OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

11

2017 POLSK A

11 / 2017

ISSN 1897-5828, cena 8 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

W TRYBIE

RAPORT SPECJALNY

e-zdrowie

2018

Strategiczne projekty, na które czekamy w kolejnych miesiącach.

Panorama digitalizacji rynku zdrowia w opinii 11 ekspertów.

OFFLINE

Ze smartfona korzystamy średnio 171 minut dziennie. 14 sposobów na cyfrowy detoks.

ALGORYTMY

CHOROBY

Jedna na siedem diagnoz jest błędna. Czy sztuczna inteligencja celniej wskaże, co dolega pacjentowi?

Zdrowych, spokojnych, szczęśliwych Świąt Bożego Narodzenia oraz sukcesów w 2018 roku życzy Redakcja OSOZ Polska

Nota bene

2017/2018 Jesteśmy w centrum cyfrowych zmian. Obserwujemy trendy, rozmawiamy z ekspertami. To wiedza, pomysły i wymiana doświadczeń tworzą nowoczesną służbę zdrowia.

Rok 2017 był dla rynku zdrowia czasem reform oraz planów, a dla zarządzających placówkami ochrony zdrowia - przede wszystkim okresem niepewności. Uchwalono ustawę o POZ, w życie weszła tzw. sieć szpitali, protesty rezydentów zwróciły uwagę na deficyt pieniędzy w służbie zdrowia, Ministerstwo Zdrowia rozpoczęło prace nad koncepcją opieki farmaceutycznej. Poza zmianami do ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia, w cyfryzacji trudno szukać przełomowych momentów. Czekamy na strategię e-zdrowia na lata 2018-2022, od 2019 roku zaplanowano przejście na elektroniczną dokumentację medyczną, pilotaż e-recepty ruszy w 2018 roku, a 2 lata później ma się ona stać obowiązkowa. Na e-skierowania poczekamy kolejny rok.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Co nowego w czasopiśmie OSOZ? Zmieniliśmy nazwę na Otwarty System Ochrony Zdrowia – OSOZ Polska. Nie tylko chcemy podkreślać otwartość wiedzy i technologii w ramach realizowanych projektów, ale także planujemy publikację anglojęzycznego wydania magazynu pod nazwą OSOZ World. Pokażemy, jak e-zdrowie zmienia ochronę zdrowia na całym świecie i jak cyfryzacja wpływa na życie pacjentów, pracę lekarzy, technologie medyczne i politykę zdrowotną.

W maju br. zostaliśmy partnerem European Connected Health Alliance, międzynarodowej organizacji pełniącej rolę łącznika w obszarze e-zdrowia. To dla nas mocne, merytoryczne wsparcie i nowe źródło fachowej wiedzy.

We wrześniu opublikowaliśmy raport „162 mobilne aplikacje zdrowotne” – drugie, zaktualizowane wydanie encyklopedii zawierającej spis najciekawszych aplikacji na smartfony oraz tablety.

Zamieściliśmy w niej przegląd rozwiązań dla pacjentów, lekarzy, pielęgniarek, pracowników i organizacji rynku ochrony zdrowia. Raport można pobrać na stronie www.osoz.pl/aplikacje.

24 kwietnia 2018 roku w Katowicach odbędzie się 23. Międzynarodowy Kongres OSOZ „Innowacyjna Ochrona Zdrowia”. W jednym dniu omówimy innowacje w medycynie i farmacji m.in. z perspektywy zdrowia publicznego, pacjenta, lekarza, farmaceuty, menedżera. Będziemy gościć kilkudziesięciu ekspertów z Polski i zagranicy. Więcej szczegółów już wkrótce pod adresem www.osoz.pl/kongresOSOZ. Trwa nowa edycja ogólnopolskiego Konkursu Liderów Ochrony Zdrowia. Każdy podmiot zdrowia może przesłać swoje zgłoszenie w jednej z 4 kategorii. Laureatów wybierze Kapituła złożona z 25 osobistości rynku zdrowia. Od uczestników nie są pobierane opłaty, a na uroczystą Galę wręczenia kryształowych statuetek Lidera zapraszamy 24 kwietnia 2018 roku do siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Kandydatury można zgłaszać do 9 lutego 2018 roku na stronie www.osoz.pl/lider2018.

Piszemy o cyfryzacji i sami przechodzimy na model cyfrowy. W aplikacji mobilnej OSOZ News znajdziecie Państwo wszystkie nowe i archiwalne wydania magazynu, raporty specjalne, statystyki rynku ochrony zdrowia, materiały niedostępne w wersji drukowanej.

Ochronie zdrowia w 2018 roku życzymy spokoju, dobrych i przemyślanych reform, innowacyjnego spojrzenia, cyfrowego zapału i stawiania pacjenta w centrum wszystkich decyzji.

11

OSOZ POLSKA 2017

aktualności

6

Zdjęcie numeru

PRAKTYcznie

38

Smartfon 24/7

8

Rynek zdrowia w pigułce

40

Opt-outy. Czy pogrążą szpitale?

12

RADAR EPIDEMIOLOGICZNY

42 43

Aplikacje medyczne

nowe idee

Wiedza dla lekarzy i kontrola czasu online

14

NOWOŚCI / WYNALAZKI Miliony na cyberbezpieczeństwo, 25 innowacji roku, telefon jak EKG

17

22

44

45

DANE POD OCHRONĄ 9 kroków do bezpieczeństwa danych

48

Infografika E-zdrowie. Oczekiwania pacjentów

KONTRARGUMENT Pobrać i skasować

LABORATORIUM TECHNOLOGII W trybie offline

ZE ŚWIATA E-ZDROWIA Przegląd międzynarodowej prasy

INNOWACJE

ANALIZA SPRZEDAŻY LEKÓW Leki nasenne i uspokajające

13

HEALTH TECH NEWS Healthcare. Three visions for 2037

Alergia, grypa i przeziębienie w styczniu 2018

Legislacja Coraz bliżej do RODO

STREFA START-UP Wyjątkowo mobilny wózek inwalidzki

Czytaj w aplikacji OSOZ News

PIĘŚCIĄ W STÓŁ Cyfryzacja patologii czy potrzeb?

RAPORT

24

edukacja

PANORAMA DIGITALIZACJI 11 ekspertów o perspektywach cyfryzacji rynku ochrony zdrowia w Polsce w 2018 roku. Nadzieje i wątpliwości. Strategie i pomysły

Czytaj w aplikacji OSOZ News

50

peryskop Farmacja: zaledwie 0,5% aplikacji osiąga sukces rynkowy

RAPORTY Sytuacja finansowa szpitali publicznych w Polsce

31

ROZMOWY

E-zdrowie. Czego oczekują pacjenci?

BIG DATA I MEDYCYNA

Polska. Profil ochrony zdrowia 2017

Dr Andrea Ammon: Liczby hamują epidemie

35

REWOLUCJA Dr Jama Natequi: Czy sztuczna inteligencja wyeliminuje błędne diagnozy?

STATYSTYKI i PROGNOZY

54

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju

58

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny

63

Monitor rynku leków Leki nasenne i uspokajające

» Cyfryzacja informacji i wymiana danych wzmacniają ochronę zdrowia publicznego.« Dr Andrea Ammon | ECDC | str. 31

SYSTEMY I SPRZĘT

68

SPRZĘT Cyfrowa półka apteczna

69

DLA APTEKI Elektroniczna wymiana danych

71

DLA PLACÓWKI MEDYCZNEJ Powiadomienia SMS

OSOZ Polska 11/2017

trendy w social media

» Co roku 1,5 mln osób umiera w wyniku błędnej diagnozy.

Rozwiązanie: sztuczna inteligencja.« Dr Jama Natequi | Symptoma | str. 35

24 844 342

Tyle opakowań leków nasennych i uspokajających zakupiono w aptekach w 2016 roku. Wartość sprzedaży przekroczyła 319 mln zł. Na rynku dostępnych jest 450 produktów z tego asortymentu.

77%

Cyfrowa transformacja w zdrowiu może potencjalnie wzmocnić efektywność systemów ochrony zdrowia – wynika z raportu „State of Health in the EU” przygotowanego przez Komisję Europejską i OECD. Najnowsze badanie Nielsena pokazuje, jak wraz z rozwojem technologii zmieniają się źródła informacji o zdrowiu. W okresie lat 2014-2016 zyskują mocno wyszukiwarki internetowe (+15%) i internetowe portale medyczne (+10%) kosztem tradycyjnych form (lekarz, znajomi).

Taki procent osób – według badania Fundacji „My Pacjenci” – twierdzi, że w Polsce powinien istnieć system gromadzący informacje o wszystkich stosowanych lekach na receptę. Główna korzyść dla pacjentów: kontrola interakcji.

+4,7%

NA PLUSIE Obrót statystycznej apteki w październiku rośnie o 4,7%. O 2% zwiększyła się liczba pacjentów kupujących leki.

−2,1%

NA MINUSIE Spada średnia marża apteczna, zwłaszcza dla leków na recepty pełnopłatne (–6,1%).

online / offline

12. EDYCJA KONKURSU

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA Bezpłatny udział 4 kategorie i 14 statuetek Liderów Prosty formularz zgłoszenia Uroczysta Gala Liderów

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na listopad 2017 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

Informacje i formularz zgłoszenia:

www.osoz.pl/lider2018 OSOZ Polska 11/2017

2617 razy Klikanie, przesuwanie informacji na ekranie, stukanie w klawiaturę – wymienione czynności wykonujemy statystycznie 2617 razy w ciągu dnia. W przypadku największych miłośników smartfonów, czyli ok. 10% użytkowników telefonów, liczba ta wzrasta do 5427 razy. Smartfon towarzyszy nam od momentu pobudki do ostatnich sekund przed zaśnięciem.

Badanie: Dscout

OSOZ Polska 11/2017

aktualno ś ci

171 minut Smartfon stał się naturalnym elementem naszego życia. Gdy zapominamy go ze sobą zabrać, czujemy niepokój spowodowany odcięciem od informacji. Statystyczny dzienny czas korzystania ze smartfona wynosi 171 minut. Telefony komórkowe włączmy średnio 88 razy w ciągu dnia. Tylko 18 minut jesteśmy w stanie wytrzymać bez spoglądania na ekran, sprawdzenia e-maili czy facebooka.

OSOZ Polska 11/2017

aktualno ś ci

Rynek zdrowia w pigułce

De

sig

ne

y db

ve

c to

rpo

e ck

t/

Fre

ep

ik

Opt-outy.

Czy pogrążą szpitale?

Ustawa podnosząca publiczne nakłady na zdrowie do 6 proc. PKB została przyjęta. W Sejmie złożono obywatelski projekt zwiększający nakłady do 6,8 proc., ale w ciągu trzech lat. Najważniejszym problemem jest jednak wypowiadanie opt-outów, bo dotyka szpitale już teraz.

OSOZ Polska 11/2017

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse W grudniu NFZ planuje wyczyścić sprawę nadwykonań z lat poprzednich.

W zależności od rodzaju świadczeń, płacić chce po np. 30–60 proc. wartości, 100 proc. tylko za nieliczne procedury.

Pieniądze na ten cel znalazły się z rozwiązania rezerw i budżetu państwa (pod koniec listopada rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy okołobudżetowej w tej sprawie).

Tymczasem w oddziałach Funduszu trwa gorączkowe liczenie. Niektórzy twierdzą, że biorąc pod uwagę to, ile pieniędzy placówki mają w IV kwartale tego roku, w przyszłym roku w planie finansowym może zabraknąć pieniędzy nawet na 1,5 miesiąca działania Funduszu. Planowany wzrost gospodarczy niekoniecznie może zniwelować tę lukę.

Możliwa jest więc kolejna walka o fundusze z budżetu państwa. Te i tak powinny być, choć nie tak duże jak potrzeby.

Sejm uchwalił bowiem ustawę o podniesieniu publicznych nakładów na zdro-

aktualno ś ci

Leki Wciąż nie doczekaliśmy się skierowania do prac sejmowych dużej i małej nowelizacji ustawy refundacyjnej. Miały być w nich m.in. wpisane zachęty dla firm prowadzących badania lub produkcję leków. Za to w Dzienniku Ustaw ukazał się jednolity tekst ustawy Prawo Farmaceutyczne, zawierający zmiany z kilku in-

2018 roku w jednym z miast wprowadzony zostanie pilotażowy projekt e-recept.« pierwsze kilkanaście miesięcy życia) powinno starczyć na trzy dawki dla ok. 400 tys. dzieci. W trzy kwartały wykorzystano niespełna 373,3 tys. dawek, czyli mniej niż jedną trzecią.

WYDATKI NA OCHRONĘ ZDROWIA W POLSCE PPP EUR

% PKB

na mieszkańca (lewa oś) odsetek PKB (prawa oś)

Łotwa

Rumunia

Bułgaria

Chorwacja

Litwa

Polska

Węgry

Estonia

Cypr

Malta

Dania

Słowacja

0 Grecja

0 Portugalia

2

Rep. Czeska

1000

Słowenia

4

Hiszpania

2000

UE

6

Włochy

3000

Francja Zjednoczone Królestwo Finlandia

8

Belgia

4000

Austria

10

Irlandia

5000

Szwecja

12

Niemcy

6000

Holandia

Wypowiadanie umów opt-out na przełomie listopada i grudnia przyjęło na tyle szeroką skalę, że już nie tylko szefowie szpitali, ale i decydenci zaczęli mówić o problemie za małej liczby specjalistów.

Przygotowanie przez Porozumienie Zawodów Medycznych wraz z lekarskim samorządem tzw. opt-out packów, czyli pakietów informacji i porad jak wypowiedzieć umowę, spotkało się z krytyką ministra Konstantego Radziwiłła.

Stwierdził on, że nikt nie powinien pracować ponad siły, ale trzeba też pamiętać o pacjentach. A namawianie do wypowiadania zgód na pracę powyżej 48 godzin tygodniowo uznał za niemoralne. Naczelna Izba Lekarska nie pozostała mu w komentarzach dłużna.

Niezadowoleni z czasu i warunków pracy są też lekarze podstawowej opieki zdrowotnej. Sytuację w POZ ma polepszyć ustawa o podstawowej opiece zdrowotnej. Pierwsza osobna regulacja dla tego obszaru ochrony zdrowia weszła już w życie. Kłopot w tym, że część zapisów jest przez zainteresowanych krytykowana. MZ zmienia też wzór deklaracji do POZ. Będzie obejmować m.in. dobrowolne podanie adresu e-mail pacjenta, co wspomoże, choć w części gabinetów, komunikację elektroniczną z pacjentem.

Zmiany obejmą też ratownictwo i to w szybszym trybie niż się spodziewano.

Nie będzie okresu przejściowego dotyczącego wykonywania świadczeń w zakresie ratownictwa medycznego przez podmioty prywatne. Tak wynika z autopoprawki Ministerstwa Zdrowia do projektu nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym opublikowanej 4 grudnia 2017 roku. To oznacza, że firmy – które teraz mają ok. 10 proc. rynku – znikną w połowie przyszłego roku.

Luksemburg

System

» Pod koniec I kwartału

nych aktów prawnych, co ułatwi posługiwanie się tą ustawą.

Poza dokumentem „Polityka Lekowa” szykowanym przez resort zdrowia, osobne dokumenty na ten temat – mające ułatwić ministerstwu pracę i promować wybrane kierunki wydatkowania środków publicznych – szykują pacjenci i eksperci. Dokument ma wyznaczać kierunki działania m.in. w refundacji leków.

Resort zdrowia rozpoczął procedurę zakupu szczepień przeciwko pneumokokom na 2018 r. Pieniądze pochodzą z tzw. Specustawy. Tymczasem poprzedni zakup mógł być na wyrost. Na rok 2017 ministerstwo nabyło 1,2 mln dawek, co biorąc pod uwagę kalendarz szczepień (wpisanie pneumokoków na

Wydatki na opiekę zdrowotną w Polsce należą do najniższych w UE.

LICZBA LEKARZY W POLSCE EU: 3,6 praktykujące pielęgniarki na 1000 osób, 2015 r. (lub najbliższy rok)

wie do 6 proc. PKB w 2025 r. Równocześnie zaś Porozumienie Zawodów Medycznych złożyło projekt przyspieszjący i zwiększający wzrost nakładów. Podpisało się pod nim ok. 150 tys. obywateli, głównie w gabinetach lekarzy z Porozumienia Zielonogórskiego.

20

mała liczba lekarzy duża liczba pielęgniarek

duża liczba lekarzy duża liczba pielęgniarek DK

15

FI DE IE

LU NL

10

SI

FR

UK Polska

5

SE

BE

HU

RO

HR LV

EE SK

EU CZ

MT

PT

IT CY

EU: 8,4

AT

LT

ES

BG EL

mała liczba lekarzy mała liczba pielęgniarek

0 1

2

duża liczba lekarzy mała liczba pielęgniarek 3

4

5

6

7

praktykujący lekarze na 1000 osób, 2015 r. (lub najbliższy rok)

W Polsce od lat występuje niedobór lekarzy (2,3/1000 osób) oraz pielęgniarek (5,2/1000 osób).

W 2015 zanotowano 10,2 absolwentów medycyny na 100 000 osób (średnia OECD: 12,1) oraz 32,1 pielęgniarek/100 000 osób (średnia OECD: 45).

OSOZ Polska 11/2017

aktualno ś ci

» W 2016 roku 60 proc.

ślający standardy organizacyjne opieki w dziedzinie świadczeń z zakresu rozpoznania, leczenia i monitorowania bólu, niezależnie od jego przyczyny.

Konsultacje społeczne przeszedł projekt nowelizacji ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w zakresie szczepień.

Planowane jest ustanowienie Narodowego Programu Szczepień Ochronnych (NPSO), który zmieni definicje szczepień i wprowadzi dodatkową kategorię szczepień – „zalecane szczepienia finansowane z budżetu państwa w ramach NPSO”.

W projekcie wpisano też utworzenie Funduszu Kompensacyjnego NPSO, na

szpitali osiągnęło dodatni wynik netto, jednak gorszy niż w roku poprzednim.« Za to w kwestii wykorzystania nowocześniejszych leków przeciwbólowych może nastąpić poprawa. Ministerstwo Zdrowia przygotowało projekt okre-

WSKAŹNIKI HOSPITALIZACJI DLA CHORÓB PRZEWLEKŁYCH zastoinowa niewydolność serca cukrzyca astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc

standaryzowane wg wieku i płci współczynniki na 100 000 pacjentów w wieku co najmniej 15 lat

1200 1000 800 600 400 200

Litwa

Węgry

Polska

Niemcy

Austria

Słowacja

Rep. Czeska

Malta

Irlandia

UE-21

Belgia

Finlandia

Dania

Estonia

Francja

Szwecja

Słowenia

Hiszpania

Holandia

Zjednoczone Królestwo

Włochy

Portugalia

0

Polskę cechują stosunkowo wysokie wskaźniki hospitalizacji w przypadku chorób przewlekłych, które powinny być leczone poza szpitalem. Tego typu przyjęcia do szpitala są potencjalnie do uniknięcia, oznaczają nieskuteczność i brak koordynacji w sektorze podstawowej opieki zdrowotnej.

NIEZASPOKOJONE POTRZEBY ZWIĄZANE Z OPIEKĄ MEDYCZNĄ % zgłaszających niezaspokojone potrzeby medyczne, 2015 r.

wysokie dochody średnia niskie dochody

20

10

Austria

Słowenia

Niemcy

Holandia

Hiszpania

Malta

Rep. Czeska

Szwecja

Luksemburg

Francja

Cypr

Dania

Chorwacja

Słowacja

Belgia

Irlandia Zjednoczone Królestwo Węgry

Litwa

UE

Portugalia

Bułgaria

Finlandia

Polska

Włochy

Łotwo

Grecja

Rumunia

Estonia

4%

0

Około 4% gospodarstw domowych z wysokim dochodem zgłasza niezaspokojone potrzeby medyczne, w porównaniu z 10% gospodarstw w najniższym przedziale dochodów. Przyczyną są koszty finansowe opieki i te związane z czasem oczekiwania na świadczenia.

10

OSOZ Polska 11/2017

który będą składać się podmioty dostarczające szczepionki do obowiązkowego uodparniania. Wysokość wpłat na fundusz wyniesie nie więcej niż 2 proc. wartości umowy. W przypadku wskazanych w rozporządzeniu działań niepożądanych szczepionek, jeśli objawy będą wymagać przynajmniej dwutygodniowej hospitalizacji, wypłacane będą świadczenia kompensacyjne w wysokości maksymalnie 70 tys. zł. Nowelizacja przewiduje też m.in. poszerzenie wykazu chorób zakaźnych podlegających obowiązkowej hospitalizacji o takie jednostki chorobowe, jak: choroba wirusowa Ebola, zakażenia wirusami SARS oraz MERS-Co V i inne zakażenia wywołane koronawirusami powodujące zespoły ostrej niewydolności oddechowej.

E-zdrowie Pod koniec I kwartału 2018 roku w jednym z miast wprowadzony zostanie pilotażowy projekt e-recept, w całym kraju będą one obowiązywały od początku 2020 roku – poinformowali specjaliści Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.

Z kolei od grudnia tego roku łatwiej wystawiać e-zwolnienie. ZUS uruchomił własny kanał autoryzacji elektronicznego potwierdzenia niezdolności do pracy.

Elektroniczne zwolnienia lekarskie można wystawiać od początku 2016 r.

Dotąd podpisywane były kwalifikowanym podpisem elektronicznym, który trzeba było wykupić, albo profilem zaufanym administracji publicznej – ePUAP, krytykowanym przez lekarzy jako zbyt czasochłonny i skomplikowany.

Raporty W listopadzie opublikowano kilka bardzo ciekawych raportów, m.in. coroczny „Health in a Glance” OECD, na podstawie którego można m.in. ocenić sytuację polskich pacjentów i pracowników sektora ochrony zdrowia. Mamy m.in. jedne z niższych w OECD wydatki na zdrowie, wysoki poziom dopłat z kieszeni pacjenta oraz wyjątkowo jaskrawo widoczny wpływ warunków życia na jego długość.

Z kolei Komisja Europejska wraz z OECD opublikowały pierwsze raporty poświęcone unijnym państwom, osobny dotyczy też Polski. Zestawienia pokazujące dany kraj na tle UE w wybranych obszarach publikowane mają być co dwa lata. Z raportu wynika, że wydatki na opiekę̨ zdrowotną w Polsce są

aktualno ś ci

jednymi z najniższych w UE. W 2015 r. wynosiły one 1 259 euro na mieszkańca lub 6,3 proc. PKB w porównaniu ze średnią̨ UE wynoszącą 2 781 euro (9,9 proc.).

Polskę cechuje stosunkowo duża liczba hospitalizacji. Wiele procedur można by realizować poza szpitalem, gdyby leczenie było lepiej zorganizowane – wskazują autorzy raportu.

Natomiast kondycji szpitali poświęcono inny raport. W 2016 roku 60 proc. szpitali osiągnęło dodatni wynik netto – wynika z najnowszego zestawienia Magellana. Jest to gorszy wynik niż w roku poprzednim. Zmniejszyła się też rentowność procedur – z 27 proc. w 2015 roku do 24 proc. w roku 2016. Średnia rentowność procedur szpitali pozostawała na niezmienionym niskim poziomie, co potwierdza trudne warunki funkcjonowania szpitali w 2016. Sytuacja wygląda lepiej na poziomie rentowności netto.

Utrzymanie w 2016 r. wyniku z roku poprzedniego jest efektem zapłacenia przez NFZ nadwykonań.

sualne to gra, która może zostawić ślad na całe życie – ostrzegają organizatorzy kampanii „Lubisz ryzyko? Sprawdź, czy wygrałeś”.

Za to wiele emocji, niekoniecznie pozytywnych, wywołały kampanie przygotowane na zlecenie resortu zdrowia. Pierwsza – zachęcająca, aby dbać o zdrowie jak króliki, by mieć potom-

stwo – zdobyła wręcz międzynarodowy rozgłos pod hasłem „polski rząd zachęca, by rozmnażać się jak króliki”. W drugiej, dotyczącej dbania o zdrowie, do profilaktyki zachęca aktor przebrany za konia, choć zwierzęta te są dość chorowite.

Kontrowersje wokół spotów spowodowały jednak, że ich siła dotarcia znacznie się zwiększyła. 

STRUKTURA WYDATKÓW NA OPIEKĘ ZDROWOTNĄ Polska

UE 5% 1%

5% 2%

15% 23%

70%

79%

Kampanie społeczne HIV jak jednoręki bandyta – przekonuje Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Zwraca uwagę na ryzyko związane z kontaktami seksualnymi i zachęca do badań. – Co drugi Polak zakażony HIV nigdy nie zrobił sobie testu i nadal nie wie, że jest nosicielem tego groźnego wirusa. Ryzykowne zachowania sek-

publiczne ubezpieczenie zdrowotne

dobrowolne ubezpieczenie

Publiczne ubezpieczenie zdrowotne pokrywa w Polsce 70% wydatków na opiekę zdrowotna, w porównaniu z 79% średnej UE. Za to wydatki ze środków własnych (out of pocket) są wyższe – 23% w porównaniu z 15%. Źródło wykresów: „State of Health in the EU. Polska. Profil systemu ochrony zdrowia 2017”, OECD.

Andrzej Osuch, Wiktor Pałys, Olgierd Porębski, Artur Pruszko, Roman Radomski, Karolina Szuścik.

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Andrea Ammon, Dobrawa Biadun, Michał Boni, Ewa Borek, Piotr Gryza, Dorota Kilańska, Jacek Kopel, Miłosz Krawczyk, Zofia Małas, Jama Natequi,

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

wydatki bezpośrednie

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 18 400 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSKA prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 11/2017

11

aktualno ś ci

radar epidemiologiczny (styczeń 2018)

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

48%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (styczeń 2018)

TREND W STOSUNKU DO grudnia 2017

1 465

Opolskie

617

Podkarpackie

727

Podlaskie

718

Pomorskie

981

Śląskie

804

Świętokrzyskie

729

Warmińsko-mazurskie

710

Wielkopolskie

877

Zachodniopomorskie

907

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (styczeń 2018)

TREND W STOSUNKU DO grudnia 2017

Dolnośląskie

7 697

Kujawsko-pomorskie

5 635

Lubelskie

5 651

Lubuskie

7 011

Łódzkie

5 573

Małopolskie

7 117

Mazowieckie

8 188

Opolskie

5 312

Podkarpackie

5 417

Podlaskie

5 947

Pomorskie

6 407

Śląskie

5 484

Świętokrzyskie

4 725

Warmińsko-mazurskie

5 403

Wielkopolskie

6 653

Zachodniopomorskie

6 516

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

705

Lubelskie

701

Lubuskie

957

Łódzkie

780

Małopolskie

934

Mazowieckie

1 013

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

OSOZ Polska 11/2017

75%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

I nnowac j e

Aplikacje zdrowotne

eMPendium mobile

Offtime

Medscape

Profesjonalnie przygotowana aplikacja umożliwiająca łatwy dostęp do małej Interny Szczeklika, indeksu leków Medycyny Praktycznej, baz ICD-9 i ICD-10 oraz pozwalająca sprawdzić status ubezpieczenia pacjenta. Do tego zestaw kalkulatorów medycznych ułatwiających pracę lekarza, klasyfikacja stopnia zaawansowania nowotworów opracowana dla ponad 30 najważniejszych typów nowotworów, wybrane artykuły z portalu MP, terminarz wizyt zintegrowany z aplikacją internetową eMPendium kalendarz, pytania i odpowiedzi ekspertów w wybranych dziedzinach medycyny.

Czujesz, że smartfon pochłania Ci zbyt wiele czasu? Rozprasza Twoją uwagę?

Przeszkadza, kiedy robisz coś ważnego albo próbujesz się zrelaksować? Czas na cyfrowy detoks. Offtime pozwoli narzucić limity czasowe używania poszczególnych aplikacji i monitorować korzystanie ze smartfona. Blokowanie aplikacji w wybranych godzinach pozwala lepiej skupić się na pracy i podnieść jakość życia. Statystyki uruchamiania i czasu spędzonego online ułatwiają zrozumienie i modyfikację złych nawyków. Na rynku dostępnych jest kilka podobnych, bezpłatnych aplikacji.

Bądź na bieżąco z doniesieniami naukowymi i wiedzą z różnych dziedzin medycyny. Dedykowana lekarzom, studentom medycyny i pracownikom ochrony zdrowia aplikacja jest źródłem informacji o nowych lekach i wprowadzonych na rynek urządzeniach medycznych, dostarcza wiedzy z badań klinicznych oraz setek konferencji branżowych. Wyświetlane treści można elastycznie personalizować stosowanie do zainteresowań.

Aplikacja wybiera i prezentuje najciekawsze doniesienia z mediów społecznościowych oraz tematy w zakresie zarządzania i praktyki lekarskiej.

Android | iOS | PL Bezpłatna

Android | iOS | ENG 3,49 USD

Android | iOS | ENG Bezpłatna

OSOZ Polska 11/2017

13

I nnowac j e

Nowości / wynalazki

96 MILIONÓW EURO NA BEZPIECZEŃSTWO Aby zredukować ryzyko ataków cybernetycznych, w 2018 roku szpitale mogą skorzystać z dedykowanego programu Horyzont 2020. Na poprawę bezpieczeństwa dostępnych będzie aż 36 mln euro. W 2019 roku kwota ta wzrośnie do 60 mln euro. Placówki medyczne w całej Europie są coraz częściej celem cyberprzestępców, z tym problemem chce walczyć Unia Europejska. Pieniądze dostępne są w ramach Programu Społecznego 2018–2020 i działań „rozwój narzędzi dla redukcji ryzyka cybernetycznego w szpitalach i centrach opieki dla ochrony prywatności/danych/infrastruktury” oraz „koordynacja i wsparcie działań dla podniesienia świadomości i rozwoju programów szkoleniowych w zakresie cyberbezpieczeństwa w szpitalach”. Wnioski w obydwu działaniach można składać do 24 kwietnia 2018 roku.

14

DOBRE STARZENIE SIĘ

AUTORYZACJA IoT

AAL (Program Aktywnego i Wspartego Starzenie się) ogłosił konkurs na produkty i usługi oparte na rozwiązaniach cyfrowych, które pomagają osobom starszym współuczestniczyć w życiu społecznym. Zwycięzca otrzyma wsparcie biznesowe i 35 000 euro na rozwój pomysłu. Aplikacje można składać do 30 marca 2018. Szczegóły na stronie: www.aal-europe.eu.

Komisja Europejska ogłosiła nowy konkurs „Jednolite uwierzytelnianie dla wszystkich”. Chodzi o stworzenie bezpiecznego, przyjaznego i przystępnego kosztowo rozwiązania w zakresie uwierzytelniania dostępu do tzw. inteligentnych urządzeń w ramach Internetu Rzeczy (IoT). Łączna pula nagród wynosi 4 miliony euro.

Przyjmowanie zgłoszeń trwa do 28 września 2018 roku.

OSOZ Polska 11/2017

I nnowac j e

ZeGAREK W ROLI EKG Z końcem 2017 roku, inteligentny zegarek firmy Apple wzbogacił się o pierwsze certyfikowane przez FDA (amerykańska Agencja Żywności i Leków) urządzenie medyczne. Chodzi o Kardia ECG Band firmy AliveCore – niewielkich rozmiarów klips-czujnik wpięty w pasek zegarka. Kardiaband wykrywa zakłócenia rytmu serca oraz tzw. migotanie przedsionków. Wystarczy przystawić palec do czujnika na 30 sekud. W połączeniu z aplikacją SmartRhytm pacjent może samodzielnie, w sposób dyskretny wykonywać EKG i w ten sposób kontrolować rytm serca. Wcześniej AliveCore dostępny był w formie etui na smartfon, a przeprowadzenie pomiaru wymagało przystawienia obydwu dłoni do czujnika. Cena paska z czujnikiem Kardia ECG Band do zegarka Apple wynosi obecnie 219 euro.

TELEMEDYCYNA PO CHIŃSKU Kiedy na krajowym rynku z dużą ostrożnością powstają pierwsze platformy telemedyczne, a finansowanie telekonsultacji przez publicznego płatnika dopiero raczkuje, inne kraje bardzo chętnie sięgają do innowacji. Przykładem mogą być Chiny. W największej na świecie platformie online i aplikacji telemedycznej zarejestrowało się już 77 miliony użytkowników. Codziennie z pomocą „Ping An Good Doctor” udzielanych jest 250 000 konsultacji. We wrześniu aplikację zaktualizowano o narzędzie diagnostyczne wykorzystujące rozwiązania sztucznej inteligencji („AI Doctor”). Dane demograficzne i epidemiologiczne wskazują, że zapotrzebowanie na podobne aplikacje będzie rosło: 15% Chińczyków przekroczyło 60 rok życia, 20% dotyczy problem chorób przewlekłych. Wartość chińskiego rynku m-zdrowia rośnie w tempie 50% rocznie.

OSOZ Polska 11/2017

15

I nnowac j e

25 INNOWACJI ROKU W jednym z listopadowych wydań magazyn The Time podsumowuje najciekawsze wynalazki mijającego roku. Wśród nich nie zabrakło takich, które znajdą zastosowanie w medycynie. Ranking otwierają okulary wirtualnej rzeczywistości Oculus Go od Facebooka. Pomagają pacjentom w dolegliwościach bólowych oraz terapii m.in. lęków. Z kolei eSight 3 to okulary pozwalające osobom niewidomym i niedowidzącym poruszać się w otoczeniu. Korzystają z powiększonego obrazu wysokiej rozdzielczości i specjalnych algorytmów. Pacjent może m.in. uprawiać ulubiony sport. Urządzenie przetestowano pozytywnie na grupie 1000 osób.

W rankingu nie zabrakło miejsca na nowoczesne kliniki Forward naszpikowane technologiami e-zdrowia. Kolejną nowinką jest Bempu – opaska na rękę dla wcześniaków i niemowlaków z niedowagą. Rolą urządzenia jest sygnalizowanie zbyt niskiej temperatury dziecka. Wśród wielkich premier znaleźć można także mniejsze innowacje, jak chociażby „uwalniające od poczucia winy” lody Halo Top. Półlitrowe opakowanie zawiera tylko 360 kalorii, czyli nawet trzykrotnie mniej od tradycyjnych lodów. W podsumowaniu znalazł się też Adidas z butami Futurecraft 4D. Drukowane w technologii 3D podeszwy można indywidualnie dopasowywać, a cały proces produkcji trwa 2 godziny. Na wzmiankę zasłużył samochód elektryczny Tesla Model 3 za wkład w ochronę jakości powietrza. Molekule to z kolei filtr oczyszczający powietrze z bakterii, drobnoustrojów i mikroskopijnych cząstek zanieczyszczeń. Stawkę zamyka Jibo robot – domowy opiekun (na okładce).

Elektroniczne okulary eSight 3 dla niewidomych przetwarzają obraz z otoczenia, pozwalając rozpoznawać kształty.

Kliniki Forward oferują dostęp do nowych technologii, badania genetyczne i personalizowane plany opieki.

Domowy asystent i doradca – robot Jibo.

SZTUCZNA INTELIGENCJA W PREWENCJI SAMOBÓJSTW Co roku 800 000 ludzi na całym świecie odbiera sobie życie, czyli 1 osoba co 40 sekund. Samobójstwa zajmują 17. miejsce na liście przyczyn zgonów. Do tak skrajnych decyzji popychają trudne sytuacje życiowe oraz problemy psychiczne. Samobójcy często wołają o pomoc lub dzielą się myślami samobójczymi m.in. w Internecie. To skłoniło największy na świecie portal społecznościowy Facebook do włączenia się w prewencję samobójstw. Korzysta z niego obecnie ok. 2,07 mld osób na świecie. Firma Marka Zuckenberga chce wykrywać sygnały świadczące o możliwości popełnienia samobójstwa za pomocą systemu sztucznej inteligencji analizującego zamieszczanie treści w formie zdjęć, wpisów, nagrań wideo. Teraz poza USA system wprowadzany będzie na całym świecie, na razie z pominięciem Unii Europejskiej. W zależności od indywidualnego przypadku, pracownicy Facebooka mogą skontaktować się z przyjaciółmi osoby sygnalizującej zły stan psychiczny, wysłać wiadomość tekstową lub – w nagłych przypadkach – wezwać odpowiednie służby. Źródło: ec.europa.eu, aal-europe.eu, AliveCore, Medgadget, The Time

16

OSOZ Polska 11/2017

I nnowac j e

Laboratorium technologii

W trybie offline Pierwsze smartfony pojawiły się 10 lat temu. Są narzędziem pracy, łącznikiem z przyjaciółmi, źródłem aktualnych informacji i rozrywki, oknem na świat. Po telefon komórkowy sięgamy średnio co kilkanaście minut, 88 razy dziennie. Jego ekran dotykamy 2617 razy.

Liczby, które dają dużo do myślenia i strategie walki ze współczesnym nałogiem.

Strach przed odłączeniem Kiedy ostatni raz zdarzyło ci się wyjść z domu bez zabrania telefonu komórkowego? Co czujesz, kiedy wyczerpała się bateria i nie możesz korzystać ze smartfona przez kilka godzin?

Nomofobia (No-Mobile-Phone-Phobia) – niepokój związany z brakiem dostępu do telefonu komórkowego – jest terminem sformułowanym przez naukowców i niestety dotyczącym coraz większej liczby osób. Według badań przeprowadzonych na Uniwersytecie w Maryland, w latach 2000–2011 (czyli jeszcze

przed falą smartfonizacji), przyczyną 11 000 wypadków drogowych było rozproszenie uwagi przez telefon. W październiku 2017 roku Hawaje wprowadziły w stolicy karę w wysokości do 99$ za wpatrywanie się w ekran telefonu lub pisanie wiadomości tekstowych podczas przechodzenia przez jezdnię. W ten sposób Honolulu chce walczyć z rosnącą liczbą incydentów drogowych z udziałem tzw. smartfonowych zombies, czyli przechodniów tak skupionych na swoich telefonach, że nie zwracających uwagę na to, co dzieje się wokół.

OSOZ Polska 11/2017

17

I nnowac j e

Nikt dziś nie ma wątpliwości, że smartfony są krokiem milowym rewolucji cyfrowej, wynalazkiem, któremu zawdzięczamy przede wszystkim nieograniczoną łączność. Dziś z pomocą komórki możemy płacić, robić zakupy, komunikować się, dbać o zdrowie, planować dzień, oglądać filmy. Wraz z tym jak rośnie wachlarz kolejnych możliwości, zwiększa się czas spędzany z telefonem w ręku. Według najnowszych badań, to już 2 godziny i 51 minut, dwa razy więcej niż jeszcze 4 lata temu.

Najnowsze statystyki dotyczące rynku amerykańskiego mówią nawet o 5 godzinach dziennie. 88-krotne sprawdzanie smartfona w ciągu dnia to dane uogólnione dla wszystkich grup wiekowych. Tzw. milleniasi, osoby urodzone pomiędzy rokiem 1980 a 2000, robią to aż 150 razy dziennie, 79% z nich trzyma telefon blisko siebie podczas snu. W świecący ekran wpatrujemy się dzień i noc – 87% badanych włącza telefon nawet pomiędzy północą a 5 rano. Notoryczne naciskanie guzika startu wynika z syndromu opisanego jako FOMO – strachu przed przeoczeniem czegoś istotnego (ang.: Fear of missing out). Być może ktoś ze znajomych napisał wiadomość, podzielił się ciekawą informacją na Facebooku albo na świecie wydarzyło się coś ważnego? Takie myślenie to zazwyczaj tylko iluzja.

18

OSOZ Polska 11/2017

Cierpi koncentracja Czy jest coś złego w korzystaniu z nowych technologii? Nie, jeżeli potrafimy z nich korzystać. Można zrozumieć obecny zachwyt smartfonem – te niewielkie komputery nosimy w kieszeniach dopiero od kilku lat. Dobrze przy tym mieć świadomość, jak wpływają na nasze życie i ile czasu nam kradną. Telefony rozpraszają nieustannie uwagę, przez co nie możemy skupić się na jednej czynności przez dłuższy czas. Do notorycznego spoglądania w ekran telefonu trzeba jeszcze dodać sprawdzanie e-maili służbowych i prywatnych na komputerze. Według neurobiologów, po krótkim zaglądnięciu do smartfona, człowiek potrzebuje kilku minut, aby znowu wrócić do pełnego skupienia nad poprzednio wykonywaną czynnością.

Ludzki mózg nie radzi sobie najlepiej z wielozadaniowością, każde rozproszenie uwagi wpływa negatywnie na koncentrację niezbędną do poprawnego wykonywania pracy zawodowej i codziennych czynności. To prowadzi do stresu, wyczerpania psychicznego, poczucia dezorganizacji. Traci na tym kreatywność. Pracując w takim przerywanym trybie, musimy zainwestować więcej czasu w porównaniu z kilkugodzinnym poświęceniem się tylko jednemu zadaniu. Co chwilę włączana

I nnowac j e

i wyłączana maszyna również psuje się szybciej niż taka działająca w trybie ciągłym. To nie wszystko. Ekspozycja na niebieskie światło smartfonów przyspiesza proces starzenia się siatkówki oka, może być przyczyną bezsenności. Podczas korzystania ze smartfona głowa człowieka pochyla się do 60 stopni, zwiększając obciążenie kręgów szyjnych nawet 5-krotnie w stosunku do pozycji wyprostowanej. Skutki? Syndrom tzw. text neck albo tech neck – technologicznej szyi, któremu towarzyszą bóle głowy, szyi i ramion.

Czas realny a wirtualny To, że telefon znajduje się zawsze w zasięgu ręki nie oznacza, że poprawiła się jakość i częstotliwość kontaktów społecznych. To dziwne, skoro według badania przeprowadzonego przez eMarketer, aż 65% czasu spędzonego z telefonem komórkowym poświęcamy na komunikację (wiadomości tekstowe, rozmowy telefoniczne, e-maile, media społecznościowe), a tylko 22% na czystą rozrywkę. Nie pomógł ani Whatsapp, ani Facebook, ani inne media społecznościowe. Zamiast ułatwiać komunikację, nowe aplikacje skupiły uwagę użytkownika na sobie, w wielu przypadkach stały się substytutem czasu spędzanego w świecie realnym, z realnymi przyjaciółmi. Zabawę z dziećmi zastąpiliśmy udostępnieniem im tabletu z grami, rozmowę przy rodzinnym stole regularnie przerywają dźwięki smartfonów. Biorąc tylko pod uwagę obecne statysty-

» Prawie 2 godziny dziennie spędzamy na 5 najpopularniejszych platformach społecznościowych: YouTube, Facebook, Snapchat, Instagram, Twitter.«

ki, w ciągu całego życia statystyczny mieszkaniec Ziemi spędza 5 lat i 4 miesiące w mediach społecznościowych (źródło: Business Insider). Z tego najwięcej na YouTube (1 rok 10 miesięcy), Facebooku (1 rok 7 miesięcy) i Snapchat (1 rok 2 miesiące). W porównaniu z innymi codziennymi czynnościami to sporo. Spożywanie posiłków i picie pochłania nam mniej czasu, bo łącznie 3 lata i 5 miesięcy, pranie – 6 miesięcy. Jedynie oglądanie tradycyjnej telewizji (7 lat 8 miesięcy) ciągle wyprzedza aktywności w Internecie. Ponad 5 lat w ciągu całego życia to dużo czy mało? Przeliczyć je można na przykładowo 93 000 spacerów z psem albo bardziej abstrakcyjne czynności jak 32 podróże na księżyc i z powrotem, 3 500 przechadzek po długości całego Muru Chińskiego. Ciekawe wnioski wynikają z najnowszego raportu GUS „Społeczeństwo informacyjne w Polsce 2012–2016”. 73,6% osób w wieku 16–24 lata łączy się z Internetem z pomocą telefonu komórkowego.

Im wyższa grupa wiekowa, tym odsetek ten maleje i osiąga zaledwie 2,7% dla osób 65+. Analizując dane z punktu widzenia aktywności zawodowej, z Internetu w smartfonie korzysta 80,8% uczniów i studentów. Na przestrzeni lat 2013–2016, liczba gospodarstw domowych, w których dzieci posługują się smartfonem, wzrosła ponad trzykrotnie – z 13,1% do 44,1%.

Liczba gospodarstw, w których dzieci nie korzystają ani z telefonu komórkowego, ani ze smartfona spadła w tym czasie z 30,5% do 27,7%.

5 lat i 4 miesiące spędza w mediach społecznościowych w ciągu życia statystyczny człowiek.

150 razy dziennie sprawdzają smartfon osoby z pokolenia Milleniasów (urodzeni pomiędzy 1980 a 2000 rokiem).

65% czasu z telefonem w ręku poświęcamy komunikacji (SMS-y, rozmowy telefoniczne, e-maile, social media).

44,1% To procent gospodarstw domowych, w których dzieci korzystają ze smartfona albo telefonu komórkowego. W 2013 roku było to 13,1%.

OSOZ Polska 11/2017

19

I nnowac j e

Ty rządzisz telefonem, nie odwrotnie Życie bez smartfona jest dziś niemożliwe albo przynajmniej znacznie utrudnione. Zresztą nie ma powodu, aby się go pozbywać. Nowe technologie podwyższają jakość codziennego życia, oferują niedostępne dotąd możliwości, są narzędziem porozumiewania się we współczesnych społeczeństwach. Jednak pod grubą warstwą zalet, nie brakuje negatywnych aspektów smartfonizacji. Mając tego świadomość, można wcielić w życie kilka zasad, dzięki którym uwolnimy się od dyktatu bycia online, zyskując więcej czasu wolnego, podwyższając jakość kontaktów społecznych, optymalizując czas pracy, pozbywając się stresu i zmarnowanych – na bezmyślne wpatrywanie się w ekran telefonu – godzin. Nowy rok to czas postanowień. Cyfrowy detoks może być jednym z tych, które pozytywnie zmieni nasze życie.

1. Pierwszy krok: dowiedz się, ile czasu dziennie spędzasz korzystając ze smartfona. W tym celu zainstaluj aplikację monitorującą, jak często uruchamiasz telefon, ile czasu korzystasz z konkretnych aplikacji. Przykłady: Checky, Instant – Quantified Self, Moment, BreakFree.

2. Jeżeli trudno rozstać się z telefonem, zainstaluj aplikacje blokujące korzystanie z wybranych aplikacji (np. Offtime, ClearLock, Quality Time, Menthal). Jeżeli chcesz się skupić 30 minut na jakimś zadaniu, sięgnij po aplikację Forest.

Po jej włączeniu, przez pół godziny rosnąć będzie drzewo – gdy w tym czasie wyjdziesz z aplikacji, drzewo zacznie obumierać. Krok po kroku masz szansę stworzyć cały las.

3. Ogranicz liczbę aplikacji na rzecz przeglądania informacji w wyszukiwarce internetowej.

4. Wyłącz rozpraszające uwagę powiadomienia i alerty wysyłane z aplikacji. Pojawiając się na ekranie prowokują np. wysłanie odpowiedzi.

5. Stwórz strefy wolne od smartfona, zaczynając od sypialni.

W czasie wolnym, np. podczas czytania książki, umieść telefon poza zasięgiem wzroku.

6. Zamień budzik w smartfonie na najprostszy zegar, którego jedyną funkcją jest pokazywanie czasu i budzenie. Gdy

smartfon leży przy łóżku, przed pójściem spać spędzamy dodatkowe minuty na bezcelową zabawę z telefonem.

7. Stwórz ramy czasowe wolne od smartfonów, przykładowo podczas spożywania posiłku z rodziną i znajomymi, spotkań, wieczorami po 21.00 itd. Zastanów się, kiedy w ogóle chcesz być offline, a kiedy online.

8. Zmień nastawienie. Jeżeli nie sprawdzisz telefonu co 10 minut, nic się nie stanie. Wszystkie wiadomości i informacje będą nadal dostępne nawet po kilku godzinach, a świat będzie się nadal kręcił wokół własnej osi. Wystarczy, gdy sprawdzisz e-maile trzy razy dziennie.

9. Boisz się, że jeżeli nie odpowiesz od razu na wiadomość od przyjaciół lub rodziny, ci zaczną się martwić? Powiadom ich z wyprzedzeniem, że cały dzień będziesz niedostępny.

10. Stosuj codziennie cyfrowy detoks. Zacznij przykładowo od 60 minut na realne czynności, które mają swój początek i koniec, jak przygotowanie posiłku wymagającego większego zaangażowania, czytanie książki, sport.

11. Z czasem rozszerz ten zwyczaj na np. 1 pełny dzień w tygodniu, weekendy, święta. Podczas urlopu wystarczy, jak sprawdzisz telefon raz dziennie (bez odpowiadania na maile, które mogą poczekać). Zamień aparat w telefonie na zwykły aparat fotograficzny.

12. Podczas uprawiania sportu przełącz telefon w tryb offline.

13. Przemyśl stosunek do kontaktów społecznych. Leżący na stole podczas rozmowy telefon sygnalizuje, że rozmówca nie może liczyć na naszą wyłączność.

14. Przenieś media społecznościowe w realne życie – zamiast czatu na Whatsapp umów się na kawę, wybierz się do kina, galerii, muzeum, na spacer. Zamiast wiadomości w Internecie, zaprenumeruj gazetę.

Podobnie jak w przypadku każdej diety – od papierosów, czekolady albo alkoholu – oprócz korzyści zdrowotnych, możemy liczyć jeszcze na wewnętrzną satysfakcję i kontrolę nad własnym życiem, równowagę pomiędzy sferą wirtualną a realną. I mimo, że walka z uzależnieniem od smartfona nie będzie łatwa, warto spróbować. 

1 MINUTA 2017 ROKU W INTERNECIE

3,5 miliona zapytań w wyszukiwarce internetowej

900 000 logowań

16 mln wiadomości tekstowych

156 mln wysłanych maili

40 000 godzin słuchania muzyki

452 000 ćwierknięć na Twitterze

751 522 $ na zakupy online

» Używanie różnych aplikacji pochłania 90% czasu spędzanego ze smartfonem.« 20

OSOZ Polska 11/2017

4,1 mln obejrzanych filmów

46 200 publikowanych zdjęć

Kompetentna wiedza.

Porady IT, strategie i praktyczne wskazówki zawsze pod ręką.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

Z których z wymienionych obszarów związanych z e-zdrowiem Pan(i) korzystała/chciał(a)by korzystać?

Kto powinien mieć dostęp do informacji o wszystkich przepisanych lekach na receptę? lekarz podczas przepisywania mi leku

89%

ja jako pacjent 55%

inni lekarze, którzy mnie leczą

55%

tylko te osoby, którym ja udostępnię moje dane

nie wiem / trudno powiedzieć

odebranie wyników badań laboratoryjnych

47%

poszukiwanie opinii o lekarzach, pielęgniarkach i innych pracownikach lub placówkach ochrony zdrowia

15%

73% 68%

uzyskiwanie informacji o dostępności leku w aptece

2% 1%

33%

1%

Kto powinien mieć dostęp do informacji o wszystkich wykupionych lekach na receptę? ja jako pacjent

52%

lekarz specjalista

55% 37%

farmaceuta w aptece, w której kupuję leki

18%

pielęgniarka

11%

kontakty przez Internet z osobami mającymi takie same problemy zdrowotne

10%

8% nie wiem / trudno powiedzieć

Ministerstwo Zdrowia

46%

28%

26%

3% 5%

1% 1%

6%

żadna z powyższych osób / instytucji

korzystał(a) Pan(i) w ciągu ostatnich 12 miesięcy

5%

inna osoba

2%

nie wiem / trudno powiedzieć

3%

Kto, w przypadku wprowadzenia takiego systemu elektronicznego, powinien otrzymać powiadomienie (alert) o możliwości wystąpienia niebezpiecznych interakcji pomiędzy stosowanymi lekami? lekarz rodzinny, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej

85%

ja jako pacjent

85%

lekarz specjalista

chciał(a)by Pan(i) korzystać

Pacjenci oczekują upowszechnienia m.in. takich e-rozwiązań jak umawianie wizyt przez Internet (90%), odbieranie wyników badań (83%), wyszukiwanie i lokalizowanie świadczeniodawcy (79%).

77%

osoby, którym ja udostępnię moje dane medyczne

55%

farmaceuta w aptece, w której kupuję leki

24%

pielęgniarka

19%

Narodowy Fundusz Zdrowia

Zakładając, że wszystkie dane dotyczące stosowanych leków byłyby gromadzone przez system elektroniczny, w jakim stopniu zgadza się Pan(i) z poniższymi stwierdzeniami?

10%

Ministerstwo Zdrowia

7%

inna osoba

3%

żadna z powyższych osób / instytucji

2%

OSOZ Polska 11/2017

48%

12%

poszukiwanie informacji jak pielęgnować pacjenta

inny cel związany ze zdrowiem

12%

Narodowy Fundusz Zdrowia

15%

porada zdrowotna świadczona np. przez lekarza, psychologa lub dietetyka przez Internet

64%

61%

48% 48%

przeglądanie w portalu Narodowego Funduszu Zdrowia (Zintegrowany Informator Pacjenta) świadczeń medycznych, które zostały mi udzielone 79%

lekarz rodzinny, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej

22

64%

poszukiwanie informacji o tym, jak można leczyć chorobę, czy radzić sobie z dolegliwościami

osoby, którym ja udostępnię moje dane medyczne

83%

83% 79%

poszukiwanie informacji o tym, jak można zdiagnozować chorobę

nie wiem / trudno powiedzieć

90%

szukanie poradni, szpitala czy gabinetu

22%

pielęgniarka

żadna z powyższych osób

61%

83%

farmaceuta podczas wydawania mi leku

inna osoba

zapisywanie się na wizytę do lekarza, pielęgniarki lub innego zawodu medycznego

1%

chciał(a)bym móc sprawdzić, kto i kiedy przeglądał informację na temat leków jakie stosuję chciał(a)bym mieć możliwość zmiany mojej decyzji o tym, kto może mieć dostęp do informacji na temat leków jakie stosuję chciał(a)bym decydować, kto może mieć dostęp do informacji na temat wszystkich leków jakie przyjmuję 94%

zgadzam się

nie wiem / trudno powiedzieć

95%

96%

97%

nie zgadzam się

98%

99% 100%

I nnowac j e

E-ZDROWIE OCZEKIWANIA PACJENTÓW

Technologie informacyjno-komunikacyjne wprowadzają nowe możliwości świadczenia usług medycznych. Jakich udogodnień chcieliby pacjenci i co myślą o digitalizacji ochrony zdrowia?

Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy korzystał(a) Pan(i) z Internetu w jakimkolwiek obszarze zawiązanym z ochroną zdrowia?

79%

16%

tak

7%

nie, ale chętnie skorzystał(a)bym z takiej możliwości

2%

nie, nie odczuwam takiej potrzeby

nie wiem / trudno powiedzieć

Czy wyraził(a)by Pan(i) zgodę, aby Pana(i) anonimowe dane medyczne były wykorzystywane w opracowaniach naukowych i informacjach epidemiologicznych?

42%

Zakładając, że wszystkie dane dotyczące zdrowia, chorób, terapii itd. byłyby gromadzone przez system elektroniczny, w jakim stopniu ważne byłyby różne korzyści, jakie dawałby taki system? możliwość osobistego dostępu do moich danych medycznych i zapoznania się z nimi

95%

3%

możliwość dostępu do moich danych medycznych w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia

95%

3%

możliwość sprawdzenia w łatwy sposób, kto i kiedy przeglądał moje dane medyczne

91%

możliwość zarządzania moimi danymi medycznymi poprzez ich udostępnianie wybranym osobom lub instytucjom

83%

możliwość uzyskania wsparcia od osoby kompetentnej w zakresie samodzielnego zarządzania moimi danymi

6% zdecydowanie tak

raczej tak

raczej nie

5%

zdecydowanie nie wiem / nie trudno powiedzieć

Czy uważa Pan(i), że powinien istnieć system elektroniczny, który gromadzi informacje o wszystkich stosowanych lekach na receptę?

44% 33%

zdecydowanie tak

raczej tak

raczej nie

6%

6%

zdecydowanie nie wiem / nie trudno powiedzieć

Czy chciał(a)by Pan(i) mieć łatwy dostęp do informacji, w której aptece w okolicy znajduje się lek, który chciał(a)by Pan(i) kupić?

chciał(a)bym, aby system informował lekarza wystawiającego receptę, że przepisuje mi leki, których nie powinno się stosować z innymi lekami, które stosuję

98%

1%

chciał(a)bym, aby system informował mnie, że mam przepisane leki, których nie można stosować równocześnie

98%

1%

chciał(a)bym, aby w przypadku awarii dostępu do systemu informatycznego nadal istniała możliwość wykupienia leków z refundacją

98%

1% zdecydowanie tak

raczej tak

raczej nie

1%

chciał(a)bym mieć możliwość wydruku z takiego systemu aktualnej listy moich leków z dawkowaniem i porami ich przyjmowania (moja lista leków)

3%

94%

chciał(a)bym otrzymywać od takiego systemu informację, jak można zmniejszyć moje wydatki na leki, które stosuję (tańsze odpowiedniki)

3%

91%

4%

87% 82%

84%

zgadzam się

1%

1%

96%

80%

22%

nieważne

W jakim stopniu zgadza się Pan(i) z poniższymi stwierdzeniami dotyczącymi elektronicznego systemu gromadzącego informacje o zażywanych lekach?

chciał(a)bym, żeby taki system powiadamiał mnie o kończącym się zapasie leku, jaki stosuję

75%

14%

nie wiem / trudno powiedzieć

chciał(a)bym mieć możliwość przedłużenia za pomocą takiego systemu recept na leki, które stosuję, bez wizyty u lekarza

10%

14%

76% ważne

12%

11%

80%

możliwość dokonywania zmian w moich danych medycznych, np. ich korygowania lub usuwania

35%

7%

7% 86%

88%

90%

92%

94%

nie wiem / trudno powiedzieć

96%

98%

100%

nie zgadzam się

77% badanych uważa, że powinien istnieć system elektroniczny, który gromadzi informacje o wszystkich stosowanych lekach na receptę.

zdecydowanie nie wiem / nie trudno powiedzieć

OSOZ Polska 11/2017

23

R aport

Panorama digitalizacji.

Opinie 11 ekspertów Czy po okresie cyfrowej stagnacji 2017 roku digitalizacja rynku ochrony zdrowia w 2018 roku przyspieszy?

Czego oczekują pacjenci, lekarze, pielęgniarki? Co należałoby zmienić w dotychczasowych strategiach e-zdrowia?

Pytamy o cyfryzację polskiego rynku zdrowia w kolejnych 12 miesiącach.

24

OSOZ Polska 11/2017

R aport

Piotr Gryza Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Zdrowia

Postępująca digitalizacja rynku ochrony zdrowia w Polsce jest zjawiskiem zauważalnym i bez wątpienia nadchodzący rok przyniesie w tym zakresie istotną intensyfikację działań.

W tym miejscu należy wskazać przede wszystkim na pierwsze wymierne efekty realizacji projektu „Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych”, w ramach którego zaplanowano wdrożenie systemów informatycznych, które pozwolą na usprawnienie procesów związanych z planowaniem i realizacją świadczeń zdrowotnych, monitorowaniem i sprawozdawczością z ich realizacji, dostępem do informacji o udzielanych świadczeniach oraz publikowaniem informacji w obszarze ochrony zdrowia. Wdrażane rozwiązanie umożliwi wytworzenie, gromadzenie, analizę i udostępnianie informacji o zdarzeniach medycznych, e-receptach i e-skierowaniach. W systemie P1 będzie znajdowała się informacja o zdarzeniach medycznych wszystkich obywateli Polski niezależnie od płatnika, a także obywateli Unii Europejskiej i innych krajów, którzy skorzystają ze świadczeń zdrowotnych na terenie Polski.

Ministerstwo Zdrowia, planując rozwój e-zdrowia, chce wyjść naprzeciw oczekiwaniom wszystkich grup interesariuszy. Naturalne jest, że inne oczekiwania mają pacjenci, a inne kadra medyczna czy świadczeniodawcy. Dlatego właśnie założenia Strategii e-Zdrowia były przedmiotem szeroko zakrojonych konsultacji, w których udział brali m.in. przedstawiciele pacjentów, kadry medycznej, świadczeniodawców czy Urzędów Marszałkowskich.

Jeśli chodzi o pierwszą z planowanych do uruchomienia w ramach P1 funkcjonalności – e-receptę, do najważniejszych korzyści z perspektywy pacjenta należą

m.in.: zniwelowanie problemu nieczytelności recept, który w chwili obecnej oznacza często ponowny kontakt pacjenta z lekarzem, który wystawił nieczytelną receptę; oszczędność czasu poprzez brak konieczności ponownej wizyty u lekarza w celu poprawy czytelności recepty; zwiększone bezpieczeństwo – ograniczona do minimum możliwość wydania nieprawidłowego (innego niż przepisanego) leku; możliwość zrealizowania każdego leku w innej aptece bez konieczności otrzymywania odpisu recepty i oczekiwania na lek; jasne i zwięzłe informacje dotyczące dawkowania – pacjent każdorazowo otrzyma „Informację o recepcie”, w której zawarta będzie m.in. informacja o dawkowaniu.

Wśród korzyści dla kadry medycznej wymienić należy przede wszystkim znaczne zmniejszenie ogólnie rozumianego kosztu wystawiania dokumentu.

Z powdrożeniowych doświadczeń Danii wynika, że dzięki uruchomieniu e-recepty oraz e-wyników badań laboratoryjnych udało się „zaoszczędzić” pojedynczemu lekarzowi 30 minut dziennie.

Skrócenie czasu wynika z elektronicznego sposobu wypisywania recepty oraz udostępnienia w systemie rejestru leków. W ramach funkcjonalności e-Recepty wdrażanych w Polsce, lekarz dodatkowo otrzyma dostęp do listy leków refundowanych. Dostępność obu informacji w jednym miejscu znacznie ułatwi pracę lekarzowi.

Do korzyści z punktu widzenia farmaceutów należą m.in. pełna czytelność i wiarygodność recepty oraz uproszczenie procesu jej realizacji. Korzyści dla systemu opieki zdrowotnej obejmują m.in.: uszczelnienie systemu recept i obiegu leków, uzyskanie ścisłej kontroli nad obrotem lekami refundowanymi, bieżący dostęp do informacji o wydanych lekach zamiennych oraz możliwość powiązania leków z epidemiologią.

» Dzięki uruchomieniu e-recepty oraz wyników badań laboratoryjnych online udało się w Danii „zaoszczędzić” 30 minut czasu lekarza.«

Należy jednocześnie mieć na uwadze, że P1 (w tym e-recepta, e-skierowanie, wymiana elektronicznej dokumentacji medycznej) to zaledwie pierwszy krok na drodze do informatyzacji. Strategia rozwoju e-zdrowia, nad którą trwają intensywne prace, określi zarówno wyzwania w zakresie e-zdrowia stojące przed polskim systemem, jak również priorytety działań i oczekiwane rezultaty.

Dr Dobrawa Biadun Radca prawny, ekspertka Konfederacji Lewiatan

Z wielką nadzieją patrzymy i wspieramy działania podejmowane przez CSIOZ. W 2018 r. ma ruszyć pilotaż dotyczący elektronicznej recepty, a w październiku e-skierowania. To początek, ale te zmiany przybliżą nas do wprowadzenia systemu koordynacji opieki nad pacjentem.

Z uwagi na obowiązek wprowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej (ma wejść w życie 1 stycznia 2019 r.), kolejny rok to wzmożone prace nad jej wdrożeniem. Szczególnie ważne staje się to w kontekście wchodzących w 2018 r. zmian związanych z RODO. Budowanie e-zdrowia to stały proces, który musi dostosowywać się do zmieniającej się rzeczywistości. Wyzwanie jest ogromne, ale z drugiej strony nie mamy zbyt dużo czasu. Demografia versus zasoby kadry medycznej wskazują, że bez wdrożenia elektronicznych narzędzi wsparcia pracy lekarzy, pielęgniarek czy położnych staniemy przed ogromnym problemem zagwarantowania opieki zdrowotnej nawet na dzisiejszym poziomie. Ale żeby to się udało musimy podjąć wspólny wysiłek, a wdrażane zmiany muszą być akceptowalne zarówno przez pracowników medycznych, jak i samych pacjentów. Dodatkowo, budując systemy informatyczne nie możemy ich kształtować z perspektywy płatnika publicznego. Jedynie w przypadku uwzględnienia potrzeb adresatów systemy będą mogły faktycznie zadziałać.

Drugi kontekst to konieczność wsparcia działań w zakresie telemedycyny.

OSOZ Polska 11/2017

25

R aport

W mojej ocenie koniecznym staje się promowanie korzystania przez placówki medyczne oraz samych pacjentów z narzędzi wspierających proces leczenia, szczególnie w przypadku pacjentów przewlekle chorych. Przy wspomnianych brakach kadrowych to może być klucz do zwiększenia dostępności do świadczeń zdrowotnych.

Zofia Małas Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych

Ważnym czynnikiem, który zapewne przyspieszy digitalizację rynku ochrony zdrowia, powinny być zwiększone nakłady na ochronę zdrowia zapowiadane przez Ministra Zdrowia Konstantego Radziwiłła. Tak naprawdę to digitalizacja jest już wszechobecna w wielu placówkach medycznych i funkcjonuje od wielu lat, problemem jest kompatybilność systemu. Podstawowym wyzwaniem będzie zatem ustalenie jednego standardu systemów elektronicznych dla wszystkich podmiotów leczniczych, które są na różnych etapach cyfryzacji. Oprócz kwestii finansowej, na drodze do korzystania z pełnego potencjału nowoczesnych technologii stoją obowiązujące przepisy, uniemożliwiające wystawianie elektronicznych recept, co hamuje rozwój zdalnych konsultacji medycznych. Jest tu wiele do zrobienia, bo rzeczywistość prawna powinna nadążać za rzeczywistością, w jakiej żyją pacjenci.

Codzienna praca personelu medycznego, w tym pielęgniarek i położnych, polega m.in. na prowadzeniu obszernej dokumentacji medycznej i sprawozdawczej, co znacząco ogranicza czas na czynności medyczne w ramach czasu dla jednego pacjenta. Konieczne jest ograniczenie biurokratyzacji, która niepotrzebnie obciąża personel medyczny dodatkową pracą. Więcej czasu dla pacjenta to lepsza opieka i stan zdrowia społeczeństwa. Dodatkowym aspektem cyfrowego przechowywania danych jest ich zabezpieczenie przed potencjalnymi

26

OSOZ Polska 11/2017

przeciekami, przy czym świadczeniodawcy, szczególnie prowadzący indywidualne praktyki zawodowe, nie powinni być zobowiązani do ponoszenia kosztów za ochronę danych osobowych i szczelność systemu informatycznego. Jest to kwestia szczególnie istotna w momencie, gdy już w maju 2018 roku wchodzi w życie dyrektywa Unii Europejskiej – RODO, która nakłada na administratorów danych osobowych dodatkowe obowiązki i dotkliwe kary w momencie ich nieprzestrzegania.

Przy odpowiednim skonstruowaniu i zabezpieczeniu systemów informatycznych, e-zdrowie będzie doskonałym sposobem na komunikację pomiędzy pacjentem a personelem medycznym. Warunkiem jest wprowadzanie rozwiązań technologicznych przy czynnym udziale personelu medycznego, gotowego na organizację swojej pracy z systemem informatycznym. Jeśli aplikacje służące do przekazywania informacji pacjentom będą intuicyjne i przepływ danych będzie przebiegać bezproblemowo, informatyzacja przyczyni się do skuteczniejszej edukacji i promocji zdrowia oraz zapewni możliwie najwyższy standard opieki nad pacjentem na każdym etapie życia. Na takim rozwiązaniu skorzystają zarówno pacjenci, jak i cały personel medyczny.

Michał Boni Poseł do Parlamentu Europejskiego

Cyfryzacja ochrony zdrowia w 2018 roku przyspieszy, ale pod warunkiem, że zrealizujemy projekty pozwalające na łączenie i przetwarzanie danych, rejestrów, ich wymianę między szpitalami i jednostkami służby zdrowia oraz zagwarantujemy dostępność dla pacjentów, co wymaga interoperacyjności. Byłoby też dobrze, aby przyspieszyło wprowadzenie e-recepty.

Ale najważniejsze na dziś jest dostosowanie strategii rozwoju systemu ochrony zdrowia w Polsce do wyzwań związanych z dokonywanym etap po etapie

wdrażaniem modelu e-zdrowia w Europie. Istotnym wymiarem przyspieszenia całościowego modelu rozwiązań jest też przygotowanie do projektów, które mogłyby być realizowane na rzecz e-zdrowia w następnym okresie finansowania, czyli po 2020 roku.

Patrząc na uwarunkowania prawne i techniczne dalszego rozwoju e-zdrowia w Polsce, powinno się jasno ustalić, jak system ochrony zdrowia zrealizuje wymogi europejskiej regulacji o ochronie danych osobowych, wchodzącej w życie 25 maja 2018. Dla e-zdrowia przyszłości będzie też potrzebna infrastruktura sieci Internetu 5G (Internet pozwalający na przesyłanie dużych zbiorów danych w milisekundach). Będzie ona budowana do 2025 roku w Unii Europejskiej, ale rok 2018 będzie kluczowy, także w Polsce jeśli chodzi o wybór pewnych kierunków i planowanie inwestycyjne. O tym trzeba debatować i pokazywać publicznie korzyści dla pacjentów, przygotowywać środowiska medyczne na cyfrową rewolucję w obszarze zdrowia.

Z myślą o przyszłym, całościowym nowym modelu ochrony zdrowia uwzględniającym nowe technologie, należałoby odejść od wzorca informatyzacji tylko służby zdrowia. Takie myślenie sprowadza się do informatyzacji części administracyjnych: rejestrów, zapisów na wizyty itd. Chodzi bowiem o cyfryzację całego systemu, czyli stworzenie warunków do powstania spersonalizowanych usług medycznych dzięki lepszemu monitoringowi stanu zdrowia w czasie realnym, poprzez certyfikowane narzędzia noszone przy ciele, obecne w domu (mierzenie rytmu serca, poziomu glukozy, ciśnienia, czy wielu innych markerów różnych chorób, szczególnie chronicznych).

Ważne będzie też stosowanie platform telemedycznych, by kontakt pacjenta z doktorem był wzbogacony o konsultacje on-line, szybkie porady, interwencje lekarza, gdy zobaczy wyniki bieżących badań pacjenta i uzna, że obecna terapia wymaga zmian.

Większa wiedza pacjenta o stanie własnego zdrowia powoduje, że on sam może przejmować większą odpowiedzialność za swoje zdrowie. W oparciu o obserwację danych zdrowotnych, zarówno przez pacjenta jak i lekarza, można przechodzić na prewencyjny, efektywniejszy, pacjentocentryczny model ochrony zdrowia.

Ważnym elementem będzie tu system e-recepty i włączenie go do europejskie-

R aport

go systemu tak szybko, jak to możliwe (pomiędzy rokiem 2018 a 2020). Istotne jest też sięganie do nowych technik, jak przykładowo analiza genomu, by diagnoza była głębsza i w pełni zindywidualizowana.

Ważne jest też, aby kolejne polskie placówki i zespoły lekarzy dołączyły do Europejskiej Sieci Referencyjnej łączącej kliniki zajmujące się tzw. chorobami rzadkimi. By wymiana danych o przebiegu tych chorób stworzyła odpowiednie zbiory danych (na bazie większych populacji) dla ułatwienia i przyspieszenia procesu diagnozy, a następnie dla właściwych terapii.

Dla powodzenia wymienionych procesów i zmian niezbędna jest szeroka strategia krajowa, europeizacja rozwiązań i otwarcie się na model medycyny opartej o przetwarzanie danych (Big Data).

W tym sensie kluczowa jest współpraca instytucji odpowiadających za ochronę zdrowia na poziomie europejskim, pomiędzy krajami, ale przede wszystkim zapewnienie infrastruktury e-zdrowia (sieci 5G, centra wysokiej jakości przetwarzania danych). Efektem będzie wyższa jakość usług zdrowotnych i satysfakcja pacjentów oraz poprawa jakości życia, większa efektywność leczenia jak i funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, także w wymiarze kosztowym. Jednak przede wszystkim – przejście z modelu ochrony zdrowia czysto reaktywnego (reakcja na chorobę i jej leczenie) na prewencyjno-proaktywny.

Andrzej Osuch Dyrektor ds. Transformacji Biznesowej, LUX MED sp. z o. o.

Na wydarzenia czekające nas w przyszłym roku w polskim e-zdrowiu należy spojrzeć z dwóch pespektyw. Wprawdzie pojawią się nowe, ważne rozwiązania i regulacje, jednak pacjenci nie od razu odczują korzyści.

Po przeprowadzonej przez CSIOZ reorganizacji projektu P1, w pierwszej połowie roku spodziewamy się udostępnie-

nia długo wyczekiwanej przez branżę eRecepty. Potencjał jak i oczekiwania wobec nowego narzędzia są dziś bardzo duże. Docelowo, elektroniczny obieg recept ma ułatwić życie przewlekle chorym, zmniejszyć bariery rozwoju telemedycyny, zwiększyć automatyzację rozliczeń, stanowić bazę do upraszczania procesów dostawy leków oraz wsparcie dla opieki farmaceutycznej. Sukces w głównej mierze zależeć będzie od skuteczności i tempa wdrożenia. Będzie to pierwszy w kraju test e-zdrowia o tak dużej skali, w który zaangażowani będą jednocześnie lekarze, pacjenci, farmaceuci, płatnik oraz organy nadzoru i operatorzy systemu. e-Recepta to zaledwie wstęp. Przed nami kolejne etapy cyfryzacji dokumentacji medycznej przeprowadzanej w ramach projektów centralnych i wprowadzanych sukcesywnie regulacji. Należy jednak pamiętać, że elektroniczna dokumentacja medyczna to tylko narzędzie wsparcia, nie cel sam w sobie. Definicja e-zdrowia jest bowiem dużo szersza i obejmuje przede wszystkim transformację samych procesów medycznych, od komunikacji i zadań organizacyjnych, poprzez planowanie i koordynację ścieżki postępowania, w tym wykorzystanie telemedycyny, aż po metody zwiększające zaangażowanie pacjenta w proces leczenia, również poza gabinetem lekarskim, w domu. Dlatego z inicjatywy Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Cyfryzacji rozpoczęto prace nad krajową strategią e-zdrowia. Ujęcie rozwoju e-zdrowia w kategoriach transformacji cyfrowej całego sektora, a nie tylko w obszarze projektów centralnych, z pewnością przyczyni się do spójności działań interesariuszy oraz do poprawy efektywności inwestycyjnej w całym systemie opieki zdrowotnej.

W ostatnim czasie obserwujemy zmianę klimatu wokół dyskusji na temat e-zdrowia. Warto docenić coraz większą otwartość na wymianę poglądów oraz rosnące zaangażowanie zarówno podmiotów publicznych, jak i prywatnych. W tej formule uczestnicy wprowadzają nową jakość do prac nad koncepcją rozwiązań, kierunkami rozwoju czy wyzwaniami interoperacyjności. Taka transparentna współpraca jest niezwykle potrzebna i może być czynnikiem decydującym o przyszłym sukcesie całego przedsięwzięcia.

Nadchodzący rok będzie więc nadal czasem pilotaży i przygotowań. Na spektakularny wzrost wykorzystania narzę-

dzi e-zdrowia przez pacjentów będziemy musieli niestety jeszcze chwilę poczekać. Niemniej te przygotowania są warunkiem koniecznym do osiągnięcia celu, jakim jest wypracowanie dojrzałych, niezawodnych i bezpiecznych rozwiązań.

Artur Pruszko Ekspert e-zdrowia, Dyrektor Forum e-Zdrowia

Roku 2018 przyniesie długo oczekiwane konkrety e-zdrowia, o których mówimy i których od dłuższego czasu wypatrujemy. E-recepta stanie się faktem. Początek nie będzie spektakularny, ale gdy wykorzystamy potencjał tej zmiany dla poprawy dostępności i komfortu opieki, np. przez telekonsultacje zakończone wystawieniem recepty lub poradę/opiekę farmaceutyczną, to efekt finalny może przekroczyć nasze oczekiwania.

Wprowadzenie dobrych praktyk dotyczących interoperacyjności (np. IHE) będzie fundamentem realnej integracji i budowania współdziałania różnych interesariuszy systemu zdrowia. Sformułowane wytyczne wyznaczą stabilne podstawy dla spójnego rozwijania, z natury rzecz rozproszonych systemów IT. Będzie to też dobry fundament dla rozwoju koordynacji i integracji opieki, w dalszej perspektywie zdrowotnej i społecznej.

Kolejne miesiące będą dla zdrowia cyfrowego wielką szansą związaną z aspiracjami wskazanymi przez nową strategią e-zdrowia przygotowywaną przez Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Cyfryzacji oraz planowaniem podziału dodatkowych środków („wzrost do 6% PKB”) na działania w obszarze zdrowia. e-Zdrowie, w szczególności poprzez włączenie pacjentów w procesy opieki, uwolnienie kadr medycznych od zbędnych technicznych i biurokratycznych obowiązków oraz wsparcie dla nowych modeli opieki (automatyzacja, koordynacja, czy deinstytucjonalizacja), może stać się jedną z kluczowych osi transformacji systemu zdrowia.

OSOZ Polska 11/2017

27

R aport

Ewa Borek Fundacja „MY PACJENCI”

Pacjenci są w sieci, szukają w niej wiedzy o chorobie i wsparcia, informacji, jak się poruszać w zawiłym systemie ochrony zdrowia. System prywatnej opieki zdrowotnej daje im możliwość zapisania się na wizytę online, odbioru wyników badań online czy coraz częściej skorzystania z porady zdalnej. Innowacje z obszaru e-zdrowia umożliwiają świadczenie tych samych usług w bardziej przyjazny dla pacjentów sposób i taniej niż tradycyjnie. Gdyby te rozwiązania znane z sektora prywatnego zostały wdrożone na masową skalę w sektorze publicznym, pacjenci odczuliby wyraźną zmianę na lepsze i odnotowali to z dużym zadowoleniem. Wyobraźmy sobie, że możemy sprawdzić, u jakiego świadczeniodawcy publicznego w okolicy kolejka jest najkrótsza i zapisać się na wizytę wpisując do e-kalendarza tej placówki bez konieczności dzwonienia i donoszenia skierowania. Podobnie, bez konieczności dzwonienia do rejestracji, moglibyśmy taką wizytę odwołać zdalnie. Liczba wizyt, na których pacjent się nie stawia znacznie by spadła. Zniknęłaby upokarzająca bariera w dostępie do świadczeń polegająca na tym, że nie odbiera się telefonów od pacjentów i zmusza się ich do osobistego dostarczenia skierowania.

To jednak nie wydaje się być bliską perspektywą. Nie trwają w NFZ prace nad poprawieniem funkcjonalności portalu informującego o kolejkach. Instytucja w stanie zapowiadanej i niedokonywanej likwidacji przeżywa kryzys braków kadrowych i nie zajmuje się takimi detalami, skupiając na zadaniach kluczowych, związanych z kontraktowaniem świadczeń i wdrażaniem sieci szpitali.

Trwają prace nad e-receptą, której pilotaż zacznie się na początku 2018 roku.

E-recepta jednak nie ma funkcjonalności, na których zależy pacjentom – nie uda się wdrożyć alertów informujących o niebezpiecznych interakcjach lub uczuleniach, nie wydrukujemy swojej listy le-

28

OSOZ Polska 11/2017

ków, nie otrzymamy podpowiedzi, gdzie w okolicy można kupić trudnodostępny lek, czy jak zmniejszyć nasze prywatne wydatki na leki stosując tańsze zamienniki. Niemniej jednak, e-recepta nawet w surowym wydaniu jest niezbędna dla rozwoju telewizyt. Dobrze, że jest i należy robić wszystko, żeby wyniki pilotażu wykorzystać dla jej wdrożenia na szeroką skalę i bez zbędnej zwłoki.

Wobec opieszałości we wdrażaniu lokalnych rozwiązań e-zdrowia w sektorze publicznym zachodzi poważne ryzyko, że podobnie, jak nasz system opieki zdrowotnej zrewolucjonizował kiedyś Dr Google, sprawiając że wiedza medyczna przestała być zarezerwowana wyłącznie dla specjalistów, będą go w przyszłości kształtowały kolejne globalne rozwiązania. Amazon dostarczy nam leki do domu, Uber zorganizuje transport medyczny, a sztuczna inteligencja wypełni wszelkie białe plamy w dostępie do świadczeń, na jakie skarżą się pacjenci. Dla pacjentów będzie to pozytywne, ale czy również dla zawodów medycznych, polskich szpitali i gospodarki?

Nie mamy szans konkurować z globalnymi rozwiązaniami, celnie trafiającymi w niezaspokojone potrzeby polskich pacjentów, jeśli nie spróbujemy ich rozpoznać i zaspokoić lokalnymi rozwiązaniami zanim nadejdą globalni gracze. To doświadczenie jest dopiero przed nami.

Wiktor Pałys Fundacja eHealth.ed

W 2018 roku można oczekiwać podobnego tempa informatyzacji jak dotychczas. Istotnym punktem roku 2017 było powołanie wspólnego zespołu MC i MZ w celu opracowania strategii rozwoju ezdrowia w Polsce. Wyniki prac poznamy prawdopodobnie pod koniec 2017 roku, stąd można liczyć na kontynuację ustaleń w 2018 roku.

Ciekawy dla wszystkich interesariuszy będzie przebieg prac legislacyjnych nad nową koncepcją CSIOZ w obszarze EDM. Przedstawiony projekt ustawy

» W ostatnim czasie obserwujemy zmianę klimatu dyskusji na temat e-zdrowia.« wciąż jest w trakcie konsultacji. Ponadto wzbudził on wątpliwości np. GIODO. Przyjęte podejście CSIOZ do uporządkowania definicji EDM i stopniowego (początkowo cztery dokumenty) wdrażania wymiany danych między świadczeniodawcami brzmi bardziej realnie niż całej dokumentacji medycznej jednocześnie. Ważną próbą będzie pilotaż e-recepty, który planowany jest w pierwszym kwartale 2018 r. Można przypuszczać, że przedstawi rzeczywisty stosunek świadczeniodawców oraz pacjentów do e-rozwiązań oraz wskaże ich efektywność w codziennej pracy i życiu. Kolejnym kluczowym krokiem w informatyzacji będzie planowany na czerwiec 2018 początek obowiązkowego stosowania przez wszystkich świadczeniodawców e-zwolnień. Do dzisiaj nie jest znany ostateczny, funkcjonalny i sprawnie działający sposób uwierzytelniania eZLA, a większość dostawców systemów do przetwarzania EDM nadal nie udostępniło takiej funkcjonalności.

Dla wielu lekarzy i małych podmiotów, którzy dotychczas nie oswoili się z EDM ani komputerami (a takich jest wciąż wielu), będzie to skok na głęboką wodę. Tym bardziej, że pozostało na to tylko kilka miesięcy. Warto obserwować dalszy rozwój systemów regionalnych, a przede wszystkim wykorzystanie ich funkcjonalności przez pacjentów i lekarzy. Dodatkowo, korzystne dla wszystkich interesariuszy byłoby tworzenie lokalnych, regionalnych oraz krajowych inicjatyw związanych z wymianą doświadczeń, wiedzy, dobrych praktyk, wzorem ekosystemów innych europejskich krajów. A najważniejsze, aby w proces informatyzacji w większym stopniu zaangażowani byli (i mieli taką możliwość) reprezentanci pacjentów oraz wszystkich przedstawicieli zawodów medycznych.

R aport

Olgierd Porębski Radca prawny, partner zarządzający w kancelarii Porębski i Wspólnicy, ekspert Izby Gospodarki Elektronicznej

Jestem przekonany, że cyfryzacja w polskiej służbie zdrowia nabierze wkrótce gwałtownego przyspieszenia i zrewolucjonizuje jej funkcjonowanie, a zwłaszcza pracę szpitali. Mam jednak wątpliwości, czy stanie się to już w roku 2018.

Pacjenci i lekarze oczekują cyfryzacji, która będzie funkcjonalna. Przykładowo, elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM) ma być wdrożona nie po to, żeby zaoszczędzić na papierze, lecz po to, aby zmniejszyć czasochłonność pracy administracyjnej po stronie placówki medycznej, zwiększyć bezpieczeństwo pacjenta oraz przyspieszyć wymianę informacji między lekarzami różnych specjalności. Kluczem do sukcesu w procesie cyfryzacji służby zdrowia jest standaryzacja. Oprócz zapisanego już w przepisach prawa standardu HL7 CDA dla EDM, Izba Gospodarki Elektronicznej postuluje także obligatoryjne, szerokie zastosowanie standardu GS1 w szczególności w zakresie identyfikacji pacjentów, personelu oraz gospodarowania i dystrybucji leków.

Opublikowane niedawno „Rekomendacje Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w zakresie bezpieczeństwa oraz rozwiązań technologicznych stosowanych podczas przetwarzania dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej” to sensowny krok w stronę wyposażenia jednostek służby zdrowia w niezbędną im wiedzę na temat cyfryzacji. Tej wiedzy trzeba jednak znacznie więcej, bo bez niej e-recepta, EDM i kolejne rozwiązania cyfrowe w służbie zdrowia pozostaną teorią. W mojej ocenie brakuje przede wszystkim dobrych wzorów i udanych projektów pilotażowych. Dlatego wątpię, abyśmy w 2018 r. zobaczyli przełom. Trzeba będzie na to zaczekać jeszcze minimum rok.

Roman Radomski Prezes Polskiego Stowarzyszenia HL7

To będzie ciekawy rok. Po wielu latach prac i kolejnych przesunięciach terminów, w 2018 roku mają zostać uruchomione pierwsze usługi platformy P1.

Liczę na to, że centralny system elektronicznej recepty zostanie skutecznie i bezpiecznie wdrożony oraz spełni oczekiwania pacjentów, lekarzy i podmiotów medycznych. Natomiast kolejne planowane przyrosty zakresu usług oferowanych przez P1 wzbudzają więcej obaw, ponieważ koncepcja centralnej dystrybucji skierowań za pomocą platformy P1 nie wydaje się wystarczająco dobrze przemyślana, a wsparcie dla wymiany dokumentacji medycznej pomiędzy podmiotami jest zagadnieniem daleko wykraczającym poza usługi oferowane przez budowaną platformę P1.

Nadzieję na przyszły rok upatruję nie w sukcesach projektów centralnych, ale raczej w działaniach oddolnych, wynikających z postępującej samoorganizacji naszego środowiska. Wdrażanie rozwiązań bazujących na standardach i profilach interoperacyjności jest procesem trwającym od lat, niezależnie od zawirowań, i wynika z coraz lepiej identyfikowanych potrzeb pacjentów i rosnącej świadomości roli interoperacyjności w realizacji tych potrzeb. Projekty lokalne i regionalne są najważniejszym sposobem realizacji wymagań związanych z wymianą dokumentacji i innych danych medycznych.

Projekty, które bezpośrednio odnoszą się do konkretnych placówek medycznych i faktycznych procesów wymiany informacji z ich partnerami, stanowią klucz do poprawy skuteczności polskiej ochrony zdrowia, zmniejszenia kosztów i ograniczenia zagrożeń związanych z wprowadzaniem zmian. Warunkiem ich powodzenia jest jednak dobra współpraca, polegająca na skoordynowanym tworzeniu specyfikacji i dzieleniu się opracowanymi rozwiązaniami.

W 2018 roku rozpoczną się również prace koncepcyjne nad nowym syste-

mem rozliczeniowym NFZ. Projekt potrwa oczywiście znacznie dłużej, ale już samo jego uruchomienie może wywołać falę nowych projektów mających na celu unowocześnienie oprogramowania dla ochrony zdrowia, które będą w większym stopniu zorientowane na bezpieczną i skuteczną wymianę danych medycznych. Oczywiście zależy to przede wszystkim od tego, czy, w jakim stopniu i w jaki sposób prowadzone przez NFZ i CSIOZ prace koncepcyjne i analityczne będą konsultowane ze środowiskiem producentów i użytkowników oprogramowania oraz organizacjami rozwijającymi standardy interoperacyjności w ochronie zdrowia.

Dr Dorota Kilańska Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Społecznego i Zarządzania w Pielęgniarstwie

Digitalizacja to komunikowanie się pomiędzy profesjonalistami w sposób zrozumiały i czytelny dla wszystkich uczestników procesu. Informacja buduje wiedzę o pacjencie, którą teraz mamy fragmentaryczną i dodatkowo niedostępną w czasie, kiedy najbardziej jej potrzebujemy.

Nie musielibyśmy jedynie mówić o koordynacji opieki, gdybyśmy mogli skorzystać z informacji, które byłyby dostępne w systemie z każdego miejsca, w każdym momencie, kiedy tego potrzebujemy.

Czekamy na wdrożenie standardów pozwalających na dokumentowanie zdarzeń medycznych w pielęgniarstwie, już od ponad dziesięciu lat liczymy na efektywną implementację do EHR słownika praktyki pielęgniarskiej, rekomendowanego przez środowisko i wskazywanego w dokumencie MZ „Policy Paper dla ochrony zdrowia...”. Kolejnym krokiem będzie standaryzacja planów opieki pielęgniarskiej i opisanie pielęgniarskich ścieżek klinicznych – procesu pielęgnowania pacjenta w różnych sytuacjach zdrowotnych.

Chcemy także dostarczać usługi pielęgniarskie zdalnie, uczyć klientów – pa-

OSOZ Polska 11/2017

29

R aport

cjentów, opiekunów – jak zajmować się sobą i swoimi najbliższymi z jak najmniejszą szkodą, monitorować pacjentów i pomagać im we wzmacnianiu każdego aspektu zdrowia, np. poprzez punkty teleopieki na poziomie szpitala.

W takim miejscu pielęgniarka mogłaby udzielać zdalnie wskazówek, w jaki sposób poradzić sobie ze specyficznym problemami w środowisku domowym.

Pacjent wychodzący ze szpitala nie zawsze wie i pamięta, co mu przekazano, często ma pytania, na które nie potrafi odpowiedzieć pielęgniarka POZ. To oczywiście przyszłość, chociaż już dzisiaj takie porady są udzielane. Nie zawsze jednak ujęte są we właściwy sposób w refundacji, a to nie zachęca do ich realizacji.

Konieczne jest także opracowanie standardów porozumiewania się między pielęgniarkami a pacjentami, korzystania z urządzeń teleinfomatycznych (na pewno nie powinny to być własne telefony). Brak odpowiednich rozwiązań informatycznych utrudnia także implementację nowych kompetencji pielęgniarek. Mam tutaj na myśli wypisywa-

nie recept. Systemy informatyczne, które widziałam, nie tylko wspierają proces podejmowania decyzji, wykluczając pomyłki, ale i alarmują w sytuacjach interakcji. Głęboko wierzę, że dostępność takich rozwiązań zdecydowanie przyspieszyłaby wykorzystywanie tych kompetencji w praktyce i uczyniły ją bardziej bezpieczną.

Marzy nam się kompleksowa opieka i współpraca wszystkich uczestników procesu terapeutycznego. Na pewno może to wesprzeć digitalizacja. Niezbędne będzie opracowanie ścieżek klinicznych z opisanymi rolami poszczególnych interesariuszy procesu.

Aby e-zdrowie wdrożyć do codziennej praktyki, potrzebujemy szerokiej edukacji – kształtowania umiejętności wspierania pacjentów w procesie digitalizacji, budowania stron internetowych, rozumienia standardów interoperacyjności zarówno semantycznej, jak i technicznej, ale również współpracy wielodyscyplinarnej z najważniejszą grupą – programistami. Widziałabym także konieczność kształcenia podyplomowego dla zainteresowanych w zakresie informatyki pie-

reklama

®

Health 4.0 The Innovation Congress 2018 Quality

30

OSOZ Polska 11/2017

Sustainability

lęgniarskiej oraz lekarskiej. Takie osoby mogłoby być liderami zmian. Innym istotnym zagadnieniem są aplikacje pozwalające na intuicyjne wykorzystywanie funkcjonalności, które będą przyjazne dla użytkowników i powstaną w ścisłej kooperacji z nimi. Trzeba także umożliwić porozumiewanie się z wykorzystaniem słowników, które w pełni pokryją potrzebę dokumentowania zdarzeń. Bezpieczna praca to także procedury postępowania i standardy w postaci elektronicznej, dostępne w każdym czasie, kiedy niezbędne jest podjęcie decyzji klinicznej.

Nie należy zapominać, że wśród nas ciagle jest jeszcze wiele osób, które wymagają edukacji i kształtowania umiejętności posługiwania się komputerem.

Nie dotyczy to pielęgniarek wchodzących do sytemu, ale tych, które są wykluczone cyfrowo, bo nigdy dotąd nie było potrzeby posiadania kompetencji cyfrowych. Ale przede wszystkim konieczne są zasoby finansowe i ukierunkowanie ich na realizację marzenia, jakim jest eObywatel, eZdrowie i bezpieczniejsza, efektywniejsza opieka. 

rozmow y

Liczby hamują epidemie Szczelna obrona Europy przez chorobami zakaźnymi to misja Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Diesease Prevention and Control, ECDC) z siedzibą w Sztokholmie. Agencja dostarcza informacji na temat potencjalnych zagrożeń, monitoruje na bieżąco sytuację zdrowotną ludności, edukuje, dostarcza informacji organizacjom zdrowia publicznego i mieszkańcom.

Dr Andrea Ammon, dyrektor ECDC, odpowiada na nasze pytania o nowe niebezpieczeństwa zdrowotne na kontynencie, niedobory informacyjne i wykorzystanie statystyki w profilaktyce.

Foto: ECDC

Praca ECDC bazuje na dostępie do danych oraz ich jakości. W jaki sposób sytuacja epidemiologiczna zmieniła się w ostatnich latach i jak cyfryzacja w opiece zdrowotnej wpłynęła na sposób monitorowania rozwoju chorób?

Cyfryzacja informacji dotyczących zdrowia jest stopniowo wprowadzana we wszystkich krajach Unii Europejskiej / Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), co ułatwia przekazywanie danych do ECDC. Większość krajów członkowskich UE dysponuje elektronicznymi systemami laboratoryjnymi, automatycznie przekazującymi informacje do krajowych systemów nadzoru. W ten sposób możliwy jest szybszy i bardziej kompleksowy dostęp do danych, a w efekcie – skuteczniejsze działania w zakresie zdrowia publicznego.

Dane można teraz gromadzić w każdym dniu, tygodniu, miesiącu.

ECDC zbiera dane ze wszystkich krajów europejskich za pomocą TESSy, Europejskiego Systemu Nadzoru (European Surveillance System). Zanim TESSa została wdrożona, istniało 17 dedykowanych sieci, do których kraje członkowskie musiały osobno dostarczać dane.

Dzięki TESSy, ECDC zapewnia jedno miejsce gromadzenia danych na potrzeby nadzoru w UE. Takie wzmocnienie systemów na poziomie Unii Europejskiej umożliwia nam dostrzeżenie występujących w krajach członkowskich prawidłowości, które pozostałyby niezauważone w przypadku dostępu wyłącznie do danych krajowych.

OSOZ Polska 11/2017

31

rozmow y

Niemniej jednak nadal występują bariery pełnego wykorzystania danych elektronicznych na potrzeby zdrowia publicznego. Mają one charakter prawny (problemy dotyczące prywatności oraz poufności danych), organizacyjny i techniczny (trudności w ustaleniu powszechnie obowiązujących standardów danych pomiędzy różnymi operatorami) lub polityczny (uznanie potrzeb związanych ze zdrowiem publicznym za priorytetowe w procesie inwestowania w informacje związane z opieką zdrowotną).

Które choroby możemy dziś kontrolować precyzyjnie, a których dotyczą „niedobory danych” utrudniające obserwację?

Stopniowe wprowadzenie sekwencjonowania całego genomu (Whole Genome Sequencing, WGS) w sposób rewolucyjny zwiększa potencjał, jaki oferuje system nadzoru nad chorobami, umożliwiając identyfikację, badanie i kontrolowanie epidemii chorób zakaźnych na znacznie wcześniejszym etapie niż dotychczas. W dziedzinie chorób przenoszonych drogą pokarmową i wodną (food and waterborne diseases, FWD), ECDC oferuje usługi WGS krajom w przypadku międzynarodowych epidemii, zanim nastąpi ich znaczny rozwój. Dzięki temu, oraz za sprawą ścisłej współpracy ze strony krajów członkowskich UE/ EOG, które zaadaptowały tę technologię wcześniej, ze strony Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority, EFSA) oraz Komisji Europejskiej, ECDC mogło śledzić i reagować w ostatnich latach na poważne epidemie chorób przenoszonych drogą pokarmową i wodną.

Podobny postęp obserwuje się w dziedzinie oporności na antybiotyki, w której WGS dostarcza nowych informacji dotyczących sposobów przenoszenia, wirulencji oraz oczekiwanego postępu rozwoju pałeczek jelitowych enterobacteriaceae wytwarzających karbapenemazy (carbapenemase-producing enterobacteriaceae, CPE), umożliwiając przeciwdziałanie jednemu z największych zagrożeń dla zdrowia obywateli UE/EOG. Poczyniono znaczne postępy w zakresie chorób, którym można zapobiec przez szczepienie. W ich przypadku dostępność elektronicznych rejestrów szczepień (Information Immunisation Systems, IIS) pozwala na znacznie efektywniejsze monitorowanie skuteczności szczepionek, ich wpływu i bezpie-

32

OSOZ Polska 11/2017

czeństwa stosowania, przyczyniając się do zwiększenia zaufania do najskuteczniejszego dostępnego narzędzia ochrony zdrowia publicznego. Występowanie i rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych jest jednak zjawiskiem złożonym, wieloczynnikowym i często nieprzewidywalnym. Rozwiązywanie tych problemów wymaga nowych rodzajów informacji, w tym danych środowiskowych i behawioralnych, oraz zastosowania złożonych metod analitycznych.

Jak jeszcze można wzmocnić kontrolę chorób w Europie i co można poprawić w zakresie pomiarów i monitorowania?

Zgłaszanie danych do ECDC wymaga od krajów UE/EOG zainwestowania czasu i środków. Bez wątpienia wpływa to na dostępność aktualnych i wiarygodnych informacji na temat chorób zakaźnych na poziomie Unii Europejskiej/ Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Pomimo tych trudności, jakość naszych danych jest coraz lepsza, a kraje członkowskie stale wspierają nasze działania. Dzięki temu ECDC może obecnie zaoferować pełen przegląd danych dotyczących chorób zakaźnych za pomocą Atlasu Kontroli Chorób Zakaźnych (Surveillance Atlas of Infectious Diseases), Rocznego Raportu Epidemiologicznego (Annual Epidemiological Report) oraz kilkunastu raportów szczegółowych, często sporządzanych wspólnie z WHO Europe oraz z agencjami partnerskimi, takimi jak Europejska Agencja Leków (European Medicines Agency, EMA) i Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Agency, EFSA).

Rozwiązanie problemów związanych z przesyłaniem danych wymaga woli politycznej, zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym, aby inwestować nie tylko w cyfryzację informacji dotyczących ochrony zdrowia, lecz również w zapewnienie bezpiecznego i szybkiego dostępu do nich w związku z ochroną zdrowia publicznego. Ułatwiłoby to zapewnienie automatycznego, bezpiecznego i skutecznego udostępniania informacji pomiędzy krajami, umożliwiając łatwiejsze, szybsze i tańsze działania w zakresie kontroli chorób i zapobiegania im.

Kiedy stanie się możliwe sporządzanie statystyk epidemiologicznych w czasie rzeczywistym, a nie w odniesieniu do danych zgromadzonych kilka dni, tygo-

dni lub miesięcy wcześniej? W obecnym systemie podejmujemy decyzje na podstawie nieaktualnych danych…

Należy podkreślić, że w przypadku większości chorób poddawanych kontroli Unii Europejskiej, dane roczne wystarczą do zorganizowania działań w zakresie zdrowia publicznego. Postęp chorób takich jak HIV lub gruźlica jest powolny, a złożone systemy monitorowania zdrowia publicznego funkcjonują.

Z drugiej strony istnieją choroby, które są podatne na epidemie mające charakter transgraniczny. W ich przypadku dokładne informacje mogłyby wpłynąć na sposób działania oraz pomóc ratować życie ludzi, jak w sytuacji chorób przenoszonych drogą pokarmową i wodną (FWD) oraz nowo pojawiających się chorób przenoszonych przez wektory biologiczne (emerging and vector-borne diseases, EVD) bądź choroby legionistów (travel-associated legionnaires’ disease, TALD).

Dane w ramach zwiadu epidemiologicznego są gromadzone i wykorzystywane w czasie rzeczywistym. W tym celu w roku 1998, na mocy decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej stworzono System wczesnego ostrzegania i reagowania (Early Warning and Response System, EWRS).

Głównym celem tej sieci, będącej internetowym narzędziem informatycznym, jest zapewnienie stałej komunikacji pomiędzy organami odpowiedzialnymi za służbę zdrowia w krajach członkowskich Unii Europejskiej, których zadaniem jest ustalenie działań niezbędnych do kontrolowania zdarzeń związanych z chorobami zakaźnymi.

Ponadto system informacji zwiadu epidemiologicznego (Epidemic Intelligence Information System, EPIS) jest sieciową platformą komunikacyjną, która umożliwia wybranym ekspertom w dziedzinie zdrowia publicznego wymieniać informacje pozwalające ocenić, czy obecne i nowo pojawiające się zagrożenia dla zdrowia publicznego mogą mieć wpływ na mieszkańców Unii Europejskiej. EPIS jest koordynowany przez ECDC i ma zagwarantować przejrzystą i terminową wymianę aktualnych informacji pomiędzy organami odpowiedzialnymi za służbę zdrowia w celu wykrywania na wczesnym etapie zagrożeń dla zdrowia publicznego oraz ułatwiania zgłaszania ich. Celem systemu jest także koordynacja działań w odpowiedzi na zagrożenia.

rozmow y Proszę wyjaśnić, w jaki sposób przygotowywane są mapy epidemiologiczne dostępne na stronie internetowej ECDC?

Podczas epidemii, ECDC regularnie opracowuje mapy, wykresy i inne wizualizacje danych, aby ułatwić zrozumienie dynamiki zdarzeń. Mapy dostępne na stronie internetowej ECDC w większości są przygotowywane z wykorzystaniem Atlasu Kontroli Chorób Zakaźnych lub za pomocą programu do tworzenia map (ECDC Map Maker tool, EMMa).

Jest to internetowe narzędzie wykorzystujące system informacji geograficznej (GIS) opracowane dla ekspertów w dziedzinie kontroli chorób zakaźnych. Program EMMa został stworzony przez ECDC, aby ułatwić pracę epidemiologów oraz specjalistów w zakresie zdrowia publicznego na skalę globalną. Zapewnia on również narzędzie kodujące, które ułatwia prezentację na mapie obszarów państw oraz terenów lokalnych na całym świecie. Dostęp do programu wymaga rejestracji, jednak jest bezpłatny. Bardziej zaawansowane mapy są opracowywane przy pomocy specjalistycznego oprogramowania GIS. W jaki sposób jakość oraz ilość gromadzonych danych może poprawić współczynniki w zakresie prewencji chorób?

Naszym celem i obowiązkiem wobec instytucji i organizacji dostarczających dane jest wykorzystanie wszystkich zgłaszanych informacji do podjęcia działań w zakresie zdrowia publicznego. Określiliśmy cele związane ze zdrowiem publicznym dla każdego systemu nadzoru koordynowanego przez ECDC i regularnie monitorujemy oraz oceniamy je pod kątem przydatności dla zdrowia publicznego.

W przypadku kilku z nich związek pomiędzy danymi a działaniami w zakresie zdrowia publicznego jest bezpośredni i wyraźny. Informacje dotyczące choroby legionistów (TALD) są zgłaszane przez 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu, a w przypadku, gdy zidentyfikowane zostanie powiązanie pomiędzy klastrem ochrony zdrowia a obiektem zakwaterowania w dowolnym miejscu na świecie, bezzwłocznie podejmowane są działania. Publikowane co tydzień dane dotyczące gorączki zachodniego Nilu stanowią źródło informacji wykorzystywane przez instytucje zajmujące się krwiodawstwem w Europie oraz w innych częściach świata. Działania zmierzające do wyeliminowania odry i różyczki w krajach europejskich są oparte na publikowanych co miesiąc danych dotyczących tych chorób. Publikowane co tydzień w okresie zimowym informacje

» Europejski System Nadzoru zapewnia bezpośredni dostęp do danych dotyczących każdej z 52 chorób zakaźnych stale monitorowanych przez ECDC.«

na temat grypy warunkują przygotowanie szpitali oraz opracowanie programów szczepień w krajach członkowskich UE. Nadzór molekularny nad kilkunastoma chorobami przenoszonymi drogą pokarmową i wodną jest prowadzony w czasie rzeczywistym, umożliwiając wykrycie, zbadanie i kontrolowanie wielu epidemii. Dane z prowadzonego przez ECDC nadzoru nad chorobami, którym można zapobiegać – HIV/AIDS, gruźlicą, zakażeniami przenoszonymi drogą płciową, zakażeniami związanymi z opieką zdrowotną oraz opornością na antybiotyki – pozwalają na wdrożenie i prowadzenie polityki zdrowotnej oraz interwencji na poziomie Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak również na poziomie krajowym.

Wyzwaniem jest nie tylko zdobycie danych, lecz również rozpowszechnienie wyników.

TESSy, Europejski System Nadzoru, zapewnia bezpośrednią dostępność danych dotyczących każdej z 52 chorób zakaźnych stale monitorowanych przez ECDC. Jest to możliwe, ponieważ ECDC stworzyło platformę przechowującą liczne bazy danych dotyczące chorób, przeniesione z sieci konkretnych chorób do systemu TESSy. W efekcie ECDC publikuje wiele różnych szczegółowych raportów z nadzoru nad chorobami, takich jak Roczny Raport Epidemiologiczny, oceny pilnych zagrożeń oraz oceny ryzyka, które są wykorzystywane przez specjalistów do spraw technicznych oraz organy decyzyjne do definiowania i planowania polityki przeciwdziałania zagrożeniom związanym ze zdrowiem publicznym oraz kontrolowania ich.

Dane pochodzące z krajów członkowskich Unii Europejskiej, gromadzone w systemie TESSy, są udostępniane publicznie i prezentowane również poprzez Atlas Kontroli Chorób Zakaźnych.

Jest to narzędzie wykorzystujące najnowsze dostępne informacje dotyczące większości chorób zakaźnych. Jego interfejs umożliwia użytkownikom interakcję i organizowanie danych w formie tabel i map.

Co więcej, ECDC obecnie jest w trakcie pozyskiwania narzędzi informatycznych umożliwiających wizualizację drzew filogenetycznych razem z danymi epidemiologicznymi, jak również narzędzi do analizy biznesowej, które umożliwiają prezentację wszystkich danych

OSOZ Polska 11/2017

33

rozmow y

w przejrzysty i przyjazny dla użytkownika sposób oraz łatwy dostęp do nich.

Porozmawiajmy o sytuacji epidemiologicznej w Europie. Które choroby zakaźne obecnie stanowią największe zagrożenie, które są nowe, a które z nich najbardziej niepokoją?

Europa stoi przed poważnymi wyzwaniami w zakresie chorób zakaźnych. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe, a w szczególności pojawienie się bakterii wielolekoopornych oraz opornych na antybiotyki ostatniej szansy, stanowi obecnie wielkie zagrożenie dla zdrowia publicznego. Antybiotykooporne szczepy są odpowiedzialne za około 25 000 zgonów rocznie. Inicjatywy związane ze zdrowiem publicznym, takie jak Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach (European Antibiotic Awareness Day, EAAD) mają na celu uświadomienie zagrożenia, jakie oporność na antybiotyki stwarza dla zdrowia publicznego oraz podkreślenie, jak ważne jest rozsądne stosowanie antybiotyków.

Jednocześnie w Europie nastąpił wzrost liczby epidemii chorób, którym można zapobiegać przez szczepienie. W niektórych krajach współczynnik szczepień maleje, a schorzenia, które mogły być do dziś wyeliminowane, nadal stanowią problem. Dla ECDC priorytetem jest udzielenie państwom pomocy w zwalczaniu fali niechęci do szczepień oraz opracowaniu odpowiednich strategii interwencyjnych.

Epidemia HIV nadal utrzymuje się w krajach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a liczba nowych zachorowań – około 30 000 nowych przypadków co roku – pozostaje bez zmian od dziesięciu lat. W opublikowanym niedawno badaniu ECDC wykazano, że o ile współczynnik nowo zgłaszanych przypadków HIV w Europie w okresie od 2004 do 2015 r. utrzymuje się u młodszych obywateli na stałym poziomie, u osób powyżej 50. roku życia obserwuje się wzrost zachorowań o 2% rocznie.

Kolejnym długofalowym problemem dla zdrowia publicznego w Europie jest gruźlica. Jeżeli obecne tempo zmniejszania zachorowalności na poziomie średnio 5% rocznie zostanie utrzymane, UE/EOG nie będą w stanie osiągnąć celu, jakim jest zrównoważone zmniejszanie współczynnika zachorowań o 80% do 2030 r., w porównaniu z rokiem 2015. Aby zrealizować to zamierzenie, musielibyśmy co

34

OSOZ Polska 11/2017

najmniej podwoić obecne roczne ograniczenie zachorowalności do ponad 10%, co wymagałoby dalszych działań zorientowanych na najbardziej podatne na chorobę grupy, do których najtrudniej też dotrzeć, takie jak osoby bezdomne, nadużywające narkotyków i alkoholu, niektórzy imigranci oraz więźniowie.

W jaki sposób nieufność wobec szczepionek wpływa na sytuację epidemiologiczną w Europie? Są tutaj powody do niepokoju, czy jest to nadal tendencja o marginalnym znaczeniu?

Szczepionki wciąż nie są dostatecznie wykorzystywane i to na całym świecie. Wraz ze spadkiem zachorowalności i rozpowszechnieniem szczepień wzrósł lęk związany z bezpieczeństwem oraz regulacją stosowania szczepionek.

Obecnie w większości krajów europejskich istnieje problem grup ludzi niechętnych przyjmowaniu zalecanych szczepień bądź rezygnujących z nich.

Niepokojące jest, obserwowane w kilku krajach EU, zjawisko akumulacji niezaszczepionych osób oraz wynikające z tego zachorowania na choroby, którym można zapobiec przez szczepienia, takie jak odra. Zwłaszcza, że dostępne są wysoce skuteczne i bezpieczne szczepionki przeciwko temu schorzeniu. Chociaż poczyniono postępy w eliminowaniu odry, odsetek populacji objętej szczepieniami jest wciąż poniżej koniecznej wartości docelowej w wielu krajach UE/EOG, co przyczynia się do nowych zachorowań. W pierwszych ośmiu miesiącach 2017 roku w Europie zaobserwowano ponad 10 000 przypadków odry.

Jedynym sposobem ochrony przed chorobą, niepełnosprawnością oraz zgonem z powodu chorób, którym można zapobiegać przez szczepienia, jest kompletne i przeprowadzone w odpowiednim czasie szczepienie, zgodne z harmonogramem szczepień realizowanym w danym kraju.

W kwestii niechęci do szczepień ECDC koncentruje się na dostarczaniu informacji na temat populacji wykazujących nieufność, jej przyczyn oraz wyników badań w tej dziedzinie, aby zapewnić organom zajmującym się zdrowiem publicznym dostęp do danych na temat wątpliwości dotyczących szczepionek, co umożliwi odpowiednią reakcję. W szczególności ECDC opracowuje poradniki oraz zestawy narzędzi dla pracowników służby zdrowia, kierowników

programów szczepień oraz specjalistów ds. zdrowia publicznego, aby wspierać ich w zwalczaniu nieufności do szczepień. ECDC pomaga krajom w adaptacji swoich narzędzi i poradników do warunków lokalnych.

Jakie działania należałoby podjąć, aby poprawić kontrolę nad chorobami zakaźnymi oraz ograniczyć ich obecność w Europie?

Priorytetowe działania ECDC obejmują pięć obszarów: – propagowanie rozważnego stosowania antybiotyków, aby zapobiec dalszemu rozwojowi oporności na leki przeciwdrobnoustrojowe oraz wdrożenie programów zwiększających świadomość i komunikację zarówno wśród pracowników służby zdrowia, jak i populacji ogólnej; – koncentracja na zapobieganiu chorobom zakaźnym poprzez promowanie korzyści płynących ze szczepień, a także zwalczanie niechęci wobec szczepień, jak również ogólnego sceptycyzmu wobec nauki; – stałe monitorowanie chorób zakaźnych i ich epidemii na terenie krajów Unii Europejskiej/Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz wspieranie państw we wzmacnianiu systemów ochrony zdrowia, a także w przygotowywaniu planów gotowości; – wzmacnianie współpracy i partnerstwa z instytucjami unijnymi (Komisją Europejską, Parlamentem i Radą Europy), innymi agencjami unijnymi, takimi, jak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), Europejska Agencja Leków (EMA) i Europejska Agencja Środowiska (EEA), a także z organami zewnętrznymi, m. in. ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) i Amerykańskim Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (US CDC); – zarządzanie zmianami technologicznymi, takimi jak sekwencjonowanie całego genomu, zbiory big data oraz ezdrowie, które z pewnością będą miały ogromny wpływ na naszą pracę, a także wykorzystywanie ich w sposób zapewniający pozytywny rozwój na poziomie zdrowia publicznego.  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

rozmow y

Czy sztuczna inteligencja wyeliminuje błędne diagnozy?

Diagnozowanie pacjenta wymaga encyklopedycznej wiedzy, obiektywnej analizy symptomów, umiejętności kojarzenia ze sobą różnych czynników. Czy proces wnioskowania da się opisać regułami matematycznymi? Czy sztuczna inteligencja, bazująca na ogromnych zbiorach danych i najnowszych faktach naukowych może przyporządkowywać choroby do symptomów precyzyjniej i szybciej niż lekarz?

O tym rozmawiamy z dr Jama Nateqi ze start-up’u Symptoma.

Jak działa Symptoma i jakie argumenty przemawiają za zastosowaniem sztucznej inteligencji w roli narzędzia diagnostycznego?

Symptoma jest systemem opartym na rozwiązaniach sztucznej inteligencji. Pacjent wprowadza objawy choroby, zwrotnie otrzymując listę możliwych przyczyn z określeniem stopnia prawdopodobieństwa dla każdego scenariusza. W ten sposób pacjenci mogą diagnozować samodzielnie nawet ultradzadkie choroby, o których nigdy nie słyszeli. Głównym zadaniem systemu nie jest jednak rozpoznawanie chorób w oparciu o wpisane symptomy, ale minimalizacja skali nieprawidłowych diagnoz. Od wieków stanowi to spore wyzwanie w medycynie.

Jedna na siedem diagnoz jest błędna, co prowadzi w skali świata do 1,5 mln zgonów rocznie. Źródłem mylnych diagnoz jest brak dostępu do informacji. To praktycznie niemożliwe, aby lekarz znał szczegółowo 20 000 różnych rodzajów

OSOZ Polska 11/2017

35

rozmow y

» Po kilkunastu latach praktyki, lekarz jest w stanie zdiagnozować prawidłowo ok. 200 z 20000 sklasyfikowanych chorób.« chorób występujących we współczesnej encyklopedii medycznej. W pierwszym roku praktyki lekarz rozpoznaje średnio 500 chorób. Im większe doświadczenie i dłuższy staż pracy, ta liczba maleje i po 10, 15 latach spada do ok. 200 chorób na przestrzeni roku. Jest to pewnego rodzaju paradoks. Można by pomyśleć, że wraz ze stażem rośnie poziom wiedzy i lekarz jest w stanie coraz celniej przyporządkować dolegliwość do objawów.

W rzeczywistości, wraz z upływem lat następuje proces specjalizacji, lekarz doskonali się w wąskiej dziedzinie, co odbywa się kosztem ogólnej wiedzy medycznej.

Przyjrzyjmy się temu, jak medycyna ewoluowała przez ostatnie tysiące lat.

Początkowo lekarz oceniał stan zdrowia na podstawie mocno ograniczonej wiedzy – przy podwyższonej ciepłocie ciała człowieka nie miał narzędzi, które pomogłyby mu sprecyzować temperaturę.

Dziś jest przeciwnie – mamy dostęp do ogromnych zbiorów danych, ale tak naprawdę są one wykorzystywane tylko w niewielkim zakresie. Czy to nie dziwne, że przy tak wysokim poziomie wiedzy naukowej, pacjent udający się do trzech różnych lekarzy ma szansę usłyszeć trzy różniące się opinie? Celność diagnozy zależy od tego, czy dany specjalista dysponuje ważnymi informacjami i czy posiada doświadczenie w danym obszarze. Jako społeczeństwo nadal myślimy, że lekarz jest encyklopedią wiedzy. Takie kulturowe, paternalistyczne uwarunkowanie spowodowało, że lekarze odgrywają rolę, której pacjenci oczekują. Tylko w ten sposób są postrzegani jako „dobrzy” specjaliści. Innym nie-

36

OSOZ Polska 11/2017

pożądanym efektem jest strach przed mówieniem o błędach, ograniczonych możliwościach czy sceptyczne postawy w stosunku do chorych, którzy samodzielnie próbują szukać informacji o swoim stanie zdrowia. Dlatego potrzebujemy nowej generacji lekarzy i narzędzi wspierających, tak aby ścieżka stawiania diagnozy była oparta na obiektywnych danych, a nie subiektywnym wrażeniu. W przyszłości medycy będą też menedżerami danych.

» Jedna na siedem diagnoz jest błędna.

Z tego powodu, co roku na świecie umiera 1,5 mln osób.«

Wspomniał Pan, że lekarze nie posiadają pełnej wiedzy, co prowadzi do częstych błędów diagnostycznych. W środowisku ochrony zdrowia jest to tabu. Ale czy sztuczna inteligencja daje gwarancję lepszej, precyzyjniejszej diagnozy?

Zdecydowanie tak, co widzimy na naszym przykładzie. Głównym argumentem jest standaryzacja. Na podstawie dostępu do wszystkich danych pacjenta, można przeprowadzić wnioskowanie oparte na wytycznych nauk medycznych zawartych w algorytmach. Nie ma tutaj miejsca na sugerowanie się jednym objawem czy domysły wynikające z braku informacji. Trzeba to odważnie i otwarcie powiedzieć: sztuczna inteligencja będzie w przyszłości diagnozować precyzyjniej niż lekarz. Dziś takie stanowisko wywołuje kontrowersje, pojawiają się obawy, że lekarze zostaną zastąpieni przez rozwiązania AI. Nie zostaną, ponieważ zawsze konieczna będzie interakcja emocjonalna pomiędzy lekarzem a pacjentem, umiejętność wychwycenia kontekstu oczekiwań pacjenta, jego potrzeb, obaw. Jednak zmiana ról jest przesądzona i twarda analiza danych na potrzeby diagnozy zostanie w pełni zautomatyzowana.

AI przejmuje tym samym część kompetencji lekarzy, przełamuje ich monopol na rozumienie tajników medycyny. Opracowanie samej technologii może okazać się łatwiejsze niż zmiana przyzwyczajeń i roli lekarza.

Symptoma mocno dzieli społeczność lekarzy. Są tacy, którzy wprost mówią, że diagnoza oparta na doświadczeniu nie może być zastąpiona przez maszynę. Stoją na stanowisku, że to zbyt skomplikowany proces, w którym trzeba uwzględnić wiele szczegółów, z kolei AI za bardzo upraszcza cały proces.

Ale można wysunąć wiele kontrargumentów. Przykładowo, w latach 60-tych

i 70-tych notowano falę zgonów niemowląt zaraz po urodzeniu. Problem polegał na subiektywnie dopieranych interwencjach w zakresie intubacji i wprowadzenia sztucznego oddychania dzieci. Lekarze podejmowali decyzje tylko w oparciu o doświadczenie i intuicję, co prowadziło do niespójnych postępowań i wielu błędnych kroków. Do momentu, kiedy opracowano procedurę opartą na pięciu prostych wskaźnikach, stosowaną zresztą do dziś. Pozwoliła ona prawdopodobnie ocalić setki tysięcy dzieci. Żaden lekarz nie podważa zasad medycyny opartej na faktach, ale jak to często widzimy, nie zawsze stosuje je w praktyce. Nieraz obserwuję, że pierwsze wrażenie przesłania obiektywne przesłanki i dominuje nad całościową oceną stanu zdrowia. Wynika to też z faktu, że lekarze nie mają dostępu do pełnych danych, nie są w stanie śledzić na bieżąco postępu we wszystkich dziedzinach medycyny, znać nowych leków czy metod terapeutycznych. Większość pacjentów myśli nadal inaczej.

rozmow y

czenia w przypadku pacjenta X będzie wyższa. System finansowania świadczeń bazuje na opłacalnych z punktu widzenia świadczeniodawcy procedur, a nie na wynikach leczenia. Tak zorganizowany rynek działa patologicznie. Można jednak dostrzeć pierwsze oznaki pozytywnych zmian i jestem przekonany, że wraz z upowszechnianiem się technologii, nowe rozwiązania będą brane pod uwagę przez osoby zaangażowane w tworzenie rozwiązań polityki zdrowotnej.

Z jaką perspektywą czasową musimy się liczyć?

Na początku innowacje zmienią rynek prywatnej ochrony zdrowia. Nie sądzę, że politycy już teraz zaszczepią zmiany w sektorze publicznym. Choć mam nadzieję, że stanie się to w następstwie presji ze strony pacjentów oczekujących pozytywnych reform. Moim zdaniem sektor komercyjnych usług zdrowotnych zmieni się diametralnie pod wpływem technologii w okresie najbliższych 5 lat, a adaptacja innowacji w publicznej ochronie zdrowia rozpocznie się w perspektywie 10 lat.

A co jeśli sztuczna inteligencja także okaże się niedoskonała prowadząc do błędnych diagnoz?

Pacjenci już teraz próbują samodzielnie się diagnozować, chociażby wpisując objawy w wyszukiwarkę internetową. To dobrze czy źle?

Lekarze narzekają, że pacjenci samodzielnie zdobywają informacje w Internecie. My mówimy, że właśnie powinni przejmować w ten sposób inicjatywę i odpowiedzialność. Ale rozumiem lekarzy, ponieważ pacjenci najczęściej korzystają z nieprzystosowanej do tego celu wyszukiwarki internetowej Google albo WebMD. Ta druga zawiera w swojej bazie informacje o 600–700 chorobach. W przypadku dr Google wyniki wyszukiwania oparte są na kryterium popularności. Jednym słowem pacjenci nie mają do dyspozycji wiarygodnego narzędzia. Dlatego rozwiązania takie jak Symptoma mogą okazać się przełomowe. Bazujemy na naukowych zbiorach danych, gdzie proces wnioskowania uwzględnia szereg różnych czynników, jak uwarunkowania geograficzne, wiek czy płeć. Ale musimy

liczyć się z tym, że upłynie sporo czasu, zanim swoje przyzwyczajenia zmienią także pacjenci. W tej chwili mamy już pół miliona unikalnych użytkowników, szybki przyrost zapytań i pozytywne recenzje m.in. od osób, które po latach wizyt lekarskich zostały w końcu poprawnie zdiagnozowane, właśnie dzięki Symptoma. Takie historie są przygnębiające – jedna przeoczona informacja determinuje latami jakość życia pacjentów albo nawet decyduje o ich życiu.

Innym problemem w rozwoju sztucznej inteligencji w diagnozie może się też okazać sposób organizacji sektora usług medycznych, refundacji świadczeń.

To ogromny temat. Obecnie trudno jest nawet określić, jakie postępowanie wobec pacjenta jest postępowaniem właściwym, a które nie. To oznacza, że nie możemy powiedzieć: opieka nad pacjentem X była prowadzona prawidłowo, a nad pacjentem Y – niezgodnie z wytycznymi. W związku z tym refundacja świad-

Nie chodzi o konkurencję pomiędzy sztuczną inteligencją i człowiekiem, ale o to, jak maszyny mogą wspomóc lekarza w podejmowaniu właściwych decyzji. To pewnego rodzaju rozszerzenie wiedzy, którą obecnie posiadają lekarze, metoda podwyższenia jakości procesu diagnostycznego, dodatkowe narzędzie wzmacniające kompetencje.

Jak zatem AI wpłynie na zawód lekarza w przyszłości?

Powstanie nowa specjalizacja jaką jest zarządzanie danymi zdrowotnymi.

Sztuczna inteligencja nie wyręczy nas we wszystkich czynnościach, ale z pewnością diagnozowanie będzie odbywać się dużo wcześniej niż obecnie. Rola lekarza skupi się bardziej na profilaktyce i leczeniu.  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

OSOZ Polska 11/2017

37

prakt y cznie

Zgodnie z prawem

Coraz bliżej do RODO Eksperci zajmujący się problematyką bezpieczeństwa danych osobowych odliczają miesiące do wejścia w życie nowych regulacji zastępujących krajową ustawę o ochronie danych osobowych z 1997 roku. Zmiany będą miały szczególne znaczenie dla podmiotów leczniczych, które już powinny rozpocząć przygotowania do wdrożenia nowych wymogów.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Kancelaria Doradcza Rafała Piotra Janiszewskiego

W przypadku placówek ochrony zdrowia problematyka danych osobowych

38

OSOZ Polska 11/2017

jest szczególnie aktualna z uwagi na powszechne posługiwanie się w nich danymi wrażliwymi dotyczącymi stanu zdrowia pacjenta. Większa świadomość zagrożeń występuje zazwyczaj w dużych szpitalach czy sieciach medycznych, na-

tomiast gorzej jest w małych placówkach, udzielających świadczeń na rzecz niewielkich społeczności lokalnych.

Tymczasem pacjent powinien mieć zapewniony taki sam poziom bezpieczeństwa danych w każdym miejscu.

Cele regulacji Obowiązująca przez 20 lat ustawa o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. 2016 poz. 922) zostanie już 25 maja 2018 roku zastąpiona przez RODO, czyli Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwa-

prakt y cznie

rzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/ WE. Uchylenie ustawy wiąże się z wyeliminowaniem z obrotu prawnego także aktów wykonawczych, które określały m.in. niezbędne elementy polityki bezpieczeństwa oraz instrukcji zarządzania systemem informatycznym, poziomy bezpieczeństwa w systemach informatycznych czy rodzaje i sposób realizacji sprawdzeń. Odpowiedzialność za wdrożenie rozwiązań adekwatnych do zagrożeń została przerzucona na administratorów danych osobowych, a zatem kierowników podmiotów leczniczych.

Dane medyczne Rozporządzenie dodaje istotną dla usług medycznych definicję danych dotyczących zdrowia, przez które należy rozumieć dane osobowe o zdrowiu fizycznym lub psychicznym osoby fizycznej – w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej – ujawniające informacje o stanie jej zdrowia. Dane genetyczne definiuje się z kolei jako dane osobowe dotyczące odziedziczonych lub nabytych cech genetycznych osoby fizycznej, które ujawniają niepowtarzalne informacje o fizjologii lub zdrowiu tej osoby i które wynikają w szczególności z analizy próbki biologicznej pochodzącej od tej osoby fizycznej.

RODO, podobnie jak obecna regulacja krajowa, zakazuje przetwarzania danych dotyczących zdrowia oraz danych genetycznych, poszerza natomiast katalog o dane biometryczne.

Przetwarzanie zostało jednak dopuszczone w określonych przypadkach: – jest niezbędne do celów profilaktyki zdrowotnej lub medycyny pracy, do oceny zdolności pracownika do pracy, diagnozy medycznej, zapewnienia opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego, leczenia lub zarządzania systemami i usługami opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego lub zgodnie z umową z pracownikiem podlegającemu obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej; ‑ jest niezbędne ze względów związanych z interesem publicznym w dziedzinie zdrowia publicznego, takich jak ochrona przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi lub zapewnienie wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa opieki zdro-

» Wysokie sankcje za naruszenia określone na gruncie RODO powinny skłonić do priorytetowego potraktowania tematu bezpieczeństwa danych.« wotnej oraz produktów leczniczych lub wyrobów medycznych, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które przewidują odpowiednie, konkretne środki ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą, w szczególności tajemnicę zawodową.

Zastrzeżono przy tym, że państwa członkowskie mogą zachować lub wprowadzić dalsze warunki, w tym ograniczenia w odniesieniu do przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych lub danych dotyczących zdrowia.

Aktualnie trwają prace nad nową ustawą krajową, która w niezbędnym zakresie uzupełni RODO. Z uwagi na prymat prawa unijnego nie będzie ona jednak wprost odpowiednikiem obecnej ustawy o ochronie danych osobowych.

Zmiany dla ABI Na mocy dotychczasowych przepisów, administrator danych będzie mógł powołać administratora bezpieczeństwa informacji (ABI). Zgodnie z ustawą, ABI powinien podlegać bezpośrednio kierownikowi podmiotu leczniczego. Wskazuje to na znaczną niezależność ABI w strukturach, z uwagi na konieczność sprawowania przez niego pieczy nad bezpieczeństwem danych we wszystkich sferach funkcjonowania podmiotu leczniczego. W wielu podmiotach ABI nie został jednak powołany lub jego rola jest marginalizowana. Zdarza się, że nie dokonuje on faktycznej oceny ryzyka w komórkach organizacyjnych, z uwzględnieniem ich specyfiki, koncentrując się na czynnościach stricte administracyjnych związanych z prowadzeniem rejestrów osób upoważnionych czy opracowywania polityki bezpieczeństwa. Nie przekazuje się także ABI do zaopiniowania projektów zarządzeń czy instrukcji w zakresie dotyczącym zarówno rozwiązań organizacyjnych, jak i dokumentacji medycznej.

W nowej rzeczywistości, Inspektorem Ochrony Danych ma zostać osoba

posiadająca fachową wiedzę na temat obowiązujących przepisów oraz praktyki w zakresie ochrony danych osobowych.

Aspekt praktyczny jest o tyle istotny, że osoba ta ma służyć wsparciem merytorycznym administratorowi danych i być aktywnym uczestnikiem wszystkich czynności związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa danych osobowych, w tym w zakresie szkolenia personelu czy reagowania na incydenty. Ograniczenie się do dotychczasowej formuły może zatem okazać się niewystarczające wobec nowych wyzwań.

Niezbędne przygotowania Pomimo wielu lat obowiązywania ustawy o ochronie danych osobowych, nadal w tej sferze podmioty lecznicze borykają się z wieloma problemami. Do najczęstszych uchybień należy wadliwa organizacja pracy rejestracji, nieprawidłowe stosowanie monitoringu wizyjnego, niezaopatrywanie pacjentów w zgodne z obowiązującymi przepisami znaki identyfikacyjne czy zbyt lakoniczne regulacje wewnętrzne dotyczące przetwarzania danych osobowych. Wiele trudności przysparza podmiotom leczniczym także zapewnienie prawidłowych umów dotyczących powierzenia przetwarzania danych osobowych zarówno w zakresie zlecania podmiotom zewnętrznym wykonania niektórych świadczeń, jak i sprawowania obsługi informatycznej przez zewnętrzny podmiot.

Biorąc pod uwagę wyższe sankcje za naruszenia określone na gruncie RODO, na podstawie dotychczasowych doświadczeń warto rozważyć, czy obecny ABI – jeżeli został powołany – zapewnia właściwe podejście do nadchodzących zmian.

Niezbędne jest także przeprowadzenie audytu mającego na celu ustalenie stanu faktycznego i występujących ryzyk.

To pozwoli ocenić gotowość na nowe rozwiązania oraz zainicjować zmiany w regulacjach wewnętrznych i organizacji pracy w podmiocie leczniczym i jego poszczególnych komórkach. 

OSOZ Polska 11/2017

39

40

OSOZ Polska 11/2017

JOHN H. SCH A A R

The future is not some place we are going, but one we are creating.

You can access the full report online, including comprehensive information on the policy and stakeholder messages.

within and beyond the health sector.

society representatives, policy makers and industry executives from

judgement of over 50 leading scientists, academics, clinicians, civil

qualitative in nature, based on the combined experience and

The scenarios the EHFG Health Futures Project produced are

future happen, and dealing with it once it is here.

an understanding of the choices and roles we have in making the

the future nor plans of action. What they want to achieve is to foster

future could as opposed to will unfold; they are neither predictions of

All scenarios share a common characteristic – they are about how the

health systems.

messages for decision-makers, to pave the way for future fit

The outcome: three scenarios for health in the EU, and a list of

might hold for the health of European people.

the passing of time than to look ahead to imagine what the future

Gastein‘s celebration of its 20th anniversary - what better way to mark

The Health Futures Project forms part of the European Health Forum

What will health in Europe look like twenty years from now?

The future of health in Europe Three visions for 2037

had slipped for years.

genetic make-up and the proliferation of data

medicines and diagnostics, or with enhancing

focus of innovation lies either with personalised

reductions and better health outcomes. The

insisting that technology delivers both cost

healthy lifestyles are considered crucial.

environments and urban architecture facilitating

to improve both public and individual health

tech market. Increased knowledge about people’s

Governments steer investment in innovation,

public health decision-making. Smart

scaling up innovation meant that opportunities

TARGETED PROCUREMENT

INVESTING IN SMART ENVIRONMENTS

behaviours are stigmatised.

information via various channels; unhealthy

through education and providing reliable health

Governments are incentivising healthy lifestyles

Health “contracts” specify state responsibilities.

HEALTH CONTRACT

PROVISION OF RELIABLE HEALTH INFORMATION

implementation are carried out at the local level.

services are imposed. Health policy design and

Heavy regulations on unhealthy goods and

the basis of ‘freedom within a framework’.

The state devolves power and resources on

profound effect on health system structures.

technology, slow uptake and difficulties with response they are proactively shaping the health

FAIRNESS

Fairness is the guiding policy discourse.

DEVOLUTION OF POWER

THE POLICY CONTEXT

analytics to predict and manage health has a

Poor value for money from investments in the health problems they want to address, and in

FRAGMENTED UPTAKE OF INNOVATION

Governments have become more explicit about

DELIVERS

TECHNOLOGY

WASTEFUL PROCUREMENT PRACTICES

growing number of older people to support.

accessible; the individual is expected to self-monitor his or her health.

increased life expectancy meant there was a

main tasks is to make reliable health information

declining birth rates, and tax receipts fell, depleting public finances. At the same time,

The labour force had shrunk in the wake of

responsibilities for personal health: With the increased focus on prevention, one of the state’s

Governments launch a ‘health contract’, stipulating

YOUR RESPONSIBILITY

YOUR HEALTH,

SHRINKING LABOUR FORCE

labour strikes.

POPULATION AGEING

disasters triggered social unrest, protests and

achieve ‘life satisfaction’.

Social inequalities, unemployment and natural

to health, and the commitment is to help Europeans

PROTESTS & STRIKES

than economic growth. A holistic approach is taken

SOCIAL INEQUALITIES

HOW DID WE GET HERE?

Achieving better quality of life is now more important

IS LOCAL

THE FUTURE

SCENARIO

Tech Health News

right to disappear”. With many social interactions taking place online, new mental health problems emerge.

public services are available digitally. With technological solutions providing tailored answers to health problems, focus on changing

of the healthcare system. Patients are seen as clients of highly specialised paraprofessionals.

Robotics play an increasingly important role.

companies. Licensing for social benefits is

widely adopted. The state takes an active role

as market “facilitator”, using grants and cross-

sectoral health innovation hacks.

focus of innovation lies either with personalised

medicines and diagnostics, or with enhancing

public health decision-making. Smart

d individual health

healthy lifestyles are considered crucial.

environments and urban architecture facilitating

data protection occur, fuelling calls for “the and virtual reality is widely used. Almost all medicines and diagnostics are the cornerstones

market for health-related technology and new

reductions and better health outcomes. The

individual health behaviours diminishes.

High profile and damaging breaches of Sharing personal data is the new normal, Big Data, genomics, and personalised

Interoperability and open access unbar the

insisting that technology delivers both cost

DATA BREACHES

Governments steer investment in innovation,

VIRTUAL REALITY

investments in

BIG DATA & GENOMICS

nt that opportunities

OPEN ACCESS

nd difficulties with

WASTEFUL PROCUREMENT PRACTICES

TARGETED PROCUREMENT

relation to false diagnoses, for example. physical health reviews of students.

doctor’s views.

health scores.

LACK OF SOCIAL INTERACTIONS

for their illnesses. Liability issues emerge in Education establishments carry out mental and

health expert and increasingly challenges his

workers who might compromise their employee

behaviours are stigmatised.

people to support.

(OVER)RELIANCE ON TECHNOLOGY

information. Others feel discriminated against classes form part of the school curriculum.

“lifestyle compliance”. The patient becomes a

thriving. Some businesses put pressure on

information via various channels; unhealthy

meant there was a

ROBOTICS

feel overwhelmed by the amount of health diseases. Compulsory health and digital literacy

working with individual risk profiles, including

PROBLEM SPECIFIC, CROSS-SECTORAL INNOVATION

health and digital literacy. Some people their health and alerts them to symptoms of

prevention. Health insurance systems start

The market for personal health products is

INVESTING IN SMART ENVIRONMENTS

The system exposes great inequalities in

Technology empowers individuals to monitor

There is a growing emphasis on disease

by providing health and wellness schemes.

nk in the wake of

Businesses incentivise employees to be healthy

LIABILITY ISSUES

INEQUALITIES IN HEALTH LITERACY

through education and providing reliable health

SELF-MONITORING

Governments are incentivising healthy lifestyles

HEALTH AND DIGITAL LITERACY

Health “contracts” specify state responsibilities.

STRONG FOCUS ON PREVENTION

ax receipts fell,

HEALTHY WORKPLACES

. At the same time,

HEALTH CONTRACT

communities.

implementation are carried out at the local level.

PATIENTS AS EXPERTS

and a black market for treatments and care

crucial.

of traditional healthcare providers.

profits. Pharma companies refocus on local

services are imposed. Health policy design and

EMPLOYEE HEALTH SCORES

who can afford it are driven to private healthcare,

Contribution to the community is considered

coaches and community referral erode the role

boosting productivity and investment above

Heavy regulations on unhealthy goods and

PROVISION OF RELIABLE HEALTH INFORMATION

caught in the “grip of the nanny state”. Those

through time banks and skill swap schemes.

being and care of the local population. Life

to prioritise the well-being of employees,

the basis of ‘freedom within a framework’.

OPULATION AGEING

lack of access to treatment, as well as being

Individuals without paid work are engaged

develops.

Complaints emerge about a lack of choice and

All Europeans have a guaranteed basic income.

Organisations (CHO), responsible for the well-

NANNY STATE

Local communities appoint Community Health

LACKING CHOICE AND ACCESS

A “fair future” philosophy inspires businesses

GUARANTEED BASIC INCOME

CONTRIBUTION TO THE COMMUNITY

CHALLENGES AND CHOICES

The sharing economy is taking a flight.

COMMUNITY HEALTH ORGANISATIONS

COMMUNITY REFERRAL

THE INDIVIDUAL’S REALITY

The state devolves power and resources on

SHARING ECONOMY

HEALTH > MONEY

HEALTHCARE REBALANCED

Fairness is the guiding policy discourse.

FAIRNESS

THE BUSINESS ENVIRONMENT

loyment and natural

DEVOLUTION OF POWER

THE POLICY CONTEXT

unrest, protests and

ROTESTS & STRIKES

E?

OSOZ Polska 11/2017

41

prakt y cznie

analiza sprzedaży leków

LEKI NASENNE I USPOKAJAJĄCE Według ekspertów, okresowe problemy z bezsennością dotykają ok. 40-50% Polaków. Mowa o osobach, które mają problemy z zasypianiem, budzą się w nocy albo zbyt wcześnie rano.

Bezsenność przewlekła, czyli utrzymująca się co najmniej przez miesiąc, dotyka ok. 10-15% populacji. Zdrowy sen trwa nieprzerwanie od 7 do 9 godzin. Jest podstawą zdrowego trybu życia, podobnie jak prawidłowe odżywanie się oraz aktywność fizyczna. Wpływa na samopoczucie, kondycję psychiczną oraz fizyczną. Przeprowadzone badania wskazują, że śpimy coraz gorzej – na początku 21. wieku co trzecia osoba deklarowała zaburzenia snu, obecnie jest to już połowa społeczeństwa.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY LEKÓW NA SEN I USPOKAJAJĄCYCH ROK 2016 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002

WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE

ilość produktów w ofercie

ilość sprzedaży

319 796 195 zł

12,87 zł

450

24 844 342

52%

74%

63%

15%

EPIDEMIOLOGIA

10 przykazań zdrowego snu dla dorosłych opracowanych przez Światowe Stowarzyszenie Medycyny Snu: – Każdego dnia wieczorem zasypiaj o tej samej porze, każdego dnia rano wstawaj o tej samej porze.

– Jeżeli masz zwyczaj drzemać w ciągu dnia to pamiętaj, że całkowity czas wszystkich drzemek nie powinien przekraczać 45 minut.

– Nie spożywaj dużych dawek alkoholu jeżeli do nocnego wypoczynku pozostało mniej niż 4 godziny, nie pal tytoniu.

– Unikaj produktów zawierających kofeinę jeżeli do nocnego wypoczynku pozostało mniej niż 6 godzin (kawa, herbata, napoje gazowane, czekolada).

– Unikaj ciężkich, mocno przyprawionych oraz zbyt słodkich posiłków jeżeli do nocnego wypoczynku pozostało mniej niż 4 godziny.

– Regularnie uprawiaj ćwiczenia fizyczne, ale nie bezpośrednio przed snem.

– Twoje łóżko musi być wygodne i przytulne.

– Sypialnia musi być dobrze wentylowana, a temperatura nie może być zbyt wysoka.

– Odizoluj sypialnię od rozpraszających dźwięków i zastosuj maksymalne zaciemnienie.

– Łóżko to miejsce przeznaczone na sen i seks. Nie służy ani do pracy, ani do rekreacji. Źródło: Narodowa Fundacja Snu

350

35

300

30

250

25

200

20

150

15

100

10

50

5

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ Szczegółowa analiza sprzedaży leków nasennych i uspokajających – str. 59

42

OSOZ Polska 11/2017

0

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

SPRZEDAŻ ILOŚCIOWA I WARTOŚCIOWA W LATACH 2002–2016 Z PROGNOZĄ NA LATA 2017–2018

prakt y cznie

na świecie

LEKARKA PRACUJĄCA BEZ KOMPUTERA UTRACIŁA PRAWO WYKONYWANIA ZAWODU

3,5 MLD USD ZAINWESTOWANE W ZDROWIE CYFROWE W 2017 ROKU

Faks i telefon stacjonarny to jedyne technologie jakich używała w swojej pracy 84-letnia Anna Konopka. Mimo mocno uregulowanego amerykańskiego rynku ochrony zdrowia i wymagań dotyczących prowadzenia dokumentacji medycznej w formie elektronicznej, lekarka sporządzała kartoteki ręcznie. Głównym powodem odebrania licencji przez Komisję Medyczną New Hampshire miał być sposób prowadzenia praktyki, a dokładnie odmowa dokumentacji recept w elektronicznym systemie kontroli leków. Problem w tym, że kobieta przepisywała pacjentom silne leki przeciwbólowe, w tym opioidy, wymagające rejestracji wydania. Z czasem pojawiało się coraz więcej skarg pacjentów, ale za odebranie licencji lekarka obwinia przede wszystkim brak komputera.

Chodzi dokładnie o kwotę, którą wpompowano w 188 najbardziej obiecujące start-upy. Nie ma się czemu dziwić – pacjenci chętnie korzystają z nowych rozwiązań ułatwiających im dostęp do świadczeń medycznych. Jakie obszary – na podstawie inwestycji z 2017 roku – powinny rozwijać się najintensywniej?

Przede wszystkim telezdrowie (problem dostępu do usług na terenach wiejskich), rehabilitacja (nadzorowanie pacjenta po wyjściu ze szpitala, monitorowanie postępów w powrocie do zdrowia), Big Data (budowa modeli w zakresie ryzyka związanego z terapią, prawdopodobieństwa nawrotu choroby, czasu rehabilitacji), ubezpieczenia zdrowotne (potencjalna redukcja kosztów działalności o 65%), relacja pomiędzy świadczeniodawcą a pacjentem.

PRZYGOTUJ SIĘ NA CYFROWĄ REWOLUCJĘ

DOKTOR ALEXA? JAK AMAZON MOŻE WSTRZĄSNĄĆ RYNKIEM ZDROWIA

Źródło: The Washington Post

Medycyna jest nieefektywna i droga, dlatego potrzebuje zmian.

Te zbliżają się dużymi krokami. Magazyn The Fortune prezentuje trendy na podstawie planów i rozwiązań 21 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw działających w ochronie zdrowia.

Wśród nich m.in. medycyna oparta na algorytmach napędzana szybko rosnącymi zbiorami informacji. Komputery przeczesują światowe zbiory literatury w procesie diagnozowania pacjentów oraz analizują każdy detal zdjęć medycznych w poszukiwaniu niewidocznych dla oka zmian. Start-up FDNA pracuje nad systemem rozpoznającym chorobę na podstawie zdjęcia twarzy.

Leki nowej generacji umożliwią monitorowanie przebiegu terapii, część z nich będzie dystrybuowana w organizmie poprzez implantowane urządzenia. Zmiany czekają też przemysł farmaceutyczny, który innowacji będzie musiał szukać w nowych modelach współpracy. Źródło: The Fortune

Źródło: The Huffington Post

Już nie tylko ubrania i książki – Amazon spogląda w kierunku wartego miliardy dolarów rynku zdrowia. Według ostatnich danych, firma uzyskała licencję na prowadzenie aptek w co najmniej 12 stanach USA. Ale dystrybucja leków to jedna strona medalu – Amazon znany jest z wykorzystania analiz Big Data do monitoringu zachowań klientów i podobnie może być w przypadku zakupów farmaceutyków. Innym przykładem, jak światowy lider handlu detalicznego może zakłócić ustalony porządek w ochronie zdrowia, jest wykorzystanie asystenta domowego Alexa w roli lekarza. Wystarczyłoby, aby pacjent opowiedział o swoich dolegliwościach, otrzymując zwrotnie porady oraz leki prosto do domu, bez konieczności wizyty w aptece.

Zresztą już teraz powstaje szereg aplikacji medycznych bazujących na Alexa.

Źródło: USA Today

OSOZ Polska 11/2017

43

nowe idee

Kontrargument

Pobrać i skasować Nowe technologie zmieniają świat wokół. Rewolucja cyfrowa zaburza dotychczasowy porządek, prowokuje dyskusje, rodzi obawy i nadzieje, dzieli społeczeństwo na entuzjastów i sceptyków. Dziś sprawdzamy aplikacje zdrowotne.

to Fo

es

ign

e

fre

ep

ik .

co

m

Pro

Kontra

Wraz z pojawieniem się smartfonów, rynek zaczęły zalewać aplikacje, także te zdrowotne. Tylko w 2016 roku pojawiło się 78 000 nowych mobilnych aplikacji zdrowotnych. Ich liczba przekroczyła tym samym 325 000. Nic dziwnego, że Apple już kilka lat temu zdecydował się wprowadzić autorską aplikację Health na urządzenia z systemem iOS. W 2014 roku podobny krok zrobił Android, konkurent systemu iOS (Google Fit). O ile w 2017 roku rynek aplikacji m-zdrowia szacowany był na 25 mld USD, w 2020 może wzrosnąć już do 58,8 mld zł. Większość z nich pomaga nam w utrzymaniu dobrej formy, motywuje do ćwiczeń, kontroluje jakość snu. Rośnie liczba takich, które zintegrowane z urządzeniami medycznymi zbierają i analizują dane lub pozwalają uzyskać dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej. Eksperci wiążą z nimi nadzieje na wzmocnienie profilaktyki niezakaźnych chorób przewlekłych i lepszą kontrolę stanu zdrowia na odległość. Kilka tygodni temu Narodowy Fundusz Zdrowia wprowadził dwie pierwsze aplikacji dla pacjentów – wspomagającą profilaktykę chorób nowotworowych oraz wspierającą kobiety w ciąży z cukrzycą w prawidłowym odżywaniu. Z kolei brytyjski NHS opracowuje własne narzędzia m-zdrowia, które będą mogły być przepisywane na receptę. Każda większa sieć medyczna w Polsce posiada aplikację dla pacjentów, umożliwiającą m.in. wygodne umawianie terminów wizyt czy dostęp do podstawowych informacji w kartotece zdrowotnej. Entuzjaści mówią o erze „zdrowia w zasięgu ręki” i większego zaangażowania pacjenta dzięki dostępowi do informacji i wiedzy.

Aplikacje pochłaniają uwagę, odciągają nas od codziennych czynności, generują dodatkowy czas spędzany ze smartfonem.

Powodują, że rośnie uzależnienie od smartfona, zwłaszcza w grupie najmłodszych osób. Aplikacje typu fitness stosowane są najczęściej przez osoby już zmotywowane do uprawiania sportu, ale nie są w stanie zmienić zwyczajów ludzi, którzy nie posiadają wewnętrznej motywacji. W chwili obecnej są używane przede wszystkim przez tzw. wczesnych innowatorów, czyli osoby zafascynowane nowymi technologiami – z pomocą narzędzi m-zdrowia chcą jeszcze lepiej optymalizować styl życia. Aplikacje mogą uzależniać, prowadzić do tego, że bez nich nie jesteśmy w stanie samodzielnie podejmować nawet najprostszych decyzji. Często gromadzą dane zdrowotne, które są w niewłaściwy sposób zabezpieczone lub po prostu wykorzystywane przez producenta aplikacji do prowadzenia analiz rynkowych. Trend e-zdrowia napędzają firmy nowych technologii, starając się w ten sposób stworzyć nowy rynek. Optymizm przesłania realne możliwości m-zdrowia.

Przykładowo, wiele badań potwierdza brak efektów terapeutycznych aplikacji wspomagających terapię osób z np. depresją. Nikt nie ma kontroli nad rynkiem, aplikacje zdrowotne nie są ani certyfikowane, ani w jakikolwiek sposób weryfikowane. To może prowadzić do podejmowania przez pacjentów błędnych decyzji, np. związanych z odżywaniem się albo aktywnością fizyczną.

Sama liczba pobrań aplikacji nie jest miarodajna. Według ostatnich badań, 83% aplikacji na iPhone’a i 90% na system Android jest usuwanych krótki po ich instalacji, 30% znika z telefonów już po 10 minutach od instalacji. 

ZA CZY PRZECIW? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

44

:d

y db

OSOZ Polska 11/2017

nowe idee

Foto: designed by freepik.com

DANE POD OCHRONĄ

9 kroków do bezpieczeństwa danych W połowie 2018 roku wchodzą w życie przepisy standaryzujące ochronę danych osobowych. Jak się na nie przygotować?

Karolina Szuścik, CISA KAMSOFT S.A.

Na początek kilka najważniejszych faktów na temat Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (RODO): – RODO jest to ogólne rozporządzenie o ochronie danych, które weszło w ży-

cie 24 maja 2016 roku, a zacznie obowiązywać od 25 maja 2018 roku.

– RODO zastąpi przepisy dotychczasowej polskiej ustawy o ochronie danych osobowych.

– Przepisy zostały wprowadzone w formie rozporządzenia unijnego, co oznacza obowiązek bezpośredniego stosowania przez wszystkich przedsiębiorców przetwarzających dane osobowe na terytorium całej Unii Europejskiej.

– Celem wprowadzenia nowych przepisów jest ujednolicenie zasad ochrony danych osobowych w całej Unii Europejskiej.

Zmiany, które niesie za sobą RODO, stawia każdego przedsiębiorcę przetwarza-

jącego dane osobowe w trudnej sytuacji. Z jednej strony jeszcze przez kilka miesięcy jest on zobowiązany do przetwarzania danych zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, z drugiej – nowe przepisy są pewnego rodzaju rewolucją względem dotychczasowej legislacji i wymuszają podjęcie działań przygotowawczych już teraz. Skala zmian technologicznych i organizacyjnych może być w pierwszej chwili przytłaczająca.

W związku z tym przedstawiam najistotniejsze z nich.

1. Analiza ryzyka i ocena skutków dla ochrony danych Jednym z głównych obowiązków administratora danych osobowych jest przeprowadzenie analizy poziomu ryzyka operacji realizowanych na danych osobowych. Na podstawie wyników

OSOZ Polska 11/2017

45

nowe idee

analizy ryzyka, administrator powinien decydować o rodzaju i zakresie zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych jakie wdroży, aby zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa danych osobowych. Przepisy RODO nie regulują wprost, które zabezpieczenia powinny zostać wdrożone. Organizacja musi sama ocenić i zdecydować, jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie zabezpieczyć przetwarzane dane. Co więcej, ad-

ministrator ma obowiązek oceny skutków przetwarzania – działanie to ma na celu sprawdzenie, czy przetwarzanie danych w wybranych obszarach jest odpowiednio zabezpieczone.

2. Zgody na przetwarzanie danych osobowych RODO wprowadza zasady uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych osobowych od osób, których dane doty-

czą. Pierwszym z nich jest wprowadzenie zgody w formie nie tylko oświadczenia, ale również w formie wyraźnego działania osoby, czego nie dopuszcza obecnie obowiązująca ustawa o ochronie danych osobowych. Dopuszczone przez przepisy RODO formy wyrażenia zgody to forma pisemna, elektroniczna lub ustne oświadczenie. Dodatkowo istotną kwestią jest wskazanie w przepisach, iż milczenie, okienka domyślnie zaznaczone lub nie-

Droga do bezpieczeństwa danych

9 Zasady privacy by design i privacy by default 8 Przekazywanie danych do państw trzecich 7 Rozszerzenie obowiązków informacyjnych 6 Kary za naruszenia

5 Zgłaszanie naruszeń ochrony danych osobowych

4 Profilowanie 3 Zgody na przetwarzanie danych osobowych 2 Wyznaczenie Inspektora Ochrony Danych 1 Analiza ryzyka i ocena skutków 46

OSOZ Polska 11/2017

nowe idee

podjęcie działania nie powinny być interpretowane jako zgoda. Kolejnym obowiązkiem administratora jest przekazanie osobie wyrażającej zgodę informacji odnośnie danych o administratorze i celów przetwarzania, tak żeby zgoda nie miała charakteru abstrakcyjnego.

3. Wyznaczenie Inspektora Ochrony Danych (IOD) Inspektora Ochrony Danych wyznacza się w przypadku przetwarzania danych przez organy publiczne, gdy działalność administratora lub podmiotu przetwarzającego polega na przetwarzaniu na dużą skalę szczególnych kategorii danych osobowych.

IOD jest wyznaczany na podstawie swoich kwalifikacji zawodowych, a w szczególności wiedzy fachowej na temat prawa i praktyk w dziedzinie ochrony danych i angażowany jest do wszelkich spraw, dotyczących danych osobowych.

4. Profilowanie RODO wprowadza ograniczenia w zakresie profilowania – najważniejsze z nich to obowiązek uzyskania przez administratora zgody na profilowanie jeszcze przed rozpoczęciem zbierania danych oraz spełnienie obowiązku informacyjnego, czyli wskazanie osobie, której dotyczy profilowanie, że proces ten ma miejsce, jakie są jego konsekwencje i czy dzieje się to w sposób zautomatyzowany, a także umożliwienie wniesienia sprzeciwu wobec profilowania.

5. Zgłaszanie naruszeń ochrony danych osobowych Każdy administrator danych osobowych będzie zobowiązany do zgłoszenia przypadków naruszeń, które mogą skutkować zagrożeniem praw osób, których dane zostały naruszone. Zgłoszenie do właściwego organu nadzorczego powinno nastąpić w czasie 72 godzin od wykrycia naruszenia.

6. Kary za naruszenia Kary nakładane przez organ nadzorczy mają być odstraszające, proporcjonalne i skuteczne – konkretną kwotę kary ustala się na podstawie wagi, czasu trwania naruszenia, podjęcia działań w celu zminimalizowania negatywnych skutków naruszeń, a także kategorii danych, których dotyczy naruszenie. Biorąc pod uwagę te czynniki, kara może wynosić nawet do 10 tysięcy euro. W przypadku przedsiębiorstwa – do 2% jego całkowitego świa-

towego rocznego obrotu z poprzedniego roku obrotowego, jeśli narusza ona przepisy dotyczące obowiązków administratora. Kwota ta ulega podwojeniu (20 tysięcy euro, a w przypadku przedsiębiorstwa – do 4% rocznego obrotu), gdy naruszenie dotyczy podstawowych zasad przetwarzania, przekazywania danych do państw trzecich, nieprzestrzegania nakazu ograniczenia przetwarzania.

7. Rozszerzenie obowiązków informacyjnych Obowiązujące do maja 2018 r. przepisy ustawy o ochronie danych osobowych wskazują, iż administrator danych jest zobowiązany poinformować osobę, w przypadku zbierania danych od osoby, której dane dotyczą o: swojej nazwie i adresie siedziby, celu zbierania danych, znanych lub przewidywanych odbiorcach danych, prawie dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania, dobrowolności lub obowiązku podania danych osobowych.

Przepisy RODO wprowadzają rozszerzony zakres informacji, które administrator powinien podać osobie, w przypadku zbierania danych od osoby, której dane dotyczą. Są to m.in: − tożsamość administratora i jego dane kontaktowe; − dane kontaktowe inspektora ochrony danych (gdy ma zastosowanie); − cele przetwarzania danych; − podstawę prawną przetwarzania danych; − informacje o odbiorcach danych; − informacje o zamiarze przekazania danych osobowych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej (gdy ma to zastosowanie); − okres, przez który dane osobowe będą przechowywane, a gdy nie jest to możliwe, kryteria ustalania tego okresu; − informacje o prawie do żądania od administratora dostępu do danych osobowych dotyczących osoby, której dane dotyczą, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania lub o prawie do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także o prawie do przenoszenia danych; − jeżeli przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie zgody – informacje o prawie do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem; − informacje o prawie wniesienia skargi do organu nadzorczego;

» Organizacja musi sama ocenić i zdecydować, jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie zabezpieczyć przetwarzane dane.« − informacje, czy podanie danych osobowych jest wymogiem ustawowym lub umownym lub warunkiem zawarcia umowy oraz czy osoba, której dane dotyczą, jest zobowiązana do ich podania i jakie są ewentualne konsekwencje niepodania danych; − informacje o zautomatyzowanym podejmowaniu decyzji, w tym o profilowaniu.

8. Przekazywanie danych do państw trzecich W przypadku przekazywania danych do państw trzecich bez zachowania odpowiedniego poziomu zabezpieczeń, na administratora danych mogą zostać nałożone kary pieniężne w wyżej wymienionych wysokościach.

9. Zasady „privacy by design” i „privacy by default” Koncepcja prywatności w fazie projektowania („privacy by design”) zakłada, iż funkcje ochrony prywatności powinny być wbudowane w każdy projekt przetwarzający dane osobowe, tak aby były jego integralną częścią. Z kolei „privacy by default” oznacza ochronę prywatności jako domyślne ustawienie każdego systemu, którego zmiana może nastąpić wyłącznie przez celowe działanie użytkownika. Obydwu koncepcjom został poświęcony artykuł w numerze 2/2017 czasopisma OSOZ Polska. 

OSOZ Polska 11/2017

47

nowe idee

strefa start-up

BLUMIL Zastosowanie

Mobilny wózek inwalidzki do trudnych nawierzchni

Pomysłodawca

Miłosz Krawczyk

Kraj

Polska

Skąd pomysł na innowację?

Z własnej potrzeby. Poruszam się na wózku inwalidzkim od 18 lat i bardzo przeszkadzało mi, że nie mogę na nim jeździć wszędzie tam, gdzie bym chciał: w trudnym terenie, w lesie, na plaży, po nierównej nawierzchni w mieście. Zimą wyjechanie na zewnątrz na wózku jest bardzo skomplikowane. Na rynku nie było produktów, które mogłyby mi pomóc.

Zacząłem szukać odpowiedniego rozwiązania

48

OSOZ Polska 11/2017

i po 5 latach prac, razem z moim kolegą inżynierem, zdecydowaliśmy się użyć Segweya – urządzenie poruszające się po każdym terenie, ale na tamtą chwilę przeznaczone tylko dla osób, które mogą stać. Przystosowaliśmy go do pozycji siedzącej. Poruszając się na co dzień na wózku własnej produkcji spotykałem się z tak dużym zainteresowaniem, że postanowiłem wdrożyć go do produkcji. I tak zrodziła się firma Blumil.

Jak Blumil wpływa na życie pacjentów poruszających się na wózku?

Nasi klienci to osoby aktywne, które chcą być niezależne i nie chcą mieć ograniczeń. Często przesyłają mi maile i zdjęcia, po-

nowe idee

kazując, że w końcu mogą odwiedzić miejsca, które do tej pory były niedostępne. To czasami nieodległe tereny, jak wzgórza, tereny nad morzem. Blumin zupełnie zmienia życie osób niepełnosprawnych. Mogą inaczej spędzać czas wolny, również w sensie społecznym, towarzysząc przykładowo członkom rodziny w przejażdżce rowerowej albo wędrówce górskiej.

Wcześniej było to niemożliwe nawet z pomocą osób trzecich.

Są po prostu tereny niedostępne dla zwykłego wózka. Nie mówiąc o przyjemności i wolności wynikającej z samodzielności osoby niepełnosprawnej.

Jak wózek zmienia podejście do potrzeb osób niepełnosprawnych?

Dostępne na rynku wózki są produkowane w odniesieniu do wykonywanej czynności: są wózki do tenisa, do szermierki, inne do stosowania wewnątrz, a inne na zewnątrz. O ile istnieją

ją wózki do stosowania na zewnątrz w terenie, są one wielkości quada. To powoduje trudności z transportem i przechowywaniem. Blumil ma gabaryty normalnego wózka manualnego, co predysponuje go do zastosowań domowych i miejskich, a do tego posiada niesamowite możliwości terenowe.

Na jakim etapie znajduje się komercjalizacja?

Produkcja trwa już ponad 2 lat. Wózek został sprzedany do 20 krajów, mamy licznych dystrybutorów. Cały czas go udoskonalamy na podstawie komentarzy klientów. Jesteście w przededniu wprowadzenia nowego modelu, który będzie najlżejszym wózkiem na świecie z możliwością jeżdżenia w trudnym terenie, z zasięgiem 25 kilometrów o wadze 27 kilogramów. Posiada regulację wysokości więc dostosowany jest do osób o różnej budowie ciała. Do tego wprowadzamy model przeznaczony dla dzieci. 

UŁATWIĆ ŻYCIE NIEPEŁNOSPRAWNYM Pomysł Miłosza Krawczyka to pojazd podobny do elektrycznego wózka inwalidzkiego, jednak pozbawiony jego masy i skomplikowanego kierowania. Wszystko dzięki innowacyjnej technologii Segway, Ninebot i Airwheel połączonej z wyjątkowym, trzymającym równowagę siedzeniem. Poruszanie się po lesie, pagórkach, górach, piaszczystych, błotnistych lub nierównych nawierzchniach, dziurawych chodnikach staje się łatwe i przyjemne.

Pomimo iż Blumil został zaprojektowany przez osobę z urazem rdzenia kręgowego, jest on doskonałym rozwiązaniem dla osób z wszelkimi schorzeniami ograniczającymi zdolność do poruszania się, takimi jak porażenie mózgowe, stwardnienie rozsiane, kłopoty ze stawami biodrowymi oraz innymi. Poruszanie się na Blumil wymaga właściwie zdolności do siedzenia, lekkiego pochylania się w przód i tył oraz możliwości manipulacji jedną ręką. Wózek nie tylko zapewnia łatwy dostęp do miejsc takich, jak plaże, lasy, zbocza, nierówne chodniki czy błotniste tereny, lecz również sam jest łatwy w transporcie. Może być przewożony samochodem średniej wielkości.

OSOZ Polska 11/2017

49

edukac j a

Raporty

Sytuacja finansowa szpitali publicznych w Polsce 6 stron | PL | www.magellan.pl Polska służba zdrowia jest jedną z najbardziej niedofinansowanych w Europie – w rankingu OECD znajdujemy się na 31 z 35 miejsc. Z raportu spółki Magellan wynika, że sytuacja finansowa placówek publicznych minimalnie się pogorszyła. Aż 40% z nich ma ujemny wynik finansowy netto. Są one również nierentowne już na poziomie procedur – generują stratę 5,5%.

Z drugiej strony – polski system lecznictwa, w wyniku minimalnych nakładów, wygenerował bardzo efektywny model funkcjonowania. W 2016 roku nie odnotowano straty finansowej w szpitalach jedynie w dwóch województwach w Polsce – lubuskim i pomorskim. Od wielu lat najniższą rentowność obserwujemy w województwie podkarpackim. Znacznie poniżej średniej znajdują się województwo mazowieckie i warmińsko-mazurskie. Są jednak także województwa na mapie Polski, gdzie obserwuje się tendencję wzrostową – kujawsko-pomorskie, podlaskie i małopolskie.

60% szpitali w ubiegłym roku osiągnęło dodatni wynik netto – stanowi to wynik gorszy niż w roku 2015 (63%). Obniżył się również poziom rentowności procedur – 24% w porównaniu do 27% w roku 2015. Sytuacja wygląda lepiej w przypadku rentowności netto. Wpłynęły na to zmiany w księgowaniu majątku pochodzącego z dotacji. Zapłacenie przez NFZ nadwykonań pozwoliło w 2016 r. utrzymać wynik z roku poprzedniego.

W prawie wszystkich województwach w Polsce – poza podlaskim – odnotowano wzrost zobowiązań w porównaniu do roku ubiegłego. Przyczyny zadłużenia jednostek prof. Maria Węgrzyn z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu upatruje w swobodzie działań finansowych szpitali i braku działań restrukturyzacyjnych: – Jest oczywiste, że szpitale – czy to wojewódzkie czy powiatowe – są nierentowne i potrzeba jest więcej środków finansowych. Mało kto zastanawia się nad tym, kto i jak danym szpitalem zarządza. Często w szpitalach nie porównuje się kosz-

50

OSOZ Polska 11/2017

tów ustawowych i rynkowych i okazuje się, że dyrektorzy nie wykorzystują szans, które stwarza rynek – mamy wtedy do czynienia z kosztami, które nie powinny mieć miejsca.

Dr Jerzy Gryglewicz z Uczelni Łazarskiego opisując kondycję finansową służby zdrowia zwrócił uwagę na za niskie nakłady: – Nasz system zdrowia przeżywa szereg różnych turbulencji. Coraz częściej zamyka się całe oddziały – pediatryczne czy neurologiczne – bo brakuje lekarzy. Czy wzrost nakładów na służbę zdrowia poprawi jego funkcjonowanie? Jeśli tak, to tylko w perspektywie wieloletniej. Z drugiej jednak strony warto zauważyć, że nasz system zdrowia jest jednym z najbardziej efektywnych w Europie – posiadamy obecnie największy koszyk świadczeń zdrowotnych. Polska służba zdrowia finansuje nawet leczenie uzdrowiskowe, czego nie spotkamy w żadnym innym kraju. Mimo naprawdę małych środków finansowych byliśmy w stanie wygenerować bardzo efektywny system zdrowotny.

Widoczna jest jednak pozytywna tendencja w zakresie płynności finansowej szpitali. Z roku na rok jest ona coraz wyższa, a wynika to z korzystania przez szpitale ze środków z rynku finansowego. Kolejny rok utrzymuje się trend, polegający na zamianie zobowiązań wymagalnych na niewymagalne z dłuższym terminem zapadalności, a w efekcie poprawia się płynność bieżąca szpitali.

A jak wyglądał rok 2017 i czego możemy spodziewać się w przyszłości? Na kolejne lata prognozowany jest wzrost nakładów na inwestycje, o czym mówi Radosław Moks – Członek Zarządu Magellan S.A.: – W 2017 roku obserwujemy znaczny spadek inwestycji na rynku publicznym. Ich realny wzrost nastąpi dopiero w wyniku uruchomienia dotacji unijnych, czyli na przełomie 2017/2018 roku. Spodziewamy się, że będzie on wynosił nawet 34%. Impulsem do podjęcia przez publiczne jednostki nowych inwestycji, a co za tym idzie większego zaangażowania zewnętrznych podmiotów finansujących okazały się potrzeby dotyczące zabezpieczenia wkładów własnych do projektów unijnych oraz finansowanie pomostowe realizowanych projektów inwestycyjnych.

Zbigniew Wiatr zwrócił uwagę, że na 2018 rok planowany jest wzrost na leczenie szpitalne o 15%. Wynika to z dwóch przyczyn: dobrej sytuacji makroekonomicznej powodującej przyrost środków ze składek oraz przesunięcia do szpitali części opieki nad pacjentami z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), które ma na celu podwyższenie przychodów szpitali. Czy wyższa dynamika przychodów przełoży się na lepszą kondycję finansową sektora? Wiele zależy od aktualnych finansów poszczególnych placówek. Jednostki dobrze prosperujące inaczej będą dysponować nowym budżetem niż te, które mają ujemny wynik.

edukac j a

E-zdrowie. Czego oczekują pacjenci?

72 strony | PL | www.mypacjenci.org

State of Health in the EU. Polska. Profil systemu ochrony zdrowia 2017

Informatyzacja ochrony zdrowia i wdrożenie rozwiązań z obszaru e-zdrowia oznacza dla pacjentów prawdziwą rewolucję i wpłynie na nich w znacznie większym stopniu niż inne, obecnie wprowadzane zmiany w systemie ochrony zdrowia. Celem badań przeprowadzonych przez Fundację „MY Pacjenci” w ramach projektu dialogu społecznego „Razem dla Zdrowia” było określenie postaw pacjentów i obywateli wobec takich aspektów e-zdrowia jak korzystanie z narzędzi e-zdrowia, oczekiwania od e-recepty czy opinie na temat prywatności i bezpieczeństwa danych medycznych.

Większość badanych (łącznie 77%) uważa, że powinien istnieć system elektroniczny, który gromadzi informacje o wszystkich stosowanych lekach na receptę. Prawie wszyscy respondenci (98%) wskazywali, że główne korzyści takiego systemu polegałyby na możliwości poinformowania pacjenta i lekarza, że został przepisany lek, którego nie powinno się stosować z innymi lekami. Równie istotna jest łatwość przedłużenia recepty bez konieczności wizyty u lekarza (96%) oraz opcja wydruku aktualnej listy leków, które pacjent zażywa (94% respondentów).

Jako główną korzyść z procesu digitalizacji danych medycznych respondenci wskazali lepszy dostęp i możliwość zarządzania własnymi informacjami na temat zdrowia. Szczególnie istotna dla ponad 90% respondentów okazała się możliwość wglądu do e-kartoteki oraz dostępność danych medycznych w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia.

Trzy czwarte respondentów byłoby skłonnych udostępnić swoje anonimowe dane medyczne dla celów naukowych i zdrowia publicznego, a jedynie jedna piąta nie wyraziłaby zgody na wtórne wykorzystanie swoich danych medycznych. Ankietowani uważają, że korzystanie z komputerów w placówkach ochrony zdrowia jest bardzo przydatne, ułatwia pracę na recepcji, gdzie pracownicy nie muszą szukać ręcznie kart pacjentów tylko odnajdują dane w systemie.

Profile systemów ochrony zdrowia to nowa seria raportów OECD, przedstawiająca zwięzły i istotny z punktu widzenia polityki przegląd stanu zdrowia i systemów opieki zdrowotnej w państwach członkowskich UE. Na 20 stronach znajdziemy najważniejsze wskaźniki i wnioski analiz statystycznych. Z raportu dowiemy się m.in., że oczekiwana długość życia w chwili urodzenia w Polsce wynosiła w 2015 r. 77,5 roku, co oznacza wzrost o blisko cztery lata od 2000 r. To wciąż o trzy lata mniej od średniej UE, ale także nieznaczne zmniejszenie różnicy w porównaniu z 2000 r.

W 2014 r. przyczyną około 50% zgonów wśród kobiet i 40% zgonów wśród mężczyzn były choroby układu krążenia. Większość Polaków deklaruje dobry stan zdrowia (58% w 2015 r.), odsetek ten jest jednak niższy od średniej UE (67%). Stan zdrowia populacji i nierówności w zdrowiu są powiązane z szeregiem czynników, w tym warunkami życia i pracy populacji, środowiskiem fizycznym, w jakim żyją ludzie i behawioralnymi czynnikami ryzyka.

Odsetek nałogowych palaczy spadł w Polsce z 28% w 2001 r. do 23% w 2014 r., wciąż pozostaje jednak wyższy niż w większości państw UE. Spożycie alkoholu wśród dorosłych Polaków znacznie wzrosło od 2000 r.; w 2000 r. wynosiło 8,4 litra na dorosłą osobę i wzrosło do 10,5 litra w 2015 r. Co najmniej jedna na sześć osób dorosłych (17%) w Polsce była w 2014 roku otyła.

Odsetek PKB przeznaczany na opiekę zdrowotną w Polsce wzrósł z 5,3% w 2000 r. do 6,3% w 2015 r. 70% całkowitych wydatków na opiekę zdrowotną pochodziło z zasobów publicznych. Liczba łóżek szpitalnych na 100 000 osób pozostaje od 2005 r. raczej stabilna i jest na znacznie wyższym poziomie niż średnia UE. W 2015 r. w Polsce były 663 łóżka szpitalne na 100 000 osób, w porównaniu ze średnią UE wynoszącą 515 łóżek.

20 stron | PL | www.ec.europa.eu/health

OSOZ Polska 11/2017

51

S tat y st y ki i prognoz y monitor epidemiologiczn y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

OGÓŁEM

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W październiku 2017 W ODNIESIENIU DO września

71 069 zł

74 545 zł

6 289 zł

6 398 zł

932 zł

761 zł

wrzesień

październik

wrzesień

październik

wrzesień

październik

4,9%

109 zł

1,7%

−171 zł

−18,4%

3475 zł

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2017 (prognoza) I 2016

830 931 zł

868 893 zł

48 196 zł

57 181 zł

17 236 zł

15 050 zł

2016

2017

2016

2017

2016

2017

37 961 zł

4,6%

8985 zł

18,6%

−2186 zł

−12,7%

październik WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 60 098 zł Świętokrzyskie 63 392 zł Podkarpackie 65 115 zł

Świętokrzyskie 4 725 zł Opolskie 5 312 zł Warmińsko-Mazurskie 5 403 zł

Opolskie 617 zł Lubelskie 701 zł Kujawsko-Pomorskie 705 zł

Lubuskie 82 348 zł Dolnośląskie 88 036 zł Mazowieckie 91 533 zł

Małopolskie 7 117 zł Dolnośląskie 7 697 zł Mazowieckie 8 188 zł

Pomorskie 981 zł Mazowieckie 1 013 zł Dolnośląskie 1 465 zł

prognoza 2017 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 688 720 zł Podkarpackie 749 155 zł Świętokrzyskie 775 724 zł

Świętokrzyskie 43 708 zł Opolskie 47 730 zł Warmińsko-Mazurskie 50 647 zł

Opolskie 10 205 zł Kujawsko-Pomorskie 11 187 zł Lubelskie 11 613 zł

Małopolskie 915 951 zł Dolnośląskie 1 016 935 zł Mazowieckie 1 069 761 zł

Małopolskie 62 462 zł Dolnośląskie 68 848 zł Mazowieckie 73 124 zł

Mazowieckie 17 777 zł Dolnośląskie 18 335 zł Podkarpackie 19 146 zł

październik WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Wielkopolskie –300 zł Kujawsko-Pomorskie –123 zł Mazowieckie –84 zł

Mazowieckie –94 zł Podkarpackie –70 zł Świętokrzyskie –59 zł

Lubuskie 5 041 zł Podlaskie 5 426 zł Pomorskie 7 151 zł

Pomorskie 389 zł Lubelskie 403 zł Małopolskie 577 zł

Brak wzrostów kosztów

zestawienie KOSZTY W październiku W OSTATNICH LATACH

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

52

OSOZ Polska 11/2017

S tat y st y ki i prognoz y

monitor epidemiologiczn y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» W październiku

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

wzrosły znacząco ogólne koszty leczenia.«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

PAŹDZIERNIK

SIERPIEŃ

LISTOPAD prognoza

WRZESIEŃ

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 11/2017

53

S tat y st y ki i prognoz y monitor epidemiologiczn y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ѶƏƏƏ

prognoza

» Koszty leczenia

ƕƏƏƏ

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ

grypy i przeziębienia są na bardzo wysokim poziomie.«

ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

OSOZ Polska 11/2017

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

54

Ѷ

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

S tat y st y ki i prognoz y

monitor epidemiologiczn y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

» Najniższe koszty

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ ƐѵƏƏ

alergii w 2017 roku zanotowano w październiku.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 11/2017

55

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków październik | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO września

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

18,94 zł

25,26%

189,0 tys. zł

3640

+0,27 zł

(

(

(

*

*

-0,54 zł

(

(

(

+1,36 zł

PROGNOZA NA

styczeń

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

OSOZ Polska 11/2017

(

suplementy

INNE

(

(

58,42% 23,49% 9,21% 8,88%

*

*

+70

(

(

(

*

*

POZIOM REFUNDACJI

25,85% +0,49%

„Prognozujemy, że początek roku 2018, podobnie jak końcówka 2017, będzie charakteryzował się zwiększoną zachorowalnością na grypę i przeziębienie.

Spowoduje to wzmożony ruch w aptekach, a co za tym idzie – wzrost miesięcznego obrotu statystycznej apteki, który będzie się kształtował na poziomie 200 tys. zł.”

Obrót statystycznej apteki w październiku 2017 roku wyniósł 189 tys. zł. W porównaniu z wrześniem 2017 roku było to o 8,5 tys. zł więcej (+4,7%) i dokładnie tyle samo, ile w analogicznym okresie minionego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,85 mld zł. Oznacza to wzrost o 132,73 mln zł (+4,9%) w stosunku do września 2017 roku oraz wzrost o 32,13 mln zł (+1,1%) w stosunku do października 2016 roku.

Udział refundacji stanowił 25,85% (+0,49 p.p. w porównaniu z wrześniem 2017) obrotu aptecznego i wyniósł 735,92 mln zł.

Prognozujemy, że obrót w statystycznej aptece w 2017 roku wyniesie 2,22 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 3,6% (+76,4 tys. zł) oraz wzrost o 7,3% (+ 150,4 tys. zł) w stosunku do 2015 roku. Rynek farmaceutyczny osiąg-

56

*

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

51,92 zł

*

+8,5 tys. zł

nie wartość 33,23 mld zł. To odpowiednio o 1,50 mld zł więcej (+4,7%) niż w 2016 roku oraz o 3,35 mld zł więcej (+11,2%) niż w 2015 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,45 mld zł, co będzie stanowiło 25,42% całkowitego obrotu aptecznego.

W październiku sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 66,8 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 42,0 tys. zł, a produktów OTC – 78,7 tys. zł. W porównaniu z wrześniem 2017 roku, zanotowaliśmy wzrost średniej wartości sprzedaży we wszystkich kategoriach sprzedażowych. Dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne nastąpił wzrost o 3 tys. zł (+7,7%), dla leków refundowanych nastąpił wzrost o 4,2 tys. zł (+6,7%), a dla

sprzedaży odręcznej wzrost o 1 tys. zł (+1,3%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 1 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,63 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,19 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był wtorek (7 782 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – poniedziałek (7 419 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami jest niewielki i wynosi 363 zł. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach października wahał się pomiędzy 8 807 zł (wartość osiągnięta 31 października), a 7 012 zł (wartość osiągnięta 18 października).

W październiku 2017 roku we wszystkich grupach terapeutycznych zanotowaliśmy procentowy wzrost wartości

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

sprzedaży. Największy wzrost nastąpił w przypadku sprzedaży leków przeciwpasożytniczych, owadobójczych i repelentów (+12,62%). Na kolejnym miejscu uplasowały się leki onkologiczne i immunomodulacyjne (+8,44%) oraz leki na układ oddechowy (+6,59%).

Udział wartości sprzedaży produktów z poszczególnych grupach terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki rozkładał się następująco: 18,16% obrotu statystycznej apteki wypracowano ze sprzedaży leków na przewód pokarmowy i metabolizm, 12,99% – ze sprzedaży leków na układ sercowo-naczyniowy, 11,57% – ze sprzedaży leków na centralny układ nerwowy, 11,44% – ze sprzedaży leków na układ oddechowy, a 11,09% – produktów z grupy varia. Pozostałe 34,75% stanowiła sprzedaż produktów z pozostałych grup terapeutycznych. Średnia marża apteczna wyniosła w październiku 25,26%. To o 0,54 p.p. mniej niż we wrześniu 2017 roku oraz o 0,09 p.p. więcej niż w październiku 2016 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,35% (–0,54 p.p. w stosunku do września 2017), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 24,84% (–1,61 p.p. w stosunku do września 2017 roku), dla produktów OTC – 29,52% (–0,03 p.p. w stosunku do września 2017 roku).

W październiku 2017 roku średnia cena za opakowanie leku wyniosła 18,94 zł. To o 27 groszy więcej niż we wrześniu 2017 roku oraz o 1,23 zł więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. W porównaniu z październikiem 2016 roku największą zmianę średniej ceny sprzedaży zanotowaliśmy dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,69 zł (–23 grosze), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 24,89 zł (+1,35 zł), produktów OTC – 13,48 zł (+1,02 zł). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do października 2017 roku wyniosła 18,28 zł. To o 65 groszy więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. Wzrost średniej ceny sprzedaży zaobserwowaliśmy również we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych – największy (+6,0%, tj.1,39 zł) w przypadku leków wydawanych na recepty pełnopłatne.

W październiku statystyczną aptekę odwiedziło 3 640 pacjentów (3 010 osób zakupiło produkty OTC, 730 – leki re-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach października (porównanie do ubiegłego roku) październik 2017

październik 2016

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɣ

Ɠ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach października – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) październik 2017

październik 2016

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 6,07% mięśniowo-szkieletowy

18,16% przewód pokarm. i metabolizm

4,57% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,41% narządy zmysłów 4,64% leki przeciwzakaźne

11,44% układ oddechowy

leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,8% leki onkologiczne i immunomodulacyjne

0,31%

5,29% krew i układ krwiotwórczy 1,17%

endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

3,18% dermatologia

12,99% układ sercowo-naczyniowy

11,57% centralny układ nerwowy varia 11,09%

5,31% nieokreślona

OSOZ Polska 11/2017

57

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2017 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

ƐƏ

ƑƏƐƕ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ

ƐƏ

ƐƒķƔѶ ƐƒķƕƐ Ɛƒķѵѵ ƐƒķƖƒ ƐƓķƏƓ ƐƒķƒƔ ƐƒķƑѶ ƐƒķƑƒ ƐƒķƓѵ ƐƒķƑƕ ƐƒķƒƐ ƐƒķƑƐ ƐƒķƒƐ ƐƒķƓƕ ƐƒķƔƕ ƐƒķƓѶ ƐƑķѶƒ ƐƒķƏƐ ƐƑķƖ ƐƑķƕƒ ƐƒķƑѶ ƐƒķƓƐ

Ɣ ƓķƐѶ

ƓķƐƕ

ƓķƒƑ

ƓķѵѶ

ƓķѵƓ

ƓķƖƑ

ƓķѵƑ

ƓķƓƖ

ƓķѵѶ

ƓķƓ

ƓķƓƓ

ƓķƑƕ

ƒķƖƓ

ƓķƒƓ

ƓķƔƕ

ƓķѵƖ

ƓķѶƒ

ƔķƐƐ

ƓķƖƖ

ƓķѶƔ

Ɠķƕƒ

ƓķƖ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

Ə

ƑƏƐѵ

ƐƐ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016– 2017 zapłata pacjenta

ƒƏ ƑƔ ѶķƓƔ

ѶķƐѵ

ѶķƓƒ

ѶķѶƕ

ѶķƓƒ

ѶķѵƔ

ѶķѵƐ

ѶķƔƕ

ѶķƑ

ѶķƔѵ

ѶķƐ

ѶķƑ

ѶķƑƒ

ѶķƑƖ

ѶķƐƑ

ѶķƐƑ

ƕķƕƒ

ƕķƕƐ

ƕķѵƔ

ƕķѵƖ

ƕķƔƖ

refundacja

ƕķƕƕ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƐѶķƒѵ ƐѶķƑƖ ƐѶķƕƓ ƐƖķƐƐ ƐѶķƓƓ ƐѶķƖ ƐѶķƓѵ ƐѶķƓƔ ƐƖķƐѶ ƐƖķƒƓ ƐѶķѵƖ ƐѶķƖƑ ƐѶķƔƒ ƐƖķƏƕ ƐƖķƏƖ ƐƖķƔѶ ƐƖķѵƑ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƒ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

Ɛ

ƐƑ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƑƏƐѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2017 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

58

OSOZ Polska 11/2017

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƐƏ

ƑƏƐƕ

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w październiku Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

fundowane, a 800 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 70 osób więcej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w drugim tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 8 a 14 października. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 848 osób.

Kolejnym w rankingu tygodniem był 1–7 października (840 osób), 22–28 października (801 osób) i 15–21 października (792 osoby). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 51,92 zł. To o 1,36 zł więcej niż w minionym miesiącu oraz o 1,92 zł więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Z kwoty tej 38,50 zł zapłacił pacjent, a 13,42 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z październikiem 2016 roku wzrosła o 8% (+1 zł). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 2,5% (+92 grosze). Dla leków sprzedawanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 91,57 zł (z czego 25,68 zł to zapłata pacjenta, a 65,90 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 52,46 zł, a dla produktów OTC – 26,15 zł.

Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2017 roku wyniesie 51,10 zł. Z kwoty tej 38,11 zł zapłaci pacjent, a 12,99 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 52,08 zł, dla produktów OTC – 25,82 zł, a dla leków refundowanych – 90,80 zł (z czego 26,21 zł to zapłata pacjenta, a 64,60 zł wartość refundacji). W porównaniu z 2016 rokiem, najbardziej wzrośnie wartość koszyka leków wydawanych na recepty pełnopłatne (+2,32 zł), a najmniej koszyka leków refundowanych (+54 grosze). Przy czym w przypadku tych drugich zaobserwujemy wzrost wartości refundacji przy jednoczesnym spadku zapłaty pacjenta. 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach października (porównanie do ubiegłego roku) październik 2017

październik 2016

ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach października (porównanie do ubiegłego roku) październik 2017

październik 2016

ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ r-৳7 b;umbh-

ѶŋƐƓ r-৳7 b;umbh-

ƐƔŋƑƐ r-৳7 b;umbh-

ƑƑŋƑѶ r-৳7 b;umbh-

ƑƖŊƒƐ r-৳7 b;umbh-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

wrzesień 2017

wrzesień 2016

wrzesień 2017

wrzesień 2016

110 417

108 379

58,42%

57,34%

Lek - OTC

44 398

45 962

23,49%

24,32%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

17 407

18 067

9,21%

9,56%

Pozostałe

16 778

16 592

8,88%

8,78%

Lek - RX

OSOZ Polska 11/2017

59

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za październik 2017 październik 2017

zmiana w stosunku do (%) września 2017

stycznia 2017

zmiana w stosunku do (liczbowo)

października 2016

września 2017

stycznia 2017

października 2016

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

189,0

4,7%

-6,7%

0,0%

8,5

-13,5

0,0

cały rynek apteczny

2 846 907

4,9%

-5,8%

1,1%

132 728,5

-175 000,5

32 130,0

statystyczna apteka

66,8

6,7%

1,5%

0,3%

4,2

1,0

0,2

cały rynek apteczny

1 006 957

6,9%

2,5%

1,4%

65 223,3

24 549,2

14 237,6

statystyczna apteka

42,0

7,7%

-0,5%

3,8%

3,0

-0,2

1,5

cały rynek apteczny

632 134

7,8%

0,4%

5,0%

45 961,5

2 502,6

29 846,0

statystyczna apteka

78,7

1,3%

-15,3%

-2,3%

1,0

-14,2

-1,8

cały rynek apteczny

1 185 820

1,5%

-14,5%

-1,1%

17 429,7

-200 452,5

-13 766,9

statystyczna apteka

48,9

6,7%

5,5%

4,0%

3,1

2,6

1,9

cały rynek apteczny

735 918

6,9%

6,5%

5,2%

47 554,1

44 938,3

36 468,2

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji w całkowitym obrocie

25,85%

1,9%

13,1%

4,0%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

71,96%

-0,2%

4,2%

3,9%

0,0

0,0

0,0

ogółem

18,94 zł

1,5%

10,0%

7,0%

0,3

1,7

1,2

dla leków z list refundacyjnych

27,69 zł

0,3%

3,3%

-0,8%

0,1

0,9

-0,2

dla leków z recept pełnopłatnych

24,89 zł

0,7%

7,2%

5,8%

0,2

1,7

1,4

dla produktów bez recepty (OTC)

13,48 zł

0,5%

6,9%

8,2%

0,1

0,9

1,0

3 640

2,0%

-12,3%

-3,7%

70,0

-510,0

-140,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

730

9,0%

-7,6%

-1,4%

60,0

-60,0

-10,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

800

8,1%

-9,1%

-1,2%

60,0

-80,0

-10,0

3 010

1,0%

-14,5%

-4,4%

30,0

-510,0

-140,0

ogółem

25,26%

-2,1%

-2,9%

0,4%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,35%

-2,9%

-3,4%

-3,0%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

24,84%

-6,1%

-0,8%

1,6%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,52%

-0,1%

-0,5%

1,8%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

51,92 zł

2,7%

6,4%

3,8%

1,4

3,1

1,9

Wartość zapłaty przez pacjenta

38,50 zł

2,0%

2,3%

2,5%

0,8

0,9

0,9

Wartość dopłaty refundatora

13,42 zł

4,7%

20,3%

8,0%

0,6

2,3

1,0

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

91,57 zł

-2,0%

9,9%

1,7%

-1,9

8,2

1,5

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

25,68 zł

-1,4%

-0,3%

-7,2%

-0,4

-0,1

-2,0

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

65,90 zł

-2,3%

14,5%

5,6%

-1,5

8,3

3,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

52,46 zł

-0,4%

9,4%

5,1%

-0,2

4,5

2,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

26,15 zł

0,3%

-0,9%

2,3%

0,1

-0,2

0,6

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Obrót 2017: 2 216 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƑƐƏ

Tysiące zł

ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

60

OSOZ Polska 11/2017

(

(

(

(

(

*

*

*

*

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do października 2017 2017

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2016

2015

2017

2015

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2016

2015

2015

2 215,9

3,6%

7,3%

76,4

150,4

1 829,0

3,7%

7,1%

64,5

122,0

33 232 213,7

4,7%

11,2%

1 498 436,2

3 351 363,7

27 398 557,0

4,8%

11,2%

1 255 374,5

2 753 691,0

780,3

0,6%

0,5%

4,9

3,7

647,4

0,5%

0,8%

3,3

5,2

11 702 189,3

1,8%

4,2%

201 797,1

467 795,6

9 698 875,0

1,6%

4,6%

154 462,0

425 974,0

491,0

3,5%

7,6%

16,7

34,7

405,2

2,8%

7,1%

10,9

27,0

7 363 372,2

4,7%

11,6%

329 003,8

762 623,3

6 070 249,5

3,9%

11,2%

228 414,2

609 236,1

929,0

6,2%

13,8%

54,6

113,0

763,3

7,1%

13,6%

50,6

91,2

13 931 838,6

7,4%

18,0%

962 508,0

2 126 955,7

11 434 276,6

8,3%

17,8%

874 631,4

1 730 357,1

563,2

3,7%

3,7%

20,1

20,1

467,6

3,8%

3,8%

17,2

17,3

8 447 180,2

4,9%

7,5%

391 356,8

589 953,1

7 005 702,8

5,0%

7,7%

331 225,4

503 589,1

25,42%

0,1%

-3,3%

0,0

0,0

25,57%

0,1%

-3,1%

0,0

0,0

71,14%

3,2%

3,5%

0,0

0,0

71,20%

3,5%

3,4%

0,0

0,0

18,29 zł

3,8%

7,0%

0,7

1,2

18,28 zł

3,7%

7,4%

0,7

1,3

27,75 zł

2,1%

1,0%

0,6

0,3

27,41 zł

0,7%

-0,2%

0,2

-0,1

24,32 zł

4,9%

8,7%

1,1

2,0

24,53 zł

6,0%

9,9%

1,4

2,2

12,90 zł

4,9%

11,5%

0,6

1,3

12,88 zł

5,3%

12,1%

0,6

1,4

43 361

1,8%

4,1%

761,0

1 691,0

36 080,0

2,4%

4,7%

850,0

1 610,0

8 593

0,0%

-2,1%

3,3

-186,7

7 130,0

0,3%

-2,2%

20,0

-160,0

9 426

-1,1%

-1,8%

-103,6

-173,6

7 830,0

-1,0%

-1,6%

-80,0

-130,0

35 976

2,4%

5,9%

845,9

2 015,9

29 890,0

3,1%

6,6%

890,0

1 850,0

25,30%

-0,5%

-1,8%

0,0

0,0

25,32%

-0,6%

-2,2%

0,0

0,0

18,41%

-1,9%

2,8%

0,0

0,0

18,57%

-0,7%

4,1%

0,0

0,0

25,01%

-1,2%

-8,4%

0,0

0,0

24,90%

-1,8%

-9,9%

0,0

0,0

29,61%

-0,7%

-4,6%

0,0

0,0

29,58%

-1,3%

-5,3%

0,0

0,0

51,10 zł

1,8%

3,1%

0,9

1,5

50,69 zł

1,2%

2,4%

0,6

1,2

38,11 zł

1,7%

4,3%

0,6

1,6

37,73 zł

1,2%

3,5%

0,4

1,3

12,99 zł

1,9%

-0,3%

0,2

0,0

12,96 zł

1,4%

-0,8%

0,2

-0,1

90,80 zł

0,6%

2,7%

0,5

2,4

90,80 zł

0,2%

3,1%

0,2

2,7

26,21 zł

-6,5%

-5,3%

-1,8

-1,5

26,15 zł

-7,5%

-4,7%

-2,1

-1,3

64,60 zł

3,8%

6,3%

2,4

3,8

64,65 zł

3,7%

6,6%

2,3

4,0

52,08 zł

4,7%

9,6%

2,3

4,6

51,75 zł

3,8%

8,9%

1,9

4,2

25,82 zł

3,7%

7,5%

0,9

1,8

25,54 zł

3,9%

6,5%

1,0

1,6

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2017: 33,2 mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2016)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2016)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2016)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,5 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2016)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 11/2017

61

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

633,06

0,08

34373,29

0,18

8050,78

0,06

26322,51

0,54

0,23

0,77

997,15

34,47

54,30

2. U-30

421,81

0,05

15648,56

0,08

6587,14

0,05

9061,42

0,19

0,42

0,58

667,19

23,45

37,10

3. U-50

279,72

0,03

6658,76

0,04

3857,00

0,03

2801,75

0,06

0,58

0,42

347,58

19,16

23,81

4. U-BEZPŁATNY

20,37

0,00

1324,69

0,01

107,63

0,00

1217,05

0,02

0,08

0,92

60,00

22,08

65,02

5. INWALIDA WOJENNY

15,96

0,00

836,57

0,00

0,00

0,00

836,57

0,02

0,00

1,00

27,03

30,95

52,42

0,21

0,00

6,60

0,00

1,19

0,00

5,40

0,00

0,18

0,82

0,35

18,89

30,73

11,18

0,00

312,18

0,00

52,99

0,00

259,19

0,01

0,17

0,83

16,76

18,62

27,93

0,00

0,00

0,08

0,00

0,00

0,00

0,08

0,00

0,00

1,00

0,01

14,72

21,92

183,46

0,02

6923,30

0,04

0,00

0,00

6923,30

0,14

0,00

1,00

291,64

23,74

37,74

3,13

0,00

765,70

0,00

87,61

0,00

678,09

0,01

0,11

0,89

6,17

124,19

244,98

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,58

0,00

1460,28

0,01

709,93

0,01

750,35

0,02

0,49

0,51

37,85

38,59

152,35

12. PEŁNOPŁATNE

1306,14

0,16

41966,00

0,22

41965,85

0,30

0,15

0,00

1,00

0,00

1686,36

24,89

32,13

13. ODRĘCZNA

5283,22

0,65

78724,00

0,42

78723,78

0,56

0,22

0,00

1,00

0,00

5840,93

13,48

14,90

14. RAZEM

8167,85

1,00

189000,00

1,00

140143,92

1,00

48856,08

1,00

0,74

0,26

9979,00

18,94

23,14

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

640,28

0,08

33943,57

0,19

8240,60

0,06

25702,98

0,55

0,24

0,76

1003,44

33,83

53,01

2. U-30

423,65

0,05

15310,39

0,08

6470,57

0,05

8839,82

0,19

0,42

0,58

663,82

23,06

36,14

3. U-50

271,62

0,03

6431,09

0,04

3726,39

0,03

2704,71

0,06

0,58

0,42

337,96

19,03

23,68

4. U-BEZPŁATNY

20,00

0,00

1244,30

0,01

93,43

0,00

1150,87

0,02

0,08

0,92

58,20

21,38

62,22

5. INWALIDA WOJENNY

15,79

0,00

807,34

0,00

0,00

0,00

807,33

0,02

0,00

1,00

26,37

30,62

51,14

0,22

0,00

6,37

0,00

1,22

0,00

5,15

0,00

0,19

0,81

0,35

18,27

28,71

10,81

0,00

300,63

0,00

52,04

0,00

248,60

0,01

0,17

0,83

16,16

18,60

27,82

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

1,00

0,00

15,62

22,71

159,92

0,02

5989,56

0,03

0,00

0,00

5989,56

0,13

0,00

1,00

249,56

24,00

37,45

2,98

0,00

709,74

0,00

62,83

0,00

646,90

0,01

0,09

0,91

5,86

121,01

238,05

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

8,97

0,00

1292,05

0,01

630,65

0,00

661,40

0,01

0,49

0,51

66,12

19,54

144,02

12. PEŁNOPŁATNE

1285,40

0,16

40521,10

0,22

40520,96

0,30

0,14

0,00

1,00

0,00

1652,04

24,53

31,52

13. ODRĘCZNA

5204,88

0,65

76333,20

0,42

76332,96

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5925,85

12,88

14,67

14. RAZEM

8044,50

1,00

182889,41

1,00

136131,63

1,00

46757,78

1,00

0,74

0,26

10005,74

18,28

22,73

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1569

0,19

66850

0,35

18744

0,13

48105

0,98

0,28

0,72

2414

27,69

42,61

2. Recepty pełnopłatne

1306

0,16

41966

0,22

41966

0,30

0

0,00

1,00

0,00

1686

24,89

32,13

3. Sprzedaż odręczna

5283

0,65

78724

0,42

78724

0,56

0

0,00

1,00

0,00

5841

13,48

14,90

10

0,00

1460

0,01

710

0,01

750

0,02

0,49

0,51

38

38,59

152,35

8168

1,00

189000

1,00

140144

1,00

48856

1,00

0,74

0,26

9979

18,94

23,14

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1545,26

0,19

64743,07

0,35

18647,07

0,14

46096,00

0,99

0,29

0,71

2361,73

27,41

41,90

2. Recepty pełnopłatne

1285,40

0,16

40521,10

0,22

40520,96

0,30

0,14

0,00

1,00

0,00

1652,04

24,53

31,52

3. Sprzedaż odręczna

5204,88

0,65

76333,20

0,42

76332,96

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5925,85

12,88

14,67

8,97

0,00

1292,05

0,01

630,65

0,00

661,40

0,01

0,49

0,51

66,12

19,54

144,02

8044,50

1,00

182889,41

1,00

136131,63

1,00

46757,78

1,00

0,74

0,26

10005,74

18,28

22,73

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18582,15

0,19

780293,11

0,35

225192,94

0,14

555100,18

0,99

0,29

0,71

28119,38

27,75

41,99

2. Recepty pełnopłatne

15837,48

0,16

490972,99

0,22

490971,42

0,30

1,57

0,00

1,00

0,00

20188,25

24,32

31,00

3. Sprzedaż odręczna

63223,13

0,65

928972,23

0,42

928969,47

0,56

2,76

0,00

1,00

0,00

72003,93

12,90

14,69

111,64

0,00

15655,78

0,01

7524,71

0,00

8131,07

0,01

0,48

0,52

861,87

18,16

140,24

97754,39

1,00

2215894,12

1,00

1652658,54

1,00

563235,58

1,00

0,75

0,25

121173,43

18,29

22,67

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

278666427

0,19

11702189272

0,35

3377037029

0,14 8325152243

0,99

0,29

0,71

421676425

27,75

41,99

2. Recepty pełnopłatne

237527135

0,16

7363372217

0,22

7363348611

0,30

23606

0,00

1,00

0,00

302774897

24,32

31,00

3. Sprzedaż odręczna

948138326

0,65

13931838629

0,42 13931797248

0,56

41381

0,00

1,00

0,00

1079778022

12,90

14,69

1674570

0,00

234813630

0,01

0,00

121962984

0,01

0,48

0,52

12918590

18,18

140,22

1466006458

1,00

33232213748

1,00 8447180215

1,00

0,75

0,25

1817147934

18,29

22,67

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

62

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 11/2017

112850646

1,00 24785033534

S tat y st y ki i prognoz y

Foto: designed by freepik.com

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Leki nasenne i uspokajające Bezsenność dotyczy średnio co czwartej osoby na świecie.

Jedną z głównych jej przyczyn jest stres, często zła dieta, ale także choroby takie jak nerwica czy depresja. Długotrwała bezsenność bardzo niekorzystanie wpływa na stan organizmu. Brak snu i stres mocno osłabiają układ odpornościowy, powodują zmęczenie, spadek aktywności fizycznej i psychicznej. W leczeniu bezsenności niezbędne mogą okazać się leki nasenne i uspokajające. Nie wszystkie są jednak tak samo bezpieczne i nie zawsze mogą pomóc.

Opis rynku Zaprezentowane w analizie dane dotyczą leków należących do klasy ATC N05C – Leki nasenne i uspokajające. Farmaceutyki należące do tej grupy wykazują podwójne działanie. W małych dawkach działają uspokajająco, w większych dawkach powodują senność.

Wartość sprzedaży produktów nasennych i uspokajających osiągnęła w minionym roku poziom 319,80 mln zł. Na początku okresu analiz (w 2002 roku) wartość ta była równa 210,88 mln zł i niemal każdego roku pięła się w górę. Największe wzrosty, kolejno o 12,44% i 10,28% miały miejsce w 2008 i 2011 roku. Spadki wystąpiły jedynie w 2005, 2012 i 2013 roku, przy czym najwyższy wynosił 5,02%.

OSOZ Polska 11/2017

63

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

94

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2016 a nie będące w ofercie w 2002 roku

8

17,60 17,18 16,71 15,43 14,39 14,40 13,87 14,32 15,18 16,15 16,76 16,31 15,96 15,78

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

4

13,84 11,00

9,55

9,19

8,17

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

22

8,24

9,18

9,75

9,08 10,34 12,10 12,48 13,51 13,63 13,29 12,95 12,82

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

17

7,95

8,15

8,06

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

10

14,25 14,05 13,25 12,55 10,61

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

8

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

7

10,56 10,90 11,94

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

22

7,03 13,29 14,14 14,07 13,70 13,34 11,06

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

18

15,50 16,60 16,65 16,06 13,85 13,44

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

13

13,89 13,59 13,51 13,54 12,87

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

17

10,19 12,41 13,17 12,90

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

23

15,29 20,39 21,98

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

42

18,22 16,98

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

64

Liczba badanych produktów

64

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 7,30

7,78

8,29

8,12

8,50

8,82

9,24

9,76 10,41 10,85 11,17 11,52 11,61 11,51 11,99

7,88

8,03

8,56

6,12

4,82

7,30 10,02

5,97

3,20

8,50 10,98 12,37 12,97 13,45 14,14 14,01 9,97

9,12

7,96

7,48

7,14

7,74 12,69 14,14 14,66 14,82 16,68 16,05 14,20 14,04 9,72

9,37 10,62 10,31

9,96

12,03

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

94

7,30

7,78

8,29

8,12

8,50

8,82

9,24

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w 2016 roku

4

5,98

8,10

7,95

8,48

8,62

8,69

9,64 11,87 12,12 11,92 10,81 11,55 10,18 11,88

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2016

5

11,43 12,62 12,54 13,05 13,43 11,85

9,90 10,33 12,14 18,03 19,52 19,26 19,84

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2016

5

13,58 13,70 13,42 13,30 12,95 13,34 13,07 14,82 15,15 14,42 12,30 10,96

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2016

4

12,70 13,64 15,12 14,88 15,05 15,56 13,77 15,80 18,99 20,40

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2016

5

8,38

9,66 10,75 11,56

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2016

3

4,64

5,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2016

3

6,84

7,83

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2016

10

9,19

9,58 15,65 11,81

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2016

5

6,99 10,35

8,82

9,64 41,68 19,50

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2016

5

4,34

5,53

3,57

1,50

3,93

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2016

8

7,47

7,27

7,45

8,38

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2016

3

4,36 14,27 14,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2016

6

3,95

7,27

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2016

6

8,63

OSOZ Polska 11/2017

9,76 10,41 10,85 11,17 11,52 11,61 11,51 11,99

6,93

6,87

6,65

4,75

3,68

4,23

2,09

5,58

5,45 11,23

3,66

0,66

1,26

2,02

7,72

4,72 12,94 13,90 16,69 11,99

7,65 10,29 11,71

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

W całym okresie analiz nastąpił wzrost o 51,65%. Średniomiesięczna wartość sprzedaży leków nasennych i uspokajających kształtuje się na poziomie od 19,74 mln (sierpień) zł do 23,94 mln zł (grudzień).

Najniższa występuje w miesiącach od maja do sierpnia, zaś najwyższa w grudniu i styczniu. W skali jednego miesiąca, pacjenci zapłacili najmniej za leki

z omawianej grupy w maju 2002 roku (15,98 mln zł), a najwięcej w marcu 2017 roku (29,63 mln zł).

Wykres ilości sprzedaży leków nasennych i uspokajających kształtuje się inaczej niż krzywa obrazująca ich wartość.

W 2002 roku pacjenci zakupili 28,55 mln opakowań farmaceutyków w analizowanym asortymencie. W kolejnych latach, aż do 2013 roku, widoczne były głównie

spadki (do 10,24% w 2012 roku). Jedyny istotny wzrost w tym okresie miał miejsce w 2008 roku i wynosił 8,53%. Od 2014 roku sprzedaż leków nasennych i uspokajających delikatnie wzrasta z roku na rok.

W 2016 roku wynosiła 24,84 mln opakowań, a to oznacza spadek w porównaniu do 2002 roku o 12,99%.

Analizując zachowanie średniej ceny pojedynczego opakowania leku o dzia-

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków nasennych i uspokajających w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

210 880 233

28 553 281

7,39

764 059

103 454

276

2003

214 866 083

27 197 061

7,90

730 837

92 507

294

1,89%

-4,75%

2004

218 818 525

25 796 878

8,48

696 874

82 156

314

1,84%

-5,15%

2005

212 758 769

25 405 529

8,37

613 138

73 215

347

-2,77%

-1,52%

2006

224 487 562

25 630 610

8,76

583 085

66 573

385

5,51%

0,89%

2007

228 341 433

25 177 397

9,07

600 899

66 256

380

1,72%

-1,77%

2008

256 737 389

27 324 411

9,40

654 942

69 705

392

12,44%

8,53%

2009

269 244 369

27 168 215

9,91

752 079

75 889

358

4,87%

-0,57%

2010

277 486 070

25 994 923

10,67

754 038

70 638

368

3,06%

-4,32%

2011

306 004 403

26 719 510

11,45

796 886

69 582

384

10,28%

2,79%

2012

290 649 178

23 984 090

12,12

802 898

66 254

362

-5,02%

-10,24%

2013

287 759 995

23 146 000

12,43

792 727

63 763

363

-0,99%

-3,49%

2014

290 552 957

23 294 560

12,47

772 747

61 954

376

0,97%

0,64%

2015

300 355 977

23 795 126

12,62

750 890

59 488

400

3,37%

2,15%

2016

319 796 195

24 844 342

12,87

710 658

55 210

450

6,47%

4,41%

2017

329 613 038

24 873 005

13,25

—

—

—

3,07%

0,12%

2018

345 647 713

25 641 919

13,48

—

—

—

4,86%

3,09%

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów nasennych i uspokajających w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 ƒƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƒƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Wartość sprzedaży leków nasennych i uspokajających wzrasta z roku na rok. W 2016 roku wzrost do roku poprzedniego wynosił 6,47%.

Najwięcej omawianych leków sprzedaje się w grudniu oraz styczniu.«

ƐƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 11/2017

65

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań produktów nasennych i uspokajających sprzedanych w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ƒ ƔƏƏ ƏƏƏ

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƔƏƏ ƏƏƏ

» Miesięczna ilość sprzedaży leków nasennych i uspokajających kształtuje się obecnie na poziomie około 2 mln opakowań.«

Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƔƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku nasennego i uspokajającego dostępnego w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ

» Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku nasennego lub uspokajającego systematycznie pnie się w górę. Obecnie sięga już niemal 14 zł.«

ѵ Ɠ Ƒ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

Rys. 4. Liczba różnych produktów nasennych i uspokajających w aptekach w latach 2002–2016 ƓƏƏ ƒƔƏ ƒƏƏ ƑƔƏ ƑƏƏ ƐƔƏ

» W ostatnich latach (od 2014 roku) asortyment leków nasennych i uspokajających znacząco się poszerzył.«

ƐƏƏ ƔƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

66

OSOZ Polska 11/2017

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

ƐƏ

ƑƏƐƕ

S tat y st y ki i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ“ W

Rys. 5. Ĺšrednia miesiÄ™czna wartość sprzedaĹźy Ć‘Ć”Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć‘Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć”Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć”Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|‹1ÂŒ;༉

†|‹

-uŒ;1

łaniu nasennym i uspokajającym, w całym okresie widoczny jest trend rosnący. Na początku badanego okresu średnia cena wynosiła 7,39 zł (rok 2002).

W 2003, 2010 i 2011 roku nastąpiły najwyşsze wzrosty wynoszące nieco ponad 7%. W minionym roku za lek nasenny i uspokajający trzeba było zapłacić średnio 12,72 zł, a to o 74,29% więcej niş na początku badanego okresu.

Asortyment leków o działaniu nasennym i uspokajającym w 2002 roku liczył 276 opakowań. Najwięcej nowych produktów (50) pojawiło się na rynku w minionym roku (2016). Natomiast w 2009 i 2012 roku asortyment zmniejszył się zauwaşalnie (kolejno o 34 i 22 róşne opakowania). W minionym roku na półkach aptecznych moşna było znaleźć 450 róşnych opakowań środków nasennych i uspokajających, czyli o 63,04% więcej niş na początku okresu analiz.

Ostatnie trzy minione lata (2014– –2016) to okres wzrostu zarówno ilości jak i wartości sprzedaşy leków nasennych i uspokajających, przy czym z roku na rok ten wzrost jest coraz większy. Czy w najblişszych latach trend wzrostowy zostanie zachowany? W poszukiwaniu odpowiedzi, eksperci OSOZ przeanalizowali dane z rynku.

Trendy przyszłości Obliczone prognozy wskazują, şe w 2017 roku za produkty nasenne i uspokajające zakupione w aptekach pacjenci zapłacą

‰b;1b;༉

-f

Œ;u‰b;1

brb;1

"b;urb;༉

329,61 mln zł, czyli o 3,07% więcej niş w roku poprzednim. W 2018 roku ta wartość wzrośnie o kolejne 4,85% i osiągnie poziom 345,65 mln zł. Trend rosnący zostanie zachowany.

Jednocześnie ilość sprzedanych opakowań takşe będzie wzrastała, kolejno o 0,12% oraz 3,09% i wyniesie 24,87 mln w roku 2017 i 25,64 mln w roku 2018.

Trend wzrostu zostanie zachowany takşe dla średniej ceny za pojedyncze opakowanie. W 2017 roku za pojedyncze opakowanie leku nasennego i uspokajającego zakupionego w aptece trzeba będzie zapłacić średnio 13,25 zł, czyli o 2,95% (0,38 zł) więcej niş w 2016 roku. O kolejne 1,72% (0,23 zł) wzrośnie cena w 2017 roku i wyniesie wówczas 13,48 zł.

Podsumowanie Roczna sprzedaş leków o działaniu nasennym i uspokajającym sięga w Polsce prawie 25 mln opakowań, a to oznacza, şe średnio dwóch na trzech Polaków kupuje jedno opakowanie leku nasennego i uspokajającego w ciągu roku. Wartość tego rynku w 2015 roku przekroczyła granicę 300 mln zł, od tego czasu cały czas wzrasta i zgodnie z prognozami w najblişszych latach nic nie powinno się zmienić. Powyşsze analizy dotyczą tylko leków naleşących do klasy ATC N05C. Naleşy zwrócić uwagę, şe leków o podobnym działaniu jest duşo więcej, część z nich moşna kupić w obrocie po-

)uÂŒ;vb;༉

-৳7ÂŒb;umbh

bv|or-7

u†7ÂŒb;༉

zaaptecznym. Pacjenci chętnie sięgają takşe po herbaty ziołowe.

Eksperci szacują, şe okresowe problemy ze snem mogą dotyczyć nawet do 50% mieszkańców Polski. Na początku XXI wieku deklarował je co trzeci Polak.

Bezsenność staje się jednym z największych wyzwań cywilizacyjnych. Z kolei według badań Amerykańskiej Akademii Snu, na bezsenność przewlekłą (brak snu przez co najmniej 3 dni w tygodniu przez ponad 3 miesiące) cierpi około 10% populacji.

Jak wynika z analiz, pacjenci siÄ™gajÄ… po leki nasenne i uspokajajÄ…ce bardzo czÄ™sto. WĹ‚aĹ›ciwie dobrane leki mogÄ… stać siÄ™ niezwykle pomocne. Niestety, niektĂłre leki z omawianej grupy, tzw. barbiturany, charakteryzujÄ… siÄ™ duşą toksycznoĹ›ciÄ… i wywoĹ‚ujÄ… wiele dziaĹ‚aĹ„ niepoşądanych. Inne, tzw. benzodiazepiny i cyklopirolony sÄ… znacznie mniej toksyczne, ale mogÄ… prowadzić do uzaleĹźnieĹ„. NaleĹźy pamiÄ™tać, Ĺźe leki nasenne i uspokajajÄ…ce dziaĹ‚ajÄ… tylko objawowo, nie leczÄ… przyczyny problemĂłw. ď Ź Metodologia prognoz Do obliczenia prognoz zostaĹ‚ uĹźyty algorytm z addytywnym współczynnikiem sezonowoĹ›ci.

Wcześniej jednak dane historyczne pozbawiono wartości nietypowych, odbiegających nazbyt mocno od dotychczasowych rezultatów. Załoşono, şe usunięte wartości odstające były wynikiem losowych, nieprzewidywalnych zjawisk.

Uwzględniony został takşe trend podwyşszonej sprzedaşy w okresie późnojesiennym i zimowym.

OSOZ Polska 11/2017

67

s y stem y i sprz ę t

NOWOŚCI SPRZĘTOWE

Cyfrowa półka apteczna Na półkach piętrzą się opakowania leków, które trzeba regularnie odkurzać i porządkować, a do tego uzupełniać w miarę sprzedaży. W takich warunkach trudno o przejrzystość, elastyczną zmianę eksponowanej oferty aptecznej, prowadzenie opieki farmaceutycznej, komfort zakupów dla pacjenta.

Rozwiązanie: cyfrowa witryna.

Problem Statystyczny pacjent wchodząc do apteki atakowany jest widokiem setek opakowań poukładanych jedno na drugim. Często szuka rozwiązania konkretnego problemu zdrowotnego, nie znając jeszcze nazwy leku. Wówczas najważniejsza jest rzetelna porada farmaceuty, szczegółowa informacja. Są też grupy produktów, z którymi pacjent może zaznajomić się sam, jak przykładowo kosmetyki apteczne. Informacje na opakowaniach nie do końca są pomocne, często wydrukowane małą czcionką lub w obcym języku. Z kolei najdroższe kosmetyki najczęściej dostępne są za ladą.

W tradycyjnie zorganizowanej aptece, farmaceuta jest zmuszony uzupełniać leki na półkach, porządkować je systematycznie (w systemie samoobsługowym), odkurzać, aby wyglądały estetycznie. Również zewnętrzna witryna jest statyczna.

Rozwiązanie Cyfrowe witryny apteczne i półki są przyszłością każdej nowoczesnej apteki, do której można sięgnąć już dziś. Zamiast tradycyjnych regałów – ekrany wyświetlające obraz przypominający ułożenie leków na półce. Z jedną wielką różnicą – można elastycznie zmieniać aranżację, modyfikować wielkość wyświetlania wybranych produktów, graficznie prezentować gru-

System oferuje także witryny informacyjne dla pacjentów. Wystarczy dotknąć palcem produkt na wirtualnej półce, aby poznać informacje na temat stosowania oraz ceny. Możliwości aranżacji są w pełni elastyczne i mogą być dowolnie zmieniane. Przykładowo, pacjenci szukający np. odpowiedniego kosmetyku aptecznego mogą też poznać inne produkty z linii albo podobny asortyment w innej cenie.

68

OSOZ Polska 11/2017

py produktów, eksponować najważniejsze przekazy. Farmaceuta udzielający pacjentowi informacji po prostu dotyka zdjęcie opakowania na ekranie, prezentując skład, informacje o cenie, także zamienników. Idąc krok dalej – centralny dyspenser transportuje wybrany lek bezpośrednio na stanowisko sprzedaży. W ten sposób każdy produkt dostępny jest przy wszystkich kasach.

Przykład Rowa Vmotion® to innowacyjny system wirtualnych półek i witryn aptecznych z opcją rozbudowy o centralny dyspenser. Optymalizuje pracę personelu, wzmacnia standardy opieki farmaceutycznej, porządkuje dystrybucję leków, wspomaga samoobsługowy system sprzedaży (ekrany dotykowe z informacją o lekach OTC, kosmetykach aptecznych oraz aktualnych promocjach), dopasowuje sposób prezentacji produktów do potrzeb odbiorcy oraz strategii apteki, doskonali proces obsługi pacjenta, ułatwia zarządzanie witryną zewnętrzną apteki poprzez elastyczny dobór prezentowanych treści. To także wsparcie logistyczne prowadzenia apteki i przewaga wynikająca z podniesienia standardów udzielania porady w miejscu sprzedaży.  Oferowane rozwiązania zostały wybrane przez ekspertów firmy KAMSOFT S.A.

s y stem y i sprz Ä™ t

Wysokiej jakości opieka farmaceutyczna wymaga bliskiego kontaktu z pacjentem. Wysyłaj waşne powiadomienia bezpośrednio na telefon komórkowy. S.A.

KAMSOFT

POWIADOMIENIA SMS

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

OSOZ-SMSA

1000MI02.01

OSOZ Polska 11/2017

FARMACJA

oÂ&#x2030;b-7olb;mb- " " |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb; 7ov|<rm; 7Ń´- -r|;h Â&#x2030; u-l-1_ |Â&#x2030;-u|;]o "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b- roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1; m- -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m. Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jh< Â&#x2030;b-7oloŕŚ&#x2039;1b " " 0;Â&#x152;roŕŚ&#x2039;u;7mbo Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; -r|;1Â&#x152;m;]oÄş oÂ&#x2030;b-7olb;mb- " " lo]. bm=ouloÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; o 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b Â&#x152;-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;bom;]o Ń´;hÂ&#x2020;ġ ruÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;l 7o o70bouÂ&#x2020; Ń´;hÂ&#x2020; u;1;r|Â&#x2020;uoÂ&#x2030;Â&#x2039;l ou-Â&#x152; o ro|;m1f-Ń´mÂ&#x2039;1_ bm|;u-h1f-1_ 7o|Â&#x2039;1Â&#x152;.1Â&#x2039;1_ Â&#x152;-hÂ&#x2020;rbomÂ&#x2039;1_ Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş

69

| 125

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

OSOZ-SMSA

POWIADOMIENIA SMS

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ oÂ&#x2030;b-7olb;mb- " " |o Â&#x2020;vjÂ&#x2020;]- roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1- m- Â&#x2020;vru-Â&#x2030;mb;mb; hom|-h|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; r-1f;m|-lb 7Â&#x152;b<hb lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;1b -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jhb roÂ&#x2030;b-7olb;ŕĽ&#x2030; " " 0;Â&#x152;roŕŚ&#x2039;u;7mbo Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; -r|;1Â&#x152;m;]oÄş ) u-l-1_ -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;j-mÂ&#x2039;1_ roÂ&#x2030;b-7olb;ŕĽ&#x2030; " " -r|;h- lo৾; bm=ouloÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; r-1f;m|- oÄš ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b Â&#x152;-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;bom;]o Ń´;hÂ&#x2020; uÂ&#x152;Â&#x2039;]o|oÂ&#x2030;-mbÂ&#x2020; 7o o70bouÂ&#x2020; Ń´;hÂ&#x2020; u;1;r|Â&#x2020;uoÂ&#x2030;;]o -ul-1;Â&#x2020;|- l- lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb- mÂ&#x2020;l;uÂ&#x2020; |;Ń´;=omÂ&#x2020; holŕĽ&#x2022;uhoÂ&#x2030;;]o r-1f;m|- 0;Â&#x152;roŕŚ&#x2039;u;7mbo Â&#x2030; |u-h1b; f;]o o0vjÂ&#x2020;]b Ĺ&#x160; ro71Â&#x152;-v Â&#x2030;rbvÂ&#x2039;Â&#x2030;-mb- Ń´;hÂ&#x2020; m- Ń´bv|< 0u-hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ń´Â&#x2020;0 Â&#x152;-l-Â&#x2030;b-mb- Ń´;hÂ&#x2020; Â&#x152;- roŕŚ&#x2039;u;7mb1|Â&#x2030;;l h-m-jÂ&#x2020; "Ĺ&#x160; ) Äş o7-mb; mÂ&#x2020;l;uÂ&#x2020; |;Ń´;=omÂ&#x2020; holŕĽ&#x2022;uhoÂ&#x2030;;]o r-1f;m|- vru-Â&#x2030;bġ ৾; ]7Â&#x2039; |Â&#x2039;Ń´ho Ń´;h Â&#x152;m-f7Â&#x152;b; vb< m- v|-mb; -r|;hbġ r-1f;m| o|uÂ&#x152;Â&#x2039;l- Â&#x2030;b-7oloŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; o lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;1b f;]o o70bouÂ&#x2020;Äş )b-7oloŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;j-m- f;v| -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; b 0;Â&#x152; Â&#x152;--m]-৾oÂ&#x2030;-mb- r;uvom;Ń´Â&#x2020; -r|;hbÄş oÂ&#x2030;b-7olb;mb- " " lo]. v|-moÂ&#x2030;bŕŁ&#x20AC; 7or;jmb;mb; Â&#x2020;vjÂ&#x2020;]b m|;u-h1f; Â&#x152; ŕ˘&#x201C;Â&#x2039;Â&#x2030;moŕŚ&#x2039;1b. b o0;floÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jh< Â&#x2030;b-7oloŕŚ&#x2039;1b o ro|;m1f-Ń´mÂ&#x2039;1_ bm|;u-h1f-1_ Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152; ro৾Â&#x2039;Â&#x2030;b;mb;l ou-Â&#x152; bm|;u-h1f-1_ Ń´;hÂ&#x2020; Â&#x152; bmmÂ&#x2039;lb Ń´;h-lb Â&#x152;-৾Â&#x2039;Â&#x2030;-mÂ&#x2039;lb f;7mo1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb;Äş

NR. KAT. 8320PI10.00

Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;j-mb; roÂ&#x2030;b-7olb;ŕĽ&#x2030; " "

Integracja z systemem aptecznym

m|Â&#x2020;b1Â&#x2039;fm- o0vjÂ&#x2020;]- w aptece

"Â&#x152;-0Ń´omÂ&#x2039; 7o -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jhb " "Ĺ&#x160;ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

&vjÂ&#x2020;]< 1_-u-h|;uÂ&#x2039;Â&#x152;Â&#x2020;f; 0u-h u-l 1Â&#x152;-voÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ ruÂ&#x152;;Â&#x152;m-1Â&#x152;omÂ&#x2039;1_ m- Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mb; ŕŚ&#x2039;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş ,- rolo1. hom|- " " -r|;h- lomb|ouÂ&#x2020;f; Â&#x2030;Â&#x2039;houÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mb; ŕŚ&#x2039;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ruÂ&#x152;;Â&#x152;m-1Â&#x152;omÂ&#x2039;1_ m- Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jh< " "Ĺ&#x160;ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ou-Â&#x152; l- lo৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; vru-Â&#x2030;7Â&#x152;;mb- _bv|oubb Â&#x152;u;-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ roÂ&#x2030;b-7olb;ŕĽ&#x2030;Äş

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ oÂ&#x2030;b-7olb;mb- " " Â&#x2020;vru-Â&#x2030;mb-f. o0vjÂ&#x2020;]< r-1f;m|- ruÂ&#x152;Â&#x2039; f;7mo1Â&#x152;;vmÂ&#x2039;l lbmbl-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-mbÂ&#x2020; m-hj-7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ru-1Â&#x2039; ro v|uomb; -r|;hbġ - |-h৾; vruÂ&#x152;Â&#x2039;f-f. |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mbÂ&#x2020; 7o0uÂ&#x2039;1_ u;Ń´-1fb Â&#x152; r-1f;m|;lÄş m|Â&#x2020;b1Â&#x2039;fm; Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb; mÂ&#x2020;l;uÂ&#x2020; |;Ń´;=omÂ&#x2020; holŕĽ&#x2022;uhoÂ&#x2030;;]o 7o Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jhb roÂ&#x2030;b-7olb;ŕĽ&#x2030; " " 0;Â&#x152;roŕŚ&#x2039;u;7mbo Â&#x2030; |u-h1b; o0vjÂ&#x2020;]b r-1f;m| Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m- Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jh- roÂ&#x2030;b-7olb;ŕĽ&#x2030; 7o r-1f;m|- Â&#x2030;u-Â&#x152; Â&#x152; 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b. ruo7Â&#x2020;h|Â&#x2020; m- l-]-Â&#x152;Â&#x2039;mb; "Â&#x152;-0Ń´omÂ&#x2039; roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1; m- vr;uvom-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-mb; Â&#x2030;b-7oloŕŚ&#x2039;1b " " $Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; ruÂ&#x152;Â&#x2039;f-Â&#x152;m;]o Â&#x2030;bÂ&#x152;;uÂ&#x2020;mhÂ&#x2020; -r|;hb Â&#x2030;ŕŚ&#x2039;uŕĽ&#x2022;7 r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

35=(:$*$ 6<67(08

126 |

E-mail: kontakt@osoz.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 126

70

OSOZ Polska 11/2017

1000MI02.01

jŕĽ&#x2022;Â&#x2030;m. Â&#x152;-Ń´;|. uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb-ġ oruŕĽ&#x2022;1Â&#x152; mb;hÂ&#x2030;;vŕŚ&#x17E;omoÂ&#x2030;-m;f bm|;]u-Ń´moŕŚ&#x2039;1b Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;l;l -r|;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l b -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;Â&#x152;-1fb Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jhb " "Ĺ&#x160;ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ f;v| Â&#x2030;Â&#x2039;f.|hoÂ&#x2030;o ruov|; Â&#x2020;uÂ&#x2020;1_olb;mb;Äş r|;h- mb; rj-1b -0om-l;m|Â&#x2020; ou-Â&#x152; mb; 7o|Â&#x2039;1Â&#x152;. f;f ৾-7m; bmm; hÂ&#x2030;;vŕŚ&#x17E;; |;1_mb1Â&#x152;m;Äş ouÂ&#x152;Â&#x2039;v|-mb; Â&#x152; roÂ&#x2030;b-7olb;ŕĽ&#x2030; " " m- rŃ´- oulb; " , Â&#x2030;Â&#x2039;l-]- f;7Â&#x2039;mb; Â&#x2020;uÂ&#x2020;1_olb;mb- Â&#x2020;vjÂ&#x2020;]b Â&#x2030; ";uÂ&#x2030;bvb; r|;hb ou-Â&#x152; Â&#x2030;rj-|Â&#x2039; Â&#x152;-7;hŃ´-uoÂ&#x2030;-m;f hÂ&#x2030;o|Â&#x2039; ruÂ&#x152;;Â&#x152;m-1Â&#x152;om;f m- Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;jh< " "Ĺ&#x160;ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş

05.12.2017 10:47:59

s y stem y i sprz ę t

Płynna wymiana danych z dostawcami: zamówień, faktur, informacji o ofertach i dostawach. Szybko i przejrzyście.

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

KS-EWD

" v|;l hol mbh-1fb ;Ѵ;h|uomb1 m;f "Ŋ ) ķ |o 1 <ঋࣀ vhj-7o - 7o0u ; m-m;]o m- roѴvhbl u mh v v|;l 7o -u .7 -mb- -r|;h. Ŋ ruo]u-l "Ŋ $ ĺ b<hb -v|ovo -mb |;]o uo b. -mb- -r|;h- vh f; b;Ѵ; hou ঋ1bķ ]jॕ mb; o0v -u ; hol mbh-1fb ; v oblb 7ov|- 1-lb -hu;vb; ru ;v j-mb; o=;u| b ruolo1fb u- lo7 j;l b1_ rouॕ m -mb-ķ -lॕ b;ॉ b o7lॕ ou- =-h| uĺ

OSOZ Polska 11/2017

FARMACJA

ELEKTRONICZNA WYMIANA DANYCH DLA APTEK

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

71

| 101

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

KS-EWD

ELEKTRONICZNA WYMIANA DANYCH DLA APTEK

NR. KAT. 2334PI03.00

o7-|hoÂ&#x2030;Â&#x2039; lo7Â&#x2020;j systemu KS-AOW

,-r;Â&#x2030;mb- ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m. Â&#x2030;Â&#x2039;lb-m< 7-mÂ&#x2039;1_

Skraca czas obiegu Â&#x152;-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;b;ŕĽ&#x2030;ġ =-h|Â&#x2020;uġ hou;h|

0vjÂ&#x2020;]Â&#x2020;f; o70b;u-mb; o=;u| o7 7ov|-Â&#x2030;1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ System komunikacji elektronicznej KS-EWD to rozÂ&#x2030;b.Â&#x152;-mb; bmmoÂ&#x2030;-1Â&#x2039;fm;ġ romb;Â&#x2030;-৾ Â&#x152;-v|<rÂ&#x2020;f; |u-7Â&#x2039;1Â&#x2039;fm; =oulÂ&#x2039; holÂ&#x2020;mbh-1fbġ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039;lb 7o|Â&#x2039;1_1Â&#x152;-v m-f1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;1b;f 0Â&#x2039;jÂ&#x2039; uoÂ&#x152;loÂ&#x2030;Â&#x2039; |;Ń´;=omb1Â&#x152;m; Ń´Â&#x2020;0 Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;j-mb; =-hvÂ&#x2020;ġ l;|o7-lb 7Â&#x2020;৾o 0-u7Â&#x152;b;f moÂ&#x2030;o1Â&#x152;;vmÂ&#x2039;lb b Â&#x2030;Â&#x2039;7-fmÂ&#x2039;lb Ĺ&#x160; holÂ&#x2020;mbh-1f. ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m.Äş )ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; holÂ&#x2020;mbh-1fb ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f |o houÂ&#x152;Â&#x2039;ŕŚ&#x2039;1bÄš ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; b rb;mb<7Â&#x152;Â&#x2039; roruÂ&#x152;;Â&#x152; lbmbl-Ń´bÂ&#x152;-1f< ruÂ&#x152;;|Â&#x2030;-uÂ&#x152;-mb- bm=oul-1fb ruÂ&#x152;;Â&#x152; 1Â&#x152;joÂ&#x2030;b;h- 7o lbmblÂ&#x2020;lĸ Â&#x152;lbmbl-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-mb; bŃ´oŕŚ&#x2039;1b 0j<7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; roruÂ&#x152;;Â&#x152; ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;mÂ&#x2039; |u-mv=;u 7-mÂ&#x2039;1_ġ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039; ;Ń´blbmÂ&#x2020;f; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; u<1Â&#x152;m;]o Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_Äş

PRZEWAGA SYSTEMU v|o|mÂ&#x2039;lb ;Ń´;l;m|-lb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; v.Äš o৾ѴbÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; ro0b;u-mb- o7 7ov|-Â&#x2030;1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; bm=oul-1fb o b1_ o=;u|-1_ġ h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; v. 7ov|<rm; Â&#x2030; rov|-1bÄš

Ĺ&#x160; o=;u| Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2039;hjÂ&#x2039;1_ b ruolo1fb o7 _Â&#x2020;u|oÂ&#x2030;mb

Ĺ&#x160; o=;u| Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2039;hjÂ&#x2039;1_ b ruolo1fb o7 ]uÂ&#x2020;r Â&#x152;-hÂ&#x2020;roÂ&#x2030;Â&#x2039;1_

Ĺ&#x160; o=;u| Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2039;hjÂ&#x2039;1_ b ruolo1fb o7 ruo7Â&#x2020;1;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

Ĺ&#x160; o=;u| ruolo1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;1_ o7 ]uÂ&#x2020;r Â&#x152;-hÂ&#x2020;roÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ b ruo7Â&#x2020;1;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; roruÂ&#x152;;Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;l $-u]ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; mŃ´bm;

uÂ&#x152;;vÂ&#x2039;j-mb; Â&#x152;-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;b;ŕĽ&#x2030; 7o 7ov|-Â&#x2030;1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ou-Â&#x152; o70b;u-mb; ro|Â&#x2030;b;u7Â&#x152;;ŕĽ&#x2030; Â&#x152;-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;b;ŕĽ&#x2030;

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ ,-v|ovoÂ&#x2030;-mb; vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; holÂ&#x2020;mbh-1fb ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;f "Ĺ&#x160; ) ;Ń´blbmÂ&#x2020;f; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; horboÂ&#x2030;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152; f;7m;]o r-rb;uoÂ&#x2030;;]o 7ohÂ&#x2020;l;m|Â&#x2020; m- bmmÂ&#x2039; Ń´Â&#x2020;0 u<1Â&#x152;m;]o Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb- 7-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152; f;7m;f -rŃ´bh-1fb 0bÂ&#x152;m;voÂ&#x2030;;f 7o 7uÂ&#x2020;]b;fÄş uÂ&#x152;Â&#x2039; |u-7Â&#x2039;1Â&#x2039;fm;f =oulb; holÂ&#x2020;mbh-1fb Ĺ?0;Â&#x152; Â&#x152;-v|ovoÂ&#x2030;-mb- vÂ&#x2039;v|;lŕĽ&#x2022;Â&#x2030; holÂ&#x2020;mbh-1fb ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;m;fĹ&#x2018; 1Â&#x152;joÂ&#x2030;b;h ruÂ&#x152;Â&#x2039;m-flmb;f u-Â&#x152;ġ - 1Â&#x152;-v-lb Â&#x2030;b;Ń´; u-Â&#x152;Â&#x2039; u<1Â&#x152;mb; ruÂ&#x152;;rbvÂ&#x2020;f; |; v-l; 7-m;Äş "|ovÂ&#x2020;f.1 vÂ&#x2039;v|;l "Ĺ&#x160; ) lo৾m- |;]o |Â&#x2039;rÂ&#x2020; ruo1;vÂ&#x2039; Â&#x2030;Â&#x2039;;Ń´blbmoÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; 1-jhoÂ&#x2030;b1b;Äş o|u-C |o Â&#x152;-ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7Â&#x152;bŕŁ&#x20AC; o]uolm< bŃ´oŕŚ&#x2039;1b 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; ru-1Â&#x2039; ru-1oÂ&#x2030;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; o0vjÂ&#x2020;]Â&#x2020;f.1Â&#x2039;1_ 7Â&#x152;b-jÂ&#x2039; Â&#x152;-hÂ&#x2020;rŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b vruÂ&#x152;;7-৾Â&#x2039;Ĺ&#x2020;Ń´o]bv|Â&#x2039;hbÄş o7-|hoÂ&#x2030;o 7ohÂ&#x2020;l;m|Â&#x2039; ruÂ&#x152;;vÂ&#x2039;j-m; Â&#x2030; vrovŕĽ&#x2022;0 ;Ń´;h|uomb1Â&#x152;mÂ&#x2039; v. o Â&#x2030;b;Ń´; 0-u7Â&#x152;b;f ru;1Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2039;fm; 0;Â&#x152; Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7Â&#x2020; m- b1_ uoÂ&#x152;lb-uÄş ouÂ&#x152;Â&#x2039;ŕŚ&#x2039;1bÄš ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; b rb;mb<7Â&#x152;Â&#x2039;ġ Â&#x152;lbmbl-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-m; uÂ&#x2039;Â&#x152;Â&#x2039;ho 0j<7Â&#x2020;ġ roŃ´;rvÂ&#x152;om- ]ovro7-uh- |oÂ&#x2030;-u-lbÄş

70b;u-mb; ( b hou;h| =-h|Â&#x2020;u !;hŃ´-l-1f; b ro|Â&#x2030;b;u7Â&#x152;;mb- u;hŃ´-l-1fb

102 |

E-mail: farmacja@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 102

72

OSOZ Polska 11/2017

1000MI02.01

Â&#x2020;mh1f- Â&#x152;-rÂ&#x2039;|-mb- o v|-m b 1;m< |oÂ&#x2030;-uÂ&#x2020;

05.12.2017 10:49:29

Jesteś częścią zmian.

Digitalizacja w zdrowiu postępuje błyskawicznie.

Bądź na bieżąco.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA

2018

12. EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO

KONKURSU DLA PODMIOTÓW RYNKU ZDROWIA I FARMACJI WEJDŹ NA STRONĘ WWW.OSOZ.PL/LIDER2018

POBIERZ I WYPEŁNIJ PROSTY FORMULARZ ZGŁOSZENIA

WEŹ UDZIAŁ W UROCZYSTEJ GALI LIDERÓW

ZOSTAŃ LIDEREM! Plebiscyt Liderów Ochrony Zdrowia od 12 lat nagradza wartościowe inicjatywy, postawy i osiągnięcia na rynku ochrony zdrowia oraz farmacji. Laureatów wybiera niezależna Kapituła złożona z autorytetów rynku ochrony zdrowia, a od uczestników nie są pobierane żadne opłaty. Organizatorem Konkursu jest czasopismo OSOZ Polska.

Wyślij już dziś formularz zgłoszenia w jednej z czterech kategorii: Promocja Zdrowia i Profilaktyka, Działalność na Rzecz Pacjenta, Skuteczne Zarządzanie, Innowacyjne Pomysły.

Termin przyjmowania wniosków: 9 luty 2018 r.

Uroczysta Gala Liderów Ochrony Zdrowia: 24 kwietnia 2018 r.

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

FORMULARZ ZGŁOSZENIA, INFORMACJE:

WWW.OSOZ.PL/LIDER2018