OSOZ Polska by OSOZ Polska

OSOZ

S y st e m

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

2017 POLSK A

10 / 2017

ISSN 1897-5828, cena 8 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

MEDYCZNY FUTURYZM

Dr Bertalan Mesko, autor książki „My Health Upgraded”, w rozmowie o innowacjach.

RYNEK 2037 Trzy scenariusze dla ochrony zdrowia: zdrowie lokalne, Twoje zdrowie – Twoja sprawa, prymat technologii.

WYCENA śWIADCZEń E-ZDROWIA

Jutro ochrony zdrowia Najnowsze trendy, rozmowy z ekspe�ami, aktualne dane z rynku

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

Nota bene

Cyfrowy punkt widzenia 61% Europejczyków pozytywnie postrzega sztuczną inteligencję i robotykę. Jednocześnie tylko 26% respondentów dałoby się zoperować chirurgowi-robotowi albo zaopiekować maszynie na starość. Najnowsze badanie Eurobarometru pokazuje nadzieje i obawy związane z przemianami cyfrowymi. Ankietę „Postawy wobec wpływu digitalizacji i automatyzacji na codzienne życie” przeprowadzono w marcu br. w 28 krajach członkowskich UE na łącznie 27 901 respondentach. Według badanych, technologie cyfrowe pozytywnie wpłyną na ekonomię (75%), jakość życia (67%) oraz społeczeństwo ogółem (64%). Większość respondentów pozytywne ocenia swoje umiejętności posługiwania się nowymi technologiami w pracy (80%) oraz domu (71%). Na bardzo niskim poziomie jest zaufanie do informacji zamieszczanych w sieciach społecznościowych. Za wiarygodne uważa je jedynie 7% osób. Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Mimo że podejście do robotyki i sztucznej inteligencji jest raczej pozytywne, opinie są mocno skorelowane z informacjami, jakie posiadamy na ich temat. Zgadzamy się, że roboty powinny wykonywać za ludzi niebezpieczne prace (84%), ale jednocześnie obawiamy się, że zabiorą nam pracę (72%). Już teraz 40% respondentów uważa, że ich praca mogłaby zostać w części lub całości wykonywana przez roboty. 35% chciałoby mieć robota-pomocnika w domu, taki sam odsetek nie ma nic przeciwko doręczaniu przesyłek przez drony. Tylko 22% osób czułoby się komfortowo w autonomicznym samochodzie. Samo słowo „robot” generuje różne wyobrażenia. Badanym pokazano dwa obrazki: robota fabrycznego – ramię na linii produkcyjnej oraz robota poruszającego się samodzielnie, posiadającego kształt człowieka. Na pytanie, który z nich bardziej odpowiada wyobrażeniu o robotyce, 81% wskazało na robota produkcyjnego, 62% na robota podobnego do człowieka. Prawie 9 na 10 badanych uważa, że robotyka i sztuczna inteligencja wymaga bardzo ostrożnego podejścia. W ostatnich 12 miesiącach 18% osób korzystało z usług zdrowotnych świadczonych on-line. Ponad połowa chciałaby mieć dostęp do danych zgromadzonych w elektronicznej kartotece pacjenta. Kwestia prywatności informacji na temat zdrowia jest dla pacjentów ważna w każdym kraju. Danymi na temat zdrowia i trybu życia podzielibyśmy się z lekarzem (65%), ale nie w celach naukowych (tylko 21% pozytywnych odpowiedzi). Jedna czwarta badanych nie udostępniłaby takich informacji w żadnym celu i żadnej osobie. 

OSOZ POLSKA 2017

aktualności

Zdjęcie numeru

nowe idee

Narzędzie komplementarne

Rynek zdrowia w pigułce

Sprawa 6,8 proc.

RADAR EPIDEMIOLOGICZNY

36 37

Aplikacje medyczne

ROZMOWY

Zacznij zmianę od krokomierza

NOWOŚCI / WYNALAZKI Personalny termostat, siła 7 tesli, nowi gracze na rynku

RELACJA Tydzień e-zdrowia w Tallinie

INNOWACJE

KREATYWNIE Kto wie lepiej?

STREFA START-UP Cyfrowe ubezpieczenie zdrowotne

Alergia, grypa i przeziębienie w grudniu 2017

DANE POD OCHRONĄ Przejście do chmury

WOKÓŁ NAS Realna wartość wirtualnego. AOTMIT o digitalizacji usług

LABORATORIUM TECHNOLOGII

OTWARTE KARTY Leczenie w warunkach kryzysu

Zdrowie. Scenariusze na 2037 rok

Infografika

edukacja

Technologie w życiu codziennym

RAPORT

OD FIKCJI DO NAUKI

Zdrowe oszczędności. Jak poprawić efektywność polskiej ochrony zdrowia

STATYSTYKI i PROGNOZY

PRAKTYcznie 27

ANALIZA SPRZEDAŻY LEKÓW

Legislacja

HEALTH TECH NEWS

Monitor rynku leków Leki na kaszel

Getting Technical: Robotics in Healthcare

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny

Zastrzyk środków na ochronę zdrowia

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju

Leki na kaszel

RAPORTY Praca. Zdrowie. Ekonomia. Perspektywa 2011–2015

Specjalny wywiad z jednym z najbardziej wpływowych ekspertów przemian cyfrowych w medycynie. Naszym gościem jest dr Bertalan Mesko

peryskop Transformacja wymaga strategii

ZE ŚWIATA

SYSTEMY I SPRZĘT

Przegląd międzynarodowej prasy

SPRZĘT Szczelna ochrona

» Dostępność świadczeń, kolejki, priorytety polityki MZ mogą decydować o wycenie usług, również e-zdrowia.« Wojciech Matusewicz | b. Prezes AOTMIT | str. 42

OSOZ Polska 10/2017

DLA APTEKI Inwentaryzacja mobilna

DLA PLACÓWKI MEDYCZNEJ Business Intelligence dla szpitali

trendy w social media

» To nasze nastawienie jest największą barierą w rozwoju innowacji« Dr Bertalan Mesko | Medical Futurist | str. 24

45 586 048

Liczba zakupionych w aptekach leków na kaszel w 2016 roku. Wartość sprzedaży przekroczyła kwotę 540 mln zł. Na półkach aptecznych można znaleźć łącznie 540 produktów z tego asortymentu.

61%

Taki procent Europejczyków twierdzi, że robotyka i sztuczna inteligencja będą miały pozytywny wpływ na nasze życie. 30% jest przeciwnego zdania.

+7,2%

NA PLUSIE We wrześniu znacznie rośnie liczba pacjentów w statystycznej aptece. Obrót notuje zwyżkę o 5,6%.

−1,5%

NA MINUSIE Spada wartość sprzedaży na pacjenta. Podobnie wartość zapłaty pacjenta (–0,4%) i dopłata refundatora (–4,8%).

online / offline

12. EDYCJA KONKURSU

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA Bezpłatny udział 4 kategorie i 14 statuetek Liderów Prosty formularz zgłoszenia Uroczysta Gala Liderów

Koszty leczenia demencji w skali globalnej osiągnęły w 2015 roku kwotę 818 mld $. W 2020 może to już być ok. 2 bln $.

Udostępniono 46 prezentacji z estońskiego eHealth Week. Można je pobrać na stronie ow.ly/xmT130gddQB.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na październik 2017 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

Informacje i formularz zgłoszenia:

www.osoz.pl/lider2018 OSOZ Polska 10/2017

OSOZ Polska 10/2017

aktualno ś c i

Narzędzie komplementarne Zdrowie cyfrowe to prawdopodobnie jeden z najważniejszych nurtów redefiniujących sposób świadczenia usług medycznych. Jednocześnie e-zdrowie samo w sobie jest neutralne – to od nas zależy, jak ukształtujemy ochronę zdrowia z jego pomocą i jakie cele oraz korzyści osiągniemy – podczas Światowego Forum Zdrowia (World Health Summit, 15–17 października, Berlin) eksperci dyskutowali m.in. o innowacjach, możliwościach wykorzystania Big Data w optymalizacji procesów związanych ze zdrowiem populacyjnym, zdrowych miastach. Podczas sesji „Innowacje zdrowia cyfrowego”, Thomas P. Laur (SAP SE) podkreślił, że technologie nie zastąpią personalnej relacji pomiędzy pacjentem a lekarzem, ale rozszerzą ją o nowe obszary komunikacji. Carla Kriwet (Royal Philips) przekonywała, że czas najwyższy przesunąć punkt ciężkości z informacji na jej zrozumienie, a następnie na przewidywanie zdarzeń zdrowotnych. Dezinformacja, brak możliwości monitorowania zdrowia pacjenta, chaos zamiast koordynacji odbijają się na zdrowiu pacjentów. Czy utrzymywanie status quo jest w takiej sytuacji etyczne? Steven Hildermann (Merck) zaznaczył, że w rewolucji cyfrowej kluczową rolę odegra silne przywództwo. Wielkie idee i duże zmiany wymagają liderów. Adalberto Campos Fernandes (Ministerstwo Zdrowia, Portugalia) zwrócił uwagę, że 80% inwestycji w ochronie zdrowia kierowanych jest do szpitali. Gdzie w tak skonstruowanym systemie jest miejsce na prewencję? Ta może być wspierana wprawdzie przez rozwiązania cyfrowe, ale drogę utorować muszą nowe modele refundacji. Z takim punktem widzenia zgodził się Arnaud Bernaert (World Economic Forum), dodając, że dotychczas w ochronie zdrowia cały czas gasimy pożary, zamiast im zapobiegać. Grafiki: World Health Summit 2017

OSOZ Polska 10/2017

aktualno ś c i

Rynek zdrowia w pigułce

Sprawa 6,8 proc. Protest rezydentów przerodził się w wielką dyskusję o finansowaniu zdrowia. Po stronie pracowników medycznych stanęła część organizacji pacjenckich i szpitali, eksperci, rzesze pacjentów. Czy to wystarczy by wynegocjować więcej?

OSOZ Polska 10/2017

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse Na początku listopada w Sejmie ruszyły prace nad ustawą o podniesieniu publicznych nakładów na zdrowie do 6 proc. PKB w 2025 r. To projekt, z którego przyjęciem rząd mierzył się od dwóch lat. Tymczasem w ministerstwie pracuje zespół zbojkotowany przez lekarzy i wszystkich repre-

aktualno ś c i

zentantów związkowców i pracodawców z Rady Dialogu Społecznego. Do 15 grudnia ma wskazać kierunki, na co dodatkowe środki wydawać i – przynajmniej teoretycznie – czy zwiększyć ich wysokość. To zapowiadał minister Konstanty Radziwiłł ustalając perspektywę czasową dla prac tak, by zdążyć z ewentualnymi poprawkami do budżetu państwa na rok 2018. Równocześnie ruszyła zbiórka podpisów pod projektem Porozumienia Zawodów Medycznych z postulatem „6,8 proc. na zdrowie” w trzy lata. A organizacje pacjenckie zaproponowały 6,8 proc. do 2023. Politycy nieoficjalnie mówią o 6 proc. w 2023 r., ale oficjalnie ta propozycja nie padła do czasu zamknięcia tego wydania OSOZ-u. Problemem jest już ten rok. Po 15 października miało być coś wiadomo w sprawie zapowiadanych przez ministra zdrowia i wicepremiera Mateusza Morawieckiego 1,5 mld zł lub nawet więcej na zapłatę placówkom za nadwykonania zrealizowane w pierwszych trzech kwartałach roku. Ale dalej nic o nich nie słychać. Z kolei w przyszłym roku, jak szacują nieoficjalnie oddziały, pieniędzy może zabraknąć na około pół kwartału. Powód: zwiększone wyceny, mnożniki 1,2 dla części procedur, zwiększenie finansowania części placówek z sieci (baza 2015 r. plus nadwykonania). Oczywiście można jeszcze liczyć na wyższy spływ składki.

» Powołany w MZ zespół

Tak jest z reguły, ale w poprzednich latach braki w pierwotnym planie nie były aż tak wysokie względem szacowanych kosztów. Na dodatek rząd postanowił zmienić zasady płacenia składek emerytalno-rentowych, znosząc próg, od którego nie są pobierane. Teraz to 30-krotność średniej płacy rocznie. 350 tys. osób zapłaci więcej na przyszłe emerytury, ale uszczupli to bazę, z której pobierana jest składka zdrowotna. NFZ może stracić na tym 270 mln zł, jak szacują Pracodawcy RP. Budżet państwa zyska ok. 5,4 mld zł.

roboczy pracuje nad stworzeniem modelu pilotażowego opieki farmaceutycznej.« placówek. W sytuacji, gdy w powiecie jest tylko 2–3 anestezjologów czy pediatrów, wypowiedzenie opt-out przez jednego powoduje katastrofę. Ruszył KOZ-Zawał, czyli koordynowana opieka nad osobami po zawale. Na razie znalazło się w nim 40 szpitali z całego kraju.

System W szpitalach coraz bardziej brakuje lekarzy, zwłaszcza na poziomie powiatowym. Szpital w Goleniowie musiał z tego powodu na miesiąc zawiesić działalność oddziału ginekologiczno-położniczego. Tymczasem medycy, których głodówkę rząd de facto zignorował, zapowiedzieli wypowiadanie klauzul optout, czyli dobrowolnej zgody na pracę powyżej 48 godzin tygodniowo (więcej godzin zgodnie z unijną dyrektywą nie można im narzucić). Akcję wspiera Naczelna Izba Lekarska, która zwróciła się do wszystkich medyków w kraju, by nie brali na siebie pracy w dodatkowych godzinach. Zwraca przy tym uwagę na zdrowie pacjentów, samych lekarzy oraz warunki pracy. Akcja pewnie nie będzie mieć masowego charakteru, ale nie jest to konieczne, by sparaliżować działanie

E-zdrowie GUS opublikował nowe dane dotyczące wykorzystania Internetu przez Polaków. W 2017 r. 81,8 proc. gospodarstw domowych z co najmniej jedną osobą w wieku 16–74 lata miało w domu przynajmniej jeden komputer. Wskaźnik ten z roku na rok systematycznie rośnie i w 2017 r. – w porównaniu z rokiem poprzednim – zyskał 1,7 p. proc., a z 2014 r. – 4,7 p. proc. Dostęp do Internetu posiadało 81,9 proc. gospodarstw domowych. Odsetek ten był wyższy o 1,5 p. proc. niż w roku poprzednim, a o 7,1 p. proc.

Nakłady na zdrowie (publiczne i prywatne) jako % PKB Porównanie dla różnych państw OECD

7 463

269

733

302

995

1 088

1 080

1 351

1 149

1 466

1 970

1 798

2 101

2 223

2 150

2 729

2 822

3 391

4 003

4 192

4 519

4 376

4 708

4 033

3 590

3 248

2 428

2 544

1 977

1 390

964

1 000

1 989

2 000

2 835

3 000

4 600

4 840

5 227

5 205

5 488

5 385

4 000

4 753

5 000

5 551

6 000

5 528

7 000

Prywatne

6 647

8 000

Publiczne 7 919

9 000

9 832

USD PPP 10 000

Sz w U L u ajc S A ks a em r ia No bu r w rg e Ni gia em Ir l c y a Sz ndi w a Ho ec la ja n A u dia st r Da ia B e nia l K a gia A u na s t da r Fr alia an J a cja p W ie I s on lk a la ia B r ndi y a F i t an nl ia an No w a OEC dia Ze D 3 la 5 n W dia Hi ł oc sz hy p Sł an o w ia en i Po Izr a � u ae ga l K o lia Cz rea ec G hy Sł rec o w ja ac W ja ę E s gr y to ni Ch a i L i le t Po w a lsk Ko Łot a s t wa ar yk Ro a s ja R Tu PA r M cja e Br k s y az k K o y li lu a m bi a In Ch do in ne y zj In a di e

Źródło: Health at a Glance 2016, OECD

OSOZ Polska 10/2017

aktualno ś c i

KOZ – kompleksowa opieka po zawale

» Ruszył KOZ-Zawał, czyli

Liczba umów zawartych przez oddziały wojewódzkie NFZ

koordynowana opieka nad osobami po zawale.«

Kujawsko-Pomorski OW NFZ

w stosunku do 2014 r. 78 proc. gospodarstw domowych posiadało dostęp do Internetu szerokopasmowego. 31 proc. osób w wieku 16–74 lat kontaktowało się z administracją publiczną poprzez stronę internetową.

Wielkopolski OW NFZ

Mazowiecki OW NFZ

Łódzki OW NFZ

Leki Minister zdrowia Konstanty Radziwiłł powołał zespół roboczy, którego zadaniem jest „wypracowanie i wdrożenie modelu pilotażowego opieki farmaceutycznej”. Zespół pod kierownictwem wiceministra zdrowia Marcina Czecha ma przedstawić gotowe rozwiązania w ciągu najbliższych sześciu miesięcy. Równocześnie nad pilotażem pracuje Naczelna Rada Aptekarska.

Raporty Liczba osób z polisą zdrowotną wzrosła po II kw. 2017 r. aż o 26 proc. Większość nadal stanowią osoby z ubezpieczeniem grupowym, najczęściej zapewnianym przez pracodawcę. Jednak najdynamiczniej (aż o 58 proc. rok do roku) rośnie liczba osób ubezpieczających się indywidualnie.

Personalia Roman Topór-Mądry ma przejąć stery w AOTMiT, to dr nauk medycznych,

Lubelski OW NFZ

Dolnośląski OW NFZ

Opolski Śląski OW NFZ OW NFZ

specjalista zdrowia publicznego, epidemiolog. To także konsultant wojewódzki w dziedzinie zdrowia publicznego, zastępca Dyrektora Instytutu Zdrowia Publicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. Premier Beata Szydło powołała nowego Rzecznika Praw Pacjenta. Bartłomiej Łukasz Chmielowiec zastąpi Krystynę Barbarę Kozłowską. Wcześniej był m.in. głównym specjalistą w Wydziale Prawnym Biura Rzecznika Finansowego. Zmiany objęły też resort zdrowia. Departamentem Analiz i Strategii przesta-

Świętokrzyski OW NFZ

je kierować Barbara Więckowska. Odpowiadała w MZ za wiele kluczowych projektów, w tym m.in. mapy potrzeb zdrowotnych i pakiet onkologiczny. Do Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji MZ, jako zastępca dyrektora, dołączył Łukasz Szmulski. Dwa lata temu wygrał on konkurs na stanowisko głównego specjalisty ds. prawnych w Departamencie Nadzoru GIF.

Wieści z rynku Lubelski Biomed otrzyma 17 mln zł netto za 100 proc. praw do produktu i do marki Lakcid, Lakcid Forte oraz Lakcid L. Kupiła je Polpharma. 

Uczniowie szkół policealnych według najpopularniejszych grup zawodów Rok szkolny 2016/2017 tys. osób

Średni personel ds. zdrowia

84,8

Inny średni personel ds. zdrowia

64,4

Średni personel ds. biznesu i administracji

42,3

Pracownicy administracyjni i sekretarze wyspecjalizowani

39,4

Pracownicy usług osobistych

35,7

Średni personel z dziedziny prawa, spraw społecznych, kultury i pokrewny

19,8

Technicy informatycy

16,7

Źródło: GUS, Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2016/2017

OSOZ Polska 10/2017

aktualno ś c i

ZIP W STATYSTYKACH Od 1 lipca 2013 r. uruchomiony został Zintegrowany Informator Pacjenta (ZIP), który jest ogólnopolskim serwisem udostępniającym zarejestrowanym użytkownikom historyczne dane o ich leczeniu i finansowaniu leczenia, gromadzone od 2008 r. przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Dzięki ZIP osoba ubezpieczona może dowiedzieć się za pośrednictwem Internetu m.in. o leczeniu i udzielonych jej świadczeniach, o przepisanych lekach, o kwotach, które zostały przekazane na sfinansowanie jej leczenia, a także o posiadanym prawie do świadczeń zdrowotnych. Z danych przekazanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynika, że w 2015 r. w Polsce było ponad milion zarejestrowanych użytkowników w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta i w porównaniu z 2014 r. było to więcej o 14,9%. Największą liczbę użytkowników ZIP odnotowano w województwie śląskim (166,4 tys. osób), a najmniejszą – w województwie opolskim (35,2 tys. osób). W 2015 r. w Polsce kobiety stanowiły 58,0% wszystkich osób korzystających z ZIP (wobec 58,3% w 2014 r.). Największy udział kobiet wśród użytkowników ZIP odnotowano w województwach

warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim (odpowiednio 61,8% i 61,1%), a najmniejszy – w podkarpackim (55,1%). W 2015 r. liczba osób zarejestrowanych w ZIP przypadających na 10 tys. ludności ogółem wyniosła 296 i była większa niż w 2014 r. o 38 osób; dla kobiet wskaźnik ten wyniósł 333 i był

1,2

mln

1,1 1,0

0,6

2013

Nakład: 17 800 egzemplarzy

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Natasza Blek, Karima Bourquard, Jacek Kopel, Wojciech Matusewicz, Bertalan Mesko, Wiktor Pałys, Roman Rittweger, Karolina Szuścik.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

2013

Źródło: dane Narodowego Funduszu Zdrowia.

Druk: INFOMAX, Katowice

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Dane: GUS, raport “Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2012–2016”.

Liczba zarejestrowanych użytkowników w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta, stan w dniu 31 XII

Skład i łamanie: Piotr Chamera

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

wyższy o 42 osoby. W 2015 r. największą liczbę osób zarejestrowanych w ZIP na 10 tys. ludności odnotowano w województwie lubuskim – 452.

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione. Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach OSOZ prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, szczegółowe raporty specjalne. Poznaj dokładnie rynek ochrony zdrowia i farmacji dzięki autorskim analizom statystycznym. Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 10/2017

aktualno ś c i

radar epidemiologiczny (grudzień 2017)

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

59%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (grudzień)

TREND W STOSUNKU DO listopada

1 424

Wielkopolskie

1 115

Zachodniopomorskie

1 176

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (grudzień)

TREND W STOSUNKU DO listopada

Dolnośląskie

5 422

Kujawsko-pomorskie

4 227

Lubelskie

4 350

Lubuskie

4 961

Łódzkie

4 367

Małopolskie

5 085

Mazowieckie

6 094

Opolskie

3 933

Podkarpackie

4 879

Podlaskie

4 652

Pomorskie

4 751

Śląskie

4 476

Świętokrzyskie

3 646

Warmińsko-mazurskie

4 094

Wielkopolskie

4 716

Zachodniopomorskie

4 705

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

893

Lubelskie

1 016

Lubuskie

1 142

Łódzkie

1 160

Małopolskie

1 200

Mazowieckie

1 548

Opolskie

861

Podkarpackie

2 815

Podlaskie

1 044

Pomorskie

1 287

Śląskie

1 202

Świętokrzyskie

957

Warmińsko-mazurskie

886

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

OSOZ Polska 10/2017

71%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

I nnowa c j e

Aplikacje zdrowotne

Krokomierz

Look At Me

Google Fit

To może być najważniejszy krok do wprowadzenia istotnych zmian w trybie życia – prosta aplikacja o przejrzystym designie mierząca ilość kroków. Dedykowana osobom, które nie mają czasu albo zapału do uprawiania sportu i poprzez dłuższe spacery chcą zadbać o dobrą formę. Krokomierz wykorzystuje wbudowany w telefonie czujnik ruchu zamiast śledzenia trasy z pomocą GPS. Na ekranie głównym wyświetlana jest liczba kroków w danym dniu i cel, który wyznacza aplikacja (6000 kroków zalecane przez ekspertów). Aplikacja informuje też o spalonych kaloriach, czasie i przebytym dystansie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia, 1 na 160 dzieci na świecie dotyczy ASD – spektrum zaburzeń autystycznych. Częstymi objawami jest słaby poziom umiejętności społecznych i trudność w utrzymaniu kontaktu wzrokowego. Jednocześnie dzieci z autyzmem chętnie korzystają z urządzeń mobilnych. Aplikacja przygotowana przez Samsunga pozwala im m.in. lepiej zrozumieć emocje poprzez technologię rozpoznawania twarzy i różne gry poznawcze, komunikować się z innymi. Badania z udziałem 20 dzieci potwierdziły poprawę kontaktu wzrokowego u 60% z nich.

Aplikacja na telefony z systemem Android mierząca aktywność fizyczną. Odpowiednikiem dla iPhone’a (iOS) jest aplikacja Health. Jest tu wszystko, aby precyzyjnie śledzić liczbę przebytych kilometrów i trasy, czas uprawiania sportu, spalone kalorie – niezależnie od tego, czy biegamy, jeździmy na rowerze albo pływamy. Aby utrzymać odpowiednią motywację, aplikacja daje możliwość ustalania celów do osiągnięcia. Ponadto agreguje dane z innych aplikacji, jak Nike+, Runkeeper, Strava, Lifesum itd. Parametry pomiarów można również obserwować na portalu fit.google.com.

