Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

nr

11

Listopad 2015 Dobre strony rynku ochrony zdrowia

www.osoz.pl ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

listopad

11 / 2015

OSOZ

Ogólnopolski System Ochron y Zdrowia

MEDYCYNA JUTRA Rozwiązania i pomysły, które zmienią rynek ochrony zdrowia. Trendy, nowości i zapowiedzi w technologiach medycznych.

RAFINERIA WIEDZY

Swobodny dostęp do informacji to większa władza pacjenta w decyzjach zdrowotnych.

SEKTOR FARMACEUTYCZNY Eksperci: rekordowy rok dla rynku aptecznego.

PROF. WITOLD ZATOŃSKI Nowotwory wywołane paleniem papierosów zabijają rocznie 25 tys. Polaków.

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA

2016

<ßâá à Þß p

â

ß

á Þß á p ß ß á Þ Plebiscyt Liderów Ochrony Zdrowia od 10 lat nagradza ä ǡ ¦ ¸ Ǥ

× Ă Ï Ï Ă ä ǡ Ǥ × ¦ Ă Ï Ï Ï Ǥ

Ï Ă Ï © Ă ¦ ȋ ǡ ǡ ǡ ¸ ǡ Ă ǡ ǡ Ǧ ϐ ȌǤ

ʹͲͳ͸ ͳʹ × ǣ ϐ Ï ä© ¦

Ï Ï × ¦ × ǡ × ¸ ¸ ʹʹ ʹͲͳ͸ Ǥ Termin przyjmowania wniosków: 15 luty 2016 r.

ã Þ ß Ó â Þ>ß ã Þà âL

< < S áâ

10 EDYCJA ² â Þ

â áăß Þß ý < < S áâ

² â ß ß âÓ ß

ã Þ ß Ó â Þ

Þ â â ß âß ù ýà Þ âăß á ÞÓß ß Þ ß áâ p

NOTA BENE

Świadkowie przemian

W domu, samochodzie, na spacerze, w pracy – technologie będą nam towarzyszyć na każdym kroku, a świat zmieni się nie do poznania.

W 2014 roku na drogach Unii Europejskiej życie straciło 25 700 osób. W skali całego świata było to 1,2 mln ludzi. Polska ze wskaźnikiem śmiertelności na poziomie 80 zgonów na 1 mln mieszkańców należy do niechlubnej czołówki UE. Dla porównania, w Wielkiej Brytanii oraz Holandii odnotowano rok temu 28 ofiar/1 mln mieszkańców. Czarne liczby z roku na rok maleją dzięki nowocześniejszym samochodom i poprawiającej się infrastrukturze drogowej. Jednak dopiero za sprawą autonomicznych samochodów, podróż stanie się bezpiecznym i relaksującym sposobem przemieszczania się.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Jak wskazują wyniki badań przeprowadzonych w USA, 94% wypadków drogowych jest następstwem błędu ludzkiego. Pojazdy bez kierowców to inteligentne maszyny dokładnie mierzące parametry ruchu, zdobywające na bieżąco doświadczenie, przestrzegające przepisów, komunikujące się między sobą dla lepszej płynności ruchu. Według raportu BI Intelligence, w 2020 roku na światowych drogach będzie jeździło 10 milionów autonomicznych pojazdów, a w kolejnych latach szybko zastąpią tradycyjne samochody. Transport, jaki znamy dziś, przestanie istnieć.

Słowo „smart” (inteligentny) opisuje kolejne przedmioty. Oprócz samochodów (smart cars), zmiany zajdą w każdej dziedzinie życia. W inteligentnych miastach (smart cities) natura będzie się przenikała z infrastrukturą miejską, sposób projektowania budynków oraz przestrzeni skupi się na oszczędności energii. W inteligentnych domach (smart homes) technologie zagwarantują bezpieczeństwo i optymalne warunki środowiskowe (światło, temperatura, wilgotność i czystość powietrza), pomogą w codziennych czynnościach, zorganizują wolny czas.

Czujniki i elektronikę znajdziemy w ścianach, podłodze, pod prysznicem i w łóżku. Nie można zapomnieć o inteligentnej ochronie zdrowia (smart healthcare) – mobilnej, monitorującej parametry życia w sposób ciągły, opartej na rozwoju wiedzy czerpanej z tzw. big data. Pragmatyzm i nauka zapewnią większą stabilność oraz bezpieczeństwo. Informacja stanie się najcenniejszym zasobem.

Utopia czy przyszłość?

Za kilka lat samochody bez kierowcy wyjadą na ulice i rozpocznie się kolejna rewolucja w transporcie. W ochronie zdrowia coraz więcej usług realizowanych będzie wirtualnie.

Przed nami epoka oświecenia technologicznego.

listopad 2015 NAUKA

Miara zdrowia

8 Rynek zdrowia w pigułce Start i otwarte pytania

INNOWACJE

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (styczeń 2016)

CZASOPISMO

6 Zdjęcie numeru

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA 16

13 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 Nowości i wynalazki Druk narządów 3D, sztuczna skóra, EKG w telefonie, diagnostyka w pierścieniu itd.

16 Laboratorium technologii Wizyta na łączach, czyli o nowej szansie dla telemedycyny w Polsce

RAPORT

ROZMOWY

18 MEDYCYNA 2016 Trendy, nowości, wynalazki i innowacje technologiczne w sektorze ochrony zdrowia prezentowane podczas międzynarodowych targów MEDICA. Przegląd najciekawszych produktów i pomysłów

18

24 Nauka z bliska Zdrowie puszczone z dymem Prof. Witold Zatoński (Centrum Onkologii w Warszawie)

27 Informacja jak ropa naftowa Dr Tobias D. Gantner (Healthcare Futurists)

PRAKTYKA

30 Infografika

27

Cyfryzacja: Polska w Europie

31 Legislacja Sprawozdawczość podmiotów leczniczych

33 Nawigator Rekordowy rok dla rynku farmaceutycznego

36 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES Digital technology: how it can help towards healthy living Dr Margaret Chan (WHO Director General): we have to face new challenges

44 OPINIE

40 Felieton Prywatna czy publiczna?

42 Lekarz cyfrowo wykluczony 44 Innowacyjne zamówienia publiczne Kable i serwery, czyli e-zdrowie w Polsce

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

11

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

81 mln

Według prognoz OSOZ, tyle opakowań leków psycholeptycznych i psychoanaleptyków zostanie sprzedanych w całym 2015 roku (dokładnie 81 090 160, o ponad 2,1 mln opakowań więcej niż w 2014 roku). Wartościowo sprzedaż osiągnie kwotę 1,787 mld zł.

Szczegółowa analiza sprzedaży na str. 58.

3 810



W październiku, podobnie jak we wrześniu, rośnie liczba pacjentów w aptece. Tym razem wzrost wyniósł 9,2%, czyli 320 osób.

185 500



Wraz z liczbą klientów proporcjonalnie rośnie obrót statystycznej apteki – o 9,8% (16,5 tys. zł) w stosunku do września 2015.

„Dzięki digitalizacji, każda decyzja oparta będzie na wiedzy, a nie na intuicji.”

Dr Tobias D. Gantner (Healthcare Futurists) Rozmowa na str. 27.

33 STATYSTYKI PROGNOZY

46 Monitor zjawisk epidemiologicznych Październik 2015 – mapy zdrowotne kraju

50 Struktura dystrybucji leków Rynek farmaceutyczny w październiku

58 Analiza OSOZ Leki psycholeptyczne i psychoanaleptyki

SYSTEMY IT

64 KS-APTEKA Zintegrowany System Obsługi Apteki

65 KS-SOMED Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

68 Nauka Masło czy margaryna?

Polacy jedzą prawie dwukrotnie więcej mięsa niż zaleca WHO Zanieczyszczenie powietrza w Europie zabija, Polska – w czołówce

73 Kalendarz wydarzeń. Raporty on-line 74 Kultura Nowości książkowe

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na listopad 2015 r., liczba członków Rady: 100 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med.

Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med.

Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab.

Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 60. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 67. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 68. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 69. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 70. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 71. dr n. med. Andrzej Rakowski, 72. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 73. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 74. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 75. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 76. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 77. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 78. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 79. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 80. lek. Maciej Sokołowski, 81. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 82. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 83. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 84. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 85. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 86. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 87. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 88. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 89. dr n. med. Jakub Trnka, 90. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 91. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 92. prof. dr hab. Andrzej Wall, 93. prof. dr hab. n. med.

Anna Walecka, 94. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 95. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw.

WSF), 96. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 97. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 98. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 99. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 100. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

Miara zdrowia Spadek temperatury ciała pacjenta poniżej 36°C podczas lub bezpośrednio po operacji może spowolnić proces leczenia, wydłużyć czas pobytu w szpitalu, zwiększyć koszty terapii. Dotychczasowe metody pomiaru nie były zbyt wygodne dla chorego, do tego nie pozwalały prowadzić stałego monitoringu.

Dziś nowoczesne sensory wystarczy umieścić bezpośrednio na skórze, a o zachowanie prawidłowej ciepłoty ciała dbają specjalne lampy z regulacją emisji promieniowania. Współczesne technologie skrupulatnie monitorują parametry zdrowia oraz funkcje życiowe, nie tylko podczas pobytu pacjenta w szpitalu, ale również w domu. Dzięki miniaturowym i wydajnym bateriom, sensory coraz częściej przekazują wyniki bezprzewodowo.

Na zdjęciu: TCore firmy Dräger (Messe Düsseldorf/ctillmann)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

nauk a

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

nauk a

Foto: designed by freepik.com

Start i otwarte pytania

rynek ZDROWIA W PIGUŁCE

Mamy już nowe kierownictwo resortu zdrowia. Biorąc pod uwagę mocno socjalne zapowiedzi premier Beaty Szydło oraz wcześniejsze wypowiedzi nowego Ministra Zdrowia Konstantego Radziwiłła i jego zastępców, skład osobowy na ulicy Miodowej jest zaskakująco liberalny. W kierownictwie znaleźli się: Jarosław Pinkas w randze sekretarza stanu oraz jako podsekretarze: Katarzyna Głowala, Krzysztof Łanda, Piotr Gryza oraz Piotr Warczyński.

Aleksandra Kurowska

Mimo to wśród świadczeniodawców, nawet tych, którzy mają zyskać na potencjalnych zmianach, panuje wielka niepewność. W expose Beata Szydło położyła nacisk na służbę zdrowia, odcinając się od ochrony zdrowia, krytykowano dążenie do zysku przez placówki, leka-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

rzy i pracowników medycznych, zapowiadano rozgraniczenie tego, co prywatne od tego, co publiczne (prywatne placówki za prywatne pieniądze pacjentów) oraz powrót państwowego pogotowia ratunkowego. Rząd PiS podtrzymał też zapowiedź przejścia do budżetowego systemu finansowania ochrony zdro-

wia. Ale wciąż nie jest jasne, co mamy rozumieć pod tym terminem. Cieszy deklaracja przebudowy systemu opieki nad matką i dziećmi oraz osobami starszymi. Choć żeby mieć zdrowszych i produktywnych seniorów powinniśmy się zając też pracującymi. Wśród wątków związanych bezpośrednio lub pośrednio z ochroną zdrowia wymienić można darmowe leki dla osób w wieku 75 plus, 500 zł miesięcznie dodatku na dziecko (czy to szansa dla oddziałów położniczych?), godne płace dla lekarzy, pielęgniarek i innych pracowników medycznych oraz podwyższenie stawki godzinowej do 12 zł za godzinę.

Personalia W wyniku tarć i walki o władze w PO to Bartosz Arłukowicz, były minister zdro-

nauk a

wia, został przewodniczącym sejmowej komisji zdrowia. Tradycyjnie szefowanie tej komisji przypada opozycji. Wcześniej nieoficjalnie mówiło się, że kandydatami na to stanowisko mieli być prof. Marian Zembala, Ewa Kopacz lub prof. Alicja Chybicka, ale nie zostali zgłoszeni nawet na wiceszefów komisji. Arłukowicz uzyskał 25 głosów, 4 posłów wstrzymało się i żaden nie był przeciw. Wiceprzewodniczącymi zostali Tomasz Latos (PiS), przewodniczący komisji w sejmie poprzedniej kadencji, Andrzej Sośnierz (PiS), co wykluczyło go z pretendowania do roli wiceministra, Joanna Kopcińska (PiS), Marek Ruciński (Nowoczesna Ryszarda Petru) i Beata Małecka-Libera (PO). W Senacie szefem komisji został Waldemar Jerzy Kraska z PiS, a jego zastępcami Dorota Czudowska (PiS) i Leszek Czarnobaj (PO).

Zofia Ulz złożyła rezygnację ze stanowiska Głównego Inspektora Farmaceutycznego, a zastąpił ją Zbigniew Niewójt. Ulz przeszła na emeryturę, ale równocześnie rozpoczęła współpracę z Zespołem Prawa Farmaceutycznego i Ochrony Zdrowia kancelarii Dentons, obejmując stanowisko „managing consultant”. Będzie doradzać w zakresie prawa farmaceutycznego klientom kancelarii.

Wiele działo się w onkologii. Minister Zembala odwołał prof. Krzysztofa Warzochę ze stanowiska dyrektora stołecznego Centrum Onkologii – Instytutu im.

Marii Skłodowskiej-Curie. Powodem była m.in. odmowa współpracy z resortem oraz skargi lekarzy. Z kolei prof. Bogusław Maciejewski zrezygnował sam, po 24 latach pracy na stanowisku dyrektora Instytutu Onkologii w Gliwicach.

W tle tej rezygnacji postępuje proces odłączenia się gliwickiej placówki od warszawskiej COI i powołanie samodzielnego Śląskiego Instytutu Onkologii. Z kolei prof. Tadeusz Pieńkowski, prezes Polskiego Towarzystwa do Badań nad Rakiem Piersi, przeszedł z ECZ Otwock do Centrum Onkologii w Radomiu.

Dyrektorem szpitala we Włoszczowie został Maciej Juszczyk, wcześniej m.in. zarządzał szpitalem w SkarżyskuKamiennej. Wacław Bala został zaś odwołany ze stanowiska dyrektora szpitala w Trzciance.

System Z najważniejszych rzeczy systemowych wspomnieć warto, że mapy potrzeb zdrowotnych, które wpływać mają m.in. na dostęp do unijnych funduszy oraz moż-

liwość kontraktowania nowych inwestycji, nadal nie są opublikowane. Ustępujący minister zapowiedział, że poznamy je 20 grudnia.

W AOTMiT toczą się prace nad wyceną kolejnych świadczeń. Pozytywną ocenę w większości zakresów dostała m.in. radioterapia protonowa.

Wieści z rynku Z powodu niepewności w ostatnich miesiącach wyhamowały inwestycje w nowe oddziały i szpitale. Sektor, na który należy zwrócić uwagę, to geriatria i szerzej rozumiana polityka opieki nad seniorami. Powstają kolejne placówki w ramach rządowego programu „Senior – WIGOR”, nawet w sławnym Domu Kultury w Jarocinie. Tarnowscy radni miejscy rozważają utworzenie dla starszych osób nowych poradni i szpitala. Centrum Opieki Senioralnej ma powstać przy Mościckim Centrum Medycznym, należącym do miejskich spółek. Planowana jest w nim geriatria, reumatologia oraz oddziały na 90 łóżek, które mają kompleksowo leczyć tylko osoby starsze. W Koszalinie niedługo zostanie uruchomiony prywatny Dom Seniora Złote Serca. Szpital im. Jonschera w Łodzi stał się największym centrum geriatrycznym w woj. łódzkim. Wyremontował i rozbudował dwa oddziały dla seniorów.

Rynek rozgrzała informacja, że właściciel Biedronki może wejść do Polski z siecią klinik. Jeronimo Martins zastanawia się nad otwarciem u nas placówek Walk’in Clinics. Od kilku lat działają one przy portugalskich supermarketach Pingo Doce, a wizyta u lekarza jest nawet o połowę tańsza niż w prywatnym gabinecie.

Centrum Dializa wydzierżawi Regionalne Centrum Medyczne w Białogardzie. Jak uważa powiat, uratuje to placówkę przed upadłością. Z kolei jeden ze szpitali Grupy Nowy Szpital ma problem z samorządowcami i szefostwem szpitala w Międzyrzeczu. Tamtejszy szpital postanowił wypowiedzieć umowę na podwykonawstwo usług w ramach Państwowego Ratownictwa Medycznego, wykonywanych obecnie przez Szpital w Skwierzynie. Po stronie GNS stanęła rada miejska Skwierzyny.

Otwarto Gdyńskie Centrum Kardiologiczne dysponujące 66 łóżkami dla pacjentów. Powstało ono dzięki połączeniu oddziałów kardiologicznych z dwóch gdyńskich szpitali.

Na rynku ubezpieczeniowym ważną informacją jest wydanie zgody przez

» Będą opóźnienia w wypisywaniu recept przez pielęgniarki i położne.« Komisję Nadzoru Finansowego na to,

by PZU utworzył TUW Polski Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych. Spółka dedykowana pod podmioty medyczne, jak twierdzi PZU, ma zapewnić polskim szpitalom efektywną ochronę ubezpieczeniową i aktywne zarządzanie ryzykiem. Czy ceny polis spadną dzięki temu na tyle, że szpitale będą gotowe podjąć ryzyko – przekonamy się.

Raporty i badania NFZ oszacował, ile kosztować go mogą zmiany demograficzne. Gdybyśmy mieli strukturę demograficzną taką, jaka czeka nas w roku 2030, na sfinansowanie świadczeń medycznych i refundacji leków Narodowemu Funduszowi Zdrowia potrzebne byłoby dodatkowo 6,4 mld zł (o 12 proc. więcej). NFZ oszacował koszty z założeniem, że technologicznie, płacowo i cenowo w innych obszarach związanych z kosztami zatrzymamy się na poziomie bazy z 2014 r. Ta baza to 53 mld zł. W 2020 r. kwota kosztów wzrośnie o 5 proc. Największy nominalny wzrost będzie dotyczył leczenia szpitalnego – ponad 3 mld zł do roku 2030.

Refundacja za leki wzrośnie w tym samym okresie o ponad 1,2 mld zł (przy założeniu braku zmian na liście leków refundowanych), czyli o ponad 16 proc.

W perspektywie roku 2020 wzrost wydatków na refundację oszacowano na 6,5 proc.

Poznaliśmy wyniki pierwszego tak dużego audytu społecznego szpitali. Zrealizowała go Fundacja Urszuli Jaworskiej.

W jego ramach przeprowadzono ankiety z pacjentami pięciu szpitali, następnie eksperci weryfikowali ich wypowiedzi odwiedzając szpital. W kolejnych krokach, wraz z dyrekcją opracowano indywidualny program naprawczy. Pacjenci generalnie chwalili lekarzy i pielęgniarki, za to skarżyli się na brudne i zdewastowane toalety, brak miejsc parkingowych, małe porcje i złą jakość posiłków.

Równocześnie i niezależnie, przyglądający się audytowi NFZ uruchomił własne ankiety elektroniczne dla pacjentów,

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

nauk a

» NFZ uruchomił własne ankiety elektroniczne dla pacjentów.« które jednak – ze względu na swoją formę – przez część lekarzy zostały odebrane jako zachęcanie do donosów.

Warunki w polskich szpitalach czy kolejki nie zachęcają do leczenia się za granicą. Choć jednym z głównych powodów są pewnie polskie przepisy. Komisja Europejska podsumowała działanie dyrektywy 2011/24/UE w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej. Stwierdziła, że mobilność pacjentów jest niska, a Polacy najchętniej wyjeżdżają, by poddać się operacji zaćmy.

Kolejne ciekawe raporty dotyczą przyszłości technologii medycznych oraz rynku leków.

Według analizy „Główne technologie dotyczące sprzętu medycznego i obrazowania w 2015 r.” przygotowanej przez Frost&Sullivan – globalną firmę doradczą, rozwój w sektorze opieki zdrowot-

nej będzie koncentrował się na technologiach: roboty chirurgiczne, cyfrowa patologia, neuroprotetyka, lasery chirurgiczne, inteligentne pigułki, obrazowanie optyczne, technologie informatyczne z zakresu opieki zdrowotnej, zintegrowane monitorowanie oznak życiowych, sztuczne organy i czterowymiarowe obrazowanie ultradźwiękowe (4D).

IMS Health prognozuje, że w ciągu kolejnych 5 lat wartość globalnego rynku leków wzrośnie o 30 proc., sięgając 1,4 bln dolarów. Wykorzystanie leków wzrośnie o 24 proc. w ujęciu ilościowym. Ponad połowa światowej populacji będzie konsumować więcej niż 1 dawkę leku na osobę dziennie, w porównaniu z jedną trzecią w 2005 roku.

Legislacja Poprzedni rząd w końcu nie przyjął i nie zaprezentował przez Parlamentem podsumowania ustawy refundacyjnej. Miał to zrobić dwa lata po jej wejściu w życie, czyli na początku 2014 r. Zdążył przyjąć Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016 – 2024, z podobnym finansowaniem, co dotychczas (250 mln zł rocznie z budżetu państwa). Nie przyjęto, ale skierowano do

konsultacji Narodowy Program Zdrowia, który jest przełożeniem na działania ustawy o zdrowiu publicznym. Czy nowy rząd dokona w nim zmian? Zobaczymy.

Do priorytetowych dziedzin medycznych postanowiono dopisać kardiologię dziecięcą.

Będą opóźnienia w wypisywaniu recept przez pielęgniarki i położne, choć odpowiednie przepisy już przyjęto, ale MZ dopiero w listopadzie zaakceptowało program odpowiednich kursów. Szkolenia finansowane ze środków unijnych mają ruszyć na początku 2016 r. Zgodnie w nowymi przepisami, pielęgniarki i położne od 1 stycznia 2016 r. będą mogły wystawiać recepty, jednak pod warunkiem ukończenia specjalistycznego kursu.  Kontakt do autorki: olakurowska@o2.pl Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia oraz z Instytutem Zdrowia i Demokracji (IZID). Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej oraz Dzienniku Gazecie Prawnej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

ILE PŁACI FUNDUSZ ZA NASZE LECZENIE? Koszty NFZ w przeliczeniu na osobę w populacji danego rocznika (w zł).

średnia kobiety mężczyźni

NA KTÓRYCH PACJENTÓW NAJSZYBCIEJ ROSNĄ NAKŁADY? Wzrost wydatków na osobę w populacji danego rocznika w latach 2010–2014 (w proc.).

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych NFZ.

10

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

nauk a

PRENUMERATA 2016

ZAM贸WIENIA: REDAKCJA@OSOZ.PL

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015 designed by freepik.com

11

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (styczeń 2016) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

75%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (styczeń)

TREND W STOSUNKU DO grudnia 2015

Dolnośląskie

2 119

Kujawsko-pomorskie

1 477

Łódzkie

1 824

Lubelskie

1 767

Lubuskie

1 832

Małopolskie

1 555

Mazowieckie

2 339

Opolskie

1 427

Podkarpackie

2 546

Podlaskie

1 702

Pomorskie

1 799

Śląskie

1 774

Świętokrzyskie

1 470

Warmińsko-mazurskie

1 076

Wielkopolskie

1 644

Zachodniopomorskie

1 821

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (styczeń)

TREND W STOSUNKU DO grudnia 2015

Dolnośląskie

4 726

Kujawsko-pomorskie

3 706

Łódzkie

3 591

Lubelskie

4 253

Lubuskie

3 714

Małopolskie

4 154

Mazowieckie

5 252

Opolskie

3 421

Podkarpackie

3 890

Podlaskie

4 425

Pomorskie

4 081

Śląskie

3 818

Świętokrzyskie

2 787

Warmińsko-mazurskie

3 099

Wielkopolskie

3 879

Zachodniopomorskie

3 941

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

78%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

I nn o w a c j e

aplikacje 1.

2.

6.

3.

5.

4.

 Big White Wall

 Eat Fit

 Pierwsza pomoc

Anonimowe i dyskretne wsparcie dla osób z lekkimi problemami mentalnymi, jak lęki, wypalenie, zwątpienie, zmartwienia, poczucie rezygnacji. Specjalne testy oraz naukowe artykuły pomogą zrozumieć przyczyny negatywnych emocji. Big White Wall jest też społecznością łączącą osoby o podobnych problemach, gdzie dodatkowo można uzyskać fachowe wsparcie.

Użytkownik ma do dyspozycji szereg kursów on-line pomagających w walce z m.in. depresją i lękami.

Aplikacja dietetyczna dostępna w wersji polskojęzycznej. Ponad 700 gotowych posiłków dla utrzymania lub zredukowania wagi i zachowania zdrowia. Od diety 1200, 1500 albo 2000 kalorii po posiłki bezglutenowe czy kuchnię śródziemnomorską – każdy znajdzie coś dla siebie. Aplikacja pozwala planować posiłki na kilka dni do przodu oraz tworzyć listę zakupów. Narzędzie powstało przy bliskiej współpracy z doświadczonymi dietetykami.

Aplikacja zawiera wskazówki, które pomogą udzielić pierwszej pomocy w najczęściej występujących przypadkach zagrożenia życia. Przejrzysty podział na kategorie urazów pozwala szybko dotrzeć do działań, które należy wykonać udzielając pomocy w określonej sytuacji. Jedną z funkcji aplikacji jest możliwość łatwego połączenia się z odpowiednimi służbami ratowniczymi – wystarczy nacisnąć jeden przycisk.

iOS | Android | PL | ENG Bezpłatna w wersji podstawowej

iOS | Android | PL Bezpłatna

 Medigram

 Know Your Heart Rhytm

Dziennik dla osób cierpiących na migrenę. We wnętrzu aplikacji – notatki dotyczące ataków bólu i jego intensywności (skala kolorystyczna), czynników towarzyszących, zażywanych leków i ich skuteczności. Na podstawie gromadzonych danych aplikacja tworzy podsumowania, pozwalając lepiej zrozumieć istotę dolegliwości i jej przyczyny.

Proste narzędzie do szybkiej komunikacji pomiędzy pracownikami medycznymi, zarówno w szpitalu jak i poza nim. Medigram pozwala lekarzom, pielęgniarkom, ratownikom medycznym wymieniać się wiadomościami oraz zdjęciami z wykorzystaniem telefonów komórkowych lub tabletów z system Android i iOS. Ważną cechą jest szyfrowanie danych zgodnie ze standardem SSL.

Zbyt wolny, szybki albo nieregularny rytm serca może być sygnałem zaburzeń elektrycznych w pracy narządu. Aplikacja brytyjskiej organizacji Arrhythmia Alliance pomaga rozpoznać pierwsze objawy arytmii. Puls mierzony jest z pomocą aparatu fotograficznego w smartfonie, a pacjent może dokonać porównania z wzorcowymi wynikami oraz przesłać dane e-mailem.

iOS | Android | ENG Bezpłatna

iOS | Android | ENG Cena w zależności od opcji

iOS | ENG Bezpłatna

iOS | Android | ENG Bezpłatna

 Migraine eDiary

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

13

I nn o w a c j e

NOWOŚCI I WYNALAZKI

SZTUCZNA I WRAŻLIWA

SKÓRA Naukowcom z Bao Research Group udało się stworzyć sztuczną skórę, która przekazuje wrażenia nacisku do komórek mózgowych.

To ogromny krok na drodze do produkcji protez kończyn czujących w podobny sposób, jak te naturalne. Ludzka skóra jest skomplikowanym systemem połączeń nerwowych, które rejestrują wrażenia dotykowe (nacisk) i warunki otoczenia (temperatura, ruchy powietrza). Do budowy substytucyjnego materiału inżynierowie z Uniwersytetu Stanford użyli węglowych nanorurek tworzących precyzyjny czujnik punktowy. Tak powstał DiTack. Źródłem sygnałów przesyłanych do mózgu jest napięcie elektryczne generowane proporcjonalnie do siły nacisku. Na razie DiTack wykrywa tylko punktowy opór, nie rozpoznaje innych bodźców, np. pocierania. Wkrótce rozpoczną się teksty na zwierzętach.

14

WYDRUKOWANE

OPASKA

KOŚCI

MICROSOFT

54-letniemu pacjentowi z Hiszpanii odtworzono zniszczone przez nowotwór żebra oraz mostek. Podczas operacji użyto niezwykle wytrzymałych elementów tytanowych wydrukowanych w technologii 3D, precyzyjnie zaprojektowanych i dopasowanych do fizjologii pacjenta. Model – na podstawie zdjęć z tomografu komputerowego – stworzyła australijska firma Anatomics. Następnie warstwa po warstwie wydrukowano docelowe elementy: mostek i 8 żeber. Bez pomocy drukarki 3D wyprodukowanie całości byłoby praktycznie niewykonalne. Pacjent po 12 dniach opuścił szpital.

