OSOZ Polska by OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

w w w.osoz .pl

2018 POLSK A

7 / 2018

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

SZPITAL SZUKA

INFORMATYKA

Niskie zarobki i trudne warunki pracy powodują, że podmioty medyczne przegrywają walkę o specjalistów IT.

BIG DATA

RATUJE ŻYCIE

Światowej sławy ekspert zdrowia cyfrowego John Nosta w specjalnym wywiadzie dla OSOZ Polska.

NIE BÓJMY SIĘ

TECHNOLOGII

CASE STUDY | Efekt informatyzacji zależy od wizji menedżera oraz zaangażowania personelu.

Czasopismo o e-zdrowiu. Praktyczne porady. Informacje z rynku zdrowia. Teraz dostępne on-line.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

Nota bene

Informacje z pierwszej ręki W niespełna dwa miesiące wystawiono 3933 e-recepty. Zaskakuje fakt, że elektroniczna recepta jest najpopularniejsza wśród seniorów. Dowiadujemy się też, że MZ szuka w Big Data św. Graala efektywności w systemie ochrony zdrowia. O co chodzi?

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Twitter stał się w ostatnim czasie ulubionym kanałem informacyjnym, z którego chętnie korzystają politycy oraz media. To tutaj można wyłapać nowinki zanim pojawią się w innych miejscach. Zasada jest jedna: informacja musi być aktualna, przekazana w formie przyciągającej uwagę, konkretna. To na Twitterze Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump, którego profil obserwuje ponad 53 miliony osób, dzieli się strategicznymi decyzjami, prowadzi dyskusje z głowami innych państw, wysuwa żądania i zarzuty. Z tego narzędzia korzystają również polskie instytucje i politycy związani z ochroną zdrowia. W wakacje niektóre newsy elektryzowały i zaskakiwały. Wystarczy przytoczyć dwa przykłady. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia informowało z końcem lipca o e-recepcie. Na terenie Skierniewic i Siedlec wystawiono ich już 3933, realizuje je 55 aptek, generuje 147 lekarzy. Jednym słowem: pilotaż przebiega zgodnie z planem. Liczby zdradzają coś jeszcze: e-recepta jest najpopularniejsza wśród seniorów! Okazuje się, że łącznie 68% pacjentów, którym wystawiono elektroniczną receptę to osoby w wieku 51–95 lat (grafika poniżej). Osoby do 30 roku życia stanowią w tej grupie jedynie 7%. I teraz pozostaje pytanie: czy polscy seniorzy są tak innowacyjni, że proszą lekarzy o e-receptę czy może taki wynik jest efektem tego, że właśnie ta grupa wiekowa najczęściej odwiedza lekarza? Tego niestety w krótkiej informacji nie doprecyzowano. Jeszcze jedna ciekawostka. Lekarz – rekordzista wystawił 1000 recept, a więc jedną czwartą ogółu wystawionych. Z kolei wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński pisze 17 lipca: „Nie jest to jeszcze Hackathon, ale w Ministerstwie Zdrowia szukamy najzdolniejszych młodych analityków, którzy chcieliby nam pomóc znaleźć św. Graala efektywności w systemie ochrony zdrowia.” Zabrzmiało tajemniczo. Czyżby MZ tworzyło grupę ekspertów, których zdaniem byłoby opracowanie nowej, tajnej strategii funkcjonowania sektora zdrowia opartej na rozwiązaniach cyfrowych? Nie do końca. Tak naprawdę chodzi o płatny staż dla studentów w Ministerstwie Zdrowia. W zakresie obowiązków m.in. udział w pracach zespołu analitycznego zajmującego się poprawą efektywności operacyjnej systemu opieki zdrowotnej, opisanie wybranego przykładu rozpoznanej nieefektywności oraz przygotowanie koncepcji jej systemowej identyfikacji. Twitter może być źródłem ciekawych newsów o e-zdrowiu.

OSOZ POLSKA 2018

aktualności

W KADRZE

ROZMOWY

Pacjent online

Rynek zdrowia w pigułce Debaty debatami, a ustawodawca swoje

PRZYSZŁOŚĆ John Nosta: Przyszłość to technologie Dominic King: Lekarz czy AI? Kto wie lepiej?

W KRAJU Tomasz Zieliński: Dialog zamiast przymusu

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie we wrześniu 2018

PRAKTYcznie INNOWACJE

13 16

NOWOŚCI / WYNALAZKI

Infografika Opieka wirtualna

INORMATYKA ZATRUDNIĘ OD ZARAZ Niskie zarobki i trudne warunki pracy zniechęcają specjalistów IT do pracy w placówkach ochrony zdrowia.

E-DOKUMENTACJA MEDYCZNA Od zera do komputera

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

OKIEM MENEDŻERA Tele-zabawki niczego nie zmienią

RAPORT

Legislacja Świadczenia dla niepełnosprawnych pacjentów

Nauka osłuchiwania pacjenta, wizualizacja problemów z sercem itd. Pierwszy domowy test moczu, pomocnik pielęgniarki itd.

Aplikacje medyczne

nowe idee

STREFA START-UP Domowa rehabilitacja wspomagana przez AI

KONTRARGUMENT Informacja (nie) wystarczy

WYDARZENIE Connectathon, czyli testowanie interoperacyjności

TECHNOLOGIE

DLA SZPITALA KS-MEDIS: Anestezjolog

MONITOR ZDROWOTNY

FELIETON Podsumowanie pierwszego półrocza na rynku aptecznym

RANKINGI PEX Firmy i produkty (czerwiec 2018)

» Dostęp do danych i ich analiza pozwolą ocalić życie wielu ludziom.« John Nosta | Digital Health Futurist | str. 22

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (czerwiec 2018)

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (czerwiec 2018)

Monitor rynku leKÓW Kosmetyki apteczne

» Oczekiwania lekarzy co do rozwiązań e-zdrowia są proste: ma być lepiej.« Tomasz Zieliński | Wiceprezes Polskiej Izby Informatyki Medycznej | str. 26

90%

CZYTAJ RELACJE Z KONFERENCJI W OSOZ POLSKA

18–19 września, Sopot Forum e-Zdrowia Cyfrowa transformacja w obszarze zdrowia Tematy: cyfryzacja sektora, m-zdrowie, interoperacyjność, strategie e-zdrowia www.forum2018.forumezdrowia.pl

Taki procent lekarzy dostrzega korzyści z wirtualnej opieki (ankieta Deloitte na 624 lekarzach, USA). 66% badanych twierdzi, że e-wizyty ułatwiają pacjentom dostęp do opieki. 52% uważa, że to szansa na poprawę satysfakcji pacjenta.

3933

To liczba e-recept wystawionych w ramach pilotażu w Siedlcach i Skierniewicach. Lekarz – rekordzista wystawił ich aż 1000. Od września do testów dołączy kolejne miasto – Polanica Zdrój. Obecnie e-recepty realizuje 55 aptek.

3-5 października, Gastein European Health Forum Gastein Tematyka: polityka zdrowotna, innowacje cyfrowe, zdrowie publiczne, big data www.ehfg.org

IT = koordynacja W jaki sposób wprowadzić w praktyce koordynację opieki nad pacjentem w placówce medycznej? Jakie są najważniejsze składowe zintegrowanych usług medycznych? Od czego zacząć? Na ten temat rozmawiamy z Pawłem Żukiem, Prezesem Zarządu Centrum Medyczno-Diagnostycznego w Siedlcach.

Rada Naukowa OSOZ

OCHRONY

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY

OSOZ

SYSTEM

(kolejność alfabetyczna, stan na lipiec 2018 r., liczba członków Rady: 99 osób)

EDYCJA 2018

E-ZDROWIE W INFOGRAFIKACH

6 / 2018

w ap Czytaj likacj OSO i mobiln Z Ne ej ws

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

OSOZ

online / offline

OTWART Y

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna. Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.

RAPORT „E-ZDROWIE W INFOGRAFIKACH” Trendy i najważniejsze zagadnienia zdrowia cyfrowego przedstawione w formie czytelnych infografik POBIERZ PDF NA STRONIE WWW.OSOZ.PL/INFOGRAFIKI

17-18 października, Poczdam HIMSS Impact Tematyka: big data w medycynie, zarządzanie cyfrową transformacją, innowacje www.himssimpact.eu

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 7/2018

a k tualno ś ci w k a d rz e

Pacjent online Uchwalona przez Sejm w lipcu br. nowelizacja ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw przewiduje wprowadzenie Internetowego Konta Pacjenta. Zgodnie z przyjętą ustawą, będzie mogło zacząć działać Internetowe Konto Pacjenta (IKP) oraz Zintegrowany Informator Pacjenta (ZIP). Dzięki nim każdy pacjent będzie miał dostęp on-line do informacji nt. wystawionych mu recept, skierowań, zleceń na wyroby medyczne, udzielonych świadczeń i ich koszcie, wyborów lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej, a także e-zwolnień. IKP pozwoli też upoważnić inną osobę do dostępu do swoich danych medycznych lub informacji o stanie zdrowia. Ustawa wprowadza także jednolite standardy dla systemów informatycznych szpitali i jednostek prowadzących rejestry medyczne. Dotychczasowe narzędzia informatyczne, które mogłyby pełnić istotną rolę w systemie ochrony zdrowia, umożliwiały to w sposób niepełny i wyrywkowy. Przekładało się to na niewielkie zainteresowanie systemami e-zdrowia.

OSOZ Polska 7/2018

Dostęp do IKP będzie możliwy za pośrednictwem Profilu Zaufanego, a w przyszłości również poprzez tzw. „węzeł krajowy”, który umożliwi integrację z ponad 10-milionową grupą klientów bankowości elektronicznej. Nowoczesne rozwiązania gwarantują jednocześnie pełne bezpieczeństwo danych. Nowe przepisy wprowadzają także możliwość wystawiania recept przez pielęgniarki i położne. Tak jak lekarze, będą mogły to robić za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Źródło: MZ

d t o:

ign

re yf

ik .

OSOZ Polska 7/2018

a k tualno ś ci

Foto: designed by freepik.com

R y ne k zdrowia w pigu łce

Debaty debatami, a ustawodawca swoje Toczące się dyskusje o systemie ochrony zdrowia pod auspicjami Ministerstwa Zdrowia (w ramach ogólnopolskiej debaty, działających przy MZ zespołów czy w Radzie Dialogu Społecznego) mijają się nieraz z legislacyjnymi działaniami. W lipcu wielką burzę wywołały „wrzutki” do ustawy dotyczącej internetowego konta pacjenta. NFZ zgłosił ją na takim etapie, że nie przechodziła już żadnych konsultacji. Z kolei do tej samej ustawy posłowie dodali sprzedaż leków przez internet. Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse Do Sejmu trafił rządowy projekt zmian w ustawie o płacach minimalnych w zakładach leczniczych. Zmiany nie dotyczą podwyższenia stawek dla pracow-

OSOZ Polska 7/2018

ników medycznych (z wyjątkiem jednej z grup pielęgniarek, które dostaną wyższe zaszeregowanie). Do ustawy dołączone zostaną wybrane grupy pracowników pozamedycznych, o co walczyła NSZZ Solidarność. Gwarantowany próg najniższej płacy zasadniczej dla niemedycznych pracowników

działalności podstawowej (np. dyspozytorów medycznych, opiekunów medycznych, sanitariuszy szpitalnych, sekretarek medycznych) będzie wyliczany z wykorzystaniem współczynnika 0,53 (to liczba, przez którą zostanie pomnożona kwota 3900 zł brutto, a w przyszłości przeciętne miesięczne

a k tualno ś ci

wynagrodzenie w gospodarce narodowej z roku poprzedniego). Z kolei ustawa przyspieszająca wzrost publicznych nakładów na zdrowie – do 6 proc. w 2014 r. – została już podpisana przez prezydenta. W nowelizacji są też zapisy realizujące część porozumienia MZ z rezydentami. Chodzi m.in. o dodatek lojalnościowy za podjęcie po specjalizacji pracy w Polsce, w placówce mającej kontrakt. Jest też zapis o tym, że wynagrodzenie lekarza specjalisty zatrudnionego na etacie wzrośnie do 6750 zł, ale pod warunkiem, że będzie on pracował tylko u jednego pracodawcy. Opublikowano kolejne dane dotyczące finansów placówek medycznych. Blisko 1,4 mld zł – tyle wynosiły zobowiązania wymagalne samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej na koniec pierwszego kwartału 2018 r. Rok wcześniej było to 1,69 mld zł. To zapewne jeszcze efekt zapłaty za nadwykonania bieżące i z poprzednich lat, jaka została zrealizowana pod koniec 2017 r. Spadek zobowiązań wymagalnych na koniec roku był jeszcze większy. Z kolei analizując, ile szpitali nie udaje się zbilansować finansowo, pod koniec 2017 r. było ich 25 proc., wobec 26 proc. rok wcześniej. Jednak placówki, zwłaszcza powiatowe alarmują, że wejście do sieci w połączeniu ze zmianami finansowania niektórych procedur (np. rezygnacji przez NFZ z płacenia bezlimitowo za część świadczeń kardiologicznych) powodują znaczne pogorszenie ich sytuacji. Nakładają się na to podwyżki dla personelu i ogólny wzrost kosztów.

» 40 proc. członków gospodarstw domowych korzystało w 2016 r. z internetu, aby zdobyć wiedzę o chorobach. 37,6 proc. szukało informacji o sposobach leczenia.« Z kolei w odpowiedzi na postulaty NFZ wprowadzono zapisy umożliwiające Funduszowi i jego oddziałom przeprowadzać centralne przetargi na leki. To mogłoby oznaczać, że na popularne medykamenty kontrakt w skali całego kraju dostałby np. indyjski lub chiński dostawca. MZ i NFZ tłumaczyły, że to tylko opcja, a zapis może nie być w ogóle wykorzystywany. Intencją były zakupy w regionach. Nieprecyzyjne zapisy wskazywały jednak na zupełnie inne scenariusze i firmy działające w Polsce alarmowały, że mogą wręcz wstrzymać inwestycje w naszym kraju.

Stan zdrowia respondentów w latach 2006–2016 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

2006 Bardzo dobry

2010 Dobry

2013 Taki sobie, ani dobry ani zły

2016 Zły

Bardzo zły

Wykorzystanie komunikacji i internetu podczas korzystania z usług medycznych w 2016 roku

Leki Wiele kontrowersji wzbudziły zmiany dotyczące leków, jakie wprowadzono do ustawy dotyczącej informatyzacji przy okazji zmian zapisów o internetowym koncie pacjenta (IKP). Poseł Tomasz Latos, wiceszef sejmowej komisji zdrowia zaproponował, by osoby niepełnosprawne mogły kupować leki recepturowe przez internet. Ministerstwo Zdrowia od razu zastrzegło, że przewóz leków musiałby być w bezpiecznych warunkach, a dodatkowo w ten sposób nie byłyby sprzedawane np. leki psychotropowe. A żeby uniknąć nadużyć, sprzedaż przez internet prowadzona miałaby być tylko w oparciu o e-recepty, które są monitorowane w czasie rzeczywistym. Mimo to aptekarze ostro skrytykowali tę propozycję, mówiąc, że listonosze będą roznosić leki narkotyczne.

Rynek żył też tematem Walsartanu, popularnego leku kardiologicznego oferowanego przez wielu różnych producentów. Jak się okazało, główny składnik kupowany był w Chinach i od lat skażony potencjalnie rakotwórczą substancją. W pewnym zakresie obnażyło to jałowość sporów o to, które leki są polskie, bo zarówno krajowi producenci jak i zagraniczne koncerny w większości miały tego samego dostawcę. Poza tym okazało się, że przepisy dotyczące informowania pacjentów o ryzyku oraz ewentualnej wymianie leku na inny są, najdelikatniej mówiąc, dziurawe i nie propacjenckie.

50% 40% 30% 20% 10% 0%

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Osoby, które korzystały z Internetu, aby zdobyć wiedzę i informację o chorobach i sposobach leczenia w roku 2016 Osoby, które korzystały z Internetu, aby zdobyć informację na temat opinii lekarzy w roku 2016 Osoby, które korzystały z Internetu, aby zdobyć informację na temat zdrowego stylu życia w roku 2016 Osoby, które korzystały z Internetu, aby kupić produkty lecznicze w roku 2016 Osoby, które umawiały się na wizytę lub badanie przez telefon w kwartale IV 2016 Osoby, które umawiały się na wizytę lub badanie przez stronę internetową w kwartale IV 2016 Osoby, które otrzymały wyniki badań drogą internetową w kwartale IV 2016

Źródło: Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2016 roku, GUS.

OSOZ Polska 7/2018

a k tualno ś ci

Jeśli chodzi zaś o refundowane leki, to NFZ wydał w pierwszym półroczu na refundację ponad 6 mld zł, wykonując 48,7 proc. rocznego planu. W kategorii refundacji aptecznej wydał ponad 4,2 mld zł, co stanowiło 50,71 proc. wydatków zaplanowanych na cały ten rok.

» MZ wydało zarządzenie powołujące nowego pełnomocnika do spraw informatyzacji. Została nim Agnieszka Kister.«

System Resort zdrowia zaprezentował „Koncepcję organizacji i funkcjonowania Krajowej Sieci Onkologicznej”. Dokument przygotował zespół ds. opracowania projektu koncepcji organizacji i funkcjonowania Narodowego Instytutu Onkologii. Eksperci podkreślają, że pakiet onkologiczny realizuje 3,5 tys. podmiotów leczniczych, a 806 szpitali udziela świadczeń onkologicznych. Rozproszeniu uległy także środki na onkologię, co zdaniem ministra Łukasza Szumowskiego powoduje ich nieracjonalne wydawanie. Sieć ma poprawić skuteczność leczenia, a także postawić pacjenta w centrum leczenia, by nie musiał sam szukać placówek gotowych go leczyć. O ile argument o zbyt dużym rozdrobnieniu nie budzi wątpliwości, to jednak planowane zmiany spowodowały obawy m.in. pacjentów, że sieć będzie okazją dla kilkunastu dużych podmiotów do wyeliminowania konkurencji.

Dialog Napięcia między MZ i grupami pracowników medycznych nie słabną i można spodziewać się eskalacji przed wybora-

mi samorządowymi. Co prawda przyjęto rozwiązania mające zagwarantować podwyżki wszystkim ratownikom (część była pominięta) oraz zawarto kolejne porozumienie z pielęgniarkami, jednak dla wielu rozwiązania te są niesatysfakcjonujące.

Raporty Ukazał się m.in. ciekawy raport o tym, ile i na co w kontekście ochrony zdrowia wydają Polacy, a także jak często korzystają oni z dr Google. W 2016 roku w Polsce blisko 40 proc. członków gospodarstw domowych korzystało z internetu, aby zdobyć wiedzę o chorobach oraz sposobach leczenia (37,6 proc.), a 34,5 proc. korzystało z internetu, aby zdobyć informacje na temat zdrowego stylu życia – wynika z danych GUS. Z raportu dowiedzieliśmy się też m.in., że ponad 34 proc. Polaków deklaruje, że ma długotrwałe problemy zdrowotne lub choroby przewlekłe trwające przez 6 miesięcy lub dłużej. Co ważne, odsetek osób z tego typu problemami zdrowotnymi systematycznie rośnie. To

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 5000 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Piotr Dradrach, Jarosław Frąckowiak, Dominic King, Alicja Krudysz, John Nosta, Roman Radomski, Levi Shapiro, Adam Woźniak, Wojciech Zawalski, Tomasz Zieliński.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

OSOZ Polska 7/2018

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione. Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

efekt m.in. starzenia się społeczeństwa. Aż 36 proc. Polaków jest pod stałą opieką lekarską – wynika z nowej publikacji GUS.

Zmiany personalne Adam Niedzielski, dotychczasowy dyrektor generalny Ministerstwa Finansów został zatrudniony na stanowisku wiceprezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Wcześniej powołano go do Rady NFZ. Po raz pierwszy od dawna szef NFZ ma dwóch zastępców, a nie jednego. Szef Sanepidu Marek Posobkiewicz zrezygnował ze stanowiska, a MZ od razu ogłosiło konkurs, dając w okresie wakacyjnym zaledwie 10 dni na skompletowanie i złożenie dokumentów przez kandydatów. Ministerstwo Zdrowia wydało zarządzenie powołujące nowego pełnomocnika do spraw informatyzacji. Została nim Agnieszka Kister, obecnie pełniącą funkcję dyrektora Departamentu Funduszy Europejskich i e-Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia. 

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne. Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów). Dołącz do społeczności e-zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

a k tualno ś ci

radar epidemiologiczn y ( wrzesie ń 2 0 18 )

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

78%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (wrzesień 2018)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia 2018

1 448

Wielkopolskie

1 008

Zachodniopomorskie

1 052

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (wrzesień 2018)

TREND W STOSUNKU DO sierpnia 2018

Dolnośląskie

6 790

Kujawsko-pomorskie

5 352

Lubelskie

5 478

Lubuskie

5 314

Łódzkie

6 410

Małopolskie

6 394

Mazowieckie

7 902

Opolskie

4 655

Podkarpackie

5 605

Podlaskie

5 762

Pomorskie

6 144

Śląskie

5 373

Świętokrzyskie

4 590

Warmińsko-mazurskie

5 373

Wielkopolskie

6 261

Zachodniopomorskie

5 996

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

769

Lubelskie

1 007

Lubuskie

923

Łódzkie

1 034

Małopolskie

1 161

Mazowieckie

1 384

Opolskie Podkarpackie

705 2 356

Podlaskie

953

Pomorskie

1 200

Śląskie

1 036

Świętokrzyskie

883

Warmińsko-mazurskie

914

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

64%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 7/2018

I nnowacje

A pli k acje zdrowotne

Osłuchaj Się Sam

CardioSmart Heart Explorer

Forest

Aplikacja stworzona przez studenta Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu pomaga w nauce podstaw sztuki osłuchiwania. Zawiera fizjologiczne i patologiczne dźwięki znad płuc i serca, pozwala uzyskać informacje o pochodzeniu i cechach charakterystycznych danego dźwięku. Zdobytą wiedzę można przetestować na podstawie pytań w zakresie rozpoznawania danego dźwięku oraz informacji o etiologii i cechach charakterystycznych. Aplikacja spotkała się z pozytywnym przyjęciem uczelnianych specjalistów z UMP.

Opracowana przez American College of Cardiology aplikacja ma wspomagać komunikację lekarza z pacjentem. W jaki sposób? Zawiera ona grafiki oraz animacje w interaktywny sposób obrazujące najczęściej występujące dolegliwości i choroby serca. W ten sposób lekarz (nie tylko kardiolog) może zaprezentować zasadę funkcjonowania serca i jego anatomię, wytłumaczyć z pomocą obrazu charakter występujących problemów. Bogata biblioteka animacji edukacyjnych i wysokiej jakości obrazów pomogą w przekazaniu informacji pacjentowi.

Masz wrażenie, że zbyt często sięgasz po telefon komórkowy? Jest na to sposób. Skup się na tym, co ważne i zyskaj cenny czas. Wyzwanie jest proste: po zasadzeniu wirtualnego ziarna w lesie, drzewo powoli rośnie. Ale tylko wtedy, gdy nie korzystamy z aplikacji na smartfonie przez kilkadziesiąt minut. Jeżeli nie oprzesz się pokusie, Twoje drzewo zostanie zniszczone. Jeżeli masz silną wolę, stworzysz las. Dzięki współpracy z organizacją „Drzewa Dla Przyszłości”, po uzbieraniu 2500 punktów (ok. 1–2 tygodni) możesz zasadzić prawdziwe drzewo!

Android | PL Bezpłatna

iOS | Android | ENG Bezpłatna

iOS | Android | ENG | FR | DE | SP+ Płatna: 10 zł

OSOZ Polska 7/2018

I nnowacje

N owo ś ci / w y nalaz k i

Domowe badanie moczu Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków wydała certyfikat pierwszemu na świecie domowemu testowi moczu, który zamienia smartfona w urządzenie diagnostyczne o klinicznej jakości badań. Dip.io jest już dostępny w Europie. Precyzja wyników otrzymanych z pomocą podręcznego testu nie różni się od tych uzyskiwanych w laboratorium. W opakowaniu do badania znajduje się zestaw jednorazowych pasków testowych oraz kubków na mocz. W zetknięciu z materiałem badanym markery na pasku diagnostycznym ulegają odbarwieniu. Teraz wystarczy już tylko zrobić zdjęcie smarfonem – interpretacja przeprowadzona jest w specjalnej aplikacji dołączonej do testu. Aby zagwarantować precyzję niezależnie od rodzaju telefonu, rodzaju kamery i jakości zdjęć, zastosowano specjalny system kalibracji i algorytmy przetwarzania obrazu. Test pozwala na pomiar 10 parametrów, wykrywając popularne zakażenia, choroby przewlekłe, powikłania związane z ciążą. Pozwala oznaczać zawartość białka, glukozy i krwi w moczu. Wynalazek może wspomóc szeroko dostępną i łatwą diagnostykę chorób nerek, które dotykają 10 proc. populacji.