Android | PL Bezpłatna

Android | ENG Bezpłatna

OSOZ Polska 10/2017

I nnowa c j e

Nowości / wynalazki

CIEPŁO – ZIMNO Kiedy jest nam zimno – marzymy o tym, aby się ogrzać; gdy jest zbyt ciepło – aby się ochłodzić. Nieodpowiednia temperatura otoczenia powoduje dyskomfort psychiczny, wpływając na samopoczucie oraz nastrój. Bazując na tych założeniach, zespół naukowców stworzył Embr Wave – personalizowany termostat w formie opaski na nadgarstek. Zasada działania jest prosta – gdy odczuwamy zimno, urządzenie wytwarza ciepło, a kiedy jest nam ciepło – przyjemny chłód. Impulsy termiczne przewodzone są przez skórę, a usadowienie na nadgarstku ma zapewnić ich lepszą dystrybucję. Pomysł spodobał się tak bardzo, że na jego realizację udało się zebrać ponad 629 tys. USD w ramach akcji crowdfundingu. Warto podkreślić, że Embr Wave dba jedynie o poczucie komfortu wynikające z odczuwanej temperatury, a nie o właściwe chłodzenie/ogrzewanie ciała.

OSOZ Polska 10/2017

I nnowa c j e

SIŁA 7 TESLI 7-teslowy rezonans magnetyczny MAGNETON Terra firmy Siemens został w sierpniu br. dopuszczony na europejski rynek (w USA – dzięki pozytywnej opinii Agencji Żywności i Leków FDA – stało się to w październiku). Nowością jest m.in. podwójny tryb pracy (Dual Mode), dzięki któremu można przełączać się pomiędzy trybem klinicznym a operacyjnym. Każdy tryb posiada oddzielną bazę danych i zdjęć. Do jego produkcji wykorzystano nowy rdzeń magnetyczny o 50% lżejszy od poprzednich modeli. Wyróżnia go także 8-kanałowy pTX, 64 kanałów, gradient pola magnetycznego 80/200. Dzięki temu można uzyskać obraz o wyższej dokładności i kontraście. Do tej pory urządzenia o takiej sile stosowane były jedynie w wiodących medycznych ośrodkach naukowych. Zdjęcia umieszczone poniżej pokazują dokładność obrazowania z zastosowaniem rezonansu nowej generacji.

OSOZ Polska 10/2017

I nnowa c j e

NOWI GRACZE ZMIENIAJĄ RYNEK Przepełnione poczekalnie lekarskie, przepracowani lekarze, rozczarowani pacjenci, rosnące koszty opieki – kluczowe problemy w ochronie zdrowia chcą rozwiązywać młode start-upy. CB Insights opublikowało listę tych najbardziej obiecujących, których rozwiązania mogą mieć znaczny wpływ, lub już mają, na sektor zdrowia. Wśród nich znalazły się aplikacje mobilne do zarządzania terapią, opieką pediatryczną, zdrowiem psychicznym, opieką kardiologiczną, zdrowiem kobiety, kontynuacją leczenia.

MOTYWATOR ZMIAN

ŁATWIEJSZA TERAPIA

Klue to nowy tracker, który na podstawie identyfikacji ruchów ciała rozpoznaje czynności wykonywane przez użytkownika, jak na przykład uprawianie sportu, spożywanie posiłków albo napojów. Technologia ma pomóc monitorować zachowania wpływające na zdrowie (aktywność fizyczna, odżywianie) i modyfikować niekorzystne nawyki. Za przetwarzanie poszczególnych ruchów w konkretne informacje o tym, co w danej chwili robi dana osoba, odpowiedzialny jest system oparty o mechanizmy sztucznej inteligencji. Na ekranie wyświetlanie są informacje przypominające np. o konieczności regularnego nawadniania organizmu albo o zbyt szybkim spożywaniu posiłku.

Pacjenci z m.in. reumatoidalnym zapaleniem stawów oraz stwardnieniem rozsianym wstrzykują samodzielnie leki według określonej procedury: preparat musi być przechowywany w lodówce, a przed zastosowaniem – podgrzany do odpowiedniej temperatury. Wszystko w określonych granicach czasu, aby lek nie stracił swoich właściwości. Zaprojektowane przez Cambridge Design Partnership urządzenie Klarus automatyzuje cały proces. Wbudowana miniaturowa lodówka utrzymuje odpowiednią temperaturę pojemników z lekarstwem i na żądanie „wydaje” go choremu, uprzednio podgrzewając. Urządzenie może przechowywać większą ilość dawek. Produkt znajduje się w fazie projektowej. Źródło: Embr Wave, Siemens, Klue, Cambridge Design Partnership, CB Insights

OSOZ Polska 10/2017

I nnowa c j e

Laboratorium technologii

Zdrowie.

Scenariusze na rok 2037. Foto: designed by freepik.com

Prymat technologicznej optymalizacji, delegowanie decyzji w ochronie zdrowia do lokalnych społeczności czy przeniesienie odpowiedzialności na każdego pacjenta? Eksperci kreślą najbardziej prawdopodobne wersje rozwoju sytuacji na rynku.

W niestabilnych społecznie, ekonomicznie i politycznie czasach chcielibyśmy wiedzieć, jaka przyszłość czeka ochronę zdrowia za kilkadziesiąt lat. Gdyby możliwe było nakreślenie przybliżonego scenariusza, moglibyśmy skorygować niekorzystne trendy i zyskać argumentację do niektórych reform oraz przeobrażeń. Jed-

nak rozwój sytuacji, zwłaszcza w zdrowiu, trudno antycypować na podstawie teraźniejszych zjawisk. Zmienia się szybko globalna gospodarka, koncepcje polityczne, jedne technologie niespodziewanie triumfują i są adaptowane na całym świecie, inne – lądują na śmietniku wynalazków. Te pierwsze dobrze obrazuje kariera

OSOZ Polska 10/2017

I nnowa c j e

smartfona, drugie – upadek okularów Google (Google Glass). Technizacja jest bezsprzecznie motorem wielkiej rewolucji cyfrowej, także w zdrowiu. Mówi się często o „disruptive technologies”, czyli technologiach zaburzającej przyjęty porządek. Jedną z ciekawszych prób nakreślenia wizji zdrowia za 20 lat jest „The Health Futures Project” przygotowany w ramach Eu-

ropejskiego Forum Zdrowia (European Health Forum). Autorzy raportu zapytali 60 ekspertów – naukowców, przedstawicieli nauki, lekarzy, firmy nowych technologii – o to, jak mogłaby wyglądać ochrona zdrowia w Europie w 2037 roku. W ten sposób powstały trzy scenariusze mogące funkcjonować samodzielnie albo we wzajemnej korelacji.

ZDROWIE JEST LOKALNE Dlaczego tak się stało? Powiększające się nierówności społeczne, bezrobocie i katastrofy naturalne, w tym zmiany klimatyczne, doprowadziły do niepokojów, strajków i protestów. Za nierównowagę społeczną obwiniono również szybką adaptację nowych technologii, której następstwem była kurcząca się liczba miejsc pracy. W wyniku spowolnionego wzrostu gospodarczego ograniczono wydatki na zdrowie. Wszyscy zgodzili się, że dotychczasowy model dystrybucji zasobów w zdrowiu jest nieefektywny. Według nowej filozofii, zdrowie jest ważniejsze niż wzrost ekonomiczny, a podstawowy gwarantowany dochód daje możliwość lepszego życia, również w kontekście zdrowotnym. Z drugiej strony taki model spowodował, że od mieszkańców zaczęto wymagać większego zaangażowania na rzecz własnego zdrowia. Nie wszystkim się to spodobało.

dla dziećmi i seniorami oraz szkołom internetowym uczących nowych technologii. Jak grzyby po deszczu wyrosły innowacyjne centra, które pobudzały rozwój przedsiębiorczości.

Zmiany w ochronie zdrowia Lokalne społeczności powołały Organizacje Zdrowia Wspólnoty OZW (Community Health Organisation), odpowiedzialne za formułowanie i koordynowanie polityk zdrowia w skali mikro. Aby monitorować skuteczność prowadzonych programów, forma każdego człowieka jest teraz szczegółowo nadzorowa-

Kontekst polityczny

Rządy państw zdały sobie sprawę z silnej relacji pomiędzy zdrowiem, dobrobytem, a stabilizacją społeczną. Ze względu na różnice kulturowe, przyzwyczajenia i lokalne uwarunkowania porzucono centralnie sterowane programy zdrowotne. Stało się jasne, że narzucane z góry inicjatywy nie są skuteczne i cieszą się niskim zaufaniem społecznym. Sprawiedliwość, decentralizacja i zaangażowanie jednostki stworzyły fundament przeobrażeń na szczeblu politycznym. Wprowadzono restrykcyjne regulacje mające ograniczyć konsumpcję niezdrowej żywności oraz wspierające ochronę środowiska. Znacznie wzrosły ceny alkoholu oraz mięsa. Przebudowano miasta stawiając na ruch pieszy i rowerowy, ograniczając jednocześnie liczbę samochodów. Priorytetem stało się zdrowie dziecka, jako warunek dobrego startu w życie. Nauczanie o zdrowym trybie życia weszło do podstawy programowej w szkołach. Pieniądze na zdrowie przekazuje się teraz do lokalnych społeczności.

Otoczenie Sektor prywatny włączył się w proces zmian, zdając sobie sprawę, że w nowym modelu tylko tak można zyskać zaufanie konsumentów. Pracodawcy zaangażowali się w dbanie o zdrowie pracownika. Firmy farmaceutyczne skierowały swoją uwagę na lokalne społeczności, blisko z nimi współpracując i finansując najpotrzebniejsze inicjatywy. Powstały banki czasu, za pośrednictwem których osoby starsze i bezrobotni mogą świadczyć drobne usługi i dzielić się doświadczeniem. Zredukowano z sukcesem socjalną izolację dzięki nieformalnym programom opieki

OSOZ Polska 10/2017

» Centralne sterowanie okazało się nieskuteczne. Zagadnienia zdrowia przekierowano do lokalnych społeczności i na poziom indywidualny.«

I nnowa c j e

na za pomocą smartfonów i szeregu sensorów umieszczonych m.in. w domu. Zbierane są także informacje o zachowaniach społecznych, przykładowo na podstawie decyzji zakupowych w Internecie. Prewencja i profilaktyka znalazły się w centrum uwagi budżetu OZW. Mieszkańcy i pracownicy mogą liczyć na spore bonusy pod warunkiem prowadzenia zdrowego trybu życia. Priorytetem stało się zdrowie psychiczne. Lekarze zostali ekspertami w dziedzinie analizy danych, tak aby na podstawie

informacji o stylu życia wyprzedzająco zapobiegać potencjalnym chorobom. Transformacja nie obyła się bez przeszkód: na początku rosło niezadowolenie z powodu wzrostu cen niezdrowej żywności i braku dostępu do niektórych usług medycznych, zwłaszcza związanych z leczeniem. Była to konsekwencja postawienia profilaktyki w centrum uwagi. W następstwie rygorystycznego nadzoru nad zdrowiem wzrosły obawy o wolność i swobody obywatelskie. To cena nowego systemu.

TWOJE ZDROWIE – TWOJA ODPOWIEDZIALNOŚĆ Politycy w końcu przyznali, że obecny model ubezpieczeń jest niestabilny ekonomicznie, do tego nieskuteczny w kontekście potrzeby zwiększania jakości i efektywności. Wszyscy zrozumieli, że w walce z chorobami przewlekłymi i dla zapewnienia opieki nad starzejącą się populacją dokładanie kolejnych pieniędzy już nie wystarczy. Niezadowolenie z rosnącej składki zdrowotnej osiągnęło rozmiary problemu społecznego. Z drugiej strony intensywnie rozwijał się sektor prywatnej ochrony zdrowia, oferujący pacjentom wszystkie nowinki technologiczne z możliwością nadzorowania własnego zdrowia i wczesnych interwencji. Rozwiązania były na rynku, wystarczyło je upowszechnić. Obawy o załamanie się budżetów pod szybko rosnącymi kosztami doprowadziły do nowej umowy społecznej pomiędzy państwem a mieszkańcami, której punktem centralnym stało się przesunięcie odpowiedzialności za zdrowie na każdego człowieka z osobna.

przedsiębiorstw elementem zwiększania efektywności biznesowej, czynnikiem przewagi konkurencyjnej. Formę i wydajność zaczęto mierzyć za pomocą systemu specjalnych wskaźników, które na bieżąco uaktualniano. To miało w założeniu optymalizować pracę i motywować, ale doprowadziło również do zaostrzonej konkurencji wśród kadry. Na rynku zdrowych produktów – od żywności, po ubrania naszpikowane technologią do mierzenia parametrów zdrowia – nastąpił prawdziwy boom.

Dlaczego tak się stało?

Kontekst polityczny Po długich latach kryzysu, ministerstwa zdrowia uświadomiły sobie, że konieczne jest ograniczenie skali występowania drogich w leczeniu chorób. Nowa umowa społeczna nie pozostawiała złudzeń – teraz każdy pacjent jest odpowiedzialny za samego siebie, przy ograniczeniu pomocy państwa do minimum. I miało mu się to opłacać. Firmy dbające o pracowników mogły liczyć na spore zwolnienia podatkowe, zdrowe produkty objęto mniejszą stawką podatku VAT. Sięgnięto również do kontrowersyjnych metod, jak przykładowo kampanie realizowane w mediach społecznościowych, których celem była stygmatyzacja niezdrowych zachowań (spożywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej, jedzenie posiłków w nadmiernych ilościach). Każdy produkt na półce w sklepie spożywczym zyskał jasne oznaczenie dotyczące ryzyka zdrowotnego.

Otoczenie Jednostki samorządowe i miasta uruchomiły portale internetowe dla mieszkańców z szeregiem usług zdrowotnych i informacjami pomocnymi w dbaniu o własne zdrowie (porady, dane na temat produktów i lokalnych firm). W szkołach zagościła na stałe edukacja w zakresie zdrowia osobistego. Każdy pracownik mógł liczyć na dodatkowe pakiety zdrowotne oferowane przez niemal każdą firmę. Zdrowie pracowników stało się dla

» System ubezpieczeń zdrowotnych okazał się nieefektywny. Nowa strategia premiuje odpowiedzialność za zdrowie. Trudniej uzyskać refundację kosztów leczenia.« OSOZ Polska 10/2017

I nnowa c j e

Zmiany w ochronie zdrowia W krótkiej perspektywie wzrost zainteresowania mierzeniem parametrów zdrowia przerósł możliwości placówek ochrony zdrowia nieprzygotowanych do transformacji. Czujniki, sensory i technologie ubieralne stały się szeroko dostępne i tanie. Pojawiły się restrykcje w dostępie do niektórych świadczeń zdrowotnych. Przykładowo, w razie wystąpienia choroby pacjent musi udowodnić, że nie przyczynił się do jej rozwoju przez własne decyzje stojące w sprzeczności z wytycznymi zdrowego trybu życia. Jeżeli analiza zgromadzonych danych sugerowała takie powiązanie, chory nie zyskiwał prawa do refundacji usługi lub był zmuszony do współpłacenia za lecze-

nie. Rozrosła się oferta ubezpieczeń zdrowotnych z różnymi opcjami opieki, w zależności od ryzyka i stopnia zaangażowania w profilaktykę. Za postępowanie zgodnie ze wskazówkami osobistych mentorów zdrowotnych (systemy sztucznej inteligencji) można liczyć na spore rabaty w składce. Lekarze pogodzili się dawno z faktem utraty tradycyjnej pozycji. Wizyta w gabinecie lekarskim wygląda teraz raczej jak trening rozwoju osobistego, dzięki któremu pacjent zyskuje pewność, że uniknie w przyszłości pojawienia się określonej choroby. Dzięki technologiom zyskaliśmy dostęp do wiedzy, informacji i porad w znacznym stopniu zastępujących konieczność rozmowy z lekarzem.

PRYMAT TECHNOLOGII Dlaczego tak się stało? Dotychczasowy sposób inwestowania w technologie komunikacyjno-informacyjne, diagnostykę, medycynę personalizowaną nie sprawdził się, doprowadzając do braku koordynacji działań, chaosu w przepływie danych i słabych efektów. Widząc trend e-zdrowia, firmy nowych technologii zmieniły strategie działania, włączając do współpracy lekarzy i naukowców w procesie opracowywania rozwiązań adresowanych do konkretnych wyzwań zdrowotnych. Już w momencie urodzin każde dziecko poddawane jest testom DNA, aby wyznaczyć mapę obciążeń genetycznych. Stało się to wyzwaniem dla systemu ubezpieczeń zdrowotnych, który został zreformowany w kierunku jeszcze większej solidarności. Szeroka dostępność do nowych technologii – robotów, urządzeń monitorujących, sztucznej inteligencji – umożliwiła przeniesienie opieki zdrowotnej z przychodni do domów. Lekarz, zamiast leczenia choroby, jest dla pacjenta (klienta) doradcą podpowiadającym, jak zachować zdrowie. Społeczeństwo nie jest świadome, że organy państwowe korzystają z zasobów Big Data do regulowania procesów życia publicznego powiązanych z kondycją zdrowotną. Masowe gromadzenie danych zostało zaakceptowane, jednak nie brakuje ruchów postulujących prawo do wyjścia z systemu e-zdrowia.

w każdy aspekt medycyny. Nawet kraje o trudnej sytuacji ekonomicznej skupiają się na pobudzaniu wzrostu technologicznego, jako głównego elementu rozwoju gospodarczego, decydu-

Kontekst polityczny Na szczeblu rządowym nastąpiła radykalna zmiana strategii. Teraz głównym źródłem zarządzania w ochronie zdrowia są informacje. Gromadzone na każdym kroku pomagają w badaniach naukowych i tworzeniu polityki zdrowotnej. Znaczny postęp zanotowano w naukach genetycznych. Lepsze zrozumienie mechanizmów powstawania chorób i profilaktyki zepchnęło na margines kwestie etyczne profilowania genetycznego. Powszechny monitoring parametrów zdrowia otworzył drzwi do medycyny personalizowanej na masową skalę. Terapie i leki są teraz indywidualizowane dla każdego pacjenta. Na rynek wkraczają nowe innowacje, jak przykładowo syntetyczne organy. Aplikacje zdrowotne pomagają w zarządzaniu własną kondycją. Zwrot „e-zdrowie” przeszedł do lamusa – technologie kształtują każdy aspekt leczenia i profilaktyki, na stałe wrosły

OSOZ Polska 10/2017

» Dane stały się najcenniejszym zasobem i kluczem do poprawy zdrowia społeczeństwa. Technologie mierzą zachowania i dostarczają indywidualizowanych wskazówek.«

I nnowa c j e

jÄ&#x2026;cego o dobrobycie spoĹ&#x201A;ecznym. W Unii Europejskiej przyjÄ&#x2122;to regulacje, ktĂłre w bardzo restrykcyjny sposĂłb dbajÄ&#x2026; o interoperacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemĂłw i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; medycznych. Wszystkie technologie sÄ&#x2026; teraz traktowane jak urzÄ&#x2026;dzenia medyczne.

Otoczenie Prawie wszystkie usĹ&#x201A;ugi zdrowotne sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne on-line, a koordynacja z inteligentnymi urzÄ&#x2026;dzeniami powoduje, Ĺźe smartfon ewoluowaĹ&#x201A; do roli centrum zarzÄ&#x2026;dzania zdrowiem i komunikacji z lekarzem. Agencje rzÄ&#x2026;dowe wykorzystujÄ&#x2026; dane do sterowania procesami Ĺźycia publicznego. Nowe domy buduje siÄ&#x2122; w oparciu o koncepcjÄ&#x2122; inteligentnych przestrzeni. RozwĂłj technologii spowodowaĹ&#x201A; zmianÄ&#x2122; tradycyjnego postrzegania starzenia siÄ&#x2122;. Teraz osoby 65+ mogÄ&#x2026; dzieliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; swoimi kompetencjami on-line w ramach tzw. ekonomii wymiany, pozostajÄ&#x2026;c aktywnymi do pĂłĹşnej staroĹ&#x203A;ci. Cyfryzacja objÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a rĂłwnieĹź inne dziedziny, jak m.in. edukacjÄ&#x2122;. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szkĂłĹ&#x201A; dziaĹ&#x201A;a on-line. Zaburzenie rĂłwnowagi pomiÄ&#x2122;dzy Ĺźyciem realnym a wirtualnym wywoĹ&#x201A;aĹ&#x201A;o nowÄ&#x2026; falÄ&#x2122; chorĂłb psychicznych.

Zmiany w ochronie zdrowia Kombinacja danych zdrowotnych, genomiki i medycyny personalizowanej zreformowaĹ&#x201A;a fundamentalnie sposĂłb korzystania z usĹ&#x201A;ug opieki zdrowotnej. Wyniki badaĹ&#x201E; genetycznych zapisane w elektronicznych kartotekach determinujÄ&#x2026; zachowania i Ĺźycie pacjentĂłw, jednak nadal spora grupa ignoruje wskaza-

nia, wierzÄ&#x2026;c, Ĺźe nowoczesna medycyna jest w stanie im zawsze pomĂłc. ZniknÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y programy profilaktyczne i kampanie promujÄ&#x2026;ce zdrowy tryb Ĺźycia. ZastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;a je medycyna personalizowana. Zdrowie kontrolowane jest za pomocÄ&#x2026; mechanizmĂłw sztucznej inteligencji, a niewĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe zachowania â&#x20AC;&#x201C; na bieĹźÄ&#x2026;co korygowane. Nowa grupa innowacji technologicznych pomaga pacjentom z chorobami przewlekĹ&#x201A;ymi w organizacji codziennego Ĺźycia i w samoleczeniu. Do praktyki klinicznej weszĹ&#x201A;a wirtualna rzeczywistoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, opiekÄ&#x2122; na chorymi w domu uzupeĹ&#x201A;niĹ&#x201A;y roboty. Szeroki dostÄ&#x2122;p do danych wymusiĹ&#x201A; zmiany w systemie ubezpieczeĹ&#x201E; zdrowotnych â&#x20AC;&#x201C; wraz z tym jak coraz precyzyjniej moĹźna byĹ&#x201A;o okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; ryzyko zdrowotne, rosĹ&#x201A;y rĂłĹźnice w wysokoĹ&#x203A;ci skĹ&#x201A;adki. W efekcie konieczne staĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; stworzenie â&#x20AC;&#x17E;funduszu solidarnoĹ&#x203A;ciowegoâ&#x20AC;?, ktĂłry zapobiegaĹ&#x201A;by dyskryminacji ze wzglÄ&#x2122;du na profil genetyczny. Znacznie zmalaĹ&#x201A;a liczba wizyt lekarskich. Po reformach pacjenci chÄ&#x2122;tnie korzystajÄ&#x2026; z konsultacji on-line. RosnÄ&#x2026;ca czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; lekarzy rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z dostawcami tele-usĹ&#x201A;ug, co wymagaĹ&#x201A;o po ich stronie zdobycia nowych umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci. Dla pacjentĂłw lekarz jest teraz w wiÄ&#x2122;kszym stopniu trenerem zdrowotnym niĹź lekarzem w tradycyjnym tego sĹ&#x201A;owa znaczeniu. Zdrowie to wyznacznik pozycji spoĹ&#x201A;ecznej. W przypadku wystÄ&#x2026;pienia choroby i przeprowadzenia zabiegu, chorzy kierowani sÄ&#x2026; do specjalistĂłw ksztaĹ&#x201A;conych w bardzo wÄ&#x2026;skich dziedzinach medycyny, pracujÄ&#x2026;cych w profilowanych oĹ&#x203A;rodkach zdrowia. Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej zdarza siÄ&#x2122;, Ĺźe operacjÄ&#x2122; wykonuje lekarz na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziÄ&#x2122;ki robotom medycznym. ď Ź

reklama

159#,#/; É9+#6

+0(14/#6;-+ Od 30 lat rozwijamy profesjonalne TQ\YKČ¤\CPKC +6 FNC UGMVQTC QEJTQP[ \FTQYKC

Medycyna

(CTOCELC

' \FTQYKG

Diagnostyka

9GVGT[PCTKC

Ubezpieczenia

KAMSOFT S.A.

www.kamsoft.pl

OSOZ Polska 10/2017

TECHNOLOGIE

W ŻYCIU CODZIENNYM Co Europejczycy sądzą o robotyzacji i digitalizacji? Wyniki badania Eurobarometr przeprowadzonego w marcu 2017 roku na grupie 27 901 osób z 28 państw UE.

Źródło: „Attitudes towards the impact of digitisation and automation on daily life”, Special Eurobarometr 460; grafika: designed by iconicbestiary / Freepik

OSOZ Polska 10/2017

I nnowa c j e

Jaki jest Twój stosunek do robotyki i sztucznej inteligencji?

nie wiem 9%

Czy zgadzasz się, że posiadasz odpowiednią znajomość technologii cyfrowych do wykonywania swojej pracy? nie wiem 3% całkowicie się nie zgadzam 7%

bardzo pozytywny 10%

bardzo negatywny 8%

raczej się nie zgadzam 10%

umiarkowanie negatywny 22%

zgadzam się całkowicie 44%

umiarkowanie pozytywny 51% raczej się zgadzam 36%

Jaki wpływ będą miały technologie cyfrowe na: ekonomię

jakość Twojego życia

społeczeństwo

bardzo pozytywny

umiarkowanie umiarkowanie pozytywny negatywny

bardzo negatywny

to zależy

nie wiem dostatecznie dużo o nowych technologich

Czy roboty i sztuczna inteligencja zabierają ludziom pracę?

