Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia by OSOZ Polska

Wrzesień 2015 Dobre strony rynku ochrony zdrowia

www.osoz.pl ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

wrzesień

9 / 2015

OSOZ

Ogólnopolski System Ochron y Zdrowia

WIELKA ZMIANA

Eksperci zarządzania i komunikacji w ochronie zdrowia podpowiadają, jak podnieść poziom satysfakcji pacjenta i wzmocnić pozycję konkurencyjną placówki medycznej.

meneDŻer miesiąca

ORGANIZACJA PRACY

JOHN NOSTA

ANNA RULKIEWICZ

pomnażanie czasu

władza pacjenta

O łączeniu misji społecznej z biznesem, rynku zdrowia i wyzwaniach.

Kilkanaście minut wizyty pacjenta. Jak je dobrze wykorzystać?

Technologie, które zdominują przyszłość medycyny.

tƐŬĂǏ ůĞŬŝ

tǇďŝĞƌǌ ĂƉƚĞŬħ

KtoMaLek.pl

Zarezerwuj leki przez internet

ųſǏ ǌĂŵſǁŝĞŶŝĞ

KĚďŝĞƌǌ ǁ ĂƉƚĞĐĞ

NOTA BENE

Przełamać izolację

Od 1 stycznia 2015 roku pacjenci powinni mieć możliwość umówienia się na wizytę przez Internet. A jak jest naprawdę? Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej, placówki posiadające kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia muszą umożliwić pacjentom zapisywanie się przez Internet na wizyty do specjalisty oraz zabiegi w szpitalu. Tak powinno się stać już z początkiem bieżącego roku, o czym w sierpniu przypomniała Rzeczpospolita. Realia wyglądają zupełnie inaczej.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Z kontroli przeprowadzonych przez NFZ nasuwa się pesymistyczny wniosek: większość placówek ma problem ze spełnieniem wymagań ustawy. Mało tego, rejestracja pozostaje jednym z najbardziej newralgicznych punktów polskiej ochrony zdrowia. Zdarza się, że pacjenci muszą ustawiać się w kolejce o godzinie 6 rano, a pod wskazanym numerem telefonu nikt nie odpowiada lub linia jest ciągle zajęta. Organizacja rejestracji pokazuje wprost, jak placówka traktuje swoich pacjentów i jaki typ kultury organizacyjnej reprezentuje. Tworzy też pierwsze wrażenie, które później trudno zmienić. Jest tematem rozmów pacjentów i większości komentarzy na forach internetowych. Między innymi dlatego e-rejestrację wdrażają w pierwszej kolejności placówki medyczne świadome własnego wizerunku i wartości marki. Przeważają jednostki świadczące usługi prywatne, gdzie e-rejestracja jest standardem, elementem podnoszenia jakości obsługi klienta i budowania pozycji konkurencyjnej. W ostatnich latach przekonuje się do niej publiczna ochrona zdrowia. Korzystają pacjenci i sama organizacja, redukując liczbę zbędnych rozmów telefonicznych, nie tylko w rejestracji. Społeczeństwo jest coraz lepiej wyedukowane cyfrowo, dostęp do Internetu w smartfonie stał się standardem, chętnie korzystamy z e-usług. Technologiczna strona e-rejestracji to dopiero połowa sukcesu. Prędzej czy później pacjent zgłasza się na wizytę i od tego momentu odpowiedzialność za sposób komunikacji leży w rękach personelu. Do gry dołączają emocje, stres, niecierpliwość i choroba pacjenta. Trudno zrozumieć, dlaczego niektóre przychodnie i szpitale odgradzają się wysokim murem od swoich pacjentów już na pierwszej linii kontaktu. Niezależnie od powodów, jest to droga donikąd. Najszybciej zrozumieli to ci, którym naprawdę zależy na pacjentach. Czas najwyższy, by do e-rejestracji przekonała się cała ochrona zdrowia.

Czy pacjenci potrzebują e-rejestracji? Kiedy ponad 10 lat temu pierwsze placówki zaczęły wdrażać rejestrację internetową, niewielu pacjentów chciało z niej korzystać. Dziś jest to coraz popularniejsza opcja umówienia wizyty, podobnie jak zakupy internetowe czy e-bankowość. Wszystkie większe sieci medyczne posiadają nie tylko e-rejestrację, ale także dedykowane aplikacje na telefon komórkowy. Pokolenie wychowane w rzeczywistości cyfrowej przyzwyczajone jest do załatwiania formalności w sieci internetowej.

wrzesień 2015 CZASOPISMO

NAUKA

6 Zdjęcie numeru Latający ambulans

8 Rynek zdrowia w pigułce

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

Walka na obietnice

INNOWACJE

12 Alert epidemiologiczny

Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (listopad 2015)

13 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 Nowości i wynalazki Diagnoza w lustrze, pomiar emocji, monitoring dziecka, czujnik snu itd.

16 Laboratorium technologii Homo electronicus

RAPORT

ROZMOWY

18 Duże zmiany małym kosztem

Eksperci zarządzania oraz komunikacji w ochronie zdrowia podpowiadają, jak motywować pracowników placówek medycznych, podwyższyć standardy obsługi pacjenta, wzmocnić pozycję konkurencyjną.

22 Menedżer Miesiąca. Zarządzanie przez pryzmat efektów Anna Rulkiewicz (Prezes Grupy LUX MED)

24 Władza pacjenta John Nosta (NOSTALAB)

27 Składanie puzzli zdrowotnych Horst Merkle (Continua Health Alliance)

PRAKTYKA

29 Infografika

30 Legislacja

Trendy zdrowia Kolejki oczekujących

32 Nawigator Pomnażanie czasu

35 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES Robot Walker for Elderly People in Public Spaces

OPINIE

39 Felieton Zamknięte, na sprzedaż

42 Badanie Internet i zdrowie

46 Projekt Staże dla menedżerów

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

18 mln

To liczba opakowań leków na alergię, które zostaną sprzedane w aptekach w 2015 roku (dokładna prognoza OSOZ: 18 381 636 sztuk). Łącznie wydamy na nie ponad 271 mln zł. Średnia cena za jedno opakowanie zbliży się do poziomu 15 zł. Szczegółowa analiza sprzedaży na str. 60.

3 150



W sierpniu liczba pacjentów robiących zakupy w statystycznej aptece spadła o 210 osób.

25,73%



Nieznacznie rośnie marża apteczna (+1,5%), ale jednocześnie jest o 3,4% mniejsza niż rok temu.

„Polski system ochrony zdrowia potrzebuje dodatkowych źródeł finansowania.” Anna Rulkiewicz (Prezes Grupy LUX MED) o filozofii zarządzania i rynku. Rozmowa na str. 22.

60 STATYSTYKI PROGNOZY

48 Monitor zjawisk epidemiologicznych Sierpień 2015 – mapy zdrowotne kraju

52 Struktura dystrybucji leków Rynek farmaceutyczny w sierpniu

60 Analiza OSOZ Alergia

SYSTEMY IT

66 Serwisy internetowe Zamawianie leków on-line w aptece

68 KS-APTEKA Zintegrowany System Obsługi Apteki

69 KS-SOMED Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

71 Nauka w Polsce Polskie badania potwierdzają: zanieczyszczenie powietrza szkodzi sercu

73 Kalendarz wydarzeń. Raporty on-line 74 Kultura Nowości książkowe

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na wrzesień 2015 r., liczba członków Rady: 100 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab. Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 60. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 67. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 68. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 69. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 70. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 71. dr n. med. Andrzej Rakowski, 72. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 73. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 74. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 75. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 76. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 77. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 78. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 79. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 80. lek. Maciej Sokołowski, 81. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 82. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 83. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 84. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 85. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 86. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 87. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 88. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 89. dr n. med. Jakub Trnka, 90. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 91. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 92. prof. dr hab. Andrzej Wall, 93. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 94. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 95. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 96. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 97. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 98. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 99. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 100. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

nauk a

Latający ambulans W stanach zagrożenia życia każda sekunda ma znaczenie. Zanim na miejsce zdarzenia przyjedzie ambulans – co zazwyczaj trwa kilka, kilkanaście minut – z pierwszą pomocą o wiele szybciej może dotrzeć medyczny dron. Nad takim urządzeniem pracuje Alec Momont, inżynier z Uniwersytetu Technicznego w Delf. Naukowiec planuje stworzyć drona sprzężonego z defibrylatorem. Na podstawie sygnału GPS (wysłanego przez świadka zdarzenia, gdzie u poszkodowanego doszło do zatrzymania akcji serca), stacja pogotowia ratunkowego dostarczyłaby defibrylator nawet w kilkadziesiąt sekund. Ratownicy obecni w wysłanej równolegle karetce pogotowia, dzięki wbudowanym kamerom, urządzeniom pomiarowym i komunikacyjnym, mogliby zdalnie przekazać najpilniejsze instrukcje postępowania. Wśród innych zastosowań dronów medycznych wymienia się m.in. szybki transport krwi, dostarczanie leków na tereny niedostępne lub objęte konfliktami zbrojnymi.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

nauk a

Stare i nowe zdrowotne programy partyjne, walka o Narodowy Program Zdrowia Psychicznego zagrożony przez ustawę o zdrowiu publicznym oraz o podwyżki dla pielęgniarek, VI Forum Ochrony Zdrowia w Krynicy-Zdroju i kolejne raporty zdrowotne – tym żyły osoby związane z ochroną zdrowia w drugiej połowie sierpnia i na początku września.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Foto: designed by freepik.com

Walka na obietnice

rynek ZDROWIA W PIGUŁCE

Aleksandra Kurowska

Już po raz szósty z rzędu w ramach Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju zorganizowano Forum Ochrony Zdrowia (FOZ). To okazja, by z dala od stolicy, w mniej nerwowej politycznie atmosferze porozmawiać o rzeczach ważnych: finansowaniu systemu, wycenie świadczeń i ewentualnym różnicowaniu jej ze względu na efekty leczenia, polityce lekowej. Dlatego na FOZ nie mogło zabraknąć naszej redakcji, która objęła wydarzenie patronatem medialnym. Podczas kilkudziesięciu paneli tematycznych, szczególnie zwrócił uwagę postulat wprowadzenia dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych, ale w wersji obowiązkowej dla wszystkich osób zatrudnionych, także w małych i średnich firmach. Pomysł, poza Polską Izbą Ubezpieczeń, firmami LUX MED i PZU, pre-

zentowali wiceministrowie pracy i zdrowia. Z ubezpieczenia miałby być finansowany m.in. szybszy dostęp do usług AOS i rehabilitacji, na czym skorzystać mieliby pracownicy, pracodawcy (m.in. z powodu rzadszych absencji chorobowych), inni pacjenci (dzięki skróceniu kolejek na świadczenia z NFZ) oraz polskie PKB. Ocenę tej propozycji pozostawiam czytelnikom. Muszę jednak zaznaczyć, że różni się od tego, co kilka dni później ukazało się w wyborczym programie PO. W kontekście FOZ trzeba też odnotować, że nigdy wcześniej przedstawiciele kierownictwa MZ tak wiele i z entuzjazmem nie mówili o innowacjach. Diabeł jak zawsze tkwi pewnie w szczegółach. Wydaje się, że minister Marian Zembala, używając tego terminu, ma na myśli raczej telemedycynę niż terapie lekowe. Dla niej, MZ i NFZ otwiera szeroko

nauk a

drzwi. Zaczyna od telekonsultacji kardiologicznych (ukuto nawet nowy termin: model zabrzański) i geriatrycznych, ale chce je rozciągnąć m.in. na diabetologię i onkologię. Ciekawa była też dyskusja o tym, jak wprowadzić system wyceny oparty na wskaźnikach jakości oraz skuteczności leczenia.

Finanse Jednym z najbardziej elektryzujących tematów jest to, czy zgodnie z zapowiedziami odbędą się konkursy dla szpitali i czy NFZ znów będzie aneksować umowy. Z tego co minister Zembala mówił podczas spotkania w BCC wynika, że opóźnienie może wynieść 1–1,5 roku. Ale w PO głosy w tej sprawie są podzielone, część polityków się z tym nie zgadza. Wśród ważnych kwestii finansowych znalazły się m.in. dalsze prace nad wycenami świadczeń w AOTMiT, kolejne pomysły na dodatkowe polisy zdrowotne – nie tylko wspomniane wcześniej, ale też inne. Część onkologów, eksperci Fundacji Watch Health Care oraz EY rozpoczęli dyskusję o potrzebie powołania specjalnego funduszu, w ramach którego finansowane byłyby terapie onkologiczne (nierefundowane przez NFZ, np. z powodu fiaska rozmów w komisji ekonomicznej MZ), leki stosowane poza ich CHPL (red. Charakterystyka Przeznaczenia Leku). Na razie mówi się o przykładowym poziomie składek w zakresie ok. 50–75 zł miesięcznie. Czy Polacy, będą je masowo kupowali? Śmiem wątpić. Jeśli chodzi o polisy zdrowotne, to tych – mimo braku regulacji prawnych – Polacy kupują coraz więcej. W I kw. 2015 sprzedaż wzrosła o 32 proc. w stosunku do analogicznego okresu rok wcześniej. Na koniec marca miało je ponad 1,2 mln Polaków – wynika z danych PIU. Największą dynamikę wykazuje sprzedaż polis indywidualnych. Ich liczba wzrosła ponad trzykrotnie. Pamiętajmy jednak, że chodzi o różne ubezpieczenia związane ze zdrowiem, a nie tylko odpowiedniki abonamentów. Polskie Towarzystwo Onkologiczne postuluje z kolei zwiększenie pieniędzy na Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych o ok. 100 mln zł (wobec planowanych 250 mln zł), co mogłoby pomóc zmniejszyć różnice w skuteczności leczenia między Polską a UE. Rząd skierował do konsultacji kolejną edycję NPZN. Minister zdrowia podpisał rozporządzenie podnoszące wynagrodzenia pie-

lęgniarek średnio o 600 zł brutto w ratach po 300 zł od 1 września br. i od stycznia 2017 r. (jako dodatkowe środki finansowe do umów z NFZ). Ale później w czasie protestu pielęgniarek i położnych pod MZ, które domagają się 1500 zł podwyżki i poprawy warunków pracy, złożył kolejną obietnicę. MZ zaoferowało po 400 zł podwyżki przez kolejne cztery lata – w sumie 1600 zł.

Wieści z rynku MZ wyraziło zgodę na utworzenie piętnastego w Polsce centrum urazowego. Powstanie w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Częstochowie. Resort przeznaczy na ten cel 20 mln. zł. Minister popiera też pomysł utworzenia w Zabrzu Śląskiego Centrum Hematologii i Onkologii Dziecięcej. Byłaby możliwość włączenia go do Europejskiej Sieci Onkologii Dziecięcej, co umożliwiłoby m.in. wspólne badania i wymianę naukową. Kolejne placówki medyczne otwierają m.in. Medicover (nowa przychodnia w Krakowie, American Clinic Warsaw dla obcokrajowców wydzielona w szpitalu na warszawskim Wilanowie) oraz Falck (nowa placówka w Katowicach). Dom Lekarski zawarł umowę najmu nieruchomości pod wielospecjalistyczne centrum medyczne, zabezpieczające potrzeby mieszkańców prawobrzeżnej części Warszawy. Przy Szpitalu Bonifratrów w Łodzi rozpoczął działalność Zakład Opiekuńczo-Leczniczy. Neuca Med kupiła 100 proc. udziałów w Medicus Grójec – to już trzynasta placówka medyczna sieci powiązanej z dystrybutorem leków. Legislacja Sejm uchwalił ustawę o zdrowiu publicznym. W czasie ostatnich prac w ko-

» Diagnoza społeczna: rośnie znacznie liczba osób wręczających łapówki, by dostać świad- czenie zdrowotne.« misji wprowadzono poprawki utrzymujące Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. Wcześniej zakładano, że ten ostatni zostanie zlikwidowany w związku z przyjęciem Narodowego Programu Zdrowia, ale po fali protestów lekarzy, ekspertów i pacjentów uznano, że w NPR znajdzie się tylko część dotycząca profilaktyki i edukacji zdrowia psychicznego.

Farmacja Firmy, zarówno innowacyjne jak i generyczne, próbują zwrócić uwagę ministra i opinii publicznej na działania urzędników MZ, którzy przy okazji odnawiania decyzji refundacyjnych oczekują obniżek cen rzędu kilkudziesięciu procent. MZ opublikowało nowe obwieszczenie z listą leków objętych zakazem wywozu. Jest na niej 183 różnych dawek i form kilkudziesięciu preparatów. W pierwszym obwieszczeniu było ich 257, co oznacza, że dostępność wielu leków poprawiła się. W przypadku chęci wywozu leków z listy, GIF zgłasza sprzeciw. Do połowy września wydał ich ok. tysiąc. Po raz pierwszy od czasu przyjęcia ustawy refundacyjnej zaplanowano wzrost całkowitego budżetu na refun-

DODATKOWE UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE Procent gospodarstw domowych niezainteresowanych i zainteresowanych wykupieniem dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego w wysokości do 100 i powyżej 100 zł miesięcznie w 2011, 2013 i 2015 r.

powyżej 100 zł

do 100 zł

nie

2011

2,5% 2,8% 4,2%

2013 23,6% 24,7% 28,7%

2015

73,5% 72,4% 67,1%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

nauk a

Wyniki badania CATIbus przeprowadzonego przez Millward Brown na zlecenie INFARMY, w dniach 28-31 sierpnia 2015, na reprezentatywnej próbie Polaków w wieku 18 lat+

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

59%

82%

Nowoczesne terapie lekowe umożliwiają szybszy powrót do pracy i dłuższą aktywność zawodową

Dostęp do nowoczesnych terapii lekowych ma wpływ na poprawę stanu zdrowia społeczeństwa Dostęp do nowoczesnych terapii lekowych pozwala ograniczyć koszty leczenia chorego

Nowoczesne terapie lekowe umożliwiają szybszy powrót do pracy i dłuższą aktywność zawodową

Pacjenci w Polsce nie mają dostępu do nowoczesnych terapii lekowych na równi z pacjentami w innych krajach Unii Europejskiej

78% 28%

82%

Dostęp do nowoczesnych terapii lekowych ma wpływ na poprawę stanu zdrowia społeczeństwa

59%

Skrócenie kolejek

GŁOSUJĘ NA ZDROWIE

Pacjenci w Polsce nie mają dostępu do nowoczesnych terapii lekowych na równi z pacjentami w innych krajach Unii Europejskiej

86%

Zgodziłoby się na podwyżkę składki zdrowotnej, która gwarantowałaby im dostęp do nowoczesnych terapii lekowych

Wyniki badania CATIbus przeprowadzonego przez Millward Brown na zlecenie INFARMY, w dniach 28-31 sierpnia 2015, na reprezentatywnej próbie Polaków w wieku 18 lat+

79%

Ułatwienie dostępu do nowoczesnych metod leczenia i leków

79%

Dostęp do nowoczesnych terapii lekowych pozwala ograniczyć koszty leczenia chorego

Poprawa stanu zdrowia Polaków powinna być priorytetowym obszarem działań nowego rządu

Ułatwienie dostępu do nowoczesnych metod leczenia i leków

22%

Zwiększenie dostępności do lekarzy

76%

Pacjenci w Polsce nie mają wystarczającego dostępu do nowoczesnych terapii lekowych, czyli leków innowacyjnych

86%

22%

78%

Zmiana finansowania ochrony zdrowia

Partie polityczne powinny jasno określić swoje plany/propozycje dotyczące poprawy jakości funkcjonowania ochrony zdrowia w Polsce

Zwiększenie dostępności do lekarzy

11%

76%

86%

28%

Skrócenie kolejek

Pacjenci w Polsce nie mają wystarczającego dostępu do nowoczesnych terapii lekowych, czyli leków innowacyjnych

Polacy znają wartość nowoczesnych teraPii

91%

Zmiana finansowania ochrony zdrowia

Polacy źle oceniają dostęP do nowoczesnych teraPii lekowych

do najbardziej oczekiwanych zmian w ochronie zdrowia należą

Polacy chcą debaty o zdrowiu i zmian w systemie ochrony zdrowia

11%

Polacy źle oceniają dostęP do nowoczesnych teraPii lekowych

W czasie obecnej kampanii Wyborczej media i politycy poWinni pośWięcić Większą uWagę tematoWi ochrony zdroWia polakóW

Zgodziłoby się na podwyżkę składki zdrowotnej, która gwarantowałaby im dostęp do nowoczesnych terapii lekowych

Polityka PO postawiła wszystko na jedną kartę i złożyła na konwencji szereg obietnic. Podatek dochodowy, składki na ZUS oraz NFZ mają być zastąpione jedną „składką” – jednolitym PIT (prawdopodobnie w roku 2018). Dla rodzin o najniższych dochodach, całkowite obciążenia pensji mają wynieść ok. 10 proc. zamiast obecnych 30 proc. (z ZUS i NFZ). Stawki podatku mają progresywnie rosnąć wraz ze wzrostem dochodów na osobę i dla wszystkich być niższe niż obecnie (maksymalne obciążenie ma spaść z 43,5 proc. obecnie do 39,5 proc.). Stawki będą ujednolicone, tzn. obowiązywać będą niezależnie od rodzaju umowy o pracę. Premier Ewa Kopacz podczas spotkania z pracownikami firmy Pronar w Narwi stwierdziła: „dziś Polskę stać na to, by Polacy nie płacili ZUS-u i składki na NFZ”. Wprowadzone mają też zostać m.in. ubezpieczenia pielęgnacyjne, których celem będzie wsparcie opieki nad Polacy znają wartość nowoczesnych teraPii

Poprawa stanu zdrowia Polaków powinna być priorytetowym obszarem działań nowego rządu

łoby wiedzieć, jakie propozycje w tej kwestii mają poszczególne partie polityczne. 78 proc. ankietowanych uważa, iż dostęp do nowoczesnych terapii lekowych w Polsce jest niewystarczający.

87%

GŁOSUJĘ NA ZDROWIE

86%

Partie polityczne powinny jasno określić swoje plany/propozycje dotyczące poprawy jakości funkcjonowania ochrony zdrowia w Polsce

91%

87%

Raporty W ostatnich tygodniach opublikowano szereg wartych uwagi raportów. Najcie-

kawszym jest kolejna edycja „Diagnozy Społecznej”, z której wynika m.in., że spada zapał do dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych, rośnie za to znacznie liczba osób wręczających łapówki, by dostać świadczenie zdrowotne. Szerzej wyniki raportu przedstawimy w kolejnym wydaniu OSOZ-u. Ukazał się też m.in. raport „Wybory zdrowotne 2015” Polityki Insight, przygotowany na zlecenie MSD Polska. W dokumencie zebrano szereg informacji o zasadach działania systemu ochrony zdrowia w Polsce i zawarto postulaty i propozycje z wcześniejszych publikacji, m.in. raportów Pracodawców RP, EY, różnych instytutów, a dotyczące wielu kwestii. Osób z sektora ochrony zdrowia nic tu raczej nie zaskoczy, ale byłoby dobrze, gdyby taką wiedzę mieli politycy i mogli wyrobić sobie własne zdanie na temat polityki zdrowotnej państwa. Z kolei Millward Brown na zlecenie INFARMY, w ramach akcji „Głosuję na zdrowie”, przeprowadził badania dotyczące tego, na ile zdrowie jest ważnym tematem politycznym dla Polaków. Zdaniem 87 proc. badanych temat ochrony zdrowia powinien być traktowany jako priorytetowy – zarówno przez polityków, jak i media. 91 proc. deklaruje, że chciaPolacy chcą debaty o zdrowiu i zmian w systemie ochrony zdrowia

dację w roku rozliczeniowym w stosunku do poprzedniego roku. W tym roku wydatki na dopłaty do leków mają być o blisko 380 mln zł wyższe niż zapisano w planie finansowym NFZ. Z tego na refundacje nowych leków, nie mających refundowanego odpowiednika w danym wskazaniu, ma trafić 86 mln zł. Za I kwartał roku wydatki na refundację były wyższe od prognozowanych o 74,2 mln zł, a w kolejnych kwartałach różnica może rosnąć m.in. ze względu na zmiany na liście leków refundowanych. Jeśli zaś chodzi o preparaty bez refundacji, opublikowano ciekawe badanie dotyczące aptek internetowych. Klient zostawia w nich średnio 138 zł podczas jednej transakcji. Jednak aż 68 proc. porzuca koszyk, prawdopodobnie by wybrać tańszy sklep. Średnia cena kupowanego farmaceutyku to niecałe 23 zł. Klienci e-aptek najczęściej decydują się na sześć lub siedem produktów podczas jednych zakupów, by skorzystać z bezpłatnej dostawy – to wnioski z raportu o polskim rynku e-commerce firmy Gemius dla e-Commerce Polska.

nauk a

seniorami w warunkach domowych, ośrodków dziennych i stacjonarnych. „Dostępna i nowoczesna ochrona zdrowia” uplasowała się na 6 pozycji w programie PO. Wyprzedza ją m.in. polityka senioralna oraz edukacja. PiS, PO i Zjednoczona Lewica chcą też wspierać seniorów darmowymi lekami. PiS obiecuje darmowe leki dla seniorów po 75. roku życia. Ewa Kopacz zapowiedziała z kolei wprowadzenie bonu refundacyjnego na leki, który ma objąć ponad 3 mln osób – bez względu na wiek. Dla tych, którzy są zbyt obciążeni dopłatami do leków. Osobny kongres poświęcony zdrowiu zorganizowała w Gliwicach „Nowoczesna” Ryszarda Petru. Jako swoich ekspertów przedstawiła prof. Jacka Jassema, Grażynę Rogalę-Pawelczyk, szefową Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Ewę Borek z Fundacji „My Pacjenci”. Choć osoby te potem zastrzegały, że były tylko zaproszonymi gośćmi, którzy chcą przedstawić kolejnemu ugrupowaniu swoje opinie. Ugrupowanie nie przedstawiło jeszcze swojego programu w zakresie zdrowia. Jego lider ma szereg ciekawych postulatów, jak skrócenie kolejek, lepszy dostęp do leków, racjonalizacja wydatków i nieco bardziej

„egzotyczne”, jak wyznaczenie maksymalnych terminów realizacji świadczeń, a w razie ich przekroczenia – wypłaty odszkodowań.

