%

-1,1%

0,2

-0,3

24,09 zł

-1,3%

-1,0%

-0,3

-0,2

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2016: 31,1 mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2015)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2015)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2015)

Refundacja: 8,0 mld zł

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 3 do 4% (w stosunku do roku 2015)

prognoza obrotu

*

**

***

*7

7

7*

7**

7***

*9

9

9*

9**

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

63

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR FARMACJI

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

707,86

0,10

38658,07

0,23

9132,02

0,07

29526,05

0,64

0,24

0,76

1116,39

34,63

54,61

2. U-30

543,81

0,07

18465,38

0,11

7999,72

0,06

10465,66

0,23

0,43

0,57

847,10

21,80

33,96

3. U-50

252,33

0,03

5843,13

0,03

3412,55

0,03

2430,58

0,05

0,58

0,42

317,66

18,39

23,16

19,32

0,00

974,60

0,01

0,00

0,00

974,60

0,02

0,00

1,00

33,06

29,48

50,43 30,75

4. U-BEZPŁATNY 5. INWALIDA WOJENNY

0,29

0,00

9,04

0,00

1,63

0,00

7,41

0,00

0,18

0,82

0,48

18,67

10,86

0,00

308,22

0,00

52,37

0,00

255,86

0,01

0,17

0,83

16,48

18,71

28,38

7. ZHK

0,00

0,00

0,04

0,00

0,00

0,00

0,04

0,00

0,00

1,00

0,00

21,31

24,93

8. AZ

21,13

0,00

1246,56

0,01

102,53

0,00

1144,03

0,02

0,08

0,92

63,27

19,70

58,98

2,81

0,00

603,07

0,00

51,07

0,00

552,00

0,01

0,08

0,92

5,35

112,65

214,65 136,23

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. NARKOTYKI 10. ŚRODKI POMOCNICZE

