Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ

nr

11

Listopad 2014 Dobre strony rynku ochrony zdrowia

www.osoz.pl ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

listopad

11 / 2014

OSOZ

Ogólnopolski System Ochron y Zdrowia

telemedycyna

Czy rynek i pacjenci są gotowi na wirtualne wizyty? Przegląd nowych rozwiązań dla diagnozy, opieki i leczenia na odległość.

dane medyczne

dla dobra

wspólnego

rozmowa

ROLLOWANIE

raka

2015

Szczęśliwego Nowego Roku! Życzmy Państwu, aby Nowy Rok przyniósł szereg pozytywnych zmian w sektorze ochrony zdrowia; realizacji najbardziej ambitnych planów zawodowych i prywatnych, codziennego poczucia satysfakcji z pracy na rzecz pacjentów. Dużo zdrowia i szczęścia w 2015 roku!

Redakcja Czasopisma OSOZ

NOTA BENE

Inspiracja w ludziach

Profesor Religia jak nikt inny potrafił zaskarbić sobie bezgraniczny respekt i zaufanie pacjentów.

Czy takie osobowości można znaleźć we współczesnej ochronie zdrowia?

W filmie „Bogowie” Profesor Zbigniew Religa to człowiek do bólu autentyczny. Bliski pacjentom dzięki swojemu osobistemu zaangażowaniu i empatii okazywanej na co dzień, poważany w środowisku medycznym za odwagę, determinację i pasję. Postać tego wybitnego lekarza i eksperta kardiologii podziwiamy za wielkie dokonania dla medycyny, ale również za jego zwyczajność w byciu bohaterem – wady, słabości, dylematy.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Dziś ochrona zdrowia w Polsce odczuwa wyraźny deficyt liderów, którym moglibyśmy zaufać i którzy potrafiliby przekonać do zmian oraz – co najważniejsze – wcielić je w życie. Konieczne reformy toną w sporach politycznych i środowiskowych, wartości przysięgi Hipokratesa konfrontowane są z realiami finansowymi, zmęczone kolejkami do specjalistów społeczeństwo już dawno straciło nadzieję na poprawę sytuacji. Dlatego tak bardzo potrzebujemy nowych bohaterów – żywych dowodów na to, że medycyna i ochrona zdrowia to coś więcej niż punkt rozliczeniowy.

Oni są wśród nas, choć nie zawsze dostrzegani pod grubą warstwą kurzu, która od lat szczelnie pokrywa wizerunek ochrony zdrowia. Wykonują swoją pracę z pokorą, poświęceniem, z dala od rozgłosu i medialnego szumu. Ich motywem działania jest pacjent – jego zdrowie oraz dobre samopoczucie. W nowym roku życzylibyśmy sobie i Państwu szeroko otwartych oczu na to, co wartościowe i inspirujące, odkrywania bohaterów, którzy często znajdują się w najbliższym otoczeniu.

Z wielkimi emocjami rozpoczęliśmy przyjmowanie zgłoszeń do 9 edycji Konkursu Liderów Ochrony Zdrowia. Kolejny raz poznamy i nagrodzimy najcenniejsze inicjatywy oraz postawy. Zachęcamy do bezpłatnego przesyłania zgłoszeń. Laureatów wybierze 25-osobowa Kapituła złożona z osobistości ochrony zdrowia, a wszyscy spotkamy się 21 kwietnia 2015 roku podczas uroczystej Gali Liderów.

W poszukiwaniu autorytetów Konkurs Liderów Ochrony Zdrowia zmienia stereotyp myślenia o ochronie zdrowia, udowadniając, jak wiele dobrego dzieje się w polskich placówkach medycznych.

listopad 2014

CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA NAUKA

6 Zdjęcie numeru

8

Protonowa perfekcja

8 Rynek zdrowia w pigułce

11 Laboratorium psychologii

Wysyp rewolucji w zdrowiu Zysk z cierpliwości

INNOWACJE

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (styczeń 2015)

13 Aplikacje medyczne Praktyczne narzędzia dla każdego

RAPORT

ROZMOWY

14 WIRTUALNIE, CORAZ BLIŻEJ Teleobecność i teleopieka Budując nowy model opieki Światowa mapa inicjatyw telemedycznych Relacje lekarza z pacjentem Telekonsultacje na końcu świata Telemedycyna humanitarna

24 W świetle nauki Prof. dr hab. Lidia B. Brydak (Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH)

27 Rollowanie raka Kapsyda Kobro (Fundacja Rak’n’Roll)

PRAKTYKA

14

24

31 Infografika Zdrowszy 2015

32 Porada prawna

34 Your Guide to Health in Europe

Sprzedaż leków dzieciom ENGLISH PAGES The rise of the Silver Economy Health at a Glance: Europe 2014

OPINIE

38 Co nowego?

40 Felieton Z dobrobytu zrezygnujemy sami?

42 Dla dobra wspólnego Czy dane medyczne należy traktować jak dobro publiczne?

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

42

11

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

42 413 329 Prognoza liczby sprzedanych opakowań antybiotyków w Polsce w 2015 roku. Średnia cena opakowania wyniesie 24,46 zł, a łączna wartość sprzedaży na rynku farmaceutycznym przekroczy kwotę 1,037 miliarda złotych.

Szczegółowe statystyki na str. 56.

3640



Jesienne miesiące cechuje systematyczny wzrost liczby pacjentów w statystycznej aptece (150 osób więcej w stosunku do września).

+4,7%



W październiku rośnie obrót w statystycznej aptece.

Największy udział w sprzedaży mają leki na receptę (61,06%) i OTC (21,82%).

„Najlepszym przyjacielem grypy jest niezaszczepiony człowiek.”

Profesor Lida B. Brydak Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH Wywiad na str. 24.

56

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na listopad 2014 r., liczba członków Rady: 101 osób)

STATYSTYKI PROGNOZY

44 Monitor zjawisk epidemiologicznych Październik 2014 – mapy zdrowotne kraju

48 Struktura dystrybucji leków Rynek farmaceutyczny w październiku 2014

56 Analiza OSOZ Konsumpcja antybiotyków

SYSTEMY IT

62 KS-APTEKA

65 KS-SOMED

Zintegrowany System Obsługi Apteki Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

67 Nauka w Polsce Niebezpiecznie zdrowa dieta

69 Kalendarz wydarzeń 70 Kultura Nowe książki i płyty

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab.

Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med.

Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek.

Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab. Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 60. prof. dr hab.

Grażyna Mielnik-Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. Tomasz Opala, 67. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 68. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 69. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 70. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 71. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 72. dr n. med. Andrzej Rakowski, 73. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 74. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 75. prof. dr hab. n. med.

Grażyna Rydzewska, 76. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 77. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 78. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 79. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 80. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 81. lek. Maciej Sokołowski, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 83. prof. dr hab. n. med.

Krzysztof Strojek, 84. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 85. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 86. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 87. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 88. dr n. med.

Jakub Śmiechowicz, 89. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 90. dr n. med. Jakub Trnka, 91. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 92. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 93. prof. dr hab. Andrzej Wall, 94. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 95. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 96. dr n. med. Andrzej Wojnar, 97. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 98. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 99. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 100. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 101. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

nauk a

Protonowa perfekcja Popularnym sposobem leczenia niektórych rodzajów nowotworów jest radioterapia.

Promieniowanie jonizujące cechuje się niestety małą precyzją, chorzy mogą doświadczać skutków ubocznych. Najnowocześniejsza alternatywa to tzw. terapia protonowa.

Strumień wiązki protonów można z dużą dokładnością skierować na obszar zmian nowotworowych, zachowując w nienaruszonym stanie tkanki sąsiadujące. Dlatego stosuję się ją przy nowotworach zlokalizowanych głęboko w organizmie lub blisko narządów krytycznych (np. mózg, szyja). Według najnowszych badań przeprowadzonych w Mayo Clinic (USA), pacjenci leczeni wiązkami protonowymi mają lepsze rokowania na przeżycie, zmniejsza się liczba powikłań, polepsza jakość życia w trakcie i po leczeniu. Technologiczne zaawansowanie powoduje, że w Europie zbudowano do tej pory tylko kilka ośrodków terapii protonowej. (zdjęcie: IBA Proteus One)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

nauk a

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

nauk a

rynek ZDROWIA W PIGUŁCE Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07/-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński

Wysyp rewolucji w zdrowiu Najważniejsze wydarzenia na rynku omawia Aleksandra Kurowska

Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Gabriela Mendofik, Artur Olesch, Paulina Skwarek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek, Łukasz Stopa, Dorota Zacharzewska.

Współpracownicy: Maria Beatriz Alkmim, Alexandra Bonnefoy, Lidia B. Brydak, Joan Cornet, Aleksandra Kurowska, Krzysztof Macha, Kapsyda Kobro, Denise Silber.

» NFZ i MZ liczą na to, że spływ składki w roku 2015 będzie wyższy niż w bieżącym.«

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 14 500 egzemplarzy Zdjęcia w spisie treści: www.sxc.hu Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale YouTube czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl

Wybory samorządowe spowodowały, że w ochronie zdrowia w listopadzie wiele działań wyhamowało. Mniej było zapowiedzi inwestycji, prace legislacyjne też toczyły się wolniej niż planowano. Najczęściej dyskutowano o możliwych problemach związanych z wdrożeniem pakietu onkologicznego i kolejkowego, a także negocjacjach z lekarzami POZ. Placówki medyczne, lekarze i inni pracownicy sektora ochrony zdrowia stoją przed wieloma niewiadomymi. Na koniec listopada nadal brakowało części rozporządzeń i zarządzeń do pakietu, a NFZ opublikował dopiero projekt planowanych zmian w stawce kapitacyjnej (ma wzrosnąć z 96 zł do 136,20 zł, ale za to likwidacji ulegną wszystkie dodatki, poza związanymi z wiekiem pacjentów).

Przeciwko wdrażaniu pakietów w obecnym kształcie protestują m.in. lekarze rodzinni, Naczelna Rada Lekarska, Polska Unia Onkologii, Polskie Towarzystwo Onkologiczne.

Wieści z rynku W pakiet onkologiczny wierzą jednak inwestorzy. Fundusze zarządzane przez PZU TFI

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

zwiększyły udział w diagnostycznym Vokselu, znalazły się też w akcjonariacie notowanej na NewConnect spółki Perma-Fix Medical, która chce skomercjalizować nową technologię produkcji izotopu medycznego. Z kolei Norges Bank Investment Management, zarządzający aktywami Norweskiego Rządowego Globalnego Funduszu Emerytalnego, poinformował o przekroczeniu 5 proc. udziałów w akcjonariacie spółki Synektik (m.in. sprzedającej i serwisującej sprzęt diagnostyki obrazowej).

Z kolei sieci medyczne postawiły na sport.

Enel-Med rozpoczął współpracę z Legią Warszawa. Carolina Medical Center została certyfikowana przez Międzynarodową Federację Piłkarską jako „FIFA Medical Clinic of Excellence”. Podobno są tylko dwie takie placówki na świecie. A w tym samym czasie kliniki Rehasport, będące partnerem Lecha Poznań oraz Polskiego Związku Piłki Nożnej, uzyskały akredytację „FIFA Medical Centre of Excellence”. Medicover postanowił się za to wyróżnić, wprowadzając w szpitalu możliwość opłacania usług bitcoinami (wirtualną walutą).

Z kolei w szpitalnictwie firmy szykują się na ponowne uruchomienie procesu przekształ-

Foto: www.freeimages.com

nauk a

ceń i komercjalizacji placówek przez samorządy. EMC w przyszłym roku chce przejąć 1–3 szpitali, prowadzi już rozmowy w kilkudziesięciu miejscach.

Firmy kontynuowały konsolidacje i zawiązywały nowe formy współpracy. Scanmed Multimedis połączył się z Webolit – Polska, mającą ośrodki okulistyczne Weiss Klinik. Klinika leczenia niepłodności nOvum i Enel-Med rozpoczęły współpracę w zakresie leczenia. Life Healthcare International (większościowy udziałowiec Scanmed Multimedis) oraz ABC Medicover Holdings dostały zgodę UOKiK na powołanie wspólnej spółki, która ma m.in. zająć się inwestycjami w szpitale.

Personalia W związku ze zbliżającym się terminem składania oświadczeń o ewentualnym konflikcie interesów przez konsultantów, kolejni z nich złożyli w listopadzie rezygnację. W połowie miesiąca MZ przyznało, że z funkcji zrezygnowało 30 osób, z tego większość to kon-

sultanci wojewódzcy. CBA prześwietlało dokumenty ok. 50 osób, które złożyły oświadczenia.

Do grona konsultantów stale dołączają nowe osoby. Prof. Mirosław J. Wysocki, dyrektor NIPZ-PZH, został konsultantem krajowym w dziedzinie zdrowia publicznego. Na stanowisko konsultanta krajowego ds. genetyki klinicznej powołano prof. Marię Sąsiadek, a w dziedzinie medycyny paliatywnej – dr Wiesławę Pokropską.

Piotr Gerber, twórca i wieloletni prezes EMC Instytut Medyczny, odszedł ze spółki. W listopadzie złożył rezygnację z funkcji członka i przewodniczącego Rady Nadzorczej. Prezesem przestał być z końcem sierpnia. Wiodącym inwestorem EMC IM jest obecnie fundusz Penta Investments.

Finanse w zdrowiu NFZ poinformował członków Rady Funduszu, że w związku z wdrażaniem pakietów onkologicznego i kolejkowego planuje w grudniu znowelizować przy-

szłoroczny plan finansowy. Nie wyklucza też, że jeśli szpitale onkologiczne nie dadzą rady obsłużyć pacjentów po zniesieniu limitów na diagnostykę i leczenie nowotworów, to ogłosi konkursy dla nowych placówek w tym zakresie.

NFZ i MZ liczą na to, że spływ składki będzie wyższy niż w tym roku. Fundusz jesienią zmieniał swój tegoroczny plan finansowy, podwyższając wydatki o 848,5 mln zł. Ale równocześnie rząd podjął decyzję, by o kolejne dwa lata przesunąć zmiany w oskładkowaniu rolników.

Raporty i badania Odsetek osób mających uprawnienia do świadczeń w ramach dodatkowego zabezpieczenia zdrowotnego (polisy i abonamenty) wzrósł z 3,9 proc. w 2010 r. do 6 proc. w 2013 roku – informuje GUS we wstępnych wynikach badania ankietowego „Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych” przeprowadzonego w I kw. tego roku. Z raportu wynika też m.in., że z porad lekarza w podstawowej opiece

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

nauk a

zdrowotnej (POZ) w ostatnim kwartale 2013 r. skorzystało prawie 36,6 proc. ankietowanych.

Z danych zaprezentowanych przez firmę Magellan (zebranych z 80 proc. szpitali SPZOZ) wynika, że blisko trzy czwarte placówek stacjonarnej opieki zdrowotnej na poziomie procedur medycznych generuje straty. Dopiero na poziomie innych przychodów poprawiają wskaźniki i ostatecznie tylko ok. 40 proc. z nich jest nierentowne (w skali netto). To m.in. dzięki możliwości wliczania od 2012 r. części dotacji do przychodów.

O tym, że kondycja szpitali się nie poprawia, świadczą też nowe dane MZ o zadłużeniu SPZOZ. Na koniec III kw., wartość zobowiązań szpitali SPZOZ wyniosła 10,24 mld zł. To o 2 proc. więcej niż na koniec czerwca. Warto odnotować, że zadłużenie niewiele się zmienia, choć ubywa SPZOZ-ów m.in. ze względu na przekształcenia, a za część z nich organy założycielskie spłacają ujemne wyniki finansowe.

Prawo Prezydent Bronisław Komorowski podpisał tzw. ustawę transgraniczną, która od 15 listopada weszła w życie.

Pod koniec listopada posłowie PO złożyli projekt zmian w Prawie farmaceutycznym, przygotowany z resortem zdrowia. Dotyczy on obostrzeń w obrocie lekami i ma przeciwdziałać wywożeniu ich z kraju. Zgodnie z zapowiedziami posłów, projekt miałby przejść całą procedurę w kilkanaście dni i zacząć obowiązywać od nowego roku.

Z ciekawych wyroków warto odnotować dwa wydane przez Sąd Najwyższy. W pierwszym uznał, że lekarzom nie przysługuje wynagrodzenie uzupełniające za czas nieprzepracowany z powodu dyżurów. W drugim zaś stwierdził, że NFZ nie może żądać od lekarza zwrotu pieniędzy za leki przepisane na błędnie wypełnionej recepcie, jeśli pacjentowi naprawdę były potrzebne. Sprawa 90-letniego lekarza, który wypisywał

leki żonie, trafiła dzięki temu do ponownego rozpatrzenia.

Wiele kontrowersji wzbudziły projektowane przez NFZ zmiany w wycenach świadczeń, zwłaszcza, że od stycznia taryfikacją ma się zająć Agencja Oceny Technologii Medycznych. Pracodawcy RP zaprotestowali przeciwko takim zmianom na ostatnią chwilę. W projekcie zarządzenia Prezesa NFZ, zmieniającego przepisy dotyczące określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju leczenie szpitalne, zaproponowano m.in. obniżki wycen operacji zaćmy. 

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia oraz z Instytutem Zdrowia i Demokracji (IZID). Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej oraz Dzienniku Gazecie Prawnej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

ZADŁUŻENIE SZPITALI W POLSCE (zobowiązania ogólne i wymagalne SPZOZ-ów w mld zł)

Źródło: dane ankietowe uzyskane z urzędów wojewódzkich, MSW, MON, uczelni medycznych i SPZOZ nadzorowanych przez MZ

10

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

nauk a

LABORATORIUM PSYCHOLOGII

Zysk z cierpliwości

Foto: www.freeimages.com

Odsuwanie w czasie gratyfikacji nie przychodzi łatwo, ale w końcowym efekcie może przynieść wiele korzyści. Prosty eksperyment potwierdza, że samodyscyplina i silna wola ułatwiają osiąganie sukcesu.

Lata sześćdziesiąte, Stanford University. Grupa czteroletnich dzieci (16 chłopców, 16 dziewczynek) znajduje się w pokoju wolnym od rozpraszających bodźców. Naprzeciwko każdego z nich umieszczono słodką piankę. Zasada zabawy – eksperymentu jest jedna: słodki przysmak można skonsumować natychmiast albo poczekać 15 minut i otrzymać dodatkowo drugą sztukę. Większość dzieci deklaruje, że poczeka. Nie wszystkie jednak opierają się pokusie. Te, którym się to udaje, najczęściej sięgają do technik unikania: odwracają się, zamykają oczy. Łącznie w serii eksperymentów wzięło udział 600 dzieci, tylko mniejszość zjadła piankę od razu. O ile dla osób dorosłych zwykła słodkość nie jest aż tak kusząca, dla czteroletnich dzieci 15 minut oczekiwania może być prawdziwym testem silnej woli.

Wyniki badania, nazwanego „Marshmallow Experiment” (ang. Marshmallow – słodka pianka), opublikowano w 1972 roku. O wiele ciekawsze wnioski wyciągnięto dopiero kilkadziesiąt lat później.

Dzieci, które wykazały większą cierpliwość, w życiu dorosłym rzadziej obciążone były otyłością, lepiej radziły sobie ze stresem, wykazywały wyższe zdolności społeczne, sporadycznie uzależnione były od środków psychoaktywnych. 40 lat obserwacji uczestników eksperymentu pozwoliło wysunąć psychologiczną zależność: zdolność odraczania gratyfikacji jest ważnym czynnikiem pozwalającym osiągnąć sukces. Zasada sprawdza się w życiu codziennym: jeżeli dzieci odmówią sobie oglądania telewizji, odrobią zadanie domowe, otrzymają lepsze stopnie, nauczą się więcej; jeżeli dorośli zrezygnują z zakupu czegoś natychmiast i zainwestują pieniądze, będą mogli sobie pozwolić na więcej w przyszłości. Sukces jest pochodną poświęcenia w postaci czasami bolesnej samodyscypliny. Dzięki silnej woli konsekwentnie dążymy do celu, ignorując po drodze elementy rozpraszające (proste czynności przynoszące natychmiastową przyjemność). Ci, którym brakuje dyscypliny, mogą ją w sobie wypracować, stosując metodę małych kroków, dzień po dniu osiągając niewielkie, ale realne cele. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

11

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (styczeń 2015) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

57%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (styczeń)

TREND W STOSUNKU DO grudnia

Dolnośląskie

2 259

Kujawsko-pomorskie

1 681

Łódzkie

1 918

Lubelskie

1 893

Lubuskie

1 960

Małopolskie

1 696

Mazowieckie

2 455

Opolskie

1 568

Podkarpackie

1 973

Podlaskie

1 796

Pomorskie

1 909

Śląskie

1 928

Świętokrzyskie

1 563

Warmińsko-mazurskie

1 233

Wielkopolskie

1 811

Zachodniopomorskie

1 947

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (styczeń)

TREND W STOSUNKU DO grudnia

Dolnośląskie

4 295

Kujawsko-pomorskie

3 468

Łódzkie

3 210

Lubelskie

3 747

Lubuskie

3 422

Małopolskie

3 616

Mazowieckie

4 621

Opolskie

3 077

Podkarpackie

3 173

Podlaskie

4 135

Pomorskie

3 617

Śląskie

3 399

Świętokrzyskie

2 542

Warmińsko-mazurskie

2 690

Wielkopolskie

3 397

Zachodniopomorskie

3 470

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

70%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

I nn o w a c j e

aplikacje 2.