Personalia Po zmianach, w Radzie Naukowej przy Ministrze Zdrowia zasiada 41 profesorów i doktorów. Przewodniczy jej prof. Kazimierz Roszkowski-Śliż, a jego zastępcą jest prof. Leszek Pączek. Minister dokonał tez przetasowań w zespołach problemowych działających przy MZ oraz powołał nowe, w tym zespół ds. opracowania map potrzeb zdrowotnych w zakresie kardiologii i kardiochirurgii (na jego czele stanął prof. Jarosław Kaźmierczak, konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii, a jego zastępczynią została Barbara Więckowska, Dyrektor Departamentu Analiz i Strategii MZ). MZ powołało też zespół roboczy ds. opieki farmaceutycznej. Przewodniczy mu Grzegorz Zagórny, naczelnik Wydziału Gospodarki Lekami w śląskim NFZ. Zastępcą jest Małgorzata Szelachowska. W zespole zasiada m.in. dr n. farm. Piotr Brukiewicz, Prezes Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej. Ten ostatni jest inicjatorem dyskusji na ten temat, co śląską Radę dodatkowo skonfliktowało z NRA.

Partie polityczne powinny jasno określić swoje plany/propozycje dotyczące poprawy jakości funkcjonowania ochrony zdrowia w Polsce

Poprawa stanu zdrowa Polaków powinna być priorytetowym obszarem działań nowego rządu

82%

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia oraz z Instytutem Zdrowia i Demokracji (IZID). Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej oraz Dzienniku Gazecie Prawnej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

87% 78%

Pacjenci w Polsce nie mają wystarczającego dostępu do nowoczesnych terapii lekowych, czyli leków innowacyjnych

Media i politycy powinni poświęcić większą uwagę tematowi ochrony zdrowia Polaków

Na zastępcę szefa GIS Marka Posobkiewicza wybrano w konkursie Włodzimierza Hudzika. Prof. Edward Wylęgała, kierownik Oddziału Klinicznego Okulistyki Wydziału Lekarskiego SUM, został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Powołano nowych szefów szpitali powiatowych – w Wadowicach – Józefa Budkę, w Opocznie – byłego starostę Marka Ksytę.

Plus i minus W podsumowaniach chciałam zwrócić uwagę na dwie inicjatywy. Do takich z ostatnich miesięcy zaliczyć można m.in. odważną Kancersutrę Fundacji Rak’n’Roll oraz portal dla organizacji pacjenckich www.siecdlazdrowia.pl. Za to talia czerwonych kartek należy się spotowi Zjednoczonej Lewicy (SLD+TR+PPS+UP+Zieloni) z umierającym pacjentem na szpitalnej podłodze, który nikogo nie dziwi, prócz dziewczynki mówiącej „Mamo, ten pan umarł”. Wiadomo, że okres przedwyborczy wiąże się z instrumentalnym traktowaniem problemów ochrony zdrowia, przejaskrawianiem niektórych kwestii. Ale nie tędy droga! Wstyd! 

86%

91%

» W tym roku wydatki na dopłaty do leków mają być o blisko 380 mln zł wyższe niż zapisano w planie finansowym NFZ.«

Nowoczesne terapie lekowe umożliwiają szybszy powrót do pracy i dłuższą aktywność zawodową

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (listopad 2015) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

90%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (listopad)

TREND W STOSUNKU DO październik

Dolnośląskie

2 065

Kujawsko-pomorskie

1 498

Łódzkie

1 462

Lubelskie

1 753

Lubuskie

1 856

Małopolskie

1 549

Mazowieckie

2 372

Opolskie

1 365

Podkarpackie

2 152

Podlaskie

1 591

Pomorskie

1 817

Śląskie

1 815

Świętokrzyskie

1 434

Warmińsko-mazurskie

1 106

Wielkopolskie

1 643

Zachodniopomorskie

1 729

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (listopad)

TREND W STOSUNKU DO październik

Dolnośląskie

4 576

Kujawsko-pomorskie

3 677

Łódzkie

3 576

Lubelskie

4 257

Lubuskie

3 897

Małopolskie

4 166

Mazowieckie

5 091

Opolskie

3 271

Podkarpackie

3 783

Podlaskie

4 486

Pomorskie

4 115

Śląskie

3 751

Świętokrzyskie

2 768

Warmińsko-mazurskie

3 087

Wielkopolskie

3 783

Zachodniopomorskie

3 882

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

83%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

I nn o w a c j e

aplikacje 1.

5. 4.

 Honorowy Dawca Energii

 Coursera

 Headspace

Aplikacja, dzięki której można wspierać jedną z pięciu wybranych organizacji charytatywnych – po prostu biegając, jeżdżąc na rowerze, a nawet spacerując. W czasie aktywności fizycznej zliczane są przemierzone kilometry, następnie automatycznie zamieniane na energię. Można trenować i pomagać w każdym miejscu – trzeba jedynie wybrać miasto, które chce się wspierać. Na zakończenie akcji przekazana zostanie darowizna na cele charytatywne.

Świetna aplikacja, która otwiera drzwi osobom chcącym się dokształcać, nie tylko w tematach związanych z ochroną zdrowia. Uniwersytety z całego świata oferują bogatą ofertę kursów on-line. Epidemiologia, zdrowie publiczne, komunikacja z pacjentem, jakość opieki zdrowotnej, zdrowy styl życia, zdrowie globalne – wystarczy wybrać jeden z kursów i systematycznie odrabiać lekcje. Wiele specjalizacji oferowanych jest bezpłatnie albo po bardzo atrakcyjnych cenach w stosunku do tradycyjnych szkoleń.

Program medytacji, który pozwoli podnieść jakość życia. Wystarczy poświęcić 10 minut każdego dnia. Bezpłatna sesja próbna obejmuje 10 dni korzystania z aplikacji. Do wyboru ciekawe sesje specjalistyczne, np. niwelowanie stresu, wzmacnianie poziomu szczęścia czy formy psychicznej. Aplikacja przypomni o regularnym wykonywaniu ćwiczeń, można przeglądać indywidualne postępy oraz kopiować sesje do użytku offline. Opcja połączenia z przyjaciółmi motywuje do systematycznej medytacji.

iOS | Android | ENG Bezpłatna

iOS | Android | ENG 12,99 €/1 rok

 Sleep Bug

 Rusz z kanapy 4 łapy

Kolejna bezsenna noc? Nie możesz zmrużyć oka i przewracasz się z boku na bok? Z pomocą przychodzi aplikacja Sleep Bug. W zaśnięciu pomogą 83 efekty dźwiękowe i 300 melodii połączonych z 24 grafikami. Czy to wystarczy? Trzeba sprawdzić samemu. Jedna z najpopularniejszych aplikacji mająca na koncie ponad 2,5 mln pobrań.

Zamień jogging i spacery ze swoim czworonogiem w prawdziwą przygodę. Aplikacja pozwala na wyznaczanie trasy przebytej z psem podczas spaceru lub biegu, przeglądanie archiwum tras oraz prowadzenie rozmowy on-line z innymi użytkownikami, którzy znajdują się w pobliżu.

iOS | Android | PL Bezpłatna

 Allergy FT Pacjenci z alergiami pokarmowymi muszą szczególnie uważać na spożywane posiłki i każdy ich składnik. Niektóre reakcje alergiczne mogą być niebezpieczne. Kontrola jest o wiele trudniejsza podczas podróży, gdy opisy w obcych językach nie zawsze pozwalają zorientować się w zawartości jedzenia. Rozwiązuje to nowa aplikacja – tłumacz dla alergików. iOS | ENG/DE/FR/SP 2,99 €

iOS | Android | ENG Bezpłatna

iOS | Android | PL Bezpłatna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

I nn o w a c j e

NOWOŚCI I WYNALAZKI

LEPSZY, GŁĘBSZY

SEN SleepSense (Samsung Electronics) to nowy rodzaj osobistego urządzenia medycznego służącego kontroli snu. Dzięki niemu można szybko i łatwo analizować przebieg snu i uzyskać informacje na temat możliwości jego poprawy. Wystarczy umieścić czujnik SleepSense pod materacem, pobrać na telefon aplikację SleepSense, połączyć urządzenie z aplikacją i po prostu zasnąć. Dzięki zastosowaniu – pracującego w czasie rzeczywistym – bezdotykowego czujnika, urządzenie jest w stanie analizować tętno i częstość oddechu, a także wykonywane podczas snu ruchy. Użytkownik codziennie rano może otrzymać indywidualny raport na temat przebiegu snu wraz z wynikiem punktowym oceny pracy organizmu z odniesieniem do średniej wieku użytkownika. Wynik ten jest obliczany na podstawie oceny siedmiu wskaźników składowych: całkowitej długości trwania snu, wskaźnika efektywności snu, czasu potrzebnego na zaśnięcie, liczby przebudzeń, liczby przypadków opuszczenia łóżka, procentowego czasu trwania fazy REM oraz procentowego czasu trwania fazy głębokiego snu. Na podstawie raportu aplikacja przekazuje zalecenia ekspertów na temat sposobów poprawy jakości snu.

DIAGNOZA PRZEZ

NADZÓR

LUSTRO

DZIECKA

Lustro przyszłości powie nie tylko, jak wyglądasz, ale także, czy jesteś zdrowy. Nad „Mądrym Lustrem” (Wise Mirror) pracuje grupa naukowców oraz konsorcjum firm z siedmiu krajów Europy. Na podstawie analizy twarzy lustro będzie diagnozować wybrane choroby i sprawdzać formę psychofizyczną. Informacje i ostrzeżenia pojawią się na powierzchni, która pełnić będzie dodatkowo rolę wyświetlacza. Pierwsze tego typu ekrany-lustra zaprezentowała firma Samsung. Testy kliniczne Wise Mirror mają się rozpocząć w przyszłym roku.

Tracker umożliwiający monitorowanie dziecka. Miękka opaska zakładana na nogę zawiera specjalny czujnik badający ruchy dziecka, rytm serca i temperaturę ciała. Sensor – za pośrednictwem aplikacji – informuje rodzica, czy dziecko śpi, alarmuje w przypadku zmiany parametrów, np. przyspieszonego pulsu. Dużym ułatwieniem w użytkowaniu jest bezprzewodowa ładowarka, która dodatkowo mierzy wilgotność i temperaturę powietrza w miejscu, gdzie przebywa dziecko, oraz poziom hałasu będący sygnałem przebudzenia malucha.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

I nn o w a c j e

TECHNOLOGIA ZINTEGROWANA Z

CIAŁEM Postęp w dziedzinie inteligentnej biżuterii może zaskakiwać. Tak jest w przypadku Arc Pedant, naszyjnika opartego o technologię Intel, który rewolucjonizuje pojęcie synchronizacji ciała i technologii. Arc Pedant pełni trzy bazowe funkcje: nawigacji (zmiany kierunku ruchu sygnalizowane są przez wibracje po odpowiedniej stronie opaski), centrum zarządzania domem (komendy głosowe), trackera funkcji życiowych (wbudowane sensory pełniące funkcję elektrokardiogramu). Interakcja z użytkownikiem realizowana jest poprzez wibracje i sygnały świetlne. Piękny i intrygujący gadżet komunikujący sie ze smartfonem, o otwartej platformie, dzięki czemu producenci aplikacji będą mogli oferować kolejne zastosowania. Na razie nie wiadomo, kiedy e-naszyjnik pojawi się na rynku.

OPIEKA I

ZMIERZ

ZABAWA

EMOCJE

Pisaliśmy już o przyszłości robotyki w opiece nad osobami starszymi. Kolejną dziedziną, gdzie maszyny mogą doskonale się sprawdzić, jest opieka nad najmłodszymi pacjentami. MBOT to edukacyjno-rozrywkowy robot, którego zadaniem jest urozmaicenie pobytu szpitalnego, a przez to podniesienie jakości opieki. Wyposażony w szereg sensorów i interaktywnych funkcji, MBOT towarzyszy dziecku dzień i noc, będąc z jednej strony zabawką, z drugiej – opiekunem. Roboty o funkcjach socjalnych rozwijane są w ramach programu MOnarCH finansowego ze środków UE. Sympatyczny towarzysz sprawi, że dziecko choć na chwilę zapomni o rzeczywistości szpitalnej.

Profesjonalne urządzenie laboratoryjne w formie domowego gadżetu, czyli 5-kanałowy elektroencefalograf (EEG) zamknięty w minimalistycznej formie opaski na głowę. Do tego szereg innych czujników mierzących m.in. położenie ciała. Emotiv tłumaczy sygnały wysyłane z mózgu na język zrozumiały dla przeciętnego człowieka, pozwalając użytkownikowi lepiej kontrolować stan emocjonalny, zadbać o zdrowie psychiczne. Znajdzie także zastosowanie w terapiach zaburzeń neurologicznych. W ofercie znajduje się dodatkowo precyzyjniejsza wersja EPOC w formie 14-kanałowego EEG.

Źródła i zdjęcia: Wise Mirror, Sproutling, Samsung, Sparc-Robotics, Arc Pedant, Emotive

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

I nn o w a c j e

LABORATORIUM TECHNOLOGII

Homo electronicus Trackery zdrowia, inteligentna biżuteria, domowe laboratoria medyczne. To zaledwie początek. Przyszedł czas na sensory i elektronikę wszczepianą w ludzkie ciało.

W ostatnich latach rynek przeżywa boom moblinych urządzeń mierzących parametry fitness i zdrowia: ciśnienie, puls, spalone kalorie, przebyty dystans. Niektóre z nich pełnią już rolę podręcznego EKG albo EEG. Tzw. technologie ubieralne (wearables) to dopiero pierwszy etap w rozwoju rozwiązań zintegrowanych z ciałem człowieka. Niezależnie od ich rosnącej popularności, przyszłość należy do tzw. injected electronics, czyli wszczepialnych urządzeń elektronicznych. Dopiero pełna synchronizacja technologii z mięśniami, nerwami, narządami wewnętrznymi otworzy nowe możliwości leczenia całej gamy nieuleczalnych dotąd chorób lub skomplikowanych schorzeń. Choć wizja rozwiązań biotechnologicznych może przyprawiać o gęsią skórkę, tak naprawdę już teraz pomagają one milionom pacjentów na całym świecie. Najprostszym przykładem i zarazem pionierem są popularne rozruszniki serca. Wszczepiane chipy będą pełniły podwójną rolę: kontrolerów funkcji życiowych i stanu zdrowia oraz – w przypadku wystąpienia zaburzeń, co jest o wiele bardziej fascynujące – stymulatorów pracy poszczególnych narządów. Od tego momentu wkraczamy w świat tzw. neuro-modulacji. Wewnętrzny sensor pomoże wykryć objawy zawału serca, zanim u pacjenta pojawią się pierwsze objawy. Mówimy o bezcennych godzinach. Jeden z głównych zabójców stanie się niegroźnym incydentem, który będzie można po prostu leczyć na bardzo wczesnym etapie. Dokładna identyfikacja rodzaju zaburzeń wywołujących depresję umożliwi korekcję poprzez sygnały elektryczne lub stabili-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

zację poziomu niektórych substancji chemicznych w mózgu. Podobnie w cukrzycy – specjalne procesory mogłyby regulować poziom insuliny, w otyłości – blokować sygnały odpowiedzialne za poczucie głodu. Wszczepialna mini-elektronika dokładnie odmierzy potrzebną dawkę leku oraz poinformuje, gdy w organizmie zabraknie określonych mikroelementów. Osoby z protezami części ciała odzyskają kontrolę nad sztuczną stopą albo ręką wraz ze zmysłem dotyku, mogąc precyzyjnie sterować ruchami. W laboratoriach powstają już pierwsze tego typu rozwiązania. Duże nadzieje wiązane są z optogenetyką – dziedziną nauki, pozwalającą sterować aktywnością określonej grupy neuronów za pomocą światła. Aby stało się to możliwe, do neuronów wprowadza się światłoczułe białko (rodopsyna). W efekcie powstaje biologiczny przełącznik. Niebieskie światło aktywuje neuron, żółte – wyłącza. Tego typu eksperyment przeprowadzono z sukcesem na myszach. Naukowcy wierzą, że technologia pozwoli w przyszłości leczyć dolegliwości psychiczne i neurologiczne (nerwice, depresje, paraliż, choroby wzroku, Parkinsona) oraz lepiej poznać funkcję wybranych neuronów oraz mechanizmy inteligencji i myślenia. Mikroelektronika w medycynie obiecuje wiele. Ale zanim zagości w codziennym życiu, trzeba pokonać kilka istotnych wyzwań. Pierwszym jest komunikacja e-implantu z urządzeniem zewnętrznym. Większość bezprzewodowych urządzeń, np. trackerów zdrowia, porozumiewa się ze smartfonem z pomocą technologii Bluetooth. W przypadku sensora wszcze-

I nn o w a c j e

tronics umożliwią monitorowanie stanu organizmu i zdrowia w sposób o wiele doskonalszy niż dziś robią to trackery zdrowia. Podskórne czipy zmierzą poziom adrenaliny, składników odżywczych, hormonów. Tego nie potrafi ani najlepsza opaska na ręce zsynchronizowana ze smartfonem, ani najbardziej inteligentny zegarek. Potrzeba kontrolowania i mierzenia własnego zdrowia będzie nabierała na sile, co pokazują dane sprzedaży trackerów zdrowia. Na razie naszą ciekawość zaspokaja informacja o liczbie wykonanych kroków, ale z czasem będziemy chcieli wiedzieć coraz więcej, szybciej i dokładniej. Wraz ze zwiększaniem możliwości pomiarowych, trzeba zmienić sposób

Zdjęcia: designed by freepik.com

pionego do organizmu nie będzie to takie łatwe, bowiem ciało ludzkie absorbuje znaczną część sygnału o częstotliwości 2,4 GHz, na której opiera się Bluetooth. Kolejnym problemem może okazać się zasilanie wewnętrznych sensorów. W przypadku wspomnianej neurostymulacji trzeba zapewnić połączenie sztucznych elektrod z zakończeniami nerwowymi. Mówimy o niezwykle skomplikowanych, miniaturowych i kruchych częściach ludzkiego ciała, mikro-neurochirurgię czekają długie lata rozwoju zanim stanie się to możliwe. Bioniczne protezy – choć gotowe od strony technicznej – jeszcze nie wyszły poza mury laboratoriów innowacyjnych firm, m.in. ze względu

na bezpieczeństwo pacjenta oraz ryzyko infekcji (podłączenie elektrod). Jak zawsze w przypadku nowych technologii rodzą się pytania o bezpieczeństwo. Co się stanie, jeżeli nad urządzeniami stymulującymi określone partie nerwów, ktoś przejmie kontrolę albo gdy dane z sensorów trafią w niepowołane ręce? Nie zapominajmy, że w przypadku każdej innowacji optymistyczna wizja nie uwzględnia problemów, których nie do końca można przewidzieć, a które wielkie plany potrafią opóźnić o dziesiątki lat. Tak było chociażby w momencie odkodowania ludzkiego genomu. Nie spełniły się obietnice kreślone w tysiącach artykułów naukowych wieszczących rewolucję, nadal nie doczekaliśmy się przełomu w leczeniu i profilaktyce chorób determinowanych genetycznie. Entuzjazmu naukowców nie musi podzielać społeczeństwo. Trackery zdrowia to zaledwie zabawki w porównaniu do urządzeń wszczepianych w ciało ludzkie, a i tak wywołują falę dyskusji o granice kontroli. Czy sensory podskórne i chipy z funkcjami neuro-stymulacji to zapowiedź człowieka – cyborga, upadek homo sapiens, gdzie elektronika służy już nie tylko do leczenia i monitoringu zdrowia, ale również do udoskonalania ciała i jego funkcji? Większość filmów o przyszłości snuje raczej mroczne wizje takiej rzeczywistości. Tytuły wymieniać można długo. Na szczęście dziś nie musimy się martwić futurystycznymi, odległymi problemami. W pierwszej kolejności injected elec-

dostarczania wiedzy. Trudno wymagać od przeciętnego pacjenta, aby wiedział, co oznacza zmiana poziomu jednego z hormonów albo brak jakiegoś mikroelementu. Tak samo, jak w przypadku wyników badań laboratoryjnych, których nie jesteśmy w stanie samodzielnie zinterpretować. Dane będą zamieniane na praktyczne wskazówki, ostrzeżenia, zalecenia. W przypadku niepokojących zmian, mikrochip samodzielnie wyśle sygnał do służb ratowniczych. Trackery zdrowia to tylko przejściowy etap na drodze do pełnego kontrolowania zdrowia człowieka, niewinna obietnica nowych rozwiązań powstających w laboratoriach. Być może w przyszłości zadaniem lekarza będzie przede wszystkim monitorowanie danych wysyłanych w czasie rzeczywistym przez wszczepione czujniki, wychwytywanie pierwszych niepokojących sygnałów i wszczynanie odpowiednich procedur zapobiegawczych. Pamiętać należy, że dla większości z nas zdrowie jest największą wartością, o wiele istotniejszą od wątpliwości o bezpieczeństwo i etycznych dylematów. 

» Zminiaturyzowane sensory wszczepione pod skórę pozwolą z dużym wyprzedzeniem przewidywać rozwój chorób.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

R a p o rt

Duże zmiany małym kosztem

Foto: designed by freepik.com

Mimo coraz nowocześniejszego wyposażenia, część placówek medycznych nadal godzi się na przeciętność i stan wegetacji. W warunkach konkurencyjnego rynku, nie miałyby szans na przetrwanie. Głównym zaniedbaniem pozostają standardy komunikacji wewnętrznej, obsługa pacjenta oraz wizerunek. Eksperci podpowiadają, jak dokonać rewolucji bez dodatkowych kosztów. Dlaczego publiczne i niepubliczne szpitale oraz przychodnie akceptują bylejakość, która nie jest kwestią braku pieniędzy – pod takim hasłem przewodnim odbyło się VI Forum Marketingu, Komu-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

nikacji i PR w Ochronie Zdrowia (17–18 września 2015 r.), którego współorganizatorem było czasopismo Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia. Co radzą eksperci komunikacji i PR medycznego?

– Punktem wyjścia diagnozy mechanizmów komunikacyjnych powinien być rachunek sumienia, czy spełniamy potrzeby pacjentów. Nawet bez przeprowadzenia dogłębnych analiz wiemy, że oczekują oni m.in. niezawodności (wysokiego poziomu usług), wrażliwości (empatii ze strony personelu), odpowiedniego wyglądu wnętrz i nowoczesnego wyposażenia, dostępności usług, kompetencji (fachowej wiedzy), uprzejmości, odpowiedzialności, komunikatywności i bezpieczeństwa – mówi dr Rafał Staszewski (Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Pozna-

R a p o rt

niu). Zwraca on uwagę, że zmiany filozofii funkcjonowania są konieczne ze względu na rosnącą konkurencyjność w sektorze, zapowiedź zmian organizacyjnych (dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne, mapy potrzeb zdrowotnych) oraz transformację pokoleniową. Nowa generacja pacjentów wymaga coraz więcej, przede wszystkim wygody, sprawnej obsługi i profesjonalizmu. Pokolenie X (urodzeni w latach 1965–1985), a zwłaszcza tzw. Millennials (urodzeni po 1985 roku) wychowali się w warunkach demokracji i swobodnego dostępu do Internetu. Nie pamiętają realiów sprzed roku 1989, nie są w stanie zrozumieć i nie akceptują złych warunków leczenia i nieodpowiedniego traktowania. Pacjenci są coraz bardziej świadomi i w niedługim czasie możemy spodziewać się zachowań znanych z USA. Tam chorzy reprezentują postawę tzw. empowerment patient (red.: pacjenta wzmocnionego) i standardem jest samodzielne czuwanie nad tym, aby otrzymać najlepszą usługę. Do codziennej praktyki należy m.in. zadawanie personelowi szeregu pytań w rodzaju: dlaczego potrzebuję tego badania, czy są alternatywne metody leczenia, jak będę się czuł po badaniu i czy mogę wrócić do pracy, co może pójść nie tak? Przed rozpoczęciem leczenia, personel powinien rozpoznać potrzeby komunikacyjne pacjenta i poinformować o tym zespół terapeutyczny, zaangażować go, edukować, monitorować jego stan po wyjściu z placówki. Okazuje się, że tylko 86% chorych zna postawioną diagnozę, 81% potrafi określić, jakie procedury terapeutyczne będą wykonywane. 53% ankietowanych jest zadowolonych z przekazanych informacji na temat celów leczenia. Dysproporcje pomiędzy tym, co myślą lekarze a pacjenci są zaskakujące: podczas, gdy 89% lekarzy uważa, że pacjenci rozumieją zalecenia po wypisie, z taką tezą zgadza się tylko 57% pacjentów. Podobne rozbieżności percepcyjne występują w zakresie informacji o skutkach ubocznych terapii, powrotu do aktywności po okresie rehabilitacji Trudno zrozumieć utrudnienia, które placówki medyczne fundują sobie na własne życzenie. Jednym z najprostszych przykładów jest system rejestracji. Wystarczy kilka drobnych zmian organizacyjnych, aby pacjenci nie musieli czekać kilka godzin w zatłoczonej poczekalni. Najprostsze z nich to umawianie na konkretną godzinę oraz rejestracja in-

ternetowa. I właśnie „wieczne czekanie” plasuje się na czele listy problemów najbardziej dokuczających pacjentom. Na kolejnych miejscach wymienić można ignorancję i brak informacji. Słusznie nazwał to dr Marek Stankiewicz: już sam pobyt w szpitalu to ogromny stres. Jeśli jednak lekarze traktują pacjenta przyjaźnie, są cierpliwi i uprzejmi, to taki chory szybciej wychodzi do domu ze szpitala, potrzebuje znacznie mniej leków. Tymczasem w polskich szpitalach ma się wrażenie, że nic nie wkurza lekarza tak, jak chory człowiek. I niestety wielu lekarzy nie jest w stanie pohamować swoich emocji. Wygląd miejsca pracy też ma znaczenie. Na to powinni zwrócić uwagę zwłaszcza lekarze i uporządkować biurko. Przykład: pacjent nie poczuje się ignorowany, jeżeli obrócimy w jego stronę monitor komputera podczas robienia notatek z wizyty. Legendą polskich szpitali owiane są posiłki, które stały się tematem żartów specjalnie temu poświęconej strony Facebooka. Fotografie przesyłane przez pacjentów zaskakują, bulwersują i zadziwiają. Znalezienie dobrej i taniej firmy cateringowej nie jest dziś żadnym problemem. Według Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego i Dojelitowego, ponad 70% polskich pacjentów jest wypisywanych do domu z objawami niedożywienia. Na problem zwróciła uwagę Najwyższa Izba Kontroli, która oceniła negatywnie żywienie w kontrolowanych szpitalach publicznych. Kilka opinii NIK: „jadłospisy były sporządzane