7,97

0,00

1085,88

0,01

521,47

0,00

564,41

0,01

0,48

0,52

86,82

12,51

11. PEŁNOPŁATNE

1304,92

0,18

39303,00

0,23

39302,93

0,32

0,07

0,00

1,00

0,00

1675,01

23,46

30,12

12. ODRĘCZNA

4458,73

0,61

63503,00

0,37

63502,66

0,51

0,34

0,00

1,00

0,00

5179,83

12,26

14,24

13. RAZEM

7330,05

1,00

170000,00

1,00

124078,94

1,00

45921,06

1,00

0,73

0,27

9341,45

18,20

23,19

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

793,57

0,10

37838,89

0,21

8724,06

0,07

29114,82

0,64

0,23

0,77

1120,30

33,78

47,68

2. U-30

588,62

0,07

17719,91

0,10

7573,83

0,06

10146,08

0,22

0,43

0,57

818,37

21,65

30,10

3. U-50

300,45

0,04

6800,34

0,04

3921,37

0,03

2878,97

0,06

0,58

0,42

351,88

19,33

22,63

19,25

0,00

786,24

0,00

20,72

0,00

765,51

0,02

0,03

0,97

28,40

27,68

40,84

4. U-BEZPŁATNY 5. INWALIDA WOJENNY

0,32

0,00

7,80

0,00

1,50

0,00

6,30

0,00

0,19

0,81

0,45

17,48

24,36

11,57

0,00

279,90

0,00

48,40

0,00

231,50

0,01

0,17

0,83

15,61

17,93

24,20

7. ZHK

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

0,00

0,06

0,00

0,02

0,98

0,00

14,59

17,00

8. AZ

25,50

0,00

1181,27

0,01

88,39

0,00

1092,88

0,02

0,07

0,93

60,32

19,58

46,33

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. NARKOTYKI

2,61

0,00

530,98

0,00

45,28

0,00

485,70

0,01

0,09

0,91

4,64

114,39

203,62

10,83

0,00

1355,94

0,01

590,54

0,00

765,40

0,02

0,44

0,56

128,72

10,53

125,15

11. PEŁNOPŁATNE

1435,67

0,17

39915,67

0,22

39915,54

0,30

0,13

0,00

1,00

0,00

1744,08

22,89

27,80

12. ODRĘCZNA

5133,41

0,62

71416,33

0,40

71416,25

0,54

0,09

0,00

1,00

0,00

5903,80

12,10

13,91

13. RAZEM

8321,79

1,00

177833,33

1,00

132345,89

1,00

45487,44

1,00

0,74

0,26

10176,57

17,47

21,37

10. ŚRODKI POMOCNICZE

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1558

0,21

66108

0,39

20752

0,17

45356

0,99

0,31

0,69

2400

27,55

42,42

2. Recepty pełnopłatne

1305

0,18

39303

0,23

39303

0,32

0

0,00

1,00

0,00

1675

23,46

30,12

3. Sprzedaż odręczna

4459

0,61

63503

0,37

63503

0,51

0

0,00

1,00

0,00

5180

12,26

14,24

8

0,00

1086

0,01

521

0,00

564

0,01

0,48

0,52

87

12,51

136,23

7330

1,00

170000

1,00

124079

1,00

45921

1,00

0,73

0,27

9341

18,20

23,19

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1741,88

0,21

65145,39

0,37

20423,56

0,15

44721,83

0,98

0,31

0,69

2399,98

27,14

2. Recepty pełnopłatne

1435,67

0,17

39915,67

0,22

39915,54

0,30

0,13

0,00

1,00

0,00

1744,08

22,89

27,80

3. Sprzedaż odręczna

5133,41

0,62

71416,33

0,40

71416,25

0,54

0,09

0,00

1,00

0,00

5903,80

12,10

13,91

10,83

0,00

1355,94

0,01

590,54

0,00

765,40

0,02

0,44

0,56

128,72

10,53

125,15

8321,79

1,00

177833,33

1,00

132345,89

1,00

45487,44

1,00

0,74

0,26

10176,57

17,47

21,37

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

37,40

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

19756,01

0,20

760123,62

0,36

227631,00

0,15

532492,62

0,98

0,30

0,70

27052,51

28,10

2. Recepty pełnopłatne

16688,89

0,17

465894,90

0,22

465894,90

0,30

0,00

0,00

1,00

0,00

20065,30

23,22

27,92

3. Sprzedaż odręczna

60219,06

0,62

851547,47

0,41

851547,47

0,55

0,00

0,00

1,00

0,00

70192,85

12,13

14,14

135,88

0,00

16434,01

0,01

6958,24

0,00

9475,77

0,02

0,42

0,58

1558,10

10,55

120,94

96799,85

1,00

2094000,00

1,00

1552031,61

1,00

541968,39

1,00

0,74

0,26

118868,77

17,62

21,63

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

38,48

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

292944838

0,20

11273591668

0,36

3375456294

0,15

7898135374

0,98

0,30

0,70

401163197

28,10

2. Recepty pełnopłatne

247494065

0,17

6909739130

0,22

6909739130

0,30

0

0,00

1,00

0,00

297568604

23,22

27,92

3. Sprzedaż odręczna

893034027

0,62

12629355945

0,41

12629355945

0,55

0

0,00

1,00

0,00

1040988964

12,13

14,14

2015043

0,00

243668189

0,01

103180682

0,00

140487507

0,02

0,42

0,58

23099236

10,55

120,92

1435487972

1,00

31056354932

1,00

23017732051

1,00

8038622881

1,00

0,74

0,26

1762820000

17,62

21,63

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

64

Transakcje Liczba

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

38,48

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

Foto: designed by freepik.com

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Leki o działaniu uspokajającym Stres nieodłącznie towarzyszy życiu każdego człowieka. Groźny zaczyna być dopiero wtedy, gdy jest długotrwały. Wówczas może prowadzić do wielu dolegliwości zdrowotnych, w tym m.in. nerwic i problemów z zasypianiem. Kiedy modyfikacja stylu życia nie jest alternatywą, farmacja oferuje cały szereg środków opartych głównie na składnikach naturalnych. Analiza ich sprzedaży skłania do wielu ciekawych wniosków. Katarzyna Płoskonka Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Opis rynku Wartość sprzedaży produktów uspokajających (w analizie uwzględniono leki z grupy ATC – N05) w 2002 roku, gdy rozpoczęliśmy monitoring rynku, wynosiła 712,05 mln zł. Kolejne lata były

66

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

głównie okresem wzrostu o wartość od 1,30% (w 2015 roku) do 32,94% (w 2005 roku). Jednak w 2004, 2007 i 2012 roku nastąpiły spadki kolejno o 28,80%, 4,66% i 17,57%. Dwa większe były wynikiem zmian na listach refundacyjnych. W 2015 roku wartość sprzedaży leków na uspokojenie wynosiła 1 089,06 mln zł, czyli o 52,95% więcej niż w 2002 roku.