Do kolekcji urządzeń monitorujących parametry ciała i aktywność fizyczną dołącza Microsoft Band 2. Opaska mierzy standardowe parametry, jak rytm serca, spalone kalorie i jakość snu. Zawiera 11 czujników, w tym GPS, sensor promieniowania UV, barometr. Przyda się uprawiającym różne dyscypliny sportu, w tym miłośnikom joggingu, jazdy na rowerze, golfu.

Urządzenie Microsoftu to jednak więcej niż tracker – użytkownik posiada dostęp do e-maili, kalendarza, funkcji społecznościowych; może sporządzać notatki i ustawiać przypomnienia z pomocą głosu. Cena: 249 USD.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

I nn o w a c j e

OBUDOWA, CZYLI

EKG Zamień swój telefon komórkowy w elektrokardiogram. Wystarczy specjalna obudowa pełniąca rolę elektrod oraz dedykowana aplikacja. Po przyłożeniu palców do dwóch płaskich płytek, telefon wykonuje badanie EKG. To nie wszystko – użytkownik otrzymuje informację, czy EKG mieści się w normie (w przypadku anomalii zalecana jest konsultacja medyczna). AliveCor wykrywa też migotanie przedsionków będące główną przyczyną udarów. Nakładkę można kupić na razie w USA w cenie od 75 USD.

PIERŚCIEŃ

SPOKOJNY

DANE Z

WIEDZY

SEN

SERCA

Wyposażony w czujniki pierścień Oura Ring nieustannie mierzy parametry snu i ciała. Urządzenie monitoruje aktywność w ciągu dnia i nocy, interpretuje sygnały wysyłane przez organizm, analizuje zgromadzone dane, a w efekcie podpowiada, co zrobić, aby poprawić jakość życia. Oszczędny design i automatyczny transfer danych powodują, że kontrola odbywa się w dyskretny, niezauważalny sposób.

Kakoon to pierwsze słuchawki, których zadaniem jest m.in. polepszanie jakości snu. Wyposażone w system czujników mierzą parametry nocnego wypoczynku oraz aktywność mózgu. Zawarty w aplikacji zestaw dźwięków dobierany jest w zależności od stanu pobudzenia. Specjalna, wyciszająca izolacja pozwala uciąć sobie drzemkę także w głośnych miejscach. Słuchawki dopasowują moment pobudki do fazy snu.

Kolejny miniaturowy (7 mm grubości) gadżet, tym razem dokonujący pomiaru tętna, przepływu oraz gazometrii krwi.

Wszystkie testy MocaCare wykonuje w 25 sekund – wystarczy umieścić palec na sensorze. Dane przesyłane są do aplikacji w telefonie, gdzie można przekazywać je dalej (np. do lekarza) oraz analizować w stosunku do dopuszczalnych norm.

Zdjęcia: Kokoon, Oura Ring, MocaCare, Microsoft, Anatomics, Bao Research Group, Stanford University

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

15

I nn o w a c j e

LABORATORIUM TECHNOLOGII

Wizyta na łączach

Zdjęcia: designed by freepik.com

Prawne dopuszczenie usług telemedycznych w Polsce oraz ich refundacja jest reformą, na którą czekają środowiska medyczne i pacjenci. Usunięcie barier legislacyjnych pociągnie za sobą nowe inwestycje i wzmocni system ochrony zdrowia.

Pomimo bardzo szybkiej informatyzacji polskiego sektora usług medycznych, telemedycyna pozostawała przez długie lata na marginesie. Dużo się o niej mówiło, jednocześnie niewiele projektów doczekało się realizacji. Niejasne przepisy prawne skutecznie odstraszały potencjalnych inwestorów i wiązały ręce innowacyjnym placówkom, które od dłuższego czasu rozważały uruchomienie teleusług. Byli i tacy, którzy szli pod prąd realizując odważne plany. Najlepszym przykładem jest Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu. W kierowanym przez prof. dr hab.

Henryka Skarżyńskiego instytucie wdrożono program przesiewowych badań telemedycznych słuchu, którym objęto 430 tys. dzieci z całej Polski. Dotarcie do tak dużej grupy byłoby w tradycyjnym modelu usług praktycznie niemożliwe lub przekraczałoby dostępne możliwości finansowe. Prof. Skarżyński podkreśla, że telemedycyna już dziś przynosi realną pomoc pacjentom i nie można dalej być na nią obojętnym.

Telemedycyna w Polsce stoi przed wielką szansą za sprawą nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz. U.1997, nr 28 poz. 152). Pakiet zmian zaproponowała Ministerstwu Zdrowia Telemedyczna Grupa Robocza złożona z organizacji pozarządowych i instytucji promujących nowoczesne technologie w ochronie zdrowia. Z kolei 27 sierpnia na stronie Agencji Ochrony Technologii Medycznych i Taryfikacji pojawiła się informacja o wycenie na poziomie 6 punktów dla kardiologicznego i geriatrycznego konsylium lekarskiego przy uży-

16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

ciu sprzętu telemedycznego. Oznacza to, że już wkrótce NFZ może wprowadzić usługi telemedyczne do koszyka świadczeń gwarantowanych, obejmując je refundacją na równi z usługami tradycyjnymi.

– Podobnie jak pojawienie się lokomotywy parowej niemal 200 lat temu nie zmieniło idei podróży, ale zrewolucjonizowało jej dostępność i jakość, tak współczesne technologie telemedyczne nie zmieniają misji i odpowiedzialności medycyny, dają jednak niedostępne wcześniej możliwości jej realizacji – nowe szanse trafnie skomentował Andrzej Osuch z Grupy LUX MED. Na całym świecie rosną nakłady na ochronę zdrowia, napędzane zmianami demograficznymi (starzenie się społeczeństw, spadek przyrostu naturalnego), postępem w świadczeniach medycznych (coraz bardziej zaawansowane leki i procedury) i oczekiwaniami społeczeństw. Rosnące wymagania pacjentów ścierają się z ograniczeniami budżetowymi. Dodatkowo, ograniczona dostępność do lekarzy i opieki staje się coraz większą barierą w sprawnej dystrybucji usług lekarskich i profilaktycznych. Pod względem liczby lekarzy na 1000 mieszkańców Polska zajmuje ostatnie miejsce w grupie krajów Unii Europejskiej. Na uwagę zasługuje też mocne zróżnicowanie w geograficznej alokacji lekarzy w poszczególnych województwach: od 1,52 do 2,56 lekarza na 1000 mieszkańców. Dostęp do specjalistycznej opieki ułatwiony jest w dużych miastach wojewódzkich i ośrodkach akademickich, z kolei w miastach powiato-

I nn o w a c j e

zoru po wyjściu ze szpitala, zwiększy się dostępność do specjalistów również poza dużymi ośrodkami zdrowia (niwelowanie barier demograficznych), chorzy nie będą musieli podróżować do lekarza tylko po to, aby otrzymać nową receptę oraz w przypadku błahych dolegliwości (ulga dla osób starszych, o ograniczonej mobilności), opieka medyczna zostanie spersonalizowana, skrócą się kolejki. Osoby wykonujące zawody medyczne będą wspierane systemami zbierania i przetwarzania danych, zyskają pełniejszy obraz stanu zdrowia pacjenta, przez co podwyższona zostanie jakość usług, zwiększy się dostęp do wiedzy i informacji oraz poziom komunikacji z pacjentem, lekarze

Zdjęcia: designed by freepik.com

Zdjęcia: designed by dryicons.com

wych i mniejszych miejscowościach sytuacja wygląda znacznie gorzej.

– Model świadczeń ochrony zdrowia z wykorzystaniem technologii, w tym technologii mobilnych, stał się koniecznością w radzeniu sobie z postępującą luką pomiędzy potrzebami a dostępnością usług medycznych i opieki nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi lub niedołężnymi. Lekarzom i pacjentom z pomocą przychodzi telemedycyna, posługująca się wieloma skutecznie funkcjonującymi modelami świadczeń, monitoringu chorych i prewencji zdarzeń, opierająca się przede wszystkim na technologiach informatycznych i cyfrowych – mówi

» Już wkrótce NFZ może wprowadzić usługi telemedyczne do koszyka świadczeń gwarantowanych.« Krzysztof Jakubowski z firmy konsultingowej Deloitte. Z kolei eksperci Telemedycznej Grupy Roboczej podkreślają, że polski system ochrony zdrowia już dziś zmaga się z problemem ograniczonych zasobów, nieadekwatną dostępnością do świadczeń i niskim poziomem opieki. W przyszłości będzie musiał zmierzyć się z poważnymi wyzwaniami wynikającymi z presji demograficznej, która potencjalnie może doprowadzić do zwiększenia zapotrzebowania na usługi medyczne i zmniejszenia przychodów ze składki na powszechne obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne przy jednoczesnym deficycie zasobów wykwalifikowanej kadry medycznej.

Lista korzyści w wymiarze społecznym, medycznym, gospodarczym i ekonomicznym jest długa. Pacjenci zostaną objęci nowymi programami profilaktyki czy tele-rehabilitacyjnymi, uzyskają dostęp do porad lekarskich w krótszym czasie, bez wychodzenia z domu, monitoring na odległość pozwoli czuwać 24 godziny na dobę nad chorymi z dolegliwościami przewlekłymi albo przykładowo tymi, którzy wymagają skrupulatnego nad-

i pielęgniarki będą mogli zaoszczędzić sporo czasu oraz pracować w warunkach odpowiadających realiom technologicznym. Z kolei podmioty medyczne zaoferują nowe świadczenia, poprawią wyniki finansowe, zyskają dodatkowe kontrakty na usługi telemedyczne. Dzięki nowym inwestycjom wzrośnie PKB i innowacyjność sektora ochrony zdrowia, zasoby personelu medycznego będą lepiej wykorzystane, obniżą się koszty diagnostyki i leczenia przy podwyższonej efektywności profilaktyki, spadną koszty logistyczne. I co ważne – zniwelowana zostanie krzywdząca dysproporcja w dostępie do świadczeń.

W 2014 roku wartość światowego rynku telemedycyny szacowano na 17,8 mld USD. Według prognoz, w 2019 roku będzie to już 28,9 mld USD, co oznacza średnioroczny wzrost na poziomie 18,6%. Z kolei eksperci Deloitte oceniają, że krajowy rynek telemedycyny już teraz wart jest kilkanaście milionów dolarów, rozwijając się w tempie 50 proc. rocznie. Nowe przepisy mogą spowodować, że będzie to jednak znacznie więcej.

Autorzy raportu Telemedycznej Grupy Roboczej są zgodni: wprowadzenie rozwiązań telemedycznych w Polsce na szeroką skalę jest jedynie kwestią czasu. Tego czasu – ze względu na istniejące oraz przyszłe potrzeby systemu ochrony zdrowia – zostało niewiele.  Źródło: raport „Otoczenie regulacyjne telemedycyny w Polsce – stan obecny i nowe otwarcie” oraz dane Deloitte.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

17

R a p o rt

Medycyna 2016

Foto: MEDICA 2015

Trendy i nowości, wynalazki producentów z całego świata, zaskakujące innowacje i technologiczne ciekawostki – raz w roku globalna medycyna spotyka się w jednym miejscu podczas międzynarodowych Targów MEDICA w Dusseldorfie.

Co tym razem wzbudziło największe zainteresowanie?

MEDICA jest szkłem kontaktowym globalnej ochrony zdrowia, przyciągając w ciągu 4-dniowej wystawy 130 000 zwiedzających ze 120 państw i 5000 wystawców z 70 krajów. Spacer po 19 halach targowych uświadamia skalę postępu w naukach medycznych. Zwłaszcza w hali prezentującej rozwiązania IT i technologie komunikacyjne można było zauważyć, że e-zdrowie przeżywa prawdziwy rozkwit. Obok systemów informatycznych, spore zainteresowanie wzbudziły technologie ubieralne, robotyka w medycynie, wirtualna rzeczywistość, sensory parametrów życia pod różnymi postaciami oraz budzące dużą nadzieję gry rehabilitacyjne. Domowe apteczki wzbogacają się o urządzenia diagnostyczne wykonujące badania dostępne do niedawna tylko w dużych laboratoriach.

Ewolucja sprzętu medycznego prowadzi

18

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

do miniaturyzacji, większej ergonomii pracy, mobilności, interoperacyjności i wymiany gromadzonych danych z innymi urządzeniami lub systemami.

Wyraźnie zauważalne jest odejście od zachwytu samą technologią, która nie jest celem samym w sobie, ale jedynie narzędziem wspierającym cele medyczne.

Do diagnostyki wkracza odważnie bezprzewodowość. Elektroniczne termometry zastępowane są przez urządzenia pomiarowe na podczerwień. Przyzwyczajamy się do digitalizacji i tego, że dane medyczne przesyłane są w formie cyfrowej. Sprawa bezpieczeństwa danych jest już na tyle fundamentalna, że nie prowokuje lawiny kłopotliwych pytań, jak to było jeszcze kilka lat temu. Na polu IT swoje siły mobilizują regiony. Nowoczesne klastry i lokalne sieci e-zdrowia mają być odpowiedzią na powolną di-

gitalizację sektora, realizowaną strategicznie na szczeblach państwowych. Jak się okazuje, nie tylko my mamy z tym problem, ale i większość państw Europy. W Hiszpanii, Włoszech albo Wielkiej Brytanii regionalne inicjatywy stały się akceleratorem innowacyjności, przyciągając inwestorów oraz realizując z sukcesem projekty finansowane ze środków Unii Europejskiej. Dynamikę rozwoju nowych produktów na pograniczu IT i ochrony zdrowia mocno podkręcają młode, kreatywne firmy, czyli tzw. startupy. Z ich pomysłowości i nieszablonowego spojrzenia rodzą się zupełnie nowe rozwiązania, których nie odważyliby się wdrażać wielcy gracze. Przykładem jest Instent, laureat Nagrody Innowacyjności wręczonej w ramach MEDICA IT FORUM. Firma pracuje nad inteligentnymi stentami wyposażonymi w czujniki pozwalające monitorować stan wszczepów i ewentualne komplikacje. Docelowo miniaturowe sensory mogą pojawić się we wszystkich implantach, ostrzegając o stanach zapalnych lub innych niebezpiecznych zmianach. Swoje pomysły start-upy przekuwają w rzeczywistość sięgając chętnie do crowdfundingu, czy-

R a p o rt

li społecznej zbiórki pieniędzy. Zebranie kilkudziesięciu tysięcy euro od indywidualnych osób w celu stworzenia aplikacji m-zdrowia najlepiej pokazuje, że pacjenci z entuzjazmem czekają na ułatwiające im codzienne życie gadżety.

W najlepsze rozwija się trend mierzenia parametrów zdrowia i formy fizycznej. Specjalne zegarki, opaski oraz ubrania zbierają na bieżąco informacje o tętnie, ciśnieniu, spalonych kaloriach, saturacji, przebytym dystansie. Z zastosowań sportowych przechodzą do codziennego życia, czuwając nad odpowiednią dawką ruchu i prawidłową dietą. Wearables dobrze sprawdzają się w kardiologii, przybierając formę prostych trackerów w postaci aplikacji na telefon komórkowy albo bardziej zaawansowanych urządzeń telemedycznych transmitujących dane do lekarza. Ale nie tylko. Firma iHealth zaprezentowała najmniejszy na świecie glukometr w postaci niewielkich rozmiarów przystawki do telefonu komórkowego. Z kolei Being firmy Zensorium mierzy emocje, poziom stresu i jakość snu.

Właśnie wellness jest dziedziną, w której nowe aplikacje i urządzenia monitorujące powstają najintensywniej. Na horyzoncie widać wzrastające zainteresowanie stałą kontrolą ciąży. Pojawiają się już pierwsze rozwiązania. Nuovo wprowadza na rynek PreSense – specjalny pas wyposażony w bezpieczne sensory. W obszarze profilaktyki z roku na rok rośnie liczba firm oferujących tanie i szybkie badania genetyczne. Ich cena w ostatnich latach spadła o kilkaset procent, przekraczając magiczną granicę szerokiej dostępności (1000 USD). Postępuje specjalizacja testów, pacjenci mogą szybko sprawdzić predyspozycje do określonych chorób nie wychodząc z domu (korespondencyjnie, na podstawie wymazu ze śluzówki).

Naukowców niewiele dzieli od edytowania i wprowadzania zmian do kodu genetycznego.

Większa liczba gromadzonych danych oznacza więcej czasu na ich rejestrowanie i wprowadzanie do systemów IT. Obok urządzeń transkrypcji głosu na tekst, z pomocą przychodzą ergonomiczne, elektroniczne kartoteki pacjentów. Nowością jest Klinify, gdzie lekarz pracujący na tablecie może sporządzać notatki w podobny sposób, jak na papierze. Gotowe szablony, grafiki narządów i wzorce dokumentacji uciążliwe wprowadzanie tekstu zamieniają w przyjemność. Ułatwieniem dla pracowników medycznych będzie rozwój narzędzi mzdrowia, które dane z pomiarów zapisu-

» Coraz doskonalsza diagnostyka obrazowa i systemy IT pozwalają przeprowadzać symulacje zabiegów operacyjnych.« ją automatycznie na koncie pacjenta. Do praktyki lekarskiej wchodzi też wirtualna rzeczywistość. Zanim pacjent położy się na stole operacyjnym, zespół specjalistów przeprowadzi zabieg na wygenerowanym komputerowo modelu chorego, a o realne odtworzenie obrazu, z np. kamer laparoskopowych, zadbają okulary 3D. Każdą czynność będzie można skrupulatnie zaplanować, opracowując scenariusze możliwych zdarzeń. Realną operację wspomogą roboty chirurgiczne i diagnostyczne.

Robotyka ma wiele do zaoferowania w rehabilitacji. Maszyny wspierają powrót do zdrowia osób, które utraciły sprawność kończyn w wyniku paraliżu spowodowanego urazami mózgu lub udarami oraz w następstwie urazów mechanicznych. Hand of Hope to urządzenie w formie naszpikowanej elektroniką rękawicy przeznaczone do terapii poudarowej. Mechanizm inicjuje ruchy palców i ręki na podstawie sygnałów elektrycznych mięśni i nerwów obwodowych (EMG) wysyłanych do specjalnych sensorów. Proces ćwiczeń wspomagają gry rehabilitacyjne. Eksperci wiążą z nimi bardzo duże nadzieje nie tylko w przypadku urazów fizycznych, ale także w le-

» Kreatywność i odwaga start-upów dyktuje nowe rozwiązania, które przeobrażają tradycyjny model ochrony zdrowia.«

czeniu depresji, zaburzeń lękowych i innych chorób o podłożu psychicznym. Terapeutyczne zabawy angażują, motywują pacjenta i pozwalają zapomnieć o samej chorobie.

Starzenie się społeczeństwa wygenerowało tzw. srebrną ekonomię. Ambient Assisted Living, czyli życie wspomagane przez otoczenie, to nic innego, jak cała gama rozwiązań pozwalających seniorom prowadzić aktywne, bezpieczne i zdrowe życie w naturalnym środowisku domowym. To jeden z tych obszarów, gdzie telemedycyna rozwijać się będzie najszybciej. Osoby 65+ należą do grupy najmocniej obciążonej chorobami przewlekłymi, nieraz kilkoma jednocześnie. Telemonitoring – co potwierdziły badania pilotażowe – sprawdza się w przypadku chorych na cukrzycę, nadciśnienie, COPD, po zawałach i z wadami serca. Poprawa jakości życia, większa aktywność i poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego – to tylko niektóre zalety usług telemedycznych realizowanych w kilkunastu krajach w ramach programu United4Health. Objęci nim seniorzy podkreślali przede wszystkim wygodę.

Zamiast uciążliwych wizyt kontrolnych w placówce, wystarczy usiąść przed komputerem we własnym domu.

Tegoroczne targi MEDICA udowodniły, że kolejne lata należeć będą do technologii informacyjno-komunikacyjnych. E-rozwiązania w ochronie zdrowia są opóźnione w stosunku do innych branż nawet o kilka lat. Dostrzegają to inwestorzy i rynek, oferując nie tylko nowe produkty, ale dodatkowo pracując nad budową infrastruktur informacyjnych, rozwojem standardów gromadzenia, przesyłania i bezpieczeństwa danych, rozbudowując zaplecze naukowe, z większą odpowiedzialnością współpracując między sobą dla płynnej wymiany danych medycznych. Podczas sesji eksperckich w ramach MEDICA IT FORUM często powtarzano, że potencjał e-zdrowia powinny mocniej wspierać rozwiązania prawne, zrywając z tradycyjnym postrzeganiem usług medycznych. Cały świat czeka także na szeroką refundację e-usług. Pierwsze pozytywne efekty widać już w Szwajcarii, gdzie ubezpieczyciele płacą świadczeniodawcom za e-konsultacje. Dużo do zrobienia jest na polu inteoperacyjności systemów i urządzeń medycznych, będącej warunkiem wymiany danych pomiędzy ośrodkami zdrowia i naukowego wykorzystania potencjału tzw. big data. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

19

R a p o rt

MEDICA 2015. TRENDY I CIEKAWOSTKI

20

Mobilne glukometry wystarczy podłączyć bezpośrednio do wyjścia słuchawkowego w telefonie komórkowym. Gwarantują dokładność, dyskrecję i szybkość pomiaru. Dedykowana aplikacja pełni rolę dziennika wyników (zdjęcie: iHealth Align).

Robot NAO (szwajcarski projekt Avatar Kids) pomaga dzieciom przebywającym długi czas w szpitalu w zachowaniu kontaktu z rówieśnikami w szkole. Dzięki awatarowi, dziecko bierze wirtualnie aktywny udział w zajęciach.

Podręczny elektrokardiogram. Wystarczy kilka elektrod i specjalna aplikacja, aby uzyskać pełnowymiarowy obraz pracy serca. Podręczne urządzenie dla pacjentów i lekarzy (zdjęcie: CardioSecur).

Gry edukacyjno-terapeutyczne. Rola leczenia poprzez zabawę będzie odgrywała rosnącą rolę w takich dziedzinach, jak rehabilitacja ruchowa lub zaburzenia psychiczne (zdjęcie: Meister Cody Talasia).

Wirtualna rzeczywistość wkracza na salę operacyjną. Dzięki niej chirurdzy mogą ćwiczyć przeprowadzanie zabiegów oraz uczestniczyć w symulacjach operacji. Duży potencjał w szkoleniu studentów na modelach 3D pacjenta (zdjęcie: Oculus).

Robotyka wspiera chirurgów w pracy przy stole operacyjnym, dostarczając wyraźnych, stabilnych obrazów, np. w zabiegach laparoskopowych, badaniach ginekologicznych i urologicznych.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

R a p o rt

Branża wellness coraz częściej sięga do nowych technologii. Przykładem są systemy nadzorowania i pomiaru parametrów snu optymalizujące nocny odpoczynek (zdjęcie: Sleep Expert firmy Beurer).

Ergonomia rejestracji danych medycznych. Producenci oprogramowania starają się ułatwiać lekarzom zapis danych w elektronicznej kartotece pacjenta, sięgając do przyjaznych form notatek i graficznych oznaczeń (zdjęcie: Klinify).

Miniaturyzacja czujników. Start-up Instent pracuje nad nanosensorami, które staną się częścią stentów, a w przyszłości – wszystkich implantów. Dostarczą informacji o ewentualnych stanach zapalnych i innych powikłaniach.

Mobilne laboratoria. Lekarz lub pielęgniarka mogą wykonać podstawowe testy diagnostyczne w domu chorego. Wyniki dostępne są po chwili na ekranie urządzenia (zdjęcie: Concile Omega1000).

Aplikacje medyczne Ilość dostępnych aplikacji medycznych rośnie w błyskawicznym tempie. Najczęściej mierzą aktywność fizyczną i podstawowe parametry ciała, jak tętno, temperaturę, ilość spalonych kalorii, przebyty dystans, saturację lub jakość snu. Pomagają chorym przewlekle wykonywać niezbędne badania i prowadzić dziennik pomiarów. Pełnią rolę diagnostyczną, jak przykładowo Mimi Hearing (na zdjęciu), jeden z najpopularniejszych szybkich testów słuchu.

Wystarczą słuchawki i dedykowana aplikacja na smartfona lub tablet, by dowiedzieć się, jaki jest stan i wiek uszu.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

21

R a p o rt

Technologia w rehabilitacji. Hand of Hope to specjalna rękawica rehabilitacyjna naszpikowana mechatroniką. Jej zadaniem jest ćwiczenie ruchów ręki u osób z paraliżem powstałym po udarze mózgu. Specjalne elektrody wychwytują sygnały elektryczne w mięśniach i nerwach odwodowych, przetwarzając je na mechanicznie wspomagane ruchy palców (zdjęcie: Rehab-Robotics).

22

Trackery. Coraz tańsze, wielofunkcyjne i mierzące coraz więcej parametrów ruchu i zdrowia. Dzięki nim zyskujemy większą świadomość w zakresie stylu życia (zdjęcie: biovotion).

Telemedycyna pomaga w skrupulatnym nadzorowaniu stanu zdrowia na odległość. Rośnie oferta i maleją ceny. Wykonane w domu EKG można przesłać do analizy lekarzowi specjaliście (zdjęcie: zestaw Cloud DX).

Operacje 3D. Sale operacyjne przesiąkają nowoczesnymi technologiami. Niedostępne dla oka obrazy z wnętrza ludzkiego ciała można dokładnie odwzorować dzięki okularom 3D i coraz lepszym technikom obrazowania.

Infotainment to szpitalne systemy informacyjno-rozrywkowe: personalizowana telewizja, informacje medyczne i profilaktyczne, kontakt z lekarzami, dane o szpitalu, edukacja (zdjęcie: system Barco).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

Postępy medycyny Podczas tegorocznych Targów MEDICA, ofertę dla diagnostyki, wyposażenia szpitali i rehabilitacji, sprzęt medyczny, rozwiązania dla pacjentów zaprezentowało 5000 firm z 70 krajów.

Rewolucja chirurgiczna. Czwarta generacja robotów operacyjnych da Vinci Xi zoptymalizowanych do operacji czterowymiarowych, z krystalicznie czystym obrazem 3DHD.

rozmow y

Zdrowie puszczone z dymem O problemie chorób nowotworowych i strategiach walki z rakiem rozmawiamy z prof. dr hab. n. med. Witoldem Zatońskim, kierownikiem Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii w Warszawie.

Jednym z największych wyzwań w Polsce – o czym wspomniał Pan Profesor podczas Forum “Innowacyjna Ochrona Zdrowia” – jest przedwczesna umieralność mężczyzn. Z czego ona wynika?

Jeszcze w połowie XX wieku jedno na trzy żywo urodzone dzieci w Polsce nie dożywało piątego roku życia. Mówiąc fachowo, umieralność niemowląt i małych dzieci do 5 roku życia wynosiła ponad 30%. Miernikiem postępu w ochronie zdrowia na świecie jest fakt, że w drugiej dekadzie XXI wieku w krajach zachodniej Europy prawie wszystkie kobiety dożywają 65 lat. Niestety kontrastuje to bardzo dramatycznie ze stanem zdrowia dorosłych Polaków. Umieralność niemowląt i dzieci jest już w Polsce na europejskim poziomie, podczas gdy przedwczesna umieralność mężczyzn młodych i w średnim wieku należy do najwyższych na kontynencie. Nadal co czwarty mężczyzna umiera pomiędzy 20 a 65 rokiem życia.

Główną przyczyną jest wódka i wysoka częstość palenia – na poziomie 8 mln

24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

rozmow y

» � R�ak ��������������� płuca przed przemysłową produkcją papierosów był schorzeniem niezwykle rzadkim.« palaczy w 2015 roku – oraz niezwykle wysoki poziom zgonów nagłych z powodów pozamedycznych, jak urazy, wypadki, zatrucia itd.

Podczas gdy umieralność niemowląt i dzieci jest już w Polsce na europejskim poziomie, kluczem do zmniejszenia przedwczesnej umieralności dorosłych jest polityka zdrowia publicznego prowadzona według współczesnej doktryny „Health in All Policies” (red. cele zdrowotne realizowane przez wszystkie resorty rządu). Z najniższymi cenami papierosów i wódki, bez nowoczesnej, wielowymiarowej strategii kontroli zgonów nagłych z powodu urazów, nie da się ograniczyć tego zjawiska. Jedynie przy pomocy medycyny klinicznej i oddziałów ratownictwa nie wyeliminuje się umieralności, inwalidztwa, złej kondycji zdrowotnej dorosłych.