» 89% lekarzy uważa, że pacjenci rozumieją zalecenia po wypisie. Z taką tezą zgadza się tylko 57% pacjentów.«

nierzetelnie, nie zapewniały odpowiedniej wartości odżywczej posiłków oraz właściwego udziału warzyw i owoców”, „zbyt duży udział tłuszczu, a za mały białka i węglowodanów”, „odpowiednia wartość kaloryczna posiłków, ale zarówno jakość posiłków, jak i sposób ich przygotowania i dystrybucji wzbudziły istotne zastrzeżenia”. Polityka jakości powinna być inicjowana przez dyrekcję. Jednym ze sposobów jest strategia integrująca wszystkie dokumenty wokół potrzeb pacjentów. Równie istotne jest bieżące weryfikowanie potrzeb chorych, identyfikowanie sugestii oraz obaw personelu, rekrutacja personelu zgodnie z wartościami reprezentowanymi przez placówkę. Błędy w obsłudze pacjentów były m.in. przedmiotem badania przeprowadzonego przez Fundację Urszuli Jaworskiej we współpracy z Fundacją Batorego i portalem Komunikacjazpacjentem.pl. Wnioski społecznego audytu szpitali i badania tajemniczego pacjenta nie są optymistyczne. Chorzy przyznają, że certyfikaty ISO – tak chętnie eksponowane przez placówki – nie mają dla nich większego znaczenia w sytuacji złej obsługi. Czasami brakuje podstawowych informacji na temat rozmieszczenia gabinetów i oddziałów lub są one skomplikowane, zwłaszcza dla starszych osób. Nie mówiąc o takich elementach, jak czystość toalet czy uprzywilejowane miejsca parkingowe dla administracji szpitala zamiast dla pacjentów. – W poczekal-

R a p o rt

niach pokutują małe, ale ważne detale, jak przeterminowana lub bardzo specjalistyczna prasa, pasywny personel nie potrafiący udzielić rzetelnej informacji albo przekazać najważniejszych rekomendacji, niejasna polityka cenowa, traktowanie pacjenta w kategoriach petenta – podkreśla Zbigniew Kowalski (komunikacjazpacjentem.pl). Najważniejszych uchybień placówki nie zauważają nawet po przeprowadzeniu badań satysfakcji pacjenta. Dlaczego? Ponieważ większość realizowana jest w nieodpowiedni sposób, a już najbardziej karygodnym błędem jest korzystanie z gotowych wzorców znalezionych w Internecie. – Na satysfakcję pacjenta wpływa nie tylko jakość usług, ale także jego oczekiwania oraz wcześniejsze doświadczenia w innych miejscach – podkreśla prof. UW dr hab. Dominika Maison (Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Dom Badawczy Maison). Według eksperta, każdy etap badania ma znaczenie. Po pierwsze, należy zastanowić się, gdzie i kiedy przeprowadzimy sondaż. Na pewno nie w trakcie leczenia – odpowiedzi zdominowane zostaną przez negatywne doświadczenia związane z chorobą. Nie można też czekać zbyt długo – pacjenci mają tendencję do wypierania złych doświadczeń i zapamiętywania tych dobrych. Najlepiej nie w samej placówce – chorzy boją się o konsekwencje negatywnych ocen i ich wpływ na podejście ze strony personelu. Nawet, jeżeli ankieta jest anonimowa. Ponadto, w takiej sytuacji nie zbadamy postrzegania całego procesu pobytu w placówce, włącznie z ostatnim etapem wypisu. Ankiety wypełniane samodzielnie przez pacjentów nie mogą być długie. Jeżeli już chcemy zapytać o wiele kwestii, trzeba zatrudnić wykwalifikowanych ankieterów. Warto zwrócić uwagę, że czasami pytamy o sprawy, o których pacjent nie ma pojęcia, np. procedury albo jakość sprzętu. Szpitale i przychodnie zbyt rzadko porównują wyniki ankiet do rezultatów osiągniętych w placówkach funkcjonujących w najbliższym otoczeniu. Może się bowiem okazać, że niskie oceny są typowe nie tylko dla nas, ale także dla konkurencji. Kolejna skomplikowana kwestia to prawidłowy dobór próby badawczej. Najbardziej odpowiednia jest próba reprezentatywna losowa. Niedoświadczony ankieter może zaburzyć wyniki badania, zadając pytania tylko tym osobom, które się zgodzą lub wyglądają na

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

„sympatyczne”. Eksperci zwracają uwagę, że pacjent nie ocenia rzeczywistości, a jedynie przekazuje percepcję rzeczywistości. Prof. Maison radzi, aby sięgać po metody inne niż ankiety, jak badanie tajemniczego pacjenta albo zogniskowane wywiady grupowe, pozwalające wykryć niewidoczne niedociągnięcia w organizacji obsługi pacjenta. Marzena Kowalska (LUX MED) podkreśla z kolei rolę tzw. marketingu doświadczeń. Polega on na śledzeniu i analizie całej ścieżki pobytu pacjenta oraz wychwytywaniu słabych ogniw. W ostatnim czasie obserwujemy wysyp doniesień medialnych na temat kompromitujących sytuacji w placówkach medycznych. Do zarządzania kryzysami szpitale i przychodnie powinny się przygotowywać z dużym wyprzedzeniem. Błąd lekarza, awaria sprzętu, strajk personelu, fatalna w skutkach odmowa przyjęcia pacjenta czy film pokazujący nieodpowiednie zachowanie pracowników nie należą do wyjątków. Dobrze jest wcześniej przewidzieć, co może się wydarzyć, przygotować tzw. księgę zarządzania kryzysowego, wyznaczyć osoby odpowiedzialne za kontakt z mediami, systematycznie szkolić personel. Zarządzanie kryzysem to nie tylko umiejętna i otwarta polityka kontaktu z mediami i otoczeniem, ale również odpowiednie komunikowanie z personelem. Na początek liczy się opanowanie emocji, skupienie na rozwiązaniu problemu w sposób rzeczowy, wystosowanie czytelnego komunikatu opartego na faktach. Negatywna sytuacja nie zrujnuje wizerunku szpitala, gdy placówka wyciągnie wnioski oraz wdroży procedury prewencyjne. O tym również warto poinformować prasę. Prof. dr hab. Joanna M. Moczydłowska zwraca uwagę, że jakość, wizerunek i opinie pacjentów zależą w ostateczności

» Podstawowym błędem badań satysfakcji pacjenta jest korzystanie z szablonów znalezionych w Internecie.«

od zaangażowania pracowników. Stworzenie zespołu ludzi identyfikujących się z miejscem pracy i wykonujących swoje obowiązki z pasją, to spore wyzwanie. Zaangażowany pracownik ma pozytywny stosunek do nowych wyzwań, wierzy w przyszłość organizacji i wartości przez nią reprezentowane, robi więcej, niż wymaga tego jego funkcja, dzieli się wiedzą. Szpitale i przychodnie powinny dążyć do modelu, w którym zatrudnieni ludzie pracują, ponieważ chcą, a nie dlatego, że muszą. Zaangażowanie buduje się przez zagwarantowanie bezpieczeństwa, szkolenia i rozwój, odpowiednią ocenę wyników pracy, sprawiedliwy system wynagradzania, stwarzanie równych możliwości rozwoju, budowanie porozumienia i płynnej komunikacji w zespole. Badanie przeprowadzone przez prof. Joannę Moczydłowską w placówkach medycznych wskazuje kilka błędów w zarządzaniu personelem: brak spójnych systemów motywowania, wadliwy system komunikacji wewnętrznej, sztywna struktura hierarchiczna z feudalną pozycją ordynatora, brak perspektyw kariery stanowiskowej, bardzo duże rozwarstwienie płac. Dyrektorzy zbyt rzadko reagują na konflikty w zespole, zgadzają się na mierność pracy i zaniedbania, nie są autorytetem dla podwładnych. Profesor przypomina dwie podstawowe metody motywowania pracowników. Strategia „zabicia smoka” polega na integracji wokół konkretnego wyzwania („jutro mamy kontrolę, wszystko musi być dopięte na ostatni guzik, inaczej będzie z nami źle”). Wzorcową jest strategia „zdobywania księżniczki”, gdzie o pracownika staramy się i pokazujemy mu na co dzień, jak bardzo nam na nim zależy. Rolę zespołu i lidera w osiąganiu celów podkreśla także dr Marcin Kautsch (Uniwersytet Jagielloński). Personel należy postrzegać jako źródło pomysłów

R a p o rt

reorganizacyjnych mogących przynieść milionowe oszczędności – pracownicy są najbliżej codziennych problemów i błędów w procedurach. Zgodnie z zasadami sprawnego zarządzania Fayola, menedżerowie powinni m.in. sprawiedliwie wynagradzać, unikać dużej fluktuacji personelu, dbać o sprawiedliwość, zapewnić harmonię pracy, promować kulturę wspierania inicjatyw ze strony personelu. Dobry menedżer to taki, którego autorytet budowany jest na bazie wiedzy i doświadczenia, a nie przez pryzmat zajmowanego stanowiska. Jednym z ciekawszych pomysłów na wzmocnienie komunikacji placówek medycznych z otoczeniem i pacjentami jest marketing treści (content marketing). Może stanowić substytut tradycyjnej reklamy, której – zgodnie z polskimi rozwiązaniami prawnymi – szpitale, przychodnie i lekarze nie mogą stosować. Content marketing to wszelkiego rodzaju treści specjalistyczne publikowane w Internecie i nośnikach tradycyjnych, przygotowywane w różnych formach (artykuły, webinaria, podcasty, wpisy w social media), treściwe i bogate w wiedzę informacje. Przykładem jest szpital ginekologiczno-położniczy opracowujący artykuły na temat zdrowia dziecka, macierzyństwa, prawidłowego żywienia w ciąży itd. Treści powinny być zwięzłe i krótkie, wykorzystujące materiały graficzne (infografiki, zdjęcia), interesujące, profilowanie do grup docelowych. Ewelina NazarkoLudwiczak (Enmedica Consulting) zaznacza, że informacja musi być skondensowana, przygotowana w łatwej do dystrybucji formie, wykorzystująca wypowiedzi ekspertów i obiektywne, sprawdzone dane. W dzisiejszym zalewie informacji, trudno utrzymać skupienie czytelnika dłużej niż 30 sekund. Zacząć można od podstaw, przykładowo – praktycznych informacji o tym, jak

przygotować się do wizyty w placówce medycznej, czy od opracowania mobilnej wersji strony internetowej. Ludzie chętnie dzielą się treściami, które powodują, że czują się lepiej, są emocjonalne i inspirujące. Najczęściej popełnianym błędem jest pokusa przemycania za wszelką cenę treści reklamowych i promocyjnych. Ważna jest obserwacja trendów i tego, gdzie są albo co czytają nasi pacjenci. Dziś furorę robią filmy na YouTube przedstawiające szczegóły zabiegów albo objaśniające zasady profilaktyki. Pomocny w komunikacji jest nadal facebook, choć w przypadku tego medium skuteczna dystrybucja informacji do grup docelowych wymaga skorzystania z płatnych opcji reklamowych. Dynamicznie rozwija się Twitter. Z tego medium korzystają przede wszystkim przedstawiciele mediów. W kontekście pacjenta i pozycji na rynku ochrony zdrowia coraz częściej mówi się o tzw. health literacy, czyli edukacji zdrowotnej i znajomości zagadnień ochrony zdrowia. Według definicji, health literacy�� to wiedza, motywacja i kompetencje pacjentów do zrozumienia i stosowania informacji związanych z profilaktyką, leczeniem i funkcjonowaniem rynku ochrony zdrowia. Według statystyk przedstawionych przez Kristine Sorensen (Uniwersytet w Maastricht), w Polsce 45% osób nie ma odpowiedniej wiedzy w tematach związanych ze zdrowiem. Można to odnieść do analfabetyzmu zdrowotnego, który w znacznym stopniu determinuje wskaźniki zdrowia, pozycję pacjenta w ochronie zdrowia, jego zaangażowanie w proces leczenia i profilaktyki, a w ostateczności – satysfakcję z usług medycznych. Obok systemu edukacji na poziomie centralnym, ważną rolę do odegrania mają pracownicy ochrony zdrowia. Sposób komunikacji wpływa na zachowanie chorego i powodzenie lub fiasko terapii. Jeżeli chory

» 45% polskich pacjentów nie ma odpowiedniej wiedzy w tematach związanych ze zdrowiem.«

nie zrozumie zaleceń lub sposobu dawkowania, nawet najlepsze wyposażenie i innowacje nie są w stanie mu pomóc. Dlatego lekarze, pielęgniarki i personel rejestracyjny powinni mieć świadomość swojej strategicznej pozycji w łańcuchu świadczenia usług i edukacji pacjenta. Uważne słuchanie chorego, wyraźne przekazywanie wskazówek, empatyczna postawa uwzględniająca jego sytuację, wspieranie indywidualnych potrzeb – tego typu cechy powinny wyróżniać każdego lekarza i każdą pielęgniarkę. Wizerunek placówki i opinia wśród pacjentów zależy też od informacji przekazywanych przez media. Kształtowanie polityki public relations to zadanie dla rzecznika prasowego. Czasami musi on pełnić rolę „zderzaka”, reagując i łagodząc siłę negatywnych informacji związanych z kryzysami. Jednak jego podstawową kompetencją jest aktywne inicjowanie treści publikowanych przez media. Rzecznik powinien być dla dziennikarza partnerem i źródłem aktualnych informacji. To wymaga stałej dostępności pod telefonem i e-mailem, szybkiej reakcji na zapytania prasy, umiejętności formułowania ciekawych i prostych komunikatów. Jednym ze sposobów na zaistnienie w świecie mediów są wypowiedzi eksperckie specjalistów pracujących w danej placówce, a których bardzo często poszukują dziennikarze. Rzecznik musi systematycznie szkolić personel w tematach związanych z polityką informacyjną. Katarzyna Buszkowska (Polska Agencja Prasowa) radzi, aby informacje prasowe budować na fundamencie emocji. Tak działają dzisiejsze media i nie ma sensu z tym walczyć. Rzetelna notatka prasowa to taka, która zawiera wszystkie elementy niezbędne do publikacji: poprawną, obiektywną i ciekawą treść, grafiki i zdjęcia, wypowiedzi oraz kontakt do ekspertów. W przeciwieństwie do innych branż, szpitale i przychodnie nie wykorzystują potencjału narzędzi komunikacji. Błąd popełniają menedżerowie, którzy nie są do końca świadomi potrzeby tworzenia działów komunikacji i PR w strukturach placówki medycznej. Z dnia na dzień coraz wyraźniej widać, że przewagę zyskują ci, którzy wiedzą, jak budować kulturę organizacyjną nastawioną na jakość i stawiającą pacjenta w centrum uwagi. Jutro może się okazać, że będzie to czynnik decydujący o być albo nie być placówki. Nie tylko prywatnej, ale i publicznej. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

rozmow y

MENEDŻER MIESIĄCA

Zarządzanie przez pryzmat efektów Autorka dynamicznego rozwoju i sukcesu jednej z największych sieci medycznych w Polsce, doświadczona menedżer konsekwentnie realizująca ambitne wizje, sprawnie godząca warunki rynkowe z potrzebami pacjentów. Dziś również ekspert ochrony zdrowia wykorzystująca swoją wiedzę w publicznej dyskusji na temat strategii zmian w ochronie zdrowia. Rozmowa z Anną Rulkiewicz, Prezes Grupy LUX MED. Zarządzanie tak dużą siecią medyczną to duże wyzwanie. Jakie wartości leżą u podstaw podejmowanych codziennie decyzji? Jesteśmy świadczeniodawcą usług medycznych, a więc na początku każdego wyboru musimy brać pod uwagę przede wszystkim dobro pacjenta. Na dzisiejszym rynku jest to coraz trudniejsze, bo cały czas piętrzą się przed nami kolejne wyzwania. Trudno mi sobie wyobrazić, aby w firmie medycznej dobro pacjenta nie było naczelną ideą.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Okazuje się, że w ochronie zdrowia to kobiety są najlepszymi liderkami. Czy można wyróżnić zespół cech szczególnie pożądanych w zarządzaniu placówką medyczną? Jestem daleka od takiego różnicowania. Jest wielu dobrych menedżerów wśród kobiet i wśród mężczyzn. Płeć nie ma tu znaczenia. Liczą się kwalifikacje, umiejętności, osobowość. Panuje opinia, że kobiety mają więcej empatii i m.in. dlatego doskonale sprawdzają się na menedżerskich stanowiskach w ochronie

zdrowia. W LUX MED rzeczywiście jest dużo kobiet na stanowiskach kierowniczych, ale wiąże się to również z silną feminizacją tej branży. Istotnie, w opiece zdrowotnej empatia oraz doskonałe umiejętności komunikacyjne są szczególnie ważne i okazuje się, że w obecnych czasach te cechy nabierają coraz większego znaczenia. Co dziś jest największą przeszkodą, aby uzyskiwać lepsze efekty na rynku ochrony zdrowia?

rozmow y

Ważne jest, aby kontraktowanie świadczeń w ramach kontraktu z NFZ było długoterminowe. To już się zmienia i bardzo dobrze, bo dotychczasowe rozwiązanie było szczególnie trudne dla świadczeniodawców. Długoterminowe kontrakty pozwolą planować inwestycje i lepiej odpowiadać na lokalne potrzeby zdrowotne pacjentów. Polacy od lat źle oceniają system ochrony zdrowia w Polsce, zwłaszcza przez pryzmat kolejek do specjalistów. Jak to zmienić? Polacy w ten sposób oceniają system ochrony zdrowia, bo niestety taka jest rzeczywistość. Musimy pracować przede wszystkim nad zmianami systemowymi, bo tylko wtedy pacjent będzie miał większe poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego. Polski system ochrony zdrowia potrzebuje dodatkowych źródeł finansowania – to absolutnie niezbędne dla poprawy ogólnej jakości służby zdrowia w Polsce. Potrzebuje także szerszego wykorzystania rozwiązań telemedycznych, a także rozwoju – oprócz medycy-

ny naprawczej – zakrojonej na szeroką skalę profilaktyki, edukacji zdrowotnej i kształtowania poczucia odpowiedzialności każdego z nas za stan zdrowia swojego i najbliższych, abyśmy mogli żyć dłużej i w dobrym zdrowiu. Jak buduje się sukces w ochronie zdrowia, mierzony wynikami finansowymi, wizerunkiem oraz opiniami pacjentów? To długotrwałe działanie, które nigdy nie jest w pełni skończone. Działamy na bardzo wrażliwym rynku, więc ewentualne błędy mogą przynieść poważne konsekwencje dla działalności firmy medycznej. Przede wszystkim ważna jest długoterminowa strategia i konsekwentna realizacja przy jednoczesnym monitorowaniu jakości usług i opinii pacjentów. Publiczna i niepubliczna ochrona zdrowia zdają się często stać po przeciwnych stronach barykady. Dlaczego? Głęboko wierzę, że wkrótce ulegnie to zmianie. W krajach Europy Zachodniej

podmioty publiczne współpracują z prywatnymi, zyskują na tym wszyscy, a partnerstwo publiczno-prywatne jest elementem „krajobrazu” gospodarczego. Moim zdaniem prywatna służba zdrowia naturalnie koegzystuje z publiczną z korzyścią dla pacjentów. Czym jest dla Pani praca w ochronie zdrowia? Co ją wyróżnia w stosunku do zarządzania w innych sektorach gospodarki? Ja mam w sobie bardzo silny pierwiastek społeczny, dlatego praca w firmie medycznej jest dla mnie absolutnie wyjątkowa. Zależy mi na tym, aby pomóc zmieniać polski system opieki zdrowotnej na lepszy. Nie chodzi mi tylko o pacjentów LUX MED, ale o wszystkie osoby, które korzystają ze służby zdrowia w Polsce. Bardzo zależy mi, aby dzieląc się wiedzą i doświadczeniem LUX MED i Bupa, pomagać w kształtowaniu efektywnego systemu ochrony zdrowia, który daje naszym obywatelom poczucie bezpieczeństwa. 

reklama

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

rozmow y

Władza pacjenta John Nosta zalicza się do grona największych wizjonerów i ekspertów na rynku ochrony zdrowia, specjalizując się w takich dziedzinach, jak media społecznościowe i technologie informacyjne. Konsultant e-zdrowia, autor serii artykułów o innowacjach w medycynie dla magazynu Forbes, lider opinii. W wywiadzie dla OSOZ opowiada o pacjencie przyszłości, Internecie Rzeczy, nanotechnologiach i demokratyzacji ochrony zdrowia.

Spójrzmy na ochronę zdrowia dziś: co jest dominującym problemem? Nie wskazywałbym jednego, wiodącego zagadnienia. To raczej zespół czynników: od skostniałego systemu organizacji systemu i starych przyzwyczajeń do aspektów ekonomicznych i finansowych, które nie wspierają innowacji. Problemy zależą również od uwarunkowań regionalnych oraz krajowych. Jeżeli miałbym jednak wskazać dominujący element, byłaby to „bierność” ochrony zdrowia. Pacjenci nie

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

potrafią odgrywać aktywnej roli w kwestiach opieki i profilaktyki, pozostawiając decydujący głos świadczeniodawcom. Kiedy przesuniemy punkt ciężkości w stronę pacjenta bardziej zaangażowanego i wzmocnionego w kompetencje zdrowotne, zauważymy zupełnie nowe, silne mechanizmy zmian i to zarówno w zakresie kosztów opieki zdrowotnej, jak i alokacji zasobów. Co oznacza dla Pana pojęcie „innowacyjna ochrona zdrowia”?

Dla mnie innowacja oznacza szukanie nowych rozwiązań w istniejących warunkach otoczenia i systemu. W ramach tego zawiera się szereg inicjatyw, od podważania dotychczas istniejących założeń do czerpania nowych inspiracji z innych branż oraz od innych osób. Dla przykładu, medycyna może wiele się nauczyć od sektora finansowego czy branży wypoczynkowej. Samo zjawisko cyfryzacji zdrowia wynika właśnie z gromadzenia różnych pomysłów i idei wokół jednego problemu. Myśląc wielowymiarowo,

rozmow y

możemy odkrywać niekonwencjonalne rozwiązania, których nigdy byśmy się nie spodziewali. Start-up’y z niekonwencjonalnymi pomysłami technologicznymi, aplikacje medyczne, rozwiązania mobilne i inteligentne ubrania. Czy obecne trendy mają szanse zmienić ochronę zdrowia czy to zaledwie chwilowa moda? Moim zdaniem nie jest to tylko chwilowy trend. Mimo, że niektóre z nowości i innowacji na pewno okażą się niewypałem. Weźmy pod uwagę, że jesteśmy dopiero na początku zmiany, której efektem będą wielkie innowacje w medycynie. Spójrzmy jednak wstecz. Dla wielu osób zdrowie jest celem samym w sobie, najczęściej definiowanym jako miejsce, do którego idziemy na wizytę albo badanie. Tak postępuje każdy z nas. Dziś zdrowie odzyskuje element personalny, staje się kierowanym samodzielnie wysiłkiem i staraniem, gdzie zadania kontrolne, będące w kompetencji lekarza, zastępowane są współpracą. I właśnie opieka oparta na współpracy – lekarza, rodziny, świadczeniodawcy, pacjenta – zmieni charakter pojęcia „zdrowie”. Pierwszym elementem wspomnianego procesu będą rosnące możliwości samodzielnego pomiaru coraz większej liczby parametrów i dzięki temu przejście na wyższy poziom samoobserwacji i świadomości w zakresie własnego ciała. Sensory w postaci trackerów ruchu czy snu, to dopiero początek. Wkrótce inteligentne urządzenia i ubrania, tzw. wearables, rozwiną się do poziomu umożliwiającego wykrywanie wczesnych objawów chorób zagrażających życiu, jak nowotwór, zawał serca czy udar mózgu. Precyzja oraz stopień wyprzedzenia, z jakim będzie można przewidywać pojawienie się danej dolegliwości, będą coraz doskonalsze. W ten sposób uchwycimy granicę pomiędzy leczeniem a zapobieganiem, moment, kiedy trzeba wprowadzać środki zapobiegawcze. I wcale nie jest fikcją nanotechnologia oparta na mini-robotach nieustannie krążących po ciele człowieka w poszukiwaniu komórek nowotworowych i niszczących je zanim zdążą rozwinąć się do niebezpiecznej postaci. Czujniki nie będą już tylko opcjonalną częścią naszego życia, jak obecnie, gdy trackerów zdrowia używamy na siłowni albo okazyjnie. Rozwiną się w stronę

nierozerwalnych towarzyszy człowieka, pełniących rolę strażników stanu zdrowia, w efekcie dodając nam kolejne lata życia. Od opasek na rękę w stronę sensorów podskórnych – taka wizja zrealizuje się szybciej, niż myślimy. Lepiej definiować tzw. trackery zdrowia nie w kategoriach narzędzi life-style, mierzących kroki, ale detektorów, przykładowo radarów nowotworowych, gdy skorelujemy je z rozwiązaniami nanotechnologii. I dopiero od tego momentu – robiąc krok do przodu z opcji fitness do trybu klinicznego – idea monitorowania zdrowia staje się naprawdę ciekawa. Tego typu reorientacja stanie się katalizatorem zmian w e-zdrowiu. Główny trend nie będzie napędzany obecnie dostępnymi urządzeniami, ale rozwojem nowych narzędzi klinicznych, które fundamentalnie zmienią zasady funkcjonowania medycyny. Tak więc, czy jest to tylko chwilowa moda? Zdecydowanie nie! W takim razie, które z pojawiających się teraz innowacji będą największym elementem zmiany? Czy możemy pokusić się o kilka prognoz? Jesteśmy w fazie wielkich przeobrażeń i przewidywanie przyszłości jest prawie niemożliwe. Wierzę, że możemy spodziewać się kilku istotnych zmian. Obecność sztucznej inteligencji (AI) przejdzie do porządku dziennego. Proponuję zmienić punkt widzenia ze sztucznej inteligencji na inteligencję uzupełnioną. Od gotowania w domu do kompleksowej operacji – będziemy ściśle połączeni z technologią, która dzięki przetwarzaniu dostępnych informacji, podpowie najbardziej optymalne ścieżki postępowania. Taka interakcja poznawcza zostanie wzmocniona przez nowe rozwiązania w zakresie wizualizacji danych, włącznie z tzw. rzeczywistością rozszerzoną (red.: augmented reality). Oknem na świat nowych możliwości stanie się big data. Sztuczna inteligencja, nowe technologie… Jak w tej rzeczywistości wyglądać będzie relacja pomiędzy lekarzem a pacjentem? Dzisiaj opieka zdrowotna definiowana jest zazwyczaj jednym słowem: kontrola. Lekarz i płatnik systematycznie sprawują władzę i kontrolę nad tym, jaką usługę i o jakiej jakości pacjent otrzy-

ma. W przyszłości zmieni się to w kierunku modelu współpracy. Lepiej poinformowany pacjent, świadczeniodawca i społeczeństwo będą wiedzieć więcej o stanie zdrowia, opcjach leczenia oraz opieki, przykładać większą wagę do znaczenia informacji klinicznej. W efekcie powstanie stan „równowagi” w opiece nad pacjentem. Lekarze i pacjenci zmuszeni zostaną do poszukiwania porozumienia, dopasowania współpracy w procesie leczenia do zależności klinicznej, już teraz znajdującej się pod ciężarem innych problemów. Jednak w efekcie końcowym zyskają zarówno pacjenci, jak i świadczeniodawcy. Co dokładnie oznacza pojęcie “demokratyzacji ochrony zdrowia”, bardzo często pojawiające się w Pana tekstach? Chodzi o wspomnianą zmianę z modelu kontroli na model kooperacji. Wystarczy spojrzeć na kilka przykładów z innych branż. Od Uber’a do Amazon’a – władza konsumenta jest trendem, który całkowicie przedefiniuje zasady działania branży. To samo czeka medycynę z chwilą, gdy staniemy się bardziej aktywnymi pacjentami. Unikalny charakter medycyny sprawia, że zawsze potrzebna będzie specjalistyczna wiedza, która pozostanie pod „kontrolą” lekarzy. Ale nawet to może się zmienić! Dlaczego zagadnienia zdrowia i technologii są dla Pana tak interesujące? Żyjemy w bardzo ciekawych czasach. Zdrowie i technologia są tematami mającymi ogromne znaczenie dla naszego indywidualnego życia, społeczeństwa. Dla mnie, jak i wielu innych osób, możliwość cieszenia się dobrym zdrowiem i formą psychofizyczną jest nadrzędną wartością. Jesteśmy wyczuleni na kwestie

» � O�chrona �� zdrowia zmieni się z modelu kontrolnego na model kooperacji.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

rozmow y

zdrowego odżywiania się, ćwiczenia fizyczne oraz wiedzę, która pomaga pielęgnować i utrzymać zdrowie. Aby skuteczniej osiągać cele zdrowotne, możemy dziś wykorzystać dostępne technologie, jak smartfony, nanotechnologię, analizy genetyczne i wiele innych. Po to, by podejmować lepsze decyzje, zwalczać choroby i obrażenia ciała z mniejszymi skutkami ubocznymi, a nawet – co ośmielę się powiedzieć – w pewien sposób oszukiwać matkę naturę. Moje zainteresowanie – ale na pewno nie obsesja – dotyczące mariażu technologii i zdrowia jest po części efektem niezwykłych dokonań nauki. Coraz częściej mówi się o tzw. Internecie Rzeczy – Internet of Things (IoT)*. Co szczególnego jest w tej koncepcji? Internet Rzeczy będzie czymś wielkim. Dzięki niemu powstanie sieć połączeń, która zdefiniuje i zdeterminuje wiele kwestii naszego życia. Ten prawdziwy potwór technologiczny stanie się niezauważalnym, pasywnym systemem włączonym w każdy element naszego życia. Jednym z miejsc, które IoT odmieni, będą nasze własne domy. Pomieszczenia w mieszkaniach staną się działającymi dzień i noc laboratoriami, w niezauważalny sposób gromadzącymi dane, monitorującymi nasze zachowania, kontrolującymi urządzenia domowe, zbierającymi próbki do analiz biologicznych. Nasze wybory – od odpowiedniego poziomu ogrzewania mieszkania do decyzji żywnościowych – będą optymalizowane przez technologie porozumiewające się między sobą, tworzące wielką, zintegrowaną sieć.

można znaleźć informacje na temat tego, co aktualnie się dzieje. Ale zgodnie z Zasadą Niepewności, w imię tego poświęca się głębię treści. I to jest miejsce, gdzie wypełnia się rola wyszukiwarki internetowej, jak Google – narzędzia do pogłębiania wiedzy ukrytej za 140 znakami ograniczającymi długość jednego Tweeta�. Podczas naszej rozmowy, poruszyliśmy temat demokratyzacji zdrowia i wzmocnienia roli pacjenta. Dla wielu Twitter odgrywa podobne role. Mamy 140 znaków, aby przekazać komunikat, który następnie wysyłamy w cyberprzestrzeń. Nie jest ważne, kim jesteś, ważne jest, co masz do powiedzenia. Potencjał szybkiego upowszechnienia się danej informacji, jej popularność, zależy tylko od twojej kreatywności. Mnie i moje myśli można znaleźć na Twitterze jako @JohnNosta. Co pozwala Panu osiągać założone cele? Z natury jestem optymistą. Moim zdaniem, optymistyczne spojrzenie na świat ma coś w sobie z magii. Sprowadza nas

do decyzji, które budują ścieżkę do sukcesu. Jeżeli wybiorę negatywne nastawienie, zawsze skończę na opcjach definiowanych przez negatywne podejście albo pesymizm. I to przekłada się na wszystkie aspekty życia, od biznesu do relacji z ludźmi. Jest jednak jeszcze inny ważny aspekt mojego optymizmu – oparty na faktach i rzeczywistości naukowej. To moje oczko w głowie, aby zawsze pozostawać blisko innowacji, e-zdrowia, nowych pomysłów, rezultatów badań, informacji, których jeszcze trudno szukać w publicznej przestrzeni medialnej. To, co obserwuję, napawa mnie optymizmem, a ten jest zaraźliwy.  Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur Olesch *Internet Rzeczy (również Internet Przedmiotów, ang. Internet of Things – IoT) – koncepcja, według której przedmioty mogą pośrednio albo bezpośrednio gromadzić, przetwarzać lub wymieniać dane za pośrednictwem sieci komputerowej. Do tego typu przedmiotów zaliczają się między innymi urządzenia gospodarstwa domowego, artykuły oświetleniowe i grzewcze. Źródło: Wikipedia.

Sposób komunikacji zmienia się dynamicznie. Który z portali społecznościowych szczególnie Pan ceni i dlaczego? Jestem fanem Twittera. I mimo że robię dobry użytek również z innych mediów społecznościowych, jak Facebook czy LinkedIn, Twitter jest wyjątkowym narzędziem pozwalającym słuchać, uczyć się i jednocześnie wchodzić w interakcje, reagować. Pozwala uchwycić najważniejsze meritum każdej sprawy. Często porównuję Twittera do Zasady Niepewności Heisenberga w fizyce – zgodnie z nią, mierzyć można dokładny pęd albo pozycję cząstki, ale nigdy obydwa parametry jednocześnie. Z pomocą Twittera

» �� Nasze domy i mieszkania zamienią się w czuwające nad zdrowiem laboratoria.« Foto: designed by freepik.com

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

rozmow y

Składanie puzzli zdrowotnych W opiece nad pacjentem brakuje najważniejszego elementu: ciągłości. Informacje zdrowotne są rozproszone, a ich scalenie to obecnie karkołomne wyzwanie ze względu na brak standardów gromadzenia i wymiany danych. Naszym rozmówcą jest Horst Merkle, wiceprezydent Continua Health Alliance, międzynarodowej organizacji non-profit, której celem jest stworzenie spójnego modelu wymiany danych medycznych.

Na czym polega model personalizowanej, zintegrowanej opieki zdrowotnej? Chodzi o zapewnienie interoperacyjności danych powstających w różnych miejscach – urządzeniach medycznych, aplikacjach zdrowotnych, elektronicznym rekordzie pacjenta itd. W taki sposób, aby mogły swobodnie przepływać w całym ekosystemie ochrony zdrowia. W przeciwieństwie do obecnej sytuacji, w której ilość standardów i formatów powoduje, że danych cyfrowych niejednokrotnie nie można ze sobą łączyć czy przesyłać pomiędzy różnymi bazami i miejscami. Warto przyjrzeć się z tego punktu widzenia regulacjom na poziomie każdego kraju i odpowiedzieć na pytanie, czy tworzą one odpowiednie warunki do stopniowe-

go ujednolicania języka informacji medycznych. Nie mniejsze znaczenie ma polityka w zakresie nowych technologii. Przykładem jest nadal mało popularna refundacja świadczeń telemedycznych, będąca główną barierą w upowszechnianiu się i rozwoju tej dziedziny konsultacji i monitoringu. Głównym wyzwaniem nie jest brak informacji, bo tych mamy wystarczająco dużo. Naszym zadaniem jest ich uporządkowanie. Bez standaryzacji spora część danych to po prostu bezużyteczne zbiory, które mogą być strategiczne z punktu widzenia profilaktyki i leczenia. Wspomniał Pan o ekosystemie ochrony zdrowia. Jakie cechy posiada-

ją ekosystemy wspierające rozwój e-zdrowia? Po pierwsze potrzebujemy standardów. Bez nich informacje będą poszatkowane, tak samo jak opieka nad pacjentem. Kiedy na podstawie standaryzacji obraz zdrowia każdego chorego będzie coraz pełniejszy, dowiemy się, jak najlepiej można mu pomóc, co zrobić, aby nie dopuścić do rozwoju choroby, jak leczyć zgodnie z najlepszymi praktykami w odniesieniu do konkretnego przypadku. Obecnie standaryzacja nie nadąża za rozwojem technologii. Takim przykładem mogą być aplikacje zdrowotne, powstające jak grzyby po deszczu, a będące źródłem informacji medycznych, nad którymi praktycznie nie ma żadnej kontroli. Dynamiczny i młody rynek wy-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

rozmow y

przedził o lata regulacje prawne, zaskoczył instytucje ochrony zdrowia. Pozytywnym sygnałem jest to, że im bardziej aplikacje zdrowotne zbliżają się do zagadnień klinicznych, a nie fitness, tym większa dbałość o zapewnienie interoperacyjności i bezpieczeństwa. I tutaj sami producenci zaczynają dbać o jakość, wiedząc, że w zalewie nowych narzędzi, jest to droga do ich szerszego zastosowania. Które dziedziny ochrony zdrowia mogą najbardziej skorzystać na standaryzacji danych medycznych? Na pewno będą to choroby przewlekłe, zdrowe i aktywne starzenie się oraz pro-

filaktyka rozumiana jako inicjatywy na rzecz poprawy własnego zdrowia. Wynika to przede wszystkim z argumentów ekonomicznych. W zależności od kraju, choroby przewlekłe pochłaniają 70–80% budżetów ochrony zdrowia. Ponadto, nadzór nad chorobą przewlekłą coraz częściej odbywa się poza murami placówek ochrony zdrowia – w domach pacjentów. To wymaga zdalnego monitoringu stanu zdrowia, a ten z kolei – swobodnej wymiany danych pomiędzy urządzeniami i systemami. Na tym przykładzie dokładnie widzimy, że w czasach digitalizacji ochrony zdrowia, standardy informacyjne powinny mieć pierwszeństwo. Mówiąc o profilaktyce mam na myśli z kolei coraz precyzyjniejszą

Moim zdaniem chodzi przede wszystkim o to, aby pacjenci mieli możliwość zaangażowania się w procesy ochrony zdrowia i aby lekarze zyskali pełny wgląd w kondycję swoich pacjentów. To pozwoli zaoszczędzić ogromne środki w systemie. Nie zapominajmy o szeregu innych pozytywnych efektów związanych z lepszym dostępem do danych, a zwłaszcza minimalizacją błędów, komplikacji oraz skutków ubocznych terapii. Ustabndaryzowanie informacji podniesie jakość opieki i skuteczność profilaktyki. Kiedy informacja zostanie odpowiednio zorganizowana, będziemy mogli mówić o wyższym poziomie zarządzania, systemach decyzji klinicznych, big data. A to może zrewolucjonizować sposób zapobiegania, leczenia, badań.

Na pewno ochrona zdrowia jest dopiero na początku drogi. Sam niedosyt w wielu obszarach wynika z tego, że widzimy, jak technologie szybko rozwijają się w pozostałych sektorach. Chcemy tego samego w medycynie, ale trzeba wziąć pod uwagę, że sektor rządzi się swoimi prawami i nie mamy do czynienia z np. sektorem telekomunikacyjnym czy rozrywkowym, gdzie najłatwiej i najszybciej rodzą się innowacje. Napędza je rynek zbytu. Zamiast mnożyć kolejne nowości, musimy postępować metodologicznie, zastanowić się najpierw, jakie problemy są do rozwiązania. Innowacyjne firmy do tej pory ostrożnie wchodziły na rynek ochrony zdrowia z jednego, prostego powodu – wewnętrznego stopnia skomplikowania sektora. Mam na myśli regulacje prawne, wrażliwość zagadnień zdrowotnych, wymagania administracyjne, tradycyjny model finansowania. To na szczęście powoli się zmienia. 

Foto: designed by freepik.com

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Jakie korzyści wynikają z idei zdrowia personalizowanego i zintegrowanego?

Jak ocenia Pan rozwój technologii w ochronie zdrowia w stosunku do innych branż?

» Bez standaryzacji, wiele potencjalnie cennych informacji medycznych jest zupełnie nieprzydatnych.«

predykcję, której przecież nie można realizować bez pełnych informacji o trybie życia, dotychczasowych chorobach, wynikach badań kontrolnych. Im więcej danych lekarz ma do dyspozycji, tym szybciej i trafniej jest w stanie wychwycić niepokojące zmiany.

Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur Olesch

praktyk a

TRENDY

ZDROWIA

Jak technologie IT wpłyną na sposób funkcjonowania systemów ochrony zdrowia? Pierwsze sygnały obserwujemy już dzisiaj, ale to dopiero początek zmian, których głównymi bohaterami i beneficjentami będą pacjenci oraz lekarze.

DZIŚ PERSONALIZACJA Poszukiwanie informacji zdrowotnych w Internecie z przypadkowymi wynikami, rozproszenie danych medycznych, kontakt z lekarzem i placówką medyczną przez telefon lub e-mail, lekarze obciążeni każdą czynnością administracyjną, brak koordynacji opieki zdrowotnej z socjalną Manualne planowanie operacji w szpitalu (sprzętu, zasobów ludzkich), brak nadzoru nad pacjentem po zabiegu/leczeniu, długi czas oczekiwania w kolejce na wizytę, brak możliwości kontroli oddziaływania leków

PLATFORMY ZDROWIA Skomplikowane portale e-zdrowia, duża ilość danych i mała ilość informacji, dane zbierane samodzielnie przez pacjenta są bagatelizowane, wyniki badań laboratoryjnych nieskorelowane z innymi czynnikami, tylko cząstkowa interoperacyjność systemów IT, marnowanie zbiorów ważnych informacji medycznych Ręczne wprowadzanie danych medycznych do e-kartoteki, konieczność przeglądania całej historii stanu zdrowia i samodzielny proces diagnozy, ograniczony czas dla pacjenta ze względu na obciążenia administracyjne, interfejs oprogramowania bez personalizacji

KOORDYNACJA Aplikacje zdrowotne, fora dyskusyjne jako indywidualne miejsca gromadzenia danych bez połączenia z innymi elementami systemu, brak kontroli nad jakością aplikacji; lekarz rodzinny – lekarz specjalista – pielęgniarka pozbawieni możliwości komunikacji, pacjent zgłasza się po pomoc w przypadku choroby, a nie żeby jej uniknąć (pasywna rola w systemie)

„85% lekarzy: pacjenci korzystający z trackerów parametrów zdrowia są bardziej zaangażowani w profilaktykę oraz leczenie.”

JUTRO Centralne kartoteki medyczne odzwierciedlające pełną historię zdrowia, alerty w czasie rzeczywistym (np. o podwyższonym ciśnieniu), indywidualne plany leczenia tworzone dla pacjenta, zdrowie postrzegane w kategoriach dobrego samopoczucia, a nie tylko choroby, telekonsultacje i teleopieka

TECHNOLOGIE Systemy kontroli pobytu pacjenta w szpitalu nadzorujące proces leczenia i rehabilitacji, wspomaganie decyzji klinicznych, komunikaty w czasie rzeczywistym o dokładnym czasie wizyty (na smartfona), monitoring terapii lekowych, rehabilitacja w domu z telemonitoringiem 24/7 Inteligentne portale zdrowotne z systemem wskazówek do zastosowania w codziennym życiu (zakupy żywności, aktywność fizyczna, gotowanie), domowe laboratoria dla prostych testów zdrowia, automatyczna analiza danych i alerty zdrowotne, badania screeningowe wszystkich pacjentów jako integralna część życia, miejsce pracy jako element zdrowia

IQ SYSTEMÓW IT Oprogramowanie jako aktywny strażnik zdrowia pacjenta, wspomaganie czynności organizacyjnych i pracy personelu medycznego oraz ważnych decyzji klinicznych, dostęp do kartoteki z dowolnego urządzania i miejsca, analiza danych w odniesieniu do zbiorów big data i innych podobnych przypadków, autouzupełnianie informacji, transpozycja głosu na tekst Większa świadomość pacjentów i samodzielność dzięki technologiom mierzącym parametry zdrowia, opieka nad pacjentem realizowana przez zespół współpracujących specjalistów, implantowane sensory stanu zdrowia, lekarze używający okularów wirtualnych podczas operacji i wizyt lekarskich

„49% pacjentów w skali świata używa lub chciałoby używać narzędzi monitorujących parametry aktywności fizycznej i zdrowia.”

Źródło: Accenture „2015 Healthcare IT Vision”, grafika: designed by freepik.com

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

praktyk a

Foto: www.freeimages.com

Kolejki oczekujących Ilość świadczeń medycznych oferowanych w systemie nigdy nie będzie w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb pacjentów. W polskich warunkach jedynym mechanizmem oddziaływania na popyt jest tworzenie list oczekujących na konkretną usługę. Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik w NZOZ „Przychodnia” Sp. z o.o.

Kolejki oczekujących dotyczą opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej. Świadczeniodawcy, co do zasady, nie mają możliwości udzie-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

lenia w dniu zgłoszenia świadczeń specjalistycznych wszystkim chętnym pacjentom. Założono natomiast, że porady oferowane w podstawowej opiece zdrowotnej mają pozwolić na bieżącą obsługę pacjentów w niezbędnym zakresie. W przepisach określono, że świadczenia te są udzielane w terminie uzgodnionym

z zainteresowanym. Jeżeli jednak stan zdrowia pacjenta tego wymaga, świadczenie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej udzielane jest w dniu zgłoszenia, zgodnie z harmonogramem pracy.

Kto do kolejki? Prowadzenie list oczekujących jest problematyczne przede wszystkim dlatego, że nie obejmują one wszystkich pacjentów, którym udzielone zostaną świadczenia. Na listy wpisywane są osoby zgłaszające się pierwszy raz do danego podmiotu leczniczego w celu uzyskania określonego świadczenia. W przypadku kontynuacji leczenia, od decyzji lekarza będzie za-

praktyk a

leżało, w jakim terminie powinna odbyć się kolejna wizyta. Pacjent zatem nie jest ponownie umieszczany na liście oczekujących. Nie wszyscy pacjenci korzystający z usług po raz pierwszy będą musieli oczekiwać w kolejce. W przypadku stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego pacjent nie będzie wpisany na listę oczekujących, jako że wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Istotnym wyjątkiem jest również prowadzenie odrębnych list dla pacjentów objętych diagnostyką onkologiczną. Pacjenci posiadający Kartę Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DiLO) traktowani są preferencyjnie względem osób z innymi problemami zdrowotnymi. Poza kolejnością przyjmowani są ponadto: – żołnierze lub pracownicy wojska w zakresie leczenia urazów i chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa, – weterani poszkodowani w zakresie leczenia urazów i chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa, – Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi, – Zasłużeni Dawcy Przeszczepu, – inwalidzi wojenni, – inwalidzi wojskowi, – kombatanci. Okazuje się, że w organizacji świadczeń nie samo prowadzenie list oczekujących jest najtrudniejsze. Największe wyzwanie stanowi odpowiednie dostosowanie ilości świadczeń do liczby pacjentów rozpoczynających i kontynuujących leczenie oraz pacjentów o szczególnych uprawnieniach.

Korespondencyjna niepewność Po wpisaniu na listę oczekujących pacjent ma 14 dni na dostarczenie skierowania. Znacznym ułatwieniem dla świadczeniodawców byłoby odbieranie od pacjentów oryginałów skierowań już przy zapisywaniu na listę, jednak rejestracja może być dokonana nie tylko osobiście, ale i telefonicznie. Naturalną konsekwencją jest zatem możliwość przesłania skierowania, przy czym dla zachowania terminu, wystarczy nadać list w ciągu 14 dni. To stwarza dodatkową trudność dla świadczeniodawców, ponieważ nie mogą od razu, po upływie 14 dni od zgłoszenia, skreślić pacjenta z listy, jeżeli nie dostarczył skierowania.

Przepisy nie mówią również o konieczności przesłania skierowania za zwrotnym poświadczeniem odbioru czy obowiązku informowania pacjenta o skreśleniu z listy oczekujących z powodu niedostarczenia skierowania. Do najczęstszych błędów popełnianych przy rejestracji należy wymaganie osobistego dostarczenia skierowania, dostarczenia oryginału skierowania od razu przy zgłoszeniu lub doręczenia pocztą najpóźniej 14 dnia od zapisu. Opisane działania naruszają zasadę równości w dostępie do świadczeń i w takich przypadkach może interweniować Rzecznik Praw Pacjenta.

Niejasne zasady Sprawiedliwemu dostępowi do świadczeń nie sprzyja brak systemowych rozwiązań w zakresie postępowania z pacjentami uznanymi za przypadek pilny. Lekarz, kierując pacjenta do specjalisty lub na oddział, nie musi wiedzieć, gdzie udzielane są świadczenia danego rodzaju oraz jaki będzie przybliżony czas oczekiwania, i czy w tym kontekście należy umożliwić pacjentowi skorzystanie z usług w krótszym czasie. Nie ma standardów medycznych czy wytycznych, co do jednostek chorobowych uprawniających do zakwalifikowania przypadku jako pilny. Może to prowadzić do nadużyć zarówno w leczeniu ambulatoryjnym, jak i stacjonarnym. W poradniach nie ma żadnej możliwości zmiany kwalifikacji pacjenta do określonej grupy, mimo że w ocenie osoby dokonującej wpisu na listę, zaklasyfikowanie do danej kategorii nie jest medycznie uzasadnione. Natomiast w leczeniu szpitalnym lekarz potwierdza kwalifikację, co przy braku jednolitych kryteriów, nie gwarantuje przejrzystości. Nadzwyczajne okoliczności Pomimo, że nieraz pacjent czeka na wizytę przez długie miesiące, jej realizacja może okazać się niemożliwa. Przeszkody pojawiają się zarówno po stronie świadczeniobiorcy, jak i podmiotu leczniczego. Remont oddziału, awaria sprzętu czy nawet krótkotrwała nieobecność lekarza powodują, że czas oczekiwania na świadczenie wydłuży się. Może nawet dojść do sytuacji, w których pacjent w ogóle nie będzie mógł uzyskać świadczenia. Zakończenie wykonywania świadczeń, czy to z powodu niedostępności lekarza, czy wypowiedzenia umowy przez Fundusz, zawsze oznacza dla

pacjenta konieczność wpisania się na listę oczekujących u innego świadczeniodawcy. W takim przypadku nowy podmiot wybrany przez świadczeniobiorcę musi uwzględnić datę zgłoszenia się do poprzedniej placówki, określoną na przedstawianym przez pacjenta zaświadczeniu wydanym przez świadczeniodawcę, który zakończył działalność. Wielu pacjentów nie zgłasza się na umówione wizyty, ponieważ wcześniej skorzystali z porady w innej placówce i nie poinformowali o tym fakcie. Nieobecność może jednak nastąpić z powodu siły wyższej. Przepisy umożliwiają usprawiedliwienie nieobecności i przywrócenie na listę oczekujących, jeżeli pacjent zgłosi się w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny nieskorzystania ze świadczenia. Termin ustania przyczyny może więc być odległy od daty niewykorzystanego świadczenia. Nie jest również łatwo ocenić, jakie przyczyny powinny być uznawane za siłę wyższą.

Systemowa bezradność Nieprecyzyjne przepisy dotyczące prowadzenia list oczekujących utrudniają codzienną pracę podmiotów leczniczych, wywołując u pacjentów poczucie bezsilności. Uzyskanie skierowania to dopiero początek długiej drogi, podczas której pacjent musi zmierzyć się nie tylko z problemami zdrowotnymi, ale – co zdarza się często – również z przeszkodami systemowymi. 

» �� Największym wyzwaniem jest dostosowanie ilości świadczeń do liczby pacjentów rozpoczynających i kontynuujących leczenie.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

praktyk a

Foto: designed by freepik.com

Pomnażanie czasu Od standardów komunikacji lekarza z pacjentem zależą efekty leczenia i subiektywna ocena przebiegu wizyty. Ale czy w ramach kilkunastu, a czasami kilku minut, można w ogóle mówić o budowaniu relacji, zaufania, porozumienia, satysfakcji? Gdy długości wizyty nie da się rozciągnąć, rozwiązania IT pomagają korzystnie zmieniać proporcje pomiędzy czasem dla pacjenta oraz czasem na formalności i uzupełnienie dokumentów. Zawód lekarza to sztuka, umiejętność wykorzystywania fachowej wiedzy i kompetencji do tworzenia relacji opartej na współpracy i intymności. Z psychologicznego punktu widzenia, aby wytworzyć więź sprzyjającą procesowi leczenia, niezbędne jest spełnienie kilku warunków: odpowiednia ilość czasu na

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

rozmowę i kontakt z chorym, atmosfera prywatności i zaufania, zaangażowanie po obydwu stronach, aktywne przekazywanie wskazówek w zakresie profilaktyki i terapii, indywidualne traktowanie. Jako pacjenci oczekujemy, że będziemy obsłużeni priorytetowo, bo problemu zdrowotnego chcemy się pozbyć szyb-

ko. Nie jest o to łatwo w sytuacji kolejek, ograniczonego czasu na wizytę, w warunkach pracy wymuszających pośpiech oraz – o czym nie można zapomnieć – w skomplikowanej i nieprzyjaznej strukturze systemu ochrony zdrowia. Przykład wielu placówek i lekarzy pokazuje, że nawet z kilkunastu minut czasu można wycisnąć jak najwięcej dla pacjenta i dobrej komunikacji. Narzędziem optymalizacji procesów obsługi stają się nowoczesne technologie, zmieniające sposób gromadzenia, dostępu do danych, doskonalące organizację pracy, minimalizujące czas uzupełnienia elektronicznej kartoteki medycznej. Ocenia się, że tylko 13% ogólnego czasu pracy lekarza to bezpośrednia interak-

praktyk a

cja z pacjentem, pozostałe 73% zajmują kwestie administracyjne. Zmieniające się przepisy, nowe obowiązki sprawozdawcze mnożą obciążenia pozamedyczne, dlatego każda minuta spędzona z chorym musi być dobrze wykorzystana. Czynnikom mającym kluczowy wpływ na relację pomiędzy lekarzem a pacjentem, które można wspomagać rozwiązaniami IT, postanowili przyjrzeć się autorzy badania „Healthcare from the patient perspective. The role of the Art of Medicine in a digital world”. Wnioski oparto na analizie 3000 ankiet zebranych w USA, Wielkiej Brytanii oraz Niemczech. Na pierwsze miejsce w kategorii elementów determinujących satysfakcję pacjenta wysuwa się intymna atmosfera w gabinecie. Nie mniej ważna jest komunikacja werbalna (praktyczne wskazówki dopasowane do indywidualnej sytuacji chorego), kontakt wzrokowy oraz fizyczny (podanie ręki). Chory oczekuje osobistego podejścia, stąd czas na mniej ważne czynności, które muszą zostać wykonane, trzeba minimalizować. Podstawą jest dobra organizacja pracy optymalizująca czas obsługi administracyjnej oraz wzmacniająca pozytywne wrażenia pacjenta (mniej osób oczekujących w rejestracji, nowocześniejsze wyposażenie, uporządkowana kartoteka elektroniczna). Nie mniej znaczące jest zadbanie o to, aby systemy IT skracały, a nie wydłużały czas potrzebny na zarejestrowanie danych z wizyty i wystawienie niezbędnych dokumentów (recepty, skierowania). Przygotowanie słowników, transpozycja głosu na tekst, kopiowanie recept wystawionych pacjentowi w przeszłości, gotowe szablony wywiadów medycznych dostosowane do poszczególnych dolegliwości, bazy leków i rozpoznań, automatyzacja sposobu rozliczeń z płatnikiem – możliwości jest wiele. Cały system organizacji dostępu i obiegu danych ma kluczowe znaczenie: lekarz zyskuje wgląd do pełnej kartoteki w ciągu kilku sekund, dane zebrane są w sposób umożliwiający błyskawiczne odczytanie kluczowych informacji, wyników badań, ich porównanie i zestawienie (w przeciwieństwie do papierowych kartotek, gdzie całą historię trzeba przeglądać nieraz od początku). Wyniki badania sugerują dodatkowo, że po przekroczeniu progu gabinetu, 40% pacjentów czuje presję czasową. Nic dziwnego – dla ponad 30% przypadków, czas wizyty nie przekracza 10 mi-

nut. Eksperci psychologii mają trochę inne zdanie na ten temat: to nie realny czas wizyty ma znaczenie dla pacjenta, ale samo poczucie ilości czasu. Jak je zmienić? Kiedy lekarz wchodzi do gabinetu i pozostaje blisko drzwi, zadaje szybko pytania w nieosobisty sposób, chory będzie czuł się poganiany. Wrażenie czasu wydłuży się, gdy atmosfera będzie sprzyjająca: lekarz wejdzie do gabinetu, uściśnie dłoń, zachowa kontakt wzrokowy, będzie spokojnie zadawać pytania, personalizując dialog. Średni czas pobytu pacjenta w gabinecie lekarskim w badanych krajach, czyli USA, Wielkiej Brytanii i Niemczech, wyniósł 12 minut. W tym czasie od lekarza ocze-

kuje się, że będzie słuchał, badał, diagnozował, rozmawiał i jednocześnie wypełniał dokumentację medyczną, wystawiał recepty i skierowania, notował wskazówki dla pacjenta. To sporo obowiązków. Pacjenci są świadomi coraz szerszego wykorzystania technologii przez lekarzy, ale nie widzą w tym zagrożeń. 69% ankietowanych przyznało, że w przeciągu ostatnich 5 lat zwiększyła się wyraźnie obecność nowych rozwiązań technologicznych podczas wizyty. 58% procent uważa, że ma to pozytywny wpływ na przebieg konsultacji i stanowi wartość dodaną, 97% nie ma z tym problemu, gdy lekarz korzysta z rozwiązań IT.

CO JEST DLA CIEBIE NAJWAŻNIEJSZE PODCZAS WIZYTY LEKARSKIEJ? 68,3%

63,7% 56,8% 49,6%

24,9%

22,8% 6,5%

Wszystkie wymienione elementy

Wyraźne przekazywanie wskazówek i zaleceń

Kontakt wzrokowy

Intymność (brak dodatkowych osób w gabinecie)

Uścisk dłoni, kontakt fizyczny

Niewielki dystans od lekarza

Żadne z wymienionych elementów Odpowiedzi wielokrotnego wyboru, wyniki dla pacjentów z Wielkiej Brytanii i USA

CZY CZUJESZ PRESJĘ CZASOWĄ PODCZAS WIZYTY?

NIGDY

20%

RZADKO

40%

TAK

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

praktyk a

Docelowym modelem dla każdej placówki medycznej powinna być taka informatyzacji, która zagwarantuje kontynuację leczenia i możliwie szeroką integrację danych. Nieraz część czasu wizyty poświęcana jest na wypytywanie o kwestie, które de facto powinny być częścią kartoteki elektronicznej: dane z pomiarów własnych pacjenta, innych placówek, wyniki badań diagnostycznych. Tego typu założenia muszą znaleźć się w strategiach IT, obok innych kwestii związanych ze wspomaganiem zarządzania czy organizacji pracy. To, czy pacjent pozostanie w centrum zainteresowania, zależy w dużym stopniu od priorytetów. Narzędzia IT mogą w tym pomóc, oszczędzając sekundy, minuty na obsłudze administracyjnej wizyty. W ten sposób czasu na bezpośrednią rozmowę i komunikację pozostanie choć trochę więcej. Badanie „Healthcare from the patient perspective. The role of the Art of Medicine in a digital world” ograniczyło się do zależności IT i spotkania w gabinecie. Na satysfakcję pacjenta składa się oczywiście cały szereg innych elementów, które można ulepszać sięgając do technologii informatycznych – czas oczekiwania w poczekalni, przejrzystość i czytelność wydruków i wskazówek, kontakt z placówką medyczną przed wizytą (przypomnienia sms lub e-mail, rejestracja internetowa) oraz po jej zakończeniu (wskazówki zdrowotne, zaproszenia na badania profilaktyczne oraz kontrolne). Wszystko zależy od kultury jakości świadczenia usług. 

KTÓRE Z ELEMENTÓW MAJĄ WPŁYW NA LEPSZĄ OPIEKĘ MEDYCZNĄ? 73,3%

66%

19,2%

13,3% 3,1%

Na podstawie raportu “Healthcare from the patient perspective. The role of the Art of Medicine in a digital world” (Niuance, 2015).

29,9%

Intymna atmosfera

29,6%

Kontakt wzrokowy

11%

TAK

89%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Wyraźne przekazywanie wskazówek i zaleceń

Niewielki dystans od lekarza

Uścisk dłoni, kontakt fizyczny

Żaden z wymienionych

Odpowiedzi wielokrotnego wyboru, wyniki dla pacjentów z Wielkiej Brytanii i USA

JAKI WPŁYW NA WIZYTĘ MAJĄ STOSOWANE PRZEZ LEKARZA ROZWIĄZANIA TECHNOLOGICZNE? NEUTRALNY

39%

NEGATYWNY

POZYTYWNY

58%

CZY ŁĄCZY CIĘ POZYTYWNA RELACJA Z TWOIM LEKARZEM RODZINNYM?

NIE

Czas na rozmowę

JAK SZCZERY JESTEŚ W ROZMOWIE Z TWOIM LEKARZEM? NIESZCZERY

NEUTRALNY

SZCZERY

95%

praktyk a

Robot Walker for Elderly People in Public Spaces Elderly people with walking difficulties are often intimidated by busy public places. This led an EU research project to develop a robot walker to guide them around shopping centres, museums and other public buildings, thus enhancing their autonomy. www.ehealthnews.eu

Shopping centres, airports, museums and hospitals are the kind of complex and confusing environments where elderly people on the verge of cognitive decline could have difficulties walking around without help. The walking frames they may currently use do not have the flexibility to help them navigate in oftencrowded places. This led researchers on the DALI project to develop a robotic cognitive walker (c-Walker) that can be taken to, or picked up at, the place to be visited, gently guiding the person around the building safely. The device takes corrective actions when the user comes across the type of busy area, obstacle or incident they want to avoid. “The c-Walker is aimed at providing physical and cognitive support to older adults. It can give them confidence in public environments” – explained Luigi Palopoli, professor at Italy’s Trento University who coordinated DALI (Devices for Assisted Living). “The device is full of hi-tech solutions, but the user is not necessarily aware of them. She or

he comes into contact with a ‘standard’ walker, with a few additions such as the display or bracelets and does not need any kind of computer literacy. The robot simply guides them so that they have a nice, safe experience”.

Programming the robot before setting off Shopping is recommended as a useful way for elderly people to exercise and is viewed as an important activity for prolonging their autonomous mobility. It also provides them with good opportunities to interact socially. For these reasons, shopping centres were considered by the DALI project to be a typical environment an elderly person would ideally visit. Picking up the c-Walker at the entrance, the elderly shopper selects the profile most suited to them on its simple touch-screen and the shops to visit. The c-Walker then recommends the best

course to the user and guides them using visual, acoustic and haptic (tactile) interfaces. The c-Walker uses different solutions (RFID tags, invisible QR codes, and cameras) to localise itself in the environment. Furthermore, it can connect with remote sensors, such as surveillance cameras, and with other c-Walkers deployed in the environment to gain remote knowledge of the presence of anomalies, crowded spaces or hazards. The device is equipped with brakes and motorised wheels. Haptic armbands tell users when and how to turn. They can also call for assistance if necessary. DALI has been very much a userdriven project. The scientists spoke with focus groups of over 50 elderly people in Spain and the UK who explained their mobility needs so that features helping them could be incorporated into the robot. The c-Walker was later tested at residential care homes in Ciudad Real in Spain and Trento in Italy. Feedback from these trials was used to design a more advanced prototype. By basing the design on software rather than expensive mechatronic components, the DALI consortium has been able to bring unit cost down from tens of

» We want to empower older adults to perform tasks of daily living outside their home.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

praktyk a

Robot for assisted living “Healthy adults take for granted the ability to navigate through complex and crowded environments. For adults with reduced physical or mental ability, particularly older adults, simple daily tasks, such as shopping or just socialising, can be extremely challenging. Normal environments can seem hostile and unfamiliar; As a result, those with reduced ability tend to avoid going out and suffer a consequent loss of physical and mental wellbeing, arising from reduced exercise, reduced fresh food and reduced socialising. To address this problem, we have developed a portable motion planning device for crowded environments, to help reduce the stress of a user with impaired ability. Our device takes the responsibility of finding the best course of action in the local environment, freeing the user to focus on more important things, such as the physical effort of moving.”

thousands of euros to around EUR 2 000 per device.

Stepping out through social networks DALI, funded with EUR 3 million from FP7, ended last October. But now there is a new three-and-a-half year project, ACANTO, which is developing the cWalker further. ACANTO, receiving EUR 4.2 million from Horizon 2020, aims to bring c-Walker users together in social

networks. “This will give them more incentive to go places” – said Prof Palopoli. “While in DALI we focused on the single user, in ACANTO we are thinking of groups of users who can do things together, such as visit a museum.”

The consortium believes that, by spinning off a company to market the device, or attracting investment from a major technological manufacturer, c-Walkers could be in common use by 2020. 

od redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW Jak otrzymać prezent? Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 4 listopada 2015 r.

„Sygnały alarmowe u chorych i pilne decyzje lekarzy POZ.” J. Bożydar Latkowski / Katarzyna Kosek

„Świadczenia szpitalne w powiązaniu z procesami zaopatrzenia medycznego i niemedycznego.” Tomasz Adam Karkowski

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

Foto: designed by freepik.com

o p ini e

Zamknięte, na sprzedaż Ile wart jest mój gabinet lub przychodnia? Czy to już czas na sprzedaż? Marek Kubicki Falck Medycyna

Będąc właścicielem POZ, przychodni czy małej kliniki, na pewnym etapie życia i po osiągnięciu odpowiedniego poziomu stabilizacji i rozwoju przedsiębiorstwa, wielu właścicieli zaczyna zastanawiać się, ile mógłby być wart ich biznes, czy nie nadszedł odpowiedni czas na sprzedaż. Na podstawie przeprowadzonych w ostatnich latach rozmów i negocjacji z kilkudziesięcioma właścicielami oraz analizy szeregu placówek, mogę pokusić się o kilka dobrych rad.

Sprzedawaj, gdy nie musisz Dla niektórych może zabrzmieć to nielogicznie, ale najlepszy moment na sprzedaż przedsiębiorstwa pojawia się wtedy, gdy „idzie” nam świetnie, biznes się rozwija, wszelkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że następne lata też będą wspaniałe. Do tego planujemy aktywność zawodową przez kilka najbliższych lat. Najgorzej, gdy biznes jest w dołku, różne przyczyny – osobiste, rodzinne – zmuszają nas do szybkiej sprzedaży, z kolei perspektywy rozwoju są zagrożone. Oczywiście nie warto sprzedawać biznesu zbyt wcześnie. Statystycz-

nie, zdecydowanie częściej sprzedaje się za późno niż za wcześnie. Od strony kupującego sprawa wygląda przecież tak samo: jak jest dobrze i będzie lepiej, warto płacić wyższą cenę. Z kolei, gdy dotychczasowy właściciel prawdopodobnie nie będzie dalej pracował, perspektywy są słabe, biznes jest na stracie – to być może nie warto kupować. Oczywiście od reguły są wyjątki, ale ta zasada jest pewna: chcesz uzyskać dobrą cenę – sprzedawaj „zdrowy” biznes.

Więcej znaczy lepiej Im większy biznes, tym większe grono kupujących i lepsza cena. Niektóre sieciowe firmy medyczne (LUX MED, Medicover) najchętniej kupują podmioty większe, powyżej 10 mln zł rocznego

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

o p ini e

» Sprzedając �� placówkę medyczną, trzeba pomyśleć, co stanie się z jej pracownikami.�« obrotu i więcej. Fundusze inwestycyjne, inwestorzy zagraniczni raczej nie schodzą poniżej pułapu 20 mln zł rocznego obrotu i więcej. POZ-ty i małe przychodnie są z reguły celem firm działających w bezpośrednim sąsiedztwie, osób prywatnych oraz niewielkich lekarskich spółek. Z większych inwestorów małe spółki kupuje np. Neuca czy Falck. Chęć kupowania większych podmiotów jest dość oczywista. Proces podejmowania decyzji, analizy danych finansowych, negocjacji ze spółką małą i dużą jest zbliżony oraz zajmuje podobną ilość czasu. W większej spółce łatwiej o synergie kosztowe (przeniesienie części działalności do spółki matki), jak i przychodowe. Tym samym daje to lepsze szanse na wyższy zwrot z inwestycji.

Kreatywna księgowość nie pomaga Niestety, wciąż wielu przedsiębiorców jest przekonanych, że płacenie podatku dochodowego jest ujmą na honorze i nie przystoi porządnemu biznesmenowi. Fikcyjne umowy z członkami rodzin, leasing kilku samochodów dla siebie, krewnych i sąsiadów, wrzucanie w koszty wakacji, jako podróży biznesowych itd. zaburza obraz spółki. Podobnie wypłacanie pracownikom części wynagrodzeń „do ręki”, a części „na umowę”. Oczywiście zawsze można zrobić korektę o wskazane wartości, wyczyścić dane i odtworzyć prawidłowy wynik, ale wymaga to dużo pracy, cierpliwości i zaufania po obydwu stronach. Choć to dziwne, nawet duże przedsiębiorstwa prowadzą księgowość w firmie zewnętrznej, powierzają ją jednemu z krewnych. Wybór dyktuje najniższa cena albo stopień pokrewieństwa, a nie dostarczana jakość. Jeżeli chce się otrzymać dobrą cenę, należy mieć dobrą księgowość. Najlepiej trzy lata wstecz. Zysk bądź obroty Najczęstszą metodą wyliczania wartości przedsiębiorstwa są mnożniki EBITA lub

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

EBIDTA – czyli wynik finansowy „z” bądź „bez” amortyzacji. Wartości są bardzo zróżnicowane, gdyż wahają się od 4 do 15 x EBITA bądź EBIDTA. Lepsze wskaźniki mają firmy większe (powyżej 20 mln zł rocznego obrotu), o wysokim potencjalne wzrostu i znajdujące się na rosnących rynkach. Ważna jest struktura przychodów (najlepiej zróżnicowana, nieuzależniona od jednego klienta, bądź płatnika), okolica (duże i średnie miasta są lepsze od miasteczek czy wsi), dostęp do kadry medycznej (stąd brak chętnych na wiejskie POZ-ty), sprawna kadra zarządcza (optymalnie, gdyby jej część została po sprzedaży), przejrzystość dokumentacji kadrowej i księgowej. Można powiedzieć, że mniejsze podmioty zostają przy mnożniku EBITA 4–7, większe 8–10. Jeszcze wyższe wskaźniki są rzadkie i uzależnione od czynników dodatkowych (np. inwestor bardzo chce mieć placówkę w danym miejscu, bo tam jest jego klient, posiada pomysł na istotny wzrost biznesu itd.). Zupełnie inaczej liczy się POZ-ty, gdzie najczęstszym wskaźnikiem jest stała kwota około 100 zł za „głowę”. Choć oczywiście zdarzają się i mniejsze wyceny, jak i w wyjątkowych sytuacjach większe. Czasem stosuje się takie wartości, jak „roczne obroty” albo wylicza się wartość spółki po środkach trwałych. Są to rozwiązania mniej popularne. Tutaj także różnica polega na odmiennej strategii kupujących. Osoba prywatna chętniej kupi nieruchomość (np. przychodnie, jako budynek i kontrakty) niż inwestor finansowy, dla którego nieruchomości są zbędnym balastem, niepotrzebnie podwyższającym wartość wyceny i zamrażającym kapitał.

Etapy sprzedaży Standardowy proces inwestycyjny dzieli się na kilka etapów. W zależności od wielkości inwestycji oraz innych uwarunkowań specyficznych dla danej transakcji, poniższe zestawienie może się różnić, jednak w większości wypadków etapy są następujące: • nawiązanie kontaktu, wyrażenie wstępnego zainteresowania. Właściciel powinien przygotować tzw. teaser – podstawowe informacje, które zachęcą inwestora do dalszych rozmów. Dokument powinien liczyć maksymalnie kilka stron; • dokument dotyczący zachowania poufności – umożliwia przekazanie bardziej szczegółowych danych spółki; • negocjacje cenowe;

• NDA, umowa przedwstępna, list intencyjny – co do zasady, na tym etapie strony powinny wstępnie ustalić kwotę, jak i warunki sprzedaży; • due dilligence – audyt dokumentów przedsiębiorstwa; • umowa sprzedaży. Cały proces trwa minimum 3 miesiące, średnio od 6 do 12 miesięcy, czasem dłużej. Zwłaszcza na jednym z pierwszych etapów poszczególni inwestorzy z różnych powodów mogą się wycofać. Stąd, jeżeli faktycznie zależy nam na sprzedaży, możemy rozmawiać równolegle z kilkoma potencjalnymi nabywcami. Jednak już od podpisania NDA, bądź umowy przedwstępnej powinniśmy być „wierni” jednemu kupującemu.

Negocjacje Negocjując cenę zawsze warto starać się zrozumieć potrzeby i intencje drugiej strony: • Dlaczego chce kupić właśnie nas, jakie są jego motywacje? • Czy ma dodatkowy interes w kupnie naszego przedsiębiorstwa? • Czy w naszej lokalizacji ma inne, potencjalne spółki do kupienia? • Jaką ma alternatywę? Te same pytania warto zadać sobie: • Jaka minimalna cena jest dla mnie akceptowalna? • Co się stanie, jak firma nas nie kupi? • Jaką mam alternatywę? Uzyskana cena jest wypadkową naszej determinacji do sprzedaży, jak i determinacji kupującego do nabycia. Im mniej nam zależy, a im więcej kupującemu, tym uzyskana kwota powinna być korzystniejsza.

Czynniki pozamerytoryczne Często cena nie jest jedyną wartością, na którą patrzą sprzedawcy. Dla wielu ważne jest, co się stanie z zatrudnioną kadrą. Jeżeli mieszkam w małej miejscowości, a z pracownikami – poza relacją służbową – łączą mnie też relacje osobiste (w różny sposób – dzieci chodzą do tej samej szkoły, sąsiad za płotem, kupowanie w tym samym sklepiku osiedlowym itd.), wtedy warto zastrzec sobie w umowie konieczność zatrudnienia pracowników na niezmienionych warunkach. Jeżeli nie mam pomysłu, czym się zająć po sprzedaży przedsiębiorstwa, a jednocześnie nowym właścicielem jest instytucja finansowa, a nie inwestor branżowy, warto ponegocjować miejsce dla siebie

o p ini e

w nowej strukturze, a nawet – pozostając udziałowcem mniejszościowym – mieć wpływ na dalsze losy spółki i czerpać dodatkowe przychody z jej sprzedaży. Łatwość prowadzenia negocjacji, tzw. „chemia” między stronami, pewność i zaufanie, wiarygodność partnera to trudno policzalne czynniki, które jednak należy mieć na względzie. Jeżeli bardziej wiarygodna instytucja zaoferuje zbliżoną ofertę do podmiotu, któremu nie do końca ufamy, to w 9 przypadkach na 10 lepiej wybrać firmę, której możemy zaufać.

Zamknięcie bądź odstąpienie od sprzedaży Czasem bardzo trudno jest odstąpić od negocjacji, którym poświęciliśmy już bardzo dużo czasu. Niekiedy też oferta, którą otrzymaliśmy jest zbyt korzystna, by ją odrzucić i godzimy się szybko na przedstawione warunki, aby tylko kupujący się nie rozmyślił. Co do zasady – pośpiech, jak i zbytnia powolność, jest złym doradcą. Jeżeli negocjacje nie posuwają się do przodu – warto od nich odstą-

» Chcesz �� uzyskać dobrą cenę – �� zadbaj o zdrowy biznes.�« pić i poczekać na bardziej zdecydowanego kupującego. Jeżeli za szybko – trochę zwolnić i zastanowić się, czy o czymś nie zapomnieliśmy, bądź czy nie przeoczyliśmy jakiegoś ważnego elementu. Średnio tylko jedna na pięć transakcji dochodzi do skutku, a jeden na dziesięć podmiotów, które przedstawiają swoją ofertę, przechodzi do dalszego etapu niż „teaser”. Stąd nie ma się co przejmować, że jedne lub drugie rozmowy nie zakończyły się porozumieniem. Jeżeli natomiast kolejni kupujący odchodzą od stołu negocjacyjnego, ponieważ kwota jest za wysoka, warto przemyśleć strategię cenową. Niezależnie od końcowego etapu negocjacji trzeba mieć w pamięci stare powiedzenie: „Kupić, nie kupić, potargować można”. 

reklama

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Foto: designed by freepik.com

o p ini e

Badanie: Internet i zdrowie Coraz więcej osób szuka w Internecie informacji o chorobach i objawach, konsultuje się z lekarzami, wymienia opinią o specjalistach. Wirtualna porada nic nie kosztuje, znajduje się w zasięgu ręki i można ją uzyskać natychmiast, zaspokajając rosnącą ciekawość. Internetowa wyszukiwarka stała się drzwiami do wiedzy, zarezerwowanej dotychczas dla lekarza.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Małgorzata Furmankiewicz, Anna Sołtysik-Piorunkiewicz, Piotr Ziuziański Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Tematy odnoszące się do zdrowia, objawów oraz chorób zajmują wysokie pozycje w rankingach najczęściej wpisywanych słów kluczowych w wyszukiwarkach internetowych. „Dr Google” w kilka sekund odpowie na prawie każde pytanie, postawi diagnozę, przedstawi listę powiązanych artykułów, zasugeruje fora dyskusyjne. Obok pacjentów, również pracownicy ochrony zdrowia coraz chętniej wykorzystują możliwości sieci www, co wynika z wygody dostępu do informacji medycznej, a także szybkiego rozwoju oferty dostępnych stron internetowych, blogów czy forów o tematyce medycznej.

Opinie na temat tego typu form dystrybucji wiedzy medycznej są mocno zróżnicowane. Wiele osób twierdzi, że źródła informacji w Internecie są niezweryfikowane, a jedyny słuszny sposób leczenia i diagnozy zaczyna się od tradycyjnej porady lekarskiej. Z kolei zwolennicy podkreślają wartość samoleczenia oraz rosnącą liczbę portali oferujących sprawdzone informacje. Istnieje wiele badań biorących pod lupę temat wykorzystania Internetu do poszukiwania informacji o zdrowiu. Najczęściej dotyczą one jednak pacjentów z innych krajów. Postanowiliśmy się przyjrzeć, jakie motywy kierują polskimi pacjentami, kiedy korzystają z pomocy „Dr Google”, czego szukają w sieci i czy ufają znalezionym poradom. Prezentujemy wyniki badania przeprowadzonego na grupie 1023 osób z całego kraju.

o p ini e

Gdzie szukamy informacji? Wśród najczęściej wykorzystywanych źródeł informacji można wskazać m.in.: fora internetowe lub grupy dyskusyjne, na których użytkownicy komunikują się i wymieniają np. sposobami leczenia, polecają sobie wzajemnie lekarzy specjalistów. Podobną funkcję komunikacyjną pełnią także blogi internetowe pacjentów oraz lekarzy, specjalistyczne portale medyczne lub serwisy informacyjne poświęcone zdrowiu. Źródłem wiedzy są ponadto encyklopedie internetowe (w tym np. najpopularniejsza – Wikipedia). Z roku na rok na popularności zyskują portale oferujące internetowe porady lekarzy i analizę wyników badań, a nawet wideokonsultacje online. A także takie, w które wbudowane zostały systemy ekspertowe wskazujące choroby na podstawie objawów. Wyniki ankiety pokazują, że najbardziej popularnymi narzędziami wśród ankietowanych są specjalistyczne portale medyczne lub serwisy informacyjne poświęcone zdrowiu (73,61%) oraz fora internetowe lub grupy dyskusyjne (68,52%). Wysoki wynik uzyskały też wspomniane wcześniej encyklopedie internetowe. Warto zwrócić uwagę na krytyczną opinię respondentów na temat wiarygodności informacji przyswajanych za pośrednictwem forum internetowego czy grupy dyskusyjnej w opozycji do najbardziej wiarygodnych portali medycznych. Blogi internetowe cechuje średni stopień wiarygodności, ale równolegle nie są częstym źródłem informacji. Zaskakuje także fakt, że według respondentów, wideokonsultacje online z lekarzami są bardzo wiarygodne, natomiast stopień ich wykorzystania jest marginalny. Podobnie w przypadku porad internetowych lekarzy, które jednak cieszą się już większą popularnością. Wiarygodnie, skutecznie Respondenci oceniali wiarygodność kanałów informacyjnych, za pośrednictwem których poszukują lub otrzymują informacje dotyczące zdrowia. Wśród tych cieszących się najmniejszym zaufaniem znalazła się telewizja (średnia ocena 2,33 w pięciostopniowej skali). Największe zaufanie budzą lekarze (4,41). Internet oceniany jest jako średnio wiarygodny z notą 2,75. Kwestie zaufania to jedno, drugie to użyteczność informacji. Ilość portali poświęconych zdrowiu nie zawsze idzie w parze z jakością. Jak się okazuje, ponad połowa (52%) jest zdania, że porada internetowa oka-

Jak oceniasz wiarygodność poszczególnych źródeł informacji o zdrowiu? 4,41 3,93

2,56

2,33

telewizja

prasa

2,75

Internet

książki medyczne (w tym encyklopedie, poradniki)

lekarz

Czy porada internetowa okazała się skuteczna? NIE

23,66%

nie szukam porad

24,34%

52,00%

TAK

Czy zdarzyło się PANI/PANU zaniechanie wizyty lekarskiej po uzyskaniu porady w Internecie? 19,55%

NIE

TAK

80,45%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

o p ini e

Jakich informacji o zdrowiu szuka Pani/Pan w Internecie? przepisy prawa polskiego

2,44%

profilaktyka

16,32%

informacje na temat leków (np. dawka, przeciwwskazania)

27,66%

konkretne choroby

29,03%

placówki ochrony zdrowia (np. opinie, godziny przyjęć)

34,02%

informacje na temat lekarzy (np. opinie, kompetencje)

37,15%

zdrowy styl życia

41,54%

metody leczenia

42,72%

symptomy chorób

48,48%

W jaki sposób umawia PANI/PAN wizytę do lekarza? 100% osobiście 80%

internetowo telefonicznie

60%

40%

20%

0% prawie nigdy lub nigdy

rzadko

zała się skuteczna. Innego zdania było niemal 24% badanych. I tutaj pojawia się pewne niebezpieczeństwo: jeżeli pacjent ma wrażenie, że porada zaspokaja jego potrzeby informacyjne i rozwiązuje problem, może rezygnować z wizyty u lekarza. Do takiej sytuacji przyznało się niemal 20% badanych. O ile w przypadku błahych dolegliwości w samoleczeniu nie ma nic groźnego, to nie zawsze pacjent jest w stanie skojarzyć objawy z chorobą.

Objawy po pierwsze Wyszukiwarka internetowa otwiera użytkownikom dostęp do setek milionów stron, których dużą część stanowią te bezpośrednio lub pośrednio związane z tematyką zdrowia. Celem przeprowadzonego badania było także znalezienie odpowiedzi na pytanie, czego tak naprawdę pacjenci szukają w Internecie.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

czasami

często

prawie zawsze lub zawsze

Największą grupę stanowią osoby chcące dokonać autodiagnozy na podstawie symptomów (prawie 50% odpowiedzi). Równie wielu pacjentów szuka informacji o metodach leczenia (42,72%) i wskazówek dotyczących zdrowego stylu życia (41,54%). 37,15% badanych sprawdza – przed wyborem lekarza – opinie w Internecie. Podobnie w przypadku placówek medycznych. Informacji na temat konkretnych chorób poszukiwało 29,03% respondentów. Profilaktyka leży w kręgu zainteresowań jedynie 16,32% internautów, ale tą odpowiedź można skorelować z o wiele bardziej popularnym „stylem życia”.

Zagrożenie czy szansa? Z przeprowadzonego badania wynika, że ponad 45% ankietowanych zgadza się, że Internet sprawia, że ludzie unikają wizyty u lekarza lub też podważają diagno-

zę lekarską. Dodatkowo, dwojako można interpretować fakt, że podobny odsetek ankietowanych (48,1%) potwierdza, że informacje dostępne w Internecie pozwalają na samoleczenie w przypadku mniejszych dolegliwości. Otwartym pozostaje pytanie, czy bez odpowiedniej wiedzy jesteśmy w stanie stwierdzić różnicę pomiędzy błahą dolegliwością a poważną chorobą. Za korzystaniem z Internetu przemawia anonimowość, będąca warunkiem swobodnej dyskusji na wstydliwe tematy dotyczące zdrowia. Ze stwierdzeniem tym zgadza się ponad 83% ankietowanych. Ma to swoje drugie dno: podawane na forach internetowych informacje mogą mijać się z prawdą. Z opinią, że Internet może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia zgadza się nieco ponad 47%, wskazując, że ludzie nie do końca zdają sobie sprawę, że do każdego kanału informacyjnego, w tym również do Internetu, należy podchodzić z ograniczonym zaufaniem. Strony internetowe z opisem diet czy zachęcające do aktywności fizycznej zwiększają samoświadomość potrzeby dbania o zdrowie. Tak twierdzi sześciu na dziesięciu ankietowanych. Zresztą w kwestii zagadnień fitness i stylu życia Internet odgrywa bardzo istotną rolę, a ryzyko dezinformacji jest zdecydowanie mniejsze.

Telefon, myszka czy osobiście Kolejnym zadaniem ankietowanych było wskazanie częstotliwości korzystania z różnych metod rejestracji na wizytę lekarską. Nadal najpopularniejszym sposobem pozostaje telefon. Prawie zawsze umawia się w ten sposób większość pacjentów. Na drugim miejscu uplasowała się wizyta osobista, a na trzecim – rejestracja przez Internet. Ten ostatni sposób dopiero zaczyna się upowszechniać – na chwilę obecną tylko w niewielkim stopniu jest to narzędzie systematycznego uzgodnienia terminu wizyty, niemal 20% korzysta z niego rzadko lub czasami. Weźmy pod uwagę, że taką możliwość oferuje niewielki procent placówek. Cena offline i online Czy wizytę wirtualną cenimy tak samo jak tradycyjne spotkanie z lekarzem? Ile jesteśmy w stanie zapłacić za poradę telefoniczną lub konsultację online? Pierwszy wniosek, jaki wysuwa się z opinii respondentów: zdecydowanie mniej niż w przypadku wizyt tradycyjnych. Różnica w deklarowanych wy-

o p ini e

Ile jest PANI/PAN w stanie zapłacić za wizytę online i tradycyjną? Średnia

Mediana

Najwyższa kwota

15-minutowa tradycyjna konsultacja w stacjonarnej przychodni

Rodzaj porady lekarskiej

39,01 zł

30 zł

200 zł

15-minutowa widekonsultacja przez Internet w wirtualnej przychodni

16,57 zł

10 zł

100 zł

15-minutowy czat z lekarzem przez tekstowy komunikator

10,21 zł

5 zł

80 zł

15-minutowa rozmowa przez telefon z lekarzem

11,63 zł

10 zł

100 zł

11,21 zł

5 zł

150 zł

20,34 zł

15 zł

250 zł

Uzyskanie odpowiedzi na konkretne pytanie dotyczące oceny stanu zdrowia przesłane przez Internet Uzyskanie analizy wyników badań przesłanych przez Internet opracowanych przez lekarza

datkach jest znacząca. Najwyższą kwotę (39,01 zł) ankietowani są w stanie przeznaczyć na 15-minutową tradycyjną konsultację w stacjonarnej przychodni. Ponadto warto zaznaczyć, że 50% respondentów byłoby skłonnych zapłacić za 15-minutową konsultację w stacjonarnej przychodni 30 złotych lub mniej, pozostałe 50% zadeklarowało możliwość zapłacenia 30 zł lub więcej. Interesująco prezentuje się wartość środkowa dla porady w postaci 15-minutowej rozmowy przez telefon z lekarzem. Drugi kwartyl wynosi 10 zł, co oznacza, że 50% ankietowanych zapłaciłoby za tę poradę 10 zł lub mniej, natomiast druga połowa respondentów wydałaby na rozmowę telefoniczną z lekarzem 10 zł lub więcej. Warto wskazać, że średnio ankietowani wycenili ten rodzaj porady na 11,63 zł. Najmniej funduszy respondenci wydaliby na 15-minutowy czat z lekarzem (nieco powyżej 10 zł) oraz uzyskanie odpowiedzi na konkretne pytania dotyczące oceny stanu zdrowia (nieco powyżej 11 zł).

Technologie a zdrowie To w Internecie w pierwszej kolejności szukamy informacji i próbujemy dowiedzieć się czegoś więcej na temat objawów i sposobu leczenia choroby. Następnie udajemy się do lekarza, choć i tak dla prawie 20% badanych Internet okazał się na tyle skutecznym źródłem informacji, że rezygnowali z porady. Znalezione w sieci www informacje postrzegamy za bardziej wiarygodne niż te przekazywane w telewizji czy prasie. Dużą popularnością cieszą się portale poruszające tematykę zdrowego stylu życia. Chętnie sprawdzamy opinie o lekarzu czy placówce, zanim zdecydujemy się na wybór specjalisty. Mimo powszechnego wykorzystania Internetu, nadal rzadko rejestrujemy się do lekarza

on-line. Wynika to po części z faktu, że niewielki procent placówek taką możliwość oferuje (rejestracja telefoniczna dostępna jest w 100% placówek). Choć korzystanie z przeważającej liczby serwisów informacyjnych jest bezpłatne, za wizytę on-line jesteśmy w stanie zapłacić. Deklarowana kwota jest czterokrotnie mniejsza w stosunku do kwoty proponowanej w przypadku wizyty tra-

dycyjnej. W tym kontekście najbardziej cenimy wideokonsultacje. Internet zmienił rolę pacjentów w ochronie zdrowia. Mając dostęp do ogromnych zasobów specjalistycznej wiedzy, stajemy się coraz bardziej świadomymi pacjentami. I choć „dr Google” jest źródłem wielu niebezpieczeństw, trend wykorzystania Internetu do celów zdrowotnych będzie się tylko nasilał. 

» Internauci – pacjenci �� szukają przede wszystkim informacji o objawach choroby, licząc na znalezienie prawidłowej diagnozy.�«

Foto: designed by freepik.com

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Staże dla menedżerów

o p ini e

Foto: designed by freepik.com

Europejska Federacja Szpitali HOPE przy współpracy z Polską Federacją Szpitali zaprasza osoby pełniące stanowiska kierownicze w szpitalach oraz jednostkach związanych z lecznictwem szpitalnym do uczestnictwa w Programie HOPE Exchange 2016, który będzie obejmował czterotygodniowy staż w wybranym szpitalu w jednym z krajów europejskich oraz udział w konferencji programowej Agora w Rzymie. – Program wymiany menedżerów Europejskiej Federacji ma już kilkudziesięcioletnią historię. Menedżerowie, którzy wyjeżdząją na staże za granicę, nabywają nowych umiejętności, poznają rozwiązania, które w innych krajach pozwoliły zwiększać jakość świadczeń, czy też wydajność pracy szpitala – mówi prof. Jarosław J. Fedorowski, Gubernator Europejskiej Federacji Szpitali. – Polscy menedżerowie, którzy w ubiegłych latach odbyli staże przykładowo w Hiszpanii, nauczyli się nowoczesnej organizacji systemów informatycznych szpitali, które tam świetnie funkcjonują. W Wiel-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

kiej Brytanii czy Holandii zarządzający szpitalami zdobyli wiedzę na temat innowacyjnych metod organizacyjnych, w Szwecji – poznali nowoczesne metody telemedyczne i zarządzania ryzykiem – dodaje. Temat wiodący tegorocznego Programu to „Innowacje w szpitalach oraz ochronie zdrowia: droga do rozwoju”. Uczestnictwo w programie daje wyjątkową szansę na wzbogacenie doświadczenia zawodowego oraz jest certyfikowane prestiżowym dyplomem. Europejska Federacja Szpitali HOPE to najważniejsza

organizacja w sektorze skupiająca europejskie szpitale. Nabór trwa do 31 października. Program HOPE Exchange jest programem multidyscyplinarnym, dedykowanym profesjonalistom chcącym rozwijać swoje zdolności zawodowe na poziomie europejskiej ochrony zdrowia.  Więcej informacji na temat Programu: www.pfsz.org oraz www.hope.be Informacji udziela: Bogusław Budziński, +48 601 241 495, boguslaw.budzinski@b-b.net.pl

o p ini e

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia. GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W SIERPNIU W ODNIESIENIU DO LIPCA

61 576 zł

56 703 zł

1 901 zł

1 625 zł

1 574 zł

1 400 zł

lipiec

SIERPIEŃ

lipiec

SIERPIEŃ

lipiec

SIERPIEŃ

-4 zł

-7,9%

-286 zł

-15,1%

-175 zł

-11,1%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2015 (PROGNOZA) I 2014

740 305 zł

781 406 zł

35 003 zł

39 571 zł

18 380 zł

18 917 zł

2014

2015

2014

2015

2014

2015

+41 101 zł

+5,6%

+4 568 zł

+13,1%

+536 zł

+2,9%

SIERPIEŃ WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 44 586 zł Kujawsko-Pomorskie 50 443 zł Podkarpackie 51 644 zł

Opolskie 1 113 zł Świętokrzyskie 1 177 zł Śląskie 1 366 zł

Opolskie 775 zł Świętokrzyskie 982 zł Kujawsko-Pomorskie 986 zł

Łódzkie 62 523 zł Dolnośląskie 63 294 zł Mazowieckie 66 324 zł

Mazowieckie 1 864 zł Lubuskie 1 925 zł Podkarpackie 2 610 zł

Pomorskie 1 694 zł Mazowieckie 1 744 zł Podkarpackie 2 198 zł

PROGNOZA 2015 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 633 210 zł Kujawko-Pomorskie 674 070 zł Świętokrzyskie 693 199 zł

Świętokrzyskie 29 189 zł Warmińsko-Mazurskie 32 096 zł Opolskie 33 248 zł

Warmińsko-Mazurskie 12 656 zł Opolskie 13 130 zł Kujawsko-Pomorskie 14 069 zł

Podlaskie 866 240 zł Dolnośląskie 914 608 zł Mazowieckie 949 120 zł

Małopolskie 43 247 zł Dolnośląskie 46 503 zł Mazowieckie 51 200 zł

Dolnośląskie 21 661 zł Mazowieckie 24 297 zł Podkarpackie 26 641 zł

SIERPIEŃ WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Śląskie ‒6 896 zł Mazowieckie ‒6 511 zł Dolnośląskie ‒5 397 zł

Pomorskie ‒453 zł Wielkopolskie ‒404 zł Zachodniopomorskie ‒402 zł

Śląskie ‒430 zł Mazowieckie ‒368 zł Dolnośląskie ‒333 zł

Brak wzrostów kosztów

Lubuskie 94 zł Podkarpackie 230 zł

Brak wzrostów kosztów

zestawienie KOSZTY W SIERPNIU W OSTATNICH LATACH

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty w sierpniu mogą być najniższymi w roku.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Sierpień był ostatnim miesiącem spadku kosztów leczenia grypy i przeziębienia.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

prognoza

LISTOPAD

prognoza

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia alergii będą w kolejnych miesiącach wzrastać.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Struktura dystrybucji leków SIERPIEŃ | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO LIPCA

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

16,96 zł

25,73%

150,5 tys. zł

3150

+0,2%

+1,50%

-13,5 tys. zł

-210

VII

VIII

-1,00 zł

PROGNOZA NA

LISTOPAD

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót w statystycznej aptece w sierpniu 2015 roku wyniósł 150,5 tys. zł. Wartość ta była o 8,2% mniejsza (13,5 tys. zł) od średniego obrotu osiągniętego w lipcu bieżącego roku oraz o 1% mniejsza (1,5 tys. zł) w stosunku do analogicznej wartości z sierpnia ubiegłego roku. Równie duży spadek obserwujemy analizując wartość całego rynku farmaceutycznego. W sierpniu osiągnęła poziom 2,2 mld zł i była o 187 mln zł niższa (spadek o 7,9%) od wartości z lipca 2015 roku, ale o 2% wyższa od wartości z sierpnia 2014 roku (co wynika ze wzrostu liczby aptek). W sierpniu 2014 roku w Polsce było 14 048 aptek, a w sierpniu bieżącego roku – 14 475. W sierpniu zanotowaliśmy spadki w stosunku do lipca 2015 we wszystkich

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

suplementy INNE

62,50% 19,28% 8,54% 9,68%

VII

VIII

VII

VIII

POZIOM REFUNDACJI

26,8% -1,2%

„Sytuację epidemiologiczną w październiku będzie cechować wzrost liczby zachorowań na grypę i przeziębienie oraz nasilenie alergii. Prognozujemy, że podobnie jak w poprzednim roku, wzrośnie liczba pacjentów w aptekach, co przełoży się proporcjonalnie na obrót apteczny. Jeżeli sprawdzi się scenariusz zeszłoroczny, po wrześniowych oraz październikowych wzrostach liczby pacjentów, w listopadzie czekają nas spadki. Za taką tezą przemawiają długoterminowe prognozy pogody.”

Aneta Szczypek, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

VIII

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

47,78 zł

VII

podstawowych kategoriach sprzedażowych. Wartość sprzedaży na recepty pełnopłatne w statystycznej aptece wyniosła 33,3 tys. zł, na recepty refundowane – 57,9 tys. zł, a sprzedaży odręcznej – 58,1 tys. zł. Zdecydowanie największy spadek (o 12,2%, tj. o 4,6 tys. zł) obserwujemy dla sprzedaży na recepty pełnopłatne, następnie – o 7,7% (o 4,8 tys. zł) – dla sprzedaży na recepty refundowane oraz 5,8% (o 3,6 tys. zł) dla sprzedaży produktów OTC. Prognozujemy, że obrót statystycznej apteki w 2015 roku osiągnie poziom 2,1 mln zł (wzrost w stosunku do ubiegłego roku o 0,8%). Z kwoty tej 753 tys. zł będzie stanowiła sprzedaż leków refundowanych (wzrost o 0,5%), 454 tys. zł – sprzedaż leków na recepty pełnopłatne (wzrost o 1,2%), a 835 tys. zł – sprzedaż produktów OTC (wzrost o 0,9%). Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość

30 mld zł i będzie to kwota o 1,28 mld zł (wzrost o 4,5%) większa niż w roku 2014. Przeanalizujmy średni obrót apteczny w poszczególnych dniach tygodnia. W sierpniu dniem o największym obrocie aptecznym był piątek z wartością 6 582 zł, natomiast dniem o najniższym obrocie aptecznym (spośród dni roboczych) był poniedziałek z wartością 6 074 zł. Jedynie 14 sierpnia obrót apteczny w statystycznej aptece przekroczył 7 000 zł (wyniósł 7 137 zł), dniem roboczym o najniższym obrocie okazał się 3 sierpnia z wartością 5 794 zł. We wszystkich grupach terapeutycznych zaobserwowaliśmy spadek średniej wartości sprzedaży w stosunku do poprzedniego miesiąca. Największy – w grupie leków na układ oddechowy (o 16,44%), następnie dla leków przeciwzakaźnych (o 15,20%), endokryno-

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

logii (o 12,01%) oraz dla leków onkologicznych i immunomodulacyjnych (o 10,53%) Jeśli chodzi o udział poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki, sytuacja kształtowała się podobnie jak w lipcu 2015 roku. Cztery grypy ATC o największym udziale wypracowały ponad 50% obrotu statystycznej apteki. Były to kolejno: przewód pokarmowy i metabolizm (17,87%), układ sercowo-naczyniowy (15,45%), varia (12,95%), centralny układ nerwowy (11,08%). Średnia marża w sierpniu 2015 roku wyniosła 25,73%. W porównaniu z lipcem 2015 roku była wyższa o 0,38 p.p. oraz o 0,91 p.p. niższa niż w sierpniu 2014 roku. Średnia marża apteczna dla leków refundowanych wyniosła 17,73%, dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 27,24%, a dla sprzedaży odręcznej – 31,25%. W sierpniu marże we wszystkich kategoriach sprzedażowych były wyższe niż lipcu 2015 roku. Największy wzrost (o 0,83 p.p.) w stosunku do lipca zanotowaliśmy dla produktów sprzedawanych bez recepty. Co ciekawe, porównując powyższe wyniki z wartościami z sierpnia 2014 roku, obserwujemy spadek wartości marży aż o 3,21 p.p. dla sprzedaży odręcznej, o 1,59 p.p. dla leków na recepty pełnopłatne oraz o 0,97 p.p. dla leków na recepty refundowane. W sierpniu średnia cena za opakowanie była o 23 grosze wyższa niż w lipcu 2015 roku i wynosiła 16,96 zł. Z kwoty tej 12,41 zł zapłacił pacjent (o 22 grosze więcej niż w lipcu 2015 roku), a 4,55 zł to dopłata refundatora (o 1 grosz więcej niż w lipcu 2015 roku). Średnia cena sprzedaży dla leków refundowanych była równa 27,52 zł (wzrost o 1 grosz w stosunku do lipca 2015 i o 69 groszy w stosunku do sierpnia 2014), dla leków na recepty pełnopłatne – 22,49 zł (wzrost o 5 groszy w stosunku do lipca 2015 i o 17 groszy w stosunku do sierpnia 2014), a dla produktów sprzedawanych bez recepty – 11,26 zł (wzrost o 8 groszy w stosunku do lipca 2015 i o 27 groszy w stosunku do sierpnia 2014). Porównując dane sierpniowe z analogicznym okresem ubiegłego roku warto zauważyć, że pomimo niższych marż, średnie ceny wzrosły. W sierpniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 150 pacjentów, czyli o 210 osób mniej niż w lipcu 2015. Dniem wyróżniającym się pod względem liczby klientów był 14 sierpnia (148 osób).

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku) sierpień 2015

sierpień 2014

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach sierpnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) sierpień 2015

sierpień 2014

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży 5,74% układ mięśniowo-szkieletowy

17,87% przewód pokarm. i metabolizm

5,09% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,76% narządy zmysłów 3,25% leki przeciwzakaźne

7,92% układ oddechowy

0,26% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 2,61% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 4,98% krew i układ krwiotwórczy 1,09% endokrynologia -- hormony, bez horm. płciowych

15,45% układ sercowo-naczyniowy

4,44% dermatologia

11,08% centralny układ nerwowy varia 12,95%

4,52% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2015

***

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2015

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

***

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

Rys. 8. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziaĹ&#x201A;y godzinowe w dniu powszednim w sierpniu

WzmoĹźony ruch w aptekach wynika z faktu, Ĺźe byĹ&#x201A; to dzieĹ&#x201E; poprzedzajÄ&#x2026;cy dzieĹ&#x201E; Ĺ&#x203A;wiÄ&#x2026;teczny (15 sierpnia). W pozostaĹ&#x201A;ych dniach sierpnia (biorÄ&#x2026;c pod uwagÄ&#x2122; dni robocze) liczba klientĂłw wahaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; pomiÄ&#x2122;dzy 118 a 137 osobami. NatÄ&#x2122;Ĺźenie ruchu w aptekach w poszczegĂłlnych peĹ&#x201A;nych tygodniach sierpnia byĹ&#x201A;o na podobnym poziomie. NajwiÄ&#x2122;cej osĂłb w statystycznej aptece zanotowaliĹ&#x203A;my w drugim tygodniu sierpnia (774 osĂłb), a najmniej w trzecim tygodniu sierpnia (696). Okres pomiÄ&#x2122;dzy 15 a 21 sierpnia byĹ&#x201A; jedynym tygodniem, w ktĂłrym liczba pacjentĂłw nie przekroczyĹ&#x201A;a 700 osĂłb. NajwiÄ&#x2122;ksze natÄ&#x2122;Ĺźenie ruchu panowaĹ&#x201A;o miÄ&#x2122;dzy godzinÄ&#x2026; 10.00 a 11.00. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy na pacjenta wyniosĹ&#x201A;a w sierpniu 47,78 zĹ&#x201A;. ByĹ&#x201A;a to kwota o 1,03 zĹ&#x201A; niĹźsza (spadek o 2,1%) niĹź w lipcu bieĹźÄ&#x2026;cego roku oraz o 0,17 zĹ&#x201A; mniejsza (spadek o 0,4%) niĹź w sierpniu 2014 roku. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy na pacjenta w podstawowych grupach sprzedaĹźowych ksztaĹ&#x201A;towaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; na poziomie 93,39 zĹ&#x201A; dla sprzedaĹźy lekĂłw na recepty refundowane (wzrost o 3,76 zĹ&#x201A; w stosunku do lipca 2015), 47,56 zĹ&#x201A; dla sprzedaĹźy lekĂłw na recepty peĹ&#x201A;nopĹ&#x201A;atne (spadek o 1,70 zĹ&#x201A; w stosunku do lipca 2015) i 22,60 zĹ&#x201A; dla sprzedaĹźy odrÄ&#x2122;cznej (spadek o 0,15 zĹ&#x201A; w stosunku do lipca 2015). W okresie od stycznia do sierpnia 2015 roku Ĺ&#x203A;rednia wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy na pacjenta wyniosĹ&#x201A;a 49,78 zĹ&#x201A;. Z kwoty tej 36,60 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; pacjent, a 13,18 zĹ&#x201A; dopĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; refundator. W porĂłwnaniu z analogicznym okresem ubiegĹ&#x201A;ego roku, zapĹ&#x201A;ata pacjenta wzrosĹ&#x201A;a o 1,24 zĹ&#x201A; (wzrost o 3,5%), a dopĹ&#x201A;ata refundatora o 0,31 zĹ&#x201A; (wzrost o 2,4%). Znacznie wiÄ&#x2122;ksze zmiany zaobserwowaliĹ&#x203A;my w przypadku sprzedaĹźy lekĂłw refundowanych. Ĺ&#x161;rednia wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy lekĂłw refundowanych na pacjenta wyniosĹ&#x201A;a w tym okresie 87,90 zĹ&#x201A; (wzrost o 7,3%, tj. 5,98 zĹ&#x201A;). Refundacja w tym przypadku uplasowaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; na poziomie 60,52 zĹ&#x201A; (wzrost o 3,1%, tj. o 1,82 zĹ&#x201A;), natomiast dopĹ&#x201A;ata pacjenta wyniosĹ&#x201A;a 27,38 zĹ&#x201A; (wzrost o 17,9%, tj. 4,16 zĹ&#x201A;). ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w poszczegĂłlnych dniach sierpnia (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) sierpieĹ&#x201E; 2015

sierpieĹ&#x201E; 2014

Rys. 10. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w poszczegĂłlnych tygodniach sierpnia (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) sierpieĹ&#x201E; 2015

sierpieĹ&#x201E; 2014

TJFSQOJB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w statystycznej aptece (PLN) sierpieĹ&#x201E; 2015

sierpieĹ&#x201E; 2014

UdziaĹ&#x201A; w caĹ&#x201A;kowitej wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy aptecznej sierpieĹ&#x201E; 2015

sierpieĹ&#x201E; 2014

Lek - RX

94 055

95 214

62,50%

62,64%

Lek - OTC

29 020

29 899

19,28%

19,67%

Suplement diety lub dietetyczny Ĺ&#x203A;rodek spoĹźywczy

12 858

13 090

8,54%

8,61%

PozostaĹ&#x201A;e

14 567

13 798

9,68%

9,08%

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za sierpień 2015 sierpień 2015

zmiana w stosunku do (%) lipca 2015

stycznia 2015

zmiana w stosunku do (liczbowo)

sierpnia 2014

lipca 2015

stycznia 2015

sierpnia 2014

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

150,5

-8,2%

-15,7%

-1,0%

-13,5

-28,0

-1,5

cały rynek apteczny

2 178 488

-7,9%

-14,8%

2,0%

-187 212,5

-379 060,5

43 191,5

statystyczna apteka

57,9

-7,7%

-9,2%

2,3%

-4,8

-5,8

1,3

cały rynek apteczny

838 108

-7,4%

-8,2%

5,4%

-66 922,7

-75 277,1

43 010,4

statystyczna apteka

33,3

-12,2%

-12,5%

-0,9%

-4,6

-4,8

-0,3

cały rynek apteczny

481 858

-11,9%

-11,6%

2,1%

-65 267,6

-63 422,4

9 901,7

statystyczna apteka

58,1

-5,8%

-22,5%

-4,1%

-3,6

-16,9

-2,5

cały rynek apteczny

840 665

-5,5%

-21,7%

-1,2%

-48 708,8

-233 620,2

-10 012,1

statystyczna apteka

40,4

-9,3%

-11,4%

-1,4%

-4,1

-5,2

-0,6

cały rynek apteczny

584 776

-9,0%

-10,5%

1,6%

-57 786,1

-68 641,5

9 199,7

w całkowitym obrocie

26,8%

-1,2%

5,1%

-0,4%

0,0

w sprzedaży refundowanej

68,7%

-1,1%

-1,9%

-3,5%

0,0

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania ogółem

16,96 zł

1,4%

2,0%

3,4%

0,2

0,33

0,6

dla leków z list refundacyjnych

27,52 zł

0,0%

1,8%

2,6%

0,0

0,49

0,7

dla leków z recept pełnopłatnych

22,49 zł

0,2%

2,6%

0,8%

0,1

0,56

0,2

dla produktów bez recepty (OTC)

11,26 zł

0,7%

-3,0%

2,5%

0,1

-0,35

0,3

3 150

-6,3%

-2,2%

-0,6%

-210,0

-70,0

-20,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

620

-11,4%

-12,7%

-6,1%

-80,0

-90,0

-40,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

700

-9,1%

-4,1%

-70,0

-30,0

2 570

-5,2%

-3,0%

0,8%

-140,0

-80,0

20,0

ogółem

25,73%

1,5%

-1,6%

-3,4%

0,0

dla leków z list refundacyjnych

17,73%

1,8%

1,6%

-5,2%

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

27,24%

0,3%

-0,7%

-5,5%

0,0

dla sprzedaży odręcznej

31,25%

2,7%

-1,6%

-9,3%

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

47,78 zł

-2,1%

-13,8%

-0,4%

-1,0

-7,7

-0,2

Wartość zapłaty przez pacjenta

34,95 zł

-1,7%

-15,3%

-0,2%

-0,6

-6,3

-0,1

Wartość dopłaty refundatora

12,83 zł

-3,3%

-9,4%

-0,8%

-0,4

-1,3

-0,1

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

93,39 zł

4,2%

4,0%

8,9%

3,8

3,6

7,6

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

29,25 zł

6,9%

8,8%

18,5%

1,9

2,4

4,6

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

64,13 zł

3,0%

2,0%

5,0%

1,9

1,2

3,1

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

47,56 zł

-3,5%

-3,8%

3,3%

-1,7

-1,9

1,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

22,60 zł

-0,7%

-20,1%

-4,8%

-0,2

-5,7

-1,1

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Obrót 2015: 2 059,5 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 0–1%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

I 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do sierpnia 2015 2015

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2013

2015

2013

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2013

2 059,5

0,8%

1,0%

17,0

21,0

1 352,5

1,5%

1,8%

20,0

23,5

29 781 807,1

4,5%

7,3%

1 283 019,6

2 023 512,6

19 495 609,0

5,9%

7,9%

1 081 233,5

1 435 222,0

753,4

0,5%

1,2%

3,5

9,0

510,7

4,8%

5,2%

23,3

25,3

10 894 432,6

4,1%

7,5%

428 761,1

756 816,8

7 361 693,7

9,3%

11,6%

624 632,7

765 448,5

454,0

1,2%

0,4%

5,2

1,7

301,4

2,0%

1,0%

6,0

3,0

6 565 469,1

4,9%

6,6%

304 049,0

407 083,3

4 345 336,5

6,4%

7,2%

262 765,9

290 182,5

835,5

0,9%

1,0%

7,5

8,2

528,9

-1,9%

-1,2%

-10,1

-6,7

12 082 127,5

4,6%

7,3%

530 434,8

817 389,4

7 623 544,5

2,4%

4,8%

175 432,2

345 723,4

545,5

0,3%

4,4%

1,5

23,2

358,1

0,7%

4,8%

2,6

16,4

7 888 979,3

3,9%

10,9%

296 804,1

775 887,6

5 161 871,1

5,1%

11,2%

248 537,4

518 370,5

26,5%

-0,6%

3,4%

0,0

26,48%

-0,7%

3,0%

0,0

71,2%

-0,3%

3,0%

0,0

68,85%

-3,9%

-0,6%

0,0

16,84 zł

2,1%

0,3

17,01 zł

3,6%

3,3%

0,6

27,51 zł

2,4%

1,3%

0,6

0,4

27,41 zł

2,8%

1,3%

0,8

0,4

22,15 zł

1,5%

1,0%

0,3

0,2

22,25 zł

2,1%

1,6%

0,5

0,4

11,49 zł

2,2%

2,8%

0,3

11,45 zł

2,4%

3,0%

0,3

41 709

-0,1%

-4,5%

-60,9

-1 980,9

27 170

-1,7%

-5,0%

-460,0

-1 430,0

8 937

-0,8%

-2,2%

-73,3

-203,3

5 810

-2,4%

-3,5%

-140,0

-210,0

9 741

-2,2%

-5,6%

-219,3

-579,3

6 340

-4,4%

-7,2%

-290,0

-490,0

33 832

0,2%

-4,0%

81,9

-1 408,1

22 040

-1,0%

-4,3%

-220,0

-990,0

26,56%

-0,9%

-3,7%

0,0

25,90%

-4,4%

-5,3%

0,0

18,19%

-2,3%

-0,5%

0,0

17,86%

-5,3%

-1,8%

0,0

28,67%

-2,0%

-9,9%

0,0

27,79%

-6,9%

-12,1%

0,0

32,68%

-2,6%

-9,4%

0,0

31,22%

-8,3%

-12,7%

0,0

49,38 zł

1,0%

5,8%

0,5

2,7

49,78 zł

3,2%

7,1%

1,6

3,3

36,30 zł

1,2%

4,6%

0,4

1,6

36,60 zł

3,5%

6,0%

1,2

2,1

13,08 zł

0,4%

9,4%

0,1

1,1

13,18 zł

2,4%

10,3%

0,3

1,2

84,31 zł

1,3%

3,5%

1,1

2,9

87,90 zł

7,3%

9,0%

6,0

7,3

24,32 zł

2,0%

-3,5%

0,5

-0,9

27,38 zł

17,9%

10,5%

4,2

2,6 4,7

59,99 zł

1,0%

6,7%

0,6

3,7

60,52 zł

3,1%

8,4%

1,8

46,61 zł

3,4%

6,4%

1,5

2,8

47,55 zł

6,7%

8,8%

3,0

3,9

24,69 zł

0,7%

5,2%

0,2

1,2

24,00 zł

-0,9%

3,2%

-0,2

0,7

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) 3 000

Refundacja: 8,0 mld zł

2 500

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2014) Zmiana refundacji: wzrost 3 do 4% (w stosunku do roku 2014)

Miliony zł

Obrót 2015: 30,0 mld zł

realizacja obrotu

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2014)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2014)

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

731,68

10,25

34354,72

22,83

7921,00

7,19

26433,73

65,43

23,06

76,94

999,70

34,36

46,95

2. U-30

556,50

7,79

15929,83

10,58

7025,76

6,38

8904,07

22,04

44,10

55,90

731,89

21,77

28,62

3. U-50

237,01

3,32

5068,48

3,37

3025,08

2,75

2043,40

5,06

59,68

40,32

271,28

18,68

21,38

4. U-BEZPŁATNY

26,03

0,36

1121,08

0,74

71,50

0,06

1049,59

2,60

6,38

93,62

55,58

20,17

43,08

5. INWALIDA WOJENNY

20,10

0,28

727,01

0,48

38,29

0,03

688,72

1,70

5,27

94,73

27,71

26,23

36,16

0,31

0,00

6,84

0,00

1,62

0,00

5,23

0,01

23,64

76,36

0,40

17,15

22,27

7. ZHK

10,89

0,15

243,20

0,16

48,61

0,04

194,59

0,48

19,99

80,01

13,95

17,43

22,34

8. AZ

0,00

0,05

0,00

0,04

0,00

5,27

94,73

0,00

10,26

20,52

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. NARKOTYKI

2,20

0,03

449,19

0,30

52,75

0,05

396,44

0,98

11,74

88,26

3,53

127,42

204,09

11,16

0,16

1233,60

0,82

550,18

0,50

683,42

1,69

44,60

55,40

129,64

9,52

110,54

11. PELNOPŁATNE

1244,06

17,42

33289,00

22,12

33289,00

30,24

0,00

0,00 100,00

0,00

1480,32

22,49

26,76

12. ODRĘCZNA

4300,50

60,23

58077,00

38,59

58077,00

52,75

0,00

0,00 100,00

0,00

5157,74

11,26

13,50

13. RAZEM

7140,44 100,00

26,84

8871,74

16,96

21,08

10. ŚRODKI POMOCNICZE

150500,00 100,00

110100,78 100,00

40399,22 100,00

73,16

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

800,72

9,86

37270,59

22,05

8360,19

6,73

28910,40

64,59

22,43

77,57

1094,81

34,04

46,55

2. U-30

592,00

7,29

16929,76

10,01

7332,47

5,90

9597,30

21,44

43,31

56,69

777,81

21,77

28,60

3. U-50

22,79

302,84

3,73

6901,56

4,08

4032,52

3,24

2869,04

6,41

58,43

41,57

345,01

20,00

4. U-BEZPŁATNY

28,29

0,35

1201,16

0,71

54,55

0,04

1146,61

2,56

4,54

95,46

61,50

19,53

42,46

5. INWALIDA WOJENNY

22,34

0,28

803,12

0,48

7,60

0,01

795,52

1,78

0,95

99,05

30,64

26,21

35,95 23,38

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,33

0,00

7,67

0,00

1,65

0,00

6,02

0,01

21,46

78,54

0,43

18,03

7. ZHK

11,54

0,14

260,66

0,15

47,13

0,04

213,53

0,48

18,08

81,92

14,73

17,70

22,59

8. AZ

0,00

0,06

0,00

0,05

0,00

0,87

99,13

0,00

13,87

14,83

2,36

0,03

460,80

0,27

49,27

0,04

411,54

0,92

10,69

89,31

3,69

124,74

195,20

12,28

0,15

1431,24

0,85

620,14

0,50

811,10

1,81

43,33

56,67

146,30

9,78

116,54 26,20

9. NARKOTYKI 10. ŚRODKI POMOCNICZE 11. PELNOPŁATNE

1438,21

17,71

37680,13

22,29

37680,13

30,31

0,00

0,00 100,00

0,00

1693,72

22,25

12. ODRĘCZNA

4908,04

60,45

66115,75

39,11

66115,75

53,19

0,00

0,00 100,00

0,00

5772,51

11,45

13,47

13. RAZEM

8118,94 100,00

26,48

9941,16

17,01

20,82

169062,50 100,00

124301,39 100,00

44761,11 100,00

73,52

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1585

22,19

57900

38,47

18137

16,47

39763

31,33

68,67

2104

27,52

36,54

2. Recepty pełnopłatne

1244

17,42

33289

22,12

33289

30,24

0,00 100,00

0,00

1480

22,49

26,76

3. Sprzedaż odręczna

4301

60,23

58077

38,59

58077

52,75

0,00 100,00

0,00

5158

11,26

13,50

0,16

1234

0,82

550

0,50

683

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

7140 100,00

150500 100,00

110101 100,00

98,43

Pac.

1,69

44,60

55,40

130

9,52

110,54

40399 100,00

73,16

26,84

8872

16,96

21,08

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1760,41

21,68

63835,39

37,76

19885,37

16,00

43950,01

31,15

68,85

2328,62

27,41

36,26

2. Recepty pełnopłatne

1438,21

17,71

37680,13

22,29

37680,13

30,31

0,00

0,00 100,00

0,00

1693,72

22,25

26,20

3. Sprzedaż odręczna

4908,04

60,45

66115,75

39,11

66115,75

53,19

0,00

0,00 100,00

0,00

5772,51

11,45

13,47

12,28

0,15

1431,24

0,85

620,14

0,50

811,10

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8118,94 100,00

169062,50 100,00

124301,39 100,00

98,19

Pac.

1,81

43,33

56,67

146,30

9,78

116,54

44761,11 100,00

73,52

26,48

9941,16

17,01

20,82

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20659,85

20,67

753422,19

36,58

217327,81

14,35

536094,38

28,85

71,15

27391,66

27,51

36,47

2. Recepty pełnopłatne

17316,71

17,33

454018,34

22,05

454018,34

29,99

0,00

0,00 100,00

0,00

20494,86

22,15

26,22

3. Sprzedaż odręczna

61825,13

61,86

835472,11

40,57

835472,11

55,18

0,00

0,00 100,00

0,00

72712,59

11,49

13,51

145,00

0,15

16587,36

0,81

7135,49

0,47

9451,86

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

99946,69 100,00

2059500,00 100,00

1513953,75 100,00

98,27

Pac.

1,73

43,02

56,98

1713,88

9,68

114,39

545546,24 100,00

73,51

26,49

122312,99

16,84

20,61

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

298717813

20,67

10894432647

36,58

3142711777

14,35

7752298804

28,85

71,16

396060146

27,51

36,47

2. Recepty pełnopłatne

250413503

17,33

6565469054

22,05

6565421996

29,99

0,00 100,00

0,00

296372098

22,15

26,22

3. Sprzedaż odręczna

894080241

61,86

12082127539

40,57

12081509676

55,18

0,00

99,99

0,00

1051528562

11,49

13,51

2096400

0,15

239777822

0,81

103184164

0,47

136680491

1,73

43,03

57,00

24775796

9,68

114,38

7888979295 100,00

73,51

26,49

1768736603

16,84

20,61

5. RAZEM

1445307956 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

29781807061 100,00

21892827613 100,00

98,27

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

Transakcje Liczba

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Alergia

Foto: designed by freepik.com

Alergia – patologiczna odpowiedź układu odpornościowego na oddziaływanie obcych substancji (alergenów), gdzie czynnik środowiskowy wywołujący alergię nie jest zazwyczaj szkodliwy dla organizmu. Najczęściej spotykane są alergeny wziewne (pyłki roślin, sierść zwierząt, zarodniki pleśni, roztocza kurzu domowego, wełna, pierze) oraz alergeny pokarmowe (mleko krowie, wołowina, cielęcina, białko jaja kurzego, ryby, skorupiaki, orzechy i migdały, cytrusy, pomidory oraz czekolada). Alergii nie powinno się bagatelizować, gdyż może doprowadzić do poważniejszych dolegliwości. Według ekspertów, z roku na rok rośnie populacja alergików. Czy potwierdzają to także dane na temat sprzedaży leków?

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Fakty rynkowe Sprzedaż objęta poniższymi analizami obejmuje wszystkie produkty mające na celu przeciwdziałanie efektom alergii. Wzięto pod uwagę zarówno produkty należące do kategorii RX, czyli leki na receptę, jak i leki OTC, czyli samodzielnie kupowane przez pacjentów w aptekach. Wartość sprzedaży produktów na alergię na przełomie ostatnich lat utrzymuje wyrównany poziom. Licząc od roku 2002, najwięcej na leczenie dolegliwości związanych z alergią pacjenci wydali w roku 2011 (266,79 mln zł). Zakupiono wówczas 18,74 mln opakowań w średniej cenie 14,24 zł. Najmniej pieniędzy na produkty antyalergiczne chorzy przeznaczyli w roku 2004 (204,53 mln zł).

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

12,81 12,86 12,66 12,59 11,89 11,70 11,33 11,82 12,16 12,20 12,12 12,30 12,98

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2014 a nie będące w ofercie w 2002 roku

10,83 11,44 11,21 11,24 11,18 11,00 11,25 11,43 11,66 12,05 11,69 11,58

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

9,71

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

17,95 16,42 15,82 16,21 17,58 18,23 18,16 18,09 19,25 17,58

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

13,44 14,29 15,36 16,09 16,53 16,65 16,12 16,67 15,69

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

7,69

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

7,04

9,70

9,75

9,94 10,88

7,02

8,76

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

8,83

9,07

9,21

7,44

7,70

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

19,99 15,50 18,18 19,60 19,17

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

12,45

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

15,98 16,03 15,67

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

13,42 16,07

Produkty będące w ofercie w 2014 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

8,86

8,36

8,15

7,95

8,52

8,52 12,03

8,52

8,43

8,34

9,53 12,27 13,85 15,07 14,56 15,98 16,93

8,39

9,47

9,60

9,25

18,75

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

12,81 12,86 12,66 12,59 11,89 11,70 11,33 11,82 12,16 12,20 12,12 12,30 12,98

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w 2014 roku

23,99 22,62 26,41 26,70 26,52 18,76 17,64 17,75 16,37 16,85 17,22 12,27

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2014

6,20

6,28

6,49

6,58

6,53

6,33

6,87

7,07

7,44

7,52

5,10

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2014

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2014

7,92

7,79

7,81

7,72

7,74

7,72

7,75

7,58

8,14

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2014

30,39 38,98 41,64 37,79 42,95 42,96 44,43 45,90

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2014

11,16 10,41 10,48 10,44 10,36

7,86

7,90

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2014

32,51 32,02 31,54 31,46 32,02 33,41

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2014

50,20 48,41 44,34 43,21 36,45

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2014

9,89 10,75 10,54

8,64

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2014

22,55 14,65 22,41

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2014

33,36 33,35

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

33,35

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Największy wzrost wartości sprzedaży w porównaniu do roku poprzedniego nastąpił w 2008 roku (10,76%). Z kolei największy spadek (9,34%) został odnotowany w roku 2012. W pozostałych latach widoczne były wahania w granicach od -6,88% do 4,73%, lecz głównie były to wzrosty na wartości sprzedaży. Dane statystyczne pokazują, że sprzedaż produktów na alergię charakteryzuje się wahaniami okresowymi. Zdecydowa-

antyalergicznych za kwotę 213,51 mln zł. Wartości i ilości sprzedaży skorelować można z okresami pylenia poszczególnych roślin. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na alergię na przełomie kilkunastu minionych lat utrzymuje bardzo wyrównany poziom. 14,45 zł to maksimum osiągnięte w 2002 roku (pierwszy rok analizy rynku). Następnie z roku na rok nieznacznie malała, aby w 2007

nie najwięcej tego typu produktów sprzedaje się w aptekach w sezonie wiosenno-letnim. Średniomiesięczna sprzedaż przekracza wówczas 20 mln opakowań. Miesiącem, w którym popyt osiąga swoje maksimum, jest czerwiec (26,18 mln opakowań, wartość sprzedaży równa 366,55 mln zł). W listopadzie popyt na produkty alergiczne jest najmniejszy i w tym miesiącu w aptekach sprzedaje się średnio 16,89 mln opakowań leków

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów na alergię w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

233 254 211

16 139 814

14,45

2 481 428

171 700

2003

219 633 493

15 692 809

14,00

2 218 520

158 513

-5,84%

-2,77%

2004

204 526 446

15 194 759

13,46

2 065 924

153 482

-6,88%

-3,17%

2005

208 948 084

15 606 732

13,39

1 882 415

140 601

111

2,16%

2,71%

2006

216 681 260

16 427 479

13,19

1 987 901

150 711

109

3,70%

5,26%

2007

223 191 389

17 357 479

12,86

2 047 627

159 243

109

3,00%

5,66%

2008

247 210 146

19 217 194

12,86

2 267 983

176 305

109

10,76%

10,71%

2009

251 572 953

18 552 086

13,56

2 329 379

171 779

108

1,76%

-3,46%

2010

255 822 199

18 418 755

13,89

2 063 082

148 538

124

1,69%

-0,72%

2011

266 792 384

18 738 911

14,24

2 021 154

141 961

132

4,29%

1,74%

2012

241 869 924

17 146 137

14,11

1 752 681

124 247

138

-9,34%

-8,50%

2013

253 311 459

17 737 584

14,28

1 677 559

117 467

151

4,73%

3,45%

2014

253 867 897

17 797 727

14,26

1 596 653

111 935

159

0,22%

0,34%

2015

271 722 842

18 381 636

14,78

—

7,03%

3,28%

2016

275 047 528

18 180 683

15,13

—

1,22%

-1,09%

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na alergię w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Trend długookresowy sugeruje, że wartość rynku leków antyalergicznych powoli pnie się w górę (z okresami stabilizacji).«

** *** *7

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

** *** *7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań leków na alergię w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Najwięcej produktów na alergię pacjenci zakupują w czerwcu, najmniej – w listopadzie.«

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na alergię w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Średnia cena za opakowanie leku na alergię jest w miarę stabilna (12–16 zł). Dość wyraźne są wahania sezonowe wynoszące nawet 2 zł na opakowaniu.«

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2014

» Firmy farmaceutyczne oferują coraz więcej środków na alergię, liczba dostępnych pozycji asortymentowych przekroczyła 140 produktów.«

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

i 2008 roku osiągnąć poziom najniższy, czyli 12,86 zł. W 2009 roku nastąpił najwyższy wzrost wartości średniej ceny w porównaniu do roku poprzedniego – o 5,41% do poziomu 13,56 zł. W roku 2014 cena zbliżyła się do maksimum pomiarów, osiągając 14,26 zł. Najmniej za opakowanie leku na alergię pacjenci zapłacili w sierpniu 2008 roku (12,05 zł), najwięcej – w marcu 2002 (16,14 zł). W roku 2002 asortyment apteczny leków na alergię zawierał 94 pozycje, w 2014 roku – 159 pozycji, co oznacza wzrost o 69,15%. Najwięcej nowych produktów z tej kategorii pojawiło się na rynku w 2010 roku (16 opakowań). Alergia to choroba cywilizacyjna, na którą – zdaniem ekspertów – z roku na rok cierpi coraz więcej osób. Pokazują to międzynarodowe statystyki epidemiologiczne. W jaki sposób trendy medyczne odbiją się na rynku leków antyalergicznych w najbliższych miesiącach?

Trendy Wartość sprzedaży produktów na alergię w 2015 roku wyniesie 271,72 mln zł, a w 2016 roku nadal będzie rosnąć, osiągając rekordowy w całym okresie analizy rynku poziom, dokładnie 275,05 mln zł. Procentowe wzrosty wyniosą odpowiednio 7,03% i 1,22%, a stać będą za nimi przede wszystkim rosnące wskaź-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

niki sprzedaży liczbowej oraz stosunkowo silny wzrost cen. W 2015 roku aptekarze sprzedadzą w aptekach 18,38 mln opakowań leków na alergię (3,28% więcej niż w 2014 roku), a w 2016 roku – 18,18 mln opakowań (o 1,09% mniej niż w 2015 roku). Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na alergię w najbliższych latach będzie piąć się do góry. W 2015 roku wyniesie 14,78 zł, czyli o 3,63% więcej niż w roku poprzednim, a w 2016 roku za lek na alergię zapłacimy średnio 15,13 zł, czyli o 2,34% więcej niż w 2015 roku.

Wnioski Statystyki pokazują, że 17 mln Europejczyków cierpi na alergie pokarmowe, przy czym ponad 60% to kobiety. Niemal 50% Polaków ma dodatni wynik alergiczny testów skórnych na powszechnie występujące alergeny, takie jak roztocza czy trawy. Na astmę cierpi prawie 9% dzieci i ponad 5% dorosłych Polaków. Tym samym Polska plasuje się w czołówce krajów, w których najczęściej występują uczulenia na różne substancje. Spodziewać się można, że te statystyki będą systematycznie rosnąć. Choroby alergiczne są powiązane silnie z wysokim standardem życia, w krajach rozwiniętych występują częściej niż w nierozwinię-

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

tych. Szacuje się, że różne formy alergii dotykają nawet ok. 30–40% społeczeństwa, a jej koszty w Europie obliczane są na 100 miliardów euro rocznie. Pacjenci w większości skazani są na łagodzenie reakcji alergicznych, na szczęście farmacja oferuje całą gamę nowoczesnych środków. Dane epidemiologiczne sugerują, że w najbliższej przyszłości będzie to rynek systematycznego wzrostu. Ten rok może być rekordowy pod względem wartości sprzedaży, również ilość kupionych przez pacjentów opakowań uplasuje się na wysokim poziomie (w rankingu piąte miejsce w zestawieniu ostatnich 14 lat). W każdym roku wyodrębnić można dwa bazowe okresy o wysokiej sprzedaży leków z tej grupy (marzec-lipiec) oraz niskiej (sierpień – luty), co widać m.in. po natężeniu kampanii reklamowych środków na alergię. 

Metodologia prognoz W celu obliczenia prognozy wykorzystano sezonową metodę prognozowania liniowego z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Dzięki wyeliminowaniu wahań przypadkowych zakładamy, że odchylenia w poszczególnych miesiącach prognozowanych nie będą znacząco odbiegały od odchyleń zanotowanych historycznie. Dodatkowo zakładamy, że nie pojawią się żadne czynniki, które spowodują niespodziewane wahania sprzedaży w górę lub w dół.

n a c z a si e

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

s y st e m y it

Zamawianie leków on-line w aptece E-zakupy to codzienność dla tysięcy Polaków. Dlaczego tak je lubimy? Nie ogranicza nas miejsce, ani pora dnia. Jest szybciej i po prostu wygodniej. Udogodnienia związane z robieniem zakupów w sieci cenią sobie przede wszystkim osoby młode, wychowane w dobie Internetu oraz osoby pracujące, nieustannie borykające się z brakiem czasu. Wprowadzenie internetowej rezerwacji leków przez aptekę pozwoli pacjentom wygodniej kupować, a samej aptece pozyskać nowe grono pacjentów, preferujących zakupy on-line. Jak rezerwować leki on-line? Wystarczą trzy proste kroki: pacjent wyszukuje on-line potrzebne mu leki, sprawdza ich dostępność w aptece i wysyła rezerwację. Na bieżąco otrzymuje powiadomienia e-mail o tym, co dzieje się z jego

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

zamówieniem. Gdy leki są gotowe do odbioru, otrzymuje zaproszenie z apteki. Powiadomienia mailowe do pacjenta wysyłane są automatycznie, w trakcie obsługi zamówienia. Dzięki pełnej integracji rozwiązania z systemem aptecz-

nym, fizyczna obsługa rezerwacji przez farmaceutę jest ograniczona wyłącznie do niezbędnych czynności. Można też cały proces w pełni zautomatyzować i wówczas praca farmaceuty skupi się praktycznie na wydaniu zamówionego leku. Apteka umożliwia pacjentom sprawdzanie dostępności leków oraz wysłanie rezerwacji za pomocą wizytówki internetowej, którą posiada w OSOZ, jak również na własnej stronie internetowej. W obu tych przypadkach promocja internetowej rezerwacji leków leży po stronie apteki, gdyż to ona powinna zadbać, by informować pacjentów o adresie strony www. Dodatkowo została stworzona strona KtoMaLek.pl, dedykowana pacjentom chcącym rezerwować leki przez In-

s y st e m y it

ternet. Pacjenci sprawdzają tutaj on-line dostępność leków, a następnie rezerwują je w wybranej aptece. Pacjent ma możliwość wybrania apteki spośród wielu innych aptek oferujących taką możliwość. Atutem dla apteki udostępniającej dane o swoich lekach na stronie KtoMaLek.pl jest to, że jej nazwa wyświetli się automatycznie, gdy tylko pacjent będzie szukał apteki w okolicy. Wyszukiwanie aptek odbywa się bowiem według odległości od wskazanego miejsca.

Co, gdy w aptece nie ma leku? Optymalizacja stanów magazynowych powoduje, że w aptekach wiele leków dostępnych jest „na zamówienie”. Oznacza to, że pacjent chcący zakupić leki, nie jest w stanie otrzymać ich w aptece podczas pierwszej wizyty. Składa zamówienie, a następnie, we wskazanym przez farmaceutę czasie, musi ponownie udać się do apteki po ich odbiór. Jest to uciążliwe i czasochłonne. W takim przypadku możliwość rezerwacji leków online niesie korzyści dla obu stron. Na podstawie otrzymanej rezerwacji apteka zamawia brakujące leki w hurtowni. Z drugiej strony, pacjent wysyłając re-

zerwację, wie, że w aptece leki będą na niego oczekiwać.

Proponowanie zamiennika Apteka ma możliwość proponowania pacjentom zamienników. Może to zrobić w przypadku, gdy nie posiada leku, który zarezerwował pacjent, lub gdy posiada jego tańszy zamiennik. Odrębną kwestią, wymagającą doprecyzowania, jest prezentowanie ceny leku na stronie internetowej. Tutaj warto podkreślić, że to apteka decyduje czy chce, aby cena była zawsze prezentowana. Może również ograniczyć jej widoczność lub też nie pokazywać jej w ogóle. Ograniczenie widoczności ceny leku polega na tym, że pacjent poznaje cenę leku dopiero w momencie, kiedy dostaje odpowiedź z apteki. Decydując się na wprowadzenie ograniczeń w widoczności ceny, apteka powinna jednak rozważyć wady i zalety takiego posunięcia, gdyż dla wielu pacjentów informacja o cenie może okazać się istotna do złożenia zamówienia. Dla rozwiązania została przygotowana rekomendacja prawna, wyjaśniająca zgodność usługi z aktualnie obowiązu-

jącym prawem. Dla aptek współpracujących z OSOZ jest ona dostępna w Serwisie Apteki. Zachęcamy, by już teraz bliżej przyjrzeć się temu rozwiązaniu. Przed nami sezon jesienno-zimowy, a to oznacza więcej zachorowań na przeziębienia i grypę. Poirytowanym i zniecierpliwionym chorobą pacjentom może spodobać się zdalna rezerwacja leków w aptece wraz z jednorazowym odbiorem wszystkich potrzebnych pozycji. Sprawdzenie rozwiązania pozwoli z wyprzedzeniem przygotować personel do obsługi rezerwacji internetowych.

Opcje rozwiązania: – zamówienia wyłącznie przez stronę www apteki, – ograniczenie widoczności ceny leku, – rezerwacje tylko dla stałych pacjentów, – automatyczne powiadomienia o statusie rezerwacji, – system oceny wiarygodności pacjenta on-line. Zapraszamy do serwisu KtoMaLek.pl Więcej informacji: kontakt@osoz.pl 

» Pacjent sprawdza dostępność leku on-line w okolicznych aptekach i zamawia go. Odbiór i płatność następują w aptece.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows 2015 (sierpień 2015) Katarzyna Piątek Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

Kategorie BLOZ możemy wykorzystać również do definiowania warunków promocji w module APW35 STRATEGIE.

Nowa wersja KS-Apteka Ogólna Windows 2016

Rys. 1. KS-Apteka Ogólna Windows 2016

W module APW11 SPRZEDAŻ dodano możliwość wyszukiwania towarów po Kategorii BLOZ. Aby skorzystać z Kategorii BLOZ w module APW44 KOMUNIKACJA, należy wykonać aktualizację bazy słownikowej.

Rys. 4. Definiowanie promocji wg kategorii BLOZ

Proces obsługi przesyłania Odmów do GIF, dostępny w module APW12 ZAMÓWIENIA, został rozbudowany o dodatkową funkcję podglądu wybranego zamówienia pobieranego z pliku za pomocą przycisku [F5] Pokaż zamówienie w oknie Wprowadź informacje o odmowie.

Rys. 2. Kategorie BLOZ

Rys. 5. Pokaż zamówienie

Rys. 3. Lista leków przefiltrowana wg jednej z kategorii BLOZ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

Podczas realizacji zamówienia w oknie Generator braków i zamówień w module APW12 ZAMÓWIENIA, w przypadku nieudanej próby wysłania go do dostawcy, program informuje o tym wyświetlając stosowną informację w postaci ikony .

s y st e m y it

Możliwość korzystania z funkcji istnieje w momencie ustawienia uprawnienia 14.0011–01 – Edycja różnic remanentowych [Zeruj, Zatwierdź, Anuluj] dla uprawnionego pracownika w module APW41 ADMINISTRATOR – Uprawnienia.

Rys. 6. Nieudana próba wysłania zamówienia

Różnice remanentowe w module APW14 MAGAZYN zostały rozbudowane o dodatkowe przyciski funkcyjne: [Ctrl + F2] – Zeruj Stany, [F5] – Zatwierdź, [Alt + F8] – Anuluj wszystko.

Rys. 7. Wprowadzenie różnic remanentowych 

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (sierpień 2015) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Eksport siatki danych do programu Excel Funkcja eksportu danych z siatki danych do pliku w formacie programu Excel została ulepszona. Przede wszystkim opcje sterujące eksportem dostępne są już nie tylko w module Zestawienia, ale również w module Administrator, ponieważ obowiązują one również w innych miejscach systemu KS-SOMED, nie tylko przy okazji tworzenia zestawień – choć nadal właśnie tam są najbardziej przydatne.

Pierwsza z opcji – Wymuś eksport w formacie Excel 95 – powinna być wyłączona. Wówczas system wybierze najlepszy sposób eksportu – jeśli na stanowisku dostępny będzie program Excel, zostanie on wykorzystany do utworzenia pliku dzięki mechanizmowi OLE. Jeśli program Excel nie będzie dostępny, system powinien samodzielnie podjąć decyzję o wykorzystaniu dodatku F1 Book. Włączenie opcji spowoduje, że pomimo dostępności programu Excel, eksport i tak wykonany zostanie dodatkiem F1 Book. Ustawienie tej opcji może mieć sens w przypadku niektórych dziwnych zachowań systemu podczas eksportu. Druga z opcji – Wyświetl okienko z możliwością wskazania ścieżki oraz nazwy pliku, do którego zapisane zostaną dane – wymusza pojawienie się okienka, w którym będzie można określić nazwę i lokalizację pliku eksportu. Dla przypomnienia, standardowo system eksportuje pliki do podkatalogu Raporty\ <nazwa_użytkownika_systemu_windows>, a nazwa pliku wynika z kontekstu lub też może być wskazana wcześniej przez użytkownika (np. w profilach zestawień). Włączenie opcji spowoduje, że przed zapisem pojawi się okienko, w którym będzie możliwe wskazanie innej lokalizacji i nazwy pliku. Mogą wystąpić takie sytuacje, gdy pomimo włączenia opcji, okienko i tak się nie pojawi. Są one jednak rzadkie i wynikają z kontekstu – w tym miejscu nie powinna odbywać się żadna interakcja systemu z użytkownikiem, gdyż może zaburzyć poprawną pracę funkcji. Przykładem jest wykonanie makra zawierającego X profili zestawień: każde z zestawień wykonuje się w pełni automatycznie zaraz po zakończeniu poprzedniego zestawienia, więc wstrzymanie wykonania funkcji, aby wskazać lokalizację pliku, jest bezcelowe.

Rys. 1. Opcje główne

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

s y st e m y it

www.medica-tradefair.com

WORLD FORUM FOR MEDICINE BE PART OF IT!

Przedstawicielstwo targów w Polsce: A.S. Messe Consulting Sp. z o.o. Kazachska _ 02-999 Warszawa Ogólnopolskiul. System Ochrony1/57 Zdrowia tel.9/2015 22 855 24 90, 22 642 24 99 _ fax: 22 855 47 88 biuro@as-messe.pl _ www.as-messe.pl

Rys. 2. Przeglądanie listy pracowników

Aby uczynić system jeszcze bardziej elastycznym w niektórych miejscach – na przykład w formatkach służących do wyboru danych słownikowych (np. lista pacjentów, usług) – przycisk Excel posiada menu podręczne. Standardowe wywołanie funkcji, czyli wciśnięcie przycisku lub ewentualnie wywołanie skrótu klawiszowego, spowoduje wykonanie eksportu zgodnie z opcją. Pojawi się okno wyboru pliku lub też eksport rozpocznie się automatycznie. Skorzystanie z podręcznego menu przycisku Excel pozwala na wybór metody eksportu z pominięciem ustawienia opcji.

reklama

s day w o sh y to New Monday! fromhursda T on rati t s i eg ne r quired! i l n O is re

2015-07-28 MEDICA 2015_Polen_MEDICA 2015_100 x 285 + 3mm_Ogolnoposlki sytem ochrony zdrowia - OSOZ_4c_4332

16 � 19 NOVEMBER 2015 DÜSSELDORF GERMANY

Rys. 1. Przeglądanie listy usług

Dodatkowo, modyfikacja zapisuje obecnie pliki o rozszerzeniu XLSX. Dzięki temu, wczytując je do programu Excel nie mamy już informacji o błędnym rozszerzeniu. Jeśli z jakiś powodów nie chcemy takiego rozwiązania, można albo ustawić opcję wymuszania eksportu przez dodatek F1 Book, albo wybrać rozszerzenie w oknie lokalizacji pliku. Należy jednak pamiętać, że wybór rozszerzenia XLS, jeśli korzystamy ze względnie nowego programu Excel (takiego, który obsługiwał już format XLSX), spowoduje, że plik i tak będzie zapisany w formacie XLSX, a jedynie będzie miał inne rozszerzenie. I podczas jego wczytywania program Excel poinformuje o złym rozszerzeniu. 

n a c z a si e

Foto: www.freeimages.com

Polskie badania potwierdzają: zanieczyszczenie powietrza szkodzi sercu

Zanieczyszczenie powietrza jest szkodliwe dla układu sercowo-naczyniowego zdrowych osób i może pogarszać stan pacjentów z chorobą serca – wynika z badań polskich naukowców, zaprezentowanych na kongresie Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego w Londynie. PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Wydarzenie, w którym udział bierze ok. 30 tys. osób – lekarzy, naukowców, przedstawicieli przemysłu farmaceutycznego, pacjentów i dziennikarzy – odbyło się w dniach od 29 sierpnia do 2 września pod hasłem „Środowisko i serce”. Negatywny wpływ zanieczyszczenia środowiska na zdrowie był obserwowany już dawno. Dr Jean-Francois Argacha ze Szpitala Uniwersyteckiego w Brukse-

li przypomniał podczas konferencji prasowej, że w Belgii już w 1930 r. opisano dramatyczne skutki zdrowotne tzw. smogu w dolinie rzeki Meuse. Z powodu silnego zanieczyszczenia powietrza i szczególnych warunków pogodowych u setek osób wystąpiły wówczas zaburzenia oddychania, a 60 osób zmarło z tego powodu. „Obecnie Światowa Organizacja Zdrowia uważa zanieczyszczenie środowiska za jedną z głównych możliwych

do uniknięcia przyczyn zgonów. Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem powiązano z wyższą śmiertelnością z powodu chorób oddechowych i nowotworowych, ale też z wyższym ryzykiem zgonu z powodu chorób układu krążenia” – powiedział belgijski kardiolog. Potwierdzają to badania dwóch niezależnych zespołów polskich naukowców, które zostały zaprezentowane na kongresie Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) w Londynie. Zespół młodych badaczy z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie pod opieką prof. Tomasza J. Guzika z Krakowa i prof. Andrzeja Wysokińskiego z Lublina wykazał, że życie w zanieczyszczonym środowisku negatywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy młodych, zdrowych osób. Badanie przeprowadzono z inicjatywy studentów me-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

n a c z a si e

» Długotrwałe wdychanie zanieczyszczonego powietrza sprzyja rozwojowi stanu zapalnego w organizmie, który z kolei jest podłożem rozwoju chorób układu krążenia.«

dycyny UJ, a zostało ono sfinansowane z grantu „Generacja Przyszłości” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. „Porównywaliśmy wskaźniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u mieszkańców dwóch polskich miast – Krakowa i Lublina, które są podobne do siebie pod względem demograficznym oraz warunków klimatycznych, ale różnią się znacznie pod względem zanieczyszczenia powietrza. Dotyczy to zwłaszcza zanieczyszczenia cząstkami stałymi o średnicy 2,5 mikrometra (PM2,5) i 10 mikrometrów (PM10)” – wyjaśnił prof. Guzik. Przypomniał, że Kraków należy do czołówki najbardziej zanieczyszczonych miast europejskich, podczas gdy Lublin leży w centrum jednego z najmniej zanieczyszczonych obszarów w Polsce. Z danych, które naukowcy uzyskali ze stacji monitorujących jakość powietrza, wynika, że w ciągu ostatnich 10 lat stężenie PM2,5 i PM10 było w Krakowie ok. dwukrotnie wyższe niż w Lublinie. Łącznie przebadano 826 młodych ludzi w wieku 16–22 lata, z czego 444 mieszkało w Krakowie i 382 w Lublinie. Wszystkim mierzono ciśnienie krwi, a od 600 pobrano krew do pomiarów stężenia różnych związków, będących wskaźnikami stanu zapalnego, jak np. białko CRP, fibrynogen, homocysteina. Wiadomo, że ich podwyższony poziom we krwi jest czynnikiem świadczącym o wyższym ryzyku chorób sercowonaczyniowych. „Mimo że były to osoby młode i całkowicie zdrowe, u których nie bierze się jeszcze pod uwagę ryzyka chorób układu

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

krążenia, to u chłopców mieszkających w Krakowie stwierdziliśmy podwyższone ciśnienie tętnicze krwi w porównaniu z ich rówieśnikami z Lublina” – powiedział dr Krzysztof Bryniarski, który prezentował wyniki badania na kongresie. Ponadto u młodych mieszkańców Krakowa stwierdzono wyraźnie podwyższone stężenia związków świadczących o rozwoju stanu zapalnego. Według dr. Bryniarskiego wskazuje to, że długotrwałe wdychanie zanieczyszczonego powietrza sprzyja rozwojowi stanu zapalnego w organizmie, będącego podłożem rozwoju chorób układu krążenia. „W rezultacie młodzi ludzie z Krakowa mogą być znacznie bardziej narażeni np. na zawał serca w przyszłości niż ich rówieśnicy z Lublina” – ocenił badacz. Również choroby alergiczne i nieżyty nosa były częstsze u młodych mieszkańców stolicy Małopolski. Naukowcy zaobserwowali ponadto, że wpływ zanieczyszczeń na układ sercowo-naczyniowy jest szczególnie niekorzystny u osób z podwyższonym wskaźnikiem masy ciała (BMI) – równym lub wyższym 25 kg/m2, czyli z nadwagą i otyłością. „Zaobserwowaliśmy, że wzrost ciśnienia krwi oraz stężenia markerów stanu zapalnego był wyraźnie – tj. około czterokrotnie – wyższy u tych osób, które mieszkały w bardziej zanieczyszczonym mieście i miały nadwagę lub otyłość. U osób z wyższym BMI mieszkających w Lublinie nie odnotowano podobnych zmian” – wyjaśnił prof. Guzik. Oznacza to, że zachodzą interakcje między klasycznymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego a mieszkaniem w zanieczyszczonym środowisku – otyłość jest bardziej niebezpieczna dla układu sercowo-naczyniowego, gdy mieszkamy w Krakowie, dodał. Zespół naukowców z III Katedry i Oddziału Klinicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu zaobserwował z kolei, że zanieczyszczenie powietrza może mieć bardzo negatywny wpływ na stan pacjentów, którzy w latach 2006–2012 trafili do szpitala z powodu ostrego zespołu wieńcowego. Badaniem objęto blisko 2400 chorych. „Stan kliniczny pacjentów ocenialiśmy na podstawie pomiarów frakcji wyrzutowej lewej komory serca, która wskazuje, jak efektywnie serce pompuje krew, pomiarów ryzyka krwawienia przy pomocy skali CRUSADE, ryzyka przyszłego zawału serca lub zgonu na pod-

stawie skali GRACE, a także na podstawie pomiarów ciśnienia tętniczego krwi i tętna” – wyjaśniła dr Aneta Ciślak, jedna z głównych autorów pracy. Dane na temat zanieczyszczeń powietrza pozyskano ze stacji badawczej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach, zlokalizowanej blisko Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu. „Okazało się, że w dniach, w których odnotowano wyższy poziom zanieczyszczeń powietrza tlenkiem węgla, ozonem i tlenkami azotu, stan kliniczny pacjentów był najgorszy, również wyniki inwazyjnego leczenia zawału były najmniej satysfakcjonujące, zarówno w trakcie pobytu w szpitalu i w ciągu 30 dni po zabiegu” – powiedziała dr Ciślak. „Z tego badania płynie bardzo ważny wniosek, że zanieczyszczenia powietrza na Śląsku naprawdę mają wpływ na stan kliniczny pacjentów z chorobą serca” – powiedział PAP współautor badania dr Piotr Desperak. Jak wyjaśnili badacze, może to mieć związek z tym, że zanieczyszczenia powietrza sprzyjają stanom zapalnym w organizmie, a ponadto tlenek węgla wiąże się nieodwracalnie z hemoglobiną i zaburza transport tlenu w krwiobiegu. Związane z tym niedotlenienie również może pogarszać stan chorych. Dr Desperak zaznaczył, że zespół pod opieką prof. Mariusza Gąsiora planuje przeprowadzić podobne badania w większej grupie pacjentów. Obecnie naukowcy, w porozumieniu ze śląskim oddziałem Narodowego Funduszu Zdrowia, analizują dane ok. 600 tys. pacjentów hospitalizowanych z przyczyn sercowonaczyniowych w całym województwie śląskim. Badanie ma na celu odniesienie tych danych do wyników pomiarów zanieczyszczeń oraz warunków pogodowych pozyskanych ze stacji najbliższych miejscu zamieszkania chorych. Komentując wyniki badań zaprezentowanych przez młodych naukowców, prof. Oscar Franco Duran z Centrum Medycznego Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie podkreślił, że wpływ zanieczyszczeń na serce można porównać do wpływu palenia papierosów. „Jednak w przypadku zanieczyszczeń nie mamy wyboru, czym oddychamy. Dlatego bardzo ważne są decyzje polityków na temat wdrażania przepisów ograniczających zanieczyszczenie środowiska” – dodał. 

n a c z a si e

KONFERENCJE | SZKOLENIA

ZAREZERWUJ TERMIN

DO POBRANIA

22–23 października | Warszawa XI FORUM RYNKU ZDROWIA www.rynekzdrowia.pl

Reprezentatywne forum co roku gromadzi ponad 1000 przedstawicieli krajowego rynku ochrony zdrowia, m.in. wybitne postacie medycyny, menedżerów placówek medycznych, delegatów administracji publicznej i samorządowej. 22–24 października | Sulisław III SYMPOZJUM WIDEOCHIRURGII www.chdz.pl/sympozjum

Konferencja poświęcona nowoczesnym technikom operacyjnym oraz innowacjom sprzętowym w chirurgii. 24 października | Poznań PRAWA LEKARZA W RELACJI Z PACJENTEM www.termedia.pl

20–25 października | Lizbona ICT 2015 www.ec.europa.eu

Konferencja organizowana przez Komisję Europejską, poświęcona zagadnieniom technologii informacyjnych i komunikacyjnych w różnych dziedzinach gospodarki, w tym w ochronie zdrowia. W programie m.in. tematy związane z obszarem badań i rozwoju nowoczesnych rozwiązań, zwłaszcza realizowanych w ramach unijnego programu Horyzont 2020. Część edukacyjna połączona z wystawą produktów, z silnym akcentem na start-up’y.

RAPORT PERSON-CENTRED CARE 203 strony | Bezpłatny | ENG www.sustainia.me

W jaki sposób przywrócić pacjentowi centralne znaczenie w systemie ochrony zdrowia? Analiza koniecznych zmian wzbogacona wypowiedziami samych pacjentów oraz ekspertów.

Zagadnienie praw lekarza w relacji z pacjentem w kontekście odpowiedzialności lekarza jako profesjonalisty – seminarium oparte na przykładach z orzecznictwa sądowego oraz doświadczeniach kancelarii prawnej nauczy, jak minimalizować ryzyko odpowiedzialności cywilnej i karnej oraz budować partnerską relację z pacjentem. 20–21 listopada | Kraków KARDIOLOGIA PREWENCYJNA 2015 www.kardiologiaprewencyjna.eu

16–19 listopada | Dusseldorf MEDICA & COMPAMED 2015 www.medica-tradefair.com

Najnowsze doniesienia z szeroko rozumianej kardiologii prewencyjnej. Spotkanie kardiologów i lekarzy rodzinnych.

Największe i najważniejsze targi medyczne na świecie. W 19 halach targowych ponad 5000 wystawców z całego świata prezentuje pełną ofertę sprzętu i rozwiązań dla placówek ochrony zdrowia oraz pacjentów. Wszystko, co najważniejsze w medycynie, premiery, nowinki w ramach wystawy COMPAMED. W roku 2014 w targach wzięło udział 130 000 gości ze 120 krajów. Do tego bogata oferta edukacyjna. Obecność obowiązkowa dla każdej osoby, która chce poznać stan obecny i kierunki rozwoju medycyny.

24–25 listopada | Bruksela COCIR eHEALTH SUMMIT www.cocirehealthsummit.org

COCIR (Europejski Komitet Koordynacyjny Przemysłu Radiologicznego, Elektromedycznego i IT w Ochronie Zdrowia) organizuje po raz drugi konferencję eZdrowia, gdzie dominować będzie temat integracji opieki zdrowotnej i socjalnej wokół pacjenta.

RAPORT EUROPEJSKI RAPORT NARKOTYKOWY 2015 86 stron | Bezpłatny | PL www.emcdda.europa.eu

Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Uzależnień Narkotykowych prezentuje najnowszy raport. We wnętrzu – statystyki konsumpcji substancji uzależniających z krajów członkowskich UE. Rzetelna analiza problemu i najważniejszych tendencji.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Aleksandra Kurowska, Artur Olesch, Katarzyna Piątek, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

„Kontrola podmiotów leczniczych” Bogusław Sygit/Damian Wąsik Omówienie najczęściej występujących problemów praktycznych związanych z interpretacją przepisów dotyczących zasad prowadzenia kontroli podmiotów leczniczych, a także wzory wybranych pism odnoszących się do kontroli. W książce przedstawiono reguły m.in.: właściwego przygotowania programu kontroli, wyłączenia kontrolujących z urzędu i na wniosek, właściwego konstruowania upoważnień i zawiadomień o kontroli, prowadzenia postępowania dowodowego. 

„Angielski w praktyce ratownika medycznego” Anna W. Kierczak Książka ma za zadanie pomóc polskiemu ratownikowi medycznemu w nawiązaniu minimum koniecznego kontaktu z pacjentem – obcokrajowcem, który pilnie potrzebuje pomocy medycznej, lub z ratownikiem medycznym czy przedstawicielem służby zdrowia obcego pochodzenia, znającym język angielski. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 9/2015

„Kalendarze” Małgorzata Gutowska-Adamczyk Premiera: wrzesień 2015. Wydawnictwo Literackie. Cena: ok. 34,90 zł.

Najnowsza książka bestsellerowej pisarki. Piękna i pełna osobistych wątków powieść o dzieciństwie. „Masz siostrę!” – radosny okrzyk babci wybudził ją w październikowy poranek. To pierwsze, mocno utrwalone wspomnienie dziewczynki. Odtąd była starszą siostrą, mądrzejszą, odpowiedzialną. Jako sześciolatka zaczęła swoją drogę do dorosłości. Wakacje co roku spędzała u dziadków na wsi. Całe dnie biegała boso po trawie, bawiła się ze zwierzętami, pomagała babci, prowadząc z nią długie rozmowy. Powieść Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk zabiera nas w podróż do małego podwarszawskiego miasta i mazowieckiej wsi, ukrytych w nich wspomnień, obrazów, wrażeń i ludzi. Dorosła kobieta – której synowie opuszczają właśnie rodzinne gniazdo – opowiada historię dziewczynki i odkrywa piękno zwyczajnych rzeczy. Rozmowa przy stole, rodzinna wyprawa pociągiem do sąsiedniej miejscowości, uścisk dłoni najbliższych. Potrafiły przynieść wielką radość i były – może wciąż są – na wyciągnięcie ręki.

» „Kalendarze” to mądra opowieść, która pokazuje, że spokojne i z pozoru nudne życie potrafi być wielkim darem.«

Współpracownicy: Jarosław J. Fedorowski, Małgorzata Furmankiewicz, Marek Kubicki, Horst Merkle, John Nosta, Anna Rulkiewicz, Anna Sołtysik-Piorunkiewicz, Piotr Ziuziański. Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 16 500 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione. Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale YouTube czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady. Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl