OSOZ Polska by OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

2018 POLSK A

10 / 2018

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

KONTO ZDROWIA

W FINLANDII Fiński system e-zdrowia uchodzi za jeden z najbardziej innowacyjnych na świecie. Co go wyróżnia?

ALGORYTMY NA DYŻURZE

Sparaliżowane procesami administracyjnymi szpitale szukają ratunku w sztucznej inteligencji.

NFZ SIęGA PO TECHNOLOGIE

Adam Niedzielski, wiceprezes Narodowego Funduszu Zdrowia o nowych e-usługach i telemedycynie.

Szanowni Czytelnicy OSOZ Polska, W imieniu całego zespołu redakcyjnego życzymy Państwu zdrowych, spokojnych oraz rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia. A w nadchodzącym Nowym Roku – sukcesów, dalszego rozwoju oraz cyfryzacji z korzyścią dla wszystkich, zwłaszcza pacjentów. Wszystkiego najlepszego w 2019 roku!

Nota bene

EDM jak fatamorgana Świadczeniodawcy nie są dostatecznie przygotowani do wypełnienia obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej – twierdzi resort zdrowia i kolejny raz chce przesunąć termin obowiązkowego wdrożenia EDM. Elektroniczna dokumentacja medyczna miała obowiązywać od 1 sierpnia 2014 roku. Potem była mowa o 1 stycznia 2018 roku. W końcu – o 1 stycznia 2019 roku. Ale i ten deadline jest zagrożony, co na kilka tygodni przed końcem roku zauważyło także Ministerstwo Zdrowia. W efekcie przygotowano nowelizację rozporządzenia w sprawie ogólnych warunków umów na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, uwzględniające częściowe uchylenie obowiązku prowadzenia elektronicznej dokumentacji pacjenta w odniesieniu do historii choroby oraz zdrowia i choroby. W momencie pisania tego tekstu trwały konsultacje społeczne nowelizacji. Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Już mało kto tak naprawdę wierzy w kolejno wyznaczane daty graniczne. I tak wiadomo, że ta nowa, „ostateczna data” ugnie się pod realiami tempa wprowadzania EDM. Intencją terminów zapisanych w art. 56 ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia było „zmobilizowanie zdecydowanej większości usługodawców do większej aktywności w przygotowaniach do wdrożenia Elektronicznej Dokumentacji Medycznej (EDM)”. – Zastosowany rodzaj „motywacji” nie przyniesie korzystnych z punktu widzenia powodzenia procesu informatyzacji efektów, a wręcz wyrządzić może temu procesowi niepowetowane szkody – czytamy z kolei w oświadczeniu wydanym przez Naczelną Radę Lekarską. Można odnieść wrażenie, że deadline stał się jedynym, a do tego ryzykownym narzędziem mającym motywować do digitalizacji dokumentacji medycznej. Nie tyle nawet motywującym, co zmuszającym i w efekcie wywołującym naturalny opór po stronie środowisk lekarskich. Nic dziwnego – tak wielki proces zmiany wymaga strategicznego działania, retoryki opartej na zachętach i pozytywnym dialogu, zamiast ustawowych terminów, przymykania oczu i ślepej wiary w to, że tym razem jakoś się uda. Wiele szpitali i podmiotów medycznych czuje się zagubionych we wdrażaniu EDM. Jak dotąd nie powstała ustawa o jakości w ochronie zdrowia, która mogłaby premiować digitalizację, jako inwestycję prowadzącą do poprawy opieki nad pacjentem na wielu płaszczyznach. Nie mówiąc o odpowiednich zachętach finansowych, szkoleniach, dobrze przygotowanych poradnikach zawierających zbiór najlepszych praktyk. Bez podejścia systemowego, procedurę „termin graniczny – oczekiwanie – przesunięcie terminu” będziemy powtarzać w nieskończoność.

OSOZ POLSKA 2018

aktualności

W KADRZE

ROZMOWY

Diagnoza na podstawie głosu

CASE STUDY Pia Heikkurinen: Digitalizacja zdrowia po fińsku

Rynek zdrowia w pigułce NFZ ugina się pod obietnicami MZ

Adam Niedzielski: Technologie pozwolą nam lepiej zadbać o pacjentów

WAŻNE PYTANIE Jak zbudować zaufanie do zdrowotnych aplikacji mobilnych?

STRATEGIE

WIZJE Eugene Borukhovich: Farmacja przyszłości

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w grudniu 2018

fakty Wsparcie finansowe na informatyzację aptek

PRAKTYcznie

Legislacja Nowe zasady kontroli przez NFZ

INNOWACJE

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

Aplikacje medyczne Zdrowe odżywianie, dermatolog w komórce, pomoc w alkoholizmie

OKIEM MENEDŻERA O bezpieczeństwie. To naprawdę ważne

NOWOŚCI / WYNALAZKI Detektor upadków, czujnik koncentracji, EDM, e-ZLA itd.

Infografika Pacjent a cyfryzacja

nowe idee

STREFA START-UP System symulacji dla echokardiografii przezprzełykowej

RAPORT

RELACJE Z KONFERENCJI Grand Challenges 2018 European Health Forum Gastein

PRZYSZŁOŚĆ Szpitale szukają jakości w sztucznej inteligencji (AI)

TECHNOLOGIE

DLA PRZYCHODNI System „chmurowy” dla podmiotów medycznych

E-RECEPTA Poradnik dla farmaceuty, lekarza i pacjenta

MONITOR ZDROWOTNY

FELIETON Sprzedaż apteczna od kulis

RANKINGI PEX Firmy i produkty (wrzesień 2018)

» Przyglądamy się wykorzystaniu danych w procesie wsparcia decyzyjnego lekarzy.« Adam Niedzielski | Wiceprezes NFZ | str. 23

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (wrzesień 2018)

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (wrzesień 2018)

Monitor rynku leKÓW Leki przeciwbólowe

OSOZ Polska 10/2018

» Dzięki e-kontom zdrowia, mieszkańcy Finlandii zaczęli bardziej świadomie dbać o swoje zdrowie.«

online

Pia Heikkurinen | Sitra | str. 25

1:2

Amerykańscy lekarze są przeciążeni pracą papierkową. Na każdą godzinę poświęconą pacjentowi przypadają statystycznie dwie godziny na czynności administracyjne. Sztuczna inteligencja ma pomóc zmienić te proporcje.

72%

Taki procent pacjentów w Polsce uważa, że elektroniczna dokumentacja medyczna będzie dla nich dobrym źródłem informacji o uzyskanych świadczeniach – tak wynika z sondażu Fundacji MY Pacjenci.

23 października br. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia uruchomiło Rejestr Asystentów Medycznych (RAM). Umożliwia on utworzenie upoważnienia do wystawienia zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy przez osobę inną niż lekarz, lekarz dentysta, felczer. RAM będzie zawierał m.in.: utworzone upoważnienia do wystawiania zaświadczeń lekarskich wraz z datą ich obowiązywania; dane dotyczące wystawiających zaświadczenia (tj. lekarzy, lekarzy dentystów, felczerów) oraz upoważnionych do ich wystawiania (tj. asystentów medycznych), posiadających utworzony w ZUS profil informacyjny (profil na Platformie Usług Elektronicznych ZUS). Rejestr dostępny jest pod adresem: ram.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl

Cyfryzacja na poziomie MBA Warszawski Uniwersytet Medyczny i Szkoła Główna Handlowa w Warszawie uruchomiły w 2018 roku studia podyplomowe „MBA w ochronie zdrowia”. Kilkanaście godzin zajęć poświęcono nowym technologiom w ochronie zdrowia. Już wkrótce w OSOZ Polska zaprezentujemy prezentowaną podczas studiów wiedzę, która ma wzmocnić kompetencje cyfrowe podmiotów medycznych.

online / offline

O możliwości dofinansowania zakupu sprzętu IT i oprogramowania w związku z wdrażaniem przez apteki e-recepty piszemy na stronie 13.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na październik 2018 r., liczba członków Rady: 99 osób)

Czy jesteś gotowy na e-receptę? Co może zyskać lekarz, farmaceuta oraz pacjent? Jakie rozwiązania wspomagają wystawianie, odbiór i realizację elektronicznej recepty?

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

e-recepta.kamsoft.pl OSOZ Polska 10/2018

aktua l no Å&#x203A; ci w ka d rze

OSOZ Polska 10/2018

Diagnoza na podstawie głosu Amazon – światowy lider sprzedaży detalicznej – zgłosił w amerykańskim urzędzie patentowym nowy wynalazek dla urządzeń głosowych Alexa. Rozwiązanie pozwala analizować głos użytkownika i rozpoznawać różne stany emocjonalne oraz choroby. Na szkicu przedstawiającym patent, Alexa identyfikuje kaszel i proponuje zamówienie odpowiednich leków. Teoretycznie jest to możliwe dzięki przejęciu przez Amazona apteki internetowej PillPack działającej w USA. Monitoring głosu pozwoli też określać samopoczucie psychiczne użytkownika i w ten sposób proponować przykładowo odpowiednią muzykę lub emitować dopasowane do nastroju reklamy. Taka metodyka oczywiście ogranicza liczbę chorób możliwych do zdiagnozowania do tych związanych z układem oddechowym, jak ból gardła, kaszel, katar, przeziębienie. Można się też domyślić, że przeprowadzenie nawet prostej diagnozy wymagałoby zadania pacjentowi kilku podstawowych pytań. Sam patent jeszcze nie oznacza, że Amazon pracuje nad tym rozwiązaniem. Pokazuje jednak, jak bardzo firmy technologiczne interesują się rynkiem ochrony zdrowia i poszerzaniem funkcjonalności nowych rozwiązań o komponenty medyczne. Przypomnijmy, że we wrześniu Apple wprowadził na rynek nowy zegarek Apple Watch z możliwością przeprowadzania EKG i analizą upadków. Zdjęcia: Amazon

OSOZ Polska 10/2018

aktua l no ś ci WA Ż N E P Y TA N I E

Jak zbudować zaufanie do zdrowotnych aplikacji mobilnych? Rynek zalewają aplikacje m-zdrowia. Ich liczba szacowana jest już na ok. 300 000. Wśród rozwiązań motywujących do zmiany stylu życia są i takie o poważniejszych zastosowaniach medycznych – mierzące ciśnienie krwi, diagnozujące choroby, pełniące rolę elektronicznej kartoteki medycznej. W Polsce i większości krajów UE nie powstał jak dotąd żaden organ nadzorczy ani system certyfikacji, który weryfikowałby ich jakość, precyzję oraz bezpieczeństwo stosowania. Brytyjska Narodowa Służba Zdrowia (NHS, odpowiednik polskiego NFZ) próbuje to zmienić.

OSOZ Polska 10/2018

W ramach NHS Digital powstała tzw. Biblioteka Aplikacji. Aby aplikacja trafiła na listę polecanych przez NHS, musi przejść specjalny proces weryfikacji. W ten sposób zyskuje statut „aplikacji zaufanej”, spełniającej standardy NHS w zakresie bezpieczeństwa klinicznego i efektywności. Lekarz może spokojnie polecić pacjentowi taką „sprawdzoną” aplikację, bez obaw, że rekomenduje nieznane mu narzędzie. Z kolei pacjenci wiedzą, że aplikacja z biblioteki NHS spełnia określone normy. Aby uruchomić

aktua l no ś ci

program oceny jakościowej rozwiązań mobilnych, NHS przygotował zestaw wytycznych. Mają one pomóc producentom aplikacji m-zdrowia w spełnieniu wymagań NHS. W ten sposób zyskują wszystkie strony. Mark Salmon (National Institute for Health and Care Excellence, NICE), który jest członkiem komisji oceniającej aplikacje dla NHS, w rozmowie z HIMSS Insights podkreśla, że chodzi przede wszystkim o budowanie zaufania do rozwiązań cyfrowych w grupie lekarzy i ich upowszechnienie w procesie opieki nad pacjentem. Pacjenci coraz chętniej korzystają z aplikacji, zwłaszcza tych pomagających im organizować życie z chorobą przewlekłą. Tego potencjału wynikającego z większego zaangażowania chorego w proces terapii nie można zmarnować, dlatego lekarze powinni odważniej sięgać do nowości technologicznych. Z drugiej strony lekarz – którego decyzje przesądzają o zdrowiu i życiu pacjenta – nie może sobie pozwolić na stosowanie w swojej praktyce niesprawdzonych metod i narzędzi. Tak samo jak nie przepisuje na receptę leku o niewiadomym pochodzeniu. Proces analizy aplikacji składa się z kilku etapów. W pierwszym kroku sprawdzane jest, czy aplikacja spełnia

» Zdrowotna aplikacja mobilna jest formą terapii, dlatego musi spełniać określone normy jakościowe.«

kryteria opracowane przez NHS. Jeżeli tak, kierowana jest do NHS Digital. Następnie producent rozwiązania musi udzielić odpowiedzi na pytania komisji weryfikacyjnej. Jeżeli są one satysfakcjonujące, aplikacja trafia do biblioteki NHS. Pytania odnoszą się do wymagań prawnych, najlepszych praktyk, standardów ISO itd. Wymagania narzucane na aplikacje są bardzo rygorystyczne. Ale to właśnie dzięki nim do systemu trafiają tylko te o wysokiej jakości. Wysiłek opłaca się także producentom – obecność w bibliotece NHS jest dla aplikacji zna-

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 5200 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Andrzej Adamkiewicz, Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Eugene Borukhovich, Jarosław Frąckowiak, Pia Heikkurinen, Kamil Kipiel, Adam Niedzielki, Levi Shapiro, Wojciech Zawalski.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione. Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

kiem jakości i przepustką do wejścia na rynek zdrowia. Warto dodać, że NHS rekomenduje zarówno bezpłatne jak i płatne aplikacje. Wprowadzenie systemu regulacji nie spodobało się wszystkim, mimo że producenci nadal mogą dystrybuować swoje rozwiązania poza biblioteką NHS. Jednak zdrowotne aplikacje mobilne nie są zwykłymi aplikacjami. Jeżeli aplikacja do zamówienia taksówki zadziała błędnie, jedynie zrujnujemy sobie nastrój albo wieczór. W wyniku niepoprawnego działania aplikacji zdrowotnej można sobie zrujnować zdrowie. Jak na razie NHS skupia się jedynie na ewaluacji programu oceny jakości aplikacji zdrowotnych. Nie ma specyficznych kryteriów odnoszących się do refundacji stosowania aplikacji. Takie rozwiązanie przydałoby się także w Polsce. Przede wszystkim po to, aby przekonać lekarzy i pacjentów do stosowania rozwiązań m-zdrowia i zyskać kontrolę nad nieuregulowanym dotąd rynkiem. Pacjenci tak czy owak już korzystają z mobilnych aplikacji zdrowotnych, często dokonując wyboru na podstawie przypadkowych wyników wyszukiwania w Internecie. 

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne. Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów). Dołącz do społeczności e-zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 10/2018

aktua l no ś ci

R ynek z d rowia w pigu łce

NFZ ugina się pod obietnicami MZ Publicznemu płatnikowi jest coraz ciężej, ale MZ robi dobrą minę do złej gry. Koszty przyznanych przez poprzedni i ten rok podwyżek dla pracowników medycznych i pozamedycznych idą w miliardy złotych. Uszczupla to środki na zakup świadczeń medycznych. Fundusz ma problem z zapłatą nawet za procedury nielimitowane np. porady czy onkologię (we wrześniu na kwotę ponad ćwierć miliarda zł). Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse Jak informowaliśmy w poprzednim numerze, resort finansów nie planuje na razie dodatkowych pieniędzy na leczenie w ramach tzw. ustawy „6 proc. na zdrowie”, ani w tym, ani w przyszłym roku. Decydenci cały czas chwalą spływ składki. Ale sytuacja w oddziałach Funduszu i w placówkach medycznych jest coraz gorsza. Pojawił się problem z zapłatą za procedury, a liczba udzielanych świadczeń spada zamiast rosnąć. Jednym z pomysłów na to, by zmusić placówki do przyjmowania chorych – nawet wtedy, gdy kończą się pieniądze i nie jest pewne, czy NFZ ich dołoży – są planowane przepisy dotyczące kolejek. NFZ miałby mieć wgląd m.in. w grafik pracy lekarzy, przez co szpital mógłby mieć prob-

OSOZ Polska 10/2018

lem z wyhamowywaniem udzielanych świadczeń, gdy nie ma już publicznych pieniędzy na leczenie. Na horyzoncie jest kolejna zmiana planu finansowego Funduszu, ale raczej nie ostatnia w tym roku. Pod koniec października Rada NFZ oraz sejmowe komisje zatwierdziły wzrost nakładów na świadczenia opieki zdrowotnej w oddziałach wojewódzkich NFZ w wysokości 686,5 mln zł. To oznacza wzrost o 0,9 proc. Najwięcej trafić ma do POZ – o 332 mln zł, czyli o 3,1 proc. więcej. Także na leczenie szpitalne nakłady wzrosną o 0,26 proc. Z tego 1 mln zł dodany zostanie do programów lekowych, a 4 mln zł do chemioterapii. Po milionie trafi też na psychiatrię i rehabilitację leczniczą. Niestety, większość dodatkowych pieniędzy idzie na podwyżki dla pracowników. Te oczywiście są niezbędne, ale gdy

uszczuplają liczbę kupowanych przez NFZ procedur, tracą na tym pacjenci. Jak wynika z danych NFZ, same wypłaty wyższych wynagrodzeń dla pielęgniarek i położnych to w tym roku koszt dla NFZ ponad 4 mld zł. W przyszłym roku mogą kosztować system 5,5 mld zł. To ok. 6,5 proc. wszystkich pieniędzy NFZ na 2019 r. Wyższe płace dla lekarzy specjalistów, którzy zrezygnują z pracy na kilku etatach, to tylko w tym roku – według założeń MZ – dodatkowy wydatek po stronie NFZ w kwocie 360 mln zł, a w przyszłym roku – 714 mln zł. Przy tym to szacunki, które już wiadomo, że nie uwzględniają skali, w jakiej lekarze korzystają z nowego uprawnienia. Do tego dochodzi m.in. ok. 740 mln zł kosztów podniesienia najniższych płac w placówkach dla pracowników medycznych – w przyszłym roku będzie to prawie

aktua l no ś ci

2 razy tyle. Z tego samego tytułu pracownikom niemedycznym objętym od tego roku ustawą wypłacone będzie ok. 23 mln zł więcej, a w przyszłym prawie 70 mln zł. Do tego dochodzą podwyżki m.in. dla ratowników – płacone jednak z budżetu państwa. Ale zdaniem ekspertów te dane i tak są niedoszacowane.

» W 2017 r. liczba zgonów w Polsce wyniosła 405,6 tys. i była wyższa o 3,8 proc. w stosunku do 2016 roku.«

System Minął rok od uruchomienia sieci szpitali. Ale o ile jej wprowadzaniu towarzyszyły liczne konferencje przedstawicieli rządu i innych polityków zapowiadające poprawę sytuacji placówek medycznych oraz pacjentów, to pierwsza rocznica utworzenia sieci odbyła się po cichu, a podsumowanie było tylko na jednym z paneli kongresu organizowanego przez Rynek Zdrowia. Biorąc pod uwagę informacje o spadającej liczbie wykonanych procedur oraz wypowiedzi ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego widać, że jednym z głównych lub głównym celem sieci było wyhamowanie wydatków na zdrowie. – Podejście ryczałtowe przy finansowaniu opieki nad populacją to rozwiązanie coraz częściej stosowane w Europie i jest to dobre podejście. To znaczy, że dyrekcja danej jednostki ma zarządzać budżetem swojej jednostki i najbardziej racjonalnie wydawać go na potrzeby lokalnej społeczności. Wcześniej każdy szpital starał się zrobić maksymalną liczbę nadwykonań, żeby zwiększyć przychody szpitala, a w tej chwili mamy ryczałt – uważa minister Szumowski. Jak zapowiadaliśmy, NFZ utworzy na bazie pracowników oddziałów i Centrali korpus kontrolerski podległy prezesowi. Ujednolici procedury, a wiele z czynności kontrolnych chce uprościć i realizować zdalnie m.in. przy wsparciu analityki. W projekcie dotyczącym tych zmian znalazł się m.in. zapis o lustracji kontrolerów, a także ich certyfikowaniu. Dwa głośne w ostatnich latach hasła to opieka koordynowana lub kompleksowa oraz rejestry. W obydwu są nowe projekty. Resort zdrowia ma już projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie rejestru endoprotezoplastyk, a zapowiada też m.in. hematooonkologiczny. Mają w nich być m.in. informacje o skuteczności leczenia, liczbie osób pod opieką danego ośrodka. W przypadku opieki kompleksowej mamy zapowiedzi projektów m.in. w neurologii i dermatologii. A z gotowych dokumentów – sieć onkologiczną. W grudniu 2018 r. ma ruszyć pi-

opieki w wyniku zmiany wycen procedur oraz utrudnień dla prywatnych placówek. Czy to prawda? W 2017 r. liczba zgonów w Polsce wyniosła 405,6 tys. i była wyższa o 3,8 proc. w stosunku do 2016 roku. Największy wzrost dotyczył stycznia: liczba zgonów była wyższa o blisko jedną czwartą od stycznia poprzedniego roku. Po analizie potencjalnych przyczyn NFZ uważa jednak, że przyczyną był mróz i smog, a także większa liczba zachorowań na grypę.

Zmiany personalne lotaż Krajowej Sieci Onkologicznej. W pilotażu zaplanowano udział dwóch województw: dolnośląskiego i świętokrzyskiego. W pierwszym kwartale 2019 r. planowane jest rozszerzenie pilotażu o dwa kolejne województwa. W sumie uprawnienia pacjentów nie zmienią się znacząco w porównaniu do pakietu onkologicznego. Ale jak podkreśla MZ, teraz zapisy pakietu często nie są realizowane i to dzięki sieci ma się zmienić.

Leki Dodatkowe 50 mln zł doda jeszcze w tym roku budżet państwa do programu leków dla seniorów. Bez tego na listę nie można byłoby dopisać już żadnych nowych specyfików. Ale wciąż nie ma zapowiadanej zmiany planu finansowego Funduszu, która przewidywała znaczne zwiększenie ogólnych środków na refundację. Po miesiącach wyczekiwania pacjenci z hemofilią doczekali się podpisania programu na kolejne lata. Nowy Narodowy Program Leczenia Chorych na Hemofilię i Pokrewne Skazy Krwotoczne przewiduje m.in. uwolnienie listy leków, dzięki czemu będzie można elastyczniej wprowadzać nowe do finansowania z publicznych pieniędzy. Ma się też poprawić m.in. koordynacja leczenia. 16 ośrodków ma koordynować opiekę nad dorosłymi, a dla dzieci system koordynujący już działa. Każdy pacjent powinien mieć wydaną kartę chorego, potwierdzoną diagnozę, wydane zalecenia dla lekarza POZ. Opublikowano też nowy kalendarz szczepień. Ale nie ma w nim znaczących zmian – chodzi o przesunięcie terminów dwóch szczepień, ale nie dodano nowych.

Raporty NFZ przygotował raport dotyczący odnotowanego w zeszłym roku skoku liczby zgonów. Zdaniem części kardiologów przyczyną było pogorszenie dostępu do

Dotychczasowa wiceprezes KRUS Aleksandra Stanisława Hadzik została powołana na prezesa tej instytucji. Nie udało się natomiast do końca października wybrać nowego Rzecznika Praw Dziecka. Przed wyborami samorządowymi I i II tury mieliśmy wręcz wysyp konferencji związanych m.in. z przekazywaniem finansowania placówkom ochrony zdrowia. Przy okazji prezentowali się chętnie zdrowotni kandydaci. Jak sobie poradzili? Odpowiedzialny za informatyzację wiceminister Janusz Cieszyński został radnym stołecznego Mokotowa. Poseł Tomasz Latos z PiS, wiceprzewodniczący Sejmowej Komisji Zdrowia, ubiegając się o stanowisko prezydenta Bydgoszczy uzyskał blisko 27 proc. wszystkich głosów, ale to okazało się za mało. O to samo stanowisko, ale również bezskutecznie, walczył poseł Paweł Skutecki z Kukiz’15 z Komisji Zdrowia – w parlamencie „wsławił” się m.in. poparciem udzielonym środowisku antyszczepionkowców. Z kolei Waldemar Buda z PiS, który przygotowywał projekt Apteka dla Aptekarza, starał się o fotel prezydenta Łodzi. Wiele emocji wzbudził start w wyborach z listy PiS szefa organizacji ratowników medycznych, zwłaszcza, że sami ratownicy dowiedzieli się o tym dzień po podpisaniu przez ich reprezentantów porozumienia z MZ w sprawie rezygnacji z protestów. Roman BadachRogowski startując z list PiS do jednego z sejmików uzyskał poparcie 707 wyborców. Radnym nie został też Szymon Chrostowski, który z listy PiS kandydował na radnego sejmiku wojewódzkiego w Wielkopolsce. Za to farmaceuci radzili sobie lepiej. Stanisław Piechula, były prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Katowicach został burmistrzem Mikołowa, a Paweł Kulka radnym stołecznego Wilanowa. 

OSOZ Polska 10/2018

aktua l no ś ci

ra d ar epi d emio logiczny ( gru dzie ń 2 0 18 )

ALERGIA PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (grudzień 2018)

TREND W STOSUNKU DO listopada 2018

1 395

1 055

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (grudzień 2018)

TREND W STOSUNKU DO listopada 2018

Dolnośląskie

8 023

Kujawsko-pomorskie

5 999

Lubelskie

6 066

Lubuskie

6 439

Łódzkie

7 365

Małopolskie

7 444

Mazowieckie

9 049

Opolskie

5 825

Podkarpackie

6 589

Podlaskie

6 250

Pomorskie

6 601

Śląskie

6 406

Świętokrzyskie

5 597

Warmińsko-mazurskie

5 802

Wielkopolskie

7 250

Zachodniopomorskie

6 951

               

WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

85%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

735

Lubelskie

984

Lubuskie

913

Łódzkie

1 020

Małopolskie

1 121

Mazowieckie

1 344

Opolskie Podkarpackie

693 2 274

Podlaskie

921

Pomorskie

1 139

Śląskie

1 028

Świętokrzyskie

888

Warmińsko-mazurskie

908

Wielkopolskie

982

Zachodniopomorskie

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

OSOZ Polska 10/2018

59%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

aktua l no ś ci fakty

Wsparcie finansowe na informatyzację aptek Wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński i Prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej Elżbieta Piotrowska-Rutkowska ogłosili projekt wsparcia finansowego dla aptek. Projekt ma pomóc w terminowym wdrożeniu projektu e-recepty.

Deklaracja wsparcia dla aptek jest efektem negocjacji przedstawicieli resortu zdrowia z samorządem aptekarskim. Ministerstwo Zdrowia zaproponowało aptekarzom możliwość podwójnego uznania za koszt tych wydatków, które zostały od początku 2018 roku poniesione przez daną aptekę na sprzęt IT oraz oprogramowanie. Wsparcie finansowe dotyczyć będzie sprzętu potrzebnego do obsługi e-recepty, czyli komputerów, monitorów, a także oprogramowania. Plan wsparcia finansowego zakłada możliwość pomocy dla wszystkich aptek, które w 2018 roku dokonały zakupu sprzętu IT i płacą podatki w Polsce, ponieważ wsparcie dotyczy możliwości odliczenia pewnych kwot od podatku. Wstępnie określone zostały też założenia, które mówią, że jeden przedsiębiorca może dodatkowo odliczyć 19% podatku od zakupu sprzętu komputerowego za kwotę 3500 zł na jedno stanowisko komputerowe. Tego odliczenia może dokonać na 4 stanowiska w jednej aptece i maksymalnie na 4 apteki. Maksymalne kwoty odliczenia: stanowisko komputerowe w aptece – 3500 zł; 4 stanowiska w aptece – 14 000 zł; 4 ap-

teki – max. 56 000 zł; wsparcie finansowe – 19%. Przykładowa symulacja korzyści: – Zakładając, że 1 apteka dysponuje 4 stanowiskami komputerowymi, a 1 komputer kosztuje 3500 zł, aptekarz inwestuje 4 x 3500 zł, czyli 14 tys. zł, zwrot jaki może uzyskać z tego tytułu wynosi do 2700 zł. – Przy założeniu, że właściciel 1 apteki, dysponuje 1 stanowiskiem komputerowym, inwestuje w sprzęt 3500 zł, dodatkowy zwrot wyniesie do 700 zł. – Przy maksymalnym poziomie rocznych zakupów dla 1 przedsiębiorcy

(56 000 zł), dodatkowy zwrot wyniesie nawet 11 000 zł. Celem takiego rozwiązania jest likwidowanie barier informatycznych dla przedsiębiorców aptecznych znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Odzyskane dzięki wsparciu finansowemu pieniądze ułatwią im przygotowanie do wyzwań 2019 r., takich jak np. serializacja – zakup skanerów, czytników kodów kreskowych 2D itp. Datą graniczną skorzystania z tego wsparcia jest 31 grudnia 2018 r.  Źródło: Ministerstwo Zdrowia

» Pomoc dotyczy aptek, które w 2018 roku dokonały zakupu sprzętu IT i płacą podatki w Polsce.«

OSOZ Polska 10/2018

I nnowacje

A p l ikacje z d rowotne

Aysa

Healthy Drinks

Alky Recovery

Aplikacja, która odpowie na każde pytanie dotyczące kondycji skóry. Martwisz się nowo wykrytą zmianą? Niepokoi cię wysypka albo zaczerwienienie? Wystarczy zrobić zdjęcie i udzielić odpowiedzi na kilka pytań, aby otrzymać spersonalizowane wskazówki. Analiza stanu skóry przeprowadzana jest na podstawie biblioteki zawierającej 120 000 obrazów medycznych i 200 stanów skóry na każdym etapie rozwoju. Dla ochrony prywatności osób korzystających z aplikacji zastosowano system CoreML – wykonane zdjęcia nigdy nie wydostają się poza telefon.

Baza przepisów na zdrowe i łatwe do przyrządzenia soki i koktajle. Znajdziesz w niej informacji o wartościach odżywczych ulubionych napojów, szczegóły dotyczące ich korzyści zdrowotnych. Oprócz pojedynczych przepisów możesz tworzyć pełne tygodniowe plany. Ciekawą opcją są tzw. wyzwania, gdzie przepisy dobierane są pod osobiste cele, np. detoks, zdrowy sen, wzmocnienie odporności organizmu. Aplikacja opracowana przez Philipsa pomoże także w przygotowaniu listy zakupów potrzebnych na cały tydzień.

W 2017 roku problem alkoholizmu dotknął ok. 600 – 800 tysięcy Polaków. Osobom uzależnionym i im rodzinom ma pomagać przygotowana przez polski startup aplikacja Alky Recovery, która motywuje do zachowania trzeźwości, doradza i kontroluje samopoczucie. Użytkownik może porozmawiać na chacie z innymi osobami mającymi problem z alkoholem oraz z terapeutami. Baza ośrodków lecznictwa w Polsce ułatwia poszukiwanie profesjonalnej pomocy. W walce z nałogiem pomagają elementy grywalizacji – specjalne odznaki.

iOS | ENG Bezpłatna

iOS | Android | ENG | PL Bezpłatna

Android | PL Bezpłatna

OSOZ Polska 10/2018

I nnowacje

N owo ś ci / wyna l azki

Wygodny monitoring serca Chorzy na arytmię potrzebują stałego monitoringu pracy serca. Z nowym, ubieralnym EKG jest to o wiele łatwiejsze. W hiszpańskim wynalazku Nuubo, elektrody umieszczono w elastycznej opasce zakładanej tak samo jak podkoszulek, co nie krępuje ruchów pacjenta i nie utrudnia codziennego życia. Dane z elektrod spływają do małego urządzenia umieszczonego na tkaninie, a następnie przesyłane są bezprzewodowo do systemu analizującego wyniki elektrokardiogramu.

Okulary na chorobę lokomocyjną Producent samochodów Citroën opracował specjalne okulary – Seetroën – których celem jest minimalizowanie objawów choroby lokomocyjnej. Wypełnione niebieskim płynem oprawki okularów odtwarzają linię horyzontu, dzięki zawsze poziomemu ułożeniu cieczy. W ten sposób niwelowany jest tzw. konflikt sensoryczny. Po 10–12 minutach od ich założenia okulary powodują, że mózg synchronizuje się z ruchem odczuwanym przez ucho wewnętrzne, gdy oczy są skupione na nieruchomym przedmiocie.

OSOZ Polska 10/2018

I nnowacje

Detektor upadków

Inteligentne stopery

Walabot Home wprowadza na rynek proste urządzenie do monitorowania upadków – zwłaszcza osób starszych – w najbardziej wrażliwych miejscach w domu, czyli przykładowo w łazience. Po wykryciu nagłej zmiany położenia osoby, system dzwoni na wcześniej skonfigurowany numer telefonu.

Sleepbugs firmy Bose to stopery, które mają ułatwiać zasypianie poprzez wyciszanie dźwięków otoczenia i emitowanie przyjemnych odgłosów np. wiatru albo morskich fal. Zamiast tradycyjnych gąbek wkładanych do uszu, nowoczesny gadżet. Sen z powiek może jedynie spędzać cena (ok. 1 tys. zł).

Stróż koncentracji Dzięki rosnącej wiedzy na temat sygnałów wysyłanych przez nasz organizm, naukowcy na całym świecie opracowują nowe wynalazki pozwalające zmierzyć nie tylko stan zdrowia fizycznego, ale także psychicznego. Jednym z nich jest bezprzewodowy czujnik umieszczany na pasku od spodni, którego zadaniem jest kontrolowanie poziomu koncentracji. Foci został zbudowany w oparciu o tzw. neurooddychanie. Naukowcy odkryli, że wzorzec oddychania człowieka jest ściśle powiązany z podświadomymi stanami psychicznymi. Jeśli użytkownik jest skupiony lub rozproszony, znajduje to odzwierciedlenie w zmianie sposobu oddychania. Każdy z nas ma więc własny wzór oddechowy, którego skrupulatna analiza pozwala ustalać stan psychiczny.

OSOZ Polska 10/2018

I nnowacje

EDM nie od 2019 roku? Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie ogólnych warunków umów na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Znalazł się w nim zapis o częściowym uchyleniu obowiązku prowadzenia elektronicznej dokumentacji pacjenta w odniesieniu do historii choroby (świadczenia szpitalne) oraz zdrowia i choroby (ambulatoryjna opieka zdrowotna). Jak uzasadnia resort, proponowana zmiana wynika z faktu, iż świadczeniodawcy nie są obecnie dostatecznie przygotowani do wypełnienia obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej w odniesieniu do historii choroby oraz historii zdrowia i choroby. Zgodnie z planem, zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2019 roku.

E-zwolnienia bez zmian Weszła w życie ustawa o asystentach medycznych, dzięki której będą oni mogli m.in. wystawiać e-zwolnienia. Wszystko wskazuje na to, że te zaczną obowiązywać nieodwołalnie od 1 grudnia. Tak przynajmniej z końcem października zapowiedziała minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska. Od nowego roku jedyną dopuszczoną formą zwolnienia będzie forma elektroniczna. Ocenia się, że e-ZLA w październiku wystawiała ok. połowa uprawnionych lekarzy. Wprowadzenie uprawnień dla asystentów medycznych ma ułatwić przejście na e-ZLA.

MZ za telemedycyną Podczas XIV Forum Rynku Zdrowia Agnieszka Kister, szefowa Departamentu Funduszy Europejskich i e-Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia, powiedziała: – Jesteśmy na etapie negocjacji projektu telemedycznego, który będzie finansowany ze środków norweskich. Na pewno rozpoczniemy od wypracowania w ramach polsko-norweskich grup eksperckich złożonych przede wszystkim z praktyków – lekarzy, profesorów medycyny – pewnych ścieżek terapeutycznych. Wstępnie myślimy o siedmiu dziedzinach medycyny. Chcielibyśmy, by prace rozpoczęły się w pierwszej połowie przyszłego roku – tak, by maksymalnie w 2020 roku mieć już gotowe produkty.

AR podczas operacji Amerykańska Agencja Żywności i Leków wydała zgodę na wprowadzenie do praktyki klinicznej pierwszego rozwiązania medycznego opartego na rzeczywistości rozszerzonej (Augmented Reality, AR) i korzystającego z okularów HoloLens firmy Microsoft. Rozwiązanie wspomaga proces planowania zabiegu chirurgicznego. Zdjęcia diagnostyki obrazowej przetwarzane są w systemie IT na obrazy 3D. Po założeniu okularów HoloLens, lekarz widzi obrazy diagnostyki obrazowej 3D osadzone idealnie na ciele pacjenta. OpenSight AR może poprawić jakość operacji i procedury planowania zabiegów przez chirurgów. W SKRÓCIE Poradnik EDM | Naczelna Izba Lekarska opracowała kompendium dot. wdrażania elektronicznej dokumentacji medycznej: https://stom.hipokrates.org/edm/poradnik Ruszył pilotaż e-skierowania | Rozpoczął się od wdrożeń próbnych w Warszawie (medycyna sportowa i tomografia) oraz Polanicy-Zdroju (pełny zakres). WannaCry | Zeszłoroczny, bezprecedensowy atak hackerów na brytyjską ochronę zdrowia z pomocą WannaCry kosztował NHS (odpowiednik NFZ) 92 mln funtów. Irlandia inwestuje w e-zdrowie | Europejski Bank Inwestycyjny wesprze irlandzki program e-zdrowia kwotą 225 mln euro. Źródło: Nuubo, Citroën, Walabot, Bose, Foci AI, Rynek Zdrowia, Polityka Zdrowotna, MobileHealthNews OSOZ Polska 10/2018

I nnowacje

PACJENT A CYFRYZACJA Czy uważasz, że elektroniczna dokumentacja medyczna będzie dla pacjentów dobrym źródłem informacji o uzyskanych świadczeniach? 72% 0%

10%

20%

30%

Jakie informacje zawarte w elektronicznej dokumentacji medycznej mają Twoim zdaniem najważniejsze znaczenie dla Twojego zdrowia?

14% 40%

tak

50% nie

60%

70%

15%

80%

90%

100%

nie mam zdania

Wyniki badań laboratoryjnych, np. badań krwi

75%

Wyniki badań obrazowych, tj. rtg lub usg

59%

Rozpoznanie i historia choroby

55%

Informacje o przepisanych lekach

Które z poniższych świadczeń medycznych była/byś skłonna/y uzyskać wirtualnie?

40% 31%

Zalecenia z wizyt lekarskich

61%

Omówienie działań niepożądanych leków po wizycie

Dane dotyczące kosztów świadczeń zdrowotnych

52%

Nagła sytuacja wymagająca pomocy lekarza Konsultacja stanu zdrowia dziecka lub osoby starszej

26%

Szkolenie dla grupy pacjentów z danym problemem

26%

Wizyta kontrolna po leczeniu szpitalnym

24%

Badania profilaktyczne

23%

Dane osobowe, tj. wiek, miejsce zamieszkania

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Wybierz trzy powody dla których skorzystał(a)/byś z usług wirtualnego lekarza

88%

Jest dostępny wtedy, gdy go potrzebuję

72%

Oszczędza czas na szukanie pomocy lekarza

50%

Oszczędza koszty porad lekarskich

25%

Analizuje mój stan zdrowia i udziela porad

17%

Przekazuje mi wiele potrzebnych informacji

12%

Zapewnia mi poczucie poufności

Zapewnia mi poczucie bezpieczeństwa

10%

20%

30% 40%

50% 60% 70%

80% 90%

Do lekarza rodzinnego (POZ) chciał(a)bym się umawiać 65%

Przez internet

34%

Telefonicznie

Nie mam zdania Osobiście, stojąc rano w kolejce po „numerek” do rejestracji

1% 0%

OSOZ Polska 10/2018

10%

20%

2% 0%

Inne świadczenie

Inne

14%

Pierwszorazowa wizyta u danego lekarza

Dane dotyczące stylu życia

18%

Konsultacja z psychiatrą

Dane dotyczące szczepień

24%

Rutynowe okresowe badanie lekarskie

30%

40%

50%

60%

70%

10%

20%

30% 40%

50% 60% 70%

Doświadczenia innych krajów wskazują, że rozwiązania zdrowia cyfrowego poprawiają dostęp do informacji, wzmacniają kompetencje zdrowotne pacjentów i usprawniają działanie systemu ochrony zdrowia. Mimo bardzo ograniczonego upowszechnienia usług e-zdrowia w Polsce, pacjenci doskonale zdają sobie sprawę z korzyści digitalizacji. Dla nich ważne są konkretne ułatwienia dotyczące poruszania się po systemie ochrony zdrowia i korzystania z porad zdrowotnych: dostęp do e-konta zdrowia, konsultacje telemedyczne, możliwość uzyskania recepty przez internet. Z ankiety przeprowadzonej przez Fundację “MY Pacjenci” (grupa badawcza: 454 osoby) wynika, że pacjenci chcą cyfryzacji zdrowia i widzą w niej szansę na zmianę obecnej sytuacji.

Czy gdybyś mógł/mogła wybrać, wolał/wolałabyś: 29%

Kontakt wirtualny z lekarzem, bez konieczności czekania na wizytę 0%

10%

Wizytę osobistą u lekarza, na którą musiałbym dłużej czekać

37% 20%

30%

40%

20%

30%

40%

26%

22%

50%

60%

70%

50%

60%

70%

36%

zdecydowanie tak

raczej tak

7% 80%

90%

80%

90%

24%

raczej nie

zdecydowanie nie

6% 100%

nie mam zdania

Wskaż trzy najważniejsze korzyści z porady wirtualnej (telemedycznej) 84%

Krótszy czas oczekiwania na wizytę

65%

Niższe koszty leczenia

57%

Lepsze dostosowanie do planu dnia pacjenta

27%

Szybsze postawienie diagnozy

20%

Lepsze dostosowanie do planu dnia lekarza

10%

Zaangażowanie pacjenta w proces leczenia Skuteczniejsze leczenie

Wyższa jakość opieki

Większe bezpieczeństwo terapii

3% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Czy Twoim zdaniem przydatne byłoby rozwiązanie, które umożliwia gromadzenie i bezpieczne przechowywanie w jednym miejscu (np. portalu pacjenta) dotyczącej Ciebie dokumentacji medycznej w formie elektronicznej i udostępnianie jej wskazanemu przez Ciebie personelowi medycznemu lub świadczeniodawcom?

45% 0%

10%

33%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam nie mam zdania

Wyobraź sobie wirtualnego lekarza obsługiwanego przez sztuczną inteligencję, z którym możesz się skontaktować w dowolnym terminie, poprzez dowolne urządzenie takie jak komputer, tablet, telefon, zegarek, bez żadnych opłat. Możesz do niego napisać lub z nim rozmawiać we własnym języku. Wirtualny lekarz zadaje pytania dotyczące Twojego stanu zdrowia, udziela odpowiedzi i szczegółowych porad zdrowotnych, wystawia zwolnienia i skierowania, przepisuje leki, stawia diagnozę i pomaga poruszać się po systemie opieki zdrowotnej. Czy skorzystał(a)byś z usług takiego wirtualnego lekarza? 16% 0%

37%

10%

20%

30%

zdecydowanie tak

26% 40%

raczej tak

50% raczej nie

60%

12% 70%

zdecydowanie nie

80%

9% 90%

100%

nie mam zdania

Źródło: Fundacja „MY Pacjenci”, System informacji i wsparcia, jakiego potrzebują pacjenci, wrzesień 2018

OSOZ Polska 10/2018

R aport

Szpitale szukają jakości w AI „Ludzie nie mogą przewidzieć przyszłości. Za to maszyny mogą.” Levi Shapiro, innowator zdrowia cyfrowego, założyciel mHealth Israel, specjalnie dla OSOZ Polska przedstawia praktyczne rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji. Choć dziś wdrażane są przede wszystkim w innowacyjnych amerykańskich placówkach, za kilka lat dotrą do Europy. Powód jest prosty: jeżeli nie sięgniemy do nowych technologii, szpitale pogrążą się w rosnących kosztach i niskiej jakości usług. 20

OSOZ Polska 10/2018

R aport

Szpitale w Stanach Zjednoczonych coraz częściej angażują sztuczną inteligencję (AI), aby doskonalić opiekę nad pacjentem i wzmacniać tzw. doświadczenie pacjenta. Znajdujemy się w okresie pierwszej fali narzędzi AI w szpitalach. Obejmuje ona m.in. urządzenia oparte na asystentach głosowych (sterowanie głosowe) i systemy monitorujące zdrowie w czasie rzeczywistym. Te rozwiązania są już na wysokim poziomie rozwoju i stosunkowo łatwo je wdrożyć. Bardziej wyspecjalizowane rozwiązania AI wymagają większych nakładów finansowych. Na dojrzałych rynkach, takich jak rynek amerykański i europejski, opłacalność funkcjonowania szpitali i ich przyszłość będą zależeć od tego, czy będą zdolne przystosować się do ery sztucznej inteligencji. W Stanach Zjednoczonych 5 534 szpitale stoją w obliczu kryzysu egzystencjalnego (red.: w USA funkcjonuje system prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, szpitale muszą generować dodatni wynik finansowy, aby zapewnić ciągłość funkcjonowania). Średnie marże operacyjne spadły z 3,4 proc. w roku 2015, przez 2,7 proc. w r. 2016, do poniżej 2 proc. w r. obr. 2017. Jak podaje Centrum Zarządzania Usługami Medicare & Medicaid (The Center for Medicare & Medicaid Services – CMS) – oddział amerykańskiego Departamentu Zdrowia i Usług Społecznych (Department of Health & Human Services), wskaźnik średniej długości pobytu w amerykańskich szpitalach spadł z 9 dni w 1990 r. do ledwo powyżej 4 dni w 2017 r. Skomplikowany system płatności oraz większe koszty usług zmuszają szpitale do większych nakładów na wydatki administracyjne niż w innych krajach. Obecny poziom finansowania na poziomie 18 proc. PKB nie daje jednak zadowalających wyników i nie powoduje, że ochrona zdrowia funkcjonuje sprawnie. Spośród 20 krajów rozwiniętych, Stany Zjednoczone są obecnie na 19 miejscu pod względem przewidywanej długości życia mieszkańców. Jednym z narastających globalnie problemów jest brak wyszkolonej kadry lekarzy i pielęgniarek. Stowarzyszenie Amerykańskich Kolegiów Medycznych (Association of American Medical Colleges) przewiduje niedobór 100 000 lekarzy w 2030 r. Wdrożenie elektronicznej kartoteki pacjenta i rejestracji danych (Electronic Health Record – EHR) w ciągu ostatniej dekady przyniosło wiele korzyści, ale ma również szkodliwy skutek

» Na każdą godzinę z pacjentem lekarze poświęcają dwie godziny czasu administracyjnego.« uboczny, jakim jest piekło administracyjne. Prowadzenie EHR jest cytowane jako najczęstsza przyczyna wypalenia zawodowego lekarzy. Jego skala zbliża się obecnie do 50 procent. W rzeczywistości na każdą godzinę z pacjentem lekarze poświęcają dwie godziny czasu administracyjnego. Aby zrekompensować niedobór kadry oraz zautomatyzować część obciążeń administracyjnych, nieodzowna będzie sztuczna inteligencja. AI pełni m.in. rolę oszczędnego w eksploatacji narzędzia diagnostycznego, które może zrekompensować niedobory specjalistów. Sztandarowym przykładem jest diagnostyka obrazowa. Dokładność, z jaką maszyna potrafi odczytać i zinterpretować skan RM, TK bądź USG jest istotnie lepsza niż u ludzi. Radiologia, okulistyka, dermatologia i ginekologia to dziedziny, gdzie już dziś AI pomaga w diagnozie. Sztuczna inteligencja w szpitalu wymaga 5 elementów do wspomagania decyzji klinicznych: właściwych informacji (instrukcji postępowania opartych na dowodach) dla właściwych ludzi (cały zespół medyczny, łącznie z pacjentem) dystrybuowanych poprzez właściwe kanały (tj. EHR, urządzenia mobilne, portal pacjenta) przy użyciu właściwych formatów interwencyjnych (tj. zestawów zamówień, arkuszy przepływów, tablic informacyjnych, list pacjentów) we właściwych punktach przepływu pracy (dla podejmowania decyzji lub działania). Przez kolejne lata będziemy obserwować wyraźny podział na szpitale wykorzystujące technologię do pokrycia braku kadry specjalistów i niedoborów strukturalnych oraz szpitale pozostające w tyle. Oto lista możliwości AI, które coraz częściej adaptowane są w amerykańskich szpitalach.

Urządzenie głosowe Asystenci głosowi, jak Amazon Echo, Apple Siri, Google Home i Microsoft Cortana, bardzo szybko zdobywają rynek. Szacuje się, że do roku 2020 aż

50 proc. wszystkich wyszukiwań internetowych będzie realizowanych za pomocą komend głosowych. Z punktu widzenia ochrony zdrowia, najważniejszą kwestią jest zachowanie ochrony danych osobowych. Tego typu system może być kluczowym elementem przykładowo na oddziale intensywnej terapii, gdzie priorytetami są sterylne pola operacyjne i kontrola infekcji. Dlatego im mniejszy kontakt dotykowy z urządzeniami, tym lepiej. Szpital Boston Children wdrożył narzędzie sterowane za pomocą głosu w czasie rzeczywistym, pozwalające pielęgniarkom i lekarzom pozyskiwać różne informacje, zarówno administracyjne, jak i chirurgiczne. System „uczy się” poleceń administracyjnych i klinicznych, aby na bieżąco przewidywać zapotrzebowanie na informacje. Kolejna funkcjonalność systemu usprawnia proces walidacji przedoperacyjnej i sprawdzania list kontrolnych. Wprowadzenie list kontrolnych opartych na poleceniach głosowych w czasie rzeczywistym pomogło zmniejszyć liczbę błędów ludzkich. Systemy głosowe sprawdzają się w zwiększaniu zaangażowania pacjenta. Szpital Dziecięcy Cincinnati stosuje system AI do interpretacji objawów powszechnie występujących chorób. Z kolei pracownikom system dostarcza zindywidualizowanych wskazówek i instrukcji postępowania. Centrum Medyczne Beth Israel Deaconess (BIMDC) zastosowało narzędzie głosowe Alexa do poprawy poziomu doświadczenia hospitalizowanego pacjenta. Pacjenci pytają system o informacje, przykładowo na temat posiłków. Mogą też w ten sposób otrzymać objaśnienia wyników parametrów życiowych itp. W sieci ośrodków Northwell Health głosowe systemy domowe przewidują czas oczekiwania w pobliskich izbach przyjęć i w ośrodkach doraźnej opieki medycznej. Stowarzyszenie Commonwealth Care Alliance oraz Penn Medicine wprowadziły technologię aktywacji głosu w warunkach domowych, w tym planowanie usług, przypominanie o niezbędnych czynnościach terapetycznych, łączność z opiekunami, pomiary funkcji poznawczych. Tego typu ułatwienia mogą być szczególnie pomocne pacjentom o ograniczonej mobilności.

Urządzenia ubieralne Medyczne urządzenia ubieralne (tzw. wearables) sprawdzają się przede wszystkim w monitorowaniu stosowania się

OSOZ Polska 10/2018

R aport

pacjenta do zaleceń lekarskich. Pozwalają na bieżąco śledzić wyniki leczenia, szczególnie w chorobach przewlekłych, mierzyć parametry zdrowia i transmitować je w czasie rzeczywistym do centrum telemedycznego. Szpitale stosujące tego typu technologie podwyższają jakość usług medycznych, przykładowo w obszarze śledzenia chorób serca. Wearables wykorzystujące sztuczną inteligencję, połączone z elektroniczną kartoteką pacjenta, występują w różnych formach. Może to być np. opaska na rękę, plaster, czujnik, czapka, naszyjnik, okulary, inteligentne tekstylia, pasek, zegarek, słuchawka do ucha, tatuaż, kolczyk itp. Rośnie ich stopień zaawansowania technologicznego, a wraz z tym zakres mierzonych parametrów, do których dziś można już zaliczyć: puls, ciśnienie krwi, częstość oddechu, temperatura ciała/skóry, poziom nasycenia krwi tlenem. W ten sposób znajdują zastosowanie w monitorowaniu takich chorób jak bezdech senny, przewlekła obturacyjna choroba płuc, cukrzyca, choroby krążenia, choroby mózgowia, choroby przenoszone przez komary, niewydolność nerek, choroby układu szkieletowego, utrata słuchu itp. Pomagają zapobiegać poparzeniu słonecznemu (pomiar natężenie promieniowania UV), w identyfikacji położenia żył, wykrywaniu poziomu stresu czy diagnozie depresji. Urządzenia ubieralne oparte na chmurze, mimo że są podatne na ataki hackerów, wprowadzają do codziennej praktyki klinicznej zdalne, nieinwazyjne i ciągłe monitorowanie pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, znajdujących się w grupie ryzyka. Przykładem urządzenia sięgającego do technologii AI jest KardiaBand firmy AliveCor – system zatwierdzony w badaniach klinicznych prowadzonych przez Mayo Clinic oraz dopuszczony do stosowania przez FDA (amerykańską Agencję Żywności i Leków). To osobisty elektrokardiogram, który wykrywa migotanie przedsionków (atrial fibrillation – AFib) i hiperkalemię. Kolejnym urządzeniem jest OB Nest – zdalny monitor ciąży. Dla kobiet z ciążą niskiego ryzyka, technologia ubieralna połączona z rejestrem danych historycznych o ciąży zmniejszyła liczbę wizyt u lekarzy oraz lęk pacjentek. Szpitale będą musiały przestawić się z obsługi nagłych przypadków na kompleksowe leczenie chorób oraz profilaktykę, regulację stylu życia. Jest to szczególne ważne z punktu widzenia dwóch zjawisk: wyżu demograficznego (baby

OSOZ Polska 10/2018

» Do 2020 roku każdy nowy samochód będzie wyposażony w ok. 200 czujników. Podobnie monitorowane będzie ciało człowieka.« boomers) i tzw. „srebrnej fali” (silver tsunami, osoby w wieku 65+). Kolejny przykład: Szpital El Camino w Dolinie Krzemowej opracował czujnik bazujący na systemie AI do noszenia przez seniorów w celu przewidywania i zmniejszania liczby upadków, zarówno w szpitalu, jak i w domu. Upadki w szpitalach są przyczyną przedłużenia pobytu o średnio 6,3 dnia oraz źródłem dodatkowych kosztów na poziomie 14 000 USD (Agencja Badań nad Opieką i Jakością Służby Zdrowia – Agency for Healthcare Research and Quality). Połączenie czujników noszonych przez pacjentów z danymi EHR w zestawieniu z analitycznymi narzędziami przewidywania pomogły w okresie 6 miesięcy zmniejszyć liczbę upadków w szpitalach o 39%. To na razie pojedyncze przykłady innowacyjności. Szpitalne systemy IT nie są jeszcze gotowe na konsolidację urządzeń ubieralnych i danych generowanych przez pacjenta ze wszystkimi usługodawcami i płatnikami. Obecnie zaledwie 18,7 proc. szpitali deklaruje, że „często” stosuje dane od innych usługodawców w opiece nad pacjentem.

Doświadczenie pacjenta Doświadczenie pacjenta (ang. patient experience) to ogół wrażeń i interakcji, jakich doświadcza pacjent podczas obcowania z placówką medyczną. Oprócz kwestii finansowych, jest wiele innych

» Głosowe systemy asystujące oparte na AI gwarantują wsparcie w procesach klinicznych oraz sterylność na sali operacyjnej.«

powodów, aby maksymalizować ten aspekt opieki. Jednym z nich jest zwiększanie poziomu zadowolenia. Poziom satysfakcji klientów w amerykańskich szpitalach jest fatalny – prawie taki sam jak w przypadku usług miejskich, pocztowych i lotniczych (wskaźnik satysfakcji amerykańskiego klienta ACSIAmerican Customer Satisfation Index). Widząc dysfunkcjonalność obecnego systemu, na rynek wchodzą nowi gracze z innych branż, w tym m.in. sieci sprzedaży detalicznej jak Walmart, Walgreens czy CVS (jak również prawdopodobnie Amazon i Apple), oferując podstawową opiekę medyczną. Zmaksymalizowanie pozytywnego doświadczenia pacjenta z pomocą rozwiązań AI stało się priorytetem dla Henry Ford Health System w Detroit. Pacjenci przebywający w ośrodku otrzymują specjalną inteligentną opaskę zintegrowaną z elektroniczną kartoteką zasilaną danymi z różnych źródeł (e-dokumentacja medyczna, rejestry zewnętrze, dane generowane przez pacjenta). Opiekunowie otrzymują w czasie rzeczywistym sugestie i wytyczne w oparciu o indywidualne preferencje użytkowników oraz informacje zwrotne z urządzeń pomiarowych. Platforma uwzględnia również czynniki psychologiczne i behawioralne opieki nad pacjentem. To właśnie te elementy są często odpowiedzialne za słabe wyniki leczenia, wydłużony pobyt pacjenta w szpitalu i w efekcie – rosnące koszty. Informacje z elektronicznego rejestru są następnie przekazywane do lekarzy, psychiatrów, pielęgniarek, pracowników opieki społecznej i innych klinicystów wchodzących w skład zespołu opiekującego się pacjentem również poza szpitalem. Do 2020 r. każdy nowy samochód będzie posiadać ok. 200 czujników. Podobnie organizm człowieka zostanie poddany wszechstronnym pomiarom przez czujniki rozmieszczone w różnej formie, tak aby na bieżąco kontrolować parametry zdrowia, reagować z wyprzedzeniem – jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów – w przypadku niebezpiecznych zmian i prognozować zdrowie w przyszłości. Ta przemiana już się rozpoczęła i będzie się szybko pogłębiać powodując, że ochronę zdrowia czeka zwrot z tradycyjnego podejścia „leczenia w łóżku szpitalnym” w stronę „leczenia wyprzedzającego” i profilaktyki. Szpitale będą musiały zmienić swoje dotychczasowe podejście do opieki, stawiając pacjenta w centrum uwagi. 

rozmowy

Technologie pozwolą nam lepiej zadbać o pacjentów Narodowy Fundusz Zdrowia chce wykorzystać potencjał zdrowia cyfrowego oraz poszerzyć zakres swoich kompetencji jako płatnika o bezpośrednie inicjatywy na rzecz zdrowia pacjentów. O nowych e-usługach, telemedycynie oraz analizie gromadzonych danych statystycznych rozmawiamy z wiceprezesem NFZ Adamem Niedzielskim. OSOZ Polska 10/2018

rozmowy

» W perspektywie pół roku będziemy mogli pochwalić się bardziej konkretnymi informacjami o wdrożeniach rozwiązań telemedycznych.« Chce się Pan zmierzyć z zupełnie nowym wyzwaniem jakim jest wykorzystanie dostępnych danych do analiz Big Data. Do czego one posłużą? Podczas Forum eZdrowia w Gdańsku mówił Pan poza tym o planach dotyczących wprowadzenia profilowanej profilaktyki.

Generalnie widzę w tej chwili trzy sposoby wykorzystania danych zgromadzonych w systemach informacyjnych NFZ. Pierwszy z nich aktualnie jest już realizowany i polega na przetwarzaniu informacji w celach kontrolnych. Analizując dane poszukujemy tzw. obszarów ryzyka, czyli sytuacji związanych z prawdopodobieństwem wystąpienia nieprawidłowości. Zespół analityków, który docelowo będzie liczył 30 osób, poszukuje algorytmów, które po nałożeniu na bazę danych generują raporty o ryzykach. Zaczynając od najprostszych przykładów, porównujemy koszty refundacji leków na poszczególne osoby czy udzielanie świadczeń przez nieuprawnione podmioty. Stosujemy też o wiele bardziej zaawansowane metody analizy: skupienie świadczeniobiorców wokół wybranych podmiotów leczniczych czy wzorce zdarzeń medycznych (ścieżka pacjenta). W tym ostatnim przypadku weryfikujemy, czy dane zdarzenie jest spójne dla wzorca opisującego zachowanie chorego. Na koniec, zlecenia analityczne trafiają do kontroli – ponieważ jest ich dużo, chcemy zmienić ustawę w tym zakresie wprowadzając uproszczoną procedurę postępowania wyjaśniającego. Pozostałe dwie ścieżki wykorzystania danych rozwijamy koncepcyjnie. W pierwszej kolejności chcielibyśmy wykorzystać potencjał wspomnianych wcześniej ścieżek pacjenta w profilaktyce. Chodzi tutaj o to, że możemy dokonać predykcji dla danej osoby mając informacje o kilku zdarzeniach medycznych jej dotyczących, czyli przypisać ją do danej ścieżki pacjenta. Efektem takiego przypisania byłoby skierowanie pacjenta na celowane badania profilaktyczne, rozstrzygające, czy pacjent jest

OSOZ Polska 10/2018

w określonej grupie ryzyka. W tej chwili staramy się zbadać możliwość zastosowania takich ścieżek w przypadku udaru i zawału. Przyglądamy się też wykorzystaniu danych w procesie wsparcia decyzyjnego dedykowanego lekarzom. Oddanie do dyspozycji lekarzy coraz większej ilości danych o stanie zdrowia wymaga wsparcia w postaci algorytmów podpowiadających diagnozy. Pacjenci gromadzą coraz więcej informacji o stanie zdrowia – np. poprzez urządzenia typy wearables (red.: technologie ubieralne) – i żeby je skutecznie wykorzystać, trzeba myśleć o systemach wspomagających. To otwiera pole do zastosowania sztucznej inteligencji (AI). Zapowiada Pan również wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie telemedycyny…

Telemedycyna jest tylko wycinkiem szerszego zagadnienia innowacyjności w świadczeniach finansowanych przez płatnika. W moim przekonaniu nie wykorzystujemy w satysfakcjonującym stopniu potencjału nowoczesnych technologii. Dlatego powołaliśmy specjalną grupę zadaniową w NFZ, która ma zająć się wprowadzaniem nowych technologii do świadczeń finansowanych przez płatnika. Z jednej strony pracujemy nad rozwiązaniami systemowymi, które by to ułatwiły, a z drugiej – przeglądamy konkretne rozwiązania oferowane przez rynek. A jest ich naprawdę dużo. Nie tylko w kardiologii, z którą potocznie kojarzymy telemedycynę. Myślę, że w perspektywie pół roku będziemy mogli pochwalić się bardziej konkretnymi informacjami o wdrożeniach. Zdradzę tylko, że patrzymy na trzy segmenty: rozwiązania IT (aplikacje) dedykowane pacjentom, urządzenia zwiększające dostępność badań profilaktycznych i elektronizacja obiegu dokumentów wewnątrz NFZ. Planowana jest integracja ZIP z IKZ. Jakie informacje będzie mógł sprawdzić

pacjent na połączonym koncie zdrowia? Co zachęci tych, którzy nie mają ZIP, do korzystania z konta?

W przypadku tej integracji liderem projektu jest CSIOZ. Docelowo IKP wchłonie ZIP i będzie pełniło rolę jednego konta zdrowia pacjenta. Jako płatnikowi zależy nam, żeby takie konto umożliwiało weryfikację otrzymanych świadczeń i realizację jak największej liczby usług. Przyjazność tego rozwiązania ma zachęcać do interakcji, a nie tylko sprawdzania informacji. Chcielibyśmy też, aby IKP stało się platformą wspierającą działanie infolinii NFZ, którą uruchomimy w 2019 r. Chodzi o to, żeby osoba dzwoniąca, po uwierzytelnieniu mogła przy pomocy operatora z call-center przeprowadzać tzw. transakcje – zapis do lekarza, odwołanie wizyty itp. IKP powinno również umożliwiać udostępnianie danych medycznych lekarzowi, którego odwiedzi pacjent. Widzi Pan szansę na to, aby w najbliższym czasie pacjenci mogli korzystać z refundowanych telemedycznych konsultacji z lekarzem rodzinnym?

Takie rozwiązania powoli stają się standardem na świecie. I nie zawsze wymagają zmian regulacyjnych, a raczej przełamania schematów głęboko zakorzenionych w mentalności. Chodzi mi o to, że pacjent może preferować bezpośredni kontakt z lekarzem – niekoniecznie rozmowę za pośrednictwem internetu. Na szczęście stereotypy są przełamywane i ostatnie badania fundacji „MY Pacjenci” wskazują na rosnącą akceptację dla takich rozwiązań. Jeżeli środowiska pacjenckie i lekarzy rodzinnych będą akceptowały zdalne porady, to znajdziemy wspólnie rozwiązanie regulacyjne promujące taką metodę kontaktu. Jaka jest Pana wizja NFZ – z punktu widzenia cyfryzacji – za 5 lat?

Prowokacyjne pytanie, więc odpowiedź również będzie prowokacyjna. Mam nadzieję, że za 5 lat NFZ poprzez innowacyjne rozwiązania technologiczne i organizacyjne stanie się podmiotem nie tylko finansującym, ale biorącym bezpośrednio odpowiedzialność za zdrowie pacjentów – z infolinią udzielającą porad medycznych i centrami monitorowania w zakresie telemedycyny, które reagują na nagle zdarzenia. 

rozmowy

Foto: SITRA

Digitalizacja zdrowia po fińsku Finlandia zalicza się do trzech najsilniejszych światowych gospodarek w dziedzinie technologii medycznych. To kraj, w którym cyfryzacja jest filozofią poprawy jakości opieki nad pacjentem. Jak digitalizować ochronę zdrowia stawiając w centrum pacjenta? Na nasze pytania odpowiada Pia Heikkurinen z Fińskiego Funduszu Innowacji Sitra. W jaki sposób cyfryzacja pomaga Finlandii budować system ochrony zdrowia zorientowany na pacjenta, zrównoważony i wydajny?

Od wieków Finlandia przykłada dużą uwagę do zbierania danych. Od dłuższego czasu pracujemy również nad digitalizacją i harmonizacją danych w zakresie zdrowia i opieki społecznej. To się teraz opłaca zarówno dla fińskiego systemu opieki zdrowotnej, jak i obywateli Finlandii. Zgodnie z naszą wizją, dzięki lepszemu wykorzystaniu danych będziemy w stanie zmniejszyć nakład pracy pracowników służby zdrowia, wzmocnić pozycję pacjentów i stworzyć bardziej zrównoważony system opieki zdrowotnej.

Czy może Pani opisać cyfrowe usługi zdrowotne już dostępne dla pacjentów w Finlandii?

Wdrożyliśmy tzw. National Data Exchange Layer (red.: Narodowa Warstwa Wymiany Danych), która jest odpowiednikiem estońskiej X-road, platformy służącej do przesyłania informacji pomiędzy różnymi uczestnikami rynku zdrowia. Dzisiaj już możemy wymieniać dane medyczne nawet pomiędzy granicami. Tak się dzieje w przypadku Finlandii i Estonii. Uruchomiliśmy ponadto usługi w ramach internetowego konta zdrowia „My Kanta for Health”, szeroko stosowane przez pacjentów, mimo że są całkiem nowe. System zapewnia dostęp

do wszystkich informacji zdrowotnych, które system publiczny posiada na temat osoby składającej zapytanie. Dzięki platformie internetowej, pacjenci mogą odnawiać elektroniczne recepty na choroby przewlekłe, przeglądać zapisy związane z ich leczeniem, przechowywać testament i świadectwo dawstwa narządów, a także wyrażać zgodę na udostępnienie danych osobowych lub odmawiać ich ujawnienia.

OSOZ Polska 10/2018

rozmowy

» Dzięki cyfryzacji, mieszkańcy Finlandii stali się bardziej świadomi swojego stanu zdrowia, co ich motywuje do zdrowego stylu życia.« Co się zmieniło, odkąd wspomniane usługi cyfrowe zostały wdrożone na dużą skalę?

Udostępnianie pacjentom informacji medycznych wzmacnia ich pozycję w systemie opieki i pozwala samodzielnie zarządzać zdrowiem. Zapewnia także większą transparentność. Przykładowo, cały czas pojawiają się skargi i odwołania dotyczące sposobu rejestrowania danych medycznych przez pracowników ochrony zdrowia. Ponadto, system pozwala pacjentom oszczędzić czas, ponieważ nie muszą oni osobiście odwiedzać lekarza, aby otrzymać nową receptę. Mieszkańcy Finlandii stali się bardziej świadomi swojego stanu zdrowia, co z kolei ich motywuje do zdrowego stylu życia. Prosty przykład: w związku z wprowadzeniem usług elektronicznych odnotowano wzrost liczby firm świadczących usługi odnowy biologicznej, doradztwa w zakresie odżywania się i opieki zdrowotnej. Jakie elementy pozwoliły przyspieszyć proces cyfryzacji fińskiej opieki zdrowotnej?

Potrzeba reformy opieki zdrowotnej i społecznej zmieniła dynamikę publicznego systemu opieki zdrowotnej, otwierając go na działalność sektora prywatnego. Zmienia się także struktura finansowania. W przyszłości, pieniądze w systemie będą podążały za pacjentami. Kolejnym, bardzo ważnym czynnikiem był kontekst kulturowy. Społeczeństwo Finlandii jest bardzo otwarte na adaptację nowych technologii. Co warto podkreślić, do wprowadzania zmian związanych z cyfryzacją ochrony zdrowia podeszliśmy jednocześnie „od góry do dołu”, wprowadzając odpowiednie regulacje, jak i „od dołu do góry”, inicjując zmiany na najniższych poziomach systemu. W jaki sposób inicjatywy legislacyjne wzmocniły proces digitalizacji?

Wsparcie ze strony sektora administracyjnego było kluczowe dla całego pro-

OSOZ Polska 10/2018

cesu. Finowie bardzo przestrzegają prawa. Aby mogli wdrażać zmiany w życie, trzeba najpierw sprecyzować sprzyjające ramy prawne. Nasz rząd wyznaczył ambitne cele obniżania kosztów systemu, które chce systematycznie osiągnąć dzięki cyfryzacji i wdrażaniu nowych technologii oraz sztucznej inteligencji. Które z obecnie prowadzonych projektów są kluczowe dla całego procesu cyfryzacji?

My Data, czyli inicjatywa mająca na celu pomóc ludziom w uzyskaniu większej kontroli nad swoimi danymi osobowymi. Zdajemy sobie sprawę, że wkrótce większość informacji dotyczących zdrowia pacjenta będzie pochodzić spoza placówek opieki zdrowotnej. Ludzie generują dane dotyczące zdrowia i samopoczucia w skali, z jaką nigdy wcześniej nie mieliśmy do czynienia. Chodzi o dane zbierane z pomocą inteligentnych zegarków, trackerów zdrowia, wszechobecnych czujników. Nasuwa się zatem pytanie: w jaki sposób dane te można wykorzystać w celu lepszej opieki nad pacjentami? Jaka część z nich będzie miała zna-

czenie dla lekarza? Jak stworzyć odpowiednie mechanizmy udostępniania? Które etapy digitalizacji fińskiego systemu zdrowia były najtrudniejsze?

Polityka stała się źródłem ogromnych opóźnień digitalizacji. Reformę opieki zdrowotnej i socjalnej podejmowano już wcześniej. Bezskutecznie. Obecnie jest dyskutowana w fińskim parlamencie i pojawiła się nadzieja, że wkrótce nowe prawodawstwo zostanie uchwalone. Tym razem jednak podmioty świadczące opiekę zdrowotną i społeczną są dobrze przygotowane do rozpoczęcia pełnego wdrażania reformy. Jedną z ustaw omawianych przez Parlament jest Prawo Wtórnego Wykorzystania Danych Pacjenta (red.: Law of the Secondary Use of Patient Data). Ustawa umożliwiłaby utworzenie nowego organu – Centrum Zdrowia Cyfrowego (red.: The Digital Data Hub). To swego rodzaju uniwersalny sklep z danymi dotyczącymi opieki zdrowotnej, dostępny zarówno dla naukowców, jak i dla programistów. Jego celem jest wzmocnienie badań naukowych i budowa rozwiązań opartych na najlepszych praktykach i wiedzy. Wszystko jest gotowe do uruchomienia, czekamy jedynie na nowe rozwiązania prawne. Ponadto, gdy kilka lat temu uchwalono bardzo postępowe prawo w zakresie biobanków, rozpoczęła się szeroka dyskusja na temat etyki dzielenia się danymi. Debata ponownie odżywa, gdyż nowa ustawa genomiczna została przekazana Parlamentowi. 

Narodowe Archiwum Informacji o Zdrowiu Największym krajowym projektem cyfrowej opieki zdrowotnej w Finlandii jest serwis Kanta (National Archive of Health Information). Kanta to jeden z najbardziej rozwiniętych systemów tego typu na świecie, obejmujący cały fiński sektor publicznej opieki zdrowotnej, jak również większość sektora prywatnego. Rozwój Kanta rozpoczął się w 2005 r., a pierwsze przepisy dotyczące usług cyfrowych zostały wprowadzone w 2007 r. Serwis Kanta obejmuje Repozytorium Danych Pacjenta, elektroniczne recepty i platformę internetową My Kanta. My Kanta to zdrowotne e-konto obywatela i interfejs do repozytorium danych pacjenta. Umożliwia przeglądanie dokumentacji medycznej za pośrednictwem internetu, zapewnia wybranym pracownikom służby zdrowia dostęp do informacji na temat pacjenta. Dane medyczne pacjentów są przechowywane w bezpiecznym miejscu i podążają za pacjentem w formie elektronicznej, bez względu na to, którego dostawcę opieki zdrowotnej odwiedza. Mieszkańcy Finlandii mogą poprosić o odnowienie cyfrowych recept przez internet, co zmniejszyło liczbę wizyt w placówkach opieki zdrowotnej. Najnowsza, niedawno uruchomiona funkcja na e-koncie zdrowia Kanta umożliwia pacjentom samodzielnie wprowadzać dane – np. z aplikacji mobilnych. Następnie pacjent może wybrać, którzy pracownicy służby zdrowia mają prawo przeglądać te informacje. W przyszłości Kanta będzie również zawierać dane dotyczące usług społecznych.

rozmowy

Farmacja przyszłości – więcej niż produkcja tabletek Eugene Borukhovich – Dyrektor Wydziału Zdrowia Cyfrowego i Innowacji w Bayer AG oraz lider cyfrowej transformacji na rynku farmaceutycznym – odpowiada na pytania dotyczące wyzwań dla firm farmaceutycznych w związku z postępującą digitalizacją. Jak cyfrowa transformacja w opiece zdrowotnej wpłynie na rynek farmaceutyczny?

Po pierwsze, cyfryzacja już tu jest i będzie stanowiła wyzwanie dla istniejących modeli biznesowych przez wiele kolejnych lat. Spoglądając na ekosystem zdrowia i opieki jako całość, można wyróżnić wiele składowych: firmy zajmujące się zdrowiem i mające bezpośredni dostęp do konsumentów, znające ich preferencje i zachowania, szpitale, ubezpieczycieli zdrowotnych zarządzających ryzykiem. Każdy z tych podmiotów ma inną rolę i możliwości wykorzystania narzędzi cyfrowych. Niektóre szpitale wprowadzają własną generyczną wersję leków, firmy ubezpieczeniowe coraz mocniej wykorzystują interakcje cyfrowe i telemedycynę, a firmy zajmujące się zdrowiem – przychodnie lekarskie – mogą analizować dane pacjentów, aby lepiej zapobiegać chorobom i modyfikować zachowania. Branża farmaceutyczna powoli, ale zdecydowanie dąży do tego, aby leki wprowadzać na rynek szybciej, w sposób spersonalizowany. Firmy farmaceutyczne odkrywają stopniowo nowe modele funkcjonowania uwzględniające zaangażowanie pacjentów. Mówię w tym przypadku o podejściu „Pill+”, czyli wyjściu poza sprecyzowany zakres biznesowy w postaci produkcji farmaceutyków. Nasuwa się pytanie, jak szybko możemy przesunąć się w kierunku personalizowanej medycyny i opieki zdrowotnej?

Cyfryzacja zmienia doświadczenia pacjenta i interakcje między firmami farmaceutycznymi, lekarzami i pacjentami. W jaki sposób dzisiejsze modele i rozwiązania w zakresie opieki zdrowotnej będą musiały zostać przeprojektowane, aby nadążać za oczekiwaniami pacjentów?

Projektowanie skoncentrowane na człowieku stało się ważnym hasłem. Moim zdaniem, każda duża firma z branży opieki zdrowotnej musi przyjąć następujące podejście: zrozumienie niezaspokojonych potrzeb konsumentów opieki zdrowotnej. Innym aspektem zmian, które już się dokonują, jest koncepcja „współpraca jako nowa forma konkurencji”. Dziś jest oczywiste, że żadna duża lub mała firma nie może realizować biznesu samodzielnie.

Pacjenci kupują leki w aptece na podstawie opinii znajomych albo sugestii „Dr Google”. Jak ta „podróż pacjenta” w farmacji zmieni się w przyszłości?

Nie będę pierwszą osobą, która powie, że tzw. „googling“ trwa od wielu lat. Pacjenci i pracownicy służby zdrowia mają dostęp do coraz większych zbiorów informacji. Tym, czego im brakuje, jest wiedza. Przekształcenie napływających codziennie danych z różnych miejsc i o różnych charakterze wymagać będzie wykorzystania najnowszych technologii. Dzięki nim pacjenci zyskają dostęp do personalizowanej wiedzy na dedykowanych platformach konsumenckich, a lekarze – do wyselekcjonowanych informacji i najważniejszych faktów zdrowotnych. Tylko w ten sposób będzie można wyeliminować ryzyko wynikające z korzystania z niezaufanych źródeł informacji. 

» Pacjenci i pracownicy służby zdrowia mają dostęp do informacji, ale nie do wiedzy.«

OSOZ Polska 10/2018

praktycznie l egis l acja

Nowe zasady kontroli przez NFZ Czy świadczeniodawców czeka rewolucja w przeprowadzaniu u nich kontroli? Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik

Zasady sprawowania nadzoru i kontroli prawidłowości udzielania świadczeń w oparciu o umowę z NFZ zostały opisane w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz wydanym do niej rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu przeprowadzania kontroli przez podmiot zobowiązany do fi-

OSOZ Polska 10/2018

nansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych (Dz.U. 2004 Nr 274 poz. 2723). Zgodnie z przedstawionym projektem nowelizacji ustawy, już wkrótce dotychczasowe reguły mogą ulec zmianie. Art. 64 opisujący szczegółowe zasady przeprowadzania kontroli oraz wydane na jego podstawie rozporządzenie mają zostać uchylone, a w ich miejsce pojawić ma się wyodrębniony dział ustawy, w którym na nowo uregulowane zostaną zasady kontroli udzielania świadczeń.

Centralizacja struktur Jak dotąd realizacja kontroli przewidziana była jako zadanie własne dyrektorów oddziałów wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia. Kompetencja Prezesa NFZ w tym zakresie ogranicza się do wyjątkowych sytuacji. Zmiana w ustawie będzie wiązała się z przeniesieniem podległości służbowej pracowników kontroli oddziałów wojewódzkich Funduszu do struktur centrali. Plan kontroli i jego wykonanie będzie zatem uzależnione od decyzji podejmowanych centralnie. Obec-

praktycznie

nie, jak wskazano w uzasadnieniu projektu, dobór grup i profilu działania świadczeniodawców objętych przeprowadzanymi kontrolami, ale i oceny oraz skutki różnią się w zależności od oddziału prowadzącego kontrolę. Jako jeden z argumentów za centralizacją struktur odpowiedzialnych za kontrolę pojawić się może zatem konieczność równego traktowania świadczeniodawców, niezależnie od województwa.

Zawód kontroler Jako kolejny cel wprowadzanych zmian wskazuje się podniesienie rangi zawodu kontrolera poprzez wprowadzenie wymogów dotyczących odpowiedniego przeszkolenia oraz złożenia egzaminu kwalifikacyjnego na stanowisko kontrolera w NFZ. To oznacza wprowadzenie rozwiązań analogicznych do kadry kontrolerskiej Najwyższej Izby Kontroli czy Krajowej Administracji Skarbowej. Ponadto kontroler, podczas przeprowadzania kontroli albo poszczególnych czynności kontrolnych, korzystać ma z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych. To kolejne już wzmocnienie uprawnień kontrolera po zastąpieniu w 2015 roku w nowym rozporządzeniu dotyczącym ogólnych warunków umów kary umownej do 2% kwoty zobowiązania wynikającego z umowy za każde stwierdzone naruszenie w przypadku udaremnienia czynności kontrolnych, karą za same ich utrudnianie. Kontrolerzy będą działać w ramach nowo utworzonego korpusu kontrolerskiego. Wyeliminuje to także obecnie nierzadką sytuację, w której pracownicy wydziałów kontroli oddziałów wojewódzkich Funduszu realizują w ramach stanowisk pracy zadania, które nie są bezpośrednio związane z kontrolą, a zatem nie wykorzystują w pełni swojego potencjału zawodowego. Regulacje korzystniej niż dotąd kształtujące sytuację prawną kontrolerów i wskazanie jasnej ścieżki zawodowej mają być także zachętą dla nowych kadr, których niedobór jest teraz zauważalny.

Bez zaskoczenia Istotną zmianą dotyczącą sposobu realizacji kontroli może być konieczność zapowiedzenia kontroli, co do zasady najpóźniej na 7 dni przed jej rozpoczęciem, nie zaś jak ma to obecnie miejsce poprzez wręczenie zawiadomienia o kontroli najpóźniej w chwili rozpoczęcia czynności kontrolnych. To dość za-

» W 2017 roku skutki finansowe kontroli określone w wystąpieniach pokontrolnych wyniosły łącznie 53 785 686,85 zł.« skakująca propozycja, biorąc pod uwagę fakt, że według danych prezentowanych przez NFZ, w 2017 roku na łącznie 1929 kontroli przeprowadzonych przez oddziały wojewódzkie NFZ w obszarze świadczeń opieki zdrowotnej, 822 umowy skontrolowane zostały w trybie kontroli planowych, natomiast aż 1227 umów w ramach kontroli doraźnej. Kontrole doraźne realizowane przez oddziały miały charakter interwencyjny, wynikający z potrzeby pilnego zbadania nagłych zdarzeń – wskazano tu jako przesłanki priorytety kierownictwa, bieżące analizy danych o zrealizowanych świadczeniach, doniesienia prasowe czy skargi. Wpisanie do ustawy obowiązku uprzedniego poinformowania o zamiarze przeprowadzenia kontroli znacząco pogorszy sprawność operacyjną Funduszu w tym zakresie. Skrócona ma natomiast zostać procedura postępowania po kontroli. Wprowadzenie jednolitego dokumentu wystąpienia pokontrolnego wraz z określeniem trybu odwoławczego ma zastąpić obecne dwuetapowe postępowanie. Wystąpienie pokontrolne ma zawierać zarówno ustalenia stanu faktycznego, jak i ocenę skontrolowanej działalności oraz ewentualne zalecenia pokontrolne. Ma to skrócić postępowanie o około 30 dni. Przewidziano, że podmiot kontrolowany będzie miał prawo wnieść pisemne zastrzeżenia do wystąpienia w ciągu 14 dni. Nie wzięto zatem pod uwagę często podnoszonego przez świadczeniodawców problemu z brakiem możliwości przywrócenia terminu na zgłoszenie zastrzeżeń w przypadku wystąpienia siły wyższej czy chociażby wskazania na 14 dni roboczych na wniesienie zastrzeżeń zamiast 14 dni kalendarzowych.

także w zakresie formalnego umocowania asystentów medycznych do wsparcia tego procesu, wprowadzanie elektronicznej historii choroby oraz historii zdrowia i choroby, zmiany standardów organizacyjnych, wprowadzanie nowego modelu POZ czy chociażby nadal budzący wiele wątpliwości proces dostosowywania podmiotów do wymogów RODO – to tylko niektóre z kwestii wymagających szczególnej uwagi zarządzających placówkami medycznymi. W nieodległej perspektywie pojawia się także e-skierowanie i e-recepta, które będą kolejnymi obszarami podwyższonego ryzyka w przypadku kontroli. Tymczasem obok nowych wyzwań organizacyjnych pojawić mają się także nowe procedury kontroli, na poznanie których świadczeniodawcy mogą nie znaleźć czasu. Jakkolwiek w 2017 roku skutki finansowe kontroli określone w wystąpieniach pokontrolnych wyniosły łącznie 53 785 686,85 zł, z perspektywy pacjenta nadal najistotniejsze pozostaje, by każdy świadczeniodawca respektował zasady udzielania świadczeń wynikające z przepisów prawa, a nie z wewnętrznych zwyczajów przyjętych w szpitalu czy przychodni. Przede wszystkim zatem proces ujednolicania postępowań kontrolnych prowadzonych przez różne oddziały wojewódzkie powinien rozpocząć się od spójnych interpretacji prawa dokonywanych przez poszczególne oddziały wojewódzkie NFZ, przejrzystej i praktycznej informacji dla świadczeniodawców oraz ustawicznych szkoleń dla personelu. Okazuje się, że także w tym przypadku lepiej postawić na profilaktykę niż działania naprawcze. 

Czas wdrożeń Jeżeli spojrzeć na system z perspektywy wdrażanych w najbliższym czasie zmian, niepokoić może dodawanie do nowych zasad udzielania i dokumentowania świadczeń, nowych reguł weryfikacji prawidłowości wykonania umowy z NFZ. Wdrożenie e-ZLA, w tym

OSOZ Polska 10/2018

praktycznie E -z d rowie na ś wiecie

7 przykładów zastosowania sztucznej inteligencji (AI) w ochronie zdrowia

Innowacje wzmocnią ochronę zdrowia, ale mogą pogłębiać nierówności

To ochrona zdrowia będzie sektorem, gdzie nowe technologie dokonają największych zmian. Diagnoza stanie się szybka i celna, a leczenie – spersonalizowane. Urządzenia ubieralne będą stałym elementem profilaktyki, dzięki nim dowiemy się o chorobie zanim pojawią się pierwsze objawy. Dzięki AI staniemy się lekarzami dla samych siebie. Na stronach Światowego Forum Ekonomicznego zebrano 7 najciekawszych obszarów innowacji medycznych opartych na sztucznej inteligencji: diagnoza raka skóry (precyzyjniejsza niż dokonywana przez lekarzy) oraz chorób oczu (na podstawie zdjęć), rozwój nowych leków, przewidywanie czasu wybudzenia ze śpiączki, automatyczna interpretacja obrazów medycznych, rozpoznawanie objawów depresji, roboty pomagające lekarzom w zapamiętywaniu danych przekazanych przez pacjenta.

Od diagnozy chorób na odległość na obszarach, gdzie brak jest lekarzy, do monitorowania sytuacji epidemiologicznej z pomocą prostych systemów sprawozdawczych opartych na telefonach komórkowych – technologie komunikacyjne znajdują szerokie zastosowanie także w krajach słabo rozwiniętych. Paradoksalnie, rozwiązania mobilne mogłyby być mocnym orężem w walce z takimi masowymi zabójcami jak malaria albo Ebola. Tymczasem – przede wszystkim za sprawą prywatnego finansowania ich rozwoju – największa uwaga skupia się na poprawie jakości ochrony zdrowia w krajach rozwiniętych. Beneficjentami mobilnych aplikacji zdrowotnych i urządzeń ubieralnych są osoby lepiej usytuowane. W ten sposób zdrowie cyfrowe, jeżeli nie będzie wsparte finansowaniem rządowym, może powiększyć nierówności zdrowotne.

Google uczy maszyny przewidywania, kiedy pacjent umrze

Głos jako nowy parametr zdrowia

Źródło: World Economic Forum

Od lat lekarze i szpitale zmagają się z rosnącym problemem będących efektem stopniowego wdrażania elektronicznych kartotek pacjenta – analizą ogromnych zbiorów informacji. Teoretycznie dane mogą ratować ludzkie życie dzięki zastosowaniu algorytmów, z kolei systemy sztucznej inteligencji powinny przejąć obowiązek sortowania i przetwarzania danych pozwalając lekarzom więcej czasu spędzić na bezpośrednim kontakcie z pacjentem. Budową systemów pozwalających przewidywać rozwój stanu zdrowia zajmuje się także gigant internetowy – Google. Jeden z ostatnich projektów zrealizowanych wspólnie z Uniwersytetem w Kalifornii i Chicago polegał na opracowaniu modeli predykcyjnych na podstawie 46 miliardów anonimowych informacji zebranych z e-kartotek pacjentów. Algorytmy to przyszłość szpitali. Źródło: Bloomberg

OSOZ Polska 10/2018

Źródło: Financial Times

Rozwój technologii medycznych w ostatnich dziesięcioleciach skupił się na analizie składu krwi (badania laboratoryjne), zdjęć medycznych (diagnostyka obrazowa), dźwięków płuc i serca (stetoskop). W tym zakresie dokonał się ogromny postęp – diagnoza stała się precyzyjniejsza i szybsza. Z drugiej strony zupełnie zignorowany został głos pacjenta, jako pierwszy sygnał mogący świadczyć o wielu chorobach. Dotąd nie mieliśmy też odpowiednich narzędzi, aby analizować niesłyszalne dla ucha lekarza niuanse w tonie głosu pacjenta. To się zmienia dzięki stopniowemu upowszechnieniu się asystentów głosowych jak Alexa, Siri albo Google. Wsparte systemami sztucznej inteligencji mogą wychwytywać zmiany świadczące o depresji, chorobie Parkinsona, udarze mózgu czy zwykłym przeziębieniu. Przybywa badań nad zmianami głosu w wyniku chorób. Każdy z nas posiada urządzenie, które mogłoby przeprowadzić diagnozę – telefon komórkowy. Źródło: Forbes

praktycznie

O bezpieczeństwie. To naprawdę ważne Pracując w szpitalach musimy pamiętać, że powierzono nam bezpieczeństwo pacjentów, nie tylko to zdrowotne, ale także – co jest równie ważne – bezpieczeństwo danych osobowych i prywatność. Wojciech Zawalski

Kevin Mitnick, znany, już były hacker obecnie zajmujący się bezpieczeństwem, przeprowadzający audyt zabezpieczeń na zlecenie dużych banków i firm zwraca uwagę na jedno, słabe ogniwo każdego systemu zabezpieczeń – czynnik ludzki. Trudno sobie wyobrazić, żeby ktoś nosił w portfelu kartę kredytową i zapisany do niej PIN. Ale tak naprawdę,

ilu z czytających te słowa widziało taką scenę wśród najbliższych? A jak to wygląda w naszych szpitalach? Wystarczy wejść do kilku kolejnych dyżurek czy sekretariatów, rozejrzeć się dobrze, podnieść klawiaturę, spojrzeć na tablicę korkową czy leżący na biurku kalendarz – zdarza się, że w tych miejscach można znaleźć hasło. Kiedy szkolę pracowników szpitali z zasad bezpieczeństwa albo przeprowadzam audyt, bez znaczenia czy w pub-

licznym, czy też prywatnym szpitalu, taki sposób „ukrycia” hasła spotykam nagminnie. Po to są szkolenia, audyty (trzeba je powtarzać), żeby eliminować słabe ogniwa w łańcuchu zabezpieczeń. W naszych systemach mamy mnóstwo wrażliwych danych: adresy, numery PESEL oraz to, co najbardziej newralgiczne, czyli szczegółowe dane dotyczące zdrowia i choroby. Należy dołożyć wszelkich starań, żeby zminimalizować prawdopodobieństwo „wycieku” danych. Jeżeli ktoś miał wątpliwości dotyczące tego, kto odpowiada za bezpieczeństwo tych danych, to dziś, po wejściu w życie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych (RODO), nikt już nie

OSOZ Polska 10/2018

praktycznie

» Za bezpieczeństwo danych odpowiada każdy z nas! Ale to na dyrektorze ciąży obowiązek dokonania audytu systemów bezpieczeństwa i szkolenia personelu.« powinien ich mieć. Za bezpieczeństwo danych odpowiada każdy z nas! Ale to na dyrektorze ciąży obowiązek dokonania audytu systemów bezpieczeństwa i szkolenia personelu. Włamać można się do każdego systemu. To kwestia mocy obliczeniowej użytej do łamania haseł. Na całe szczęście w przypadku systemów szpitalnych zachowanie elementów dotyczących fizycznego zabezpieczenia dostępu do danych i właściwej polityki bezpieczeństwa tworzenia haseł ustrzeże nas w zupełności. Problemy poruszane w tym artykule dotyczą również nas wszystkich, prywatnie korzystających ze swoich własnych komputerów i urządzeń mobilnych. Ja się zabezpieczyć? Po pierwsze zadbajmy o regularny audyt fizycznego zabezpieczenia systemów wykonany przez firmę zewnętrzną, a nie przez naszych informatyków! Oni są zainteresowani udowodnieniem, że wszystko jest w porządku. Firma zewnętrzna – wręcz przeciwnie. Proste rzeczy, na które należy zwrócić uwagę, to przykładowo, czy wszystkie dyski są szyfrowane na poziomie sprzętowym. Samo hasło nie wystarczy. Dane trzeba szyfrować. Dostęp do wszelkiego rodzaju elementów architektury sieciowej, ruterów, switchy czy nawet samych kabli absolutnie nie może być dostępny dla osób postronnych. No i oczywiście wszelkie serwery z danymi powinny być szyfrowane. Na szczęście dziś już chyba nie da się inaczej. Powinny być również zabezpieczone przed nieautoryzowanym dostępem i kradzieżą. Truizmem jest przypominanie, że dane powinniśmy zabezpieczać wykonując ich backup z uwagi na możliwość pożaru, kradzieży powodzi itd. Nieodzowne jest przechowywanie backup’u w chmurze. Wybierając tzw. data center (miejsce archiwizacji naszych danych), zwracajmy uwagę na certyfikację TIER (w skali od 1 do 4. TIER 4 oznacza najwyższy stopień bezpieczeństwa), a także na firmę zarządzającą. Jeżeli używamy połączeń bezprzewodowych, korzystajmy z tunelowania.

OSOZ Polska 10/2018

Zasada ta dotyczyć powinna wszystkich sieci, z jakimi się łączymy. Utworzenie połączenia VPN, czy to w naszej prywatnej komórce, czy też w szpitalnej sieci ustrzeże nas przed wykradzeniem danych. Połączenia sieciowe należy bezwzględnie szyfrować. W uproszczeniu, sieć VPN gwarantuje nam, że nikt postronny nie dowie się, co oglądamy i przesyłamy przez sieć. Abonament na komórkę za dobry VPN to tylko kilkadziesiąt złotych rocznie i każdy z nas jest w stanie zainstalować taką sieć samodzielnie. W sieci szpitalnej informatycy zadbają o to „bezpłatnie”. Łącząc się z WiFi unikajmy sieci niezabezpieczonych hasłem. Hasło jest elementem szyfrowania. Sieci bez haseł umożliwiają każdemu śledzenie ruchu w takiej sieci. Nieodzownym elementem bezpieczeństwa jest blokowanie wszystkich portów, które nie są absolutnie niezbędne do pracy. Minimum koniecznym jest zablokowanie dostępu poprzez USB dla podłączenia pendrive, płyt CD czy też kart SD. Ulubionym sposobem wejścia z zewnątrz do systemu, używanym przez hackerów, jest podrzucenie pendrive, który posiada w sobie złośliwy kod otwierający nasz system. Jak się to robi? Wystarczy przekazany nam przez zewnętrzną firmę pendrive zawierający np. materiały promocyjne. Innym sposobem jest podrzucenie na korytarzu lub bezpośrednio do pokoju lekarskiego płyty CD lub pendrive z napisem „wynagrodzenia – listopad”. Mamy 100% pewności, że ktoś za chwilę włoży go do komputera i nieszczęście gotowe. Kolejnym miękkim podbrzuszem są linki w e-mailach. Po pierwsze, nie klikamy w żadne linki w korespondencji. Po drugie, nie otwieramy filmów, dokumentów, zdjęć, których się nie spodziewamy. Nawet jeżeli przyszły z konta naszego bliskiego przyjaciela. Oczywiście system antywirusowy regularnie, automatycznie uaktualniany jest niezbędnym elementem każdego urządzenia, także tabletu i smartfonu. Posiadacze urządzeń Apple mają

łatwiej, albowiem architektura systemu operacyjnego iOS i tworzenie bezpiecznych przestrzeni dla każdej aplikacji uniemożliwia klasyczny atak z wykorzystaniem wirusa i na te urządzenia antywirusów po prostu nie ma. Jeżeli używamy Windows lub Android to antywirus jest konieczny. Oczywiście systemy operacyjne również należy aktualizować na bieżąco. W urządzeniach mobilnych wyłączajmy domyślnie wszystkie kanały i usługi, z których nie korzystamy. Uaktywniony bluetooth czy WiFi „zaprasza” do cyberataku, o szybszym wyładowywaniu się baterii nie wspominając. Kiedy już zadbamy o audyt sprzętowo- systemowy, pora zająć się „miękkim podbrzuszem” bezpieczeństwa, czyli ludźmi. Personel trzeba regularnie szkolić, a efekty cyklicznie weryfikować. W przypadku, gdy weryfikacja wypadnie negatywnie, trzeba szkolić od nowa. Niestety, to syzyfowe prace, ale tylko w ten sposób możemy zapewnić sobie i naszym danym bezpieczeństwo. Jeżeli placówka medyczna ogranicza się do publikacji kilkudziesięciostronicowej polityki bezpieczeństwa w szpitalnym intranecie, robi błąd. Błąd, którego konsekwencje odczuje prędzej czy później. Podobnie jest w przypadku polityki zmiany haseł dostępowych i instrukcji obowiązującej w podmiocie szpitalnym. Nawet, jeżeli pracownik poświadczył własnoręcznym podpisem, że się z nią zapoznał i zobowiązuje się do jej przestrzegania, to z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że przed podpisaniem jej nie przeczytał. Pracowników należy szkolić i to na właściwym dla nich poziomie percepcji. Dobre szkolenie powinno zawierać elementy techniczne podane łatwym językiem, w sposób ciekawy i zrozumiały. Kiedy już pracownicy nauczą się tworzyć dobre hasła i zabezpieczać do nich dostęp, warto przeprowadzić eksperyment. Poprośmy o zaproponowanie dobrego, bezpiecznego w ich ocenie hasła. Po miesiącu może się okazać, że od 30 do 50% zaproponowanych haseł, wybranych jako mocne, jest aktualnie w użyciu. Oznacza to, że szkolący nie zrozumieli podstawowej zasady ustalania haseł. Hasło tworzymy jednorazowo i używamy go tylko w jednym systemie. Hasło użyte, pokazane komukolwiek – naszemu szefowi, informatykowi, mężowi, żonie itd. – jest hasłem spalonym i nie wolno go ponownie użyć.

praktycznie

Ciekawym przykładem, pozostającym na długo w głowach szkolących się, który często stosuję, jest odgadywanie wymyślonych haseł. Trafiam 100% i rzadko kiedy ktoś potrafi rozszyfrować, w jaki sposób. Bardzo prosto. Za plecami osób szkolonych instalowana jest mała, niewidoczna kamera, która rejestruje wpisywane hasła. Co ciekawe, często nawet duża wisząca kamera w pomieszczeniu mało kogo skłania do refleksji, że rejestruje ona obraz, a więc hasła wpisywane na klawiaturze komputera. Jeżeli nawet uczestnicy przeczytają wcześniej fragment instrukcji bezpieczeństwa dotyczący wprowadzania haseł, to mało kto zwraca uwagę na kamery. A czy ktoś z państwa wpisując hasło do swojego telefonu w pociągu zwrócił uwagę na kamerę w rogu wagonu? A słyszeliście o dronach latających nad naszymi głowami i wszechobecnych kamerach monitoringu? Zasada używania haseł jest prosta: zasłaniamy je zakładając, nawet jak ich nie widzimy, że wokół są kamery. I nawet te „nasze kamery” ze szpitalnego systemu tv lub kamer w naszych laptopach mogą zostać użyte przeciwko nam. A skoro już wiemy, że nie zapisujemy haseł na karteczce pod klawiaturą, wprowadzając je zakładamy, że wielki brat czuwa i wszędzie są kamery, przyszła pora na nauczenie się sposobu tworzenia haseł. Dla przypomnienia najważniejsza zasada: do jednego systemu – jedno hasło. Absolutnie – logując się w różnych systemach, aplikacjach – nie stosujemy dwukrotnie takiego samego hasła. Hasło powinno być mocne, oznacza to, że zawiera litery wielkie i małe, cyfry i znaki specjalne. Spójrzmy na hasło jakie podpatrzyłem w zeszłym tygodniu w jednym ze szpitali: aDMIN123. Po pierwsze, administrator wklepywał je mając mnie za plecami. Złamał podstawową zasadę – hasło chronimy przed każdą osobą. Po drugie, hasło jest wyjątkowo proste, system wykorzystujący metodę słownikową – wprowadzanie kolejnych prawdopodobnych haseł ze słownika – złamie go błyskawicznie. A hasłem tym posługiwał się szpitalny informatyk (sic!). Jeżeli nawet nie uda się podpatrzeć hasła, hackerzy uruchamiają – bez wdawania się w szczegóły – zespoły komputerów o dużych mocach obliczeniowych, podające po kolei wszystkie hasła z bazy, następnie program sam je wymyśla. Hasło aDMIN123 jest w takiej bazie, błędem z tej samej grupy jest używanie imion i dat urodzenia. Liczba kombina-

» Jeżeli placówka medyczna ogranicza się do publikacji polityki bezpieczeństwa w szpitalnym intranecie, popełnia błąd.« cji jakich użyjemy jest skończona i każdy system wykorzystywany do łamania haseł bez wątpienia je zna. Jak więc zaprogramować dobre hasło? Po pierwsze – im dłuższe tym lepsze. Po drugie, jeżeli system wymaga minimum 8 znaków, lepiej użyć więcej. Mieszamy wielkie litery z małymi oraz cyframi i znakami specjalnymi. Przykład: JJz*pTT@3GAKnW. To hasło bez wątpienia jest mocne, jednorazowe, nigdy nie będzie zastosowane ponieważ ujawniłem je tutaj, a co najważniejsze – jest łatwe do zapamiętania. Dokładnie tak, ponieważ tworząc je zastosowałem pewien trick, który polecam Państwu. Oczywiście najbezpieczniejsze są hasła generowane całkowicie losowo i bardzo długie, ale gwarantuję, że mój sposób jest praktycznie nie do złamania w codziennych warunkach. Wymyśliłem zdanie oraz stworzyłem sobie regułę jednorazową na potrzeby tego hasła. Wszystkie litery za wyjątkiem przedostatniej i wokół gwiazdki są wielkie, gwiazdką oddzieliłem zdania. Pozostaje zapamiętać dwa zdania i to, że znak „@” zastępuje słowo „od”. Tak wygląda to zdanie: Jestem Już znudzony * piszę Ten Tekst @ 3 Godzin A Końca nie Widać. Oczywiście tworząc następne hasło utworzę inne zdanie lub zdania, zastosuję inną metodę przeplatania wielkich i małych liter oraz znaków specjalnych. Każdy może wypracować inny, łatwy do zapamiętania system, który na pewno będzie lepszy od zapisywania haseł na kartkach. Jeżeli już musimy gdzieś hasło zapisać, stosujmy ukryte reguły tworzenia notatek. Na przykład moje hasło „JJz*pTT@3GAKnW” zapisałbym tak: „JeTJ7@z*UpTT@3GAKnW”. Użyłem prostej metody pozwalającej wyrzucić niechciane znaki, żeby „odzyskać” moje hasło. Jakiej? Uznałem, że zapiszę je dodając w miejscach samogłosek w jakimś wyrazie (wybrałem kolor niebieski) losowe znaki

oczywiste dla nas, a nie oczywiste dla próbujących złamać nasze hasła. Analogicznie do znanego z fizyki stwierdzenia, że wszystko da się unieść, tylko trzeba mieć punkt podparcia i dźwignię, tak samo zabezpieczenie systemów IT musi być takie, aby tego punktu podparcia nie można było znaleźć. Dobrze jest stosować identyfikację biometryczną, która jest wygodniejsza od stosowania haseł. Co najważniejsze, nawet jak ją podpatrzymy, to w przeciwieństwie do hasła niewiele nam to da. Oczywiście musimy używać czytników, które rozpoznają „odlew” odcisku palca i nie zareagują na zwykłe zdjęcie linii papilarnych. Stosowana od niedawna biometria twarzy, zwłaszcza w połączeniu z jednoczasowym skanem tęczówki i wykorzystaniem ruchu gałek ocznych, a jak ktoś chce koniecznie – połączona z odciskiem palca – daje chyba najlepsze rezultaty możliwe do zastosowania. Inną zalecaną praktyką jest uwierzytelnienie dwuetapowe. Na przykład hasło, a następnie wpisanie kodu wysłanego na nasz telefon. Innym sposobem jest wstępne uwierzytelnienie na podstawie karty NFC (system znany ze zbliżeniowych kart płatniczych), a dopiero po takiej wstępnej weryfikacji – wpisanie hasła. Sposobów jest dużo. Należy jednak pamiętać, żeby były dostosowane zarówno do naszych potrzeb, jak i możliwości użytkowników. Uczmy pracowników różnych sposobów tworzenia i zabezpieczania haseł. Tłumaczmy, ale nie nakazujmy, albowiem tylko zrozumienie celu stosowania zabezpieczeń zapewni współpracę personelu. A bez tej współpracy hasła będą proste albo przyklejone pod klawiaturą i na nic wielomilionowe koszty zabezpieczeń systemu, bo ostatecznie zawiedzie zawsze najsłabsze ogniwo – człowiek.  Wojciech Zawalski – ekspert systemów opieki zdrowotnej, właściciel agencji consultingowej „Wojciech Zawalski Medicine”, były Dyrektor DSOZ Centrali NFZ. Kontakt do autora: wojciechzawalski@outlook.com.

Sposobów maskowania jest mnóstwo, muszą tylko być łatwe do zapamiętania,

OSOZ Polska 10/2018

nowe i d ee strefa startup

MrTEEmothyTM Zastosowanie System do symulacji w obszarze echokardiografii przezprzełykowej Założyciel

Kamil Kipiel

Kraj

Polska

Jak zrodził się pomysł na stworzenie symulatora badania TEE?

Medical Simulation Technologies (MST) to firma z branży zaawansowanych technologii medycznych wprowadzająca na rynek nowatorski system do symulacji w obszarze echokardiografii przezprzełykowej (MrTEEmothy™) oraz mikro-inwazyjnych zabiegów serca oparty na danych realnych

OSOZ Polska 10/2018

pacjentów pozyskiwanych z tomografii komputerowej. Jesteśmy jedyną na świecie firmą, która zapewnia tak wysoki poziom obrazowania zabiegów i operacji na ludzkim sercu. Echokardiograficzne badanie przezprzełykowe (TEE), którego symulacja była naszym celem strategicznym, nie należy do najłatwiejszych i jest inwazyjne, gdyż polega na wprowadzeniu sondy ultrasonograficznej do przełyku pacjenta. Wymaga to dużej wprawy od lekarza, który musi odpowiednio nią operować tak, aby pokazywała oczekiwane przekroje serca (jednocześnie trzeba panować nad pięcioma parametrami ustawień sondy). Nauka wykonywania tego zabiegu odbywa się na pacjentach, co nie jest dla nich przyjemne. Skomplikowana jest również prawidłowa interpretacja dwuwymiarowych obrazów tak, aby zbadać i zrozumieć strukturę trójwymiarową serca, a następnie odpowiednio ją opisać. System symulacji MST umożliwia

nowe i d ee

szkolenie specjalistów, które może trwać dowolnie długo bez angażowania pacjentów. Ułatwia to i znacznie skraca prawdziwe badanie, zmniejszając w ten sposób dyskomfort chorych. Na czym polega unikalność wynalazku?

Dzięki wykorzystaniu zdjęć z tomografii komputerowej tworzymy bardzo realistyczne środowisko do treningu obejmujące nie tylko prawidłową anatomię serca, ale także przykłady patologiczne. Wyjątkowość wynalazku polega na połączeniu lekkiego i mobilnego hardware’u z wysokospecjalistyczną bazą danych licznych patologii możliwych do wystąpienia w obszarze serca, która jest i będzie stale rozwijana dzięki współpracy z najlepszymi ośrodkami medycznymi na całym świecie. Nasze motto brzmi: Doctor, don’t let your patient be your training model! Jak wyglądał proces opracowania innowacji?

Firma powstała w 2016 roku, ale prace nad stworzeniem kompleksowego systemu symulacyjnego rozpoczęły się kilka lat wcześniej. Autorami pomysłu stworzenia tego urządzenia są informatyk – programista i lekarz kardiolog, którzy wcześniej pracowali nad oprogramowaniem do tworzenia elektronicznych obrazów serca przy pomocy zdjęć z tomografii komputerowej, do których dołączył specjalista ds. komercjalizacji, a następnie zespół inżynierów odpowiedzialnych za hardware. W 2015 r. uzyskaliśmy patent europejski na sposób konwersji zdjęć z tomografii komputerowej na nasz system symulacyjny. W 2017 roku MST skupiło się na realizacji dedykowanych symulatorów w zakresie mikroinwazyjnych zabiegów serca (plastyka zastawki mitralnej) współpracując w tym zakresie ze spółką Harpoon Medical z Baltimore. Tego typu interwencje będą przyszłością medycyny XXI wieku i stanowią także trzon działalności badawczo – rozwojowej MST. W tym samym roku spółka pozyskała także cenną współpracę z Columbia University w Nowym Jorku oraz podpisała z uczelnią umowę o współpracy. Pierwszy symulator TEE na rynku amerykańskim został zainstalowany w College of Physicians and Surgeons na Columbia University. MST od 2014 r. prowadzi także wynajem symulatorów na szkolenia i warsztaty dla polskich kardiologów w zakresie badań TEE, współpracując z firmami farmaceutycznymi. Ta forma kooperacji była też poligonem doświadczalnym dla naszych produktów, które ewoluowały dzięki uwagom i propozycjom zgłaszanym przez samych użytkowników końcowych. Ponad 1000 lekarzy specjalistów wzięło udział w naszych warsztatach w Polsce i zagranicą. Lekarze mieli okazję pracować na naszych symulatorach także podczas wielu międzynarodowych wydarzeń branżowych, m.in. podczas konferencji Echocardiography State-of-the-Art w Nowym Jorku w kwietniu roku 2017 oraz 2018, TVT w Chicago w czerwcu 2018 r, TCT w San Diego we wrześniu 2018 r., a także na EuroEcho w grudniu 2016 oraz 2017 r. Będziemy obecni także na targach MEDICA (Niemcy) w listopadzie 2018 r. oraz kolejnym EuroEcho w Mediolanie (grudzień 2018).

Jak urządzenie będzie rozwijane? Czy jest już dostępne na rynku?

Nasz symulator TEE pod marką MrTEEmothy™ osiągnął stopień rozwoju, który umożliwia jego sprzedaż na rynku w kilku wariantach wyposażenia i pakietach cenowych. Każdy zestaw składa się z części sprzętowej – fantom medyczny, sonda TEE, laptop z dedykowanym oprogramowaniem do symulacji medycznej MST – jak również licencji na software oraz dostępu do określonej w umowie ilości modeli serca bazujących na tomografii komputerowej realnych pacjentów. Opcjonalnie klient może zamówić panel przypominający pulpit aparatu ECHO z trackballem i pokrętłami obsługującymi kontekstowo oprogramowanie w poszczególnych trybach obrazowania. Cały system mieści się w dedykowanej wytrzymałej walizce o wadze poniżej 23 kg, co umożliwia łatwy transport symulatora, w tym jako standardowy bagaż lotniczy. Nasze zestawy posiadają m.in.: Xplane z wieloma detalami anatomicznymi, automatyczny trenażer standardowych projekcji ASE, obrazowanie trójwymiarowe sterowane analogicznie jak w aparacie ECHO (3D), a także obrazowanie Dopplerowskie. Warto w tym miejscu nadmienić, iż mamy również na swoim koncie udany projekt budowy symulatora zabiegu Harpoon (mikroinwazyjna plastyka zastawki mitralnej), który połączył funkcjonalność symulatora TEE z dedykowanym modułem zabiegowym Harpoon Medical (na poziomie oprogramowania oraz sprzętu). Kilka symulatorów tego typu działa obecnie w Europie i USA. Obecnie prowadzimy rozmowy z kolejnymi firmami medtech (głównie z USA) w temacie dedykowanych symulatorów w obszarze serca i naczyń. Prowadzimy zaawansowane prace technologiczne nad symulacją kolejnych zabiegów strukturalnych (m.in. MitraClip, LAAO), jak również przygotowujemy się do projektu symulatora punkcji transseptalnej. Głównymi grupami klientów spółki w zakresie symulatorów Mr TEEmothy są uniwersytety medyczne, centra symulacji medycznej oraz szpitale specjalistyczne. Dla zwiększenia wolumenu ich sprzedaży, MST negocjuje umowy z dystrybutorami sprzętu dla edukacji w medycynie, które posiadają siatkę sprzedaży w ponad 100 krajach na świecie. 

OSOZ Polska 10/2018

nowe i d ee

Foto: Bill & Melinda Gates Foundation

re l acje z konferencji

Innowacje i współpraca jako odpowiedź na globalne zagrożenia zdrowotne Bill Gates apeluje o lepszą i sprawiedliwszą dystrybucję odkryć naukowych i technologicznych. Z kolei Dyrektor Generalny WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus podkreśla konieczność koordynacji działań w zdrowiu. Podczas corocznego kongresu Grand Challenges 2018 zwrócono uwagę na znaczenie inteligentnych innowacji w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ w zakresie zdrowia. W ramach wspólnej sesji zorganizowanej przez kongres Grand Challenges 2018 i World Health Summit (16 października, Berlin) na scenie pojawili się m.in. założyciel Microsoftu Bill Gates, Dyrektor Generalny WHO dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, kanclerz Niemiec Angela Merkel oraz premier Norwegii Erna Solberg.

Mądre innowacje dla ludzi „Musimy rozwijać innowacje dla zdrowszego, bezpieczniejszego i lepiej prosperującego świata. Potrzebujemy innowacji, aby osiągnąć zdrowotne cele ONZ

OSOZ Polska 10/2018

w zakresie zrównoważonego rozwoju” – to kluczowe przesłanie Kongresu Grand Challenges 2018. Podczas przemówienia inauguracyjnego Bill Gates podkreślił ogromną lukę pomiędzy dostępnymi innowacjami a wyzwaniami w różnych częściach świata. – Innowacje przybierają różne formy. Nie zawsze sprowadzają się do wymyślenia czegoś zupełnie nowego. Musimy przykładać większą wagę do wdrażania innowacji w często zaniedbanych obszarach świata, ich szerszego upowszechniania tam, gdzie są najbardziej potrzebne – powiedział. Gates przypomniał, że paradoksem jest sytua-

cja, w której mamy szczepionki na choroby w dalszym ciągu zabijające ludzi. Problemem nie jest brak innowacji, ale ich niewłaściwa dystrybucja. Niemiecka kanclerz Angela Merkel wskazała, że zdrowie jest prawem człowieka i wspólną globalną odpowiedzialnością. Multilateralizm sprzyja generowaniu sytuacji typu „win-win”, gdzie wszyscy korzystają i wygrywają. Zdrowie ma podstawowe znaczenie dla dobrego samopoczucia i ludzkiej godności, a kwestie globalne wymagają globalnych działań. Dobre zdrowie to nie tylko odpowiedzialność każdego z nas.

nowe i d ee

Musimy go wspólnie wzmacniać na poziomie społeczności i na całym świecie. – Inwestycja w opiekę zdrowotną to inwestycja w ludzi. Musimy współpracować na rzecz lepszej opieki zdrowotnej, wydajnych systemów, zdrowego środowiska, zdrowego świata i nowoczesnych leków. Choroby i epidemie nie znają granic, mogą zagrozić bezpieczeństwu i rozwojowi całych regionów – powiedziała Merkel. – Nie potrzebujemy innowacji dla samych innowacji. Potrzebujemy innowacji, które działają z korzyścią dla ludzi. Innowacji z celem – podkreślił z kolei dr Tedros Adhanom Ghebreyesus. W opinii Dyrektora Generalnego WHO nadal pracujemy w silosach. Fragmentaryzacja, powielanie inicjatyw i nieefektywność osłabiają potencjał postępu w medycynie i ochronie zdrowia. W swoim przemówieniu premier Norwegii Erna Solberg skupiła się na równym dostępie do technologii. Podkreśliła, że innowacje są kluczem do realizacji wszystkich celów zrównoważonego rozwoju (SDG), ale nowoczesne technologie nie zawsze są dostępne albo nie są dostępne dla wszystkich. – Musimy mądrze inwestować w dobre pomysły na rzecz rozwoju społecznego i gospodarczego – powiedziała Solberg. Innowacyjność oznacza także odwagę, aby działać inaczej niż przyjęte standardy, wymaga przełamywania barier. Aby upewnić się, że innowacje, nad którymi pracujemy są właściwe, powinniśmy zadawać sobie pytanie, dlaczego chcemy je wprowadzić, w jaki sposób planujemy je rozpowszechniać tam, gdzie są one najbardziej potrzebne i czy sami zaakceptowalibyśmy takie innowacje.

Pomysły są wszędzie Podczas gdy innowacje i technologie cyfrowe przeżywają rozkwit w krajach wysokorozwiniętych, w niektórych częściach świata ludzie wciąż muszą stawiać czoła podstawowym zagrożeniom zdrowotnym. W 2016 r. odnotowano globalnie 216 milionów przypadków malarii i około 445 000 zgonów związanych z tą groźną chorobą zakaźną. Liczba zgonów z powodu gruźlicy wyniosła 1,67 miliona. Dlatego jak nigdy wcześniej musimy sięgać do innowacji i nowych technologii, jak zdrowie cyfrowe, telemedycyna, rozwiązania mobilne, sztuczna inteligencja i Big Data, aby zagwarantować najlepszą opiekę zdrowotną oraz przyspieszyć badania nad nowymi lekami. Inicjatywa Grand Challenges – założona przez Fundację Billa i Melindy Gatesów, Fundację Narodowych Instytutów Zdrowia, Wellcome Trust i Kanadyjskie Instytuty Badań Nad Zdrowiem – ma na celu poszukiwanie rozwiązań najbardziej palących problemów w krajach rozwijających się. Partnerzy programu Grand Challenges zainwestowali ponad 1 miliard USD w ponad 2300 innowacji z 91 krajów, m.in. tworząc i ulepszając szczepionki czy walcząc z lekoopornością bakterii. Wiele projektów zaprezentowanych w tym roku podczas Grand Challenges dotyczyło zdrowia cyfrowego. Spora część z nich wykorzystuje telefon komórkowy jako jedną z najbardziej rozpowszechnionych technologii na całym świecie. Oto kilka przykładów: – Poprawa przestrzegania zaleceń dotyczących leczenia – projekt ma pomóc

pacjentom z gruźlicą w prawidłowym przyjmowaniu leków poprzez etykietowane opakowania blistrowe, monitorowanie przyjmowania lekarstw oraz powiadomienia wysyłane na telefon komórkowy. – Diagnoza zapalenia płuc przez telefon – wyzwaniem jest uproszczenie procesu diagnozowania zapalenia płuc poprzez opracowanie algorytmów analizujących odgłosy kaszlu i oddychania podczas snu, nagrywane przez powszechnie używane urządzenia, takie jak telefony komórkowe. – Unowocześnianie łańcucha dostaw szczepionek – oparta na chmurze platforma łańcucha dostaw, umożliwiająca dostęp do danych na temat podaży i popytu na szczepionki za pośrednictwem telefonu komórkowego w czasie rzeczywistym. – Śledzenie leków – monitorowanie, z pomocą telefonu komórkowego, dostępności i popytu na szczepionki oraz leki, aby lepiej zaspokoić potrzeby i zmniejszyć ilość odpadów.

Bill Gates wspiera globalną opiekę zdrowotną Fundacja Billa i Melindy Gates jest częścią sieci partnerskiej Global Grand Challenges i jednym z organizatorów konferencji Grand Challenges. Fundacja skupia się na działaniach umożliwiających wszystkim ludziom prowadzić zdrowe, produktywne życie, walczy z głodem i skrajnym ubóstwem. W 2017 roku fundacja Gates’ów przekazała ponad 1,2 miliarda dolarów na globalne programy związane ze zdrowiem. 

Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ (Sustainable Development Goals). W Agendzie na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, przyjętej przez przywódców państw ONZ 25 września 2015 r., określono ambitny plan służący poprawie życia ludzi w każdym miejscu na świecie. Agenda ta ma uniwersalny, inkluzywny i niepodzielny charakter oraz stanowi wezwanie do działania skierowane do wszystkich państw, niezależnie od ich poziomu rozwoju. Jednym z celów są działania na rzecz poprawy zdrowia. 14 lutego 2017 r. polski rząd przyjął Strategię na rzecz odpowiedzialnego rozwoju, w której określono ponad 700 działań służących zwiększeniu dochodu polskich obywateli oraz wzmocnieniu spójności społecznej, gospodarczej, środowiskowej i terytorialnej.

OSOZ Polska 10/2018

nowe i d ee

Big Data i sztuczna inteligencja. Nadzieje i obawy

Foto: EHFG

Podczas Europejskiego Forum Zdrowia w Gastein (European Health Forum Gastein) dyskutowano, w jaki sposób Big Data i sztuczna inteligencja (AI) mogą przyczynić się do sprawniejszego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia oraz poprawy efektywności diagnozowania i leczenia chorób. Prezentujemy wybrane wypowiedzi ekspertów. Nicole Denjoy, Sekretarz Generalna COCIR (Europejski Komitet Koordynacyjny Przemysłu Radiologicznego, Elektromedycznego i IT w Ochronie Zdrowia)

„Sztuczna inteligencja przekształca opiekę zdrowotną na wiele sposobów: zwiększając produktywność oraz dokładność diagnozowania, pozwalając personalizować planowanie leczenia, poprawiając wyniki kliniczne. AI zdecydowanie zmienia zasady gry, a branża ochrony zdrowia staje się liderem zmian z imponującą gamą rozwiązań stosowanych w praktyce. Jest przy tym niezwykle ważne, aby państwa członkowskie UE i wszystkie zainteresowane podmioty zaangażowane w opiekę zdrowotną (w tym pracownicy służby zdrowia, pacjenci, opiekunowie, organy regulacyjne, ubezpieczyciele) zaadoptowali i promo-

» Z powodu braku danych marnujemy dużo pieniędzy, umierają ludzie.« 38

OSOZ Polska 10/2018

Wiele osób jest przekonanych, że Big Data i sztuczna inteligencja mogą wspomóc działanie systemów ochrony zdrowia, diagnozę i leczenie. Jednocześnie pojawia się coraz więcej pytań dotyczących prawnych i etycznych aspektów wykorzystania nowych technologii.

wali korzyści związane z AI. Nie można też zapomnieć o takich aspektach jak przejrzystość stosowania sztucznej inteligencji, etyka, poszanowanie zasad prywatności i budowanie zaufania.” Martin McKee, Profesor Wydziału Europejskiego Zdrowia Publicznego w London School of Hygiene and Tropical Medicine

„Podobnie jak energia jądrowa, sztuczna inteligencja jest narzędziem, które może być wykorzystywane w dobrych i złych celach. Decydujący jest sposób posługiwania się nowymi technologiami. AI oferuje wiele potencjalnych korzyści, ale jednocześnie musimy zachować ostrożność – część nadziei pokładanych w AI jest przesadzonych i za bardzo rozdmuchanych. Istnieje ryzyko związane z zastosowaniem sztucznej inteligencji i musimy mieć jasność co do tego, kto będzie odpowiedzialny, gdy coś pójdzie nie tak. Taka sytuacja na pewno prędzej czy później wystąpi. W stosowaniu AI trzeba kierować się zasadą przewagi korzyści nad zagrożeniami. Po drugie, musimy zatroszczyć się o to, aby jej zastosowanie doprowadziło do poprawy sytuacji zdrowotnej wszystkich ludzi, nie tylko uprzywilejowanej grupy. Czynnik społeczny wykorzystania nowych technologii powinien być traktowany priorytetowo.” Stefan Gijssels, Dyrektor Digestive Cancers Europe i EuropaColon

„Z powodu braku danych marnujemy dużo pieniędzy, umierają ludzie. W przyszłości gromadzone dane pozwolą zrozumieć, ile osób chorych na raka dokład-

nie przeżywa i dlaczego się tak dzieje. Będziemy mogli ocenić, które praktyki medyczne doprowadziły do wyleczenia określonego rodzaju nowotworu i w ten sposób kopiować je w innych ośrodkach ochrony zdrowia tak, aby wszyscy pacjenci mieli dostęp do najlepszych metod terapii. Dzisiaj setki tysięcy pacjentów w Europie umierają niepotrzebnie, a miliardy euro są marnowane w systemie opieki zdrowotnej jedynie z powodu całkowitego braku aktualnych i dokładnych danych. Analiza Big Data sprawi, że cały system będzie dużo bardziej efektywniejszy i wydajniejszy niż obecnie.” Clayton Hamilton, Wydział ds. Systemów Zdrowia i Zdrowia Publicznego, Regionalne Biuro WHO dla Europy

„Dzięki skorelowaniu ogromnych ilości danych z wielu obszarów, Big Data i sztuczna inteligencja mogą bezprecedensowo usprawnić sposób prowadzenia polityki zdrowotnej. Analiza danych pozwala identyfikować przyczyny i sposób rozprzestrzeniania się chorób, projektować bardziej skuteczne i zrównoważone systemy zdrowia, a w szerszej perspektywie – przyspieszyć rozwój nauki. Musimy przy tym zadbać o stopniową i ostrożną adaptację sztucznej inteligencji w ochronie zdrowia. Najważniejsze będzie budowanie zaufania publicznego, wzmacnianie jakości danych, dzielenie się wiedzą, etyka i przejrzystość w procesie budowy algorytmów analizy danych, bezpieczeństwo informacyjne.” 

systemy i sprz ę t

KAMSOFT S.A.

OPROGRAMOWANIE DLA PRZYCHODNI

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

MEDIPORTA

MEDYCYNA

Ekonomiczny we wdrożeniu i nowoczesny system oparty o bezpieczne rozwiązanie chmurowe.

OSOZ Polska 10/2018

systemy i sprz Ä&#x2122; t

MEDIPORTA

OPROGRAMOWANIE DLA PRZYCHODNI

NR. KAT. 2133PI05.00

ov|<rmÂ&#x2039; ruÂ&#x152;;Â&#x152; m|;um;|

uov|- b bm|Â&#x2020;b1Â&#x2039;fm- o0vjÂ&#x2020;]-

Ń´;h|uomb1Â&#x152;m- 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f- l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m-

;j;m Â&#x152;-hu;v =Â&#x2020;mh1fb 7Ń´- ruÂ&#x152;Â&#x2039;1_o7mb , b ]-0bm;|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$

;7brou|- |o b7;-Ń´m; uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb; 7Ń´- Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb1_ |Â&#x2039;1_Äˇ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x152;Â&#x2039; 1_1. Â&#x152;bm=oul-|Â&#x2039;Â&#x152;oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; vÂ&#x2030;of. rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h< vÂ&#x152;Â&#x2039;0ho ruÂ&#x152;Â&#x2039; mbvhbl m-hj-7Â&#x152;b; Cm-mvoÂ&#x2030;Â&#x2039;lÄş "Â&#x2039;v|;l o0vjÂ&#x2020;]Â&#x2020;f; Ń´;1Â&#x152;mb1|Â&#x2030;o o|Â&#x2030;-u|; b f;v| Â&#x2030; r;jmb ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; 7o prowadzenia Elektronicznej Dokumentacji Medycznej, ;, Äˇ uoÂ&#x152;Ń´b1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030; Â&#x152; , ou-Â&#x152; bmmÂ&#x2039;lb rj-|mbh-lbÄş Â&#x152;b<hb bmmoÂ&#x2030;-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;l uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mbol Â&#x152;-1_oÂ&#x2030;Â&#x2020;f;lÂ&#x2039; Ć?Ć?Ć?Ńˇ 0;Â&#x152;rb;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;v|Â&#x2030;- 7-mÂ&#x2039;1_ l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_Äş oÂ&#x2030;o1Â&#x152;;vmÂ&#x2039; h-Ń´;m7-uÂ&#x152; Â&#x2030; vru-Â&#x2030;mÂ&#x2039; vrovŕĽ&#x2022;0 o0vjÂ&#x2020;]Â&#x2020;f; uÂ&#x2020;1_ r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; o7 lomentu wyszukania wolnego terminu po automatyczm; vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb; Â&#x2020;ru-Â&#x2030;mb;ŕĽ&#x2030; r-1f;m|- 7o ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b-71Â&#x152;;ŕĽ&#x2030; ro Â&#x2030;Â&#x2039;0ŕĽ&#x2022;u rj-|mbh- b ohu;ŕŚ&#x2039;Ń´;mb; 1;Ń´Â&#x2020; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039;Äş )0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-m- 0-Â&#x152;- Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; , |o 7ovhom-j; m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b; ro71Â&#x152;-v Â&#x2030;Â&#x2039;v|-Â&#x2030;b-mb- u;1;r|Äˇ - loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 7oj.1Â&#x152;-mb- 7o Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; Â&#x152;7f<ŕŁ&#x20AC;Äˇ vh-mŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 1Â&#x152;Â&#x2039; Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; Â&#x152;-r;Â&#x2030;mb- holrŃ´;hvoÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020;Äş

)7uoŕ§ľ;mb; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; ;7brou|- Â&#x2020;vru-Â&#x2030;mb b Â&#x152;or|Â&#x2039;l-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2020;f; ru-1< 1-j;]o Â&#x152;;vrojÂ&#x2020;Äˇ Â&#x2030;ŕŚ&#x2039;uŕĽ&#x2022;7 Ń´b1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ houÂ&#x152;Â&#x2039;ŕŚ&#x2039;1b loŕ§ľ;lÂ&#x2039; Â&#x2030;Â&#x2039;uŕĽ&#x2022;ŕ§ľmbŕŁ&#x20AC;Äš u-h hovÂ&#x152;|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; bmÂ&#x2030;;v|Â&#x2039;1fb Â&#x2030; v;uÂ&#x2030;;uÂ&#x2039; b b1_ o0vjÂ&#x2020;]< lrou| Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb1_ 7o|Â&#x2039;1_1Â&#x152;-voÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_ r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; m|;]u-1f- Â&#x152;; vruÂ&#x152;<|;lÄš 7uÂ&#x2020;h-uhbÄˇ 7uÂ&#x2020;h-uhb Cvh-Ń´m;Äˇ skanery ,Â&#x2030;b<hvÂ&#x152;;mb; ;=;h|Â&#x2039;Â&#x2030;moŕŚ&#x2039;1b u;f;v|u-1fb Ĺ&#x2039; ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; b rb;mb<7Â&#x152;Â&#x2039;Ä´ "huŕĽ&#x2022;1;mb; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; h-ŕ§ľ7;f Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039;Äˇ 7Â&#x152;b<hb bmmoÂ&#x2030;-1Â&#x2039;fm;lÂ&#x2020; spojrzeniu na EDM vÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; b r;Â&#x2030;moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; roru-Â&#x2030;m;]o uoÂ&#x152;Ń´b1Â&#x152;;mb- Â&#x152; ,Äˇ 7Â&#x152;b<hb bm|;Ń´b];m|m;lÂ&#x2020; ov|uÂ&#x152;;]-mbÂ&#x2020; o 0j<7-1_ b Â&#x2030;vh-Â&#x152;Â&#x2039;Â&#x2030;-mbÂ&#x2020; b1_ Ĺ&#x2039; lbmbl-Ń´bÂ&#x152;Â&#x2020;f;lÂ&#x2039; uÂ&#x2039;Â&#x152;Â&#x2039;ho Â&#x2030;Â&#x2039;vj-mb- 0j<7m;]o u-rou|Â&#x2020;Ä´

PRZEWAGA SYSTEMU v|o|m; ;Ń´;l;m|Â&#x2039; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; |oÄš ov|<rmÂ&#x2039; Â&#x2030; 1_lÂ&#x2020;uÂ&#x152;; Ĺ&#x2039; 7ov|<r Ć&#x2018;Ć&#x201C;_Ĺ&#x2020; 7o0<Äˇ Â&#x152; 7oÂ&#x2030;oŃ´m;]o lb;fv1- m- ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b;1b; b o 7oÂ&#x2030;oŃ´m;f rouÂ&#x152;; Ĺ&#x2039; Â&#x2030;Â&#x2039;v|-u1Â&#x152;Â&#x2039; holrÂ&#x2020;|;u Ń´Â&#x2020;0 |-0Ń´;| Â&#x152; 7ov|<r;l 7o bm|;um;|Â&#x2020; uov|Â&#x2039; Â&#x2030; o0vjÂ&#x2020;7Â&#x152;; f-h f-Â&#x152;7- m- uoÂ&#x2030;;uÂ&#x152;;Ä´ ov|<rmoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb1_ =Â&#x2020;mh1fb 7Ń´- ruÂ&#x152;Â&#x2039;1_o7mb , b bm7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;1_ ru-h|Â&#x2039;h Ń´;h-uvhb1_Ĺ&#x2039; 0;Â&#x152; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;1b hÂ&#x2020;roÂ&#x2030;-mb- rovÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´mÂ&#x2039;1_ lo7Â&#x2020;jŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Ä´ Rejestracja online dla PacjentĂłw oraz powiadomienia e-mail lub SMS )vrb;u- m- h-ŕ§ľ7Â&#x2039;l ;|-rb; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; -1f;m|- Ĺ&#x2039; Ĺ&#x2039; o7 u;f;v|u-1fbÄˇ ro uoÂ&#x152;Ń´b1Â&#x152;;mb- Â&#x152; , 7;-Ń´mb; 7or-voÂ&#x2030;-mÂ&#x2039; b ;Ń´-v|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039; Ĺ&#x2039; vÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; m- lb-u< dla przychodni i gabinetĂłw lekarskich

E-mail: kontakt@mediporta.pl | Tel.: +48 61 646 08 81

OSOZ Polska 10/2018

1000MI02.02

h|Â&#x2020;-Ń´bÂ&#x152;-1f- b 7ov|ovoÂ&#x2030;-mb; 7o Â&#x152;lb;mb-f.1Â&#x2039;1_ vb< ruÂ&#x152;;rbvŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b Â&#x2030;Â&#x2039;l-]-ŕĽ&#x2030; ru-Â&#x2030;mÂ&#x2039;1_ Ĺ&#x2039; Â&#x2030; 1;mb; abonamentu

systemy i sprz ę t

Poradnik e-recepty Pozostało kilka tygodni do przejścia z papierowej na elektroniczną formę recepty. Jak na zmianie skorzystają pacjenci, lekarze i farmaceuci? Jakie nowe możliwości wprowadza cyfrowa forma dokumentu? Jakie narzędzia na platformie OSOZ wspomogą wystawianie, odbiór i realizację elektronicznych recept oraz zarządzanie zdrowiem pacjenta? Do niedawna, pacjent otrzymywał u lekarza receptę papierową, z którą udawał się do apteki w celu zakupu lub odbioru niezbędnych do leczenia produktów leczniczych. Osobista wizyta u lekarza była koniecznością, między innymi z uwagi na wymóg uzyskania dokumentu papierowego. Dotyczyło to również osób cierpiących na choroby przewlekłe i regularnie od wielu lat zażywających te same leki. Niedługo będzie to przeszłością. Dzięki digitalizacji recepty, pacjent może otrzymać e-Receptę w związku z kontynuacją leczenia bez wychodzenia z domu i konieczności umawiania się na wizytę u lekarza. Z elektroniczną receptą wystarczy udać się bezpośrednio do ap-

teki celem wykupienia leków. e-Recepta zostanie dostarczona bezpośrednio pocztą elektroniczną na adres e-mail pacjenta, SMS-em lub wprost do aplikacji mobilnej Visimed w telefonie pacjenta. Jakie korzyści daje e-Recepta pacjentom, lekarzom i farmaceutom oraz jakie rozwiązania mogą wspierać obsługę e-Recepty na co dzień?

Perspektywa pacjenta Największą korzyścią dla pacjenta jest przede wszystkim zwiększone bezpieczeństwo. e-Recepta jest czytelna, zarówno pacjent jak i farmaceuta nie będą już mieli wątpliwości, jakie leki zostały przepisane. Koniec z rozszyfrowy-

waniem tego, co na recepcie napisał lekarz. Wspomnianą wcześniej, jedną z największych korzyści, jest możliwość otrzymania e-recepty zdalnie. Będzie to ogromne ułatwienie dla dużej grupy pacjentów chorych przewlekle. Jeżeli w trakcie wizyty przepisanych zostanie kilka leków, każdy z leków będzie można otrzymać w innej aptece (w przypadku recept papierowych, wszystkie leki z jednej recepty muszą być odebrane w jednej aptece). Otwiera się również możliwość wypisania pacjentowi e-Recepty podczas telewizyty, co na pewno spowoduje popularyzację nowoczesnych technologii w przychodniach i szpitalach. e-Recepty wystawiane przez lekarzy korzystających z systemów współpracujących z OSOZ i BLOZ pozwalają pacjentom uzyskać dostęp do informacji o działaniu leków, przeciwwskazaniach, interakcjach z innymi lekami, sposobie zażywania, interakcjach z pożywieniem, dawkowaniu i wielu innych ważnych aspektach terapii.

OSOZ Polska 10/2018

systemy i sprz ę t

Jeżeli po wykupieniu leków okazałoby się, że seria konkretnego leku zostałaby wycofana z rynku przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego, wówczas aplikacja Visimed od razu poinformuje o tym pacjenta, chroniąc go przed przyjmowaniem wycofanej serii leku.

Perspektywa lekarza i podmiotu medycznego e-Recepta pozwala usprawnić pracę lekarza i podmiotu leczniczego. Znacząco zmniejsza liczbę wizyt w placówce spowodowanych tylko koniecznością otrzymania kolejnej recepty na stale przyjmowane leki. Od momentu, w którym lekarz może korzystać z e-Recepty i e-ZLA otwiera się cała gama nowych rozwiązań mobilnych. Podczas wizyty domowej nie trzeba już ręcznie wypisywać recept, czy nosić dodatkowej drukarki. Wystarczy skorzystać z aplikacji mobinej Wizyta Lekarska na tablecie albo na smartfonie i wszystkie czynności wykonać elektronicznie – dokumentacja z wizyty (HZiCh), e-Recepta, e-ZLA i wkrót-

ce e-Skierowanie bez żadnych papierów. Nowe możliwości są na wyciągnięcie ręki, ponieważ każdy użytkownik systemów gabinetowych KAMSOFT może z nich skorzystać bez żadnej dodatkowej opłaty – wystarczy zainstalować na swoim urządzeniu aplikację z odpowiedniego sklepu i powiązać ze swoim systemem w przychodni. Co więcej, jednej aplikacji można używać pracując w wielu przychodniach – lekarz widzi informacje z każdego swojego miejsca pracy, a jednocześnie aplikacja sama zadba o poufność danych pomiędzy podmiotami. Nie trzeba już uczyć się korzystania z różnych aplikacji. Wystarczy jedna – jeśli tylko podmiot używa kompatybilnego systemu. Zarówno umawianie terminów wizyt, jak i wnioskowanie o wystawienie recepty na kontynuację leczenia (np. w przypadku chorób przewlekłych) można zautomatyzować dzięki Rejestracji on-line i aplikacji mobilnej Visimed. Telewizyta? Do tej pory była to raczej ciekawostka niż stosowana w praktyce usługa, bo przecież i tak w jej trak-

cie nie można było wypisać recepty ani zwolnienia. Od teraz wszystko się zmienia, nowe regulacje pozwalające na realizowanie części wizyt lekarskich za pomocą telekonsultacji zaczynają nabierać realnego wymiaru – e-Recepta i e-ZLA mogą być wystawione zdalnie i dostarczone pacjentowi w trakcie telekonsultacji albo tuż po niej. Każdy z systemów gabinetowych KAMSOFT w połączeniu z OSOZ i VisiMed pozwala łatwo uruchomić nowoczesne usługi dla pacjentów. Najważniejsze korzyści dla lekarza z wprowadzenia e-recepty: − oszczędność czasu, który można poświęcić pacjentowi; − zmniejszenie kosztów związanych z wydrukiem papierowym; − poprawa czytelności oraz wiarygodności recepty; − uproszczenie procesu wystawiania recepty, który zwykle ogranicza się do dwóch kroków: wyboru leku z bazy BLOZ i określenia jego dawkowania.

Perspektywa farmaceuty i apteki Dla farmaceuty i apteki e-Recepta oznacza szybszą i sprawniejszą realizację recepty – system automatycznie odczyta dane na e-Recepcie i podpowie farmaceucie, które produkty są aktualnie dostępne w aptece. Jeśli e-Recepta będzie wypisana przez lekarza korzystającego z systemu podłączonego do OSOZ i korzystające-

Aplikacja Visimed oferuje pacjentom wiele korzyści, nie tylko związanych z e-Receptą. Aplikacja w jednym miejscu kumuluje zgromadzone informacje o wizytach lekarskich, przepisanych przez lekarza lekach i ich zakupach w aptekach. Dzięki VisiMed, bez wychodzenia z domu, można umówić się na wizytę lekarską, zamówić kolejną e-Receptę czy też zarezerwować leki przepisane na eRecepcie w wybranej aptece. Ponadto aplikacja automatycznie informuje pacjenta o zmianie wybranego przez niego terminu wizyty w przypadku przesunięcia lub odwołania go przez placówkę, co eliminuje konieczność dzwonienia do pacjenta; automatycznie potwierdza obecność pacjenta w placówce; informuje pacjenta poprzez aplikację o numerze gabinetu, w którym odbędzie się wizyta, co znacząco zmniejsza kolejki w rejestracji.

OSOZ Polska 10/2018

systemy i sprz ę t

go, podobnie jak większość aptek, z bazy KS-BLOZ, to realizacja e-Recepty będzie jeszcze szybsza, a zarówno farmaceuta jak i pacjent będą mieli dostęp do dodatkowych informacji o lekach. Dzięki integracji z systemem P1 i e-Receptą, pacjent który pojawi się w aptece z e-Receptą zostanie profesjonalnie i kompleksowo obsłużony. Czytelność e-Recept na pewno podniesie bezpieczeństwo leczenia, redukując ryzyko błędów podczas odczytywania recept. Farmaceuta, po otrzymaniu „klucza dostępowego” od pacjenta, będzie mógł uzyskać dostęp do wszystkich e-Recept wystawionych dla pacjenta w trakcie konkretnej wizyty lekarskiej, ale tylko takich, których pacjent wcześniej nie zrealizował, a lekarz z jakiś przyczyn nie anulował. Aby przeglądać e-Recepty w systemie aptecznym KS-AOW, należy skorzystać z modułu „e-Recepta P1”. Moduł zapewnia m.in. komunikację z systemem centralnym, gdzie zgromadzone są wszystkie e-Recepty z całego kraju. Dzięki niemu farmaceuta otrzymuje systemowe wsparcie w identyfikacji leków przepisanych na e-Recepcie, intuicyjną możliwość przeglądania i realizacji e-Recept, automatyczne powiązanie informacji z e-Recepty z kartoteką towarową czy też kartoteką pacjenta.

» Elektroniczną receptę można będzie wystawić także podczas wizyty telemedycznej.« W module KS-BLOZ – „BLOZ e-Recepta P1” farmaceuta uzyska automatyczną weryfikację pod kątem wskazań refundacyjnych w odniesieniu do wieku i płci pacjenta, automatyczną weryfikację recept wystawianych przez pielęgniarki lub położne, czy też sugestie sprzedaży zamienników w przypadku braku leku przepisanego na e-Recepcie, tak, aby móc zrealizować całą e-Receptę w trakcie jednej wizyty Pacjenta w aptece.

Realizacja e-Recepty w aptece Ostatnim krokiem związanym z realizacją e-Recepty w aptece jest utworzenie Dokumentu Realizacji Recepty (DRR) i wysłanie go do systemu centralnego. Dzięki wykorzystaniu w systemie KS-AOW modułu „e-Recepta P1”, można ten krok maksymalnie uprościć. System przygotuje dokument DRR, który wystarczy zweryfikować, podpisać specjalnym podpisem elektronicznym, a następnie system wyśle go do systemu centralnego i powiadomi o skuteczności

wysłania. W podobny sposób można realizować receptę papierową, do której także musi powstać dokument DRR. Moduł „e-Recepta P1” ułatwi pracę także w tym aspekcie. Z uwagi na to, że dokument DRR jest dokumentem elektronicznym, trzeba uwiarygodnić jego wystawienie poprzez złożenie podpisu elektronicznego, który jest odpowiednikiem podpisu odręcznego na dokumencie papierowym. Aby podpisywać dokumenty DRR wymagane jest wcześniejsze uzyskanie odpowiedniego certyfikatu dla apteki z Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. System KS-AOW w związku z tym wymogiem został również wyposażony w nowy moduł „Podpisywanie podpisem elektronicznym”, który redukuje praktycznie do zera czynności po stronie farmaceuty.  Więcej informacji na temat wdrażania e-Recepty: e-recepta.kamsoft.pl

» Korzystanie z e-Recepty ułatwiają aplikacje mobilne dla lekarzy i pacjentów.«

OSOZ Polska 10/2018

W W W.OSOZ .PL

OSOZ

ZdrOwia

2018 POLSK A

"" ƐѶƖƕŊƔѶƑѶķ 1;m- ƐƏ j Ő - b;u- Ѷѷ ( $ő

OchrOny

o p e n

h e a l t h

c a r e

s y s t e m

w w w.OSOz .pL

2019 wORLd

1 / 2019

OSOZ

SyStem

9 / 2018

"" ƐѶƖƕŊƔѶƑѶķ 1;m- ƐƏ j Ő - b;u- Ѷѷ ( $ő

Otwart y

PROTOTYPY TRANSFORMACJI

SYNDROM ZŁA KONIECZNEGO

Technologie ułatwiają pracę w wielu branżach gospodarki. Dlaczego w sektorze zdrowia napotykają na opór?

OTWART Y

DEBATA | W jaki sposób i z korzyścią dla pacjenta przeprowadzić cyfrową transformację ochrony zdrowia w Polsce?

SYSTEM

OCHRONY

7 CZYNNIKÓW KOORDYNACJI

Zarządzanie placówką medyczną stawiające w centrum długotrwałe efekty zdrowotne i jakość.

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

AI ELIMINATES MISDIAGNOSIS

1 in every 7 diagnoses is incorrect. 1.5 million people around the world die each year due to misdiagnoses.

HEALTHCARE

THE RISE OF

How to build a system for predicting the development of health, so that early prevention replaces treatment?

Medical professionals and policy-makers should always be one step ahead of technology.

& MATHEMATICS

DIGITAL HEALTH

Jak digitalizacja zmienia ochronę zdrowia? Prezentujemy trendy. Rozmawiamy z ekspertami. Podpowiadamy, jak informatyzować. Przedstawiamy najnowsze rozwiązania IT. W miesięczniku OSOZ Polska publikujemy praktyczne informacje, które pomogą Ci rozwijać kompetencje cyfrowe podmiotu medycznego. O cyfrowej transformacji ochrony zdrowia na świecie piszemy w nowym magazynie OSOZ World (w języku angielskim).

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna. Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.

Czytaj wszystkie wydania czasopisma OSOZ oraz raporty specjalne w aplikacji mobilnej OSOZ News.

Pobierz aplikację OSOZ News

Aplikacja dostępna na urządzenia z systemem iOS i Android.

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

FELIETON Sprzedaż apteczna od kulis

RANKINGI PEX Firmy i produkty (wrzesień 2018)

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (wrzesień 2018)

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (wrzesień 2018)

Monitor rynku leKÓW Leki przeciwbólowe

MONITOR ZDROWOTNY

Sprzedaż apteczna od kulis Dziś przeanalizujemy rodzaje sprzedaży – jaki obrót przynoszą, ile transakcji należy obsłużyć w statystycznej aptece. Wiele osób powie, że skoro w „statystycznej aptece” to zatem „w żadnej”. Jednak spojrzenie statystyczne czasem „otwiera oczy”. Dr Jarosław Frąckowiak Wiceprezes PEX PharmaSequence

Przed rokiem 2012 (w styczniu tego roku wprowadzona została nowa ustawa refundacyjna) niemal połowę obrotu statystycznej apteki stanowiły leki refundowane. Sytuacja zmieniła się diametralnie, niemal z dnia na dzień, po wprowadzeniu nowego prawa. Z tego punktu widzenia kluczowym elementem stała się sprzedaż odręczna (wszystko, co nie jest innym rodzajem na przedstawionych rysunkach). Ta kategoria przyniosła staty-

OSOZ Polska 10/2018

stycznej aptece 78 tysięcy złotych* przy całkowitym obrocie prawie 187 tysięcy złotych brutto (o 9% więcej niż w roku ubiegłym). Sprzedaż odręczna stanowi 42% obrotu przeciętnej apteki. To o 1% więcej niż w sierpniu roku ubiegłego. Kolejne kategorie pod względem wartości sprzedaży to leki refundowane i leki pełnopłatne na receptę – różnice w udziale tych kategorii różnią się od wartości z sierpnia 2017 roku też o około 1%. Struktura obrotu w aptece wygląda na stabilną. Jednak jeżeli zsumujemy** wszystkie kategorie le-

ków na receptę bez sprzedaży odręcznej, wówczas ich łączna wartość jest wyższa. Zatem, przy takim spojrzeniu zwycięzcą jest kategoria leków na receptę. To ujęcie nie zmienia jednak obrazu stabilności źródeł obrotu apteki. Co może znaczyć – zbadane wycinkowo, ale jednak – zjawisko stabilności struktury obrotów w aptece? Tylko tyle i aż tyle, że w analizach marżowości nawet tak ogólne kategorie mają sens. Diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach, czyli np. marżowości poszczególnych, bardziej szczegółowych kategorii produktów, presji konkurencji na obniżanie cen, mocy sezonu przeziębień i wielu innych. Ale lepiej – zanim weźmie się do ręki „większą lupę analityczną” – zorientować się, na czym warto się skupić. Każda transakcja to wysiłek. Trzeba nie tylko rozmawiać z pacjentem i kon-

MONITOR ZDROWOTNY

Wa ość sprzedaży do pacjenta w statystycznej aptece (sierpień 2018, w tysiącach PLN bru o)

32,6

15,8

78,0

6,4 1,3 0,8

8,4

0,3

U-R U-30 U-50 U-BEZPŁATNY INWALIDA WOJENNY ZHK SENIOR 75+ NARKOTYCZNE ŚRODKI POMOCNICZE PEŁNOPŁATNE NA RECEPTĘ SPRZEDAŻ ODRĘCZNA

0,8 40,8

% obrotu wg rodzajów sprzedaży w statystycznej aptece (sierpień 2018)

1,5

17,5%

8,5%

41,8%

3,5% 0,7% 0,4%

4,5%

0,2%

U-R U-30 U-50 U-BEZPŁATNY INWALIDA WOJENNY ZHK SENIOR 75+ NARKOTYCZNE ŚRODKI POMOCNICZE PEŁNOPŁATNE NA RECEPTĘ SPRZEDAŻ ODRĘCZNA

0,4% 21,9%

sumentem, ale fizycznie pobrać produkty z półek, szuflad czy magazynu i wykonać czynności związane ze sprzedażą. A tych od lutego 2019 będzie więcej – wchodzi przecież tzw. ustawa „fałszywkowa” nakładająca nie tylko wymóg skanowania kodów QR, ale obserwacji wyniku sprawdzenia autentyczności wydawanego leku. Zatem spójrzmy, jak wy-

0,8%

gląda struktura transakcji w statystycznej aptece. W sierpniu 2018 w statystycznej aptece zakupów dokonało 3 550 pacjentów (tyle było transakcji). W trakcie realizacji transakcji wydano 9 330 opakowań produktów z dostępnego asortymentu. Inaczej mówiąc, personel przeciętnej apteki ponad 9 000 razy (może mniej, bo często

sięga się w trakcie jednego pobrania opakowań po kilka takich samych) musiał dotrzeć do odpowiedniej półki lub szuflady, by obsłużyć pacjentów. Najczęściej personel apteczny sięga po produkty z kategorii sprzedaży odręcznej – w sierpniu przeciętnie po aż 5 780 opakowań. Po leki na receptę refundowane – prawie 2 500 razy, a po nie-

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

Liczba transakcji w statystycznej aptece (sierpień 2018)

617 426 268 211

20 16 11 3 10

1258 5189

Liczba transakcji w statystycznej aptece (sierpień 2018)

7,68% 5,30% 3,34% 2,63%

0,25% 0,19% 0,14% 0,04%

15,67% 64,64%

refundowane na receptę – ponad 1 600 razy. Te liczby nie dziwią jak spojrzymy na wykresy ze statystykami liczb i % transakcji w rodzajach sprzedaży. W trakcie 65% z nich realizowana była sprzedaż przynajmniej jednego produktu z kategorii „sprzedaż odręczna” (co nie wyklucza zakupu leków na receptę). Ale

OSOZ Polska 10/2018

0,12%

U-R U-30 U-50 U-BEZPŁATNY INWALIDA WOJENNY ZHK SENIOR 75+ NARKOTYCZNE ŚRODKI POMOCNICZE PEŁNOPŁATNE NA RECEPTĘ SPRZEDAŻ ODRĘCZNA

odwracając perspektywę – apteki są nadal bardzo „apteczne”, bowiem prawie w 35% transakcji nabyto wyłącznie produkty na receptę, niedostępne w żadnym innym miejscu. 

*Dane i informacje wykorzystane w artykule opracowane na podstawie badań PEX PharmaSequence, w tym na podstawie analiz z reprezentatywnego panelu PEX PharmaSequence umożliwiającego – aptekom i sieciom, członkom Aptecznego Banku Danych – dostęp do szczegółowym analiz.

Adres do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl

**Niektóre rodzaje sprzedaży były tak niewielkie – zero, kilka bądź kilkanaście sztuk, że nie zostały uwidocznione w analizach i na rysunkach.

MONITOR ZDROWOTNY

R ankingi P E X

Rankingi PEX. Firmy i produkty. Wrzesień 2018 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence). Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta we wrześniu 2018

POLPHARMA

TEVA

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

XARELTO

NEOPARIN

LEKI NA RECEPTĘ

KRKA

ADAMED

SANOFI

BAYER

SANDOZ

GLAXOSMITHKLINE

BOEHRINGER INGELHEIM

VALEANT

POLPHARMA

GLAXOSMITHKLINE

USP ZDROWIE

SANOFI

AFLOFARM

TEVA

HASCO - LEK RECKITT BENCKISER

BERLIN-CHEMIE / MENARINI

SANDOZ

PRADAXA

RISPOLEPT CONSTA

FOSTEX

VAXIGRIP

GLUCOPHAGE

INS. GENSULIN

INS. NOVORAPID

TRITACE

IBUPROM

GRIPEX

AFLOFARM NUTRICIA USP ZDROWIE N.P.ZDROVIT OLIMP LAB RECKITT BENCKISER OLEOFARM POLSKI LEK ORKLA CARE POLPHARMA

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL AFLOFARM IRENA ERIS SANOFI ZIAJA PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE BIODERMA POLPHARMA BIOGENED TEVA

         

LEKI OTC

                   

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

VOLTAREN

RUTINOSCORBIN

NUROFEN

APAP

NEOSINE

THERAFLU

MAGNE-B6

ESSENTIALE

SUPLEMENTY DIETY 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta we wrześniu 2018

         

SUPLEMENTY DIETY

KOSMETYKI

BEBILON NUTRAMIGEN DICOFLOR NEOCATE D-VITUM MOLLERS ZDROVIT DOPPELHERZ NUTRIDRINK VITRUM

         

KOSMETYKI VICHY PHARMACERIS ZIAJA LA ROCHE EMOLIUM BIODERMA DERMEDIC BIOTEBAL IWOSTIN AVENE

         

Więcej danych? Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY monitor epi d emio logiczny

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia. GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA We wrześniu W ODNIESIENIU DO sierpnia

72 775 zł

74 473 zł

3 265 zł

6 691 zł

905 zł

760 zł

sierpień

wrzesień

sierpień

wrzesień

sierpień

wrzesień

1699 zł

2,33%

3678 zł

122,03%

−145 zł

−15,99%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2018 I 2017

863 869 zł

892 793 zł

60 233 zł

67 546 zł

13 668 zł

13 316 zł

2017

2018

2017

2018

2017

2018

7312 zł

12,14%

−352 zł

−2,58%

28 925 zł

3,35%

wrzesień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 61 064 zł Warmińsko-Mazurskie 63 830 zł Opolskie 64 108 zł

Opolskie 5 436 zł Śląskie 5 610 zł Podlaskie 5 652 zł

Podlaskie 594 zł Opolskie 599 zł Kujawsko-Pomorskie 615 zł

Wielkopolskie 83 279 zł Łódzkie 84 631 zł Mazowieckie 88 135 zł

Dolnośląskie 7 406 zł Lubuskie 7 720 zł Mazowieckie 8 650 zł

Lubuskie 824 zł Dolnośląskie 889 zł Mazowieckie 939 zł

ROK 2018 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 735 783 zł Podkarpackie 748 227 zł Lubelskie 787 121 zł

Świętokrzyskie 54 949 zł Opolskie 57 549 zł Podkarpackie 58 498 zł

Opolskie 9 143 zł Kujawsko-Pomorskie 9 515 zł Lubelskie 10 112 zł

Lubuskie 987 899 zł Dolnośląskie 1 029 900 zł Mazowieckie 1 078 737 zł

Lubuskie 78 767 zł Dolnośląskie 81 095 zł Mazowieckie 88 464 zł

Podkarpackie 14 044 zł Mazowieckie 15 784 zł Dolnośląskie 17 577 zł

wrzesień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Zachodniopomorskie −4 288 zł Lubuskie −2 473 zł Opolskie −1 759 zł

Brak spadków kosztów

Zachodniopomorskie −311 zł Lubuskie −257 zł Pomorskie −250 zł

Kujawsko-Pomorskie 2 608 zł Łódzkie 4 307 zł Mazowieckie 5 442 zł

Lubuskie 3 992 zł Wielkopolskie 4 052 zł Mazowieckie 4 908 zł

Brak wzrostów kosztów

zestawienie KOSZTY We wrześniu W OSTATNICH LATACH

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epi d emio logiczny

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» Czy grudniowe koszty

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

leczenia przekroczą poziom 80 mln zł na 1000 mieszkańców?«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY monitor epi d emio logiczny

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ

koszty leczenia przeziębienia i grypy utrzymują się na wyrównanym poziomie.«

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

» Od września do grudnia

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epi d emio logiczny

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

» Wrzesień był ostatnim

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ ƐѵƏƏ

miesiącem o bardzo niskich kosztach leczenia alergii.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków wrzesień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO sierpnia

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

20,98 zł

25,32%

191 tys. zł

3630

+3,5 tys. zł

+80

-0,03 zł

(

+0,13%

(

-0,20 zł

PROGNOZA NA

grudzień

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki we wrześniu 2018 roku wyniósł 191 tys. zł. W porównaniu z sierpniem 2018 roku był on o 3,5 tys. zł wyższy (+1,9%). Jednocześnie obrót był o 10,5 tys. zł wyższy (+5,8%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,82 mld zł. Oznacza to wzrost o 42,9 mln zł (+1,5%) w stosunku do sierpnia 2018 roku oraz wzrost o 108 mln zł (+4,0%) w stosunku do września 2017 roku. Udział refundacji stanowił 25,70% (–0,81 p.p. w porównaniu z sierpniem 2018) obrotu aptecznego i wyniósł 725,3 mln zł (–1,6%). Prognozujemy, że obrót w statystycznej aptece w 2018 roku wyniesie 2,26 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku

OSOZ Polska 10/2018

(

suplementy

INNE

(

57,10% 23,95% 9,47% 9,48%

(

POZIOM REFUNDACJI

25,70% -0,81%

Grudzień to od kilku lat największy pod względem obrotu miesiąc w roku. Z jednej strony przypadająca na ten okres zachorowalność (przeziębienia), z drugiej okres świąteczny, w którym to wydajemy również w aptekach więcej pieniędzy (apteki stały się jednym z miejsc gdzie kupujemy prezenty). Te dwa czynniki sprawią, że obrót w tym miesiącu przekroczy 200 tys. zł.

Aneta Szczypek

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

52,62 zł

(

o 3% (+66,5 tys. zł) oraz wzrost o 5,9% (+126,5 tys. zł) w stosunku do 2016 roku. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 33,83 mld zł. To odpowiednio o 0,83 mld zł więcej (+2,5%) niż w 2017 roku oraz o 2,09 mld zł więcej (+6,6%) niż w 2016 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,7 mld zł, co będzie stanowiło 25,84% całkowitego obrotu aptecznego. We wrześniu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 66,2 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 40,9 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 82,5 tys. zł. W porównaniu z sierpniem 2018 roku, dla sprzedaży leków refundowanych nastąpił wzrost o 0,04 tys. zł (+0,1%), dla sprzedaży leków wydawanych na re-

cepty pełnopłatne – spadek o 0,8 tys. zł (–1,9%), a dla produktów OTC – wzrost o 4,2 tys. (+5,4%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 0,98 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,6 mld zł, a produktów OTC – 1,22 mld zł. Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (8 391 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – poniedziałek (7 973 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wyniósł 418 zł. We wrześniu 2018 roku największy wzrost wartości sprzedaży w stosunku do sierpnia 2018 roku zanotowano w przypadku produktów na układ oddechowy (+42,6%) oraz produktów przeciwzakaźnych (+37,06%). Największy spadek

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

wartości sprzedaży wystąpił dla produktów dermatologicznych (–20,33%) oraz produktów na układ sercowo-naczyniowy (–8,22%). Największe zmiany w udziale poszczególnych grup terapeutycznych miały miejsce w przypadku produktów na układ oddechowy (wzrost udziałów o 2,89 p.p.), produktów na układ sercowo-naczyniowy (spadek o 1,41 p. p.). Największy udział w wartości sprzedaży należy do grupy produktów na przewód pokarmowy – 18,18%. We wrześniu średnia marża apteczna wyniosła 25,32%. To o 0,13 p.p. więcej niż w sierpniu 2018 roku oraz o 0,48 p.p. mniej niż w sierpniu 2017 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 19,21% (+0,49 p.p. w stosunku do sierpnia 2018), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,90% (–0,08 p.p. w stosunku do sierpnia 2018 roku), natomiast dla produktów OTC – 29,66% (–0,44 p.p. w stosunku do sierpnia 2018 roku). Prognozujemy, że marża apteczna w 2018 roku wyniesie 24,97%. Będzie to odpowiednio o 0,25 p.p. mniej niż w 2017 roku oraz o 0,47 p.p. mniej niż w 2016 roku. Większe zmiany średniej marży aptecznej zaobserwujemy w poszczególnych kategoriach sprzedażowych. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 18,43% (–0,10 p.p. w stosunku do 2017 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 23,30% (–1,52 p.p. w stosunku do 2017 roku), a dla produktów OTC – 29,21 p.p. (–0,23 p.p. w stosunku do 2017 roku). Średnia cena za opakowanie leku we wrześniu 2018 roku wyniosła 20,98 zł. To o 3 grosze mniej niż w sierpniu 2018 roku oraz o 0,84 grosze więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. W porównaniu z sierpniem 2017 roku, we wszystkich kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 28,23 zł (+40 groszy), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,90 zł (+0,49 zł), produktów OTC – 15,97 zł (+0,17 zł). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do września 2018 roku wyniosła 20,73 zł. To o 51 groszy więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. Wzrost średniej ceny sprzedaży zaobserwowaliśmy również we wszystkich podstawowych katego-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach września (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2018

wrzesień 2017

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach września – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2018

wrzesień 2017

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 6,5% mięśniowo-szkieletowy

18,18% przewód pokarm. i metabolizm

4,67% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,49% narządy zmysłów 4,26% leki przeciwzakaźne

10,11% układ oddechowy

0,33% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,68% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,31% krew i układ krwiotwórczy 1,19% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych 3,43% dermatologia

12,84% układ sercowo-naczyniowy

11,68% centralny układ nerwowy varia 11,49%

5,84% nieokreślona

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2018 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018

(

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

zapłata pacjenta

refundacja

ƑƏ

ƐƔ ƐƔķƏƑ ƐƔķƏƓ ƐƔķƏƒ ƐƔķƐƔ ƐƔķƐƖ ƐƔķƒѵ ƐƔķƑƑ ƐƔķƒƖ ƐƔķƒƒ ƐƔķƒƓ ƐƔķƑƒ ƐƔķƐѶ ƐƔķƒѶ ƐƔķƓƓ ƐƔķƔƖ

ƐƔ

ƐƔķƐƑ ƐƔķƐѶ ƐƔķƐ ƐƓķƖƒ ƐƔķƏƔ ƐƏ

Ɣ ƓķƓƒ

ƓķѶѶ

ƔķƐƒ

ƔķƑƔ

ƔķƓƐ

ƔķѵƔ

ƔķƓƕ

ƔķƒƓ

ƔķƐƐ

ƔķƑѶ

ƔķƑƖ

ƔķƏƔ

ƓķƖƔ

ƓķѶƐ

ƔķƐ

ƔķƔѶ

ƔķѵƓ

ƔķѶƑ

Ɣķƕƒ

ƔķƔƕ

ƔķƒƖ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 zapłata pacjenta

ƒƏ ƑƔ ѶķƑѶ

ѶķƑƒ

ѶķƐƐ

ƕķƕƐ

ƕķƕƑ

ƕķѵѶ

ƕķƕƕ

ƕķѵƖ

ƕķƔƖ

ѶķƓѶ

ƕķƕƐ

ƕķƖƔ

ƕķƖѶ

ƕķѶƕ

ƕķƔ

ƕķƕƒ

ƕķƒƒ

refundacja

ƕķѵ

ƕķƑƐ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƏķƐѵ ƑƏķƐƒ ƑƏķƑѵ ƑƏķƓѶ ƑƏķѵƕ ƑƏķѵƑ ƑƏķѵƒ ƐѶķƔƐ ƐƖķƏѵ ƐƖķƏѶ ƐƖķƔƕ ƐƖķѵƐ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƖ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķƖ ƐƖķƔƒ ƐƖķƕƐ ƐƖķѶѶ

Ɣ Ə

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2018 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

OSOZ Polska 10/2018

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim we wrześniu Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

riach sprzedażowych – największy procentowy wzrost (+3,2%, tj. 49 groszy) w przypadku leków sprzedawanych bez recepty. We wrześniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 630 pacjentów (wzrost o 80 pacjentów w stosunku do sierpnia) (3040 osób zakupiło produkty OTC, 680 – leki refundowane, a 710 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). Największy ruch w statystycznej aptece panował w pierwszym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 22 a 28 września. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 902 osoby. Kolejnym w rankingu tygodniem był 15–21 września (898 osób), 8–14 września (885 osób) i 1–7 września (801 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00. Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 52,62 zł. To o 0,19 zł mniej niż w minionym miesiącu oraz o 2,05 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. Z kwoty tej 39,10 zł zapłacił pacjent, a 13,52 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z sierpniem 2018 roku spadła o 3,4% (–48 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 0,7% (+28 groszy). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 97,36 zł (z czego 26,22 zł to zapłata pacjenta, a 71,14 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 57,54 zł, a dla produktów OTC – 27,14 zł. Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2018 roku wyniesie 52,55 zł. Z kwoty tej 38,97 zł zapłaci pacjent, a 13,58 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 56,11 zł, produktów OTC – 26,52 zł, a leków refundowanych – 94,46 zł (z czego 26,17 zł to zapłata pacjenta, a 68,29 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach września (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2018

wrzesień 2017

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach września (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2018

wrzesień 2017

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ u ;ঋmb-

ѶŋƐƓ u ;ঋmb-

ƐƔŋƑƐ u ;ঋmb-

ƑƑŋƑѶ u ;ঋmb-

ƑƖŋƒƏ u ;ঋmb-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

wrzesień 2018

wrzesień 2017

wrzesień 2018

wrzesień 2017

109 054

102 829

57,10%

56,97%

Lek - OTC

45 754

44 100

23,95%

24,43%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

18 083

17 136

9,47%

9,49%

Pozostałe

18 109

16 435

9,48%

9,11%

Lek - RX

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za wrzesień 2018 wrzesień 2018

zmiana w stosunku do (%) sierpnia 2018

stycznia 2018

zmiana w stosunku do (liczbowo)

września 2017

sierpnia 2018

stycznia 2018

września 2017

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

191,0

1,9%

-2,8%

5,8%

3,5

-5,5

10,5

cały rynek apteczny

2 822 216

1,5%

-4,9%

4,0%

42 903,5

-145 523,5

108 037,5

recepty refundowane (w tys. zł) statystyczna apteka

66,2

0,1%

-1,8%

5,7%

0,0

-1,2

3,6

cały rynek apteczny

978 278

-0,3%

-3,9%

3,9%

-2 518,4

-39 531,0

36 544,0

statystyczna apteka

40,9

-1,9%

0,7%

4,8%

-0,8

0,3

1,9

cały rynek apteczny

603 644

-2,3%

-1,5%

3,0%

-13 897,1

-9 009,3

17 471,6

statystyczna apteka

82,5

5,4%

-5,0%

6,2%

4,2

-4,3

4,8

cały rynek apteczny

1 219 079

5,1%

-7,1%

4,3%

58 764,3

-92 586,2

50 689,2

statystyczna apteka

49,1

-1,3%

1,7%

7,2%

-0,6

0,8

3,3

cały rynek apteczny

725 250

-1,6%

-0,5%

5,4%

-11 630,6

-3 560,0

36 886,6

w całkowitym obrocie

25,70%

-3,1%

4,6%

1,3%

0,0

w sprzedaży refundowanej

73,07%

-1,4%

2,3%

1,3%

0,0

ogółem

20,98 zł

-0,2%

4,0%

4,2%

0,0

0,8

dla leków z list refundacyjnych

28,23 zł

1,4%

2,3%

0,4

0,6

dla leków z recept pełnopłatnych

25,90 zł

1,9%

5,1%

4,9%

0,5

1,3

1,2

dla produktów bez recepty (OTC)

15,97 zł

1,1%

3,1%

5,0%

0,2

0,5

0,8

3 630

2,3%

-4,7%

1,7%

80,0

-180,0

60,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

680

-1,4%

-8,1%

1,5%

-10,0

-60,0

10,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

710

0,0%

-9,0%

-4,1%

0,0

-70,0

-30,0

3 040

3,8%

-5,3%

2,0%

110,0

-170,0

60,0

ogółem

25,32%

0,5%

-0,1%

-1,9%

0,0

dla leków z list refundacyjnych

19,21%

2,6%

5,6%

1,7%

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

22,90%

-0,4%

-4,1%

-13,4%

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,66%

-1,5%

0,2%

0,4%

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

52,62 zł

-0,4%

2,0%

4,1%

-0,2

1,0

2,1

Wartość zapłaty przez pacjenta

39,10 zł

0,7%

0,5%

3,6%

0,3

0,2

1,4

Wartość dopłaty refundatora

13,52 zł

-3,4%

6,8%

5,4%

-0,5

0,9

0,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

97,36 zł

1,5%

6,9%

4,2%

1,5

6,3

3,9

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

26,22 zł

5,5%

0,9%

0,7%

1,4

0,2

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

71,14 zł

0,1%

9,3%

5,5%

0,1

6,1

3,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

57,54 zł

-1,9%

10,6%

9,2%

-1,1

5,5

4,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

27,14 zł

1,6%

0,3%

4,1%

0,4

0,1

1,1

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

ƑƐƏ

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 4%

ƑƏƏ

Tysiące zł

Obrót 2018: 2 266 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

OSOZ Polska 10/2018

(

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do września 2018 2018

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2016

2018

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2016

2 266,0

3,0%

5,9%

66,5

126,5

1 685,0

2,7%

7,0%

45,0

109,5

33 827 464,0

2,5%

6,6%

835 800,5

2 093 686,5

25 254 258,0

2,9%

8,3%

702 608,0

1 925 852,5

799,0

2,7%

3,1%

21,2

23,7

598,0

3,0%

3,5%

17,4

20,5

11 928 231,2

2,2%

3,7%

260 301,0

427 839,0

8 961 740,4

3,1%

4,8%

269 822,7

410 047,1

495,7

2,4%

4,5%

11,6

21,4

367,6

1,2%

3,9%

4,4

13,8

7 399 544,9

1,9%

5,2%

138 073,5

365 176,5

5 509 082,6

1,3%

5,1%

70 967,0

269 535,1

953,5

3,4%

9,1%

31,4

79,2

706,3

3,2%

11,7%

21,7

74,1

14 235 083,5

2,9%

9,8%

402 894,7

1 265 752,8

10 587 567,3

3,3%

13,1%

339 110,3

1 227 508,6

585,6

4,3%

7,8%

24,3

42,4

437,6

4,5%

8,5%

18,9

34,1

8 740 783,8

3,8%

8,5%

321 571,5

684 960,3

6 558 108,2

4,6%

9,8%

288 323,4

583 080,5

25,84%

1,3%

1,8%

0,0

25,97%

1,7%

1,4%

0,0

72,29%

1,6%

4,8%

0,0

72,30%

1,7%

5,2%

0,0

20,68 zł

2,0%

5,1%

0,41

1,00

20,73 zł

2,5%

5,4%

0,51

1,06

27,46 zł

0,0%

1,3%

-0,01

0,35

27,92 zł

2,0%

2,9%

0,54

0,79

24,68 zł

0,4%

6,2%

0,09

1,45

25,22 zł

3,1%

9,0%

0,75

2,08

15,52 zł

1,9%

5,2%

0,29

0,76

15,65 zł

3,2%

6,8%

0,49

0,99

43 120

0,1%

1,2%

40,2

520,2

32 090,0

-1,1%

2,0%

-350,0

640,0

8 459

-0,7%

-1,5%

-61,4

-131,4

6 300,0

-1,6%

-1,1%

-100,0

-70,0

8 835

-5,2%

-7,3%

-485,3

-695,3

6 560,0

-6,7%

-7,6%

-470,0

-540,0

35 959

0,7%

2,4%

249,2

829,2

26 710,0

-0,6%

3,3%

-170,0

860,0

24,97%

-1,0%

-1,9%

0,0

25,03%

-1,2%

-1,9%

0,0

18,43%

-0,5%

-1,7%

0,0

18,62%

0,1%

-0,4%

0,0

23,30%

-6,1%

-8,0%

0,0

23,19%

-6,9%

-9,0%

0,0

29,21%

-0,8%

-2,0%

0,0

29,45%

-0,5%

-2,2%

0,0

52,55 zł

2,9%

4,6%

1,5

2,3

52,51 zł

3,9%

4,8%

2,0

2,4

38,97 zł

2,5%

4,0%

0,9

1,5

38,87 zł

3,3%

4,3%

1,2

1,6

13,58 zł

4,2%

6,5%

0,6

0,8

13,64 zł

5,6%

6,3%

0,7

0,8

94,46 zł

3,5%

4,7%

3,2

4,2

94,92 zł

4,6%

4,7%

4,2

4,3

26,17 zł

-0,6%

-6,6%

-0,2

-1,9

26,29 zł

0,3%

-7,3%

0,1

-2,1

68,29 zł

5,1%

9,7%

3,3

6,1

68,63 zł

6,4%

10,1%

4,1

6,3

56,11 zł

8,0%

12,7%

4,2

6,3

56,04 zł

8,4%

12,4%

4,4

6,2

26,52 zł

2,7%

6,5%

0,7

1,6

26,44 zł

3,8%

8,1%

1,0

2,0

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2018: 33,8mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 3 do 4% (w stosunku do roku 2017)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2017)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2017)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,7 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2017)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

633,53

0,08

32499,55

0,17

7330,01

0,05

25169,54

0,51

0,23

0,77

1194,09

27,22

51,30

2. U-30

410,84

0,05

15342,37

0,08

6679,52

0,05

8662,85

0,18

0,44

0,56

649,28

23,63

37,34

3. U-50

248,89

0,03

6034,98

0,03

3480,67

0,02

2554,31

0,05

0,58

0,42

307,68

19,61

24,25

4. U-BEZPŁATNY

20,43

0,00

1380,13

0,01

131,83

0,00

1248,30

0,03

0,10

0,90

59,13

23,34

67,57

5. INWALIDA WOJENNY

14,66

0,00

779,01

0,00

5,71

0,00

773,30

0,02

0,01

0,99

24,85

31,34

53,12

0,18

0,00

5,75

0,00

1,06

0,00

4,69

0,00

0,18

0,82

0,28

20,35

32,83

10,52

0,00

293,90

0,00

55,83

0,00

238,07

0,00

0,19

0,81

15,83

18,57

27,94

0,00

0,02

0,00

0,02

0,00

0,01

0,99

0,00

14,34

18,72

218,56

0,03

9084,26

0,05

66,62

0,00

9017,64

0,18

0,01

0,99

347,58

26,14

41,56

3,14

0,00

787,25

0,00

77,41

0,00

709,84

0,01

0,10

0,90

6,68

117,81

250,32

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,78

0,00

1435,77

0,01

732,50

0,01

703,27

0,01

0,51

0,49

37,01

38,80

146,75

12. PEŁNOPŁATNE

1221,06

0,15

40853,00

0,21

40852,02

0,29

0,98

0,00

1,00

0,00

1595,16

25,61

33,46

13. ODRĘCZNA

5371,25

0,66

82504,00

0,43

82503,66

0,58

0,34

0,00

1,00

0,00

5943,17

13,88

15,36

14. RAZEM

8162,84

1,00

191000,00

1,00

141916,84

1,00

49083,16

1,00

0,74

0,26

10180,74

18,76

23,40

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

618,69

0,08

32598,54

0,17

7572,35

0,05

25026,19

0,51

0,23

0,77

1061,00

30,72

52,69

2. U-30

424,13

0,05

15732,14

0,08

6787,99

0,05

8944,15

0,18

0,43

0,57

668,27

23,54

37,09

3. U-50

265,85

0,03

6400,84

0,03

3718,11

0,03

2682,74

0,06

0,58

0,42

330,59

19,36

24,08

4. U-BEZPŁATNY

20,08

0,00

1311,31

0,01

124,12

0,00

1187,18

0,02

0,09

0,91

58,21

22,53

65,30

5. INWALIDA WOJENNY

15,51

0,00

821,73

0,00

5,57

0,00

816,16

0,02

0,01

0,99

26,34

31,20

52,97

0,20

0,00

5,87

0,00

1,11

0,00

4,76

0,00

0,19

0,81

0,31

18,71

29,59

10,88

0,00

303,62

0,00

55,35

0,00

248,27

0,01

0,18

0,82

16,40

18,51

27,89

0,00

0,07

0,00

0,07

0,00

0,01

0,99

0,00

15,03

24,19

211,65

0,03

8505,21

0,05

61,91

0,00

8443,30

0,17

0,01

0,99

335,81

25,33

40,18

3,04

0,00

763,44

0,00

75,96

0,00

687,48

0,01

0,10

0,90

6,26

121,99

251,19

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,73

0,00

1452,22

0,01

736,03

0,01

716,19

0,01

0,51

0,49

37,56

38,67

149,22

12. PEŁNOPŁATNE

1254,03

0,16

40844,44

0,22

40840,33

0,29

4,12

0,00

1,00

0,00

1621,32

25,19

32,57

13. ODRĘCZNA

5209,51

0,65

78482,78

0,42

78482,57

0,57

0,21

0,00

1,00

0,00

5798,72

13,53

15,07

14. RAZEM

8043,31

1,00

187222,22

1,00

138595,14

1,00

48627,08

1,00

0,74

0,26

9960,79

18,80

23,28

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1561

0,19

66207

0,35

17829

0,13

48379

0,99

0,27

0,73

2605

25,41

42,42

2. Recepty pełnopłatne

1221

0,15

40853

0,21

40852

0,29

0,00

1,00

0,00

1595

25,61

33,46

3. Sprzedaż odręczna

5371

0,66

82504

0,43

82504

0,58

0,00

1,00

0,00

5943

13,88

15,36

0,00

1436

0,01

732

0,01

703

0,01

0,51

0,49

38,80

146,75

8163

1,00

191000

1,00

141917

1,00

49083

1,00

0,74

0,26

10181

18,76

23,40

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1570,05

0,20

66442,78

0,35

18402,47

0,13

48040,30

0,99

0,28

0,72

2503,20

26,54

42,32

2. Recepty pełnopłatne

1254,03

0,16

40844,44

0,22

40840,33

0,29

4,12

0,00

1,00

0,00

1621,32

25,19

32,57

3. Sprzedaż odręczna

5209,51

0,65

78482,78

0,42

78482,57

0,57

0,21

0,00

1,00

0,00

5798,72

13,53

15,07

9,73

0,00

1452,22

0,01

736,03

0,01

716,19

0,01

0,51

0,49

37,56

38,67

149,22

8043,31

1,00

187222,22

1,00

138595,14

1,00

48627,08

1,00

0,74

0,26

9960,79

18,80

23,28

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

Wartość

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18495,29

0,19

799021,02

0,35

221390,39

0,13

577630,63

0,99

0,28

0,72

29096,55

27,46

43,20

2. Recepty pełnopłatne

15643,90

0,16

495714,39

0,22

495675,80

0,29

38,59

0,00

1,00

0,00

20088,66

24,68

31,69

3. Sprzedaż odręczna

63837,10

0,65

953536,67

0,42

953533,99

0,57

2,68

0,00

1,00

0,00

71070,12

13,42

14,94

119,75

0,00

17727,92

0,01

8635,28

0,01

9092,64

0,02

0,49

0,51

565,99

31,32

148,04

98096,05

1,00

2266000,00

1,00

1680439,15

1,00

585560,85

1,00

0,74

0,26

120821,31

18,75

23,10

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

276174785

0,19

11928231153

0,35

3305550546

0,13 8622680608

0,99

0,28

0,72

434422391

27,46

43,19

2. Recepty pełnopłatne

233473356

0,16

7399544940

0,22

7398966268

0,29

578672

0,00

1,00

0,00

299808746

24,68

31,69

3. Sprzedaż odręczna

952979847

0,65

14235083464

0,42 14235043536

0,57

39928

0,00

1,00

0,00

1060875368

13,42

14,94

1787159

0,00

264604443

0,01

135663846

0,02

0,49

0,51

8429845

31,39

148,06

1464415148

1,00

33827464000

1,00 8740783768

1,00

0,74

0,26

1803536349

18,76

23,10

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 10/2018

128940597

1,00 25086680232

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Leki przeciwbólowe Konsumpcja leków przeciwbólowych w Polsce należy do jednych z najwyższych w Europie. Leki te można kupić nie tylko w aptece, ale także na stacji benzynowej, w markecie albo kiosku. Jak oszacowała Naczelna Izba Lekarska, poza apteką Polacy w 2015 roku zakupili 500 mln sztuk tabletek. Z kolei sprzedaż apteczna wyniosła wówczas ponad 83 mln opakowań. Szacunkowo tylko 8% z nich zostało przepisanych na receptę. 6% Polaków sięga po środki z tego asortymentu profilaktycznie, przewidując, że ból się pojawi („na zapas”). Największym problemem jest brak kontroli nad lekami sprzedawanymi poza apteką. W 2015 roku Urząd Statystyczny odnotował 117 zatruć lekami przeciwbólowymi. Szacuje się, że ok. 15–20% hospitalizacji jest spowodowanych przedawkowaniem leków. Promocja leków stanowi największą część środków wydawanych na reklamę w Polsce, co powoduje, że konsumpcja leków bez recepty ciągle rośnie.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY ŚRODKÓW PRZECIWBÓLOWYCH. ROK 2017 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

1 199 365 031 zł

80 257 991

634

14,94 zł

28%

75%

50%

142%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE Polska należy do krajów o relatywnie wysokiej konsumpcji leków dostępnych bez recepty (OTC, ang. over the counter). Na ich promocję przypada najwięcej środków wydawanych na reklamę, co sprawia, że jesteśmy jedynym krajem w Europie, w którym rynek reklamowy produktów farmaceutycznych przewyższa wartością inne. W ostatnich latach wartość tego rynku rosła i prognozuje się, że w kolejnych latach również będzie się zwiększać. W 2015 roku dostępne bez recepty leki i suplementy diety stosowało niemal dziewięciu na dziesięciu dorosłych (89%). Najczęściej były to środki przeciwbólowe i przeciwzapalne (68%), a także łagodzące objawy przeziębienia lub grypy (również 68%).

Proszę powiedzieć, co zazwyczaj Pan(i) robi, gdy czuje się chory(a), odczuwa ból, ma jakieś dolegliwości? IX 2010

IX 2016

31% 29%

Ograniczam się do zastosownia wypróbowanych domowych sposobów

30% 30%

Od razu idę do lekarza i stosuję przepisane leki 24%

Nie idę do lekarza, stosuję leki lub środki farmaceutyczne dostępne bez recepty

21% 13% 15%

Nic nie robię; staram się przeczekać dolegliwości

Korzystam z usług medycyny niekonwencjonalnej

Źródło: CBOS „Leki dostępne bez recepty i suplementy diety” (2016) Postępuję w inny sposób

1% 2% 1% 3%

1400

140

1200

120

1000

100

800

600

400

200

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

PROGNOZA

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Leki przeciwbólowe to bardzo popularna grupa produktów aptecznych. Szczególnie często pacjenci sięgają po nie w okresie jesienno-zimowym, gdyż są także stosowane w charakterze leków przeciwzapalnych w przeziębieniach i grypie. Statystyczny Polak zakupił w 2017 roku 2,1 opakowania leku przeciwbólowego. Poniższe dane pokazują, jak kształtowała się sprzedaż leków przeciwbólowych na przełomie ostatnich 15 lat. Opis rynku 688,56 mln zł – tyle wynosiła sprzedaż leków przeciwbólowych na początku okresu analiz (w 2002 roku). W kolejnych latach ta liczba głównie wzrastała. W 2009 roku nastąpił największy wzrost (o 15,19%). Wartość sprzedaży przekroczyła wówczas próg 1 mld i wynosiła 1,07 mld zł. W kolejnym roku nastąpił największy spadek w całym okresie ana-

OSOZ Polska 10/2018

liz (o 10,79%), który ukształtował wartość sprzedaży na poziomie 953,65 mln zł. W minionym roku (2017) pacjenci zakupili w aptekach leki przeciwbólowe o największej wartości równej 1,20 mld zł, a to o 4,23% więcej niż w roku poprzednim. Sprzedaż leków przeciwbólowych kształtuje się inaczej niż wartość sprzedaży. W 2002 roku w aptekach zostało

sprzedanych 111,56 mln opakowań leków przeciwbólowych. Trzy kolejne lata były okresem spadku ilości sprzedaży, w tym znacznego (o 9,92%) w 2004 roku. W latach 2006–2009 trend przybrał odwrotny kierunek – sprzedaż wzrastała z roku na rok i w 2009 roku była największa (115,38 mln opakowań). Od 2010 roku sprzedaż leków przeciwbólowych spada (za wyjątkiem 2015 i 2016

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

181

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2017 a nie będące w ofercie w 2002 roku

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

11,68 11,77 13,78 15,79 19,66 21,50 22,35 24,50 25,06 25,14 27,00

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

17,48 15,42 15,68 17,19 18,50 18,23 17,06 17,01 17,05 17,20

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

22,87 16,78 15,70 16,59 17,71 18,45 19,05 19,55 19,10

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

12,72 14,93 15,76 17,22 17,23 17,66 18,42 18,54

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

19,11 18,43 18,39 17,81 18,07 18,49 20,11

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

11,87 13,24 14,92 15,83 17,43 20,24

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

12,40 12,65 11,83 12,26 12,57

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

16,12 15,35 17,98 18,23

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

17,33 18,82 21,36

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

16,41 19,26

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

20,58

Liczba badanych produktów

7,41

7,57

7,32

7,28

7,09

7,37

7,67

8,31

8,18

8,72

9,23

9,29

8,92

9,60 10,26 11,12

8,29 14,21 14,17 13,62 13,32 16,04 18,14 20,18 21,68 18,70 20,19 21,28 23,46 21,72 23,14 8,72

9,79

9,69

9,99 10,24

9,90

9,48 10,12 10,93 11,17 11,24 11,53 11,75 12,19

6,32 10,75

6,16

7,41

8,50

8,79

5,41

6,56

7,77

8,73

9,63 10,02 10,47 11,10 10,80 10,76 10,77 11,38

8,54

8,12

8,38

9,24

8,71

7,98

8,25

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

181

7,41

7,57

7,32

7,28

7,09

7,37

7,67

8,31

8,18

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w 2017 roku

8,15

8,05

8,03

8,04

7,76

8,17

7,80

8,15

9,63 12,26 12,14

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2017

6,09

5,95

6,53

6,11

6,36

7,14

6,29

5,81 10,66 28,49 32,87 34,23 28,42

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2017

4,84

5,41

5,71

6,07

6,25

6,19

6,32

6,54

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2017

3,30

3,64

5,17

5,23

4,76

5,16

4,74

3,53

4,05

4,22

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2017

5,19

5,68

5,76

5,60

5,86

5,64

6,16

7,48

8,96

0,99

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2017

4,48

5,12

5,26

8,76 12,41 11,71

9,50 17,95

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2017

9,02

9,26

9,28

9,26

9,50

9,46

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2017

5,21

2,53

3,40

4,10

4,14

6,45

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2017

3,02

2,96

2,86

4,31

3,94

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2017

6,11

5,71

6,13

7,12

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2017

65,71 42,30 41,83

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2017

10,62 15,44

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2017

19,64

7,79

8,72

7,22

9,23

8,01

9,29

8,92

9,19 11,28

8,33

9,60 10,26 11,12 9,46 11,59 4,34

7,09

20,88 23,28 25,37 26,51 26,62 26,13 26,34 26,79 27,48 27,93 28,25 24,57 5,75

10,84 16,06 53,33 85,78 80,57 57,23 34,70 44,87 33,11

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

roku, kiedy to nastąpił minimalny wzrost procentowy). W 2017 roku w aptekach została sprzedana najmniejsza liczba opakowań leków przeciwbólowych równa 80,26 mln, a to o 3,91% mniej niż w roku 2016. Wartość sprzedaży leków przeciwbólowych charakteryzują wahania okre-

sowe. Najwięcej pacjenci płacą za leki z omawianej grupy w miesiącach od września do marca. W tym okresie średniomiesięczna wartość sprzedaży plasuje się na poziomie powyżej 80 mln zł. W styczniu średniomiesięczna wartość sprzedaży wynosi 97,75 mln zł, a w grudniu jest największa i wynosi

99,73 mln zł. Najmniej pacjenci wydają na leki przeciwbólowe w lipcu – średnio 54,88 mln zł. Średnią cenę za pojedyncze opakowanie leku przeciwbólowego charakteryzuje zdecydowanie trend rosnący. Został on przełamany jedynie w 2006 roku, kiedy to nastąpił spadek średniej ceny o 2,26%.

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków przeciwbólowych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

688 585 392

111 555 399

6,17

1 631 719

264 349

422

2003

705 777 192

109 859 751

6,42

1 575 396

245 223

448

2,50%

-1,52%

2004

695 766 976

98 965 615

7,03

1 644 839

233 961

423

-1,42%

-9,92%

2005

733 792 284

97 025 851

7,56

1 634 281

216 093

449

5,47%

-1,96%

2006

785 354 612

106 241 816

7,39

1 504 511

203 528

522

7,03%

9,50%

2007

847 789 600

109 957 308

7,71

1 581 697

205 144

536

7,95%

3,50%

2008

928 038 803

110 990 741

8,36

1 645 459

196 792

564

9,47%

0,94%

2009

1 069 047 894

115 382 594

9,27

2 087 984

225 357

512

15,19%

3,96%

2010

953 646 544

98 524 396

9,68

1 848 152

190 939

516

-10,79%

-14,61%

2011

1 024 001 246

96 460 358

10,62

1 939 396

182 690

528

7,38%

-2,09%

2012

998 994 904

87 824 938

11,37

1 870 777

164 466

534

-2,44%

-8,95%

2013

1 038 931 840

86 628 947

11,99

1 813 145

151 185

573

4,00%

-1,36%

2014

1 004 691 038

82 754 135

12,14

1 644 339

135 440

611

-3,30%

-4,47%

2015

1 080 866 726

83 515 784

12,94

1 694 148

130 902

638

7,58%

0,92%

2016

1 150 672 608

83 519 456

13,78

1 764 835

128 097

652

6,46%

0,004%

2017

1 199 365 031

80 257 991

14,94

1 891 743

126 590

634

4,23%

-3,91%

2018

1 197 139 219

74 712 943

16,02

—

-0,19%

-6,91%

2019

1 212 664 618

71 067 771

17,06

—

1,30%

-4,88%

Rys. 1. Wartość sprzedaży leków przeciwbólowych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƐѵƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѶƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѵƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Począwszy od 2002 roku, wartość sprzedaży leków przeciwbólowych była najniższa w sierpniu 2004 (40,15 mln zł), a najwyższa w styczniu 2017 (105,01 mln zł)«

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

OSOZ Polska 10/2018

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań leków przeciwbólowych sprzedanych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 Ɛѵ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Ilość sprzedaży leków przeciwbólowych od 2014 roku kształuje się na stosunkowo wyrównanym poziomie – roczna sprzedaż przewyższa nieco 80 mln opakowań.«

ƐƓ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƑ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ѷ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku przeciwbólowego w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƐѶ Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ

» W całym badanym okresie średnia cena za pojedyncze opakowanie leku przeciwbólowego pnie się w górę. Obecnie kształtuje się na poziomie 16 zł.«

ѵ Ɠ Ƒ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 4. Liczba różnych leków przeciwbólowych dostępnych w aptekach w latach 2002–2017 ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ

» W minionym roku (2017) na półkach aptecznych dostępnych było ponad 630 różnych opakowań leków przeciwbólowych.«

ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 10/2018

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ć?Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

W pozostaĹ&#x201A;ych latach Ĺ&#x203A;rednia cena wzrastaĹ&#x201A;a od 1,23% w 2014 roku do 10,81% w 2009 roku. W ten sposĂłb w 2017 roku uksztaĹ&#x201A;towaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; na poziomie 14,94 zĹ&#x201A;, a to o 142,10% wiÄ&#x2122;cej niĹź w 2002 roku, kiedy wynosiĹ&#x201A;a 6,17 zĹ&#x201A;. W 2002 roku na rynku aptecznym dostÄ&#x2122;pne byĹ&#x201A;y 422 produkty o dziaĹ&#x201A;aniu przeciwbĂłlowym. W kolejnych latach (poza rokiem 2004, 2009 i 2017) oferta poszerzaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122;. NajwiÄ&#x2122;cej nowych lekĂłw przeciwbĂłlowych (76) pojawiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w aptekach w roku 2006. W minionym roku pacjenci mogli wybieraÄ&#x2021; spoĹ&#x203A;rĂłd 634 rĂłĹźnych Ĺ&#x203A;rodkĂłw przeciwbĂłlowych, a to o 18 produktĂłw mniej niĹź w roku 2016. Warto zauwaĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe w ostatnich latach na rynku pojawiaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; przewaĹźnie leki przeciwbĂłlowe droĹźsze od aktualnie dostÄ&#x2122;pnych, co przekĹ&#x201A;adaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; na wzrost Ĺ&#x203A;redniej ceny. W przypadku produktĂłw usuwanych z rynku nie widaÄ&#x2021; tak wyraĹşnej tendencji. W ostatnich latach wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy lekĂłw przeciwbĂłlowych wzrastaĹ&#x201A;a (od 2015 roku). IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w 2017 roku spadĹ&#x201A;a w porĂłwnaniu do roku poprzedniego, lata 2015 i 2016 byĹ&#x201A;y okresem minimalnych wzrostĂłw, a poprzedzajÄ&#x2026;cy je okres (lata 2010â&#x20AC;&#x201C;2014) charakteryzowaĹ&#x201A;y spadki. Jak rynek Ĺ&#x203A;rodkĂłw przeciwbĂłlowych uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; w 2018 i 2019 roku?

OSOZ Polska 10/2018

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci Z obliczonych prognoz wynika, Ĺźe sprzedaĹź lekĂłw przeciwbĂłlowych w 2018 roku wyniesie 74,71 mln opakowaĹ&#x201E;, a w 2018 roku â&#x20AC;&#x201C; 71,07 mln opakowaĹ&#x201E;. SprzedaĹź bÄ&#x2122;dzie spadaÄ&#x2021; kolejno o 6,91% oraz 4,88%. 1,20 mld zĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; to kwota, ktĂłrÄ&#x2026; pacjenci przeznaczÄ&#x2026; na zakup Ĺ&#x203A;rodkĂłw przeciwbĂłlowych w 2018 roku. BÄ&#x2122;dzie ona o 0,19% niĹźsza niĹź w roku poprzednim. Trend rosnÄ&#x2026;cy zostanie wiÄ&#x2122;c przeĹ&#x201A;amany niewielkim spadkiem procentowym. W kolejnym roku (2019) nastÄ&#x2026;pi wzrost o 1,30% i wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; na poziomie 1,21 mld zĹ&#x201A;. Ĺ&#x161;rednia cena sprzedaĹźy za pojedyncze opakowanie leku przeciwbĂłlowego nadal bÄ&#x2122;dzie piÄ&#x2026;Ä&#x2021; siÄ&#x2122; w gĂłrÄ&#x2122;. W 2018 roku wyniesie 16,02 zĹ&#x201A; i bÄ&#x2122;dzie o 1,08 zĹ&#x201A; wyĹźsza niĹź w roku poprzednim (wzrost o 7,22%). W roku 2019 wzroĹ&#x203A;nie o kolejne 1,04 zĹ&#x201A; (6,49%) i bÄ&#x2122;dzie rĂłwna 17,06 zĹ&#x201A;.

Podsumowanie WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy lekĂłw przeciwbĂłlowych od 2013 roku utrzymuje siÄ&#x2122; na poziomie przewyĹźszajÄ&#x2026;cym 1 mld zĹ&#x201A;. To grupa lekĂłw stanowiÄ&#x2026;ca bardzo istotnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; rynku aptecznego. Zgodnie z prognozami, bieĹźÄ&#x2026;cy rok ma byÄ&#x2021; co prawda okresem niewielkiego spadku wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy, lecz w kolejnym roku znowu nastÄ&#x2026;pi wzrost. Warto dodaÄ&#x2021;, Ĺźe

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-ŕ§ł7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

leki przeciwbĂłlowe w duĹźej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne bez recepty, co pozwala na ich sprzedaĹź takĹźe w zwykĹ&#x201A;ych sklepach, kioskach, marketach i na stacjach benzynowych. O tak duĹźy rynek walczy ze sobÄ&#x2026; wielu producentĂłw. Asortyment lekĂłw przeciwbĂłlowych stale siÄ&#x2122; poszerza, a Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie z roku na rok jest coraz wyĹźsza. 80 mln sprzedanych opakowaĹ&#x201E; w 2017 roku, czyli ponad 2 opakowania na kaĹźdego mieszkaĹ&#x201E;ca, jest poziomem bardzo wysokim. I to bez uwzglÄ&#x2122;dnienia sprzedaĹźy pozaaptecznej. ChoÄ&#x2021; artykuĹ&#x201A; wskazuje na sprzedaĹź Ĺ&#x203A;rodkĂłw przeciwbĂłlowych naleĹźy zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122;, Ĺźe te same leki stosowane sÄ&#x2026; takĹźe w gorÄ&#x2026;czce, przeziÄ&#x2122;bieniach albo grypie. WidaÄ&#x2021; to wyraĹşnie na wykresie obrazujÄ&#x2026;cym poziom sprzedaĹźy w poszczegĂłlnych miesiÄ&#x2026;cach. ď Ź Metodologia prognoz W celu wyliczenia prognoz wykorzystano sezonowÄ&#x2026; metodÄ&#x2122; prognozowania liniowego z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. Wyeliminowane zostaĹ&#x201A;y wahania przypadkowe, dziÄ&#x2122;ki czemu odchylenia w poszczegĂłlnych miesiÄ&#x2026;cach prognozowanych nie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; znaczÄ&#x2026;co odbiegaĹ&#x201A;y od odchyleĹ&#x201E; zanotowanych historycznie. Dodatkowo zaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe nie pojawiÄ&#x2026; siÄ&#x2122; Ĺźadne czynniki, ktĂłre spowodujÄ&#x2026; niespodziewane wahania sprzedaĹźy w gĂłrÄ&#x2122; lub w dĂłĹ&#x201A;.

KOMPENDIUM SUPLEMENTÓW DIETY w KS-APTEKA

Ponad 11 000 suplementów diety na rynku! %\[ \PCU\ UM CF[ KEJ YU\[UVMKEJ! ,Wʮ VGTC\ Y -5 #RVGMC FQUVɓR FQ RQFINɁFW UM CFȲY UWRNGOGPVȲY FKGV[ PC MCTVCEJ RTQFWMVȲYЯ

9 QMPKG 5RT\GFCʮ[ Wʮ[L MNCYKU\C PC RTQFWMEKG Q\PCE\QP[O

LIDERZY

OCHRONY ZDROWIA

2019

Weź udział w 13. edycji ogólnopolskiego konkursu dla podmiotów rynku zdrowia i farmacji

Wejdź na stronę www.osoz.pl/lider2019

Wypełnij prosty formularz zgłoszenia

Weź udział w uroczystej Gali Liderów Ochrony Zdrowia

Znajdziesz tam wszystkie informacje na temat Konkursu Liderów

Zajmie Ci to 15 minut. Od uczestników nie są pobierane żadne opłaty

w siedzibie NOSPR w Katowicach z udziałem 1200 gości

Plebiscyt Liderów Ochrony Zdrowia od 13 lat nagradza wartościowe inicjatywy, postawy i osiągnięcia na rynku ochrony zdrowia i farmacji. Laureatów wybiera niezależna Kapituła złożona z autorytetów rynku ochrony zdrowia. Konkurs wyróżnia obiektywna oraz transparentna formuła, a od uczestników nie są pobierane żadne opłaty. Każdy ma równe szanse zostać Liderem Ochrony Zdrowia. Liczy się pomysłowość, zaangażowanie, determinacja w działaniu oraz oryginalne podejście do rozwiązywania problemów. Organizatorem i mecenasem Konkursu jest czasopismo OSOZ Polska. KATEGORIE KONKURSOWE Promocja Zdrowia i Profilaktyka Działalność na Rzecz Pacjenta Skuteczne Zarządzanie Innowacyjne Pomysły Lider Farmacji Termin przyjmowania wniosków: 11 luty 2019 Uroczysta Gala Liderów Ochrony Zdrowia: 9 kwietnia 2019 Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

FORMULARZ ZGŁOSZENIA I INFORMACJE