Wśród niezbędnych kroków do zbudowania lepszego zdrowia rodziny i populacji wymieniłbym antypromocyjną politykę cen wobec papierosów i wyrobów alkoholowych, wieloletnie programy zdrowego odżywania, budowanie programów aktywności fizycznej dla dzieci i dorosłych; realistyczne, wieloczynnikowe i nowoczesne programy kontrolowania otyłości. Bez skutecznej polityki zdrowia publicznego nie będzie dobrobytu, nie będzie szczęścia, nie będzie spokojnych rodzin.

Jak oceniłby Pan Profesor postęp w profilaktyce nowotworów, jaki udało się osiągnąć w Polsce na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat?

Od 50 lat jestem lekarzem i muszę powiedzieć, że zmiany, które się dokonały, są imponujące. Zarówno w rozumieniu istoty chorób nowotworowych, jak i zapobiegania zachorowaniom na nowotwory, ich diagnostyki oraz leczenia.

I mimo, że stale jest nam daleko, aby w pełni rozumieć mechanizm ich powstawania. Kiedy byłem studentem me-

dycyny, powszechnie uważano, że rak wynika z wieku, jest efektem starości, jak siwe włosy czy wynikające z wieku zmiany skórne. Dziś wiemy, że problem jest o wiele bardziej skomplikowany. Nie wydaje się, aby nowotwory były immanentną cechą wieku. Proces nowotworowy wynika ze zmian w DNA komórki i zwykle jest spowodowany działaniem czynników rakotwórczych.

Dobrym przykładem jest jeden z najczęściej występujących obecnie u ludzi w naszej części świata rak płuca. O zachorowaniu decydują przede wszystkim czynniki zewnętrzne, zwłaszcza palenie papierosów. W dymie tytoniowym zawartych jest ponad 40 substancji rakotwórczych, które prowadzą do nowotworowych zmian w DNA komórki osoby palącej. 80–90% nowotworów złośliwych płuca występujących u mężczyzn jest spowodowane dymem papierosowym.

Właśnie popularność palenia papierosów doprowadziła do rozwoju epidemii raka płuc. Rozpoznanie tego elementu ryzyka było początkiem skutecznej profilaktyki.

W niektórych krajach mówimy dziś o redukcji zachorowań na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci o ponad 2/3. W ostatnim dwudziestoleciu również w Polsce zachorowalność na raka płuca u młodych i w średnim wieku mężczyzn zmniejszyła się o 50%.

Dzięki postępowi w naukach medycznych coraz więcej wiemy o istocie nowotworów złośliwych. Są one niezwykle heterogennymi schorzeniami. Generalnie, poza kilkoma lokalizacjami nowotworowymi, takimi jak nowotwory płuca, jelita grubego, żołądka, piersi, prostaty czy trzustki, są to zwykle setki innych, rzadkich lub bardzo rzadkich (częstość 1–2 na 100 000) rodzajów, lokalizacji, form schorzenia. Ta niezwykła różnorodność nowotworów złośliwych utrudnia zapobieganie, diagnostykę oraz leczenie, wymaga specjalnej strategii.

Klasycznym przykładem ogromnego sukcesu w walce z nowotworami jest historia raka szyjki macicy. Nowotwór ten jeszcze przed 50 laty był na świecie najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Finowie, dzięki bardzo dobrze zaprojektowanemu programowi walki z rakiem szyjki macicy, prowadzonemu w tym kraju od początku lat 70., zmniejszyli liczbę zgonów z tego powodu do kilkudziesięciu rocznie.

Przykład Finlandii stanowi wzór wieloczynnikowego programu obejmującego profilaktykę, wakcynację, wczesną diagnostykę i leczenie. Jest to możliwe

tylko w przypadku takich nowotworów, kiedy mamy kompletną wiedzę o przyczynie, zapobieganiu, diagnostyce i leczeniu. Jednocześnie Finlandia pokazała, że odpowiednie podejście społeczeństwa, sprawne zorganizowanie zdrowia publicznego, solidna motywacja, celne priorytety, mądre wykorzystanie możliwości współczesnej medycyny oraz edukacja są czynnikami strategicznymi. Jeżeli będziemy rozwijać program szczepień prewencyjnych – dostępnych także w Polsce – być może za kilkadziesiąt lat uda nam się całkowicie wyeliminować nowotwór szyjki macicy, podobnie jak to się stało z czarną ospą. Mimo, że mamy wystarczającą wiedzę i wszystkie narzędzia, w Polsce nadal ponad 1500 kobiet rocznie umiera na ten typ nowotworu.

Głównym problemem jest sposób organizacji profilaktyki – badań przesiewowych oraz szczepień.

Na podstawie dotychczasowych doświadczeń można też powiedzieć, że kontrola nowotworów nie jest możliwa w sposób rozproszony i chaotyczny. Potrzebujemy centralnego programu i instytucji koordynującej wszystkie działania, bo problem jest bardzo skomplikowany i wielowarstwowy. Nadal nie został powołany Narodowy Instytut Raka. Widzimy również, że sama medycyna i leczenie to nie wszystko. Prewencja pierwotna oraz wtórna powinny być postawione w centrum, my sami musimy zmienić tryb życia eliminując główne źródła choroby. Powołam się znowu na palenie papierosów. W takich krajach jak Nowa Zelandia mówimy o redukcji zjawiska do 10% społeczeństwa. I to odbija się wyraźnie na zdrowiu.

Wojny z rakiem jeszcze nie wygraliśmy. W Polsce brakuje nadal spójnej strategii i mocnej koalicji na rynku ochrony zdrowia, centralnej instytucji koordynującej. Dominuje lobby kliniczne. Na poziomie politycznym trzeba zaangażować wszystkie resorty, nie tylko zdrowia. Na poziomie społeczeństwa – kłaść nacisk na eliminowanie czynników ryzyka zgodnie z zasadami Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. To wspólne zadanie dla medycyny, społeczeństwa i… rządzących.

Załóżmy teoretycznie, że w Polsce już nikt nie pali papierosów. Jak to wpłynie na zdrowie społeczeństwa? Żeby domyślać się efektów, nie trzeba być prorokiem, wystarczy przypomnieć

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

25

rozmow y

» ������������ Trudno nam przyjąć do wiadomości, że alkohol jest rakotwórczy.«

sobie historię epidemii raka płuca na świecie. W okresie przed przemysłową produkcją papierosów, czyli przed końcem XIX wieku, rak płuca był schorzeniem niezwykle rzadkim. Potwierdzają to dane medyczne gromadzone w przeszłości, także na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na przestrzeni ostatnich 100 lat jego występowanie bardzo szybko rosło w populacji osób palących papierosy, w tym samym czasie utrzymując się na niezmiennym poziomie w grupie osób niepalących. Trzeba przy okazji podkreślić, że gdybyśmy wszyscy przestali palić papierosy, rak płuc by nie zniknął, ale stałby się chorobą marginalną. Tytoń nie jest jedynym czynnikiem ryzyka.

Kolejnym problemem zdrowotnym jest alkohol, społecznie traktowany bardziej pobłażliwie niż palenie papierosów. Co powinniśmy wiedzieć na temat skutków picia alkoholu?

W naszej cywilizacji palenie papierosów, czyli wprowadzanie do ludzkiego organizmu substancji rakotwórczych w postaci dymu papierosowego, jest najważniejszą, możliwą do uniknięcia przy-

26

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

czyną zachorowań na nowotwory. Oczywiście w naszym otoczeniu znajduje się wiele innych czynników rakotwórczych, związków chemicznych, promieniowania jonizującego itd. Jednym z nich jest alkohol. Nowotwory złośliwe związane z piciem alkoholu odpowiadają za kilka do kilkunastu procent wszystkich schorzeń nowotworowych. Trudno nam stale zrozumieć, przyjąć do wiadomości, że alkohol jest rakotwórczy. W ostatnim dziesięcioleciu bardzo dobrze opisano następstwa alkoholu, jako czynnika sprawczego nowotworów złośliwych. Źródłem procesów nowotworowych w przypadku alkoholu jest toksyczny produkt powstający w procesie rozkładu etanolu na aldehyd octowy. Aldehyd octowy uszkadza DNA i w ten sposób może inicjować proces nowotworzenia. Nie tylko w narządach mających bezpośrednią styczność z alkoholem. Picie alkoholu jest przyczynowo związane z zachorowaniem na nowotwory jamy ustnej, krtani, przełyku, żołądka, wątroby, nowotworów złośliwych piersi u kobiet itd. Ponadto alkohol może być katalizatorem dla innych czynników ryzyka, przykładowo pomagając składnikom rakotwórczym zawar-

tym w dymie tytoniowym lepiej przenikać przez tkankę jamy ustnej. U osób pijących alkohol i palących papierosy dochodzi do multiplikacji, pomnożenia skali ryzyka, np. raka krtani. Rak krtani występuje o jeden rząd wielkości, tj. dziesięć razy częściej u palących i pijących niż u tylko palących lub tylko pijących osób. Muszę jeszcze raz jasno to powiedzieć: alkohol jest czynnikiem rakotwórczym. Nie wszystkim taka prawda się podoba, bo alkohol jest społecznie akceptowany, zwłaszcza w Europie. Im mniej spożywamy produktów alkoholowych, tym lepiej dla naszego zdrowia.

Czy obecne badania naukowe dają nadzieję na szybkie opracowanie skutecznych leków?

Ciągle jeszcze nie doszło to przełomu w badaniach nad nowymi lekami i terapiami. Istniejące przykłady np. skuteczne leczenie raka jądra i kilku innych nowotworów to ciągle raczej wyjątki niż reguła. Chociaż w ostatnim dziesięcioleciu jest coraz więcej drobnych sukcesów w leczeniu. Przepowiadanie przyszłości w nauce jest bardzo trudne. Raz po raz pojawiają się sensacyjne doniesienia, które jednak po pewnym czasie weryfikuje rzeczywistość. Wystarczy spojrzeć na nasze podwórko i wielki przełom zapowiadany pod koniec XX wieku przez profesora Tołpę i jego preparat torfowy. 

rozmow y

Informacja jak ropa naftowa Dr med. Tobias Daniel Gantner jest futurologiem ochrony zdrowia, prezentującym swoje filozoficzne, odważne i nieraz kontrowersyjne opinie podczas międzynarodowych kongresów i debat. Na spotkaniu podczas Europejskiego Forum Zdrowia w Gastein rozmawiamy m.in. o ochronie zdrowia opartej na danych.

W Pana opiniach często pojawia się sformułowanie „opieki medycznej opar­tej na danych”. Na czym polega ta koncepcja?

Chodzi ogólnie o zdolności do rozpoznawania schematów w zgromadzo-

nych wcześniej danych, niewidocznych dotąd dla oka lekarza. Będziemy stosować samouczące się algorytmy, imitujące również to, co wciąż nazywamy „doświadczeniem”. Faktem staną się systemy wspierające podejmowanie decyzji klinicznych, mające dostęp

do obszernych baz danych, prezentujące perspektywy leczenia na podstawie historii choroby pacjenta, co obecnie jest nazywane ścieżką leczenia pacjenta lub etapami leczenia pacjenta. Każda decyzja oparta będzie na informacji, a nie na intuicji.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

27

rozmow y

Z drugiej strony, będąc lekarzem, zauważyłem, że szkoląc się nie zdobywam sympatii wśród kolegów po fachu.

Lekarze myślą, że mogą stać się zbędni i czują, że ich pozycja w społeczeństwie oraz w stosunku do pacjentów jest zagrożona. Koncepcja polegająca na byciu wspomaganym, nie mówiąc już o byciu zastępowanym przez maszynę, jest bolesnym policzkiem. Czasy, gdy lekarz był „półbogiem w białym kitlu” już niedługo miną. Lekarze będą musieli się zmierzyć ze świadomym klientem i zamiast omawiania wstępnej diagnozy, staną przed zadaniem przekonania chorego, że przyniesione wyniki i informacje znalezione przez niego w Internecie nie powinny być raczej brane pod uwagę i dlaczego. Prawdę mówiąc, tzw. „big data” w znacznym stopniu przyczyniły się do takiego podejścia. Wszystko zaczęło się od Internetu, który w naturalny sposób zastępuje drukowanie książek, wynalezione przez Gutenberga w XV wieku. Ostatecznie to dzięki prasie drukarskiej i przetłumaczeniu Biblii przez Marcina Lutra możliwa była reformacja. Ludzie zaczęli podejmować decyzje odnośnie tego, w co chcieliby wierzyć.

Moim zdaniem znów żyjemy w czasach reformacji. Obecnie zdobywamy wiedzę medyczną od Doktora Google i podobnych narzędzi. Nie zawsze przynosi nam to bezpośrednie medyczne korzyści, lecz w branży wciąż pracuje się nad tym, aby jakość wyszukiwania była bardziej wiarygodna. A chodzi tutaj, nawiasem mówiąc, o branżę niemedyczną.

Tak jak reformacja w XVI wieku wniosła trochę demokratyzacji do religii, tak obecnie obserwujemy nawet znacznie silniejszą demokratyzację w dziedzinie techniki: Apple zdemokratyzował komputery, a ostatecznie także muzykę, Google demokratyzuje informacje, eBay robi to samo z handlem. Wciąż nie wiadomo, z czyim nazwiskiem będzie związana demokratyzacja w opiece medycznej. Jestem niemal pewien, że nie będą to gracze rynkowi, z którymi mamy do czynienia dzisiaj. Tak jak wszystkie procesy ewolucyjne, również i ten ma negatywne strony. Szeroki dostęp do informacji może prowadzić do nadużyć, chociażby poprzez uzyskanie wglądu do historii leczenia, co może przykładowo spowodować podniesienie składki ubezpieczeniowej. Jednak niezależnie od tego, czy nam – jako pracownikom służby

zdrowia – podoba się to czy nie, opieka medyczna będzie kształtowana w ten sposób, a informacja stanie się centralnym elementem procesów.

Jak w dobie “big data” zmienią się role pacjentów, systemu opieki medycznej i lekarzy?

Pacjenci będą lepiej poinformowani, będziemy wymagać większej klarowności i jasności podczas leczenia, z kolei lekarz będzie musiał zaangażować się w długie rozmowy na temat informacji znalezionych w Internecie. Przyszli konsumenci oraz podmioty świadczące usługi opieki medycznej będą korzystali ze wsparcia wyspecjalizowanych agencji zewnętrznych w procesie podejmowania decyzji, co najprawdopodobniej również zrefundują płatnicy. E-konsultacje staną się substytutem oraz uzupełnieniem wizyt tradycyjnych. W wyniku malejących cen, upowszechnią się badania genetyczne. Czeka nas wysyp firm oferujących prywatne sekwencjonowanie genomu. Łatwy dostęp do informacji DNA spowoduje, że konfiguracje genetyczne i wiedza na ten temat zdeterminują nasze życie i zachowania. Stanie się to bardziej wpływowym trendem niż jakikolwiek arbitralny rodzaj diety. Konsumenci będą angażować się w opiekę medyczną na znacznie wcześniejszym etapie niż ma to miejsce teraz, stosując szerzej zasady profilaktyki. Będą chętniej używali technologii do pomiaru parametrów zdrowia, tak, aby plany treningów oraz ćwiczeń optymalnie dopasować do własnych potrzeb i celów. Można już wymienić firmy, które zalecały stosowanie specjalnych opasek na rękę w celu aktywizowania pracowników w oparciu o rywalizację. Nieco przesadzony z perspektywy czasu, ale całkiem realistyczny, jest aspekt dysponowania danymi: przyszli pacjenci będą mogli anonimowo udostępniać swoje informacje medyczne niezależnym zarządcom. Dane będą pochodzić z zapisów osobistych oraz z tzw. technologii

Grafika: designed by Vecteezy

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

ubieralnych (red.: wearables). Dzięki temu, chorzy zyskają stałą kontrolę statusu stanu zdrowia i monitoring jego parametrów w czasie rzeczywistym. Mówimy o modelu nieco zbliżonym do tego, który znamy z zakupów internetowych: „osoby, które kupiły tę książkę, kupiły również tamtą”. W znaczeniu medycznym: „u ludzi, którzy mieli to schorzenie, wystąpiło również zwiększone prawdopodobieństwo pojawienia się tamtej choroby. Zatem proszę zwrócić uwagę na następujące objawy…”

Niedawno powiedział Pan, że dane są niczym ropa naftowa. Skąd taki punkt widzenia?

Ropa jest surowcem naturalnym, wydobywanym przez otwory i wieże wiertnicze w postaci nieprzetworzonej, prosto z ziemi. Użytkowana lub transportowana w niewłaściwy sposób może wyrządzić wiele szkód, jak np. katastrofy ekologiczne. Jeśli chcesz zarobić na ropie, musisz ją poddać rafinacji. W tym procesie powstają różne produkty, od lekkiego oleju do oleju napędowego i nafty. Substancje te są uwalniane procesie, w trakcie którego powstaje ogień.

W pewnym sensie opisany proces jest alegorią transformacji danych: gromadzimy nieprzetworzone informacje bezpośrednio od pacjenta, korzystając z pierwotnych i wtórnych źródeł. Jeżeli nie obchodzimy się z nimi ostrożnie, mogą zostać źle zinterpretowane lub też użyte w niewłaściwy sposób i w efekcie mogą zaszkodzić. Takie dane muszą być odpowiednio uporządkowane, a zatem muszą przejść proces udoskonalania. Kiedy to nastąpi, można je nazwać „informacjami”. Przetworzone dane stają się informacjami, a te z kolei – wiedzą. Mimo wszystko przypuszczam, że analogiczne porównanie ropy i danych w znacznie bardziej trafny sposób pokazuje potencjał, jaki się w nich kryje.

Dzięki ropie przemysł funkcjonuje już od 150 lat, a dzięki danym stanie się to samo,

rozmow y

gdyż powstaną nowe technologie oraz sposoby gromadzenia wiedzy, a co za tym idzie, nowe zawody.

Jest Pan także autorem stwierdzenia, że „w opiece zdrowotnej opartej na danych potrzeba więcej lekarzy niż inwestorów”…

Opieka medyczna oparta na danych pozostaje mimo wszystko nadal opieką medyczną. Z mojego doświadczenia wynika, że inwestorzy zazwyczaj dość niechętnie inwestują w sektor ochrony zdrowia. Dzieje się tak z kilku powodów.

Przykładowo, dostęp do tego rynku jest dużo trudniejszy niż do innych rynków, zwrot z inwestycji nie jest taki oczywisty, sektor jest niestabilny. Z kolei lekarze zawsze będą brakującym ogniwem pomiędzy specjalistami od danych a naukowcami prowadzącymi badania molekularne. W tej chwili potrzebujemy dużo bardziej lekarzy, którzy będą potrafili poradzić sobie z nadchodzącymi zmianami niż inwestorów, którzy nie umieszczają zrównoważonych rozwiązań i strategii dla ochrony zdrowia na szczycie swoich priorytetów.

Wspomniał Pan, że terapia już istniejących schorzeń oraz zapobieganie chorobom ulegną zmianie. W jaki sposób?

Przewidywanie zawsze jest trudne. Nie jestem ani wróżką ani mędrcem. Będąc zwykłym śmiertelnikiem próbuję składać wszystkie wiadomości razem i wyprowadzać na ich podstawie różne wnioski, na zasadach hazardu. Moja ekstrapolacja na dzień dzisiejszy jest następująca – w przyszłości będziemy wnikać coraz

» � O�pieka ���������������������� medyczna oparta na tzw. big data dostarczy algorytmów szacujących indywidualne ryzyko rozwinięcia się chorób.«

głębiej w medycynę prewencyjną, więcej mówić na temat medycyny zapobiegawczej lub nawet wyprzedzającej choroby.

Będzie to możliwe dzięki wiedzy opartej na wielkich zbiorach danych. Screeningi obejmą coraz szersze grupy pacjentów, pojawią się nowe szczepionki na kolejne choroby.

Tzw. big data wymaga po pierwsze standaryzacji, a po drugie – woli dzielenia się informacjami. W tych dwóch dziedzinach w dalszym ciągu jest jeszcze wiele wyzwań.

To prawda. Kiedy jednak spojrzymy w przeszłość komputerów, widzimy wiele współzawodniczących ze sobą systemów, które nie były ze sobą kompatybilne. Obecnie, w dobie wspólnego środka przekazu, jakim jest Internet, takie konflikty rzadko występują. Jeśli chodzi o gromadzenie danych, dostrzegam inne metodologiczne wyzwanie: jakie dane chcemy zgromadzić i skąd? Gdzie je przechowujemy i kto uzyskuje prawo do ich interpretacji? W opiece medycznej nie ma takiego podmiotu, jak niezależny opiekun danych, któremu firmy ubezpieczeniowe, lekarze i przemysł naprawdę ufają i są z nim w dobrych stosunkach.

Stare czasy wiedzy zastrzeżonej prawdopodobnie skończyły się. Najpierw będziemy musieli uporać się z pytaniem, kto tak naprawdę jest właścicielem danych. W przypadku ochrony zdrowia, coraz częściej wskazuje się pacjenta, a nie lekarza. To on będzie odpowiedzialny za gromadzenie pełnego zbioru informacji, od lekarzy lub tych uzyskanych z urządzeń pomiarowych: wyniki badań, przebieg leczenia, zapisy na temat stylu życia itd. Gdy dane zostaną skumulowane, opieka medyczna oparta na tzw. big data dostarczy algorytmów rozpoznających zależności, które następnie oszacują indywidualne ryzyko rozwinięcia się pewnych chorób u pacjenta i najprawdopodobniej zaproponują także sposoby skorygowania przewidzianych zawczasu zagrożeń zdrowotnych.

ny predykcyjnej? Nie jest jasne, w którym kierunku zmierzamy. Jedna rzecz wydaje się być dość oczywista. Kolejne rządy krok po kroku będą wycofywały się z bycia wszechwładnym dostawcą usług zdrowotnych. Najprawdopodobniej składka zdrowotna będzie pokrywała tylko podstawowy zakres świadczeń.

Ludzie – w zależności od wykształcenia, tła socjoekonomicznego oraz postrzegania ciała jako maszyny lub też żywej istoty – będą najprawdopodobniej przedkładali jakość życia nad jego długość, a co za tym idzie, będą starali się zapobiegać chorobom już na wczesnym etapie. To wszystko, wraz z rozwojem informatyki, będzie prowadzić do wzrostu umiejętności medycznych, które ostatecznie przełożą się na poprawę interakcji między lekarzem a pacjentem. Obywatel przyszłości będzie musiał być bardziej świadomy własnego zdrowia, a rola ochrony zdrowia w życiu znacznie wzrośnie.

To w efekcie przyniesie demokratyzację opieki medycznej i sprawi, że system będzie działać skuteczniej. Pacjenci zyskają władzę pozwalającą na świadome decydowanie o swoim zdrowiu w oparciu o dostępne dane i informacje. W ten sposób będziemy podejmować mądrzejsze decyzje w zakresie wyboru lekarza i metody terapii. Droga do wzmocnienia roli i pozycji pacjenta jest jeszcze w dalszym ciągu długa.  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

» ����������������������� Kolejne rządy krok po kroku będą wycofywały się z bycia wszechwładnym dostawcą usług zdrowotnych.«

Jaki będzie pacjent przyszłości?

Czy odejdziemy od medycyny bazującej na zaleceniach, która jest w znacznym stopniu oparta na autorytecie i zwrócimy się w kierunku medycyny partycypacyjnej opartej na zaangażowaniu?

Czy przejdziemy do medycyny prewencyjnej opartej na dowodach? Czy wkroczymy wówczas do królestwa medycy-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

29

100

0

7,5%

30

Odsetek pacjentów w Polsce, którzy umawiają wizyty do lekarza przez Internet. Liderami w Unii Europejskiej są Finlandia (35%) oraz Dania (33,7%).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

4,36% H Lu ola ks nd em ia bu iel ka Da rg Br ni yt a Fin an la ia n Sz dia we N cja iem Fr cy an Es cja to n Be ia Un ia Ir lgia Eu lan ro di pe a j Au ska st r M ia Sło alt wa a c Cz ja Sło ech we y n W ia ęg r Hi Pols y sz ka pa n Ło ia W twa ło ch Ch C y or yp wa r c Lit ja w Po Gre a rtu cja g Ru al m ia Bu uni łg a ar ia W

Es to ni Ch Da a or nia wa Sz cja w Ho ec la ja Fin nd la ia Ru ndi m a Hi un s z ia pa W iel F nia ka ran Br cja yt an Gr ia ec ja Cy Lu Nie pr ks m em cy b W urg ło Au chy st Cz ria ec Ło hy Irl twa an d Be ia Bu lgia łg ar Po ia Sło lsk a Po wa rtu cja ga l i W a Sło ęgr we y ni Lit a w M a al ta

Hi sz p Fin an la ia nd Da ia n Be ia Sz lgia we cja Ho Litw la a Un n d ia i W Eu Wę a iel ro gr ka pe y Br jsk yt a a Cz nia e W chy ło E ch Po sto y rtu nia g Fr alia a S n Lu łow cja ks en em ia Ru bur Ch mu g or nia wa c Po ja N lska iem M cy Irl alta an d Ło ia t Au wa Sło stri w a Bu acj łg a a Gr ria ec ja Cy pr

POLSKA W EUROPIE

iel Sz ka w Br ecj y a Fin tan la ia nd D ia H a Lu ola nia ks nd em ia b Au urg s F tr Un H ran ia ia isz cja Eu pa ro nia pe N jska iem B cy Sło elgi we a Irl nia an d Ch Ma ia or lta Po wa rtu cja g W alia ło c G hy Sło recj wa a W cja ę Es gry to n Lit ia wa Cy Po pr lsk Ł a Ru otw m a Bu uni łg a a Cz ria ec hy

D Ho an la ia n Es dia Fin ton ia l a Hi nd sz ia pa W iel Sz nia ka w Br ecja Po yta rtu nia ga Be lia Fr lgia an Irl cja an W dia ło Au chy st ria C N ypr iem Cz c y ec Lu M hy ks a em lta bu G rg Ru recj m a un Ło ia tw Lit a w W a ęg r P Ch ol y or ska w Bu acja łg Sło ari w a Sło acj we a ni a

INFORMATYZACJA

W

Da Sz nia w Fin ec la ja Ho nd la ia n Fr dia a Sło ncj we a Lu Au nia ks st em ria bu Gr rg ec Ło ja Sło tw wa a cja Hi Belg sz ia pa n W ia ę Ir gr Po lan y rtu dia g N alia iem Es c y Un to n ia Eu C ia ro yp pe r W js iel ka L ka Br itw yt a an M ia al Ch Cze ta or chy wa c Po ja l W ska ł Bu och ł y Ru gar m ia un ia

praktyk a

W informatyzacji ochrony zdrowia oraz cyfryzacji jest jeszcze w Polsce wiele do zrobienia. Wyprzedzają nas nie tylko bogatsze państwa UE, ale również sąsiednie kraje Europy Środkowo-Wschodniej.

% OSÓB UMAWIAJĄCYCH WIZYTY Z LEKARZEM PRZEZ INTERNET % LEKARZY PRZESYŁAJĄCYCH RECEPTY DO APTEK DROGĄ ELEKTRONICZNĄ

40 100

30 75

20 50

10 25

0 0

% LEKARZY KORZYSTAJĄCYCH Z ELEKTRONICZNYCH METOD WYMIANY DANYCH MEDYCZNYCH % GOSPODARSTW DOMOWYCH POSIADAJĄCYCH DOSTĘP DO INTERNETU

100 100

75 75

50 50

25 25

0 0

% OSÓB KOMUNIKUJĄCYCH SIĘ Z ORGANAMI ADMINISTRACJI DROGĄ ELEKTRONICZNĄ (w okresie 12 miesięcy 2014 roku) % OSÓB POSIADAJĄCYCH DOSTĘP DO INTERNETU W TELEFONIE KOMÓRKOWYM

60

75 40

50

25

20

0

nd.

Procent lekarzy przesyłających recepty do aptek drogą elektroniczną.

Wszystkie lub prawie wszystkie recepty mają postać elektroniczną w Estonii, Danii i Chorwacji.

11%

Procent lekarzy w Polsce wymieniających się danymi medycznymi pacjenta w sposób elektroniczny.

W Danii jest to aż 91% lekarzy, w Holandii – 76%, w Estonii – 72%.

Źródło: Komisja Europejska, Agenda Cyfrowa (lata 2012–2014)

Foto: www.freeimages.com

praktyk a

Sprawozdawczość podmiotów leczniczych Na podmiotach leczniczych spoczywa nie tylko obowiązek zapewnienia pacjentom najwyższej jakości opieki medycznej. Muszą one także współpracować z jednostkami monitorującym poszczególne aspekty działalności leczniczej. Obowiązki sprawozdawcze wychodzą znacznie dalej poza przekazywanie danych płatnikowi.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik w NZOZ „Przychodnia” Sp. z o.o.

