OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

8

2018 POLSK A

8 / 2018

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

AUGMENTED HEALTHCARE

Jeżeli sami nie unowocześnimy ochrony zdrowia, zrobią to globalne koncerny jak Apple lub Amazon.

CYFROWE ASPIRACJE MZ

Wiceminister Zdrowia Janusz Cieszyński o dofinansowaniu inwestycji IT, telemedycynie, e-recepcie i strategii e-zdrowia.

TRWONIENIE INFORMACJI

NFZ chce wykorzystać zbierane dane do analiz BIG DATA. Czy pomogą uszczelnić system?

Czasopismo o e-zdrowiu.

Praktyczne porady.

Informacje z rynku zdrowia.

Teraz dostępne on-line.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

Nota bene

Zdrowie samoobsługowe Sami tankujemy na stacji benzynowej, sami płacimy w supermarkecie, sami realizujemy przelewy bankowe, sami rezerwujemy urlop. Analogicznie będziemy musieli przyzwyczajać się do odpowiedzialności za własne zdrowie.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Wiele usług, jeszcze do niedawna powszechnie dostępnych, zniknęło na zawsze. Podjeżdżając na stację benzynową nikt już nie naleje nam paliwa do baku. Kiedyś urlop wybieraliśmy wyłącznie z drukowanego katalogu, rezerwując go w biurze podróży. Supermarkety spowodowały, że nikt nie poda nam produktu, nie doradzi – sami musimy to zrobić. Kilkanaście lat temu nie musieliśmy siadać przed komputerem, żeby zapłacić rachunek bankowy. Zrobiła to za nas obsługa banku lub poczty. W taki sposób konsumenci przejmują na siebie, czasami nieświadomie, kolejne zadania. Dobrym przykładem jest IKEA, gdzie nie tylko musimy wybrać produkty na magazynie, zapakować je na ogromny wózek i przetransportować, ale również złożyć w domu. Czasami nawet zaprojektować. Dlaczego godzimy się na takie przerzucanie odpowiedzialności? Odpowiedź jest prosta – ponieważ jest taniej, wygodniej, elastyczniej. Amazon Go to sklep, w którym w ogóle nie spotkamy obsługi. Trend przejmowania „ukrytych obowiązków” będzie się rozwijał. Japoński sklep internetowy ZOZO wyeliminował problem przymierzania ubrań i doradztwa przez obsługę sklepu odzieżowego. W pierwszej przesyłce klient otrzymuje specjalne, elastyczne ubranie.

Wystarczy je założyć oraz wykonać serię zdjęć smartfonem, a specjalna aplikacja dokona szeregu pomiarów i idealnie dopasuje rozmiar każdego zamawianego online ubrania. Można się spodziewać, że upowszechnienie drukarek 3D spowoduje, że w niedalekiej przyszłości część zamienną do pralki albo rozbitą szklankę wydrukujemy w domu.

Wszystkie te innowacje mają zmniejszyć koszty prowadzenia biznesu. Supermarket nie musi zatrudniać obsługi, biuro podróży wynajmować pomieszczeń, a bank – rozbudowywać sieci placówek. Jednak w zdrowiu – gdzie koszty eksplodują i też trzeba je optymalizować – decydują jeszcze inne argumenty: niedobór wykwalifikowanych kadr medycznych i fakt, że zdrowie to kondycja fizyczna i samopoczucie psychiczne. A własne zdrowie najlepiej zna nikt inny jak sam pacjent.

Kiedy w rozmowach o cyfryzacji ktoś posługuje się argumentem o dehumanizacji medycyny, zadaję następujące pytanie: skoro jesteśmy w stanie sami złożyć stół z IKEI, to dlaczego nie możemy sami zmierzyć ciśnienia, wyręczyć lekarza lub pielęgniarkę w prostych czynnościach? W tym zaangażowaniu chodzi o coś więcej niż mebel – o zdrowie.

Każdy z nas przejął już role i kompetencje obsługi banku, biura podróży, dekoratora wnętrz, architekta, stolarza, stylisty. Nie da się ukryć, że stało się to trochę z przymusu sprzedanego pod pozorem personalizacji i wygody, a dyktowanego konkurencyjnością biznesu. Dzięki internetowi, inteligentnym sensorom, telemedycynie jesteśmy w stanie przejąć po części rolę lekarza, zwłaszcza w tych obowiązkach, które są rutynowe i proste. Błahe przypadki przeziębień można obsłużyć telemedycznie albo z pomocą systemów sztucznej inteligencji i chat-botów. Wygrywają wszyscy: pacjent, który może lepiej zadbać o swoje zdrowie, lekarz – zajmując się przypadkami wymagającymi zaangażowania profesjonalnej wiedzy, cały system – dzięki redukcji kolejek oczekujących.

8

OSOZ POLSKA 2018

aktualności

6

W KADRZE

ROZMOWY

26

Telemedycyna ratuje życie i oszczędza czas

8

Rynek zdrowia w pigułce

Janusz Cieszyński: Cyfrowe uzdrawianie systemu

30

NFZ się zmienia

11

GLOBALNE WIZJE Lucien Engelen: Rozszerzona perspektywa ochrony zdrowia

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w październiku 2018

POLITYKA KRAJOWA

12

fakty Jak Polacy korzystają z internetu do celów medycznych?

PRAKTYcznie

32

Legislacja Czy e-skierowania uporządkują listy oczekujących?

INNOWACJE

14

Aplikacje medyczne Medytacja, trening w domu i ocena jakości snu

15

NOWOŚCI / WYNALAZKI Premiery targów innowacji IFA 2018, blockchain, e-skierowanie itd.

18

34

37

38

nowe idee

42

Programy zdrowotne na platformie Otwartego Systemu Ochrony Zdrowia. Relacje w rodzinie

STREFA START-UP Proste testy do wykrywania patogenów chorobowych

RAPORT KONCEPCJA OSOZ

OKIEM MENEDŻERA Nie marnujmy danych w rejestrach, skorzystajmy z BIG DATA!

Infografika

20

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

Akceptacja cyfryzacji

E-DOKUMENTACJA MEDYCZNA Asystenci medyczni pomogą w prowadzeniu EDM

46

PLANY Budżet UE: 9,2 mld euro inwestycji w program cyfrowy

48

FELIETON Kulejąca komunikacja

TECHNOLOGIE

52

DLA LEKARZA System mobilnej obsługi wizyty lekarskiej

MONITOR ZDROWOTNY

56

FELIETON Rynek farmaceutyczny w Polsce w dobie zmian

61

RANKINGI PEX Firmy i produkty (lipiec 2018)

62

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (lipiec 2018)

» MZ prowadzi analizy sposobów popularyzacji narzędzi IT w ochronie zdrowia.« Janusz Cieszyński | Wiceminister Zdrowia | str. 26

OSOZ Polska 8/1018

66

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (lipiec 2018)

73

Monitor rynku leKÓW Środki antynikotynowe

» Rynek ochrony zdrowia będą zmieniać firmy działające dotąd poza nim.«

online

Lucien Engelen | REshape Center For Innovation | str. 30

23,4%

Taki procent Polaków – według sondażu CBOS – szuka opinii o lekarzach w internecie. 37,6% respondentów przyznało, że wykorzystuje internet do zdobywania informacji o chorobach i sposobach leczenia (dane z 2016 roku).

87%

Pacjenci szanują sobie prywatność i niechętnie dzielą się danymi medycznymi zgromadzonymi w elektronicznych rekordach. 87% respondentów deklaruje chęć udostępnienia danych lekarzowi, tylko 26% instytucji rządowej.

AI na pomoc szpitalom Szpitale pogrążają się w szybko rosnących kosztach, a pacjenci są niezadowoleni z niskiej jakości usług. Jak wyjść z tego błędnego koła? Levi Shapiro, innowator i założyciel mHealth Israel specjalnie dla OSOZ prezentuje praktyczne zastosowania sztucznej inteligencji w szpitalach.

online / offline

Podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy (4–6 września) sporo miejsca poświęcono ochronie zdrowia. W ramach debaty oksfordzkiej dyskutowano o wzroście nakładów na zdrowie do 6 proc.

PKB (relacja online: bit.ly/2oHP7px). Finansowanie w zdrowiu jest nie tylko zagadnieniem strategicznym, ale także etycznym: czy przeznaczyć dostępne środki na profilaktykę, gdzie efektów można spodziewać się za kilka, kilkadziesiąt lat, czy skierować te pieniądze na pacjentów potrzebujących pomocy dziś, ratowanie życia tu i teraz? W drugim dniu odbyła się II konferencja w ramach narodowej debaty o zdrowiu „Wspólnie dla Zdrowia” – „Medycyna, finanse, gospodarka”. MZ chce udrożnić dostęp do lekarzy specjalistów zwiększając m.in. stawkę na pierwszą wizytę. Trwają prace nad ustawą o jakości w ochronie zdrowia. Cyfryzacja systemu ma wesprzeć value-based medicinie poprzez precyzyjne mierzenie efektów i analizę danych m.in. dotyczących kolejek. Wyzwaniem jest starzejące się społeczeństwo. Jak podkreślił Minister Zdrowia Łukasz Szumowski, system trzeba zmieniać ewolucyjnie we wszystkich aspektach. Drastyczne rewolucje są niepotrzebne, musimy wdrażać nowe technologie i racjonalnie alokować dostępne środki. Osobną dyskusję poświęcono e-recepcie (relacja online�� ��������: bit.ly/2Ngucrh).

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na sierpień 2018 r., liczba członków Rady: 99 osób)

POBIERZ RAPORT „E-ZDROWIE W INFOGRAFIKACH” Trendy i najważniejsze zagadnienia zdrowia cyfrowego przedstawione w formie czytelnych infografik

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med.

Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

WWW.OSOZ.PL/INFOGRAFIKI OSOZ Polska 8/1018

a kt u a lno Å› ci w k a drze

OSOZ Polska 8/1018

Telemedycyna ratuje życie i oszczędza czas – Będzie można szybciej niż dziś postawić diagnozę, bo coraz więcej osób korzysta z prostych urządzeń do mierzenia tętna, montowanych w zegarkach dla biegaczy, lub ze specjalnych aplikacji na telefon komórkowy, a nawet taki pomiar może być wsparciem dla lekarza. Przed telemedycyną nie ma ucieczki – mówi dr Łukasz Kołtowski z I Katedry i Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w rozmowie z Newsweek Polska. Nowe technologie spowodują, że najprostsze dolegliwości będą rozpoznawane przez algorytmy zamiast przez lekarzy. W ten sposób specjaliści zyskają więcej czasu na poważniejsze i bardziej skomplikowane przypadki.

Jednym z przykładów zastosowania telemedycyny jest wykrywanie i monitorowanie zaburzeń serca. Tradycyjne badanie Holtera może być zawodne – w ciągu jednego pomiaru wykrywanych jest 5–7 proc. zmian rytmu serca. Aby postawić diagnozę, pacjent musi przyjść do lekarza i wykonać badanie kilkukrotnie, co czasami może trwać kilka miesięcy. Naukowcy opracowali podręczne urządzenie EKG wielkości karty kredytowej oceniające pracę serca. Kiedy pacjent poczuje się gorzej, chwyta ją dwoma palcami i przykłada do telefonu komórkowego. Specjalna aplikacja zapisuje kardiogram i przesyła go do szpitala. Tam następuje interpretacja wyniku. Dzięki nowej technologii udało się już rozpoznać zaburzenia rytmu serca u kilkudziesięciu pacjentów jednej z warszawskich klinik. I to taniej niż w klasyczny sposób – pacjent nie musi umawiać się wizytę, zwalniając miejsce innym chorym. EKG klasy urządzenia medycznego wbudowano w inteligentne zegarki Apple Watch 4 generacji.

Kolejnym obszarem zastosowania jest onkologia. W jednym z badań przeprowadzonych w USA, chorzy na raka – dzięki specjalnej aplikacji – notowali niepokojące objawy, takie jak kaszel, ból, osłabienie itd. Informacje przesyłane były do szpitala i analizowane przez pielęgniarki. Alarmujące sygnały konsultowały z lekarzami. Efekt: grupa pacjentów korzystających z aplikacji żyła kilka miesięcy dłużej w porównaniu z chorymi, którzy nie stosowali nowej technologii. Źródło: Newsweek

OSOZ Polska 8/1018

a kt u a lno ś ci

Foto: designed by fullvector / Freepik

R y nek zdrowi a w pi g u łce

NFZ się zmienia Na dodatki lojalnościowe dla lekarzy specjalistów może pójść więcej pieniędzy niż się spodziewano. Powód?

Chcą z nich skorzystać także medycy pracujący na kontraktach i już wypowiadają umowy m.in. szpitalom, by potem zatrudnić się na etat i wziąć dodatek. To nie jedyna kwestia, której nie przewidziano przyjmując w ostatnich miesiącach różne przepisy. A związane z tym napięcia nasilają się przed wyborami samorządowymi.

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse NFZ uruchomił na początku września 1,3 mld zł z funduszu zapasowego.

OSOZ Polska 8/1018

Około 300 mln zł ma trafić na skrócenie kolejek do lekarzy specjalistów dla pacjentów pierwszorazowych, a miliard na podwyżki, głównie dla lekarzy specjalistów. W wyniku porozumienia z lekarzami rezydentami, MZ podniesie wy-

nagrodzenia rezydentów, którzy zadeklarują odpracowanie 3 lat po specjalizacji w placówkach mających kontrakt z NFZ. Pieniądze pochodzić mają z funduszu gwarantowanych świadczeń pracowniczych (jego celem jest… wypłata pensji,

a kt u a lno ś ci

» CSIOZ buduje dla NFZ nową hurtownię danych.« gdy zakład pracy zbankrutuje). Z kolei lekarze specjaliści dostaną wyższe płace za deklarację, że będą pracować w jednej placówce. Tę część ma sfinansować Fundusz. I może go to kosztować więcej niż planowano, więc czasowo wstrzymuje się lub zawiesza działania w zakresie np. opieki koordynowanej.

Dodatek dostaną ci lekarze, którzy zdecydują się pracować w jednej placówce, na etacie. Okazało się jednak, że przeważyło to szalę i osoby pracujące w ramach kontraktów chcą przejść na etat. Z dodatkiem mogą zarobić tyle, co teraz na kontrakcie, a będą mieć spokój z opłacaniem składek, płatne zwolnienia lekarskie, urlopy itd. Prezes NFZ Andrzej Jacyna przyznał, że dane o kosztach wypłaty medykom za niedoszacowane i kolejne miesiące mogą być dla NFZ bardzo trudne.

To też problem finansowy i organizacyjny dla szpitali, zwłaszcza powiatowych, które i tak skarżą się na znaczne pogorszenie sytuacji od wejścia w życie ustawy o sieci szpitali i wręcz grożą protestami. Bez spełnienia przez MZ i NFZ postulatów, szpitale mogą masowo wypowiedzieć umowy na leczenie. Alarmują, że zakaz dorabiania spowoduje, że nie będą mieć kim łatać grafików w szpitalach, a na znaczne podwyższenie płac, by znaleźć chętnych do pracy na wyłączność – nie mają środków.

Z kolei jeśli chodzi o finansowanie unijne, to resort zdrowia zaproponował, by w kolejnej perspektywie finansowej, od 2021 roku, wydzielić osobny program operacyjny dedykowany zdrowiu i przekazać związane z nim sprawy MZ. Teraz unijne pieniądze na ochronę zdrowia są rozproszone po różnych programach.

Ponadto ze zmian związanych z finansami warto odnotować planowaną nowelizację przepisów o zatorach płatniczych.

Przewiduje ona m.in. skrócenie terminu zapłaty w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny do 30 dni, bez możliwości wydłużenia. Przewidziano tylko jeden wyjątek: podmioty lecznicze mają mieć jak dotychczas 60 dni.

Wśród propozycji jest też m.in. wprowadzenie ustawowego obowiązku stoso-

System e-usług opieki zdrowotnej a RODO. Węgrzy w obliczu wyzwania Jesienią ubiegłego roku wprowadzono na Węgrzech elektroniczny system usług opieki zdrowotnej. Do korzystania z nowych rozwiązań zobligowano wszystkie publiczne placówki ochrony zdrowia. Dobrodziejstwem stała się e-recepta. Polski system e-zdrowia w założeniach pozostaje bardzo zbliżony do tego węgierskiego. Po niemal roku funkcjonowania cyfrowej rewolucji u Węgrów analizujemy jego dobre i złe strony.

Kompleksowość danych Węgierski system e-zdrowia przewiduje możliwość dostępu lekarzy do specjalnej platformy, na której zgromadzone są dane dotyczące dotychczasowego leczenia pacjenta. Chory nie musi zatem przedkładać chociażby wyników badań diagnostycznych, gdyż wszystkie te informacje dostępne są w jednym miejscu.

System przewiduje także możliwość sprawdzenia, jakie leki pacjent aktualnie przyjmuje, na co choruje, na co ewentualnie jest uczulony oraz jakie zabiegi przeszedł. Wyjątkiem są dane wrażliwe, w postaci m.in. informacji na temat chorób przenoszonych drogą płciową.

Węgierska e-recepta Topowym elementem tamtejszego systemu jest e-recepta. Dzięki temu rozwiązaniu pacjent może wykupić lek w aptece jedynie po okazaniu dowodu oraz karty ubezpieczenia zdrowotnego. Projekt zakładał, iż początkowo pacjent będzie otrzymywał potwierdzenie w postaci recepty papierowej, gdyż przejście na system e-recept miało nastąpić stopniowo. Uważa się, iż nowy system, jaki zdecydowały się wprowadzić Węgry, zwiększył bezpieczeństwo chorych oraz wykluczył problem powielania wizyt lekarskich czy realizacji tych samych badań diagnostycznych.

Rozwiązanie poprzedzone pilotażem Warto podkreślić, że podobnie jak ma to miejsce w Polsce, wprowadzenie elektronicznego systemu opieki zdrowotnej na Węgrzech poprzedził pilotaż z udziałem tamtejszych lekarzy rodzinnych, specjalistów oraz farmaceutów. Zgodność wersji papierowej recepty z wystawianą przez medyka w systemie informatycznym potwierdzono na 4 tys. recept. I choć e-recepta swoim zasięgiem nie objęła jeszcze wyrobów medycznych – co zaplanowane jest na kolejny etap – Węgrzy z zadowoleniem odbierają wprowadzone rok temu rozwiązanie. Po roku od wejścia w życie tych zmian system skutecznie ogranicza biurokrację a przede wszystkim eliminuje błędne bądź nieczytelne recepty w formie papierowej.

Udostępnianie danych na platformie a RODO Teraz Węgrzy stoją przed wyzwaniem jakim jest ścisłe uregulowanie dostępu do danych gromadzonych na platformie oraz edycji tych informacji w świetle unijnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO). Nowe prawo – jak to zwykle bywa – narzuca nowe obowiązki. Obecnie rozwiązanie przyjęte na Węgrzech nie przewiduje zasadniczo możliwości zakazu przekazywania danych dotyczących np. badań przez pacjenta czy tez wnioskowania o usunięcie zgromadzonych informacji – zgodnie z RODO takie prawo jednak przysługuje. Zawiłość ta wynika z faktu, iż tamtejszy system zaprojektowany został w oparciu o inne przepisy dotyczące danych osobowych. Unijne rozporządzenie przewiduje możliwość zbierania danych do celów statystycznych. Przyjęty system gromadzi jednak znacznie szerszy zbiór danych, a takiej możliwości nowe prawo nie dopuszcza. Przed Węgrami więc spore wyzwanie, by po roku działania systemu pochylić się nad nim ponowie i w perspektywie czasu gromadzić dane wyłącznie tych pacjentów, którzy wyrażą na to zgodę. Źródło: PolitykaZdrowotna.com

OSOZ Polska 8/1018

a kt u a lno ś ci

wania, maksymalnego 60-dniowego terminu zapłaty w transakcjach, w których wierzycielem jest MŚP, a dłużnikiem duży przedsiębiorca pod rygorem nieważności zapisu umownego przewidującego dłuższy termin zapłaty.

Szpitale płacą nieterminowo, często po 200 dniach. Tak twierdzą dostawcy, a potwierdzeniem mogą być dane o zadłużeniu i zobowiązaniach placówek. Na koniec półrocza zobowiązania spzoz wyniosły 12,7 mld zł, a z tego 1,6 mld zł było już wymagalne.

nywaniem niekomercyjnych badań klinicznych.

System

Leki

NFZ rusza z pakietem zmian. Chce znacznie rozbudować analitykę, by mieć lepsze dane o działaniu systemu, ale też móc efektywniej typować placówki do skontrolowania. Ponadto centrala będzie ujednolicać działanie oddziałów w regionach m.in. w zakresie procedur, umów, konkursów, zapłaty za nadwykonania. Ponadto CSIOZ buduje dla Funduszu nową hurtownię danych.

Ruszyły prace nad powołaniem Agencji Badań Medycznych. Ma ona wystartować na początku przyszłego roku. Docelowo, za kilka lat miałaby mieć budżet w wysokości około miliarda złotych.

Agencja ma analizować dane, by MZ mogło oceniać skuteczność leczenia.

Ponadto miałaby przydzielać granty na badania naukowe oraz zajmie się wyko-

Dokument Polityka Lekowa trafił na początku września do prac w Komitecie Rady Ministrów i zgodnie z zapowiedziami rządu, miałby być przyjęty do końca września.

Sejm zaczyna prace nad obywatelskim projektem ustawy znoszącej obowiązek szczepień.

» Ruszyły prace nad powołaniem Agencji Badań Medycznych, która ma analizować dane,

by MZ mogło oceniać skuteczność leczenia.«

Zmiany personalne Nowym szefem Głównej Inspekcji Sanitarnej został były wiceminister zdrowia Jarosław Pinkas. Na stanowiska konsultantów krajowych zostali powołani: prof.

Mieczysława Czerwonka-Szaflarska – w dziedzinie gastroenterologia dziecięca, prof. Danuta Zwolińska – nefrologia dziecięca i prof. Piotr Majcher – rehabilitacja medyczna.

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 5000 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Michał Chrobot, Lucien Engelen, Jarosław Frąckowiak, Marcin Kautsch, Dawid Nidzworski, Jarosław Soja, Wojciech Zawalski.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

10

OSOZ Polska 8/1018

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Dr Marek Styczkiewicz został nowym podkarpackim konsultantem wojewódzkim w dziedzinie kardiologii. W województwie lubelskim na kolejną kadencję na stanowisku wojewódzkiego konsultanta w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego została powołana dr n. med.

Ewa Kulbaka. Na Mazowszu nowym konsultantem wojewódzkim w dziedzinie dermatologii i wenerologii została dr hab. Irena Walecka – Herniczek.

Piotr Czerwiński został powołany na stanowisko dyrektora Wojewódzkiego Szpitala Podkarpackiego im. Jana Pawła II w Krośnie.

W Kutnowskim Szpitalu Samorządowym powołany został nowy dyrektor do spraw administracyjno-finansowych.

Został nim Tomasz Stachera. Z kolei dr med. Konrad Dziobek został dyrektorem krakowskiego oddziału Centrum Onkologii. 

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

a kt u a lno ś ci

r a d a r epidemiolo g iczn y ( pa ździernik 2 0 18 )

ALERGIA PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (październik 2018)

TREND W STOSUNKU DO wrzEśnia 2018

1 398

1 028

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (październik 2018)

TREND W STOSUNKU DO wrzEśnia 2018

Dolnośląskie

7 635

Kujawsko-pomorskie

5 811

Lubelskie

6 049

Lubuskie

5 905

Łódzkie

7 174

Małopolskie

7 280

Mazowieckie

8 590

Opolskie

5 449

Podkarpackie

6 174

Podlaskie

6 408

Pomorskie

6 682

Śląskie

6 073

Świętokrzyskie

5 052

Warmińsko-mazurskie

5 493

Wielkopolskie

6 797

Zachodniopomorskie

6 753

               

WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

68%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

748

Lubelskie

972

Lubuskie

878

Łódzkie

1 028

Małopolskie

1 120

Mazowieckie

1 358

Opolskie Podkarpackie

679 2 304

Podlaskie

927

Pomorskie

1 183

Śląskie

1 030

Świętokrzyskie

860

Warmińsko-mazurskie

880

Wielkopolskie

965

Zachodniopomorskie

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

59%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 8/1018

11

a kt u a lno ś ci

Foto: designed by freepik.com

fa kt y

ONLINE Jak Polacy korzystają z Internetu do celów medycznych?

Coraz bardziej powszechny dostęp do sieci internetowej łączy się z rosnącą rolą Internetu jako nośnika informacji, także dotyczących obszaru zdrowia.

Na różnych stronach internetowych znajdują się informacje dotyczące tematyki zdrowia, stylu życia, zachowań prozdrowotnych, problemów zdrowotnych i określonych schorzeń, metod leczenia, stosowania leków i wielu innych. Internet jest też miejscem zbierania i wymiany informacji o zakładach opieki zdrowotnej, oferowanych usługach i lekarzach, rezerwacji wizyt lekarskich i badań diagnostycznych. Istnieją coraz większe możliwości sprawdzenia online dostępności określonych produktów leczniczych, zamówienia i zakupu produktów medycznych oraz środków leczniczych.

W 2016 roku w Polsce blisko 40% członków gospodarstw domowych korzystało z Internetu, aby zdobyć wiedzę i informacje o chorobach oraz sposobach lecze-

12

OSOZ Polska 8/1018

nia (37,6%), a 34,5% korzystało z Internetu, aby zdobyć informacje na temat zdrowego stylu życia. Co czwarty respondent (23,4%) posługiwał się Inter-

netem w celu zdobycia informacji na temat opinii dotyczących lekarzy. Znacznie mniej popularne było umawianie się na wizytę lub badanie przez stronę internetową oraz otrzymywanie wyników badań tą drogą. W IV kwartale 2016 roku odsetek takich osób wynosił odpowiednio 3,0% oraz 3,3%. Pięć osób na sto (4,8%) w 2016 roku kupowało drogą online produkty lecznicze. Przy umawianiu się na wizytę lub badanie częstszym sposobem niż przez stronę internetową był telefon. W IV kwartale 2016 roku drogą telefoniczną umawiało się na wizytę 30% respondentów.

Kobiety znacznie częściej niż mężczyźni posługiwały się Internetem w każdym z obszarów objętych badaniem. Różnice pomiędzy udziałem kobiet i mężczyzn korzystających z Internetu były znaczne i wynosiły 16 pkt. proc. w przypadku odsetka korzystających z Interne-

a kt u a lno ś ci

tu, aby pozyskać informacje medyczne (45% wobec 29%) oraz w celu zdobycia informacji na temat zdrowego stylu życia (42% wobec 26%) i 13 pkt. proc w przypadku zasięgania opinii o lekarzu (30% wobec 17%). Inne zastosowania Internetu, takie jak umawianie na wizytę, zakupy produktów medycznych, także były częściej wykorzystywane przez kobiety niż mężczyzn.

Osobami, które najczęściej wykorzystują Internet do pozyskania informacji na temat zdrowego stylu życia, a także o chorobach i sposobach leczenia są osoby młode i w średnim wieku. Na przykład, 55% osób w wieku 25–44 lata, 49% w wieku 17–24 lata oraz 42% w wieku 45–59 lat korzystało w 2016 roku z Internetu, aby zdobyć wiedzę i informacje o chorobach i sposobach leczenia. Wśród osób w wieku 70–79 lat było to 13%, a w wieku 80 lat i więcej blisko 5%.

Największe różnice w częstości korzystania z Internetu jako źródła informacji medycznych, o zdrowym stylu życia, w celu pozyskania opinii o lekarzu i korzystania z usług medycznych, odnotowano ze względu na poziom wykształcenia (od 11% wśród osób z wykształceniem podstawowym do 68% z wykształceniem wyższym).

Należy podkreślić znaczny udział korzystających z Internetu dla pozyskania informacji o chorobach i sposobach leczenia wśród osób z poważnymi problemami zdrowotnymi (39%), z chorobami przewlekłymi (35%), a także wśród osób niepełnosprawnych i oceniających swój stan zdrowia jako zły (21%). Osoby te także często korzystały z tego źródła, aby uzyskać informacje na temat zdrowego stylu życia. W celu umówienia się na

» 3–5% pacjentów umówiło się w 2016 roku na wizytę przez Internet.« wizytę lub badanie zdecydowanie częściej niż strony internetowe wykorzystywany był telefon. Wśród osób z poważnymi problemami zdrowotnymi i chorobami przewlekłymi w IV kwartale 2016 roku umawiało się telefonicznie na wizytę lub badanie odpowiednio 47% i 43%,

podczas gdy ze strony internetowej skorzystało w tym celu 5% i 3% osób w tych grupach.  Źródło: CBOS, Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2016 r.

Wykorzystanie komunikacji i internetu podczas korzystania z usług medycznych w 2016 roku 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Osoby, które korzystały z Internetu, aby zdobyć wiedzę i informację o chorobach i sposobach leczenia w roku 2016 Osoby, które korzystały z Internetu, aby zdobyć informację na temat opinii lekarzy w roku 2016 Osoby, które korzystały z Internetu, aby zdobyć informację na temat zdrowego stylu życia w roku 2016 Osoby, które korzystały z Internetu, aby kupić produkty lecznicze w roku 2016 Osoby, które umawiały się na wizytę lub badanie przez telefon w kwartale IV 2016 Osoby, które umawiały się na wizytę lub badanie przez stronę internetową w kwartale IV 2016 Osoby, które otrzymały wyniki badań drogą internetową w kwartale IV 2016 Źródło: CBOS, Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2016 r.

reklama

OSOZ Polska 8/1018

13

I nnow a cje

Aplik a cje zdrowotne

14

The Mindfulness App

BTFIT – Personal Trainer

SleepScore

Aplikacji medytacyjnych jest na tyle dużo, że wybór właściwej staje się trudny.

Z czystym sercem możemy polecić The Mindfulness, która spodoba się zarówno osobom rozpoczynającym przygodę z medytacją, jak i tym bardziej doświadczonym. Ci pierwsi na początek przechodzą 5-dniowy program wprowadzający w techniki relaksacyjne z 5-minutowymi sesjami głosowymi. Ponadto, do wyboru są sesje od 3 do 30 minut z opcją planowania i przypomnień. Więcej możliwości daje pakiet płatny. Korzystna opcja to roczny abonament za 160 zł.

Profesjonalny trening w domu bez chodzenia na siłownię. To możliwe. W darmowej wersji aplikacji zawarto kilka programów ćwiczeń: joga, ABS, Cardio Dance. Możesz zdecydować, czy chcesz schudnąć, wyrzeźbić sylwetkę czy po prostu zadbać o zdrowie. Do tego wystarczy jedynie 15 minut dziennie! Użytkownik może wykupić plan Premium w cenie 210 zł/rok, co w porównaniu z cenami karnetów na siłownię jest alternatywą wartą rozważenia. Dodatkowo zyskujemy dostęp do filmów przygotowanych przez profesjonalnych trenerów.

Sen odpowiedniej jakości decyduje o zdrowiu i energii na cały dzień. Dlatego warto dowiedzieć się, czy dobrze śpimy. W monitorowaniu snu pomaga aplikacja SleepScore opracowana na podstawie 12-letnich badań nad snem i danych zebranych podczas 6 milionów nocy. SleepScore oceni codziennie sen w skali od 0 do 100, sporządzi raport snu, podsunie spersonalizowane wskazówki pozwalające poprawić nocny odpoczynek. Oczywiście nie mogło zabraknąć inteligentnego budzika aktywującego alarm w optymalnej, lekkiej fazie snu.

iOS | Android | ENG | FR | DE + inne Bezpłatna w wersji podstawowej

iOS | Android | ENG | PT Bezpłatna w wersji podstawowej

iOS | Android | ENG | SP Bezpłatna w wersji podstawowej

OSOZ Polska 8/1018

I nnow a cje

N owo ś ci / w y n a l a zki

Personalizowana opieka według Philipsa Podczas tegorocznych, największych w Europie targów innowacji IFA 2018 zaprezentowano nowości elektroniki użytkowej, w tym rozwiązania technologiczne dla zdrowia. Aż trzy premierowe rozwiązania przedstawił Philips, który od kilku lat mocno stawia na innowacje z dziedziny zdrowia cyfrowego. W centrum uwagi firmy są inteligentne technologie nowej generacji dopasowujące się do indywidualnych potrzeb, pozwalające konsumentom na większą kontrolę nad własnym zdrowiem.

Konsultacje stomatologiczne w domu Do inteligentnej szczoteczki do zębów Philips Sonicare dołącza nowa usługa telestomatologiczna dostępna w dedykowanej aplikacji. Z jej pomocą stan zębów można skonsultować bez wizyty u dentysty. Wystarczy, że użytkownik wykona smartfonem od 1 do 6 zdjęć zębów oraz jamy ustnej i wyśle je za pomocą aplikacji Philips Sonicare. W przeciągu 24 godzin otrzyma profesjonalną opinię stomatologiczną – informacje o chorobach dziąseł oraz próchnicy. W przypadku poważniejszych problemów, system pomoże umówić wizytę u specjalisty lub zarekomenduje dalszą obserwację zmian. Personalizowane wskazówki dobrane na podstawie obrazów ułatwiają higienę jamy ustnej.

Inną nowością jest system automatycznego zamawiania głowic do elektronicznej szczoteczki. Dzięki technologii BrushSync, głowice kupowane są natychmiast, gdy nie nadają się do dalszego użytku. Technologia ocenia faktyczne zużycie nakładki i zamawia nową wprost do domu. W ten sposób Philips chce rozwiązać znany użytkownikom szczoteczek elektrycznych problem: kiedy należy wymienić głowicę? Obecnie, w ocenie jej stanu pomaga odbarwiający się z czasem kolorowy pasek. Wiele osób zapomina jednak o kupnie nowej końcówki, a szczotkowanie zębów zużytą znacznie obniża jej skuteczność.

OSOZ Polska 8/1018

15

I nnow a cje

Zdrowsze odżywianie się Mimo iż coraz więcej osób interesuje się zdrowym odżywianiem, trudno im uzyskać wiarygodne informacje o spożywanych posiłkach.

Ma to zmienić blender z technologią usuwania tłuszczu Airfryer i szybkim mikserem elektrycznym. Urządzenie pomaga w osiąganiu konkretnych celów zdrowotnych, jak zwiększenie energii, zmniejszenie spożycia cukru i kalorii, poprawa samopoczucia. Wbudowana waga analizuje składniki odżywcze, a aplikacja Philips NutriU działa jak osobisty dietetyk, oferując spersonalizowane porady i przepisy odpowiadające osobistym priorytetom zdrowotnym użytkownika.

Poprawa jakości snu Badania wskazują, że 40 proc. osób w wieku 25–54 lat śpi krócej niż zalecane 7 godzin. To może powodować problemy z koncentracją i wywoływać zmęczenie w ciągu dnia. SmartSleep to pierwsze na świecie rozwiązanie poprawiające jakość snu. W przeciwieństwie do standardowych trackerów, które jedynie monitorują parametry snu, innowacja Philipsa aktywnie wzmacnia tzw. fazy głębokiego snu (REM). Gdy technologia wykryje fazę REM, nakładka na głowę emituje personalizowane dźwięki, których zadaniem jest wzmocnienie tego korzystnego dla mózgu okresu snu. Skuteczność SmartSleep została potwierdzona klinicznie – 70 proc. badanych przyznało, że czuje mniejsze zmęczenie w ciągu dnia.

16

OSOZ Polska 8/1018

I nnow a cje

Facebook walczy z opiatami Przedstawiciel portalu społecznościowego Kevin Martin zapowiedział, że osobom szukającym nielegalnego dostępu do opiatów na Facebooku wyświetlane będą w pierwszej kolejności informacje zachęcające do podjęcia terapii. Selekcją osób wymagających pomocy zajmą się specjalnie zaprojektowane algorytmy.

Ameryka zmaga się z plagą rosnącej konsumpcji opiatów – silnie uzależniających leków przeciwbólowych. Codziennie z powodu ich przedawkowania umiera w USA 100 osób. Wcześniej Facebook zablokował ponad 30 000 postów na należącym do niego portalu społecznościowego Instagram, które oznaczone zostały hasłami powiązanymi z opiatami.

Tajwan stawia na blockchain Z końcem sierpnia Szpital Uniwersytetu Medycznego w Taipei uruchomił elektroniczne konto pacjenta bazujące na technologii szyfrowania danych blockchain. Pacjent – po zalogowaniu się na swoje konto przez specjalną aplikację – otrzymuje dostęp do historii choroby, zdjęć medycznych, wyników badań laboratoryjnych i wywiadów lekarskich. Technologia pozwala na integrację danych z różnych źródeł mimo braku interoperacyjności i gwarantuje wysokie standardy bezpieczeństwa. Szpitale i pacjenci mają pełną kontrolę nad tym, komu chcą udostępnić wybrane dane.

Bayer wspiera nowe startupy W tegorocznej edycji programu akceleracji dla startupów Grants4Apps wybrano 6 młodych firm z Kanady, Niemiec, Izraela, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i USA. Aplikacje nadesłało 1800 innowatorów ze 100 krajów. Każdy zespół otrzyma teraz biuro w siedzibie firmy, wsparcie merytoryczne mentorów oraz dofinansowanie w wysokości 50 000 Euro, co ma pomóc we wprowadzeniu rozwiązania na rynek. Wśród pomysłów znalazła się m.in. platforma gromadząca dane medyczne z różnych źródeł, domowy analizator moczu, aplikacja na smartfona wykrywająca wady serca, system sztucznej inteligencji wspomagający badania nad nowymi lekami.

Rusza pilotaż e-skierowania Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt ustawy dotyczący e-skierowania oraz list oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej. W związku z planowanym w IV kw.

2018 roku pilotażem, niezbędna jest modyfikacja części przepisów. Proponowane zmiany określają wyraźnie rodzaje skierowań, które będą wystawianie w postaci elektronicznej. Będą to skierowania na świadczenia z zakresu badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej; skierowania na ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne oraz skierowania na leczenie szpitalne. E-skierowanie spowoduje, że będzie można zapisać się tylko na jedną listę oczekujących.

W SKRÓCIE 20 mln z UE na teleopiekę w Warszawie | Telemedyczny system wsparcia usług opiekuńczych powstanie w Warszawie i 10 gminach, obejmując łącznie 7 tys. osób.

Zachodniopomorskie liderem e-ZLA | Już połowa zwolnień lekarskich wystawianych w tym województwie ma formę elektroniczną – informuje ZUS. Sztuczna inteligencja pomaga w leczeniu | System opracowany w Singapurze dobrał precyzyjnie leki dla pacjenta z zaawansowanym rakiem prostaty.

Dofinansowanie dla małych placówek POZ wystawiających e-recepty | MZ przeznaczyło 50 mln zł na zakup sprzętu do wystawiania recept elektronicznych. Źródło: Philips, Rynek Zdrowia, ICT&Health Int., Bayer, Facebook OSOZ Polska 8/1018

17

AkcepTACJA AKCEPTACJA NARZĘDZI ZDROWIA CYFROWEGO (2015–2017) 100% legenda:

2015

2016

2017 79%

75% 71% 72% 58%

50%

50% 51%

25%

22%

24% 24%

19%

17%

13%

0%

22% 24%

7%

telewizyta wideo

urządzenia ubieralne

narzędzia m-zdrowia

opinie o lekarzach

informacje zdrowotne on-line

CHĘĆ DZIELENIA SIĘ INFORMACJAMI Z RÓŻNYMI OSOBAMI/PODMIOTAMI Przekonanie o bezpieczeństwie informacji

lekarz

86%

ubezpieczyciel

58%

apteka

52%

instytucja naukowa

44%

firma farmaceutyczna organizacja rządowa

% respondentów, którzy są pewni, że ich dane zdrowotne w danym podmiocie/organizacji są bezpieczne

87% 60% 68% 47% 35%

21% 13%

26%

firma IT 10%

24%

GŁÓWNE POWODY REZYGNACJI Z DALSZEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ UBIERALNYCH (WEARABLES) osiągnięcie celu

27%

użytkowników urządzeń ubieralnych zaprzestało korzystania z nich

niepowodzenie osiągnięcia celu nieatrakcyjny wygląd urządzenia trudność obsługi awaria urządzenia

18

OSOZ Polska 8/1018

29% 20% 15% 12% 10%

I nnow a cje

CYFRYZACJI Wyniki ankiety przeprowadzonej na 4000 respondentach USA przez Rock Health pokazują, jak konsumenci postrzegają cyfrowe technologie w zdrowiu. Internetyzacja spowodowała, że bardzo często szukamy informacji o zdrowiu on-line. Dużo rzadziej sięgamy do telemedycyny, urządzeń ubieralnych, aplikacji zdrowotnych.

JAKI % OSÓB WYKORZYSTUJE APLIKACJE MOBILNE/STRONY WWW DO SZUKANIA RÓŻNYCH ŚWIADCZENIODAWCÓW 50% legenda:

40%

2015

2016

2017

30% 20% 10% 0%

apteka

szpital

lekarz

psycholog

psychiatra

pielęgniarka świadczeniodawca domowa

Odsetek respondentów, którzy wybrali danego świadczeniodawcę

27%

35%

39%

36%

38%

36%

40%

ZADOWOLENIE ŚWIADCZENIODAWCÓW Z TELEMEDYCYNY (WEDŁUG METOD ŚWIADCZENIA TELE-USŁUG) 21% 29%

połączenie wideo

35% 33%

rozmowa telefoniczna

28% 30%

tekst obrazkowy

50% 23% 56% 20%

31% 24% 22%

SMS e-mail

71% 24%

32% 27%

52%

52% 20%

legenda: pacjent miał wcześniej wizytę osobistą, zadowolenie umiarkowane pacjent miał wcześniej wizytę osobistą, zadowolenie duże bez wcześniejszej wizyty osobistej, zadowolenie umiarkowane bez wcześniejszej wizyty osobistej, zadowolenie duże

CO MOTYWUJE DO STOSOWANIA URZĄDZEŃ UBIERALNYCH (WEARABLES)?

60% 54%

40%

legenda:

45%

2016

2017

40% 31% 22% 24%

20% Źródło: Rock Health. National consumer survey (2017 data) on digital health adoption and sentiments.

Foto: designedy by freepik.com

0%

bycie aktywnym fizycznie

chęć schudnięcia

poprawa snu

21%

18%

redukcja stresu OSOZ Polska 8/1018

19

R a port

Otwarty System Ochrony Zdrowia.

Relacje w rodzinie Czy naszym dzieciom grozi cyberprzestrzeń?

Jak je chronić przed wrogim wirtualnym światem?

Zygmunt Kamiński, KAMSOFT SA.

Czy macie Państwo w domu komputery, tablety i smartfony? Ależ oczywiście, kto ich nie ma. A czy Wasze dzieci też mają takie urządzenia? Jasne że mają, głównie smartfony. Nawet pierwszoklasiści mają smartfony, bo bez smartfona nie jest się „cool”, a klasa nie akceptuje kolegi bez telefonu, a nawet nie akceptuje takiego, który ma zbyt stary model.

Co więc Państwo robicie? Kupujemy najnowsze hity telefoniczne, żeby dziecko było akceptowane przez grupę i nie przeżywało stresów. A co dziecko robi z tym telefonem? I tu następuje głęboka cisza, a po chwili zmieszania pada cicha i niepewna odpowiedź – w zasadzie to nie wiemy. No właśnie! W tym miejscu zaczyna się jeden z największych problemów naszej cywilizacji, który brzmi: Kto edukuje Wasze dzieci?

Nasze otoczenie cywilizacyjne Wpadliśmy jako społeczeństwo w wir rewolucji informacyjnej. Komputery opa-

20

OSOZ Polska 8/1018

nowały świat, są w pralkach, lodówkach, czajnikach i skutecznie pomagają w codziennym życiu. Komputery stały się dobrem powszechnym, jednak powoli przegrywają ze smartfonami, które konsekwentnie przemieniają się z prostych urządzeń do dzwonienia w wyrafinowane miniaturowe komputery mieszczące się w kieszeni lub torebce, bez których nie da się już żyć. Popatrzcie na przystanku autobusowym, kto z kim rozmawia jak to było kiedyś? Praktycznie nikt, bo wszyscy od wczesnego poranka patrzą w swoje smartfony.

Organizujecie spotkanie rodzinne, aby pochwalić się swoimi mądrymi dziećmi, bo one są naprawdę mądre. A co robią dzieci? Wpadają do pokoju, siadają na kanapach i rozmawiają, ale przez smartfony. Dziecko wraca ze szkoły, rzuca teczkę w kąt, łapie smartfon i patrzy zauroczone w jakąś grę, o której mówiła koleżanka. Krzykiem staracie się zmusić dzieciaka do odłożenia gry i zabrania się za lekcje. Niezadowolone dziecko siada niechętnie do stołu, ale po chwili prosi Was o pomoc, bowiem coraz częś-

ciej nie radzi sobie w lekcjach. A jak wygląda Wasza odpowiedź i pomoc? „Nie mam teraz czasu – poszukaj sobie w Internecie”.

No i znowu smartfon ląduje w ręku dziecka, a maluch znika w wirtualnym świecie, nad którym nie macie żadnej, ale to żadnej kontroli. W tym momencie edukację Waszego dziecka przejmuje ktoś nieznany, gdzieś z najdalszego zakątka świata i proszę mi wierzyć – na pewno nie edukuje tak, jakbyście sobie życzyli. Gdybyście Państwo zobaczyli, czego się dziecko uczy i co poznaje, bylibyście przerażeni. Kiedyś w USA widziałem w sklepie Apple rodzinę, która kupowała iPada dla 2-latka. Zapytałem, po co to kupują? Odpowiedź była nader szczera: „żeby dziecko czymś się zajęło i nie przeszkadzało”.

Współcześni rodzice są bardzo zajęci, gonią za sukcesem, więc dziecko bierze tablet i znowu znika w wirtualnych czeluściach, gdzie szuka sztucznego rodzica, który jest kolorowy, pełen ciekawych pomysłów, może jeszcze obcy, ale na pewno nie krzyczy. Więc dziecko lgnie

R a port

do substytutu kompensującego brak ciepła rodziców i coraz bardziej tonie w wirtualnym świecie, którego jeszcze nie rozumie, więc chłonie wszystko jak gąbka. Czy nam się to podoba, czy nie, nasze dzieci już dawno są w cyberprzestrzeni, w dziwnym świecie, w którym czują się lepiej niż dorośli, więc przepaść między rodzicem a dzieckiem rośnie nieustannie.

Kiedyś 8-latek poprosił mamę, czy może przyjść do niego kolega Tomek z piętra wyżej, aby się pobawić. Mama się zgodziła, bo znała kolegę i jego rodziców. Po pierwszym sukcesie maluch doprecyzował swoją prośbę.

– Ale czy Tomek może przyjść o 10tej wieczorem?

– Jeżeli jego mama się tylko zgodzi, to oczywiście niech przyjdzie.

Mama zrobiła chłopakom kanapki i zajęła się swoimi sprawami i ani się spostrzegła, jak było po 10-tej.

– Gdzie jest twój kolega, miał być o 10-tej? – zapytała wchodząc do pokoju.

– Tomek już był.

– Jak to był, kiedy wszedł i wyszedł, nic nie słyszałam?

– On był na wirtualu, odpowiedział zupełnie naturalnie chłopak.

Wirtualna rzeczywistość jest faktem i tego faktu nie zmienimy. Dlaczego nie zmienimy? Mówiąc językiem cybernetycznym: nie zmienimy, bo nie mamy wystarczającej mocy sterowania. Za światem wirtualnym stoją setki miliardów dolarów więc Państwa pensja, nawet połączona z moją, niczego nie zmieni. Nie zmieni niczego nawet pospolite ruszenie wszystkich rodziców, w mieście, czy kraju.

Jest to ogromny problem cywilizacyjny, który kiedyś opisałem w czasopiśmie OSOZ Polska (01/2017). Cały wierszyk można znaleźć w aplikacji OSOZ News.

Tutaj jedynie fragment nawiązujący do dzisiejszej tematyki i do świata w którym żyją nasze dzieci. Świat wirtualny jest jak kosmiczna czarna dziura. Kto w nią wpadnie, nie ma najmniejszych szans ponownego wyjścia na zewnątrz. Wirtualne „czarne dziury” są bardzo przyjemne, niczego nie wymagają, a w dodatku bez wysiłku dają wszystko, czego dziecko zapragnie. Nasze dzieci już wpadły w kosmiczne czeluści, a wirtualny wróg w postaci przemocy i przerażających gier – „Niebieskiego wieloryba”, czy lalki „Momo” zbiera wśród dzieciaków śmiertelne żniwo.

Kończąc o chorobach, nad problemem nowym, Chciałbym się zatrzymać chociaż sekund kilka, Rośnie bardzo szybko i będzie ogromny, Choć dziś jeszcze mały i cienki jak szpilka.

Pewien młody człowiek, siedząc przed ekranem, Zaczął się za głowę łapać mimo woli, Weź tabletkę synku – mówi z troską matka, To nie głowa mamo, to mózg mnie znów boli.

W dobie rewolucji, śmieci w informacji, Jest problem ogromny, choć ruszył od zera, Źle się dzieje w dziecku, lecz tego nie widać, Bo problem kiełkuje, wewnątrz komputera.

Mózg, ten nasz komputer, co człowiekiem rządzi, Co dzień pokonuje gry, wojny i boje, Chłopak zamiast biegać, przy piłce się zmęczyć, Spala swą energię przez mózgowe zwoje.

W tym miejscu wielu z Was zapyta: to co mamy robić, jak możemy ratować nasze dzieci? Ale jednocześnie mieć czas na własny rozwój zawodowy i zarabianie, bo przecież robimy to dla naszych dzieci. Pomimo iż jestem informatykiem, jakimś tam cybernetykiem z wieloletnim doświadczeniem i myślę o problemie od pierwszej gry komputerowej, powiem Państwu szczerze – nie mam jednoznacznej odpowiedzi, ale mam pewien pomysł, który realizuję wraz z całą firmą

Niebieski Wieloryb – gra, która zabija (źródło: Nowy Hejter | Youtube)

Lalka MOMO – nowe zagrożenie dla dzieci

w ramach Otwartego Systemu Ochrony Zdrowia OSOZ (www.osoz.pl).

Chciałbym o tym projekcie nieco opowiedzieć w nadziei, że dostrzeżecie Państwo szansę, iskierkę nadziei na wyciągnięcie Waszych dzieci z negatywnej cyberprzestrzeni.

O co chodzi?

Odwieczna prawda głosi, że jeżeli nie masz odpowiedniej mocy, aby pokonać wroga, staraj się go zwalczać jego własną bronią. Dzisiaj ta maksyma brzmiała by następująco: jeżeli nie masz odpowiedniej mocy, aby walczyć z negatywnym światem wirtualnym, zbuduj pozytywny świat wirtualny i wciągnij do niego swoje dziecko.

Na tym ogólnie polega pomysł, aby na platformie OSOZ zbudować wirtualny świat, osiągalny przez tablety i smartfony, ale świat pozytywny będący pod pełną kontrolą rodziców, a przede wszystkim budowany przy pomocy rodziców. Świat cybernetyczny, o którym mówię, ma przede wszystkim odbudowywać utracone relacje między dziećmi i rodzicami, ale nie przez moralizatorskie pouczania, tylko przez zabawy i gry komputerowe, które zaczną budować pozytywne relacje i pozytywne postrzeganie świata.

Pomysł, o którym mówię związany jest z tzw. Warstwami Ochrony Zdrowia, jakie od ponad 30 lat budujemy w ramach systemu OSOZ. W tym przypadku chodzi o szczególną warstwę o nazwie „Relacje w Rodzinie” (skrót RR), która jest jedną z 9-ciu warstw OSOZ i ma

OSOZ Polska 8/1018

21

R a port

budować unikalne, dodatnie sprzężenie zwrotne wspomagające pozytywne relacje, zrozumienie i miłość w rodzinie.

Dlaczego jest to takie ważne? Pozytywne relacje rodzice-dzieci, brak przemocy, brak patologii i wszechobecna miłość w rodzinie stanowią podstawowe elementy budowy u dziecka właściwego zdrowia psychicznego, a dobre zdrowie psychiczne jest kluczem do dobrego zdrowia fizycznego, a to dalej prowadzi do zadowolenia, sukcesów i długowieczności w dobrostanie zdrowotnym. Po tych słowach zapewne ktoś z Państwa powie – są to ogólniki, frazesy i fajne słowa, z których niewiele wynika. Zapewniam Państwa, że tak nie jest i postaram się wykazać, że Projekt jest warty zainteresowania się nim.

Czym jest strategia „relacje w rodzinie”?

Rozwój człowieka przebiega bardzo podobnie jak każdej innej istoty żywej w otaczającej nas przyrodzie. Człowiek rodzi się, rozpędza do życia, ładując się intelektualnie i fizycznie przez określony czas po to, aby potem biec dalej przez życie rozpędem, możliwie jak najdalej i możliwie w najlepszym zdrowiu. Każdy kto hoduje rośliny lub drzewa wie doskonale, że jeżeli nagnie lub złamie kiełkującą roślinę, co można zrobić niezmiernie łatwo, to powstanie drzewo krzywe, brzydkie i nie dające owoców. Podobnie jest z człowiekiem. Jeżeli małe dziecko zostanie zwichrowane i wypaczone, załadowane fałszywą informacją, to powstanie człowiek mało wartościowy, wypełniony frustracją, którą niechybnie przeleje na rodziców i najbliższych, a życie najbliższego otoczenia zamieni w piekło.

Jeżeli nie chcemy takiej katastroficznej przyszłości, to powinniśmy zacząć działać możliwie jak najszybciej i otoczyć dzieci pozytywną cyberprzestrzenią.

Powiecie Państwo – ok, ale jak się do tego zabrać i ile czasu musimy poświęcić na to zadanie? Odpowiedź jest stosunkowo prosta: tyle czasu, ile trwa okres rozwoju dziecka, czyli kilkanaście lat, a dokładniej jest to okres od momentu, kiedy dziecko sięgnie pierwszy raz po smartfona, do momentu kiedy nauczy się wartościować informacje i świadomie odrzucać zło. Ale dokładniej, ile czasu potrzeba dla mojego dziecka? Trudno jednoznacznie określić, bo to zależy od konkretnego człowieka, ale można przyjąć ogólnie, że ten okres intensywnego nadzoru dziecka powinien rozpoczynać się od 4-go roku życia, kiedy dziecko za-

22

OSOZ Polska 8/1018

Warstwy Zdrowotne OSOZ

czyna analizować świat i trwać do wieku ok. 17 lat, czyli do czasu, kiedy dziecko przejdzie przez okres burzliwego rozwoju, w którym popełnia najwięcej błędów. Kogo stać na wiele lat praktycznie ciągłego monitorowania rozwoju dziecka? Przecież trzeba pracować, aby zapewnić rodzinie względny komfort i bezpieczeństwo, a przede wszystkim trzeba zarobić na najnowszego smartfona dla dzieciaka.

Jeśli nie macie Państwo wystarczająco dużo czasu, albo nie macie wytrwałości lub nie wiecie, jak się do tego zabrać, może warto skorzystać z systemu OSOZ i Strategii „Relacje w Rodzinie”. Projekt kierowany jest szczególnie do młodych rodziców, którzy robią swoje pierwsze kariery i mają pierwsze swoje dzieci, ale nie posiadają jeszcze wystarczającego doświadczenia w wychowaniu.

Na czym polega projekt „Relacje w Rodzinie”?

W najbardziej ogólnym ujęciu, idea systemu polega na zbudowaniu wirtualnej Przestrzeni Zdrowia. Ta wirtualna Przestrzeń Zdrowia składa się z tysięcy zmiennych czynników, które wpływają na młodego człowieka, od jego poczęcia, poprzez dzieciństwo, dorosłość, aż do końca życia, kreśląc unikalną linię zwaną Trajektorią Zdrowia.

Trajektoria Zdrowia obrazująca przebieg życia i zdrowia młodego człowieka zaczyna się w chwili poczęcia i biegnie wraz z rozwojem człowieka, ale naj-

ważniejsze jest to, aby była dla danego dziecka jak najlepsza. W tym właśnie miejscu zaczyna się rola omawianego projektu, polegająca na kształtowaniu Trajektorii Zdrowia i kształtowaniu rozwoju dziecka pod pełną kontrolą Strategii RR i rodziców. W Przestrzeni Zdrowia umieszcza się pewien obiekt zwany Strategią RR, która jest podstawowym elementem projektu.

Strategia RR zbudowana jest z różnych aktywności wspomagających rozwój dziecka, do których należą: − Programy Prozdrowotne – służące prozdrowotnej aktywizacji dzieci. − Programy Zdrowotne – mające na celu profilaktyczne zabezpieczenie dzieci przed chorobami. − Gry komputerowe – o pozytywnych przesłaniach, stymulujących do rozwoju intelektu, pozytywnych zachowań, stosownie do oczekiwań rodziców. − Filmy instruktażowe – uczące dzieci pozytywnych nawyków, jak mycie, sprzątanie, dbanie o zwierzęta, pomaganie rodzicom itp. − Filmy animowane – będące formą nauki i rozrywki. − Opowiadania i czytanki – opracowane w różnych językach, służące do nauki języków obcych przez zabawę. − Gry intelektualne – służące do rozwoju intelektu dzieci poprzez zabawę.

Bardzo istotnym elementem Strategii RR jest tzw. dodatnie sprzężenie zwrot-

R a port

Graficzna prezentacja Trajektorii Zdrowia

ne, wprowadzające nagradzanie dzieci za pozytywne aktywności i zachowania prozdrowotne. Sprzężenie zwrotne daje dziecku możliwość zbierania punktów o nazwie Miton lub Biton i gromadzenia w skarbonce BITON-BOX, które może później przeznaczyć na zakup, np. książki lub zabawki. Najważniejszy jest element edukacyjny, ponieważ dziecko zaczyna uczyć się wartościować koszt zabawki i porównywać z włożonym wysiłkiem. Dziecko buduje własne poczucie wartości, bowiem na zabawkę uczciwie zapracowało.

A teraz najważniejsze – całą Strategią „Relacje w Rodzinie” zarządza HECON (Health Concierge), mały cyberrobocik, pochodzący z bardzo odległej cyfrowej planety OSOZ, na której żyją Osozjanie.

Planeta OSOZ i Osozjanie

Ogólna budowa Strategii RR

Jeżeli chcemy wyciągnąć dzieci z brutalnego świata wirtualnego do pozytywnej cyberprzestrzeni, trzeba zbudować pewną legendę, pewien świat dziwnych cyfrowych ludzików, których zadaniem jest nawiązanie pozytywnych relacji emocjonalnych z dziećmi. W tym celu powstają opowiadania i filmy o Osozjanach, które sukcesywnie budują „Sagę Rodu Osozjan”.

W galaktyce OSOZ żyją Osozjanie, Medianie, Farianie, Nersjanie, którzy wspólnie organizują wirtualny świat dziecka, poprzez gry i zabawy, ale zawsze niosące jakiś pozytywny i użyteczny przekaz.

Od czego zacząć?

Osozjanie i Saga Rodu Osozjan

Monety BITON i skarbonka BITON-BOX

Cały projekt dotyczący strategii „Relacje w Rodzinie” to wielowymiarowe, wieloletnie i bardzo kosztowne zadanie, które aby było opłacalne, powinno być uruchomione w rozumieniu masowym dla tysięcy użytkowników jednocześnie.

Dlatego zanim uruchomimy projekt RR, musimy zgromadzić odpowiednią liczbę użytkowników, a to nie stanie się natychmiast. Strategię RR rozpoczynamy od dzieci w wieku 4 lat zakładając, że dzieci w tym wieku będą w stanie rozumieć i wykonywać zadania przewidziane w strategii.

Każdy z etapów Strategii RR będzie trwał przez okres roku szkolnego, kiedy rodzice są zajęci pracą zawodową i codziennymi obowiązkami, z wyłączeniem okresu wakacyjnego, kiedy jest czas na urlopy, odpoczynek i rekreację w gronie rodziny. Pierwszy etap projektu zamierzamy rozpocząć od 1 września 2019 r.,

OSOZ Polska 8/1018

23

R a port

ale nabór rozpoczynamy od publikacji niniejszego materiału, po to, aby zgromadzić odpowiednią liczbę przyszłych użytkowników.

Z uwagi na wspomniane wcześniej wysokie koszty projektu, chcemy adresować go wyłącznie do rodziców poważnie zainteresowanych tematem i przekonanych o jego sensowności, dlatego zamierzamy wprowadzić pewien symboliczny próg wejścia do projektu. Tym progiem wejściowym do projektu jest zakup figurki HECON (dla chłopców lub figurki HECONI (dla dziewczynek) w cenie brutto 30 zł, w którą wliczone są wszystkie koszty przesyłki.

Dla niektórych rodziców cena 30 zł może wydawać się zbyt wysoka, jednak gdy idzie o przyszłość dziecka, kwota jest naprawdę symboliczna. Przecież można nie kupić jakiejś zbędnej rzeczy i wydać te pieniądze na sympatyczną zabawkę, która może istotnie wpłynąć pozytywnie na dziecko i jego przyszły rozwój. Figurki Osozjan można nabyć wysyłając zamówienie na adres sklep@osoz.pl.

Po zamówieniu figurek Osozjan otrzymacie Państwo zwrotnie przesyłkę zawierającą: 1. Figurkę HECON-a lub HECON-i w zależności od zamówienia.