OSOZ Polska 7/2018

I nnowacje

Naddiagnoza i aplikacje W czasopiśmie The Annals of Family Medicine (Roczniki Medycyny Rodzinnej) opublikowano wyniki badań 61 mobilnych aplikacji z USA, Kanady, Australii i Wielkiej Brytanii do diagnozowania i leczenia problemów psychicznych. Wynika z nich m.in., że aplikacje zdrowotne mogą prowadzić do naddiagnozy, ponieważ pacjenci nadinterpretują często codzienne, normalne zmiany nastroju opierając się na wynikach e-testów, z pominięciem opinii doświadczonego specjalisty. Aplikacje tego typu mogą promować leczenie normalnych stanów psychicznych. Ponadto istnieją obawy, że pacjenci przekonani do możliwości aplikacji nie szukają fachowej porady i pomocy – aplikacje mobilne powstrzymują ich od wizyty u specjalisty.

Nowa jakość e-konsultacji Warunkiem koniecznym prowadzenia konsultacji telemedycznych jest dobra komunikacja pomiędzy pacjentem a lekarzem. A to oznacza – perfekcyjny przekaz obrazu i przejrzyste połączenie wideo. Ułatwi to interaktywny ekran Surface Hub 2.0 firmy Microsoft. Eliminuje on dotychczasowy problem polegający na skalowaniu obrazu w zależności od wielkości ekranu. Na Surface Hub 2.0 lekarz może zobaczyć pacjenta w odwzorowaniu 1:1. Taka e-wizyta staje się bardziej realistyczna i pozwala na lepszy kontakt z osobą po drugiej stronie ekranu. Ekran można umieścić na ruchomym statywie.

Pomocnik pielęgniarki Pielęgniarki sprawdzają stan pacjentów w ramach tzw. obchodu pielęgniarskiego. Oznacza to, że widzą pacjenta najwyżej kilka razy dziennie, nie mając kontroli nad tym, co dzieje się w międzyczasie. Błędy medyczne – w tym przerwy w opiece prowadzące do upadków i urazów – prowadzą w USA do 250 000 zgonów rocznie. Ten problem chce rozwiązać Inspiren – urządzenie iN umieszczane na ścianie pokoju szpitalnego, za pomocą czujników wykrywa i monitoruje obecność pracowników medycznych (algorytm rozpoznaje ruchy pracownika) i sprawdza, co robią pacjenci (np. ruchy, wstanie z łóżka itd.), wysyłając alarm w przypadku upadku chorego.

Drony transportowe Brytyjska Narodowa Służba Zdrowia (NHS) testuje drony do transportu krwi i wyników badań laboratoryjnych pomiędzy londyńskimi szpitalami. Perspektywy zastosowania dronów w opiece zdrowotnej opisano w nowym raporcie „Flying High” fundacji Nesta. Wnioski: oszczędność czasu, szybsza dostawa próbek do badań krwi i produktów krwiopochodnych w porównaniu z transportem drogowym na zatłoczonych drogach stolicy Wielkiej Brytanii. Zanim jednak małe maszyny wzlecą w powietrze, do pokonania jest wiele barier w tym m.in. precyzja sterowania i regulacje dotyczące ruchu w przestrzeni powietrznej. W SKRÓCIE E-rejestracja dziecka | Z nowej możliwości rejestracji narodzin dziecka online skorzystało do końca lipca ponad 5 tysięcy osób. Pilotaż się rozrośnie | Od września do testów e-recepty dołączy Polanica-Zdrój. Według ministra zdrowia, na razie nie są planowane kolejne miasta. Leki na receptę online | Z zakupu leków na receptę przez Internet będą mogły skorzystać osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności. Teleopieka nad seniorami | 2000 seniorów w Łodzi otrzyma opaski monitorujące tętno i alarmujące centrum ratunkowe w razie zagrożenia życia. Źródło: healthy.io, Forbes, Moley, British Journal of Healthcare Computing, Microsoft, Inspiren, Nesta, Rynek Zdrowia

OSOZ Polska 7/2018

I nnowacje

Jak AI zmieni ochronę zdrowia? Ochrona zdrowia jest jedną z tych dziedzin, które mogą najwięcej skorzystać na rozwoju sztucznej inteligencji. Wartość rynku robotów medycznych szacowana jest na 40 mld USD. Mogą one analizować dane z elektronicznego rekordu pacjenta w procesie planowania operacji oraz asystować lekarzowi w zabiegu. Szacuje się, że zaangażowanie robotyki mogłoby zmniejszyć długość pobytu w szpitalu o 21%. Jedno z badań przeprowadzonych na 379 pacjentach, którzy przeszli zabiegi ortopedyczne dowiodło, że pomoc robotów prowadzi do pięciokrotnie mniejszej liczby powikłań w porównaniu z tradycyjnymi metodami. Kolejnym przykładem zastosowania AI są wirtualni asystenci pacjenta i wirtualne pielęgniarki. Dzięki nim ochrona zdrowia na świecie mogłaby zaoszczędzić nawet 20 mld USD rocznie. Dostępne dzień i noc wirtualne pielęgniarki odpowiadają na pytania pacjenta, w trybie ciągłym kontrolują ich stan zdrowia. Innym obiecującym obszarem jest diagnostyka. Badanie przeprowadzone przez Uniwersytet Stanforda dowiodło, że algorytmy stosowane w wykrywaniu raka skóry są tak samo dokładne jak manualne badanie realizowane przez lekarza. Brytyjska premier Teresa May zwróciła uwagę, że rewolucja sztucznej inteligencji mogłaby w NHS odgrywać znacznie większą rolę, umożliwiając wczesne wykrywanie nowotworów, w efekcie czego można by ocalić życie tysięcy pacjentów. Maszyny sprawdzą się w automatyzacji procesów administracyjnych podmiotów medycznych. Oszczędności z tego tytułu obliczono na 18 mld USD. Jeszcze innym przykładem jest analiza obrazów diagnostycznych. MIT – Massachusetts Institute of Technology – opracował algorytm, który analizuje obrazy 3D tysiąc razy szybciej w porównaniu z tradycyjnymi metodami. W złożonym świecie ochrony zdrowia AI mogą wspierać lekarzy na wielu poziomach, diagnozując choroby z większą precyzją, wykrywając z wyprzedzeniem tendencje zdrowotne.

Zdrowy posiłek od robota Nad pierwszym na świecie robotem kuchennym – w pełnym tego słowa znaczeniu – pracuje firma Moley. Automat w kilka minut ugotuje dla nas ulubione, zdrowe danie i to we własnym domu. Do tego może nauczyć się od nas przepisu i podać całość jak w najlepszej restauracji. Koniec z gotowymi, przetworzonymi daniami. O ile oczywiście będzie nas stać na taki wynalazek.

OSOZ Polska 7/2018

opieka wirtualna Zainteresowanie konsumentów wirtualną opieką jest większe niż lekarzy KONSUMENCI

LEKARZE Zaimplementowało technologię do prowadzenia wirtualnych wizyt

Skorzystało z wirtualnej wizyty u lekarza lub pielęgniarki

Osoby, które nie zaadaptowały e-wizyt, ale planują to zrobić w kolejnych 2 latach

Osoby, które nie skorzystały z e-wizyty, ale są nią zainteresowane

Powody, dla których pacjenci nie skorzystali z wirtualnych wizyt:

Powody, dla których lekarze nie oferują z wirtualnych wizyt:

Utrata personalnego kontaktu z lekarzem

Błędy medyczne

Obawy o jakość e-usług medycznych

Dostęp do technologii

Problemy z dostępem do technologii

Bezpieczeństwo danych

3 wiodące korzyści opieki wirtualnej związane z doświadczeniem pacjenta Pytanie: Jakie są korzyści z technologii opieki wirtualnej?

Lepszy dostęp pacjentów do opieki

Poprawa satysfakcji pacjenta

Stały kontakt pacjentów z lekarzami

Inne korzyści Poprawa koordynacji, rezultatów i jakości opieki

Potencjał poprawy organizacji pracy

Potencjał poprawy efektywności kosztowej opieki

Kontakt z innymi lekarzami

Zwiększona elastyczność pracy lekarzy

Nie widzę żadnych korzyści

LEKARZY DOSTRZEGA KORZYŚCI Z TECHNOLOGII OPIEKI WIRTUALNEJ 16

OSOZ Polska 7/2018

I nnowacje

JAK ZACHĘCIĆ LEKARZY DO KORZYSTANIA Z E-OPIEKI?

Deloitte prezentuje wyniki ankiety przeprowadzonej w USA na 624 lekarzach rodzinnych i specjalistach. Raport „What can health systems do to encourage physicians to embrace virtual care” pokazuje, że lekarze są świadomi korzyści wynikających z wirtualnej opieki, ale stosują ją bardzo ostrożnie m.in. z powodu obaw przed błędami medycznymi i ze względów na bezpieczeństwo danych.

Obawy przed potencjalnymi błędami medycznymi, kwestie bezpieczeństwa danych i dostęp do technologii – to trzy najważniejsze bariery spowalniające adaptację wirtualnej opieki Pytanie: Abstrahując od kwestii refundacji e-usług oraz zagadnień prawnych, jakie są główne przeszkody stojące na drodze do zastosowania w praktyce lekarskiej wizyt wirtualnych? Potencjalne błędy medyczne W miejscu pracy nie oferuje się tego typu rozwiązań Kwestie bezpieczeństwa danych i prywatności Pacjenci nie są zainteresowani / nie mają dostępu do odpowiednich technologii Nie jest możliwe w obecnym modelu pracy Zwiększone koszty działalności Brak zainteresowania Nie widzę potrzeby rozszerzenia zakresu usług Żaden z podanych

Portale pacjenta / e-mail są najczęściej wykorzystywanymi technologiami obok e-konsultacji lekarzy z lekarzami Pytanie: Jak często korzystasz z technologii dostępnych w placówce, gdzie pracujesz? Codziennie Każdego tygodnia

E-mail / konsultacje z pomocą portalu pacjenta

Konsultacje na linii lekarz–lekarz

Lekarzy oczekuje większej interoperacyjności

Konsultacje wideo i wirtualne Lekarzy oczekuje szkolenia w zakresie nowych technologii OSOZ Polska 7/2018

Źródło: Deloitte Insights „What can health systems do to encourage physicians to embrace virtual care?”

Foto: designed by iconicbestiary / Freepik

R aport

Informatyka zatrudnię od zaraz Szpitale i przychodnie przechodzą cyfrową transformację. Aby sprawnie wdrożyć system i zapewnić jego płynność funkcjonowania, potrzebni są wykwalifikowani informatycy i technicy. Jednak na rynku brakuje nie tylko lekarzy i pielęgniarek, ale także pracowników administracyjnych. Do tego sektor publiczny nie jest w stanie zagwarantować im takich zarobków, jak firmy prywatne. Wynagrodzenia poza zasięgiem Średnie wynagrodzenie początkującego informatyka w Polsce to ok. 5000 zł brutto. Ta kwota dotyczy jednak tylko młodszych specjalistów. Stawka dla specjalistów – programistów przekracza najczęściej 10 000 zł. O doświadczonych informatyków coraz trudniej. W dużych ośrodkach miejskich konkurencja jest tak duża, że firmy są w stanie proponować stawki, na które nie mogą sobie pozwolić żadne, nawet największe placówki ochrony zdrowia. Szacuje się, że w najbliższych latach pracodawcy będą poszukiwać w Polsce nawet 150 000 in-

OSOZ Polska 7/2018

formatyków. Na drugim biegunie są małe miasta z dużą stopą bezrobocia. Tam sytuacja jest zupełnie inna i początkujący informatycy czasami muszą zgodzić się na pensję, która daleka jest od ogólnokrajowych statystyk. Niedofinansowane ośrodki medyczne położone w małych miastach i na obszarach wiejskich nie są w stanie zaproponować dużo. Czasami jest to nawet najniższa krajowa.

Zakres obowiązków: od A do Z Słysząc słowo „informatyk” wyobrażamy sobie osobę siedzącą przed komputerem i programującą. W podmiocie

medycznym to określenie oznacza coś zupełnie innego. Do obowiązków informatyka szpitalnego należy wszystko, co ma związek ze sprzętem i oprogramowaniem. Jest tak naprawdę technikiem, który musi naprawić komputer albo skonfigurować drukarkę, znać zasady tworzenia elektronicznej dokumentacji medycznej, rozwiązywać bieżące problemy z oprogramowaniem, pomagać pracownikom w obsłudze systemu. Jest pierwszą osobą, do której dzwonią lekarze i pielęgniarki z pytaniami o to, jak wprowadzić dane do programu albo sporządzić niezbędny raport. To intensywna praca wy-

R aport

magająca wszechstronnego przygotowania informatyczno-technicznego, do tego nie zawsze dobrze opłacana. W internecie nie brakuje ofert pracy dla informatyków. Przykładowo, osoby na to stanowisko szukał w lipcu Szpital Uniwersytecki w Krakowie. Wymagania: wykształcenie minimum średnie, preferowane informatyczne, znajomość systemów operacyjnych Windows, umiejętność pracy pod presją czasu. Zakres obowiązków: przygotowywanie nowych stanowisk pracy (instalacja i konfiguracja sprzętu oraz oprogramowania), przyjmowanie, identyfikacja, wyjaśnianie i rozwiązywanie problemów zgłaszanych przez użytkowników – Helpdesk, kompletowanie, naprawa i testy sprzętu IT, pomoc w usuwaniu awarii sieciowych, rozwiązywanie pojawiających się problemów w użytkowaniu i eksploatacji sprzętu komputerowego, współpraca z dostawcami w zakresie użytkowanego sprzętu i oprogramowania, tworzenie dokumentacji technicznej. Wiedząc, że informatycy na rynku to towar deficytowy, niektóre placówki rezygnują już na wstępie z wysoko wykwalifikowanych pracowników, zastępując ich „złotymi rączkami”, osobami z umiejętnościami technicznymi, ale niekoniecznie posiadającymi kierunkowe wykształcenie. Przykładem jest ogłoszenie Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku z lipca tego roku. Wymagania na stanowisko informatyka zredukowano do „umiejętności manualnych, skrupulatności i dobrej organizacji czasu pracy”. Jednak lista zadań już typowa dla wykształcenia informatycz-

Opinie

» Do obowiązków informatyka szpitalnego należy wszystko, co ma związek ze sprzętem i oprogramowaniem.« nego: wsparcie obsługi informatycznej, instalowanie sprzętu, oprogramowania i aplikacji, przeprowadzanie bieżących aktualizacji oprogramowania, obsługa zgłoszeń i prowadzenie dokumentacji zgłoszeń, monitorowanie zdarzeń w celu wyeliminowania potencjalnych problemów oraz ciągłego usprawniania systemów, udzielanie pomocy technicznej pracownikom, współpraca z innymi działami w zakresie napraw, testów i prowadzenia dokumentacji reklamacyjno-serwisowej.

Informatyk czy technik? Właśnie z powodu kryzysu kadr na rynku i wysokich stawek wiele podmiotów medycznych redukuje mocno swoje wymagania, decydując się na osoby, które potrafią zainstalować system, wytłumaczyć pracownikom jego funkcjonowanie, pomóc w usunięciu awarii. I w niektórych przypadkach jest to w pełni uzasadnio-

ne – podmioty medyczne muszą mierzyć siły do zamiarów. Niewielka przychodnia z kilkoma, kilkunastoma gabinetami lekarskimi, aby wdrożyć, rozwijać, bezpiecznie eksploatować i konserwować system IT nie potrzebuje wysokokwalifikowanych specjalistów. Potrzebuje jednak osób, które oprócz zdolności technicznych będą posiadały wiedzę na temat zasad tworzenia e-dokumentacji medycznej oraz procedur gwarantujących najwyższy stopień zabezpieczenia danych medycznych. Zupełnie inaczej sprawa wygląda w przypadku szpitali posiadających dużą bazę łóżkową. Tutaj digitalizacja decyduje o płynności i ciągłości kluczowych procesów, bezpieczeństwie leczenia, wygodzie pracy personelu, skuteczności zarządzania. Występuje większe prawdopodobieństwo ataków cybernetycznych. Jakość prowadzonej dokumentacji, bieżący dostęp do niej i wiarygodność zawartych danych decydować mogą o zdrowiu pacjenta i są często dowodem w postępowaniach sądowych w sprawie błędów medycznych. Sposób prowadzenia digitalizacji i rozwój zasobów IT ma z kolei przełożenie na funkcjonowanie całej placówki, wyniki leczenia, osiągane wyniki finansowe. W szpitalu informatyk musi posiadać wiedzę informatyczną i duże doświadczenie. Do tego niezbędna jest znajomość specyficznych przepisów. Trzeba też wziąć pod uwagę, że szpital działa w trybie 24/7. Telefony wieczorem albo w weekendy z pytaniem, co zrobić „ponieważ na ekranie wyskoczył komunikat o błędzie” albo „drukarka nie działa” nie należą do rzadkości. 

Czy naprawdę jest tak trudno o informatyków? Jakich osób poszukują szpitale? Postanowiliśmy to sprawdzić w praktyce.

Piotr Karniej, Wiceprezes Zarządu Głównego i Zarządu Oddziału Dolnośląskiego STOMOZ, Prodziekan i Kierownik Katedry Zdrowia Publicznego na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

„Problem z zatrudnianiem wysokiej klasy specjalistów w podmiotach leczniczych jest wspólny dla wszystkich grup pracowników, a w szczególności jest on

dostrzegalny w części niemedycznej. Szpitale, wskutek rozwiązań od nich niezależnych (porozumień Ministra z lekarzami, pielęgniarkami, ratownikami), muszą przeznaczać znaczne środki finansowe na wynagrodzenia pracowników medycznych, ale żadne środowisko – w tym związki zawodowe i inne grupy nacisku – nie upomina się o pracowników administracji i wsparcie działalności szpitala, w tym informatyków.

Przez to, na ich wynagrodzenia środków w budżecie szpitala pozostaje dużo mniej i dyrektora najzwyczajniej nie stać na zatrudnienie specjalistów wysokiej klasy. Wynagrodzenia informatyków w szpitalach są dużo niższe niż w firmach informatycznych, chociaż wyzwania i oczekiwania nie są mniejsze. Z jednej strony potrzebujemy grafików komputerowych, programistów, operatorów systemów

OSOZ Polska 7/2018

R aport

bazodanowych, osób odpowiedzialnych za utrzymanie sprzętu, ale z drugiej nie jesteśmy w stanie zaoferować im konkurencyjnych warunków wynagrodzenia, doprowadzając do tego, że w szpitalach pracują pasjonaci. Wyposażenie informatyczne większości polskich szpitali pochodzi ze środków zewnętrznych (projektów lub dotacji), niestety zwykle środki te nie mogą być przeznaczane na wynagrodzenia, które stają się problemem szpitala. I tak dochodzi do sytuacji, że szpitale mają nowoczesny sprzęt, ale trudno im zapewnić wysoko wykwa-

lifikowaną kadrę do ich obsługi i utrzymania. Wydaje się, że dzisiejsze systemowe dysponowanie wynagrodzeniami pracowników szpitala z poziomu centralnego (celowo nie używam pojęcia „zarządzania wynagrodzeniami”) musi doprowadzić do zrównania szans wszystkich osób zatrudnionych w podmiotach leczniczych – w tym pracowników administracji z informatykami włącznie. Dzielenie pracowników na tych, którym w wyniku protestu uda się zwiększyć wynagrodzenia i tych, którzy takiej szan-

sy nie mają, jest z gruntu niewłaściwe. Jeden z poprzednich ministrów zdrowia powiedział, że system nie zamierza dbać o interesy pracowników niemedycznych w podmiotach leczniczych, bo oni zawsze mogą znaleźć pracę poza systemem ochrony zdrowia. To prawda, ale wówczas pod znakiem zapytania stoi prawidłowość funkcjonowania samego systemu i choćby z tej przyczyny nie wolno nie dostrzegać wartościowych pracowników niemedycznych, bez których – tak samo jak bez pielęgniarek czy lekarzy – szpital po prostu nie będzie funkcjonował.” 

Iwona Mazur, Prezes Zarządu Głównego STOMOZ, Dyrektor Dziennego Ośrodka Psychiatrii i Zaburzeń Mowy we Wrocławiu

stów IT i zaoferuje im wielokrotnie wyższe wynagrodzenie i dużo lepsze warunki pracy. W tej sytuacji ochrona zdrowia, niczym uboga krewna, przegrywa ten wyścig już w przedbiegach. Dobrym przykładem jest tu Wrocław. W naszym mieście funkcjonuje szereg światowych firm informatycznych i każdy dobry informatyk znajdzie tu pracę bez problemu. Naszym pracownikom działów informatyki często oferujemy sprzęt i oprogramowanie „nie najwyższych lotów”, a to jest również ważny element dla osób decydujących się na podjęcie pracy.

Z kim? W jakich warunkach? Na jakim sprzęcie? Za ile? – to są pytania, jakie zadają nam potencjalni kandydaci do pracy – odpowiedź na żadne z tych pytań nie jest dla nich satysfakcjonująca. Jeśli skonfrontujemy oczekiwania specjalistów IT z naszymi wymaganiami, jakie przed nimi stawiamy, to trudno się dziwić, że patrzą na nas z lekkim politowaniem. W ten sposób podmioty lecznicze z góry znajdują się na przegranej pozycji. Wszystko to razem nie sprzyja budowaniu dobrych, stabilnych zespołów informatyków w podmiotach leczniczych.” 

nie jest w stanie zaproponować zarobków na podobnym poziomie jak np. korporacje. Z tego właśnie względu oferty pracy w jednostkach komercyjnych są bardziej atrakcyjne. Część wchodzących na rynek absolwentów uczelni oczekuje od pracodawcy zapewnienia możliwości szybkiego rozwoju, a także awansu i podwyżki. Specyfika pracy w jednostkach medycznych sektora publicznego przewiduje natomiast wzrost wynagrodzenia wraz ze

stażem zatrudnienia. Dodatkowo, pomimo wzrostu nakładów na inwestycję w pracowników, finanse przeznaczane np. na szkolenia nadal są wyższe w sektorze prywatnym. Oprócz tego fakt pracy w instytucji medycznej nakłada na pracownika obowiązek znajomości dodatkowych aktów prawnych i dostosowywania się do nich w codziennej pracy, a także pracę z programami dziedzinowymi użytkowanymi w jednostce.” 

czas, gdy jest dostępny na miejscu. Podmiot medyczny pracuje czasami w trybie ciągłym. Z kolei na większą ilość specjalistów IT placówek medycznych finansowo nie stać. Poza tym konieczne byłoby zatrudnienie informatyka – specjalistę od danego programu medycznego i dodatkowo informatyka od utrzymania sieci informatycznej w całości. Lepszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy z firmą informatyczną, która ma więcej pracowników, często z umiejętnościami ukierunkowa-

nymi na poszczególne tematy informatyczne. Świadczenie usług informatycznych przez firmy też nie zawsze stwarza komfort szybkiej obsługi czy likwidacji awarii w danym czasie. Szybka reakcja firmy nie tyle zależy od dobrej współpracy czy od prawidłowo sporządzonej umowy, ale też od realnych warunków wykonania takiej usługi, jak na przykład czas dojazdu do placówki. A często zdarza się, że wiedza fachowa i umiejętności informatyka są konieczne od zaraz, aby utrzymać w ciągłości pracę podmiotu.” 

„Oczywiście, że sektor ochrony zdrowia boryka się ogromnymi trudnościami w procesie pozyskiwania informatyków do pracy. Podstawową przeszkodą są zbyt niskie wynagrodzenia, które możemy im zaproponować oraz ogromne zapotrzebowanie rynku na ich usługi. Wydaje się, że szeroko rozumiany rynek usług informatycznych wchłonie każdą ilość specjali-

Paweł Kaczara, Kierownik Działu Informatyki Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

„Problemy podmiotów medycznych z pozyskaniem do pracy informatyków wynikają głównie z istniejącej na rynku pracy różnicy wynagrodzeń pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym. Zarówno jednostki publiczne, jak i prywatne oczekują od kandydatów podobnych kompetencji, jednakże sektor publiczny

Maria Kurcz, Dyrektor SPZOZ Przychodnia Miejska w Józefowie

„Pozyskanie informatyków do pracy w podmiotach medycznych może się wiązać z trudnościami. Między innymi dużą przeszkodą jest czas pracy placówek w zestawieniu z czasem pracy informatyka. Jeden informatyk zatrudniony w placówce medycznej nie rozwiązuje problemu, ponieważ zdarza się, że jest potrzebny w innym czasie, niż wów-

OSOZ Polska 7/2018

WWW.HIMSSIMPACT.EU International Summit, October 17-18, 2018 Hasso Plattner Institute (HPI), Potsdam/Berlin, Germany

Lea d

HIM Dig SS Imp Big ital Tra act�� – Dat n a in sform Med atio n an icin d e

ing

OCT

��

�, �

D EARLY BI R UGUST �� A U NTI L ��

��

WHETHER YOU‘RE A CLINICIAN OR A C�SUITE MANAGER, THIS EVENT IS FOR YOU HIMSS Impact18 will highlight latest trends in the healthcare sector, digital strategies and research insights which will give delegates something to take home with them so they can achieve tangible outcomes for their organisations. The programme runs two parallel tracks: • Those looking to steer their healthcare organisations confidently into the digital age should attend the track on “how to lead the digital transformation”. • In the second track, the effects that Big Data will have on clinical practice and medical research, will be discussed.

Line up of speakers: • • • • •

Dominic King (DeepMind Health) Rachel Dunscombe (NHS Digital Academy) Jan-Eric Slot (Bernhoven Hospital) Prof. Björn Bergh (Universitätsklinikum Schleswig-Holstein) Prof. Dr. Christoph Herborn (Asklepios Kliniken)

… and many more

rozmow y

Przyszłość to technologie Długofalowe skutki cyfrowej transformacji w ochronie zdrowia mogą być zupełnie różne od tych, które dzisiaj bez większej refleksji prognozujemy, wyciągając pochopne wnioski. Reguł rozwoju innowacji nie da się opisać prostą funkcją matematyczną. John Nosta – innowator, lider cyfrowej rewolucji, futurysta – w specjalnym wywiadzie dla OSOZ Polska. Dlaczego ochrona zdrowia tak długo opiera się wszechobecnemu postępowi technologicznemu? Zmiany dokonują się o wiele wolniej niż w innych branżach.

Nie ma jednej, prostej odpowiedzi na to pytanie. Postęp technologiczny w ochronie zdrowia i medycynie jest nierównomierny, a innowacje muszą się adaptować

OSOZ Polska 7/2018

do zastanej rzeczywistości. Weźmy na przykład techniki obrazowania medycznego: technologie diagnostyki obrazowej muszą spełniać wymagania w zakresie przechowywania danych, te z kolei muszą być zharmonizowane z technologiami transmisji danych, transmisja danych musi współgrać z możliwościami interpretacyjnymi w poszczególnych ośrod-

kach zdrowia itd. Łańcuch kolejnych zależności jest długi. Właśnie na polu radiologii mamy do czynienia z ogromnym postępem w ostatnich 10 latach. Zdjęcie wykonane w jednym ośrodku może być przesłane do interpretacji w innym kraju, co pozwala optymalnie zarządzać zasobami i osiągać znaczące oszczędności. Wkrótce zaawansowane technologie analityczne oparte na sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego ponownie zmienią dotychczas obowiązujący model. Jak tylko wprowadzana jest nowa technologia, która się sprawdzi, zmieniają się także inne aspekty funkcjonowania ochrony zdrowia. Postęp następuje obecnie tak szybko, że zanim dana technologia stanie się powszechnie dostępna, już jest nieaktual-

rozmow y

na, pojawia się jej następca. Natura opieki zdrowotnej jest bardzo specyficzna. O ile w innych branżach wprowadzenie produktu na rynek można przeprowadzić stosunkowo szybko, w ochronie zdrowia występuje skomplikowany i czasochłonny proces regulacyjny. Nie współgra on w żaden sposób z linią życia innowacji technologicznych. Drugim elementem jest proces adaptowania i akceptacji zmian przez społeczeństwo. W medycynie mamy do czynienia ze zdrowiem i życiem człowieka, więc ryzyko zmiany jest tym większe. Nic dziwnego, że wielu lekarzy ma obawy przez innowacjami chcąc mieć pewność, że ich pacjenci otrzymają najlepszą i najbezpieczniejszą opiekę. Tak więc z jednej strony mamy regulacje prawne i reguły adaptacji technologii, z drugiej – naturę człowieka i specyficzny charakter sektora. Mówiąc o zdrowiu cyfrowym mamy na myśli konkretne przeobrażenia: cyfrowi lekarze i pielęgniarki, wizyty wirtualne, roboty. Czy ludzie, pacjenci chcą takiej opieki w przyszłości?

Moim zdaniem większość społeczeństwa nie rozumie obecnego postępu technologicznego, ludzie nie zdają sobie do końca sprawy z jego wpływu. Dlatego też pozostają sceptycznie nastawieni. Kiedy zadamy pytanie: „wolałbyś prawdziwego lekarza, czy lekarza – robota?”, większość osób opowie się za pierwszą opcją. Z prostego powodu – jesteśmy przyzwyczajeni do takiej opieki, cenimy sobie na pierwszym planie kontakt osobisty z prawdziwym lekarzem. Na drugim biegunie znajduje się zimna i nieznana technologia, która brzmi obco. Jednak mimo to postępu nie można zatrzymać. On będzie odbywać się stopniowo. Przytoczę taki przykład: jeszcze kilka lat temu, aby wykryć usterkę w samochodzie, mechanik musiał zajrzeć pod jego maskę. Dziś po prostu podłącza odpowiednie urządzenie do komputera pokładowego i w kilka sekund problem zostaje zdiagnozowany. Podobnie diagnozować można ludzki organizm, pod warunkiem dostępu do danych. Z komputerowo wspomaganych analiz skorzystają lekarze i dostawcy usług zdrowotnych. Z kolei dla pacjentów sztuczna inteligencja w ochronie zdrowia będzie sposobem uzyskania drugiej opinii. Mówimy w tym przypadku o rozszerzeniu tradycyjnej roli lekarza, a nie o jej zastąpieniu czymś nowym. Z czasem oczywiście te dwa elementy ochrony zdrowia

» Big data pozwoli uratować życie wielu ludziom.« będą się do siebie coraz bardziej zbliżać i upodabniać, przeplatać się wzajemnie. Jestem przekonany, że na pierwszej linii ochrony zdrowia nie będzie już lekarz, ale komputer, algorytmy, sztuczna inteligencja. Dziś uważamy, że to lekarz ma większe kompetencje w ocenie stanu zdrowia, ponieważ widzi pacjenta, może obserwować jego zachowanie, intonację głosu, sposób zachowania się. Jednak nie jest to do końca prawdą. Musimy zdać sobie sprawę z faktu, że maszyna jest w stanie z większą precyzją zapamiętywać i wykrywać mające duże znaczenie niuanse. Podam przykład: to sztuczna inteligencja może dostrzec subtelne zmiany w głosie i zauważyć fakt, że kilka miesięcy temu podczas wizyty użyłem kilka razy słowa „ból”, a dzisiaj – kilkanaście razy. Mówimy o dużym wyrafinowaniu analizy wszystkich aspektów, które składają się na stan zdrowia. Lekarz, obsługując sporą liczbę pacjentów, nie jest po prostu w stanie zapamiętać i wychwycić takich niuansów. Nie mówiąc już o tym, jak wiele o zdrowiu dowiemy się mierząc na bieżąco i analizując parametry zdrowia dzięki sensorom umieszczonym na lub w ciele człowieka. Tych innowacji jest coraz więcej: Internet Rzeczy, sztuczna inteligencja, aplikacje zdrowotne, big data, druk 3D, rzeczywistość rozszerzona. Czy można wskazać te, które będą motorem zmian w ochronie zdrowia?

Ilość różnych technologii jest aspektem pozytywnym. To właśnie wolny rynek napędza ich szybki rozwój. W ten sposób innowacyjność, postęp i wynalazczość nie są w kompetencji sektora zdrowia – przychodzą do niego z zewnątrz. Czy jedna lub kilka obecnych innowacji będą odgrywały wiodącą rolę? Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Natura rozwoju technologii jest taka, że zmieniają się one błyskawicznie. To, co dziś uważamy za nowinkę, za kilka lat może być przeżytkiem. Na rynku pojawiają się nowe wynalazki, które zmieniają dotychczasowe zasady gry i odwracają wszystko do góry nogami. Jestem przy tym przekonany, że to właśnie big data będzie jednym z najważniejszych trendów, które ukształtuje

ochronę zdrowia w przyszłości, pozwalając głębiej zrozumieć mechanizmy zdrowia i medycyny. Na chwilę obecną posiadamy zbyt dużo danych, ale nadal niewielką wiedzę. Brakuje interoperacyjności i mechanizmów interpretacji danych co sprawia, że są one często bezużyteczne…

Nie martwiłbym się interoperacyjnością. To jedynie małe potknięcie w ewolucji technologicznej nie mające strategicznego wpływu na branżę. Tego typu problemy funkcjonalne są rozwiązywalne. Faktycznie mamy coraz więcej danych z różnych źródeł, ale to jest wynikiem naturalnego rozwoju w dobie dzisiejszych technologii informacyjnych, natury innowacji. Nie jest ona nigdy liniowa. Nadmiar danych nazwałbym raczej luksusem niż przeszkodą. Weźmy też pod uwagę fakt, że również interoperacyjność rozwija się i doskonali, nie stojąc w miejscu. Wszystkie procesy potrzebują czasu, pewnych niedogodności nie da się rozwiązać od zaraz. Co w takim razie może zagrozić cyfrowej ewolucji zdrowia?

Paradoksalnie uważam, że nie jest to bezpieczeństwo danych, ale pewnego rodzaju ignorancja, brak zrozumienia w stosunku do innowacji. Medycyna jest nauką konserwatywną. I teraz zderza się z agresywnymi zmianami napędzanymi innowacjami technologicznymi. W tym właśnie tkwi moja fascynacja zdrowiem cyfrowym – jesteśmy w fazie czegoś zupełnie nowego i musimy mieć bardziej otwarte umysły. Przed nami wielkie problemy w ochronie zdrowia, w tym m.in. epidemia cukrzycy, choroby Alzheimera, chorób psychicznych. I właśnie w innowacjach tkwi potencjał do poradzenia sobie z nimi w inny sposób niż dotychczas. Wiele problemów jest tak pilnych, że kwestionowanie technologii po prostu jest nielogiczne. Wróćmy do pierwszego pytania. Kiedy mówimy o demokratyzacji opieki zdrowotnej, często wymieniane są przykłady z innych branż: Uber, Amazon, Airbnb rewolucjonizują sektory gospodarki, w których działają. Ale być może ochrona zdrowia jest tak specyficzna, że ta wielka demokratyzacja nigdy się nie wydarzy?

Nie jest tak, że pojęcie demokratyzacji sprowadza się do nagłego przewrotu

OSOZ Polska 7/2018

rozmow y

Âť Sztuczna inteligencja pozwoli wykrywaÄ&#x2021; choroby na tak wczesnym etapie, Ĺźe zatrÄ&#x2026; siÄ&#x2122; granice pomiÄ&#x2122;dzy diagnostykÄ&#x2026; a profilaktykÄ&#x2026;.ÂŤ realizowanego przez jeden podmiot posiadajÄ&#x2026;cy peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; nad rynkiem. SiÄ&#x2122;gajÄ&#x2026;c do analogii politycznych, najlepszym systemem jest demokracja, poniewaĹź decyzje podejmowane przez partie majÄ&#x2026; umocowanie w wyborcach. Podobnie w zdrowiu: w wyniku demokratyzacji pacjent stanie siÄ&#x2122; rĂłwnouprawnionym partnerem lekarza i opiekuna, zostanie wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony w procesy podejmowania decyzji. W ten sposĂłb zyska wolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w zarzÄ&#x2026;dzaniu zdrowiem. Od tego momentu przesuwamy punkt ciÄ&#x2122;ĹźkoĹ&#x203A;ci opieki w kierunku wspĂłĹ&#x201A;pracy. Ludzie chcÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; kontrolÄ&#x2122; nad wĹ&#x201A;asnym zdrowiem, ale muszÄ&#x2026; teĹź zrozumieÄ&#x2021;, Ĺźe nie zyskajÄ&#x2026; jej w 100 proc. OdpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bÄ&#x2122;dzie podzielona pomiÄ&#x2122;dzy pacjenta, lekarza, pĹ&#x201A;atnika, paĹ&#x201E;stwo. Prawdziwa demokratyzacja nie musi wcale nastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; w wyniku wzmocnienia roli jednostki, aleâ&#x20AC;Ś roli komputerĂłw. Technologie stanÄ&#x2026; siÄ&#x2122; interfejsem, za pomocÄ&#x2026; ktĂłrego pacjent zyska wglÄ&#x2026;d w procesy, do ktĂłrych dotÄ&#x2026;d nie miaĹ&#x201A; dostÄ&#x2122;pu i ktĂłrych nie rozumiaĹ&#x201A;. Pozostaje fundamentalne pytanie: jak zorganizowaÄ&#x2021; innowacyjnÄ&#x2026; opiekÄ&#x2122; zdrowotnÄ&#x2026;? Czego nam brakuje, aby osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kosztowÄ&#x2026;?

OdpowiedĹş na to pytanie jest bardzo wielowarstwowa, zaleĹźy od wielu czynnikĂłw. Jednym z elementĂłw redukcji kosztĂłw ochrony zdrowia jest skupienie siÄ&#x2122; na wczesnym wykrywaniu chorĂłb i pro-

filaktyce. DotÄ&#x2026;d wiele mĂłwiliĹ&#x203A;my o zapobieganiu, zdrowym stylu Ĺźycia i odĹźywiania siÄ&#x2122;. Ale niewiele to pomogĹ&#x201A;o. Technologie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; tym elementem, ktĂłrego nam brakowaĹ&#x201A;o do osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia postÄ&#x2122;pu. JeĹźeli bÄ&#x2122;dziemy w stanie coraz wczeĹ&#x203A;niej wykrywaÄ&#x2021; choroby, zbliĹźajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; krok po kroku do stadium zerowego rozwoju, bÄ&#x2122;dzie to wielki sukces. Do tego niezbÄ&#x2122;dne jest precyzyjne monitorowanie wielu parametrĂłw i systemy oparte na sztucznej inteligencji, potrafiÄ&#x2026;ce analizowaÄ&#x2021; duĹźe zbiory danych. Obecny system jest mocno reaktywny â&#x20AC;&#x201C; reagujemy na juĹź wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce choroby, leczymy je, co jest bardzo drogie. W przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci moĹźe byÄ&#x2021; proaktywny, wyprzedzajÄ&#x2026;cy rozwĂłj chorĂłb, leczÄ&#x2026;cy je na najwczeĹ&#x203A;niejszym etapie, w punkcie, gdzie wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie zaciera siÄ&#x2122; granica pomiÄ&#x2122;dzy profilaktykÄ&#x2026; a leczeniem. W wielu wywiadach podkreĹ&#x203A;lasz, Ĺźe dane â&#x20AC;&#x17E;pomogÄ&#x2026; nam ocaliÄ&#x2021; Ĺźycieâ&#x20AC;?. Co przez to rozumiesz?

UmiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; analizy i wiÄ&#x2026;zania ze sobÄ&#x2026; rĂłĹźnych informacji celem wyciÄ&#x2026;gania wnioskĂłw bÄ&#x2122;dzie potÄ&#x2122;ĹźnÄ&#x2026; dziedzinÄ&#x2026;. PrzytoczÄ&#x2122; doĹ&#x203A;Ä&#x2021; skrajny, trochÄ&#x2122; nierzeczywisty przykĹ&#x201A;ad. ZaĹ&#x201A;ĂłĹźmy, Ĺźe moĹźemy mierzyÄ&#x2021; codziennÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; krokĂłw i to, ile razy dziennie otwieramy i zamykamy drzwi lodĂłwki. NastÄ&#x2122;pnie dane zestawiamy z wynikami EKG uzyskanymi podczas snu. Z tych trzech elementĂłw byÄ&#x2021; moĹźe uda siÄ&#x2122; obliczyÄ&#x2021; prawdopodo-

bieĹ&#x201E;stwo wystÄ&#x2026;pienia otyĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci w okreĹ&#x203A;lonym wieku albo innych chorĂłb. Innymi sĹ&#x201A;owy, zaczniemy znajdowaÄ&#x2021; unikalne powiÄ&#x2026;zania pomiÄ&#x2122;dzy danymi, a na tej podstawie nauczymy siÄ&#x2122; wyciÄ&#x2026;gaÄ&#x2021; wnioski. CoĹ&#x203A;, co dotychczas nie byĹ&#x201A;o moĹźliwe, poniewaĹź nie mieliĹ&#x203A;my dostÄ&#x2122;pu do danych. Dlatego wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie uwaĹźam, Ĺźe big data uratuje nam Ĺźycie â&#x20AC;&#x201C; pozwoli wykrywaÄ&#x2021; problemy zdrowotne z duĹźym wyprzedzeniem oraz badaÄ&#x2021; zaleĹźnoĹ&#x203A;ci pomiÄ&#x2122;dzy poszczegĂłlnymi elementami. Pozwoli tworzyÄ&#x2021; coraz precyzyjniejsze prognozy, dowiemy siÄ&#x2122; rzeczy, ktĂłre dzisiaj sÄ&#x2026; nie do przewidzenia. CzÄ&#x2122;sto podkreĹ&#x203A;lam, Ĺźe big data stanie siÄ&#x2122; trzecim oknem na ludzkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i Ĺ&#x203A;wiat. Pierwszym byĹ&#x201A; teleskop, drugim â&#x20AC;&#x201C; mikroskop. MĂłwiÄ&#x2122; tutaj o danych o szerokim spektrum, nie tylko tych medycznych, ale takĹźe socjologicznych, spoĹ&#x201A;ecznych itd. Ostatnie pytanie: ktĂłre z aktualnych zagadnieĹ&#x201E; w opiece zdrowotnej fascynuje ciÄ&#x2122; najbardziej?

Jednym z tematĂłw jest wspomniane wczeĹ&#x203A;niej big data, to, w jaki sposĂłb moĹźemy uzyskaÄ&#x2021; unikalny wglÄ&#x2026;d w zagadnienia ludzkoĹ&#x203A;ci. Innym obszarem jest natura innowacji. Nie medyczna ani kliniczna. Z moim obserwacji wynika, Ĺźe wiele firm farmaceutycznych podchodzi do innowacji zdrowia cyfrowego w sposĂłb, ktĂłry niekoniecznie prowadzi do optymalizacji procesĂłw ochrony zdrowia. AnalizujÄ&#x2026;c naturÄ&#x2122; innowacji, trzeba zadaÄ&#x2021; sobie pytania: dlaczego innowacja nie jest liniowa? Dlaczego porusza siÄ&#x2122; po krzywej? Dlaczego w obszarze, gdzie innowacja jest trochÄ&#x2122; przereklamowana, a przez to bardziej przypomina zrĂłwnowaĹźonÄ&#x2026; zmianÄ&#x2122;, nastÄ&#x2122;puje kolejna, niespodziewana zmiana? Specyfika innowacji jest fascynujÄ&#x2026;ca. ď Ź

reklama

159#,#/; É9+#6

+0(14/#6;-+ Od 30 lat rozwijamy profesjonalne TQ\YKČ¤\CPKC +6 FNC UGMVQTC QEJTQP[ \FTQYKC

OSOZ Polska 7/2018

Medycyna

(CTOCELC

' \FTQYKG

Diagnostyka

9GVGT[PCTKC

Ubezpieczenia

KAMSOFT S.A.

www.kamsoft.pl

Foto: designed by freepik.com

rozmow y

Lekarz czy AI? Kto wie lepiej? Jak sztuczna inteligencja wpłynie na ochronę zdrowia? Za ile lat AI znajdzie szerokie zastosowanie w medycynie? Na pytania odpowiada dr Dominic King, dyrektor medyczny w DeepMind Health, firmie zajmującej się sztuczną inteligencją, która w 2014 r. połączyła się z Google. AI przekształca obecnie wiele gałęzi przemysłu. Jak zmieni ochronę zdrowia?

Komentatorzy mówią o sztucznej inteligencji (AI) jako o „elektryczności lub Internecie”. Właśnie ze względu na jej zdolność do przekształcania różnych branż. Sztuczna inteligencja wzbudziła zainteresowanie ogółu społeczeństwa i rządów na całym świecie, które zastanawiają się, jak bezpiecznie sięgnąć do jej potencjału. Uważam, że sztuczna inteligencja może doprowadzić do znacznej po-

prawy we wszystkich obszarach opieki zdrowotnej. Dostarczanie leków i świadczenie usług opieki zdrowotnej staje się coraz bardziej złożone, a nowa technologia może rozwiązać niektóre z problemów. Mamy więcej starszych pacjentów niż kiedykolwiek wcześniej. Jednocześnie posiadamy dostęp do coraz większej ilości danych, ale obecnie nie jesteśmy w stanie z nich efektywnie korzystać. Z kolei sztuczna inteligencja jest niezwykle skuteczna w analizie złożonych zbiorów danych i budowaniu prognoz. Uważam, że może ona dostarczać leka-

rzom cennych wskazówek, które pomogą w świadczeniu fachowej opieki. W jaki sposób AI zmieni role i obowiązki lekarzy?

Wiele opracowań koncentruje się na zagrożeniu AI wynikającym z zastępowania klinicystów. Osobiście nie sądzę, że tak się stanie. Rolę AI postrzegam w kategoriach narzędzia wspierającego pielęgniarki, lekarzy i pacjentów w podejmowaniu złożonych decyzji dotyczących opieki i zdrowia. Lekarze są wykształconymi ekspertami rozumiejącymi kontekst choroby pacjenta. Aby go zrozumieć, studiowali i zdobywali doświadczenie długimi latami. Z kolei sztuczna inteligencja może pomóc w podejmowaniu decyzji jednocześnie dając pewność, że żadne szczegóły wpływające na diagnozę i leczenie nie zostaną pominięte. Jakie są obecne przeszkody na drodze do wdrożenia i zastosowania sztucznej inteligencji w medycynie?

Koncepcje oparte na sztucznej inteligencji w przeważającej części nie są gotowe do wdrożenia klinicznego. Zanim do nich sięgniemy, musimy sobie odpowiedzieć na wiele pytań. Przykładowo: jak zapewnić klinicystom możliwość kwestionowania decyzji podejmowanych na podstawie algorytmów? W jaki sposób bezpiecznie wdrożyć technologię, aby nie powodowała szkód? Inną otwartą kwestią jest pytanie, czy mamy publiczne zezwolenie na sztuczną inteligencję w opiece zdrowotnej. Czy pacjenci są gotowi pogodzić się z prognozami algorytmu, zwłaszcza w przypadku złych rokowań? Czy lekarze są skłonni ufać wynikom algorytmu? Zarówno pacjenci i lekarze nie chcą narzędzia, które po prostu generuje prognozę leczenia albo diagnozę, nie biorąc pod uwagę innych elementów, a jedynie czyste wyniki obliczeń. Istnieje wiele aspektów sztucznej inteligencji: od postępu naukowego i klinicznego zastosowania, do uprawnień klinicystów i pacjentów, po zarządzanie regulacjami, zasadami etyki i informacjami. Wszystkie muszą zostać uzgodnione i przemyślane, zanim będziemy mogli wdrożyć sztuczną inteligencję na szeroką skalę.  Opracowano na podstawie: HIMSS Insights

OSOZ Polska 7/2018

rozmow y

Dialog zamiast przymusu ZUS próbuje zmusić lekarzy do wystawiania e-ZLA zamiast nagradzać tych, którzy to już zrobili – mówi Tomasz Zieliński, Wiceprezes Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców, Wiceprezes Polskiej Izby Informatyki Medycznej. Rozmowa o tym, jak wdrażać rozwiązania cyfrowe, aby zaakceptowali je lekarze.

Nie wszyscy lekarze czekają na cyfrowe zmiany w polskiej ochronie zdrowia z otwartymi rękami. Jak przekonać tych, którzy podchodzą sceptycznie do e-rozwiązań?

Postawy lekarzy podzieliłbym na kilka grup. Pasjonatów nowych technologii nie trzeba przekonywać, tak samo jak niewiele wysiłku potrzeba, aby namówić lekarzy chętnych do wdrażania innowa-

OSOZ Polska 7/2018

cji. Mamy też dużą grupę lekarzy sceptycznych wobec ucyfrawiania medycyny. Oni muszą zobaczyć korzyść medyczną we wdrażaniu rozwiązań cyfrowych. Ale też patrząc na tych, którzy już wdrożyli nowe rozwiązania, muszą widzieć, że jest to wygodniejsze, szybciej się pracuje, pacjent jest zadowolony i że nie będzie to dla nich utrudnieniem. Czyli dobrym przykładem można ich namówić, choć będzie trudno. Ostatnią grupę sta-

nowią osoby przeciwne nowym technologiom w medycynie. Przyczyn niechęci jest wiele. Przykładowo poczucie, że wstawienie komputera do gabinetu będzie barierą w relacji lekarz – pacjent prowadzącą do dehumanizacji medycyny. Wielu z nich nie posługuje się komputerami na tyle biegle w życiu codziennym, aby czuć się bezpiecznie w gabinecie lekarskim, gdzie kolejka pacjentów wymusza szybką pracę i w razie awarii,

rozmow y

Można już wystawiać e-ZLA, e-Recepta znajduje się w fazie pilotażu. Jakich korzyści, ale i jakich trudności przy wdrażaniu można się spodziewać po pierwszych dwóch e-dokumentach?

nawet drobnej, są oni bezradni. Pracując samodzielnie w wiejskiej placówce nie ma obok informatyka, który mógłby pomóc od ręki. Uważam, że najlepiej przekonać lekarzy poprzez nagradzanie tych, którzy zdecydowali się przejść na rozwiązania cyfrowe oraz pokazując jak najwięcej przykładów, gdzie e-rozwiązania się sprawdzają, dając zadowolenie pacjentom i personelowi medycznemu. W ten sposób sceptycy mogą zobaczyć, że jest to możliwe do zrealizowania. W systemie świadczeń publicznych musi jeszcze dojść element sfinansowania inwestycji przez płatnika publicznego, jeśli te rozwiązania mają być obligatoryjne. Lekarze sceptycznie nastawieni do e-zdrowia nie chcą się zgodzić na obligatoryjność. Upieranie się przy tym przez rządzących prowadzi do konfliktu, w którym każdy musi się opowiedzieć po którejś ze stron, a to powoduje, że grupa sceptyczna rośnie, bo konflikt naturalnie przesuwa poglądy z neutralnych na sceptyczne – „skoro chcą nas na siłę zmuszać, to pewnie jest w tym coś złego”. Fakultatywność daje poczucie bezpieczeństwa, a dobry przykład lepiej zachęci niż przymus.

Korzyścią dla e-ZLA jest likwidacja konieczności odbierania bloczków zwolnień z oddziału ZUS i potem odsyłania do ZUS kopii wystawionych zwolnień. Dla pacjenta wygodniejsze jest w tym rozwiązaniu to, że nie musi zanosić druku zwolnienia do zakładu pracy. Niestety, nadal większość pracodawców nie chce zrezygnować z papierowych zwolnień więc pacjent wraca po wydruk papierowy. Dotyczy to również instytucji państwowych, w tym zwłaszcza „mundurowych”. Lekarze napotykają też trudności z transmisją danych do ZUS. Częste, choć coraz rzadsze wyłączenia i awarie systemu ZUS, przede wszystkim w poniedziałki, kiedy jest najwięcej zwolnień, powodują, że lekarze się zniechęcają do tego rozwiązania. Większe ryzyko problemów niesie e-recepta. Przy e-ZLA, jeśli coś idzie nie tak jak planowaliśmy, pacjent może poczekać nawet kilka dni na dokument zwolnienia. Przy papierowym zwolnieniu ma 7 dni na dostarczenie go do pracodawcy. Przy e-recepcie tego czasu zwykle nie ma. Pacjent potrzebuje leki od ręki, dlatego system musi działać bez zarzutu od samego początku i musi być dostępny bez przerw. Musi być też wypracowane rozwiązanie alternatywne – awaryjne. System musi być bezbłędny, bo usterka może spowodować, że ktoś dostanie nie ten lek co trzeba. W tym przypadku występuje trudniejszy rodzaj komunikacji. Przy e-ZLA lekarz komunikuje się z jednym ZUS-em. Przy e-recepcie lekarz, pielęgniarka i położna wystawiają receptę, którą zrealizować może każda apteka. Jest wiele programów gabinetowych i kilka aptecznych, więc ilość wersji komunikacji jest duża, co zwiększa ryzyko błędów. Po ponad 2 latach od wdrożenia e-ZLA, 25% zwolnień jest wystawianych elektronicznie. Kiedy i jak dojdziemy do 100%?

Doświadczenia innych krajów, w których e-ZLA są wdrożone od dawna, pokazują, że można nigdy nie dojść do 100%. U nas ZUS próbuje zmusić lekarzy do

wystawiania e-ZLA zamiast nagradzać, tych którzy to już zrobili. Lekarzy jest za mało, są przepracowani więc naturalnie bliżej im do postawy sceptycznej. Jeśli ZUS zainwestuje w e-ZLA w podmiotach leczniczych opłacając inwestycje w sprzęt i szkolenia, a także wdroży się możliwość wystawiania zwolnień przez asystentów, wówczas procent zwolnień elektronicznych może się zwiększyć. W tej sprawie powstał projekt ustawy, ale gdzieś ugrzązł w pracach legislacyjnych. Od początku prac nad wdrażaniem e-ZLA zgłaszam potrzebę stworzenia kanału awaryjnego dla tych, którzy nie chcą przejść na e-zwolnienia. Gdyby lekarze wiedzieli, że jak będą mieli problem z e-ZLA, to będą mogli wrócić do wersji papierowej, nie byliby przeciw i spróbowaliby. Ponieważ rząd się upiera przy obligatoryjności, to niezdecydowani trzymają się razem z przeciwnikami, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo. Co Pana osobiście przekonuje do e-ZLA?

Pracuję poza miastem, mam kilkadziesiąt kilometrów do ZUS i odbieranie bloczków zwolnień z ZUS było dla mnie zawsze kłopotliwe. ZUS od lat ogranicza ilość wydawanych bloczków, co stanowi utrudnienie i bardzo mi przeszkadzało. E-ZLA od tego mnie uwolniło, tak samo jak od konieczności wysyłania kopii do ZUS, co było i uciążliwe i kosztowne. Pracuję z komputerem w gabinecie od zawsze, zwolnienia wystawiałem od lat z komputera nadrukowując treść na blankiety z ZUS. Przejście na e-ZLA zlikwidowało problem wydruków. Po tym, jak udało się przekonać ZUS, że pierwotnie rozwiązania zastosowane do podpisu (podpis kwalifikowany i ePUAP) są rozwiązaniami nieergonomicznymi dla lekarza i wprowadzono

» Lekarze sceptycznie nastawieni do e-zdrowia nie chcą się zgodzić na obligatoryjność.« OSOZ Polska 7/2018

rozmow y

inne rozwiązanie – certyfikat ZUS – wystawienie zwolnienia elektronicznego jest dla mnie szybsze niż stosowanie wersji papierowej. Jak reagują pacjenci, którym wystawia Pan e-ZLA?

Początkowo było zdziwienie, że zamiast zielonej kartki A5 dostawali białą A4. Gdy przestali dostawać wydruki, mieli obawę, czy pracodawca przyjmie takie zwolnienie. Kiedy okazało się, że pracodawcy nauczyli się obsługiwać e-ZLA, pacjenci byli bardziej zadowoleni. Bardzo spodobało się to rozwiązanie rolnikom, od których KRUS przestał wymagać dostarczania zwolnienia w wersji papierowej. Wciąż jednak jest grupa pracodawców, którzy nie akceptują elektronicznego zwolnienia wymagając papierowej wersji i wtedy pacjenci się denerwują, bo muszą wracać po wydruk. Czy wdrażaniu projektów e-zdrowia w Polsce towarzyszy dialog i wsparcie informacyjne ze strony decydentów? Jakie oczekiwania mają lekarze?

Przy e-ZLA dialog z ZUS pojawił się wtedy, gdy okazało się, że nie ma praktycznie żadnego zainteresowania e-ZLA wśród lekarzy. Kiedy ZUS zaczął potrzebować pomocy, wtedy przypomniał so-

» Oczekiwania co do rozwiązań e-zdrowia są dość proste: ma być lepiej. Zarówno dla zdrowia pacjenta i dla lekarza w pracy.« bie, że istniejemy i warto się dogadać. Techniczne sprawy dość dobrze udało się już dograć. Pozostaje sprawa kosztów po stronie świadczeniodawców – sprzętu, szkoleń, personelu. I tu dialog jest mocno ograniczony. Sprowadza się praktycznie do wymiany korespondencji. Pojedyncze spotkania jak dotąd niczego nie załatwiły, poza obietnicami. Przy e-recepcie jest trochę inaczej. Tu mamy dużo spotkań i rozmów od kilkunastu lat, ale na razie nic z nich nie wynika. Prowadzony pilotaż odbywa się w miejscach, które nie są związane z Porozumieniem Zielonogórskim więc nie uczestniczymy w testach pomimo wielokrotnie składanych propozycji.

Oczekiwania lekarzy co do rozwiązań e-zdrowia są dość proste – ma być lepiej. Lepiej dla zdrowia pacjenta i lepiej dla lekarza w pracy. No i nie może być tak, że instytucje państwowe (ZUS, NFZ) oszczędzają, a lekarze muszą inwestować zarówno swoje środki finansowe jak i swój czas, czyli towar ostatnio bardzo deficytowy. Jak powinien wyglądać modelowy proces digitalizacji sektora zdrowia? Czego brakuje w chwili obecnej?

Digitalizacja nie może być celem samym w sobie. Trzeba analizować, które procesy najpierw digitalizować, aby poprawić opiekę nad pacjentem i ergonomię pracy personelu medycznego. Mamy tendencję do zastępowania komputerem i e-rozwiązaniami procedur, druków, które w wersji papierowej dotąd funkcjonują. To powoduje, że nie likwidujemy problemów tylko generujemy nowe. Moim zdaniem najważniejsze jest pokazanie i potem wdrożenie dobrych rozwiązań, które oszczędzą czas personelu medycznego, a nie tylko służą kontroli rozliczeń. Mamy zbyt mało personelu i nie widać szans na poprawę sytuacji, więc technologia musi na tyle, na ile się da, zastąpić ludzi. Ale żeby to było możliwe, musimy inwestować w innowacje IT. Na to trzeba znaleźć odpowiednie środki finansowe. 

reklama

IT i Zdrowie

Polub czasopismo OSOZ na Facebooku Nowości e-zdrowia | Ciekawostki | Doniesienia naukowe

www.facebook.com/ITiZdrowie

OSOZ Polska 7/2018

pra k t y cznie legislacja

Świadczenia dla niepełnosprawnych pacjentów Kolejne rozwiązania prawne mają poprawić sytuację osób niepełnosprawnych. Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik

Od 1 lipca 2018 r. zmieniły się zasady udzielania świadczeń poza kolejnością.

OSOZ Polska 7/2018

Na listach oczekujących nie umieszcza się już osób posiadających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Dla świadczeniodawców oznacza to nowe wyzwania organizacyjne – po-

cząwszy od konieczności przeszkolenia personelu i zmian w materiałach informacyjnych dla pacjentów, po analizę ilości świadczeń udzielanych określonym grupom pacjentów i zmianę w za-

pra k t y cznie

rządzaniu czasem pracy personelu medycznego.

Nowa ustawa Warunki udzielania świadczeń uległy zmianie na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 9 maja 2018 roku o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności (Dz.U. 2018 poz. 932). Przesądziła ona, że osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności zyskały m.in. prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach. Osoby te zyskały także – podobnie jak świadczeniobiorcy do 18 roku życia, u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu – uprawnienie do ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych bez skierowania.

Krąg uprawnionych Co istotne, status osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności potwierdza orzeczenie wydane przez powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. Dokument nie ma zatem formy legitymacji czy książeczki, nie zawiera zdjęcia i jest rozstrzygnięciem o charakterze czasowym. Stąd też sprawdzenie wszystkich danych z orzeczenia na poziomie rejestracji jest dość czasochłonne. Należy także nadmienić, że pomimo, iż dokument nie zawiera zdjęcia, nie jest dopuszczalne kserowanie go i załączanie do dokumentacji medycznej pacjenta. Znajduje się bowiem na nim szereg danych osobowych pacjenta, w tym danych podlegających szczególnej ochronie (dawniej określanych mianem „danych wrażliwych”), do przetwarzania których podmiot nie posiada umocowania prawnego. Rozporządzenie dotyczące prowadzenia dokumentacji medycznej jednoznacznie wskazuje, że w przypadku historii zdrowia i choroby należy zamieścić adnotację o posiadanych przez pacjenta szczególnych uprawnieniach do świadczeń opieki zdrowotnej, wraz z numerem dokumentu potwierdzającego przysługujące świadczeniobiorcy uprawnienia. W kontekście wdrożenia nowych rozwiązań prawnych pojawia się także pytanie, co z osobami o innym niż znaczny stopniu niepełnosprawności. Biorąc pod

uwagę zapisy obowiązującego od marca 2018 roku rozporządzenia w sprawie priorytetów zdrowotnych, do kluczowych kwestii powinno należeć m.in. zapewnienie świadczeniobiorcom rehabilitacji oraz zwiększenie koordynacji opieki nad pacjentami starszymi, niepełnosprawnymi oraz niesamodzielnymi. Tymczasem brak jest propozycji dla pacjentów, którzy co prawda są niepełnosprawni, ale z uwagi na charakter problemów zdrowotnych powstałych np. na skutek urazów lub wypadków, niejednokrotnie mogliby odzyskać sprawność i możliwość samodzielnego funkcjonowania lub nawet podjęcia pracy zarobkowej. Póki co nie zyskali oni jednak żadnych preferencji w dostępie do świadczeń w zakresie rehabilitacji.

Prawa pacjenta Zmiany umożliwiające osobom o znacznym stopniu niepełnosprawności korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością najpewniej nie będą ostatnimi dotyczącymi wprowadzenia szczególnych preferencji dla osób niepełnosprawnych. Aktualnie trwają prace nad nowelizacją ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w myśl której dodatkowa opieka pielęgnacyjna, do której pacjent ma prawo, byłaby wyłączona spod możliwości naliczania dodatkowych opłat, jeżeli dotyczyłaby pacjentów małoletnich albo posiadających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Przedstawiona propozycja ma na celu uporządkowanie sytuacji prawnej rodziców i opiekunów przebywających ze swoimi podopiecznymi w szpitalu. Doprecyzowano, że w przypadku pacjentów małoletnich albo posiadających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, dodatkowa opieka pielęgnacyjna w podmiotach wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne obejmować ma prawo do pobytu przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W uzasadnieniu wskazuje się na prawo dziecka do stałego pobytu rodziców lub opiekunów przy nim oraz konieczność zapewnienia dogodnych warunków pobytu, zachęcenia i ułatwienia realizacji tego prawa małego pacjenta. Obecność osób bliskich jest bowiem korzystna dla dziecka, przyśpiesza proces leczenia, łagodzi stres związany z poby-

tem w szpitalu i poprawia poczucie bezpieczeństwa. Na analogiczne korzyści wskazano w przypadku osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, które częstokroć nie są w stanie samodzielnie wykonywać podstawowych czynności higieniczno-bytowych. Podmioty lecznicze muszą jednak liczyć się z brakiem dodatkowych środków, które kompensowałyby im koszty pobytu opiekunów. Zgodnie z uzasadnieniem, koszty zużycia wody czy energii elektrycznej są skalkulowane przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, nie przewiduje się zatem wzrostu wyceny, mimo że obowiązek zapewnienia godnych warunków pobytu opiekunów może obejmować nie tylko koszty mediów, ale również inne wydatki związane np. z zakupem łóżek czy praniem pościeli. Doprecyzowania wymaga również zakres zobowiązania podmiotu leczniczego do zapewnienia opiekunom możliwości pobytu w szpitalu. Wiele kwestii wymagać będzie zatem dodatkowego rozstrzygnięcia.

Brak wytycznych Wszystkie przejawy zapewnienia uprzywilejowanej pozycji osobom w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, wynikającej z występujących u nich problemów zdrowotnych, stanowią realizację wskazań zawartych w art. 68 Konstytucji, zgodnie z którą władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Z perspektywy systemu, wątpliwości może jedynie budzić sposób wprowadzania nowelizacji, fragmentaryczny charakter przyjętych rozwiązań prawnych, ale przede wszystkim brak spójnej informacji przekazywanej świadczeniodawcom. Potrzebne są bowiem zarówno precyzyjne komunikaty dotyczące zmian i vacatio legis niezbędne do przygotowania się od strony technicznej i organizacyjnej do nowych rozwiązań, jak i praktyczne wskazówki dotyczące prowadzenia list oczekujących, dokumentacji medycznej pacjentów czy zasad współdziałania z osobami sprawującymi na co dzień opiekę nad pacjentem. 

OSOZ Polska 7/2018

pra k t y cznie

Od zera do komputera Ochrona Zdrowia jest tematem obszernym i wielopłaszczyznowym. Zamiast chorować wolimy cieszyć się dobrym zdrowiem. Jednak każdemu z nas może zdarzyć się konieczność współpracy z personelem odzianym w białe fartuchy i niosącym pomoc z zastosowaniem wszelkich dostępnych im środków i technologii. Technologią możemy, a nawet powinniśmy wspomagać się w każdej sytuacji, w której jest to możliwe.

Alicja Krudysz, Prezes Warszawskiego Oddziału Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej

OSOZ Polska 7/2018

Piotr Dradrach, Pełnomocnik ds. Bezpieczeństwa Informacji w SZPZLO Warszawa Bemowo-Włochy

Rośnie liczba maszyn dysponujących ogromną mocą obliczeniową. Wykorzystanie ich do ratowania życia i zdrowia ludzkiego jest wręcz obowiązkiem. Oczywiście nic nie zastąpi świetnie wykształconego i doświadczonego personelu w białych fartuchach, ich umiejętności, zdolności podejmowania decyzji, ponoszenia ryzyka i intuicji – czysto ludzkich cech, determinujących kompetencje zawodowe. Jednak umiejętne wspomaganie tych cech nowoczesną technologią, maszynami mającymi zdolność bardzo

pra k t y cznie

szybkiego liczenia, technikami obrazowymi i analitycznymi przynosi z roku na rok coraz lepsze rezultaty. Wyobraźmy sobie przypadek pacjenta biorącego udział w wypadku samochodowym. Od nieprzytomnej osoby niczego się nie dowiemy. Z dokumentów przy nim znalezionych poznajemy jego tożsamość, dzięki czemu po wpisaniu do komputera numeru PESEL okazuje się, iż jesteśmy w stanie – w razie uzasadnionej potrzeby – uzyskać wszelkie informacje dotyczące historii medycznej. Wiemy, jakie zażywa leki i na co jest uczulony, jaką przeszedł operację i jakie były jej konsekwencje. Możemy, uzupełniając doświadczenie i wiedzę medyków o informacje dostępne w ogólnokrajowym systemie, zoptymalizować proces leczenia. Przykład wypadku jest dość skrajny, ale weźmy pod uwagę osobę z zaburzeniami pamięci, cierpiącą na jakąś przewlekłą chorobę, słabnącą na ulicy. Dysponując dodatkową wiedzą pobraną z wcześniejszych zapisów medycznych jesteśmy w stanie w bardziej skuteczny sposób podjąć działania lecznicze, minimalizując czas i ryzyko zastosowania procedur, które być może u tej osoby w przeszłości nie przyniosły zamierzonych rezultatów. Tendencja centralizacji przepływu ogromnych ilości informacji to wynik rozwijających się możliwości technicznych. Do tego dochodzą nowoczesne techniki obrazowania i diagnostyki, elektroniczne recepty i zwolnienia, zdalne porady, konsultacje na odległość czy nawet sterowanie urządzeniami wykonującymi zabiegi. To rzeczy, które wiele lat temu wydawały się być na pograniczu filmów fantastycznych, a dziś są już możliwe.

Z własnych doświadczeń Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa Bemowo-Włochy przechodzi od wielu lat dynamiczną i usłaną wieloma problemami drogę od „średniowiecza” do nowoczesnej placówki medycznej. Gdy zakładaliśmy naszą placówkę, otaczał nas zupełnie inny świat i nikt się nie spodziewał, że zmiany będą postępować tak szybko i w tym kierunku. Papierowa dokumentacja medyczna wypełniana była odręcznie przez personel. Wszyscy myśleliśmy, że żartobliwie postrzegany problem koszmarnie nieczytelnej recepty, odczytywanej jedynie przez panią w aptece obdarzoną ponadprzeciętnymi zdolnościami analizy i prawidłowego

» Personel medyczny otrzymuje do rąk narzędzia usprawniające pracę. Ich płynne stosowanie wymaga na początku dużego zaangażowania.«

interpretowania tajemnych znaków, jest nierozwiązywalny. A jednak okazało się, że może być inaczej. Zakup sprzętu i oprogramowania to duży wydatek. Wszyscy mieliśmy świadomość, że w rozwijającej się placówce nie możemy mieć byle czego, więc rozpoczęliśmy starania, aby zdobyć dodatkowe środki poza bieżącą działalnością, za które sfinansowalibyśmy nasze plany i marzenia. W roku 2007, po długim okresie wnioskowania i wielu próbach, staliśmy się beneficjentem dotacji ze środków Unii Europejskiej. Duży zastrzyk środków finansowych, dedykowany informatyzacji placówki, został spożytkowany idealnie. Budynki SZPZLO Warszawa Bemowo-Włochy zostały wyposażone w nowoczesną sieć komputerową i stanowiska komputerowe w każdym gabinecie. Zakupiono oprogramowanie, które wraz ze sprzętem stanowiło zintegrowany system informatyczny. Wdrożenie było długie, pracochłonne, jednak po tym trudnym czasie okazało się, iż jesteśmy jedną z najlepiej zinformatyzowanych placówek medycznych w kraju. System, wspólny dla wszystkich naszych przychodni, stanowił olbrzymie ułatwienie dla pracy całego SZPZLO. Prowadzenie czynności rejestracji i obsługi pacjentów zyskało na szybkości i wydajności. Statystyka medyczna, na podstawie której rozliczamy się z wykonywanych usług, stała się dokładniejsza, co zmniejszyło liczbę potencjalnych pomyłek, korekt i usprawniło finansowanie placówki. Ucyfrowienie laboratorium analitycznego oraz pracowni RTG, do której zlecenia można już wystawiać elektronicznie, umożliwiło m.in. podgląd przez lekarzy wyników zleconych badań bezpośrednio w systemie informatycznym. Wdrożenie, mimo swojej złożoności, dzięki ogromnemu zaangażowaniu całej załogi przebiegło płynnie i efektywnie. Szkolenia personelu, dotychczas pracującego głównie na doku-

mentacji papierowej, wymagały nieraz zmiany wielu przyzwyczajeń. Ponieważ wszyscy mieliśmy poczucie, iż praca w tym zakresie jest konieczna i nieunikniona, daliśmy radę. Kolejne lata przyniosły dalsze inwestycje w infrastrukturę informatyczną. Nieco wymuszoną przez przepisy prawa, ale również motywowaną dalszym podnoszeniem funkcjonalności systemów wdrożonych w latach poprzednich. Uzyskaną w roku 2016 dotację w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014–2020 spożytkowaliśmy na całkowite odnowienie infrastruktury sprzętowej, aby dalej umożliwić kolejną modyfikację i zwiększenie funkcjonalności systemu informatycznego. Uruchomiliśmy e-rejestrację i portal pacjenta umożliwiające obsługę części zadań związanych z zapisami pacjentów przez Internet, jednocześnie rozpoczynając proces wdrożenia elektronicznego obiegu dokumentów w administracji. Rozbudowując placówkę o nowe poradnie i kupując nowy sprzęt, dbamy o coraz głębszą integrację ze środowiskiem informatycznym. Diagnostyka obrazowa (nowa pracownia RTG, pracownie USG, endoskopowa) są w pełni zintegrowane z systemem klasy HIS pracującym w placówce. Lekarze dysponują podglądem zarówno wyników badań jak i obrazów zapisanych podczas ich wykonywania. Budując nową przychodnię staraliśmy się, aby był to obiekt będący wizytówką nowoczesnej medycyny. Dlatego zastosowaliśmy elektroniczne podpisywanie dokumentacji medycznej. Papierowe, tradycyjne dokumenty ograniczyliśmy do minimum. W przypadku, gdy zaistnieje konieczność wglądu do nich, dysponujemy skanowanymi kopiami zapisanymi w systemie informatycznym. Elektroniczne podpisy służące autoryzacji zlikwidowały konieczność wydruków i podpisu tradycyjnego, oczywiście z zachowaniem obligatoryjnych do wydruku

OSOZ Polska 7/2018

pra k t y cznie

dokumentów, skierowań, zleceń czy udostępnienia dokumentacji medycznej. Duży stopień digitalizacji placówki wiąże się niestety ze zwiększającą się liczbą zagrożeń natury informatycznej. Dokumentacja, na której pracujemy, jest objęta szczególną ochroną prawną, Certyfikaty zarządzania według normy ISO9001 oraz zarządzania bezpieczeństwem informacji według normy ISO27001 gwarantują spełnienie z nawiązką wszystkich wymogów przepisów prawa.

Integracja na poziomie krajowym Zbliżający się wielkimi krokami obowiązek prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM), powodujący popłoch i nierzadko panikę pośród konserwatywnej części środowiska lekarskiego, wydaje się nieunikniony. Do końca nie wiadomo, kiedy to nastąpi. Jednak na dzień dzisiejszy istnieje już szereg rozwiązań na poziomie krajowym doskonale wskazujących kierunek rozwoju erozwiązań. Centrum Systemów Informatycznych Ochrony Zdrowia pracuje nad zestawem reguł biznesowych i walida-

cyjnych określających warunki, jakim mają odpowiadać dokumenty wchodzące w skład EDM, co ma zapewnić komunikację pomiędzy placówkami, pracującymi na systemach informatycznych różnych dostawców. Językiem, przy pomocy którego realizowana będzie komunikacja pomiędzy systemami, jest Polska Implementacja Krajowa HL7 CDA. Ten skomplikowany termin to nic innego jak szczegółowe wytyczne dotyczące zawartości poszczególnych pól informacyjnych, ich wielkości i warunków koniecznych do spełnienia, aby dokumenty mogły być zrozumiałe dla placówek pracujących na różnych systemach informatycznych. Dla dostawców oprogramowania stworzono szereg instrukcji dotyczących wdrażania i dostosowywania opracowywanych i rozwijanych przez nich systemów informatycznych pracujących w placówkach medycznych. Projekt, rozwijany pod nazwą platforma P1, zapewnić ma możliwość wspólnego przetwarzania dokumentów i na dzień dzisiejszy jego możliwości techniczne i proponowane szablony dokumentów można

„Budując nową przychodnię staraliśmy się, aby był to obiekt będący wizytówką nowoczesnej medycyny. Dlatego zastosowaliśmy elektroniczne podpisywanie dokumentacji medycznej. Papierowe, tradycyjne dokumenty ograniczyliśmy do minimum. W przypadku, gdy zaistnieje konieczność wglądu do nich, dysponujemy skanowanymi kopiami zapisanymi w systemie informatycznym. Na zdjęciu: Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa Bemowo-Włochy

OSOZ Polska 7/2018

przeglądać na stronie CSIOZ, zgłaszając sugestię bezpośrednio do integratora systemów. Równolegle z rozwijaną platformą P1, dokumentacja w formie elektronicznej rozwijana jest przez inne podmioty na poziomie krajowym. Od dwóch lat możliwe jest wystawianie zwolnień elektronicznych poprzez internetową platformę udostępnioną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz narzędzia administracji publicznej (ePuap). Świadome i umiejętne korzystanie z pojawiających się sukcesywnie mechanizmów coraz bardziej ułatwia pracę w zawodach związanych z ochroną zdrowia. Kluczem jest tu umiejętność ich efektywnego wykorzystywania. Coraz większego znaczenia nabiera bezawaryjność, pewność pracy oraz bezpieczeństwo systemów. Nietrudno wyobrazić sobie konsekwencję poważnej awarii systemu pracującego na poziomie krajowym, jeśli ciągłość pracy wszystkich placówek medycznych będzie w jakiś sposób od niego zależna.

Rola personelu „technicznego” Efektywna praca nowoczesnej placówki medycznej coraz bardziej zależna jest od pracy personelu pomocniczego, wykonującego zadania nie związane bezpośred-

pra k t y cznie

nio z obsługą pacjenta. Wzrastająca liczba rozwiązań informatycznych oraz rola nowoczesnych technologii w codziennej pracy placówki ochrony zdrowia powodują konieczność utrzymania systemów w stałej gotowości do pracy. W tym celu potrzeba kilku elementów. Przede wszystkim trzeba zapewnić odpowiednią infrastrukturę sprzętową. Jej moc obliczeniowa musi być na tyle duża, by sprostać rosnącym wymaganiom użytkowym oraz stwarzać możliwości rozwoju systemów w przyszłości. Diagnostyka obrazowa z biegiem czasu daje możliwości coraz dokładniejszego analizowania wyników badań, jednak powierzchnie dyskowe niezbędne do przechowywania zdjęć medycznych wraz z czasem szybko muszą być powiększane. Z kolei ich szybkie przesyłanie innym użytkownikom wymaga sprawnej i wydajnej infrastruktury sieciowej. Niekiedy placówki mogą posiadać kilka lokalizacji (w naszym przypadku jest to osiem przychodni) i konieczne jest zapewnienie wymiany olbrzymiej ilości danych w czasie rzeczywistym, przy zapewnieniu szybkości transferu, przepustowości sieci, jak i odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. W aglomeracji wielkomiejskiej jest to znacznie łatwiejsze do zrealizowania niż na terenach mniejszych miejscowości, gdzie nie ma dostępu do rozbudowanej infrastruktury sieciowej w postaci łącz światłowodowych, a co za tym idzie – wymaga większych inwestycji. Kolejny element infrastruktury to lokalne stanowiska komputerowe, na których bezpośrednio pracuje personel części „białej” prowadząc dokumentację medyczną. Komputery, tablety, komputery przenośne, urządzenia mobilne – wszystko co potrzebne, aby zapewnić bezpieczny dostęp do zasobów placówki w każdej sytuacji, gdy jest to wymagane (praca stacjonarna w gabinecie, wizyty domowe lekarzy POZ czy pielęgniarek środowiskowych). Potrzeby te generują konieczność współpracy ze specjalistami zajmującymi się nie tylko informatyką, ale i również bezpieczeństwem teleinformatycznym. Wzrost znaczenia personelu, nazwijmy go technicznego, jest coraz bardziej odczuwalny. W jego kompetencji jest m.in. zabezpieczenie energetyczne budynków i serwerowni, konserwacja instalacji telekomunikacyjnych, sieci komputerowych, przygotowanie urządzenia do transmisji danych itd. Dodatkowo, rozwój usług elektronicznych dla pacjentów powoduje koniecz-

» E-diagnostyka obrazowa to wiele nowych możliwości, m.in. szybkie i precyzyjne przetwarzanie wyników badań. W tym przypadku ważne jest perspektywicznie przewidywanie zasobów serwerowych.«

ność świadczenia wsparcia technicznego, nie tylko pracownikom placówki, ale również samym pacjentom, u których problemy techniczne z aplikacjami również mogą występować. Usługa e-rejestracji, najpopularniejsza w naszym portalu pacjenta, wymagała dodatkowych zabezpieczeń, okresowej konserwacji i audytowania. Rozwój technologii w sektorze medycznym powoduje, iż od całego personelu technicznego zaczynamy wymagać więcej, zarówno na etapie wdrażania systemu, jak i późniejszej jego eksploatacji. Praca informatyka w placówce ochrony zdrowia dzisiaj ma dużo większe znaczenie niż kilka lat temu. Dochodzimy do sytuacji, w której bez fachowego personelu technicznego, ciągle podnoszącego kwalifikacje, zajmującego się wieloma aspektami infrastruktury placówki, codzienna praca, jeśli nie niemożliwa, to byłaby poważnie utrudniona. Personel medyczny otrzymuje do rąk narzędzia usprawniające pracę, jednak wymaga to od niego na początku zaangażowania. Zwykle sporą barierą jest niechęć do zmian w metodologii pracy, co jest zrozumiałe. W momencie natłoku własnej pracy merytorycznej, ściśle związanej z procedurami medycznymi, poświęcanie dodatkowego czasu na naukę nowych metod opisywania i edycji danych na komputerze, dla niektórych osób na co dzień nie użytkujących sprzętu komputerowego jest dodatkowym wysiłkiem. Kadra młodsza wiekiem dużo chętniej stosuje rozwiązania techniczne, co powoduje nieraz pewne dysproporcje w jakości prowadzonej dokumentacji. Digitalizacja placówki ochrony zdrowia jest więc procesem wielopłaszczyznowym, wymagającym od całego personelu wysiłku i współpracy. Dodatkowo, systemy wprowadzane jakiś czas temu podlegają ciągłym zmianom wynikających ze zmieniających się przepisów oraz możliwości technicznych.

Czasy się zmieniają, rozwój technologii w każdej dziedzinie jest olbrzymi. Nie bójmy się jej i implementujmy sensowne, ułatwiające pracę rozwiązania. Nikt z nas nie wyobraża sobie dzisiaj świata bez telefonu komórkowego. Nawet osoby zadeklarowane, że nigdy z niego nie skorzystają, mogą znaleźć się w sytuacji, gdy ratujący życie zespół ratowników przybędzie w karetce pogotowia wezwanej przez przypadkowego przechodnia właśnie z pomocą telefonu komórkowego. Wtedy zadeklarowany przeciwnik wszechobecnej technologii być może zmieni zdanie. Technologia daje nowe możliwości i generuje niebezpieczeństwa. Kluczem do sukcesu jest rozsądne wyważenie i świadome wprowadzanie rozwiązań informatycznych, zachowując przy tym wysoki poziom bezpieczeństwa i nie zwiększając ogólnych podatności systemów na czynniki zewnętrzne. Najczęstszą barierą wprowadzania innowacji są możliwość finansowe jednostki. Z doświadczenia wiemy, iż najwięcej w tym zakresie zależy od dobrej kadry menedżerskiej. Jeśli są pomysły, to środki na ich realizację jakoś uda się znaleźć. Digitalizacja wymaga od zarządzających placówką mozolnej pracy, samozaparcia i konsekwencji w dążeniu do celów. Dzisiejsza statystyka medyczna, analizy ekonomiczne, szczegółowe raportowanie, niezbędne w bieżącej pracy jednostki i planowaniu, zarówno krótkoterminowym jak i długofalowym, byłyby niemożliwe bez nowoczesnych technologii. Komputer na biurku każdego lekarza i prowadzenie dokumentacji wyłącznie elektronicznej, z możliwością wymiany informacji pomiędzy placówkami, to niedaleka przyszłość, a dla niektórych już teraźniejszość. 

OSOZ Polska 7/2018

pra k t y cznie E -zdrowie na ś wiecie

Doświadczenie pacjenta: przyszłość farmacji to właściwe oprogramowanie

Chatboty i robotyka pomogą walczyć z niedoborem profesjonalistów

Przemysł farmaceutyczny z wartością 86 mld USD (2015 rok) jest branżą numer 1 na świecie. W celu dalszej ekspansji, producenci leków szukają rozwiązań cyfrowych do wzmacniania tzw. doświadczenia pacjenta (sposób, w jaki pacjenci wchodzą w interakcje z produktami/usługami medycznymi). Obecnie większość pacjentów (poza grupą entuzjastów technologii) nie posiada narzędzi pozwalających lepiej zarządzać farmakoterapią, np. w postaci aplikacji przypominających o zażyciu leku, oceniających efekty leczenia czy ostrzegających przed interakcjami. Pod wpływem nowej fali technologii generowanych przez startupy to się zmienia. Przykładem jest aplikacja Quitter’s Circle firmy Pfizer, która pomaga w rzucaniu palenia papierosów. Narzędzie pozwoliło zrozumieć potrzeby pacjentów i mechanizmy zaangażowania.

– Odczuwam ból w klatce piersiowej. Czy powinienem wezwać karetkę pogotowania? – na to i podobne pytania mieszkańców Singapuru wkrótce odpowiedzą chatboty pełniące rolę konsultantów zdrowotnych. Mają one być dostępne w publicznym systemie ochrony zdrowia i pomóc walczyć m.in. z deficytem lekarzy i pielęgniarek. Na podstawie serii pytań system oparty na sztucznej inteligencji będzie mógł wydać pierwszą diagnozę, a w razie potrzeby – skierować do ośrodka zdrowia przyporządkowując numer w kolejce w zależności od pilności przypadku. W pierwszej kolejności aplikacja umożliwi zebranie wstępnego wywiadu lekarskiego przed wizytą, jeszcze w poczekalni lekarskiej. Pytania dopasuje i zada system AI. To pozwoli zaoszczędzić lekarzowi bezcenny czas i oswoić pacjentów z nowymi rozwiązaniami.

Jak w 5 minutach wczytać historię leczenia na iPhone’a?

Atak hackerów na 1,5 mln kartotek pacjentów Singapuru

W nowej wersji systemu operacyjnego iOS mieszkańcy USA mogą pobrać dokumentację medyczną na smartfona lub tablet firmy Apple. W ten sposób pacjent otrzymuje pełny wgląd do kartoteki medycznej: wyników badań laboratoryjnych, listy zażywanych leków, alergii, zapisów z pomiarów parametrów życia itd. W marcu br. Apple współpracował już z 300 szpitalami w USA, a lista szybko się poszerza. Apple chce w ten sposób rozwiązać istniejący od lat problem w ochronie zdrowia polegający na tym, że dane nie podążają za pacjentem wraz z tym, jak zmienia on miejsce zamieszkania, lekarza albo odwiedza nowego specjalistę. Dotychczasowe rozwiązania w postaci e-portali pacjenta również się nie sprawdziły. Smartfon posiada obecnie prawie każdy z nas. CNBC podaje szczegółową instrukcję pobrania dokumentacji medycznej.

Według miejscowych władz, atak został dobrze zaplanowany i nakierowany na publiczne zbiory danych zdrowotnych. Łupem padły informacje o pacjentach, którzy zostali zarejestrowani w przychodniach zdrowotnych od 1 maja 2015 roku do 4 lipca 2018 roku. Wykradzione dane obejmują dane osobowe oraz adresy. Choć nie wyciekły kartoteki medyczne, to skradziono także informacje o zażywanych lekach w przypadku 160 000 pacjentów. To jedno z największych przestępstw cybernetycznych w ostatnim czasie. Celem stały się też dane Premiera Signapuru Lee Hsien Loong, który dwukrotnie zmagał się z nowotworem. Jak w większości podobnych ataków, hackerzy wykorzystali szkodliwe oprogramowanie typu malware, aby włamać się do systemu. Większość dotychczasowych ataków była skutecznie udaremniana.

Źródło: Forbes

Źródło: CNBC

OSOZ Polska 7/2018

Źródło: Channel NewsAsia

Źródło: BBC

Foto: designed by freepik.com

pra k t y cznie

Tele-zabawki niczego nie zmienią Telemedycyna wiele obiecuje, ale zbyt często są to jedynie obietnice firm produkujących tele-sprzęt. Jak wycisnąć z technologii to, co najlepsze, ułatwiając pacjentom dostęp do usług i podnosząc efektywność kosztową świadczeń? Jak przesunąć punkt ciężkości z innowacyjnych zabawek w stronę praktycznych rozwiązań pomagających monitorować stan zdrowia chorego? Wojciech Zawalski

Zasadniczo, istotą telemedycyny jest zaprzęgnięcie technik teleinformatycznych do realizacji świadczeń opieki zdrowotnej. Przez wiele lat słowo

telemedycyna było słowem kluczem do rozwiązania wielu bolączek opieki zdrowotnej. Przyjęło się uważać, że gdyby polskie prawodawstwo zezwoliło na używanie telemedycyny, to skończyłyby się wszystkie problemy sekto-

ra, poszerzył zakres usług medycznych i przede wszystkim zwiększyła dostępność usług. W efekcie – zniknęłyby kolejki. Długie lata telemedycyna raczkowała wprowadzona chyłkiem przez różne podmioty, na granicy obowiązujących przepisów, wykorzystując luki w prawie. Brakowało jasnych uregulowań prawnych. Najczęstszym historycznym wykorzystaniem telemedycyny w Polsce była teleradiologia, wysyłka zdjęć RTG i badań CT do dyżurującego „przed komputerem” radiologa, który dokonywał zdalnie opisu i odsyłał wynik badania do szpitala. Teleradiologia zwykle działała w podziemiu, nieprzychylnie patrzył

OSOZ Polska 7/2018

pra k t y cznie

na takie rozwiązania Narodowy Fundusz Zdrowia wymierzając kary podmiotom nie posiadającym lekarza radiologa na dyżurze. Trochę to dziwne praktyki zważywszy, że w tym samym czasie teleradiologia był w powszechnym użyciu na całym świecie, a przypadki transgranicznego opisu badania nie były niczym niezwykłym. Te i inne praktyki telemedyczne nie znajdowały również zrozumienia w kolejnych kierownictwach Ministerstwa Zdrowia. Słońce wzeszło nad Polską telemedycyną dopiero w 2015 roku, kiedy to Minister Zembala nakazał Narodowemu Funduszowi Zdrowia włączenie telemedycyny do katalogu świadczeń. Oczekiwania była tak duże, że żądano wdrożenia tych świadczeń, pomimo braku rozwiązań prawnych zezwalających na badanie pacjenta z pominięciem osobistego kontaktu, za pomocą kamery czy innych sposobów na odległość. Usankcjonowane przepisami rozwiązania uwzględniające telemedycynę powstały w NFZ pod moim osobistym kierownictwem. Były to telekonsylia kardiologiczne i geriatryczne. Wtedy, po raz pierwszy, znaleźliśmy sposób na ich sfinansowanie z publicznych środków. Pierwszym etapem było rozeznanie, czy takie świadczenia mogą być traktowane jako świadczenia gwarantowane, a co za tym idzie – finansowane przez NFZ. Tutaj pomogła nam nieprecyzyjność zapisów koszykowych w Rozporządzeniach Ministra Zdrowia dotyczących świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Niedookreślenie warunków wykonywania pozwoliło na rozpoczęcie prac nad świadczeniami telemedycznymi na poziomie Narodowego Funduszu Zdrowia bez konieczności zmian w Rozporządzeniach Ministra Zdrowia. Ale nie wszystkie przepisy były tak przychylne telemedycynie. Po analizie obowiązującego ówcześnie stanu prawnego doszliśmy do wniosku, że nie jest możliwe udzielenie porady pacjent – lekarz na odległość. Jedyną możliwością było wtedy opracowanie modelu konsylium. Polegało to na tym, że pacjent w gabinecie lekarza POZ jest konsultowany on-line przez lekarza specjalistę kardiologa lub geriatrę. Tak narodziły się telekonsylia kardiologiczne i geriatryczne, które może nie zrewolucjonizowały polskiej medycyny, ale umożliwiły szybką konsultację pacjentów mających kłopot z dotarciem do lekarza specjalisty.

OSOZ Polska 7/2018

» Telemedycyna nie jest zabawką, która ładnie wygląda jako opaska na ręku seniora. Musi za nią podążać cały system reagowania na zdarzenia.« Analizy, jakich dokonaliśmy podczas tworzenia telekonsyliów, zapoczątkowały prace, których zwieńczeniem było dopuszczenie usług telemedycznych do powszechnego użytkowania. Zmiana ustawy o SIOZ i innych ustaw zezwoliła na badanie pacjenta na odległość. Stało się to możliwe w 2016 roku i zapoczątkowało lawinę start-up’ów w dziedzinie telemedycyny. Powstały głównie firmy oferujące prowadzenie na odległość badań powszechnie stosowanych, najczęściej z dziedziny kardiologii. Oczywiście również wcześniej wiele podmiotów próbowało na mniejszą lub większą skalę wykorzystać usługi telemedyczne. Testowały je w miarę możliwości instytuty zarówno publiczne (Zabrze, Kajetany), jak i podmioty prywatne. Ale dopiero opisane zmiany w prawie otworzyły drzwi dla rozwiązań telemedycznych. Wiele firm oferuje tele-EKG, tele-Holter, tele-KTG, a nawet bardzo skomplikowane kioski czy gabinety umożliwiające zdalne przeprowadzenia badań. W lipcu br. prezentacja takich urządzeń miała nawet miejsce w Senacie RP. Warto podkreślić, że wiele tych rozwiązań z powodzeniem wykorzystywanych jest na świecie, wiele innych wciąż czeka na swoje odkrycie w Polsce. Przykładem czekającym na większą uwagę jest chociażby telepsychiatria, doskonale rozwijająca się w Danii, gdzie jest narzędziem wsparcia dla lekarza rodzinnego i nie wymaga niczego więcej poza sprawnie działającym systemem transmisji dźwięku i obrazu. Krokiem milowym były dokonane w tym roku zmiany prawne zezwalające na wykorzystywanie e-recepty. Chociaż w tej dziedzinie wymaganych jest jeszcze kilka kolejnych zmian legislacyjnych, głównie na poziomie rozporządzeń Ministra Zdrowia, to podwaliny pod sprawnie działający system telemedycyny w Polsce zostały położone. Bez wątpienia można powiedzieć, że Polska, po dokonanych w ostatnich trzech latach zmianach kilku kluczowych ustaw z zakresu opieki medycznej, jest

jednym z bardziej przyjaznych rozwiązaniom telemedycznym krajem na świecie. Jest jednak jedno kluczowe „ale”. Po pierwsze, w tym zachłyśnięciu temedycznymi rozwiązaniami zapomniano o pacjencie. Telemedycyna to nie są rozwiązania dla firm je produkujących, mających zwiększyć ich przychody. Nie są to również rozwiązania dla korporacji medycznych zmniejszające ich koszty udzielania świadczeń. Telemedycyna nie jest zabawką, która ładnie wygląda jako opaska na ręku seniora, jeżeli nie idzie za nią cały system reagowania na zdarzenia. Telemedycyna, żeby miała sens, ma być przyjazna, dostępna i funkcjonalna dla pacjenta. Ile byśmy nie wyprodukowali urządzeń typu tele-Holter czy tele-EKG, to w sposób użytkowany dziś w Polsce niczego one nie załatwiają. Jeżeli ktoś sądzi, że wstawiając kiosk telemedyczny do galerii handlowej robi to dobrze, jest w błędzie. Dowodem są doświadczenia innych krajów. Obecnie mamy bardzo chłonny rynek dla tego typu innowacji, więc wciąż powstają nowe tele-aplikacje, tele-EKG, tele-KTG itd. Nadal są one tylko modną zabawką, nie mającą zastosowania dla poprawy zdrowia publicznego w Polsce. Osobną grupę stanowią zastosowania telemedyczne, które delikatnie mówiąc mogą zaszkodzić, budując w pacjencie bezzasadne wrażenie „właściwej opieki”. Za tego typu rozwiązania mogą uchodzić urządzenia typu teleKTG wywołujące u przyszłych mam poczucie bezpieczeństwa, podczas gdy w pewnych przypadkach może to być bardzo złudne przekonanie. Urządzenie dokonuje bezprzewodowej transmisji tętna płodu, które jest oceniane online przez wykwalifikowanego położnika. Pytanie brzmi: czy aby na pewno ma to sens? Przecież nie ma zaleceń rutynowych zapisów KTG u wszystkich ciężarnych i w każdym okresie ciąży fizjologicznej. Jeżeli istnieje taka potrzeba, wykonuje się badanie KTG podczas wizyty w ściśle określonych wskazaniach. Jeże-

pra k t y cznie

li zachodzi potrzeba monitorowania ciąży powikłanej, wykonanie KTG w warunkach domowych nie jest najlepszym rozwiązaniem. No ale jeżeli mamy podgląd on-line i kontakt z lekarzem oceniającym, wówczas faktycznie można znaleźć praktyczne zastosowanie dla teleKTG. W trakcie badania on-line lekarz przerwie nieprawidłowe badanie, nakaże wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego i udać się niezwłocznie do szpitala. W położnictwie decydują minuty. Pół godziny lub godzina zaniechania może spowodować tragedię. Dlatego absolutnie za ślepy zaułek telemedycyny uważam rozwiązania, które dopiero po wykonaniu badania wysyłają je do oceny, a wynik nadchodzi z opóźnieniem. Załóżmy, że przyszła mama nie wyposażona w takie urządzenie poczuje się gorzej, zacznie źle odczuwać ruch itp. Dziś zadzwoni do lekarza lub bezpośrednio uda się do szpitala lub wezwie pogotowie. Nie straci czasu. Owszem, być może podłączenie zapisu tele-KTG pozwoliłoby uniknąć wizyty u lekarza, ale tylko pod warunkiem, że istniałaby możliwość oceny zapisu on-line. W innym przypadku, po podłączeniu do aparatu, mamy 30 minut badania, a dalej kolejny czas na transfer i ocenę. W tym czasie może dojść do groźnych powikłań, a nawet tragedii utraty dziecka. Tylko dlatego, że straciliśmy czas w poczuciu fałszywie rozumianego bezpieczeństwa. Ktoś powie: ale EKG też może być nieprawidłowe. Tak, ale zawał boli i zwykle teletransmisja jest on-line. Po drugie, tak jak telemedycyna zapomniała o pacjencie, tak i płatnik (NFZ) zapomniał o telemedycynie. Nie ma mowy o rozwoju telemedycyny i ułatwień dla pacjenta, jeżeli nie będzie refundacji tele-usług. Nie potra-

» Telemedycyna zapomniała o pacjencie, tak i płatnik zapomniał o telemedycynie.« fię zrozumieć oporu płatnika dla szeroko zakrojonego finansowania świadczeń telemedycznych. Przecież w ten sposób można by radykalnie zmniejszyć kolejki i poprawić bezpieczeństwo pacjentów. Przykładem jest opisywana na wstępie psychiatria duńska wykorzystująca rozwiązania telemedyczne. To rozwiązanie proste do zrealizowania i jak uczy doświadczenie duńskie – bardzo bezpieczne i użyteczne dla pacjenta. Do tego dużo tańsze dla płatnika. Kolejny przykład – konsultacje specjalistyczne. Pacjent przebywający w szpitalu, a wymagający chociażby konsultacji geriatrycznej czy endokrynologicznej, mógłby być oceniony zdalnie. Byłoby szybciej, taniej i sprawniej. Telemedycyna otwiera nowe możliwości także przez Ambulatoryjną Opieką Specjalistyczną. Nowe technologie są rozwiązaniami uszczelniającymi system. Płatnik może zażądać wglądu do elektronicznej dokumentacji medycznej, otrzymując podgląd i możliwość kontroli on-line. Będzie szybciej, taniej i skuteczniej. Marzeniem jest oczywiście system pozwalający połączyć się z endokrynologiem przez telefon komórkowy i uzyskać konsultację oraz receptę w trybie on-line. Zlecony lek pojawiłby się za 15 minut u nas w domu. Fikcja? Nie, możliwe? Tego typu rozwiązania są już dziś dostępne. Do takiej telemedycyny powinniśmy dążyć. Stanu obecnego nie można jednak

zmienić bez zmiany mentalności w Centrali NFZ. Za brak działań i inicjatyw na tym polu nie da się już obwiniać rozwiązań prawnych. Trzeba za to mieć świadomość i wolę. Trzeba również chcieć ułatwić życie pacjentowi. Nie można zasłaniać się wytrychem „tego się nie da kontrolować”, „wyciekną pieniądze”. Rozwiązania telemedyczne są bardzo łatwe do kontroli. W wielu krajach nawet skierowania na badania kosztochłonne są wystawiane on-line z kontrasygnatą płatnika zanim pacjent opuści gabinet. Medycyna powinna być przyjazna pacjentowi, szybka, bezpieczna i szeroko dostępna. I do tego efektywna. Zamiast wdrażać zabawki telemedyczne nie mające żadnego znaczenia w skali populacji, należy promować rozwiązania proste, kosztoefektytwne i przyjazne pacjentowi. Jeżeli ktoś chce wstawić kiosk telemedycyny lotniczej w każdej galerii handlowej, może to zrobić. Ale znaczenie dla Polaków będzie miała tele-ocena geriatryczna pacjenta na każdym oddziale ortopedycznym lub tele-wsparcie psychiatryczne dla lekarza POZ. Znaczenie dla kogo? Dla firmy produkującej sprzęt, podmiotu leczniczego, płatnika, ale przede wszystkim dla pacjenta.  Wojciech Zawalski – ekspert systemów opieki zdrowotnej, właściciel agencji consultingowej „Wojciech Zawalski Medicine”, były Dyrektor DSOZ Centrali NFZ. Kontakt do autora: ojciechzawalski@outlook.com.

reklama info_pl_reklama_205x67.pdf

29/06/18

4:59 PM

OSOZ Polska 7/2018

nowe idee strefa start- up

Aisens Zastosowanie

System AI do samodzielnej rehabilitacji domowej

Pomysłodawcy

Dr Jarek Gośliński, Piotr Owczarek, Adam Woźniak

Kraj

Polska

Jak zrodził się pomysł na stworzenie Orthyo?

Adam Woźniak (CEO): Jarka Goślińskiego i Piotra Owczarka poznałem jeszcze podczas studiów na Politechnice Poznańskiej. Znamy się już ponad 12 lat. Ponownie spotkaliśmy się kilka lat po studiach, wtedy istniała już pierwsza wersja przewodowych sensorów dla dronów. Jednak w międzyczasie rynek dronów się znacząco zmienił i zaczęliśmy myśleć, gdzie można byłoby wykorzystać tak precyzyjną technologię. Zastanawialiśmy się, jak z jej pomocą możemy pomóc jak największej liczbie osób. W związku z tym, że sensory mierzyły orientację w przestrzeni, a mówiąc prościej – ruch, postanowiliśmy rozwijać sensory dla branży medycznej. W pierwszym roku działalności stworzyliśmy trzy generacje sensorów (trzecia generacja w trakcie certyfikacji jako urządzenie medyczne oraz w trakcie produkcji), uczestniczyliśmy w programach akceleracyjnych (IMPACT Poland, Startupbootcamp Digital Health w Berlinie), pozyskaliśmy inwestora oraz nawiązaliśmy współpracę

OSOZ Polska 7/2018

nowe idee

z partnerami biznesowymi w Polsce i za granicą. Nasze sensory są w tej chwili testowane w Polsce, we Włoszech i w Niemczech. Rozmawiamy o kolejnych testach w Chinach, UK, UAE i w Finlandii. Na czym polega funkcjonalność wynalazku?

Stworzyliśmy system, który zapewnia bezpieczną rehabilitację we własnym domu. Nasz główny produkt Orthyo składa się z aplikacji mobilnej oraz zestawu sensorów. Sensory wykorzystują sztuczną inteligencję i po połączeniu z aplikacją mobilną przekazują informacje o poprawności wykonywanych ćwiczeń i postępie w rehabilitacji. Na część ciała poddawaną ćwiczeniom należy nałożyć od 2 do 5 sensorów, które w czasie rzeczywistym monitorują ruchy pacjenta i przesyłają dane na urządzenie mobilne. Sensory mierzą i analizują w trzech wymiarach takie parametry jak zakres ruchów w stawie, przyspieszenie kątowe oraz prędkość kątowa. Głównymi problemami, które chcielibyśmy rozwiązać są: brak narzędzi do obiektywnej oceny kondycji biomotorycznej pacjentów, niewykonywanie ćwiczeń przez pacjentów w domach oraz długi czas oczekiwania pacjentów na rehabilitację. Jak wyglądał proces opracowania innowacji?

W pierwszej kolejności powstały sensory, a dopiero później konsultowaliśmy się z fizjoterapeutami odnośnie możliwości ich wykorzystania oraz funkcjonalności aplikacji. Po stworze-

niu pierwszej wersji aplikacji testowaliśmy je z fizjoterapeutami oraz pacjentami. Od samego początku chcieliśmy stworzyć narzędzie, które będzie przydatne w pracy każdego fizjoterapeuty. Stąd współpracę z branżą medyczną nawiązaliśmy bardzo wcześnie. Jak urządzenie będzie rozwijane? Kiedy będzie dostępne dla pacjentów?

Oczywiście mamy w głowie mnóstwo pomysłów na kolejne wersje sensorów oraz dodatkowe funkcjonalności. Jednak w tej chwili skupiamy się na produkcji najnowszej, trzeciej już generacji sensorów, które dostępne będą w sprzedaży pod koniec tego roku. Jaka jest główna grupa docelowa i jaki będzie koszt urządzenia?

Nasz produkt oferowany będzie w dwóch wersjach. Pierwszą wersję kierujemy do fizjoterapeutów i ortopedów prowadzących indywidualne gabinety oraz współpracujących ze szpitalami i klinikami. Orthyo Pro będzie pozwalało na wsparcie procesu diagnozy i oceny biomotorycznej pacjentów. Natomiast kolejna wersja Orthyo będzie przeznaczona dla pacjentów chcących ćwiczyć bezpiecznie i efektywnie w domu. Będzie to zestaw do tzw. telerehabilitacji. W tej chwili pracujemy nad cennikiem, który zostanie zaprezentowany w najbliższym czasie. 

Zadaniem opracowanego przez AISENS urządzenia jest efektywna i bezpieczna rehabilitacja w każdym miejscu i o dowolnej porze. Całość składa się z sensorów monitorujących parametry ruchu oraz analizującej je aplikacji mobilnej, która jednocześnie dostarcza pacjentowi wskazówek w czasie rzeczywistym. Na zdjęciu: zespół AISENS – Adam Woźniak, Jarek Gośliński, Piotr Owczarek.

OSOZ Polska 7/2018

nowe idee Kontrargument

Informacja (nie) wystarczy Nowe technologie zmieniają świat i ludzi. Rewolucja cyfrowa zaburza dotychczasowy porządek, prowokuje dyskusje, rodzi obawy i nadzieje, dzieli społeczeństwo na entuzjastów i sceptyków. Dziś rozmawiamy o blaskach i cieniach Internetowego Konta Pacjenta. Pro

Kontra

Długo zapowiadany i wielokrotnie obiecywany pacjentom dostęp do danych medycznych stanie się niebawem rzeczywistością. Uchwalono odpowiednią ustawę, dobra wola jest po stronie Ministerstwa Zdrowia i NFZ. W jednym miejscu znajdą się wszystkie informacje o wykonanych świadczeniach i ich koszcie, wystawionych receptach, e-zwolnieniach i e-skierowaniach, deklaracje wyboru lekarza i pielęgniarki. Dane z różnych placówek i z wizyt u różnych lekarzy spłyną do jednego miejsca, będzie można do nich zajrzeć o każdej porze dnia i nocy. Od tego momentu można mówić o kluczowych korzyściach digitalizacji: kontynuacji leczenia i wzmocnieniu roli pacjenta. Za zgodą pacjenta lekarz będzie mógł sprawdzić, jakie leki zażywa pacjent, jaką diagnozę postawił inny specjalista. To pozwoli uniknąć dublowania świadczeń i zmniejszy ryzyko wystąpienia niebezpiecznych interakcji leków. Już dzięki tym dwom elementom poprawi się bezpieczeństwo leczenia i potencjalnie zmniejszą koszty. Opieka nad pacjentem zyskuje koordynację i element kontynuacji. Lekarz dowie się o pacjencie o wiele więcej niż tylko to, co zbierze podczas krótkiego wywiadu, będzie mógł uwzględnić decyzje podjęte przez innych medyków. To zakończy okres, gdy każdy lekarz, przychodnia czy szpital były odseparowanymi od siebie wyspami nie komunikującymi się ze sobą w opiece nad pacjentem. Jednak prawdziwym beneficjentem IKP będzie pacjent. Opieka zdrowia stanie się transparentna i przejrzysta. Chory dowie się nie tylko tego, ile kosztuje jego leczenie. Zyska o wiele więcej – kontrolę nad swoim zdrowiem i większą wiedzę, stając się przez to zaangażowanym partnerem w procesie leczenia. Będzie mógł na bieżąco śledzić historię leczenia online. Zamiast szczątkowej wiedzy – pełny obraz zdrowia. Zamiast nieskoordynowanego działania lekarzy – kontynuacja opieki.

IKP będzie jedynie kontem zbierających wyrywkowo informacje o historii leczenia, jak wykonane usługi, skierowania, zwolnienia lekarskie czy przepisane recepty, czyli dane ważne przede wszystkim z punktu widzenia ewidencji i kalkulacji kosztów. Nie jest to jeszcze elektroniczna kartoteka medyczna w pełnym tego słowa znaczeniu, zawierająca e-dokumentację medyczną. A to mocno podważa użyteczność i sens takiego rozwiązania. Pacjenta nie interesuje, jakie procedury zostały mu wykonane, ewidencja leży po stronie systemu ochrony zdrowia. Pacjent nie będzie sprawdzał regularnie danych gromadzonych na IKP, ponieważ w żaden sposób nie są one pomocne w procesie leczenia i profilaktyki. Zresztą będą to suche informacje statystyczne pozbawione kontekstu lub opisu– czyli praktycznych wskazówek, pomocy i porady, których pacjent szuka. A takie rozwiązania istnieją w innych systemach. Wystarczy wymienić tylko kilka funkcji: przypomnienia o badaniach kontrolnych i szczepieniach, wskazówki profilaktyczne, prognozy zdrowotne, pierwsza diagnoza online, telekonsultacje czy grupy wsparcia. Już chociażby możliwość umówienia się przez internet na wizytę do lekarza, wyszukiwanie lekarzy specjalistów według kryterium najkrótszej kolejki w regionie lub zamawiania leków w aptece byłyby konkretnymi ułatwieniami. Konto w proponowanym kształcie tylko formalnie może być nazywane e-kontem zdrowia. Co zmotywuje pacjenta do regularnego logowania się do konta? Analogicznie dziś nie wertujemy papierowych kartotek po to, aby dowiedzieć się, co i tak już ogólnie wiemy. Pacjent – osoba zdrowa – z natury nie interesuje się własnym zdrowiem, dlatego potrzebuje wsparcia działającego aktywnie w tle, bez jego zaangażowania. Dopóki dodatkowe funkcje nie zostaną zaadaptowane, IKP będzie pozornie dobrze brzmiącym, ale nieprzydatnym rozwiązaniem.

ZA CZY PRZECIW? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

OSOZ Polska 7/2018

nowe idee

Connectathon, czyli testowanie interoperacyjności W listopadzie odbędzie się pierwszy polski connectathon – wydarzenie, podczas którego dostawcy systemów informatycznych stosowanych w ochronie zdrowia mogą przeprowadzić testy wymiany danych bezpośrednio pomiędzy swoimi systemami i zweryfikować ich zgodność z profilami i standardami interoperacyjności. Polskie Stowarzyszenie HL7 zaprosiło do współpracy CSIOZ i projekty regionalne, a testy będą prowadzone na platformie Tukan. Roman Radomski Polskie Stowarzyszenie HL7

Zainteresowanie tematem wymiany danych medycznych, w tym dokumentów w oparciu o standardy interoperacyjności stale rośnie. Uruchomienie w Polsce pilota elektronicznej recepty w oparciu o standard HL7 CDA i jego Polską Implementację Krajową oraz o profil IHE PRE i IHE DIS pokazały, że projekty centralne starają się konsekwentnie realizować formułowane od paru lat deklaracje w tym zakresie. Użytkownicy oprogramowania na rynek medyczny zaczynają traktować interoperacyjność swoich systemów nie tylko jako narzucone przez regulatora wymaganie dotyczące nieokreślonej przyszłości, ale jako potrzebę wymagającą szybkiej realizacji. Punkt widzenia producentów systemów również się zmienia. Interoperacyjność zaczyna być postrzegana jako szansa na oferowanie klientom nowych produktów, łatwiejszych w integracji i tańszych w utrzymaniu oraz dalszym rozwoju. Samorządy, które budują lub modernizują platformy regionalne, uwzględniają w swoich projektach konieczność wy-

pracowania lokalnych specyfikacji interoperacyjności na podstawie standardów globalnych. Powstałe w styczniu ubiegłego roku Polskie Stowarzyszenie HL7 zrzesza już zdecydowaną większość liczących się na rynku ochrony zdrowia producentów oprogramowania oraz największych prywatnych dostawców usług medycznych i laboratoryjnych. Do powstania i szybkiego rozwoju polskiej organizacji krajowej HL7 przyczyniły się w znacznym stopniu Stowarzyszenie Twórców Oprogramowania Rynku Medycznego (STORM), Polska Izba Informatyki Medycznej (PIIM) – które również są członkami organizacyjnymi HL7 – oraz Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ), które jest partnerem HL7 od strony rządowej. Najważniejszym przedsięwzięciem HL7 w Polsce, realizowanym przez członków stowarzyszenia we współpracy z wymienionymi organizacjami i instytucjami, jest projekt Tukan. Testowanie interoperacyjności systemów z wykorzystaniem usług online jest łatwe i wygodne, ale samodzielne rozwiązywanie problemów wykrytych pod-

czas takich testów wymaga bardzo dobrej znajomości standardów i specyfikacji oraz dużego doświadczenia w ich implementacji. Z tego powodu w międzynarodowej społeczności osób i firm zajmujących się produkcją i wdrażaniem rozwiązań bazujących na standardach interoperacyjności popularne są spotkania, podczas których zespoły mogą przetestować wymianę danych bezpośrednio pomiędzy swoimi systemami, a wykryte problemy są na miejscu analizowane i rozwiązywane przez te zespoły przy pomocy niezależnych monitorów będących ekspertami w zakresie interoperacyjności. Tego typu wydarzenia, zwane connectathonami, odbywają się cyklicznie, głównie w Stanach Zjednoczonych i Europie. Organizowane są m.in. przez IHE lub przez HL7 (w zakresie standardu FHIR), czyli najważniejsze organizacje zajmujące się opracowywaniem i rozwojem standardów i profili interoperacyjności. Polskie Stowarzyszenie HL7 postanowiło zorganizować krajowy connectathon, w czasie którego uczestnicy będą mogli przetestować zgodność wymiany danych i dokumentów nie tylko z globalnymi standardami, ale również z ich polskimi specyfikacjami pochodnymi. Testy będą prowadzone na platformie Tukan. Spotkanie jest zaplanowane na listopad tego roku. Lista dostępnych testów, do wolnego wyboru przez uczestników, obejmie podstawowe i najważniejsze z polskiego punktu widzenia profile IHE, zgodność dokumentów medycznych z Polską Implementacją Krajową HL7 CDA oraz wymianę danych za pomocą profilu HL7 FHIR. Podczas jesiennego connectathonu planowane jest również przeprowadzenie we współpracy z CSIOZ projectathonu P1, podczas którego – przy wykorzystaniu platformy Tukan – zostaną przeprowadzone testy wymiany dokumentów medycznych pomiędzy systemami podmiotów medycznych i aptek, a platformą P1. Testy obejmą walidację zgodności z zawartą w Polskiej Implementacji Krajowej specyfikacją dokumentów recepty, realizacji recepty i skierowania. W programie testów uwzględnione zostaną również powstające właśnie pierwsze polskie specyfikacje regionalne. Głównym założeniem polskiego connectathonu jest zapoznanie producentów oprogramowania z formułą testów bezpośrednich (peer-to-peer) oraz roboczym charakterem takich spotkań. 

OSOZ Polska 7/2018

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

NarzÄ&#x2122;dzie IT dla anestezjologĂłw uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce im pĹ&#x201A;ynne notowanie wykonywanych czynnoĹ&#x203A;ci i dostÄ&#x2122;p do e-dokumentacji.

KAMSOFT S.A.

OSOZ Polska 7/2018

ANESTEZJOLOG ohÂ&#x2020;l;m|oÂ&#x2030;-mb; Â&#x152;-0b;]Â&#x2020; or;u-1Â&#x2039;fm;]o f;vÂ&#x152;1Â&#x152;; mb]7Â&#x2039; mb; 0Â&#x2039;jo |-h ruov|;Äş uÂ&#x152;;7v|-Â&#x2030;b-lÂ&#x2039; lo7Â&#x2020;j "$ , Äš ;u]omolb1Â&#x152;m; b j-|Â&#x2030;; Â&#x2030; o0vjÂ&#x2020;7Â&#x152;; m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b;Äˇ Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b-f.1; ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; holrŃ´;hvoÂ&#x2030;;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb Ń´;h-uÂ&#x152;- -m;v|;Â&#x152;foŃ´o]- 0;Â&#x152;roŕŚ&#x2039;u;7mbo ruÂ&#x152;Â&#x2039; v|oŃ´; or;u-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;lÄş Â&#x152;b<hb Â&#x152;-v|ovoÂ&#x2030;-mbÂ&#x2020; ru;1Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2039;fm;f b ruÂ&#x152;;fuÂ&#x152;Â&#x2039;v|;f vÂ&#x2039;l0oŃ´bhbÄˇ Â&#x152;]o7m;f Â&#x152;; v|-m7-u7-lb m-fŃ´;rvÂ&#x152;Â&#x2039;1_ ru-h|Â&#x2039;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äˇ - |-hŕ§ľ; ;v|;|Â&#x2039;1Â&#x152;m;]o b j-|Â&#x2030;;]o Â&#x2030; o0vjÂ&#x2020;7Â&#x152;; bm|;u=;fvÂ&#x2020; Â&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbh- loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;; f;v| vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb; ou-Â&#x152; 7ohj-7m; u;f;v|uoÂ&#x2030;-mb; r;jm;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb-Äş Â&#x2039;m-lb1Â&#x152;m; 0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-mb; ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f h-u|Â&#x2039; Â&#x152;Ń´;1;ŕĽ&#x2030; Â&#x2030; or-u1bÂ&#x2020; o oŕŚ&#x2039; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m- 7ov|ovoÂ&#x2030;-mb; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb 7o bm7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;-0b;]ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b ru;=;u;m1fb Ń´;h-uÂ&#x152;-Äş

MEDYCYNA

02'8Ă&#x2021; ANESTEZJOLOG SYSTEMU KS-MEDIS

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

ANESTEZJOLOG

02'8Ă&#x2021; $1(67(=-2/2* =,17(*52:$1(*2 6<67(08 =$5=Ă&#x20AC;'=$1,$ 6=3,7$/(0 .6 0(',6

02'8Ă&#x2021; 802Ă&#x201D;/,:,$ 7Â&#x2039;m-lb1Â&#x152;m; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; b ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; r;jm;f ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f h-u|Â&#x2039; Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb-Äˇ vÂ&#x152;Â&#x2039;0h. b ruov|. u;f;v|u-1f< 1Â&#x152;Â&#x2039;mmoŕŚ&#x2039;1b b rolb-uŕĽ&#x2022;Â&#x2030; m- ovb 1Â&#x152;-vÂ&#x2020;Äˇ -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; ro7Ń´b1Â&#x152;-mb; vÂ&#x2020;l ro7-mÂ&#x2039;1_ ru;r-u-|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b Â&#x2030;Â&#x2039;Ń´b1Â&#x152;-mb; 0bŃ´-mvŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äˇ Â&#x2030;Â&#x2039;7uÂ&#x2020;h h-u|Â&#x2039; Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb-Äˇ j-|Â&#x2030;Â&#x2039; 7ov|<r 7o h-u| Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb- Â&#x152; roruÂ&#x152;;7mb1_ Â&#x152;-0b;]ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; or;u-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_ r-1f;m|-Äˇ 7ov|<r 7o m-fÂ&#x2030;-ŕ§ľmb;fvÂ&#x152;Â&#x2039;1_ bm=oul-1fb o r-1f;m1b; mb;Â&#x152;0<7mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; |u-h1b; |uÂ&#x2030;-mb- Â&#x152;-0b;]Â&#x2020; operacyjnego.

NR. KAT. 2142PI06.00

Przejrzysty i intuicyjny interfejs

Praca w trybie online

ov|<r 7o 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f r-1f;m|-

Â&#x2039;m-lb1Â&#x152;m- h-u|- Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb-

0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-mb; 7Â&#x2039;m-lb1Â&#x152;m;f h-u|Â&#x2039; Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb- or-u|;f o oŕŚ&#x2039; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020;Äˇ loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-mb- r-hb;|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 7;7Â&#x2039;hoÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ 7Ń´- uŕĽ&#x2022;ŕ§ľmÂ&#x2039;1_ uo7Â&#x152;-fŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152;-0b;]ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äˇ Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b-f.1Â&#x2039;1_ -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; Â&#x152;-hj-7-mb; h-u|Â&#x2039; Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb- Â&#x152;-Â&#x2030;b;u-f.1;f ru;7;CmboÂ&#x2030;-m; ;Ń´;l;m|Â&#x2039;Äˇ oÂ&#x152;m-1Â&#x152;-mb; Â&#x2030;Â&#x2039;hom-mb- rovÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´mÂ&#x2039;1_ 1Â&#x152;Â&#x2039;mmoŕŚ&#x2039;1b m- ovb 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; ruÂ&#x152;Â&#x2039; rolo1Â&#x2039; ruov|Â&#x2039;1_ vÂ&#x2039;l0oŃ´b ]u-C1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ b ruÂ&#x152;Â&#x2039; rolo1Â&#x2039; ruov|;]o l;mÂ&#x2020; Â&#x2030;Â&#x2039;0ouÂ&#x2020;Äˇ oÂ&#x152;m-1Â&#x152;-mb; ro7-mb- lÄşbmÄş |-hb1_ ;Ń´;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; f-hÄš Ń´;hbÄˇ rjÂ&#x2039;mÂ&#x2039;Äˇ hu;Â&#x2030;Äˇ |Ń´;m b bmmÂ&#x2039;1_Äˇ oÂ&#x152;m-1Â&#x152;-mb; Â&#x2030;Â&#x2039;7-Ń´;ŕĽ&#x2030;Äˇ loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; u;f;v|u-1fb lomb|ouoÂ&#x2030;-m- |-hb1_ r-u-l;|uŕĽ&#x2022;Â&#x2030; f-hÄš o77;1_Äˇ 1bŕŚ&#x2039;mb;mb; |Ń´;mÂ&#x2020; Â&#x2030; huÂ&#x2030;b |<|mb1Â&#x152;;fÄˇ Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;1;mb; |Ń´;m;l _;lo]Ń´o0bmÂ&#x2039;Äˇ Â&#x2030;Â&#x2039;7;1_oÂ&#x2030;; v|<ŕ§ľ;mb; 7Â&#x2030;Â&#x2020;|Ń´;mhÂ&#x2020; Â&#x2030;<]Ń´- b bmmÂ&#x2039;1_Äˇ loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb- Â&#x2030;j-vmÂ&#x2039;1_ mo|-|;h Ń´;h-uÂ&#x152;-Äˇ -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; Â&#x2030;Â&#x2039;Ń´b1Â&#x152;-mb; vÂ&#x2020;l ro7-ŕĽ&#x2030; b Â&#x2030;Â&#x2039;7-Ń´;ŕĽ&#x2030;Äˇ Â&#x2030;Â&#x2039;7uÂ&#x2020;h r;jm;f h-u|Â&#x2039; Â&#x152;mb;1Â&#x152;Â&#x2020;Ń´;mb-Äş

*Ă&#x2021;Â&#x201C;:1( )81.&-( moÂ&#x2030;Â&#x2039;Äˇ ruÂ&#x152;;fuÂ&#x152;Â&#x2039;v|Â&#x2039; b j-|Â&#x2030;Â&#x2039; Â&#x2030; o0vjÂ&#x2020;7Â&#x152;; bm|;u=;fv 7ov|ovoÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; 7o Â&#x2020;uÂ&#x152;.7Â&#x152;;ŕĽ&#x2030; lo0bŃ´mÂ&#x2039;1_Äˇ ru-1Â&#x2020;f.1Â&#x2039; Â&#x2030; or-u1bÂ&#x2020; o |;1_moŃ´o]b< b1uovo[ )bm7oÂ&#x2030;vÄş

1000MI02.02

E-mail: medycyna@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05 20160927_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_nowe2016.indd 8

28.03.2018 13:22:40

OSOZ Polska 7/2018

25%

50%

75%

65%

85%

45%

1000 700

650

500

130

100

0 2016

2017

2018

2016

2019

2018

D C A

2017

Foto: designed by Photoroyalty / Freepik

275

300

10 5 0

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

FELIETON Podsumowanie pierwszego półrocza na rynku aptecznym

RANKINGI PEX Firmy i produkty (czerwiec 2018)

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (czerwiec 2018)

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (czerwiec 2018)

Monitor rynku leKÓW Kosmetyki apteczne

MONITOR ZDROWOTNY

Podsumowanie pierwszego półrocza na rynku aptecznym Gorąco jest nie tylko za oknem. Rynek apteczny także osiąga wysoką temperaturę. Przynajmniej z kilku powodów: spada dynamika wzrostu wartości w porównaniu do obserwowanej wcześniej, widać efekty konsolidacji zarówno tej kapitałowej jak i „pozakapitałowej”, spada liczba aptek, planowane i wprowadzane są zmiany prawne na rynku ochrony zdrowia (np. ZSMOPL, ustawa „fałszywkowa” w przyszłym roku, dostęp do sprzedaży wysyłkowej Rx dla niepełnosprawnych i inne). Trwa też nieustająca dyskusja o reklamie czy interpretacji przepisów antykoncentracyjnych. Dr Jarosław Frąckowiak Wiceprezes PEX PharmaSequence

Rynek apteczny (w cenach detalicznych dla pacjenta brutto, wszystkie dane na podstawie informacji z reprezentatywnego panelu aptek i sieci – ABD PEX

PharmaSequence) osiągnął w pierwszym półroczu wartość ponad 16,9 mld złotych. To tylko o 1,2% więcej niż w pierwszych sześciu miesiącach roku ubiegłego. Tylko, bo dynamika spada, mimo że czerwiec 2018 rośnie w stosunku do czerwca 2017 o 6,2%, a lipiec

zapowiada się jeszcze lepiej – na dzień 27 lipca rynek rośnie wartościowo lipiec do lipca o 6,8%. Mimo sezonu infekcyjnego o zwiększonej liczbie zachorowań, dynamika jest niewysoka w porównaniu do takich samych okresów lat ubiegłych. Ale i w zeszłym roku sezon przeziębień był intensywny, a poza tym zmienia się dynamika wzrostu ilości sprzedaży opakowań i spadek jest znaczący: w korelacji „półrocze do półrocza” to aż 6,6%. Tylko w niewielkim stopniu można to – według analiz PEX – wytłumaczyć większą ilością sprzedanych większych opakowań. Za to widoczny jest trend wzrostu stanów magazynowych, rosną one naturalnie, jeśli spada odsprzedaż. Sytuacja staje się bardziej klarowna po analizie rynku w segmentach. W przypadku leków Rx refundowanych, wzrost wartości sprzedaży do pacjenta,

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

okres do okresu, wynosi 1,9%. Z kolei ilość sprzedawanych opakowań spada o 0,1%. W przypadku wartości sprzedaży dynamika nie odstaje od występującej wcześniej, w przypadku ilości sprzedaży – jest podobnie. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w segmencie leków Rx nierefundowanych. W tym przypadku dynamika wzrostu wartości rynku jest ujemna i wynosi –0,3%, ale dynamika ilości sprzedanych opakowań spada po raz kolejny – okres do okresu aż o 3,5%. Wzrosty notuje segment OTC, ale tylko pod względem wartości. Ten rynek

» Spada ilość aptek, ale nie przekłada się to na średnią ilość pacjentów w aptece.« rośnie półrocze do półrocza o 2,7%, ale analiza sprzedanych opakowań pokazuje spadki (o 1,7%). Ostatnie dwa analizowane segmenty wykazują spadki: w przypadku suplementów rynek wartościowo spada –

Rynek apteczny – wartość sprzedaży brutto do pacjenta (PLN) 18 15,8

30%

13,7

28,1%

25%

20,7% 20%

12 14,4%

10 8 5,6%

10%

6,9% 7%

3,2%

-0,6%

4 2 0

15%

5,4%

4,9%

6,2%

1,9%

1,2%

-5%

-3,7%

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

roku

zmiana skumu owana od

13,5

29,7%

zmiana w stosunku do poprzedniego roku

15 13,1

35%

zmiana skumulowana od 2012 roku

16 14

16,9

zmiana w stosunku do poprzedniego roku

warto

sprzeda y w pierwszej połowie roku m d PLN

16,7

-10%

liczba sprzedanych opakowań w pierwszej połowie roku [mln]

Rynek total – liczba sprzedanych opakowań do pacjentów 940

20%

929 902

900 879

15,2% 15%

11,8% 868

860

851 833

820

807

8,9%

10%

5,6%

7,6% 5%

3,2% 2,3%

780

3,2%

2,7%

3% 0%

740

-5% -6,6%

700

2012

OSOZ Polska 7/2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

okres do okresu – o 0,1%, a ilościowo o 1,8%. Analogiczne liczby dla rynku kosmetyków: spadek wartości o 1,6%, spadek ilości o 0,6%. Spada również ilość aptek (aktualnie to ok. 14 700 uwzględniając punkty apteczne), ale nie przekłada się to na średnią ilość pacjentów w aptece. W pierwszym półroczu 2018 roku w statystycznej aptece zakupy zrobiło 21 540 pacjentów/konsumentów. To o 3,2% mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Przeciętna apteka sprzedała w ciągu pierwszych 6 miesięcy produkty o wartości 1 124 mln, tylko o 0,4% więcej niż rok wcześniej. Niestety, skutkuje to dalszą erozją marży/narzutu. Wyniosła ona w badanym okresie 25%, czyli o 1,2% mniej niż w porównywalnym okresie roku ubiegłego. Z analiz PEX wynika, że nie ma gwałtownych zmian cen, rosną one zgodnie z trendami obserwowanymi wcześniej. Widocznym efektem działania AdA jest konsolidacja rynku. Odbywa się ona na kilka sposobów. W pierwszym okresie, przed wejściem w życie nowej regulacji, konsolidacja miała charakter kapitałowy oraz nasilił się proces konsolidacji pozakapitałowej – czyli franczyz. Ten proces trwa, ale krzepną i rosną także programy hurtowni: sieci wirtualne i inne formy afiliowania aptek. Jest to naturalne i spowodowane także przyczynami stricte ekonomicznymi. Rynek nadal jest konkurencyjny, a marżowość nie rośnie. Wszelkie formy afiliowania dają możliwość negocjowania lepszych cen zakupów, a więc poprawy rentowności aptek. Czy spowolnienie dynamiki rynku ma charakter stały? Wydaje się, że niekoniecznie. Na to wskazują wyniki czerwca i wstępne z lipca.  Dane i informacje wykorzystane w artykule opracowane na podstawie analiz z reprezentatywnego panelu PEX PharmaSequence umożliwiającego – aptekom i sieciom, członkom Aptecznego Banku Danych – dostęp do szczegółowych analiz. Adres do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl

-10%

MONITOR ZDROWOTNY

R an k ingi P E X

Rankingi PEX. Firmy i produkty. Czerwiec 2018 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence). Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w czerwcu 2018

POLPHARMA

SANOFI

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

XARELTO

NEOPARIN

LEKI NA RECEPTĘ

TEVA

ADAMED

KRKA

BAYER

SANDOZ

GLAXOSMITHKLINE

BOEHRINGER INGELHEIM

VALEANT

POLPHARMA

USP ZDROWIE

GLAXOSMITHKLINE

SANOFI

HASCO - LEK

AFLOFARM

TEVA

BERLIN-CHEMIE / MENARINI

SANDOZ

RECKITT BENCKISER

PRADAXA

RISPOLEPT CONSTA

FOSTEX

INS. GENSULIN

INS. NOVORAPID

TRITACE

GLUCOPHAGE

ATORIS

IBUPROM

VOLTAREN

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL IRENA ERIS AFLOFARM SANOFI ZIAJA BIODERMA PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE POLPHARMA BIOGENED PIERRE FABRE

         

LEKI OTC

                   

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

APAP

NUROFEN

OCTENISEPT

MAGNE-B6

ESSENTIALE

ACARD

NO-SPA

BIOTEBAL

SUPLEMENTY DIETY NUTRICIA AFLOFARM N.P.ZDROVIT USP ZDROWIE OLIMP LAB MEAD JOHNSON B.V. POLPHARMA OLEOFARM BAYER SYNOPTIS

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w czerwcu 2018

         

SUPLEMENTY DIETY

KOSMETYKI

BEBILON NUTRAMIGEN DICOFLOR NEOCATE ZDROVIT DOPPELHERZ NUTRIDRINK NEOMAG D-VITUM VITRUM

         

KOSMETYKI VICHY PHARMACERIS ZIAJA BIODERMA LA ROCHE EMOLIUM DERMEDIC IWOSTIN AVENE BEPANTHEN

         

Więcej danych? Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiologiczn y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia. GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W czerwcu W ODNIESIENIU DO maja

68 620 zł

73 005 zł

3 815 zł

3 781 zł

1469 zł

1 336 zł

maj

czerwiec

maj

czerwiec

maj

czerwiec

−0,89%

−133 zł

−9,06%

+4455 zł

+6,49%

−34 zł

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2018 I 2017

863 869 zł

882 568 zł

60 233 zł

65 003 zł

13 668 zł

14 544 zł

2017

2018

2017

2018

2017

2018

18 699 zł

2,16%

4770 zł

7,92%

876 zł

6,41%

czerwiec WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 58 422 zł Opolskie 62 371 zł Warmińsko-Mazurskie 64 026 zł

Podkarpackie 2 873 zł Podlaskie 3 074 zł Opolskie 3 116 zł

Podkarpackie 900 zł Opolskie 987 zł Kujawsko-Pomorskie 1 027 zł

Dolnośląskie 84 094 zł Lubuskie 85 938 zł Mazowieckie 88 387 zł

Lubuskie 4 470 zł Dolnośląskie 4 542 zł Mazowieckie 4 969 zł

Lubuskie 1584 zł Mazowieckie 1 662 zł Dolnośląskie 1 849 zł

ROK 2018 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 704 497 zł Podkarpackie 745 685 zł Lubelskie 770 676 zł

Świętokrzyskie 51 138 zł Opolskie 54 859 zł Podkarpackie 57 522 zł

Opolskie 9 280 zł Kujawsko-Pomorskie 9 912 zł Lubelskie 10 679 zł

Lubuskie 948 576 zł Dolnośląskie 1 021 736 zł Mazowieckie 1 076 486 zł

Lubuskie 74 401 zł Dolnośląskie 78 473zł Mazowieckie 85 255 zł

Mazowieckie 16 999 zł Dolnośląskie 19 070 zł Podkarpackie 19 256 zł

czerwiec WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Lubuskie –415 zł Dolnośląskie –169 zł Warmińsko-Mazurskie –132 zł

Lubuskie –477 zł Mazowieckie –273 zł Wielkopolskie –230 zł

Wielkopolskie 5217 zł Mazowieckie 5 432 zł Lubelskie 10 384 zł

Mazowieckie 10 zł Pomorskie 125 zł Lubelskie 336 zł

Lubelskie 43 zł Pomorskie 99 zł

zestawienie KOSZTY W czerwcu W OSTATNICH LATACH

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiologiczn y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» Czerwcowe koszty

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

leczenia były wyraźnie wyższe od tych z 2017 roku.«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiologiczn y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏ

» Efektem wyjątkowo

ƕƏƏƏ

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ

ciepłego lata są bardzo niskie koszty leczenia grypy i przeziębienia.«

ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiologiczn y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

» Koszty leczenia

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ ƐѵƏƏ

alergii w czerwcu lekko spadły w porównaniu z majem.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC prognoza

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków czerwiec | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO maja

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

21,01 zł

24,93%

186,5 tys. zł

3480

+0,14 zł

(

+0,6 zł

(

+1,19 zł

PROGNOZA NA

wrzesień

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w czerwcu 2018 roku wyniósł 186,5 tys. zł. W porównaniu z majem 2018 roku było to więcej o 12 tys. zł (+6,9%) i o 11,0 tys. zł (+6,3%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,79 mld zł. Oznacza to wzrost o 170,14 mln zł (+6,5%) w stosunku do maja 2018 roku oraz wzrost o 163,0 mln zł (+6,3%) w stosunku do czerwca 2017 roku. Udział refundacji stanowił 27,71% (+0,7 p.p. w porównaniu z majem 2018) obrotu aptecznego i wyniósł 773,4 mln zł. Prognozujemy, że obrót w statystycznej aptece w 2018 roku wyniesie 2,23 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 1,6% (+34,5 tys. zł) oraz wzrost o 4,4% (+ 94,5 tys. zł) w stosunku do 2016 roku.

OSOZ Polska 7/2018

suplementy

INNE

(

60,64% 21,12% 8,14% 10,09%

(

+15

(

POZIOM REFUNDACJI

27,71% +0,7%

„Po wakacyjnym spadkowym trendzie sprzedażowym, wrzesień przyniesie zmianę nie tylko pogody, ale i wzrost obrotu w statystycznej aptece. Należy oczekiwać wzrostu sprzedaży produktów na recepty, jak i w grupie produktów bez recept. Zasada ta powtarza się co roku: rośnie ilość pacjentów w aptekach i sprzedaż odbija się od niskiego poziomu.”

Łukasz Stopa

(

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

53,59 zł

(

+12,0 tys. zł

Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 33,58 mld zł. To odpowiednio o 0,59 mld zł więcej (+1,8%) niż w 2017 roku oraz o 1,85 mld zł więcej (+5,8%) niż w 2016 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,50 mld zł, co będzie stanowiło 25,75% całkowitego obrotu aptecznego. W czerwcu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 72,7 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 41,7 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 70,7 tys. zł. W porównaniu z majem 2018 roku zanotowaliśmy wzrost obrotu w statystycznej aptece we wszystkich kategoriach sprzedażowych. Dla sprzedaży leków refundowanych nastąpił wzrost o 9,1 tys. zł (+14,2%), dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne o 2,7 tys. zł (+7,0%), a dla

produktów OTC o 0,2 tys. zł (+0,3%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 1,87 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,62 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,06 mld zł. Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (7 977 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – poniedziałek (7 582 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami w porównaniu do poprzednich miesięcy jest niewielki. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach czerwca wahał się pomiędzy 7 253 zł (wartość osiągnięta 1 czerwca), a 8 373 zł (wartość osiągnięta 8 czerwca). W czerwcu 2018 roku we wszystkich grupach terapeutycznych zanotowaliśmy procentowy wzrost wartości sprzedaży.

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Największe wzrosty zanotowaliśmy dla leków na układ moczowy (+9,89%), leków onkologicznych (+9,14%) oraz dla leków na centralny układ nerwowy (+9,04%). Udział wartości sprzedaży produktów z poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki prezentował się następująco: 17,89% obrotu statystycznej apteki wypracowano ze sprzedaży leków na przewód pokarmowy i metabolizm, 14,12% – ze sprzedaży leków na układ sercowo-naczyniowy, 12,51% – ze sprzedaży leków z grupy varia, 10,97% – ze sprzedaży leków na centralny układ nerwowy oraz 8,91% – produktów na układ oddechowy. W czerwcu średnia marża apteczna wyniosła 24,93%. To o 0,60 p.p. mniej niż w maju 2018 roku oraz o 0,31 p.p. mniej niż w czerwcu 2017 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,97% (+0,48 p.p. w stosunku do maja 2018), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,90% (+0,76 p.p. w stosunku do maja 2018 roku), natomiast dla produktów OTC – 30,24% (+1,43 p.p. w stosunku do maja 2018 roku). Prognozujemy, że marża apteczna w 2018 roku wyniesie 25,00%. Będzie to odpowiednio o 0,22 p.p. mniej niż w 2017 roku oraz o 0,44 p.p. mniej niż w 2016 roku. Większe zmiany średniej marży aptecznej zaobserwujemy w poszczególnych kategoriach sprzedażowych. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 18,27% (–0,26 p.p. w stosunku do 2017 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 23,66% (–1,16 p.p. w stosunku do 2017 roku), a dla produktów OTC – 29,12 p.p. (–0,33 p.p. w stosunku do 2017 roku). Średnia cena za opakowanie leku w maju 2018 roku wyniosła 21,01 zł. To o 14 groszy więcej niż w maju 2018 roku oraz o 0,35 groszy więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. W porównaniu z czerwcem 2017 roku, we wszystkich kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,98 zł (+32 grosze), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,39 zł (+33 grosze), produktów OTC – 15,60 zł (+55 groszy). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do czerwca 2018 roku wyniosła 20,58 zł. To o 42 grosze więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. Wzrost średniej ceny

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2018

czerwiec 2017

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2018

czerwiec 2017

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 6,26% mięśniowo-szkieletowy

17,89% przewód pokarm. i metabolizm

4,87% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,7% narządy zmysłów 3,42% leki przeciwzakaźne

8,91% układ oddechowy

0,32% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,69% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,68% krew i układ krwiotwórczy 1,32% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

14,12% układ sercowo-naczyniowy

4,07% dermatologia

10,97% centralny układ nerwowy varia 12,51%

5,25% nieokreślona

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2018 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ ƐƔ

ƐƔķƐƑ ƐƔķƐѶ ƐƔķƐ ƐƓķƖƒ ƐƔķƏƔ

ƐƔķƏƑ ƐƔķƏƓ ƐƔķƏƒ ƐƔķƐƔ ƐƔķƐƖ ƐƔķƒѵ ƐƔķƑƑ ƐƔķƒƖ ƐƔķƒƒ ƐƔķƒƓ ƐƔķƑƒ ƐƔķƐѶ

ƐƏ

Ɣ ƓķƓƒ

ƓķѶѶ

ƔķƐƒ

ƔķƑƔ

ƔķƓƐ

ƔķѵƔ

ƔķƓƕ

ƔķƒƓ

ƔķƐƐ

ƔķƑѶ

ƔķƑƖ

ƔķƏƔ

ƓķƖƔ

ƓķѶƐ

ƔķƐ

ƔķƔѶ

ƔķѵƓ

ƔķѶƑ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƒƏ

zapłata pacjenta

ƑƔ ѶķƑѶ

ѶķƑƒ

ѶķƐƐ

ƕķƕƐ

ƕķƕƑ

ƕķѵѶ

ƕķƔƖ

ƕķѵƖ

ƕķƕƕ

ƕķƕƐ

ѶķƓѶ

ƕķѶƕ

ƕķƖѶ

ƕķƖƔ

ƕķƕƒ

refundacja

ƕķƔ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƏķƐѵ ƑƏķƐƒ ƑƏķƑѵ ƑƏķƓѶ ƐѶķƔƐ ƐƖķƏѵ ƐƖķƏѶ ƐƖķƔƕ ƐƖķѵƐ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƖ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķƖ ƐƖķƔƒ ƐƖķƕƐ ƐƖķѶѶ

Ɣ Ə

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2018 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

OSOZ Polska 7/2018

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w czerwcu Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

sprzedaży zaobserwowaliśmy również we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych – największy (+3,2%, tj. 78 groszy) w przypadku leków wydawanych na recepty pełnopłatne. W czerwcu statystyczną aptekę odwiedziło 3 480 pacjentów (2 860 osób zakupiło produkty OTC, 710 – leki refundowane, a 730 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 150 osób więcej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w pierwszym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 1 a 7 czerwca. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 841 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 8–14 czerwca (830 osób), 15–21 czerwca (787 osób) i 21–28 kwietnia (783 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00. Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 53,59 zł. To o 1,19 zł więcej niż w minionym miesiącu oraz o 1,82 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. Z kwoty tej 38,74 zł zapłacił pacjent, a 14,85 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z majem 2017 roku wzrosła o 4,9% (+70 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 1,3% (+49 groszy). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 102,35 zł (z czego 30,49 zł to zapłata pacjenta, a 71,86 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 57,10 zł, a dla produktów OTC – 24,73 zł. Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2018 roku wyniesie 52,55 zł. Z kwoty tej 39,25 zł zapłaci pacjent, a 13,30 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 55,98 zł, produktów OTC – 26,40 zł, a leków refundowanych – 94,29 zł (z czego 26,44 zł to zapłata pacjenta, a 67,85 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2018

czerwiec 2017

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku) czerwiec 2018

czerwiec 2017

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ 1 ;u 1-

ѶŋƐƓ 1 ;u 1-

ƐƔŋƑƐ 1 ;u 1-

ƑƑŋƑѶ 1 ;u 1-

ƑƖŋƒƏ 1 ;u 1-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

czerwiec 2018

czerwiec 2017

czerwiec 2018

czerwiec 2017

113 102

108 331

60,64%

61,73%

Lek - OTC

39 389

35 647

21,12%

20,31%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

15 185

13 908

8,14%

7,92%

Pozostałe

18 824

17 614

10,09%

10,04%

Lek - RX

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za czerwiec 2018 czerwiec 2018

zmiana w stosunku do (%) maja 2018

stycznia 2018

zmiana w stosunku do (liczbowo)

czerwca 2017

maja 2018

stycznia 2018

czerwca 2017

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

186,5

6,9%

-5,1%

6,3%

12,0

-10,0

11,0

cały rynek apteczny

2 790 786

6,5%

-6,0%

6,2%

170 145,0

-176 953,5

163 024,5

statystyczna apteka

72,7

14,2%

7,8%

10,5%

9,1

5,3

6,9

cały rynek apteczny

1 087 407

13,8%

6,8%

10,4%

132 170,3

69 597,7

102 847,3

statystyczna apteka

41,7

7,0%

2,8%

8,2%

2,7

1,1

3,1

cały rynek apteczny

623 714

6,6%

1,8%

8,1%

38 523,1

11 061,3

46 729,9

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł) statystyczna apteka

70,7

0,3%

-18,5%

1,0%

0,2

-16,1

0,7

cały rynek apteczny

1 058 583

-0,1%

-19,3%

0,9%

-921,6

-253 082,1

9 365,3

statystyczna apteka

51,7

9,7%

7,1%

7,7%

4,6

3,4

3,7

cały rynek apteczny

773 354

9,3%

6,1%

7,6%

65 586,2

44 544,1

54 575,6

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji w całkowitym obrocie

27,71%

2,6%

12,8%

1,3%

0,0

w sprzedaży refundowanej

70,21%

-3,8%

-1,8%

-2,7%

0,0

ogółem

21,01 zł

0,7%

4,1%

1,7%

0,1

0,8

0,4

dla leków z list refundacyjnych

27,98 zł

0,8%

1,4%

1,2%

0,2

0,4

0,3

dla leków z recept pełnopłatnych

25,39 zł

0,5%

3,0%

1,3%

0,1

0,7

0,3

dla produktów bez recepty (OTC)

15,60 zł

-0,1%

0,7%

3,7%

0,0

0,1

0,6

3 480

4,5%

-8,7%

2,7%

150,0

-330,0

90,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

710

7,6%

-4,1%

1,4%

50,0

-30,0

10,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

730

5,8%

-6,4%

-3,9%

40,0

-50,0

-30,0

2 860

4,4%

-10,9%

3,2%

120,0

-350,0

90,0

ogółem

24,93%

2,5%

-1,7%

-1,3%

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,97%

2,6%

4,3%

1,8%

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

22,90%

3,5%

-4,1%

-10,7%

0,0

dla sprzedaży odręcznej

30,24%

5,0%

2,1%

1,8%

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

53,59 zł

2,3%

3,9%

3,5%

1,2

2,0

1,8

Wartość zapłaty przez pacjenta

38,74 zł

1,3%

-0,4%

3,0%

0,5

-0,2

1,1

Wartość dopłaty refundatora

14,85 zł

4,9%

17,3%

4,9%

0,7

2,2

0,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

102,35 zł

6,2%

12,4%

9,0%

6,0

11,3

8,4

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

30,49 zł

17,1%

17,3%

16,4%

4,5

4,3

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

71,86 zł

2,2%

10,4%

6,1%

1,5

6,8

4,1

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

57,10 zł

1,1%

9,8%

12,6%

0,6

5,1

6,4

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

24,73 zł

-3,9%

-8,6%

-2,2%

-1,0

-2,3

-0,6

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

ƑƐƏ

Zmiana obrotu: wzrost 1 do 2%

ƑƏƏ

Tysiące zł

Obrót 2018: 2 234 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

OSOZ Polska 7/2018

(

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do czerwca 2018 2018

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2016

2018

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2016

2 234,0

1,6%

4,4%

34,5

94,5

1 124,5

0,4%

5,4%

4,5

57,5

33 584 886,8

1,8%

5,8%

593 223,3

1 851 109,3

16 942 567,5

1,2%

7,5%

201 657,5

1 177 247,5

785,8

1,0%

1,4%

8,0

10,5

399,8

1,1%

2,3%

4,3

9,0

11 813 174,6

1,2%

2,7%

145 244,5

312 782,4

6 023 320,3

1,9%

4,3%

111 465,1

247 397,4

492,4

1,7%

3,8%

8,2

18,1

244,3

-1,1%

2,0%

-2,6

4,8

7 401 427,9

1,9%

5,2%

139 956,5

367 059,5

3 680 285,3

-0,3%

4,0%

-10 016,6

141 386,3

937,7

1,7%

7,2%

15,5

63,3

471,8

0,4%

10,1%

1,9

43,3

14 098 140,7

1,9%

8,7%

265 951,9

1 128 810,0

7 109 977,0

1,2%

12,3%

86 436,6

779 609,3

565,5

0,7%

4,1%

4,2

22,4

289,5

2,2%

6,1%

6,3

16,5

8 500 256,1

1,0%

5,5%

81 043,8

444 432,7

4 360 555,0

3,0%

8,1%

127 437,5

327 582,9

25,75%

0,9%

1,4%

0,0

25,74%

1,8%

0,6%

0,0

71,96%

1,1%

4,4%

0,0

71,63%

1,5%

4,3%

0,0

20,40 zł

0,6%

3,6%

0,13

0,72

20,58 zł

2,1%

5,1%

0,42

0,99

28,85 zł

5,0%

6,4%

1,37

1,73

27,86 zł

2,0%

2,6%

0,55

0,70

24,23 zł

-1,5%

4,3%

-0,36

1,01

25,06 zł

3,2%

9,0%

0,78

2,07

15,18 zł

-0,3%

2,9%

-0,05

0,43

15,55 zł

2,4%

6,5%

0,37

0,94

42 511

-1,3%

-0,2%

-569,2

-89,2

21 540,0

-3,2%

-0,4%

-720,0

-90,0

8 334

-2,2%

-3,0%

-185,6

-255,6

4 260,0

-3,8%

-3,4%

-170,0

-150,0

8 795

-5,6%

-7,7%

-525,1

-735,1

4 450,0

-8,4%

-9,4%

-410,0

-460,0

35 520

-0,5%

1,1%

-190,3

389,7

17 970,0

-2,8%

1,0%

-510,0

180,0

25,00%

-0,9%

-1,7%

0,0

25,00%

-1,2%

-2,1%

0,0

18,27%

-1,4%

-2,6%

0,0

18,70%

0,2%

1,2%

0,0

23,66%

-4,7%

-6,5%

0,0

23,27%

-6,1%

-9,4%

0,0

29,12%

-1,1%

-2,4%

0,0

29,42%

-0,5%

-2,8%

0,0

52,55 zł

2,9%

4,6%

1,5

2,3

52,21 zł

4,3%

6,9%

2,2

3,3

39,25 zł

3,2%

4,7%

1,2

1,8

38,77 zł

3,1%

6,2%

1,2

2,3

13,30 zł

2,1%

4,3%

0,3

0,6

13,44 zł

7,8%

8,7%

1,0

1,1

94,29 zł

3,3%

4,5%

3,0

4,0

93,86 zł

6,2%

7,5%

5,5

6,6

26,44 zł

0,4%

-5,7%

0,1

-1,6

26,63 zł

1,4%

-2,7%

0,4

-0,7

67,85 zł

4,5%

9,0%

2,9

5,6

67,23 zł

8,2%

12,2%

5,1

7,3

55,98 zł

7,8%

12,5%

4,0

6,2

54,89 zł

8,0%

13,5%

4,1

6,5

26,40 zł

2,2%

6,1%

0,6

1,5

26,26 zł

3,2%

8,9%

0,8

2,1

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2018: 33,6mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2017)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2017)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2017)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,6 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 1 do 2% (w stosunku do roku 2017)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

699,48

0,09

35804,30

0,19

9220,81

0,07

26583,49

0,51

0,26

0,74

1337,84

26,76

51,19

2. U-30

462,53

0,06

17336,30

0,09

7901,14

0,06

9435,16

0,18

0,46

0,54

736,34

23,54

37,48

3. U-50

257,18

0,03

6037,70

0,03

3622,68

0,03

2415,02

0,05

0,60

0,40

323,44

18,67

23,48

4. U-BEZPŁATNY

22,15

0,00

1471,07

0,01

195,45

0,00

1275,63

0,02

0,13

0,87

64,61

22,77

66,41

5. INWALIDA WOJENNY

16,80

0,00

896,67

0,00

43,32

0,00

853,35

0,02

0,05

0,95

28,87

31,05

53,39

0,20

0,00

6,12

0,00

1,43

0,00

4,69

0,00

0,23

0,77

0,32

19,11

30,42

11,49

0,00

320,24

0,00

69,99

0,00

250,26

0,00

0,22

0,78

17,50

18,30

27,87

0,00

0,09

0,00

0,09

0,00

0,05

0,95

0,01

14,66

22,84

239,58

0,03

9881,66

0,05

477,38

0,00

9404,27

0,18

0,05

0,95

381,05

25,93

41,24

3,34

0,00

914,03

0,00

116,91

0,00

797,12

0,02

0,13

0,87

7,38

123,88

273,40

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,74

0,00

1408,82

0,01

748,24

0,01

660,58

0,01

0,53

0,47

36,43

38,67

144,65

12. PEŁNOPŁATNE

1266,42

0,16

41681,00

0,22

41680,03

0,31

0,97

0,00

1,00

0,00

1661,64

25,08

32,91

13. ODRĘCZNA

4697,00

0,61

70742,00

0,38

70741,85

0,52

0,15

0,00

1,00

0,00

5350,92

13,22

15,06

14. RAZEM

7685,91

1,00

186500,00

1,00

134819,24

1,00

51680,76

1,00

0,72

0,28

9946,35

18,75

24,27

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

610,21

0,08

32687,48

0,17

7752,37

0,06

24935,11

0,52

0,24

0,76

989,51

33,03

53,57

2. U-30

426,43

0,05

15841,81

0,08

6828,04

0,05

9013,77

0,19

0,43

0,57

671,57

23,59

37,15

3. U-50

281,20

0,03

6837,63

0,04

3981,30

0,03

2856,33

0,06

0,58

0,42

348,77

19,60

24,32

4. U-BEZPŁATNY

20,01

0,00

1300,67

0,01

124,80

0,00

1175,87

0,02

0,10

0,90

58,26

22,32

64,99

5. INWALIDA WOJENNY

15,78

0,00

833,73

0,00

7,22

0,00

826,51

0,02

0,01

0,99

26,83

31,07

52,82

0,20

0,00

5,93

0,00

1,12

0,00

4,80

0,00

0,19

0,81

0,32

18,64

29,60

10,96

0,00

306,10

0,00

55,81

0,00

250,29

0,01

0,18

0,82

16,51

18,54

27,93

0,00

0,09

0,00

0,09

0,00

0,01

0,99

0,01

15,42

25,48

205,11

0,03

8080,10

0,04

79,59

0,00

8000,51

0,17

0,01

0,99

326,01

24,78

39,39

3,04

0,00

746,95

0,00

76,40

0,00

670,55

0,01

0,10

0,90

6,11

122,25

245,55

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,62

0,00

1426,85

0,01

722,38

0,01

704,46

0,01

0,51

0,49

36,97

38,60

148,39

12. PEŁNOPŁATNE

1265,75

0,16

40713,67

0,22

40707,98

0,29

5,68

0,00

1,00

0,00

1625,14

25,05

32,17

13. ODRĘCZNA

5257,92

0,65

78635,67

0,42

78635,46

0,57

0,21

0,00

1,00

0,00

5814,13

13,52

14,96

14. RAZEM

8106,23

1,00

187416,67

1,00

139173,09

1,00

48243,57

1,00

0,74

0,26

9920,14

18,89

23,12

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1713

0,22

72668

0,39

21649

0,16

51019

0,99

0,30

0,70

2897

25,08

42,43

2. Recepty pełnopłatne

1266

0,16

41681

0,22

41680

0,31

0,00

1,00

0,00

1662

25,08

32,91

3. Sprzedaż odręczna

4697

0,61

70742

0,38

70742

0,52

0,00

1,00

0,00

5351

13,22

15,06

0,00

1409

0,01

748

0,01

661

0,01

0,53

0,47

38,67

144,65

7686

1,00

186500

1,00

134819

1,00

51681

1,00

0,72

0,28

9946

18,75

24,27

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1572,95

0,19

66640,49

0,36

18906,65

0,14

47733,84

0,99

0,28

0,72

2443,90

27,27

42,37

2. Recepty pełnopłatne

1265,75

0,16

40713,67

0,22

40707,98

0,29

5,68

0,00

1,00

0,00

1625,14

25,05

32,17

3. Sprzedaż odręczna

5257,92

0,65

78635,67

0,42

78635,46

0,57

0,21

0,00

1,00

0,00

5814,13

13,52

14,96

9,62

0,00

1426,85

0,01

722,38

0,01

704,46

0,01

0,51

0,49

36,97

38,60

148,39

8106,23

1,00

187416,67

1,00

139173,09

1,00

48243,57

1,00

0,74

0,26

9920,14

18,89

23,12

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

Wartość

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

17920,47

0,18

785842,55

0,35

220366,33

0,13

565476,22

0,98

0,28

0,72

27243,21

28,85

43,85

2. Recepty pełnopłatne

15978,53

0,16

492365,90

0,22

492327,99

0,30

37,91

0,00

1,00

0,00

20318,87

24,23

30,81

3. Sprzedaż odręczna

63647,63

0,65

937685,18

0,42

937682,17

0,57

3,01

0,00

1,00

0,00

71022,67

13,20

14,73

124,19

0,00

18106,37

0,01

8419,96

0,01

9686,41

0,02

0,47

0,53

722,18

25,07

145,79

97670,81

1,00

2234000,00

1,00

1658796,45

1,00

575203,54

1,00

0,74

0,26

119306,93

18,72

22,87

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

269411167

0,18

11813174581

0,35

3312918446

0,13 8500256135

0,98

0,28

0,72

409554668

28,84

43,85

2. Recepty pełnopłatne

240180803

0,16

7401427922

0,22

7400858604

0,30

569319

0,00

1,00

0,00

305421386

24,23

30,82

3. Sprzedaż odręczna

956912876

0,65

14098140655

0,42 14098095428

0,57

45228

0,00

1,00

0,00

1067731594

13,20

14,73

1866588

0,00

272143626

0,01

145568971

0,02

0,47

0,53

10846470

25,09

145,80

1468371434

1,00

33584886785

1,00 8646439652

1,00

0,74

0,26

1793554118

18,73

22,87

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 7/2018

126574656

1,00 24938447133

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Kosmetyki apteczne Kosmetyki znajdujące się w asortymencie aptek cieszą się ogromną popularnością, a ich sprzedaż z roku na rok bije kolejne rekordy. Obecnie generują już 4,5% całkowitego obrotu. Skąd taka popularność i trzykrotny wzrost ilości sprzedaży w okresie 15 lat? Konsumenci przeznaczają coraz większe sumy na produkty do pielęgnacji ciała. Dermokosmetyki kuszą właściwościami leczniczymi i obniżoną zawartością substancji zapachowych i barwiących. I choć samo określenie ma często cel marketingowy, miejsce sprzedaży w aptece jest dla konsumenta gwarantem jakości. Konkurencja na tym rynku jest bardzo zacięta. W asortymencie dostępne są już ponad 19 522 produkty, a mimo ogromnych wzrostów sprzedaży, średnia cena od kilku lat systematycznie maleje.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY KOSMETYKÓW APTECZNYCH. ROK 2017 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

1 491 311 248 zł

75 054 613

19 522

19,87 zł

354%

195%

112%

53%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE W regulacjach prawnych dotyczących preparatów kosmetycznych nie ma jednoznacznej definicji kosmetyku ekologicznego, „bio” czy naturalnego. Również słowo „dermokosmetyk” nie jest sprecyzowane. Wszystkie wymogi stawiane kosmetykom w Unii Europejskiej zawarte są w dyrektywie 76/768/WE. Na rynku polskim obowiązuje także Ustawa o kosmetykach z 2001 r. (DzU nr 42, poz. 473 z późniejszymi zmianami). Głównym zadaniem kosmetyków dermatologicznych jest pomoc w pielęgnacji skóry objętej problemami dermatologicznymi. Biorąc pod uwagę przeznaczenie dermokosmetyku, można powiedzieć, że są to produkty, które powinny cechować się pewnymi właściwościami: – Kosmetyki dermatologiczne nie powinny zawierać m.in. syntetycznych środków zapachowych, barwiących konserwantów, substancji modyfikowanych genetycznie. Powinny być bezbarwne i bezwonne, o minimalnej ilość bezpiecznych, nieuczulających konserwantów. – Hypoalergiczne, czyli o zmniejszonym ryzyku wywołania reakcji alergicznej. Dermokosmetyki są z założenia przeznaczone dla osób o wrażliwej, chorej i skłonnej do alergii skórze, powinny być pozbawione wszystkich potencjalnie alergennych substancji. – Użycie wysokiej zawartości określonych substancji bioaktywnych powinno być zasadne i o potwierdzonym działaniu w oparciu o przeprowadzone badania dermatologiczne i laboratoryjne. – Dermokosmetyki poddaje się specjalistycznym badaniom dermatologicznym na skórze wrażliwej, skłonnej do alergii. Źródło: NCDRISC 2015

1800

1500

1200

900

600

300

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

PROGNOZA

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Foto: designed by freepik.com

Od 2002 roku wartość kosmetyków sprzedawanych w aptekach wzrosła aż 4-krotnie. W tym samym czasie ilość sprzedaży zwiększyła się niemal 3-krotnie. Kosmetyki apteczne cieszą się rosnącą popularnością. Na ich duży popyt wpływa samo miejsce sprzedaży – konsumenci uważają je za bezpieczniejsze dla skóry. W 2017 roku wartość tego rynku oszacowano na 1,49 mld zł. Jak będzie w kolejnych latach? Opis rynku Eksperci OSOZ przeprowadzili analizę produktów aptecznych, które w bazie BLOZ posiadają status kosmetyków, kosmetyków leczniczych lub dermkosmetyków. Kilkadziesiąt lat temu rynek kosmetyków aptecznych dopiero powoli się

OSOZ Polska 7/2018

rozwijał. W 2002 roku w aptekach zostało sprzedanych jedynie 25 mln opakowań. Obecnie sprzedaż jest 3-krotnie większa – w 2017 roku osiągnęła poziom 75 mln opakowań. W całym badanym okresie odnotowano tylko jeden rok, gdy nastąpił spadek sprzedaży liczonej rok do roku. Był to rok 2017, a spa-

dek osiągnął poziom 0,39%. W pozostałych okresach rynek wykazywał wzrosty ilości sprzedaży. Największy (+17,65%) miał miejsce w 2008 roku. 1,5 mld zł to znacząca kwota, zwłaszcza biorąc pod uwagę wartość całego rynku farmaceutycznego (33 mld). Rynek kosmetyków aptecznych odpowiada

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

1442

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2017 a nie będące w ofercie w 2002 roku

314

20,43 19,44 20,50 20,38 21,05 21,78 22,46 20,95 20,97 22,09 21,64 21,21 20,52 20,09 18,89

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

389

37,12 24,65 22,99 22,68 21,54 21,47 19,98 18,75 18,58 18,21 16,42 15,94 14,88 13,73

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

346

17,08 16,93 16,87 17,84 19,44 19,18 17,96 18,87 20,19 19,65 18,87 19,59 19,70

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

586

21,79 21,46 21,00 21,05 20,42 21,11 21,32 20,73 20,20 19,72 17,78 16,75

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

354

21,62 21,43 22,44 23,93 23,51 24,97 24,66 22,82 21,95 21,18 20,50

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

467

26,74 26,58 25,40 23,92 23,84 22,70 22,32 22,12 21,35 21,74

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

494

25,40 25,86 24,77 24,25 23,88 23,43 22,85 22,07 21,08

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

678

27,53 21,41 21,36 20,44 19,85 19,19 19,30 19,35

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

925

23,94 23,25 22,07 22,61 22,21 22,21 22,24

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

978

23,09 22,53 20,77 19,43 18,42 17,99

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

1130

24,43 22,14 21,42 21,38 21,13

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

1497

25,02 22,75 22,58 22,77

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

1863

21,07 19,91 19,44

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

2636

24,31 22,17

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

3060

23,10

Liczba badanych produktów

12,94 13,33 13,79 14,42 14,78 15,66 16,33 17,40 17,74 17,52 18,01 17,68 16,70 16,19 16,01 15,14

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

1442

12,94 13,33 13,79 14,42 14,78 15,66 16,33 17,40 17,74 17,52 18,01 17,68 16,70 16,19 16,01 15,14

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w 2017 roku

204

15,72 15,14 14,40 15,20 15,49 16,36 15,40 16,55 15,63 13,50 12,65 13,33 13,05 18,49 17,21

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2017

165

14,31 16,10 15,89 15,94 16,82 17,00 17,36 18,27 18,91 21,00 20,80 20,33 24,35 18,42

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2017

150

13,22 14,31 14,56 15,13 15,12 16,08 16,87 20,03 21,47 21,33 21,15 19,83 16,33

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2017

100

17,15 17,58 16,30 13,51 12,61 12,14 12,78 12,94 12,63 13,19 11,92 10,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2017

137

16,81 18,39 14,83 13,72 19,68 19,00 19,79 20,24 21,41 19,75 17,80

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2017

156

12,85 13,32 13,14 13,04 13,34 14,96 16,89 16,40 13,93 11,89

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2017

169

14,70 13,73 13,04 11,66 11,98 12,85 14,37 16,94 18,45

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2017

178

12,33 13,30 12,22 11,67 11,98 11,60 13,18 13,02

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2017

261

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2017

199

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2017

260

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2017

271

10,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2017

204

10,46 11,41 13,07

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2017

278

12,44 19,58

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2017

428

11,36

9,42

9,91

9,89

9,58

9,43 10,36 18,70

10,09 10,38 10,75 12,53 10,66 10,96 9,79 10,18 10,11 9,60

8,72

8,52 11,52 9,18

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

za ponad 4,5% wartości całego obrotu. Na podstawie analiz trendów widać wyraźnie, że udział ten stale rośnie: w 2002 roku było to 1,8% wartości całego rynku, w 2008 – 3,6%, w 2012 roku – już 4,1%. W latach 2003–2012 średnia cena za pojedyncze opakowanie kosmetyku rosła

z poziomu 12,92 zł (w 2002 roku) do poziomu 21,10 zł (w 2012 roku). Od 2013 roku obserwujemy spadek średniej ceny za pojedyncze opakowanie: w 2018 roku wyniosła ona 19,87 zł. Analizując produkty wprowadzane na rynek i usuwane z rynku nie widać jednoznacznego trendu ceny, co świadczy o tym, że za wzro-

sty/spadki odpowiadały produkty istniejące na rynku (zmiana ich ceny lub też zmiana proporcji sprzedażowych – droższe i większe produkty zamiast tańszych i mniejszych lub odwrotnie). Przyjrzyjmy się jeszcze zmianie asortymentu kosmetyków sprzedawanych w aptekach. W 2002 roku na półkach

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży kosmetyków w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

9 177

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

328 016 395

25 379 538

12,92

35 743

2 766

2003

357 560 382

26 032 790

13,74

34 830

2 536

10 266

9,01%

2004

400 478 635

26 847 490

14,92

36 570

2 452

10 951

12,00%

3,13%

2005

468 371 027

29 625 960

15,81

39 139

2 476

11 967

16,95%

10,35%

2006

588 486 075

34 964 347

16,83

45 373

2 696

12 970

25,65%

18,02%

2007

712 573 251

40 055 584

17,79

55 535

3 122

12 831

21,09%

14,56%

2008

875 232 032

47 126 403

18,57

63 900

3 441

13 697

22,83%

17,65%

2009

1 028 040 650

51 702 123

19,88

74 772

3 760

13 749

17,46%

9,71%

2010

1 074 018 926

51 920 622

20,69

74 585

3 606

14 400

4,47%

0,42%

2011

1 078 214 715

51 929 394

20,76

68 367

3 293

15 771

0,39%

0,02%

2012

1 157 648 625

54 876 824

21,10

69 675

3 303

16 615

7,37%

5,68%

2013

1 259 593 402

60 388 711

20,86

73 972

3 546

17 028

8,81%

10,04%

2014

1 302 156 258

63 022 125

20,66

72 447

3 506

17 974

3,38%

4,36%

2015

1 347 721 792

66 541 807

20,25

73 925

3 650

18 231

3,50%

5,58%

2016

1 507 336 682

75 348 444

20,00

78 844

3 941

19 118

11,84%

13,23%

2017

1 491 311 248

75 054 613

19,87

76 391

3 845

19 522

-1,06%

-0,39%

2018

1 541 078 339

77 939 336

19,77

—

3,34%

3,84%

2019

1 631 226 743

82 451 477

19,78

—

5,85%

5,79%

2,57%

Rys. 1. Wartość sprzedaży kosmetyków w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƐѵƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѶƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѵƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Obecnie rynek kosmetyków jest ponad 4-krotnie większy pod względem sprzedaży niż w 2002 roku.«

ƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

OSOZ Polska 7/2018

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań kosmetyków sprzedanych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 Ѷ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƕ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ

» 6,87 mln opakowań – to najwyższy dotychczas zanotowany poziom sprzedaży kosmetyków w jednym miesiącu (czerwiec 2016).«

ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie kosmetyku w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƑƔ

ƑƏ

ƐƔ

» Od 2014 roku obserwujemy niewielki spadek średniej ceny za pojedyncze opakowanie.«

ƐƏ

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 4. Liczba różnych kosmetyków dostępnych w aptekach w latach 2002–2017 ƐƓƏƏƏ

ƐƑƏƏƏ

ƐƏƏƏƏ

ѶƏƏƏ

ѵƏƏƏ

ƓƏƏƏ

ƑƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 7/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ć&#x2013;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2022;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

Â&#x2020;|Â&#x2039;

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

-uÂ&#x152;;1

aptek dostÄ&#x2122;pnych byĹ&#x201A;o 9177 rĂłĹźnych produktĂłw. NajwiÄ&#x2122;cej nowych pozycji (1371) wprowadzonych zostaĹ&#x201A;o w roku 2011 i wĂłwczas na pĂłĹ&#x201A;kach aptecznych byĹ&#x201A;o ich 15â&#x20AC;&#x2030;771. W 2017 pacjenci mogli wybieraÄ&#x2021; juĹź z 19,5 tys. rĂłĹźnych kosmetykĂłw. Tak szeroki asortyment Ĺ&#x203A;wiadczy o tym, jak atrakcyjny jest to rynek i jak duĹźa konkurencja na nim panuje. Przez ostatnie lata wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy nieustannie wzrastaĹ&#x201A;y. Czy podobnie bÄ&#x2122;dzie w kolejnych dwĂłch latach? Na jakim poziomie uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; cena, ktĂłra w wyniku ogromnej podaĹźy przez ostatnie lata malaĹ&#x201A;a?

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci Prognozy opracowane przez ekspertĂłw OSOZ wskazujÄ&#x2026;, Ĺźe w 2018 roku trend wzrostu wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy kosmetykĂłw zostanie utrzymany. W tym roku naleĹźy spodziewaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wzrostu na poziomie okoĹ&#x201A;o 3,3%. W nastÄ&#x2122;pnym roku prognozowany jest jeszcze wiÄ&#x2122;kszy wzrost â&#x20AC;&#x201C; o 5,8%. Zgodnie z prognozami, wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzeda-

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

Ĺźy kosmetykĂłw w 2018 roku wyniesie 1,54 mld zĹ&#x201A;, a w 2019 â&#x20AC;&#x201C; 1,63 mld zĹ&#x201A;. IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w 2018 roku wzroĹ&#x203A;nie o 3,8% i uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; na poziomie 78 mln opakowaĹ&#x201E;. Z kolei w 2019 roku iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy kosmetykĂłw wzroĹ&#x203A;nie o 5,79% i wyniesie 82,4 mln zĹ&#x201A;. Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie produktu kosmetycznego nadal bÄ&#x2122;dzie spadaÄ&#x2021; (2018 rok). W 2018 roku wyniesie 19,77 zĹ&#x201A;, a w 2019 roku nieznacznie wzroĹ&#x203A;nie do poziomu 19,78 zĹ&#x201A;.

Podsumowanie Ponad 4-krotny wzrost wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy kosmetykĂłw w aptekach od 2002 roku oraz rosnÄ&#x2026;cy wzrost udziaĹ&#x201A;u w obrocie caĹ&#x201A;kowitym aptek â&#x20AC;&#x201C; te dane Ĺ&#x203A;wiadczÄ&#x2026; o tym, jak waĹźnym dla aptek asortymentem sÄ&#x2026; kosmetyki. Ich znaczenie ciÄ&#x2026;gle wzrasta, co pokazujÄ&#x2026; dane sprzedaĹźy i prognozy na nastÄ&#x2122;pne lata. Do tego nic nie wskazuje, Ĺźe miaĹ&#x201A;oby siÄ&#x2122; to zmieniÄ&#x2021;. Polacy coraz chÄ&#x2122;tniej kupujÄ&#x2026; kosmetyki w aptekach w przekonaniu, Ĺźe majÄ&#x2026;

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-ŕ§ł7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

do czynienia z produktami bezpieczniejszymi i wyĹźszej jakoĹ&#x203A;ci (dermokosmetyki). Na ten trend skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; jeszcze jeden element â&#x20AC;&#x201C; nie tylko w aptekach wydajemy coraz wiÄ&#x2122;cej na produkty kosmetyczne. Podobne wyniki odnotowujÄ&#x2026; drogerie w stosunku do kosmetykĂłw standardowych. RekordowÄ&#x2026; sprzedaĹź apteki osiÄ&#x2026;gajÄ&#x2026; w okresie od kwietnia do lipca (okres lata, dodatkowa sprzedaĹź np. kremĂłw z filtrem UV) oraz w grudniu (zakup prezentĂłw Ĺ&#x203A;wiÄ&#x2026;tecznych). ď Ź

Metodologia prognoz

Do wyliczenia prognozy iloĹ&#x203A;ci i wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy produktĂłw kosmetycznych uĹźyto sezonowej metody prognozowania z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat, wyznacza trend sprzedaĹźowy, uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c jednoczeĹ&#x203A;nie sezonowe wahania sprzedaĹźy w ciÄ&#x2026;gu roku. Dodatkowo zaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe w najbliĹźszym czasie nie nastÄ&#x2026;piÄ&#x2026; Ĺźadne istotne zmiany, ktĂłre mogĹ&#x201A;yby w rewolucyjny sposĂłb wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; na wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy, a kolejne miesiÄ&#x2026;ce bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; pod wzglÄ&#x2122;dem zachowania rynku podobne do okresĂłw historycznych.

Âť Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie produktu kosmetycznego w aptece od kilku lat spada. Podobnie bÄ&#x2122;dzie przez najbliĹźsze 2 lata.ÂŤ 66

OSOZ Polska 7/2018

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

KOMPENDIUM SUPLEMENTÓW DIETY w KS-APTEKA

Ponad 11 000 suplementów diety na rynku! %\[ \PCU\ UM CF[ KEJ YU\[UVMKEJ! ,Wʮ VGTC\ Y -5 #RVGMC FQUVɓR FQ RQFINɁFW UM CFȲY UWRNGOGPVȲY FKGV[ PC MCTVCEJ RTQFWMVȲYЯ

9 QMPKG 5RT\GFCʮ[ Wʮ[L MNCYKU\C PC RTQFWMEKG Q\PCE\QP[O

OTWART Y

SYSTEM

OCHRONY

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

Czyt likac aj OSO ji mobiln Z Ne ej ws

w ap

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna. Trendy, doniesienia naukowe i najwaÅ¼niejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.