4.

1.

6.

3.

5.

 FatSecret

 Lift

 Dieta PL

Popularny licznik kalorii teraz również w polskiej wersji językowej. Aplikacja pozwala w prosty sposób odnajdywać informacje o wartościach odżywczych pożywienia, śledzić dietę, wysiłek fizyczny oraz wagę. W ramach narzędzia znajdziemy m.in. kalendarz diety, skaner kodów kresowych do odczytywania informacji o produktach, szybki sposób kalkulowania kaloryczności ulubionych potraw.

Osobisty trener, który pomoże krok po kroku realizować wyznaczone cele, niezależnie od tego, co chcesz osiągnąć. Zasada działania polega na budowaniu nawyków wokół planu. To może być nauka jogi, lepsza forma fizyczna, zdrowe odżywianie lub dowolny priorytet. Narzędzie dyscyplinuje, przypominając o regularnym wykonywaniu zadań. W ten sposób rośnie szansa, że postanowienie noworoczne zamienimy w konkretne osiągnięcie.

Pozbycie się zbędnych kilogramów nie jest już problemem. Z pomocą polskiej aplikacji można dobrać odpowiednią dietę do stylu życia. Do wyboru m.in.: dieta tygodniowa, restrykcyjna, wegańska, lekkostrawna, 1000 kcal. Ciekawe i niedrogie propozycje posiłków oraz bogaty jadłospis na każdy dzień, który na pewno się nie znudzi.

iOS oraz Android Bezpłatna w wersji bazowej

 DayOne Psychologowie są zdania, że prowadzenie pamiętnika ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne. Redagowanie zapisków z życia jest teraz o wiele prostsze dzięki aplikacji DayOne. Dowolnej długości wpisy można wzbogacać zdjęciami; system automatycznie wprowadza do dziennika informacje o pogodzie czy miejscu pobytu. Wydarzeniami można dzielić się z przyjaciółmi dzięki synchronizacji z Twitterem i Facebookiem. iOS oraz Android Bezpłatna

iOS oraz Android Bezpłatna

 GOJEE Domowe jedzenie to zdrowe jedzenie.

Zostań mistrzem kulinarnym dzięki jednej z najlepszych aplikacji kuchennych.

Piękne zdjęcia i inspirujące przepisy autorów z całego świata. Nie masz pomysłu, co ugotować, a lodówka świeci pustkami? Aplikacja podpowie, co możesz przygotować ze składników, które posiadasz, lub na podstawie twoich kulinarnych oczekiwań. Smacznego! iOS oraz Android Bezpłatna

Android Bezpłatna

 E-Food Mobilny przewodnik po tym, co jesz.

Czym jest ryboflawina? Co oznacza skrót E100? Których dodatków spożywczych nie musisz się obawiać? Za sprawą aplikacji e-food – interaktywnej bazy wiedzy na temat związków chemicznych, wchodzących w skład żywności – będziesz mógł bardziej świadomie wybierać produkty żywnościowe w sklepie. Aplikacja zawiera skaner kodów kreskowych, dostęp offline do bazy ponad 10 tys. produktów spożywczych, opisy pochodzenia dodatków i informacje, czy dana substancja jest zakazana w innych krajach. iOS oraz Android Bezpłatna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

13

Wirtualnie, coraz bliżej

R a p o rt

Po latach projektów pilotażowych, badań i testów, telemedycyna wchodzi do praktyki medycznej. Tysiące przedsięwzięć realizowanych na całym świecie, inwestycje w centra telemedyczne, nowe technologicznie rozwiązania i coraz większy entuzjazm rynku zapowiadają rewolucję leczenia.

14

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Artur Olesch Czasopismo OSOZ

Telemedycyna od lat zmagała się z powtarzającym się zarzutem depersonalizacji leczenia oraz kontaktu osobistego z lekarzem. Tego typu argumenty tracą stopniowo swoją moc. Ochrona zdrowia staje w obliczu o wiele większych wyzwań, musi odpowiedzieć na współ-

R a p o rt

czesne potrzeby społeczeństwa i rosnące wraz z postępem technologicznym oczekiwania. Żyjemy w nowoczesnym świecie i od medycyny także żądamy nowoczesności. Państwa oraz systemy ochrony zdrowia – w związku z trendem starzejącego się społeczeństwa oraz galopującymi kosztami opieki – są pod presją dostarczania usług zdrowotnych szybciej, efektywniej i taniej. Mniejsze koszty nie muszą jednak oznaczać niższej jakości.

Wręcz przeciwnie.

Deficyt kadry medycznej, który dotyka z reguły biedniejsze i rozwijające się kraje (na skutek migracji, niedoborów edukacyjnych), narasta, stając się zagrożeniem dla stabilności opieki zdrowotnej. Tam, gdzie brakuje specjalistów, dostęp do konsultacji np. kardiologicznych, dermatologicznych czy onkologicznych jest wręcz niemożliwy. Na terenach odległych od wielkich skupisk miejskich, szybkie uzyskanie pomocy medycznej jest bardzo utrudnione. Po części jest to zrozumiałe – nie sposób bowiem zbudować infrastrukturę ochrony zdrowia z uwzględnieniem wszystkich usług na obszarach o małym zagęszczeniu ludności, jak przykładowo w Australii, USA, Ameryce Południowej, Kanadzie, Rosji, Afryce. Najbogatszy kraj nie mógłby sobie na to pozwolić. Mimo to, ludziom zamieszkującym tereny odległe od miast, również trzeba zapewnić dostęp do opieki zdrowotnej. Na równych zasadach, co mieszkańcom metropolii.

Nawet w krajach o wysokim statusie społecznym i dużej koncentracji ludności, ochrona zdrowia przeżywa rozczarowanie tradycyjnymi modelami. Długie pobyty pacjentów w olbrzymich ośrodkach szpitalnych pochłaniają ogromną część budżetów, nie gwarantując lepszej opieki czy rehabilitacji niż w warunkach domowych. Nie lubią ich chorzy obdarci z prywatności i intymności. Najprostsze wizyty kontrolne wymagają od pacjentów pokonywania dużych odległości. To samo dotyczy chorych przewlekle, których odsetek w społeczeństwie szybko rośnie (cukrzyca, choroby kardiologiczne). Podobnie jak odsetek seniorów, wymagających stałego monitoringu zdrowia.

» Telemedycyna to medycyna przyszłości.

Z czasem wyprze tradycyjny model diagnostyki i prostych konsultacji lekarskich.« nad 620 centrów telemedycznych. Z kolei Chiny, które przeprowadzają wartą miliardów dolarów reformę systemu ochrony zdrowia, stawiają na telemedycynę. W nowe technologie inwestują też inne kraje, które cechuje duża rozpiętość terytorialna: Australia, Kanada, USA oraz państwa Ameryki Południowej i Afryki. Dzięki mobilnym urządzeniom medycznym oraz połączeniom satelitarnym lub internetowym, lekarz o ogól-

nej specjalności lub pielęgniarka mogą przeprowadzić wysokospecjalistyczne badania, otrzymując diagnozę ekspertów z prestiżowych ośrodków na całym świecie. Szybko i lokalnie. Nie trzeba mieszkać w jednym z największych miast, aby mieć dostęp do specjalistów onkologii, okulistów, kardiologów, pneumonologów, psychologów. Wystarczy organizacja punktu medycznego wyposażonego w odpowiednie narzędzia telemedyczne.

Choć powszechnie używa się najczęściej słowa „telemedycyna”, pod tym pojęciem kryje się wiele jej odmian. E-ambulanse posiadają warunki do wykonania wstępnych badań i zabiegów jeszcze przed dotarciem pacjenta do szpitala, telediagnostyka pomaga przeprowadzić badania parametrów zdrowotnych na odległość, skonsultować zmiany skórne, zbadać wzrok. Teleopieka zapewnia osobom starszym stały nadzór lekarza lub pielęgniarki w domu, 24 godziny na dobę. Taki model konsultacji wprowadzono już m.in. w Szwajcarii. Telemonitoring staje się dostępny nawet dla posiadaczy smartfonów, za sprawą

Ordynator wirtualny RP-VITA wprowadza na rynek urządzenie do obsługi wirtualnej obecności lekarza, znajdujące zastosowanie między innymi w szpitalach. Robot swobodnie porusza się po poszczególnych oddziałach, komunikując się z personelem pielęgniarskim lub bezpośrednio z pacjentem. Standardowy obchód lekarski nie wymaga już fizycznej obecności ordynatora, mogącego być teraz w kilku miejscach naraz.

W świecie z rozwiniętym system telekomunikacji i cyfryzacji, ochrona zdrowia może dziś zaoferować zupełnie nowe alternatywy diagnozy i leczenia. W ciągu ostatnich 10 lat w Rosji otwarto po-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

15

R a p o rt

Konsultacja błyskawiczna Firma HealthSpot stworzyła kioski zdrowotne do samoobsługowej telemedycyny. Pacjent wykonuje pomiary parametrów zdrowia zgodnie ze wskazówkami lekarza. Nowoczesny punkt dostępu do zdrowia został wyposażony w szereg urządzeń diagnostycznych.

Monitoring kardiologiczny ZIO XT Patch firmy iRhytm to niewielki, wodoodporny plaster badający pracę serca (do 14 dni). Wyniki przesyłane są bezprzewodowo do analizy. Nowoczesna alternatywa dla niewygodnego i połączonego siecią przewodów tradycyjnego Holtera.

Szpital w domu ViSi Mobile System (Sotera Wireless) jest niewielkim urządzeniem monitorującym parametry życia, nakładanym na nadgarstek. Chory pozostaje pod pełnym nadzorem nawet w warunkach domowych.

16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

R a p o rt

Gabinet lekarski zminiaturyzowany W tej małej walizce jest wszystko, co niezbędne, aby przeprowadzić telekonsultacje na terenach, gdzie występuje deficyt centrów medycznych i specjalistów (GlobalMed).

Laboratorium w telefonie Medisana oferuje małe przystawki, które zamieniają telefon komórkowy w podręczne laboratorium. Dzięki nim można zmierzyć poziom cukru we krwi, temperaturę, ciśnienie oraz tętno. Aplikacja prześle wyniki do lekarza oraz przeprowadzi analizę zmian parametrów zdrowia.

Oko eksperta AMD opracował prostą w obsłudze kamerę do diagnozy na podstawie wysokiej jakości obrazu. Badać można zmiany na powierzchni ciała, w jamie ustnej, kontrolować wzrok.

wbudowanych sensorów i aplikacji pomiarowych. Telekardiologia dostarcza specjalistycznych usług kardiologicznych jak EKG czy Holter bez konieczności wizyty w ośrodku medycznym. Telepielęgniarstwo to wirtualna opieka nad pacjentami, alternatywny sposób komunikacji i wsparcia psychologicznego chorych przebywających w domu. Z pomocą teleonkologii możliwa jest konsultacja na odległość chociażby zmian skórnych.

Istnieją ponadto rozwiązania o wiele bardziej zaawansowane, jak teleoperacje przeprowadzane z pomocą specjalnych robotów chirurgicznych. Teleobecność

ułatwia lekarzom obchód lekarski z wykorzystaniem specjalnych robotów.

Prościej, szybciej, wygodniej dla pacjentów i taniej dla systemu ochrony zdrowia. Chorzy są w stałym kontakcie z lekarzem i kontaktują się ze specjalistą, kiedy coś ich niepokoi. Z kolei lekarze mogą zaprosić na konsultację lub interweniować w domu chorego, gdy parametry z monitoringu odbiegają od normy.

Wszystko wskazuje na to, że zamiast depersonalizacji, nowe rozwiązania mogą zmniejszyć dystans pomiędzy pracownikami medycznymi a pacjentami. Na

pewno wyrównują szanse dostępu do wysokospecjalistycznych usług, niezależnie od miejsca zamieszkania.

W tle teoretycznych dyskusji o telemedycynie realizowane są konkretne projekty e-zdrowia na całym świecie. Finansują je rządy poszczególnych państw, fundacje lub firmy prywatne w ramach pomocy medycznej dla biedniejszych rejonów świata. Jest jednak jeden element, od lat będący przeszkodą na drodze technologicznej rewolucji. To tradycyjny system refundacji świadczeń medycznych, oparty na modelu bezpośredniego kontaktu lekarza z pacjentem. Pozostaje tylko kwestią czasu, kiedy nowe metody monitoringu, leczenia i opieki zostaną włączone do nowoczesnej medycyny i systemu finansowania. W Szwajcarii przykładowo, prywatni ubezpieczyciele chętnie refundują telekonsultacje pacjentów, gdyż są one tańsze od tradycyjnych wizyt lekarskich. Od telemedycyny nie ma odwrotu. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

17

R a p o rt

Światowa mapa inicjatyw telemedycznych

NADZÓR KARDIOLOGICZNY (Francja)

18

TELEHEALTH NETWORK GRANT PROGRAM (USA) Wsparcie budowy programów telezdrowia w ramach licznych projektów realizowanych w poszczególnych stanach USA.

Uniwersytecki Szpital w Bordeaux nadzoruje zdrowie 1700 pacjentów dzięki implantacji specjalnych urządzeń monitorujących.

TELEMEDICINE NETWORK (Kanada) Ponad 200% wzrost liczby świadczeń telemedycznych w ostatnich 6 latach.

Projekt ITHACA (Hiszpania) Opieka telemedyczna nad pacjentami z podwyższonym ciśnieniem krwi.

UNIVERSAL DOCTOR SPEAKER (Hiszpania)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Narzędzie do komunikowania się pacjentów i lekarzy w różnych językach.

MOBILICARE (Brazylia) System monitoringu pacjentów obciążonych chorobami przewlekłymi.

TELEDERMATOLOGIA Ponad 8000 e-konsultacji pacjentów z małych ośrodków miejskich ze specjalistami w centrach diagnostycznych.

SIEĆ TELEZDROWIA (Brazylia) Obsługa 710 ośrodków ludności – telediagnostyka i telekonsultacja dla trudno dostępnych, rozproszonych miast. W latach 2005-2014 wykonano 1,8 mln badań EKG i 60 tys. konsultacji.

R a p o rt

KONTROLA OSÓB Z WADAMI SERCA (Niemcy) 12 000 pacjentów co rok obejmowanych jest pilotażowym programem ALERE łączącym elementy monitoringu i edukacji.

SIEĆ TELEMEDYCZNA (Rosja) W ostatnich 10 latach w Rosji otwarto ponad 620 centrów telemedycznych.

ŚWIATOWE CENTRUM SŁUCHU W KAJETANACH (Polska) Telebadania słuchu oraz telefitting implantów ślimakowych.

ZERO MOTHERS DIE (Różne kraje) Szwajcarska Fundacja Millenia2025 rozdaje afrykańskim kobietom w ciąży telefony komórkowe do telekonsultacji z lekarzami.

TELEOPIEKA PSYCHOLOGICZNA (Afganistan) System nadzoru nad zdrowiem psychicznym.

E-AMBULANS (Japonia) Nowoczesny ambulans wyposażony w kamery i system przekazywania danych do ośrodka szpitalnego poprawia jakość opieki nad pacjentem w drodze do szpitala.

MonTelNet (Mongolia) Mongolska sieć telemedyczna obejmuje 13 prowincji i skupia się na telediagnostyce oraz telepatologii.

TELEOOPIEKA NAD DZIEĆMI CHORYMI NA MUKOWISCYDOZĘ (Włochy) Projekt realizowany przez Centre of Bambino Gesu Pediatric Hospital w Rzymie.

TELEMEDYCYNA HUMANITARNA (Somalia) Konsultacje z pomocą telemedycyny, możliwe nawet po wycofaniu personelu medycznego.

AUSTRALIJSKIE CENTRUM BADAŃ E-ZDROWIA (Australia) Telemedyczna obsługa pacjentów na trudno dostępnych terenach. Projekt obejmuje 980 pacjentów z dwóch stanów.

TELEPIELĘGNIARKA (Australia) Telewizyty pielęgniarek w opiece domowej – konsultacje dotyczące terapii, samopoczucia.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

19

R a p o rt

Budując nowy model opieki W jaki sposób telemedycyna zmieni rynek ochrony zdrowia? Czy e-zdrowie poprawi jakość leczenia? Na czym polega telemedycyna humanitarna?

Rozmawiamy z ekspertami na temat nowych możliwości technologicznych.

Denise Silber Lekarze 2.0 i Ty (Francja)

Telemedycyna ma duży wpływ na relacje pomiędzy lekarzem a pacjentem. Obserwujemy to od początku jej istnienia, czyli od 30–40 lat. Jednak jej pełne wprowadzenie utrudniają obecne bariery finansowe, organizacyjne i kulturowe.

Główna zmiana, którą przynosi telemedycyna, to zwiększony dostęp pacjentów do lekarzy, specjalistów, a także aparatury niewymagającej stałej obecności specjalisty. Stale rosnąca populacja osób z chorobami przewlekłymi i współistniejącymi odniosłaby wiele korzyści, dzięki większej dostępności sprzętów cyfrowych i kontaktowi z pracownikami służby zdrowia w czasie i miejscu, gdzie zaistnieje taka potrzeba, a także dzięki możliwości regularnych, zdalnych konsultacji. Profilaktyka chorób byłaby łatwiejsza, gdyby lekarze różnych specjalności mogli komunikować się na odległość z pacjentami w ich domach, wspierając w codziennych działaniach, pozwalających utrzymać lepszy stan zdrowia. Chorzy mogliby śledzić swoje wyniki samodzielnie za pomocą odpowiednich narzędzi cyfrowych. Na końcu wspomnę o najważniejszej korzyści – w świecie, gdzie miliard osób nigdy nie odwiedza lekarza, ale 85% powierzchni planety jest w zasięgu telefonii komórkowej, telemedycyna może zapewnić natychmiastowy kontakt pacjenta z właściwym specjalistą, który ustali, jakie należy podjąć działania.

Obecnie ludzie na całym świecie potrafią korzystać w codziennym życiu zarówno z kontaktów wirtualnych, jak i z kontaktów osobistych. Są też gotowi zwiększyć udział technologii cyfrowych, jeśli zapewni im to lepszą opiekę

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

lekarską niż obecnie oferowana. Pacjenci pragną lepszej komunikacji z lekarzami, osobiście, czy na odległość.

Telemedycyna pomoże zmienić przestarzały model opieki lekarskiej, jako relacji obecnej tylko w gabinecie lub w szpitalu, oderwanej od codziennego życia pacjenta. Konsultacje telemedyczne ułatwią prowadzenie dokumentacji dotyczącej pacjenta i świadczonej opieki zdrowotnej. To z kolei sprzyja współpracy w ramach zespołów lekarskich i zmniejsza prawdopodobieństwo pomyłek wynikających z błędnych lub niepełnych danych.

» Telemedycyna może zapewnić natychmiastowy kontakt pacjenta z właściwym specjalistą.«

Telemedycyna sama w sobie nie jest w stanie poprawić komunikacji ani zmienić systemu. Jeśli chcemy zwiększyć jej popularność, musimy zagwarantować wszystkim zainteresowanym stronom odpowiednie zachęty do zmiany przyzwyczajeń. Pracowników służby zdrowia należy przeszkolić w zakresie metod komunikacji na odległość. Trzeba pogłębiać ich wiedzę na temat narzędzi, których pacjenci mogą używać samodzielnie. Należy przemyśleć organizację finansową wszystkich elementów systemu. Telemedycyna bez wątpienia może pomóc nam cieszyć się lepszym zdrowiem 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. 

R a p o rt

Joan Cornet Centrum Kompetencji m-Zdrowia (Hiszpania)

e-Zdrowie powstało w ostatniej dekadzie jako nowatorskie rozwiązanie zwiększające dostęp do informacji i usług ochrony zdrowia na całym świecie. Wykorzystuje technologie mobilne i bezprzewodowe, takie jak telefony komórkowe, urządzenia do monitorowania stanu pacjenta, palmtopy (PDA) oraz aplikacje mobilne, tworząc nowe kanały komunikacyjne pomiędzy ekspertem a pacjentem i umożliwiając bezpieczny oraz niezawodny dostęp do informacji, niezależnie od pozycji geograficznej.

Dlatego już teraz znacząco wpływa na system opieki zdrowotnej w Europie.

Innowacje w dziedzinie inteligentnych urządzeń mobilnych i interaktywnego oprogramowania, a także wzrost przepustowości łączy i rozwój infrastruktury teleinformatycznej, stworzyły idealne warunki dla technologii mobilnych. Wszystkie wspomniane innowacje prowadzą nie tylko do poprawy zdrowia i jakości życia w społeczeństwie, większej efektywności i wydajności systemów opieki zdrowotnej, ale także wzrostu gospodarczego. Raport PWC na temat społecznoekonomicznego znaczenia e-Zdrowia w UE szacuje oszczędności w sektorze opieki zdrowotnej w 2017 roku na ponad 99 mld euro, o ile rzeczywiście dojdzie do wdrożenia rozwiązań mobilnych w 28 krajach UE. 9% PKB w UE przeznacza się na ochronę zdrowia, z czego 77% pochodzi ze źródeł publicznych. Ponad 50% kosztów opieki zdrowotnej w UE przypada na opiekę nad osobami starszymi i chorymi przewlekle – pacjentami wymagającymi stałej opieki. Choroby przewlekłe obniżają wydajność pracowników, pogłębiając stres gospodarczy i obciążenie finansowe systemów ochrony zdrowia. Ponadto rozpowszechnienie chorób cywilizacyjnych i przewlekłych rośnie, zwiększa się też średni wiek społeczeństwa. W rezultacie ciężar ekonomicz-

Maria Beatriz Alkmim Dyrektor Telecentrum Szpitala Uniwersyteckiego Minas Gerais (Brazylia)

Jednym z najważniejszych problemów ochrony zdrowia w Brazylii jest duża rotacja lekarzy na terenach słabo zurbani-

» Technologie mobilne mają duży potencjał wspierania zdrowego trybu życia.«

ny będzie z roku na rok coraz bardziej odczuwalny. Wiele państw UE już cierpi na niedobór zasobów ochrony zdrowia. E-Zdrowie może ograniczyć ten problem.

Nie mam wątpliwości, że w ciągu najbliższych lat ewolucja telefonów komórkowych i tradycyjnych komputerów w kierunku tabletów i smartfonów umożliwi lepszy dostęp do służby zdrowia z dowolnego miejsca i po niskich kosztach. E-Zdrowie może pomóc zapobiegać nawrotom chorób, ułatwiając monitorowanie pacjentów i zwiększając stopień przestrzegania zaleceń lekarskich nawet poza ośrodkiem opieki zdrowotnej. Ponadto technologie mobilne mają duży potencjał wspierania zdrowego trybu życia, pomagają zachować dobrą formę.

Najpierw jednak musimy pokonać szereg wyzwań – narzędzia z dziedzi-

zowanych. W konsekwencji – z reguły pozostają ludzie młodzi, niedoświadczeni i wymagający dalszego kształcenia.

Z kolei mieszkańcy odległych i niewielkich gmin mają utrudniony dostęp do lekarzy specjalistów, których większość pracuje w dużych miastach.

ny e-Zdrowia generują dane, ale nie ma ustandaryzowanego systemu ich przechowywania. Konieczne jest stworzenie wspólnych ram w obrębie UE, dowodów klinicznych, norm i interoperacyjności, a także nowych modeli biznesowych dla rozwiązań mobilnych.

Zmiany nie rozpoczną się od wewnątrz, gdyż większość istniejących obecnie systemów opieki zdrowotnej podlega modelowi ekonomicznemu, w którym podstawowym kryterium jest ilość czasu spędzonego przez pacjenta w placówce opieki zdrowotnej. Technologie mobilne nie są w stanie zmienić systemu służby zdrowia. Mogą jednak stanowić ważny element nieuniknionych przemian, jeśli chcemy uczynić ten system bardziej zorientowanym na pacjenta. 

Główne cele włączenia telemedycyny do publicznego systemu opieki zdrowotnej Brazylii to wspieranie zespołów ochrony zdrowia rodziny poprzez telekonsultacje, telediagnostykę i teleedukację; ułatwienie komunikacji pomiędzy lekarzami opieki podstawowej i specjali-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

21

R a p o rt

stami pracującymi w ośrodkach referencyjnych oraz poprawa dostępu do badań diagnostycznych i wysokiej jakości wiedzy medycznej.

Od roku 2006 Ministerstwo Zdrowia inwestuje w telemedycynę za pośrednictwem Krajowego Programu Telemedycznego, obejmującego dziś prawie wszystkie 26 stanów Brazylii i skupiającego 42 ośrodki telemedyczne. Ministerstwo Zdrowia odpowiada za finansowanie, centralną koordynację, monitorowanie i ustalanie ogólnych zasad, lecz każdy ośrodek ma swobodę opracowywania i wdrażania własnych usług i technologii, pod warunkiem przestrzegania centralnych wytycznych. W rezultacie telemedycyna w poszczególnych stanach znajduje się na różnych etapach rozwoju.

W ciągu ośmiu lat, w ramach Narodowego Programu Telemedycznego przeprowadzono 1,7 mln badań (głównie EKG) i 203 tys. telekonsultacji, a 1 mln osób wzięło udział w zajęciach teleedukacyjnych. Ministerstwo Nauki, Technologii i Innowacji, za pośrednictwem brazylijskiej Krajowej Sieci Badań i Edukacji (NREN), również zainwestowało w telemedycynę, tworząc w szpitalach uniwersyteckich i instytucjach edukacyjnych centra telemedyczne, składające się na projekt RUTE (Uniwersytecka Sieć Telemedyczna). W ramach projektu, w roku 2014 utworzono 100 ośrodków telemedycznych.

W stanie Minas Gerais, Szpital Uniwersytecki Universidade Federal de Minas Gerais rozpoczął prace w dziedzinie telemedycyny w roku 2001, jeszcze zanim wdrożono inicjatywy rządowe.

W roku 2005, w ramach projektu badawczego, grupa sześciu partnerskich uniwersytetów publicznych stworzyła Sieć Telemedyczną Minas Gerais (TNMG), świadczącą usługi telekardiologiczne 82

Alexandra Bonnefoy Instytut Europejskiej Polityki Kosmicznej (Wielka Brytania)

Telemedycyna humanitarna (humanitarian telemedicine, HTM) ratuje ludzkie życie. Najlepszym przykładem są doświadczenia organizacji Lekarze Bez Granic, która w 2010 roku z powodzeniem wdrożyła system telemedycyny

22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

» Średnio 80% przeprowadzanych badań telemedycznych pozwala uniknąć kierowania pacjenta do specjalistycznych ośrodków.«

odległym gminom (poniżej 10 500 mieszkańców). Wzrosło zadowolenie z systemu opieki zdrowotnej wśród lekarzy.

Dzięki temu udało się rozszerzyć inicjatywę, pozyskując finansowanie częściowo z Ministerstwa Zdrowia, ale przede wszystkim od władz krajowych. Obecnie system działa w 722 gminach i obejmuje 891 ośrodków telemedycznych. Usługi świadczone przez TNMG obejmują przede wszystkim zdalne EKG i telekonsultacje ze wszystkich dziedzin medycyny.

W ciągu ośmiu lat TNMG przeprowadziło 1,81 mln badań EKG i 62 tys. telekonsultacji. Przeciętnie 80% przeprowadzanych badań telemedycznych pozwala uniknąć kierowania pacjenta do specjalistycznych ośrodków, a 95% użytkowników jest zadowolonych z obsługi. Po-

nieważ zdecentralizowany system telemedyczny działa na tak dużą skalę, stałą jakość usług zapewnia specjalnie opracowany system kontroli.

w Somalii. Mimo wzrastającej w tym kraju wrogości wobec międzynarodowego personelu, organizacji udało się przeprowadzić 222 konsultacje lekarskie za pośrednictwem kanałów audiowizualnych, nawet po wycofaniu personelu lekarskiego. Lekarze Bez Granic szacują, że gdyby nie zdalna konsultacja telemedyczna, „105 z tych 222 pacjentów najprawdopodobniej by zmarło”.

Oprócz ratowania życia, główne osiągnięcia telemedycyny w krajach rozwijających się to zwiększenie jakości i dostępu do opieki zdrowotnej. Obejmuje to „potencjał zaspokojenia dotychczas zaniedbywanych potrzeb”, a także „rozpoczęcie leczenia pacjenta wcześniej i lepsze przestrzeganie zaleceń lekarskich”. W tym względzie przykładem jest projekt Indyjskiej Organizacji Ba-

TNMG przygotowuje również szeroki zakres projektów badawczych obejmujących systemy wspomagania decyzji w przypadku cukrzycy, nadciśnienia, zawału serca i udaru mózgu, analizy ekonomiczne teleretinografii i sposoby wykorzystania telemedycyny w opiece nad chorymi przewlekle. Dzięki zmniejszeniu liczby skierowań pacjentów do innych placówek, przynosi on zwrot z inwestycji w wysokości 4 dolarów amerykańskich na każdy 1 dolar zainwestowany. 

R a p o rt

dań Kosmicznych (Indian Space Research Organisation, ISRO) realizowany we współpracy z Apollo Hospitals Network. Projekt, który rozpoczął się pod koniec lat 90-tych, początkowo skupiał się na opiece specjalistycznej, między innymi poprzez utworzenie szpitala specjalistycznego, posiadającego połączenie satelitarne z Chennai. System ten przekształcił się w dobrze rozwiniętą satelitarną sieć telemedyczną, za pośrednictwem której przeprowadzono ponad 400 tysięcy telekonsultacji. Chociaż projekt koncentruje się przede wszystkim na medycynie specjalistycznej, obecnie zapewnia także opiekę podstawową oraz ogólną. Oryginalna w formie sieć telemedyczna ISRO obejmuje moduły Ustawicznego Kształcenia Medycznego, Telemedycyny Mobilnej oraz Zarządzania Klęskami Żywiołowymi. Pozostałe zadania projektu to pomoc ofiarom katastrof w innych krajach Azji PołudniowoWschodniej oraz stworzenie sieci telemedycznej w krajach afrykańskich.

Istnieje też szereg pośrednich korzyści dla pacjentów – dotyczą one personelu medycznego w krajach rozwijających się. Bardzo pozytywnym zjawiskiem są relacje między lekarzami z różnych państw, utrzymujące się poprzez wspólne szkolenia, edukację i konsultacje. Częste interakcje i zredukowana izolacja lekarzy umożliwiają podnoszenie kwalifikacji wielu pracownikom. Co więcej, dzięki poprawie komunikacji pomiędzy lekarzami, możliwa jest bardziej dokładna diagnoza. Zmniejsza to liczbę przeniesień pacjentów, co z kolei obniża koszty wynikające z transportu. Zmiana dostrzegalna jest dla samych pacjentów – maleją ponoszone przez nich koszty podróży i hospitalizacji, które w oddalonych od ośrodków miejskich rejonach świata mogą być znaczne. Jednym z najbardziej udanych projektów, mających na celu umożliwienie kontaktu pracownikom służby zdrowia, jest Sieć Telemedyczna Francuskojęzycznej Afryki (Réseau en Afrique Francophone de Télémédecine, RAFT). Założona została w 2001 roku przez Szpitale Uniwersyteckie w Genewie pod kierownictwem Prof. Geissbühlera. Projekt koncentruje się na telediagnostyce i teleedukacji. Zapewnia zdalną pomoc w diagnozie, doborze metody leczenia i monitorowanie jego przebiegu, zdalny nadzór nad specjalistycznymi urządzeniami i ustawiczne kształcenie personelu medycznego.

Działania w ramach projektu koncentrują się na takich specjalnościach jak USG położnicze, USG jamy brzusznej, EKG i dermatologia. Sieć działa obecnie w ponad 20 krajach afrykańskich i umożliwia przeprowadzanie przeciętnie 16 godzin e-kursów miesięcznie, w 80% opracowanych w Afryce. Ponadto każdego roku wpływa ponad 800 próśb o telekonsultacje. Sieć jest obecnie rozszerzana na inne kontynenty, takie jak Ameryka Południowa, z projektem RAFT ALTIPLANO w Boliwii.

Niezależnie od rozwiązań, które sprawdziły się w sektorze specjalistycznej opieki zdrowotnej, istnieje również szansa stworzenia systemu podstawowej opieki na bazie telemedycyny. Niektóre kraje rozwijające się borykają się z problemem chorób zakaźnych, a także niedostateczną liczbą pracowników medycznych. Przykładowo, zagęszczenie pracowników służby zdrowia na 10

tysięcy osób w Afryce jest 10 razy niższe niż w Europie lub Ameryce Północnej. Na szczęście kraje rozwinięte mogą pozwolić sobie na zapewnianie pomocy wolontariuszy – specjalistów medycznych, udzielających przez kilka godzin w tygodniu bezpłatnych konsultacji przez system telemedyczny, prowadząc przy tym zwykłe życie zawodowe.

Podstawowa opieka zdrowotna jest niezbędnym środkiem wczesnego wykrywania, diagnozowania i leczenia chorób zakaźnych i niezakaźnych. Ten cel, a także wykorzystanie możliwości nowych technologii telekomunikacyjnych, wyznaczają kierunek dalszego rozwoju telemedycyny humanitarnej w podstawowej opiece zdrowotnej, zwłaszcza w kontekście komunikacji pomiędzy krajami uprzemysłowionymi i rozwijającymi się – szczególnie tymi, których mieszkańcy nie mogą liczyć na stałą pomoc medyczną. 

» Dzięki poprawie komunikacji pomiędzy lekarzami, możliwa jest bardziej dokładna diagnoza.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

23

rozmow y

Foto: AlicePopkorn / Foter / CC BY-ND

W świetle nauki

24

Wirus grypy zdominował działalność naukową Pani Profesor. Skąd fascynacja właśnie tym tematem?

Jakie priorytety towarzyszyły Pani Profesor w tym czasie? Co udało się osiągnąć?

Faktycznie, jest to wielka miłość z przypadku. Moim marzeniem była praca z wirusami onkogennymi. Po zrobieniu doktoratu w Instytucie Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, zaczęłam pracować w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. A dokładnie w Zakładzie Wirusologii, który planował prace nad wirusami onkogennymi. Jednakże na początku powierzono mi zadanie otrzymania substratu dla oznaczenia aktywności neuraminidazy wirusa grypy. W tamtych czasach, a był to początek 1969 roku, fetuina, czyli substrat do oznaczania aktywności neuraminidazy, nie był dostępny na rynku. Musiałam wypreparować fetuinę z płodowej surowicy cielęcej, a końcowy produkt zliofilizować. Aby to wykonać, konieczne było zapoznanie się z problematyką wirusa grypy. Struktura wirusa zafascynowała mnie do tego stopnia, że jego badaniom poświęciłam kolejne lata naukowego życia.

Zbudowałam „imperium grypy”, nie tylko w aspekcie naukowym, ale i zdrowia publicznego. Na przestrzeni ostatnich lat kontynuowałam udział Polski w Global Influenza Surveillance Response System (GISRS), zajmowałam się wdrożeniem badań diagnostycznych (począwszy od prostych metod do różnych wariantów metod biologii molekularnej, potwierdzających infekcję grypową), współtworzyłam trzyosobowy zespół pracowników naukowych, który uzyskał szczepionki przeciwko grypie w 1987 r. (pierwszej i trzeciej generacji).

Byłam inicjatorem i współautorem przeprowadzonych z klinicystami badań nad celowością szczepień przeciwko grypie, zwłaszcza w 26 różnych grupach podwyższonego ryzyka, które zostały zakończone wieloma przewodami doktorskimi i habilitacyjnymi. Wyniki zostały opublikowane w prestiżowych czasopismach naukowych. Dużym sukcesem naukowym było włączenie polskich badań

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Prof. dr hab. Lidia B. Brydak poświęciła wirusowi grypy 46 lat pracy naukowej. Dziś, jako Kierownik Zakładu Badania Wirusów Grypy w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, odważnie propaguje szczepienia ochronne, walczy z narastającymi wokół nich mitami, sięgając do twardych dowodów empirycznych.

Rozmawiamy o świecie wirusów, fascynacjach badawczych i walce nauki z populizmem.

u pacjentów z ostrymi incydentami sercowo-naczyniowymi do Europejskich Kardiologicznych Rekomendacji Szczepień Przeciwko Grypie. Ponadto byłam inicjatorem i współautorem pierwszego opracowania Planu Pandemicznego na Wypadek Wystąpienia Kolejnej Pandemii Grypy lub Zagrożenia Atakiem Bioterrorystycznym. Udało się także zbudować w Polsce System Nadzoru nad Grypą SENTINEL i włączyć go do European Influenza Surveillance Network (EISN).

Czy grypa jest wirusem niebezpiecznym? Na ile zagrażają nam współcześnie pandemie grypy, jak chociażby ta z lat 1918–1919 („hiszpanka”)?

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, wywoływaną przez wirus grypy. Zgodnie z danymi WHO, co roku na świecie z powodu grypy i wirusów grypopodobnych choruje od 330 miliona do 1,575 miliarda osób, a umiera od pół miliona do 1 miliona osób. Infekcja spowodowana przez wirus grypy dotyczy ludzi bez względu ma wiek, sze-

rozmow y

rokość geograficzną. Powoduje niejednokrotnie wielonarządowe powikłania pogrypowe, mogące zakończyć się nieodwracalnymi komplikacjami, a nawet zgonem. Skutki powikłań pogrypowych występować mogą już po paru dniach lub paru tygodniach od zakażenia. Należy pamiętać, że powikłania pogrypowe mogą wystąpić u wcześniej zdrowych osób. Zmienność wirusa grypy jest jego bardzo charakterystyczną cechą, powodującą sezonowe epidemie, rzadziej pandemie. W XX i XXI wieku miały miejsce trzy pandemie wirusa grypy: w latach 1918–1919 (50–100 milionów zgonów), 1957–1958 (1–4 miliona zgonów) 1968–69 (1–4 miliona zgonów).

Zdaniem Profesora R. Webstera, wybitnego wirusologa, „zegar grypowy cały czas chodzi, ale my nie wiemy, która jest godzina”. Należy mieć świadomość, że najlepszym przyjacielem grypy jest niezaszczepiony człowiek. Jeżeli pojawi się pandemia, spełniająca właściwe kryteria, to w tragicznych skutkach odczują ją kraje, w których społeczeństwo ma lekceważący stosunek do profilaktyki za pomocą szczepień. Takim przykładem jest Polska, gdzie jedynie 3,75% populacji zaszczepiło się w ostatnim sezonie epidemicznym 2013/2014.

W opinii publicznej strach budzi grypa A/H1N1. Czy powinniśmy się jej szczególnie bać?

Epidemia grypy wywołana podtypem A/H1N1/pdm09 spowodowała znacznie mniej zachorowań i zgonów niż inne epidemie, również w Polsce. I tak na przykład w 1971 roku, z powodu powikłań pogrypowych zmarło w Polsce 5 940 osób, a z powodu A/H1N1/pdm09 – 131 osób. Polacy nie powinni się bać grypy, ale zapobiegać jej poprzez szczepienia.

W 2009 roku wspierała Pani Profesor stanowisko Minister Zdrowia Ewy Kopacz w sprawie zakupu szczepionki przeciwko A/H1N1. Dlaczego?

Bo byłam i jestem pasjonatem oraz znawcą problematyki grypy, w tym również szczepionek przeciwko grypie. Radziłabym wszystkim zapoznać się z wystąpieniem byłej Pani Minister Zdrowia, a obecnej Pani Premier Ewy Kopacz, na Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy w Paryżu 29 marca 2010 roku, aby nie powielać błędnych opinii, nie popartych naukowymi dowodami. Problemem szczepionki pandemicznej zaj-

mowało się również Zgromadzenie Parlamentu Rady Europy, które uznało za słuszne stanowisko Rządu Polskiego w sprawie odmowy zakupu szczepionki pandemicznej.

Dlaczego powinniśmy się szczepić?

Jak już wspomniałam wcześniej, grypa jest chorobą zakaźną i zakaża osoby bez względu na wiek, prowadząc niejednokrotnie do wielonarządowych powikłań pogrypowych, jak również do zaostrzenia chorób już istniejących, względnie wywołania nowych. Zdarza się, że powikłania pogrypowe są nieodwracalne i w konsekwencji osoba kwalifikuje się do przejścia na rentę lub dochodzi do zgonu. Musimy sobie zdawać sprawę, że skutki wielonarządowych powikłań należy rozpatrywać nie tylko w aspekcie utraty zdrowia, ale również w aspekcie ekonomicznym. Zgodnie obliczeniami firmy Ernst&Young, przeciętny koszt pośredni związany z zachorowaniami na grypę w Polsce wynosi około 1,5 mld zł. Czy zgon ukochanej osoby z powodu komplikacji pogrypowych jest przeliczalny na pieniądze?

Co sądzi Pani Profesor o aktywnych ostatnio ruchach antyszczepionkowych?

Chciałabym, aby propagatorzy ruchów antyszczepionkowych odpowiedzieli mi na jedno pytanie: czy w przypadku, gdy u osoby niezaszczepionej przeciwko chorobie zakaźnej dojdzie do powikłań, pokryją koszty związane z leczeniem tego przypadku z własnych funduszy?

A jak odpiera Pani ich argumenty?

Najczęściej straszą nas zanieczyszczeniem szczepionek, możliwością ciężkich powikłań albo zachorowaniem na grypę?

Takie podejście to efekt braku znajomości rzeczywistych faktów, niedostatków elementarnej wiedzy, mylenia niepożądanych odczynów poszczepiennych z powikłaniami pogrypowymi. Wypada zauważyć, że zgodnie z danymi WHO, w przypadku szczepień przeciwko grypie rejestruje się najmniejszą liczbę niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Aby ich uniknąć, należy pamiętać o procedurach związanych ze szczepieniami.

Przykładowo: nie szczepimy się, jeżeli mam gorączkę lub występują udokumentowane przeciwwskazania.

Dlaczego zdaniem Pani Profesor tak niewiele osób w Polsce szczepi się przeciwko grypie?

Wymienię kilka przyczyn takiego stanu rzeczy: – brak wiedzy lekarzy o prawnym obowiązku zalecania szczepień (Dz. U Nr 234. poz. 1570 – Ustawa o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, która weszła w życie 1 stycznia 2009 r.); – niedostateczna wiedza o powikłaniach pogrypowych i ich kosztach, nie tylko w indywidualnych przypadkach, ale także w skali całego kraju; – niedostateczna wiedza o rodzajach szczepionek; – mylenie grypy z przeziębieniem, w tym np. „grypą żołądkową” lub innymi infekcjami oddechowymi; – brak refinansowania kosztów procedury szczepień pacjentów dla lekarzy POZ; – oczekiwanie, że szczepienie zabezpieczy przed wszystkimi infekcjami górnych dróg oddechowych (nierealne, gdyż wirusów dróg oddechowych jest około 200); – bariery administracyjno-prawne w zakresie organizacji akcji szczepień przez zakłady pracy, zakłady opieki zdrowotnej; – częste mylenie niepożądanych odczynów poszczepiennych z powikłaniami pogrypowymi; – brak możliwości zakupu szczepionek na cele akcji szczepień wśród zatrudnionych przez niemedyczne podmioty prawne;

» Przeciętny koszt pośredni związany z zachorowaniami na grypę w Polsce wynosi około 1,5 mld zł.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

25

rozmow y

– konieczność powtarzania szczepienia co sezon epidemiczny; – lęk przed niepożądanymi odczynami poszczepiennymi.

Moim zdaniem należy rozważyć konieczność wydania rozporządzenia, uwzględniającego w Kalendarzu Szczepień obowiązkowe szczepienie przeciwko grypie. Przynajmniej w grupach podwyższonego ryzyka, bez względu na wiek oraz wszystkich pracowników ochrony zdrowia. Szczególnie, że znamy obecnie koszty ekonomiczne związane z zachorowaniami na grypę.  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

Zasługi dla ochrony zdrowia

Foto: Maciej Jaworski (KAMSOFT S.A.)

Foto: Archiwum (Lidia B. Brydak)

26

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Za działalność badawczą i naukową, prof. Lidia B. Brydak otrzymała w 2014 roku m.in. Nagrodę Specjalną od Premiera RP oraz tytuł Lidera Ochrony Zdrowia w plebiscycie czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

rozmow y

Rollowanie raka Nowotwór nie może paraliżować. Wręcz przeciwnie – powinien mobilizować do walki o zdrowie. Walki z pełną energią i wiarą w zwycięstwo.

W taki sposób pacjentów onkologicznych motywuje i wspiera Fundacja Rak’n’Roll. Sięgając po niekonwencjonalne, a czasami kontrowersyjne metody, obnaża codzienne problemy chorych.

Za przełamywanie społecznych tabu, Fundacja została wyróżniona nagrodą Lidera Ochrony Zdrowia 2014. Rozmawiamy z Prezes Fundacji – Kapsydą Kobro.

Skąd wziął się pomysł na nazwę Fundacji?

Wszystko zaczęło się od założycielki – Magdy Prokopowicz. Chciała stworzyć fundację, która uderzy w system ochrony zdrowia. System pozwalający na to, by kobiety w ciąży chore na raka stawały przed dylematem wyboru życia: swo-

jego albo dziecka. Zależało jej na tym, aby dodać im odwagi. Chciała, aby szły przez chorobę bez lęku i energicznie walczyły o zdrowie – swoje i dziecka. Było w tym osobiste doświadczenie Magdy, był szczery bunt, była też dobra nowina i twórcza energia. Magda potrzebowała to jakoś nazwać i opakować. Zwróciła

się z prośbą o pomoc do Jacka Maciejewskiego, dziś członka zarządu fundacji, odpowiedzialnego za większość kampanii kreatywnych Rak’n’Rolla. Nazwa przyszła po dwóch tygodniach poszukiwań. Zaprezentowana na kartce A4 wywołała uśmiech Magdy, ale też lekkie speszenie i prośbę o dzień do namysłu.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

27

rozmow y

Jacek nie musiał jednak długo czekać.

Już wieczorem otrzymał decyzję pozytywną – Rak’n’Roll!

Oryginalna nazwa sugeruje nieszablonowe podejście. Ale w Polsce nowotwór nadal pozostaje tematem tabu.

Nasuwa się pytanie: jaka jest metoda w tym pozytywnym szaleństwie?

Rak to przeciwnik, który zmusza nas do podjęcia walki o swoje zdrowie i życie. My go traktujemy jako przeciwnika konstruktywnego – dużo uczymy się w trakcie choroby o sobie, swoim organizmie, odrabiamy lekcje. Energię wykorzystujemy w walce i w działaniach, które z założenia mogą wywierać dobry wpływ na nasze chorowanie.

Metoda polega na tym – najkrócej rzecz ujmując – że bierzemy świadomie udział w chorowaniu, przejmujemy kontrolę nad nowotworem w takim zakresie, w jakim możemy.

My nie wypieramy prawidłowych i autentycznych reakcji na chorobę.

Wszyscy chorzy, jakich znam, mają złe i dobre chwile. Chcielibyśmy, żeby poprzez świadome chorowanie, przejęcie kontroli nad chorobą, te proporcje się odwróciły – więcej było tych chwil dobrych, a mniej złych.

Z jakimi reakcjami spotykacie się Państwo najczęściej?

» Rak to przeciwnik, który zmusza nas do podjęcia walki o swoje zdrowie i życie.« którzy są ogromnym wsparciem dla chorego. Niewątpliwie ważna jest współpraca i zrozumienie ze strony rodziny.

Niełatwo cieszyć się życiem, skupić na „tu i teraz”, kiedy przeciwnik jest tak niebezpieczny...

Oczywiście. Jednak nam, chorym, głównie „tu i teraz” pozostaje. Tu i teraz jest dla nas dostępne. I my musimy w „tu i teraz” wykorzystywać potencjał na zdrowienie.

A jak to było w Pani przypadku? Pani również musiała stanąć do walki z nowotworem...

Przeważają szalenie pozytywne opinie, pewnie głównie dlatego, że temat podejmujemy oswajając go poprzez formę. I ten przekaz trafia do konkretnych ludzi, którym taka metoda odpowiada.

Fundacji onkologicznych jest w Polsce tak wiele, jak i sposobów na chorowanie.

Jestem zdania, że każdy musi znaleźć odpowiedni dla siebie.

Czy chorzy chcą walczyć, czy poddają się w obliczu diagnozy i nie wiedzą co dalej robić?

To zależy od etapu chorowania i charakteru poszczególnych ludzi. Moje doświadczenia interwencyjne w fundacji są głównie poświęcone tym chorym, którzy chcą walczyć, jednak poddają się, bowiem nie są w stanie tej drogi przejść bez wskazówek, wsparcia i pomocy. Czasem jedyne, co mogę zrobić dla osoby chorej, to pojechać z nią do szpitala i znaleźć możliwość leczenia. Bardzo ważną rolę odgrywają również psychoonkolodzy,

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Daj włos!

Głośna akcja Fundacji Rak’n’Roll, której główną ideą jest zbiórka włosów na peruki dla kobiet walczących z rakiem.

Otwarcie mówię, że niemal rok przechorowałam w sposób smutny i szalenie samotniczy. Nie byłam wtedy gotowa na to, żeby walczyć. Mogłabym powiedzieć, posługując się tamtym pesymistycznym nastawieniem z choroby, że nowotwór wyautował mnie z życia zawodowego, pozbawił planów i marzeń.

W odpowiednim momencie udało mi się afirmować. Dokonałam kilku zasadniczych zmian w życiu i nawet podjęłam się hardych wyzwań, będąc osobą chorą. Zanim przyszłam do fundacji, pracowałam zawodowo i zrezygnowałam z tej pracy, by móc się zająć Rak’n’Rollem.

Zaczęłam przejmować kontrolę nad chorowaniem i wróciłam świadomie do aktywnego życia.

Co udało się do tej pory osiągnąć Fundacji?

Fundacja Rak’n’Roll powstała, aby wspierać osoby chore onkologiczne w ich zmaganiach z chorobą i poprawić jakość ich życia. I to też staramy się robić na co dzień. Mamy około 40 pacjentów pod naszą opieką. Od początku celem fundacji było również stworzenie nowej jakości w sposobie mówienia o raku, przełamywanie tabu związanego z tą chorobą. Poprzez nasze projekty staramy się zarażać pozytywną energią i aktywizować.

rozmow y

stem. Na co dzień staramy się ułatwiać naszym podopiecznym dostęp do leczenia. W szpitalach spotykam się często z sytuacją, że pacjent onkologiczny na ostrym dyżurze zostaje potraktowany jak pacjent, którego nie można przyjąć, bo jest pacjentem... onkologicznym. Widać, że w takich przypadkach aspekt ratowania życia zostaje zupełnie pominięty. Tymczasem umożliwienie leczenia się w pierwszej fazie choroby zapobiegałoby wydawaniu później tak dużych pieniędzy na leczenie już zaawansowanej choroby.

Zdjęcia dla życia Photos for Life to charytatywny bank zdjęć, w którym wszystkie modelki i modele są w trakcie terapii nowotworowej lub już wygrali walkę z rakiem. Kochają życie i chcą to pokazać całemu światu. Cały dochód ze sprzedaży zdjęć przeznaczany jest na wsparcie terapii pacjentów z nowotworem. Adres strony: photosfor.life

Jednym z naszych projektów jest „Daj włos”, który z jednej strony pomaga osobom chorym, a z drugiej – zachęca zdrowych do niesienia pomocy. To apel fundacji Rak’n’Roll do wszystkich, którzy zmieniając fryzuję, chcieliby zrobić coś dobrego dla innych. Zbieramy włosy, które są przeznaczane na peruki dla kobiet walczących z rakiem. Fundacja Rak’n’Roll angażuje zakłady fryzjerskie (około 150 w Polsce). Przekazanie Fundacji ściętych włosów umożliwi zrobienie naturalnych peruk dla kobiet poddających się chemioterapii. Akcja cieszy się wielkim odzewem społecznym.

Nieustannie otrzymujemy kolejne paczki z włosami. Codziennie odbieramy kilka telefonów z zapytaniem o szczegóły inicjatywy.

Kolejny projekt, który cieszy dużym zainteresowaniem, to Rak’n’Rolling.

Jego celem jest propagowanie aktywności fizycznej, podróżowania i pokonywania własnych ograniczeń – jako motywacji do walki z rakiem, czy też powrotu do normalnego życia po chorobie.

W ramach projektu, osoby chore lub po chorobie jeżdżą na wyprawy rowerowe, chodzą po górach i przekraczają własne granice, odzyskując ponownie wiarę, że mogą.

Chciałabym zwrócić uwagę również na nasze najnowsze projekty. Jednym z nich jest „Photos for Life” – pierwszy na świecie charytatywny bank zdjęć, których modelami są ludzie chorzy na raka,

aktywnie walczący z chorobą, lub ci, którzy chorobę już pokonali. Zdjęcia może zakupić każdy, zarówno osoby prywatne, jak i firmy bądź media. Dochód ze sprzedaży zdjęć będzie przeznaczony na rzecz fundacji. Jednocześnie osoby biorące udział w akcji, pokazane na zdjęciach, dzielą się swoją energią i radością życia – tę radość też staramy się przekazać na fotografiach.

Osobiście, szczególnie ważny jest dla mnie projekt Super HoSpa, czyli certyfikacja hospicjów. Wraz z moim przyjacielem, ks. Janem Kaczkowskim, zainicjowaliśmy akcję po to, aby przełamywać stereotypy dotyczące chorób nowotworowych, jako tych oznaczających wyrok śmierci. Inicjatywa ma również na celu oswajanie z doświadczeniem terminalnego etapu choroby nowotworowej. Oznacza on oczywiście perspektywę zbliżajacej się śmierci, tyle że w hospicjach z certyfikatem Super HoSpa ten etap choroby i życia pacjenta objęty jest wszechstronną, profesjonalną i pełną empatii opieką. W ramach projektu osobiście jeżdżę po Polsce i odwiedzam hospicja w celu znalezieniu tych rak’n’rollowych. Projekt jest dla mnie bardzo ważny, bowiem wraz z jego realizacją dotknęłam sfery, którą R’n’R dotychczas się nie zajmował – rak’n’rollowego odchodzenia.

W leczeniu ważne są nie tylko leki, ale i pozytywne nastawienie. Czy jest jakaś recepta, jak je zatrzymać przy sobie?

Nie ma jednej recepty i chyba każdy musi odkryć indywidualny sposób. Podobnie jak każdy chory inaczej reaguje na wiadomość o raku. Szok, wyparcie, zaprzeczenie lub unikanie tego tematu. Strach czy lęk, które pojawiają się u chorych, są zupełnie naturalną reakcją i nie można ich ignorować. Musimy na początku pozwolić sobie przeżywać smutek. Ważne jest jednak, aby z tym uczuciem nie zostawać samemu. Rozmowa z bliskimi czy z psychoonkologiem jest na tym etapie bardzo ważna i pozwala oswoić te naturalne reakcje. Szczególnie ważne jest uświadomienie sobie, że rak to nie wyrok, tylko choroba przewlekła. Dlatego też należy, wraz z lekarzem prowadzącym, ustalić plan leczenia i spróbować realnie zmierzyć się problemem.  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

» Każdy musi znaleźć odpowiedni sposób chorowania i przeżywania choroby.«

Plany na przyszłość?

Mamy bardzo dużo planów, ale przede wszystkim chcielibyśmy zmienić sy-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

29

rozmow y

9. edycja prestizowego konkursu dla placówek ochrony zdrowia Ƿ ×Ă ä Ǥdz W konkursie Liderów Ochrony Zdrowia Ă ¦© Ï Ă × Ï ¦ Ǥ Ï © Ǥ × Ă Ï Ï Ă ä ä Ǥ Ï Ǥ ¸ × ¸ ¸ ʹͳ ʹͲͳͷ GALI LIDERÓW Ǥ ǣ × ǣ Ǥ Ǥ

Informacje i formularz zgłoszenia:

30

WWW.OSOZ.PL/LIDER2015 Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Liderzy Ochrony Zdrowia 2015 Ï Ï Ï Ï

Ï ¦ ¸©

× × Ï¸ ¸ × Gali Liderów

Termin przyjmowania zgłoszen:

3 luty 2015 r.

praktyk a

zdrowszy

2015 Zdecydowana większość Polaków co roku podejmuje postanowienia noworoczne. Spora część z nich dotyczy poprawy kondycji zdrowotnej.

NAJPOPULARNIEJSZE

POSTANOWIENIA ZDROWOTNE zrzucić na wadze lepiej się odżywiać ograniczyć spożycie alkoholu zadbać o zdrowie – uprawiać sport ograniczyć stres – więcej wypoczywać rzucić palenie

87% osób przyznaje, że szybko porzuca swoje postanowienia o zdrowym stylu życia.

35% rezygnuje od razu.

20% osób, które postanawiają schudnąć, rzeczywiście się to udaje.

75% nowych klientów siłowni, zapisujących się po nowym roku, wytrzymuje tylko 1 tydzień.

droga do

tylko

celu

8%

osób zawsze osiąga wyznaczone cele noworoczne

bądź konkretny Cele muszą być realne do osiągnięcia i sprecyzowane.

zapisz wszystko Sporządź plan i listę kroków, dzięki którym zrealizujesz plan. Podziel się postanowieniami z przyjaciółmi i rodziną.

wyznacz zakres czasu Konkretne daty realizacji zmotywują do działania. Duży sukces osiąga się dzięki małym krokom. Zacznij od dziś!

skoncentruj się na efektach Co będzie nagrodą za realizację planu? Lepsza forma fizyczna, zgrabniejsza figura, dobre samopoczucie?

nie poddawaj się Kontroluj postępy i nawet jeżeli masz chwilę słabości, zawsze możesz wrócić do pierwotnego planu.

24%

osób nigdy nie udało się zrealizować nawet jednego postanowienia

5JAKwskazówek, WYROBIć NAWYKI SPORTOWE rodzaj aktywności fizycznej, która  Znajdź sprawi ci największą przyjemność i radość. znajomym  Zaangażuj  Opowiedz przyjaciela. o nowym hobby. cel Wyznacz konkretny czas  Wizualizuj do osiągnięcia.  w tygodniu na sport. Źródło: Interia, Calorie Count, Jezzercize, materiały własne.Ikony: flaticon.com

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

31

praktyk a

Sprzedaż leków dzieciom

Adw. Paulina Skwarek Dział Prawny, KAMSOFT S.A.

Leki na receptę Dzieci poniżej 13 roku życia Przepisy związane z prawem farmaceutycznym nie narzucają farmaceutom zakazu wydawania leków na receptę osobom poniżej 13 roku życia. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18

32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Po kilku jesiennych przeziębieniach, a tym samym regularnych wizytach w przydomowej aptece, ze zdziwieniem zauważyłam, że farmaceuci sprzedają leki nie tylko osobom dorosłym. Do aptek przychodzą również dzieci.

W związku z powyższym postanowiłam przyjrzeć się przepisom regulującym kwestie wydawania leków osobom niepełnoletnim.

października 2002 r. w sprawie wydawania z apteki produktów leczniczych i wyrobów medycznych w § 5 wskazuje jedynie na sytuacje, gdy farmaceuta jest uprawniony (ale nie zobowiązany) do odmowy wydania leku. Do takich sytuacji należy: 1) uzasadnione podejrzenie, co do autentyczności recepty lub zapotrzebowania; 2) konieczność dokonania korekty składu leku recepturowego przy braku możli-

praktyk a

wości porozumienia się z osobą, która jest uprawniona do wystawiania recept; 3) upływ co najmniej 6 dni od dnia sporządzenia leku – w przypadku leku recepturowego lub leku sporządzonego na podstawie etykiety aptecznej; 4) przedstawienie recepty do realizacji przez osobę, która nie ukończyła 13 roku życia; 5) uzasadnione podejrzenie, co do wieku osoby, dla której została wystawiona recepta.

A więc zgodnie z powyższym przepisem, farmaceuci są uprawnieni do odmowy wydania produktu leczniczego między innymi wtedy, gdy odbiorcą jest osoba poniżej 13 roku życia. Przepisy nie wskazują jednak, w jakich przypadkach można odmówić wydania leku takiej osobie. Dopuszczalne wydaje się przyjęcie, że farmaceuta może wstrzymać się ze zrealizowaniem recepty, jeżeli cel zakupu danego produktu budzi wątpliwości, tj. dziecko nie potrafi wytłumaczyć, dla kogo kupuje lek. Przyczyną, która mogłaby również uzasadnić taką odmowę, wydaje się niebezpieczny dla życia lub zdrowia skład leku. Farmaceuta może, a nawet powinien przed wydaniem takiego leku, przeprowadzić krótki wywiad z dzieckiem, aby ustalić wiek dziecka, jego świadomość co do przeznaczenia leku oraz znajomości pacjenta, dla którego jest on przepisany. Pamiętać należy, że to na farmaceucie ciąży obowiązek podjęcia odpowiedniej decyzji, co do wydania bądź też odmowy wydania leku. Decyzja ta powinna być przemyślana i uwzględniać wiedzę, doświadczenie życiowe czy też samą znajomość dziecka i jego rodziny. Aptekarz musi wziąć pod uwagę dwa interesy: zdrowie dziecka, które może przez przypadek zażyć lek; zdrowie pacjenta, dla którego lek jest przeznaczony. Każdorazowo sytuacja jest inna i wymaga indywidualnego podejścia.

Dzieci od 13 do 18 roku życia A jak wygląda kwestia sprzedaży leków na receptę osobom powyżej 13 roku życia? Czy farmaceuci są zobowiązani każdorazowo wydawać leki małoletnim?

Prawo farmaceutyczne nie podjęło się szczególnego uregulowania tej kwestii, w związku z czym stosujemy w takich przypadkach przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 15 kodeksu cywilnego, osoby powyżej 13 życia – do mo-

» Na farmaceucie ciąży obowiązek podjęcia odpowiedniej decyzji, co do wydania bądź też odmowy wydania leku.« mentu osiągnięcia pełnoletniości – mają tzw. ograniczoną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że bez zgody swoich rodziców lub opiekunów mogą zawierać wyłącznie umowy „powszechnie zawierane w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego”. Tymi drobnymi sprawami życia codziennego są na przykład zakupy na potrzeby własne lub rodziny (żywność, bilety komunikacji miejskiej, książki). Kwestia tego, czy realizowanie recept należy do drobnych, bieżących spraw życia codziennego, pozostaje dyskusyjna. O ile zakup tabletek na gorączkę, które są powszechnie przepisywane przez lekarzy, w mojej opinii można za takie uznać, o tyle już sprzedaż leków o działaniu narkotycznym wykracza poza te ramy i uprawnia farmaceutę do odmowy wydania leku.

Leki bez recepty A jak wygląda kwestia zakupów leków dostępnych bez recepty? Czy farmaceutów obowiązują te same zasady i reguły, jak przy sprzedaży leków na receptę?

W przypadku leków, które są wydawane bez recepty, nie znajdują zastosowania przepisy rozporządzenia, o którym była mowa powyżej. Nie oznacza to jednak, że farmaceuci są bezwzględnie zobowiązani do wydawania leków osobom nieletnim.

Dzieci poniżej 13 roku życia Dzieci poniżej 13 roku życia, zgodnie z kodeksem cywilnym, nie mają zdolności do czynności prawnych, co oznacza, że umowy zawierane przez takie osoby są nieważne. Ustawodawca wprowadził jednak wyjątek od tej zasady w odniesieniu do umów zawieranych w drobnych,

bieżących sprawach życia codziennego.

Jeśli przyjmiemy, że kupno tabletek na ból gardła lub kropli do nosa jest czynnością należącą do drobnych spraw życia codziennego, wówczas z chwilą wydania leku i zapłaty ceny, umowa staje się ważna, chyba, że pociągnie za sobą rażące pokrzywdzenie dziecka poniżej 13 roku życia. Tak więc w wyjątkowych sytuacjach można sprzedawać leki oraz inne produkty dzieciom, które nie skończyły 13 lat.

Dzieci od 13 do 18 roku życia Wydanie leków dostępnych bez recepty osobom pomiędzy 13 a 18 rokiem życia uregulowane jest w taki sam sposób, jak w przypadku leków wydawanych wyłącznie na receptę. Od farmaceuty zależy, czy uzna daną sprzedaż za możliwą do zrealizowania, tj. należącą do umów „powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego”, czy też nie.

Podsumowując, polski ustawodawca pozostawił farmaceutom dużą swobodę w podejmowaniu decyzji, co do wydawania leków osobom nieletnim. Swoboda taka może budzić wątpliwości, ze względu na skomplikowany i niedookreślony charakter przepisów, które reguluję te kwestie. Z całą jednak pewnością pierwszą zasadą, której powinny przestrzegać osoby wydające leki, jest bezpieczeństwo zarówno pacjenta, jak i dziecka odbierającego lek. Z tego powodu zasadne wydaje się przyjęcie przez każdą aptekę wewnętrznych wytycznych, w jaki sposób postępować w stosunku do małoletnich, którzy odbierają leki w imieniu innych pacjentów. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

33

praktyk a

The rise of the Silver Economy

Foto: jenny downing / Foter / CC BY

» Europeans over 65 spend currently approximately €3000 billion on ageing actively.«

Economic recovery, growth and new jobs are the main priorities of the new European Commission. One of the areas offering great challenges and opportunities is demographic ageing; one of the great social, economic, and political transformations of our time. Solutions to its challenges as well as new opportunities for growth and jobs can be found in joining up high-tech care systems promoting independence, with a new and growing ‘Silver Economy’.

34

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

praktyk a

www.ec.europa.eu

Europe is on average the oldest continent in the world, and it is continuing to age.

The full impact of this should not be underestimated. By 2060 one in three Europeans will be over 65. 90 million will become 148 million, and the number of over 80s will grow from 23 to 62 million.

With fewer people of working age, the ratio of those in work to ‘inactive’ older adults will have shifted from 4:1 to 2:1.

This creates tensions around the sustainability of pension funds, care costs and ultimately public finances.

Yet if we as a society approach this situation with an innovative mind-set, this scenario does not need to be so problematic. On the contrary it is a great opportunity for Europe. Older people can be empowered and valued as citizens, shaping their environments and choosing their lifestyles as active consumers and contributors within the growing ‘Silver Economy’, demanding goods and services sensitive to the needs of later life. This can take place within the context of smarter health and care systems largely enabled by integrated technologies, providing the independence to live the later ages just as well as the previous ones. In doing so, new jobs, markets and business models are created; our current and future quality of life is improved; and everyone benefits from more effective, modern, and joinedup health systems.

When it comes to transforming systems for health and care, ICT-driven innovation can play a large role. That is why the Commission supports research on health, demographic change and wellbeing, innovation, and initiatives such as the European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing, a new Knowledge and

Innovation Community on Healthy Living and Active Ageing, and the Active Assisted Living Joint Programme.

An example illustrates the envisaged transformation. An older adult leaves hospital after a short stay due to heart trouble. He/she receives an electronic file with a ‘care pathway’ which hospital staff share with his/her GP, pharmacist, local social services and carers. Together they can monitor health status, aided by wearable devices and a home sensor network, which raises the alarm if needed.

Most contacts between patients and doctors are carried out online, which saves

time, travel and trouble, and most health data travel from patient to doctor, carer or hospital over mobile networks. Interactions are centred around people in their own home environment, resulting in better care, fewer hospital days, less stress, and more free time for their carers. The older person is not only healthier, but feels freer, and less reliant on others.

Alongside this, and despite new independence granted by innovative healthcare systems, older adults still experience major changes in life style especially following retirement. With an enabling market that is shaped by the needs and demands of the elderly, Europeans over 65 can spend their time and their money, currently approximately €3000 billion, on ageing actively. Active agers travel, pick up new skills, and learn about everything from internet to art history. They invest in personalised age-friendly home environments in which they can live in comfort for many more years. They invest in innovations supporting a healthy lifestyle or living with the inconveniences that come with ageing, and they actively participate in shaping these market offerings though participating in organisations which aggregate and communicate their demands.

And given appropriate investments and flexibilities incorporated into their working environments, they may not yet feel ready to retire.

Many products will require redesign or newly development for a growing mass of older people. For marketers, old is the new young. Many companies recognise that already, but the ageing group as a whole is still under-served. We are beginning to discover how much opportunity for growth and jobs the silver economy has to offer, thanks to reports like those from Accenture, AT Kearney, Bitkom and the OECD; theposition paper of the Global Coalition on Ageing; policy documents from Germany and France, and similar experiences in Japan and South Korea.

Europe has what it takes to conquer these globally growing markets: a solid Research and Innovation base in its industry, a high standard of welfare, and a host of SMEs and start-ups that can develop innovative products and services for the silver economy. Yet successfully turning ageing on its head needs joined up action from all sectors, areas and stakeholders. 

Athena Peppes Accenture Institute for High Performance

All companies need to prepare for an ageing population, but those in the healthcare industry have to face this demographic reality ahead of others.

As a starting point, businesses need to develop their “silver radar.” This means they need to carefully assess the impact of population ageing on their organization. The healthcare industry is incredibly diverse. Each company will be affected in a different way and so needs to assess its own preparedness and capabilities. This includes asking questions such as: Have we quantified the size and the timing of the opportunities that will arise from population ageing? Are we well-positioned to capture the future demand for healthcare? Have we incorporated the implications of this trend into our strategic planning?

But of course asking those questions is not enough – it needs to be matched with capabilities that will enable healthcare companies to act on their findings. A dimension that is fundamental in capturing “silver” demand is the innovation process. Our research has shown that successful companies think about the whole lifecycle, from inclusive product development to tailored marketing approaches.

It’s worth underlining the need for flexibility and the ability to adapt to our world’s changing understanding of age. For companies this means incorporating processes or ideas that help them constantly reassess their understanding of who is “old.” In Poland for example, the life expectancy of a newborn in 1950 was 61 years, but now it is 75 years. Over the same period the number of people aged 80 or over increased from 200,000 to 1.3 million people. Within this context, does your company’s innovation and marketing approach make sense? 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

35

praktyk a

HEALTH AT A GLANCE: EUROPE 2014 at birth

79.2 in 2012 74.1 in 1990 60000 decreased by

35000 deaths

HEALTH DETERMINANTS Smoking -

the highest avoidable health risk in Europe

lowest in

highest in

4.0%

7.6%

Men Women

of deaths among

of deaths among consumption lowest:

triggers higher risk of chronic illnesses adults are overweight and obese

in 2012

consumption highest:

are obese lowest in

RO

highest in HU

7.9% 28.5%

decrease per year

3.4 in 2012 2.9 in 2000

8

in 2012 increase since 2000

in 2000 in 2012

days in 2012 days in 2000

Budget allocated to health, as % of GDP:

2193 7.3% in 2000

Full HEALTH AT A GLANCE: EUROPE 2014 report: http://ec.europa.eu/health/reports/european/health_glance_2014_en.htm

36

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

„Co moşna zyskać praktyk a wprowadzając prywatne ubezpieczenia zdrowotne?�

Dr Christoph Sowada (Instytut Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum) analizuje systemy ochrony zdrowia 9 państw Europy, poszukując najlepszych rozwiązań i wzorców dla krajowego sektora.

DODATKOWE, PRYWATNE UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE RozwiÄ…zania w krajach Unii Europejskiej Wnioski dla Polski dr Christoph Sowada

Bezpłatny e-book czasopisma OSOZ „Dodatkowe, prywatne ubezpieczenia zdrowotne� do pobrania na:

www.osoz.pl „Wnikliwe studium systemĂłw ubezpieczeĹ„ zdrowotnychâ€? ďƒŞďƒŞďƒŞďƒŞďƒŞ

Niemcy Holandia

Estonia Wielka Brytania

Ĺ otwa

Irlandia

Szwajcaria

SĹ‚owenia

Francja

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

37

praktyk a

CO NOWEGO?

JEDYNYM WSKAZANIEM PALCA

LECZENIE NA WŁASNY RACHUNEK

Po innowacyjnych zegarkach mierzących parametry zdrowia przyszła kolej na inteligentną biżuterię. Japońska firma Logbar opracowała proste urządzenie o nazwie Ring. Użytkownik – wykonując określone gesty i ruchy – może m.in. sprawdzać pocztę elektroniczną w smartfonie, wykonywać zdjęcia, pisać i wysyłać wiadomości tekstowe, otwierać i zamykać aplikacje.

Wystarczy, aby pierścień znajdował się w odległości do 5 metrów od urządzenia Bluetooth. Właściciel może programować własne gesty i przypisywać je do wybranych funkcji. W zestawie specjalny stojak pełniący rolę ładowarki.

W I kwartale 2014 roku GUS przeprowadził badanie cykliczne „Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych”. Wynika z niego, że 90,4% gospodarstw domowych zakupiło w 2013 roku leki z własnej inicjatywy, bez konsultacji z lekarzem. Wizyty u lekarza POZ nadal w większości finansowane są ze środków NFZ (97% wszystkich porad), ale już za leczenie stomatologiczne w ponad 70% przypadków płacimy z własnej kieszeni. Rośnie dynamicznie odsetek osób mających uprawnienia do świadczeń w ramach dodatkowego zabezpieczenia zdrowotnego (3,9% w 2010 roku i 6% w 2013 roku). Główną przyczyną rezygnacji z wizyty u lekarza jest długi czas oczekiwania, brak pieniędzy oraz strach (w przypadku dentystów).

OBCIĄŻENI OTYŁOŚCIĄ

STERYLNIE BEZ KLAWIATURY

Światowe koszty otyłości są porównywalne z kosztami będącymi następstwem palenia papierosów albo konfliktów zbrojeniowych – donosi McKinsey Global Institute. W skali globalnej to łącznie 1,6 biliona euro. Już 30% populacji dotyczy problem nadwagi lub otyłości (łącznie ok. 2,1 miliarda ludzi). Prognozuje się, że do 2013 roku odsetek ten wzrośnie do 50%. Od lat najbardziej otyłymi krajami są USA i Wielka Brytania. Eksperci podkreślają, że dla budżetów ochrony zdrowia problem może mieć katastrofalne skutki.

Lekarze przeprowadzający operacje mają bardzo ograniczone możliwości przeglądania danych zdrowotnych chorego. Powodem jest konieczność zachowania sterylności środowiska pomieszczenia i nieporęczność obsługi. Sposób na rozwiązanie problemy znalazła firma TedCas, która opracowała bezdotykową technologię umożliwiającą wydawanie poleceń za pomocą gestów. Specjalista może wygodnie przeglądać zdjęcia medyczne albo zapisy w kartotece pacjenta. Dedykowana przystawka przetwarza ruchy operatora na sygnały generowane przez klawiaturę albo myszkę.

Źródło: Logbar, BBC News, GUS, TedCas

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

o p ini e

RE.WORK Future Health Summit will take place at Smock Alley Theatre in Dublin, Ireland on 12-13 February 2015.

Sabine Hauert will explore the applications of nanoparticles and swarm robotics for improving the detection and treatment of tumors.

The Future Health Summit is a unique opportunity to meet world-class academics, disruptive entrepreneurs, exciting new startups & world-leading scientists.

FUTURE HEALTH SUMMIT

A Meeting of Minds: 50 speakers & 200+ attendees.

Meet Elaine Warburton the CEO & co-founder of QuantuMDx, a device designed to quickly test blood, sputum or even tumor cells for genetic markers that provide information to guide a doctor’s decisions on how to treat a patient.

Attendees will come together to collaborate and share ideas on solving challenges in healthcare.

Send a team of 2 or more for a discount! Contact hello@re-work. co for more info.

Register at: re-work.co/health Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

39

o p ini e

Z dobrobytu zrezygnujemy sami?

Krzysztof Macha Ekspert Pracodawców RP

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

W książce jednej z młodych, bardzo zdolnych polskich ekonomistek*, znalazłem całkiem niedawno wykres zmian dobrobytu społecznego w zależności od wzrostu gospodarczego, z którym z początku nie bardzo potrafiłem się pogodzić. Otóż ten autorski pomysł dowodzi, iż w rozwoju społecznym może zachodzić taka sytuacja, kiedy wzrost gospodarczy nie tylko nie zwiększa dobrobytu społeczeństwa, ale wręcz prowadzi do jego upadku. Nie żebym nie potrafił sobie wyobrazić takiego teoretycznego wariantu. Nie potrafiłem sobie wyobrazić wariantu praktycznego!

Jednak, kiedy wracając do obowiązków zawodowych spojrzałem na ten wykres przez pryzmat ochrony zdrowia, a jeszcze szczegółowiej – przez codzienną w ostatnim czasie medialną szarpaninę o dostępność pacjentów do systemu – stało się dla mnie oczywiste, że ta teoria opisuje praktykę. Nowoczesna infrastruktura (np. szpitale prywatne inwestują rokrocznie około miliarda złotych, budżet wsparcia publicznego dla szpitali samorządowych jest o wiele większy) nie zastąpi otwartych drzwi do lekarza, możliwości zrealizowania wcześniej niedostępnych w Polsce

o p ini e

» Nowoczesna infrastruktura nie zastąpi otwartych drzwi do lekarza.«

procedur nie da się zamienić na finansowanie leczenia, a rozmów o zdrowiu nie można rozliczyć w ramach procedur z katalogu NFZ. Trochę to wszystko może brzmieć trywialnie, w postawieniu problemu przypomina zaś spory środowiska lekarskiego z rodzącym się zarządczym postrzeganiem ochrony zdrowia z okresu „białego szczytu”. Jednak widać w tym ciągu myślowym wielki cień Miltona Friedmana, a ściślej jego doktryny uzdrawiania za pomocą reguł wolnego rynku; rynku tym w Polsce trudniejszego, że kompletnym nieporozumieniem jest wciąż (i da-

lej jeszcze będzie!) efektywność działań z obszaru partnerstwa publiczno – prywatnego.

Na dziś wierzę jednak w to, że nowe i większe możliwości niesie – właśnie wchodząca w fazę realizacji – nowa perspektywa unijna, która w niektórych miejscach nawet podwaja wielkość dotychczasowej pomocy finansowej. Perspektywa ta wydaje się być przyjazna myśleniu o systemie ochrony zdrowia z punktu widzenia pacjenta, bo jest otwarta na innowacyjność rozumianą w kontekście nie tylko technicznym, ale także procesowym – np. poprzez zmia-

nę w stosowanych metodach świadczenia usług czy też sposobach docierania z nimi do pacjentów. W tym sensie liczę więc, że jej realizacja ociepli wizerunek ochrony zdrowia, będącej dziś np. dla mediów powszechnych wdzięcznym, bo niemal bezbronnym chłopcem do bicia.

Nie wierzę jednak (i dlatego teraz o tym tu piszę), że łatwiej wsparcie znajdą tak cudowne inicjatywy, jak Ogólnopolski Konkurs Literacki „Przychodzi wena do lekarza”, ogłoszony we wrześniu 2011 roku z inicjatywy profesora Andrzeja Szczeklika, i pomimo śmierci Profesora – kontynuowany nadal. Ideą tego Konkursu jest bowiem zwrócenie uwagi – poprzez twórczość literacką nieprofesjonalistów, czyli lekarzy – na szczególną, niewolnorynkową wrażliwość, jaka musi cechować lekarza, by potrafił właściwie odczytywać potrzeby pacjenta.

Gdyby spróbować opisać ten konkurs słowami Profesora zawartymi w jego książce „Kore”, warto by przytoczyć następujący fragment: Przeciwności jest wiele, od przyziemnych poczynając, jak: znużenie, obowiązki rodzinne czy przedłożenie przyjemności osobistych nad powinność. Niskie pobory wzmagają pośpiech – konieczność drugiej, trzeciej pracy zarobkowej. A do tego rosnąca nieustannie biurokratyczna machina, z której trybów nie sposób – wydaje się – uwolnić. Niemądre zalecenia Unii Europejskiej, regulujące czas pracy lekarza w ten sposób, iż chorym w szpitalu zajmuje się codziennie inny lekarz. I komercjalizm medycyny, pochodna gwałtownie rosnących kosztów leczenia. Lawina kosztów przysypuje opiekę zdrowotną. Stąd surowe kontrole wydatków na leczenie, stałe restrykcje finansowe.

W kontraktach na „usługi”, podpisywanych przez nas z Narodowym Funduszem Zdrowia, znika słowo „lekarz”, zastępuje je „zleceniobiorca”. Aż lekarz w końcu zaczyna słuchać bardziej ekonomisty niż własnego sumienia.

To właśnie w tym sensie nasz wzrost gospodarczy zabija nasz dobrobyt. Kiedy o tym piszę – myślę, że dziś, w trzeciej fazie akcesji z UE, powinniśmy postawić na ludzką twarz naszych działań.

Aby dobro, które mieliśmy, nie wymarło. Czy raczej – żebyśmy sami z niego nie zrezygnowali.  *Prof. Barbara Piontek „Koncepcja rozwoju trwałego i zrównoważonego Polski”, PWN 2002 r.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

41

o p ini e

Foto: www.freeimages.com

Dla dobra wspólnego

SPRAWA DYSKUSYJNA

Dzięki cyfryzacji ochrony zdrowia, gromadzone na elektronicznych kontach pacjentów dane mogą być wykorzystane do sporządzania analiz epidemiologicznych, badań naukowych, symulacji zdrowotnych. To bezcenne źródło wiedzy dla kreatorów polityki zdrowotnej, autorów programów profilaktycznych oraz strategii zdrowia publicznego. Zasada jest prosta: im więcej danych, tym większa wartość informacyjna. Czy w takim kontekście, informacje medyczne czas zacząć postrzegać jako dobro publiczne?

Artur Olesch Czasopismo Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Papierowe – nieprzetwarzane Jeszcze do niedawna wszystkie dane medyczne gromadzone były w postaci papierowej. W ten sposób dostęp do kartoteki posiadała w praktyce tylko placówka medyczna, w której leczył się pacjent.

Wraz z upowszechnieniem elektronicznego sposobu przetwarzania danych

42

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

w medycynie dużo się zmieniło. Dziś większość placówek medycznych zapisuje informacje na temat zdrowia pacjentów w postaci cyfrowej, z pomocą specjalistycznego oprogramowania.

Od sierpnia 2017 roku polskie podmioty medyczne będą musiały wprowadzić w pełni elektroniczną postać dokumentacji medycznej. Dane w formie cyfrowej mają tę cechę, że mogą być swobodnie przesyłane pomiędzy podmiotami rynku ochrony zdrowia i kumulowane w ramach tzw. kont zdrowia – zbior-

czych kartotek, zawierających pełną historię leczenia i dane na temat zdrowia pacjenta.

Coraz więcej państw na świecie z entuzjazmem realizuje projekty e-zdrowia, których głównym punktem ciężkości jest konto pacjenta. Za takim kierunkiem rozwoju stoją przede wszystkim przesłanki ekonomiczne i społeczne. E-zdrowie pozwala lepiej zarządzać zdrowiem pacjenta, wykorzystać potencjał profilaktyki, racjonalizować dystrybucję usług w łań-

o p ini e

cuchu opieki. Jeszcze większe nadzieje wiąże się z tzw. „big data”. Miliony informacji medycznych (skumulowanych z kont zdrowia) tworzą potężny zbiór danych do prowadzenia zaawansowanych statystyk na potrzeby polityk zdrowotnych, analiz sytuacji epidemiologicznych, kontroli zdrowia społeczeństwa, wyznaczania strategii, tworzenia opracowań naukowych, realizowania badań klinicznych. Wkraczamy na zupełnie nowe terytorium ochrony zdrowia. Z czasem poznamy nowe zależności zdrowotne, wpływ określonej diety na rozwój niektórych chorób, oddziaływanie czynników środowiskowych, metody błyskawicznej diagnozy. Polityki zdrowotne będą zawężać się do regionów, opierając się na pełnych danych z rynku. Po latach niewydajnych i pochłaniających coraz więcej środków finansowych systemów ochrony zdrowia, pojawia się szansa na radykalną zmianę. Transformacja technologiczna wymaga jednak szerokiego konsensu i akceptacji społecznej. Jednym z zagadnień, przed którym stają globalne projekty e-zdrowia, jest tzw. optout czyli prawo do wyłączenia danych z większego systemu obiegu informacji. Po jednej stronie mamy dobro publiczne – zagregowane dane służą doskonaleniu polityk zdrowotnych, a w efekcie – poprawie narodowych i globalnych wskaźników zdrowotności. Ale do głosu dochodzą też kwestie prywatności i prawa własności danych. Jak je ze sobą pogodzić?

Moje czyli nasze dane Do analiz statystycznych wykorzystywane są dane anonimowe – nie zawierające informacji o samym pacjencie i nie pozwalające go zidentyfikować (poznać tożsamość właściciela danych). Takie regulacje wynikają w Polsce z rozwiązań prawnych w zakresie ochrony danych osobowych i zgodne są z kierunkiem polityki realizowanej na szczeblu Unii Europejskiej. Nie wszystkich te argumenty satysfakcjonują. Dylematy związane z tzw. „big data” i zaangażowaniem danych do celów naukowych będą się mnożyć w miarę postępu procesów informatyzacji ochrony zdrowia. Wcale to nie dziwi, ponieważ e-zdrowie to dziedzina w miarę młoda, mało znana, rodząca wiele pytań. To także diametralna zmiana filozofii funkcjonowania systemu w kierunku modelu dzielenia się danymi i informacjami. Nagle okazało się, że bariera dostępności do papierowych zapisów została przełamana, a kontrola nad cał-

» Bezpieczeństwo danych i pełna anonimowość są wystarczającym mandatem do globalnego przetwarzania danych medycznych dla dobra społeczeństw.«

kowitą prywatnością – rozmyta. Rozważania należy uzupełnić o jasne sprecyzowanie, kto jest właścicielem danych medycznych – pacjent, placówka medyczna czy organizator systemu.

Dla wyższego celu Spora część państw realizujących projekty e-zdrowia bardzo ostrożnie podchodzi do zagadnienia zaangażowania danych pacjentów do dalszych analiz.

Trzeba też przyznać, że w większości przypadków systemy są dopiero w fazie rozwoju i na osiągnięcie pełnego potencjału „big data” trzeba będzie jeszcze poczekać. Jak na razie dane globalne znajdują zastosowanie przede wszystkim w badaniach klinicznych. W przyszłości – dzięki ich analizie można będzie m.in. szybciej postawić diagnozę czy dobrać metodę leczenia (co już udaje się superkomputerowi Watson firmy IBM). Ciekawym przykładem jest Estonia, gdzie narodowy projekt kont zdrowotnych nie dopuszcza opcji „opt-out”.

Każdy obywatel posiada e-konto zdrowia, a dane na nim zgromadzone mogą być wykorzystane do anonimowych analiz. I nie można tego zmienić. Za przyjęciem wspólnotowej zasady stoi mocny argument dobra publicznego. Nie ulega wątpliwości, że zdrowie jest dobrem publicznym i należy się każdemu. Aby

państwo mogło spełnić ten postulat, musi budować prężne polityki zdrowotne i systemy zdrowia publicznego. Koło się zapętla i w nowych warunkach technologii IT nie jest to możliwe bez wykorzystania zwrotnej informacji z rynku. Mówiąc precyzyjniej – z poszczególnych kartotek pacjentów.

Dylematy do rozwiązania Czy społeczeństwo jest gotowe na taki model podejścia do wykorzystania danych? Dyskusja na temat „big data” w ochronie zdrowia dopiero się rozpoczyna. Widać wyraźną przepaść pomiędzy technologiami i projektami realizowanymi w dziedzinie e-zdrowia, a edukacją społeczeństwa i promocją korzyści.

Niewiedza rodzi wątpliwości, a te z kolei prowadzą do niezrozumienia i oporu wobec zmian. Informatyzacja rynku ochrony zdrowia w Polsce wyraźnie przyspieszyła. Już teraz możemy sprawdzać on-line wykonane procedury medyczne, gromadzić dane zdrowotne, wkrótce – korzystać z elektronicznych recept. To dopiero początek zmian. Aby zaplanowane projekty e-zdrowia zakończyły się sukcesem, konieczne jest inwestowanie w infrastrukturę IT oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego. We wspomnianym przykładzie Estonii nie wszystko udało się tak, jak zaplanowano – tylko niewielki odsetek społeczeństwa korzysta aktywnie z kont zdrowia. To efekt mocnego skupienia się na technologii zamiast na użytkownikach końcowych. Zupełnie inaczej wygląda to w Danii, gdzie w procesach informatyzacji postawiono mocno na konkretne korzyści dla pacjentów, rozbudzając w ten sposób akceptację dla nowych rozwiązań.

Dziś – w czasach portali społecznościowych i internetyzacji życia – sprawa ochrony danych osobowych będzie stale powracać. Wiele osób żąda prawa do „zapomnienia”, wyłączenia z systemu.

Nic dziwnego, skoro tak często przekraczana jest delikatna granica prywatności.

Mimo, że zdecydowana większość społeczeństwa zdaje się rozumieć cele wyższe wykorzystania danych na rzecz zdrowia publicznego, do zagadnienia trzeba powracać, nieustannie wyjaśniając, na czym polega zastosowanie „big data” w ochronie zdrowia i dla jakich celów jest realizowane. To tak samo ważne, jak wracanie do zagadnień bezpieczeństwa danych medycznych, nawet w czasach, kiedy stosowane technologie gwarantują najwyższy poziom ochrony. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

43

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych dorota zacharzewska, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A. KOSZTY OGÓLNE LECZENIA

KOSZTY GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

KOSZTY ALERGII

ZMIANA MIESIĘCZNA W październiku W STOSUNKU DO września

63 106 zł

66 289 zł

wrzesień 2014

październik 2014

wartość zmiany

+3 183 zł



3 494 zł wrzesień 2014

wartość zmiany

+779 zł

4 273 zł

1 239 zł

1 131 zł

październik 2014

wrzesień 2014

październik 2014



wartość zmiany

–108 zł



prognoza roczna nA 2014 ROK ZE ZMIANĄ W STOSUNKU DO 2013 ROKU

726 656 zł

736 390 zł

rok 2013

rok 2014

trend prognozy

+9 734 zł



26 890 zł rok 2013

trend prognozy

+6 161 zł

33 051 zł

21 129 zł

20 301 zł

rok 2014

rok 2013

rok 2014



trend prognozy

–828 zł



* wszystkie dane w tekście i tabeli – w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

Koszty całkowite W październiku, koszty ogólne w przeliczeniu na 1000 mieszkańców osiągnęły najwyższy poziom w roku 2014 i wyniosły 66 289 zł. Wynik ten jest o 3 183 wyższy od kosztów z września, ale o 397 zł niższy w porównaniu z październikiem ubiegłego roku.

Prognoza kosztów ogólnych dla całego roku 2014 zakłada kwotę na poziomie 736 390 zł. Jest to o 9 734 zł więcej niż poziom kosztów w 2013 roku.

Najwyższe koszty w październiku zanotowały województwa: mazowieckie, dolnośląskie i pomorskie. Tylko województwo mazowieckie przekroczyło granicę 80 tys. zł. Najniższe koszty (poniżej 55 tys. zł) cechowały województwo opolskie i warmińsko-mazurskie.

Najwyższy wzrost kosztów wystąpił w województwie mazowieckim (o 6 tys. zł). Z kolei najwyższy procentowy wzrost zanotowano w województwie lubelskim (o 9%). Do województw, gdzie zaobserwowano spadek kosztów ogólnych, zaliczają się: podlaskie, warmińsko-mazurskie.

Według prognoz kosztów całkowitych na 2014 rok, najwyższe wartości będą domeną województw: mazowieckiego, dolnośląskiego i podlaskiego. Tylko w woj. mazowieckim koszty przekroczą 900 tys. zł. Najniższe koszty zanotujemy w województwach: opolskim, świętokrzyskim i kujawsko-pomorskim.

44

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Grypa i przeziębienie We wrześniu 2014 roku koszty grypy i przeziębienia w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wyniosły 3 494 zł. Z kolei w październiku wynik ten był o 779 zł wyższy i wyniósł 4 273 zł (o 1 508 zł więcej w porównaniu z październikiem roku 2013).

Według obliczonej prognozy, koszty grypy i przeziębienia w 2014 roku wzrosną o 6 161 zł w stosunku do 2013 roku i wyniosą 33 051 zł.

W październiku najwyższe koszty zanotowano w województwach: mazowieckim (5,7 tys. zł), dolnośląskim (4,7 tys. zł) i małopolskim (4,6 tys. zł). Natomiast najniższe koszty osiągnęły województwa: warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie (poniżej 3,1 tys. zł).

Koszty grypy i przeziębienia wzrosły we wszystkich województwach. Procentowo najwyższe wzrosty zanotowano w województwie zachodniopomorskim (ok. 32%). Najniższy procentowy wzrost kosztów odnotowano w województwie podlaskim (10%) oraz warmińsko-mazurskim (14%).

Według obliczeń na 2014 rok, najwyższe koszty grypy i przeziębienia osiągną województwa: mazowieckie, dolnośląskie i podlaskie. Natomiast najniższe koszty przewiduje się w województwie świętokrzyskim (24,6 tys. zł), warmińsko-mazurskim (27 tys. zł) i opolskim (29 tys. zł).

Alergia W październiku 2014 roku, w porównaniu z wrześniem, koszty alergii w przeliczeniu na 1000 mieszkańców spadły o 108 zł i wyniosły 1 131 zł. Wynik ten był o 590 zł niższy od sumy z października 2013 roku.

To ponadto najniższy wynik w całym roku 2014.

Według prognoz, sumaryczne koszty alergii w 2014 roku wzrosną o 828 zł w porównaniu z rokiem 2013 i wyniosą 20 301 zł.

Koszty leczenia alergii w październiku 2014 roku okazały się być najwyższe w województwach: mazowieckim (1,7 tys. zł), dolnośląskim (1,3 tys. zł) i pomorskim (1,3 tys. zł). Najniższe koszty leczenia alergii odnotowano w województwach: warmińsko-mazurskim, opolskim i kujawsko-pomorskim (ok.

0,8 tys. zł).

Tylko województwo mazowieckie zanotowało wzrost kosztów w porównaniu z wrześniem (o 4%). We wszystkich pozostałych województwach nastąpił spadek kosztów leczenia alergii.

Według prognoz kosztów alergii na rok 2014, najwyższe koszty osiągną kolejno województwa: mazowieckie, dolnośląskie, pomorskie i łódzkie (powyżej 20 tys. zł). Najmniej kosztotwórcze będą województwa: warmińsko-mazurskie, opolskie oraz świętokrzyskie (żadne nie osiągnie poziomu 15 tys. zł). 

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Ogólne koszty leczenia w październiku ustępują pod względem wartości tylko kosztom z grudnia.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

KWIECIEŃ

prognoza

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

45

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia grypy i przeziębienia osiągają swoje roczne maksimum.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

KWIECIEŃ

46

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

prognoza

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» To już trzeci z rzędu miesiąc bardzo niskich kosztów alergii.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

47

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Struktura dystrybucji leków dorota zacharzewska, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

STATYSTYKA MIESIĄCA (październik 2014) ORAZ TRENDY W STOSUNKU DO września 2014

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE LEKU

16,57 zł



ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTECE

3640 osób 

180 tys. zł



POZIOM REFUNDACJI

26,7 %



ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

20,25 zł



WARTOŚĆ SPRZEDAŻY NA PACJENTA

49,45 zł



DZIEŃ/GODZINA O NAJWIĘKSZYM OBROCIE

TYDZIEŃ Z NAJWIĘKSZĄ LICZBĄ KLIENTÓW

NAJWIĘKSZY WZROST SPRZEDAŻY

piątek | 11.00–12.00

6–12 października

LEKI PRZECIWZAKAŹNE

Omówienie sytuacji bieżącej W październiku 2014 roku obrót w statystycznej aptece wyniósł 180 tys. zł. Porównując dane z ubiegłym miesiącem, wynik ten jest o 8 tys. zł wyższy.

Z kolei w październiku 2013 roku obrót był o 6,5 tys. zł większy. Wartość całego rynku farmaceutycznego wyniosła 2 mld 551 mln zł (o 123 mln zł więcej w zestawieniu z wrześniem oraz o 170 mln więcej w odniesieniu do stycznia 2014 roku).

Prognoza obrotu na rok 2014 wskazuje na kwotę 2 044 tys. zł/aptekę. To oznacza przyrost obrotu o 5,4% w porównaniu z rokiem 2012 oraz o 0,2% w odniesieniu do roku 2013. Prognozuje się, że wartość całego rynku wyniesie w bieżącym roku 28,5 mld zł (o 7,4% więcej w porównaniu z rokiem 2012 i o 2,6%

48

ŚREDNI OBRÓT W APTECE

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

w zestawieniu z rokiem 2013). Wartość refundacji wyniesie 7,5 mld zł i będzie o 398 mln wyższa od poziomu z 2013 roku oraz o 581 mln wyższa od wyniku z 2012 roku.

W październiku odnotowano wzrost obrotów statystycznej apteki w porównaniu z wrześniem – dla sprzedaży odręcznej, recept pełnopłatnych oraz recept refundowanych. Na poziomie statystycznej apteki korekty dodatnie wynoszą analogicznie: 3,7%, 3,4%, 6,4%. Jednak porównanie z październikiem roku ubiegłego wskazuje spadki o analogicznie: 1,9%, 7,2%, 3,2%.

Rekordowo wysoki wynik sprzedaży w statystycznej aptece miał miejsce ostatniego dnia miesiąca (31 października), osiągając kwotę 7 675 zł. W dziewięciu innych dniach października wynik sprze-

daży statystycznej apteki plasował się powyżej 7 tys. zł. Piątek był najlepszym pod względem obrotu dniem w miesiącu, ze średnią kwotą 7 315 zł. Nie biorąc pod uwagi sobót i niedziel, na przeciwległym biegunie znalazł się wtorek z wynikiem 6 851 zł. Na najwięcej w ciągu dnia pacjentów statystyczna apteka mogła liczyć w godzinach 10.00–12.00.

Największy wzrost sprzedaży w październiku, w zestawieniu z wrześniem 2014 roku, osiągnęła grupa leków przeciwzakaźnych (16,6%). Tuż za nią uplasowały się leki powiązane z układem oddechowym (13,8%) oraz leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty (9,3%). Spośród wszystkich grup ATC, tylko dla dermatologii odnotowano spadek wartości sprzedaży (zaledwie o mniej niż 2%).

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

Badając udziały poszczególnych grup w całkowitym obrocie aptecznym, naleşy stwierdzić, şe şadna z nich nie odnotowała zmiany powyşej 1 punktu procentowego (porównując październik 2014 z wrześniem tego samego roku). Najsilniejszy poziom zmian zaobserwowano dla układu oddechowego (wzrost o 0,95 punktu procentowego), leków przeciwzakaźnych (wzrost o 0,5 punktu procentowego), układu sercowo-naczyniowego (spadek o 0,39 punktu procentowego), układu mięśniowo-szkieletowego (spadek o 0,25 punktu procentowego).

W październiku 2014 roku średnia marşa apteczna ogółem wyniosła 28,25%. Uzyskany rezultat jest wyşszy o 1,6% w stosunku do października ubiegłego roku oraz o 5,6% wyşszy od wyniku z września 2014. Dla leków z list refundacyjnych, średnia marşa wyniosła 19,79%, co jest wynikiem wyşszym od września 2014 roku (marşa na poziomie 18,71%). Średni poziom marşy dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniósł 29,88%, co oznacza wzrost w stosunku do ubiegłego miesiąca, ale spadek w stosunku do października 2013 roku. Marşa na sprzedaşy odręcznej – zestawiając ją z danymi z października ubiegłego roku – spadła o 4,1% i osiągnęła poziom 34,98%.

Wartość średniej ceny za pojedyncze opakowanie leku wyniosła 16,57 zł, co oznacza wzrost w stosunku do miesiąca ubiegłego o 13 groszy oraz spadek o 11 groszy w porównaniu z październikiem 2013 roku. Z podanej kwoty pa-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach października (porównanie do ubiegłego roku) październik 2014

paĹşdziernik 2013

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach października – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) październik 2014

paĹşdziernik 2013

1POJFE[JBÂ’FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JĹ€UFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaşy aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaşy

VLÂ’BE NJĹˆĹ’OJPXP T[LJFMFUPXZ

QS[FXĂ˜E QPLBSN J NFUBCPMJ[N

VLÂ’BE NPD[PXP QÂ’DJPXZ J IPSNPOZ QÂ’DJPXF OBS[Ĺ€EZ [NZTÂ’Ă˜X MFLJ QS[FDJX[BLBĹ˜OF

VLÂ’BE PEEFDIPXZ

MFLJ QS[FDJXQBTPĹ™ZUOJD[F PXBEPCĂ˜KD[F J SFQFMFOUZ MFLJ POLPMPHJD[OF J JNNVOPNPEVMBDZKOF LSFX J VLÂ’BE LSXJPUXĂ˜SD[Z FOEPLSZOPMPHJB IPSNPOZ CF[ IPSN QÂ’DJPXZDI EFSNBUPMPHJB VLÂ’BE TFSDPXP OBD[ZOJPXZ

DFOUSBMOZ VLÂ’BE OFSXPXZ

WBSJB

OJFPLSFĹ’MPOB

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

49

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2014

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014 20,0

zapłata pacjenta

refundacja

15,0

10,0

12,39

12,37

12,25

12,21

12,08

12,07

12,02

12,21

12,33

12,20

12,67

12,19

12,16

12,12

12,05

11,94

11,90

11,97

11,99

12,06

12,14

3,76

4,25

4,10

4,37

4,31

4,40

4,39

4,35

4,20

4,35

4,33

4,02

4,13

4,23

4,19

4,41

4,55

4,58

4,56

4,42

4,37

4,42

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

12,36

5,0

0,0

2013

11

12

2014

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014 30,0

zapłata pacjenta

25,0

8,69

8,30

8,42

8,05

8,24

8,37

8,29

8,16

8,15

8,41

8,25

9,39

7,57

7,80

7,62

7,56

7,24

7,28

7,63

7,73

7,67

8,02

18,19

19,01

18,61

18,92

18,61

18,78

18,91

18,87

19,05

18,91

18,89

18,25

18,61

18,83

19,08

19,13

19,37

19,39

19,30

19,10

19,36

19,30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

refundacja

20,0 15,0 10,0 5,0 0,0

2013

11

12

2014

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2014

*

**

***

*7

*

50

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w październiku

cjent zapłacił z własnej kieszeni 12,14 zł (o 8 groszy więcej niş we wrześniu). Pozostałą sumę w wysokości 4,42 zł dopłacił refundator. Kwota dopłaty była o 5 groszy wyşsza w stosunku do września oraz o 66 groszy wyşsza w stosunku do stycznia 2014. Średnia cena dla leków z list refundacyjnych w październiku 2014 roku wyniosła 27,32 zł i była równa cenie z roku ubiegłego toşsamego miesiąca, a porównując z wrześniem 2014 wzrosła o 29 groszy. Średnia cena dla leków z recept pełnopłatnych wyniosła 21,96 zł, czyli o 15 groszy mniej niş we wrześniu 2014 roku oraz o 31 groszy mniej niş w październiku 2013 roku. Średnia cena opakowania leków sprzedawanych bez recepty osiągnęła we wrześniu poziom 11,21 zł, co jest wynikiem wyşszym o 7 groszy w porównaniu z poprzednim miesiącem i o 2 groszy wyşszym w zestawieniu z październikiem 2013 roku.

Statystyczną aptekę odwiedziło 3 640 pacjentów. Oznacza to wzrost o 150 osób w porównaniu z wrześniem oraz spadek o 310 osób w porównaniu z październikiem 2013 roku. W ten sposób październik uplasuje się na trzecim miejscu pod względem liczby pacjentów w aptece (zaraz po styczniu i marcu).

Okres od poniedziałku 6 października do niedzieli 12 października był tygodniem o najwyşszej liczbie pacjentów w statystycznej aptece (820 osób). W kolejnym tygodniu (13.10 – 19.10), liczba pacjentów wyniosła 809. W şadnym z pozostałych tygodni nie przekroczyła juş wyniku 800.

W paĹşdzierniku pacjent wydaĹ‚ w statystycznej aptece kwotÄ™ 49,45 zĹ‚, co jest o 17 groszy wiÄ™cej niĹź we wrzeĹ›niu oraz o 2,24 zĹ‚ wiÄ™cej w stosunku do paĹşdziernika 2013 roku. W podanej kwocie faktyczna zapĹ‚ata pacjenta wyniosĹ‚a 36,24 zĹ‚, natomiast pozostaĹ‚a kwota (13,21 zĹ‚) to dopĹ‚ata refundatora. ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach października (porównanie do ubiegłego roku) październik 2014

paĹşdziernik 2013

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach października (porównanie do ubiegłego roku) październik 2014

paĹşdziernik 2013

QBĹ˜E[JFSOJLB

QBĹ˜E[JFSOJLB

QBĹ˜E[JFSOJLB

QBĹ˜E[JFSOJLB

QBĹ˜E[JFSOJLB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

paĹşdziernik 2014

paĹşdziernik 2013

paĹşdziernik 2014

paĹşdziernik 2013

109 901

114 187

61,06%

61,23%

39 274

40 475

21,82%

21,70%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

16 004

16 517

8,89%

8,86%

Pozostałe

14 821

15 321

8,23%

8,21%

Lek - RX Lek - OTC

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

51

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za październik 2014 październik 2014

zmiana w stosunku do (%) września 2014

stycznia 2014

zmiana w stosunku do (liczbowo)

października 2013

września 2014

stycznia 2014

października 2013

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

180,0

4,7%

3,4%

-3,5%

8,0

6,0

-6,5

cały rynek apteczny

2 551 860

5,0%

7,2%

0,2%

122 532,0

170 496,0

4 456,5

statystyczna apteka

66,9

6,4%

10,5%

-3,2%

4,0

6,3

-2,2

cały rynek apteczny

948 953

6,8%

14,4%

0,5%

60 353,4

119 658,8

4 823,6

statystyczna apteka

38,6

3,4%

1,9%

-7,2%

1,3

0,7

-3,0

cały rynek apteczny

547 076

3,8%

5,5%

-3,6%

19 898,0

28 611,1

-20 611,6

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł) statystyczna apteka

73,0

3,7%

-1,2%

-1,9%

2,6

-0,9

-1,4

cały rynek apteczny

1 035 346

4,0%

2,4%

1,9%

40 211,6

23 799,2

18 875,2

statystyczna apteka

48,1

5,0%

9,2%

-1,2%

2,3

4,1

-0,6

cały rynek apteczny

681 537

5,4%

13,1%

2,6%

35 120,4

79 105,8

17 187,9

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji w całkowitym obrocie

26,7%

0,4%

5,6%

2,4%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

70,6%

-1,4%

-0,6%

2,1%

0,0

0,0

0,0

ogółem

16,57 zł

0,8%

1,5%

-0,6%

0,1

0,2

-0,1

dla leków z list refundacyjnych

27,32 zł

1,1%

4,3%

0,0%

0,3

1,1

0,0

dla leków z recept pełnopłatnych

21,96 zł

-0,7%

2,5%

-1,4%

-0,1

0,5

-0,3

dla produktów bez recepty (OTC)

11,21 zł

0,6%

-2,5%

0,1%

0,1

-0,3

0,0

3 640

4,3%

-3,2%

-7,8%

150,0

-120,0

-310,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

790

8,2%

2,6%

-6,0%

60,0

20,0

-50,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

860

7,5%

-2,3%

-8,5%

60,0

-20,0

-80,0

2 950

3,9%

-3,0%

-6,9%

110,0

-90,0

-220,0

ogółem

28,25%

5,6%

3,6%

1,6%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

19,79%

5,8%

4,2%

7,4%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

29,88%

4,2%

-1,1%

-7,1%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

34,98%

3,6%

1,4%

-4,1%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

49,45 zł

0,3%

6,9%

4,7%

0,2

3,2

2,2

Wartość zapłaty przez pacjenta

36,24 zł

0,2%

4,8%

3,8%

0,1

1,7

1,3

Wartość dopłaty refundatora

13,21 zł

0,7%

12,8%

7,3%

0,1

1,5

0,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

84,73 zł

-1,7%

7,7%

3,0%

-1,5

6,0

2,4

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

24,89 zł

1,7%

9,3%

-1,8%

0,4

2,1

-0,5

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

59,84 zł

-3,0%

7,0%

5,1%

-1,9

3,9

2,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

44,87 zł

-3,8%

4,2%

1,5%

-1,8

1,8

0,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

24,76 zł

-0,2%

1,8%

5,5%

-0,1

0,4

1,3

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Szacunkowy obrót 2014: 2 043,5 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 0–1%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

52

I 2014

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

II 2014

III 2014

IV 2014

V 2014

VI 2014

VII 2014

VIII 2014

IX 2014

X 2014

XI 2014

XII 2014

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do października 2014 2014

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013

2013

2012

2014

2012

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013

2013

2012

2012

2 043,5

0,2%

5,4%

5,0

104,0

1 684,5

0,0%

6,2%

0,5

98,0

28 487 280,1

2,6%

7,4%

721 905,6

1 959 009,1

23 395 563,5

2,1%

7,7%

486 737,0

1 681 304,5

744,0

-0,1%

4,3%

-0,4

30,8

617,3

0,4%

5,2%

2,2

30,8

10 373 021,2

2,3%

6,3%

232 879,8

617 664,5

8 574 613,4

2,5%

6,8%

206 651,5

546 773,6

446,8

-1,2%

3,9%

-5,5

16,8

371,3

-1,4%

5,2%

-5,1

18,2

6 225 661,4

1,1%

5,9%

65 703,5

344 096,1

5 156 825,2

0,7%

6,7%

35 603,1

323 884,8

837,1

1,2%

7,0%

9,8

54,5

682,6

0,3%

7,5%

2,3

47,3

11 670 650,3

3,6%

9,0%

402 972,1

967 461,3

9 478 593,3

2,4%

9,0%

225 414,1

784 724,8

539,0

3,2%

6,4%

16,6

32,2

449,3

3,7%

7,5%

15,9

31,4

7 513 210,0

5,6%

8,4%

398 355,6

581 389,4

6 241 287,8

5,8%

9,1%

344 655,8

521 176,8

26,4%

2,9%

0,9%

0,0

0,0

0,3

3,6%

1,2%

0,9%

0,3%

71,2%

3,1%

1,8%

0,0

0,0

0,7

3,2%

2,0%

2,2%

1,4%

16,42 zł

-0,5%

1,5%

-0,1

0,3

16,4

-0,2%

1,9%

-3,5%

31,0%

26,91 zł

-0,9%

-0,4%

-0,2

-0,1

26,8

-1,2%

-0,8%

-33,4%

-21,6%

21,82 zł

-0,5%

2,2%

-0,1

0,5

21,8

-0,6%

2,2%

-13,5%

47,5%

11,20 zł

0,2%

2,8%

0,0

0,3

11,2

0,5%

3,4%

5,2%

36,9%

42 109

-3,6%

-2,8%

-1 581,0

-1 211,0

34 760,0

-4,0%

-2,7%

-1 450

-970

8 995

-1,6%

-1,3%

-145,4

-115,4

7 470,0

-1,6%

-0,8%

-120

-60

10 008

-3,0%

-0,3%

-312,1

-32,1

8 290,0

-3,5%

0,5%

-300

40

34 012

-3,5%

-1,5%

-1 227,8

-507,8

28 050,0

-3,9%

-1,2%

-1 130

-340 0,3%

27,12%

-1,7%

1,7%

0,0

0,0

26,97%

-2,1%

1,2%

-0,6%

18,92%

3,5%

3,9%

0,0

0,0

18,84%

3,3%

3,5%

0,6%

0,6%

29,61%

-7,0%

-2,8%

0,0

0,0

29,58%

-7,1%

-2,5%

-2,3%

-0,8%

34,04%

-5,7%

-4,2%

0,0

0,0

33,87%

-6,2%

-4,3%

-2,2%

-1,5%

48,53 zł

4,0%

8,4%

1,9

3,8

48,46 zł

4,2%

9,1%

1,95 zł

4,06 zł

35,73 zł

3,0%

8,0%

1,0

2,7

35,54 zł

2,9%

8,6%

1,00 zł

2,83 zł

12,80 zł

7,1%

9,4%

0,8

1,1

12,93 zł

8,0%

10,5%

0,96 zł

1,23 zł

82,72 zł

1,6%

5,7%

1,3

4,4

82,63 zł

2,0%

6,1%

1,59 zł

4,74 zł

23,81 zł

-5,5%

1,2%

-1,4

0,3

23,53 zł

-5,3%

1,0%

-1,33 zł

0,24 zł

58,91 zł

4,7%

7,6%

2,7

4,2

59,10 zł

5,2%

8,3%

2,92 zł

4,50 zł

44,64 zł

1,9%

4,2%

0,8

1,8

44,79 zł

2,2%

4,7%

0,97 zł

1,99 zł

24,61 zł

4,8%

8,6%

1,1

1,9

24,33 zł

4,4%

8,8%

1,02 zł

1,96 zł

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Szacunkowy obrót 2014: 28,5 mld zł

3 000

Szacunkowa refundacja: 7,5 mld zł

Szacunkowa zmiana refundacji: wzrost 5 do 7% (w stosunku do roku 2013)

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2013)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2013)

2 500

Miliony zł

Szacunkowa zmiana obrotu: wzrost 2 do 4% (w stosunku do roku 2013)

realizacja obrotu

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2014

II 2014

III 2014

IV 2014

V 2014

VI 2014

VII 2014

VIII 2014

IX 2014

X 2014

XI 2014

XII 2014

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

53

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

849,43

9,56

39418,94

21,90

8076,43

6,12

31342,50

65,20

20,49

79,51

1164,39

33,85

46,41

2. U-30

602,64

6,78

17094,20

9,50

7206,02

5,46

9888,18

20,57

42,15

57,85

794,27

21,52

28,37

3. U-50

22,93

327,93

3,69

7520,18

4,18

4307,65

3,27

3212,53

6,68

57,28

42,72

371,58

20,24

4. U-BEZPŁATNY

30,15

0,34

1260,62

0,70

30,56

0,02

1230,06

2,56

2,42

97,58

65,82

19,15

41,82

5. INWALIDA WOJENNY

25,55

0,29

891,90

0,50

0,00

0,00

891,90

1,86

0,00 100,00

34,54

25,82

34,90 22,00

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,31

0,00

6,80

0,00

1,49

0,00

5,31

0,01

21,97

78,03

0,42

16,29

7. ZHK

11,83

0,13

270,01

0,15

42,84

0,03

227,17

0,47

15,87

84,13

15,10

17,89

22,82

8. AZ

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00 100,00

0,01

10,85

16,88

9. NARKOTYKI

2,64

0,03

473,36

0,26

33,48

0,03

439,89

0,92

7,07

92,93

3,99

118,70

178,97

12,26

0,14

1444,92

0,80

609,07

0,46

835,85

1,74

42,15

57,85

146,03

9,89

117,87

11. PELNOPŁATNE

1497,39

16,85

38589,00

21,44

38589,00

29,25

0,00

0,00 100,00

0,00

1757,29

21,96

25,77

12. ODRĘCZNA

5527,74

62,19

73030,00

40,57

73030,00

55,36

0,00

0,00 100,00

0,00

6512,50

11,21

13,21

13. RAZEM

8887,87 100,00

26,71

10865,95

16,57

20,25

10. ŚRODKI POMOCNICZE

180000,00 100,00

131926,55 100,00

48073,45 100,00

73,29

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

801,61

9,60

36233,38

21,51

7071,41

5,72

29161,97

64,91

19,52

80,48

1101,94

32,88

2. U-30

572,55

6,86

15983,95

9,49

6642,91

5,38

9341,05

20,79

41,56

58,44

750,76

21,29

27,92

3. U-50

301,07

3,61

6819,19

4,05

3823,22

3,09

2995,96

6,67

56,07

43,93

338,80

20,13

22,65

4. U-BEZPŁATNY

27,71

0,33

1154,95

0,69

13,10

0,01

1141,97

2,54

1,13

98,88

60,94

18,95

41,68

5. INWALIDA WOJENNY

25,69

0,31

880,12

0,52

0,00

0,00

914,15

2,03

0,00 103,87

35,54

24,76

34,26 22,13

6. INWALIDA WOJSKOWY

45,20

0,33

0,00

7,40

0,00

1,31

0,00

6,09

0,01

17,68

82,32

0,44

16,99

7. ZHK

11,47

0,14

258,13

0,15

35,80

0,03

222,33

0,49

13,87

86,13

14,60

17,68

22,50

8. AZ

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00 104,06

0,00

11,02

13,98

9. NARKOTYKI

2,38

0,03

393,68

0,23

25,30

0,02

368,38

0,82

6,43

93,57

3,53

111,46

165,22

11,79

0,14

1335,71

0,79

560,01

0,45

775,70

1,73

41,93

58,07

136,50

9,79

113,26

11. PELNOPŁATNE

1449,32

17,36

37132,58

22,04

37132,58

30,05

0,00

0,00 100,00

0,00

1700,68

21,83

25,62

12. ODRĘCZNA

5143,24

61,62

68255,75

40,52

68255,75

55,24

0,00

0,00 100,00

0,00

6103,32

11,18

13,27

13. RAZEM

8347,18 100,00

123558,93 100,00

44925,23

26,67

10247,01

16,44

20,18

10. ŚRODKI POMOCNICZE

168450,00 100,00

99,99

73,35

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1850

20,82

66936

37,19

19659

14,90

47277

29,37

70,63

2450

27,32

36,17

2. Recepty pełnopłatne

1497

16,85

38589

21,44

38589

29,25

0

0,00 100,00

0,00

1757

21,96

25,77

3. Sprzedaż odręczna

5528

62,19

73030

40,57

73030

55,36

0

0,00 100,00

0,00

6513

11,21

13,21

12

0,14

1445

0,80

609

0,46

836

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8888 100,00

180000 100,00

131927 100,00

98,34

Pac.

1,74

42,15

57,85

146

9,89

117,87

48073 100,00

73,29

26,71

10866

16,57

20,25

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1742,82

20,88

61730,85

36,65

17613,06

14,25

44151,95

28,53

71,52

2306,56

26,76

35,42

2. Recepty pełnopłatne

1449,32

17,36

37132,58

22,04

37132,58

30,05

0,00

0,00 100,00

0,00

1700,68

21,83

25,62

3. Sprzedaż odręczna

5143,24

61,62

68255,75

40,52

68255,75

55,24

0,00

0,00 100,00

0,00

6103,32

11,18

13,27

11,79

0,14

1335,71

0,79

560,01

0,45

775,70

1,73

41,93

58,07

136,50

9,79

113,26

123558,93 100,00

44925,23

99,99

73,35

26,67

10247,01

16,44

20,18

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8347,18 100,00

168450,00 100,00

98,27

Pac.

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20838,40

20,56

744026,90

36,41

214133,29

14,23

529893,61

28,78

71,22

27651,22

26,91

35,70

2. Recepty pełnopłatne

17419,13

17,19

446767,30

21,86

446767,30

29,69

0,00

0,00 100,00

0,00

20475,18

21,82

25,65

3. Sprzedaż odręczna

62933,86

62,11

837065,82

40,96

837065,82

55,64

0,00

0,00 100,00

0,00

74739,29

11,20

13,30

140,13

0,14

15639,98

0,77

6582,71

0,44

9057,27

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

101331,51 100,00

2043500,00 100,00

1504549,12 100,00

98,32

Pac.

1,68

42,09

57,91

1606,68

9,73

111,61

538950,88 100,00

73,63

26,37

124472,37

16,42

20,17

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynku apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

290487490

20,56

10373021154

36,41

2985111341

14,23

7386947750

28,78

71,21

385466641

26,91

35,71

2. Recepty pełnopłatne

242733982

17,18

6225661423

21,85

6228130778

29,69

0

0,00 100,04

0,00

285319759

21,82

25,65

3. Sprzedaż odręczna

877444827

62,11

11670650323

40,97

11669062165

55,64

0

0,00

99,99

0,00

1042040062

11,20

13,30

1953214

0,14

217947225

0,77

91765845

0,44

126262289

1,68

42,10

57,93

22389512

9,73

111,58

7513210039 100,00

73,63

26,37

1735215973

16,42

20,17

5. RAZEM

1412619513 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

28487280125 100,00

20974070129 100,00

98,32

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

54

Transakcje Liczba

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

55

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Foto: mRio / Foter / CC BY

Konsumpcja antybiotyków

Odkrycie pierwszego antybiotyku – penicyliny – przez Alexandra Fleminga powszechnie uważane jest za milowy krok w medycynie. Dziś konsumujemy antybiotyki w ogromnych wręcz ilościach, często sięgając po nie nawet wówczas, gdy nie jest to konieczne. Świadczy o tym 44 milionów opakowań sprzedanych w 2013 roku. I choć lata 2012–2013 cechuje lekki spadek sprzedaży, jest to nadal bardzo mocny i stabilny segment. A co mówią prognozy na najbliższe miesiące i lata?

dorota zacharzewska, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Rynek w liczbach Na początek warto zwrócić uwagę, że od lat obserwujemy niepokojąco wysoki poziom sprzedaży antybiotyków. W niniejszej analizie skupimy się jednak na faktach rynkowych, abstrahując od problemu ich nadużywania. Jesienno-zimowy

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży antybiotyków w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Rok

56

Wartość sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

1 113 488 246

62 568 187

17,80

2 149 591

120 788

518

—

—

2003

1 125 894 587

58 055 193

19,39

2 216 328

114 282

508

1,11%

-7,21%

2004

1 056 003 412

53 252 382

19,83

2 200 007

110 942

480

-6,21%

-8,27%

2005

1 126 625 045

56 083 017

20,09

2 280 617

113 528

494

6,69%

5,32%

2006

1 106 715 342

55 374 350

19,99

2 258 603

113 009

490

-1,77%

-1,26%

2007

1 167 987 800

57 332 675

20,37

2 369 144

116 293

493

5,54%

3,54%

2008

1 168 219 509

55 925 348

20,89

2 035 226

97 431

574

0,02%

-2,45%

2009

1 236 167 965

56 258 218

21,97

2 235 385

101 733

553

5,82%

0,60%

2010

1 140 771 593

50 240 057

22,71

2 250 043

99 093

507

-7,72%

-10,70%

2011

1 172 890 721

50 605 075

23,18

2 180 094

94 061

538

2,82%

0,73%

2012

970 136 010

42 772 959

22,68

1 865 646

82 256

520

-17,29%

-15,48%

2013

1 012 031 505

44 445 696

22,77

1 895 190

83 232

534

4,32%

3,91%

2014

995 160 728

43 618 571

22,82

—

—

—

-1,67%

-1,86%

2015

1 037 624 015

42 413 329

24,46

—

—

—

4,27%

-2,76%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

sezon zachorowań na grypę i przeziębienie pociąga za sobą dynamiczny wzrost konsumpcji leków z omawianej grupy.

Jednak najwyższa średniomiesięczna wartość sprzedaży antybiotyków przypada na końcówkę zimy, a dokładnie

marzec (116,8 mln zł). Z kolei miesiącem o najniższej sprzedaży jest sierpień (58,7 mln zł).

W 2009 roku odnotowano najwyższy w historii pomiarów (od 2002 roku) poziom wartości sprzedaży, który wyniósł

1,2 mld zł. Wyniki w kolejnych latach cechowały się lekkimi wahaniami, oscylując wokół kwoty 1 mld zł rocznie. Średnia cena za pojedyncze opakowanie wzrosła od 2002 roku z poziomu 17,80 zł do 22,77 zł w 2013 roku. Liczba sprzeda-

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów.

Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013

196

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2013 a nie będące w ofercie w 2002 roku

17

23,21 23,71 22,73 21,73 20,28 18,78 17,50 16,84 15,64

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

11

43,17 41,36 36,28 36,81 31,72 32,55 31,73

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

17

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

31

22,49

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

14

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

32

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

23

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

28

33,26

28,11 22,57 22,29

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

40

25,79 29,63 34,17

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

25

Produkty będące w ofercie w 2013 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

55

Liczba badanych produktów

17,53 18,85 19,00 18,86 18,78 18,87

19,16 19,66 20,24 20,82 20,75 20,91 17,10 15,91

32,14 28,03 28,80

27,77 29,51 30,51 29,91 30,16 29,49 29,01 26,79 25,96 22,11 23,38 25,24 24,91 25,32 24,85 25,29 34,91 37,22 41,25 41,53 41,53

37,91

37,10

27,89 26,00 25,53 25,78 25,87 24,83 17,83 20,62 21,45 18,80 17,38

28,09 24,74

28,33

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013

196

17,53 18,85 19,00 18,86 18,78 18,87

19,16 19,66 20,24 20,82 20,75 20,91

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w 2013 roku

9

10,61

12,13 20,59 23,15 22,41 18,24 14,85 14,74 14,15 11,94

9,05

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2013

19

15,11 19,21 20,45 20,02 20,37 21,68 24,87 29,19 39,01 46,13

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2013

20

15,37 17,63 17,02 16,74 13,68 12,35

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2013

15

19,54 19,84 21,58 18,80 15,85 14,61 21,65 14,87

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2013

12

10,89 11,62 11,25 11,60 10,89 12,36

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2013

9

11,19 10,95 10,09

9,46

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2013

6

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2013

11,13 14,20 22,28

9,64

9,69

44,65 44,92 45,30 46,10 43,14

21

28,06 30,14 31,34 31,22

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2013

20

22,72 40,11

47,71

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2013

30

29,72 33,03

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

60

31,75

9,83

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

57

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

nych opakowań w tym okresie spadła z 62,6 mln do 44,4 mln. Oznacza to, że kupujemy drożej, choć w stosunku do innych leków, zmiana na przestrzeni 11 lat nie jest duża. Sprzedaje się coraz mniejsza liczba opakowań. Jednym z powodów jest to, że coraz nowocześniejsze antybiotyki wymagają mniejszych dawek.

Liczba marek produktów z grupy antybiotyków oferowanych w sprzedaży aptecznej od 2002 roku cechuje się sporymi wahaniami. W 2002 roku było to 518 pozycji asortymentowych, w latach 2003–2007 nastąpił nieznaczny spadek do poziomu 480–494 pozycji, następnie w roku 2008 odnotowano najwyższy po-

ziom w badanym okresie, który wyniósł 547 pozycji. Kolejne lata nie odznaczały się jednoznacznym spadkiem lub wzrostem, a w 2013 roku w ofercie zanotowano 534 różne marki.

Antybiotyki nie cechują się silną rotacją produktową. Choć nowe marki wprowadzane są co roku, aż 196 pozycji znajdywało się w ofercie aptek w latach 2002–2013. W 2013 roku wprowadzono 55 nowych produktów (nie będących w ofercie w latach 2002–2012). W latach 2013–2012 odnotowano tylko 25 nowości, nie będących w ofercie sprzedażowej pomiędzy 2002 a 2011 rokiem włącznie.

Antybiotyki w Polsce są sprzedawane

tylko i wyłącznie na receptę (wyjątkiem jest furagina). Rynek podlega silnej regulacji, brak jest bodźców zakupowych w postaci reklam albo kampanii. Wręcz przeciwnie – coraz bardziej kładzie się nacisk na aspekt racjonalnej konsumpcji.

W tym celu prowadzone są akcje informacyjne, mające na celu zwrócenie uwagi pacjentów i lekarzy na problem niewłaściwego stosowania leków i zagrożeń z tego wynikających. Stąd tak rzadko spotykana dla innych leków stabilizacja asortymentowa.

Pierwsze dziesięć miesięcy 2014 roku sugeruje, że w tym roku wartość sprzedanych antybiotyków będzie wyższa

Rys. 1. Wartość sprzedaży antybiotyków w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Najwyższy poziom sprzedaży z roku 2009 nie został osiagnięty w kolejnych okresach.

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań antybiotyków w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

W latach 2012–2014 liczba sprzedanych opakowań zmalała w porównaniu z okresem 2009–2011.

*

**

*** *7

58

*

**

*** *7

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Od 2002 roku średnia cena za pojedyncze opakowanie antybiotyku wykazuje tendencję rosnącą. Przełamanie trendu nastąpiło w ostatnich dwóch latach.

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

Rys. 4. Liczba produktów (antybiotyków) sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2014

Po rekordowym sezonie jesienno-zimowym 2008/2009, sprzedaż antybiotyków spadła, by z końcem 2013 roku wrócić do trendu wzrostowego.

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży antybiotyków

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

59

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

od tej osiągniętej w 2012 roku, ale niższa od wyniku z roku 2013. Na razie nie wiadomo, jakie będą wskaźniki zachorowalności na grypę i przeziębienie w najbliższych tygodniach, ale już teraz możemy wyznaczyć w miarę dokładną prognozę. Jakie wyniki osiągnie sprzedaż w kończącym się 2014 roku i kolejnych 12 miesiącach?

Założenie do prognoz Sprzedaż antybiotyków charakteryzuje się sezonowością, dlatego metoda prognozowania opiera się o trend liniowy z addytywnym współczynnikiem sezonowości. Metoda ta niestety nie jest w stanie uwzględnić żadnego nieprzewidzianego przypadku, który w sposób znaczący mógłby wpłynąć na dane i istotnie zmienić wyniki w przyszłości, np. sezonowe epidemie, zmiany sytuacji prawnej itd. Tak więc prognoza bazuje na długoletnich trendach obliczanych na podstawie danych historycznych.

Trendy w przyszłości Obliczenia ekspertów Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia wskazują, że wartość sprzedaży antybiotyków w 2014

roku spadnie w porównania z 2013 rokiem o 1,7% i wyniesie niespełna 1 mld zł. Jednak w 2015 roku możemy spodziewać się wzrostu w porównaniu do roku 2014 o 4,3%. Wartość sprzedaży uplasuje się na poziomie 1,04 mld zł. Takie wyniki wskazują na zachowanie obecnego trendu niewielkich wahań z końcowym rezultatem oscylującym w okolicy 1 mld zł. Liczba sprzedanych opakowań w latach 2014 i 2015 będzie niższa niż w poprzednim okresie, odpowiednio o 1,86% oraz 2,76%. Średnia cena za pojedyncze opakowanie antybiotyku dla całego roku 2014 wyniesie 22,82 zł, co oznacza wzrost o 5 groszy w stosunku do roku ubiegłego. Na koniec 2014 roku przewidujemy wzrost ceny w związku z okresem przeziębieniowym (spowodowany sezonowością sprzedaży). W 2015 roku średnia cena za pojedyncze opakowane antybiotyku wyniesie 24,46 zł. Wzrost aż o 1,65 zł w stosunku do roku 2014 jest spowodowany spadkiem liczby sprzedanych opakowań oraz uchwyceniem przez zastosowany model statystyczny faktu, że od 2002 roku (z wyjątkiem 2007/2008) wzrosty wartości sprzedaży następują naprzemiennie ze

spadkami. Rok 2015 powinna właśnie cechować korekta dodatnia.

Wnioski Liczby wskazują, że sprzedaż antybiotyków w Polsce ustabilizowała się na poziomie wydatków 1 mld zł rocznie. Mocna regulacja rynku sprawia, że nie jest to sektor dynamicznego wzrostu. Popyt podlega mocnej kontroli systemem sprzedaży tylko na receptę. Jest kilka elementów, które w przyszłości mogą jednak odcisnąć mocne piętno na leczeniu antybiotykami. Po pierwsze – szybko rosnąca oporność bakterii na antybiotyki, która zmusza do sięgania po większe dawki albo stosowania kilku leków jednocześnie. Po drugie – zastój w badaniach i produkcji nowych antybiotyków. Te dwa fakty powodują, że coraz większą uwagę przykłada się ścisłej kontroli antybiotykoterapii na poziomie poszczególnych państw, Unii Europejskiej i w skali globalnej (badania i rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia). Jak na razie działania sprowadzają się do akcji informacyjnych, ale w obliczu rosnącego zagrożenia mogą zostać rozszerzone o nowe regulacje prawne. 

od redakcji

Foto: r2hox / Foter / CC BY-SA

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

„Edukacja zdrowotna w praktyce pielęgniarskiej” Matylda Sierakowska / Irena Wrońska

Torba lniana Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia

Jak otrzymać prezent?

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 5 stycznia 2015 r. „Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

60

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

61

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (październik 2014) Joanna Stępniak-Pilśniak Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

Obwieszczenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (dostępne w menu Prawo) zaktualizowano do wersji ogłoszonej dnia 22 października 2014 roku i obowiązującej od 1 listopada 2014 roku.

W module APW11 SPRZEDAŻ rozbudowano funkcję O – Odszukaj (dostępną w poprawie sprzedaży) o możliwość wyszukiwania pozycji sprzedaży po kwocie zapłaty (rys. 1).

Rys. 1. Okno odszukaj sprzedaż

Rys. 2. Wycena recepty

W module APW11 SPRZEDAŻ wydruk wyceny recepty na drukarce niefiskalnej rozbudowano o dodatkową linię „ZAMIANA Z….” w przypadku wydania odpowiednika (rys. 2).

nego generowania raportów do księgowości. Funkcja tworzy raporty księgowe za dany okres i wysyła je za pośrednictwem systemu KS – EDE i KS – EWD.

Moduł APW12 ZAMÓWIENIA rozbudowano o dodatkową funkcję do zarządzania zamówieniami producenckimi, które farmaceuta wysyła bezpośrednio do producenta, organizatora oferty promocyjnej. Informacja o promocjach dostarczana jest do apteki w formie komunikatu za pośrednictwem Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia.

Funkcję Leki wstrzymane, dostępną z poziomu Operacje w module APW14 MAGAZYN, rozbudowano o możliwość przywrócenia do sprzedaży pozycji wstrzymanych poprzez centralną blokadę zakupu, dla których blokada została zdjęta.

Ponadto dodano możliwość przywrócenia do obrotu wstrzymanych pozycji, które zostały zaznaczone w przeglądzie przez operatora.

Dostępny z poziomu APW41 ADMINISTRATOR > Ustawienia > Plan zadań rozbudowano o nowe zadanie automatycz-

62

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Rys. 3. Okno wyboru funkcji do wywołania

s y st e m y it

Zestaw reguł sterujących algorytmem obliczania cen towarów w APTECE INTERNETOWEJ rozbudowano o opcję umożliwiającą pobranie ceny z historycznych dostaw w przypadku braku dostępnych kart zakupów.

W module APW45 APTEKA INTERNETOWA dodano funkcję ograniczającą pobieranie zamówień według daty i godziny złożenia zamówienia w sklepie internetowym (Komunikacja > Ustawienia wymiany danych).

Rys. 5 Okno ustawień wymiany danych

Rys. 4. Reguły budowy oferty apteki internetowej

Funkcje pakowania towarów na podstawie zamówień z APTEKI INTERNETOWEJ rozbudowano o rejestrację danych określających okoliczności zdarzenia (rys. 6). W momencie kompletowania towarów w systemie, zapisywana jest data i czas pakowania oraz dane osoby pakującej. 

Rys. 6 Okno zamówień klientów

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

63

s y st e m y it

64

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

s y st e m y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (październik 2014) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Ulepszony mechanizm połączenia recepty okularowej ze skierowaniem na środki pomocnicze Mechanizm pozwala, po wystawieniu recepty okularowej, przystąpić od razu do wystawiania skierowania na soczewki okularowe. Wcześniej w Opcjach okulistycznych na zakładce Ogólne, należy ustawić, aby program proponował wystawienie skierowania po dodaniu nowej recepty. W kolejnym polu można ustawić domyślną usługę skierowania.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, cztery kody środków określają różne soczewki, jakie może pacjent otrzymać. I tak: – P/071 – soczewka korekcyjna do bliży sfera do +/− 6 dptr, cylinder do +/− 2 dptr, – P/072 – soczewka korekcyjna do dali sfera do +/− 6 dptr, cylinder do +/− 2 dptr, – P/073 – soczewka korekcyjna do bliży sfera od +/− 6,25 dptr lub cylinder od +/− 2 dptr, lub soczewka z mocą pryzmatyczną, – P/074 – soczewka korekcyjna do dali sfera od +/− 6,25 dptr lub cylinder od +/− 2 dptr, lub soczewka z mocą pryzmatyczną.

Podczas automatycznego wystawiania skierowania, program przeanalizuje receptę okularową i na jej podstawie zaproponuje od 1 do 4 skierowań, ustawiając na skierowaniu właściwy kod środka, właściwą lokalizację oraz liczbę sztuk (1 lub 2).

Rys. 1. Opcje okulistyczne

Dodatkowo na Karcie usługi, na zakładce Zlecenia, należy ustawić typ: skierowanie na zaopatrzenie PO/SP.

Rys. 3. Recepta okularowa

Po zapisaniu recepty, zostanie wyświetlony komunikat.

Rys. 4. Komunikat Rys. 2. Karta usługi

Następnie zostanie wyświetlone pierwsze okno skierowania, w tym przypadku będą to dwa skierowania.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

65

s y st e m y it

Rys. 8. Informacja 

Rys. 5. Karta wykonania usługi

reklama

Przewaga tkwi w wiedzy!

Rys. 6. Karta wykonania usługi

Na skierowaniu aktywna jest ikonka , która informuje, że skierowanie jest związane z konkretną receptą okularową. Jej użycie wyświetla podgląd recepty.

ABD

APTECZNY BANK DANYCH Stworzyliśmy Apteczny Bank Danych, aby pomagać aptekom w konkurencyjnym rozwoju i wspierać badania naukowe w ochronie zdrowia.

Rys. 7. Podgląd recepty okularowej

Po wystawieniu, skierowania trafią do panelu Skierowania na wizycie okulistycznej, gdzie można je przeglądać. Skierowania można również przeglądać z poziomu wystawionej recepty okularowej (przycisk Skierowania). Jego użycie wywoła okno zawierające informacje o liczbie skierowań i o sposobie ich wyświetlenia.

66

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Zgromadzone dane poufne (nie zawierające informacji chronionych ustawą o ochronie danych osobowych) poddawane są obróbce statystycznej i interpretacji ekspertów. W czasopiśmie Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia prezentujemy raporty rynku farmaceutycznego, analizy epidemiologiczne oraz rozbudowane statystyki i prognozy. Nasze opracowania są źródłem wiedzy nie tylko dla aptek. Jednostki akademickie oraz instytucje ochrony zdrowia wykorzystują je do badań naukowych, opracowywania strategii zrównoważonego rozwoju ochrony zdrowia w Polsce, podwyższania jakości programów profilaktycznych.

Dołącz już dziś do społeczności ABD! Odbierz pakiet korzyści dla aptek.

8210@kamsoft.pl | 0602 412 159

n a c z a si e

Niebezpiecznie zdrowa dieta Ciągła dbałość o zdrowy tryb życia i zdrowe jedzenie może doprowadzić do obsesji. Od niedawna istnieje narzędzie, które także u Polaków pomoże określać związaną z tym nieprawidłowość zwaną „ortoreksją”.

Foto: www.freeimages.com

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Narzędzie – czyli specjalny kwestionariusz do diagnozowania ortoreksji – opracował prof. Lorenzo Maria Donini z Uniwersytetu La Sapienza w Rzymie.

Jego adaptacji do polskich warunków dokonała dr Anna Brytek-Matera ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej (SWPS)

w Katowicach, współpracująca z Magdaleną Krupą z Ogólnopolskiego Centrum Zaburzeń Odżywiania. Adaptacja do warunków poszczególnych krajów jest konieczna, by tego typu narzędzia dawały miarodajne wyniki – zaznaczyła w rozmowie dr psycholożka z SWPS. Jak dodała, dotychczas w Polsce brakowało badań pozwalających sprawdzić,

w jakim stopniu problem ortoreksji dotyczy naszego społeczeństwa. „Badając problemy zaburzeń odżywiania na przestrzeni lat mogę zaryzykować stwierdzenie, że w Polsce ortoreksja dotyczy głównie kobiet” – zauważa Brytek-Matera.

Z innych jej badań wynika, że sygnały świadczące o obsesji na punkcie zdrowego jedzenia pojawiają się również prawie

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

67

n a c z a si e

problem, według ostatnich badań wynosi ok. 58 proc. W Hiszpanii występuje rzadziej, od 0,5 do 1 proc.

Foto: www.freeimages.com

» Obsesja zdrowego jedzenia może prowadzić do spadku masy ciała, niedożywienia, obniżenia nastroju i izolacji społecznej.«

nym, dotychczas ważnym kwestiom, np. pracy, rodzinie czy spotkaniom z przyjaciółmi. u 40 proc. pań chorujących na anoreksję. „Dzięki nowemu narzędziu można będzie ten problem dokładnie zbadać” – podkreśliła.

Z ortoreksją psychiczną mamy do czynienia u osób, w których życiu zaczyna dominować zdrowe jedzenie. Na co dzień takie osoby koncentrują się przede wszystkim na planowaniu, kupowaniu i przygotowaniu posiłków – koniecznie tak, żeby było zdrowo. Stopniowo wykluczają też z jadłospisu to, co mogłoby zdrowiu nie służyć. Takie skupienie na jednym temacie sprawia jednocześnie, że coraz mniej uwagi poświęcamy in-

Dlaczego takimi zachowaniami interesują się psychologowie? „Każda obsesja jest nieprawidłowością” – tłumaczy dr Brytek-Matera. – „Owszem, żyjemy w czasach kultu zdrowia i ładnej sylwetki. A jednak większość z nas pozwala sobie od czasu do czasu na pizzę z przyjaciółmi. Ale jeśli kogoś absorbuje tylko jedna kwestia, jest to nieprawidłowość.

Osoba, która zauważa u siebie takie zachowania, powinna podjąć pewne kroki.

Najlepiej udać się do psychoterapeuty”.

Według ekspertów, częstotliwość występowania ortoreksji psychicznej jest różna w różnych regionach. We Włoszech, odsetek ludzi, których dotyka ten reklama

68

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

Z badań wynika, że największy problem z tego rodzaju obsesją mają studenci. Na Węgrzech ortoreksja dotyczy prawie 57 proc. studentów, w USA – od 69 proc. do 82 proc. Badania tureckie dowodzą, że zachowania ortorektyczne występują tam u 44 proc. studentów medycyny, 46 proc. lekarzy rezydentów oraz 56 proc. artystów performerów. Z kolei austriackie wyniki pokazują, że symptomy ortoreksji ma nawet ponad 12 proc. austriackich dietetyczek.

Narzędzie do diagnozowania ortoreksji w Polsce składa się z kwestionariusza, który pozwala sprawdzić, jakie czynniki odpowiadają za ortoreksję u danej osoby.

Padają tam różne pytania, np.: Czy wybierając produkty spożywcze kierujesz się troską o zdrowie? Czy myśli o jedzeniu niepokoją cię więcej niż trzy godziny dziennie?

Jak zauważa ekspertka SWPS, polska wersja kwestionariusza jest rzetelna i może mieć praktyczne zastosowanie w pracy klinicznej z osobami uzależnionymi od dbania o własną fizyczność i odżywianie. „Obsesja zdrowego jedzenia wiąże się z selekcją żywności, i w konsekwencji długofalowej może prowadzić nie tylko do spadku masy ciała i niedożywienia, ale również do obniżenia nastroju i izolacji społecznej” – konkluduje dr Brytek-Matera. W jej badaniu związanym z adaptacją kwestionariusza wzięło udział 400 osób w wieku 18–35 lat.

Wyniki zostały opublikowane w międzynarodowym czasopiśmie naukowym „Eating and Weight Disorders – Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity” w 2014 r. 

Liderzy Ochrony Zdrowia

9. edycja prestizowego konkursu dla placówek ochrony zdrowia TERMIN NADSYŁANIA ZGŁOSZEŃ: 3 luty 2015 r.

OFICJALNA STRONA KONKURSU: www.osoz.pl/lider2015

2015

20–22 marca

14–16 kwietnia

21–22 kwietnia

Jak co roku, w ciągu trzech dni zaproszeni eksperci przybliżą uczestnikom najnowsze trendy w medycynie. Interdyscyplinarny charakter Kongresu oraz aktualność prezentowanych zagadnień to od lat wizytówka wydarzenia.

Wiodące w Europie targi koncentrujące uwagę na dynamicznie rozwijającym się sektorze informatyzacji ochrony zdrowia.

Najnowsze rozwiązania technologiczne, innowacyjne narzędzia i systemy IT (359 wystawców w 2013 roku).

Jubileuszowa konferencja Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia będzie wyjątkowym forum, podczas którego poruszone zostaną najważniejsze zagadnienia z perspektywy polskiego rynku ochrony zdrowia.

www.termedia.pl/tmt

www.conhit.de

www.osoz.pl/konf

TOP MEDICAL TRENDS POZNAŃ | POLSKA

conhIT CONNECTING HEALTHCARE IT BERLIN | NIEMCY

FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA WARSZAWA | POLSKA

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

NOWOŚCI MUZYCZNE

„Turning” Antony and The Johnsons Specjalne wydawnictwo łączące muzyczną odsłonę projektu filmowego oraz zapis występu artysty w londyńskim The Barbican.

Muzyka z intensywnymi, osobistymi emocjami. 

„Edukacja zdrowotna w praktyce pielęgniarskiej” Matylda Sierakowska / Irena Wrońska Ogromnym atutem publikacji są przykładowe programy edukacyjne, realizowane w stosunku do pacjentów/opiekunów w wybranych chorobach przewlekłych, z załączeniem opracowanych materiałów informacyjnych dla pacjentów. Publikacja niezbędna w codziennej praktyce pielęgniarki i innych osób związanych z edukacją zdrowotną. 

„Przypadek Alicji” Aleksandra Zielińska Mroźny styczniowy poranek. Ala budzi się na trawniku na Podgórzu. Jest obolała, wycieńczona, brudna. Z trudem przypomina sobie kolejne sceny z minionej nocy... „Każdy ma taką krainę czarów, na jaką sobie zasłużył”. 

70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2014

„Drach” Szczepan Twardoch Premiera: grudzień 2014. Wydawnictwo Literackie.

Cena: ok. 42,90 zł.

Drach wie. Wraz z kilkuletnim Josefem przygląda się świniobiciu. Jest październikowy poranek 1906 roku i, choć chłopiec nie ma o tym pojęcia, ryk zarzynanego zwierzęcia oraz smak wusztzupy powrócą do niego kilkanaście lat później, gdy po zakończeniu wojny będzie powracał na Śląsk.

Nikodem nigdy nie był w wojsku. Jest za to wziętym architektem. Z poprzedniego związku ma pięcioletnią córkę, a po samochodowym wypadku bliznę nad lewym uchem. Właśnie rozstaje się z żoną, by ułożyć sobie życie z inną. Drach jest jednak świadomy, że dziewczyna coraz bardziej wymyka się mężczyźnie.

Między Josefem a Nikodemem piękne, podłe, smutne i – ostatecznie – tragiczne losy dwóch rodzin; wiek wojen i powstań, śmierci i narodzin, miłości, zdrad i marzeń, które nigdy się nie spełnią. Drach o nich wie. Widzi przeszłość i zna przyszłość. Dla niego wszystko jest teraz…

Saga rodzinna? Wielka opowieść o Śląsku? A może powieść totalna, która wymyka się wszelkim kategoryzacjom?

» Autor „Morfiny” w szczytowej formie.«

„Migracje” Mela Koteluk Artystka zabiera słuchaczy do świata pełnego kontrastów – realizm słowny łączy się tu z abstrakcją, minimalizm z przestrzennym muzycznie bogactwem. 

„Prąd” Natalia Przybysz Natalia Przybysz, jedna z najbardziej charyzmatycznych i utalentowanych polskich wokalistek, artystka inspirowana soulem, jazzem and funkiem nie kryje pasji dla ciepłych brzmień i starych instrumentów. 

PRENUMERATA 2015

WIEDZA. INNOWACJE. PRAKTYKA.

ZAMÓW PRENUMERATĘ

CZASOPISMA OSOZ ODBIERZ E-BOOK

„PRYWATNE UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE”

redakcja@osoz.pl