2. Czytankę przedstawiającą społeczność Osozjan, ich planetę, życie i zadania.

3. Dokumentację opisującą cele i zadania oraz zakres Projektu RR. 4. Karty OSOZ w liczbie 10 szt. pozwalające na założenie całej rodzinie i najbliższym Anonimowych Kont Zdrowotnych na platformie systemu OSOZ (www.osoz.pl).

5. Monetę BITON – symboliczny pieniążek na dobry początek i długoletnią współpracę.

6. Dostęp do platformy zawierającej filmy o Osozjanach.

7. Dostęp do platformy OSOZ i użytecznych serwisów, które mogą być pomocne nie tylko dzieciom, ale i dorosłym.

8. Czasopismo OSOZ – 1 egzemplarz informacyjny. W czasopiśmie będą sukcesywnie zamieszczane informacje o Strategii RR. 9. Dostęp do aplikacji OSOZ News – umożliwiającej pobieranie czasopisma OSOZ w formie elektronicznej.

Co dalej?

Krok pierwszy i najważniejszy to zebranie odpowiedniej grupy zainteresowanych rodziców, a myślimy na początek o grupie co najmniej kilkanastu tysięcy.

24

OSOZ Polska 8/1018

Figurki Osozjan – Hecon i Heconi

Karta OSOZ – awers i rewers Karty

Pozyskiwanie chętnych do współpracy będzie trwało do 31 sierpnia 2019 r. Ruszamy 1 września 2019 r. W międzyczasie będziemy prowadzili szeroko zakrojoną akcję informacyjną przygotowującą rodziców i dzieci do efektywnego wykorzystywania Strategii RR. Osobiście jestem przekonany o słuszności pomysłu jako metody na poprawę zdrowia społeczeństwa, ale przede wszystkim odbudowanie utraconych pozytywnych relacji w rodzinie i wycho-

wywanie nowego pokolenia nastawionego pozytywnie do świata, bez agresji i przemocy. Drogą do tego ambitnego celu jest nowoczesna technika informacyjna i pozytywny świat wirtualny, który jest już wszędzie i będzie wszędzie.

Zapraszamy Państwa do współpracy mając nadzieję, że projekt się uda i przyniesie wiele korzyści, często nieosiągalnych w tradycyjnych metodach budowy relacji rodzinnych. 

R a port

WWW.HIMSSIMPACT.EU International Summit, October 17-18, 2018 Hasso Plattner Institute (HPI), Potsdam/Berlin, Germany

Lea d

HIM Dig SS Imp Big ital Tra act�� – Dat n a in sform Med atio n an icin d e

ing

OCT

����

�, �

D EARLY BI R UGUST ���� A U NTI L ��

�� �

WHETHER YOU‘RE A CLINICIAN OR A C�SUITE MANAGER, THIS EVENT IS FOR YOU HIMSS Impact18 will highlight latest trends in the healthcare sector, digital strategies and research insights which will give delegates something to take home with them so they can achieve tangible outcomes for their organisations.

The programme runs two parallel tracks: • Those looking to steer their healthcare organisations confidently into the digital age should attend the track on “how to lead the digital transformation”.

Line up of speakers: • • • • •

Dominic King (DeepMind Health) Rachel Dunscombe (NHS Digital Academy) Jan-Eric Slot (Bernhoven Hospital) Prof. Björn Bergh (Universitätsklinikum Schleswig-Holstein) Prof. Dr. Christoph Herborn (Asklepios Kliniken)

… and many more

• In the second track, the effects that Big Data will have on clinical practice and medical research, will be discussed.

OSOZ Polska 8/1018

25

rozmow y

Cyfrowe uzdrawianie systemu Jak przekonać lekarzy do wystawiania e-recept? Czy planowana jest refundacja kolejnych usług telemedycznych?

Co ze strategią e-zdrowia? W jaki sposób MZ planuje wesprzeć podmioty medyczne w finansowaniu inwestycji IT? 10 ważnych pytań o cyfryzację polskiego rynku zdrowia do Wiceministra Zdrowia Janusza Cieszyńskiego.

Dopiero co ruszył projekt e-recepty, lekarze zaczęli wystawiać e-ZLA, a już przyjęto ustawę umożliwiającą wprowadzenie Internetowego Konta Pacjenta. Skąd tak mocne przyspieszenie projektów e-zdrowia?

Jednym z priorytetów Ministra Szumowskiego jest zmniejszenie obciążenia kadry medycznej pracą administracyjną, tak by cały personel medyczny, a przede wszystkim lekarze mogli skupić się na najważniejszym zadaniu, którym jest bez wątpienia leczenie. Krokiem w tę stronę jest proces informatyzacji sektora zdrowia. Wszelkie działania w tym obszarze, będące odpowiedzią na oczekiwania społeczeństwa względem nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia, mają na celu wprowadzenie usprawnień funkcjonowania w skali całego systemu.

Dzięki nowoczesnym technologiom pacjenci zostaną objęci kompleksową opieką w zakresie komunikacji i przepływu dokumentacji medycznej między zespołami medycznymi udzielającymi świadczeń. Jednocześnie priorytetem w procesie projektowania narzędzi informatycznych jest też wygoda pracy personelu medycznego. Dążymy do osiągnięcia widocznych rezultatów i wprowadzenia odczuwalnych zmian związanych z polepszeniem jakości i dostępności usług medycznych. Przebudowa i usprawnienie całego systemu wymaga prowadzenia jednocześnie działań w kilku powiązanych ze sobą obszarach. Mam nadzieję, że dzięki temu będziemy mogli obserwo-

wać sukcesywne zintensyfikowanie kolejnych wprowadzanych rozwiązań informatycznych w ochronie zdrowia.

Jak wytłumaczyć statystycznemu pacjentowi, że e-recepta jest lepsza niż papierowy druk, do którego jesteśmy przyzwyczajeni?

System e-recept to skok jakościowy w obszarze dystrybucji produktów leczniczych i kontaktu pacjenta z systemem.

Każdy pacjent posługujący się e-receptą odnosi z tego tytułu szereg korzyści: − Jego recepta jest czytelna i prawidłowa – nie spotka się z sytuacją, w której na tradycyjnej recepcie lekarz wypisał dany lek nieczytelnie, lub umieścił nieprawidłowe dane pacjenta, czy nie przystawił pieczątki. E-recepta znajdująca się w systemie informatycznym zostanie zrealizowana. − E-recepta pacjenta będzie dostępna w każdej aptece – nie ma ryzyka zagubienia jej, uszkodzenia lub zniszczenia. − Pacjent poprzez Internetowe Konto Pacjenta będzie miał stały dostęp do wystawionych e-recept, co ułatwi mu zarządzanie swoimi danymi. − Pacjent będzie mógł zrealizować tylko część recepty, co jest szczególnie przydatne, kiedy np. jeden z leków nie jest dostępny w danej aptece. − E-recepta nie będzie wymuszała nauczenia się posługiwania nią przez pacjenta. Jest oparta na znanych, wykorzystywanych narzędziach, takich jak

» Ministerstwo Zdrowia zleciło AOTMiT ocenę wdrożenia usług telemedycznych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej.« 26

OSOZ Polska 8/1018

telefon komórkowy i e-mail. Umożliwia również otrzymanie i posługiwanie się e-receptą w postaci tradycyjnego wydruku, zachowującego wskazane wcześniej zalety. − Lekarz będzie miał informacje, jakie inne leki bierze pacjent – umożliwi to sprawdzenie i wyeliminowanie ew. niekorzystnych interakcji z przepisywanymi lekami. − E-recepta będzie zawierała informację o dawkowaniu.

Czy do takiej rewolucji uda się również przekonać starszych pacjentów, dla których przykładowo e-recepta w smartfonie może być skomplikowana w obsłudze?

Szczególnie zależy mi, by starsi wiekiem pacjenci mogli sprawnie i bezproblemowo korzystać z nowego systemu. Jestem ostrożnym optymistą, jeśli chodzi o seniorów. Wielu z nich docenia zalety płynące z korzystania z e-recepty, wielu posługuje się telefonem komórkowym, odbiera sms-y. Wspominałem też o równolegle działającej e-recepcie w postaci tradycyjnego wydruku. Ta postać w największym stopniu przypomina dotychczasowy system. Wydruk informacyjny e-recepty będzie zawierał dane umieszczane na tradycyjnych receptach. Pacjent nie będzie już natomiast zostawiał tych informacji (wraz z tradycyjną receptą) w aptece, tylko będzie mógł zabrać je ze sobą do domu. Pacjenci będą mogli upoważnić swoich bliskich do dostępu do informacji o wypisanych im receptach.

Dzięki temu, w przypadku seniorów, ich dzieci lub wnukowie będą mogli sprawdzać, czy starsza osoba wykupiła leki, a w razie potrzeby – zrealizować taką receptę. Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia z etapu pilotażu, wiek pacjenta nie jest barierą wejścia do systemu – 25 proc. e-recept trafiło do pacjentów

rozmow y

w wieku powyżej 70 lat, a ponad połowa – do pacjentów starszych niż 60 lat.

żanych zmian cyfrowych są trudne do utrzymania.

Jak MZ planuje przygotować społeczeństwo na tak duże zmiany? Lekarze będą wystawiali e-recepty już od 1 stycznia 2020 roku, pozostało kilkanaście miesięcy.

Tak jak wskazywałem, w przypadku podmiotów leczniczych kluczowe będzie dotrzymanie ustawowych terminów gotowości podłączenia się do systemu P1. Zarówno MZ, jaki i CSIOZ dołożą wszelkich starań, by ten proces był jak najmniej uciążliwy bez względu na wielkość podmiotu leczniczego. Zarówno w warstwie merytorycznej, jak i infrastrukturalnej, będziemy starali się wspomagać lekarzy. W uzupełnieniu do podpisu kwalifikowanego oraz profilu

Od lutego br. trwa pilotaż e-recepty.

Sprawdzamy skuteczność i poprawność funkcjonowania rozwiązań w tym zakresie. Obecnie pilotaż trwa w Siedlcach i Skierniewicach, od połowy sierpnia w Wysokim (woj. lubelskie), we wrześniu dotrze do Krynicy Zdroju (woj. małopolskie), a następnie Polanicy Zdroju (woj. dolnośląskie), Pleszewa (woj. wielkopolskie) i Chełma (woj. lubelskie). Powoli i płynnie będziemy przechodzić w etap wdrożenia e-recepty w całym kraju. Do końca 2018 r. celem jest podłączenie wszystkich aptek i punktów aptecznych do głównego systemu informatycznego – platformy P1, aby od 1 stycznia 2019 r. możliwa w nich była realizacja e-recept. Następnie, od stycznia 2019 r., rozpocznie się uruchamianie modułu e-recepty w podmiotach systemu opieki zdrowotnej (podłączanie kolejnych ośrodków do P1 jest istotne ze względu na fakt, iż głównym celem postawionym na najbliższe 4 miesiące jest zapewnienie, iż pacjent, który otrzyma e-receptę 1 stycznia 2019 r. będzie mógł ją zrealizować w dowolnej aptece. Do końca 2018 r. usługodawcy (apteki, podmioty lecznicze) powinni zgłosić gotowość podłączenia do systemu P1. Już na etapie pilotażu e-recepty uruchomiono specjalną infolinię, na którą można zgłaszać uwagi związane z funkcjonowaniem programu. Działają też punkty konsultacyjne uruchomione przez MZ we współpracy z NIZP-PZH. Ich zadaniem jest przekonywanie pacjentów do zalet systemu e-recepty. Każda z aptek biorąca udział w pilotażu została też odpowiednio oznakowana. Z uwagi na istotne zwiększenie komfortu i bezpieczeństwa dla użytkownika e-recept, rozwiązanie to powinno zostać w szybkim tempie przyjęte i zaakceptowane przez pacjentów. Tak jak w przypadku cyfryzacji innych obszarów życia, dziś trudno wyobrazić sobie bankowość czy ubezpieczenia bez postaci elektronicznej.

ePUAP, e-recepty będą mogły być podpisywane także za pośrednictwem certyfikatu udostępnionego przez ZUS. Pamiętajmy też, że e-recepta to narzędzie, które w istotnym stopniu zwiększy komfort pracy samych lekarzy. E-recepta pozwoli lekarzowi zaoszczędzić czas i poświęcić go na rozmowę z pacjentem. Dzięki e-recepcie pacjent i lekarz będą mogli lepiej prześledzić historię przyjmowanych leków, co jest ważne w procesie leczenia. Lekarz otrzyma także narzędzie, które w dużym stopniu ograniczy pomyłki w wydawaniu i dawkowaniu leków oraz potencjalne niekorzystne interakcje.

Jak te przygotowania będą wyglądały w przypadku lekarzy? e-ZLA pokazało, że wstępnie zakładane terminy wdra-

OSOZ Polska 8/1018

27

rozmow y

» Wkrótce pojawi się m.in. możliwość budżetowego dofinansowania zakupu sprzętu komputerowego i oprogramowania do wystawiania e-recept.« Digitalizacja to wielkie koszty dla podmiotów medycznych. Gdzie powinny one szukać dodatkowych pieniędzy na sprzęt i oprogramowanie?

Szukamy sposobów wsparcia podmiotów leczniczych w tym wysiłku inwestycyjnym. Wkrótce pojawi się m.in. możliwość budżetowego dofinansowania zakupu sprzętu komputerowego i oprogramowania do wystawiania e-recept. Wsparcie dotyczyć będzie przede wszystkim małych placówek podstawowej opieki zdrowotnej i może pokryć ok.

60 proc. kosztów sprzętu. Na ten cel zaplanowano 50 mln zł. Za te pieniądze można wyposażyć około 13 tys. stanowisk. Dofinansowanie będzie możliwe dzięki zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych. W ramach projektu e-usługi, 52 wybrane szpitale kliniczne i instytuty badawcze otrzymają dofinansowanie na doposażenie w infrastrukturę techniczno-systemową zwiększającą ich możliwości prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej. Projekt o wartości ok. 145 mln PLN będzie realizowany do końca 2021 r.

Za przykład motywacyjnego podejścia do cyfryzacji może posłużyć USA. Wprowadzony tam w 2009 roku program Meaningfull Use zachęcał – poprzez system gratyfikacji finansowych – do wdrażania e-dokumentacji medycznej i jej stosowania w codziennej praktyce lekarskiej.

Dlaczego nie sięgamy do tego typu doświadczeń?

W MZ prowadzimy analizy w zakresie sposobów popularyzacji narzędzi informatycznych w ochronie zdrowia. Przywołany przez Pana instrument pochodzi z istotnie różniącego się od naszego systemu amerykańskiego i dotyczy wyłącznie kwestii użycia Elektronicznej Dokumentacji Medycznej. Warto zauważyć, że w USA na wdrożenie EDM wydano ponad 28 miliardów dolarów, a po kilku latach i trzech etapach wprowadza-

28

OSOZ Polska 8/1018

nia tego systemu oceny jego skuteczności nie są jednoznaczne. Poniesione nakłady co prawda przyczyniły się do popularyzacji EDM, ale efekty w postaci zwiększenia jakości usług medycznych i ich bezpieczeństwa nie są wyraźne.

W Polsce nie określono do tej pory długofalowej strategii cyfryzacji rynku zdrowia. Taka miała zostać opublikowana jeszcze w zeszłym roku przez CSIOZ i dotyczyć lat 2018–2020. Czy MZ planuje opracowanie takiego dokumentu, który byłby konsekwentnie realizowany przez kolejne lata?

Pod koniec 2017 r. zespół autorów opracował Strategię Rozwoju e-Zdrowia w Polsce na lata 2018–2022. Dokument ten stanowi syntetyczne ujęcie wizji rozwoju polskiej służby zdrowia w oparciu o potencjał, jaki niosą ze sobą rozwiązania informatyczne i komunikacyjne. Wskazuje on główne cele i działania odzwierciedlające stan obecny, kluczowe potrzeby i potencjały. Strategii ma towarzyszyć Plan Działań – dokument wdrożeniowy mapujący wdrażanie założeń Strategii w opisywanym okresie.

W chwili obecnej trwa w MZ przegląd priorytetów Strategii. Po zakończeniu tego procesu i wprowadzeniu stosownych aktualizacji, zostanie ona opublikowana i rozpoczną się prace nad Planem Działań.

Kwestia telemedycyny pokazała, że sprzyjające przepisy prawne to za mało.

Podmioty medyczne nie wprowadzają tele-usług z prostej przyczyny – nie są one refundowane przez NFZ. Może czas najwyższy zrobić kolejny odważny krok refundując przykładowo e-konsultacje z lekarzem rodzinnym?

Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia wprowadził, poprzez nowelizację zarządzenia dotyczącego świadczeń opieki zdrowotnej odrębnie kontraktowanych, telekonsylium geriatryczne i telekonsylium kardiologiczne, co stało się podstawą do ogłoszenia przez oddziały wojewódzkie NFZ konkursów obejmujących wymienione usługi. MZ dostrze-

ga istotną rolę telemedycyny w realizacji świadczeń opieki zdrowotnej i zakłada, że liczba procedur wykorzystujących telekonsultacje finansowanych przez NFZ będzie rosnąć. W chwili obecnej trwają prace nad treścią rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w zakresie badań diagnostyki obrazowej (TK i RM), gdzie dopuszcza się wykonywanie opisu badania przy użyciu narzędzi zdalnych. Ponadto, Ministerstwo Zdrowia zleciło także ocenę i wydanie rekomendacji w odniesieniu do wdrożenia usług telemedycznych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz leczenia szpitalnego, jako rozwiązań usprawniających proces diagnostyczno-terapeutyczny. Działanie to jest prowadzone obecnie przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Liczę, że w wyniku prowadzonych obecnie w MZ prac – rozwój telemedycyny stanie się istotnym elementem działań służących informatyzacji ochrony zdrowia i jej potencjał zostanie w znacznej mierze wykorzystany, co w efekcie przełoży się na lepszą jakość opieki zdrowotnej oraz większą dostępność do świadczeń, w tym wpłynie na skrócenie kolejek do niektórych specjalistów.

Niebawem MZ planuje podsumowanie pilotażu e-recepty. Jakie wnioski nasuwają się na dzień dzisiejszy?

Podsumowanie przeprowadzonych działań w ramach pilotażu zostanie dokonane we wrześniu, z uwagi iż prace w tym zakresie ciągle trwają. Wnioski oraz doświadczenia, które zespół po stronie CSIOZ zbierał na bieżąco są analizowane i część z nich już została wdrożona; zarówno w działaniach organizacyjnych, jak i w samych systemach teleinformatycznych – w P1 oraz w systemach uczestników pilotażu. Chciałbym przy tej okazji serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom pilotażu – pacjentom, lekarzom oraz farmaceutom, a także naszym partnerom technologicznym dostarczającym systemy szpitalne i apteczne, którzy wspólnie z zespołem CSIOZ wspierali użytkowników w tym pierwszym etapie wdrożenia. Statystyki na dzień 23 sierpnia 2018 r.: wystawionych zostało 15200 e-recept (łącznie, bez osób testujących). Z tego zrealizowanych zostało 8638. Anulowanych recept jest 197. Recept ze statusem wystawiona jest 6349. 

rozmow y

OSOZ Polska 8/1018

29

rozmow y

Rozszerzona perspektywa ochrony zdrowia Lucien Engelen jest dyrektorem i założycielem Centrum Innowacji REshape oraz doradcą zarządu Uniwersyteckiego Centrum Medycznego Radboud (Holandia), autorem książki „Augmented Health (care)” o innowacjach cyfrowych w ochronie zdrowia. Pytamy, jak technologie zmieniają sektor i zawód lekarza.

Pana wizja przyszłości to ochrona zdrowia zdelokalizowana, zdemokratyzowana i cyfrowa. Co się kryje pod tymi trzema elementami?

Myślę, że ochrona zdrowia w następnych latach utraci czynnik lokalizacji. Dzięki technologiom możemy być w pełni mo-

30

OSOZ Polska 8/1018

bilni, przebywać w różnych miejscach jednocześnie. Aby uzyskać poradę lekarską, nie musimy już iść do szpitala albo lekarza. Wizyta może odbyć się zdalnie w naszym domu. Dzięki internetyzacji następuje zmiana modelu świadczenia usług. Drugą płaszczyzną delokalizacji ochrony zdrowia jest dostępność do da-

nych przez pacjentów i to, że oni sami – z pomocą różnych nowych technologii jak urządzenia ubieralne czy inteligentne sensory – stają się punktem powstawania informacji zdrowotnych. W efekcie, instytucje ochrony zdrowia będą musiały „subskrybować” dane gromadzone przez pacjentów i włączać je do elektronicznych kartotek medycznych. Do tej pory było dokładnie odwrotnie – to podmioty medyczne są w posiadaniu danych i są miejscem ich generowania.

Cyfrowość ochrony zdrowia to nie tylko nowe technologie i digitalizacja danych. To także szybkość realizacji usług zdrowotnych. W mojej wizji ochrony zdrowia przyszłości jest też

rozmow y

czynnik finansowy. Już dziś obserwujemy, jak firmy działające dotąd w innych branżach inwestują w ochronie zdrowia, chcąc w ten sposób wejść na atrakcyjny rynek. Będziemy obserwowali bardzo dynamiczny rozwój nowych technologii, stopniowo zmieniających rynek ochrony zdrowia. Dzięki nim pojawią się zupełnie nowe możliwości, jak swoboda dostępu do konsultacji medycznych.

Najnowsza książka Pana autorstwa „Augmented Health (care)” ma podtytuł „The end of the beginning” (red. koniec początku). Jakie przeobrażenia podpowiadają już dziś, jak zmieni się sektor zdrowia?

Jesteśmy w punkcie, gdzie medycyna zaczyna przeobrażać się w naukę opartą na danych i informacjach. Z punktowej diagnozy i leczenia przechodzimy do modelu, gdzie choroby – i ich rozwój – będą mogły być monitorowanie 24 godziny na dobę i wykrywane na bardzo wczesnym etapie. Często podkreślam, że ochrona zdrowia składa się w 80% z procesów logistycznych i 20% z medycyny.

Pod procesami logistycznymi kryją się nie tylko czynności administracyjne realizowane przez lekarza albo podmiot medyczny, ale także wszystkie inne okoliczności świadczenia usług. Przykładowo: dojazd pacjenta do gabinetu lekarskiego

lub lekarza do pacjenta, analiza danych z kartoteki pacjenta. Tylko jedna piąta to czysta medycyna, interakcja z pacjentem. Te proporcje ulegną zmianie wraz z tym, jak technologie cyfrowe przejmą stopniowo czynności administracyjne.

Podpierając się wcześniejszym przykładem – telemedycyna niweluje konieczność dojazdu, sprawia że ta sama wizyta, może odbyć się zdalnie. Cyfrowa rewolucja być może przyniesie oszczędności i poprawi efektywność sektora, ale moim zdaniem ważniejszy jest komfort korzystania ze świadczeń w dogodnym czasie, miejscu i w wybrany indywidualnie sposób. To dlatego wielkie koncerny technologiczne jak Amazon i Apple, posiadające ogromne doświadczenie w świadczeniu usług w sposób prosty i zrozumiały, mogą stać się ważnymi graczami w sektorze zdrowia. Brak doświadczenia na rynku medycznym tutaj nie ma znaczenia, liczy się dostępność, przejrzystość i jakość świadczenia zdrowotnego, cechy ważne również w innych branżach.

Digitalizacja wywołuje też wiele obaw.

Przykładowo, niektórzy lekarze uważają, że sztuczna inteligencja przejmie ich kompetencje…

Nie sądzę, że lekarze muszą się obawiać o miejsca pracy w wyniku ekspansji no-

» 80% procesów ochrony zdrowia to czysta logistyka.

Jedynie 20% stanowi medycyna.«

wych technologii. Pewne jest to, że ich praca zmieni się radykalnie. Dostęp do zbiorów big data i pełnych danych w kartotece pacjenta, ich nowe sposoby prezentacji sprawią, że poszerzy się zakres informacji, które lekarz ma do dyspozycji. Odnosi się do tego sformułowanie „augmented healthcare” (ochrona zdrowia poszerzona). Lekarz wzmocniony nowymi informacjami będzie podejmować decyzje razem z pacjentem, nie tylko na podstawie wyrafinowanych danych medycznych, ale także tych pochodzących z domów pacjentów i ich organizmów, opisujących styl życia i indywidualne potrzeby. Proszę zastanowić się, jak ograniczoną wiedzę o pacjencie ma obecnie lekarz. 

Digitalizacja od zewnątrz. Grafika zaprezentowana w książce „Augmented Health (care)” pokazuje aktywność koncernów technologicznych, jak Apple i Amazon, na rynku zdrowia. Ich plany związane z ochroną zdrowia są coraz szersze. Od kilku miesięcy użytkownicy urządzeń Apple w USA mają możliwość pobierania dokumentacji medycznej na smartfona z systemem iOS. Amazon i Apple planują otwarcie klinik dla swoich pracowników. Amazon interesuje się internetową sprzedażą leków. Przewagą tych firm jest perfekcja projektowania usług dopasowanych do indywidualnych potrzeb, czego brakuje ochronie zdrowia w obecnym modelu.

OSOZ Polska 8/1018

31

pr a kt y cznie

Foto: designed by vectorpouch / Freepik

le g isl a cj a

Czy e-skierowania uporządkują listy oczekujących?

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik

E-skierowania Długo oczekiwane zmiany dotyczące skierowań zaczynają nabierać realnego kształtu. Opublikowany został projekt

32

OSOZ Polska 8/1018

przepisów wprowadzających e-skierowanie i ustalających nowe zasady prowadzenia list oczekujących. Wdrożenie nowych rozwiązań poprzedzone ma być przeprowadzeniem pilotażu, który rozpocznie się jeszcze w 2018 roku. System to z jednej strony ułatwienia dla pacjen-

tów, którzy nie będą musieli dostarczać oryginałów skierowań, z drugiej zaś szereg korzyści dla podmiotów leczniczych. Wypełnianie skierowania w systemie wyeliminuje problem nieczytelności czy niekompletności zapisów zawartych w dokumencie, co znacząco

pr a kt y cznie

» W związku z ucyfrowieniem skierowania trzeba liczyć się z długotrwałym dualizmem obiegu dokumentów, na podstawie których udzielane będą świadczenia.« usprawni pracę rejestracji w placówce, do której zgłosi się pacjent. Ograniczone mają zostać także sytuacje, w których pacjent nie zgłasza się na wizytę, ponieważ rejestruje się w kilku miejscach na to samo świadczenie. Zaproponowane zmiany mają być największą rewolucją od czasu znowelizowania zapisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dotyczących prowadzenia list oczekujących w ramach tzw. pakietu kolejkowego.

Kolejkowa rewolucja W połowie 2014 roku ogłoszone zostały dwa pakiety ustaw mających znacząco usprawnić funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia. W ramach pakietu onkologicznego, od 1 stycznia 2015 roku wprowadzona została karta Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego zapewniająca pacjentom z podejrzeniem lub rozpoznaniem choroby nowotworowej preferencje w czasie dostępu do świadczeń niezbędnych do zdiagnozowania ich stanu zdrowia oraz przeprowadzenia koniecznych interwencji medycznych. Pakiet kolejkowy miał natomiast zwiększyć efektywność wykorzystania czasu pracy lekarzy udzielających świadczeń w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej.

W ramach wprowadzonych zmian rozszerzono kompetencje pielęgniarek i położnych posiadających tytuł specjalisty lub ukończone kierunkowe studia wyższe, tak by mogły one wypisywać skierowania na wybrane badania diagnostyczne, a także po ukończeniu odpowiedniego kursu specjalistycznego wypisywać recepty. Przede wszystkim jednak zmieniono zasady przekazywania przez pacjentów oryginałów skierowań. Przed 1 stycznia 2015 roku bowiem pacjent był umieszczany na liście oczekujących po okazaniu skierowania, a oryginał skierowania dostarczał dopiero podczas wizyty. Problemem dla pacjentów było odnalezienie skierowania i przedstawienie go podczas wizyty, która przecież często była znacząco oddalona w czasie od daty zapisu na nią. Poradnie z kolei natrafiały na trudności związane z niezgłaszaniem się na wizyty pacjentów, którzy

na podstawie jednego skierowania dokonywali wpisu na listy oczekujących w kilku placówkach. Konieczność przekazania oryginału jako gwarancji wpisu na listę oczekujących miała wyeliminować wskazane problemy.

Niespełnione nadzieje Wdrożone rozwiązania z pewnością były krokiem w dobrym kierunku, jednak i w tym przypadku nie ustrzeżono się błędów. Aktualnie pacjent musi co prawda dostarczyć oryginał skierowania, nie mniej przekazanie może nastąpić w ciągu maksymalnie 14 dni roboczych od dnia zgłoszenia. Korzyścią dla pacjenta jest możliwość telefonicznego zapisania się na świadczenia, dla których nie jest weryfikowana kategoria medyczna, a zatem świadczenia udzielane ambulatoryjnie. Dla podmiotu leczniczego pojawia się natomiast ryzyko związane z nieprawidłowym podaniem danych przez osobę zgłaszającą, a nawet podaniem nieprawdy co do samego faktu posiadania skierowania. Po nowelizacji z 2014 roku, pacjent, który nie dostarczył skierowania w terminie, miał być usuwany z listy oczekujących, tak by nie zajmował on miejsca w kolejce, jeżeli nie potwierdził woli skorzystania ze świadczeń poprzez dostarczenie oryginału skierowania. Jednocześnie jednak dopuszczono możliwość doręczenia oryginału skierowania również poprzez skorzystanie z usług operatora pocztowego, wskazując, że termin na doręczenie skierowania uznaje się za zachowany, jeżeli w tym czasie nastąpi nadanie skierowania. Podmioty lecznicze nie mogą zatem od razu po upływie oznaczonego terminu, tj. w 15 dniu roboczym po dokonaniu wpisu, usunąć z listy oczekujących pacjenta, który nie dostarczył oryginału skierowania. Nie ma bowiem żadnego domniemania związanego z maksymalnym terminem doręczenia skierowania od dnia jego nadania. Na pacjentów nie nałożono także obowiązku przesyłania dokumentu listem rejestrowanym, co prowadzi do wielu spornych sytuacji pomiędzy pacjentami, którzy twierdzą, że przesłali skierowanie pocztą a podmiotem leczniczym, który nie ma obowiązku

informowania pacjenta, że nastąpi jego skreślenie z listy oczekujących z powodu niedostarczenia skierowania. W konsekwencji tego, niektórzy świadczeniodawcy, chcąc ograniczyć ryzyko niedoręczenia skierowania i uporządkować listy oczekujących, wymagają od świadczeniobiorców osobistego doręczenia oryginału skierowania w ciągu 14 dni roboczych pod rygorem skreślenia z list oczekujących. Działanie to jest oczywiście bezprawne, nie mniej nie udało się na przestrzeni ostatnich lat wyeliminować tego rodzaju sytuacji. Pacjenci bowiem boją się zgłaszać takie praktyki, zwłaszcza że mogliby jedynie powoływać się na informację przekazaną im telefonicznie.

Wprowadzając zmiany w ramach pakietu kolejkowego niesłusznie oparto się także na założeniu, że pacjent będzie w stanie uzyskać od lekarza tylko jedno skierowanie na określonego rodzaju świadczenie. Nie ma przeszkód, by pacjent uzyskał kilka oryginałów, czy to od jednego czy od kilku lekarzy – nie ma możliwości weryfikacji, czy np. rzeczywiście zgubił pierwszy z wydanych mu dokumentów.

Postępująca informatyzacja E-skierowanie to kolejny, po e-zwolnieniu i e-recepcie, element informatyzacji ochrony zdrowia. Z pewnością, podobnie jak w przypadku już zainicjowanych rozwiązań, przyjdzie zmierzyć się z problemami w zakresie stabilności systemów, szkolenia personelu, nadmiernego obciążenia pracą informatyków zatrudnionych w podmiotach leczniczych czy brakami w wyposażeniu placówek.

Trzeba liczyć się także z długotrwałym dualizmem w zakresie formy skierowań, na podstawie której udzielane będą świadczenia. Pacjenci, którzy jak dotąd byli umieszczani na listach oczekujących, będą jeszcze przez długie lata zgłaszali się w celu uzyskania świadczeń, na które się zapisali. Dużo łatwiej było uporać się z tym problemem w przypadku e-zwolnień, które są na bieżąco wykorzystywane przez pacjentów czy recept, które również mają ograniczony czas realizacji. Z perspektywy efektywnego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia uporządkowanie list oczekujących jest jednak niezbędne, towarzyszyć musi mu jednak rzetelna informacja dla podmiotów leczniczych i sukcesywna weryfikacja sposobu prowadzenia zapisów przez poszczególnych świadczeniodawców. 

OSOZ Polska 8/1018

33

Foto: designed by ijeab / Freepik

pr a kt y cznie

Asystenci medyczni pomogą w prowadzeniu EDM Wdrożenie elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) w Polsce, po kilku „przesunięciach” terminu planowane jest na 1 stycznia 2019 r. Powyższe wynika z zapisów Ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia czy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania.

Jarosław Soja, NZOZ Centrum Medyczne Sp. z o.o. w Zawadzie, Prezes Zarządu Oddziału Świętokrzysko–Podkarpackiego STOMOZ

34

OSOZ Polska 8/1018

dr n. o zdr. Michał Chrobot, Prezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Koderów Medycznych, Oddział Świętokrzysko–Podkarpacki STOMOZ

Dodatkowo, według zapisów §10a Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2017 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, z dniem 1 stycznia 2019 r. placówki medyczne posiadające umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) zostały obowiązane do prowadzenia w postaci elektronicznej: – historii choroby – w przypadku oddziałów szpitalnych; – historii zdrowia i choroby – w przypadku placówek ambulatoryjnych (z wyłączeniem placówek podstawowej opieki zdrowotnej, wykonujących działalność leczniczą w formie praktyki indywidualnej).

Natomiast Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 8 maja 2018 r. w sprawie rodzajów elektronicznej dokumentacji medycznej stanowi, że dokumentacja prowadzona w formie elektronicznej ma od 1 stycznia 2019 roku obejmować:

pr a kt y cznie

– informację o rozpoznaniu choroby, problemu zdrowotnego lub urazu, wynikach przeprowadzonych badań, przyczynie odmowy przyjęcia do szpitala, udzielonych świadczeniach zdrowotnych oraz ewentualnych zaleceniach; – informację dla lekarza kierującego świadczeniobiorcę do poradni specjalistycznej lub leczenia szpitalnego o rozpoznaniu, sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach, środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobach medycznych, w tym okresie ich stosowania i sposobie dawkowania oraz wyznaczonych wizytach kontrolnych; – kartę informacyjną z leczenia szpitalnego.

Do powyższych, obowiązkowych elementów EDM jako obligatoryjne do stosowania dojdą dodatkowe moduły, będące obecnie w fazie testów lub pilotażu, które zaczną obowiązywać w ciągu najbliższych miesięcy (lub lat), tj. e-zwolnienie, e-recepta czy e-skierowanie. Zwolnienia w formie elektronicznej (e-ZLA) mają być przekazywane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej od 1 grudnia 2018 r. Mimo, że przybywa lekarzy wystawiających e-zwolnienia, w okresie od 1 stycznia 2016 r. wystawiono 1,76 mln e-ZLA, co stanowiło niecałe 9% wszystkich wystawionych zaświadczeń o niezdolności do pracy.

Kolejnym elementem ucyfrowienia ochrony zdrowia jest e-recepta. Jej powszechne wprowadzenie zostało poprzedzone pilotażem rozpoczętym 25 maja br., w ramach którego do 10 sierpnia 2018 r. wystawiono ponad 9 tysięcy recept elektronicznych. Samo rozwiązanie ma być obligatoryjne od 1 stycznia 2020 r. Najpóźniej 1 stycznia 2021 r. ma wejść w życie e-skierowanie. Wprowadzenie w życie tej funkcjonalności ma być także poprzedzone pilotażem, planowanym na IV kwartał bieżącego roku.

W pierwszej fazie obejmie ona skierowana na badania laboratoryjne i diagnostyczne, skierowania do poradni oraz oddziału szpitalnego.

Dopełniając listę obowiązków placówek medycznych związanych z wprowadzaniem rozwiązań informatycznych należy pamiętać o znacznej liczbie aplikacji czy rejestrów, związanych ze statystyką publiczną (portale urzędów wojewódzkich czy CSIOZ) czy realizacją świadczeń w ramach umów z NFZ, tj.: – SZOI/Portal świadczeniodawcy – do obsługi potencjału placówek w ramach

» Wsparciem zawodów medycznych w technicznym prowadzeniu EDM będą sekretarki medyczne oraz asystenci lekarza i pielęgniarki.« umów z NFZ oraz rozliczeń za zrealizowane świadczenia medyczne; – eWUŚ – do weryfikacji prawa do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych; – AP-DILO – do obsługi kart diagnostyki i leczenia onkologicznego; – KRN – do zgłaszania wystąpień nowotworów złośliwych; – AP-KOLCE – do obsługi centralnych kolejek oczekujących; – SIMP – do realizacji programów profilaktycznych; – System monitorowania kształcenia (SMK) – do obsługi prowadzenia specjalizacji pracowników medycznych; – SMPT – do obsługi realizacji programów lekowych.

Powyższe pokazuje jednoznaczny trend w ochronie zdrowia, którego celem jest systematyczne, coraz szersze przenoszenie sposobu wytwarzania, przekazywania (udostępniania) i archiwizowania poszczególnych elementów dokumentacji medycznej z wersji papierowej na elektroniczną. Nie sposób wymienić wszystkich pozytywów takiego działania: czytelność i kompletność prowadzonej dokumentacji, łatwość udostępniania jej pacjentowi czy innej placówce, czy aspekty kliniczne, takie jak np. wykluczanie polipragmazji. Jednakże należy pamiętać o „ciemnych stronach” proponowanych rozwiązań dla placówek ochrony zdrowia w Polsce.

Głównym problemem, poza brakiem środków finansowych na wdrażanie rozwiązań informatycznych „wymaganych” przepisami prawa (niedawno dodano możliwość dofinansowania zakupu sprzętu i oprogramowania do EDM dla placówek medycznych przez płatnika publicznego), wydaje się być brak wystarczającej liczby profesjonalistów medycznych, którzy przy obecnych zapisach są jednoznacznie odpowiedzialni za prowadzenie dokumentacji medycznej pacjentów oraz obsługę wielu systemów zewnętrznych. Patrząc na kraje Unii Europejskiej, Polska jest w ogonie państw jeżeli chodzi o wskaźnik liczby lekarzy czy pielęgniarek i położnych na 100 tys. mieszkańców.

Według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, w Polsce na tysiąc mieszkańców przypada średnio 2,3 lekarza i 5,2 pielęgniarek. Zawód lekarza w Polsce aktywnie wykonuje około 135 tys. osób, z których najwięcej mieści się w grupie wiekowej 51–55 lat.

W Polsce zarejestrowanych jest ponad 280 tys. pielęgniarek, przy średniej wieku około 50 lat. Powyższe w zestawieniu z obowiązkami pozamedycznymi powoduje, że (według danych Porozumienia Zielonogórskiego) około 50% czasu pracy lekarza POZ pochłaniają czynności związane z pracami administracyjnotechnicznymi. Na bezpośredni kontakt z pacjentem pozostają zaledwie 2–3 minuty podczas wizyty. Dlatego też oczywistym krokiem wydaje się nie tylko zwiększanie liczby lekarzy i pielęgniarek poprzez zwiększanie liczby kształconych czy wolnych miejsc specjalizacyjnych, ale także właściwe, racjonalne dysponowanie posiadanym już potencjałem (czasem pracy).

Z analizy czynności wykonywanych przez personel medyczny, w tym obsługi systemów informatycznych w ochronie zdrowia, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, bez większego problemu można wyodrębnić te, które mogą wykonywać pracownicy wykonujący zawody pomocnicze, posiadający odpowiednie przeszkolenie i kwalifikacje. Dlatego też jednym z rozwiązań obecnego Resortu Zdrowia, mających na celu „uwolnienie” czasu, który może zostać przeznaczony na wykonywanie dodatkowych świadczeń medycznych przez lekarzy i pielęgniarki, jest systematyczne wprowadzanie do polskiego systemu ochrony zdrowia zawodów pomocniczych, takich jak opiekun medyczny, asystent lekarza/ pielęgniarki, sekretarka medyczna czy koder medyczny. Z zapowiedzi Ministerstwa Zdrowia wynika, że kolejnym krokiem ma być także przenoszenie części kompetencji pomiędzy poszczególnymi zawodami (część podstawowych czynności diagnostycznych i terapeutycznych planuje się przenieść na pielęgniarki, natomiast podstawowe czynności pielęgnacyjne od pielęgniarek i położnych mają przejąć opiekunowie medyczni).

OSOZ Polska 8/1018

35

pr a kt y cznie

Jednym z nowym pomysłów jest powołanie zawodu „asystenta lekarza”, którego zadaniem miałoby być wspomożenie lekarza w podstawowych czynnościach administracyjnych oraz dokumentowaniu udzielnych świadczeń. Natomiast od 2011 roku, Zarząd Polskiego Towarzystwa Koderów Medycznych zabiega o usankcjonowanie zawodu kodera medycznego, czyli osoby, która mogłaby odciążyć lekarzy, pielęgniarki i położne od prowadzenia rozliczeń z NFZ, w tym przypisywania jednostek chorobowych wg klasyfikacji ICD-10 do diagnozowanych i leczonych u pacjenta chorób oraz kodowania wykonanych czynności wg klasyfikacji procedur medycznych ICD9 CM. Są już pierwsze zmiany legislacyjne, które mają na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego pracowników pomocniczych w ochronie zdrowia, co pozwoli na ich kształcenie oraz określanie obowiązków zawodowych (i odpowiedzialności za ich poprawne wykonanie).

I tak wsparciem zawodów medycznych w technicznym prowadzeniu EDM będą sekretarki medyczne czy asystenci

lekarza/pielęgniarki), wykonujący wpisy do dokumentacji medycznej już w trakcie udzielania świadczeń przez lekarza, generując wymaganą dokumentację indywidualną zewnętrzną. Mogą oni wspomagać także obsługę systemów zewnętrznych, takich jak eZLA, e-skierowanie czy e-recepta, a w mniejszych placówkach – proces rejestracji pacjenta oraz obowiązek prowadzenia kolejek oczekujących.

Zgodnie z przyjętym do prac sejmowych w dniu 17 lipca 2018 r. rządowym projektem zmiany ustawy o świadczeniach pieniężnych o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, jak również ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dniem 1 października 2018 r., dopuszczono możliwość wystawiania zaświadczeń lekarskich przez upoważnione osoby wykonujące czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Takiego upoważnienia dokonuje lekarz, odnotowując ten fakt w systemie teleinreklama

36

OSOZ Polska 8/1018

formatycznym – projektowanym Rejestrze Asystentów Medycznych.

Należy jednak pamiętać, iż w przepisach prawa niższego szczebla trzeba szczegółowo uregulować minimalny zakres wiedzy na poszczególnych stanowiskach, zasady oraz zakres kształcenia, wykaz czynności adekwatnych dla poszczególnych zawodów pomocniczych, określić zasady dostępu do danych wrażliwych, w tym danych o stanie zdrowia, czy zasady ponoszenia odpowiedzialności za błędy w dokumentacji medycznej czy elementach elektronicznych przekazywanych w imieniu lekarza przez osobę przez niego upoważnioną. W chwili obecnej osobą odpowiedzialną za prawidłowość dokumentacji medycznej jest lekarz. Powstaje pytanie, czy ustawodawca zechce przesunąć część odpowiedzialności na osobę wykonującą faktyczną czynność za lekarza, czy też obawa przed niekompetentnym współpracownikiem zablokuje na poziomie codziennej praktyki realizację dobrego pomysłu na przekierowanie większego zaangażowania czasowego lekarzy i pielęgniarek na leczenie pacjentów. 

pr a kt y cznie E -zdrowie n a ś wiecie

Dlaczego lekarze używają okularów Snapchat na sali operacyjnej?

Amazon planuje otwarcie klinik dla swoich pracowników

Odpowiedź: aby inni specjaliści na całym świecie mogli obserwować wykonywane czynności operacyjne i w ten sposób się kształcić. Chirurg Shafi Ahmed chce w ten sposób unowocześnić medycynę. Lancet Commission on Global Surgery szacuje, że z powodu niedoboru chirurgów i anestezjologów co roku na świecie umiera 17 milionów osób. Urodzony w Bangaldeszu i pracujący w londyńskim Independent Hospital medyk przeprowadził pierwszą na świecie operację z wykorzystaniem rzeczywistości wirtualnej zarejestrowaną w technologii wideo 360-stopni (możliwość obserwacji z wybranego konta patrzenia). Zobaczyło ją 55 mln osób w 142 krajach. Kolejnym krokiem innowatora było stworzenie specjalnego awatara, który teraz może asystować innym lekarzom podczas wykonywania zabiegów na sali operacyjnej.

Amazon – światowy lider detalicznej sprzedaży internetowej – nie ukrywa zainteresowania rynkiem ochrony zdrowia.

W styczniu br. zapowiedział współpracę z J.P. Morgan Chase oraz Berkshire Hathaway, której celem jest obniżenie kosztów opieki zdrowotnej i podwyższenie jej jakości. CNBC, powołując się na swoje źródła donosi, że pierwsza przychodnia dla pracowników Amazona zostanie otwarta w siedzibie firmy w Seattle jeszcze w tym roku. Dalsza ekspansja planowana jest na rok 2019. Jednak Amazon nie potwierdza oficjalnie tych informacji. Podobne plany ma Apple, który już zatrudnił ponad 40 osób do swoich przychodni pod nazwą AC Wellness Network.

Jest to odpowiedź na ogromne problemy amerykańskiej ochrony zdrowia, która pochłaniania 18% PKB, jest niewydolna i nie cieszy się dobrą opinią pacjentów.

Nowa piramida potrzeb: żywność, woda, bezpieczeństwo… technologie!

Do 2020 roku 1 na 5 organizacji ochrony zdrowia zaadaptuje blockchain

W latach 50-tych XX wieku Abraham Maslov stworzył słynną do dziś hierarchię potrzeb człowiek. U jej podstaw są potrzeby fizjologiczne, następnie bezpieczeństwa, miłości i przynależności, szacunku i realizacji. Od tego czasu rewolucja technologiczna, napędzana przede wszystkim wynalezieniem smartfonów, zmieniła świat i ludzi. Dziś prawie każdy z nas codziennie korzysta z telefonu komórkowego, porozumiewa się z jego pomocą z rodziną i przyjaciółmi, sprawdza potrzebne informacje. W ankiecie przeprowadzonej przez Ipsos na 18180 osobach z 23 krajów, respondentom zadano pytanie, czy są w stanie sobie wyobrazić życie bez Internetu. Odpowiedzi „nie” udzieliło 82% mieszkańców Indii, 78% Brytyjczyków, 73% Amerykanów i Niemców, 77% Chińczyków. Wygląda na to, że czas przemyśleć na nowo drabinę potrzeb.

Choć wiele osób sceptycznie podchodzi do nowej technologii „łańcucha bloków” pozwalającej bezpiecznie przesyłać dane, są kraje, które odważnie ją wdrażają również w ochronie zdrowia.

Z nowego raportu IDC Health Insights wynika, że w okresie dwóch najbliższych lat już co piąta instytucja związana z rynkiem zdrowia sięgnie do blockchain w celu zarządzania operacyjnego i identyfikacji pacjenta. Szczególnie dwa argumenty są przekonujące: pokonanie bariery interoperacyjności pomiędzy systemami przy przesyłaniu danych w ramach instytucji ochrony zdrowia, bardzo wysokie standardy ochrony danych (praktycznie nie ma możliwości manipulacji danymi). W dłuższej perspektywie rozstrzygająca może być bariera w postaci braku standaryzacji danych przesyłanych w technologii blockchain.

Źródło: The Time

Źródło: Forbes

Źródło: CNBC

Źródło: Computerworld

OSOZ Polska 8/1018

37

Foto: designed by macrovector / Freepik

pr a kt y cznie

Nie marnujmy danych w rejestrach, skorzystajmy z Big Data!

Czy w Polsce jest czas i szansa na wprowadzenie rejestrów medycznych opartych na nowych technologiach i czy to jest komukolwiek potrzebne?

Wojciech Zawalski

Przez ostatnie kilka lat w polskim środowisku eksperckim na różnego rodza-

38

OSOZ Polska 8/1018

ju konferencjach i sympozjach dyskutujemy o rejestrach medycznych. I niestety na dyskusji się kończy. Oczywiście mamy akty prawne umożliwiające lub

nawet wręcz zmuszające świadczeniodawców do tworzenia rejestrów. Mamy również rejestry działające lepiej lub gorzej od kilku czy nawet kilkunastu lat. Mamy także ogromne bazy danych w Narodowym Funduszu Zdrowia. Ale czy oznacza to, że obraliśmy dobry kierunek? A nawet jeżeli idziemy w dobrym

pr a kt y cznie

kierunku, to czy we właściwym tempie i czy jesteśmy odpowiednio przygotowani na tę drogę. No i najważniejsze – czy nasze działania mają sens i czy komuś służą albo będą służyć?

Pierwszym rejestrem, któremu należy poświęcić uwagę jest Krajowy Rejestr Nowotworów. Prowadzony od wielu lat ma za zadanie gromadzenie i analizowanie informacji o diagnostyce i leczeniu chorób nowotworowych. Wielu lekarzy, którzy rozpoczęli karierę zawodową przed 2000 rokiem pamięta doskonale karty nowotworowe wypełniane ręcznie przy wypisie pacjentów ze szpitala. Chyba lepiej opuścić w tym miejscu zasłonę milczenia. Karty wypełniane przez najmłodszych stażystów bez odpowiedniej wiedzy merytorycznej, na zasadzie W-Z (wypełnij i zapomnij) – ile z nich potem trafiało do KRN i ile było wprowadzanych do rejestru, trudno oszacować. Dwa zdarzenia wpłynęły na znaczącą poprawę działania rejestru.

– Uzyskanie przez Krajowy Rejestr Nowotworów umiejscowiony w Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie finansowania projektu „Utworzenie pierwszej w Polsce informatycznej platformy naukowej do wymiany wiedzy o zagrożeniu nowotworami złośliwymi w Polsce”. Pozwoliło to stworzyć cyfrową platformę do wprowadzania danych.

– Utworzenie Pakietu Onkologicznego – zmusiło świadczeniodawców do wypełniania KRN. Zgłaszanie zachorowań do Krajowego Rejestru Nowotworów może odbywać się obecnie w następujący sposób: – wprowadzanie danych przez pracownika Wojewódzkiego Biura Rejestracji Nowotworów, – wprowadzanie danych przez lekarza lub sekretarkę w aplikacji WWW, – przekazywanie danych za pomocą komunikatu XML bezpośrednio z systemu szpitalnego, – wprowadzanie danych za pomocą formularza ePUAP. Wydawałoby się proste i łatwe. Pozornie.

Po ostatniej zmianie kwestię tę reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie Krajowego Rejestru Nowotworów. Niestety, wymagania w nim zawarte wymagają sporo czasu i uwagi lekarza, a także odpowiednich narzędzi (wzory kart przedstawiono na grafice).

O ile tam, gdzie zgłoszenie następuje w związku z wypełnianiem DILO, jest to zupełnie naturalne, o tyle w szpitalach

» Droga do EDM, jaką przyjęliśmy dziś w Polsce, niestety jest ślepym zaułkiem« nie realizujących pakietu onkologicznego i prywatnych gabinetach rzeczywistość wygląda całkowicie odmiennie.

A żeby rejestr był wiarygodny, musi być kompletny. Niestety, nawet w podmiotach realizujących pakiet onkologiczny ze starannością też różnie bywa. Brakuje motywacji do tego, żeby lekarze wypełniali wszędzie i dokładnie karty zgłoszenia. Pochwalić za to należy Centrum Onkologii za opracowywanie danych i udostępnianie na stronie www.

W mojej ocenie KRN jest przykładem na to, że nawet najlepiej prowadzone i opracowane rejestry nie będą dobrze funkcjonować, jeżeli obciążymy lekarzy dużą ilością danych koniecznych do wprowadzenia oraz nie zostanie stworzony przyjazny interfejs.

Innym rejestrem jest Centralna baza endoprotezoplastyk prowadzona przez NFZ. Jak wszystkie bazy NFZ, jest dość dobrze prowadzona – ilość danych wprowadzonych odpowiada praktycznie wszystkim endoprotezom założonym w ramach kontraktu z NFZ. Tak jak przy innych rejestrach prowadzonych przez NFZ, dotyczy jedynie świadczeń finansowanych przez NFZ i celem jej funkcjonowania jest rejestracja statystyczna, a nie analiza medyczna.

Podobnie NFZ jest w posiadaniu bazy danych dotyczących udzielanych pacjentom świadczeń medycznych – nazwanych w ustawie o świadczeniach – świadczeniobiorcom. Ogromna baza danych, ale niestety obarczona ogromnymi błędami na etapie wprowadzania danych. Świadczeniodawcy – placówki medyczne wprowadzają tylko te dane, które są im niezbędne do rozliczenia świadczeń.

A tajemnicą poliszynela jest to, że wprowadzają dane nie tylko wybiórczo, ale i w sposób zwiększający wycenę świadczeń, co nie zawsze idzie w parze z rzetelnością medyczną. Nie znaczy to, że dane są fałszowane. W języku świadczeniodawców są one optymalizowane.

Podobnie obszerna, acz niewykorzystywana w celach innych niż rozliczeniowe jest baza danych dotycząca zrealizowanych recept refundowanych.

Rejestrem innego typu jest Krajowy Rejestr Operacji Kardiochirurgicznych

(KROK), prowadzony od wielu lat i dający obraz jakości polskich jednostek dokonujących operacji chirurgicznych.

Rejestr zawiera informacje o wszystkich oddziałach, zakresie i ilości wykonywanych w nich zabiegów, a także opis powikłań. Prowadzony rzetelnie, a dane zawarte w rejestrze są użyteczne.

Rejestrów można by wymieniać jeszcze przynajmniej kilka, ale celem zasadniczym tego artykułu jest nie tylko odpowiedź na pytanie, gdzie jesteśmy, ale i dokąd zmierzamy.

Samo posiadanie danych niestety do niczego nie prowadzi. W przypadku rejestrów prowadzonych przez NFZ dane służą jedynie celom finansowym. Bardzo wartościowe dane, które mogłyby wpłynąć na poprawę zdrowotności Polaków leżą niewykorzystane. Dane są rozczłonkowane, a dostęp do nich nie jest możliwy on-line.

Na szczęście widać światełko w tunelu. Nowe kierownictwo MZ widzi konieczność wykorzystania tych danych.

Deklaruje to m.in. nowo powołany z-ca Prezesa ds. operacyjnych NFZ. Publiczny płatnik planuje wdrożyć projekty z zakresu Big Data. Bardzo to cieszy. Oczywiście ogrom pracy przed NFZ. Należy dobrze przyjrzeć się posiadanym informacjom i zastanowić nad ich rzetelnością, o której już wspominałem, oraz nad celowością i kolejnością analiz.

W niektórych przypadkach, z uwagi na niekompletność lub wiarygodność, można jedynie pomyśleć o analizie Fast Data.

Należy również pamiętać o ogromnych wartościach komercyjnych uzyskanych analiz. Wydaje się, że należałoby chyba rozpocząć dyskusję nad zmianą w zakresie udostępniania danych przez podmioty publiczne. Czy w tym zakresie nie należałoby uszczelnić ustawy o dostępie do informacji publicznej? Wiele podmiotów uzyskuje już dziś dane z NFZ i wykorzystuje je komercyjnie, koszty pozostawiając NFZ. Analizy Big Data mają ogromną wartość finansową, szczególnie w zakresie technologii lekowych i dlatego należałoby wprowadzić możliwość komercyjnego udostępniania danych (oczywiście zanonimizowanych).

OSOZ Polska 8/1018

39

pr a kt y cznie

Dzisiejszy system wprowadzony przez ustawę o dostępie do informacji publicznych powoduje marnotrastwo pieniędzy publicznych, zresztą to nie jest jedynie zmartwienie NFZ, ale dotyczy również innych instytucji publicznych.

Ale sama analiza to jeszcze nie wszystko. Rejestry powinny mieć praktyczne użytkowane na bieżąco podczas podejmowania decyzji diagnostyczno-terapeutycznych przez lekarza.

Dziś nawet tak wybiórcze dane, jak te zawarte w systemie ZIP, pokazujące pacjentowi gdzie był leczony i jaką miał rozpoznaną jednostkę ICD-10 z zastosowaniem jakiej procedury ICD-9, miałyby ogromną wartość dla lekarza. Podobnie nie ma on dostępu do rejestru wykupionych recept przez pacjenta. Takie dane byłyby nie tylko wartościowe dla lekarza, ale także ich udostępnienie znacząco uszczelniłoby system opieki zdrowotnej. Lekarz nie przyczyniałby się do polipragmazji, czy też nie wystawiał skierowania na niepotrzebne badanie, które pacjent miał wykonane w innej placówce w zeszłym miesiącu. Połączenie tych danych i udostępnienie lekarzowi nie wymaga ogromnych środków.

Ważne jest natomiast, by stworzyć takie mechanizmy i rozwiązania oraz by lekarze chcieli dane wprowadzać. Po drugie – muszą się nauczyć umiejętnie z nich korzystać.

Wydaje się, że kluczem jest dobrowolność, a nie narzucanie nierealnych terminów i kolejne ich przesuwanie.

Przykład: ZUS, gdzie zanim wybił termin obowiązkowego przejścia ze ZLA na jego cyfrową wersję eZLA (nomen omen termin został przesunięty), ogromna ilość lekarzy wystawiała eZLA. Oczywiście było wielu sceptyków, ale prowadzenie bardzo dobrej kampanii informacyjnej w połączeniu z prostotą systemu eZLA zapewniło sukces.

Kolejną ważną cechą jest powszechność EDM i takie jej zaprojektowanie, żeby dane były automatycznie wprowadzane i eksportowane do rejestrów.

A każdy z projektowanych rejestrów musi mieć spójność z EDM i musi zafunkcjonować automatyzm pobierania danych.

Droga do EDM, jaką przyjęliśmy w Polsce, niestety jest ślepym zaułkiem.

Komplikacja dzisiejszych systemów HIS i brak rozpowszechnienia systemów ambulatoryjnych do niczego nie doprowadzą. Jedynie będziemy zmniejszać zakres obowiązkowego EDM i przesuwać daty ich wprowadzenia. A może zamiast iść tą

40

OSOZ Polska 8/1018

» Samo posiadanie danych niestety do niczego nie prowadzi.« drogą po prostu zrezygnować z kija, a zastosować marchewkę.

Zmienić rozporządzenie o dokumentacji medycznej, nie wprowadzać do niej kilkunastu ankiet i skal niczemu nie służących. W zamian za to przedyskutować ze środowiskiem, co powinno się znaleźć na zasadzie niezbędnego minimum. To lekarz powinien decydować, czy ta skala lub ankieta w przypadku określonego pacjenta ma zastosowanie.

Kolejną rzeczą jest stworzenie open source’owego programu do prowadzenia EDM, który oczywiście będzie na bieżąco aktualizowany. Program zarówno z modułem do rozliczeń z NFZ, jak i do wykorzystania komercyjnego. Ale każdy stosujący go lekarz w zamian za bezpłatne użytkowanie przekazywałby określone dane on-line do rejestrów i miałby w nim dostęp do danych dotyczących leczenia i leków.

Jestem pewien, że w taki sposób uzyskamy znacząco więcej danych dla istniejących rejestrów, a EDM wprowadzimy bardzo szybko.

Ale do tego potrzebny jest jeszcze jeden mały kamyczek: uwierzytelnienie podpisu w dokumentacji medycznej. Dziś mamy dwa akty prawne regulujące ten obszar. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania definiuje to w sposób następujący: § 10. ust 2.w przypadku dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej podpis, o którym mowa w ust.

1 pkt 3 lit. e, może być złożony oraz weryfikowany przy wykorzystaniu wewnętrznych mechanizmów systemu teleinformatycznego, o którym mowa w § 80.

Niestety, bardzo korzystne rozwiązanie z rozporządzenia w zmienianej ostatnio ustawie (ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia) znalazło taką definicję: art. 2 6) elektroniczna dokumentacja medyczna – dokumenty wytworzone w postaci elektronicznej opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP albo z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinfor-

matycznym udostępnionym bezpłatnie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zamknięty katalog, w którym brak jest autoryzacji z wykorzystaniem wewnętrznych mechanizmów teleinformatycznych. Szkoda, bo takie rozporządzenie jest tańsze i było stosowane przez wiele podmiotów.

Wydaje się, że przyśpieszenie prac nad kartą specjalisty i możliwością autoryzacji dokumentacji medycznej rozwiązałoby problem. A może zrobić coś bardziej nowocześnie, taniej i szybciej?

Na przykład, idąc za przykładem innych krajów, rejestr lekarzy oraz pielęgniarek i położnych oprzeć na technologii blockchain. Takie rozwiązanie stworzyłoby możliwość tańszego i bardziej transparentnego rejestru i tanią opcję weryfikacji podpisu.

Gdy już uporamy się z rzetelnością danych chociażby w sposób zaproponowany powyżej, pora zastanowić się nad sensem istnienia i wykorzystaniem rejestrów. Czasem rejestr jest dobry i rzetelny, jak chociażby KROK, ale brakuje jego praktycznego wykorzystania na przykład premiowania kontraktem z NFZ dobrych podmiotów, a pozbawianiem takowego złych. Brakuje również na przykład publikacji na stronach NFZ rankingów opartych o rejestry czy uzależniania finansowania od miejsca w takowym rankingu. Wymuszałoby to jakość opieki.

W ogóle dobrym pomysłem byłoby automatyczne udzielanie podmiotom prywatnym możliwości finansowania kontraktów z NFZ, o ile są w obiektywnych rejestrach wysoko rankingowane.

Ale to jeszcze przyszłość odległa. Znacznie bliższe jest sygnalizowane przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia M. Miłkowskiego stworzenie rejestru udzielania świadczeń onkologicznych i uzależnienie od niego finansowania. Pomysł wydał mi się w pierwszej chwili dublowaniem KRN-u, ale to trochę inne podejście. Bardzo dobra inicjatywa. Wymagałby dopisania kilku danych sprawozdawanych do NFZ (a może KRN) dotyczących zaawansowania choroby i konkretów dotyczących terapii. Żeby nie skończyło się na kiju i bzdurach wpisywanych jak leci w nowy dwu-

pr a kt y cznie

Karta Zgłoszenia Nowotworu Złośliwego (po lewej) i instrukcja jej wypełnienia (po prawej). Przykład skomplikowanego dokumentu, którego uzupełnienie wymaga czasu i cierpliwości. Część danych można by z powodzeniem pobrać z elektronicznej dokumentacji medycznej zamiast dwukrotnie je wprowadzać.

stronicowy formularz, rejestr musi być bardzo automatyczny, nie wymuszający przy wprowadzaniu dublowania danych, które już zostały sprawozdane do KRN i NFZ. Raczej widziałbym tu zastosowanie Big Data na rejestrze NFZ i KRN z uzupełnieniem ich o wspomniane dane medyczne (tu raczej KRN – Fundusz nie może przetwarzać danych stricte medycznych) oraz wprowadzenia do niego podmiotów prywatnych nie posiadających kontraktu z NFZ. Jak je przekonać? Proste, może pora się zastanowić, czy nie finansować świadczeń z zakresu szczególnie chirurgii onkologicznej poprzez przystępowanie takich oddziałów bez konkursu? Fundusz zwiększyłby dostępność do świadczeń, a ściśle opisane procedury, kontrolowane właśnie przez rejestr, dałyby gwarancje uszczelnienia systemu. W przypadku chirurgii onkologicznej jest to bezpieczne dla systemu – nie da się dwa razy wyciąć odbytnicy z powodu raka, jest ściśle ograniczona ilość, a jeżeli zrobimy to szybciej (więcej ośrodków), to tylko z korzyścią dla pacjenta. Oczywiście musiałby być ściśle określony i spełniony protokół takiego leczenia.

Wracając do tego rejestru, tutaj podobnie jak w przypadku rejestrów lekarzy warto się zastanowić nad technologią blockchain. W tym przypadku właściwy wydaje się tzw. blockchain prywatny, który umożliwiłby – w oparciu o dane

zagregowane w węzłach podmiotów przystępujących do rejestru – dokonać ich analizy. Rozwiązanie takie znacząco zmniejszyłoby koszty prowadzenia tego i innych rejestrów.

Podsumowując, najważniejsze w tworzeniu rejestrów medycznych jest rzetelne i pełne ich prowadzenie. Tworząc ich architekturę warto sięgnąć do technologii blockchain. Niemożliwe jest tworzenie rejestrów bez czynnego udziału osób wprowadzających dane. Dlatego do sprawnego funkcjonowania rejestrów medycznych niezbędne jest uproszczenie zasad generowania dokumentacji medycznej i tworzenie zachęt dla lekarzy, pielęgniarek i położnych, żeby chcieli ją prowadzić w wersji elektronicznej (EDM). Tylko prostota i łatwość dostępu do taniego lub bezpłatnego oprogramowania wspierającego EDM daje taką możliwość. Należy również tworzyć jasne i czytelne przepisy, które nie odstraszają swoją zawiłością i nomenklaturą pracowników medycznych od ich lektu-

ry. Truizmem jest stwierdzenie, że nie da się stosować zapisów, które po prostu są skomplikowane i niezrozumiałe.

Najbardziej cieszy zapowiedź ze strony Narodowego Funduszu Zdrowia dotycząca planów uruchomienia narzędzi Big Data i wykorzystania danych agregowanych w różnych rejestrach NFZ przez lata. Ich następcze udostępnienie w procesie diagnostyczno-terapeutycznym powinno znacząco poprawić jakość leczenia. Opisane powyżej działania pozwalają znacząco uszczelnić system opieki zdrowotnej bez konieczności podnoszenia nakładów na opiekę zdrowotną z powodów administracyjnych. Nie bez znaczenia jest również właściwa kampania informacyjna pokazująca wartość rejestrów i możliwości ich wykorzystania przez lekarzy.  Wojciech Zawalski – ekspert systemów opieki zdrowotnej, właściciel agencji consultingowej „Wojciech Zawalski Medicine”, były Dyrektor DSOZ Centrali NFZ. Kontakt do autora: wojciechzawalski@outlook.com.

» Nawet najlepiej opracowane rejestry nie będą dobrze funkcjonować, jeżeli obciążymy lekarzy dużą ilością danych koniecznych do wprowadzenia.«

OSOZ Polska 8/1018

41

nowe idee strefa sta rt- u p

SensDx Zastosowanie Pomysłodawca

Proste w obsłudze testy do wykrywania patogenów chorobowych dr inż. Dawid Nidzworski, Wiceprezes, Dyrektor Naukowy

Kraj

Polska

Jak zrodził się pomysł na stworzenie testów SensDx?

Kilka lat temu poszedłem do lekarza z rozwijającą się infekcją górnych dróg oddechowych. Nie do końca czułem się komfortowo, gdy został mi przepisany antybiotyk właściwie bez żadnej gruntownej diagnozy. Wtedy zacząłem zastanawiać się, dlaczego nie przeprowadza się szczegółowej analizy infekcji. Przecież to wielka różnica, co ją powoduje, a dobór leków jest kluczowy dla naszego organizmu. Jak to sprawdzić?

Przejrzałem rozwiązania dostępne na rynku, jakie są testy i jak można celnie rozpoznać źródło niedyspozycji. Okazało się, że testy diagnostyczne do wykrywania wirusów i bakterii są już dostępne na świecie. Są one jednak w technologii analogowej – to tzw. testy paskowe i mają skuteczność na poziomie 50– 60%. Zorientowałem się, że chyba znalazłem niszę rynkową. Zacząłem interesować się dostępnymi techno-

42

OSOZ Polska 8/1018

logiami i postanowiłem poszukać rozwiązania, które usprawniłoby proces diagnozy. I tak, jako pomysłodawca technologii we wrześniu 2014 r., wraz z Arturem Kupczunasem, Piotrem Krychem i Tomaszem Gondkiem, założyłem SensDx. W przekonaniu, że to słuszna droga upewniły nas oceny ekspertów, których pozytywnym pokłosiem były przyznane granty z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa mazowieckiego, a także projektu Scale UP w ramach Start In Poland. Utwierdziliśmy się też w tym przeświadczeniu, gdy wygraliśmy międzynarodowy konkurs „EIT Health InnoStars Awards” 2017, organizowany w ramach unijnego programu badawczo-innowacyjnego “Horyzont 2020” i zdobyliśmy nagrodę główną – 30 000 euro. To bardzo pomogło nie tylko w osiągnięciu obecnego etapu przedsięwzięcia, ale również dało nam pewność, że zidentyfikowaliśmy dobry pomysł na biznes.

Na czym polega funkcjonalność wynalazku, jak jest zbudowany?

Działamy w sektorze diagnostyki. Naszą misją jest zrewolucjonizowanie tego obszaru na świecie poprzez opracowanie, rozwój i dostarczanie dokładnych i prostych w obsłudze testów do szybkiej diagnostyki określonych patogenów i biomarkerów. Nowatorstwo rozwiązania polega na połączeniu prostego w obsłudze urządzenia, w którym umieszczone są

nowe idee

testy wraz z bezpłatną aplikacją na urządzenia mobilne do łatwego odczytywania wyników w dowolnym miejscu i czasie. Technologia oraz urządzenie opracowywane przez SensDx to narządzie odważnie wkraczające w przyszłość prężnie rozwijającej się telediagnostyki, pozwalające na pozyskanie szczegółowej informacji o rodzaju rozwijających się infekcji, postawienie dokładnej diagnozy i podjęcie właściwej terapii. To bardzo ważna kolejność, gdyż nasze rozwiązanie ma stać się nieodzownym atrybutem lekarza, w żadnym wypadku nie wykluczającym jego roli w procesie leczenia. Po test będzie mógł sięgnąć zarówno pacjent, gdy czuje, że „coś go bierze”, jak i lekarz, by jednoznacznie stwierdzić, co pacjentowi w rzeczywistości dolega. To właśnie umożliwią nasze testy – błyskawicznym badaniem próbki można określić, czy jesteśmy zainfekowani wirusem grypy, czy jakąś bakterią. Oczywiście nie znaczy to, że nasz test zastąpi lekarza, który wciąż jest niezbędny w tym procesie – to właśnie on ostatecznie zadecyduje o tym, jak będzie wyglądała nasza kuracja, jakie powinnyśmy przyjmować leki, ile czasu powinniśmy spędzić na zwolnieniu. My tylko dajemy narzędzia, które usprawniają diagnostykę.

Nasza technologia umożliwia detekcję patogenów już w bardzo wczesnej fazie infekcji, co pozwala na szybką reakcję ze strony lekarza. Wychodzimy naprzeciwko potężnego problemu medycznego, jakim jest antybiotykooporność. Właściwa, pewna diagnoza pozwala na uniknięcie stosowania antybiotyków w sytuacji wykrycia infekcji wirusowej. Pracujemy nad technologią ultraczułych elektrod, zmodyfikowanych cząsteczkami biologicznymi. Znajdujące się na powierzchni elektrody cząsteczki są wyselekcjonowane metodami biotechnologicznymi. Dzięki temu, w sposób jednoznaczny można zidentyfikować, jaka bakteria lub wirus są przyczyną infekcji bądź określić marker białkowy.

To światowy trend – szybka i prosta diagnostyka personalna. Testy SensDx charakteryzują się niespotykaną czułością i swoistością. Pozwalają na pozyskanie precyzyjnej informacji diagnostycznej. Ponadto, nasze testy oparte są na technologii cyfrowej, która nie tylko zapewnia dużo większą szybkość (tylko 3 minuty oczekiwana na wynik) i specyficzność, ale także umożliwia otrzymanie wyniku elektronicznie oraz cyfrowe zbieranie i analizowanie danych. W porównaniu do dostępnych na rynku tego typu produktów, testy SensDx jako jedyne na świecie będą zapewniały możliwość mierzenia i określania wielu patogenów jednocześnie (produkt Multi SensDx).

Ponadto, dzięki zastosowaniu naszej technologii możliwe jest także wykrywanie markerów onkologicznych, DNA, RNA czy wczesnych oznak tętniaka.

Wszystkie tego typu rozwiązania tworzone będą w oparciu o tę samą technologię: szybkie pobranie materiału, np. śliny, kropli krwi, szybkie wykonanie testu i szybkie odczytanie wyniku, najlepiej w smartfonie. Jesteśmy przekonani, że testy SensDx to nieoceniona pomoc dla lekarzy i gwarancja spokoju pacjentów. Dzięki wysokiej skuteczności, potwierdzonej wykonanymi już badaniami klinicznymi, wyniki są źródłem cennych informacji diagnostycznych.

faza 1 – projekt H2020 dla małych i średnich przedsiębiorstw czy program IMPACT_Poland, w którym zostaliśmy laureatem jednej z trzech nagród głównych na Demo Day Impact Poland. Pozyskaliśmy fundusze z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego czy Strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych TECHMATSTRATEG, finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. W tym ostatnim jesteśmy Współwykonawcą i Członkiem Konsorcjum POLI-DIAMENT, w skład którego również wchodzą Politechnika Gdańska, Politechnika Łódzka, Politechnika Warszawska. SensDx niezmiennie wspiera pozyskany inwestor – Grupa NEUCA. I tu przechodzę do drugiego elementu. To ludzie, którzy, moim zdaniem są gwarancją sukcesu. SensDx funkcjonuje i dynamicznie się rozwija właśnie dzięki zespołowi, który udało nam się skupić wokół idei firmy. To naukowcy – eksperci z dziedziny biotechnologii, chemii, elektrochemii, elektroniki, informatyki, automatyzacji produkcji. Startup to biznes, dlatego już teraz firma współpracuje z profesjonalistami z zakresu ochrony własności intelektualnej, komercjalizacji technologii, sprzedaży oraz marketingu. Pracujemy zgodnie z nowoczesnymi metodami zarządzania, wysokimi standardami jakości oraz zasadami bezpieczeństwa.

Kluczowy jest też networking i współpraca badawcza. Szybko zyskujemy na rozpoznawalności i otrzymujemy sporo zaproszeń do międzynarodowych wydarzeń branżowych. Naszą technologię prezentowaliśmy m.in. podczas Asia Pacific MedTech Forum – jednego z największych i najważniejszych wydarzeń w Azji dla sektora MedTech, na Healthcare Brokerage Event MEDICA 2017 – wydarzeniu towarzyszącym targom MEDICA 2017 w Düsseldorfie, czy na MedForce Berlin 2018, największym wydarzeniu w Europie dla specjalistów sprzedaży i marketingu MedTech. Ostatnio SensDx został wybrany spośród ponad 150 firm do udziału w prestiżowym Szczycie Innowacji Roche, organizowanym przez Roche Holding AG, giganta rynku

Wizualizacja prototypu produktu diagnostycznego SensDX

Jak wyglądał proces opracowania innowacji?

Proces badawczy możliwy był dzięki pozyskanemu finansowaniu. To pierwszy element, by poważnie myśleć o komercjalizacji. SensDx został wyróżniony w międzynarodowych konkursach, takich jak wspomniany już EIT Health InnoStar, SME

OSOZ Polska 8/1018

43

nowe idee

medycznego, we współpracy z The European Innovation Council (EIC), działającej przy Komisji Europejskiej. Nasz produkt znalazł się w Top 4 prezentowanych technologii, wygrywając tym samym kategorię Future Diagnostics.

Jak urządzenie będzie rozwijane? Kiedy będzie dostępne na rynku?

Dzięki determinacji zespołu niezłomnie pokonujemy kolejne bariery. Nasz test pomyślnie przeszedł walidację w laboratorium. Gotowe są prototypy urządzenia, zaprojektowane przez designerów, którzy teraz dopracowują właściwe opakowanie.

Działa linia produkcyjna w Polsce. Obecnie absorbują nas zadania związane z certyfikacją CE, przygotowaniem ścieżki logistycznej itd. Identyfikujemy rynki, intensywnie pracujemy nad modelami sprzedaży. Wejście na rynek zaplanowane zostało na IV kwartał 2018 r.

Jednocześnie, poza lekarzami, chcemy zaoferować testy hodowcom zwierząt (koni) i ryb. Z czasem rolnikom. Wiemy już, że ich zastosowanie zredukuje w rolnictwie ilości stosowanych środków chemicznych, m.in. w celu walki z zagrzybieniem zbóż czy chorobami dotykającymi zwierzęta.

W planach mamy także poszerzenie oferty o bardziej skomplikowane testy pozwalające wykryć m.in. alergie, infekcje intymne, nowotwory. W dalszej perspektywie myślimy o połączeniu testu z antybiogramem, czyli wskazaniem, jakie antybiotyki działają na danego wirusa.

Pod koniec lipca dokonaliśmy przekształcenia formuły prawnej ze Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Spółkę Akcyjna. Taka forma prawna uwiarygadnia działania SensDx, gwarantuje jawność funkcjonowania oraz transparentność procesu komercjalizacji technologii, który chcemy prowadzić globalnie.

Jaka jest główna grupa docelowa i jaki będzie koszt urządzenia?

Urządzenie na początku będzie dostępne dla lekarzy. Przeprowadziliśmy badania rynku lekarskiego polskiego i niemieckiego, na podstawie których zidentyfikowaliśmy swoje przewagi konkurencyjne, a także określiliśmy średnie ceny rynkowe tego typu produktów. W Niemczech odsetek lekarzy znających testy jest bliski 100%. Testy oceniane są bardzo wysoko – jednak przesłankami ich stosowania musi być wysoka wiarygodność wyniku i szybkość. Spełniamy to. Lekarze widzą potrzebę stosowania szybkich testów podczas wizyt domowych.

Nasz test, przeznaczony do użytku medycznego, złożony będzie z urządzenia, elektrod oraz tabletu z aplikacją. Będzie to komplet nie wymagający żadnych dodatkowych narzędzi.

W kolejnym etapie komercjalizacji, urządzenie udostępnione zostanie użytkownikom indywidualnym – pacjentom, którzy będą mogli wykonywać test w warunkach domowych. Testy są na tyle profesjonalne, że uzupełnią brakujące w gabinetach lekarskich szybkie metody diagnostyczne. 

reklama

44

OSOZ Polska 8/1018

POZNAJ MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ DESKTOPOWYCH

R a port

w WURVFH R ]GURZV]H VSRãHF]HęVWZR

System KS-SOMED Zintegrowany Informatyczny Obsługi Przychodni Zarządzaj swoją placówką w kompletny sposób Pakiet KS-PPS Podstawowy Świadczeniodawcy Pracuj wydajnie i wygodnie

Zainwestuj trafnie w sukces Twojej placówki medycznej i wybierz system dostosowany do teraźniejszych i przyszłych wymagań KS-SOMED OD NAJWYŻSZYCH STANDARDÓW OBSŁUGI PACJENTA PO SKUTECZNE METODY ZARZĄDZANIA ê ê ê ê ê ê

Zinformatyzuj swoją placówkę w kompleksowy sposób i zyskaj korzyści w sferze organizacji i zarządzania Dostosuj system do swoich oczekiwań wybierając pakiet zgodny z potrzebami i finansami Wprowadź nową jakość obsługi pacjenta Wspomagaj pracę personelu medycznego Korzystaj z nowych mobilnych technologii i przeprowadź wizytę lekarską lub pielęgniarską zarówno w placówce jaki i w domu pacjenta Zyskaj bezpieczeństwo danych medycznych

KS-PPS NIE TYLKO DO ROZLICZEŃ Z NFZ – POZNAJ JEGO NOWE MOŻLIWOŚCI Dzięki Elektronicznej Dokumentacji Medycznej KS-PPS przestaje być narzędziem wspomagającym tylko rozliczenia z NFZ lecz staje się podstawowym źródłem wiedzy o Pacjencie, mechanizmem integrującym dane z różnych źródeł, wspierającym pracę Lekarzy POZ, stomatologów i pielęgniarek w codziennej pracy zarówno w placówce jak i w domu pacjenta. Sprawdź wszystkie możliwości systemu.

OSOZ Polska 8/1018

45

nowe idee

Designed by starline / Freepik

Budżet UE: 9,2 miliarda euro inwestycji w pionierski program cyfrowy Komisja Europejska proponuje stworzenie pierwszego w historii programu Digital Europe i zainwestowanie 9,2 miliarda euro w budżecie na lata 2021–2027 w ramach dostosowania gospodarki do rosnących wyzwań cyfrowych.

Plan budżetowy Komisji Europejskiej koncentruje się na pięciu obszarach: 1. Systemy o dużych mocach obliczeniowych: kwota 2,7 mld euro sfinansuje projekty mające na celu budowę i udoskonalenie systemów o dużych mocach obliczeniowych oraz procesu przetwarzania danych w Europie, co ma kluczowe znaczenie dla rozwoju wielu dziedzin – począwszy od opieki zdrowotnej i energii odnawialnej po bezpieczeństwo samochodów i cyberbezpieczeństwo. Finansowanie zapewni bardziej skuteczne i szersze wykorzystanie superkomputerów zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym, w tym w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Program „Cyfrowa Europa” będzie dążyć do wdrożenia światowej klasy superkomputera i infrastruktury danych o możliwościach eksaskalowych (miliard miliar-

46

OSOZ Polska 8/1018

dów lub 1018 obliczeń na sekundę) do roku 2022/2023, a także do obiektów ponad-eksaskalowych do roku 2026/2027, zapewniając UE niezależną i konkurencyjną podaż technologii, osiąganie doskonałości w aplikacjach i zwiększanie dostępności i wykorzystania superkomputerów. Planowane inicjatywy będą opierać się na europejskiej strategii dotyczącej systemów o dużych mocach obliczeniowych, która pomoże UE w wielu obszarach, zaczynając od opieki zdrowotnej i energii odnawialnej, a skończywszy na bezpieczeństwie samochodów i cyberbezpieczeństwie.

2. Sztuczna inteligencja (AI): plany przewidują przeznaczenie 2,5 miliarda euro na pomoc w popularyzacji sztucznej inteligencji w gospodarce i społeczeństwie Unii Europejskiej. Budżet ten opiera się na europejskim podejściu do sztucz-

nej inteligencji przedstawionym w dniu 25 kwietnia 2018 r.: celem jest zwiększenie inwestycji pod kątem optymalnego wykorzystania sztucznej inteligencji przy uwzględnieniu spowodowanych przez nią zmian społeczno-gospodarczych oraz zapewnienie odpowiednich ram etycznych i prawnych. Program „Cyfrowa Europa” zapewni władzom publicznym i przedsiębiorstwom, w szczególności najmniejszym, lepszy dostęp do infrastruktury do testowania sztucznej inteligencji i eksperymentów w państwach członkowskich, a zwiększone inwestycje w badania i innowacje w ramach programu „Horyzont Europa” zagwarantują, że UE pozostanie w czołówce rozwoju naukowo-technologicznego prowadzonego w obszarze sztucznej inteligencji. Komisja proponuje opracowanie wspólnych i ogólnie dostępnych „europejskich bibliotek” algorytmów, aby pomóc zarówno sektorowi publicznemu jak i prywatnemu w identyfikacji i uzyskaniu dostępu do dowolnego rozwiązania optymalnie wpisującego się w ich potrzeby. W całej UE w cyfrowych centrach innowacji zostaną udostępnione otwarte platformy i branżowe przestrzenie danych dla sztucznej inteligencji, zapewniając zaplecze testowe i wiedzę ma-

nowe idee

» 1,3 mld euro zapewni cyfrową transformację

łym przedsiębiorstwom i lokalnym innowatorom.

administracji publicznej i sektora usług publicznych oraz ich ogólnounijną interoperacyjność.«

3. Bezpieczeństwo cybernetyczne i zaufanie: inwestycje o wartości 2 mld euro przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa w obszarze cyfrowej gospodarki, społeczeństwa i demokracji w UE poprzez podniesienie poziomu cyberobrony i branży bezpieczeństwa cybernetycznego w UE, finansowanie najnowocześniejszego sprzętu i infrastruktury cyberbezpieczeństwa oraz wspieranie rozwoju niezbędnych umiejętności i wiedzy. Wniosek opiera się na szerokiej gamie środków bezpieczeństwa cybernetycznego przedstawionych we wrześniu 2017 r. oraz na pierwszym ogólnoeuropejskim ustawodawstwie dotyczącym bezpieczeństwa cybernetycznego, które weszło w życie w maju 2018 r.

i staży w miejscu pracy, niezależnie od państwa członkowskiego, w jakim zamieszkują. W ramach programu „Cyfrowa Europa” centra innowacji cyfrowych zrealizują programy ukierunkowane na wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw oraz administracji publicznej w wyposażeniu ich personelu w zaawansowane umiejętności niezbędne do uzyskania dostępu do nowych możliwości oferowanych przez systemy o dużych mocach obliczeniowych, sztuczną inteligencję i bezpieczeństwo cybernetyczne.

4. Umiejętności cyfrowe: 700 mln euro umożliwi i ułatwi obecnym i przyszłym pracownikom zdobycie zaawansowanych umiejętności cyfrowych w drodze długo- i krótkoterminowych szkoleń

5. Zapewnienie powszechnego korzystania z technologii cyfrowych w gospodarce i społeczeństwie: 1,3 mld euro zapewni cyfrową transformację administracji publicznej i sektora usług pub-

licznych oraz ich ogólnounijną interoperacyjność, a także ułatwi dostęp do technologii i know-how wszystkim przedsiębiorstwom, w szczególności małym i średnim firmom. Centra innowacji cyfrowych staną się „punktami kompleksowej obsługi” dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz administracji publicznej, zapewniając dostęp do specjalistycznej wiedzy technologicznej i eksperymentalnej infrastruktury, będą również świadczyć doradztwo w zakresie lepszej oceny biznesowych projektów transformacji cyfrowej. Dzięki otrzymanemu wsparciu, sieć cyfrowych centrów innowacji zapewni najszerszy zasięg geograficzny w całej Europie. Cyfrowe centra innowacji są dziś jednym z kluczowych elementów strategii „Digitising European Industry”. 

reklama

Sopot 2018 17 września, warsztaty 18 – 19 września, konferencja

PROGRAM

Forum e-Zdrowia Cyfrowa transformacja w obszarze zdrowia • • • •

Strategiczne wyzwania cyfrowej transformacji w obszarze zdrowia Dobre praktyki cyfrowej transformacji w dziedzinie e-zdrowia Pacjent w centrum cyfrowej transformacji Cyfrowe zdrowie jako nowy obszar biznesowy OSOZ Polska 8/1018

47

forum2018.forumezdrowia.pl

nowe idee

Kulejąca komunikacja Paradoksem ochrony zdrowia jest to, że w sferze technologii medycznych jest jednym z wiodących sektorów gospodarki. Cały czas jesteśmy bombardowani informacjami o wynalazkach/technikach, które przełamują kolejne bariery niemożności. Natomiast w sferze relacji międzyludzkich i kultury komunikacji jesteśmy w jakiejś dziwnej erze, którą można nazwać mianem kompletnego zacofania.

Marcin Kautsch

W roku 1994 rozmawiałem z jednym z menedżerów Detroit Medical Center, który powiedział, że faks jest najwspanialszym wynalazkiem ludzkości. Menedżer ten kierował sekcją zaopatrzenia szpitala – drugiego co do wielkości w Detroit. System zakupów był realizowany w ten sposób, że parę razy dziennie do szpitala przyjeżdżały dostawy, które dostarczano bezpośrednio do miejsc, gdzie były potrzebne: do apteczek oddziałowych, szafek w administracji, sekcji czystości, itp. Faks pozwolił owemu menedżerowi na lepszą kontrolę tego, co jest przywożone, dawał możliwość wprowadzania szybkich zmian w zamó-

48

OSOZ Polska 8/1018

wieniach, jeżeli doszło do zwiększonego zapotrzebowania na dany produkt i anulowania tego, na co nie było zapotrzebowania. Wcześniej trzeba było wszystko uzgadniać telefonicznie, co powodowało błędy i pomyłki, albo listownie, co było kosztowne i czasochłonne.

Moją pierwszą myślą, kiedy usłyszałem jego zachwyty nad faksem, było: „Zobaczysz, jak się ucieszysz, jak wprowadzicie maile”. Nie wiem, jak szpital ten funkcjonuje teraz i czy mój rozmówca docenił możliwości, jakie daje komunikacja elektroniczna, ale nie ma powodu, żeby zakładać, że tak się nie stało.

Wszak maile i inne cyfrowe cudeńka pozwalają na jeszcze szybszą i precyzyjniejszą komunikację.

Mamy więc coraz lepsze narzędzia do komunikacji, ale czy umiemy z nich korzystać?

Nie umiemy, a w każdym razie nie wszyscy. Zabrzmi to mocno nieskromnie, ale miałem okazję przeszkolić parę tysięcy pracowników ochrony zdrowia.

W trakcie praktycznie każdego szkolenia pojawia się kwestia komunikacji. Pytam wtedy uczestników, jak u nich to wygląda. Czy są zadowoleni z tego, jak komunikacja wygląda w ich miejscu pracy?

Może z trzy razy zdarzyło mi się usłyszeć od kogoś, że jest zadowolony. Biorąc pod uwagę podaną powyżej liczbę przeszkolonych osób, można by stwierdzić, że to błąd statystyczny. Ot, komuś

nowe idee

się pomyliło i powiedział, że jest dobrze.

Wszyscy od zawsze – a w każdym razie odkąd pytam – narzekają na komunikację. Zmieniają się technologie: telefon nie jest już artykułem reglamentowanym, pojawiły się (a obecnie znikają) faksy, potem komórki – z całą masą możliwości jaką dają różne aplikacje komunikacyjne. I w końcu maile. Jednak jakość procesu komunikacyjnego jakoś dziwnie się nie zmienia.

O źródłach problemów z komunikacją można i należałoby napisać osobny artykuł. Spróbujmy się przyjrzeć zaledwie jednej z form komunikacji, jaką są zebrania. Ponownie odwołam się do rozmów na temat komunikacji w trakcie wspomnianych powyżej szkoleń. Drugie pytanie, które zadaję słuchaczom dotyczy tego, czy lubią zebrania. Tu już od czasu do czasu pojawiają się głosy, że zebrania są OK, ale z rzadka. Absolutnie zdecydowana większość nie lubi zebrań. Nie cierpi ich wręcz. Dlaczego? Ano dlatego, że uważa je za stratę czasu, argumentując (i słusznie), że: „Jest tyle roboty, a ja muszę siedzieć na jakimś beznadziejnym spędzie, z którego nic nie wynika”. No dobrze, w takim razie dlaczego nic nie wynika? Dlaczego jest beznadziejnie?

Ano dlatego, że zebrania są źle przygotowane i źle prowadzone. Ten, który zwołał zebranie, najczęściej nie pofatygował się nawet, żeby poinformować (w rozumieniu: przekazać jasne i precyzyjne informacje dotyczące tego, o czym zebranie ma być i co z niego ma wynikać) jego uczestników o celu zebrania. Nie przesłał materiałów, które pozwoliłyby tymże uczestnikom zorientować się, o co chodzi w sprawie, której zebranie dotyczy, wyrobić sobie jakiś pogląd na tę sprawę, przygotować jakieś pytania itp. Albo też zrobił to, ale w ostatniej chwili, nie dając możliwości przygotowania się do zebrania osobom, które chciał na nim widzieć. Efekt? Nietrudno zgadnąć: na zebraniu pojawiają się ludzie, którzy są zdenerwowani, bo nie wiedzą (nie wiedzą do końca), o co chodzi, uważają to za jakiś kolejny wymysł zwołującego zebranie, mają poczucie, że są dociążeni pracą (co zazwyczaj jest prawdą), a na zebraniu siedzą bezczynnie i nic się nie dzieje. Do tego mają poczucie, że ich obecność jest całkowicie zbędna, bo kwestia, w której się zebrano ich nie dotyczy (albo prawie nie dotyczy), a ich głos i tak nie będzie wzięty pod uwagę.

No dobrze, to jakie w takim razie są konsekwencje czegoś, co bywa nazywane zebraniami? Osoby inteligentne będą

» Zmieniają się technologie, jednak jakość procesu komunikacyjnego jakoś dziwnie się nie zmienia.«

robić wszystko, żeby się od tego czegoś wymigać. Nie mając czasu do tracenia, kombinują jak mogą, żeby nie pójść. Jak się da, to wysyłają kogoś w zastępstwie. Żeby nie było, że ich ta kwestia nie interesuje: „Proszę, oto jest ktoś od nas, bo ja – niestety – nie mogłem/am” się zjawić. Robiłem/am, co było w mojej mocy, żeby być, ale się nie udało. Ale kolega/ koleżanka mnie będzie reprezentować”.

Jak się nietrudno zorientować, osoba zastępująca jeszcze mniej wie o sprawie, w której się zebrano. Przez to jest jeszcze mniej przydatna i jeszcze bardziej sfrustrowana niż ta, która powinna była być na zebraniu. I co zapewne zrobi? Jak się da, to i ona wykręci się z kolejnego zebrania i wyśle za siebie kogoś innego.

Dzięki takiemu sposobowi przygotowania i prowadzenia zebrań uczestniczą w nich zazwyczaj tylko ci, którym nie udało się z zebrania wymigać. Przychodzą osoby przypadkowe albo nieprzygotowane. Zadają pytania, które są niezwiązane z tematem zebrania. Wkurzając tym innych, powodując też irytację zwołującego zebranie. Strata czasu i pieniędzy. Jak dużych? Cóż, moim zdaniem dość sporych. Wg GUS średnie wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w czerwcu 2018 wynosiło 4 848 zł. Przyjmijmy je dla dalszych obliczeń. Wiem, że niektórych to oburzy i będą twierdzić, że w ochronie zdrowia zarabia się mniej, ale proszę wziąć pod uwagę, że w zebraniach biorą częściej udział osoby lepiej

zarabiające (piastujące stanowiska kierownicze), do tego podane wynagrodzenie jest obciążone składkami dla pracodawcy. Przyjmując, że pracujemy 160h w miesiącu, godzina pracy to 30,30 zł.

Załóżmy dalej, że mamy do czynienia ze średniej wielkości szpitalem, a w zebraniu bierze udział przeciętnie 12 osób.

Trwa ono 2,5h (łącznie z koniecznością przygotowania się do niego, dotarcia na miejsce, powrotu). Takich zebrań w tygodniu są dwa. To daje kwotę 7 272 zł miesięcznie (ponad 87 tys. rocznie). I to tylko z tytułu tego, że ludzie się zebrali.

Nie wliczamy tego, że musieli jakoś zorganizować zastępstwo za siebie, a nasz zastępca nie jest w stanie przejąć wszystkich naszych obowiązków. Do tego warto pamiętać, że coś tam pewnie w trakcie zebrania pijemy, może pojawiają się od czasu do czasu jakieś krakersy, czy paluszki. Ogrzewamy/chłodzimy, wentylujemy pomieszczenie, w którym jest zebranie. Ale tych kosztów nie wliczajmy. Uwzględniając tylko koszty pracy uczestników zebrania wydajemy ponad 7 tys. zł miesięcznie, żeby denerwować ludzi. A potem słyszymy: „Za mało wydajemy na ochronę zdrowia!”.

Zakończmy truizmem: dobra komunikacja jest tańsza niż zła komunikacja i nie drażni ludzi, którzy mają wystarczające powody do frustracji pracując w ochronie zdrowia. To może warto się jednak postarać i nauczyć siebie i innych tego, jak ze sobą rozmawiać? 

OSOZ Polska 8/1018

49

R a port

POZNAJ MOŻLIWOŚCI NOWOCZESNEGO OPROGRAMOWANIA DLA SZPITALI

w WURVFH R ]GURZV]H VSRãHF]HęVWZR

System KS-MEDIS Zintegrowany Zarządzania Szpitalem Zarządzaj skutecznie całym szpitalem

ZAINWESTUJ TRAFNIE W SUKCES TWOJEGO SZPITALA KS-MEDIS TO NAJLEPSZY WYBÓR Jeżeli jesteś menadżerem szpitala poszukujesz najlepszych rozwiązań, zależy Ci na stałym obniżeniu kosztów hospitalizacji, przy zachowaniu wysokiej jakości obsługi pacjenta spełniając przy tym wszystkie wytyczne dotyczące Elektronicznej Dokumentacji Medycznej oraz jej bezpieczeństwa wybierz KS-MEDIS i pracuj wydajniej.

Sprawdź innowacyjną funkcjonalność KS-MEDIS: ê ê ê ê ê ê ê ê

ruch chorych oddziały blok operacyjny zakażenia szpitalne laboratorium ambulatorium diagnostyka obrazowa dietetyka i żywienie

ê ê ê ê ê ê ê

medyczne moduły mobilne: obchód lekarski i pielęgniarski, karta anestezjologiczna apteka centralna oraz oddziałowa koszty leczenia pacjenta statystyki, rozliczenia kadry-płace finanse-księgowość magazyn

KS-MEDIS to harmonijne połączenie wysokiej jakości systemu informatycznego oraz profesjonalnego wdrożenia, będącego warunkiem sukcesu Twojej inwestycji informatycznej.

50

OSOZ Polska 8/1018

s y stem y i sprz ę t

Czasopismo o e-zdrowiu.

Praktyczne porady.

Informacje z rynku zdrowia.

Teraz dostępne on-line.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android OSOZ Polska 8/1018

51

s y stem y i sprz ę t

System organizujący wizyty domowe oraz pozwalający tworzyć wygodnie dokumentację medyczną. Online i offline.

KAMSOFT S.A.

52

OSOZ Polska 8/1018

:,=<7$ /(.$56.$

$-0Ѵ;| |;1 1; Ѵ;h-u - b ru-1- omѴbm; Ѵ 0 oZbm; 7ol r-1f;m|- ŋ -jo৵;mb; |o r;jmb u;-Ѵb o -m; f;v| ru ; lo7 j )b |- ;h-uvh-ĺ ;v| |o mo o1 ;vm;ķ lo0bѴm; m-u <7 b; uo v ;u -f.1; lo৵Ѵb oঋ1b v|-m7-u7o 1_ v v|;lॕ vrol-]-f.1 1_ ru-1< Ѵ;h-u ruo -7 ;mb ;Ѵ;h|uomb1 m;f 7oh l;m|-1fb l;7 1 m;fĺ rѴbh-1f- ro -Ѵ- v 0hb b j-| vrovॕ0 -u;f;v|uo -ࣀ mb; 0<7m; bm=oul-1f; 1o vru- b-ķ ৵; ru-1- Ѵ;h-u - v v|;l;l mb]7 mb; 0 j- |-h ruov|-ĺ

MEDYCYNA

SYSTEM 2%6Ç8*, 02%,/1(- :,=<7< /(.$56.,(-

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

s y stem y i sprz ฤ t

:,=<7$ /(.$56.$

6<67(0 2%6ร 8*, 02%,/1(- :,=<7< /(.$56.,(-

,112:$&<-1( 52=:,ร =$1,$ rัดbh-1f- uoย vย ;uย - o0vjย ]< ย bย ย | ัด;h-uvhb1_ ย ruoย -7ย -f.1 loเงตัดbย oเฆ เฃ ru-1ย ย |;u;mb;ฤท m-ย ;| ย vย |ย -1fb 0u-hย 7ov|<rย 7o m|;um;|ย ฤบ ov|<rm- f;v| m- |;ัด;=om-1_ฤท |-0ัด;|-1_ b holrย |;u-1_ ย vย v|;l;l or;u-1ย fmย l )bm7oย vฤท m7uob7 b rrัด; b -7ฤบ o houย ย v|-mb- ย -rัดbh-1fb homb;1ย m; f;v| rovb-7-mb; hom|- ัด;h-uvhb;]o ย vย v|;l-1_ rัด-1เฅ ย hoย ย 1_ "ล " ฤท " !& -ัด0o "ล "ฤท - |-hเงต;ฤท bv|mb;f; loเงตัดbย oเฆ 1 7ov|ovoย -mb-ฤท 7o h-เงต7;]o bmm;]o vย v|;lย ฤบ

NR. KAT. 4510PI01.00

Mobilna technologia

Praca w trybie online ou-ย oZbm;

Przejrzysty oraz intuicyjny interfejs

Elektroniczna dokumentacja medyczna

loเงตัดbย oเฆ เฃ houย ย v|-mb- ย 0o]-|ย 1_ ย -vo0เฅ ย ย b;7ย ย |-hb1_ f-h ล 0-ย - ัด;hเฅ ย b เฆ uo7hเฅ ย o1_uomย ย 7uoย b- ล or1f-ล ฤท 0-ย ย 1_ouเฅ 0 ย ] hัด-vย Ch-1fb ล ฦ ฦ ล or1f-ล 7ov|<r 7o _bv|oubb 1_ouo0ย r-1f;m|- ou-ย u;f;v|u-1f- ย ัด;1;เฅ b ย ย ย b-7เฅ ย ัด;h-uvhb1_ ย ย v|-ย b-mb; vhb;uoย -เฅ ย loเงตัดbย oเฆ 1b. ย lเฅ ย b;mb- r-1f;m|- m- homvย ัด|-1f< vr;1f-ัดbv|ย 1ย m. ro71ย -v b1_ ย ย rbvย ย -mb loเงตัดbย oเฆ เฃ ย ย v|-ย b-mb- u;1;r| ou-ย ;ัด;h|uomb1ย mย 1_ ย ย oัดmb;เฅ ัด;h-uvhb1_ ;,

.25=<ร &, :'52ร (1,$ 35=(:$*$ 6<67(08 $o m-f0-u7ย b;f houย ย v|m; uoย ย b.ย -mb; ย rย mh|ย ย b7ย ;mb- ย ย ]o7ย ru-1ย ou-ย loเงตัดbย oเฆ 1b ]uol-7ย ;mb- b -m-ัดbย ย 7-mย 1_ roย - rัด-1เฅ ย h. l;7ย 1ย m.ฤบ -fย -เงตmb;fvย ; ย -ัด;|ย vย v|;lย ฤน ruย ;fuย ย v|ย b j-|ย ย ย o0vjย 7ย ; bm|;u=;fv 7ov|ovoย -mย 7o ย uย .7ย ;เฅ lo0bัดmย 1_ o0vjย ]- ย bย ย | 7oloย ย 1_ ย ruย ย r-7hย 0u-hย roj.1ย ;mb- ย ruย ย 1_o7mb. ัดย 0 m|;um;|;l ];m;uoย -mb; r;jm;f 7ohย l;m|-1fb l;7ย 1ย m;f ย =oulb; ;ัด;h|uomb1ย m;f

r;jm- bm|;]u-1f- ย vย v|;l;l " , bm|;]u-1f- ย u;f;v|u-1f. bm|;um;|oย . bm|;]u-1f- ย -rัดbh-1f. lo0bัดm. 7ัด- r-1f;m|เฅ ย ฤท h|เฅ uย ย lo]. ย l-ย b-เฃ ย bย ย |ย ou-ย lomb|ouoย -เฃ ัด;1ย ;mb; loเงตัดbย oเฆ เฃ ย เงตย ย -mb- f;7m;f -rัดbh-1fb 7o ru-1ย ย ย b;ัดย rัด-1เฅ ย h-1_ฤท ruย ย ย -1_oย -mbย r;jm;f roย =moเฆ 1b bm=oul-1fb m-ย b]oย -mb; 7o lb;fv1- ย -lb;vย h-mb- r-1f;m|-ฤท ruย ย ย เงตย 1bย -rัดbh-1fb m-ย b]-1ย fmย 1_ ]oo]ัด;ฤท ย bm7oย v ou-ย -rrัด; 0;ย roเฆ u;7mb hom|-h| |;ัด;=omb1ย mย ย r-1f;m|;l ย roย bolย -rัดbh-1fb

0,

o0vjย ]- ro7rbvย 1ย =uoย ;]oฤท ย ย houย ย v|ย ย -m;]o ย rัด-1เฅ ย 1; l-1b;uย ย v|;f

E-mail: medycyna@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05 20160927_KATALOG_PRODUKTร W_nowe2016.indd 16

28.03.2018 13:19:19

OSOZ Polska 8/1018

53

MONITOR ZDROWOTNY

54

OSOZ Polska 8/1018

Foto: designed by Photoroyalty / Freepik

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

56

FELIETON Rynek farmaceutyczny w Polsce w dobie zmian

61

RANKINGI PEX Firmy i produkty (lipiec 2018)

62

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (lipiec 2018)

66

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (lipiec 2018)

73

Monitor rynku leKÓW Środki antynikotynowe

Foto: designed by freepik.com

MONITOR ZDROWOTNY

Rynek farmaceutyczny w Polsce w dobie zmian Polski rynek farmaceutyczny jest – pod względem wartości – szóstym rynkiem w Unii Europejskiej. Jednak inne wskaźniki obrazujące nie tylko rynek farmaceutyczny, ale szerzej rynek ochrony zdrowia, odbiegają od średnich UE. Szczególnie dotyczy to poziomu publicznego finansowania wydatków na ochronę zdrowia.

Dr Jarosław Frąckowiak Wiceprezes PEX PharmaSequence

Wydając ze środków publicznych i prywatnych na ten cel niewiele ponad 6%, Polska cały czas boryka się z niedofinansowaniem systemu ochrony zdrowia.

W sporej mierze finansowanie odbywa

56

OSOZ Polska 8/1018

się z wydatków prywatnych (szacunkowo 34 mld PLN rocznie), a nie publicznych (80 mld PLN rocznie). Wydatki publiczne na ochronę zdrowia per capita lokują Polskę na jednej z ostatnich pozycji w Unii Europejskiej (miejsce 24; na podstawie estymacji PEX PharmaSequence (PEX) oraz danych Eurostatu).

Zmiany demograficzne oraz rosnąca presja na zwiększanie wydatków na ochronę zdrowia są przyczyną nieustających zmian w prawie i regulacjach oraz zapowiedzi nowych, które mają doprowadzić do zwiększenia dostępu obywateli do świadczeń zdrowotnych, skrócenia kolejek do lekarzy, racjonalizacji wydat-

MONITOR ZDROWOTNY

Dynamika rynku farmaceutycznego w latach 2015–2017 Dynamika rynku i głównych segmentów w kolejnych latach

41

2016

15% 7,0%

39

PPG

miliardy

Wa�ość rynku farmaceutycznego

5% 0%

4,9%

35

2017

10%

37

6,2%

4,0%

apteki (ceny detaliczne)

11,9%

10,4%

7,0%

szpitale (ceny hu owe)

4,9%

rynek farmaceutyczny total

33 Udział głównych segmentów w rynku

31

2015

29

2017

14%

15%

27 25

34,7

37,1

38,9

2015

2016

2017

total

86%

PPG

85%

apteki (ceny detaliczne)

szpitale (ceny hu owe)

Dynamika wartości sprzedaży (w cenach detalicznych dla pacjenta) dla różnych segmentów rynku aptecznego Udział (wa�ościowy) głównych segmentów rynku

miliardy PLN

Wa�ość sprzedaży w podziale na główne segmenty rynku

30 25

27,6 5,6

27,3 6,1

28,0 6,2

15

GR RXn-r: 4,1%

CA

6,5

6,8

32,7

33,2

1,5%

7,2

7,3

0,9%

11,6

11,8

1,2%

13,7

13,9

1,9%

%

CAGR RXr: 3,6

11,5

9,9

10,2

10 5

30,7

29,5

11,4

11,0

CAGR nonRX:

10,4

11,1

11,4

22% 41%

36%

5,1%

12,2

11,7

MAT 06/2017 1%

PPG

4,3%

CAGR TOTAL:

35

20

MAT 06/2018 1% 22%

0 MAT 06/2012

MAT 06/2013 non-Rx

MAT 06/2014

MAT 06/2015

Rx ref.

MAT 06/2016

Rx nieref.

MAT 06/2017

42%

MAT 06/2018 35%

pozostałe

Dynamika ilości sprzedaży (opakowania) dla różnych segmentów rynku aptecznego Udział (ilościowy) głównych segmentów rynku

Wolumen sprzedaży w podziale na główne segmenty rynku

miliardy opakowań

ków oraz pomóc radzić sobie z niedoborami profesjonalistów medycznych.

Fakty i prognozy są nieubłagane.

W okresie dziesięciu lat (2018 – 2028) liczba osób w wieku 65+ w populacji zwiększy się o 1,8 mln osób, zaś liczba osób w wieku poniżej 65 lat zmniejszy o 1,9 mln. Co więcej, ów spadek o 1,9 mln może dotyczyć – według prognozy – w 100% grupy osób w wieku 19–34 lat, czyli w tzw. „wieku produkcyjnym”. Ta zmiana demograficzna spowoduje w ciągu dekady zwiększenie ilości sprzedanych opakowań leków na receptę o 110 mln opakowań (+25% pomiędzy 2028 a 2018). Konsekwencją wzrostu sprzedaży ilości opakowań leków na receptę będzie wzrost wydatków z publicznych i prywatnych środków.

Analizy PEX pokazują, że udział wydatków NFZ na leki w grupie osób powyżej 65 roku wzrośnie z 40% w roku 2018 do 54% w 2028. A takich wzrostów może nie skompensować nawet planowany wzrost wydatków publicznych na ochronę zdrowia do 6% GDP do 2025 roku.

Oczywiście niedobory finansowe i zasobowe na rynku ochrony zdrowia nie są polską specyfiką, boryka się z nimi prawie każdy rynek, nie tylko w Europie.

Racjonalizacji wydatków w ochronie zdrowia sprzyjać ma usieciowienie szpitali, co już ma miejsce, zdania na temat efektywności realizacji tego pomysłu są podzielone. Niewątpliwym efektem nowej regulacji jest pogarszanie się rentowności placówek, które są poza sieciami.

Bycie w sieci zapewnia finansowanie ze środków publicznych.

Od lat kontynuowana jest informatyzacja sektora, trwa pilotaż e-recepty. Ten projekt rodzi duże obawy w środowisku lekarzy, szczególnie starszych, przyzwyczajonych do recept papierowych. Ale bez sukcesu wprowadzenia e-recepty nie powiedzie się projekt IKP (Indywidualne Konta Pacjenta), na którym gromadzone mają być dane na temat zdrowia każdego obywatela, nie tylko te dotyczące recept i świadczeń, ale – w zamyśle – monitorowania kosztów czy zapobiegania polipragmazji.

Opóźnia się też wdrożenie ZSMOPL (Zintegrowany System Monitorowania Obrotu Produktów Leczniczych). ZSMOPL ma być jednym z narzędzi nie tylko do monitorowania obrotu lekami, ale także remedium na wywóz leków z Polski. Jest to jedna z najpoważniejszych bolączek rynku, bowiem wywożone nielegalnie są leki, które są potrzebne na rynku lokalnym, a aktualnie – ze wzglę-

CAGR TOTAL:

2,0 1,8 1,6

1,69

1,67

1,70

0,26

0,28

0,28

1,4 1,2

0,3%

1,74

1,75

%

CAGR RXn-r: 0,6

0,29

0,30

1,78

1,72

-3,3%

0,30

0,29

-3,7%

0,43

0,42

-0,8%

1,04

1,00

-3,7%

%

CAGR RXr: 2,8

0,42

0,36

0,38

0,40

0,42

MAT 06/2017 1% 17%

PPG

22%

60%

1,0 CAGR nonRX:

0,8 0,6 0,4

0,99

1,00

1,02

1,03

-0,4%

1,00

MAT 06/2018 1%

17%

0,2 0,0 MAT 06/2012

MAT 06/2013 non-Rx

MAT 06/2014 Rx ref.

MAT 06/2015

MAT 06/2016

Rx nieref.

MAT 06/2017

MAT 06/2018

24%

58%

pozostałe

OSOZ Polska 8/1018

57

MONITOR ZDROWOTNY

du na ten proceder – dostęp do nich dla polskiego pacjenta jest utrudniony. Wywóz leków spowodowany jest dużymi różnicami w cenach leków w Polsce i na Zachodzie. Polski rynek – ze względu na wprowadzone przez ustawę refundacyjną mechanizmy negocjacyjne – jest jednym z najtańszych w Europie. W 2019 czeka go także wprowadzenie tzw. Dyrektywy fałszywkowej. Dyrektywa obliguje członków UE do monitorowania obrotu lekami w celu wykrywania fałszywek. Polska dopiero kilka miesięcy temu wybrała dostawcę systemu informatycznego. Czasu na wdrożenie jest mało, a opóźnienie w uruchomieniu platformy może spowodować perturbacje w obrocie niemal całego asortymentu leków na receptę.

Dostęp do leków to nie tylko kwestia możliwości zakupu leku, kiedy istnieje taka potrzeba. To także dostęp do nowych terapii. Mimo niewątpliwego postępu i coraz większej ilości nowych molekuł wprowadzanych do systemu refundacyjnego, nadal wiele powszechnie dostępnych na Zachodzie terapii nie jest refundowanych w Polsce. Przykładem może być leczenie nowotworów. Aż 46% leków zawartych w standardach ESMO (European Society for Medical Oncology) jest niedostępnych w Polsce.

Narastającym problemem są niedobory profesjonalistów medycznych.

W Polsce funkcjonuje blisko 1100 szpitali (w tym ok. 700 prywatnych) i ok. 20 000 przychodni różnego typu. PEX estymuje, że praktykuje w nich czynnie ok. 100 000 lekarzy oraz 250 000 pielęgniarek. Mimo dużej liczby placówek i profesjonalistów w Polsce pracuje najmniej w Unii Europejskiej lekarzy na 1000 mieszkańców, tylko 2,31, a średni wiek lekarza to 52,6 lat. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku pielęgniarek – tu Polska jest na jednym z ostatnich miejsc z 5,24 pielęgniarek na 1000 mieszkańców i średnim wiekiem pielęgniarki 50,8 lat. „Import” lekarzy z zagranicy (głównie Ukraina i Białoruś) oraz działania rządu takie jak np. zwiększenie liczby miejsc na wydziałach lekarskich mogą przynieść efekty, ale nie natychmiast. Co więcej, zarobki profesjonalistów medycznych w Polsce są znacznie niższe niż w Europie Zachodniej, co od lat skutkuje emigracją młodych lekarzy i pielęgniarek powiększając deficyt na rynku krajowym.

Polski rynek dystrybucji to kilkaset doskonale zorganizowanych hurtowni, z czego top 10 odpowiada za ponad 90% obrotu na rynku oraz prawie 15 000 ap-

58

OSOZ Polska 8/1018

Molekuły na liście S (bezpłatne leki dla seniorów) – pierwsze wydanie Pierwsza lista „S” obowiązująca od 09/2016 obejmowała: ATC4 A10C5 A10C5 A10J1 B01C2 B01C2 B01E0 B01F0 B01F0 C02A1 C02A2 C03A1 C03A3 C03A3 C03A5 C07A0 C07A0 C08A0 C08A0 C08A0 C08B1 C09B3 C09C0 C09C0

Molekuła INSULIN DETEMIR INSULIN GLARGINE METFORMIN CLOPIDOGREL TICLOPIDINE DABIGATRAN ETEXILATE APIXABAN RIVAROXABAN CLONIDINE DOXAZOSIN SPIRONOLACTONE CLOPAMIDE INDAPAMIDE AMILORIDE, HYDROCHLOROTHIAZIDE CARVEDILOL SOTALOL AMLODIPINE FELODIPINE LACIDIPINE AMLODIPINE, INDAPAMIDE AMLODIPINE, RAMIPRIL CANDESARTAN EPROSARTAN

ATC4 C09C0 C09C0 C09C0 C09C0 C09D1 C09D1 C09D1 C09D1 C09D3 C10A1 C10A1 C10A1 C10A1 C10A2 C10A2 C10A9 G04C2 M01A1 M05B3 M05B3 M05B9 N04A0 N04A0

Molekuła IRBESARTAN LOSARTAN TELMISARTAN VALSARTAN CANDESARTAN, HYDROCHLOROTHIAZIDE HYDROCHLOROTHIAZIDE, LOSARTAN HYDROCHLOROTHIAZIDE, TELMISARTAN HYDROCHLOROTHIAZIDE, VALSARTAN AMLODIPINE, LOSARTAN ATORVASTATIN LOVASTATIN ROSUVASTATIN SIMVASTATIN CIPROFIBRATE FENOFIBRATE EZETIMIBE TERAZOSIN NAPROXEN ALENDRONIC ACID RISEDRONIC ACID DENOSUMAB AMANTADINE BIPERIDEN

ATC4 N04A0 N04A0 N05C0 N06A4 N06A4 N06A4 N06A4 N06A5 N06A9 N06A9 N06A9 N08D1 N08D1 R03A3 R03D1 R03K2 R03K2 R03L1 S01E2 S01E2 S01E2 S01E2

Molekuła PIRIBEDIL ROPINIROLE BUSPIRONE FLUOXETINE FLUVOXAMINE PAROXETINE SERTRALINE VENLAFAXINE MIANSERIN MOCLOBEMIDE TRAZODONE DONEPEZIL RIVASTIGMINE INDACATEROL BUDESONIDE GLYCOPYRRONIUM BROMIDE TIOTROPIUM BROMIDE FENOTEROL, IPRATROPIUM BROMIDE BETAXOLOL PILOCARPINE TAFLUPROST TIMOLOL

Molekuły na liście S (bezpłatne leki dla seniorów) – rozszerzenia 01/2017

03/2017

Od stycznia 2017 na liście „S” znalazły się dodatkowo: ATC4 A10C1 A10C1 A10C1 A10C1 A10C2 A10C2 A10C3 A10C3 A10C3 N04A0 R03K2

Molekuła INSULIN ASPART INSULIN GLULISINE INSULIN HUMAN BASE INSULIN LISPRO INSULIN HUMAN BASE INSULIN HUMAN ISOPHANE INSULIN ASPART INSULIN HUMAN BASE, INSULIN HUMAN ISOPHANE INSULIN LISPRO PRAMIPEXOLE UMECLIDINIUM BROMIDE

W styczniu 2017 z listy „S” usunięte zostały: ATC4 Molekuła M01A1 NAPROXEN N04A0 BIPERIDEN

05/2017

03/2018

Od maja 2017 na liście „S” znalazły się dodatkowo: ATC4 C08A0 C08A0 C08A0 C08A0 C08A0 C08A0 C09A0 C09A0 C09A0 C09A0 C09A0 C09A0 C09A0 C09A0 C09B1 C09B1 C09B1 C09B1 C09B3 C09B3 C09B3

Molekuła EZETIMIBE + ATORVASTATIN DORZOLAMIDE BRINZOLAMIDE BRIMONIDINE LATANOPROST, TIMOLOL BRIMONIDINE, TIMOLOL TRAVOPROST BIMATOPROST, TIMOLOL BIMATOPROST TIMOLOL, TRAVOPROST BENSERAZIDE, LEVODOPA CARBIDOPA, LEVODOPA SELEGILINE

ATC4 A07E1 A07E1 B01B2 B01B2 B01B2 H03A0 H04B0 J01K0

Molekuła MESALAZINE SULFASALAZINE DALTEPARIN SODIUM ENOXAPARIN SODIUM NADROPARIN CALCIUM LEVOTHYROXINE SODIUM GLUCAGON GENTAMICIN

ATC4 R03A4 R03A4 R03B2 R03D1 R03D1 R03D1 R03D1 R03F1

L01B0 M01C0 N02A0 N03A0

METHOTREXATE LEFLUNOMIDE OXYCODONE GABAPENTIN

R03F1 R03F1 R03K1 R03L2

N03A0 PREGABALIN

R03L2

P01D1

CHLOROQUINE

R03L2

R03A3

FORMOTEROL

S01A0

Od listopada 2017 na liście „S” znalazły się dodatkowo: ATC4 G04C2 G04C2 G04C3

tek, z których wiele boryka się z problemami ekonomicznymi. Wprowadzona w roku ubiegłym nowa regulacja prawna zwana Apteką dla Aptekarza (AdA) ogranicza możliwość powstawania nowych aptek i sieci aptecznych. Nowozakładane apteki mogą posiadać wyłącznie farmaceuci, nie mogą mieć ich więcej niż 4. Mogą one powstawać, o ile jest zachowana określona odległość do istniejących aptek i jednocześnie liczba mieszkańców przypadających na aptekę w danej gminie nie przekracza 3 000. Nowe prawo zmieniło rynek. Liczba aptek

05/2018

Od maja 2018 na liście „S” znalazły się dodatkowo:

Molekuła ACEBUTOLOL ATENOLOL BISOPROLOL METOPROLOL NEBIVOLOL PROPRANOLOL BENAZEPRIL CILAZAPRIL ENALAPRIL IMIDAPRIL LISINOPRIL PERINDOPRIL QUINAPRIL RAMIPRIL CILAZAPRIL, HYDROCHLOROTHIAZIDE HYDROCHLOROTHIAZIDE, LISINOPRIL HYDROCHLOROTHIAZIDE, RAMIPRIL INDAPAMIDE, PERINDOPRIL AMLODIPINE, LISINOPRIL AMLODIPINE, PERINDOPRIL FELODIPINE, RAMIPRIL

Od marca 2017 na liście „S” znalazły się dodatkowo: ATC4 C10C0 S01E2 S01E2 S01E2 S01E2 S01E2 S01E2 S01E2 S01E2 S01E2 N04A0 N04A0 N04A0

11/2017

Molekuła ALFUZOSIN TAMSULOSIN FINASTERIDE

Molekuła FENOTEROL SALBUTAMOL THEOPHYLLINE BECLOMETASONE CICLESONIDE FLUTICASONE MOMETASONE BECLOMETASONE, FORMOTEROL BUDESONIDE, FORMOTEROL FLUTICASONE, SALMETEROL IPRATROPIUM BROMIDE GLYCOPYRRONIUM BROMIDE, INDACATEROL OLODATEROL, TIOTROPIUM BROMIDE UMECLIDINUM BROMIDE, VILANTEROL GENTAMICIN

Od marca 2018 na liście „S” znalazły się dodatkowo: ATC4 A10H0 A10H0 A10H0 B01A0 B01A0

Molekuła GLICLAZIDUM GLIMEPIRIDUM GLIPIZIDUM ACENOCOUMAROLUM WARFARINUM NATRICUM

spada, sieci apteczne rozwijają programy franczyzowe, a apteki indywidualne i mikro-sieci organizują się także w grupy zakupowe lub sieci wirtualne organizowane przez hurtownie. Prawie 400 sieci aptecznych funkcjonujących w Polsce skupia ponad 40% aptek i odpowiada za prawie 60% obrotu. AdA przyspieszyła procesy konsolidacyjne. Przed wejściem w życie nowego prawa miało miejsce wiele transakcji, duże sieci kupowały mniejsze. Aktualnie możliwe jest przejmowanie spółek prawa handlowego, ale nie można przejmować innych rodzajów

MONITOR ZDROWOTNY

działalności gospodarczych. Ponadto istnieje zakaz reklamy aptek.

Marże apteczne ulegają dalszej erozji, co także przyspiesza zamykanie aptek. Remedium na to są właśnie różne rodzaje afiliacji aptek (franczyza, grupy zakupowe, sieci wirtualne). Większy

gracz na rynku może nabywać produkty w lepszych cenach, a zatem, zwiększać rentowność biznesu.

W ustawie refundacyjnej jest wiele zapisów wspomagających obniżanie cen.

Są to: negocjacje cenowe z Ministerstwem Zdrowia; grupowanie leków na

Ranking molekuł według wartości sprzedaży w PLN, YTD 06/2018 – top 20 [mln] wa ość sprzedaży YTD 06/2018 300

250

263

200

7%

zmiana YTD 06/2018 do YTD 06/2017 15%

13%

10%

8% 4%

198

148 144 -2%

100

3%

0%

163 162

150

4%

-3%

-2% 137 136 121

2%

3%

-1% -3% 117

-4%

5%

1% 0%

-4% 115

106 105 104 103

97

94

-5% 94

90

90

-7% 50

-10%

-9%

-12%

-15% AMOXICILLINUM, ACIDUM CLAVULANICUM

OLANZAPINUM

TAMSULOSINUM

CEFUROXIMUM

INSULINUM ASPARTUM

ROSUVASTATINUM

ACIDUM ACETYLSALICYLICUM

PANTOPRAZOLUM

DABIGATRAN ETEXILATE

BISOPROLOLUM

INOSINUM PRANOBEXUM

BUDESONIDUM

FLUTICASONI PROPIONAS, SALMETEROLUM

YTD – year to date

METFORMINI HYDROCHLORIDUM

RAMIPRILUM

ATORVASTATINUM

DICLOFENACUM

ENOXAPARINUM NATRICUM

IBUPROFENUM

RIVAROXABANUM

0

Ranking molekuł według ilości sprzedaży YTD 06/2018 – top 20 [mln] ilość sprzedaży YTD 06/2018

zmiana YTD 06/2018 do YTD 06/2017

16 14

60% 14,6

50% 42% 40%

12 11,4 10,5 10,2

10 8 6

30% 9,1

8,9

8,4

20%

7,9 7

3% -3% -4% -2% -4%

4 -8%

0% -7%

7 0%

-4%

6,8

6,7

6,6

4% -4% -8%

6,3

8% 5,7

-6% 2%

5,1

4,9

-7%

10% 4,3 4,4

3,8

-4% -4%

2

-10%

OMEPRAZOLUM

INOSINUM PRANOBEXUM

KETOPROFENUM

NEBIVOLOLUM

ASCORBIC ACID., RUTOSIDUM

LEVOTHYROXINUM NATRICUM

AMLODIPINUM

INDAPAMIDUM

ROSUVASTATINUM

METOPROLOLI SUCCINAS

PARACETAMOLUM

XYLOMETAZOLINI HYDROCHLORIDUM

ATORVASTATINUM

DICLOFENACUM

PANTOPRAZOLUM

METFORMINI HYDROCHLORIDUM

RAMIPRILUM

BISOPROLOLUM

IBUPROFENUM

-20% ACIDUM ACETYLSALICYLICUM

0

0%

liście refundacyjnej w grupy limitowe, w których limit finansowania jest określony przez państwo algorytmem matematycznym (to powoduje, że część leków na liście refundacyjnej może mieć dużą dopłatę pacjenta, czyli mniejsze szanse na zakup); wspieranie substytucji aptecznej oraz mechanizm payback. Ten ostatni mechanizm polega na zwrocie przez firmę farmaceutyczną – specjalnie wyliczanej – połowy przekroczenia budżetu refundacyjnego dla danego leku. Aktualnie dyskutowany jest projekt, by firmy farmaceutyczne zwracały 100% przekroczenia. Środowisko firm farmaceutycznych jest temu przeciwne, ceny leków są niskie a – szczególnie firmy polskie – wskazują, że każde dodatkowe obciążenie ich budżetów spowoduje spadek inwestycji. W pewnym stopniu zaradzić ma temu RTR (Refundacyjny Tryb Rozwojowy), czyli system wspierania firm, które inwestują w Polsce w R&D, produkcję czy badania kliniczne. Ale RTR nadal jest tylko projektem. Te i inne zagadnienia regulować ma między innymi procedowany dokument państwowy – Polityka Lekowa Państwa.

Rynek farmaceutyczny w roku 2017 był wart prawie 40 mld PLN. Z czego 85% obrotu przypada na apteki otwarte (w cenach detalicznych dla pacjenta), a 15% na szpitale (w cenach hurtowych). Rynek farmaceutyczny w 2017 roku urósł w stosunku do roku poprzedniego o 4,9%, w tym apteczny o 4%, a szpitalny o 10,4%.

Na rynku aptecznym największym wartościowo segmentem są produkty bez recepty (zamiennie używane określenie: Non-Rx), w danych PEX MAT (moving annual total) do czerwca 2018 stanowią one 42%. Inne segmenty, ta sama miara: 35% leki refundowane na receptę, 22% leki nierefundowane na receptę i 1% – inne. Największą dynamiką charakteryzuje się segment Non-Rx. Ranking według ilości sprzedanych opakowań wygląda tak samo, ale są znaczące różnice w udziałach (MAT 06 2018). Spośród 1,6 mld opakowań sprzedanych w aptekach w badanym okresie, 58% przypadło na produkty bez recepty, 24% na leki refundowane na receptę, 17% – leki nierefundowane na receptę i 1% – pozostałe produkty. W ostatnim okresie liczba opakowań spada. Opisany wyżej wzrost wartości rynku jest spowodowany wzrostem cen i wprowadzaniem nowych produktów.

Leki refundowane w Polsce sprzedawane są w różnych odpłatnościach

OSOZ Polska 8/1018

59

MONITOR ZDROWOTNY

60

OSOZ Polska 8/1018

Ranking klas PEX OTC wartości sprzedaży YTD 06/2018 [mln] wa�ość sprzedaży YTD 06/2018 1800

1500

zmiana YTD 06/2018 do YTD 06/2017 50%

1612

38%

40%

1200

30%

900

20%

927 926 10% 2%

UKŁAD MOCZOWY

98

69

96

95

19

10 AKCESORIA/SPRZĘT MEDYCZNY

0%

JAMA USTNA - PREPARATY O DZIAŁANIU TERAPEUTYCZNYM

UKŁAD NERWOWY

NARZĄDY ZMYSŁÓW

TESTY DIAGNOSTYCZNE

PREPARATY ŻYWIENIOWE

DERMATOLOGIA

UKŁAD KRĄŻENIA

MIĘŚNIE I STAWY

PREPARATY PRZECIWBÓLOWE

KOSMETYKI

WITAMINY/MINERAŁY/TONIKI

PRZEZIĘBIENIE

PRZEWÓD POKARMOWY I METABOLIZM

10% 4%

-1%

-3%

441 424 374 351 340 241 234 217 166 134

0

5%

POZOSTAŁE PREPARATY NON-RX

-1%

3%

MATERIAŁY OPATRUNKOWE

2%

-1%

3%

GINEKOLOGIA I MENOPAUZA

0%

4%

6%

POZOSTAŁE PREPARATY NON-RX O DZIAŁANIU TERAPEUTYCZNYM

1%

7%

4%

3%

300

7%

JAMA USTNA - PIELĘGNACJA

653

600

-10%

Ranking klas PEX OTC ilości sprzedaży YTD 06/2018 [mln] wa�ość sprzedaży YTD 06/2018 120

100

zmiana YTD 06/2018 do YTD 06/2017 20%

106

15%

80

10% 6%

0% 38,3

-2%

-3%

31,1 29,8 -5%

-3%

4%

5% 2%

2% 0%

-5%

notowały (top 10): Polpharma, Sanofi, Teva, GSK, Aflofarm, Adamed, Bayer, Sandoz, KRKA i USP Zdrowie.

PEX prognozuje wzrost wartości rynku aptecznego w roku 2018, w porównaniu do roku ubiegłego, na poziomie 2–3%. 

3,8

1,5

0,4 AKCESORIA/SPRZĘT MEDYCZNY

5,8

POZOSTAŁE PREPARATY NON-RX

6,2

GINEKOLOGIA I MENOPAUZA

7,1

MATERIAŁY OPATRUNKOWE

PREPARATY ŻYWIENIOWE

7,6

JAMA USTNA - PIELĘGNACJA

7,7

JAMA USTNA - PREPARATY O DZIAŁANIU TERAPEUTYCZNYM POZOSTAŁE PREPARATY NON-RX O DZIAŁANIU TERAPEUTYCZNYM

7,9 UKŁAD MOCZOWY

MIĘŚNIE I STAWY

DERMATOLOGIA

KOSMETYKI

PREPARATY PRZECIWBÓLOWE

4%

-1%

11,5 10,7 10,3

22,3 WITAMINY/MINERAŁY/TONIKI

3%

21,9

0 PRZEWÓD POKARMOWY I METABOLIZM

1%

2%

-2%

NARZĄDY ZMYSŁÓW

-1%

20

1%

TESTY DIAGNOSTYCZNE

0% -2%

3%

UKŁAD KRĄŻENIA

40

61,5

UKŁAD NERWOWY

65,8

60

PRZEZIĘBIENIE

pacjenta, dopłata może być niewielka, 3,2 PLN dla leków na ryczałt (w każdym przypadku dla określonej liczby DDD i w zależności od tego, jak się ma limit finansowania w danej grupie refundacyjnej), 50%, 70% oraz bezpłatnie dla uprawnionych. Jedną z kategorii uprawnionych są od prawie dwóch lat seniorzy, czyli osoby powyżej 75 roku życia.

Regulator określa molekuły i wskazania, w ramach których leki refundowane są wydawane bezpłatnie. Lista zwana Listą S jest stopniowo poszerzana. Aktualnie Lista S obejmuje molekuły stanowiące 32% preskrypcji całego rynku Rx. Preskrypcje pacjentów 75+ na preparaty z listy S (niezależnie od poziomu odpłatności) stanowią 9% opakowań.

Polski rynek apteczny różni się od innych pod względem rankingu wartości i ilości sprzedaży w ujęciu substancji czynnych. Wartościowo dominują leki przeciwzakrzepowe, ibuprofeny i diklofenaki, zaś w przypadku ilości liderami są: ibuprofen, kwas acetylosalicylowy i bisoprolol.

Produkty bez recepty stanowią – zarówno pod względem wartości jak i ilości – ponad 55% rynku (wszystkie dane dla MAT 06 2018). Największym segmentem Non-Rx pod względem wartości są leki OTC – sprzedano ich w badanym okresie (ceny detaliczne dla pacjenta) za ponad 7,3 mld zł. Za te pieniądze pacjenci kupili prawie 520 mln opakowań. Drugim co do wielkości segmentem są suplementy diety – wartość sprzedaży to 2,8 mld zł, a ilość kupionych przez pacjentów opakowań wyniosła 171 mln opakowań. Ostatnim w trójce największych segmentów są kosmetyki – prawie 75 mln opakowań kosztowało klientów aptek niecałe 1,5 mld zł.

Produkty Non-Rx od dawna stanowią „lokomotywę pociągową” rynku, aczkolwiek w ostatnim okresie nastąpiło spowolnienie wzrostu, a nawet spadki w przypadku ilości opakowań.

Badając pierwszą połowę 2018 roku widzimy, że rynek Non-Rx zdominowały – wartościowo i ilościowo – następujące kategorie (analiza według autorskiej kategoryzacji rynku Non-Rx PEX): Przeziębienie, Przewód pokarmowy i metabolizm oraz Witaminy/Minerały/Toniki.

Na polskim rynku z powodzeniem funkcjonują zarówno polskie jak i zagraniczne firmy farmaceutyczne. W pierwszym półroczu 2018 roku, na rynku aptecznym największe obroty (w cenach detalicznych sprzedaży do pacjenta) od-

-10%

Źródła: w artykule wykorzystano: w przypadku rynku aptecznego – dane PEX PharmaSequence (na postawie ogólnopolskiego, reprezentatywnego panelu aptek), statystki Eurostat, OECD, GUS, Raport Alivia, publikacje RynekAptek.pl (między innymi przywołujące dane IQVIA) oraz własne estymacje PEX.

MONITOR ZDROWOTNY

R a nkin g i P E X

Rankingi PEX. Firmy i produkty. Lipiec 2018 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence).

Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w lipcu 2018

1

POLPHARMA

2

SANOFI

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

1

XARELTO

2

NEOPARIN

3

PRADAXA

LEKI NA RECEPTĘ

3

TEVA

4

KRKA

5

ADAMED

6

BAYER

7

SANDOZ

8

GLAXOSMITHKLINE

9

BOEHRINGER INGELHEIM

10

VALEANT

1

POLPHARMA

2

USP ZDROWIE

3

GLAXOSMITHKLINE

4

SANOFI

5

HASCO - LEK

6

AFLOFARM

7

TEVA

8

BERLIN-CHEMIE / MENARINI

9

SANDOZ

10

VALEANT

4

FOSTEX

5

RISPOLEPT CONSTA

6

INS. GENSULIN

7

INS. NOVORAPID

8

GLUCOPHAGE

9

TRITACE

10

ATORIS

1

IBUPROM

2

VOLTAREN

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL IRENA ERIS AFLOFARM SANOFI ZIAJA BIODERMA PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE POLPHARMA BIOGENED PIERRE FABRE

         

LEKI OTC

                   

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3

APAP

4

MAGNE-B6

5

OCTENISEPT

6

NUROFEN

7

ESSENTIALE

8

ACARD

9

NO-SPA

10

BIOTEBAL

SUPLEMENTY DIETY NUTRICIA AFLOFARM N.P.ZDROVIT USP ZDROWIE OLIMP LAB MEAD JOHNSON B.V. OLEOFARM POLPHARMA BAYER SYNOPTIS

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w lipcu 2018

         

SUPLEMENTY DIETY

KOSMETYKI

BEBILON NUTRAMIGEN DICOFLOR ZDROVIT NEOCATE DOPPELHERZ NUTRIDRINK D-VITUM NEOMAG MULTILAC

         

KOSMETYKI VICHY PHARMACERIS ZIAJA BIODERMA LA ROCHE EMOLIUM DERMEDIC IWOSTIN AVENE BIOTEBAL

         

Więcej danych?

Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 8/1018

61

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiolo g iczn y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

OGÓŁEM

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W lipcu W ODNIESIENIU DO czerwca

73 005 zł

70 964 zł

3 781 zł

3 265 zł

1 336 zł

975 zł

czerwiec

lipiec

czerwiec

lipiec

czerwiec

lipiec

−516 zł

−13,6%

−362 zł

−27,1%

−2111 zł

−2,9%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2018 I 2017

863 869 zł

884 904 zł

60 233 zł

65 943 zł

13 668 zł

14 096 zł

2017

2018

2017

2018

2017

2018

21 036 zł

2,4%

3774 zł

9,5%

428 zł

3,1%

lipiec WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 58 741 zł Opolskie 60 688 zł Warmińsko-Mazurskie 60 736 zł

Podkarpackie 2 644 zł Świętokrzyskie 2 699 zł Podlaskie 2 759 zł

Podkarpackie 759 zł Kujawsko-Pomorskie 788 zł Podlaskie 791 zł

Lubuskie 81 765 zł Dolnośląskie 81 850 zł Mazowieckie 82 034 zł

Lubuskie 3 803 zł Dolnośląskie 3 945 zł Mazowieckie 3 986 zł

Pomorskie 1 116 zł Lubuskie 1 153 zł Dolnośląskie 1 200 zł

ROK 2018 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 712 913 zł Podkarpackie 745 315 zł Lubelskie 777 780 zł

Świętokrzyskie 52 493 zł Opolskie 56 083 zł Podkarpackie 58 170 zł

Opolskie 9 208 zł Kujawsko-Pomorskie 9 699 zł Lubelskie 10 451 zł

Lubuskie 961 325 zł Dolnośląskie 1 023 377 zł Mazowieckie 1 076 465 zł

Lubuskie 76 233 zł Dolnośląskie 79 993 zł Mazowieckie 86 932 zł

Mazowieckie 16 506 zł Podkarpackie 17 379 zł Dolnośląskie 18 488 zł

lipiec WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Mazowieckie –6 353 zł Wielkopolskie –4 858 zł Lubuskie –4 173 zł

Mazowieckie –982 zł Wielkopolskie –732 zł Lubuskie –667 zł

Dolnośląskie –649 zł Mazowieckie –546 zł Lubuskie –431 zł

Podkarpackie 320 zł Łódzkie 4 851 zł

Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

zestawienie KOSZTY W lipcu W OSTATNICH LATACH

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

62

OSOZ Polska 8/1018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiolo g iczn y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» Sierpień będzie praw-

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

dopodobnie miesiącem o najniższych kosztach leczenia w 2018 roku.«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 8/1018

63

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiolo g iczn y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏ

» We wrześniu, koszty

ƕƏƏƏ

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ

leczenia grypy i przeziębienia wzrosną ponad dwukrotnie.«

ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

64

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 8/1018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiolo g iczn y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

» Jesień oznacza

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ ƐѵƏƏ

podwyższony poziom kosztów leczenia alergii. «

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 8/1018

65

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków lipiec | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO czerwca

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

21,11 zł

24,68%

182 tys. zł

3370

-4,5 tys. zł

-110

+0,10 zł

(

(

(

(

-0,25%

(

(

+0,41 zł

PROGNOZA NA

październik

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w lipcu 2018 roku wyniósł 182 tys. zł. W porównaniu z czerwcem 2018 roku był on o 4,5 tys. niższy (–2,4%) oraz o 13,5 tys. zł wyższy (+8,0%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,71 mld zł.

Oznacza to spadek o 80,6 mln zł (–2,9%) w stosunku do czerwca 2018 roku oraz wzrost o 179,8 mln zł (+7,1%) w stosunku do lipca 2017 roku. Udział refundacji stanowił 27,14% (–0,57 p.p. w porównaniu z czerwcem 2018) obrotu aptecznego i wyniósł 736,4 mln zł (–4,9%).

Prognozujemy, że obrót w statystycznej aptece w 2018 roku wyniesie 2,24 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 2% (+43,5 tys. zł) oraz wzrost o 4,8%

OSOZ Polska 8/1018

suplementy

INNE

(

(

59,96% 21,32% 8,42% 10,30%

(

(

(

(

(

(

POZIOM REFUNDACJI

27,14% -2,1%

Jesień to największy wzrost zachorowalności na przeziębienie, katar, grypę.

To dolegliwości, które właśnie w tym okresie lawinowo się nasilają windując rekordowo poziom obrotu na rynku farmaceutycznym. Zwiększa się szybko liczba pacjentów i obrót statystycznej apteki. Podobnie będzie w tym roku choć dokładny poziom sprzedaży zależy od warunków epidemiologicznych oraz pogody, która tego lata była wyjątkowo ciepła.

Aneta Szczypek

66

(

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

54,01 zł

(

(+ 103,5 tys. zł) w stosunku do 2016 roku. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 33,63 mld zł. To odpowiednio o 0,63 mld zł więcej (+1,9%) niż w 2017 roku oraz o 1,89 mld zł więcej (+6,0%) niż w 2016 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,7 mld zł, co będzie stanowiło 25,79% całkowitego obrotu aptecznego.

W lipcu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 66,8 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 40,8 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 73,7 tys. zł. W porównaniu z czerwcem 2018 roku, dla sprzedaży leków refundowanych nastąpił spadek o 6,9 tys. zł (9,5%), dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne spadek o 0,9 tys. zł (–2,1%),

a dla produktów OTC – wzrost o 3,0 tys. (+4,3%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 0,98 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,61 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,10 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (7 483 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – poniedziałek (7 238 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami jest stosunkowo niewielki – 250 zł.

W lipcu 2018 roku największy wzrost wartości sprzedaży w stosunku do czerwca 2018 roku zanotowaliśmy w przypadku produktów z grupy „leki przeciwpasożytnicze” (+ 2,9%), oraz „dermatologiczne” (+2,86). Jedna kategoria wyróżnia

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

się na tle innych pod względem spadku wartości, a mianowicie „leki na układ oddechowy” (spadek o 12,94%).

Największe zmiany w udziale poszczególnych grup terapeutycznych zanotowaliśmy w przypadku produktów na układ oddechowy (spadek udziałów o 0,96 p.p.), produktów na układ pokarmowy (wzrost o 0,53 p. p.). Największy udział w wartości sprzedaży należy do grupy produktów na przewód pokarmowy – 17,89%.

W lipcu średnia marża apteczna wyniosła 24,68%. To o 0,25 p.p. mniej niż w czerwcu 2018 roku oraz o 0,13 p.p. mniej niż w lipcu 2017 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,17% (–0,79 p.p. w stosunku do czerwca 2018), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,24% (–0,67 p.p. w stosunku do czerwca 2018 roku), natomiast dla produktów OTC – 29,52% (–0,72 p.p. w stosunku do czerwca 2018 roku).

Prognozujemy, że marża apteczna w 2018 roku wyniesie 24,99%. Będzie to odpowiednio o 0,22 p.p. mniej niż w 2017 roku oraz o 0,44 p.p. mniej niż w 2016 roku. Większe zmiany średniej marży aptecznej zaobserwujemy w poszczególnych kategoriach sprzedażowych. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 18,32% (–0,21 p.p. w stosunku do 2017 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 23,46% (–1,35 p.p. w stosunku do 2017 roku), a dla produktów OTC – 29,19 p.p. (–0,26 p.p. w stosunku do 2017 roku). Średnia cena za opakowanie leku w lipcu 2018 roku wyniosła 21,11 zł.

To o 10 groszy więcej niż w czerwcu 2018 roku oraz o 0,61 groszy więcej niż w analogicznym okresie roku 2017.

W porównaniu z lipcem 2017 roku, we wszystkich kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 28,00 zł (+44 grosze), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,37 zł (+0,34 zł), produktów OTC – 15,82 zł (+0,71 zł). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do lipca 2018 roku wyniosła 20,65 zł. To o 45 groszy więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. Wzrost średniej ceny sprzedaży zaobserwowaliśmy również we wszystkich podstawowych kategoriach sprzeda-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lipca (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2018

lipiec 2017

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lipca – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2018

lipiec 2017

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży

układ 6,33% mięśniowo-szkieletowy

18,43% przewód pokarm. i metabolizm

5,05% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,69% narządy zmysłów 3,39% leki przeciwzakaźne 0,34% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,70% leki onkologiczne i immunomodulacyjne

7,95% układ oddechowy

5,86% krew i układ krwiotwórczy 1,32% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

14,24% układ sercowo-naczyniowy

4,29% dermatologia

10,95% centralny układ nerwowy varia 13,13%

4,33% nieokreślona

OSOZ Polska 8/1018

67

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2018 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƕ

ƑƏƐѶ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ ƐƔķƏƑ ƐƔķƏƓ ƐƔķƏƒ ƐƔķƐƔ ƐƔķƐƖ ƐƔķƒѵ ƐƔķƑƑ ƐƔķƒƖ ƐƔķƒƒ ƐƔķƒƓ ƐƔķƑƒ ƐƔķƐѶ ƐƔķƒѶ

ƐƔ

ƐƔķƐƑ ƐƔķƐѶ ƐƔķƐ ƐƓķƖƒ ƐƔķƏƔ ƐƏ

Ɣ ƓķƓƒ

ƓķѶѶ

ƔķƐƒ

ƔķƑƔ

ƔķƓƐ

ƔķѵƔ

ƔķƓƕ

ƔķƒƓ

ƔķƐƐ

ƔķƑѶ

ƔķƑƖ

ƔķƏƔ

ƓķƖƔ

ƓķѶƐ

ƔķƐ

ƔķƔѶ

ƔķѵƓ

ƔķѶƑ

Ɣķƕƒ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ə

ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƒƏ

zapłata pacjenta

ƑƔ ѶķƑѶ

ѶķƑƒ

ѶķƐƐ

ѶķƐƐ

ƕķƕƐ

ƕķƕƑ

ƕķѵѶ

ƕķƕƕ

ƕķѵƖ

ƕķƔƖ

ƕķƕƐ

ѶķƓѶ

ƕķѶƕ

ƕķƖѶ

ƕķƖƔ

ƕķƕƒ

ƕķƒƒ

ƕķƔ

ƕķƔ

refundacja

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƏķƐѵ ƑƏķƐƒ ƑƏķƑѵ ƑƏķƓѶ ƑƏķѵƕ ƐѶķƔƐ ƐƖķƏѵ ƐƖķƏѶ ƐƖķƔƕ ƐƖķѵƐ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƖ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķƖ ƐƖķƔƒ ƐƖķƕƐ ƐƖķѶѶ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

Ɛ

ƐƑ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƑƏƐƕ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2018 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

68

OSOZ Polska 8/1018

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƕ

ƑƏƐѶ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w lipcu Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

żowych – największy (+3,0%, tj. 72 grosze) w przypadku leków wydawanych na recepty pełnopłatne.

W lipcu statystyczną aptekę odwiedziło 3 370 pacjentów (spadek o 110 pacjentów w stosunku do czerwca). 2 770 osób zakupiło produkty OTC, 670 – leki refundowane, a 690 – leki wydawane na recepty pełnopłatne. Największy ruch w statystycznej aptece panował w pierwszym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 1 a 7 lipca. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 806 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 8 – 14 lipca (800 osób), 15–21 lipca (743 osoby) i 22–28 lipca (737 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 54,01 zł. To o 0,41 zł więcej niż w minionym miesiącu oraz o 2,63 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. Z kwoty tej 38,35 zł zapłacił pacjent, a 14,65 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z czerwcem 2017 roku spadła o 1,3% (–20 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 1,6% (+61 groszy). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 98,16 zł (z czego 25,69 zł to zapłata pacjenta, a 72,47 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 59,14 zł, a dla produktów OTC – 26,62 zł.

Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2018 roku wyniesie 52,73 zł. Z kwoty tej 39,13 zł zapłaci pacjent, a 13,6 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 56,30 zł, produktów OTC – 26,52 zł, a leków refundowanych – 94,76 zł (z czego 26,52 zł to zapłata pacjenta, a 68,39 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach lipca (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2018

lipiec 2017

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach lipca (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2018

lipiec 2017

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ Ѵbr1-

ѶŋƐƓ Ѵbr1-

ƐƔŋƑƐ Ѵbr1-

ƑƑŋƑѶ Ѵbr1-

ƑƖŋƒƏ Ѵbr1-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

lipiec 2018

lipiec 2017

lipiec 2018

lipiec 2017

109 133

101 749

59,96%

60,39%

Lek - OTC

38 801

35 127

21,32%

20,85%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

15 324

14 134

8,42%

8,39%

Pozostałe

18 742

17 490

10,30%

10,38%

Lek - RX

OSOZ Polska 8/1018

69

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za lipiec 2018 zmiana w stosunku do (%)

lipiec 2018

czerwca 2018

stycznia 2018

zmiana w stosunku do (liczbowo)

lipca 2017

czerwca 2018

stycznia 2018

lipca 2017

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

182,0

-2,4%

-7,4%

8,0%

-4,5

-14,5

13,5

cały rynek apteczny

2 710 162

-2,9%

-8,7%

7,1%

-80 624,0

-257 577,5

179 797,5

statystyczna apteka

65,8

-9,5%

-2,4%

7,3%

-6,9

-1,6

4,5

cały rynek apteczny

979 346

-9,9%

-3,8%

6,4%

-108 061,0

-38 463,3

58 986,4

statystyczna apteka

40,8

-2,1%

0,6%

6,1%

-0,9

0,2

2,3

cały rynek apteczny

607 612

-2,6%

-0,8%

5,2%

-16 102,1

-5 040,8

29 893,4

statystyczna apteka

73,7

4,3%

-15,1%

9,6%

3,007

-13,099

6,480

cały rynek apteczny

1 098 196

3,7%

-16,3%

8,7%

39 613,1

-213 469,0

88 017,8

statystyczna apteka

49,4

-4,4%

2,3%

9,8%

-2,294

1,131

4,405

cały rynek apteczny

735 422

-4,9%

0,9%

8,9%

-37 932,7

6 611,4

59 927,1

w całkowitym obrocie

27,14%

-2,1%

10,5%

1,6%

-0,006

0,026

0,004

w sprzedaży refundowanej

73,83%

5,2%

3,3%

2,3%

0,036

0,024

0,017

ogółem

21,11 zł

0,5%

4,6%

3,0%

0,101

0,936

0,614

dla leków z list refundacyjnych

28,00 zł

0,1%

1,5%

1,6%

0,025

0,418

0,442

dla leków z recept pełnopłatnych

25,37 zł

-0,1%

3,0%

1,4%

-0,019

0,728

0,342

dla produktów bez recepty (OTC)

15,82 zł

1,4%

2,1%

4,7%

0,216

0,326

0,708

3 370

-3,2%

-11,5%

2,7%

-110,0

-440,0

90,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

670

-5,6%

-9,5%

3,1%

-40,0

-70,0

20,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

690

-5,5%

-11,5%

-2,8%

-40,0

-90,0

-20,0

2 770

-3,1%

-13,7%

3,0%

-90,0

-440,0

80,0

ogółem

24,68%

-1,0%

-2,6%

-0,5%

-0,0025

-0,007

-0,001

dla leków z list refundacyjnych

18,17%

-4,2%

-0,1%

1,0%

-0,0080

0,000

0,002

dla leków na recepty pełnopłatne

22,24%

-2,9%

-6,9%

-8,0%

-0,0066

-0,016

-0,019

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

dla sprzedaży odręcznej

29,52%

-2,4%

-0,3%

1,3%

-0,0073

-0,001

0,004

Wartość sprzedaży na pacjenta

54,01 zł

0,8%

4,7%

5,1%

0,414

2,431

2,634

Wartość zapłaty przez pacjenta

39,35 zł

1,6%

1,1%

4,5%

0,610

0,442

1,693

Wartość dopłaty refundatora

14,65 zł

-1,3%

15,7%

6,9%

-0,196

1,989

0,941

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

98,16 zł

-4,1%

7,8%

4,1%

-4,189

7,091

3,872

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

25,69 zł

-15,7%

-1,1%

-2,1%

-4,800

-0,297

-0,564

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

72,47 zł

0,9%

11,4%

6,5%

0,611

7,389

4,436

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

59,14 zł

3,6%

13,7%

9,1%

2,039

7,130

4,952

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

26,62 zł

7,6%

-1,6%

6,5%

1,889

-0,431

1,617

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

ƑƐƏ

Zmiana obrotu: wzrost 1 do 2%

ƑƏƏ

Tysiące zł

Obrót 2018: 2 234 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

70

OSOZ Polska 8/1018

(

(

(

(

(

*

*

*

*

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do lipca 2018 2018

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2018

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2016

2 243,0

2,0%

4,8%

43,5

103,5

1 120,0

-13,1%

-8,9%

-168,5

-110,0

33 626 811,0

1,9%

6,0%

635 147,5

1 893 033,5

16 861 943,5

-12,5%

-7,3%

-2 409 331,0

-1 326 045,5

789,9

1,6%

1,9%

12,1

14,6

392,9

-14,0%

-13,0%

-63,8

-58,6

11 842 191,5

1,5%

3,0%

174 261,4

341 799,4

5 915 259,3

-13,4%

-11,4%

-916 955,3

-762 658,8

493,5

1,9%

4,0%

9,3

19,2

285,1

-0,1%

3,1%

-0,3

8,6

7 397 092,2

1,9%

5,2%

135 620,7

362 723,8

4 287 897,6

0,5%

4,9%

19 876,7

198 606,9

941,6

2,1%

7,7%

19,5

67,3

545,6

1,6%

10,8%

8,4

53,3

14 118 439,7

2,1%

8,9%

286 251,0

1 149 109,1

8 208 173,4

2,2%

12,8%

174 454,4

930 125,9

578,4

3,1%

6,5%

17,1

35,3

338,8

3,3%

7,5%

10,7

23,7

8 670 408,7

3,0%

7,6%

251 196,4

614 585,2

5 095 976,9

3,8%

9,3%

187 364,6

435 640,2

25,79%

1,1%

1,6%

0,0

0,0

25,94%

1,8%

1,2%

0,0

0,0

72,17%

1,4%

4,7%

0,0

0,0

71,94%

1,6%

4,9%

0,0

0,0

20,47 zł

1,0%

4,0%

0,20

0,79

20,65 zł

2,2%

5,3%

0,45

1,03

28,97 zł

5,4%

6,8%

1,49

1,85

27,88 zł

2,0%

2,7%

0,54

0,74

24,41 zł

-0,7%

5,1%

-0,18

1,19

25,10 zł

3,0%

8,9%

0,72

2,05

15,29 zł

0,4%

3,7%

0,06

0,54

15,59 zł

2,7%

6,6%

0,41

0,96

42 539

-1,3%

-0,1%

-541,3

-61,3

24 910,0

-2,5%

-0,4%

-630,0

-90,0

8 336

-2,2%

-3,0%

-183,9

-253,9

4 930,0

-3,0%

-3,0%

-150,0

-150,0

8 765

-6,0%

-8,0%

-554,7

-764,7

5 140,0

-7,7%

-9,2%

-430,0

-520,0

35 503

-0,6%

1,1%

-207,5

372,5

20 740,0

-2,0%

0,9%

-430,0

190,0

24,99%

-0,9%

-1,7%

-0,0023

-0,0044

24,96%

-1,1%

-2,1%

0,0

0,0

18,32%

-1,1%

-2,3%

-0,0021

-0,0043

18,62%

0,2%

0,5%

0,0

0,0

23,46%

-5,5%

-7,3%

-0,0136

-0,0185

23,12%

-6,4%

-9,7%

0,0

0,0

29,19%

-0,9%

-2,1%

-0,0026

-0,0063

29,43%

-0,3%

-2,3%

0,0

0,0

52,73 zł

3,3%

5,0%

1,7

2,5

44,96 zł

-10,2%

-8,0%

-5,1

-3,9

39,13 zł

2,9%

4,4%

1,1

1,7

31,36 zł

-16,6%

-14,1%

-6,2

-5,1

13,60 zł

4,4%

6,6%

0,6

0,8

13,60 zł

9,1%

10,0%

1,1

1,2

94,76 zł

3,8%

5,0%

3,5

4,5

79,70 zł

-9,8%

-8,7%

-8,7

-7,6

26,37 zł

0,1%

-5,9%

0,0

-1,7

22,37 zł

-14,8%

-18,3%

-3,9

-5,0

68,39 zł

5,3%

9,9%

3,4

6,2

57,34 zł

-7,7%

-4,3%

-4,8

-2,6

56,30 zł

8,4%

13,1%

4,4

6,5

55,46 zł

9,1%

14,7%

4,6

7,1

26,52 zł

2,7%

6,6%

0,7

1,6

26,30 zł

3,4%

9,1%

0,9

2,2

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2018: 33,6mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2017)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2017)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2017)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,6 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 1 do 2% (w stosunku do roku 2017)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 8/1018

71

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

635,61

0,08

32421,30

0,18

7133,69

0,05

25287,61

0,51

0,22

0,78

1212,54

26,74

51,01

2. U-30

421,39

0,06

15563,80

0,09

6718,94

0,05

8844,86

0,18

0,43

0,57

664,35

23,43

36,93

3. U-50

230,47

0,03

5356,95

0,03

3097,70

0,02

2259,25

0,05

0,58

0,42

289,84

18,48

23,24

4. U-BEZPŁATNY

19,86

0,00

1292,73

0,01

118,82

0,00

1173,90

0,02

0,09

0,91

57,07

22,65

65,11

5. INWALIDA WOJENNY

14,94

0,00

802,48

0,00

1,13

0,00

801,34

0,02

0,00

1,00

25,30

31,72

53,71

0,19

0,00

5,40

0,00

1,03

0,00

4,37

0,00

0,19

0,81

0,30

18,30

27,76

10,69

0,00

298,37

0,00

53,09

0,00

245,27

0,00

0,18

0,82

16,10

18,53

27,90

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

1,00

0,00

14,76

21,25

222,16

0,03

9235,23

0,05

13,04

0,00

9222,20

0,19

0,00

1,00

350,52

26,35

41,57

2,93

0,00

791,33

0,00

76,16

0,00

715,18

0,01

0,10

0,90

6,36

124,34

269,83

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

10,53

0,00

1679,38

0,01

847,50

0,01

831,88

0,02

0,50

0,50

43,92

38,23

159,47

12. PEŁNOPŁATNE

1225,88

0,16

40804,00

0,22

40802,99

0,31

1,01

0,00

1,00

0,00

1608,80

25,36

33,29

13. ODRĘCZNA

4845,36

0,63

73749,00

0,41

73748,84

0,56

0,16

0,00

1,00

0,00

5517,65

13,37

15,22

14. RAZEM

7640,02

1,00

182000,00

1,00

132612,94

1,00

49387,06

1,00

0,73

0,27

9792,76

18,59

23,82

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

613,84

0,08

32649,45

0,17

7663,99

0,06

24985,46

0,52

0,23

0,77

1021,37

31,97

53,19

2. U-30

425,71

0,05

15802,09

0,08

6812,45

0,05

8989,64

0,19

0,43

0,57

670,53

23,57

37,12

3. U-50

273,95

0,03

6626,10

0,04

3855,07

0,03

2771,03

0,06

0,58

0,42

340,35

19,47

24,19

4. U-BEZPŁATNY

19,99

0,00

1299,54

0,01

123,95

0,00

1175,59

0,02

0,10

0,90

58,09

22,37

65,01

5. INWALIDA WOJENNY

15,66

0,00

829,27

0,00

6,35

0,00

822,92

0,02

0,01

0,99

26,61

31,16

52,94

0,20

0,00

5,85

0,00

1,11

0,00

4,74

0,00

0,19

0,81

0,31

18,59

29,35

10,92

0,00

304,99

0,00

55,42

0,00

249,57

0,01

0,18

0,82

16,45

18,54

27,93

0,00

0,00

0,08

0,00

0,00

0,00

0,08

0,00

0,01

0,99

0,01

15,38

25,18

207,55

0,03

8245,12

0,04

70,08

0,00

8175,03

0,17

0,01

0,99

329,51

25,02

39,73

3,03

0,00

753,29

0,00

76,37

0,00

676,93

0,01

0,10

0,90

6,15

122,56

248,91

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,75

0,00

1462,92

0,01

740,26

0,01

722,67

0,01

0,51

0,49

37,96

38,54

150,10

12. PEŁNOPŁATNE

1260,05

0,16

40726,57

0,22

40721,56

0,29

5,02

0,00

1,00

0,00

1622,81

25,10

32,32

13. ODRĘCZNA

5198,99

0,65

77937,57

0,42

77937,37

0,56

0,20

0,00

1,00

0,00

5771,78

13,50

14,99

14. RAZEM

8039,63

1,00

186642,86

1,00

138235,93

1,00

48406,93

1,00

0,74

0,26

9901,94

18,85

23,22

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1558

0,20

65768

0,36

17214

0,13

48554

0,98

0,26

0,74

2622

25,08

42,21

2. Recepty pełnopłatne

1226

0,16

40804

0,22

40803

0,31

1

0,00

1,00

0,00

1609

25,36

33,29

3. Sprzedaż odręczna

4845

0,63

73749

0,41

73749

0,56

0

0,00

1,00

0,00

5518

13,37

15,22

11

0,00

1679

0,01

847

0,01

832

0,02

0,50

0,50

44

38,23

159,47

7640

1,00

182000

1,00

132613

1,00

49387

1,00

0,73

0,27

9793

18,59

23,82

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1570,85

0,20

66515,79

0,36

18664,79

0,14

47851,00

0,99

0,28

0,72

2469,40

26,94

42,34

2. Recepty pełnopłatne

1260,05

0,16

40726,57

0,22

40721,56

0,29

5,02

0,00

1,00

0,00

1622,81

25,10

32,32

3. Sprzedaż odręczna

5198,99

0,65

77937,57

0,42

77937,37

0,56

0,20

0,00

1,00

0,00

5771,78

13,50

14,99

9,75

0,00

1462,92

0,01

740,26

0,01

722,67

0,01

0,51

0,49

37,96

38,54

150,10

8039,63

1,00

186642,86

1,00

138235,93

1,00

48406,93

1,00

0,74

0,26

9901,94

18,85

23,22

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18113,82

0,19

789942,69

0,35

219804,64

0,13

570138,05

0,99

0,28

0,72

27886,61

28,33

43,61

2. Recepty pełnopłatne

15876,15

0,16

493457,69

0,22

493419,26

0,30

38,43

0,00

1,00

0,00

20256,48

24,36

31,08

3. Sprzedaż odręczna

63666,78

0,65

941645,25

0,42

941642,53

0,57

2,72

0,00

1,00

0,00

70959,85

13,27

14,79

122,21

0,00

17954,37

0,01

8530,28

0,01

9424,09

0,02

0,48

0,52

661,15

27,16

146,91

97778,96

1,00

2243000,00

1,00

1664600,39

1,00

578399,61

1,00

0,74

0,26

119764,09

18,73

22,94

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

271586114

0,19

11842191497

0,35

3295430702

0,13 8546760796

0,99

0,28

0,72

418092799

28,32

43,60

2. Recepty pełnopłatne

237960171

0,16

7397092187

0,22

7396515441

0,30

576746

0,00

1,00

0,00

303615348

24,36

31,09

3. Sprzedaż odręczna

954534711

0,65

14118439703

0,42 14118398903

0,57

40799

0,00

1,00

0,00

1063796979

13,27

14,79

1831533

0,00

269087613

0,01

0,01

141209613

0,02

0,48

0,52

9895866

27,19

146,92

1465912529

1,00

33626811000

1,00 8670408668

1,00

0,74

0,26

1795400991

18,73

22,94

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

72

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 8/1018

127878000

1,00 24956402332

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Środki antynikotynowe Według sondaży CBOS, papierosy pali w Polsce ok. 24 proc. Polaków (31 proc. mężczyzn i 18 proc. kobiet) Co roku z tego powodu umiera ok. 60 000 osób (oraz 2 tysiące biernych palaczy). W pierwszych trzech kwartałach 2016 roku sprzedano 32,18 mld sztuk papierosów. Należymy pod tym względem do czołówki UE, mimo iż w latach 2010–2015 sprzedaż legalnych papierosów spadła o 30%. Ocenia się, że ok. 13 proc. papierosów jest nielegalnych (podrobione lub przemycone).

W ostatnich latach palacze nie mają łatwo: rośnie akcyza a wraz z nią ceny wyrobów tytoniowych, systematycznie zaostrzane jest prawo antynikotynowe. Zdając sobie sprawę ze szkodliwości palenia, coraz więcej osób próbuje rzucić niezdrowy nałóg. W latach 2002–2017 liczba sprzedanych opakowań środków antynikotynowych wzrosła aż o ponad 300%. Szacuje się, że ok. 1,5 mln osób pali e-papierosy.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY ŚRODKÓW ANTYNIKOTYNOWYCH. ROK 2017 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

111 691 335 zł

2 200 432

62

50,76 zł

290%

302%

195%

3,2%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE Zahamowanie odsetka palaczy obserwowane jest w Polsce od połowy lat 90. W latach 1990–1994 papierosy paliło codziennie 51 proc. mężczyzn i 25 proc. kobiet. Dziś jest to o 20 proc. mniej mężczyzn i o 7 proc. mniej kobiet. Największą w ostatnich latach rewolucję może przynieść dyrektywa tytoniowa, która przyjęła 1 stycznia 2020 roku jako ostateczny termin wprowadzenia szeregu zmian ograniczających dostępność papierosów na terytorium wszystkich państw członkowskich. Szkodliwości papierosów nie da się kwestionować. 7 milionów osób na świecie umiera rocznie z powodu palenia papierosów. Do tego należy doliczyć 900 000 biernych palaczy. Globalna liczba palaczy oceniania jest na 1,1 mld osób, 80% z nich żyje w krajach o niskim lub średnim dochodzie. W 2025 roku może to być nawet 1,6 mld osób. W niektórych krajach liczba osób codziennie sięgających po papierosa szybko rośnie. Przykładem jest Indonezja, gdzie według WHO problem nałogu tytoniowego dotyczy już 80 proc. mężczyzn. W USA sprzedaż papierosów w latach 2001–2016 spadła aż o 37 proc. Paradoksalnie, na skutek wzrostu cen, koncerny tytoniowe zanotowały w tym czasie wzrost dochodów o 32 proc. Do pierwszej piątki największych rynków papierosowych należą: Chiny, Rosja, USA, Indonezja i Japonia. Przez chwilę wydawało się, że rozwiązaniem są e-papierosy. Ich sprzedaż w latach 2005–2016 wzrosła z 50 mln USD do 7,5 mld USD (150-krotnie!). Szybko okazało się, że ich szkodliwość jest niewiele mniejsza od tradycyjnych papierosów. Do tego miłośnicy tradycyjnego tytoniu nie przeszli na e-papierosy. Ich stosowanie jest coraz bardziej ograniczane.

140

70

120

60

100

50

80

40

60

30

40

20

20

10

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

0

PROGNOZA

OSOZ Polska 8/1018

73

MONITOR ZDROWOTNY

Foto: designed by freepik.com

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Jest wiele sposobów wspomagających rzucenie palenia. Wśród nich można wymienić stosowanie inhalatora, psychoterapię behawioralną, akupunkturę, a nawet hipnozę. Najczęściej powszechne są jednak plastry, gumy i tabletki antynikotynowe dostępne w aptekach. Jak wygląda ich sprzedaż?

Opis rynku Analizą objęto sprzedaż środków antynikotynowych zakwalifikowanych do grupy ATC N07BA. Na początku okresu analiz prowadzonych przez OSOZ (rok 2002) rynek produktów antynikotynowych był warty 28,62 mln zł. Od tego okresu, aż do 2009 roku, wartość sprzedaży systematycznie wzrastała – od 1,29% w 2004 roku, aż do 44,03% w 2007 roku. W 2009 roku wartość sprzedaży środków antynikotynowych wynosiła 117,12 mln zł i była najwyższa w całym okresie analiz (wzrost o 25,58%).

Na ten wynik mogła mieć wpływ podwyżka akcyzy wprowadzona od 1 stycznia 2009 roku i tym samym wzrost cen papierosów. W kolejnych latach wartość sprzedaży kształtowała się na poziomie

74

OSOZ Polska 8/1018

powyżej 100 mln zł (za wyjątkiem roku 2012). W 2017 roku rynek środków antynikotynowych dostępnych w aptekach był o 2,68% wyższy niż w roku poprzednim oraz o 290,29% większy niż w 2002 roku osiągając wartość 111,69 mln zł.

Sprzedaż środków antynikotynowych kształtuje się bardzo podobnie jak wartość sprzedaży. W tym przypadku okres wzrostu przypada na lata 2002– 2010, kiedy to ilość sprzedaży wzrastała od 5,11% w 2010 roku, aż do 41,18% w roku 2008. W 2010 ilość sprzedanych opakowań była największa w całym okresie i wynosiła 2,30 mln sztuk.

W kolejnych latach występowały wzrosty raz po raz przeplatane spadkami.

W 2017 roku w aptekach zostało sprzedanych 2,20 mln opakowań środków an-

tynikotynowych, a to o 2,18% więcej niż w roku poprzednim. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu wspomagającego rzucenie palenia w całym okresie analiz utrzymywała się na podobnym poziomie. W 2002 roku wynosiła 52,39 zł, natomiast w minionym roku była równa 50,76 zł. Najwięcej pacjenci płacili za środki antynikotynowe w 2007 roku – 59,41 zł, a najmniej w 2012 roku – 42,73 zł. W skali pojedynczego miesiąca najwyższa cena występowała w lutym 2017 roku, a najniższa w lipcu 2011 roku. Średniomiesięczna wartość sprzedaży wyliczona na podstawie 17 ostatnich lat pokazuje, że na środki antynikotynowe pacjenci wydają najwięcej w styczniu – średnio 9,03 mln zł. Można to skoja-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

10

54,50 55,81 51,95 47,94 48,67 64,37 62,01 63,00 54,81 49,66 53,61 71,85 55,14 61,94 60,84 58,74

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2017 a nie będące w ofercie w 2002 roku

3

68,91 64,58 66,90 58,66 60,31 58,62 59,35 58,66 56,28 56,25 57,33 55,36 56,77 56,09 58,35

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

0

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

0

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

1

86,47 91,05 90,59 90,66 89,54 87,69 90,21 90,51 89,13 81,95 70,91 66,09

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

5

91,28 93,07 89,70 55,49 51,91 48,71 56,73 51,56 88,99 88,49 75,05

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

2

20,58 51,90 51,46 49,26 52,36 44,46 46,18 54,25 61,29 63,75

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

3

61,35 23,30 18,39 18,05 18,25 19,69 18,68 17,43 19,30

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

6

19,69 54,81 43,43 65,88 75,28 74,44 75,25 71,75

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

4

51,15 62,17 62,01 48,99 63,00 65,67 64,79

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

8

21,29 23,46 26,08 31,68 28,03 23,50

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

6

61,92 65,70 65,71 67,68 66,23

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

12

22,33 29,75 28,02 18,09

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

1

71,33 70,65 69,92

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

7

49,79 39,96

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

2

55,46

Liczba badanych produktów

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

10

54,50 55,81 51,95 47,94 48,67 64,37 62,01 63,00 54,81 49,66 53,61 71,85 55,14 61,94 60,84 58,74

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w 2017 roku

1

70,27 60,29 52,75 42,46 62,37 55,59 52,57 56,61 56,64 51,97 56,84 54,49 48,90 55,66 66,31

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2017

0

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2017

1

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2017

0

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2017

0

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2017

1

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2017

0

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2017

5

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2017

0

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2017

0

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2017

0

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2017

0

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2017

1

24,55 37,51 12,84

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2017

2

18,04 14,35

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2017

2

12,07

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

35,02 35,15 35,16 35,08 34,44 34,62 34,52 37,34 37,56 34,99 32,74 30,12 25,35 —

69,62 60,39 56,50 35,77 61,07 51,57 51,21 52,10 51,31 50,01 —

—

—

—

—

—

—

—

—

22,14 21,84 22,40 21,40 31,75 22,70 17,25 12,20 —

OSOZ Polska 8/1018

75

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

rzyć z postanowieniami noworocznymi.

Najmniej za środki wspomagające rzucenie palenia pacjenci płacą w listopadzie – średnio 6,24 mln zł.

Rynek środków antynikotynowych jest stosunkowo wąski i charakteryzuje się niewielką rotacją produktów. W 2002 roku w aptekach dostępnych było 21 po-

zycji asortymentowych. W minionym roku były to 62 marki. Najwięcej nowych pozycji asortymentowych (15) pojawiło się w 2009 roku, a najwięcej (9) wycofanych zostało w roku 2015. Średnia cena dziesięciu produktów będących w ofercie od 2002 roku wynosiła w 2017 roku 58,74 zł. Natomiast średnia cena dwóch

produktów wprowadzonych w 2017 roku wynosiła 55,46 zł.

O ile w początkowych okresach analiz wartość sprzedaży stale wzrastała, o tyle od 2010 roku wartość rynku środków antynikotynowych nie charakteryzuje się już stałym trendem. Podobnie jest też z ilością sprzedaży. Poniżej znaj-

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży środków antynikotynowych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

28 617 603

546 279

52,39

1 362 743

26 013

21

2003

32 518 109

630 075

51,61

1 354 921

26 253

24

13,63%

2004

32 936 391

680 004

48,44

1 266 784

26 154

26

1,29%

7,92%

2005

36 803 257

802 604

45,85

1 226 775

26 753

30

11,74%

18,03%

2006

49 043 084

978 343

50,13

1 401 231

27 953

35

33,26%

21,90%

2007

70 635 040

1 189 024

59,41

1 765 876

29 726

40

44,03%

21,53%

2008

93 260 965

1 678 686

55,56

1 942 937

34 973

48

32,03%

41,18%

2009

117 121 050

2 191 864

53,43

1 859 064

34 791

63

25,58%

30,57%

2010

106 603 497

2 303 948

46,27

1 591 097

34 387

67

-8,98%

5,11%

2011

101 240 238

2 189 996

46,23

1 511 048

32 687

67

-5,03%

-4,95%

2012

97 735 362

2 287 536

42,73

1 527 115

35 743

64

-3,46%

4,45%

2013

106 213 699

2 130 892

49,84

1 800 232

36 117

59

8,67%

-6,85%

2014

107 913 203

2 089 133

51,65

1 769 069

34 248

61

1,60%

-1,96%

2015

105 157 002

1 867 292

56,32

2 022 250

35 909

52

-2,55%

-10,62%

2016

108 775 996

2 153 454

50,51

1 812 933

35 891

60

3,44%

15,33%

2017

111 691 335

2 200 432

50,76

1 801 473

35 491

62

2,68%

2,18%

2018

111 108 877

2 304 510

48,21

—

—

—

-0,52%

4,73%

2019

107 723 632

2 149 259

50,12

—

—

—

-3,05%

-6,74%

15,34%

Rys. 1. Wartość sprzedaży środków antynikotynowych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƐƓ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƑ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ѷ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Od 2013 roku wartość sprzedaży środków antynikotynowych przewyższa 100 mln zł, a w 2017 roku wynosiła dokładnie 111,69 mln zł.«

Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

76

OSOZ Polska 8/1018

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań środków antynikotynowych sprzedanych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƑƔƏ ƏƏƏ

ƑƏƏ ƏƏƏ

ƐƔƏ ƏƏƏ

ƐƏƏ ƏƏƏ

» Ilość sprzedaży środków antynikotynowych w 2002 roku wynosiła nieco ponad 0,5 mln opakowań.

W minionym roku było to już 2,2 mln opakowań.«

ƔƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie środka antynikotynowego w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƕƏ

ѵƏ

ƔƏ

ƓƏ

ƒƏ

» W całym badanym okresie średnia cena za pojedyncze opakowanie środka antynikotynowego kształtowała się w granicach od 40 do 60 zł. Najwyższa wystąpiła w lutym 2007 roku - 60,62 zł.«

ƑƏ

ƐƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 4. Liczba różnych środków antynikotynowych dostępnych w aptekach w latach 2002–2017 ѶƏ ƕƏ ѵƏ ƔƏ ƓƏ ƒƏ

» Rynek środków antynikotynowych nie jest zbyt liczny. Obecnie pacjenci mogą wybierać spośród około 60 pozycji asortymentowych.«

ƑƏ ƐƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƕ

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 8/1018

77

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ć&#x2013;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2022;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

dujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; prognozy, ktĂłre pokazujÄ&#x2026;, jak w najbliĹźszych latach moĹźe ksztaĹ&#x201A;towaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; analizowany rynek.

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci 111,11 mln zĹ&#x201A; oraz 107,72 mln zĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; tyle wedĹ&#x201A;ug obliczonych przez ekspertĂłw OSOZ prognoz bÄ&#x2122;dzie wynosiĹ&#x201A;a wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;rodkĂłw antynikotynowych w 2018 i 2019 roku. Oznacza to spadek o 0,52% w bieĹźÄ&#x2026;cym roku, a nastÄ&#x2122;pnie o 3,05%.

W pierwszym pĂłĹ&#x201A;roczu 2017 roku wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ĺ&#x203A;rodkĂłw antynikotynowych wynosiĹ&#x201A;a 57,08 mln zĹ&#x201A;, a w analogicznym okresie roku 2018 â&#x20AC;&#x201C; 55,97 mln zĹ&#x201A;. NastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; wiÄ&#x2122;c spadek o 1,99%.

IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w 2018 roku wzroĹ&#x203A;nie o 4,73% w stosunku do roku poprzedniego i bÄ&#x2122;dzie wynosiĹ&#x201A;a 2,30 mln opakowaĹ&#x201E;. W 2019 roku nastÄ&#x2026;pi spadek o 6,74% i sprzedaĹź uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; na poziomie 2,15 mln opakowaĹ&#x201E;. Ĺ&#x161;rednia cena sprzedaĹźy za pojedyncze opakowanie analizowanej grupy produktĂłw w 2018 roku spadnie o 5,01%, a w 2019 roku wzroĹ&#x203A;nie o 3,96%. BÄ&#x2122;dzie wiÄ&#x2122;c wynosiÄ&#x2021; 48,21 zĹ&#x201A; w bieĹźÄ&#x2026;cym roku i 50,12 zĹ&#x201A; w roku kolejnym. Ĺ&#x161;rednia cena za pierwsze pĂłĹ&#x201A;rocze 2018 roku wynosi 40,34 zĹ&#x201A;. W roku poprzednim byĹ&#x201A;o to odpowiednio 44,12 zĹ&#x201A;.

78

OSOZ Polska 8/1018

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

Podsumowanie W minionym roku pacjenci zakupili ponad 2 mln opakowaĹ&#x201E; Ĺ&#x203A;rodkĂłw antynikotynowych za wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ponad 111 mln zĹ&#x201A;. Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie wynosi okoĹ&#x201A;o 50 zĹ&#x201A;. Omawiana grupa produktĂłw stanowi niewielkÄ&#x2026; czeĹ&#x203A;Ä&#x2021; caĹ&#x201A;ego rynku aptecznego, ale na poczÄ&#x2026;tku badanego okresu sprzedaĹź wynosiĹ&#x201A;a okoĹ&#x201A;o 550 tys. opakowaĹ&#x201E;, wiÄ&#x2122;c od tego czasu zwiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; czterokrotnie. W obecnych czasach pacjenci coraz mocniej stawiajÄ&#x2026; na zdrowy tryb Ĺźycia i decydujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na rzucenie palenia. W ostatnich latach spada liczba palaczy w Polsce, choÄ&#x2021; nadal nasz kraj naleĹźy do czoĹ&#x201A;Ăłwki w Europie pod wzglÄ&#x2122;dem liczby osĂłb siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026;cych po papierosy. Trzeba takĹźe wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122;, Ĺźe apteki nie sÄ&#x2026; jedynymi punktami sprzedaĹźy Ĺ&#x203A;rodkĂłw z tej grupy. MoĹźna je Ĺ&#x201A;atwo zakupiÄ&#x2021; w sklepach ogĂłlnodostÄ&#x2122;pnych oraz w sprzedaĹźy internetowej. Prognozy wskazujÄ&#x2026;, Ĺźe w bieĹźÄ&#x2026;cym roku sprzedaĹź produktĂłw wspomagajÄ&#x2026;cych rzucenie palenia wzroĹ&#x203A;nie do 2,3 mln opakowaĹ&#x201E;. Na ich popyt ma wpĹ&#x201A;yw kilka czynnikĂłw, w tym m.in. kampanie antynikotynowe, regulacje prawne (kolejne nowelizacje ustawy antynikotynowej, dyrektywa UE dotyczÄ&#x2026;ca wyrobĂłw tytoniowych), ceny pa-

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-৳7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

pierosĂłw skorelowane z wysokoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; akcyzy. Ale takĹźe rozwĂłj alternatywnych form uĹźywek, jak papierosy elektroniczne, ktĂłre przez wielu konsumentĂłw postrzegane sÄ&#x2026; jako zdrowsza alternatywa.

W ten sposĂłb w ostatnich latach wiele osĂłb zamiast rzuciÄ&#x2021; palenie, zdecydowaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; na ich nowÄ&#x2026; formÄ&#x2122; w postaci e-papierosĂłw. MoĹźna siÄ&#x2122; spodziewaÄ&#x2021;, Ĺźe ze wzglÄ&#x2122;du na rosnÄ&#x2026;ce koszty leczenia chorĂłb wywoĹ&#x201A;anych paleniem papierosĂłw, przepisy antynikotynowe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; systematycznie zaostrzane, co w efekcie znajdzie odzwierciedlenie w sprzedaĹźy Ĺ&#x203A;rodkĂłw antynikotynowych. Trudno teĹź przewidzieÄ&#x2021;, czy na rynek nie zostanÄ&#x2026; wprowadzone nowoczeĹ&#x203A;niejsze i skuteczniejsze formy walki z naĹ&#x201A;ogiem. ď Ź Metodologia prognoz Do obliczenia prognoz wykorzystano metodÄ&#x2122; najmniejszych kwadratĂłw z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. JednoczeĹ&#x203A;nie zaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci nie wystÄ&#x2026;piÄ&#x2026; Ĺźadne wahania przypadkowe mogÄ&#x2026;ce w znaczÄ&#x2026;cy sposĂłb wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; na sprzedaĹź. Przez wahania przypadkowe naleĹźy rozumieÄ&#x2021; wszystkie te elementy, ktĂłre nie wystÄ&#x2122;powaĹ&#x201A;y w sposĂłb powtarzalny historycznie, a ktĂłre mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; istotny wpĹ&#x201A;yw na ksztaĹ&#x201A;t sprzedaĹźy rynku.

KOMPENDIUM SUPLEMENTÓW DIETY w KS-APTEKA

Ponad 11 000 suplementów diety na rynku! %\[ \PCU\ UM CF[ KEJ YU\[UVMKEJ! ,Wʮ VGTC\ Y -5 #RVGMC FQUVɓR FQ RQFINɁFW UM CFȲY UWRNGOGPVȲY FKGV[ PC MCTVCEJ RTQFWMVȲYЯ

9 QMPKG 5RT\GFCʮ[ Wʮ[L MNCYKU\C PC RTQFWMEKG Q\PCE\QP[O

9 QMPKG 5RT\GFCʮ[ Wʮ[L MNCYKU\C PC RTQFWMEKG Q\PCE\QP[O

OTWART Y

SYSTEM

OCHRONY

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

Czyt likac aj OSO ji mobiln Z Ne ej ws

w ap

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna.

Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.