Informacje dotyczące poszczególnych kwestii związanych z wykonywaniem działalności gospodarczej są gromadzone w odpowiednich rejestrach. Co

istotne, niedopełnienie obowiązków związanych z przekazywaniem wymaganych danych lub zestawień, najczęściej pociąga za sobą sankcje pieniężne. Należy przy tym pamiętać również o systematycznej aktualizacji informacji.

Prowadzenie działalności Odpowiednio do formy prawnej, kluczowe informacje dotyczące danego podmiotu leczniczego są udostępniane w Krajowym Rejestrze Sądowym albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dane dotyczące podmiotu leczniczego są również obowiązkowo zamieszczane w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Jest on prowadzony przez właściwy miejscowo organ rejestrowy i zawiera szczegółowe dane teleadresowe oraz dotyczące profilu poszczególnych komórek i jednostek organizacyjnych.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

31

praktyk a

Dane w rejestrze muszą odpowiadać aktualnemu stanowi faktycznemu.

W przypadku zmian, podmiot wykonujący działalność leczniczą zobowiązany jest dokonać zgłoszenia w terminie 14 dni od dnia ich powstania. W przypadku niedokonania odpowiednich zmian w wyznaczonym czasie, istnieje możliwość nałożenia kary pieniężnej w wysokości do dziesięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 stycznia 2016 roku wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 1850 zł, zatem maksymalna wysokość kary może wynieść nawet 18.500 zł.

Zawody medyczne W ustawie o działalności leczniczej znalazły się również regulacje dotyczące przekazywania danych do instytucji monitorujących przestrzeganie przepisów prawa pracy. W przypadku wszystkich grup personelu medycznego mamy bowiem do czynienia ze znacznym ryzykiem zawodowym. Dlatego też w ustawie przesądzono, że kierownik podmiotu leczniczego raz na kwartał przekazuje Państwowej Inspekcji Pracy oraz właściwym organom samorządu zawodów medycznych informacje o liczbie osób wykonujących zawód medyczny na podstawie umów cywilnoprawnych albo jako praktykę zawodową, z którą podmiot leczniczy zawarł umowę cywilnoprawną. Obok dotychczas funkcjonujących samorządów zawodowych, już w 2016 roku może zostać powołany kolejny. Powstanie samorządu zawodowego fizjoterapeutów zakłada bowiem nowa ustawa o zawodzie fizjoterapeuty.

Bezpieczeństwo epidemiologiczne W celu realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, podmioty lecznicze ściśle współpracują z jednostkami terenowymi Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W szczególności świadczeniodawcy sprawozdają informacje na temat realizacji szczepień ochronnych państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu. Przekazywanie danych może się odbywać za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo listem poleconym. Termin na przekazanie sprawozdań wynosi odpowiednio 7 dni po zakończeniu kwartału w przypadku sprawozdania z obowiązkowych szczepień ochronnych sporządzanych według informacji zawartych w kartach uodpornienia. Natomiast w przypadku sprawozdań opartych o dane dotyczące ilości wydanych

32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

» � R�ośnie ��������������������� liczba obowiązkowych sprawozdań generowanych przez podmioty medyczne, co wymaga coraz lepszej organizacji gromadzenia danych.« szczepionek, czas na przekazanie informacji wynosi 15 dni.

Staranne prowadzenie dokumentacji medycznej oraz przesyłanie aktualnych i rzetelnych danych do jednostek Państwowej Inspekcji Sanitarnej ma w przypadku szczepień szczególne znaczenie.

Wobec coraz częstszego uchylania się od obowiązkowych szczepień ochronnych, podmioty lecznicze muszą zmierzyć się z problemem odpowiedniego przekazywania pacjentom informacji na temat zasadności szczepień, ich terminu oraz ewentualnej odpowiedzialności za nie­ dopełnienie obowiązku.

Dane w dokumentacji zbiorczej powinny zatem być podparte odpowiednimi informacjami zawartymi w dokumentacji indywidualnej, aby było możliwe wykazanie należytej staranności w przekazywaniu informacji każdemu pacjentowi. Fakt poinformowania osoby zobowiązanej do poddania się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu lub osoby, która sprawuje prawną pieczę nad taką osobą, albo opiekuna faktycznego o obowiązku poddania się szczepieniu powinien zostać odnotowany w karcie uodpornienia, książeczce szczepień, a także historii zdrowia i choroby.

Pozostałe obowiązki sprawozdawcze na płaszczyźnie współpracy z Państwową Inspekcją Sanitarną obejmują przypadki: – rozpoznania lub podejrzenia wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego – informację taką należy przekazać w ciągu 24 godzin od powzięcia podejrzenia jego wystąpienia; – rozpoznania lub podejrzenia choroby szczególnie niebezpiecznej i wy-

soce zakaźnej, stanowiącej zagrożenie dla zdrowia publicznego, lub stwierdzenia zgonu w wyniku takiej choroby – informację przekazuje się niezwłocznie.

Kolejkowe sankcje Świadczeniodawcy muszą przekazywać Narodowemu Funduszowi Zdrowia informacje dotyczące realizowanych świadczeń. Przedstawienie niezgodnych ze stanem faktycznym danych, na podstawie których dokonano płatności nienależnych środków finansowych, może stanowić przyczynę nałożenia kary w wysokości do 2% kwoty zobowiązania określonej w umowie dla danego zakresu świadczeń. Obowiązujący dotąd przepis dotyczący tej podstawy nałożenia kary zachował się w niezmienionym brzmieniu również w rozporządzeniu dotyczącym ogólnych warunków umów, które zacznie obowiązywać z dniem 1 stycznia 2016 roku.

Pewnym zmianom ulegną natomiast przepisy określające przesłanki dla nałożenia kary w przypadku niezrealizowania pozostałych obowiązków sprawozdawczych. Podmioty lecznicze mogą spodziewać się nałożenia kary za nieprzekazanie w terminie oraz zgodnie ze stanem faktycznym informacji w zakresie: – danych dotyczących list oczekujących; – informacji o pierwszym wolnym terminie udzielenia świadczenia.

Wymienione uchybienia mogą skutkować karą do 1% kwoty zobowiązania określonej w umowie dla danego zakresu świadczeń.

Nowa rzeczywistość W najbliższym czasie wejdzie w życie wiele nowych przepisów, w których mowa jest o danych dotyczących świadczeń zdrowotnych i stanu zdrowia określonych grup społecznych. Będzie to m.in. ustawa o osobach starszych oraz ustawa o zdrowiu publicznym. Biorąc pod uwagę zakres informacji dotychczas sprawozdawanych do różnych instytucji i możliwości wynikające z zastosowania systemów informatycznych, niezbędne jest zapewnienie właściwego przepływu danych pomiędzy instytucjami i ponowne wykorzystanie wiedzy już pozyskanej od podmiotów leczniczych.

W przeciwnym razie nowe przepisy spowodują dalszą biurokratyzację systemu ochrony zdrowia. 

praktyk a

Wszystko wskazuje na to, że wartość rynku aptecznego, w cenach detalicznych sprzedaży do pacjenta, osiągnie w 2015 roku 29,9 mld zł i będzie to wynik lepszy o 4,8% niż w roku ubiegłym.

Dr Jarosław Frąckowiak Prezes PharmaExpert

Liderem wartości sprzedaży w roku 2015 jest – według prognoz – sprzedaż odręczna. Wartość tego segmentu szacowana jest na prawie 12 miliardów złotych, a wzrost wartości sprzedaży w stosunku do roku 2014 wyniesie 3,4%. Ponad 11 mld złotych zapłacą pacjenci w aptekach za leki refundowane. Ten segment urośnie o 6,2%. Najmniejszą wartościowo kategorią w prognozie są leki na recepty pełnopłatne – 6,6 mld zł w 2015 roku, z dynamiką wzrostu wynoszącą aż 5,1%. Wartość refundacji wyniesie 7,9 mld zł, co oznacza wzrost o 3,6% w stosunku do roku 2014.

Rok 2016 najprawdopodobniej będzie kontynuacją trendów z poprzednich 12 miesięcy. Nadal wiodącą rolę w ob-

rotach rynku odgrywać będzie sprzedaż apteczna. W przypadku leków refundowanych, między innymi za sprawą negocjacji producentów z Ministerstwem Zdrowia, wzrost może jednak wyhamować. W roku 2015 po raz kolejny wygasają decyzje refundacyjne. Ich odnowienie wiąże się z negocjacjami, a te dotychczas prowadziły do spadku cen zbytu i co za tym idzie – obniżenia dynamiki wzrostu. Jeżeli ceny na produkty refundowane zostaną zredukowane, wówczas wszyscy gracze na rynku będą szukać metod poprawienia rentowności. Marże apteczne na leki refundowane wynoszą ok. 18%, na leki na recepty pełnopłatne – powyżej 27%, w przypadku sprzedaży odręcznej – prawie 32%. Wybór, nie tylko dla aptekarzy, będzie prosty: rozwój segmentu „nieregulowanego” jest jednoznaczny z poprawą rentowności lub z jej przywróceniem do stanu uprzedniego.

Foto: designed by freepik.com

Rekordowy rok dla rynku aptecznego

Wzrosty na rynku i nawet dość korzystne prognozy na przyszły rok nie przekładają się – i prawdopodobnie nie przełożą się – proporcjonalnie na lepszą sytuację aptek. Szacunkowy wzrost wartości sprzedaży statystycznej apteki w 2015 roku to tylko 1,1% (średni prognozowany roczny obrót – 2,06 mln zł).

Najważniejszą przyczyną takiego stanu rzeczy jest wzrost liczby aptek.

Obraz statystyczny nie odzwierciedla zróżnicowania aptek. Rynek apteczny można analitycznie dzielić na wiele sposobów. Jednym z najbardziej oczywistych jest podział pod względem obrotów. Przyjrzyjmy się krzywej koncentracji obrotów, która obrazuje koncentrację obrotów dla wszystkich aptek, aptek indywidualnych i mikrosieci oraz sieci posiadających więcej niż 5 aptek. 53% aptek w Polsce (około 7 250)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

33

praktyk a

odpowiada za 80% obrotu aptecznego na caĹ&#x201A;ym rynku. 1/100 aptek generuje 6,4% caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci obrotu, analogiczne wyniki wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; dla aptek indywidualnych i mikrosieci (7,9%), a dla aptek siecio- wych â&#x20AC;&#x201C; 5,3%.

TRENDY W SPRZEDAĹťY APTECZNEJ (LATA 2009-2015)

wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy [mld zĹ&#x201A;]

Innym, chyba najbardziej popularnym podziaĹ&#x201A;em analitycznym, jest oddzielne badanie aptek sieciowych (w tej analizie sieÄ&#x2021; zdefiniowano jako podmiot skupiajÄ&#x2026;cy 5 lub wiÄ&#x2122;cej aptek) i pozostaĹ&#x201A;ych aptek.

QSPHOP[B

13,6

100 14 X

IX

VI

II

I1

VI

14

V

VI

III

IV

I1

Ĺ&#x203A;redni obrĂłt [tys. zĹ&#x201A;]

120

XI 14 XI I1 4 I1 5 II 15 III 15 IV 15 V 15 VI 15 VI I1 5 VI II 15 IX 15

13,8

14

140

4

14,0

14

160

14

14,2

14

180

14

14,4

4

200

14

14,6

II

liczba aptek [tys.]

LICZBA APTEK (STYCZEĹ&#x192; 2014 â&#x20AC;&#x201C; WRZESIEĹ&#x192; 2015) ORAZ Ĺ&#x161;REDNI OBRĂ&#x201C;T STATYSTYCZNEJ APTEKI

Usieciowienie rynku aptecznego roĹ&#x203A;nie. W 2009 roku na rynku funkcjonowaĹ&#x201A;o ok. 150 sieci, a w 2015 liczba ta moĹźe przekroczyÄ&#x2021; nawet 350. Apteki sieciowe sÄ&#x2026; statystycznie wiÄ&#x2122;ksze niĹź pozostaĹ&#x201A;e. Ĺ&#x161;wiadczy o tym wiÄ&#x2122;ksza liczba pacjentĂłw dokonujÄ&#x2026;cych w nich zakupĂłw i wiÄ&#x2122;ksze Ĺ&#x203A;rednie obroty niĹź w pozostaĹ&#x201A;ych aptekach. Czy to oznacza, Ĺźe rynek zmierza do konsolidacji? Niekoniecznie.

Rozdrobnienie w porĂłwnaniu do innych segmentĂłw rynku jest bardzo duĹźe i roĹ&#x203A;nie, zaĹ&#x203A; spektakularne przejÄ&#x2122;cia naleĹźÄ&#x2026; do rzadkoĹ&#x203A;ci. Sieci rozwijajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w duĹźej mierze â&#x20AC;&#x17E;oddolnieâ&#x20AC;?, organicznie. Mikrosieci â&#x20AC;&#x201C; czyli podmiotĂłw skupiajÄ&#x2026;cych od 2 do 4 aptek â&#x20AC;&#x201C; jest wedĹ&#x201A;ug informacji PharmaExpert juĹź ponad 1500. Mimo, Ĺźe liczba aptek roĹ&#x203A;nie, czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; z nich siÄ&#x2122; zamyka â&#x20AC;&#x201C; nawet do 10% w ciÄ&#x2026;gu roku.

Jednak samo zamkniÄ&#x2122;cie oznacza czÄ&#x2122;sto zmiany wĹ&#x201A;ascicielskie, a nie zmianÄ&#x2122; lokalizacji. Ponadto kaĹźde nowe centrum handlowe, osiedle, wiÄ&#x2122;ksza ulica jest miejscem, w ktĂłrym z duĹźym prawdopodobieĹ&#x201E;stwem powstanie apteka.

KRZYWA KONCENTRACJI DLA CAĹ OĹ&#x161;CI OBROTU APTECZNEGO â&#x20AC;&#x201C; WSZYSTKIE APTEKI, APTEKI INDYWIDUALNE I SIECIOWE

53/80

1/100 = 7,9%

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

1/100 = 5,3%

wszystkie apteki

34

1/100 = 6,4%

53/80

57/80

apteki indywidualne

apteki sieciowe

praktyk a

ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTEKACH SIECIOWYCH I NIESIECIOWYCH apteki sieciowe apteki niesieciowe

liczba pacjentów

Kontakt z autorem: jaroslaw.frackowiak@pharmaexpert.pl Wszystkie dane wykorzystane w artykule – na podstawie analiz informacji z ogólnopolskiego, reprezentatywnego panelu aptek.

*9

**

7*

*

7*

7*

7

*7

***

*

**

9*

9* *

*9

9

**

7*

*

7*

7*

7

***

*7

**

*

OBRÓT STATYSTYCZNEJ APTEKI W PODZIALE NA APTEKI SIECIOWE I NIESIECIOWE

Rok 2016 na pewno będzie oznaczał kontynuację trendu rozwoju afiliacji aptecznych – od sieci począwszy, a na afiliacjach „na chwilę” skończywszy. Nie bardzo też widać możliwości uruchomienia procesów, które spowodowałyby znaczącą konsolidację rynku sieciowego. Za to apteki – każdego typu – będą musiały poradzić sobie z rosnącą liczebnie konkurencją, która oznaczać może stagnację lub nawet regres wartości obrótów. Liczba pacjentów nie rośnie, a marże apteczne spadają.

apteki sieciowe apteki niesieciowe

*9

**

7*

*

7*

7*

7

*7

***

**

*

*

9*

9*

*9

9

**

7*

*

7*

7*

7

*7

***

*

ANALIZA ZMIAN MARŻY APTECZNEJ W CENIE ZAKUPU (WRZESIEŃ 2012 – WRZESIEŃ 2015) całość obrotu aptecznego recepty refundowane

recepty pełnopłatne sprzedaż odręczna

marża apteczna [%]

Z jakimi zmianami musi się liczyć rynek farmaceutyczny w 2016 i kolejnych latach? Oczywiście wielką niewiadomą są zmiany legislacyjne. Już dziś wiadomo, że czeka nas e-recepta, wdrożenie dziennego raportowania w Zintegrowanym Systemie Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi, z kolei w odleglejszej perspektywie – wdrożenie dyrektywy fałszywkowej. 

**

Usieciowienie stało się bardzo medialnym tematem i często nie dostrzega się innych, trudniejszych do uchwycenia trendów na rynku aptecznym. Coraz więcej aptek wchodzi w „afiliacje”. Afiliacjami nazywamy tu każdą możliwą formę organizowania się aptek. Rozwijają się programy franczyzowe, a najwięksi franczyzodawcy mają już po ponad 300 aptek. Rosnącą popularnością cieszą się programy hurtowni dla aptek, w ramach których apteki mogą otrzymać narzędzia do zarządzania, podobne do tych, którymi dysponują aktualnie wyłącznie sieci apteczne. W końcu istnieją na rynku mniej lub bardziej formalne grupy zakupowe i inne formy afiliacji powoływane głównie do zwiększenia siły przetargowej przy zakupie asortymentu.

średni obrót [tys. zł]

»���� 53% aptek ��������������� w Polsce odpowiada za 80% obrotu aptecznego na całym rynku.«

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

35

praktyk a

Foto: designed by freepik.com

Digital technology: how it can help towards healthy living Digital technologies can help to bring about better health, along with better and safer care for patients. Europe can make more and better use of information technology so that people of every age can improve how they manage their health and quality of life.

36

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

Andrus Ansip Vice-President of the European Commission Digital Single Market

For some years, we have known that Europeans are living longer than they used to. While this is great for every one of us, ageing is still one of the greatest social

praktyk a

and economic challenges of the 21st century. By 2025, more than 20% of Europeans will be aged 65 or over, with an especially rapid rise expected in the over-80s bracket. Since older people have different healthcare needs, national health systems will have to adapt so they can provide adequate and affordable care.

At the same time, they have to keep up with the latest advances in medicine and stay financially sustainable. That is not such an easy balance to achieve, because the costs of health and social care are already a major component of public spending in most EU countries. This bill is only going to get higher.

can be applied in healthcare have already proven to be useful across a wide range of other services. In Estonia, for example, the healthcare system has been transformed by technology. Just a couple of examples: - e-prescriptions that not only remove the need for paperwork in hospitals and pharmacies but also give a better overview of prescribed medicines and help analyse use, adherence and trends.

Nearly all prescriptions are now issued electronically; - the electronic health record that integrates data from different healthcare providers to create a common record for each patient.

To me, it seems obvious that we could make more and better use of information technology so that Europeans of every age can improve how they manage their health and quality of life, in any place. Healthcare in Europe lags a long way behind virtually every other sector in implementing IT. But it is also clear that IT applications can revolutionise and improve how we take care of ourselves. Also, many of the IT answers that

Everyone in Estonia benefits from the convenience, access and cash savings – doctors, patients, hospitals, the government. So a national eHealth system is certainly achievable and this has already been demonstrated in other EU countries and regions. But to date, the potential of eHealth in the EU’s single market is not being fully realised. One reason for this is a lack of technical compatibility and common standards, especially since

» � W�e������������������ could make more and better use of information technology so that Europeans of every age can improve how they manage their health and quality of life.«

more and more people, health products and services are crossing EU borders in an expanding market where different eHealth systems should be able to talk to and understand each other. The result is that we have a splintered market in healthcare across the European Union. That means more cost, as well as slow uptake by public authorities and people alike.

One specific part of eHealth is mobile heath, or mHealth, which covers medical and public health practices enabled by mobile communication devices. There is huge potential for innovation here, and the global mHealth market is growing rapidly, providing a major opportunity for European business. Two years ago, it was estimated at $6.3 billion. It is expected to triple by 2018. Increasingly, people use their mobile devices rather than a desktop computer to access online content. Even so, when it comes to health apps, take-up is still limited and the data collected is not yet being regularly incorporated into healthcare and prevention.

Last year, we opened a public consultation on mHealth to explore how people, health systems and industry could make more out of this booming market, to identify the challenges and best ways to overcome them. Among those mentioned most often were data protection, patient safety, the legal environment, cybersecurity and ease of market access by web entrepreneurs. The initiatives planned under our Digital Single Market strategy will help to solve many of these issues. Coordinating digital standards across sectors is one of its main objectives, for example. We are also considering other ways to move forward; we have already started paving the way for an industryled code of conduct for mHealth apps to ensure that the data they collect is secure and that personal data is protected.

Digital technologies can help to bring about better health, along with better and safer care for patients. They can help health and care systems to improve their efficiency and effectiveness. They also constitute a promising growth market for EU industry, creating jobs and economic growth by combining the ICT, medical devices, pharmaceuticals, biotechnology and healthcare sectors. Most importantly, they can help millions of Europeans to improve their health and quality of life. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

37

Foto: World Health Summit 2015

praktyk a

We have to face new challenges Dr Margaret Chan, Director-General of the World Health Organization, said at the World Health Summit: “The globalized marketing of unhealthy products respects no borders”. Read the full speech.

The world has changed dramatically since the start of this century, when the Millennium Development Goals became the focus of international efforts to reduce human misery. At that time, human misery was thought to have a discrete set of principal causes, like poverty, hunger, poor water and sanitation, several infectious diseases, and lack of essential care during pregnancy, childbirth, and childhood. The results of that focus, and all the energy, resources, and innovations it unleashed, exceeded the wildest dreams of many. It demonstrated the power of international solidarity and brought out the best in human nature.

Maternal and child mortality fell at the fastest rate in history, with some of the sharpest drops recorded in sub-Saharan Africa. Each day, 17,000 fewer children die than in 1990. AIDS reached a tipping point in 2014 when the number of people newly receiving antiretroviral therapy surpassed the number of new infections. Since the start of the century, an

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

estimated 37 million lives were saved by effective diagnosis and treatment of tuberculosis. Over the same period, deaths from malaria declined by 60%. An estimated 6.2 million lives, mainly in young African children, were saved.

Drug donations by the pharmaceutical industry allowed WHO to reach more than 800 million people each year with preventive therapy for river blindness, lymphatic filariasis, schistosomiasis, and other neglected topical diseases. These are ancient, debilitating diseases that anchor more than a billion people in poverty. By reaching so many millions, we are paving the way for a mass exodus from poverty. […] If we believe in poverty reduction, we must address these neglected diseases. I also thank the private sector for providing preventive medicines at no cost. This is how public-private partnerships work at their best. […]

Since the start of this century, newer threats to health have gained prominence. Like the other problems that cloud

humanity’s prospects for a sustainable future, these newer threats to health are much bigger and more complex than the problems that dominated the health agenda 15 years ago. All around the world, health is being shaped by the same powerful forces, like population ageing, rapid urbanization, and the globalized marketing of unhealthy products. Under the pressure of these forces, chronic noncommunicable diseases have overtaken infectious diseases as the world’s biggest killers. This shift in the disease burden has profound implications. It challenges the very way socioeconomic progress is defined.

Beginning in the 19th century, improvements in hygiene and living conditions were followed by vast improvements in health status and life-expectancy. These environmental improvements aided the control of infectious diseases, totally vanquishing many major killers from modern societies. Today, the tables are turned. Instead of diseases vanishing as living conditions improve, socioeconomic progress is actually creating the conditions that favour the rise of noncommunicable diseases (NCDs). Economic growth, modernization, and urbanization have opened wide the entry

praktyk a

point for the spread of unhealthy lifestyles.

The world is ill-prepared to cope with NCDs. Few health systems were built to manage chronic if not life-long conditions. Even fewer doctors were trained to prevent them. And even fewer governments can afford to treat them. In some countries, the costs of treating diabetes alone absorb from 25% to 50% of the entire health budget. As a recent Lancet Oncology Commission concluded, the costs of cancer therapy are becoming unaffordable, even for the wealthiest countries in the world. Many newly approved cancer drugs cost more than $120,000 per person per year.

The climate is changing. WHO’s recent estimate that air pollution kills around 7 million people each year has finally given health a place in debates about the consequences of climate change. Worldwide, this past July was the hottest since at least 1880, when records began. This year’s thousands of deaths associated with heat waves in India and Pakistan provide further headline evidence of the health effects of extreme weather events.

Antimicrobial resistance has become a major health and medical crisis. If current trends continue, this will mean the end of modern medicine as we know it.

WHO warmly welcomes the G7 health ministers declaration and the commitment it makes to address this crisis in all its multiple dimensions.

No one working in public health should underestimate the challenges that lie ahead. These newer threats to health do not neatly fit the biomedical model that has historically guided public health responses. Their root causes lie outside the traditional domain of public health.

The health sector acting alone cannot protect children from the marketing of unhealthy foods and beverages, persuade countries to reduce their greenhouse gas

emissions, or get industrialized food producers to reduce their massive use of antibiotics. The newer threats to health also lie beyond the traditional domain of sovereign nations accustomed to governing what happens in their territories. In a world of radically increased interdependence, all are transboundary threats.

The globalized marketing of unhealthy products respects no borders. By definition, a changing climate affects the entire planet. As sharply illustrated by malaria, tuberculosis, and bacteria carrying the NDM-1 enzyme, drug-resistant pathogens are notorious globe-trotters. They travel well in infected air passengers and through global trade in food. In addition, the growth of medical tourism has accelerated the international spread of hospital-acquired infections that are frequently resistant to multiple drugs.

We face other challenges. The poverty map has changed. Today, 70% of the world’s poor live in middle-income countries. This is a game-changing statistic.

Growth in GDP has long been the yardstick for measuring national progress. If the economy is doing well, where is the incentive to invest in equitable health care? The world does not need any more rich countries full of poor people.

Our world is profoundly interconnected and this, too, has consequences. The refugee crisis in Europe shattered the notion that wars in faraway lands will stay remote. The Ebola outbreak shattered the notion that a disease of poor African nations will have no consequences elsewhere. In the most dramatic and tragic way possible, the Ebola outbreak focused international attention on the need to invest in health systems, especially in fragile and vulnerable states. […]

As noted, the goal is to build resilient and sustainable health systems that offer quality, comprehensive care and aim to progressively achieve universal health coverage. The attention given to

» ��������������������� Air pollution kills around 7 million people each year.« health systems is a most welcome focus that was not present when the Millennium Development Goals were agreed 15 years ago.

The global health initiatives that brought such spectacular results did so largely through the delivery of commodities, like bednets, vaccines, and cocktails of medicine. Confronted with weak health systems, the initiatives often built their own parallel systems for procurement, delivery, financial management, and reporting. Fortunately, many development partners now recognize that virtually all health targets on the new development agenda need a well-functioning and inclusive health system to achieve sustainable results.

Last month, 267 prominent economists from 44 countries published a declaration in the Lancet. That declaration called on global leaders to prioritize a pro-poor pathway to universal health coverage (UHC) as an essential pillar of sustainable development.

The economic arguments for doing so are compelling. UHC transforms livelihoods as well as lives, and works as a poverty-reduction strategy. The economic benefits of investing in UHC are estimated to be more than ten times greater than the costs. The evidence is now overwhelming that providing quality health services free at the point of delivery helps end poverty, boosts growth, and saves lives. UHC cushions shocks on communities when crises occur, whether these arise from a changing climate or a runaway virus. Under normal conditions, UHC builds cohesive and stable societies and underpins economic productivity.

These are valued assets for every country in the world.� 

» ��������������������� Many newly approved cancer drugs cost more than $120,000 per person per year.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

39

o p ini e

Foto: designed by freepik.com

Prywatna czy publiczna?

Premier Beata Szydło zapowiedziała w exposé szereg zmian w polskim systemie opieki zdrowotnej.

Marek Kubicki Falck Medycyna

Choć nie znamy jeszcze wszystkich szczegółów, to z pewnością rozdzielenie prywatnej opieki zdrowotnej od publicznej jak i deekonomizacja zostały wyraźnie zaznaczone: „dotychczasowy model organizacji i finansowania służby zdrowia nie sprawdził się. Prowadził do daleko idącej ekonomizacji, do zmiany funkcji lekarza. Pacjent nie może być pozycją w bilansie, lekarz – księgowym, a szpital

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

– przedsiębiorstwem”, „każdy obywatel musi czuć się bezpiecznie, jeśli chodzi o pomoc medyczną. Ma wiedzieć, że opieka medyczna jest bezpłatna. Nie jesteśmy przeciwni prywatnej ochronie zdrowia. Jednak, podkreślam, tę sferę trzeba wyraźnie oddzielić od publicznej służby zdrowia”.

Czy jednak faktycznie – patrząc na doświadczenia historyczne – takie podejście do prowadzenia opieki medycznej, o ile nie zostaną uwzględnione dodatkowe elementy gwarantujące jakość świadczeń, wpłynie na poprawę opieki zdrowotnej?

