WAŻNE PYTANIE

Zdrowie cyfrowe? Dlaczego, jak i kiedy

Nowa i dynamicznie zmieniająca się dziedzina digitalizacji w medycynie nadal budzi spore wątpliwości. Aby rozwiać niektóre z nich, przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane w Internecie pytania.

Jaka jest różnica pomiędzy telezdrowiem, teleopieką i telemedycyną? Do telezdrowia zaliczamy elektroniczne i telekomunikacyjne technologie oraz usługi stosowane w celu zapewnienia opieki, gdy świadczeniobiorcy (pacjenci) i świadczeniodawcy znajdują się fizycznie w różnych miejscach. Wówczas opieka odbywa się na odległość w postaci teleporad, telekonsultacji, wizyt wideo, rozmów telefonicznych, zdalnego monitoringu. Telezdrowie obejmuje również edukację zdrowotną pacjentów. Telemedycyna to zdalne świadczenie usług opieki zdrowotnej, medyczna część telezdrowia. Według American Academy of Family Practitioners, telemedycyna odnosi się konkretnie do zdalnych usług klinicznych, podczas gdy telezdrowie może zawierać zdalne usługi niekliniczne. Z kolei teleopieka opisuje rozwiązania pozwalające konsumentom indy-

widualnie zarządzać swoim zdrowiem. Obejmuje m.in. mobilne aplikacje zdrowotne i fitness, systemy monitorujące zdrowie i kondycję fizyczną (urządzenia ubieralne).

Czy zdrowie cyfrowe to przyszłość opieki zdrowotnej? Zdecydowanie tak. Wynika to z ogólnego trendu cyfryzacji we wszystkich dziedzinach gospodarki związanego z koniecznością stałego podnoszenia efektywności. Ochrona zdrowia boryka się z wieloma problemami – brakiem koordynacji działań pomiędzy poszczególnymi etapami leczenia, reaktywnym charakterem systemu nastawionego na leczenie, rosnącymi nakładami na zdrowie nieprzekładającymi się na wyniki i jakość, nierównym dostępem do usług medycznych zależnym od lokalnej infrastruktury medycznej i podaży personelu medycznego. Ponadto, przy ograniczonych zasobach kadrowych, w obecnym modelu niemożliwe będzie zapewnienie optymalnej opieki dla szybko starzejącego się społeczeństwa. Centralnym celem jest indywidualizacja leczenia oraz wzmocnienie roli profilaktyki oraz zaangażowania pacjenta, aby osiągnąć dwa cele: zdrowsze życie i zdrowsze starzenie się.

Jakie czynniki napędzają rozwój rynku zdrowia cyfrowego? Wśród najważniejszych można wymienić trzy elementy: inwestycje publiczne mające na celu modernizację systemu ochrony zdrowia; inwestycje prywatne (przykładowo w startupy rozwijające innowacyjne rozwiązania) oraz zmieniające się potrzeby pacjentów i rosnące w związku z tym zapotrzebowanie na nowe e-usługi zdrowotne oraz wellness.

Jakie trendy zdominowały zdrowie cyfrowe w 2021 roku? Cyfryzacja jest procesem długookresowym – trudno wyodrębniać trendy z podziałem na poszczególne lata. Efektem pandemii COVID-19 jest znaczny wzrost poziomu korzystania z usług telezdrowia przez pacjentów oraz wprowadzenie przez wiele państw refundacji usług cyfrowych. Większym zainteresowaniem cieszą się też aplikacje zdrowotne i wellness. W związku z koniecznością bieżącego monitorowania i zarządzania pandemią w skali globalnej, rośnie znaczenie analiz Big Data. Wśród trendów wieloletnich można wskazać zastosowanie rozwiązań sztucznej inteligencji i przesunięcie opieki z placówek ochrony zdrowia do domu.

dlaczego wiele startupów opracowujących innowacyjne technologie cyfrowe dla ochrony zdrowia ponosi porażkę? Głównym powodem jest niezrozumienie systemu ochrony zdrowia. Nawet jeżeli innowacja jest atrakcyjna dla pacjenta, nie oznacza to, że zostanie zaadaptowana na rynku. Sektor zdrowia jest mocno regulowany (urządzenia medyczne muszą spełniać standardy bezpieczeństwa i skuteczności), a liczba interesariuszy prowadzi często do konfliktów interesów. Drugim słabym ogniwem jest strategia biznesowa. Przykładowo, w przypadku aplikacji mobilnych pacjenci w wielu krajach nie są skłonni płacić za nie z własnej kieszeni. Z kolei publiczni i prywatni ubezpieczyciele z dużą nieufnością podchodzą do innowacji zdrowia cyfrowego.

Jakie są najnowsze i najciekawsze rozwiązania zdrowia cyfrowego? Jest ich wiele – od urządzeń ubieralnych monitorujących parametry zdrowia w czasie rzeczywistym do systemów sztucznej inteligencji wspomagających podejmowanie decyzji klinicznych i rozwiązań wirtualnej rzeczywistości do szkoleń personelu oraz uśmierzania bólu u pacjentów. Dużo uwagi poświęca się tzw. terapiom cyfrowym (DTx), czyli certyfikowanym aplikacjom i platformom, których skuteczność została potwierdzona w badaniach klinicznych, i które mogą być przepisywane na receptę.

Jakie wyzwania stoją przed cyfryzacją zdrowia? To przede wszystkim interoperacyjność danych i możliwość ich wymiany oraz analizy przez podmioty rynku zdrowia. Wyzwaniem jest także radykalna transformacja modeli ochrony zdrowia, które tworzone były w czasach przed rewolucją informatyczną. Bez tego trudno będzie włączać nowe technologie do przestarzałego systemu.

Czy pacjenci czerpią dzisiaj konkretne korzyści z cyfryzacji? Wszystko zależy od kraju i stopnia cyfryzacji. Jednak dużo zmieniło się od czasu upowszechnienia internetu oraz smartfonów. Każda osoba zyskała dostęp do wiedzy medycznej, którą wcześniej dysponował tylko lekarz. Nowym dystrybutorem wiedzy i umiejętności zdrowotnych są aplikacje zdrowotne pomagające zarządzać chorobami albo zapobiegać im. Zamiana kartotek papierowych na elektroniczne jak na razie nie przekłada się na lepszą jakość opieki nad pacjentem, bo na obecnym etapie mamy do czynienia jedynie ze zmianą formy dokumentów. Ale w przyszłości elektroniczne dane będą integrowane z różnych źródeł i analizowane przez systemy AI w celu wczesnego wykrywania zagrożeń zdrowotnych i personalizacji profilaktyki/leczenia.

nowe technologie są bardzo drogie. Czy nie napędzą one wzrostu kosztów opieki zdrowotnej? Ceny nowych technologii zdrowia cyfrowego oferowanych bezpośrednio dla pacjentów (np. aplikacje mobilne) weryfikowane są przez rynek. Z kolei infrastruktura cyfrowa ochrony zdrowia na poziomie krajowym oraz nowoczesne systemy IT i sprzęt komputerowy w placówkach ochrony zdrowia wymagają ogromnych nakładów. Te jednak traktowane są jako inwestycja długookresowa w poprawę jakości i efektywności opieki zdrowotnej.

Co to jest cyfrowa przepaść w medycynie? To różnica w dostępie do technologii cyfrowych oraz w umiejętnościach cyfrowych pomiędzy różnymi grupami społecznymi. Może ona wynikać z nierówności w dochodach oraz poziomu edukacji. Wraz z tym jak coraz więcej usług oferowanych jest online, te elementy stają się jednymi z kluczowych determinantów zdrowia.

Jakie parametry zdrowia mierzą inteligentne zegarki nowej generacji? Z pomocą wbudowanych czujników monitorują one m.in. tętno, temperaturę ciała, potliwość, długość snu, liczbę kroków, saturację krwi tlenem, aktywność fizyczną. Na ich podstawie mogą być obliczane inne wskaźniki obrazujące kondycję fizyczną i psychiczną. Obecne smartwatche nie potrafią jeszcze mierzyć precyzyjnie ciśnienia krwi czy poziomu glukozy we krwi. I choć niektóre oferują taką możliwość, nie są to certyfikowane urządzenia medyczne.

dlaczego cyfryzacja opieki zdrowotnej trwa tak długo? Szybkość procesu adaptacji nowych technologii w medycynie zależy od wie-

lu czynników, w tym umiejętności cyfrowych, zaufania społecznego do nowych rozwiązań, zmiany metod pracy personelu medycznego, reform na poziomie systemu ochrony zdrowia. Digitalizacja to wyzwanie społeczne, proces transformacji, który będzie stale ewoluował i nie ma określonego z góry końca.

które sformułowanie jest poprawne: e-zdrowie czy zdrowie cyfrowe? E-zdrowie to technologie informacyjne i komunikacyjne w przestrzeni opieki zdrowotnej. Pojęcie to odnosi się do konkretnych rozwiązań lub usług, przykładowo elektronicznej kartoteki medycznej pacjenta, systemów IT stosowanych przez lekarzy. Zdrowie cyfrowe to termin opisujący sprzężenie nauk medycznych z technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi (ICT), transformację w ochronie zdrowia z wykorzystaniem nowych rozwiązań cyfrowych. Dotyczy takich kwestii, jak wsparcie podejmowania decyzji klinicznych, angażowanie pacjentów, nowe metody świadczenia usług medycznych, zmiana paradygmatu ochrony zdrowia z leczenia na profilaktykę. 

Podczas gdy termin „teleopieka” opisuje cyfrowe rozwiązania zdrowotne i fitness stosowane indywidualnie przez pacjenta, np. aplikacje zdrowotne i inteligentne zegarki mierzące parametry zdrowia, sformułowanie „telezdrowie” odnosi się do technologii stosowanych do komunikacji lekarza z pacjentem.

od redakcji