Najwyższą kwotę za leki uspokajające zakupione w aptekach pacjenci zapłacili w listopadzie 2003 roku (129,22 mln zł), najniższą w styczniu 2004 roku (46,10 mln zł). Analizując średniomiesięczną wartość sprzedaży widać, że jest ona na stosunkowo ujednoliconym poziomie (od 75,77 mln zł do 84,59 mln zł). Jednak tylko w miesiącach jesienno-zimowych (od września do grudnia) przekracza 80 mln zł. Najmniej pacjenci wydają na leki uspokajające w sierpniu. Średniomiesięczna wartość sprzedaży dla tego miesiąca wynosi 75,77 mln zł. Ilość sprzedaży analizowanej grupy produktów kształtowała się nieco inaczej niż wartość. W 2002 roku pacjenci zakupili 64,77 mln opakowań leków na uspokojenie. W kolejnych latach z tą samą częstotliwością następowały wzrosty

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych 2002 produktów

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015

156

11,18 14,47

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2015 a nie będące w ofercie w 2002 roku

10

45,62 56,08 41,36 38,79 35,44 29,74 28,67 27,04 26,33 21,88 22,29 22,09 21,32

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

10

30,80 91,97 77,60 70,41 60,48 50,09 42,63 39,71 29,76 27,52 23,28 23,04

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

20

201,62 81,77 56,27 33,46 31,02 29,55 25,28 21,95 21,85 16,95 13,10

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

29

16,90 15,55 18,62 21,16 21,75 21,26 19,79 19,73 18,95 19,13

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

19

23,09 60,11 83,62 94,18 86,87 71,66 63,28 48,51 41,77

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

34

164,69 115,64 113,82 107,01 87,09 87,19 82,04 86,58

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

18

20,97 21,23 17,25 13,14 13,61 12,01 12,08

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

52

16,89 19,46 19,30 21,11 20,98 21,65

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

45

27,19 24,26 27,74 26,78 26,36

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

45

37,11 30,33 33,73 41,48

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

53

33,47 19,69 19,37

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

72

142,32 75,77

Produkty będące w ofercie w 2015 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

84

Liczba badanych 2002 produktów

9,85 10,43 10,43

9,87

9,87 10,12 10,55 11,12 11,62 12,34 12,54 12,19

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015

156

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w 2015 roku

4

14,32 14,51 13,20

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2015

8

21,96 22,94 20,98 22,16 23,24 23,12 22,31 21,58 25,00 31,08 34,65 23,37

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2015

4

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2015

4

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2015

12

9,70 10,06 9,80

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2015

12

5,05 5,22

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2015

14

13,10 12,99 13,12 12,57 11,50 10,22 12,33

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2015

9

7,30

7,16

7,14

5,38

6,24

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2015

7

5,28 5,28 5,48

5,31

6,93

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2015

14

17,10 15,75 14,69 15,62

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2015

6

33,32 21,86 21,69

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2015

7

6,41 4,30

28

9,88

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2015

54,52

11,18 14,47

9,85 10,43 10,43

9,87

9,87 10,12 10,55 11,12 11,62 12,34 12,54 12,19

9,42 10,22 10,13 11,43

4,78 5,50 5,40 5,66 5,59 6,06

9,11 11,68 11,77

9,64 14,89 11,47

6,70 8,32 8,80 11,43

7,89

11,06 11,65 11,97 12,28 12,48 12,55 13,58 14,74 16,07 16,93

7,39

9,83

9,98 8,53 6,44

5,15 4,96 5,22

7,16 11,34

5,27 4,82 10,23

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

67

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

i spadki. Największy wzrost (o 5,04%) miał miejsce w 2011 roku, najmniejszy (o 0,24%) w 2005 roku, natomiast największy spadek wystąpił w 2012 roku (o 12,11%), a najmniejszy rok później (o 1,28%). Największa ilość produktów o działaniu uspokajającym została sprzedana przez aptekarzy w styczniu 2002 roku (5,84 mln opakowań), a najmniejsza w lipcu 2012 roku (3,91 mln opakowań).

Zwróćmy teraz uwagę na średnią cenę za pojedyncze opakowanie leku na uspokojenie zakupionego w aptece. Na początku badanego okresu wynosiła ona 10,99 zł. W 2004 roku nastąpił największy spadek (o 25,70%), a w następnym roku największy wzrost (o 32,63%). Następnie, aż do roku 2012, cena pięła się do góry, żeby znowu obniżyć się o 6,21%. W 2015 roku za opakowanie środka uspokajającego trzeba było zapła-

cić średnio 20,66 zł. Analizując wykres średniej ceny, widoczny jest duży skok na przełomie roku 2003 i 2004 roku. To efekt zmian na listach refundacyjnych. W październiku 2003 roku średnia cena wynosiła 15,50 zł, w listopadzie – 23,40 zł (i była najwyższa w całym okresie), z kolei w grudniu – zaledwie 8,91 zł (najniższa w badanym okresie). Asortyment leków o działaniu uspokajającym w 2002 roku liczył sobie 354

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów na uspokojenie w aptekach w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

712 047 430

64 773 861

10,99

2 011 433

182 977

354

2003

876 443 185

62 478 670

14,03

2 455 023

175 010

357

23,09%

-3,54%

2004

624 028 201

59 869 929

10,42

1 668 525

160 080

374

-28,80%

-4,18%

2005

829 613 742

60 011 831

13,82

1 979 985

143 226

419

32,94%

0,24%

2006

911 159 350

60 408 128

15,08

1 878 679

124 553

485

9,83%

0,66%

2007

868 707 614

57 381 412

15,14

1 730 493

114 306

502

-4,66%

-5,01%

2008

929 389 284

58 302 495

15,94

1 677 598

105 239

554

6,99%

1,61%

2009

1 049 509 508

57 240 860

18,33

1 939 944

105 806

541

12,92%

-1,82%

2010

1 095 151 201

55 589 560

19,70

1 881 703

95 515

582

4,35%

-2,88%

2011

1 206 000 239

58 391 569

20,65

1 911 252

92 538

631

10,12%

5,04%

2012

994 136 434

51 321 984

19,37

1 583 020

81 723

628

-17,57%

-12,11%

2013

1 040 790 031

50 666 762

20,54

1 654 674

80 551

629

4,69%

-1,28%

2014

1 075 081 193

52 028 520

20,66

1 636 349

79 191

657

3,29%

2,69%

2015

1 089 056 820

52 715 256

20,66

1 544 761

74 773

705

1,30%

1,32%

2016

1 088 055 896

52 537 624

20,71

—

—

—

-0,09%

-0,34%

2017

1 092 955 718

51 120 941

21,38

—

—

—

0,45%

-2,70%

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na uspokojenie w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

» Na przełomie 2003 i 2004 oraz 2011 i 2012 roku widać znaczący wzrost wartości sprzedaży leków uspokajających.«

*

** *** *7

68

*

** *** *7

*

** *** *7

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów na uspokojenie w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Liczba sprzedanych opakowań środków uspokajających łagodnie spada i od stycznia 2012 roku nie przekroczyła 5 mln.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na uspokojenie w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Na przełomie 2003 i 2004 roku bardzo widoczny jest skok na średniej cenie sprzedaży � za pojedyncze opakowanie leku uspokajającego.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016

» Asortyment produktów o działaniu uspokajającym stale wzrasta i obecnie jest to ponad 600 różnych opakowań.«

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

69

S tat y s t y k i i p r o g n oz y

MONITOR RYNKU LEKÓ W

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

opakowania. Najwięcej nowych produktów, bo aż 66, pojawiło się w 2006 roku. Natomiast w 2009 roku asortyment zmniejszył się najbardziej (o 13 sztuk). W minionym roku na półkach aptek można było znaleźć 705 różnych opakowań środków uspokajających, czyli niemal dwukrotnie więcej niż na początku okresu analiz. W skali miesiąca, najmniej produktów było dostępnych w czerwcu 2003 roku (265 różnych opakowań), najwięcej w kwietniu 2016 roku (630 różnych opakowań). Ostatnie dwa minione lata (2014 i 2015) to okresy wzrostu zarówno ilości jak i wartości sprzedaży leków uspokajających, ale także średniej ceny za pojedyncze opakowanie. Czy w najbliższych latach trend wzrostowy zostanie zachowany? Sprawdźmy, jak kształtują się prognozy wyznaczone na podstawie obliczeń statystycznych.

Trendy przyszłości Zgodnie z obliczeniami naszych ekspertów, w 2016 roku pacjenci zapłacą za produkty uspokajające zakupione w aptekach 1 088,05 mln zł, czyli o 0,09% mniej niż w roku poprzednim. W 2017 roku wartość wzrośnie o 0,45% i osiągnie 1 092,96 mln zł. Trend rosnący nie zostanie więc zachowany.

70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

Jednocześnie prognozy pokazują, że ilość sprzedanych opakowań będzie malała kolejno o 0,34% oraz 2,70% i wyniesie 52,54 mln w roku 2016 oraz 51,12 mln w roku 2017. Trend wzrostowy zostanie zachowany jedynie dla średniej ceny za pojedyncze opakowanie. W 2016 roku za opakowanie leku uspokajającego zakupionego w aptece trzeba będzie zapłacić średnio 20,71 zł, czyli o 0,05 zł więcej niż w 2015 roku. O kolejne 0,67 zł wzrośnie cena w 2017 roku i wyniesie wówczas 21,38 zł.

Podsumowanie Według jednej z definicji, stres jest zjawiskiem biologicznym, stanowiącym sposób reakcji organizmu na stawiane mu wymagania fizyczne, psychiczne oraz somatyczne. Dzięki niemu życie nie jest nudne i monotonne. Jednak częste i długotrwałe oddziaływanie stresu może doprowadzić organizm do całkowitej dezorganizacji. W wielu przypadkach konieczna jest wizyta u specjalisty oraz zażywanie leków uspokajających. W ostatnich latach miesięczna sprzedaż tego typu leków przekracza 4 mln opakowań. Prognozy na najbliższe lata pokazują, że ten poziom będzie utrzymany. Wciąż stopniowo wzrastać będzie cena

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

za pojedyncze opakowanie i w najbliższych miesiącach ma przekroczyć 21 zł. Wartość rynku leków na uspokojenie również będzie piąć się w górę do poziomu 100 mln złotych w skali miesiąca. Liczba sprzedanych opakowań – po systematycznych spadkach aż do roku 2011 – osiągnęła stabilny poziom oscylujący w przedziale 50–52 mln opakowań rocznie. Przyczyn może być wiele – od coraz nowocześniejszych medykamentów, skoncentrowanych dawek i większych opakowań po zmniejszenie konsumpcji (część leków dostępna jest też w sprzedaży pozaaptecznej, także w postaci herbatek ziołowych i suplementów diety). 

Metodologia prognoz Do wyliczenia prognoz użyto algorytmów z addytywnym współczynnikiem sezonowości, ale wcześniej dane historyczne pozbawiono wartości nietypowych, odbiegających nazbyt mocno od dotychczasowych rezultatów. Założono, że usunięte wartości odstające były wynikiem losowych, nieprzewidywalnych zjawisk. Uwzględniony został także trend podwyższonej sprzedaży w okresie jesiennym i zimowym.

systemy it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (czerwiec 2016) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Panel informacyjny lekarza W systemie KS-SOMED dostępnych jest wiele zasobów, które zapewniają prawidłową pracę lekarzom, a jednocześnie zasobów tych ubywa w trakcie normalnej pracy z systemem. Przykładem są numery recept: importujemy pulę recept, wystawiamy kolejne recepty i wolnych numerów z puli ubywa. Gdy pula wyczerpie się, a nie zaimportujemy nowej puli, wystawienie numerowanej recepty staje się niemożliwe. Z uwagi na to wprowadzone zostało nowe narzędzie pozwalające kontrolować tego typu zasoby i jednocześnie ostrzegające, gdy stan danego zasobu przekroczy wartość krytyczną. Mechanizm ten to Panel Informacyjny, który może wyświetlić się każdemu operatorowi po zalogowaniu się do danego modułu. Z uwagi na to, że stan niektórych zasobów może być różny w zależności od kontekstu logowania (np. pule recept mogą być uzależnione od poradni), Panel Informacyjny pojawi się, gdy ustalony jest już cały kontekst logowania (operator, lekarz, gabinet, poradnia, podmiot), o ile oczywiście w danym module mamy do czynienia z pełnym logowaniem. W pozostałych przypadkach Panel Informacyjny pojawi się po zalogowaniu operatora. W chwili obecnej można kontrolować następujące zasoby: – pule recept, – ważność certyfikatów podpisów. Aby dany zasób był monitorowany, należy go zdefiniować w module Administrator w menu Administracja pod przyciskiem Panel informacyjny. W większości przypadków oznacza to wprowadzenie wartości krytycznej. W przypadku recept dodatkowo określamy typy recept, które chcemy, aby były monitorowane. Jeśli nie zaznaczymy żadnego typu, monitorowane będą wszystkie dostępne typy.

Dla każdego z zasobów określamy wartość krytyczną. Jest to wartość, po przekroczeniu której system wyświetli informację o krytycznym stanie zasobu w wyświetlanym Panelu Informacyjnym. Jeśli panel ma pojawić się automatycznie, czyli po zalogowaniu się do modułu, pojawi się tylko wówczas, gdy stan przynajmniej jednego zasobu osiągnie wartość krytyczną. I tylko te zasoby, które wartość krytyczną osiągną, pojawią się na tym panelu.

Rys. 2. Panel informacyjny

Dodatkowo w wielu modułach pod „zieloną strzałką” w podmenu Funkcje dodatkowe (lub Inne Funkcje) dostępna jest funkcja Informacje (Ctrl+Alt+I). Po jej wywołaniu wyświetlony zostanie panel z informacją o wszystkich monitorowanych zasobach bez względu na to, czy ich stan osiągnął wartość krytyczną, czy też nie.

Rys. 3. Panel informacyjny 

Rys. 1. Karta panelu informacyjnego

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

71

systemy it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (czerwiec 2016) Katarzyna Piątek Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

W związku ze zmianami wynikającymi z ustawy z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2016 poz. 652 z dnia 12 maja 2016), w systemie aptecznym od wersji 2016.3.1.6 zostały wprowadzone odpowiednie modyfikacje. Farmaceuta będzie mógł wydać na żądanie świadczeniobiorcy nie tylko tańsze odpowiedniki leków z recepty, ale również takie, których cena jest równa lub wyższa od przepisanych przez lekarza. Dodatkowo dopuszczalne będzie wydanie zamiennika z odpłatnością 100%. Zapis ustawy umożliwia farmaceucie wydawanie pacjentowi leku w opakowaniu zawierającym różną o maksymalnie 10% liczbę dawek niż określona na recepcie. W związku ze wspominanymi zmianami, w module APW11 Sprzedaż, podczas bezpośredniej sprzedaży w oknie Informacja o tańszych odpowiednikach, po wcześniejszym ustawieniu opcji APW11.2.72 na wartość Z uwzględnieniem art. 4 ust. 2 ustawy, program wyświetli odpowiedniki spełniające warunek zapisu ust. 1 oraz ust. 2 art. 44 ustawy o refundacji. Spowoduje to, że lista odpowiedników zawierać będzie te produkty, dla których istnieje obowiązek poinformowania pacjenta (lista produktów wyświetla się w pierwszej kolejności w kolorze niebieskim) oraz takie, które farmaceuta może wydać na żądanie pacjenta (lista produktów wyświetla się w kolorze czarnym). Dodatkowo w oknie dodano nową ikonę przy lekach spełniających warunek o maksymalnie 10% liczbie dawek różnej od dawki określonej na recepcie.

Rys. 2. Okno listy produktów o tej samej nazwie międzynarodowej

W związku ze zmianami wynikającymi z ustawy z dnia 10 września 2015 o zmianie – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649 z dnia 20.10.2015 r.), system apteczny KS-AOW od wersji 2016.3.3.0 dostosowany został do przekazywania danych w postaci pliku JPK – Jednolitego Pliku Kontrolnego do Ministerstwa Finansów. W celu prawidłowego wygenerowania pliku JPK w systemie KS-AOW, należy wprowadzić następujące zmiany w module APW41 Administrator: 1. W oknie Wizytówka apteki należy uzupełnić następujące pola: − Województwo, − Powiat, − Gmina, − Kod US (Kod Urzędu Skarbowego).

Rys. 1. Okno informacji o tańszych odpowiednikach

W oknie Produkty o tej samej nazwie międzynarodowej (dostępne pod klawiszem [F10]) rozbudowano filtr [F7] o dodatkową opcję Odpowiedniki, liczba dawek +/-10%. W oknie tym również produkty spełniające warunek zapisu ust. 1 oraz ust. 2 art. 44 ustawy o refundacji wyświetlają się na niebiesko. Rys. 3. Wizytówka apteki

72

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

systemy it

2. W oknie Definicje dokumentów finansowych dodano kilka dodatkowych parametrów: − możliwość ustawienia wspólnej numeracji dokumentów magazynowych (Wspólna numeracja mag) − określenie typów dokumentów magazynowych dla JPK – (Rodzaj dok. mag.dla JPK): – PZ – Przyjęcie zewnętrzne – WZ – Wydanie zewnętrzne – PW – Przychód wewnętrzny – RW – Rozchód wewnętrzny – MM – Przesunięcie międzymagazynowe Jeśli w systemie Użytkownik posiada definicje dokumentów, które są związane z dokumentami magazynowymi, należy zaznaczyć opcję Wspólna numeracja mag i wybrać Źródłowy dokument mag, czyli dokument, z którego będzie pobierana numeracja dokumentów magazynowych.

Rys. 5. Wysyłanie dokumentów JPK

Rys. 6. Generowanie dokumentów JPK Rys. 4. Rodzaj dokumentu magazynowego dla JPK

Wprowadzone modyfikacje mają na celu usystematyzowanie numeracji dokumentów magazynowych w systemie KS-AOW, tak aby w ramach jednego rodzaju dokumentu magazynowego numeracja była ciągła. Po ustawieniu odpowiednich parametrów, w module APW41 Administrator – Opcje modułów należy ustawić opcję 21.3.43. Ścieżka zapisu raportów JPK. W opcji należy zdefiniować ścieżkę zapisu raportów JPK. W przypadku niezdefiniowania ścieżki, raporty JPK domyślnie zapiszą się w katalogu Raporty. Po konfiguracji wszystkich niezbędnych danych, należy przystąpić do generowania dokumentów JPK przy pomocy funkcji dostępnej z poziomu Zestawienia – Inne – Generowanie dokumentów JPK. W kolejności należy wybrać przycisk [F2] Generuj JPK, aby sparametryzować dokument JPK. W oknie Parametry dokumentu JPK należy wprowadzić zakres dat, za jaki należy wygenerować dane do zestawienia, rodzaj struktury, cel złożenia oraz wariant formularza.

Rys. 7. Parametry dokumentu JPK

Po wygenerowaniu, plik JPK jest automatycznie zapisywany na dysk w lokalizacji wskazanej w opcji 21.3.43. Ścieżka zapisu raportów JPK oraz w repozytorium dokumentów KS-EDE.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

73

systemy it

reklama

Rys. 8. Ewidencja dokumentów elektronicznych

Szczegółowe informacje dotyczące opisanych zmian umieszczone są w głównym oknie systemu aptecznego KS-AOW pod przyciskiem O systemie: − Zmiany wprowadzane wejściem w życie Ustawy z dnia 18 marca 2016 (Dz.U.2016.652). − Instrukcja użytkownika w kontekście wprowadzenia Jednolitego Pliku Kontrolnego. Dodatkowo w module APW24 Analizy, funkcję systematyczność sprzedaży rozbudowano o możliwość zarządzania magazynem według podanego zakresu czasu.

Rys. 9. Systematyczność sprzedaży 

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

74

Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com

Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Aleksandra Kurowska, Artur Olesch, Katarzyna Piątek, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Skład i łamanie: Piotr Chamera

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Paweł Buszman, Wojciech Glinkowski, Bernadetta Izydorczyk, Marcin Kautsch, Marek Kubicki, Mateusz Lichoń, Natalia Matuszak, Wiktor Pałys, Kaveh Safavi, Hugo Saner.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 7/2016

Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 17 000 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach OSOZ prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, szczegółowe raporty specjalne. Poznaj dokładnie rynek ochrony zdrowia i farmacji dzięki autorskim analizom statystycznym. Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

eHealth Trends & Talks Anglojęzyczny raport czasopisma OSOZ. Rozmowy, felietony i infografiki, które pozwolą zrozumieć trend e-zdrowia.

Premiera: wrzesień 2016.

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.