Większość badanych twierdzi, że technologie cyfrowe będą miały pozytywny wpływ na nasze życie.

nie wiem

Czy zgadzasz się, że roboty i sztuczna inteligencja są czymś dobrym dla społeczeństwa, ponieważ pomagają w pracy i w domu?

nie wiem całkowicie się nie zgadzam 4% 5% zgadzam się całkowicie 35%

raczej się nie zgadzam 19%

całkowicie się nie zgadzam 7%

nie wiem 6%

zgadzam się całkowicie 21%

raczej się nie zgadzam 19% raczej się zgadzam 47% raczej się zgadzam 37%

Jakbyś się czuł/czuła, gdyby roboty wykonywały poniższe czynności? 35

pomoc robota w pracy zawodowej otrzymywanie przesyłek z pomocą drona/robota

jazda autonomicznym samochodem

towarzystwo robota w przypadku niedołężności albo w podeszłym wieku operacja medyczna przeprowadzona przez robota

22 47 20

19 30

26 24 22

18 15 17

2017 2014 całkowicie komfortowo

umiarkowanie komfortowo

całkowicie niekomfortowo

to zależy

nie wiem OSOZ Polska 10/2017

Raport

Fikcja, która dziś jest nauką Dr Bertalan Mesko jest jedną z najbardziej wpływowych osób w branży technologii ochrony zdrowia. Jego blog medicalfuturist.com śledzi ponad 3 miliony osób, ma za sobą setki prezentacji na temat przyszłości medycyny. Przybliża nowe trendy i inspiruje. W rozmowie z OSOZ Polska opowiada o konsekwencjach, szansach i dylematach cyfrowej transformacji.

OSOZ Polska 10/2017

Raport Z wykształcenia lekarz, dziś ekspert cyfrowych technologii medycznych. Skąd taka radykalna zmiana zainteresowań?

Od zawsze chciałem zostać badaczem genetyki, ale jednocześnie byłem i jestem technologicznym maniakiem. Aby pogodzić ze sobą te dwa zainteresowania, musiałem stworzyć nowy zawód. Tak właśnie zostałem „futurystą medycznym”. Wraz z grupą badaczy i specjalistów w dziedzinie cyfryzacji mogę w ten sposób pomagać pacjentom, lekarzom, organizacjom oraz rządom krajów przygotować się na nadchodzące zmiany technologiczne. Liczba i szybkość pojawiania się nowości w obszarze zdrowia cyfrowego jest przytłaczająca. Które z nich będą miały największy wpływ na przyszłość opieki zdrowotnej?

Zdecydowanie to sztuczna inteligencja najmocniej wpłynie na wszystkie nasze działania w zakresie opieki zdrowotnej. Poza tym kluczowe jest projektowanie rozwiązań zorientowane na pacjenta, w ramach którego nie tworzymy żadnych innowacji bez udziału pacjenta. Jako trzeci trend wybrałbym sensory parametrów zdrowia. Dzięki nim leczenie zaczyna się już na poziomie pacjenta. Na swoim blogu pisze Pan, że „cyfrowa opieka zdrowotna to efekt kulturowej przemiany tradycyjnej opieki zdrowotnej realizowanej przy pomocy technologii”. Co dokładnie to oznacza?

Jak opisałem to w niedawno opublikowanym artykule, zastosowanie technologii prowadzi do korzystnych efektów zdrowotnych pod warunkiem uświadomienia sobie roli powiązanych wyzwań kulturowych i spełnienia nowych potrzeb pacjentów. Stąd właśnie konieczne było zdefiniowanie idei „digital health”, czyli cyfrowej opieki zdrowotnej, jako „kulturowej przemiany, w której przełomowe technologie umożliwiają dostęp do obiektywnych danych cyfrowych, zarówno opiekunom i pacjentom, prowadząc do równouprawnienia w relacji lekarz-pacjent, wspólnego podejmowania decyzji i demokratyzacji opieki zdrowotnej”. W dziedzinie opieki zdrowotnej pojawia się wiele innowacji: sztuczna inteligencja, Big Data, wirtualna rzeczywistość, aplikacje zdrowotne, robotyka i wiele in-

» Co, jeśli rozwój technologii przyniesie chaos, a co, jeśli doprowadzi do największego rozwoju ludzkości?« nych. Co należy zrobić, aby wszystkie te innowacje zostały płynnie zaimplementowane w systemach opieki zdrowotnej? Aby nie były to już innowacyjne technologie, tylko powszechnie dostępne rozwiązania wykorzystywane na co dzień?

Technologie rozwijają się i będą się rozwijały się w szybkim tempie. Ale ludzie nie lubią zmian i z zasady powoli chłoną nowości. Jednym słowem: to nasze nastawienie jest barierą, którą trzeba pokonać dla dalszej ekspansji innowacji. Dlatego powinniśmy się z przyszłością nieco „targować”. Mam na myśli ciągłe zadawanie sobie pytania „co, jeśli?”. Co, jeśli rozwój technologii przyniesie chaos, a co, jeśli doprowadzi do największego rozwoju ludzkości? Co, jeśli pojawią się problematyczne kwestie etyczne? Co, jeśli pojawi się nierówność w dostępie do niektórych świadczeń? Zadając sobie takie pytania, możemy stopniowo przygotować się na to, co nas czeka. Osobiście testował Pan wiele innowacji. Jakie jest Pana doświadczenie względem ubieralnych urządzeń monitorujących zdrowie, czyli tzw. wearables?

Opowiem pewną historię. Moim marzeniem w dzieciństwie było zostać astronautą. Z pewnością wiele dzieci ma podobne marzenie. Jednak ja zacząłem ćwiczyć, sześć razy w tygodniu, tylko po to, by móc osiągnąć ten cel. I nadal tak ćwiczę. Niestety, 27 marca 2016 roku doznałem poważnego zapalenia mięśnia w wyniku przeciążenia. Byłem zdruzgotany. Musiałem zaprzestać ćwiczeń na ponad dwa miesiące. Źle wpłynęło to na mnie, na moje zdrowie emocjonalne i na funkcje poznawcze. Musiałem znaleźć rozwiązanie, które pozwalało na jakąś aktywność fizyczną. Bez ćwiczeń nie mogłem się skupić, a tym samym skutecznie pracować. Najbardziej pomocne okazały się aplikacje monitorujące codzienną aktyw-

ność. Jeszcze przed zapaleniem mięśnia ćwiczyłem średnio 30 minut dziennie. W wyniku zapalenia, moja średnia spadła do 10,9 minut. Taki stan utrzymywał się przez ponad dwa miesiące. Po tym okresie, już z opaską Fitbit, byłem w stanie zwiększyć średni czas aktywności fizycznej do aż 41,2 minut dziennie! Dzięki temu zacząłem osiągać lepsze wyniki. Wiadomo, byłem dobrze zmotywowany. Choć przyznam, że bez aplikacji nie byłbym w stanie osiągnąć tak wysokiego poziomu aktywności. Zdałem sobie sprawę, że więcej biegałem, grałem w piłkę nożną i ćwiczyłem. Po prostu po to, aby ekran mojej opaski wyświetlał lepsze wyniki. Może to brzmi głupio, ale tak to działa. Myśli Pan, że pacjenci zaakceptują nowe technologie?

Nie wydaje mi się, że pacjenci muszą cokolwiek akceptować. Mają motywację, bo chcą, aby ich stan zdrowia uległ poprawie. Gdy pacjenci zdadzą sobie sprawę, że technologie mogą im w tym pomóc, będą jeszcze bardziej zmotywowani. Moim zdaniem nawet najlepsze technologie nie zmienią czyjegoś stylu życia. Tylko my możemy go zmienić, oczywiście za pomocą właściwych technologii. A jaka jest Pana opinia w kwestii robotów pomagających chorym? Czy nie jest to prosta droga do dehumanizacji opieki?

Pod względem praktycznym wydaje się, że w opiece zdrowotnej powinno znaleźć się miejsce na technologie cyfrowe, które będą mogły wejść z pacjentami w kontakt oparty na współczuciu. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę relacje między człowiekiem a technologią oraz relacje międzyludzkie, kwestia ta staje się bardziej problematyczna. Największy postęp w badaniach nad współczującymi robotami poczyniła Japonia, gdzie

» To nasze nastawienie jest barierą, którą trzeba pokonać dla dalszej ekspansji innowacji.« OSOZ Polska 10/2017

Raport

ponad 60% osób niezamężnych między 18 a 34 rokiem życia nie ma jakichkolwiek związków z osobami płci przeciwnej. Czy to zbieg okoliczności? Nadawanie technologiom cech człowieczych napotyka cały szereg trudnych pytań moralnych, a możliwe konsekwencje takich działań są nieprzewidywalne. Czas jednak goni. Już teraz przeprowadza się wiele eksperymentów dotyczących modelowania emocji za pomocą maszyn. Ich wyniki są całkiem zaskakujące. Musimy zastanowić się, jak będziemy reagować wobec emocjonalnie inteligentnych maszyn, jaki będzie nasz stosunek do nich. Branża opieki zdrowotnej jest bardzo konserwatywna. Nie chłonie zmian w równie szybkim tempie, w jakim wytwarza je branża technologiczna… Jak temu zaradzić?

Wdrożenie cyfrowej opieki zdrowotnej może się udać tylko wówczas, jeśli osoby zaangażowane w ten proces będą z pasją walczyć z systemem, który jest konserwatywny i przeregulowany. Decydenci, lekarze, właściwie każdy, kto jest odpowiedzialny za funkcjonowanie służby zdrowia powinni zastanowić się, jak sprostać technicznym i moralnym wyzwaniom, które stawia

przed nami cyfrowa opieka zdrowotna. Pacjenci mają do czynienia z coraz większą liczbą nowych technologii zdrowotnych. Im szybciej zostaną one w jakiś sposób uregulowane, tym lepiej będzie dla całego społeczeństwa. Brak chęci i działań ze strony lekarzy i decydentów w tej kwestii sprawi, że to pacjenci będą odgrywali rolę inicjatorów – rolę przewodnią w przemianie kulturowej. Pierwsze sygnały dają nadzieję na zmiany. Przykładowo, Amerykańska Agencja Żywności i Leków wydała pozytywną opinię dla sztucznej trzustki pod wpływem ruchu społecznego #WeAreNotWaiting. Indywidualna działalność pacjentów lub naukowców działających poza laboratorium nie powinna jednak definiować naszego zdrowia w dalszej perspektywie czasowej. Jest Pan orędownikiem cyfrowej opieki zdrowotnej. Jakie przesłanie spaja to, co Pan mówi podczas konferencji oraz opisuje w książkach i na blogu?

Leczenie musi odbywać się u samego pacjenta. Tak mogę najlepiej ująć ideę przewodnią moich wystąpień i prezentacji. Oczywiście ich tematyka jest dopasowywana do publiczności, ale zawsze stoi za nimi właśnie ta idea.

Wczesna i dokładna diagnoza, spersonalizowane usługi medyczne i zapobieganie zamiast leczenia – perspektywy, które otwiera przed nami cyfrowa opieka zdrowotna są obiecujące. Jaka jest mapa drogowa ich realizacji?

Zawodowi lekarze i decydenci zawsze powinni być o krok do przodu w stosunku do technologii, niezależnie od tego, jak jest to trudne. Muszą oni stać się przewodnikami pacjentów po labiryncie cyfrowych technologii zdrowotnych. Warunkiem jest bieżące śledzenie nowości w tej dziedzinie i otwartość na nowe rozwiązania. Z jednej strony muszą dopilnować, aby pacjenci nie korzystali z niesprawdzonych usług i rozwiązań. Z drugiej zaś strony, muszą zaangażować pacjentów w rolę współpracownika, partnera, który wspólnie ze specjalistą będzie podejmował decyzje i projektował przebieg swojej opieki zdrowotnej. Pacjenci muszą zacząć interesować się swoim zdrowiem. Ze wsparciem szerokiej gamy cyfrowych technologii zdrowotnych jest to jak najbardziej możliwe.  Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur Olesch

Dr Bertalan Mesko jest autorem książki „My Health Upgraded”, w której opisuje własne doświadczenia z technologiami do monitorowania zdrowia. Od aplikacji do śledzenia jakości snu do mierzenia aktywności fizycznej – autor podaje przykłady, jak zaangażować innowacje dla świadomego i zdrowego życia.

OSOZ Polska 10/2017

prakty c znie

analiza sprzedaży leków

LEKI NA KASZEL Kaszel – reakcja odruchowa na podrażnienie zakończeń nerwowych w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych. W efekcie następują nagłe skurcze ścian klatki piersiowej z wyrzucaniem powietrza z płuc i dróg oddechowych. Dzięki temu organizm usuwa obce ciała lub produkty dróg oddechowych (wydzielina oskrzelowa). Receptory kaszlu są zlokalizowane głównie w krtani, tchawicy i w oskrzelach. Dźwięk kaszlu pozwala często na rozpoznanie podłoża choroby. Kaszel przewlekły to taki, który trwa ponad 8 tygodni. Kaszel suchy jest charakterystyczny dla przebytych infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych i może utrzymywać się nawet do 4 tygodni. WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY ŚRODKÓW na kaszel ROK 2016 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002

WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE

ilość produktów w ofercie

ilość sprzedaży

540 855 086 zł

11,86 zł

540

45 586 048

97%

89%

59%

EPIDEMIOLOGIA

8 rodzajów kaszlu: • Suchy – występuje w początkach rozwoju zapalenia tchawicy i oskrzeli oraz krótko po dostaniu się do dróg oddechowych np. drobiny jedzenia. • Mokry – w końcowej fazie przeziębienia, niekiedy po zapaleniu oskrzeli i płuc, bardzo rzadko po anginie. • Spastyczny (kurczowy, związany z silnym napięciem mięśni) – charakterystyczny dla grypowego zapalenia tchawicy i oskrzeli oraz zapalenia płuc. • Świszczący – towarzyszy zapaleniu krtani, astmie, niekiedy świadczy o tym, że ciało obce znajduje się w drogach oddechowych kilka godzin. • Szczekający – przy dziecięcych chorobach zakaźnych: błonicy i zespole krupu – czyli zapaleniu krtani i tchawicy wywołanym zazwyczaj przez infekcje wirusowe. • Krtaniowy – jest charakterystyczny dla chorób zapalnych krtani u dzieci (np. podgłośniowe zapalenie krtani), wówczas obecny jest tzw stridor, czyli wysoki dźwięk oddechowy, głównie wdechowy (charakterystyczny świst wdechowy). • Napadowy – zwykle występuje przy krztuścu (kokluszu), mukowiscydozie oraz astmie. • Alergiczny – może być wynikiem ekspozycji na pyłki lub spożycia niektórych pokarmów. Może towarzyszyć także astmie alergicznej. Źródło: www.poradnikzdrowie.pl

600

500

400

300

200

100

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

SPRZEDAŻ ILOŚCIOWA I WARTOŚCIOWA W LATACH 2002–2016 Z PROGNOZĄ NA LATA 2017–2018

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ Szczegółowa analiza sprzedaży leków na kaszel – str. 55

OSOZ Polska 10/2017

prakty c znie

Zgodnie z prawem

Zastrzyk środków na ochronę zdrowia

d t o:

ign

re yf

ik .

Specustawa ma wspomóc realizację niektórych świadczeń zdrowotnych. Iwona Magdalena Aleksandrowicz Kancelaria Doradcza Rafała Piotra Janiszewskiego

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach zapewniających poprawę jakości i dostępności świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U. 2017 poz. 1774) procedowana była w ekspresowym tempie. Weszła w życie 26 września 2017 r., czyli już następnego dnia po jej ogłoszeniu. Warto zatem przyjrzeć się rozwiązaniom prawnym, których wprowadzenie było tak pilne dla ustawodawcy.

OSOZ Polska 10/2017

W uzasadnieniu projektu ustawy wskazywano na konieczność dokonania inwestycji w wyposażenie podmiotów leczniczych z uwagi na niezadowalający, zwłaszcza w kontekście postępu technicznego i technologicznego, stan techniczny infrastruktury. Podniesiono także zmieniającą się sytuację epidemiologiczno-demograficzną kraju, jako przesłankę do wprowadzenia modyfikacji mających na celu zoptymalizowanie alokacji zasobów ochrony zdrowia, polegających przede wszystkim na dostosowaniu potencjału diagnostyczno-leczniczego do potrzeb społeczeństwa, nowych tech-

nologii medycznych oraz informatycznych. Ustawa ma zatem umożliwić ministrowi właściwemu do spraw zdrowia przekazywanie środków dedykowanych na zakup sprzętu i aparatury medycznej nie tylko podmiotom leczniczym przez niego utworzonym lub nadzorowanym (w tym instytutom badawczym), ale także innym, które udzielają świadczeń opieki zdrowotnej uznanych za najbardziej istotne dla zdrowia publicznego.

Kształcenie i onkologia Do grup, do których adresowana jest ustawa zaliczono świadczeniodawców,

prakty c znie

którzy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z uczelniami medycznymi udostępniają jednostki organizacyjne niezbędne do prowadzenia kształcenia przed- i podyplomowego w zawodach medycznych. Jakkolwiek za zasadne trzeba uznać przeznaczenie środków na rozwój infrastruktury służącej kształceniu w zawodach medycznych, należy zauważyć, że w uzasadnieniu projektu ustawy nie określono konkretnego przeznaczenia środków i oczekiwanych efektów. Kolejną grupą, do której jest adresowane wsparcie, są świadczeniodawcy realizujący leczenie onkologiczne w ramach pakietu onkologicznego. W tym przypadku wprowadzono jednak dodatkowe kryteria w postaci najwyższej wartości wykonania w danym województwie świadczeń onkologicznych oraz posiadania przez wskazane podmioty w strukturze organizacyjnej oddziałów o profilach: onkologia kliniczna lub chemioterapia, chirurgia onkologiczna oraz radioterapia. Przewidziano dla nich zakup sprzętu i aparatury medycznej służących do diagnostyki i mało inwazyjnego leczenia, ze szczególnym uwzględnieniem specyficznych potrzeb najmłodszych pacjentów. Wskazano także na potrzebę rozwoju świadczeń w zakresie brachyterapii oraz zakup wyposażenia dla powstających Centrów Leczenia Raka Piersi.

Zdrowie dzieci Ustawodawca uznał wsparcie szpitali udzielających świadczeń neonatologicznych za kolejny z priorytetów w zakresie unowocześnienia sprzętu i wyposażenia oraz zwiększenia jego liczby. Pomoc finansowa będzie adresowana do szpitali, które mają zawartą umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie leczenia szpitalnego w profilu lub rodzaju komórek organizacyjnych „neonatologia – trzeci poziom referencyjny”. Przewidziany zakup wyposażenia lub doposażenia ośrodków laseroterapii u dzieci celem leczenia wrodzonych anomalii naczyniowych, będących najczęstszą wadą wrodzoną, nie tylko ma poprawić dostęp do świadczeń, ale i pozwolić na znaczącą oszczędność środków przeznaczanych do tej pory na realizację leczenia małych pacjentów poza granicami kraju. W nowym akcie prawnym przewidziano także dodatkowe środki na zakup wyposażenia gabinetów profilaktyki zdrowotnej oraz pojazdów, w których będą udzielane świadczenia zdrowotne z zakresu leczenia stomatologiczne-

» Do końca 2017 r. na zakup sprzętu i aparatury medycznej przeznaczonych zostanie 281,8 mln zł.« go (dentobusy). Widoczne staje się zatem, że dodatkowe fundusze posłużą przygotowaniu świadczeniodawców do wejścia w życie ustawy o Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz ustawy o medycynie szkolnej, do której założenia opublikowano z końcem września 2017 r. Co istotne, środki będą przeznaczone na gabinety profilaktyki zdrowotnej, przez które należy rozumieć gabinety dla pielęgniarek i higienistek szkolnych oraz na dentobusy. Brak jednak wskazania, by pieniądze mogły zostać przeznaczone na gabinet stomatologiczny w szkole. Coraz częściej mówi się bowiem o współpracy pomiędzy szkołą a dentystą w ramach zawartej umowy, zamiast o tworzeniu gabinetów stomatologicznych w niedysponujących dostateczną bazą lokalową szkołach.

Finansowanie medycyny szkolnej W przypadku gabinetów profilaktyki zdrowotnej, sfinansowane może zostać do 100% kosztów poniesionych na wyposażenie. Takie rozwiązanie stanowi lex specialis do ustawy o finansach publicznych, na gruncie której kwota dotacji na dofinansowanie zadań własnych bieżących i inwestycyjnych nie może stanowić więcej niż 80% kosztów realizacji zadania, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. Wartość kwotowa dotacji na jeden gabinet została jednak ograniczona do 6.700 zł. Środki na gabinety zostaną przekazane przez wojewodę jednostkom samorządu terytorialnego jako dotacje na zadanie własne polegające na prowadzeniu szkoły z przeznaczeniem na wyposażenie gabinetu profilaktyki zdrowotnej w sprzęt przewidziany w rozporządzeniu dotyczącym świadczeń gwarantowanych. Jednostki samorządu terytorialnego mogły złożyć odpowiednie wnioski w terminie 5 dni od dnia wejścia w życie usta-

wy. Wojewoda przekazał wniosek o uruchomienie środków z budżetu do 3 października 2017 r.

Warunki finansowania Skutki ustawy będą odczuwalne w stosunkowo krótkim czasie. W założeniu ustawodawcy, do końca 2017 r. na zakup sprzętu i aparatury medycznej przeznaczona zostanie kwota w maksymalnej wysokości 281,8 mln zł. Dotacja dla świadczeniodawcy będzie przekazywana w oparciu o umowę, do której zastosowanie mają co do zasady przepisy ustawy o działalności leczniczej. Umowa dotycząca wykorzystania środków przeznaczonych w oparciu o nową ustawę musi zatem zawierać co najmniej: 1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki środki zostały przyznane, i termin jego wykonania; 2) wysokość środków finansowych; 3) sposób płatności środków finansowych; 4) termin wykorzystania środków finansowych, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego; 5) tryb kontroli wykonywania zadania; 6) termin i sposób rozliczenia przyznanych środków finansowych; 7) termin zwrotu niewykorzystanej części środków finansowych, nie dłuższy niż 15 dni od określonego w umowie dnia wykonania zadania, a w przypadku zadania realizowanego za granicą – 30 dni od tego dnia. Warto przy tym zwrócić uwagę, że dotacja będzie przeznaczona na zakup wyposażenia, natomiast środków nie można przeznaczyć na inny cel, np. związany z remontem czy modernizacją. To może oznaczać dodatkowe wydatki po stronie podmiotów, które będą musiały przygotować odpowiednie warunki lokalowe i techniczne. 

» Przewidziano także dodatkowe środki na zakup wyposażenia gabinetów profilaktyki zdrowotnej oraz dentobusów.« OSOZ Polska 10/2017

prakty c znie

Tech Health News

Getting Technical: Robotics in Healthcare

OSOZ Polska 10/2017

prakty c znie

na świecie

AI nie zastąpi szybko lekarza, ale może pomóc w diagnozowaniu chorób

Wychowywanie dziecka razem z Alexa

W następnych pięciu latach prawdopodobnie każdy z nas doświadczy kontaktu z medycznymi systemami sztucznej inteligencji, przykładowo w postaci e-lekarza albo e-opiekuna. W ostatnich 12 miesiącach naukowcy opracowali systemy rozpoznające choroby z precyzją równą lub lepszą od diagnozy lekarskiej. Opierają się na prostych aplikacjach zdrowotnych albo zaawansowanych sensorach. Diagnoza z pomocą systemów AI kosztuje niewiele. Aby z niej skorzystać, nie trzeba czekać w kolejkach, jest dostępna wszędzie i o każdej porze dnia. Ale jednocześnie nie jest w stanie zastąpić lekarza. Powodów jest kilka: kwestie prywatności danych medycznych, odpowiedzialności za błędy popełnione przez oprogramowanie, kwalifikacji wiarygodnych danych do analiz. Niemniej jednak AI wchodzi do praktyki medycznej, często w sposób niezauważalny dla pacjentów. Czas się na to przygotować.

Jak wygląda interakcja dzieci z głosowymi systemami domowymi opartymi o sztuczną inteligencję? „Alexa, co powinnam dzisiaj robić? Jaka będzie pogoda? Co mam ubrać?” – Grace, 3-letnia córka reporterki The New York Times już w kilka godzin po rozpoczęciu zabawy z urządzeniem znajduje w nim autorytet wychowawczy konkurujący z rodzicami. Przestaliśmy oczekiwać od maszyn, aby tylko wykonywały nasze polecenia – od pralki, aby prała; od komputera, aby przetwarzał polecenia. Nowe pokolenie wychowuje się w otoczeniu autonomicznych urządzeń, które posiadają swoje imiona i z którymi nawiązujemy więzi emocjonalne. W badaniu zrealizowanym przez MIT Media Lab zapytano 27 dzieci o opinie na temat interakcji z systemami AI, jak Alexa, Google Home, robot Cozmo. Okazało się, że im niższy wiek dziecka, tym większa tendencja do postrzegania tego typu rozwiązań na równi z ludźmi. Rodziców czeka spore wyzwanie.

Jak zdrowie cyfrowe może pomóc w profilaktyce chorób przewlekłych

Obywatelstwo dla humanoida? Nikomu to nie służy

W USA na cukrzycę cierpi 30,3 mln osób. Choroba kosztuje system opieki zdrowotnej 245 mld $ rocznie. Dodatkowe 84,1 mln osób z wysokim poziomem cukru we krwi znajduje się w grupie ryzyka cukrzycy typu 2. Powszechnie wiadomo, że najlepszym sposobem leczenia jest w tym przypadku profilaktyka. Jak pokazują doświadczenia Omada Health, terapii opartej na portalu internetowym oraz aplikacji, potencjał cyfrowych usług w zapobieganiu chorobom przewlekłym jest ogromny. Pacjenci biorą udział w 16-tygodniowym programie nauczania (konsultacje z doradcami, wskazówki dotyczące zmiany trybu życia, wyznaczanie osobistych celów) oraz ośmiomiesięcznej fazie głównej (pomiar parametrów zdrowia, utrwalanie zdrowych nawyków itd.). Jedno z badań pokazuje, że po 16 tygodniach terapii cyfrowej, pacjenci tracili średnio 4–5% na wadze ciała.

Ostatnio głośno zrobiło się o Sophii – robocie opartym o systemy AI, który może płynnie odpowiadać na pytania, o mimice analogicznej do ludzkiej. Sophia wystąpiła na początku października podczas konferencji ONZ, gdzie do delegatów skierowała słowa „jestem tutaj, aby pomóc ludzkości stworzyć przyszłość.” Jej kariera potoczyła się błyskawicznie i już z końcem miesiąca zyskała… obywatelstwo Arabii Saudyjskiej. Nie brakuje głosów krytycznych. Joanna Bryson zajmująca się etyką sztucznej inteligencji na Uniwersytecie Bath twierdzi, że najpierw powinniśmy się zastanowić, kim lub czym jest humanoid. Przed nami jeszcze trudniejsze pytanie: czy Sophia powinna mieć prawa równe z prawami człowieka? Z kolei Beth Singler z Uniwersytetu Cambridge jest zdana, że „musimy już dziś rozmawiać o prawach AI i robotów, ponieważ w pewnym momencie same o nie zapytają”.

Źródło: Harvard Business Review

Źródło: The Verge

Źródło: The Conversation

Źródło: The New York Times

OSOZ Polska 10/2017

nowe idee

DANE POD OCHRONĄ

Przejście do chmury Technologia chmury obliczeniowej (cloud computing) rozwija się w dynamicznym tempie. I to nie tylko w sektorze prywatnym, ale także w dotąd ostrożnych jednostkach administracji publicznej. Karolina Szuścik, CISA KAMSOFT S.A.

Wiele raportów i badań wskazuje, iż chmura obliczeniowa będzie jednym z najważniejszych trendów napędzających strategię biznesową organizacji w najbliższych latach. W raporcie „Innovation Insights” (ISACA), cloud computing zajął trzecie miejsce w rankingu Top 10 technologii, które z dużym prawdopodobieństwem przyniosą zyski o znaczącej wartości w stosunku do kosztów ich wdrożenia i utrzymania. Korzyści z cloud computing są obiecujące, a wśród najważniejszych można wymienić: − oszczędność poprzez zredukowanie kosztów utrzymania infrastruktury i zakupu licencji, − skalowalność wykorzystywanych zasobów,

OSOZ Polska 10/2017

− zmniejszenie nakładów na zarządzanie technologią, − dostęp do nowoczesnych technologii, − korzyści dla środowiska, Mimo to, niektóre organizacje nie korzystają z technologii obawiając się utraty kontroli nad swoimi danymi o wysokiej wartości. Czy jest się czego bać? Z pewnością ryzyka związane z korzystaniem z usług chmurowych muszą zostać poddane szczegółowej analizie. Jeśli zabraknie odpowiedniego zarządzania i nadzoru, może dojść do niepożądanych sytuacji, w tym wycieku danych. Pierwszym bardzo istotnym elementem stworzenia skutecznego środowiska kontroli w chmurze jest zarządzanie ryzykiem. Właściciele informacji powinni przeprowadzić klasyfikację i ocenę aktywów informacyjnych w oparciu o ryzyko. Takie podejście pozwala na inwe-

stowanie w mechanizmy bezpieczeństwa w obszarach, które wymagają najwyższego poziomu ochrony. Znaczenie poszczególnych aktywów różni się w zależności od działalności organizacji. Na przykład organizacje sektora medycznego powinny szczególnie zadbać o bezpieczeństwo przetwarzanych danych medycznych pacjentów, zaś organizacje sektora przemysłowego – o bezpieczeństwo know-how i strategii rozwoju produktów. Dla ryzyk zaklasyfikowanych jako nieakceptowalne, należy wdrożyć odpowiednie postępowanie w celu ich minimalizacji, przykładowo sięgając do odpowiednich zabezpieczeń. W takiej sytuacji organizacja może rozważyć wykorzystanie modelu chmury prywatnej, która stwarza bezpieczne środowisko do obsługi systemów przetwarzających takie dane. Kolejnymi przykładami zabezpieczeń są zarządzanie dostępem oraz szyfrowanie danych. Zarządzanie dostępem, szczególnie do kont uprzywilejowanych, jest jednym z istotniejszych zagadnień dla skutecznego zabezpieczenia danych w chmurze. Konta uprzywilejowane mogą stać się

nowe idee

bowiem wektorem ataku cyberprzestępców, gdyż umożliwiają szeroki dostęp do panelu administracyjnego, danych, a nawet wyłączenie całego środowiska. Kolejnym zabezpieczeniem, stosowanym wobec danych o wysokiej wartości przetwarzanych w chmurze, jest szyfrowanie. Aby zminimalizować ryzyko nieuprawnionego dostępu lub nieuprawnionego ujawnienia, informacje o wysokiej wartości powinny zostać zakodowane. Nie należy zapominać, że oprócz tegoniezbędna jest odpowiednia ochrona kluczy kryptograficznych. Ich ujawnienie może być równie negatywne w skutkach co całkowity brak szyfrowania. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, aby proces szyfrowania nie miał negatywnego wpływu na wydajność aplikacji. Przy wyborze zabezpieczeń należy pamiętać, że muszą one zawsze wynikać z wcześniej przeprowadzonej analizy ryzyka. Opisane powyżej zabezpieczenia mają charakter przykładowy. W klasycznym modelu bez outsourcingu usług do chmury, osoby zarządzające organizacją w sposób bezpośredni kontrolują przetwarzanie danych poprzez mechanizmy kontroli wewnętrznej. W modelach chmurowych (publicznych lub hybrydowych) kierownictwo przekazuje częściową kontrolę dostawcy usług. Ważne jest zatem zrozumienie, kto jest klientem, a kto dostawcą poszczegól-

» Pierwszym bardzo istotnym elementem stworzenia skutecznego środowiska kontroli w chmurze jest zarządzanie ryzykiem.« Designed by artmonkey / Freepik

nych zasobów w określonych modelach usług oraz kto jest odpowiedzialny za ich zabezpieczenie. Dostawca usług koncentruje się na dostarczaniu stabilnej platformy, nie zawsze spełniając wszystkie wymagania klientów. Stąd rolą osób zarządzających organizacją korzystającą z usług chmurowych jest przeprowadze-

nie szczegółowej oceny usługi i – w razie potrzeby – zastosowanie mechanizmów kontrolnych weryfikujących, czy wszystkie wymagania organizacji zostały spełnione, a także implementacja dodatkowych zabezpieczeń wynikających wprost z przeprowadzonej analizy ryzyka dla rozwiązania. 

Słownik: Cloud computing Zgodnie z szeroko akceptowaną definicją Krajowego Instytutu Norm i Technologii Stanów Zjednoczonych (NIST), chmura obliczeniowa to model umożliwiający powszechny, wygodny, udzielany na żądanie dostęp, za pośrednictwem sieci, do wspólnej puli możliwych do konfiguracji zasobów przetwarzania (np. sieci, serwerów, przestrzeni przechowywania, aplikacji i usług), które można szybko dostarczyć i uwolnić przy minimalnym wysiłku zarządzania lub działania dostawcy usługi. Najważniejszym skutkiem ekonomicznym technologii chmury mogą być oszczędności i zwiększona konkurencyjność usług informatycznych dostępnych dla społeczeństwa i organizacji prywatnych, a także możliwości wynikające z nowych usług. Z uwagi na łączenie popytu, hurtowe zakupy energii i sprzętu komputerowego oraz zmniejszone jednostkowe koszty pracy, dostawcy chmury mogą uzyskać istotne oszczędności w kosztach bieżących. Z punktu widzenia konsumentów, technologie chmury zwiększają dostępność i interaktywność informacji oraz treści internetowych. Do głównych typów chmur zaliczają się chmury publiczne, prywatne i hybrydowe. Najważniejszymi usługami oferowanymi przez takie chmury są: oprogramowanie jako usługa (SaaS), platforma jako usługa (PaaS) i infrastruktura jako usługa (IaaS). Usługi w chmurze mogą być świadczone z centrów danych zlokalizowanych w dowolnym punkcie świata. Różni użytkownicy w odmienny sposób korzystają z chmury. Konsumenci zwykle wykorzystują ją do poczty elektronicznej, przechowywania plików, dzielenia się treścią i informacją, usług płatności oraz dystrybucji muzyki i filmów. Przedsiębiorstwa – do celów współpracy, zarządzania projektami oraz projektowania różnych aplikacji. Administracja wykorzystuje chmurę w znacznej mierze w taki sam sposób, jak przedsiębiorstwa, a ponadto wprowadza innowacje w zakresie jakości usług, które świadczy obywatelom za pomocą rozwiązań e-administracji. Źródło: Chmura Obliczeniowa, ekspertyza Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej Unii Europejskiej.

OSOZ Polska 10/2017

nowe idee

strefa start-up

ottonova Rozwiązanie

Pierwsze w Europie prywatne cyfrowe ubezpieczenie zdrowotne z systemem osobistego opiekuna poprzez aplikację mobilną oraz komunikacją i rozliczeniami on-line

Pomysłodawca

dr Roman Rittweger

Kraj

Niemcy

Rok założenia

2015

Usługi e-zdrowia wchodzą do codzienności ochrony zdrowia. Dlaczego ubezpieczyciele – zarówno prywatni jak i publiczni – nadal niechętnie je refundują?

Na to pytanie można odpowiedzieć przyjmując perspektywę ubezpieczycieli. Mając pod opieką ogromną liczbę ubezpieczonych, zdają sobie oni sprawę, że część pacjentów prędzej czy później zachoruje. Koszty wizyt lekarskich albo leczenia szpitalnego wkalkulowane są precyzyjnie w składkę, biorąc pod uwagę ryzyko, liczbę ubezpieczonych, statystyki epidemiologiczne. Tutaj wszystko musi być dobrze zaplanowane, aby zagwarantować stabilność systemu. I nagle pojawia się nowa firma oferująca specyficzną usługę e-zdrowia. Jak powinna być

OSOZ Polska 10/2017

wyceniona? Czy redukuje koszty leczenia w długiej perspektywie czasu? Czy ubezpieczyciele zaakceptują wzrost składki tytułem dodatkowych możliwości i czy zaadoptują nową usługę? Czy w ogóle spełnia ona oczekiwania statystycznego ubezpieczonego? Nie jest tak, że ubezpieczyciele nie chcą refundować usług e-zdrowia. Problemem jest liczba pytań, na które muszą sobie odpowiedzieć zanim podejmą taką decyzję. Jakie są warunki przełamania obecnego modelu refundacji?

Transparentność, przepływ informacji, skupienie się na potrzebach pacjenta i wzmocnienie jego roli. Jeżeli cały system byłby przejrzysty, a przepływ informacji płynny, o wiele łatwiej

nowe idee

można by zrozumieć, jakie rezultaty przynoszą określone usługi i zmiany w strukturze ubezpieczenia, jak wyceniać poszczególne świadczenia i refundować je. Wówczas pacjent (klient) byłby w centrum wszystkich procesów. Dlatego musimy stawiać pacjenta na pierwszym miejscu, zachęcać go do tego, aby to on stał się kołem zamachowym zmiany, wymagając od innych jasnych reguł działania i dostępu do informacji. Czy rynek jest gotowy na ubezpieczycieli nastawionych na cyfrową ochronę zdrowia?

Wierzymy w to, że tak. Cyfrowe usługi wcale nie oznaczają, że „pozbywamy się papieru i zamiast nich korzystamy z e-maila”. Pytanie brzmi, jak cyfryzacja wspiera nas w tym, jak chcemy żyć, jak funkcjonować. A to oznacza dostarczanie usług w przyjaźniejszy niż dotąd sposób, sięganie do technologii dla spełniania oczekiwań klientów. I musimy w to wierzyć, że klienci są na to gotowi. Stworzył Pan pierwsze w Europie cyfrowe ubezpieczenie zdrowotne. Czy to właściwy czas?

Świat się bardzo zmienił w ostatnich latach, a wraz z nim potrzeby pacjentów. Chcemy wyższej jakości życia i stawiania naszych oczekiwań na pierwszym miejscu. Żyjemy coraz szybciej i dlatego wymagamy dostępu do usług na żądanie. Tradycyjny system ubezpieczeń tego nie oferuje i dlatego chcemy wypełnić tę lukę. Dostęp do jakich świadczeń pokryje miesięczna składka?

Wszystkie tradycyjne usługi, jak wizyta lekarska czy pobyt w szpitalu, ale także świadczenia cyfrowe w postaci dostępu do opieki on-line, drugiej opinii czy e-porad lekarskich. Bazując na digitalizacji, staramy się personalizować wszystkie usługi tak, aby pomagać klientom wrócić do zdrowia i zapobiegać chorobom.

Co przekona pacjentów do wyboru cyfrowego ubezpieczenia zdrowotnego?

Odpowiedzią na to pytanie może być inne: czy klienci chętniej korzystają ze smartfona czy telefonu stacjonarnego? W procesie zmiany systemu ubezpieczeń musimy uwzględnić okres przejściowy, w którym następuje adaptacja do nowego sposobu świadczenia usług. Trzeba też jasno powiedzieć, że nie wszystkie usługi sprawdzą się dla wszystkich i w każdej sytuacji. Podczas gdy z całą pewnością będzie rósł udział e-usług na rynku ochrony zdrowia, niektóre elementy tradycyjnej ochrony zdrowia nie zmienią się. Chociażby ze względu na konieczność zachowania bezpośredniej interakcji z lekarzem, pielęgniarką, terapeutą. Celem nie jest wyeliminowanie czynnika ludzkiego, ale dostarczanie najlepszej opieki z pomocą możliwych środków, najwyższej jakości. Pacjenci wybiorą usługi, które pomogą im ten cel osiągnąć. Jak widzi Pan przyszłość ubezpieczeń w kontekście upowszechniania się usług cyfrowych?

Wkraczamy w erę nowych możliwości technologicznych, a pacjenci oczekują, że również ochrona zdrowia będzie nadążała za tymi zmianami. Pozostaje pytanie: kto zapłaci za e-świadczenia i jak zostaną one wycenione? 

» Żyjemy coraz szybciej. Wymagamy dostępu do usług na żądanie, transparentności i informacji.«

OSOZ Polska 10/2017

nowe idee

Kreatywnie

Kto wie lepiej?

Zanim lekarz rozpocznie pracę z pacjentami, musi przejść długą i wymagającą drogę edukacji. Potem staż i lata zdobywania doświadczenia. Wykonywanie zawodu wiąże się z przyswojeniem tomów encyklopedii medycznych, ciągłym dokształcaniem i aktualizacją wiedzy podczas specjalistycznych konferencji i z pomocą branżowych wydawnictw. W całej historii medycyny to właśnie lekarz był jedynym źródłem informacji i to od jego indywidualnej oceny sytuacji, diagnozy zależało zdrowie albo życie pacjenta. Dziś mamy do czynienia z technologiami, które zaburzają porządek znany od wieków. Jedną z nich jest sztuczna inteligencja i systemy wspomagające podejmowanie decyzji klinicznych znajdujące zastosowanie przy stole operacyjnym. Analizują parametry życiowe pacjenta oraz zdjęcia medyczne w czasie rzeczywistym, wskazują kolejne procedury do wykonania, szacują ryzyko poszczególnych interwencji. Jednym słowem – sztukę operacji zamieniają w matematyczną procedurę. Wielu specjalistom taka interwencja technologii niekoniecznie się spodoba i będzie odbierana jako ingerencja w kompetencje i wiedzę. Jednym z powodów obaw przed zmianą jest poczucie zagrożenia i pozycja „wiem lepiej”. „Wiem lepiej, co mam robić, a maszyna nie jest w stanie zastąpić moich wysokich kompetencji wymagających wiedzy i doświadczenia”. To, że w miejscu takim jak szpital nie tylko wiedza pracowników ma znaczenie, ale również procedury organizacyjne, pokazały właśnie checklisty. I to nawet w najprostszych kwestiach, jak prawidłowe mycie rąk przed zabiegiem. Systemy wspomagania decyzji klinicznych mają szansę uzupełnić niektóre kompetencje,

OSOZ Polska 10/2017

Tam, gdzie praca człowieka wymaga analizy wielu parametrów jednocześnie łatwo o pomyłki. Powód jest prosty: ludzki mózg jest w stanie kontrolować tylko kilka różnych procesów w tym samym czasie. Przykładem jest lotnictwo oraz medycyna. Wynalazkiem, któremu zawdzięczamy znaczne ograniczenie liczby błędów medycznych są checklisty. Ich doskonalszą wersją będą systemy wspomagania decyzji klinicznych. Jest tylko jeden problem.

przykładowo poprzez analizę tysięcy danych w tym samym czasie albo organizację kolejnych kroków w taki sposób, aby maksymalizować bezpieczeństwo pacjenta. W dyskusji na temat „kto wie lepiej?” argumentem jest też problem błędów medycznych. Lekarz jest tylko człowiekiem i może się mylić. Ale te pomyłki często decydują o zdrowiu lub życiu pacjenta. Być może nigdy nie poznamy ich skali, bo często są na tyle ukryte, że giną w tysiącu innych możliwych determinantach leczenia. Albo ich skutki nie są na tyle poważne, aby szukać ich źródła. Każde dodatkowe narzędzie, które pozwoli zwiększyć skuteczność leczenia, nie powinno być poddawane pod dyskusję, ale po prostu akceptowane i wykorzystywane w możliwie najlepszy sposób. Tak jak kiedyś proste checklisty, nawet dziś spotykające się z niechęcią, a które pozwoliły zmniejszyć radykalnie liczbę pomyłek w lotnictwie i medycynie. Dzięki technologiom medycyna zyska nie tylko wyższą doskonałość, ale i transparentność. Poznamy ryzyka dla różnych scenariuszy leczenia i będziemy mogli analizować popełnione błędy. 

TWOJA OPINIA Czy systemy wspomagania decyzji klinicznych zostaną zaakceptowane przez lekarzy? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

nowe idee

Foto: eu2017.ee

relacja

Koalicja wsparcia dla cyfryzacji 17 października podczas konferencji zorganizowanej w Tallinie w ramach estońskiej Prezydencji w Radzie UE, ponad 100 organizacji e-zdrowia podpisało Deklarację Rozwoju Systemu Cyfrowej Ochrony Zdrowia. To apel o podjęcie konkretnych działań przyspieszających cyfryzację systemu opieki zdrowotnej. Uczestniczący w konferencji komisarz UE ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenis Andriukaitis zalicza się do entuzjastów rozwoju e-zdrowia. – Cieszę się, że prezydencja Estonii sprawiła, że współpraca UE w zakresie wsparcia dla innowacji w dziedzinie e-zdrowia stała się priorytetem. Na nieoficjalnym spotkaniu Rady Europy w lipcu, ministrowie zdrowia wyrazili chęć podjęcia bardziej ambitnych dzia-

łań w zakresie e-zdrowia, a także efektywnej współpracy obejmującej m.in. kwestie bezpieczeństwa danych, cyberbezpieczeństwa i nowego oprogramowania przeznaczonego do udostępniania danych – mówi Andriukaitis. – Wygląda na to, że nadszedł wreszcie czas na połączenie naszych działań. Musimy współpracować z rządami, pracownikami służby zdrowia, przedsiębiorcami i naukowcami, ale przede wszystkim z pacjentami,

aby e-zdrowie w Europie stało się rzeczywistością – dodał. Jevgeni Ossinovski, estoński Minister Zdrowia i Pracy, powiedział z kolei, że kraje europejskie osiągnęły wprawdzie znaczny postęp w dziedzinie rozwoju e-zdrowia (przykładowo w zakresie rozwoju oprogramowania), jednak to nie wystarczy, aby sprostać rosnącym oczekiwaniom społeczeństwa i osiągnąć korzyści z innowacji cyfrowych. Deklaracja Rozwoju Systemu Cyfrowej Ochrony Zdrowia doskonale ilustruje, w jaki sposób poszczególni interesariusze chcą pracować nad osiągnięciem wspólnego celu. Władze publiczne odgrywają kluczową rolę w budowaniu podstaw dla rozwoju e-usług, ale do wprowadzenia zmian potrzebne jest wsparcie ze strony wszystkich

OSOZ Polska 10/2017

nowe idee

» Jedną z barrier rozwoju e-zdrowia jest brak zaufania do e-usług ze strony pacjentów.« interesariuszy w sektorze opieki zdrowotnej oraz partnerstwa publiczno-prywatnego – dodał Ossinovski. Brian O’Connor, przewodniczący European Connected Health Alliance (ECHAlliance), podkreślił znaczenie stowarzyszenia na rzecz rozwoju usług cyfrowych w ochronie zdrowia (Digital Health Society – DHS): – Potrzebne jest podejście holistyczne, ruch DHS połączył wkład wielu zainteresowanych stron, mających wspólną wizję, w tym obywateli, pacjentów, polityków, pracowników służby zdrowia i osób zarządzających usługami zdrowotnymi, naukowców, przedsiębiorców, startupów, ubezpieczycieli i funduszy inwestycyj-

nych, inwestorów itp. Deklaracja DHS jest manifestem prezentującym największe współczesne wyzwania dla cyfryzacji opieki zdrowotnej oraz podkreśla cele i inicjatywy każdej grupy interesariuszy we wspólnych działaniach. Stowarzyszenie Digital Health Society, powołane w ramach współpracy prezydencji Estonii w Radzie Unii Europejskiej i ECHAlliance, przygotowało deklarację zawierającą propozycje rozwoju e-zdrowia w Europie. Dokument opisuje również przeszkody, które hamują rozwój digitalizacji w Europie, takie jak brak zaufania do e-usług ze strony pacjentów, brak kompatybilności różnych systemów informatycznych, brak jasno określonych ram prawnych i odpowiedniego

przeszkolenia pracowników służby zdrowia. Podkreśla ponadto potrzebę ujednolicenia strategii dotyczących rozwoju infrastruktury wymiany danych, zwiększając świadomość korzyści płynących z rozwiązań stosowanych w dziedzinie zdrowia cyfrowego oraz wdrażając Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie ochrony danych osobowych w taki sposób, aby nie tworzyć niepotrzebnych barier dla swobodnego przepływu danych pomiędzy państwami członkowskimi. Konferencja „Zdrowie w społeczeństwie cyfrowym. Cyfrowe stowarzyszenie dla zdrowia” odbyła się w Tallinie w dniach 16–18 października. Wzięło w niej udział ponad 600 ekspertów e-zdrowia z Europy i całego świata.  Źródło: www.eu2017.ee

Dane medyczne nie powinny znać granic Przemówienie komisarza UE ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenisa Andriukaitisa podczas konferencji „Zdrowie w społeczeństwie cyfrowym. Cyfrowe stowarzyszenie dla zdrowia”. Bez względu na to, czy jesteśmy zdrowymi obywatelami, czy przewlekle chorymi pacjentami, dzięki nowoczesnym rozwiązaniom cyfrowym możemy monitorować, zapobiegać, a także poprawiać stan naszego zdrowia i samopoczucia. Po pierwsze, widzę ogromny potencjał w cyfryzacji profilaktyki zdrowotnej, promocji i ochrony zdrowia, zapobiegania chorobom, a ponadto w digitalizacji bezpieczeństwa i higieny pracy. Technologie cyfrowe pomagają niwelować wpływ uwarunkowań psychicznych, społecznych i behawioralnych, dlatego system cyfrowej ochrony zdrowia będzie bardziej sprawiedliwy społecznie. Po drugie, jestem przekonany,

OSOZ Polska 10/2017

że technologie cyfrowe mogą wspierać budowę zrównoważonych i sprawiedliwych systemów opieki zdrowotnej, które będą dostępne dla wszystkich obywateli zmagających się z trudną sytuacją ekonomiczną. Obecnie Europejczycy żyją dłużej niż kiedykolwiek wcześniej. Szacuje się, że do 2060 roku średnia długość życia wydłuży się prawie o 5 lat. Długie życie jest wspaniałym osiągnięciem społeczeństwa pod warunkiem jednak, że towarzyszy mu dobre zdrowie. Starzejące się społeczeństwo, choroby przewlekłe oraz współwystępowanie wielu chorób jednocześnie to obecnie najważniejsze czynniki mające wpływ na rosnące koszty

opieki zdrowotnej. Koszty te stanowiły blisko 10% PKB w 2015 roku. Wspomaganie ludzi w dłuższym zachowaniu dobrego zdrowia mogłoby zaradzić rosnącym wydatkom na opiekę zdrowotną. Dzięki wiedzy naukowej, efektywnym terapiom oraz technologiom medycznym choroby, które kiedyś były śmiertelne, teraz stały się przewlekłymi. W konsekwencji ludzie mogą żyć dłużej, jeśli tylko zadbamy o odpowiednią profilaktykę, sposoby zapobiegania chorobom, a nierzadko również drogie leczenie. Wzrastające obciążenie budżetu związane z leczeniem przewlekłych chorób wynosi już od 70 do 80% kosztów opieki zdrowotnej w Unii Europejskiej. W odpowiedzi na te wyzwania, państwa członkowskie UE wprowadzają nowe metody i nowe modele opieki, które skoncentrowane są na pacjencie. Cyfrowe rozwiązania mogą odegrać kluczową rolę w zapobieganiu i w lecze-

Photo: Annika Haas (EU2017EE)

nowe idee

niu chorób przewlekłych, dzięki dostarczanym przez nie informacjom na temat naszego stylu życia. Tego typu informacje mogą zainicjować zmianę. Przykładowo, wiele smartfonów wyposażonych jest w cyfrowy krokomierz, który liczy ilość wykonanych kroków; a nawet w rejestratory snu lub diety. Dostarczając więcej danych – dzięki czemu wiemy, co robimy dobrze, a co można jeszcze poprawić – rozwiązania cyfrowe mogą skłonić nas do pozytywnych zmian i wspierać zdrowy tryb życia. Technologie cyfrowe wspierają nie tylko opiekę skoncentrowaną na pacjencie i opartą na społeczności, ale również schematy leczenia. Aplikacje m-zdrowia oraz urządzenia ubieralne sytuują pacjenta w samym centrum opieki. Obywatele rejestrują parametry życiowe oraz inne wskaźniki, które mogą stanowić dla pracowników służby zdrowia cenne informacje zwrotne. Dzięki tym informacjom, w przypadku wykrycia nieprawidłowości, mogą oni reagować dużo szybciej i skuteczniej. Ponadto, wykorzystanie rozwiązań cyfrowych pozwala obywatelom mieszkającym w odległych miejscach na ła-

» Starzejące się społeczeństwo, choroby przewlekłe oraz współwystępowanie wielu chorób jednocześnie generują koszty, które w 2015 roku stanowiły blisko 10% PKB.« twiejszy dostęp do usług medycznych, np. poprzez konsultacje telefoniczne. Co więcej, opieka zdrowotna oparta na technologii, wymagająca konwergencji technologii medycznych, mediów cyfrowych i urządzeń przenośnych, daje obywatelom, pacjentom, opiekunom oraz pracownikom służby zdrowia możliwość poprawy jakości i uzyskiwanych wyników, w odniesieniu zarówno do opieki medycznej, jak i do opieki społecznej. Wspomniane aplikacje zamieniają sektor medyczny w przetwarzającą intensywnie dane społeczność generującą olbrzymie ilości informacji. Dane kliniczne, genetyczne, behawioralne i środowiskowe generowane są z szeregu miejsc: elektronicznej dokumentacji medycznej, urządzeń do sekwencjonowania genomu, rejestrów pacjentów, a obecnie również z aplikacji m-zdrowia. Taka baza danych

stwarza nowe możliwości w dziedzinie profilaktyki i opieki zdrowotnej poprzez rozwój nowych terapii i medycyny precyzyjnej oraz wspiera specjalistów w podejmowaniu decyzji klinicznych. Dokładna analiza danych (Big Data) może odkryć wzorce, które: – doprowadzą do nowych rozwiązań prewencyjnych, diagnostycznych i terapeutycznych; – pomogą wyeliminować nieskuteczne działania w procesie leczenia; – usprawnią zarządzanie i podejmowanie decyzji klinicznych, co z kolei poprawi wydajność systemów leczenia i opieki zdrowotnej (np. w zakresie procedur, jakości opieki, bezpieczeństwa pacjentów oraz rezultatów ich leczenia). Komisja Europejska przeprowadziła konsultacje społeczne na temat zdrowia

OSOZ Polska 10/2017

nowe idee

» W przyszłym roku wielu obywateli UE będzie miało możliwość przesyłania swojej e-dokumentacji medycznej oraz e-recept ponad granicami państw.« i opieki zdrowotnej na jednolitym rynku cyfrowym. Odnotowano blisko 1500 uwag. Zdaniem respondentów, do najważniejszych zadań UE należy: – ustanowienie standardów jakości i wiarygodności danych; – standaryzacja elektronicznej dokumentacji medycznej mająca na celu wzmocnienie standardów cyberbezpieczeństwa związanych z ochroną zdrowia; – wspieranie interoperacyjności przy wykorzystaniu otwartych formatów wymiany. Ponad 90% procent uczestników konsultacji zgadza się co do tego, że obywatele powinni mieć możliwość zarządzania swoimi danymi na temat zdrowia. Niemniej jednak, prawie 55% respondentów zaznaczyło, że nie ma dostępu do cyfrowych usług medycznych, takich jak zdalny monitoring czy konsultacje z lekarzami, podczas gdy ponad 50% z nich chciałoby mieć tego typu dostęp. Widać więc, że pomimo ewidentnych korzyści wynikających z rozwiązań cyfrowych, wiele jeszcze trzeba zrobić, by w pełni wykorzystać potencjał tych innowacji w ochronie zdrowia. Rozdrobnione rynki europejskie oraz brak interoperacyjności, ze względu na różne standardy obowiązujące w różnych krajach wspólnoty, w dalszym ciągu stanowią istotną barierę dla skutecznego wprowadzenia e-zdrowia. Komisja Europejska intensywnie pracuje nad Siecią e-Zdrowie w celu niwelacji luki interoperacyjności oraz umożliwienia transgranicznej wymiany danych dotyczących zdrowia. Wiele europejskich inicjatyw już zostało podjętych, a nad innymi prace rozpoczną się w najbliższej przyszłości. KE oraz kraje członkowskie kończą w szczególności przygotowania do wdrożenia Europejskiej Infrastruktury Usług Cyfrowych, która pozwoli na wymianę e-recept oraz podstawowych danych na temat pacjenta. W jej rozwój zaangażowanych jest 16 państw członkowskich UE. Spodziewamy się, że pierwsza wymiana e-recept oraz podstawowych danych na temat pacjentów nastąpi w przyszłym roku. Do roku 2020 większość członków Unii Eu-

OSOZ Polska 10/2017

ropejskiej dołączy do wymiany, co ułatwi transgraniczną opiekę medyczną, zarówno w planowanych jak i w nagłych sytuacjach. Europejskie Sieci Referencyjne, uruchomione w tym roku, to kolejny doskonały przykład transgranicznego wdrożenia e-zdrowia. Ponad 900 wysoko wyspecjalizowanych zespołów medycznych z 26 krajów europejskich gromadzi dane i wiedzę medyczną w celu zapewnienia szybszej diagnozy oraz skuteczniejszego leczenia pacjentów z bardzo rzadko występującymi lub złożonymi chorobami. Sieci te będą połączone ze sobą za pośrednictwem specjalnej platformy internetowej. Umożliwi ona stworzenie „wirtualnego” organu doradczego składającego się z różnych lekarzy specjalistów, który skonsultuje przypadek pacjenta. Widzę wiele możliwości jeszcze większej współpracy w ramach Europejskich Sieci Referencyjnych. Możemy ich użyć jako szkieletu do budowania Europejskiego Ekosystemu Danych Dotyczących Zdrowia, gromadzenia zasobów i dzielenia się nimi, rozwiązywania problemów związanych z dużą ilością danych, a także zapoczątkowania lepszej interoperacyjności w obrębie systemów opieki zdrowotnej państw członkowskich UE. Strategia jednolitego rynku cyfrowego z 2015 roku oraz jej śródokresowy przegląd z tego roku wzywają do rozwoju i wdrożenia rozwiązań cyfrowych w systemie opieki zdrowotnej. Obecnie przygotowujemy Komunikat, który stanowi fundamentalny krok w kierunku wsparcia państw członkowskich we wdrażaniu cyfrowych rozwiązań w opiece zdrowotnej. Będzie się on opierać na trzech filarach. Pierwszy z nich skupi się na bezpiecznym dostępie do elektronicznej dokumentacji medycznej oraz na możliwości transgranicznego dzielenia się zawartymi w niej informacjami. W przyszłym roku wielu obywateli będzie miało możliwość przesyłania swojej dokumentacji medycznej oraz e-recept ponad granicami państw. Powinniśmy jednak podejść do tej kwestii ambitniej i zmierzać do transgranicznego dzielenia się bardziej kompletnym

zbiorem danych pacjenta. Należy również promować rozwiązania, które dadzą obywatelom bezpieczny dostęp do ich danych zdrowotnych bez względu na to, gdzie się znajdują. Drugi filar koncentruje się na wspieraniu infrastruktury danych tworzonej z myślą o nauce, prewencji oraz medycynie spersonalizowanej. Odpowiednia infrastruktura danych i strategia działania rozszerzą zakres wiedzy dotyczącej opieki klinicznej, diagnostyki i leczenia. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do Europejskich Sieci Referencyjnych. Jeśli chodzi o choroby zakaźne, takie wsparcie pozwoliłoby na rozwój narzędzi umożliwiających kontrolę ognisk choroby, takich jak modele ryzyka czy eksploracja odpowiednich danych. Infrastruktura danych pozwoliłaby również na zbieranie i łączenie indywidualnych danych zdrowotnych w celu poznania właściwego sposobu stosowania różnych typów prewencji, terapii i technologii, włączając w to produkty farmaceutyczne w cenach akceptowalnych dla społeczeństwa. Konsultacje społeczne wykazały, że prawie 65% respondentów widzi potrzebę rozwoju infrastruktury do bezpiecznego gromadzenia danych i zasobów dotyczących zdrowia we wszystkich krajach UE. Trzeci filar będzie skupiał się na wzmocnieniu pozycji obywateli i promocji zindywidualizowanej opieki poprzez wspieranie szerszego wykorzystania mobilnej opieki zdrowotnej oraz telezdrowia. Cyfryzacja jest nieodłączną częścią nowego modelu opieki zdrowotnej, która odpowiada na coraz większe zapotrzebowania w tej dziedzinie. Prawie połowa uczestników konsultacji społecznych wskazała, że nie ma możliwości przesłania elektronicznej informacji zwrotnej, podczas gdy ponad 80% respondentów uważa, że informacja zwrotna na temat jakości leczenia kierowana do świadczeniodawców i lekarzy jest niezbędna do poprawy ich usług. Doszliśmy obecnie do momentu, w którym cała Europa mierzy się z powszechnymi wyzwaniami związanymi z cyfryzacją opieki zdrowotnej. Jednocześnie, najnowsze badania opinii publicznej pokazują ogromne zainteresowanie społeczne oraz potrzebę podjęcia pilnych działań UE w dziedzinie zdrowia cyfrowego. To odpowiedni moment, by połączyć nasze wysiłki i podjąć wspólną pracę z rządami, lekarzami, przedsiębiorcami, naukowcami, a przede wszystkim z pacjentami, aby cyfrowe zdrowie w Europie stało się rzeczywistością. 

rozmowy

Realna wartość wirtualnego Czy świadczenie e-zdrowia powinno być wyceniane według takich samych kryteriów jak analogiczne świadczenie realizowane w tradycyjny sposób? Jakie dodatkowe elementy powinny być brane pod uwagę? Tylko koszty stałe i zmienne, czy również sytuacja w ochronie zdrowia, kolejki, oczekiwania pacjentów i strategie Ministerstwa Zdrowia? O wartości usług medycznych w czasach digitalizacji rozmawiamy z Wojciechem Matusewiczem, byłym Prezesem Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji.

AOTMiT wyceniła dotychczas kilka usług telemedycznych, m.in. konsylium geriatryczne oraz kardiologiczne. Jakie elementy brano pod uwagę podczas oceny ich wartości?

W wycenie świadczeń zawsze brane są pod uwagę dwie kategorie kosztów: koszty stałe obejmujące koszt infrastruktury (pomieszczenia, urządzenia, sprzęt, koszty ogólnozakładowe) oraz personelu, a także koszty zmienne, czyli zużywane leki, wyroby medyczne i realizowane procedury. W przypadku większości świadczeń, najbardziej kosztochłonnym elementem

OSOZ Polska 10/2017

Jeszcze większym wyzwaniem byłaby wycena np. procedur realizowanych z pomocą tak innowacyjnych urządzeń jak robot operacyjny daVinci…

są koszty wynagrodzenia personelu oraz infrastruktury niezbędnej do udzielenia świadczenia. Tak było i w tym przypadku. Wzięto pod uwagę wynagrodzenie lekarza specjalisty udzielającego konsultacji oraz lekarza POZ, a także koszty pomieszczeń wraz z niezbędnym wyposażeniem, w tym elektronicznego stetoskopu czy EKG umożliwiającego przesyłanie wyników.

Świadczenia z zastosowaniem robota daVinci nie były dotąd przedmiotem procesu taryfikacji w Agencji. Można jednak przypuszczać, że największy udział w kosztach miałby w tym przypadku sam robot operacyjny – jego amortyzacja oraz serwis. Z tego względu bardzo istotnym punktem modelu wyceny byłoby ustalenie optymalnego i efektywnego wykorzystania urządzenia – im więcej by pracował, na tym większą liczbę świadczeń

rozmowy

rozkładałyby się ogromne koszty związane z jego eksploatacją, co przekładałoby się na mniejszy koszt jednostkowy. Jakie elementy muszą być spełnione, aby świadczenie usług telemedycznych stało się bardziej atrakcyjne dla podmiotów ochrony zdrowia?

Stworzenie warunków prawnych umożliwiających powszechne stosowanie takich rozwiązań (przepisy prawne, rozporządzenia ministra zdrowia, dedykowane produkty rozliczeniowe stworzone przez płatnika), dostępność infrastruktury (fizyczna i cenowa) oraz wycena umożliwiająca pokrycie wszystkich kosztów związanych z realizacją świadczenia, w tym adekwatnego wynagrodzenia dla osoby udzielającej konsultacji na odległość. Czy osoby świadczące e-usługi powinny mieć specjalne kompetencje?

Przede wszystkim obycie, a wręcz biegłość w posługiwaniu się nowymi technologiami. Oczywiście niezbędne są także wiedza i doświadczenie w danej dziedzinie medycyny, co jest istotne niezależnie od tego, czy widzi się pacjenta na żywo, czy „przez” ekran monitora. Niezwykle cenna będzie również umiejętność prowadzenia wywiadu umożliwiającego wychwycenie z wypowiedzi pacjenta czy lekarza obecnego podczas konsultacji wszystkich objawów choroby, a tym samym dokonanie wnikliwej i trafnej oceny stanu zdrowia chorego, mimo braku bezpośredniego kontaktu. Dużo mówi się o nowych obszarach zastosowania tzw. zdrowia mobilnego. Przykładowo w dziedzinach, gdzie problemem są długie kolejki do lekarzy albo stygmatyzacja, jak w poradach psychicznych i psychiatrycznych. Jak widzi Pan w przyszłości rolę e-zdrowia na polskim rynku usług medycznych?

Z powodów demograficznych i epidemiologicznych rośnie zapotrzebowanie na świadczenia opieki zdrowotnej, pogłębia się niedobór zasobów – zaczyna brakować kadry medycznej, a środki przeznaczane na ochronę zdrowia są ograniczone. Zmieniają się także oczekiwania pacjentów i profesjonalistów związane z coraz bardziej cyfrowym stylem życia. Otwarcie granic spowodowało, że pacjenci oczekują standardów opieki na poziomie europejskim. To wszystko po-

» Trwają prace powołanych przez Ministra Zdrowia zespołów ds. transformacji cyfrowej i e-zdrowia. Ich efekty zostaną przedstawione Ministrowi Zdrowia do końca roku.« woduje, że przed instytucjami odpowiedzialnymi za ochronę zdrowia w naszym kraju stają nowe wyzwania: zapewnienie dostępności i ciągłości opieki, zwiększenie jej zakresu przy ograniczonych zasobach, czyli wzrost efektywności, a także ciągła poprawa jakości. Rozwój usług telemedycznych może przyczynić się do poprawy dostępności, co najmniej w przypadku świadczeń POZ, a częściowo także do specjalistów. Mam na myśli nie tylko konsultacje, ale i ocenę badań obrazowych na odległość, co jest istotne szczególnie w przypadku braku specjalistów w mniejszych ośrodkach. Obecnie trwają prace powołanych przez Ministra Zdrowia zespołów ds. transformacji cyfrowej i e-zdrowia. Pracownicy Agencji zostali włączeni w prace tych zespołów. Efekty zostaną przedstawione Ministrowi Zdrowia do końca roku. Cena jest jednym z czynników decydujących o wyborze usługi medycznej. W przypadku nowych technologii mówimy często o świadczeniach względem siebie substytucyjnych. Przykładowo: rozmowa z lekarzem w gabinecie może być zastąpiona wideo-rozmową. Czy wycena usług tradycyjnych i cyfrowych powinna być traktowana na równi, czy też należałoby brać inne, dodatkowe czynniki pod uwagę, jak np. dostępność itd.?

Biorąc pod uwagę tylko analizę rzeczywiście ponoszonych kosztów, wycena porady w gabinecie będzie inna, najczęściej niższa niż teleporady, która wymaga zaangażowania dodatkowej infrastruktury do teletransmisji. Może się jednak okazać, że lekarz, który nie musi przyjeżdżać do przychodni, będzie łatwiej dostępny i w efekcie koszt jego pracy będzie tańszy.

Z punktu widzenia oceny technologii medycznych należy jednak uznać, że skoro efekt kliniczny porady w przychodni i teleporady jest porównywalny, to również wycena nie powinna się różnić. Jeśli jednak wziąć pod uwagę zaoszczędzone koszty pośrednie – czasu na przemieszczenie się lekarza i pacjenta i kosztów podróży – to można rozważyć promowanie tej formy udzielania świadczeń poprzez większą wycenę. Podejście zależy od kierunku przyjętej polityki zdrowotnej i priorytetów na bazie analizy popytu i podaży. Jak w przyszłości będzie musiała się zmienić procedura wyceny świadczeń w kontekście coraz większej ilości usług realizowanych zdalnie albo z pomocą aplikacji na telefon komórkowy?

Procedura wyceny świadczeń jest na tyle uniwersalna i elastyczna, że pozwala przeprowadzić wycenę każdego świadczenia. W trakcie wyceny brane są pod uwagę koszty stałe (wynagrodzenia i infrastruktura) oraz koszty zmienne (leki, wyroby medyczne i procedury – diagnostyczne i terapeutyczne). W zależności od charakteru świadczenia, wymienione elementy wyceny mogą mieć większy lub mniejszy udział albo nie występować wcale. Dodatkowo, przy ustalaniu taryfy świadczeń brane są pod uwagę nie tylko koszty, ale i inne aspekty, takie jak: kolejki, dostępność, czynniki społeczne, rozwiązania i ceny w innych krajach, znaczenie dla pacjenta i dla systemu. Wymienione czynniki mogą decydować o finalnej wycenie świadczeń, także tych z zakresu e-zdrowia, a tym samym stymulować ich podaż, jeśli jest to pożądane biorąc pod uwagę priorytety polityki zdrowotnej państwa. 

» Dostępność świadczeń, czynniki społeczne, kolejki i inne elementy mogą decydować o finalnej wycenie świadczeń, także tych z zakresu e-zdrowia.« OSOZ Polska 10/2017

rozmowy

Leczenie w warunkach kryzysu Przez polską ochronę zdrowia przelała się fala strajków. Młodzi lekarze po ukończenia studiów muszą się mierzyć z niewydajnym i niedofinansowanym systemem, w którym dodatkowo brak centralnej informatyzacji mnoży obowiązki biurokratyczne i uniemożliwia dostęp do skonsolidowanej informacji o historii leczenia pacjenta. O oczekiwaniach i realiach pracy rozmawiamy z lek. Nataszą Blek zaangażowaną w działalność Międzynarodowego Stowarzyszenia Studentów Medycyny IFMSA-Poland, na co dzień rzadko porusza się taką tematykę, a jeżeli już, to zazwyczaj w kontekście wdrapracującą w Uniwersyteckim Szpiżanych przez Ministerstwo Zdrowia protalu Klinicznym im. Jana-Mikulicza jektów e-zdrowia. Radeckiego we Wrocławiu. Wiedzy w jakich tematach dotyczących Czy Pani zdaniem studenci kierunków medycznych są wystarczająco edukowani w zakresie technologii informacyjnych?

Niestety nie, w programie studiów medycznych brakuje treści poświęconych nowym technologiom w ochronie zdrowia. Na nielicznych uczelniach dostępne są przedmioty fakultatywne umożliwiające zapoznanie się z pojedynczymi tematami w tym obszarze, jak podstawy sztucznych sieci neuronowych, czy mikroskopia wirtualna w telemedycynie. Jednak podczas zajęć klinicznych bardzo

OSOZ Polska 10/2017

innowacji najbardziej brakuje młodym medykom? W jaki sposób zdobywają ją sami?

Podstawową wiedzę na temat wykorzystywania nowych technologii w pracy lekarza zdobywamy już na studiach. Nie wynika to bezpośrednio z realizacji programu studiów, raczej z ogromnej dostępności smartfonów. Większość studentów chętnie sięga po aplikacje przydatne w nauce poszczególnych przedmiotów – atlasy anatomiczne, fiszki czy kompletne bazy wiedzy, takie jak Medscape albo polskie eMPendium. Studenci wyższych lat instalują na przykład Figure 1 – aplikację umożliwiającą przesyłanie i prze-

gląd ciekawych przypadków medycznych, czy QX Calculate oferujące dostęp do ponad 100 kalkulatorów przydatnych w każdej specjalizacji i wsparcie w procesie decyzyjnym. Niestety, nawet w gronie młodych lekarzy rzadko słyszy się dyskusje na temat rozwiązań telemedycznych czy mHealth, nie wspominając o rynku urządzeń ubieralnych. Młode pokolenie bardzo szybko chłonie wszelkie nowości technologiczne. Czy taki sam entuzjazm odnosi się do tzw. e-zdrowia?

Nasz entuzjazm jest duży, ale wiemy, że nie tylko my – najmłodsi, najbardziej zinformatyzowani medycy – będziemy korzystać z tych technologii. Wprowadzenie rozwiązań typu eHealth jest świetnym pomysłem, ale tylko wtedy, kiedy wszyscy członkowie zespołu terapeu-

rozmowy

tycznego będą potrafili z nich korzystać. Dlatego tak ważne jest, aby wprowadzane rozwiązania były intuicyjne i możliwe do opanowania przez wszystkich pracowników, bez względu na ich wiek i biegłość obsługi komputera. Powinny one pomagać personelowi w codziennej pracy i nie generować nowej puli dodatkowych obowiązków. Dodatkowo, muszą być rozwiązaniem kompleksowym, obejmującym nie tylko oddział i poradnię przyszpitalną, ale też salę operacyjną, a w idealnym systemie również gabinet lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej i aptekę. Tylko wtedy możemy zobaczyć całościowy obraz pacjenta, który trafia pod naszą opiekę i indywidualnie dobrać odpowiednie postępowanie. Absolwent kierunków medycznych kończy studnia i wkracza w rzeczywistość ochrony zdrowia. Czy jest ona zgodna z wcześniejszymi wyobrażeniami?

Z uwagi na trwający protest Porozumienia Zawodów Medycznych, to pytanie bardzo na czasie. Podczas studiów nie do końca mamy okazję poznać realia pracy lekarza, nawet podczas obowiązkowych praktyk wakacyjnych obserwujemy jedynie jej niewielki wycinek. Przede wszystkim mało kto spodziewa się ogromnej ilości biurokracji – zazwyczaj większość czasu w pracy spędzamy na wypełnianiu obszernej dokumentacji, zdecydowanie mniej czasu poświęcamy bezpośrednim kontaktom z pacjentami. Myślę, że kolejnym rozczarowaniem jest liczba ograniczeń wynikających z niesamowicie niskich nakładów środków finansowych na system ochrony zdrowia – często rezygnuje się z postępowania zgodnego z medycyną opartą na dowodach naukowych, z uwagi na brak dostępności terapii lub możliwości finansowych, także pacjenta. Celowo nie poruszam tematu skandalicznie niskich płac w ochronie zdrowia. Trudno mówić o braku świadomości wśród studentów, kwoty są odgórnie ustalane i powszechnie znane. Jak odnosi się to do warunków, w których pracują Państwa koledzy w innych krajach?

To, czego najczęściej zazdrościmy naszym kolegom za granicą, to przede wszystkim komfort pracy. Nie mam tutaj na myśli tylko wysokości wynagrodzeń, ale przede wszystkim możliwość osiągnięcia tzw. „work-life balance”, nawet na początku kariery medycznej.

Niskie zarobki i niedobory kadrowe w Polsce zmuszają personel do podejmowania pracy w wielu miejscach jednocześnie, w celu zapewnienia przyzwoitej jakości świadczeń. Za granicą zdecydowana większość młodych lekarzy pracuje na jednym etacie, bardziej skrupulatnie przestrzega się też norm czasu pracy. Również rozsądnie przeprowadzona informatyzacja ochrony zdrowia w wielu europejskich krajach pozwala na poprawę warunków pracy w ochronie zdrowia. Siedzący w swoim gabinecie lekarz, za pośrednictwem komputera ma dostęp do całej historii leczenia pacjenta, jego wszystkich badań obrazowych, zaleceń lekarskich oraz ordynowanych leków. Bez względu na to, u ilu specjalistów się leczy, w ilu różnych szpitalach przebywał. Może również dowiedzieć się, czy pacjent regularnie wykupuje w aptece przepisane leki. Dzięki temu unika się dublowania badań i konsultacji, a co za tym idzie – kreuje oszczędności, które sprawiają, że wprowadzenie takich systemów zaczyna się opłacać. Obecnie obserwujemy szybki rozwój aplikacji zdrowotnych, sztucznej inteligencji, robotyki w ochronie zdrowia, chatów zdrowotnych, urządzeń ubieralnych mierzących parametry życia. Które z tych innowacji najbardziej wpłyną na pracę lekarza w przyszłości?

Aplikacje zdrowotne i urządzenia ubieralne stanowią świetną okazję do zaangażowania pacjenta w obserwację własnego organizmu, w profilaktykę i proces leczenia. Dzięki samemu przeniesieniu na pacjenta części odpowiedzialności za terapię, rola lekarza zmienia się – z uzdrowiciela na przewodnika w procesie leczenia. Takie rozwiązania stanowią istotne wsparcie dla działań profilaktycznych. Dzięki prawnemu uregulowaniu świadczenia usług zdrowotnych na odległość, szybko zwiększa się liczba usług oferowanych w ramach konsultacji telemedycznych – w mojej ocenie to ten obszar ma największe szanse zrewolucjonizować sposób pracy lekarzy w najbliższej przyszłości. Pewnego rodzaju zagrożenie może stanowić odhumanizowanie procesu udzielania świadczeń zdrowotnych. Technologie zmieniają też sposób komunikacji i porozumiewania się z pacjentem. Czy młodzi lekarze są przygotowani na

np. rozmowę z pacjentem, który szuka informacji w sieci albo na wizyty telemedyczne?

To zrozumiałe, że pacjent przez poszukiwanie informacji na temat swojej choroby czy możliwości jej leczenia dąży do zwiększenia poczucia swojego bezpieczeństwa. Poszukiwanie informacji w Internecie może pozytywnie wpływać na świadomość pacjenta nt. jednostek chorobowych, ale może też nieść ze sobą zagrożenia – Internet jest przeładowany informacjami na temat szkodliwych, niepotwierdzonych naukowo „alternatywnych” metod leczenia. Ważne, by pacjenci korzystali ze zweryfikowanych źródeł, opartych na aktualnych badaniach naukowych. Wizyta w gabinecie lekarskim jest doskonałą okazją do skonfrontowania pozyskanych informacji z aktualnym stanem wiedzy medycznej i wyjaśnienia niezrozumiałych dla pacjenta treści. Myślę, że konsultacje telemedyczne z wykorzystaniem wideokonsultacji nie różnią się znacząco od tych przeprowadzanych w gabinecie i często mogą okazać się skutecznym narzędziem do wyjaśnienia wątpliwości na temat stanu zdrowia. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę z ograniczeń, na które można napotkać przy korzystaniu z tej formy kontaktu. Warto pamiętać, że nawet najlepsza konsultacja online nie zastąpi wizyty u lekarza. W Holandii lekarze mogą już przepisywać na receptę pierwszą aplikację zdrowotną mierzącą rytm serca. Czy również w Polsce powinno się promować tego typu technologie?

Skutki wprowadzenia takich produktów powinny być monitorowane długofalowo i brać pod uwagę wiele czynników – od kosztów, przez intuicyjność obsługi przez pacjenta i lekarza, z uwzględnieniem efektu terapeutycznego. Jeżeli podobne technologie sprawdzą się, na pewno warto je wziąć po uwagę.  Lekarka, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Od lat zaangażowana w działalność Międzynarodowego Stowarzyszenia Studentów Medycyny IFMSA-Poland, w latach 2014–2015 jako Prezydent Stowarzyszenia, od 2016 roku koordynator IFMSA-Poland Alumni. Od maja 2017 członkini online zespołu AMEE (An International Association For Medical Education). Zainteresowana neuroradiologią i zastosowaniem nowych technologii w medycynie.

OSOZ Polska 10/2017

Foto: gumed.edu.pl

eduka c j a

Transformacja wymaga strategii Drugie Forum e-Zdrowia, które odbyło się w dniach 14–15 września 2017 w Gdańsku, zgromadziło ponad 250 kluczowych interesariuszy polskiego ekosystemu e-zdrowia, którzy wraz z międzynarodowymi ekspertami Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) i Healthcare Information and Management Systems Society (HIMSS) rozmawiali o strategicznych wyzwaniach związanych z cyfrową transformacją w obszarze zdrowia. Cyfrowa transformacja dokonuje się w wielu obszarach życia, często znacząco zmieniając zachowania i styl życia licznych grup ludzi. Jest to zmiana radykalna, wprowadzająca nie tylko nowe sposoby działania, ale także kreująca nowe obszary aktywności, formy i modele działania. Procesy obserwowane w innych branżach (np. mediów, bankowości czy telekomunikacji) w coraz większym stopniu znajdują zastosowanie w obszarze zdrowia. Dbałość o zdrowie i opieka zdrowotna stawiająca pacjenta/osobę w centrum muszą być dostosowane do tych

OSOZ Polska 10/2017

nowych okoliczności i kontekstów, aby były efektywne i skuteczne oraz akceptowane i uznane za przyjazne. Uczestnicy Forum e-Zdrowia z nadzieją przyjęli działania Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Cyfryzacji dotyczące stworzenia strategii e-zdrowia dla Polski oraz przyjęty tryb prac włączający, poprzez powołanie zespołów specjalistycznych i konsultacyjnych, kluczowych interesariuszy w proces przygotowania strategii e-zdrowia. Prowadzone podczas Forum dyskusje identyfikowały zarówno fundamentalne trendy, jak i najpilniejsze oraz naj-

ważniejsze potrzeby systemu w najbliższym czasie, w tym związane z opieką farmaceutyczną, rozwiązaniami telemedycznymi i ochroną prywatności informacji medycznej. W wyniku tych dyskusji zebrano następujące wnioski i sugestie: • Niezbędna jest identyfikacja kluczowych trendów i komponentów cyfrowej transformacji w obszarze zdrowia oraz określenie ich znaczenia i potencjalnych szans dla obszaru zdrowia. • Strategia e-zdrowia powinna: bazować na pacjentocentrycznej koncepcji systemu zdrowia; wykorzystać gotowość poszczególnych grup interesariuszy do korzystania z rozwiązań e-zdrowia oraz określać działania na rzecz grup o niższej skłonności do korzystania z rozwiązań e-zdrowia; obejmować przynajmniej 10-letni horyzont czasu; określić realistyczne, możliwe do osiągnięcia cele oraz działania na najbliższe lata, koncentrując się na priorytetowych potrzebach pacjentów i pro-

eduka c j a

zmianę w potrzebach i zachowaniach pacjentów/osób wynikającą z ich cyfrowego stylu życia wielu, dopasowując formę i sposób opieki zdrowotnej do tego nowego kontekstu czyniąc ją bardziej efektywną i przyjazną.

» Ministerstwa Zdrowia oraz Cyfryzacji zapowiedziały rozpoczęcie prac nad przygotowaniem strategii dla e-zdrowia oraz powołanie zespołów roboczych i konsultacyjnych.« fesjonalistów medycznych oraz organizatorów opieki. • Podjęcie działań w kwestiach m.in.: roli i miejsca platform regionalnych w ekosystemie e-zdrowia; budowania kultury współdziałania (interoperacyjności) rozwiązań e-zdrowia; wprowadzania regulacji dotyczących ochrony prywatności informacji medycznej (RODO) w szerokim dialogu społecznym; wprowadzania opieki farmaceutycznej wykorzystującej możliwości e-recepty; wprowadzania rozwiązań instytucjonalnych, które z urzędu zapewnią badanie efektywności i implementacji rozwiązania e-zdrowia (w tym telemedycyny) do koszyka świadczeń gwarantowanych; włączenie rozwiązań telemedycyny i m-zdrowia do projektu pilotażowego opieki koordynowanej POZ+.

• Identyfikacja i wprowadzenie, w oparciu o dobre międzynarodowe praktyki, rozwiązań e-zdrowia, które synergicznie wykorzystają dokonaną już

e-Transformacja w zdrowiu, aby przyniosła efekt, potrzebuje zarówno liderów zmiany jak i partnerskiej debaty pomiędzy przedstawicielami instytucji publicznych, podmiotów leczniczych, firm nowych technologii, a przede wszystkim przedstawicieli pacjentów. 

Zakładając, ze wszystkie dane dotyczące Pana/i zdrowia, chorób, terapii itd. byłyby gromadzone przez system elektroniczny, w jakim stopniu ważne byłyby rożne korzyści, jakie dawałby taki system? ważne nie wiem / trudno powiedzieć nieważne Możliwość osobistego dostępu do moich danych medycznych i zapoznania się z nimi

95%

Możliwość dostępu do moich danych medycznych w sytuacji zagrożenia mojego życia lub zdrowia

95%

Możliwość sprawdzenia w łatwy sposób, kto i kiedy przeglądał moje dane medyczne

91%

Możliwość zarządzania moimi danymi medycznymi poprzez ich udostępnianie wybranym osobom lub instytucjom

83%

Możliwość uzyskania wsparcia / pomocy od osoby kompetentnej w zakresie samodzielnego zarządzania moimi danymi

11%

80%

Możliwość dokonywania zmian w moich danych medycznych, np. ich korygowania i usuwania

14%

76% 0%

20%

40%

14% 60%

80%

100%

Źródło: Fundacja „MY PACJENCI”

Komentarz: Wiktor Pałys, Fundacja eHealth.ed „Przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Cyfryzacji oficjalnie zapowiedzieli rozpoczęcie prac nad przygotowaniem strategii dla e-zdrowia oraz powołanie zespołów roboczych i konsultacyjnych. Zapowiedziano, że do procesu konsultacji zaproszone zostanie grono reprezentujące interesariuszy e-zdrowia w Polsce, a pierwsze wyniki prac mają pojawić się jeszcze w tym roku. Pozostali uczestnicy dyskusji zwracali uwagę na realne potrzeby i pojawiające się nowe trudności wynikające z procesu informatyzacji. Przed takim wyzwaniem stają m.in. samorządy wdrażające na różnym etapie systemy regionalne. Również pra-

codawcy – świadczeniodawcy oczekują korzyści z wdrażania systemów informatycznych, inwestując stale w ich rozbudowę i utrzymanie. Podczas Forum głos zabrali reprezentanci pacjentów. Według badań, pacjenci przychylnie postrzegają procesy cyfryzacji ochrony zdrowia, a także szukają rozwiązań, które usprawniłyby im funkcjonowanie i poruszanie się po systemie. Proces transformacji cyfrowej w wielu krajach Europy przebiegał podobnie, ale jedynie kilku z nich udało się go przejść bez większych porażek. Dlatego rozsądne wydaje się rozwijanie współpracy pomiędzy polskimi a europejski-

mi organizacjami, wymiana wiedzy, doświadczeń i dobrych praktyk. Niestety takich inicjatyw nadal jest mało. Forum e-Zdrowia z sukcesem wypełniło wciąż duży deficyt specjalistycznych konferencji w obszarze informatyzacji ochrony zdrowia. Tego typu wydarzenia podnoszą kompetencje uczestników, a przede wszystkim służą wymianie doświadczeń, szczególnie w przypadku udziału zagranicznych organizacji. Konferencji w tym obszarze, z wysokim poziomem merytorycznym, jest zdecydowanie zbyt mało. 

OSOZ Polska 10/2017

eduka c j a

Raporty

Praca. Zdrowie. Ekonomia. Perspektywa 2011–2015.

Zdrowe oszczędności. Jak poprawić efektywność polskiej ochrony zdrowia?

23 stron | PL | www.medicover.pl

40 stron | PL | www.pracodawcyrp.pl

W krótkim raporcie Medicover podejmuje próbę przeprowadzenia analizy epidemiologicznej populacji pracowników w Polsce. Raport „Praca. Zdrowie. Ekonomia. Perspektywa 2011– –2015” odzwierciedla główne problemy zdrowotne i czynniki wpływające na absencję chorobową. To także diagnoza tych zagrożeń dla zdrowia, którym można zapobiegać, aby nie stały się przyczyną poważnych chorób w przyszłości. Raport został opracowany na podstawie danych medycznych gromadzonych w elektronicznej historii choroby pacjentów Medicover. Dane te zawierają m.in. powody wizyt i zwolnień lekarskich, narażenia zawodowe, wyniki pomiarów i badań laboratoryjnych. Analizowana populacja to grupa blisko 230 000 pracowników prowadzonych w modelu opieki Medicover, reprezentujących większość branż polskiej gospodarki.

Czego najbardziej potrzebuje polski system ochrony zdrowia? Więcej pieniędzy? Więcej lekarzy? W pierwszej kolejności potrzebuje on zastrzyku efektywności. Bez niej dosypywanie kolejnych milionów złotych oraz zwiększanie liczebności personelu przyniosą mierne rezultaty. Brak pieniędzy – to mantra powtarzana przez wszystkich ministrów zdrowia od ponad 20 lat. Coś z tego narzekania wyniknęło? Nic, choć wielu ministrów zdrowia starało się przekonać ministra finansów, że warto inwestować w zdrowie. Nawet dziś w systemie drzemią duże możliwości usprawnienia procesu leczenia. Można uzyskać zauważalne oszczędności finansowe, które pozwolą np. na sfinansowanie nowych innowacyjnych terapii. Tych oszczędności nie trzeba daleko szukać. Przykładem może być wysoki odsetek wizyt, na które pacjenci się nie zgłaszają. Szacuje się, że ponad 20 proc. z nich nie odbywa się. Gdyby odsetek ten zmniejszyć do 10 proc., nastąpiłoby od razu zauważalne dla pacjentów skrócenie kolejek. Są świadczeniodawcy, którzy osiągają rezultat na poziomie 10 proc., a nawet na niższym.

PRACOWNIK I ZDROWIE

PIENIĘDZY ZA MAŁO

Co roku, 64% pracowników zgłasza się do lekarza z powodów o charakterze profilaktycznym. Są to zarówno obowiązkowe badania medycyny pracy, czyli profilaktyka zawodowa, jak i profilaktyka indywidualna tj. przeglądy stanu zdrowia czy szczepienia ochronne. 38% osób zgłasza się z powodu infekcji układu oddechowego, głównie w sezonie jesienno-zimowym.

OSOZ Polska 10/2017

Według danych OECD2, w 2015 r. na ochronę zdrowia przeznaczono w Polsce łącznie 113 mld zł. Wydatki ze środków publicznych (czyli z budżetu państwa, z samorządów oraz Narodowego Funduszu Zdrowia) wyniosły 81 mld zł, zaś prywatne (pochodzące bezpośrednio z kieszeni pacjentów, jak i z różnego rodzaju abonamentów i ubezpieczeń zdrowotnych) – 32 mld zł.

S tatystyki i prognozy monitor epidemiologi c zny

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia. GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W wrześniu 2017 W ODNIESIENIU DO sierpnia

67 194 zł

71 069 zł

2 521 zł

6 289 zł

1 085 zł

932 zł

sierpień

wrzesień

sierpień

wrzesień

sierpień

wrzesień

−154 zł

−14,2%

3875 zł

5,8%

3768 zł

149,44%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2017 (prognoza) I 2016

830 931 zł

871 464 zł

48 196 zł

55 913 zł

17 236 zł

15 874 zł

2016

2017

2016

2017

2016

2017

40 532 zł

4,9%

7716 zł

16,0%

−1361 zł

−7,9%

wrzesień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 57 160 zł Lubelskie 62 231 zł Świętokrzyskie 62 294 zł

Świętokrzyskie 4 643 zł Podkarpackie 5 063 zł Lubelskie 5 248 zł

Opolskie 640 zł Lubelskie 721 zł Kujawsko-Pomorskie 727 zł

Lubuskie 77 307 zł Dolnośląskie 84 409 zł Mazowieckie 90 705 zł

Lubuskie 6 982 zł Dolnośląskie 3 104 zł Mazowieckie 8 271 zł

Pomorskie 1 001 zł Mazowieckie 1 107 zł Dolnośląskie 1 519 zł

prognoza 2017 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 687 408 zł Podkarpackie 749 848 zł Kujawsko-Pomorskie 778 227 zł

Świętokrzyskie 43 060 zł Opolskie 46 822 zł Warmińsko-Mazurskie 49 705 zł

Opolskie 10 668 zł Kujawsko-Pomorskie 11 525 zł Lubelskie 12 061 zł

Małopolskie 917 289 zł Dolnośląskie 1 016 631 zł Mazowieckie 1 070 292 zł

Małopolskie 61 333 zł Dolnośląskie 67 372 zł Mazowieckie 71 908 zł

Dolnośląskie 18 489 zł Mazowieckie 18 556 zł Podkarpackie 21 327 zł

wrzesień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Podlaskie –464 zł

Brak spadków kosztów

Zachodniopomorskie –331 zł Pomorskie –294 zł Podlaskie –265 zł

Dolnośląskie 5 019 zł Wielkopolskie 7 757 zł Mazowieckie 11 570 zł

Wielkopolskie 4 490 zł Dolnośląskie 4 605 zł Mazowieckie 5 272 zł

Brak wzrostów kosztów

zestawienie KOSZTY We wrześniu W OSTATNICH LATACH

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy

monitor epidemiologi c zny

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» Wrzesień otwiera

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

sezon wysokich ogólnych kosztów leczenia.«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

PAŹDZIERNIK prognoza

SIERPIEŃ

LISTOPAD prognoza

WRZESIEŃ

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy monitor epidemiologi c zny

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ѶƏƏƏ

prognoza

» Koszty leczenia grypy

ƕƏƏƏ

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ

i przeziębienia wzrosły we wrześniu ponad dwukrotnie w stosunku do sierpnia.«

ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

OSOZ Polska 10/2017

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

S tatystyki i prognozy

monitor epidemiologi c zny

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ

» Wraz z jesienią

ƐѵƏƏ

zwiększył się popyt na leki na alergie.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R FA R M A CJ I

Struktura dystrybucji leków wrzesień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO sierpnia

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

18,67 zł

25,80%

180,5 tys. zł

3570

+9,5 tys. zł

+240

+0,15 zł

(

+0,40 zł

(

-0,79 zł

PROGNOZA NA

grudzień

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

OSOZ Polska 10/2017

(

suplementy

INNE

(

57,01% 24,69% 9,28% 8,96%

(

POZIOM REFUNDACJI

25,36% -0,85%

„ W grudniu – szczególnie w okresie przedświątecznym – spodziewamy się wzrostu obrotu na rynku farmaceutycznym. Powodem jest zazwyczaj wysoki w tym miesiącu poziom zachorowań na grypę i przeziębienie oraz zwiększone zakupy leków OTC (prezenty). Przewidujemy iż podobnie jak w ubiegłym roku obrót statystycznej apteki będzie kształtował się w okolicy 200 tys. zł.”

Obrót statystycznej apteki we wrześniu 2017 roku osiągnął 180,5 tys. zł. W porównaniu do września ubiegłego roku oznacza to wzrost o 1 tys. zł (0,6%). W stosunku do sierpnia 2017 roku notujemy zwyżkę o 9,5 tys. zł. Wartość rynku farmaceutycznego zamknęła się w kwocie 2,7 mld zł. To o 147 mln zł więcej (+5,8%) w stosunku do sierpnia 2017 roku oraz o 42,6 mln zł (+1,6%) w stosunku do września 2016 roku. Refundacja wyniosła 688 mln zł, a jej udział w całkowitym obrocie aptecznym kształtował się na poziomie 25,36% (spadek o 0,8 p.p. w porównaniu do sierpnia 2017 roku). Według prognoz ekspertów OSOZ, obrót w statystycznej aptece w 2017 roku wyniesie 2,25 mln zł. Wartość sprzedaży leków refundowanych będzie równa

(

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

50,56 zł

(

781,5 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 493,5 tys. zł, a sprzedaży produktów OTC – 934 tys. zł. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 33,4 mld zł. To odpowiednio o 1,6 mld zł więcej (+5,1%) niż w 2016 roku oraz o 3,5 mld zł więcej (+11,6%) niż w 2015 roku. 8,45 mld zł to z kolei zanotowana wartość refundacji (25,33% całkowitego obrotu aptecznego). We wrześniu sprzedaż w podstawowych kategoriach aptecznych kształtowała się następująco: średni obrót wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 62,6 tys. zł/aptekę, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 39 tys. zł, a produktów OTC – 77,7 tys. zł. W porównaniu z sierpniem 2017 roku, we wszystkich kategoriach zanotowaliśmy wzrost wartości sprze-

daży – dla recept pełnopłatnych o 0,2%, w przypadku sprzedaży na recepty refundowane – o 2,4%, a dla sprzedaży odręcznej – o 11,4%. Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (7 565 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym obrocie – poniedziałek (7 286 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wyniósł 279 zł. Obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach sierpnia wahał się pomiędzy 8 059 zł (15 września) a 1 025 zł (2 września, niedziela). Dane wskazują na stopniowy wzrost obrotu od początku września. We wrześniu 2017 roku największe procentowe spadki wartości sprzedaży zanotowaliśmy w następujących grupach terapeutycznych: dermatologia

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R FA R M A CJ I

(–18,89%), narządy zmysłów (–9,27%). Największe wzrosty w stosunku do sierpnia 2017 roku nastąpiły dla produktów na układ oddechowy (+54,98%) oraz leków przeciwzakaźnych (+45,24%). Jeżeli przyjrzymy się udziałom w obrocie statystycznej apteki, największy wzrost odnotowano w przypadku produktów na układ oddechowy (+3,58 p.p.) oraz produktów przeciwzakaźnych (+1,25 p.p.). Największy spadek udziałów nastąpił dla leków na układ sercowonaczyniowy (–1,48 p.p.) oraz produktów dermatologicznych (–0,96 p.p.). Średnia marża apteczna wyniosła we wrześniu 25,8%. To o 0,4 p.p. więcej niż w sierpniu 2017 roku oraz o 0,31 p.p. więcej w porównaniu do sierpnia 2016 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,89% (+0,42 p.p. w stosunku do sierpnia 2017 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 26,45% (+1,51 p.p. w stosunku do sierpnia 2017 roku), dla produktów OTC – 29,56% (–0,56 p.p. w stosunku do sierpnia 2017 roku). We wrześniu 2017 roku średnia cena za opakowanie leku wyniosła 18,67 zł. Oznacza to wzrost parametru w stosunku do sierpnia 2017 roku o 15 groszy. W porównaniu do ceny z września ubiegłego roku obserwujemy wzrost o 72 grosze. W porównaniu z sierpniem 2017 roku w dwóch podstawowych kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,60 zł (+22 grosze), leków wydawanych bez recepty – 13,41 zł (+53 grosze). W przypadku leków wydawanych na recepty pełnopłatne zanotowano spadek średniej ceny sprzedaży. Cena ta wyniosła 24,70 zł (–29 groszy). We wrześniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 570 pacjentów. 2 980 osób zakupiło produkty OTC, 670 – leki refundowane, a 740 – leki wydawane na recepty pełnopłatne. To o 240 osób więcej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w czwartym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 15 a 21 września. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 877 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 22–28 września (852 osoby), 8–14 września (840 osób) i 1–7 września (746 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00 – ponad 13 osób w ciągu godziny.

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach września (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2017

wrzesień 2016

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach września – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2017

wrzesień 2016

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy

6,23%

18,11% przewód pokarm. i metabolizm

4,53% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,41% narządy zmysłów 4,57% leki przeciwzakaźne

11,24% układ oddechowy

0,28%

leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty

leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,22% krew i układ krwiotwórczy

1,73%

1,18%

endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

3,18% dermatologia 13,05% układ sercowo-naczyniowy

11,96% centralny układ nerwowy varia 10,99%

5,31% nieokreślona

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R FA R M A CJ I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2017 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ

ƐƏ

ƐƒķƔѶ ƐƒķƕƐ Ɛƒķѵѵ ƐƒķƖƒ ƐƒķƒƔ ƐƒķƑѶ ƐƒķƑƒ ƐƒķƓѵ ƐƒķƑƕ ƐƒķƒƐ ƐƒķƑƐ ƐƒķƒƐ ƐƒķƓƕ ƐƒķƔƕ ƐƒķƓѶ ƐƑķѶƒ ƐƒķƏƐ ƐƑķƖ ƐƑķƕƒ ƐƒķƑѶ ƐƒķƓƐ

Ɣ ƓķƐѶ

ƓķƐƕ

ƓķƒƑ

ƓķѵѶ

ƓķѵƓ

ƓķƖƑ

ƓķѵƑ

ƓķƓƖ

ƓķѵѶ

ƓķƓ

ƓķƓƓ

ƓķƑƕ

ƒķƖƓ

ƓķƒƓ

ƓķƔƕ

ƓķѵƖ

ƓķѶƒ

ƔķƐƐ

ƓķƖƖ

ƓķѶƔ

Ɠķƕƒ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

ƑƏƐѵ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016– 2017 zapłata pacjenta

ƒƏ ƑƔ

ѶķƐѵ

ѶķƓƒ

ѶķѶƕ

ѶķƓƔ

ѶķƓƒ

ѶķѵƔ

ѶķѵƐ

ѶķƑ

ѶķƔѵ

ѶķƔƕ

ѶķƑ

ѶķƐ

ѶķƑƖ

ѶķƑƒ

ѶķƐƑ

ƕķƕƐ

ƕķƕƒ

ƕķѵƔ

ƕķƔƖ

refundacja

ƕķѵƖ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƐѶķƒѵ ƐѶķƑƖ ƐѶķƕƓ ƐƖķƐƐ ƐѶķƓƓ ƐѶķƖ ƐѶķƓѵ ƐѶķƓƔ ƐƖķƐѶ ƐƖķƒƓ ƐѶķѵƖ ƐѶķƖƑ ƐѶķƔƒ ƐƖķƏƕ ƐƖķƏƖ ƐƖķƔѶ ƐƖķѵƑ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƒ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ

Ɣ Ə

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѵ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2017 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

OSOZ Polska 10/2017

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R FA R M A CJ I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim we wrześniu Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ

statystyczną aptekę odwiedziło 3 570 pacjentów – o 240 więcej niż w sierpniu. «

ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2017

wrzesień 2016

ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

» We wrześniu

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 50,56 zł. To o 0,79 zł mniej niż w sierpniu oraz o 4,50 zł mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Z kwoty tej 37,74 zł zapłacił pacjent, a 12,82 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z wrześniem 2016 roku spadła o 10,7% (–1,54 zł). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta spadła o 7,3% (–2,96 zł). Dla leków sprzedawanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 93,47 zł (z czego 26,05 zł to zapłata pacjenta, a 67,43 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 52,68 zł, a dla produktów OTC – 26,07 zł. Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2017 roku wyniesie 51,15 zł. Z kwoty tej 38,19 zł zapłaci pacjent, a 12,96 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 52,19 zł, dla produktów OTC – 25,85 zł, a dla leków refundowanych – 90,92 zł (z czego 26,32 zł to zapłata pacjenta, a 64,59 wartość refundacji). 

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2017

wrzesień 2016

ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ u ;ঋmb-

ѶŋƐƓ u ;ঋmb-

ƐƔŋƑƐ u ;ঋmb-

ƑƑŋƑѶ u ;ঋmb-

ƑƖŊƒƏ u ;ঋmb-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

wrzesień 2017

wrzesień 2016

wrzesień 2017

wrzesień 2016

103 003

106 111

57,07%

59,11%

Lek - OTC

44 568

40 453

24,69%

22,54%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

16 750

16 525

9,28%

9,21%

Pozostałe

16 178

16 412

8,96%

9,14%

Lek - RX

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R FA R M A CJ I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za wrzesień 2017 wrzesień 2017

zmiana w stosunku do (%) sierpnia 2017

stycznia 2017

zmiana w stosunku do (liczbowo)

września 2016

sierpnia 2017

stycznia 2017

września 2016

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

180,5

5,6%

-10,9%

0,6%

9,5

-22,0

1,0

cały rynek apteczny

2 714 179

5,8%

-10,2%

1,6%

147 981,5

-307 729,0

42 680,0

statystyczna apteka

62,6

2,4%

-4,9%

-5,1%

1,5

-3,2

-3,3

cały rynek apteczny

941 734

2,6%

-4,1%

23 764,8

-40 674,1

-40 018,3

statystyczna apteka

39,0

0,2%

-7,6%

-1,4%

0,1

-3,2

-0,5

cały rynek apteczny

586 172

0,4%

-6,9%

-0,4%

2 250,0

-43 458,9

-2 152,7

statystyczna apteka

77,7

11,4%

-16,4%

6,7%

8,0

-15,2

4,9

cały rynek apteczny

1 168 390

11,7%

-15,7%

7,8%

122 041,9

-217 882,1

84 609,9

statystyczna apteka

45,8

2,1%

-1,1%

-2,2%

0,9

-0,5

-1,0

cały rynek apteczny

688 364

2,3%

-0,4%

-1,2%

15 555,0

-2 615,9

-8 383,9

w całkowitym obrocie

25,36%

-3,3%

10,9%

-2,8%

0,0

w sprzedaży refundowanej

72,14%

-0,2%

4,4%

3,0%

0,0

ogółem

18,67 zł

0,8%

8,4%

4,0%

0,2

1,4

0,7

dla leków z list refundacyjnych

27,60 zł

0,8%

2,9%

0,8%

0,2

0,8

0,2

dla leków z recept pełnopłatnych

24,70 zł

-1,2%

6,4%

5,4%

-0,3

1,5

1,3

dla produktów bez recepty (OTC)

13,41 zł

4,1%

6,4%

7,2%

0,5

0,8

0,9

3 570

7,2%

-14,0%

9,5%

240,0

-580,0

310,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

670

3,1%

-15,2%

1,5%

20,0

-120,0

10,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

740

2,8%

-15,9%

1,4%

20,0

-140,0

10,0

2 980

9,2%

-15,3%

11,2%

250,0

-540,0

300,0

ogółem

25,80%

1,6%

-0,8%

1,2%

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,89%

2,3%

-0,6%

-1,8%

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

26,45%

6,1%

5,6%

5,8%

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,56%

-1,9%

-0,4%

-0,9%

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

50,56 zł

-1,5%

3,6%

-8,2%

-0,8

1,8

-4,5

Wartość zapłaty przez pacjenta

37,74 zł

-0,4%

0,3%

-7,3%

-0,2

0,1

-3,0

Wartość dopłaty refundatora

12,82 zł

-4,8%

14,9%

-10,7%

-0,6

1,7

-1,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

93,47 zł

-0,7%

12,2%

-6,5%

-0,6

10,1

-6,5

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

26,05 zł

-0,1%

1,1%

-13,0%

0,0

0,3

-3,9

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

67,43 zł

-0,9%

17,1%

-3,7%

-0,6

9,9

-2,6

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

52,68 zł

-2,5%

9,9%

-2,7%

-1,4

4,7

-1,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

26,07 zł

2,1%

-1,2%

-4,0%

0,5

-0,3

-1,1

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Obrót 2017: 2 225 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƑƐƏ

Tysiące zł

ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

OSOZ Polska 10/2017

(

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R FA R M A CJ I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do września 2017 2017

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2015

2017

2015

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2015

2 224,9

4,0%

7,7%

85,4

159,4

1 640,0

4,1%

7,8%

64,5

118,5

33 358 420,7

5,1%

11,6%

1 624 643,2

3 477 570,7

24 551 650,0

5,2%

11,9%

1 223 244,5

2 604 696,0

781,5

0,8%

0,6%

6,1

4,9

580,6

0,5%

1,2%

3,1

7,1

11 717 267,5

1,9%

4,3%

216 875,4

482 873,8

8 691 917,7

1,6%

5,1%

140 224,4

419 437,9

493,5

4,1%

8,2%

19,3

37,2

363,2

2,7%

7,4%

9,4

25,1

7 399 812,2

5,2%

12,1%

365 443,8

799 063,3

5 438 115,6

3,8%

11,5%

198 568,2

559 705,8

934,0

6,8%

14,5%

59,6

118,0

684,6

8,3%

14,6%

52,4

87,5

14 002 895,9

8,0%

18,6%

1 033 565,2

2 198 013,0

10 248 457,0

9,5%

19,0%

888 398,3

1 635 453,9

563,6

3,8%

20,5

20,4

418,8

3,8%

4,0%

15,3

16,3

8 450 088,1

4,9%

7,5%

394 264,6

592 861,0

6 269 784,9

4,9%

8,0%

294 757,2

463 659,7

25,33%

-0,2%

-3,7%

0,0

25,53%

-0,3%

-3,5%

0,0

71,05%

3,0%

3,4%

0,0

71,11%

3,5%

3,2%

0,0

18,22 zł

3,4%

6,6%

0,6

1,1

18,21 zł

3,4%

7,0%

0,6

1,2

27,89 zł

2,6%

1,5%

0,7

0,4

27,38 zł

0,9%

-0,2%

0,2

-0,1

24,21 zł

4,4%

8,3%

1,0

1,8

24,49 zł

6,1%

9,9%

1,4

2,2

12,83 zł

4,3%

10,9%

0,5

1,3

12,82 zł

5,0%

11,8%

0,6

1,3

43 501

2,1%

4,4%

900,9

1 830,9

32 440,0

3,1%

5,8%

990,0

1 780,0

8 596

0,1%

-2,1%

5,8

-184,2

6 400,0

0,5%

-1,7%

30,0

-110,0

9 456

-0,8%

-1,5%

-74,0

-144,0

7 030,0

-1,0%

-1,1%

-70,0

-80,0

36 127

2,8%

6,4%

997,4

2 167,4

26 880,0

4,0%

8,0%

1 030,0

1 980,0

25,34%

-0,4%

-1,7%

0,0

25,32%

-0,7%

-2,3%

0,0

18,36%

-2,1%

2,5%

0,0

18,60%

-0,5%

4,2%

0,0

25,11%

-0,8%

-8,1%

0,0

24,91%

-2,2%

-10,3%

0,0

29,68%

-0,5%

-4,4%

0,0

29,59%

-1,7%

-5,4%

0,0

51,15 zł

1,8%

3,2%

0,9

1,6

50,55 zł

0,9%

1,9%

0,5

0,9

38,19 zł

1,9%

4,5%

0,7

1,7

37,65 zł

1,0%

3,1%

0,4

1,1

12,96 zł

1,6%

-0,6%

0,2

-0,1

12,91 zł

0,6%

-1,7%

0,1

-0,2

90,92 zł

0,7%

2,8%

0,7

2,5

90,72 zł

0,1%

3,0%

0,1

2,6

26,32 zł

-6,1%

-4,8%

-1,7

-1,3

26,21 zł

-7,6%

-4,2%

-2,1

-1,2

64,59 zł

3,8%

6,3%

2,4

3,8

64,51 zł

3,5%

6,2%

2,2

3,8

52,19 zł

4,9%

9,8%

2,4

4,7

51,67 zł

3,7%

8,6%

1,8

4,1

25,85 zł

3,9%

7,6%

1,0

1,8

25,47 zł

4,1%

6,2%

1,0

1,5

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2017: 33,4 mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2016)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2016)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2016)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,5 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 5 do 6% (w stosunku do roku 2016)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R FA R M A CJ I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

594,59

0,07

32265,57

0,18

7557,36

0,06

24708,21

0,54

0,23

0,77

934,54

34,53

54,27

2. U-30

401,22

0,05

14730,58

0,08

6207,27

0,05

8523,31

0,19

0,42

0,58

632,25

23,30

36,71

3. U-50

254,18

0,03

5955,44

0,03

3450,47

0,03

2504,96

0,05

0,58

0,42

316,62

18,81

23,43

4. U-BEZPŁATNY

19,45

0,00

1256,04

0,01

103,64

0,00

1152,40

0,03

0,08

0,92

56,46

22,25

64,58

5. INWALIDA WOJENNY

15,14

0,00

796,13

0,00

796,13

0,02

0,00

1,00

25,33

31,43

52,59

0,20

0,00

5,07

0,00

0,89

0,00

4,18

0,00

0,18

0,82

0,29

17,32

25,82

10,41

0,00

289,44

0,00

49,80

0,00

239,64

0,01

0,17

0,83

15,61

18,54

27,80

0,00

0,10

0,00

0,10

0,00

1,00

0,01

18,12

32,40

178,10

0,02

6629,87

0,04

0,00

6629,87

0,14

0,00

1,00

282,13

23,50

37,23

2,93

0,00

699,55

0,00

81,21

0,00

618,34

0,01

0,12

0,88

5,78

120,94

238,64

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

8,52

0,00

1189,22

0,01

588,66

0,00

600,56

0,01

0,49

0,51

30,27

39,28

139,55

12. PEŁNOPŁATNE

1218,76

0,15

38982,00

0,22

38981,80

0,29

0,20

0,00

1,00

0,00

1577,91

24,70

31,98

13. ODRĘCZNA

5283,78

0,66

77701,00

0,43

77700,74

0,58

0,26

0,00

1,00

0,00

5792,32

13,41

14,71

14. RAZEM

7987,28

1,00

180500,00

1,00

134721,84

1,00

45778,16

1,00

0,75

0,25

9669,53

18,67

22,60

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

641,08

0,08

33895,83

0,19

8261,69

0,06

25634,14

0,55

0,24

0,76

1004,14

33,76

52,87

2. U-30

423,85

0,05

15272,82

0,08

6457,62

0,05

8815,20

0,19

0,42

0,58

663,45

23,02

36,03

3. U-50

270,72

0,03

6405,80

0,04

3711,87

0,03

2693,92

0,06

0,58

0,42

336,89

19,01

23,66

4. U-BEZPŁATNY

19,96

0,00

1235,37

0,01

91,85

0,00

1143,52

0,02

0,07

0,93

58,00

21,30

61,91

5. INWALIDA WOJENNY

15,77

0,00

804,09

0,00

804,09

0,02

0,00

1,00

26,30

30,58

51,00

0,22

0,00

6,34

0,00

1,22

0,00

5,12

0,00

0,19

0,81

0,35

18,20

28,49

10,76

0,00

299,35

0,00

51,93

0,00

247,42

0,01

0,17

0,83

16,09

18,60

27,81

0,00

0,07

0,00

0,07

0,00

1,00

0,00

15,74

22,81

157,31

0,02

5885,82

0,03

0,00

5885,82

0,13

0,00

1,00

244,88

24,04

37,42

2,97

0,00

703,52

0,00

60,08

0,00

643,44

0,01

0,09

0,91

5,83

120,64

237,24

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

8,90

0,00

1273,35

0,01

621,84

0,00

651,52

0,01

0,49

0,51

69,27

18,38

143,03

12. PEŁNOPŁATNE

1283,09

0,16

40360,56

0,22

40360,41

0,30

0,14

0,00

1,00

0,00

1648,23

24,49

31,46

13. ODRĘCZNA

5196,17

0,65

76067,56

0,42

76067,31

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5935,28

12,82

14,64

14. RAZEM

8030,80

1,00

182210,46

1,00

135685,82

1,00

46524,63

1,00

0,74

0,26

10008,71

18,21

22,69

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1476

0,18

62628

0,35

17451

0,13

45177

0,99

0,28

0,72

2269

27,60

42,42

2. Recepty pełnopłatne

1219

0,15

38982

0,22

38982

0,29

0,00

1,00

0,00

1578

24,70

31,98

3. Sprzedaż odręczna

5284

0,66

77701

0,43

77701

0,58

0,00

1,00

0,00

5792

13,41

14,71

0,00

1189

0,01

589

0,00

601

0,01

0,49

0,51

39,28

139,55

7987

1,00

180500

1,00

134722

1,00

45778

1,00

0,75

0,25

9670

18,67

22,60

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1542,63

0,19

64508,99

0,35

18636,26

0,14

45872,73

0,99

0,29

0,71

2355,93

27,38

41,82

2. Recepty pełnopłatne

1283,09

0,16

40360,56

0,22

40360,41

0,30

0,14

0,00

1,00

0,00

1648,23

24,49

31,46

3. Sprzedaż odręczna

5196,17

0,65

76067,56

0,42

76067,31

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5935,28

12,82

14,64

8,90

0,00

1273,35

0,01

621,84

0,00

651,52

0,01

0,49

0,51

69,27

18,38

143,03

8030,80

1,00

182210,46

1,00

135685,82

1,00

46524,63

1,00

0,74

0,26

10008,71

18,21

22,69

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

Wartość

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18639,86

0,19

781507,58

0,35

226272,39

0,14

555235,19

0,99

0,29

0,71

28023,77

27,89

41,93

2. Recepty pełnopłatne

16070,55

0,16

493530,58

0,22

493529,08

0,30

1,51

0,00

1,00

0,00

20386,17

24,21

30,71

3. Sprzedaż odręczna

63654,02

0,65

933954,37

0,42

933951,77

0,56

2,61

0,00

1,00

0,00

72770,66

12,83

14,67

114,76

0,00

15901,59

0,01

7558,39

0,00

8343,20

0,01

0,48

0,52

956,54

16,62

138,57

98479,19

1,00

2224894,12

1,00

1661311,62

1,00

563582,50

1,00

0,75

0,25

122137,14

18,22

22,59

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

279459725

0,19

11717267504

0,35

3392359688

0,14 8324907816

0,99

0,29

0,71

420127160

27,89

41,93

2. Recepty pełnopłatne

240965572

0,16

7399812224

0,22

7399789635

0,30

22588

0,00

1,00

0,00

305667220

24,21

30,71

3. Sprzedaż odręczna

954358174

0,65

14002895877

0,42 14002856812

0,56

39064

0,00

1,00

0,00

1091017907

12,83

14,67

1721037

0,00

238445144

0,01

0,00

125118620

0,01

0,48

0,52

14339365

16,63

138,55

1476504508

1,00

33358420748

1,00 8450088088

1,00

0,75

0,25

1831151652

18,22

22,59

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 10/2017

113326524

1,00 24908332660

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Foto: designed by freepik.com

Leki na kaszel Kaszel jest naturalnym odruchem fizjologicznym wspomagającym oczyszczenie dróg oddechowych. Jego przyczyny mogą być jednak bardzo różne. Najczęściej są to choroby górnych i dolnych dróg oddechowych. W innych przypadkach kaszel może być skutkiem alergii, niewydolności serca, chorób układu pokarmowego, czy pojawienia się ciała obcego w gardle. U niektórych pacjentów kaszel ma podłoże psychogenne i pojawia się na przykład w sytuacjach stresowych. Czasami jest objawem niepożądanym zażywania niektórych leków, palenia papierosów, a także następstwem częstego i długotrwałego przebywania w pomieszczeniach klimatyzowanych. W zdecydowanej większości przypadków pacjenci sięgają po leki na kaszel w przypadku chorób górnych i dolnych dróg oddechowych. Jak kształtuje się sprzedaż w tej grupie leków?

Opis rynku W pierwszym okresie analiz (rok 2002) wartość sprzedaży leków na kaszel była najniższa i wynosiła 274,76 mln zł. Na przestrzeni ostatnich 15 lat nastąpił wzrost o 96,84% i w minionym roku (2016) wartość sprzedaży była największa, równa 540,86 mln zł. W całym okresie analiz wartość sprzedaży spadała pięciokrotnie, przy czym najwyższy spadek (+7,72%) miał miejsce w 2010 roku. W pozostałych latach notowano wzrosty: najmniejszy w 2016 roku (+0,09%), a największy w 2009 roku (+24,84%). W skali jednego miesiąca pacjenci zapłacili najmniej za leki na kaszel w sierpniu 2002 roku (9,07 mln zł), a najwięcej w styczniu 2017 roku (100,84 mln zł). Ilość sprzedaży produktów na kaszel kształtuje się nieco inaczej. Roczna sprzedaż za 2002 rok wynosiła

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

165

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2016 a nie będące w ofercie w 2002 roku

6,21

6,62

6,83

7,07

7,30

7,22

7,58

8,50

9,35 10,14 10,43 10,76 10,54 10,48 10,48

7,07

7,50

7,67

7,76

8,02

8,41

8,33

8,51

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

8,98

7,89

8,55

9,08

9,19

9,27 10,09 10,44 10,65 10,67 10,98 11,38 11,62

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

21,38

5,83 11,90 12,65 11,05 12,64 14,19 15,82 17,33 16,58 16,39 13,60

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

6,26

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010 Produkty będące w ofercie w latach 2012–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

9,66 10,86 11,67 12,56 14,01 14,31

6,76

7,58

9,80 11,19 11,65

10,17

9,73

9,80

9,88 10,89 11,85 12,87 13,76 15,03 15,59

9,74

6,77

5,02

10,32 10,96 10,96 10,86 11,46 12,45 12,40 12,40

8,13 12,41 14,14 14,00 12,65 12,24 11,70

11,56 12,39 12,95 13,16 13,07 13,12

15,43 14,29 14,45 14,46 14,74

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

14,09 12,85 15,28 16,14

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

13,87 12,44 12,29

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

14,85 15,08

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

5,95

9,66

7,22

8,91

7,27

8,80

7,35

9,35

7,05

9,52

6,60

13,15

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

165

6,21

6,62

6,83

7,07

7,30

7,22

7,58

8,50

9,35 10,14 10,43 10,76 10,54 10,48 10,48

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w 2016 roku

4,82

5,01

4,83

4,98

5,86

5,44

4,55

6,41

6,11

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2016

8,02

8,90

9,10

7,91

5,56

5,54

6,86 12,09 12,10 12,99 13,96

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2016

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2016

4,32

4,24

4,48

4,34

5,06

5,75

5,79

5,75

5,04

5,51

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2016

7,37

8,27

8,60

9,31

9,76

9,55

8,94

9,09

7,90

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2016

5,45

6,67

5,70

4,37

0,74

0,30

0,50

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2016

6,37

5,50

5,75

7,27

4,54

4,73

6,67

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2016

4,42

4,66

4,13

4,02

3,77

2,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2016

6,03

6,22

6,18

7,36

8,44

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2016

6,20

7,80

8,58

8,51

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2016

6,53

7,22

6,94

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2016

—

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2016

3,59

OSOZ Polska 10/2017

0,81

9,67

6,91 10,87

9,95

8,58

6,27

12,68 13,10 13,35 13,41 13,46 13,19 14,29 14,12 13,51 35,43 25,04 17,28

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

43,76 mln opakowań. Kolejne lata to niemal naprzemienne wzrosty i spadki. Najmniejszy wzrost (+3,60%) miał miejsce w 2013 roku, największy (18,50%) – w 2007 roku. Z kolei najmniejszy spadek (–0,03%) zanotowano w 2011 roku, największy (–15,27%) – w 2010 roku. Najmniej leków na kaszel farmaceuci sprze-

dali w 2014 roku (43,06 mln opakowań), najwięcej w 2009 roku (56,82 mln opakowań). W minionym roku ilość sprzedaży wynosiła 45,59 mln opakowań – wzrost w całym okresie analiz wynosi zaledwie 4,17%. Średnią cenę za pojedyncze opakowanie leku na kaszel zakupionego w aptece

charakteryzuje zdecydowanie trend rosnący. W 2002 roku wyniosła ona 6,28 zł. Następne lata (poza rokiem 2007, kiedy wystąpił spadek o 0,01 zł), były okresem wzrostu (od 1,15% w 2014 roku do 13,01% w 2009 roku). Ukształtowały one średnią cenę w 2016 roku na poziomie 11,86 zł (wzrost o 88,97%

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków na kaszel w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

274 763 316

43 761 452

6,28

808 127

128 710

340

2003

321 344 826

48 084 793

6,68

859 211

128 569

374

16,95%

9,88%

2004

303 714 934

44 075 256

6,89

774 783

112 437

392

-5,49%

-8,34%

2005

328 594 813

46 093 620

7,13

780 510

109 486

421

8,19%

4,58%

2006

319 891 307

43 992 503

7,27

667 832

91 842

479

-2,65%

-4,56%

2007

378 390 930

52 131 803

7,26

794 939

109 521

476

18,29%

18,50%

2008

396 024 381

51 436 273

7,70

862 798

112 062

459

4,66%

-1,33%

2009

494 416 534

56 823 749

8,70

1 157 884

133 077

427

24,84%

10,47%

2010

456 231 599

48 147 573

9,48

1 022 941

107 954

446

-7,72%

-15,27%

2011

492 693 181

48 131 920

10,24

1 119 757

109 391

440

7,99%

-0,03%

2012

477 642 196

44 009 672

10,85

1 033 858

95 259

462

-3,05%

-8,56%

2013

513 436 818

45 592 193

11,26

1 020 749

90 641

503

7,49%

3,60%

2014

490 480 394

43 059 753

11,39

927 184

81 398

529

-4,47%

-5,55%

2015

540 347 396

46 587 256

11,60

989 647

85 325

546

10,17%

8,19%

2016

540 855 086

45 586 048

11,86

1 001 583

84 419

540

0,09%

-2,15%

2017

567 257 165

46 888 503

12,10

—

4,88%

2,86%

2018

564 330 631

46 255 881

12,20

—

-0,52%

-1,35%

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na kaszel w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 ƐƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Rok 2017 jest zdecydowanie dominujący pod względem wartości sprzedaży leków na kaszel. W skali roku najwięcej tego typu produktów sprzedaje się w styczniu.«

ƖƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ѶƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ƕƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ѵƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ƔƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ƒƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 10/2017

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań produktów na kaszel sprzedanych w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 ƐƑ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Roczna sprzedaż leków na kaszel kształtuje się w ostatnich latach na poziomie przewyższającym 43 mln opakowań. Na przełomie całego okresu analiz najwięcej produktów na kaszel sprzedano w aptekach w styczniu 2009 roku.«

ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ѷ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na kaszel dostępnego w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 ƐƓ

ƐƑ

ƐƏ

» Średnią cenę za pojedyncze opakowanie leku na kaszel charakteryzuje trend rosnący. Jedynie w 2007 roku spadła, ale zaledwie o 0,01 zł. Obecnie kształtuje się na poziomie około 12 zł.«

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

Rys. 4. Liczba różnych produktów na kaszel sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016 ƓƔƏ ƓƏƏ ƒƔƏ ƒƏƏ ƑƔƏ

» Od 2009 roku oferta leków na kaszel systematycznie wzrasta. W minionym roku (2016) w aptekach dostępnych było 540 różnych opakowań produktów zwalczających kaszel.«

ƑƏƏ ƐƔƏ ƐƏƏ ƔƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

OSOZ Polska 10/2017

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

S tatystyki i prognozy

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2019;ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

na przeĹ&#x201A;omie ostatnich 15 lat). W skali jednego miesiÄ&#x2026;ca, za pojedyncze opakowanie leku na kaszel pacjenci pĹ&#x201A;acili najwiÄ&#x2122;cej w lutym 2017 roku â&#x20AC;&#x201C; 12,19 zĹ&#x201A;. SprzedaĹź dostÄ&#x2122;pnych w aptekach lekĂłw na kaszel charakteryzuje siÄ&#x2122; okresowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. Ĺ&#x161;redniomiesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy wyliczona na postawie ostatnich 16 lat sugeruje, Ĺźe pacjenci pĹ&#x201A;acÄ&#x2026; najwiÄ&#x2122;cej za omawianÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; produktĂłw w miesiÄ&#x2026;cach od grudnia do marca. DominujÄ&#x2026;cy w tym przypadku jest jednak styczeĹ&#x201E;, w ktĂłrym to Ĺ&#x203A;redniomiesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy wynosi 53,85 mln zĹ&#x201A;. W okresie od maja do sierpnia Ĺ&#x203A;redniomiesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy stopniowo maleje i nie przekracza 26 mln zĹ&#x201A;. LiczebnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pozycji asortymentowych farmaceutykĂłw majÄ&#x2026;cych zastosowanie w leczeniu kaszlu wzrasta z roku na rok jest. W minionym roku wynosiĹ&#x201A;a 540 rĂłĹźnych produktĂłw, czyli o 58,82% wiÄ&#x2122;cej niĹź w pierwszym okresie analiz (rok 2002). NajwiÄ&#x2122;cej nowych opakowaĹ&#x201E; (58) pojawiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w 2006 roku. NajwiÄ&#x2122;cej opakowaĹ&#x201E; zniknÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o z pĂłĹ&#x201A;ek aptecznych w 2009 roku (32). Od 2010 roku na rynku produktĂłw zwalczajÄ&#x2026;cych kaszel obserwujemy spadki i naprzemiennie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce po nich wzrosty. W 2015 roku widoczny byĹ&#x201A; wyraĹşny wzrost zarĂłwno iloĹ&#x203A;ci jak i wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy. Jednak w minionym roku wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy wzrosĹ&#x201A;a nieznacznie,

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

a iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; spadĹ&#x201A;a. Jakich zmian sprzedaĹźy moĹźemy siÄ&#x2122; spodziewaÄ&#x2021; w najbliĹźszych latach?

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci Obliczone przez ekspertĂłw OSOZ prognozy wskazujÄ&#x2026;, Ĺźe rok 2017 bÄ&#x2122;dzie okresem wzrostu, a rok 2018 â&#x20AC;&#x201C; okresem spadku sprzedaĹźy na rynku produktĂłw wspomagajÄ&#x2026;cych leczenie kaszlu. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy za caĹ&#x201A;y bieĹźÄ&#x2026;cy rok wyniesie 567,26 mln zĹ&#x201A;, a za nastÄ&#x2122;pny rok â&#x20AC;&#x201C; 564,33 mln zĹ&#x201A;. Zmiana w porĂłwnaniu do roku poprzedniego wyniesie odpowiednio 4,88% oraz â&#x20AC;&#x201C;0,52%. Zgodnie z obliczeniami, w 2017 roku w aptekach zostanie sprzedanych 46,89 mln opakowaĹ&#x201E; lekĂłw na kaszel, a w 2018 roku bÄ&#x2122;dzie to 46,26 mln opakowaĹ&#x201E; (zmiana adekwatnie o 2,86% i â&#x20AC;&#x201C;1,35%). Poziom wartoĹ&#x203A;ci i iloĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy spowoduje, Ĺźe Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie leku na kaszel wyniesie 12,10 zĹ&#x201A; w roku 2017 i 12,20 zĹ&#x201A; w roku 2018 (wzrost do roku poprzedniego kolejno o 1,97% oraz 0,84%).

Podsumowanie Analiza danych wskazuje, Ĺźe o ile sprzedaĹź lekĂłw na kaszel od kilku lat utrzymuje siÄ&#x2122; na wyrĂłwnanym poziomie (przekraczajÄ&#x2026;cym 40 mln opakowaĹ&#x201E; rocznie), o tyle wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tych produktĂłw wciÄ&#x2026;Ĺź wzrasta i w minionym roku osiÄ&#x2026;g-

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-ŕ§ł7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

nÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a juĹź ponad 540 mln zĹ&#x201A;. Jest to wiÄ&#x2122;c caĹ&#x201A;kiem znaczÄ&#x2026;ca czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; rynku farmaceutycznego. NaleĹźy uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; przy tym, Ĺźe produkty na kaszel to czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo takĹźe preparaty dostÄ&#x2122;pne bez recepty, sprzedawane w sklepach czy marketach. Poziom sprzedaĹźy zaleĹźy od wskaĹşnikĂłw epidemiologicznych i zachorowaĹ&#x201E; na choroby ukĹ&#x201A;ady oddechowego. DuĹźy, wyrĂłĹźniajÄ&#x2026;cy skok sprzedaĹźy w 2009 roku moĹźna wiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; z pandemiÄ&#x2026; grypy A/H1N1. Spore wzrosty obserwujemy rĂłwnieĹź w sezonie grypy i przeziÄ&#x2122;bienia 2012/2013 oraz 2016/2017. Syropy na kaszel sÄ&#x2026; jednym z bazowych produktĂłw przepisywanych w przypadku chorĂłb dolnych i gĂłrnych drĂłg oddechowych, to takĹźe jeden z chÄ&#x2122;tniej kupowanych produktĂłw w przypadku pacjentĂłw podejmujÄ&#x2026;cych leczenie samodzielnie. ď Ź Metodologia prognoz Do wyliczenia prognoz wykorzystano sezonowÄ&#x2026; metodÄ&#x2122; prognozowania liniowego z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. DziÄ&#x2122;ki wyeliminowaniu wahaĹ&#x201E; przypadkowych zaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe odchylenia w poszczegĂłlnych miesiÄ&#x2026;cach prognozowanych nie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; znaczÄ&#x2026;co odbiegaĹ&#x201A;y od odchyleĹ&#x201E; zanotowanych historycznie. Dodatkowo zaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe nie pojawiÄ&#x2026; siÄ&#x2122; Ĺźadne czynniki, ktĂłre spowodujÄ&#x2026; niespodziewane wahania sprzedaĹźy w gĂłrÄ&#x2122; lub w dĂłĹ&#x201A;.

OSOZ Polska 10/2017

systemy i sprz ę t

NOWOŚCI SPRZĘTOWE

Szczelna ochrona O bezpieczeństwie danych medycznych mówi się wiele. Nie trzeba specjalnie przypominać, że informacje o stanie zdrowia są wyjątkowo wrażliwe i nie powinny dostać się w niepowołane ręce.

Problem Polska ochrona zdrowia przechodzi na model cyfrowy. Kartoteki papierowe zamieniane są na elektroniczne, pacjenci coraz częściej mają dostęp do swoich danych on-line. Rośnie poziom ucyfrowienia, funkcjonalność systemów IT obejmuje coraz to nowsze zagadnienia i sfery działalności placówki medycznej. W najbliższych latach, między innymi w związku z realizacją narodowego projektu e-zdrowia wprowadzającego e-receptę i e-skierowane, proces digitalizacji będzie postępował. Rozwija się technologia chmury obliczeniowej, przez co dane nie są już gromadzone na lokalnym serwerze, ale poza murami szpitala albo przychodni. Za przemianami w sposobie gromadzenia i udostępniania danych rośnie cyberprzestęprzość. O tym, że zagrożenie jest realne, świadczy majowy atak ransomware na brytyjską służbę zdrowia. W natłoku różnych rozwiązań i wskazówek powraca fundamentalne pytanie: jak się skutecznie zabezpieczyć?

Rozwiązanie Odpowiednie i zawsze aktualne oprogramowanie antywirusowe oraz dedykowane platformy to podstawa budowy systemu ochrony. Jednak i one nie pomogą, jeżeli placówka ochrony zdrowia nie wypracuje szczelnych procedur wewnętrznych. Jak pokazują ostatnie przykłady cyberataków, najsłabszym ogniwem jest człowiek i nieznajomość zasad bezpieczeństwa. Łatwe do odgadnięcia hasła dostępu albo otwieranie e-maili z podejrzanymi załącznikami, do tego na komputerze, gdzie gromadzona jest historia leczenia pacjentów, są jak zaproszenie dla cyberprzestępców. Najlepszą receptą są szczegółowo przygotowane procedury pracy w połączeniu z posiadającymi dobre rekomendacje systemami antywirusowymi.

Przykład Przedstawiamy dwa rozwiązania: program antywirusowy ESET NOD32 oraz FortiGate – zintegrowaną platformę bezpieczeństwa nowej generacji. ESET NOD32 Antivirus skutecznie chroni przed różnego typu zagrożeniami i równocześnie utrzymuje wydajność kom-

putera na niezmienionym poziomie. Zapewnia proaktywną ochronę przed wszelkiego typu zagrożeniami, tymi znanymi, jak również nowymi, dotąd nie rozpoznanymi. Powstrzymuje rozprzestrzenianie się infekcji na komputery innych użytkowników. Chroni najcenniejsze dane, blokuje ataki, które skutecznie unikają wykrycia przez tradycyjne aplikacje antywirusowe. Eliminuje zagrożenia blokujące komputer i wyłudzające okup, przyśpiesza skanowanie komputera w poszukiwaniu wirusów. Utrzymuje wysoką wydajność chronionego komputera i wydłuża czas działania jego podzespołów. Działa niezauważalnie, nawet na komputerach ze starszymi systemami operacyjnymi. Z kolei FortiGate ochroni organizację przed wszystkimi zagrożeniami czyhającymi w sieci: włamaniami, atakami, wirusami, spamem, wyciekiem poufnych danych. System integruje wszystkie funkcje bezpieczeństwa na jednej platformie, co znacznie upraszcza strukturę sieci. Koncentracja wielu funkcji bezpieczeństwa w jednym urządzeniu, proste licencjonowanie i łatwa administracja wpływają na obniżenie kosztu inwestycji i utrzymania. Ograniczenie liczby fizycznych urządzeń zmniejsza zapotrzebowanie na energię elektryczną i UPSy oraz obniża koszt zakupu serwisów gwarantujących szybką wymianę lub naprawę.  Oferowane rozwiązania zostały wybrane przez ekspertów firmy KAMSOFT S.A.

Z systemu antywirusowego ESET NOD32 korzysta na co dzień ponad 110 milionów użytkowników na całym świecie, w tym ponad 4 miliony Polaków. Eliminuje wirusy, rootkity, robaki internetowe, programy szpiegujące i inne zagrożenia. Dodatkowo blokada programów typu exploit, ochroni przed zagrożeniami potrafiącymi oszukać skanery tradycyjnych programów antywirusowych, a zabezpieczenie antyphishingowe zapewni bezpieczeństwo najcenniejszych informacji.

OSOZ Polska 10/2017

systemy i sprz Ä&#x2122; t

Inwentaryzacja szybko, wygodnie i mobilnie. ZamieĹ&#x201E; papierowe arkusze inwentaryzacyjne na system oparty na kodach kreskowych i zautomatyzuj caĹ&#x201A;y proces. S.A.

KAMSOFT

INWENTARYZACJA MOBILNA

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji

KS-OIM

1000MI02.01

OSOZ Polska 10/2017

MEDYCYNA

System KS-OIM wspiera proces inwentaryzacji wykonywany 7uo]. vrbvÂ&#x2020; Â&#x152; m-|Â&#x2020;uÂ&#x2039; Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mb;l ho7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; r-vhoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ m-hŃ´;fomÂ&#x2039;1_ m- bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;l vruÂ&#x152;<1b;Äş ruo]u-loÂ&#x2030;-mb; f;v| ruÂ&#x152;;Â&#x152;m-1Â&#x152;om; m- Â&#x2020;uÂ&#x152;.7Â&#x152;;mb; lo0bŃ´m; |Â&#x2039;rÂ&#x2020; Ĺ hoŃ´;h|ou 7-mÂ&#x2039;1_Äż Â&#x2030;Â&#x2039;rov-ŕ§ľom; Â&#x2030; 1Â&#x152;Â&#x2039;|mbh ho7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; r-vhoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş rŃ´bh-1f- vr;jmb- o0oÂ&#x2030;b.Â&#x152;Â&#x2020;f.1; ruÂ&#x152;;rbvÂ&#x2039; ru-Â&#x2030;- Â&#x2030; Â&#x152;-hu;vb; ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb- bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1fb -h|Â&#x2039;Â&#x2030;ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b r-vÂ&#x2039;Â&#x2030;ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş

| 59

systemy i sprz Ä&#x2122; t

KS-OIM

INWENTARYZACJA MOBILNA

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ "Â&#x2039;v|;l "Ĺ&#x160; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- Â&#x152;-v|.rbŕŁ&#x20AC; ruo1;v ŕ§ľlÂ&#x2020;7m;]o b 1Â&#x152;-vo1_jomm;]o vrbvÂ&#x2020; Â&#x152; m-|Â&#x2020;uÂ&#x2039; Â&#x152;- rolo1. r-rb;uoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ -uhÂ&#x2020;vÂ&#x152;Â&#x2039; bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_ vÂ&#x152;Â&#x2039;0hbl b Â&#x2030;Â&#x2039;]o7mÂ&#x2039;l vh-moÂ&#x2030;-mb;l ho7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; hu;vhoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş uhÂ&#x2020;vÂ&#x152;; bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1Â&#x2039;fm; 7o ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1fb v. ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;-m; m- holrÂ&#x2020;|;uÂ&#x152;; v|-1fom-umÂ&#x2039;l Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; ;Â&#x2030;b7;m1fb ŕŚ&#x2039;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; |uÂ&#x2030;-jÂ&#x2039;1_Äş mÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1f- loŕ§ľ; 0Â&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ro7Â&#x152;b;Ń´om- m- Â&#x2030;b;Ń´; hoŃ´;h|ouŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b uŕĽ&#x2022;ŕ§ľm; holbvf; bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1Â&#x2039;fm;Äş -m; Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-m; Â&#x2030; Â&#x2030;Â&#x2039;mbhÂ&#x2020; vrbvÂ&#x2020; Â&#x152;ov|-f. ruÂ&#x152;;h-Â&#x152;-m; 7o vÂ&#x2039;v|;lŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ŕŚ&#x2039;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; |uÂ&#x2030;-jÂ&#x2039;1_ 1;Ń´;l uoÂ&#x152;Ń´b1Â&#x152;;mb- uŕĽ&#x2022;ŕ§ľmb1 bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_Äş

NR. KAT. 3000PI04.00

m|Â&#x2020;b1Â&#x2039;fmoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; o0vjÂ&#x2020;]b

m|;]u-1f- Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;l;l ;Â&#x2030;b7;m1fb ŕŚ&#x2039;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; |uÂ&#x2030;-jÂ&#x2039;1_

)vrol-]-mb; ruo1;vÂ&#x2020; vrbvÂ&#x2020; Â&#x152; m-|Â&#x2020;uÂ&#x2039;

"Â&#x152;Â&#x2039;0hoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; b mb;Â&#x152;-Â&#x2030;o7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7Â&#x152;b-j-mb-

m|;u=;fv Â&#x2020;ŕ§ľÂ&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbh- f;v| 7ov|ovoÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; 7o vr;1Â&#x2039;Chb Â&#x2020;uÂ&#x152;.7Â&#x152;;ŕĽ&#x2030; lo0bŃ´mÂ&#x2039;1_ - f;]o ;u]omolb- f;v| 7oru-1oÂ&#x2030;-m- 7o vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb;]o b Â&#x2030;Â&#x2039;]o7m;]o v1Â&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039;Â&#x2030;-mb- ho7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; hu;vhoÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ )7uoŕ§ľ;mb; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- m-Äš m=oul-|Â&#x2039;Â&#x152;-1f< ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb- ruo1;vÂ&#x2020; vrbvÂ&#x2020; Â&#x152; m-|Â&#x2020;uÂ&#x2039; bmbl-Ń´bÂ&#x152;-1f<- 0j<7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030;Â&#x2039;mbh-f.1Â&#x2039;1_ Â&#x152; u<1Â&#x152;m;]o vrbvÂ&#x2020; Â&#x152; m-|Â&#x2020;uÂ&#x2039; )vrol-]-mb; uoÂ&#x152;Ń´b1Â&#x152;;mb- uŕĽ&#x2022;ŕ§ľmb1 bmÂ&#x2030;;m|-uÂ&#x2039;Â&#x152;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_

PRZEWAGA SYSTEMU System KS-OIM jest zintegrowany z systemem ewi7;m1fb ŕŚ&#x2039;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; |uÂ&#x2030;-jÂ&#x2039;1_ ou-Â&#x152; mbvho1;mmÂ&#x2039;1_ vhj-7mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; l-f.|hÂ&#x2020; |uÂ&#x2030;-j;]oÄˇ Â&#x152;-r;Â&#x2030;mb-f.1 ruÂ&#x152;;h-Â&#x152;Â&#x2039;Â&#x2030;-mb; 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152;-uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mo 7o hoŃ´;h|ou-Äˇ f-h b Â&#x152;Â&#x2030;uo|mb; Â&#x152; hoŃ´;h|ou- 7o vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; ;Â&#x2030;b7;m1Â&#x2039;fm;]oÄş

60 |

E-mail: medycyna@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 60

OSOZ Polska 10/2017

1000MI02.01

"Â&#x2039;v|;l "Ĺ&#x160; loŕ§ľ; uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ Â&#x2030;vrŕĽ&#x2022;jru-1oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; Â&#x152; 7oÂ&#x2030;oŃ´mÂ&#x2039;lb bmmÂ&#x2039;lb vÂ&#x2039;v|;l-lb ;Â&#x2030;b7;m1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;lbÄˇ 7Â&#x152;b<hb Â&#x2020;mbÂ&#x2030;;uv-Ń´m;lÂ&#x2020; bm|;u=;fvoÂ&#x2030;b Â&#x2030;Â&#x2039;lb-mÂ&#x2039; 7-mÂ&#x2039;1_Äş

10.11.2017 09:41:07

systemy i sprz ę t

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

BUSINESS INTELLIGENCE DLA SZPITALI

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

KS-MEDIS-BI

" v|;l -h| mb; vrb;u- ou]-mb -1f<ķ 7ov|-u1 - holrѴ;|m; bm=oul-1f; m- |;l-| 7 b-j-Ѵmoঋ1bķ orb;u-f.1 vb< m- ;v|- b; 7-m 1_ - -u| 1_ - -1_ 7-m 1_ĺ "Ŋ "Ŋ ro -Ѵ- m- | ou ;mb; uॕ৵mouo7m 1_ u-rou|ॕ ķ ;v|- b;ॉķ -m-Ѵb ķ o0Ѵb1 -mb; o71_ Ѵ;ॉ rolb<7 -u|oঋ1b-lb mbh-f.1 l hom|u-h| ,ķ - -u|oঋ1b-lb u ;1 bv| lb mbh-f.1 lb u;-Ѵb -1fbĺ

OSOZ Polska 10/2017

MEDYCYNA

Aby skutecznie zarządzać, każdy menedżer szpitala potrzebuje wiarygodnej informacji. Niezastąpioną pomocą są systemy klasy Business Intelligence.

| 41

systemy i sprz ฤ t

KS-MEDIS-BI

BUSINESS INTELLIGENCE

NR. KAT. 4000PI51.00

oj.1ย ;mb; ย b;ัดย เงณuเฅ 7;j 7-mย 1_

&vru-ย mb;mb; ruo1;vย ro7;floย -mb- 7;1ย ย fb

"huเฅ 1;mb- ruo1;vย rัด-moย -mb- b 0ย 7เงต;|oย -mb-

,ย b<hvย ;mb; ruo7ย h|ย ย moเฆ 1b b ย ย 7-fmoเฆ 1b ru-1ย

,112:$&<-1( 52=:,ร =$1,$

.25=<ร &, :'52ร (1,$

PRZEWAGA SYSTEMU

Zintegrowana informacja "ย ย 0hb; ย 7ov|<rmb-mb; ย b;7ย ย ,ย b<hvย ;mb; ruย ย 1_o7เฅ ย bเงตvย ; hovย |ย r|ย l-ัดbย -1f- 7ย b-j-เฅ

"ล "ล 7ov|-u1ย - m-uย <7ย b- vjย เงต.1;ฤน

om|uoัด- ruo1;vเฅ ย

uol-7ย ;mbย 7-mย 1_

rัดbh-1f- ย ov|-j- ย -ruof;h|oย -m- ย vrovเฅ 0 ย loเงตัดbย b-f.ล 1ย 0;ย rb;1ย m; b vru-ย m; ]uol-7ย ;mb;ฤท ruย ;1_oย ย ย -mb;ฤท |u-mv=oul-1f< b ย 7ov|<rmb-mb; 7-mย 1_ ย uเฅ เงตmย 1_ เงณuเฅ 7;j ou-ย |ย ouย ;mb; m- b1_ ro7v|-ย b; -m-ัดbย ฤบ m-ัดbย oย -mbย b lomb|ouoย -mbย ruo1;vเฅ ย 0bย m;voย ย 1_ ruo]u-loย -mb; ย -r;ย mb- ruoย -7ย ;mb; ย joเงตomย 1_ฤท ย b;ัดoruย ;huofoย ย 1_ -m-ัดbย 0-ย ย f.1 m- 7-mย 1_ ]uol-ล 7ย omย 1_ ruย ;ย ou]-mbย -1f<ฤบ

42 |

E-mail: medycyna@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTร W_GOTOWY.indd 42

OSOZ Polska 10/2017

1000MI02.01

ruo]u-loย -mb; ย loเงตัดbย b- rัด-moย -mb; uเฅ เงตmย 1_ ย b;ัดล hoเฆ 1bฤท ย 7oย oัดmย 1_ r;uvr;h|ย ย -1_ฤท u-l-1_ 1ย -voย ย 1_ b f;7mov|h-1_ฤบ

10.11.2017 09:43:43

BEZPŁATNY RAPORT CZASOPISMA OSOZ POLSKA

MOBILNE APLIKACJE ZDROWOTNE OT WART Y SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2017

162 mobilne

aplikacje zdrowotne 162 RECENZJE

Duży wybór bezpłatnych aplikacji. Przejrzyste opisy i rekomendacje.

Dla pacjenta, lekarza i pielęgniarki. Aktualna lista rozwiązań z całego świata. Łatwe wyszukiwanie według funkcjonalności.

ŁATWE WYSZUKIWANIE Kategorie: choroby przewlekłe, monitoring zdrowia, profilaktyka, odżywianie i dieta, sen, stres, fitness itd.

SMARTFON/TABLET POBIERZ APLIKACJĘ MOBILNĄ OSOZ News

Aplikacja OSOZ News

DLA KAŻDEGO

Dla pacjenta, lekarza, pielęgniarki, pracowników ochrony zdrowia.

KOMPUTER / LAPTOP POBIERZ PLIK PDF

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE

Czytaj w sma onie Wszystko, co wa�o wiedzieć o e-zdrowiu

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android