Szpital Szpitale sprywatyzowane w Polsce to przede wszystkim placówki powiatowe, których – z różnych względów – samo-

rząd lokalny nie chciał albo nie radził sobie z ich prowadzeniem. W większości przypadków zadłużone lub wymagające istotnych inwestycji. Często prywatyzacja nie spowodowała istotnego wzrostu jakości ani jej spadku. Oszczędności właściciela prywatnego dotyczyły przede wszystkim wynagrodzeń, w tym głównie wynagrodzeń rozrośniętego personelu „szarego”, czyli administracji, funkcji pomocniczych. Outsourcing dotyczył sprzątania, wyżywienia. Czasami zmniejszała się obsada lekarska, choć w ograniczonym zakresie ze względu na warunki kontraktowania. Statystycznie koszt wynagrodzeń do ogólnego przychodu spadał z 80% w szpitalu publicznym do 50–60% w szpitalu sprywatyzowanym. Z reguły wzrastała dobowa stawka na wyżywienie i procent przy-

o p ini e

chodu wydawany na leki. Ze względu na inwestycje w sprzęt, czas oczekiwania na diagnostykę, zabieg, a tym samym pobyt w szpitalu skracał się. Szpitale prywatne mają statystycznie 1–2 dni krótsze pobyty pacjentów na oddziale, co także wpływa na efektywność leczenia.

Zysk w większości przypadków jest reinwestowany, przeznaczany na wzrost jakości świadczeń. Szpital prywatny jak i publiczny dostają taką samą ilość pieniędzy od płatnika, ale czynniki ekonomiczne motywują do inwestycji bardziej właściciela szpitala prywatnego, a nie publicznego. Zależny od radnych dyrektor publicznego szpitala powiatowego może – i wielokrotnie tak robi – ulegać naciskom politycznym na tworzenie kolejnych, nikomu niepotrzebnych etatów, a nie efektywniejsze leczenie. W przypadku strajku lub presji ze strony lekarzy i pielęgniarek po prostu podnosi pensje i zadłuża szpital. Oczywiście nie jest tak, że każdy szpital prywatny jest lepszy od publicznego. Jest bardzo dużo doskonale zarządzanych szpitali publicznych. Jednak samo ograniczenie przepływu funduszy publicznych do jednostek publicznych nie sprawi automatycznie, że większa ilość środków zostanie przeznaczona na leczenie.

zabezpieczenie medyczne, posiadanie pełnej diagnostyki itd. może skutecznie – i zgodnie z prawem – sprawić, że przy najbliższej kontraktacji właścicielem większości umów będą szpitale publiczne, a nie prywatne, czy publiczne mniejsze przychodnie.

Jednak samo przesunięcie do dużych jednostek publicznych, bez zmian w strukturze finansowania, także nie wpłynie na wzrost jakości świadczeń.

Przecież dzisiaj zarówno publiczny, jak i prywatny świadczeniodawca dostaje taką samą wycenę świadczeń, zatrudnia tych samych lekarzy. Oszczędności wynikają przede wszystkim z różnic w czynszu, personelu pomocniczym, czy innych elementów nie mających bezpośredniego wpływu na dostępność bądź jakość świadczeń.

Wpływ na rynek Jak zapowiadane zmiany wpłyną na rynek usług medycznych w Polsce? Z pewnością najgorzej wyjdą na tym spółki zajmujące się zarządzaniem prywatnymi szpitalami – EMC Instytut Medyczny, Grupa Know How, Szpitale Polskie.

W niewielkim stopniu może to wpłynąć na przychody z działalności szpitalnej w Medicoverze czy Enel-Me-

dzie. Pod znakiem zapytania stawia to też plany budowy nowego szpitala przez LUX MED, jak i strategię Life Healthcare, które po kupieniu Scanmedu, wspólnie z Medicoverem miało inwestować szerzej w szpitale.

Hasło o upaństwowieniu Ratownictwa może zaszkodzić części przychodów w Falcku. Ewentualne zmniejszanie kontraktów NFZ dla prywatnych świadczeniodawców może dotknąć Polmed, Scanmed oraz w niewielkim stopniu LUX MED (część Medycyny Rodzinnej). Być może zmiany odbiją się też na jednostkach specjalizujących się w kardiologii i okulistyce.

Wielką niewiadomą jest wpływ zmian na wiele mniejszych prywatnych przychodni czy centrów medycznych. Z pewnością kontraktacja na przyszły rok zostanie zmieniona. Jednak czy zostaną wprowadzone kolejne aneksy, zmiany faworyzujące jednostki publiczne, czy szpitale? Być może czeka nas likwidacja NFZ-u i jeszcze dalej idące reformy kontraktacji? Wciąż za wcześnie, aby o tym wyrokować. Niewątpliwie jednak wszyscy prywatni właściciele spółek medycznych z niepokojem i uwagą będą przyglądać się kolejnym posiedzeniom sejmowym i decyzjom rządu. 

POZ Duże publiczne POZ-y, liczące po kilkadziesiąt tysięcy osób, zostały tylko w Warszawie. Poza stolicą niesprywatyzowane zostały jedynie niewielkie ośrodki gminne. Patrząc na siłę Porozumienia Zielonogórskiego i lekarzy POZ, przy dotychczasowych negocjacjach z rządem, ministerstwem, czy NFZ trudno sobie wyobrazić, aby była możliwa reprywatyzacja POZ-ów. Zwłaszcza, że liczba lekarzy rodzinnych, jak i średnia ich wieku (powyżej 50 lat) sprawia, że wszelkie naciski na lekarzy prowadzących prywatne praktyki sprawiłyby, że przeszliby oni na emeryturę, zrezygnowali z prowadzenia działalności bądź udali się do pracy u prywatnego pracodawcy w przychodni w charakterze lekarza internisty lub pediatry, opcjonalnie decydując się na prowadzenie prywatnej praktyki.

AOS Możliwość przesunięcia środków publicznych od prywatnego świadczeniodawcy do świadczeniodawcy publicznego istnieje przede wszystkim w tym sektorze. Wprowadzenie zmian w kontraktowaniu i dopisanie takich warunków rankingujących, jak 24-godzinne

» Samo ������������������������������������ faworyzowanie placówek publicznych przy kontraktowaniu nie poprawi jakości i dostępności świadczeń.�« Foto: designed by freepik.com

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

41

o p ini e

Foto: designed by freepik.com

Lekarz cyfrowo wykluczony Wraz z postępującą digitalizacją ochrony zdrowia, kompetencje cyfrowe lekarzy stają się nierozłączną częścią wykonywania zawodu.

Komputer przejmuje rolę kartoteki medycznej oraz narzędzia komunikacji z pacjentem, jest źródłem zdobywania fachowej wiedzy i kluczem do informacji. Obojętność w stosunku do narzędzi IT i Internetu oznacza spychanie się w izolację w postaci wykluczenia cyfrowego.

42

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

Anna Ginał Rzecznik Prasowy, Uniwersyteckie Centrum Okulistyki i Onkologii w Katowicach

Mija prawie ćwierć wieku odkąd w Polsce pojawił się Internet. Początkowo dostępny głównie dla naukowców i studentów, stopniowo stawał się częścią życia coraz większej liczby gospodarstw domowych, firm i instytucji. Obecnie, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, dostęp do Internetu jest standardem w prawie 75% polskich domów.

o p ini e

Z jednej strony jest to powód do dumy i realizacja zapowiedzi amerykańskiego socjologa i badacza mediów Douglasa Rushkoffa, który twierdził, że „albo będziemy programowali, albo zostaniemy zaprogramowani”, z drugiej jednak strony 25% domów w naszym kraju jest pozbawionych dostępu do sieci. Z danych Diagnozy Społecznej 2011 „Polacy w Internecie 2011” wynika, że o ile odsetek osób korzystających z Internetu w przedziale wiekowym 16– 24 lata wynosi aż 93%, to wśród osób w wieku 65+ jest to zaledwie 10%. Wraz z wiekiem maleje liczba osób posiadających dostęp do globalnej sieci. Kto korzysta z Internetu najrzadziej? Raport Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji nie pozostawia wątpliwości: jest to osoba w wieku 55+, z najwyżej średnim wykształceniem, która mieszka na wsi lub w niewielkim mieście i osiąga przeciętne lub niskie dochody.

Gdzie w tych statystykach znajdują się lekarze? Kryteria określające najbardziej wykluczonych cyfrowo zdają się przecież kompletnie nie dotyczyć tej grupy zawodowej. Nic bardziej mylnego. Osoba z tytułem profesora medycyny, uznanym dorobkiem naukowym i pozycją na arenie międzynarodowej, która w zasadzie nigdy nie korzystała z poczty elektronicznej? To żadna nadzwyczajna sytuacja. Podobnych przykładów w naszych medycznych realiach można przytoczyć więcej. Doktor habilitowany, wysokiej klasy specjalista, na propozycję założenia własnej strony internetowej z formularzem kontaktowym dla pacjentów odpowiada obojętnością. Stanowi to swoisty paradoks – wysoki stopień naukowy nie musi iść

» � Ź�ródłem ������������������� wykluczenia cyfrowego może być wiek albo brak świadomości korzyści tkwiących w rozwiązaniach IT.« w parze z umiejętnościami cyfrowymi.

Przedstawiciele branży informatycznej, zajmujący się wdrażaniem systemów IT w ochronie zdrowia, zaznaczają, że o ile młodzi lekarze (w wieku około 30–35 lat) zasadniczo nie mają problemów z obsługą programów komputerowych, to przedstawicielom nieco starszego pokolenia przychodzi to czasem z trudem, a opór przed rozwiązaniami cyfrowymi jest znacznie większy. Wynika to najprawdopodobniej z faktu, iż nauka medycyny i początki praktyki lekarskiej przypadły na lata „bezcyfrowe” i wdrażane zmiany mogą wydawać się zbędne.

Na drugim biegunie są lekarze, którzy świetnie czują się w Internecie i sprawnie wykorzystują jego potencjał.

Dobrym przykładem jest dr Łukasz Kołtowski. Znaczną część internetowej aktywności lekarz poświęca na prezentowanie narzędzi komunikacji ułatwiających kontakt z pacjentem, technologii podnoszących efektywność pracy. To, jak sprawnie porusza się w Internecie, pokazuje, jak wielka jest „cyfrowa przepaść” pomiędzy pokoleniami lekarzy, którzy dorastali i kształcili się już

w epoce Internetu, a tymi, którzy po raz pierwszy zetknęli się z globalną siecią zdecydowanie później.

– Kiedy najczęściej lekarz skłania się do założenia własnej strony internetowej? Kiedy drugi specjalista z tego samego zakresu, działający w niewielkiej odległości, właśnie ją sobie stworzył!

Przy czym oboje mają gabinety pełne pacjentów – twierdzi Ewa Borek z Fundacji „MY Pacjenci”. Dr Michał Feldman, psychiatra i współtwórca Konsylium24, traktuje Internet jako idealne narzędzie komunikacji z innymi specjalistami, ale także jako sposób na budowanie własnego wizerunku. Zachęca, aby założyć drugi, stricte „medyczny” profil, przykładowo na Facebooku, rezygnując z prywatnych zdjęć i wpisów osobistych na rzecz komentarzy na temat najnowszych doniesień naukowych, sytuacji w ochronie zdrowia itp. Jak podsumowuje dr Feldman, wciąż można spotkać medyków, którzy funkcjonują niejako „obok” wirtualnej rzeczywistości: (…) machają na to wszystko ręką. Mówią, że to nieważne. Nie mają pojęcia, jak bardzo się mylą…

Wiek nie zawsze jest regułą. Decydującym czynnikiem jest samo zainteresowanie i świadomość potencjalnych korzyści, otwartość na innowacje. Dobrym przykładem są pielęgniarki w starszym wieku, których entuzjazm i determinacja potrafią być tak duże, że ostatecznie to one, a nie młodsze koleżanki, lepiej orientują się w tym, jak poruszać się po szpitalnym systemie IT. Chcą się szkolić, bo wiedzą, że kompetencje cyfrowe mogą zadecydować o ich pozycji zawodowej w przyszłości. 

reklama

DLA PACJENTÓW ORAZ LEKARZY. PRAKTYCZNE I SPRAWDZONE

APLIKACJE ZDROWOTNE BEZPŁATNY RAPORT SZCZEGÓŁY JUŻ WKRÓTCE NA ŁAMACH CZASOPISMA OSOZ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

43

o p ini e

Foto: designed by freepik.com

Kable i serwery, czyli e-zdrowie w Polsce Jak naprawdę wygląda rozwój e-zdrowia w naszym kraju? Czas na rachunek sumienia i szczerą ocenę sytuacji.

Natalia Matuszak, Mateusz Lichoń, Marcin Kautsch

W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o stan rozwoju IT w ochronie zdrowia, dokonaliśmy analizy zamówień publicznych dotyczących e-zdrowia w la-

44

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

tach 2009–2015. Przeszukaliśmy zasoby Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej (Tenders Electronic Daily, TED), Biuletynu Informacji Publicznej (BIP), Bazy Zamówień Przetargowych (bzp.pl) oraz portalu przetargi.egospodarka.pl, używając haseł „ezdrowie”, „e-rejestracja” i „e-usługi”. Łącznie znalezionych zostało 227 przetargów, które dotyczyły usług i dostaw, w minimalnym zaś stopniu – robót budowlanych. Aż w 20% przypadków dostarczano wyłącznie podstawowe opro-

gramowanie czy sprzęt IT, jak komputery lub serwery. Wniosek: jesteśmy na etapie cyfryzacji systemu, a nie dostarczania usług e-zdrowia. Liczne unieważnienia pociągające za sobą powtórzenia (14% przetargów), zmiany terminów i poprawki w opisach zamówień każą sądzić, że szpitale nie są w stanie poradzić sobie z formułowaniem własnych potrzeb w zakresie technologii teleinformatycznych.

Istotna jest także analiza firm, które te przetargi wygrywały. Blisko 30%

o p ini e

przetargów, które można uznać za zakupy e-zdrowia, wygrywały trzy największe na rynku firmy. Pozostałe 102 przetargi realizowane były przez 92 firmy, w 20 przypadkach występujące jako konsorcja. Wiele z nich dostarczyło podstawową infrastrukturę i licencje na gotowe oprogramowanie. Przewaga małych, lokalnych firm, a przede wszystkim zamówień na podstawową infrastrukturę (którą trudno zaliczyć do rozwiązań z zakresu e-zdrowia) potwierdza tezę, że rozwój e-zdrowia w Polsce jest znacznie opóźniony, a samo słowo „e-zdrowie” – wielokrotnie nadużywane. Według Komisji Europejskiej, ochrona zdrowia nadal w skąpym zakresie korzysta z technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Opóźnienie w stosunku do innych branż wynosi nawet 10 lat.

Analiza dokumentów pokazała, że nie mamy nawet własnej definicji e-zdrowia.

Pozostaje przypomnieć zaproponowaną przez Komisję Europejską. „E-zdrowie” to: – narzędzia i usługi wykorzystujące technologie informacyjne i komunikacyjne (TIK), które mogą ulepszyć profilaktykę, diagnostykę, leczenie, monitorowanie i zarządzanie; – pomaga całemu społeczeństwu poprzez ulepszenie dostępu do usług opieki zdrowotnej i poprawę ich jakości oraz zwiększenie efektywności całego sektora zdrowia; – obejmuje wymianę informacji oraz danych między pacjentami i podmiotami

» Projekty e-zdrowia w sektorze publicznym to nadal rzadkość, a te już realizowane są takie tylko z nazwy.« świadczącymi usługi zdrowotne, szpitalami, pracownikami służby zdrowia oraz podmiotami odpowiedzialnymi za sieci informacyjne; elektroniczne rejestry medyczne; usługi w zakresie telemedycyny; przenośne urządzenia do monitorowania pacjentów, oprogramowanie do opracowywania harmonogramów, roboty wykorzystywane w chirurgii i badania podstawowe w zakresie wirtualnego modelu fizjologii człowieka.”

E-zdrowie w naszym kraju utożsamiane jest najczęściej z cyfryzacją oraz możliwością załatwiania spraw administracyjnych przez Internet. Takie zawężenie interpretacyjne powinno wzbudzać niepokój. Projekty Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia mają spore opóźnienia, a wielkie zapowiedzi o wsparciu rozwoju technologii informacyjno-telekomunikacyjnych pozostają w sferze deklaracji. Choć należy przyznać, że ostatnio pojawiły się iskierki nadziei, choćby w postaci prawnego uregulowania usług telemedycznych.

Inną barierą jest stosowany przez NFZ sposób zakupu usług zdrowotnych oparty o procedury, a nie efekty zdrowot-

ne. W tej chwili jedynymi teleusługami jest zdalny opis zdjęć radiologicznych, choć i tutaj słowo „e-zdrowie” to przerost formy nad treścią.

Pozostaje mieć nadzieję, że rozwój technologii, rosnące potrzeby i oczekiwania pacjentów, kurczące się zasoby oraz presja ze strony rynku prywatnego (gdzie tego typu usługi nie napotykają na biurokratyczne bariery) wymuszą rozwój e-zdrowia w sektorze publicznym. Niestety, dotychczasowe e-projekty najczęściej ograniczały się do uzupełniania podstawowej infrastruktury informatycznej, jak serwery, okablowanie, komputery i niezbędnego oprogramowania. Postęp w informatyzacji ochrony zdrowia oczywiście cieszy, ale czy nie jest to trochę radość przez łzy? 

Na łamach czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia systematycznie prezentujemy postępy realizacji projektu EPP-eHealth oraz kluczowe wnioski. EPP-eHealth jest finansowany przez Komisję Europejską w ramach projektu Horyzont 2020.

reklama

INTERAKCJE

LEKÓW Z ŻYWNOŚCIĄ Grupa ekspertów Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia opracowała nowatorską bazę interakcji leków z żywnością. Dowiedz się, jakich pokarmów i napojów należy unikać, zażywając leki. Poznaj praktyczne wskazówki dla bezpiecznej farmakoterapii.

KONTROLUJ INTERAKCJE ON-LINE. Skorzystaj z wyszukiwarki leków na portalu OSOZ lub załóż Indywidualne Kontro Zdrowotne z automatycznym mechanizmem nadzorowania interakcji.

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

WWW.OSOZ.PL Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

45

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia.

OGÓŁEM

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W październiku W ODNIESIENIU DO września

63 806 zł

70 223 zł

3 587 zł

4 571 zł

1 286 zł

1 296 zł

wrzesień

październik

wrzesień

październik

wrzesień

październik

10,1%

+984 zł

+6 417 zł

27,4%

+10 zł

0,8%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2015 (PROGNOZA) I 2014

740 305 zł

780 197 zł

35 003 zł

40 380 zł

18 380 zł

18 076 zł

2014

2015

2014

2015

2014

2015

+39 892 zł

5,4%

+5 377 zł

15,4%

-304 zł

-1,7%

październik WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 58 050 zł Świętokrzyskie 62 138 zł Kujawsko-Pomorskie 62 588 zł

Świętokrzyskie 3 409 zł Opolskie 3 513 zł Kujawsko-Pomorskie 3 874 zł

Opolskie 732 zł Kujawsko-Pomorskie 826 zł Świętokrzyskie 902 zł

Podlaskie 77 706 zł Dolnośląskie 78 488 zł Mazowieckie 83 493 zł

Dolnośląskie 5 039 zł Podkarpackie 5 132 zł Mazowieckie 5 710 zł

Pomorskie 1 247 zł Mazowieckie 1 355 zł Podkarpackie 2 106 zł

PROGNOZA 2015 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 628 648 zł Kujawko-Pomorskie 673 500 zł Świętokrzyskie 690 683 zł

Świętokrzyskie 29 739 zł Warmińsko-Mazurskie 32 998 zł Opolskie 33 113 zł

Opolskie 12 326 zł Warmińsko-Mazurskie 12 506 zł Kujawsko-Pomorskie 13 378 zł

Podlaskie 851 623 zł Dolnośląskie 894 003 zł Mazowieckie 938 485 zł

Małopolskie 43 815 zł Dolnośląskie 46 464 zł Mazowieckie 51 478 zł

Dolnośląskie 20 663 zł Mazowieckie 23 301 zł Podkarpackie 25 575 zł

październik WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Lubelskie –32 zł Świętokrzyskie –13 zł Wielkopolskie –9 zł

Zachodniopomorskie 7 872 zł Warmińsko-Mazurskie 9 318 zł Podlaskie 10 264 zł

Śląskie 1 134 zł Małopolskie 1 199 zł Mazowieckie 1 270 zł

Podlaskie 63 zł Podkarpackie 65 zł Warmiński-Mazurskie 109 zł

zestawienie KOSZTY W październiku W OSTATNICH LATACH

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

46

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Październik rozpoczyna okres gwałtownych wzrostów ogólnych kosztów leczenia.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

47

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia grypy i przeziębienia osiągnęły jeden z najwyższych w roku poziomów.«

koszty, tys. zł

48

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty alergii są jeszcze niskie, ale w listopadzie i grudniu prawdopodobnie wzrosną.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

49

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Struktura dystrybucji leków październik | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO września

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

17,07 zł

25,69%

185,5 tys. zł

3810

+16,5 tys. zł

+320

+0,05%

VI

VII

VIII

IX

-0,42%

X

VI

VII

VIII

+0,26 zł

PROGNOZA NA

styczeń

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót w statystycznej aptece w październiku 2015 roku wyniósł 185,5 tys. zł. W porównaniu ze średnim obrotem wypracowanym we wrześniu była to wartość większa o 16,5 tys. zł (wzrost o 9,8%). Wartość refundacji osiągnęła 47,9 tys. zł i stanowiła 25,8% obrotu statystycznej apteki. Cały rynek farmaceutyczny zamknął się wartością 2,7 mld zł. Jest to kwota o 246,6 mln zł większa (wzrost o 10,1%) w stosunku do września 2015 roku oraz o 146,1 mln zł (wzrost o 5,7%) większa w stosunku do października ubiegłego roku.

Prognozujemy, że średni obrót apteczny w 2015 roku będzie o 1,3% (27,5 tys. zł) większy niż w ubiegłym roku i wyniesie 2,07 mln zł. Z kwoty tej 26,4%, tj.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

VI

suplementy INNE

VII

VIII

59,15% 22,60% 8,96% 9,29%

IX

X

VI

VII

VIII

IX

X

POZIOM REFUNDACJI

25,8% -0,48%

„W grudniu spodziewamy się zwiększonej liczby zachorowań na grypę i przeziębienie. Sytuacja taka będzie się utrzymywała w kolejnych zimowych miesiącach. W okresie przedświątecznym wzrośnie również sprzedaż preparatów OTC wspomagających kondycję organizmu. Pociągnie to za sobą wzmożony ruch w aptekach oraz zwiększenie obrotu w statystycznej aptece. Po grudniowych wzrostach, w styczniu zmaleje większość wskaźników, w tym obrót oraz liczba klientów.”

Aneta Szczypek Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

50

X

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

48,69 zł

IX

546,9 tys. zł (2,9 tys. zł więcej niż w roku 2014), będzie stanowiła wartość refundacji. Rynek farmaceutyczny w 2015 roku osiągnie wartość 29,9 mld zł, co oznacza wzrost o 1,44 mln zł (5,1%) w stosunku do roku 2014 oraz wzrost o 2,18 mln zł (7,9%) w stosunku do roku 2013.

W październiku we wszystkich grupach sprzedażowych zanotowaliśmy znaczny wzrost wartości sprzedaży w stosunku do września 2015 roku. Wartość sprzedaży odręcznej w statystycznej aptece wyniosła 75,0 tys. zł (wzrost o 10%, tj. 6,8 tys. zł), sprzedaży leków na recepty refundowane – 68,8 tys. zł (wzrost o 9,5%, tj. 6,0 tys. zł), a sprzedaży leków na recepty pełnopłatne – 40,1 tys. zł (wzrost o 9%, tj 3,3 tys. zł). Porównując te liczby z wartościami wypracowanymi w październiku ubiegłego roku, zaobserwowaliśmy wzrost warto-

ści sprzedaży odpowiednio o 2,7% (2,0 tys. zł) dla sprzedaży produktów OTC, 2,8% (1,8 tys. zł) dla leków wydawanych na recepty refundowane oraz o 3,8% (1,5 tys. zł) dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne.

Przeanalizujmy poszczególne dni tygodnia pod względem średniego obrotu aptecznego. W październiku dniem o największym średnim obrocie aptecznym był piątek (7 585 zł).

Kolejnym dniem roboczym – wtorek z wartością 7 326 zł, następnie środa (7 305 zł), czwartek (7 281 zł) i poniedziałek (7 034 zł). Rozrzut pomiędzy średnim obrotem osiągniętym w najlepszy i najsłabszy dzień tygodnia wyniósł 551 zł. Dniem miesiąca, w którym wypracowano największy średni obrót apteczny, był 9 października (7 852 zł), natomiast dniem (spośród dni roboczych),

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

który charakteryzował się najmniejszym średnim obrotem, był 19 października (6 830 zł).

W październiku 2015 roku we wszystkich grupach terapeutycznych zanotowaliśmy wzrost średniej wartości sprzedaży. Cztery grupy zanotowały wzrost powyżej 10% w stosunku do września 2015 roku. Były to leki przeciwzakaźne (wzrost o 27,19%), leki na układ oddechowy (wzrost o 24,01%), leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty (wzrost o 11,94%) oraz leki na centralny układ nerwowy (wzrost o 10,62%).

Jak wyglądał udział poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki? Wartość sprzedaży leków na układ pokarmowy i metabolizm stanowiła 17,66% (spadek o 0,19 p.p. w stosunku do września 2015) obrotu statystycznej apteki, leków na układ sercowo naczyniowy – 13,66% (spadek o 0,70 p.p.), leków na układ oddechowy – 12,33% (wzrost o 1,42 p.p.), a leków na centralny układ nerwowy – 12,06% (wzrost o 0,09 p.p.). Średnia marża apteczna w październiku 2015 roku wyniosła 25,69% i była o 0,42 p.p. mniejsza niż we wrześniu 2014 roku oraz o 2,56 p.p. mniejsza niż w październiku 2014 roku. Marże w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowały się następująco: dla leków z list refundacyjnych – 17,77% (spadek o 0,05 p.p. w stosunku do września 2015 oraz spadek o 2,02 p.p. w stosunku do października 2014), dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 26,47% (spadek o 1,09 p.p. w stosunku do września 2015 oraz spadek o 3,41 p.p. w stosunku do października 2014), dla produktów OTC – 30,96% (wzrost o 0,71 p.p. w stosunku do września 2015 oraz spadek o 4,01 p.p. w stosunku do października 2014).

W październiku średnia cena za opakowanie leku była jedynie o 5 groszy wyższa niż we wrześniu 2015 roku i wynosiła 17,07 zł. Z kwoty tej 12,66 zł zapłacił pacjent (o 11 groszy więcej niż we wrześniu 2015 roku), a 4,40 zł dopłacił refundator (o 7 groszy mniej). Średnia cena sprzedaży dla leków refundowanych była równa 27,73 zł, dla leków na recepty pełnopłatne – 22,54 zł, a dla produktów sprzedawanych bez recepty – 11,64 zł. Porównując te dane z analogicznym okresem ubiegłego roku, obserwujemy wzrost średnich cen we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych. Najwięcej, bo o 58 groszy, podrożały leki wydawane na recepty peł-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach października (porównanie do ubiegłego roku) październik 2015

październik 2014

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach października – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) październik 2015

październik 2014

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy 5,79%

17,66% przewód pokarm. i metabolizm

4,56% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,42% narządy zmysłów 4,9% leki przeciwzakaźne leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty leki onkologiczne 2,6% i immunomodulacyjne

12,33% układ oddechowy

0,25%

4,54% krew i układ krwiotwórczy 1,03%

endokrynologia -- hormony, bez horm. płciowych

3,04% dermatologia 13,66% układ sercowo-naczyniowy 12,06% centralny układ nerwowy

varia 10,79%

4,37% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

51

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2015

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015

zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2015

*

**

***

52

*7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

Rys. 8. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziaĹ&#x201A;y godzinowe w dniu powszednim w paĹşdzierniku

nopĹ&#x201A;atne, nastÄ&#x2122;pnie produkty OTC (o 43 grosze) oraz leki refundowane (o 41 groszy). Warto zauwaĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe wzrost Ĺ&#x203A;rednich cen w podstawowych grupach sprzedaĹźowych nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; przy jednoczesnym zmniejszeniu Ĺ&#x203A;rednich marĹź aptecznych.

W paĹşdzierniku statystycznÄ&#x2026; aptekÄ&#x2122; odwiedziĹ&#x201A;o 3â&#x20AC;&#x2030;810 pacjentĂłw, czyli o 320 osĂłb wiÄ&#x2122;cej niĹź we wrzeĹ&#x203A;niu 2015 roku.

NatÄ&#x2122;Ĺźenie ruchu w aptekach w poszczegĂłlnych dniach (roboczych) miesiÄ&#x2026;ca byĹ&#x201A;o na wyrĂłwnanym poziomie. Statystyczna apteka miaĹ&#x201A;a najwiÄ&#x2122;cej klientĂłw 9 paĹşdziernika (154 osoby), a najmniej 21 paĹşdziernika (137 osĂłb). Róşnica pomiÄ&#x2122;dzy tymi wartoĹ&#x203A;ciami wynosi zaledwie 17 osĂłb. Liczba pacjentĂłw w kolejnych peĹ&#x201A;nych tygodniach paĹşdziernika oscylowaĹ&#x201A;a pomiÄ&#x2122;dzy 886 a 834 osobami.

Tygodniem, w ktĂłrym statystycznÄ&#x2026; aptekÄ&#x2122; odwiedziĹ&#x201A;o najwiÄ&#x2122;cej osĂłb byĹ&#x201A; drugi tydzieĹ&#x201E; miesiÄ&#x2026;ca (886 osĂłb), nastÄ&#x2122;pnie tydzieĹ&#x201E; pierwszy (856 osĂłb), trzeci (846 osĂłb) i czwarty (834 osoby). NajwiÄ&#x2122;ksze natÄ&#x2122;Ĺźenie ruchu panowaĹ&#x201A;o miÄ&#x2122;dzy godzinÄ&#x2026; 10.00 a 12.00.

Podczas jednej wizyty w aptece statystyczny pacjent zakupiĹ&#x201A; produkty o Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznej wartoĹ&#x203A;ci 48,69 zĹ&#x201A;. ByĹ&#x201A;a to kwota o 26 groszy wyĹźsza (0,5%) niĹź we wrzeĹ&#x203A;niu bieĹźÄ&#x2026;cego roku oraz o 76 groszy niĹźsza niĹź w paĹşdzierniku 2014 roku. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy na pacjenta w podstawowych grupach sprzedaĹźowych ksztaĹ&#x201A;towaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; na poziomie 88,19 zĹ&#x201A; dla sprzedaĹźy lekĂłw wydawanych na recepty refundowane (z kwoty tej 28 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; pacjent, a 60,18 zĹ&#x201A; dopĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; refundator), 47,13 zĹ&#x201A; dla lekĂłw wydawanych na recepty peĹ&#x201A;nopĹ&#x201A;atne oraz 23,89 zĹ&#x201A; dla produktĂłw OTC. NajwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; zmianÄ&#x2122; (spadek o 1,7%, tj.

1,51 zĹ&#x201A;) wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy na pacjenta w stosunku do ubiegĹ&#x201A;ego miesiÄ&#x2026;ca zaobserwowaliĹ&#x203A;my dla lekĂłw refundowanych.

Mniejsze korekty nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;y w pozostaĹ&#x201A;ych grupach sprzedaĹźowych, tj. wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy na pacjenta dla sprzedaĹźy odrÄ&#x2122;cznej wzrosĹ&#x201A;a o 4 grosze (0,2%), a dla sprzedaĹźy na recepty peĹ&#x201A;nopĹ&#x201A;atne spadĹ&#x201A;a o 60 groszy (1,3%). ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w poszczegĂłlnych dniach paĹşdziernika (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) paĹşdziernik 2015

paĹşdziernik 2014

Rys. 10. Liczba pacjentĂłw w statystycznej aptece w poszczegĂłlnych tygodniach paĹşdziernika (porĂłwnanie do ubiegĹ&#x201A;ego roku) paĹşdziernik 2015

paĹşdziernik 2014

QBĹ&#x2DC;E[JFSOJLB

QBĹ&#x2DC;E[JFSOJLB

QBĹ&#x2DC;E[JFSOJLB

QBĹ&#x2DC;E[JFSOJLB

QBĹ&#x2DC;E[JFSOJLB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w statystycznej aptece (PLN)

UdziaĹ&#x201A; w caĹ&#x201A;kowitej wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy aptecznej

paĹşdziernik 2015

paĹşdziernik 2014

paĹşdziernik 2015

paĹşdziernik 2014

109 729

108 150

59,15%

60,08%

41 927

39 209

22,60%

21,78%

Suplement diety lub dietetyczny Ĺ&#x203A;rodek spoĹźywczy

16 620

15 919

8,96%

8,84%

PozostaĹ&#x201A;e

17 224

16 722

9,29%

9,29%

Lek - RX Lek - OTC

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

53

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za październik 2015 październik 2015

zmiana w stosunku do (%) września 2015

stycznia 2015

zmiana w stosunku do (liczbowo)

października 2014

września 2015

stycznia 2015

października 2014

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

185,5

9,8%

3,9%

3,1%

16,5

7,0

5,5

cały rynek apteczny

2 697 912

10,1%

5,5%

5,7%

246 567,0

140 364,0

146 052,0

statystyczna apteka

68,8

9,5%

7,9%

2,8%

6,0

5,0

1,8

cały rynek apteczny

1 000 421

9,8%

9,5%

5,4%

89 635,2

87 035,9

51 468,4

statystyczna apteka

40,1

9,0%

5,3%

3,8%

3,3

2,0

1,5

cały rynek apteczny

582 604

9,3%

6,8%

6,5%

49 530,3

37 322,9

35 527,3

statystyczna apteka

75,0

10,0%

0,0%

2,7%

6,8

0,0

2,0

cały rynek apteczny

1 090 916

10,3%

1,5%

5,4%

101 457,8

16 631,6

55 570,0

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł) statystyczna apteka

47,9

7,7%

4,9%

-0,5%

3,4

2,2

-0,2

cały rynek apteczny

695 989

8,0%

6,5%

2,1%

51 734,5

42 571,5

14 451,3

udział refundacji w całkowitym obrocie

25,8%

-1,8%

1,0%

-3,4%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

68,2%

-2,1%

-2,6%

-3,4%

0,0

0,0

0,0

ogółem

17,07 zł

0,3%

2,6%

3,0%

0,0

0,43

0,5

dla leków z list refundacyjnych

27,73 zł

0,5%

2,6%

1,5%

0,1

0,70

0,4

dla leków z recept pełnopłatnych

22,54 zł

-0,2%

2,8%

2,7%

0,0

0,62

0,6

dla produktów bez recepty (OTC)

11,64 zł

0,6%

0,3%

3,8%

0,1

0,04

0,4

3 810

9,2%

18,3%

4,7%

320,0

590,0

170,0 -10,0

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

780

11,4%

9,9%

-1,3%

80,0

70,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

850

10,4%

10,4%

-1,2%

80,0

80,0

-10,0

3 140

9,8%

18,5%

6,4%

280,0

490,0

190,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna ogółem

25,69%

-1,6%

-1,8%

-9,1%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

17,77%

-0,3%

1,8%

-10,2%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

26,47%

-3,9%

-3,5%

-11,4%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

30,96%

2,3%

-2,5%

-11,5%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

48,69 zł

0,5%

-12,2%

-1,5%

0,3

-6,7

-0,8

Wartość zapłaty przez pacjenta

36,13 zł

1,2%

-12,5%

-0,3%

0,4

-5,1

-0,1

Wartość dopłaty refundatora

12,56 zł

-1,3%

-11,3%

-4,9%

-0,2

-1,6

-0,6

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

88,19 zł

-1,7%

-1,8%

4,1%

-1,5

-1,6

3,5

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

28,00 zł

3,0%

4,1%

12,5%

0,8

1,1

3,1

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

60,18 zł

-3,7%

-4,3%

0,6%

-2,3

-2,7

0,3

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

47,13 zł

-1,3%

-4,6%

5,0%

-0,6

-2,3

2,3

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

23,89 zł

0,2%

-15,6%

-3,5%

0,0

-4,4

-0,9

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Obrót 2015: 2 070 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 0–1%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

54

I 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do października 2015 2015

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2015

2013

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2013

2 070,0

1,3%

1,5%

27,5

31,5

1 707,0

1,3%

1,4%

22,5

23,0

29 939 302,8

5,1%

7,9%

1 440 515,3

2 181 008,3

24 644 866,0

5,3%

7,6%

1 249 302,5

1 736 039,5

755,4

0,7%

1,5%

5,4

10,9

642,3

4,1%

4,4%

25,0

27,2

10 924 711,2

4,4%

7,8%

459 039,7

787 095,3

9 272 901,0

8,1%

10,8%

698 287,6

904 939,2

458,9

2,2%

1,5%

10,1

6,6

378,3

1,9%

0,5%

6,9

1,8

6 636 494,5

6,0%

7,8%

375 074,4

478 108,8

5 461 013,3

5,9%

6,6%

304 188,1

339 791,3

839,0

1,3%

1,4%

11,0

11,7

672,1

-1,5%

-1,2%

-10,4

-8,1

12 135 014,5

5,0%

7,7%

583 321,7

870 276,3

9 703 919,5

2,4%

4,9%

225 326,2

450 740,3

546,9

0,5%

4,7%

2,9

24,6

450,4

0,2%

3,9%

1,1

16,9

7 910 399,1

4,2%

11,2%

318 224,0

797 307,4

6 502 113,7

4,2%

10,3%

260 825,9

605 481,8

26,4%

-0,8%

3,1%

0,0

0,0

26,38%

-1,1%

2,5%

0,0

0,0

71,1%

-0,3%

3,0%

0,0

0,0

68,85%

-3,7%

-0,7%

0,0

0,0

16,89 zł

2,4%

2,4%

0,4

0,4

17,01 zł

3,5%

3,3%

0,6

0,5

27,56 zł

2,6%

1,5%

0,7

0,4

27,47 zł

2,6%

1,4%

0,7

0,4

22,31 zł

2,2%

1,7%

0,5

0,4

22,31 zł

2,2%

1,6%

0,5

0,3

11,51 zł

2,4%

3,0%

0,3

0,3

11,49 zł

2,7%

3,2%

0,3

0,4

41 711

-0,1%

-4,5%

-58,7

-1 978,7

34 470

-0,8%

-4,8%

-290,0

-1 740,0 -300,0

8 867

-1,6%

-3,0%

-143,4

-273,4

7 290

-2,4%

-4,0%

-180,0

9 663

-3,0%

-6,4%

-297,4

-657,4

7 960

-4,0%

-7,3%

-330,0

-630,0

33 967

0,6%

-3,6%

217,5

-1 272,5

28 040

0,0%

-3,9%

-10,0

-1 140,0

26,16%

-2,4%

-5,2%

0,0

0,0

25,90%

-4,0%

-6,0%

0,0

0,0

17,96%

-3,6%

-1,7%

0,0

0,0

17,85%

-5,3%

-2,1%

0,0

0,0

27,85%

-4,8%

-12,5%

0,0

0,0

27,63%

-6,6%

-13,2%

0,0

0,0

31,76%

-5,3%

-12,0%

0,0

0,0

31,24%

-7,8%

-13,5%

0,0

0,0

49,63 zł

1,5%

6,4%

0,7

3,0

49,52 zł

2,2%

6,5%

1,1

3,0

36,51 zł

1,8%

5,2%

0,6

1,8

36,46 zł

2,6%

5,6%

0,9

1,9

13,11 zł

0,7%

9,7%

0,1

1,2

13,07 zł

1,1%

9,2%

0,1

1,1

85,19 zł

2,4%

4,6%

2,0

3,7

88,10 zł

6,6%

8,7%

5,5

7,1

24,59 zł

3,1%

-2,5%

0,7

-0,6

27,44 zł

16,6%

10,4%

3,9

2,6 4,5

60,61 zł

2,0%

7,8%

1,2

4,4

60,66 zł

2,6%

8,0%

1,6

47,49 zł

5,4%

8,4%

2,4

3,7

47,52 zł

6,1%

8,4%

2,7

3,7

24,70 zł

0,7%

5,2%

0,2

1,2

23,97 zł

-1,5%

2,8%

-0,4

0,7

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) 3 000

Refundacja: 8,0 mld zł

2 500

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2014) Zmiana refundacji: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2014)

Miliony zł

Obrót 2015: 30,0 mld zł

realizacja obrotu

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2014)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2014)

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

55

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

854,73

9,54

40246,46

21,70

9234,15

6,71

31012,30

64,81

22,94

77,06

1167,15

34,48

47,09

2. U-30

628,00

7,01

18238,24

9,83

8059,20

5,86

10179,05

21,27

44,19

55,81

828,52

22,01

29,04

3. U-50

324,67

3,62

7323,61

3,95

4318,37

3,14

3005,25

6,28

58,96

41,04

367,76

19,91

22,56

4. U-BEZPŁATNY

30,11

0,34

1295,47

0,70

107,47

0,08

1188,00

2,48

8,30

91,70

65,42

19,80

43,03

5. INWALIDA WOJENNY

22,69

0,25

836,14

0,45

29,72

0,02

806,41

1,69

3,55

96,45

30,91

27,05

36,85

0,36

0,00

8,38

0,00

1,96

0,00

6,42

0,01

23,36

76,64

0,47

17,92

23,48

7. ZHK

12,41

0,14

282,87

0,15

54,08

0,04

228,79

0,48

19,12

80,88

15,95

17,74

22,79

8. AZ

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

0,00

0,03

0,00

3,55

96,45

0,00

11,04

9,20

9. NARKOTYKI

2,75

0,03

554,65

0,30

81,17

0,06

473,48

0,99

14,63

85,37

4,27

129,81

201,99

1,99

6. INWALIDA WOJSKOWY

10. ŚRODKI POMOCNICZE

13,41

0,15

1648,16

0,89

693,61

0,50

954,56

42,08

57,92

168,83

9,76

122,89

11. PELNOPŁATNE

1505,24

16,80

40058,00

21,59

40058,00

29,10

0,00

0,00 100,00

0,00

1776,88

22,54

26,61

12. ODRĘCZNA

5563,64

62,11

75008,00

40,44

75008,00

54,49

0,00

0,00 100,00

0,00

6442,27

11,64

13,48

13. RAZEM

8958,01 100,00

25,80

10868,43

17,07

20,71

185500,00 100,00

137645,72 100,00

47854,28 100,00

74,20

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

804,84

9,81

37547,77

22,00

8412,15

6,69

29135,63

64,69

22,40

77,60

1100,29

34,13

46,65

2. U-30

594,91

7,25

17056,18

9,99

7403,95

5,89

9652,24

21,43

43,41

56,59

782,37

21,80

28,67

3. U-50

22,69

302,41

3,69

6860,34

4,02

4012,26

3,19

2848,08

6,32

58,48

41,52

344,23

19,93

4. U-BEZPŁATNY

28,49

0,35

1211,31

0,71

62,30

0,05

1149,01

2,55

5,14

94,86

61,93

19,56

42,52

5. INWALIDA WOJENNY

22,33

0,27

806,01

0,47

10,68

0,01

795,32

1,77

1,33

98,67

30,59

26,35

36,10 23,31

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,33

0,00

7,73

0,00

1,68

0,00

6,05

0,01

21,78

78,22

0,43

17,95

7. ZHK

11,61

0,14

262,60

0,15

47,72

0,04

214,87

0,48

18,17

81,83

14,84

17,70

22,62

8. AZ

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

1,16

98,84

0,00

13,34

14,46

9. NARKOTYKI

2,41

0,03

474,02

0,28

54,07

0,04

419,95

0,93

11,41

88,59

3,77

125,78

196,73

12,31

0,15

1434,09

0,84

619,39

0,49

814,70

1,81

43,19

56,81

147,02

9,75

116,50

11. PELNOPŁATNE

1438,04

17,53

37825,00

22,16

37825,00

30,10

0,00

0,00 100,00

0,00

1695,38

22,31

26,30

12. ODRĘCZNA

4987,86

60,79

67214,90

39,38

67214,90

53,49

0,00

0,00 100,00

0,00

5851,83

11,49

13,48

13. RAZEM

8205,54 100,00

26,38

10032,68

17,01

20,80

10. ŚRODKI POMOCNICZE

170700,00 100,00

125664,11 100,00

45035,89 100,00

73,62

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1876

20,94

68786

37,08

21843

15,87

46943

31,75

68,25

2480

27,73

36,67

2. Recepty pełnopłatne

1505

16,80

40058

21,59

40058

29,10

0

0,00 100,00

0,00

1777

22,54

26,61

3. Sprzedaż odręczna

5564

62,11

75008

40,44

75008

54,49

0

0,00 100,00

0,00

6442

11,64

13,48

13

0,15

1648

0,89

694

0,50

955

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8958 100,00

185500 100,00

137646 100,00

98,10

Pac.

1,99

42,08

57,92

169

9,76

122,89

47854 100,00

74,20

25,80

10868

17,07

20,71

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1767,32

21,54

64226,01

37,63

20004,81

15,92

44221,20

31,15

68,85

2338,45

27,47

36,34

2. Recepty pełnopłatne

1438,04

17,53

37825,00

22,16

37825,00

30,10

0,00

0,00 100,00

0,00

1695,38

22,31

26,30

3. Sprzedaż odręczna

4987,86

60,79

67214,90

39,38

67214,90

53,49

0,00

0,00 100,00

0,00

5851,83

11,49

13,48

12,31

0,15

1434,09

0,84

619,39

0,49

814,70

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8205,54 100,00

170700,00 100,00

125664,11 100,00

98,19

Pac.

1,81

43,19

56,81

147,02

9,75

116,50

45035,89 100,00

73,62

26,38

10032,68

17,01

20,80

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20682,80

20,57

755351,39

36,49

217986,91

14,31

537364,48

28,86

71,14

27407,51

27,56

36,52

2. Recepty pełnopłatne

17455,49

17,36

458879,91

22,17

458879,91

30,13

0,00

0,00 100,00

0,00

20569,68

22,31

26,29

3. Sprzedaż odręczna

62256,74

61,92

838957,10

40,53

838957,10

55,08

0,00

0,00 100,00

0,00

72862,41

11,51

13,48

146,28

0,15

16811,60

0,81

7251,98

0,48

9559,62

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

100541,31 100,00

2070000,00 100,00

1523075,90 100,00

98,25

Pac.

1,75

43,14

56,86

1726,05

9,74

114,93

546924,10 100,00

73,58

26,42

122565,65

16,89

20,59

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

299119098

20,57

10924711224

36,49

3152838688

14,31

7772134218

28,86

71,14

396376569

27,56

36,52

2. Recepty pełnopłatne

252447885

17,36

6636494472

22,17

6636978035

30,13

0

0,00 100,01

0,00

297486477

22,31

26,29

3. Sprzedaż odręczna

900506646

61,93

12135014522

40,53

12134198345

55,08

0

0,00

99,99

0,00

1053911342

11,51

13,48

2115425

0,15

243082552

0,81

104888514

0,48

138264907

1,75

43,15

56,88

24957352

9,74

114,91

7910399124 100,00

73,58

26,42

1772731741

16,89

20,59

5. RAZEM

1454189053 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

29939302770 100,00

22028903582 100,00

98,25

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

56

Transakcje Liczba

RGD:83209/PL 27.10.2015

&NC FQTQUđ[EJ K F\KGEK RQY[ľGL TQMW ľ[EKC

GROPRINOSIN 250 mg/5 ml, GROPRINOSIN 500 mg (Inosinum pranobexum) ^ŬųĂĚ ũĂŬŽƑĐŝŽǁLJ ŝ ŝůŽƑĐŝŽǁLJ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: 1 ml syropu zawiera 50,0 mg inozyny pranobeks (Inosinum pranobexum): kompleksu njĂǁŝĞƌĂũČĐĞŐŽ ŝŶŽnjLJŶħ ŽƌĂnj ϰͲĂĐĞƚĂŵŝĚŽďĞŶnjŽĞƐĂŶ ϮͲŚLJĚƌŽŬƐLJƉƌŽƉLJůŽĚŝŵĞƚLJůŽĂŵŽŶŝŽǁLJ ǁ ƐƚŽƐƵŶŬƵ ŵŽůĂƌŶLJŵ ϭ͗ϯ͘ ^ƵďƐƚĂŶĐũĞ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjĞ Ž njŶĂŶLJŵ ĚnjŝĂųĂŶŝƵ͗ ƐĂĐŚĂƌŽnjĂ͕ ŵĞƚLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ƉƌŽƉLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ŐůŝĐĞƌŽů͕ ĞƚĂŶŽů ϵϲй͘ GROPRINOSIN 500 mg: :ĞĚŶĂ ƚĂďůĞƚŬĂ njĂǁŝĞƌĂ ϱϬϬ ŵŐ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ͗ ŬŽŵƉůĞŬƐƵ njĂǁŝĞƌĂũČĐĞŐŽ ŝŶŽnjLJŶħ ŽƌĂnj ϰĂĐĞƚĂŵŝĚŽďĞŶnjŽĞƐĂŶ ϮͲŚLJĚƌŽŬƐLJƉƌŽƉLJůŽĚŝŵĞƚLJůŽĂŵŽŶŝŽǁLJ ǁ ƐƚŽƐƵŶŬƵ ŵŽůĂƌŶLJŵ ϭ͗ϯ͘ WŽƐƚĂđ ĨĂƌŵĂĐĞƵƚLJĐnjŶĂ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: ^LJƌŽƉ͕ ƉƌnjĞũƌnjLJƐƚLJ͕ ďĞnjďĂƌǁŶLJ ůƵď ƌſǏŽǁĂǁLJ ƐLJƌŽƉ Ž ƐŵĂŬƵ ŝ njĂƉĂĐŚƵ ŵĂůŝŶŽǁLJŵ. GROPRINOSIN 500 mg: dĂďůĞƚŬĂ͘ KǁĂůŶĞ͕ ďĂƌǁLJ ďŝĂųĞũ ĚŽ ŬƌĞŵŽǁĞũ͕ ŽďƵƐƚƌŽŶŶŝĞ ǁLJƉƵŬųĞ ƚĂďůĞƚŬŝ͕ nj ůŝŶŝČ ƉŽĚnjŝĂųƵ ƉŽ ũĞĚŶĞũ ƐƚƌŽŶŝĞ͘ >ŝŶŝĂ ƉŽĚnjŝĂųƵ ŶĂ ƚĂďůĞƚĐĞ ƵųĂƚǁŝĂ ƚLJůŬŽ ũĞũ ƌŽnjŬƌƵƐnjĞŶŝĞ͕ ǁ ĐĞůƵ ųĂƚǁŝĞũƐnjĞŐŽ ƉŽųŬŶŝħĐŝĂ͕ Ă ŶŝĞ ƉŽĚnjŝĂų ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ͘ KƉĂŬŽǁĂŶŝĞ͗ WƌŽĚƵŬƚ ůĞĐnjŶŝĐnjLJ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ĚŽƐƚħƉŶLJ ũĞƐƚ ǁ ďƵƚĞůŬĂĐŚ njĞ ƐnjŬųĂ ŽƌĂŶǏŽǁĞŐŽ njĂǁŝĞƌĂũČĐLJĐŚ ϭϱϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵ͘ ƵƚĞůŬĂ njĂŵŬŶŝħƚĂ ũĞƐƚ ŶĂŬƌħƚŬČ nj ƉŽůŝƉƌŽƉLJůĞŶƵ WWϮϴ͘ Ž ŽƉĂŬŽǁĂŶŝĂ ĚŽųČĐnjŽŶĂ ũĞƐƚ ŵŝĂƌŬĂ Ž ƉŽũĞŵŶŽƑĐŝ ϮϬ ŵů͕ nj ƉŽĚnjŝĂųŬČ ĐŽ Ϯ͕ϱ ŵů͘ ƵƚĞůŬĂ ƵŵŝĞƐnjĐnjŽŶĂ ũĞƐƚ ǁ ƚĞŬƚƵƌŽǁLJŵ ƉƵĚĞųŬƵ nj njĂųČĐnjŽŶČ ƵůŽƚŬČ ĚůĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ͘ GROPRINOSIN 500 mg: ϮϬ ŝ ϱϬ ƚĂďůĞƚĞŬ͘ tƐŬĂnjĂŶŝĂ ƚĞƌĂƉĞƵƚLJĐnjŶĞ ĚŽ ƐƚŽƐŽǁĂŶŝĂ͗ tƐƉŽŵĂŐĂũČĐŽ Ƶ ŽƐſď Ž ŽďŶŝǏŽŶĞũ ŽĚƉŽƌŶŽƑĐŝ͕ ǁ ƉƌnjLJƉĂĚŬƵ ŶĂǁƌĂĐĂũČĐLJĐŚ ŝŶĨĞŬĐũŝ ŐſƌŶLJĐŚ ĚƌſŐ ŽĚĚĞĐŚŽǁLJĐŚ͘ ĂǁŬŽǁĂŶŝĞ ŝ ƐƉŽƐſď ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: WƌŽĚƵŬƚ ůĞĐnjŶŝĐnjLJ ƉƌnjĞnjŶĂĐnjŽŶLJ ũĞƐƚ ǁLJųČĐnjŶŝĞ ĚŽ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ĚŽƵƐƚŶĞŐŽ͘ ĂǁŬĂ ƵƐƚĂůĂŶĂ ũĞƐƚ ŶĂ ƉŽĚƐƚĂǁŝĞ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŽƌĂnj njĂůĞǏLJ ŽĚ ƐƚŽƉŶŝĂ ŶĂƐŝůĞŶŝĂ ĐŚŽƌŽďLJ͘ ĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ƉŽǁŝŶŶĂ ďLJđ ƉŽĚnjŝĞůŽŶĂ ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ ƉŽũĞĚLJŶĐnjĞ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ŬŝůŬĂ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħ͘ njĂƐ ƚƌǁĂŶŝĂ ůĞĐnjĞŶŝĂ ǁLJŶŽƐŝ njǁLJŬůĞ ŽĚ ϱ ĚŽ ϭϰ ĚŶŝ͘ WŽ ƵƐƚČƉŝĞŶŝƵ ŽďũĂǁſǁ ƉŽĚĂǁĂŶŝĞ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ ŬŽŶƚLJŶƵŽǁĂđ ũĞƐnjĐnjĞ ƉƌnjĞnj ϭ ĚŽ Ϯ ĚŶŝ͘ ŽƌŽƑůŝ͕ ǁ ƚLJŵ ŽƐŽďLJ ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ͗ ĂůĞĐĂŶĂ ĚĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ǁLJŶŽƐŝ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ͬĚŽďħ ;ϭ ŵůͬϭ ŬŐ ŵĐͬ͘ĚŽďħͿ͕ njǁLJŬůĞ ϯ Ő ;ĐnjLJůŝ ϲϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͬĚŽďħͿ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ǁ ϯ ůƵď ϰ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ͘ ĂǁŬĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶĂ ǁLJŶŽƐŝ ϰ ŐͬĚŽďħ ;ĐnjLJůŝ ϴϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͬĚŽďħͿ͘ njŝĞĐŝ ǁ ǁŝĞŬƵ ƉŽǁLJǏĞũ ϭ ƌŽŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ njǁLJŬůĞ ϭ ŵůͬϭ ŬŐ ŵĐ͘ ƉŽĚĂǁĂŶLJĐŚ ǁ ϯ ůƵď ϰ ƌſǁŶLJĐŚ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ ǁ ĐŝČŐƵ ĚŽďLJ͖ ƐƚŽƐŽǁĂđ njŐŽĚŶŝĞ njĞ ƐĐŚĞŵĂƚĞŵ͗ ϭϬ ʹ ϭϰ ŬŐ ї ϯ dž ϱ ŵů͕ ϭϱ ʹ ϮϬ ŬŐ ї ϯ dž ϱ ĚŽ ϳ͕ϱ ŵů͕ Ϯϭ ʹ ϯϬ ŬŐ ї ϯ dž ϳ͕ϱ ĚŽ ϭϬ ŵů͕ ϯϭ ʹ ϰϬ ŬŐ ї ϯ dž ϭϬ ĚŽ ϭϱ ŵů͕ ϰϭ ʹ ϱϬ ŬŐ ї ϯ dž ϭϱ ĚŽ ϭϳ͕ϱ ŵů͘ EĂůĞǏLJ ƵǏLJđ njĂųČĐnjŽŶĞũ ĚŽ ŽƉĂŬŽǁĂŶŝĂ ŵŝĂƌŬŝ͊ GROPRINOSIN 500 mg: ĂǁŬĂ ƵƐƚĂůĂŶĂ ũĞƐƚ ŶĂ ƉŽĚƐƚĂǁŝĞ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŽƌĂnj njĂůĞǏLJ ŽĚ ƐƚŽƉŶŝĂ ŶĂƐŝůĞŶŝĂ ĐŚŽƌŽďLJ͘ ĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ƉŽǁŝŶŶĂ ďLJđ ƉŽĚnjŝĞůŽŶĂ ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ ƉŽũĞĚLJŶĐnjĞ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ŬŝůŬĂ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħ͘ njĂƐ ƚƌǁĂŶŝĂ ůĞĐnjĞŶŝĂ ǁLJŶŽƐŝ njǁLJŬůĞ ŽĚ ϱ ĚŽ ϭϰ ĚŶŝ͘ WŽ ƵƐƚČƉŝĞŶŝƵ ŽďũĂǁſǁ ƉŽĚĂǁĂŶŝĞ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ ŬŽŶƚLJŶƵŽǁĂđ ũĞƐnjĐnjĞ ƉƌnjĞnj ϭ ĚŽ Ϯ ĚŶŝ͘ WŽĚĂŶŝĞ ĚŽƵƐƚŶĞ͘ ďLJ ƵųĂƚǁŝđ ƉƌnjLJũħĐŝĞ ůĞŬƵ͕ ƚĂďůĞƚŬŝ ŵŽŐČ ďLJđ ƌŽnjŬƌƵƐnjŽŶĞ ŝ ƌŽnjƉƵƐnjĐnjŽŶĞ ǁ ŶŝĞǁŝĞůŬŝĞũ ŝůŽƑĐŝ ƉųLJŶƵ͘ ŽƌŽƑůŝ͕ ǁ ƚLJŵ ŽƐŽďLJ ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ ƚũ͘ ϲ ĚŽ ϴ ƚĂďůĞƚĞŬ ;njǁLJŬůĞ ϭ Ő͕ ƚũ͘ Ϯ ƚĂďůĞƚŬŝ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ϯ ĚŽ ϰ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħͿ͘ ĂǁŬĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶĂ ǁLJŶŽƐŝ ϰ Ő ŶĂ ĚŽďħ͘ njŝĞĐŝ ǁ ǁŝĞŬƵ ƉŽǁLJǏĞũ ϭ ƌŽŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ǁ ŬŝůŬƵ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ͘ WƌnjĞĐŝǁǁƐŬĂnjĂŶŝĂ͗ EĂĚǁƌĂǏůŝǁŽƑđ ŶĂ ƐƵďƐƚĂŶĐũħ ĐnjLJŶŶČ ůƵď ŶĂ ŬƚſƌČŬŽůǁŝĞŬ ƐƵďƐƚĂŶĐũħ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjČ͘ /ŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ŶŝĞ ŶĂůĞǏLJ ƐƚŽƐŽǁĂđ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ͕ Ƶ ŬƚſƌLJĐŚ ǁLJƐƚħƉƵũĞ ĂŬƚƵĂůŶŝĞ ŶĂƉĂĚ ĚŶLJ ŵŽĐnjĂŶŽǁĞũ ůƵď njǁŝħŬƐnjŽŶĞ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁĞ Ŭƌǁŝ͘ ^ƉĞĐũĂůŶĞ ŽƐƚƌnjĞǏĞŶŝĂ ŝ ƑƌŽĚŬŝ ŽƐƚƌŽǏŶŽƑĐŝ͗ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ŵŽǏĞ ǁLJǁŽųLJǁĂđ ƉƌnjĞŵŝũĂũČĐĞ njǁŝħŬƐnjĞŶŝĞ ƐƚħǏĞŶŝĂ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ ŝ ǁ ŵŽĐnjƵ͕ ƉŽnjŽƐƚĂũČĐĞ ũĞĚŶĂŬ njǁLJŬůĞ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ǁĂƌƚŽƑĐŝ ƉƌĂǁŝĚųŽǁLJĐŚ ;Ϭ͕ϭϴͲϬ͕ϰϮ ŵŵŽůͬů Ͳ ϴ ŵŐ й ũĂŬŽ ŶĂũǁLJǏƐnjLJ ůŝŵŝƚͿ͕ njǁųĂƐnjĐnjĂ Ƶ ŵħǏĐnjLJnjŶ ŽƌĂnj Ƶ ŽƐſď ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ Ƶ ŽďƵ ƉųĐŝ͘ ǁŝħŬƐnjĞŶŝĞ ƐƚħǏĞŶŝĂ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁLJŶŝŬĂ nj njĂĐŚŽĚnjČĐLJĐŚ ǁ ŽƌŐĂŶŝnjŵŝĞ ƉƌnjĞŵŝĂŶ ŬĂƚĂďŽůŝĐnjŶLJĐŚ ŝŶŽnjLJŶŽǁĞŐŽ ƐŬųĂĚŶŝŬĂ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ĚŽ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ͘ EŝĞ ũĞƐƚ ŽŶ ŶĂƚŽŵŝĂƐƚ ƐŬƵƚŬŝĞŵ ƉŽůĞŬŽǁLJĐŚ njŵŝĂŶ ƉŽĚƐƚĂǁŽǁĞũ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ĞŶnjLJŵƵ ůƵď ŬůŝƌĞŶƐƵ ŶĞƌŬŽǁĞŐŽ͘ ƚĞŐŽ ǁnjŐůħĚƵ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ŶĂůĞǏLJ ƐƚŽƐŽǁĂđ nj ŽƐƚƌŽǏŶŽƑĐŝČ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ njĞ ƐƚǁŝĞƌĚnjŽŶČ ǁ ǁLJǁŝĂĚnjŝĞ ĚŶČ ŵŽĐnjĂŶŽǁČ͕ ŚŝƉĞƌƵƌLJŬĞŵŝČ͕ ŬĂŵŝĐČ ŵŽĐnjŽǁČ ŽƌĂnj Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ nj njĂďƵƌnjĞŶŝĂŵŝ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ŶĞƌĞŬ͘ t ƚƌĂŬĐŝĞ ůĞĐnjĞŶŝĂ ƚLJĐŚ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ŶĂůĞǏLJ ƑĐŝƑůĞ ŬŽŶƚƌŽůŽǁĂđ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ͘ WŽĚĐnjĂƐ ůĞĐnjĞŶŝĂ ĚųƵŐŽƚƌǁĂųĞŐŽ ;ϯ ŵŝĞƐŝČĐĞ ůƵď ĚųƵǏĞũͿ͕ Ƶ ŬĂǏĚĞŐŽ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŶĂůĞǏLJ ƌĞŐƵůĂƌŶŝĞ ŬŽŶƚƌŽůŽǁĂđ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ ŝ ǁ ŵŽĐnjƵ͕ ĐnjLJŶŶŽƑđ ǁČƚƌŽďLJ͕ ŵŽƌĨŽůŽŐŝħ Ŭƌǁŝ ŽƌĂnj ƉĂƌĂŵĞƚƌLJ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ŶĞƌĞŬ͘ tĂǏŶĞ ŝŶĨŽƌŵĂĐũĞ Ž ŶŝĞŬƚſƌLJĐŚ ƐƵďƐƚĂŶĐũĂĐŚ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjLJĐŚ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ůĞĐnjŶŝĐnjĞŐŽ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ͗ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ;ƐLJƌŽƉͿ njĂǁŝĞƌĂ ŵĞƚLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ ŽƌĂnj ƉƌŽƉLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ŬƚſƌĞ ŵŽŐČ ƉŽǁŽĚŽǁĂđ ƌĞĂŬĐũĞ ĂůĞƌŐŝĐnjŶĞ ;ƌſǁŶŝĞǏ ƚLJƉƵ ƉſǍŶĞŐŽͿ͘ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ƐLJƌŽƉ njĂǁŝĞƌĂ ƐĂĐŚĂƌŽnjħ͘ WĂĐũĞŶĐŝ nj ƌnjĂĚŬŝŵŝ ĚnjŝĞĚnjŝĐnjŶLJŵŝ njĂďƵƌnjĞŶŝĂŵŝ njǁŝČnjĂŶLJŵŝ nj ŶŝĞƚŽůĞƌĂŶĐũČ ĨƌƵŬƚŽnjLJ͕ njĞƐƉŽųĞŵ njųĞŐŽ ǁĐŚųĂŶŝĂŶŝĂ ŐůƵŬŽnjLJͲŐĂůĂŬƚŽnjLJ ůƵď ŶŝĞĚŽďŽƌĞŵ ƐĂĐŚĂƌĂnjLJͲŝnjŽŵĂůƚĂnjLJ ŶŝĞ ƉŽǁŝŶŶŝ ƐƚŽƐŽǁĂđ ƉƌŽĚƵŬƚƵ͘ ϭ ŵů ƐLJƌŽƉƵ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ njĂǁŝĞƌĂ ϲϱϬ ŵŐ ƐĂĐŚĂƌŽnjLJ͘ EĂůĞǏLJ ǁnjŝČđ ƚŽ ƉŽĚ ƵǁĂŐħ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ĐŚŽƌLJĐŚ ŶĂ ĐƵŬƌnjLJĐħ͘ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ƐLJƌŽƉ njĂǁŝĞƌĂ ŽŬŽųŽ Ϯ͕ϱй ǀͬǀ ĞƚĂŶŽůƵ ;ϮϬ ŵŐ ĞƚĂŶŽůƵ ϵϲйͬϭ ŵů ƐLJƌŽƉƵͿ͕ ƚnjŶ͘ ĚŽ ϭϲϬϬ ŵŐ ĞƚĂŶŽůƵ ŶĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶČ ĚĂǁŬħ ĚŽďŽǁČ ĚůĂ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ĚŽƌŽƐųLJĐŚ ;ϴϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͿ͕ ĐŽ ũĞƐƚ ƌſǁŶŽǁĂǏŶĞ ϰϬ ŵů ƉŝǁĂ͕ ŽŬŽųŽ ϭϳ ŵů ǁŝŶĂ ŶĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶČ ĚĂǁŬħ ĚŽďŽǁČ͘ EĂůĞǏLJ ǁnjŝČđ ƚŽ ƉŽĚ ƵǁĂŐħ ƉŽĚĐnjĂƐ ƐƚŽƐŽǁĂŶŝĂ Ƶ ŬŽďŝĞƚ ĐŝħǏĂƌŶLJĐŚ ůƵď ŬĂƌŵŝČĐLJĐŚ ƉŝĞƌƐŝČ͕ ĚnjŝĞĐŝ ŝ Ƶ ŽƐſď nj ŐƌƵƉ ƌLJnjLJŬĂ͕ ƚĂŬŝĐŚ ũĂŬ ƉĂĐũĞŶĐŝ nj ĐŚŽƌŽďČ ǁČƚƌŽďLJ ůƵď ƉĂĚĂĐnjŬČ͘ ŝČǏĂ ŝ ůĂŬƚĂĐũĂ͗ EŝĞ ŶĂůĞǏLJ ƉŽĚĂǁĂđ ŬŽďŝĞƚŽŵ ǁ ĐŝČǏLJ ŝ ǁ ŽŬƌĞƐŝĞ ŬĂƌŵŝĞŶŝĂ ƉŝĞƌƐŝČ͕ ĐŚLJďĂ ǏĞ ůĞŬĂƌnj ƵnjŶĂ͕ ǏĞ ŬŽƌnjLJƑĐŝ ƉƌnjĞǁLJǏƐnjĂũČ ƉŽƚĞŶĐũĂůŶĞ ƌLJnjLJŬŽ͘ njŝĂųĂŶŝĂ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶĞ͗ :ĞĚLJŶLJŵ ƐƚĂůĞ ǁLJƐƚħƉƵũČĐLJŵ ĚnjŝĂųĂŶŝĞŵ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶLJŵ njĂůĞǏŶLJŵ ŽĚ ůĞŬƵ ũĞƐƚ njǁŝħŬƐnjŽŶĞ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ Ŭƌǁŝ ŝ ŵŽĐnjƵ͘ <ŝůŬĂ ĚŶŝ ƉŽ ŽĚƐƚĂǁŝĞŶŝƵ ůĞŬƵ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ƉŽǁƌĂĐĂ ĚŽ ŶŽƌŵLJ͘ njħƐƚŽ ;ŽĚ >ϭͬϭϬϬ ĚŽ фϭͬϭϬͿ͗ х ϭй ƉƌnjLJƉĂĚŬſǁ ŽďƐĞƌǁŽǁĂŶLJĐŚ ǁ ďĂĚĂŶŝĂĐŚ ŬůŝŶŝĐnjŶLJĐŚ ƉŽĚĐnjĂƐ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ƉƌnjĞnj ŽŬƌĞƐ ϯ ŵŝĞƐŝħĐLJ ůƵď ĚųƵǏĞũ͗ ŶƵĚŶŽƑĐŝ nj ǁLJŵŝŽƚĂŵŝ ůƵď ďĞnj͕ ďſůĞ ǁ ŶĂĚďƌnjƵƐnjƵ͕ ƉŽĚǁLJǏƐnjĞŶŝĞ ĂŬƚLJǁŶŽƑĐŝ ĂŵŝŶŽƚƌĂŶƐĨĞƌĂnj͕ ĨŽƐĨĂƚĂnjLJ njĂƐĂĚŽǁĞũ ůƵď ĂnjŽƚƵ ŵŽĐnjŶŝŬŽǁĞŐŽ ǁĞ Ŭƌǁŝ ; hEͿ͕ ƐǁħĚnjĞŶŝĞ͕ ǁLJƐLJƉŬĂ͕ ďſůĞ ŐųŽǁLJ͕ njĂǁƌŽƚLJ ŐųŽǁLJ͕ njŵħĐnjĞŶŝĞ͕ njųĞ ƐĂŵŽƉŽĐnjƵĐŝĞ͕ ďſůĞ ƐƚĂǁſǁ͘ EŝĞnjďLJƚ ĐnjħƐƚŽ ;ŽĚ >ϭͬϭ ϬϬϬ ĚŽ фϭͬϭϬϬͿ͗ ф ϭй ƉƌnjLJƉĂĚŬſǁ ŽďƐĞƌǁŽǁĂŶLJĐŚ ǁ ďĂĚĂŶŝĂĐŚ ŬůŝŶŝĐnjŶLJĐŚ ƉŽĚĐnjĂƐ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ƉƌnjĞnj ŽŬƌĞƐ ϯ ŵŝĞƐŝħĐLJ ůƵď ĚųƵǏĞũ͗ ďŝĞŐƵŶŬĂ͕ njĂƉĂƌĐŝĂ͕ ŶĞƌǁŽǁŽƑđ͕ ƐĞŶŶŽƑđ ůƵď ďĞnjƐĞŶŶŽƑđ͕ ǁŝĞůŽŵŽĐnj ;njǁŝħŬƐnjŽŶĂ ŽďũħƚŽƑđ ŵŽĐnjƵͿ͘ EƵŵĞƌ WŽnjǁŽůĞŶŝĂ͗ ϭϵϴϴϳ͕ ZͬϬϭϬϭ͘ <ĂƚĞŐŽƌŝĂ ĚŽƐƚħƉŶŽƑĐŝ͗ tLJĚĂǁĂŶĞ ďĞnj ƉƌnjĞƉŝƐƵ ůĞŬĂƌnjĂ ʹ Kd ͘ WŽĚŵŝŽƚ ŽĚƉŽǁŝĞĚnjŝĂůŶLJ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ WŽůƐŬĂ ^ƉſųŬĂ nj Ž͘Ž. Ƶů͘ ŬƐ͘ :͘ WŽŶŝĂƚŽǁƐŬŝĞŐŽ ϱ͕ ϬϱͲϴϮϱ 'ƌŽĚnjŝƐŬ DĂnjŽǁŝĞĐŬŝ͘ WŽĚŵŝŽƚ ƉƌŽǁĂĚnjČĐLJ ƌĞŬůĂŵħ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ DĂƌŬĞƟŶŐ WŽůƐŬĂ ^Ɖ͘ nj Ž͘Ž͕͘ Ƶů͘ <ƌſůŽǁĞũ DĂƌLJƐŝĞŷŬŝ ϳϬ͕ ϬϮͲϵϱϰ tĂƌƐnjĂǁĂ͘ ƚĞů͘ нϰϴͲϮϮͲϱϵϯͲϵϯͲϬϬ͕ ĨĂdž͗ нϰϴͲϮϮͲϲϰϮͲϮϯͲϱϰ͘ WƌnjĞĚ ƉƌnjĞƉŝƐĂŶŝĞŵ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ njĂƉŽnjŶĂđ Ɛŝħ nj ƉĞųŶČ ŝŶĨŽƌŵĂĐũČ ŵĞĚLJĐnjŶČ njĂǁĂƌƚČ ǁ ĐŚĂƌĂŬƚĞƌLJƐƚLJĐĞ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ůĞĐnjŶŝĐnjĞŐŽ ; ŚW>Ϳ͕ njŶĂũĚƵũČĐČ Ɛŝħ ǁ njŝĂůĞ DĞĚLJĐnjŶLJŵ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ WŽůƐŬĂ ^ƉſųŬĂ nj Ž͘Ž͘ Ƶů͘ ŬƐ͘ :͘ WŽŶŝĂƚŽǁƐŬŝĞŐŽ ϱ͕ ϬϱͲϴϮϱ 'ƌŽĚnjŝƐŬ DĂnjŽǁŝĞĐŬŝ͕ ƚĞů͗͘ нϰϴͲϮϮͲϳϱϱͲϵϲͲϮϱ͖ ĨĂdž͗ нϰϴͲϮϮͲϱϱͲϵϲͲϮϰ ϮϰͲŐŽĚnjŝŶŶLJ ^LJƐƚĞŵ /ŶĨŽƌŵĂĐũŝ DĞĚLJĐnjŶĞũ ŽƌĂnj njŐųĂƐnjĂŶŝĞ ĚnjŝĂųĂŷ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶLJĐŚ: нϰϴͲϮϮͲϳϱϱͲϵϲͲϰϴ ĚƌĞƐLJ ĞͲŵĂŝů͗ ůĞŬĂůĞƌƚΛŐĞĚĞŽŶƌŝĐŚƚĞƌ͘ĐŽŵ͘Ɖů, ůĞŬĂůĞƌƚΛŐƌŽĚnjŝƐŬ͘ƌŐŶĞƚ͘ŽƌŐ

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Foto: designed by freepik.com

Leki psycholeptyczne i psychoanaleptyki Zaburzenia psychiczne to utrata umiejętności efektywnego reagowania przez organizm człowieka na bodźce generowane przez środowisko zewnętrzne i wewnętrzne. Wyróżnia się dwie polarne wobec siebie metody leczenia zaburzeń psychicznych – techniki psychoterapeutyczne oraz leczenie farmakologiczne.

W naszej analizie przyglądamy się rynkowi leków psycholeptycznych oraz psychoanaleptyków, które są stosowane w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych. Jak zmieniała się ich sprzedaż w ostatnich latach?

58

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

Katarzyna Płoskonka Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Opis rynku Na początku badanego okresu, czyli w 2002 roku, wartość sprzedaży leków psycholeptycznych i psychoanaleptyków wynosiła 1,27 mld zł. Przez kolejne lata rynek odnotowywał głównie wzrosty: najwyższy w 2003 roku (o 17,80%) i najmniejszy w 2014 roku (o 1,53%).

Jednak w 2004 i 2012 roku wystąpiły dwa znaczące spadki, kolejno o 14,55% oraz 17,70%. Te wahania dzielą wykres wartości sprzedaży na trzy części. Pierwsza część to lata 2002–2003, druga to lata 2004–2011. Charakteryzują się one stopniowym wzrostem, a następnie znaczącym spadkiem. Trzecia część rozpoczęła się w 2012 roku. Wówczas po raz kolejny wykres zaczął piąć się do góry. W 2014

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów.

Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

232

14,01 17,31 14,33 14,58 14,52 14,02 13,94 14,28 14,43 14,61 14,59 14,95 14,83

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2014 a nie będące w ofercie w 2002 roku

21

45,65 56,13 46,34 43,96 40,39 36,60 35,65 32,65 28,70 24,75 24,14 22,50

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

34

30,65 45,67 40,85 39,88 37,13 36,38 35,17 34,33 30,61 25,61 22,37

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

35

173,01 64,62 49,02 33,32 31,99 30,94 27,69 25,49 25,00 20,93

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

49

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

45

29,71 45,68 52,49 53,11 46,92 38,51 35,87 29,71

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

61

111,51 87,99 78,74 74,72 66,18 64,62 52,70

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

70

52,71 48,54 42,49 27,69 26,51 21,00

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

102

22,07 23,01 22,65 24,19 22,78

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

109

36,11 26,30 28,35 25,94

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

88

35,37 34,29 32,17

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

104

33,05 22,07

Produkty będące w ofercie w 2014 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

175

21,12 20,09 21,66 23,15 22,96 21,76 20,09 19,61 18,48

82,34

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

232

14,01 17,31 14,33 14,58 14,52 14,02 13,94 14,28 14,43 14,61 14,59 14,95 14,83

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w 2014 roku

12

55,86 71,80 65,59 33,03 31,52 28,98 27,79 27,68 32,86 37,62 32,55 24,42

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2014

8

12,01 12,54 12,38 13,14 13,78 14,32 15,05 15,80 16,72 17,21

9,32

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2014

8

15,57 17,54 18,94 18,84 18,19 16,77 16,78 17,51 18,39 18,29

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2014

18

13,07 14,26 12,62 12,55 12,76 11,19

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2014

19

8,57

7,03

6,97

6,83

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2014

23

5,69

6,91

7,10

7,27 14,10 24,06 31,21

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2014

11

7,49

7,59

7,33

7,17

5,56

6,78

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2014

14

18,37

8,04

8,26

7,35 11,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2014

24

15,86 15,16 14,10 13,78

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2014

11

61,32 52,56 66,59

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2014

12

6,52

5,02

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

36

16,06

8,81 11,53 15,19

6,44 16,15

6,94

6,61

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

59

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

roku wartość sprzedaży leków na zaburzenia psychiczne wynosiła 1,73 mld zł i była o 36,28% wyższa niż na początku badanego okresu.

Wykres ilości sprzedaży psycholeptyków i psychoanaleptyków kształtuje się zdecydowanie inaczej niż wykres wartości sprzedaży. Tu widoczny jest stopniowy spadek. W 2002 roku w aptekach sprzedało się 91,67 mln opakowań omawianego asortymentu. Następne lata to spadki od 0,17% w 2005 roku do 11,24% w 2012 roku, przeplatane niewielki-

Najmniej produktów z tej grupy pacjenci kupują w lutym (128,55 mln opakowań o wartości 1,80 mld zł).

W 2002 roku za pojedyncze opakowanie leku psycholeptycznego lub psychoanaleptyka trzeba było zapłacić w aptece średnio 13,86 zł (najniższa kwota w badanym okresie). W 2003 roku cena wzrosła o 20,65%, a następnie w 2004 roku spadła o 10,80%. W kolejnych latach, aż do roku 2011, wzrastała i wówczas osiągnęła najwyższy poziom (23,74 zł). W 2012 roku zno-

mi wzrostami od 0,29% w 2013 roku do 4,93% w 2011 roku. W efekcie, w 2014 roku ilościowa sprzedaż psycholeptyków i psychoanaleptyków wynosiła 78,99 mln zł i była o 13,83% niższa niż na początku badanego okresu.

Najwyższa średniomiesięczna wartość sprzedaży leków na zaburzenia psychiczne przypada na październik. Wynosi ona wówczas średnio 2,03 mld zł, a ilość sprzedaży to 145,04 mln opakowań. Sprzedaż na podobnym poziomie występuje także w listopadzie i grudniu.

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków psycholeptycznych i psychoanaleptyków w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

1 271 866 323

91 668 080

13,87

2 498 755

180 094

509

2003

1 498 319 601

89 507 853

16,74

2 870 344

171 471

522

17,80%

-2,36%

2004

1 280 335 503

85 745 369

14,93

2 262 077

151 494

566

-14,55%

-4,20%

2005

1 490 879 357

85 597 028

17,42

2 304 296

132 298

647

16,44%

-0,17%

2006

1 621 721 231

86 653 700

18,71

2 236 857

119 522

725

8,78%

1,23%

2007

1 562 105 750

82 190 811

19,01

2 031 347

106 880

769

-3,68%

-5,15%

2008

1 647 982 312

83 564 528

19,72

1 957 224

99 245

842

5,50%

1,67%

2009

1 809 874 379

82 536 970

21,93

2 102 061

95 862

861

9,82%

-1,23%

2010

1 885 951 330

81 026 064

23,28

1 966 581

84 490

959

4,20%

-1,83%

2011

2 018 631 016

85 019 519

23,74

1 860 489

78 359

1 085

7,04%

4,93%

2012

1 661 255 103

75 460 850

22,01

1 546 792

70 261

1 074

-17,70%

-11,24%

2013

1 707 281 359

75 682 778

22,56

1 554 901

68 928

1 098

2,77%

0,29%

2014

1 733 354 560

78 989 441

21,94

1 442 059

65 715

1 202

1,53%

4,37%

2015

1 770 579 555

81 090 160

21,83

—

—

—

2,15%

2,66%

2016

1 787 610 696

79 035 464

22,62

—

—

—

0,96%

-2,53%

Rys. 1. Wartość sprzedaży leków psycholeptycznych i psychoanaleptyków w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Na przełomie lat 2003 i 2004 oraz 2011 i 2012 wystąpił znaczący wzrost, a następnie spadek wartości sprzedaży leków na zaburzenia psychiczne.«

*

** *** *7

60

*

** *** *7

*

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowaĹ&#x201E; lekĂłw psycholeptycznych i psychoanaleptykĂłw w aptekach w latach 2002â&#x20AC;&#x201C;2014 oraz prognoza na lata 2015â&#x20AC;&#x201C;2016

Âť Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat widoczny jest Ĺ&#x201A;agodny, lecz systematyczny spadek sprzedaĹźy lekĂłw psycholeptycznych i psychoanaleptykĂłw.ÂŤ

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 3. Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie leku psycholeptycznego lub psychoanaleptyka w latach 2002â&#x20AC;&#x201C;2014 oraz prognoza na lata 2015â&#x20AC;&#x201C;2016

Âť Od 2002 roku Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie leku na zaburzenia psychiczne stale wzrasta, za wyjatkiem dwĂłch spadkĂłw pod koniec 2003 i 2011 roku.ÂŤ

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktĂłw sprzedawanych w aptekach w latach 2002â&#x20AC;&#x201C;2014

Âť Asortyment produktĂłw na zaburzenia psychiczne od 2002 roku wzrĂłsĹ&#x201A; ponad dwukrotnie.ÂŤ

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

***

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

61

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

wu spadła o 7,28%. Okres wzrostów i spadków średniej ceny pokrywa się okresem wzrostów i spadków wartości sprzedaży. W 2014 roku za opakowanie leku na zaburzenia psychiczne trzeba było uiścić kwotę rzędu 21,94 zł (spadek o 2,72% w porównaniu do roku poprzedniego).

Oferta leków psycholeptycznych oraz psychoanaletyków wzrasta systematycznie z roku na rok. W 2002 roku w aptekach było dostępnych 509 różnych pozycji asortymentowych. W 2014 roku asortyment wzrósł do 1 202 produktów.

Oznacza to wzrost o 693 sztuki, czyli o 136,15%. Najwięcej nowych leków na zaburzenia psychiczne pojawiło się w 2011 roku, wówczas asortyment wzrósł aż o 126 nowych farmaceutyków.

Oferta pomniejszyła się jedynie w roku 2012. Na rynku aptecznym znalazło się wówczas o 11 pozycji asortymentowych (1,01%) psycholeptyków i psychoanaleptyków mniej niż w roku poprzednim.

W 2013 roku wartość sprzedaży leków psycholeptycznych i psychoanaleptyków wynosiła 1,71 mld zł i była wyższa o 2,47% od roku poprzedniego.

W 2014 ta wartość wynosiła 1,73 mld zł i była o 2,72% niższa niż rok wcześniej.

A jak będzie kształtował się ten rynek w roku 2015 i 2016? Czekają nas wzrosty, czy spadki?

62

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

Trendy w przyszłości Prognozuje się, że w bieżącym i przyszłym roku wartość sprzedaży leków związanych z zaburzeniami psychicznymi nieznacznie wzrośnie – w 2015 roku osiągnie 1,77 mld zł, a w 2016 roku – 1,79 mld zł (wzrost kolejno o 2,15% oraz 0,96%).

Nieco inaczej będą wyglądały zmiany ilości sprzedaży. W 2015 roku nastąpi wzrost o 2,66% i pacjenci zakupią w aptekach 81,09 mln opakowań, a w 2016 roku spodziewamy się spadku o 2,53% (ilość sprzedaży wyniesie 79,04 mln opakowań). 21,83 zł wyniesie średnia cena za pojedyncze opakowanie psycholeptyka lub psychoanaleptyka w roku 2015, czyli o 0,11 zł mniej niż w roku poprzednim. W kolejnym roku nastąpi wzrost ceny o 0,78 zł do poziomu 22,62 zł.

niętych nie otrzymuje żadnych leków, najczęściej z powodu braku odpowiedniej diagnozy. Innym problemem jest niska jakość opieki nad osobami leczonymi oraz mocno zakorzeniona w społeczeństwie stygmatyzacja i obawy. Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z choroby albo boją się, że bliscy oraz znajomi odwrócą się od nich.

Lekarze psychiatrzy podkreślają, że najlepsze efekty leczenia daje połączenie farmakoterapii z psychoterapią. W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki psycholeptyczne i psychoanaleptyki należące do klasy ATC N05 oraz N06. Spadek ilości sprzedaży świadczy jedynie o tym, że mamy do czynienia z coraz nowocześniejszymi lekami, które nie wymagają dużych dawek i częstego przyjmowania. 

Podsumowanie Statystyki pokazują, że liczba osób obciążonych chorobami psychicznymi rośnie, co wynika ze zmian w trybie życia, chronicznego stresu, rosnących wymagań zawodowych. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że już 350 mln osób na całym świecie cierpi na depresję, 21 milionów na schizofrenię, a na chorobę afektywną dwubiegunową – 60 mln ludzi. Aż 35–50% chorych psychicznie zamieszkałych w krajach wysokorozwiniętych i 76–85% w krajach niskorozwi-

Metodologia prognoz Do obliczeń prognozy ilości sprzedaży, wartości sprzedaży oraz średniej ceny za pojedyncze opakowanie zastosowano sezonową metodę prognozowania z uwzględnieniem wahań multiplikatywnych. Metoda ta wyznacza, na podstawie ostatnich lat, trend sprzedażowy uwzględniając jednocześnie sezonowe wahania sprzedaży w ciągu roku.

Dodatkowo założono, że w najbliższym czasie nie nastąpią żadne istotne zmiany, które mogą w szczególny sposób wpłynąć na wielkość sprzedaży.

n a c z a si e

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

63

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (październik 2015) Katarzyna Piątek Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

W module APW11 SPRZEDAŻ, okno do wpisywania sum sprzedaży z raportu dobowego rozszerzono o pole „Zapłaty razem” w celu uzupełnienia sumy zapłaty. Dane widoczne są w przypadku, kiedy włączymy opcję w module APW41 ADMINISTRATOR APW11.2.22. Wyświetlanie okna do wprowadzania danych z raportu dobowego.

W module APW11 SPRZEDAŻ, w oknie wyboru towaru podstawowej sprzedaży, pojawia się znacznik P przy towarze znajdującym się w promocji. W module APW41 ADMINISTRATOR dodano obsługę opcji Apw11.2.102 Wyświetlanie informacji o promocji na liście leków. Jej wyłączenie spowoduje szybsze działanie listy towarów i jednocześnie wyłączy wyświetlanie znacznika P przy towarze znajdującym się w promocji.

Rys. 3. Informacja o promocji na liście leków

W module APW12 ZAMÓWIENIA, w oknie Lista braków, wprowadzono możliwość zaokrąglenia brakującej ilości dla leków gotowych. Po użyciu przycisku przycisku [F5] – Zaokrąglaj pojawia się komunikat z pytaniem Czy zaokrąglić ułamkowe części opakowań w kolumnie „Ilość brakująca” dla wszystkich leków robionych (rys. 5). Akceptacja komunikatu spowoduje zaokrąglenie ilości ułamkowej w polu Ilość brakująca.

Rys. 1. Raport fiskalny dobowy

W module APW11 SPRZEDAŻ, w oknie wyboru towaru podstawowej sprzedaży, dodano ikonę oznaczającą towary długo zalegające. W module APW41 ADMINISTRATOR należy ustawić Apw11.2.101 Ilość dni od zakupu, po której towar jest traktowany, jako zalegający długo.

Rys. 4. Lista braków przed zaokrągleniem ilości brakujacej

Rys. 5. Komunikat o zaokrągleniu Rys. 2. Towary długo zalegające Dokończenie artykułu na stonie 66.

64

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

s y st e m y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (październik 2015) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Kontrole daty skierowania w zleceniu W systemie dostępne są dwie opcje kontroli daty skierowania w zleceniu: warunki sprawdzania daty skierowania oraz ważność skierowań dla komórek organizacyjnych.

Rys. 2.

Rys. 1. Opcje modułu Zlecenia

Pierwsza z kontroli – Warunki sprawdzania daty skierowania – zależna jest od ustawienia w polu Skierowanie ważne przez (opcje modułu Zlecenia, zakładka OW NFZ i Widoczność elementów). W polu tym należy podać ilość dni, w ciągu których skierowanie ma być ważne. Ustawienie wartości 0 spowoduje, że nie będzie sprawdzana ważność skierowań.

Kontrola zawiera pozycje: − brak, − monituj, jeśli nie wypełniono – jeżeli w rezerwacji/wykonaniu rozliczanym umową z NFZ ustawiono kierunek zlecenia, a nie wprowadzono daty skierowania lub data skierowania nie zawiera się w ustawionym w opcjach modułu Zlecenia okresie ważności skierowania, przy zatwierdzaniu zlecenia zostanie wyświetlone ostrzeżenie (rys. 2). − blokuj, jeśli nie wypełniono – jeżeli w rezerwacji/wykonaniu, rozliczanym umową NFZ ustawiono kierunek zlecenia, a nie wprowadzono daty skierowania lub data skierowania nie zawiera się w ustawionym w opcjach modułu Zlecenia okresie ważności skierowania, system nie pozwoli zatwierdzić zlecenia (rys. 3).

Rys. 3.

Druga z kontroli – Ważność skierowań dla komórek organizacyjnych – umożliwia określenie czasu ważności skierowania w poradniach o wskazanych kodach resortowych (VIII część kodu). Skierowania są sprawdzane dla poradni o kodach resortowych, określających komórki wymagające skierowania. Jeżeli zostanie ustawiona ważność skierowania dla komórki, w której nie jest wymagane skierowanie, np. poradnia lekarza POZ, nie będzie to miało żadnego znaczenia dla systemu. Takie wartości wyróżnione są w tabeli kolorem.

Aby określić ważność skierowania w danej komórce organizacyjnej, należy użyć przycisku Dodaj, a następnie ustawić komórkę organizacyjną i podać, przez ile dni ma być ważne skierowanie (rys. 4).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

65

s y st e m y it

Dokończenie artykułu „Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (październik 2015)” ze strony 64.

Rys. 4.

Omówiona kontrola, podczas rejestracji rezerwacji/wykonania dokona sprawdzenia każdorazowo po wyjściu z pola z datą skierowania, a także podczas zatwierdzania zlecenia, jeśli jest ono rozliczane umową NFZ. Rys. 6. Lista braków po zaokrągleniu ilosci brakującej

W module APW41 ADMIISTRATOR, w oknie ustawiania Opcji modułów systemu KS-AOW, dodano informację o dacie ostatniej zmiany opcji i osobie modyfikującej.

Rys. 7. Informacja o dacie ostatniej zmiany opcji i osobie modyfikującej 

Rys. 5. 

od redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW Jak otrzymać prezent?

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy.

Na e-maile czekamy w terminie do 8 stycznia 2016 r.

podmiotów leczniczych 3 szt. Kontrola Bogusław Sygit | Damian Wąsik

66

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

atlas anatomiczny 3 szt. Mały Ryszard Aleksandrowicz | Bogdan Ciszek

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

s y st e m y it

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

67

n a c z a si e

Masło czy margaryna?

Foto

Osoby zdrowe mogą używać masła, jednak ludzie z podwyższonym poziomem cholesterolu i zagrożeni zawałem serca powinni go unikać – przekonuje prof.

Elżbieta Bartnikowska z zakładu dietetyki SGGW w Warszawie.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Specjalistka twierdzi, że spór o to, czym należy smarować pieczywo – masłem czy margaryną – ma długą tradycję, znacznie wybiegającą w przeszłość. Zaczął się już w latach przedwojennych, gdy zwiększono produkcję margaryny. Jej nazwa pochodzi od greckiego słowa „margaritari”, co znaczy perła, bo początkowo wyglądała jak masa perłowa.

Prof. Elżbieta Bartnikowska uważa, że błąd we wszelkich dyskusjach polega na tym, iż nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy należy używać masła, czy margaryny. „To zależy od tego, dla kto zestawiany jest jadłospis” – podkreśla. Jako przykład podaje osoby z nadwagą czy otyłością, które powinny pozostawać na diecie redukującej masę ciała. „Zwykle zaleca się im zaprzestanie smarowania pieczywa, bo jest to najprostszy sposób, aby zmniejszyć całodobową podaż energii” – dodaje.

Według specjalistki, masła mogą używać osoby zdrowe, bo dieta jest wtedy bardziej urozmaicona. „Jest to jeden ze sposobów zapobiegania niedoborom

68

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

spożycia niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych” – twierdzi.

Masło zawiera duże ilości średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych lepiej wykorzystywanych przez organizm aniżeli estry kwasów tłuszczowych o długim łańcuchu. Są w nim również witaminy A i E oraz kwas linolowy. „Dlatego masło jest bardziej polecane w żywieniu dzieci, jak i osób starszych oraz w podeszłym wieku” – podkreśla prof. Bartnikowska.

Smarowanie pieczywa masłem zalecane jest również u osób z upośledzonym wchłanianiem tłuszczów, np. z uszkodzeniem kosmków jelitowych, z tzw. zespołem jelita krótkiego, z cholestazą, czyli zastojem żółci, oraz u chorych na nowotwory ze zmianami zapalnymi jelit po naświetlaniach. „Ograniczenie spożycie masła rekomendowane jest w profilaktyce chorób układu krążenia o podłożu miażdżycowym oraz u osób ze zwiększonym poziom cholesterolu w osoczu” – dodaje prof. Bartnikowska.

Prof. Wiktor Szostak z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie ostrzega, że obecność cholesterolu w blaszkach miażdżycowych stwierdzono już

w.f : ww

reeim

age

s.c o

m

w 1847 r. Po II wojnie światowej w badaniach Framingham wykazano, że podwyższony cholesterol we krwi zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca. „Sprawdzono to również na przykładzie plemion afrykańskich Bantu. Murzyni, którzy byli wegetarianami, mieli niski poziom cholesterolu, jednak kiedy zaczęli jeść masło, jego poziom we krwi wzrastał. Po odstawieniu masła, poziom cholesterolu znowu spadał” – twierdzi prof. Szostak.

Specjalista przyznaje, że dobór kwasów tłuszczowych jest tylko jednym z wielu składników diety wpływających na ryzyko choroby sercowo-naczyniowej. „Dieta w swym całokształcie odgrywa rolę w rozwoju miażdżycy” – dodaje.

Według prof. Szostaka, mniej szkodliwe niż się wydawało jest prawdopodobnie tłuste mleko, a nawet śmietana.

Wynika to z tego, że w produktach tych znajdują się otaczające tłuszcz mleczny fosfolipidowobiałkowe membrany. „Z opublikowanych niedawno badań wynika, że tłuszcz w ich otoczeniu nie podnosi poziomu złego cholesterolu LDL” – wyjaśnia specjalista.

Tych fosfolipidowych otoczek tłuszczu mlecznego nie ma w maśle, ponieważ w trakcie produkcji są one rozrywane i w większości oddzielane z maślanką. „To bardzo prawdopodobne, ale hipoteza ta wymaga jeszcze potwierdzenia w dalszych badaniach” – podkreśla prof. Szostak. 

n a c z a si e

Polacy jedzą prawie dwukrotnie więcej mięsa niż zaleca WHO Polacy jedzą prawie dwukrotnie więcej mięsa niż zalecają eksperci Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), komentujący ostatni raport Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem, działającej w strukturach WHO. PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Naukowcy zachęcają, by ograniczyć spożycie mięsa i wędlin w codziennej diecie, bo zwiększają one ryzyko wystąpienia wielu chorób.

Niedawno Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem działająca w strukturach WHO, na liście czynników rakotwórczych umieściła wędliny obok papierosów, azbestu i spalin. „Odbieram to jako spektakularny sygnał potwierdzający wiedzę znaną specjalistom od prawie 50 lat. Wiadomo, że wysokie spożycie mięsa zwiększa ryzyko wielu schorzeń” – mówi prof. Zenon Zduńczyk z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie.

Jak wyjaśnił, przy dużym spożyciu mięsa struktura diety jest wadliwa. „Gdy spożywamy za mało warzyw, owoców i produktów zbożowych przebieg proce-

Foto: www.freeimages.com

sów fermentacyjnych w przewodzie pokarmowym jest niekorzystny. Ponadto zwiększa się spożycie tłuszczu i nasyconych kwasów tłuszczowych, co zwiększa ryzyko otyłości czy wystąpienia arteriosklerozy. Mięso, szczególnie czerwone, sprzyja także rozwojowi nowotworów przewodu pokarmowego” – wymienił naukowiec.

Dodał, że wędliny zawierają szereg substancji dodatkowych, takich jak konserwujące azotany i sól. Większość wędlin długo dojrzewających jest bardzo słona. Wędliny zawierają substancje barwiące i zapachowe, czyli dodatki zwiększające atrakcyjność produktu i skłaniające konsumenta do zakupu i spożycia. Często obecne są w nich polifosforany zwiększające wodochłonność.

Duże spożycie polifosforanów może zakłócać gospodarkę wapniową, co jest szczególnie ważne u osób zagrożonych osteoporozą. Ponadto dym wędzarniczy, używany w produkcji wędlin, zawiera wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), uznawane za substancje zwiększające ryzyko wystąpienia nowotworów.

Jak wyjaśnił prof. Zduńczyk to zasobność portfela jest wyznacznikiem tego, jaki typ wędlin kupują Polacy. „Zazwyczaj konsumenci oburzają się, że oferowane wędliny są wodniste i nietrwałe, a to właśnie popyt na tanie wędliny jest największy. Producentów mięsa w Polsce jest dużo, mięsa relatywnie także sporo i poszukuje się możliwości jak najszerszego zbycia, z dotarciem do kon-

sumentów mniej zasobnych” – ocenił naukowiec.

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem zaliczając mięso do czynników rakotwórczych, nie zaleciła całkowitego wyeliminowania go z diety, a jedynie ograniczenie jego spożycia. „Agencja zaleca spożycia około pół kilograma przetworzonego mięsa tygodniowo, co przekłada się na ok. 750 g mięsa świeżego. Myślę, że są dwa czynniki takiego zalecenia: mięso ma bardzo wysokie walory odżywcze, a po drugie chodzi o realność takiego zalecenia. Lepiej proponować rozwiązania racjonalne, z których skorzystają odbiorcy, niż radykalne, które od razu puszczą mimo uszu” – podkreślił naukowiec.

W ocenie prof. Zduńczyka, w przypadku Polski takie zalecenie może wydać się radykalne. Spożycie mięsa na świecie wynosi 800 – 820 gramów tygodniowo, a Polak średnio zjada tygodniowo – 1,3 kg mięsa. „750 gramów to naprawdę duża ilość – to oznacza, że codziennie zjadamy 75 gramowy kotlet schabowy. Wydaje mi się, że Polakom trudno się będzie zastosować do takiego sposobu odżywiania – wynika to z walorów odżywczych i smakowych mięsa oraz utrwalonych nawyków żywieniowych. Zmiana modelu odżywiania, polegająca na ograniczeniu spożycia mięsa, moim zdaniem, możliwa będzie w perspektywie kilkunastu lat, wśród obecnie młodych ludzi, którzy dostrzegają znaczenie diety w zdrowym stylu życia” – podkreślił prof. Zduńczyk. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

69

n a c z a si e

Foto: www.freeimages.com

Zanieczyszczenie powietrza w Europie zabija, Polska – w czołówce Z powodu zanieczyszczeń powietrza w ciągu roku w Europie umiera przedwcześnie ponad pół miliona ludzi. W Polsce jest to 47,3 tys. osób – wynika z raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA).

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Największym problemem jest zanieczyszczenie pyłami zawieszonymi (PM 10 i PM 2,5), ozonem troposferycznym (O3) i dwutlenkiem azotu (NO2) – podkreślają autorzy raportu „Air quality in Europe – 2015 report”. Raport dotyczy narażenia mieszkańców Europy na zanieczyszczenia powietrza i ich konsekwencji dla zdrowia. Dane z lat 2012 i 2013 pochodzą z oficjalnych stacji monitoringowych w 40 krajach Europy.

70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

Zanieczyszczenie powietrza jest największym pojedynczym zagrożeniem dla zdrowia ludzi w Europie, związanym ze środowiskiem. Powoduje skrócenie czasu życia mieszkańców i przyczynia się do poważnych chorób, m.in. serca, układu oddechowego i nowotworów – alarmują autorzy raportu.

Drobny pył zawieszony (tzw. PM 2,5), czyli wszystkie aerozole atmosferyczne o wielkości 2,5 mikrometra lub mniejsze, odpowiadał w skali Europy w 2012 r. za 432 tys. przedwczesnych zgonów. Ryzyko związane z narażeniem

na ten rodzaj zanieczyszczenia nie zmalało w stosunku do wcześniejszych lat.

Pyły zawieszone mogą powodować lub pogłębiać choroby układu krążenia i płuc, zawały serca, zaburzenia rytmu serca i nowotwory. W 2013 r. aż 87 proc. mieszkańców unijnych miast było narażonych na stężenia PM 2,5 przekraczające wartości ustanowione przez WHO, jako maksymalnie dopuszczalne dla zdrowia. Norma jakości powietrza przyjęta w Unii jest mniej rygorystyczna. W odniesieniu do niej na stężenia PM 2,5 powyżej wartości docelowej narażonych było jedynie 9 proc. mieszkańców miast.

Narażenie na kontakt z dwutlenkiem azotu i ozonem przełożyło się odpowiednio na ok. 75 tys. i 17 tys. przedwczesnych zgonów. Dwutlenek azotu

n a c z a si e

» ������������������ Zanieczyszczenie powietrza skraca długość życia i przyczynia się do poważnych chorób, m.in. serca, układu oddechowego i nowotworów.« wpływa na układ oddechowy, a jednocześnie przyczynia się do powstawania pyłów zawieszonych i przekroczeń stężenia ozonu. W 2013 r. 9 proc. mieszkańców miast w krajach UE było narażonych na stężenia NO2 przekraczające normy WHO i identyczne normy UE. Większość (93 proc.) przekroczeń dotyczy okolic dróg.

Narażenie na ozon jest wysokie zwłaszcza w miastach. W 2013 r. na jego stężenia powyżej wartości zalecanych przez WHO było narażonych 98 proc. mieszkańców miast UE. W raporcie oszacowano też sytuację poszczególnych krajów. Jeśli chodzi o zanieczyszczenie pyłami PM 2,5, to dla naszego kraju liczba związanych z nimi przedwczesnych zgonów w 2012 r. wynosiła 44,6 tys. Pod tym względem wyprzedziły nas tylko Niemcy, Włochy i Francja. Z kolei z powodu zanieczyszczeń ozonem przedwcześnie umarło 1,1 tys.

Polaków (więcej zgonów było jedynie w Niemczech, Włoszech, Francji i Hiszpanii).

Największym problemem Polski są pyły zawieszone i benzopiren. Głównym ich źródłem są instalacje przemysłowe i ogrzewanie domów” – powiedział ekspert EEA w dziedzinie danych nt. jakości powietrza, Alberto González Ortiz. Pod względem średniej stężeń (ze wszystkich stacji pomiarowych) PM 2,5 oraz benzopirenu nasz kraj znajduje się w niechlubnej ścisłej czołówce Europy – zaznaczył. Dodał również, że w ostatnich latach widać w Polsce niewielki, ale stały spadek całkowitych krajowych emisji PM 2,5.

Według raportu, zanieczyszczenie dwutlenkiem azotu w Polsce jest przyczyną 1,6 tys. przedwczesnych zgonów.

Pod względem tego zagrożenia, wśród 40 krajów Europy Polska znajduje się na

7. miejscu: za Wielką Brytanią, Niemcami, Francją, Hiszpanią, Holandią i Belgią. „Mimo redukcji emisji i poprawy sytuacji w ostatnich dziesięcioleciach, zanieczyszczenie powietrza wciąż negatywnie wpływa na stan zdrowia Europejczyków, zmniejszając jakość i długość ich życia” – komentuje raport dyrektor EEA Hans Bruyninckx. – „Ma ono również poważne skutki ekonomiczne, zwiększając koszty leczenia i zmniejszając produktywność gospodarki poprzez utratę wielu dni roboczych z powodu chorób”.

Według EEA w ostatnich dekadach w Europie zmalały emisje dwutlenku

siarki. Doprowadziły do tego unijne wymogi korzystania z technologii niskoemisyjnych i ograniczenia zawartości siarki w paliwach. Na ogół niewielkie były też stężenia tlenku węgla, benzenu i metali ciężkich (arsenu, kadmu, niklu i ołowiu) w powietrzu w 2013 r.

Autorzy raportu zaznaczają, że zanieczyszczenia powietrza mają zły wpływ nie tylko na zdrowie ludzi, ale i na rozwój roślin oraz stan ekosystemów. Do powszechnych w Europie problemów należy np. eutrofizacja spowodowana przez amoniak i tlenki azotu, jak też uszkodzenia roślin wywoływane przez ozon. 

reklama

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

71

n a c z a si e

72

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

n a c z a si e

KONFERENCJE | SZKOLENIA

13 stycznia | Warszawa PRIORYTETY W OCHRONIE ZDROWIA 2016 www.termedia.pl

Gorące dyskusje na temat polskiej opieki zdrowotnej, debaty z udziałem ekspertów.

Konferencja Priorytety w Ochronie Zdrowia 2016 dotyczyć będzie najważniejszych problemów ochrony zdrowia w 2016 roku.

10–13 luty | Wisła SYMPOZJUM SEKCJI REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ I FIZJOLOGII WYSIŁKU PTK www.ustronsympozjum.ptkardio.pl

Podczas XX Sympozjum Naukowo-Szkoleniowego spotkają się lekarze różnych specjalności, fizjoterapeuci, pielęgniarki, dietetycy, psycholodzy, studenci, zainteresowani nowymi doniesieniami naukowymi i doskonaleniem umiejętności w zakresie rehabilitacji kardiologicznej. Wśród prelegentów – wybitni wykładowcy będący autorytetami w zakresie zapobiegania, diagnostyki, leczenia i rehabilitacji.

ZAREZERWUJ TERMIN

DO POBRANIA

1 grudnia – 15 lutego 10. EDYCJA KONKURSU LIDERÓW OCHRONY ZDROWIA www.osoz.pl/lider2016

Do 15 lutego 2016 roku można przesyłać wnioski w jubileuszowej 10. edycji konkursu Liderów Ochrony Zdrowia.

Celem Konkursu jest poszukiwanie i nagradzanie najcenniejszych inicjatyw oraz postaw w ochronie zdrowia. 12 laureatów w 4 kategoriach wybierze niezależna Kapituła złożona z autorytetów rynku ochrony zdrowia. Ogłoszenie wyników nastąpi podczas uroczystej Gali Liderów Ochrony Zdrowia, która odbędzie się 22 kwietnia 2016 roku w Hotelu Marriott w Warszawie.

Plebiscyt ma otwartą, ogólnopolską formułę, a uczestnictwo jest całkowicie bezpłatne. Wystarczy wypełnić i wysłać prosty formularz zgłoszenia. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej Konkursu.

RAPORT OTOCZENIE REGULACYJNE TELEMEDYCYNY W POLSCE 53 strony | Bezpłatny | PL www.dzp.pl

Przekrojowy dokument Telemedycznej Grupy Roboczej – o perspektywach usług telemedycznych w Polsce, z analizą stanu obecnego, potencjalnych korzyści oraz wymaganych zmian prawnych.

18–20 luty | Katowice KONGRES WYZWAŃ ZDROWOTNYCH www.rynekzdrowia.pl

W jednym miejscu spotkają się nie tylko specjaliści reprezentujący kilkanaście dyscyplin medycznych – zarówno z Polski, jak i z zagranicy, ale także przedstawiciele środowisk związanych z szeroko rozumianym sektorem ochrony zdrowia, nauką, gospodarką, biznesem, finansami, rynkiem ubezpieczeniowym, organizacjami pozarządowymi, polityką, administracją publiczną i samorządową oraz mediami.

11–13 marca | Poznań TOP MEDICAL TRENDS www.termedia.pl

W ciągu trzech dni eksperci przedstawią nowe trendy i znaczące osiągnięcia w różnych dziedzinach medycyny, a także zwrócą uwagę na nowe rekomendacje postępowania w najczęstszych chorobach.

21–22 kwietnia | Warszawa FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA 2016

Coroczny kongres czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia pod lupę bierze zagadnienia innowacyjności w placówkach ochrony zdrowia w kontekście zarządzania, przetargów, budowania pozycji konkurencyjnej, inwestycji w infrastrukturę informatyczną.

2 dni, kilkudziesięciu ekspertów z Polski i zagranicy, praktyczna wiedza dla menedżerów placówek ochrony zdrowia, lekarzy, pielęgniarek, 700 uczestników. Więcej informacji już wkrótce na łamach czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

RAPORT KEY FIGURES ON EUROPE 2015 200 stron | Bezpłatny | ENG www.ec.europa.eu/eurostat

Statystyki EUROSTATU przedstawiają w liczbach stan rozwoju poszczególnych państw UE w takich dziedzinach, jak warunki życia, zdrowie, struktura społeczna, technologie i innowacje, rynek pracy, handel itd. Warto również zajrzeć do raportu pokazującego Unię Europejską na tle świata – „The EU in the Word”.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

73

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Aleksandra Kurowska, Artur Olesch, Katarzyna Piątek, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

„Kara umowna w kontraktach z NFZ” Tamara Zimna Książka omawia problematykę odpowiedzialności kontraktowej świadczeniodawców realizujących umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Na uwagę zasługuje usystematyzowanie katalogu źródeł prawa w zakresie odpowiedzialności kontraktowej świadczeniodawców oraz ich wzajemnych relacji. Kontrola realizacji kontraktu z NFZ została zobrazowana bogatym orzecznictwem sądowym. 

„Wzorce protokołów operacyjnych w chirurgii ogólnej i naczyniowej” Redakcja naukowa: Piotr Andziak Oryginalne narzędzie pomagające w prawidłowym sporządzaniu dokumentacji pooperacynej. 226 rozdziałów – opisów zabiegów stanowiących listę typowych operacji chirurgii ogólnej i naczyniowej. Całość przygotowana przez wybitnych specjalistów. 

74

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 11/2015

„33 czytanki o komunikacji czyli jak być dobrym lekarzem i nie zwariować” Tomasz Sobierajski

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Andrus Ansip, Margaret Chan, Jarosław Frąckowiak, Tobias D. Gantner, Anna Ginał, Marcin Kautsch, Marek Kubicki, Mateusz Lichoń, Natalia Matuszak, Witold Zatoński.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera

Premiera: 2015. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna. Cena: 40,00 zł

Druk: INFOMAX, Katowice

Napisane z werwą, swadą, humorem i dystansem do otaczających nas problemów historie z codziennego życia lekarzy i pacjentów, pozwalające szerzej spojrzeć na kontekst komunikacji lekarzpacjent. Autor, wczuwając się w stany i bolączki lekarzy, pokazuje, jak reagować w sytuacjach trudnych, konfliktowych, niejednoznacznych. Zmieniając perspektywę widzenia, dzięki znakomitej narracji sprawia, że to, co smutne, zaczynamy postrzegać jako wesołe, a to, co beznadziejne, staje się nagle możliwe do rozwiązania. Autor nie ukrywa swojej sympatii do lekarzy i szacunku do ich ciężkiej pracy, niejednokrotnie stając w ich obronie.

Książka kierowana jest nie tylko dla lekarzy różnych specjalności, lecz także dla środowiska pielęgniarskiego, farmaceutów i studentów kierunków medycznych oraz dla tych wszystkich, którzy chcą spojrzeć na pracę lekarza z innej niż pozycja pacjenta perspektywy i zrozumieć to, że lekarz też jest człowiekiem.

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

» Zmień podejście do codziennych obowiązków oraz pracy z pacjentem.«

Nakład: 16 400 egzemplarzy

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale YouTube czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl