Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ

nr

12

Grudzień 2014 DOBRE STRONY RYNKU OCHRONY ZDROWIA

www.osoz.pl ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

GRUDZIEŃ

12 / 2014

OSOZ

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRON Y ZDROWIA

OCHRONA ZDROWIA

MATHIAS BONK

KONCEPCJE REFORM GLOBALNYCH

2014 STATYSTYKI DLA POLSKI I EUROPY

TECHNOLOGIE JUTRA

BIO-DRUKARKI ŻYCIA

„Co moşna zyskać wprowadzając prywatne ubezpieczenia zdrowotne?�

Dr Christoph Sowada (Instytut Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum) analizuje systemy ochrony zdrowia 9 państw Europy, poszukując najlepszych rozwiązań i wzorców dla krajowego sektora.

DODATKOWE, PRYWATNE UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE RozwiÄ…zania w krajach Unii Europejskiej Wnioski dla Polski dr Christoph Sowada

Bezpłatny e-book czasopisma OSOZ „Dodatkowe, prywatne ubezpieczenia zdrowotne� do pobrania na:

www.osoz.pl „Wnikliwe studium systemĂłw ubezpieczeĹ„ zdrowotnychâ€? ďƒŞďƒŞďƒŞďƒŞďƒŞ

Niemcy Holandia

Estonia Wielka Brytania

Ĺ otwa

Irlandia

Szwajcaria Francja

SĹ‚owenia

NOTA BENE

Teoria liczb

W porównaniu z Francuzami, Polacy jedzą więcej owoców i warzyw, piją mniej alkoholu, rzadziej palą papierosy. Skoro tak, dlaczego żyjemy ponad 5 lat krócej?

Statystyki mogą mówić wiele i nic.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Z początkiem roku na czołówki światowych serwisów informacyjnych trafiły wyniki badań zrealizowanych w Johns Hopkins University. Naukowcy dowiedli, że w 2/3 przypadków zachorowanie na nowotwór jest wynikiem nieszczęśliwego zbiegu okoliczności, losowych mutacji komórek DNA. Skłonności genetyczne i oddziaływanie niekorzystnych czynników środowiskowych odgrywają mniejszą rolę. Kilka dni później, podczas żywej dyskusji w gronie znajomych dowiedziałem się, że uprawianie sportu i zdrowa dieta mijają się z celem, skoro i tak „rak jest kwestią pecha”. Większość artykułów pominęła fakt, że wspomniane 66% dotyczy tylko wybranej grupy nowotworów, a wyniki badań miały zwrócić uwagę na znaczenie badań profilaktycznych. Wypadałoby również dodać, że zdrowy styl życia zmniejsza ryzyko zachorowania na dziesiątki innych chorób.

Liczby mają ogromną moc informacyjną. Mogą wskazywać ważne trendy, zmieniać nasze zachowania. Z końcem grudnia na redakcyjne biurko trafiło kilka godnych uwagi opracowań. Do naszego podsumowania roku wybraliśmy mniej znany raport „Health at a Glance: Europe 2014” (OECD). Zawarte w nim dane kreślą całościowy i wiarygodny obraz sytuacji zdrowotnej na kontynencie. Zestawienie wyników krajowych na tle innych państw kontynentu czasami zaskakuje. Choć coraz rzadziej otwieramy czarne statystyki, przed nami jeszcze długa droga do sukcesu. Kilka przykładów: śmiertelność noworodków jest prawie dwukrotnie wyższa niż w Finlandii, mamy najniższy w Europie wskaźnik lekarzy na 1000 mieszkańców, przeprowadzamy ponad pięciokrotnie mniej badań rezonansu magnetycznego w porównaniu z liderem.

Wiemy, jak było wczoraj. Dzięki statystyce i danym historycznym jesteśmy w stanie z dużym prawdopodobieństwem antycypować przyszłość. Podpowiedzią są trendy długookresowe, aktualne osiągnięcia naukowe, odkrycia technologiczne. Budując ostateczne wnioski warto dodać szczyptę polityki, zdarzeń losowych, błędów pomiarowych. Interpretacja liczb wymaga rozwagi i obiektywizmu, uwzględniania kontekstu i ewoluującego otoczenia. I choć w statystyce 1+1 to czasami 2, a niekiedy nadal 1+1, obydwa wyniki mogą mieć ogromną wartość.

Zdrowie wczoraj, dziś i jutro Raport „Health at a Glance: Europe 2014” pokazuje trendy i różnice zdrowotne na kontynencie, demaskuje zaniedbania, sugeruje kierunki zmian.

grudzień 2014

CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA 14 NAUKA

6 Zdjęcie numeru Stylowy następca gipsu

8 Rynek zdrowia w pigułce Zmiany i niewiadome

11 Laboratorium psychologii Pułapka etykiet

INNOWACJE

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (luty 2015)

13 Aplikacje medyczne Nowości dla każdego

16

14 Technologie jutra Bio-drukarki życia

RAPORT

ROZMOWY

16 RYNEK ZDROWIA Zdrowie w Europie 2014 Najważniejsze wskaźniki zdrowotne Analiza dla Polski i UE Obraz sektora – badanie GUS

28 Koncepcje reform globalnych Dr Mathias Bonk (ekspert międzynarodowego zdrowia publicznego)

28

32 Budzenie dobra Ewa Błaszczyk (Fundacja Akogo?)

PRAKTYKA

36 Infografika

38 Your Guide to Health in Europe

Sytuacja szpitali w Polsce ENGLISH PAGES Europeans becoming enthusiastic users of online health information (Eurobarometr Survey)

OPINIE

41 Co nowego?

42 Felieton Pora odczarować innowacje

44 Rynek absurdów Dr n. med. Wojciech Puzyna o sytuacji szpitali

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

32

12

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

2041,5

Tyle (w tys. zł) – według prognoz ekspertów OSOZ – powinien wynieść obrót statystycznej apteki w 2014 roku. To więcej o 0,1% w stosunku do roku 2013 i o 5,3% w porównaniu z 2012 r.

Szczegółowe statystyki na str. 50.

-320



Aż o 8,8% (tj. 320 osób) spada w listopadzie – w porównaniu z październikiem – liczba pacjentów odwiedzających statystyczną aptekę (łącznie: 3320 osób).

-7,8%



Spadek liczby pacjentów pociąga za sobą spadek obrotów aptek. Największą korektę ujemną notuje sprzedaż odręczna – o 8,3%.

„Życzyłbym sobie mało politycznego przywództwa w ochronie zdrowia.”

Dr n. med. Wojciech Puzyna o wyzwaniach dla szpitali w roku 2015 Wypowiedź na str. 44.

41

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na grudzień 2014 r., liczba członków Rady: 101 osób)

STATYSTYKI PROGNOZY

46 Monitor zjawisk epidemiologicznych Listopad 2014 – mapy zdrowotne kraju

50 Struktura dystrybucji leków

58 Analiza OSOZ

Rynek farmaceutyczny w listopadzie 2014 Nadciśnienie tętnicze

SYSTEMY IT

63 KS-SOMED Zintegrowany System Obsługi Przychodni

64 KS-APTEKA Zintegrowany System Obsługi Apteki

NA CZASIE

67 Nauka w Polsce W 2025 roku chorych na raka będzie o ok. 15 proc. więcej

69 Kalendarz wydarzeń 70 Kultura Nowe książki i płyty

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata BakaOstrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med.

Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab. Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 60. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. Tomasz Opala, 67. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 68. dr hab. n. med.

Krystyna Pawlas, 69. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 70. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 71. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 72. dr n. med. Andrzej Rakowski, 73. dr n. med. Grażyna RogalaPawelczyk, 74. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 75. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 76. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 77. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 78. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 79. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 80. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 81. lek. Maciej Sokołowski, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 83. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 84. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 85. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 86. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 87. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 88. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 89. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 90. dr n. med. Jakub Trnka, 91. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 92. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 93. prof. dr hab. Andrzej Wall, 94. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 95. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 96. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar, prof. nadzw.

WSF, 97. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 98. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 99. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 100. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 101. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

nauk a

Stylowy następca gipsu Złamanie ręki lub nogi oznaczało dotychczas unieruchomienie na kilka tygodni w szczelnie zamkniętym, niewygodnym i niehigienicznym gipsie. Wkrótce może się to zmienić dzięki specjalnemu szkieletowi zaprojektowanemu przez Jake Evill (Victoria University, Nowa Zelandia). Na podstawie zdjęcia rentgenowskiego oraz obrazu zeskanowanej kończyny, powstaje anatomiczny, trójwymiarowy model odwzorowujący powierzchnię ciała. Poszczególne elementy z nylonu drukowane są w technologii 3D, a następnie składane w prosty sposób w idealnie dopasowaną konstrukcję wzmacniającą (Cortex). Szkielet jest wodoodporny, lekki, bardzo mocny, estetyczny, przewiewny, a przez to dużo wygodniejszy w porównaniu z tradycyjnym gipsem lub włóknem szklanym. (zdjęcie: Jake Evill)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

Nauk a

rYNeK zdrOWiA W PiguŁCe wydawca: KAMsOft s.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07/-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński

Zmiany i niewiadome

Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Gabriela Mendofik, Artur Olesch, Paulina skwarek, Bożena wojnarowicz-Głuszek, Łukasz stopa, dorota Zacharzewska.

Foto: www.freeimages.com

współpracownicy: ewa Błaszczyk, Mathias Bonk, Agnieszka Brzezińska, Aleksandra Kurowska, Krzysztof Macha. skład i łamanie: Piotr chamera druk: INfOMAX, Katowice Nakład: 14 700 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy KAMsOft s.A. jest zabronione. redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Miniony rok przebiegał stosunkowo spokojnie w porównaniu z tym, co działo się w grudniu.

Próby przesunięcia wejścia w życie pakietu onkologicznego i kolejkowego, przeciągające się negocjacje z lekarzami POZ, zmiany personalne w rządzie obejmujące osoby związane z ochroną zdrowia, a wreszcie wysyp zarządzeń i rozporządzeń ważnych dla świadczeniodawców i farmacji powodowały, że aż trudno było nadążyć z ich śledzeniem.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale youtube czasopisma Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia.

PRENUMERATA CZASOPISMA co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady. dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl

8

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

AleKsANdrA KurOwsKA

Personalia Nietypowo zacznę podsumowanie od zmian na wyższych stanowiskach. Dla mnie najważniejszą jest powołanie Marka Wójcika do kierownictwa Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Jako wiceminister odpowiadać ma za administrację samorządową i finanse samorządów.

Wójcik był zastępcą Sekretarza Generalnego Związku Powiatów Polskich i ekspertem ds. zdrowia tej organizacji. Rząd z jednej strony zyskał świetnego specjalistę, pracowitego i zaangażowanego, dążącego do dialogu.

Z drugiej strony, pozbył się adwersarza. Nominacja może być szansą na lepsze perspektywy dla szpitali samorządowych, które w ostatnich latach, mimo trudu wkładanego w restrukturyzację, miały gorszą rentowność z powodu rosnących wymagań i niezmiennego lub wręcz spadającego finansowania.

Beata Małecka-Libera (PO), wiceprzewodnicząca sejmowej Komisji Zdrowia i szefowa Parlamentarnego Zespołu ds. Zdrowia Publicznego, trafiła do kierownictwa resortu zdrowia jako pełnomocnik ds. zdrowia publicznego. Z resortu odchodzą równocześnie dwaj wiceministrowie: Aleksander Sopliński i Cezary Rzemek.

W szpitalach samorządowych falę zmian spowodowały wybory samorządowe. Część dyrektorów placówek otrzymała mandaty radnych i musiała zrzec się dotychczasowego stanowiska.

Kilkudziesięciu konsultantów krajowych i wojewódzkich zrezygnowało z pełnienia funkcji, by nie składać oświadczeń o konflikcie interesów. Choć oficjalnie powoływali się na nadmiar pracy i/lub kłopoty ze zdrowiem.

Nauk a

W firmach: Jarosław Frąckowiak zastąpił Piotra Kulę na stanowisku prezesa PharmaExpert. Frąckowiak był dotychczas dyrektorem generalnym firmy.

Z kolei Artur Ostrowski trafił do zarządu spółki Synektik – dostawcy produktów, usług oraz rozwiązań IT dla diagnostyki obrazowej i medycyny nuklearnej.

Wcześniej pracował m.in. w Siemensie i Medical Solutions.

Wieści z rynku W grudniu sieci otwierały kolejne przychodnie i laboratoria (m.in. trzy Alab, jedną Enel-Med i Scanmed), dochodziło też do kolejnych fuzji i przejęć. Koncern UPS zaakceptował warunki przejęcia spółki Poltraf (zajmującej się logistyką dla sektora medycznego) od funduszu Ortie. Do finalizacji transakcji ma dojść w I połowie 2015 r.

Sprawa kontraktów dla katowickiego szpitala EuroMedic Medical Center, szeroko opisywana m.in. przez Gazetę Wyborczą, znajdzie finał w sądzie. Szefowie placówki usłyszeli w grudniu zarzuty dotyczące składania nierzetelnych oświadczeń przy zawieraniu kontraktu.

Inna z firm, ze względu na nazwę mylona z katowickim szpitalem, poinformowała o jej zmianie. Euromedic, sieć oferująca usługi z zakresu diagnostyki i radioterapii od połowy grudnia nazywa się Affidea. Z kolei placówki Dantex Med zmieniły nazwę na Medi Partner. Zmiana jest związana z zakupem Dantex Med przez Medicover w 2013 r. (poprzednim właścicielem była spółka Dantex, specjalizująca się w budowie, wynajmie i administracji budynków).

Z ciekawszych sojuszy i pomysłów na wypromowanie swoich usług uwagę zwróciła m.in. ubezpieczeniowa Hestia z Rehasport Clinic. Wspólnie rehabilitują m.in. ofiary wypadków. Na konferencji zaprezentowały pierwszy w Polsce egzoszkielet dedykowany poszkodowanym w wypadkach drogowych.

Na rynku finansowym godny odnotowania jest szybki wzrost aktywów Globalnego Funduszu Medycznego FIZ, zarządzanego przez Trigon TFI. W grudniu przeprowadził trzecią emisję certyfikatów, pozyskał 35 mln zł i planuje kolejne. Działający od października fundusz zebrał już ok. 107 mln zł. To kolejny do-

wód na to, że inwestorzy są gotowi wykładać pieniądze na „zdrowie”.

Raporty i badania Kolejne dwa raporty na temat ochrony zdrowia opublikowała Najwyższa Izba Kontroli. W poświęconym programom lekowym stwierdza, że choć powoli, to systematycznie rośnie liczba ministerialnych programów dedykowanych osobom cierpiącym na rzadkie schorzenia.

Liczba programów lekowych, które zastąpiły dotychczasowe programy terapeutyczne, wzrosła na koniec 2013 r. o 30 proc.: z 42 do 55, a pacjentów z 58,4 tys. w 2011 r. do 69 tys. w 2013 r. NIK zwraca jednak uwagę, że niektóre rozwiązania organizacyjne są złe, m.in. wykorzystywani przez publiczne instytucje eksperci niejednokrotnie pozostawali w konflikcie interesów, nawet sami o tym informowali.

W innym raporcie NIK stwierdza, że realizacja planu finansowego na 2013 r. przez NFZ nie doprowadziła do poprawy dostępności do świadczeń zdrowotnych.

W niektórych zakresach dostępność się pogorszyła. Pieniądze były zaś wydawa-

PLAN FINANSOWY NFZ NA ROK 2014 i 2015 (dane w mld. zł, stan na grudzień 2014)

2014

2015

64,56

65,58

+1,20

POZ

7,73

7,78

+0,05

AOS

5,59

5,50

-0,09

SZPITALE

30,90

31,55

+0,65

REFUNDACJA

BUDŻET CAŁKOWITY

10,90

10,90

0,00

PRZYCHODY

66,91

69,62

+2,71

KOSZTY

68,17

69,62

+1,45

OGÓLNE

KOSZTY ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ

PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA

AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA

STACJONARNA OPIEKA ZDROWOTNA

ZMIANA 2014/2015

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

9

nauk a

ne bez wzięcia pod uwagę procedur wewnętrznych oraz priorytetów zdrowotnych. Fundusz nie zgodził się z tymi zarzutami.

Z kolei w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego-PZH zaprezentowano badanie CONCORD-2, obrazujące wskaźniki 5-letnich przeżyć chorych z nowotworami w latach 1995–2009.

Polska na tle innych państw wypadła dość słabo, choć część wskaźników wyraźnie poprawiliśmy. Najbardziej wzrósł odsetek pięcioletnich przeżyć wśród mężczyzn cierpiących na raka prostaty.

W latach 1995–2009 zwiększył się on o prawie 20 p.p. – z 54,3 do 74,1 proc.

Niewiele zmieniła się m.in. wyleczalność białaczek u dorosłych – o 4,9 p.p. (z 44,1 do 49 proc.), raka żołądka o 4,4 punkty, jajnika o 3,7 p.p. (z 30,6 do 34,3 proc.), szyjki macicy o 3 punkty (z 50 do 53 proc.).

Z raportów biznesowych: Polska, Czechy i Węgry mają atrakcyjną ofertę dla inwestorów z branży sprzętu medycznego – wynika z raportu firmy Frost & Sullivan. Rynek sprzętu medycznego w tym regionie systematycznie rośnie i w 2013 r. wart był 5,4 mld dolarów. W latach 2014–2018 wzrośnie o ok.

3,1 proc. Autorzy raportu zwracają uwagę m.in. na łatwy dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej w naszym regionie oraz wpływ na zapotrzebowanie na sprzęt rosnącego rynku prywatnych świadczeniodawców.

Z kolei PMR poinformowało, że rynek diagnostyki laboratoryjnej w Polsce w latach 2015–2019 będzie rosnąć w średniorocznym tempie 8,8 proc. Według szacunków, w 2013 r. wartość rynku diagnostyki laboratoryjnej zanotowała 7-proc. wzrost, osiągając wartość blisko 1,2 mld zł.

Farmacja Pod koniec grudnia ukazała się kolejna lista leków refundowanych. Nie przyniosła przełomu, ale chorzy z obturacyjną chorobą płuc z pewnością ucieszą się z leku złożonego, zawierającego tiotropium w postaci roztworu do inhalacji.

Parlament przyjął zmiany w Prawie farmaceutycznym w zakresie implementacji tzw. dyrektywy podróbkowej. Sejm rozpoczął prace nad poselskim projektem ustawy znacznie ograniczającym możliwość wywozu leków z Polski.

Zmiany systemowe W 2015 r. poza opisywanymi już pakietami kolejkowym i onkologicznym,

10

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

» NIK: realizacja planu finansowego przez NFZ nie doprowadziła do poprawy dostępności do świadczeń zdrowotnych.« zmienia się też wiele w POZ. Zlikwidowane zostają m.in. mnożniki za chorych z cukrzycą i chorobami układu krążenia i tzw. katarkowe. Za to wzrasta stawka kapitacyjna – ostatecznie wyniesie 136,80 zł (plus mnożniki wynikające z wieku pacjentów). Dla lekarzy wykonujących i sprawozdających bardziej szczegółowo wybrane badania, stawki będą wyższe – od lipca 140,04 zł, a od 1 października – 144 zł (dla zlecających najwięcej badań). Dodatkowe pieniądze lekarze dostaną też za wystawienie karty pacjenta onkologicznego (początkowo 50 zł).

Propozycje stawek kilkakrotnie ulegały zmianie w związku z falą protestów.

Mimo teoretycznego kompromisu, między stronami pozostała duża rezerwa, jeśli nie wręcz wrogość.

Lekarze z nowym rokiem mają mieć szereg nowych zadań m.in. wynikających z szerszych uprawnień diagnostycznych, przejęcia opieki nad osobami przewlekle chorymi, badaniem i ewentualnym kierowaniem do specjalisty osób z problemami okulistycznymi i dermatologicznymi. Zmiany będą mieć wpływ na rynek diagnostyki i AOS, także w sektorze komercyjnym. Wielu pacjentów nie mogąc się doczekać wizyty i skierowania na badania od specjalisty zakontraktowanego przez NFZ, wykonywała je sama odpłatnie (np. markery tarczycy, USG). Teraz będą mogli poprosić o nie lekarza rodzinnego.

Ciekawe wyroki sądowe Czy dopłaty do lepszej opieki są zgodne z prawem? Sąd nie stwierdził tego wprost, ale prawomocnie umorzył postępowanie karne wszczęte przez NFZ wobec Sensor Cliniq. Jego zdaniem NFZ nie miał prawa twierdzić, że pacjenci dopłacając do lepszej jakości soczewki,

tracą możliwość realizacji zabiegu w ramach kontraktu z Funduszem. Po tym, jak Sensor miał stracić kontrakt za pobieranie dopłat, inne placówki wycofały się z możliwości dopłacania do ponadstandardowych usług. Spowodowało to znaczny wzrost odsetka zabiegów okulistycznych opłacanych w całości z kieszeni pacjenta.

Inny, także bardzo ważny wyrok, dotyczył jednego z wielkopolskich szpitali klinicznych, który bezskutecznie ubiegał się o zapłatę za tzw. nadwykonania.

Sąd stwierdził, że chemioterapię należy traktować jako procedurę ratującą życie, podobnie jak każdy inny przypadek wymagający natychmiastowej pomocy.

NFZ złożył odwołanie do sądu apelacyjnego, ale ten rozstrzygnął sprawę na korzyść placówki.

Co nas czeka?

Wiadomo już, co do rządowych dokumentów wpisał jako swoje priorytety na 2015 r. resort zdrowia. Planuje m.in. zwiększenie liczby lekarzy i lekarzy stomatologów ze specjalizacją – do końca roku o 3529 (poprzez dodatkowe miejsca specjalizacyjne i etaty rezydenckie), przygotowanie map potrzeb zdrowotnych (w tym budowę modeli prognostycznych i symulacji w zakresie kardiologii i onkologii). Będzie też szkolił z geriatrii i onkologii, kupował nowy sprzęt medyczny do wczesnego wykrywania nowotworów złośliwych, leczenia onkologicznego m.in. białaczek, raka płuc oraz sprzęt do radioterapii.

Wśród wyróżnionych przez MZ dziedzin są też medycyna transplantacyjna oraz publiczna służba krwi. Planuje ponadto wzrost o 1,2 proc. rok do roku liczby wykonywanych przeszczepów (m.in. przez większą liczbę badań potencjalnych dawców, zakup sprzętu, finansowanie pozyskania i przechowywania alogenicznej krwi pępowinowej).

Dla farmacji MZ ma raczej złe informacje: obniżenie limitu finansowania dla leków mających przynajmniej jeden refundowany odpowiednik w danym wskazaniu – o 1,5 proc. Ale z drugiej strony trzy nowe wskazania terapeutyczne, dla których leki objęte zostaną refundacją.

Jaki będzie rok 2015? Z pewnością na początku bardzo nerwowy ze względu na poważne zmiany w organizacji systemu, które nie są do końca dopracowane. Jednak po latach zaborów, okupacji, PRL Polacy nauczyli się sobie jakoś radzić, więc i to przetrwają. Z kolei jesienią czekają nas wybory parlamentarne. 

nauk a

LABORATORIUM PSYCHOLOGII

Pułapka etykiet

Foto: www.freeimages.com

Raz nałożoną na człowieka opinię, trudno zmienić.

Potwierdza to eksperyment sprawdzający adekwatność i rzetelność diagnoz psychiatrycznych.

Profesor David Rosenhan oraz siedmiu jego asystentów postanowili udawać chorych, aby dostać się do szpitala psychiatrycznego. Żaden z uczestników badania nigdy nie miał problemów ze zdrowiem psychicznym. Zakładali zniszczone ubrania, wyglądając na zaniedbanych, symulowali symptomy tak, aby nie pasowały do żadnej choroby opisanej w literaturze fachowej.

Pomiędzy rokiem 1968 a 1978 poddano ich hospitalizacji w 12 szpitalach psychiatrycznych. Diagnozą ekspertów była schizofrenia, w jednym przypadku – zaburzenia maniakalno-depresyjne. Zaraz po przekroczeniu murów ośrodka, uczestnicy eksperymentu zaczęli zachowywać się normalnie – rozmawiali z personelem, pacjentami, przestrzegali regulaminu, nie symulowali w żaden sposób choroby. Twierdzili, że czują się dobrze, nie słyszą już żadnych głosów. Profesor chciał zbadać, ile czasu zajmie uznanie go za zdrowego. W jednym ze szpitali musiał czekać aż 52 dni, średni czas pobytu wyniósł 19 dni. Co ciekawe, żaden z przedstawicieli personelu medycznego nie domyślił się, że pacjenci są „fałszywi”. Odkryli to inni chorzy.

W przypadku wszystkich ośmiu osób uznano, że wyleczenie nastąpiło wskutek prowadzonej terapii. Sporządzanie notatek przez uczestników badania personel interpretował jako element choroby psychicznej. Po publikacji wyników, kierownictwo jednej z renomowanych klinik stwierdziło, że w ich przypadku błędna diagnoza jest niemożliwa. Profesor postanowił to sprawdzić, rzucając wyzwanie placówce. W ciągu trzech miesięcy miał wysłać jednego lub więcej fałszywych pacjentów, testując, czy rzeczywiście klinika jest w stanie ich rozpoznać. Ze 193 chorych przyjętych w tym czasie do ośrodka, 41 uznano za uczestników badania, co do kolejnych 42 eksperci mieli podejrzenia. W rzeczywistości profesor Resenhan nie wysłał żadnego pseudopacjenta...

Badanie pokazało, że granica pomiędzy zdrowiem psychicznym a zaburzeniem jest bardzo elastyczna. Ponadto nazwanie kogoś osobą chorą psychicznie jest stygmatem, który bardzo ciężko zmienić. W tę pułapkę wpadli przede wszystkim pracownicy badanych ośrodków psychiatrycznych. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

11

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (luty 2015) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

52%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (luty)

TREND W STOSUNKU DO stycznia

Dolnośląskie

2 009

Kujawsko-pomorskie

1 418

Łódzkie

1 372

Lubelskie

1 603

Lubuskie

1 790

Małopolskie

1 524

Mazowieckie

2 192

Opolskie

1 480

Podkarpackie

1 490

Podlaskie

1 479

Pomorskie

1 661

Śląskie

1 798

Świętokrzyskie

1 404

Warmińsko-mazurskie

1 094

Wielkopolskie

1 621

Zachodniopomorskie

1 748

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (luty)

TREND W STOSUNKU DO stycznia

Dolnośląskie

4 090

Kujawsko-pomorskie

3 241

Łódzkie

3 310

Lubelskie

3 566

Lubuskie

3 864

Małopolskie

3 658

Mazowieckie

4 362

Opolskie

3 203

Podkarpackie

3 315

Podlaskie

3 741

Pomorskie

3 370

Śląskie

3 514

Świętokrzyskie

2 750

Warmińsko-mazurskie

2 736

Wielkopolskie

3 380

Zachodniopomorskie

3 374

               

WOJEWÓDZTWO

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

68%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

INNowac je

APLIKACJE 1.

2.

.

.

3.

.

 Moves

 Disney Magic Timer

 Życiu Na Ratunek

Aplikacja rejestruje na bieżąco aktywność fizyczną powiązaną z przemieszczaniem się człowieka – spacerem, bieganiem, jazdą na rowerze. Użytkownik może sprawdzić przebyty dystans, łączny czas, liczbę kroków, spalone kalorie. Aplikacja pozostaje zawsze włączona i nie trzeba pamiętać o jej aktywacji (praca w tle). Na przejrzystym grafiku można zobaczyć, jak dużą lub małą rolę odgrywa ruch na co dzień. Narzędzie, które zmieni sposób myślenia o trybie życia.

Lekarze dentyści zalecają szczotkowanie zębów przynajmniej dwa razy dziennie przez dwie minuty. Nie zawsze udaje się do tego przekonać dzieci. Disney, wspólnie z Oral-B, opracował specjalną aplikację – zegar. Od teraz nudne mycie zębów zamienia w ekscytującą zabawę, której towarzyszą popularni bohaterowie kreskówek. Za każde wykonane zadanie dziecko otrzymuje wirtualne naklejki.

Polska aplikacja ratunkowa stworzona przez Centrum Urazowe Medycyny Ratunkowej i Katastrof w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie (CUMRIK). W sytuacji kryzysowej, jednym przyciskiem na pulpicie smartfona zlokalizujesz położenie własne i poszkodowanego oraz wezwiesz pogotowie ratunkowe. Przede wszystkim będziesz zyskujesz także dostęp do instruktażowych filmów dotyczących zasad udzielania pierwszej pomocy.

iOS oraz Android Bezpłatna

iOS oraz Android Bezpłatna

 Pill Reminder

Rekomendowany przez lekarzy zestaw ćwiczeń oddechowych redukujących stres, zmniejszających niepokój i poprawiających nastrój. Przy codziennym stosowaniu, może wspomagać stabilizację podwyższonego tętna oraz ciśnienia krwi. Proste sesje trwające od 5 do 60 minut, oparte na animowanym przewodniku, wzbogacone podkładami dźwiękowymi. Aplikacja pozwoli skupić się na ćwiczeniach i osiągnąć szybki efekt relaksacyjny.

Niezwykle łatwa w obsłudze aplikacja, dzięki której już nigdy nie zapomnisz o zażyciu leku. Elastyczna forma pozwala programować przypomnienia dla różnych wariantów terapii, niezależnie od częstotliwości dawkowania. Dla zachowania prywatności, dostęp do aplikacji chroniony jest hasłem. W przypadku osób starszych, pomocna może okazać się opcja zdjęć tabletek, które wyświetlają się wraz z przypomnieniem. Równolegle do zapisywanych informacji powstaje osobista baza – historia farmakoterapii.

iOS oraz Android 3,99 €

iOS oraz Android Bezpłatna

 Breathing Zone

iOS oraz Android Bezpłatna

 IntelliDrink Nadużywanie alkoholu szkodzi zdrowiu, a pijani kierowcy stanowią poważne zagrożenie za kierownicą. Bez użycia alkomatu, IntelliDrink pomaga kontrolować szacunkową zawartość alkoholu we krwi.

Wynik obliczany jest z pomocą specjalnego algorytmu, na podstawie informacji personalnych i ilości spożytego alkoholu.

Użytkownik może obserwować zmiany stężenia alkoholu wraz z upływem czasu, definiować alerty informujące o przekroczeniu określonej wartości lub powrocie do stanu trzeźwości. iOS, 1,79 €

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

13

INNowac je

Bio-drukarki życia Foto: Popular Science, The Body Shop, Kevin Hand

Witamy w świecie, gdzie narządy ludzkie produkowane są w technologii biodruku. Naukowcom udało się już stworzyć m.in. ludzką tkankę oraz narządy krwionośne.

Czy zamiast leczenia uszkodzoną wątrobę, serce lub nerki wymieniać będziemy jak części samochodowe?

Artur Olesch czasopismo OsOZ

Tego mało kto się spodziewał: w ciągu zaledwie dwóch dekad druk w technologii 3D, z niszowego wynalazku i ciekawostki urósł do przemysłu o wartości 2,7 miliarda $. Dziś urządzenia 3D produkują części do samolotów, zabawki, dzieła sztuki, a nawet pożywienie. Czy fenomen uda się przenieść na grunt medycyny? Wizja jest obiecująca – drukowanie ludzkich narządów stanowiłoby przełom w transplantologii. Pierwsze sukcesy naukowców dają podstawy do optymizmu, mimo że drukowanie z pomocą plastiku jest o wiele łatwiejsze niż z zastosowaniem żywych tkanek.

Małe urządzenie znajdujące się w Wake Forest Institute For Regenerative Medicine nie wyróżnia się niczym szczególnym. Na pierwszy rzut oka wygląda jak typowa maszyna laboratoryjna, ale tak naprawdę to biotechnologiczne dzieło sztuki. Ramię zakończone igłą przemieszcza się szybko, tkając minuta po minucie strukturę przypominającą ludzką tkankę. To biodrukarka 3D – odkrycie, które może zrewolucjonizować współczesną medycynę. Właśnie trwa wydruk fragmentu wątroby. Zamiast tuszu – komórki wyhodowane z materiału źródłowego, pobranego wcześniej od pacjenta. Te nanoszone są na specjalny stelaż z tworzywa biodegradowalnego.

Produkt końcowy jest następnie inkubowany i wszczepiany pacjentowi. W miarę wzrostu tkanki właściwej, stelaż rozpuszcza się stopniowo w organizmie.

Produkcja małych powierzchni tkanek ludzkich jest już możliwa, ale tworzenie

1

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

gotowych i w pełni sprawnych narządów – jak z powyższego przykładu – nadal pozostaje w sferze marzeń. To może się jednak szybko zmienić. W 2014 roku świat obiegła sensacyjna informacja – naukowcom z Australii i USA udało się dokonać kolejnego przełomu. Bazując na technologii druku 3D i specjalnych biokomponentach, wyprodukowali naczynia krwionośne. Bez nich tkanki nie mogą przeżyć poza laboratorium, pozbawione składników odżywczych oraz tlenu.

James Joo, naukowiec z Wake Forest Institute for Regenerative Medicine, zaangażowany jest w projekt przenośnej drukarki zdolnej do przeszczepiana skóry bezpośrednio na ranę człowieka.

– Tworzenie komórek w trzech wymiarach otwiera nowe drzwi – przyznaje badacz. – Każda rana jest inna – różni się głębokością, strukturą, stopniem zniszczenia. Dzięki mapowaniu obszaru zranienia, można określić, ile warstw tkanek jest potrzebnych do „załatania” uszkodzonej powierzchni – dodaje. W przyszłości każda rana będzie zaszywana tak samo, jak podziurawione spodnie.

Nowe odkrycia sugerują dynamiczny postęp biotechnologii druku 3D, ale na produkcję gotowych narządów bę-

dziemy musieli jeszcze długo poczekać. Wiedza pozwala wprawdzie stworzyć komórki serca i osadzić je w odpowiednim miejscu, nadal jednak nie wiemy, jak je pobudzić do życia. Albo inaczej – włączyć, aby zaczęły funkcjonować. Większość ludzkich organów to bardzo skomplikowane struktury złożone z dziesiątek różnych rodzajów komórek, systemu naczyń krwionośnych i połączeń nerwowych, realizujących wąsko specjalistyczne role w organizmie. Szacuje się, że sama wątroba spełnia więcej niż 500 funkcji. Nie wystarczy wydrukowanie tkanek – potrzebna jest cała misterna struktura krwionośna, idealny projekt obejmujący każdy detal budowy narządu i perfekcyjne wykonanie. Jeden najmniejszy błąd oznacza, że narząd nie będzie działał prawidłowo albo „popsuje się” po pewnym czasie. Naukowcy nie pozostawiają nam złudzeń – druk całych narządów to nadal kwestia dekad.

Jednak pierwszy krok został już wykonany, a kolejne odkrycia – zaskakują.

Ostatnio Uniwersytet Hangzhou Dianzi w Chinach ogłosił wynalezienie opartej na biomateriale drukarki Regenovo, dzięki której stworzono małą wątrobę funkcjonującą cztery miesiące. W 2013 roku, dwuletniemu chłopcu ze Stanów Zjednoczonych wszczepiono tchawi-

I nn o w a c j e

cę przygotowaną z własnych komórek macierzystych. Z kolei na Uniwersytecie Princetown wydrukowano pierwsze bioniczne ucho.

Biodruk to przede wszystkim nadzieja dla transplantologii. Listy chorych oczekujących na dawców m.in. wątroby, nerek czy serca są bardzo długie. W wielu przypadkach przeszczep jest jedyną nadzieją na powrót do zdrowia. Ale spektrum potencjalnych zastosowań jest o wiele szersze. Firma Organovo wprowadziła z końcem 2014 roku do komercyjnego użytku pierwszy na świecie produkt bioniczny – Ludzką Tkankę Wątroby exVive3DTM. Preparat tkankowy stworzono z myślą o testach nowych leków. Każdego roku przemysł farmaceutyczny wydaje 39 miliardów $ na badania i rozwój. Toksyczne działanie leków na wątrobę jest jednym z najczęstszych powodów niedopuszczenia leku do użytku na etapie badań klinicznych. – Istnieją znaczne różnice pomiędzy zwierzętami a człowiekiem. Dlatego badania na zwierzętach nie zawsze pozwalają wiarygodnie ocenić wpływ leku – mówi Sharon Presnell z Organovo. Nie można zapominać o aspekcie etycznym i wizji rzadszego zaangażowania zwierząt do testów leków. Proces opracowywania i wprowadzania na rynek nowych farmaceutyków znacznie przyspieszy. Zwiększy się bezpieczeństwo stosowanych farmakoterapii. Inną grupą, która mogłaby wiele skorzystać na druku narządów i tkanek są studenci medycyny. Ćwiczenia na modelach z tworzyw sztucznych dalekie są od realiów operacji na żywym organizmie.

Dokładne odtworzenie części ciała ułatwiłoby proces edukacji.

W niektórych dziedzinach medycyny druk 3D już teraz znajduje praktyczne zastosowanie, szybko się upowszechniając. Mowa o ortopedii i stomatologii.

Ząb, staw biodrowy, kolano lub szczęka to elementy, które można łatwo odtworzyć z pomocą materiałów mocnych jak kość, idealnie dopasowanych do budowy ciała pacjenta. Ich wymiana stanie się coraz łatwiejsza, a przede wszystkim – tańsza. Minghao, 12-letni chłopiec z Chin, jest pierwszym na świecie pacjentem, któremu w zeszłym roku wszczepiono wydrukowaną drukarką 3D sekcję kręgów. Sztuczne kości stworzono z proszku tytanowego. Tworzywo jest wprawdzie stosowane powszechne w implantach ortopedycznych, ale w odróżnieniu od nich, struktury 3D powstają na ba-

zie precyzyjnego odwzorowania kształtu oryginalnych kręgów. Dzięki temu są lepiej dopasowane i zintegrowane z naturalnymi, przylegającymi kośćmi. Mimo, że tego typu operacja jest pierwszą na świecie, zastosowanie druku 3D w ortopedii ma dłuższą historię. W 2011 roku w Belgii po raz pierwszy z sukcesem wszczepiono szczękę wykonaną w podobnej technologii, z kolei Mayo Clinic w USA wyprodukowało idealnie dopasowany staw biodrowy.

Nowe technologie wzbudzają nowe nadzieje. Zwłaszcza wizja transplantologii bez konieczności oczekiwania na od-

powiedniego dawcę jest bardzo obiecująca. Pojawiają się też wątpliwości etyczne – o produkcję ludzi na podobnej do produkcji maszyn zasadzie, hodowle narządów w celach komercyjnych, tworzenie cyborgów znanych z filmów science-fiction, transplantacje dla przedłużania życia i lepszego samopoczcia. Nauka stawia dopiero pierwsze, nieśmiałe kroki w druku narządów. Na początek biodrukarki pomogą tworzyć ludzkie tkanki do testów nowych leków w przemyśle farmaceutycznym, wymiany zniszczonych części kostnych, leczenia ran. Jedno jest pewne: czeka nas fascynujący rozdział w medycynie. 

Tkanie z tkanek Biodrukarka 3D to niewielkich rozmiarów urządzenie, które już teraz jest w stanie drukować ludzkie tkanki i naczynia krwionośne. W przyszłości pomoże tworzyć całe narządy oraz odtwarzać uszkodzone części ciała (np. rany).

Foto: Wake Forest Institute For Regenerative Medicine

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

15

R a p o rt

Raport: zdrowie w Europie 2014

Od 1990 roku średnia życia mieszkańców Unii Europejskiej wydłużyła się o 5 lat. Nadal jednak występują spore rozbieżności pomiędzy poszczególnymi państwami, sięgające nawet 8 lat. Maleją wskaźniki umieralności, jakość świadczeń medycznych systematycznie poprawia się. Prezentujemy najważniejsze statystyki raportu „Health at a Glance: Europe 2014”, podsumowującego przekrojowo system ochrony zdrowia na kontynencie.

16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

R a p o rt

Pozytywne zmiany mimo kryzysu Ostatnie lata kryzysu finansowego odcisnęły piętno na zdrowiu ludności Europy. W niektórych krajach wzrosła liczba osób cierpiących z powodu depresji, między innymi w następstwie rosnącego bezrobocia, stresu, destabilizacji sytuacji życiowej. Warunki ekonomiczne powoli normują się – przynajmniej liczba samobójstw wróciła do poziomu sprzed kryzysu. W 2011 roku życie odebrało sobie 60 000 osób (Polska z wynikiem 16 samobójstw na 100 000 mieszkańców plasuje się powyżej średniej eu-

ropejskiej, ale to i tak dwukrotnie mniej niż w przypadku czarnego lidera – Litwy). Wiele państw zmuszonych zostało do cięcia wydatków na ochronę zdrowia, co wyraźnie odbiło się na dostępności do świadczeń, jakości usług oraz migracji siły roboczej. Ale z drugiej strony Europejczycy cieszą się coraz dłuższym życiem, a długookresowe wskaźniki jakości opieki zdrowotnej – dają podstawy do optymizmu. Dla przykładu, w ostatniej dekadzie spadła o 40% śmiertelność z powodu zawałów serca, w przypadku udarów mózgu – o 20%. Mimo to cho-

roby serca i układu krążenia pozostają w dalszym ciągu najczęstszą przyczyną zgonów, odpowiadając za 40% wszystkich przypadków śmierci (w tym 11% stanowią udary mózgu).

Spadające wskaźniki notuje liczba zgonów spowodowana wypadkami drogowymi (o 45% w okresie lat 2000– 2011). W wyniku obrażeń, rocznie na drogach Unii Europejskiej ginie nadal 35 000 osób. Do tego należy doliczyć ok. 250 000 osób poważnie rannych. To jedno z największych wyzwań zdrowia

MAPA ZDROWOTNA EUROPY SZPITALE

PAPIEROSY

Najwięcej łóżek szpitalnych jest w Niemczech

Najmniej papierosów palą Szwedzi (13,1% osób dorosłych to palacze)

NAKŁADY

Najmniej owoców konsumują Finowie

OWOCE SZPITAL

Najwięcej na ochronę zdrowia wydaje Holandia (11,8% PKB)

Najdłuższe hospitalizacje mają miejsce w Finlandii (średnia – 12,6 dnia)

ANTYBIOTYKI Najwięcej osób w wieku 65+ szczepi się przeciwko grypie w Wielkiej Brytanii

Holendrzy konsumują najmniej antybiotyków

HIV Największy współczynnik zarażeń wirusem HIV występuje w Estonii

GRYPA

SAMOBÓJSTWA

ZDROWIE

Najwięcej samobójstw popełniają Litwini

Najlepiej swoje zdrowie oceniają Irlandczycy

Najczęściej w wypadkach drogowych giną mieszkańcy Rumunii

LEKARZE Polskę cechuje najmniejszy wskaźnik lekarzy na 1000 osób (2,2)

WYPADKI OTYŁOŚĆ

LATA ŻYCIA

Rumuni są najszczuplejszym narodem Europy

Najdłużej żyją Hiszpanie (oczekiwana liczba lat życia = 82,5)

ALKOHOL CUKRZYCA Największy odsetek osób chorych na cukrzycę występuje w Portugalii (9,6%)

LEKARZE

Najmniejsza konsumpcja alkoholu występuje we Włoszech

PAPIEROSY

Najwięcej lekarzy na 1000 osób jest w Grecji

OTYŁOŚĆ Węgry otwierają listę najbardziej otyłych narodów

Najwięcej palaczy papierosów jest w Grecji (38,9% osób)

NOWOTWORY Najczęściej na nowotwory umierają Węgrzy (360 osób na 100 000 mieszkańców)

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

17

R a p o rt

publicznego – roczne koszty pośrednie spowodowane wypadkami drogowymi szacowane są na 1–3% PKB. Najczęściej giną mężczyźni w grupie wiekowej 15–24 lat.

Przyrost na wadze, cięcia budżetów Rośnie zauważalnie liczba osób otyłych.

Już jeden na sześciu Europejczyków ma problem z nadwagą. W 2002 roku problem dotyczył „zaledwie” 1/8 populacji.

Nigdy wcześniej nie notowano tak szybkiego tycia społeczeństw. Z problemem nie radzą sobie powoli Węgry (28,5% otyłych osób), Wielka Brytania (24,7%), Irlandia i Luksemburg (23%). Do grona najszczuplejszych narodów zaliczają się Rumunia (7,9%) oraz Włochy (10,4%).

W Polsce 15,8% osób dorosłych jest otyłych i niestety odsetek ten systematycznie rośnie.

promocji zdrowia, nieprawidłowe nawyki żywieniowe, duża konsumpcja alkoholu i wyrobów tytoniowych oraz niska jakość świadczeń medycznych.

Podobnie wzrosła znacząco szacowana długość dalszego życia dla osób w wieku 65 lat (20,4 lat dla kobiet oraz 16,8 lat dla mężczyzn). Osoby o wysokim wykształceniu – bez względu na wiek – żyją kilka lat dłużej i cieszą się lepszym zdrowiem. Dla przykładu, w niektórych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, 65-letni mężczyzna z wyższym wykształceniem może spodziewać się życia dłuższego o 4–7 lat w stosunku do rówieśnika z niskim wykształceniem.

Z kolei kobiety żyją dłużej od mężczyzn o średnio 6 lat. Zależność pomiędzy poziomem edukacji a zdrowiem znana jest od dawna. Wiedza determinuje podejmowanie lepszych decyzji zdrowotnych.

Dłuższe, zdrowsze życie Spodziewana długość życia wśród członków UE wzrosła o 5 lat w okresie 1990– 2012, osiągając średni poziom 79,2 lat.

Najdłuższym życiem cieszą się mieszkańcy Hiszpanii (82,5 lat), Włoch (82,4), Francji (82,1), Szwecji (81,8). Najkrótszym – obywatele Litwy, Łotwy, Bułgarii i Rumunii (pomiędzy 74 a 75 lat). Polska w tym zestawieniu wypada stosunkowo słabo, ze średnią na poziomie 76,9 lat (5,6 roku krócej od lidera zestawienia).

Widać wyraźnie, że nowi członkowie Unii mają w tym obszarze wiele zaległości do nadrobienia – pokutują wieloletnie zaniedbania w zakresie profilaktyki,

Wielkim wyzwaniem współczesnych systemów ochrony zdrowia jest cukrzyca. W 2013 roku zanotowano 32 miliony cukrzyków (dotyczy osób w wieku 20–79 lat). To aż 6% społeczeństwa

OCZEKIWANA DŁUGOŚĆ ŻYCIA W MOMENCIE NARODZIN (rok 2012 i 1990) 2012

1990

Lata 90

74.9

76.4

74.9

81.5 77.6

83.0

82.8

74.1

74.4

74.1

75.3

74.5

76.7

76.3

76.9

78.1

77.3

80.2

79.2

80.5

80

80.3

80.7

80.6

80.9

80.7

81.0

80.9

81.1

81.0

81.2

81.1

81.5

82.1

81.8

82.5

82.4

kraje nienależące do UE

70

Sz and wa ia j N cari or a we gi a Cz Tur ar cja no gó ra M Serb ac ia ed on ia

Isl

Hi

sz

pa n W ia ło ch Fr y an Sz cja Lu we ks cj em a b Ho urg la nd ia Cy Au pr st W r iel Ni ia ka em Br cy yt an Irl ia an di a M al t Gr a Fin ecja la Po nd rtu ia ga li Be a Sło lgia we ni Da a ni a EU 2 Cz 8 Ch ec or hy wa c Po ja lsk Es a to Sło nia wa cj W a ę Ru gry m u Bu nia łg ar ia Ło tw a Lit wa

60

WYDATKI NA OCHRONĘ ZDROWIA (publiczne i prywatne, rok 2012) Publiczne

Prywatne

651

783

739

2 655 957

753

934

900

1 133

1 086

1 156

1 354

1 580

1 560

1 809

1 921

1 845

2 193

2 003

2 409

3 083

2 672

2 243

1 728

1 219

1 500 1 000

2 470

2 500 2 000

2 921

3 000

3 220

3 437

3 318

3 500

3 613

4 6104 565 3 528

4 000

kraje nienależące do UE

3 676

4 500

3 829

EUR PPPs 5 000

500

Ho

la

nd i Au a 1 st N ria iem cy Lu Da ks ni em a bu Be rg lg Fr ia 1 an Sz cja we Irl cja a W Fi ndia iel nla ka n Br dia yt an W ia ł o Hi ch sz y pa ni a EU Sło 28 we ni a M Po rtu alta ga lia Gr 1 ec ja C Sło ypr wa c Cz ja ec h W y ęg ry Lit wa P Ch ols or ka wa c Es ja to ni Ło a Bu twa łg Ru aria m un ia N or Sz weg wa ia jca Isl ria an di a Cz Ser ar bia no gó ra M Tur ac cja ed on ia

0

1

18

wydatki obecne

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

R a p o rt

w podanej grupie wiekowej. 271 300 osób zmarło z powodu powikłań cukrzycy, czyniąc z choroby czwartą przyczynę zgonów w Europie. Do 2035 roku liczba ta może zwiększyć się do 38 milionów. Największy odsetek cukrzyków występuje w Portugalii, Niemczech, Hiszpanii i na Cyprze (ok. 8% społeczeństwa). W całej Unii Europejskiej, na zapobieganie, leczenie cukrzycy i jej powikłań wydaje się rocznie ogromną sumę 100 miliardów euro. Polskie statystyki mówią o 5,2% chorych w grupie osób 20–79 lat.

więcej inwestować w zdrowie (Austria, Niemcy, Polska), ale i tacy, którzy nadal zaciskają pasa (Grecja, Włochy, Portugalia, Hiszpania, Czechy, Węgry). Dużą rolę odgrywają bezpośrednie wydatki gospodarstw domowych na zdrowie (tzw. „out of pocket”). Średnio w Unii Europejskiej wynoszą one 20% wszystkich wydatków na zdrowie ponoszonych przez państwo.

» Osoby o wysokim wykształceniu – bez względu na wiek – żyją kilka lat dłużej i cieszą się lepszym zdrowiem.«

Wszyscy pod opieką, wyższa jakość Wielkim osiągnięciem Unii Europejskiej jest powszechna opieka zdrowotna. Obowiązkowe ubezpieczenie i dostęp do podstawowych usług medycznych posiadają mieszkańcy większości państw starego kontynentu. Wyjątkiem jest Bułgaria, Grecja i Cypr, gdzie spora część populacji pozostaje nieubezpieczona. Wbrew obawom o zasoby kadrowe w ochronie zdrowia, statystyki są optymistyczne. Rośnie liczba lekarzy oraz pielęgniarek (na mieszkańca) w prawie wszystkich krajach Europy.

W okresie kryzysu finansowego nastąpiły spore cięcia w budżetach ochrony zdrowia, skutkujące zmniejszeniem wydatków na zdrowie. Pomiędzy rokiem 2009 a 2012 w połowie krajów UE spadły nakłady na ochronę zdrowia (średnio o 0,6% w skali roku), a w pozostałych – zostały wyraźnie ograniczone. Dla porównania – w latach 2000–2009 rosły one rokrocznie o 4,7%. Są kraje, które po okresie kryzysu postanowiły ponownie

W roku 2000 odnotowano 2,9 lekarza na 1000 mieszkańców, z kolei w roku 2012 wskaźnik wzrósł do poziomu 3,4.

Największy przyrost zanotowała Grecja (w okresie przed kryzysem) oraz Wielka Brytania (aż o 50% w omawianym czasie). Niemniej jednak istnieje obawa o redukcje w poszczególnych specjalnościach (lekarze rodzinni, zwłaszcza na mało zaludnionych obszarach). Jest

ZGONY Z POWODU NOWOTWORÓW WEDŁUG RODZAJÓW RAKA Mężczyźni

Kobiety

Rak żołądka

Rak jelita

Rak wątroby

Rak płuc

Rak prostaty

Inne

Rak trzustki

Rak żołądka

Rak jelita

Rak trzustki

Rak piersi

Rak jajnika

Inne

Rak płuc

4.3

5.1

12.3

11.5 2.2 39.5

6.9

40.6

5.5

14.2 26.0 5.3

10.2

16.3

SUBIEKTYWNA OCENA STANU ZDROWIA (w %) Bardzo dobry % populacji w wieku 16 lat i więcej 100 3 4 6 7 90

14

9

15

80

16

19

16

8

17

Zadowalający

Zły lub bardzo zły kraje nienależące do UE

8 18

9 17

7

3

19

23

8 22

10 20

9 21

12 19

9 23

7 26

12 22

11 23

13 22

9 26

70

12 24

13

27

15

28

16

26

16

31

60

18

15

34

38

3 26

21

27

35

15

6

5

15

18

79

77

50 40

83

30 20

81

77

76

75

75

74

74

74

74

71

70

70

82 68

68

67

67

66

66

65

63

60

58

58

52

48

48

47

44

10

Irl

Sz

an di a we cja C Ho ypr la nd W i iel G a ka re Br cja yt a Hi nia sz pa ni a B Lu el g ks i em a bu rg M al ta Da n Ru ia m un i Au a st ria W ło ch Fr y an Fin cja la nd Bu ia łg ar ia EU Sło 28 wa c N ja iem Sło cy we ni Cz a ec h Po y lsk W a ęg r Es y to Po ni rtu a ga lia Ło Ch tw or a wa cja Lit wa Sz wa jc N aria or we g Isl ia an di a

0

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

19

R a p o rt

też zła wiadomość – najmniejsza liczba lekarzy w Europie występuje w Polsce – zaledwie 2,2 lekarza na 1000 mieszkańców. Gorsze wskaźniki na kontynencie posiadają jedynie Turcja (1,7) i Montenegro (2,0), nie będące jednak członkami UE. O przeroście zatrudnienia można mówić w przypadku Grecji (6,2 lekarzy na 1000 mieszkańców). Paradoksalnie w tym kraju występuje najmniejsza w UE liczba pielęgniarek. Najwięcej konsultacji lekarskich na mieszkańca notuje się na Węgrzech, Słowacji i Węgrzech (ok. 11 wizyt w roku). Najrzadziej u lekarza pojawiają się z kolei obywatele Cypru, Finlandii i Szwecji (ok. 3 wizyty/rok). Najwięcej pielęgniarek na 1000 mieszkańców wyróżnia Danię (15,4), Finlandię (14,1), Irlandię (12,6). Jeżeli uwzględnić kraje nie będące członkami UE, to Szwajcania wy-

sunie się na prowadzenie (16,6). Polska znajduje się poniżej średniej europejskiej (5,5). To trzykrotnie mniejsza liczba w porównaniu z liderem zestawienia.

Analizując przypadek naszego kraju, również dynamika zmian zatrudnienia w pielęgniarstwie nie wygląda dobrze – w okresie lat 2000–2012 przybyło zaledwie 0,8 pielęgniarki na 1000 mieszkańców. To jeden z najniższych przyrostów w całej Unii Europejskiej.

W większości państw Europy zmniejszyła się liczba łóżek szpitalnych na 1000 mieszkańców, dokładnie o 2% w przedziale lat 2000–2012. To pozytywny sygnał: lepsze technologie leczenia nie wymagają długich hospitalizacji.

Jednak w niektórych przypadkach redukcje są wynikiem oszczędności w budżetach ochrony zdrowia. Najwięcej miejsc

w szpitalach posiadają Niemcy, Austria oraz Litwa (ok. 8 łóżek na 1000 mieszkańców). Najmniej – Szwecja, Wielka Brytania i Irlandia (niecałe 3 łóżka na 1000 mieszkańców). Polska, z wynikiem ponad 6 łóżek, znajduje się powyżej średniej europejskiej. Wyników nie można jednak interpretować w kategoriach jakości ochrony zdrowia, ale raczej organizacji systemów. Tak samo w przypadku długości pobytu, który może dużo mówić o systemie refundacji albo adaptacji nowoczesnych technologii. Najdłuższe pobyty szpitalne wyróżniają mieszkańców Finlandii (średnia – 12,6 dnia), Czech (11,2) i Węgier (9,5); najkrótsze – Danii (4,4), Szwecji i Bułgarii (5,8). Statystyczna osoba hospitalizowana w Polsce przebywa w szpitalu 7,1 dnia.

Rośnie jakość opieki zdrowotnej w większości państw, ale nierówno-

KONSUMPCJA ALKOHOLU (osoby powyżej 15 roku życia, w litrach na osobę) litry czystego alkoholu na osobę 14

9.7 6.6

4.0

6.3

6.2

6.1

6

9.9

12.7

12.3

12.2

11.8

11.6

11.6

11.4

11.4

11.0

11.0

10.8

10.7

10.2

10.2

10.2

10.1

10.1

9.8

9.8

9.3

9.3

9.3

7.9

7.3

8

7.6

8.7

10

9.1

12

10.6

kraje nienależące do UE

1.6

4 2

M Tur ac cja ed N oni or a we Isl gia Cz an ar dia no gó r S a Sz erb wa ia jca ria

W ło c Sz hy we cja M al t Gr a ec ja C Ru ypr m Fin unia la nd i Da a Ho nia la nd i B a Hi elgi sz a pa Sł nia ow ac ja EU Bu 28 łg ar Po ia lsk W a ie lka Łot Br wa Ch ytan or ia w Po ac rtu ja ga N lia ie Sł mcy Lu owe ks ni em a bu r W g ęg Cz ry ec Irl hy an d Fr ia an c Au ja st r Es ia to ni a Lit wa

0

DEKLAROWANE CODZIENNE SPOŻYCIE WARZYW (osoby powyżej 15 roku życia) Kobiety

Mężczyźni

Ogółem

% populacji w wieku 15 lat i powyżej 100

kraje nienależące do UE

80

60

40

20

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

a di

Isl

an

cja Tu r

ia we g

ria

N

or

jca wa Sz

iel Belg ka ia Br yt an ia Cy pr Gr ec ja Ło tw a Po lsk a W ło ch y Cz ec h Bu y łg ar ia EU 21 Fr an cj Ru a m un ia Es to ni Sło a wa cja M al ta W ęg ry Da ni a Hi sz pa n Fin ia la nd i Sło a we ni a N iem cy

W

Irl

an

di a

0

R a p o rt

nów. W przypadku mężczyzn najbardziej śmiertelny jest rak płuc (26% zgonów z powodu raka), rak jelita (11,5%), prostaty (10,2%). W przypadku kobiet – rak piersi (16,3%), rak płuc (14,2%), jelita (12,3%).

miernie. Postęp w leczeniu schorzeń zagrażających życiu – ataków serca, udarów mózgu i nowotworów, doprowadził do zwiększenia wskaźników przeżywalności w większości krajów UE. Jak już wspomniano, znaczne postępy obserwuje się w przypadku przeżywalności pacjentów po zawale i udarze mózgu (pomiędzy rokiem 2000 a 2011 spadek śmiertelności analogicznie o 40% i 20%). Również w przypadku nowotworów można zauważyć postępy leczenia. Nie wszędzie: w Polsce przeżywalność pacjentów z rakiem szyjki macicy jest mniejsza o 20% w stosunku do Austrii lub Szwecji. Podobnie w przypadku raka piersi. Warto przypomnieć, że nowotwór jest drugim w rankingu zabójcą, odpowiadając za 24% wszystkich zgo-

odnotowano na Łotwie, w Belgii, Luksemburgu i Wielkiej Brytanii. Łącznie na 100 000 mieszkańców daje to wskaźnik 6,3 nowych przypadków zarażenia.

W Polsce było to 2,8 przypadków infekcji na 100 000 mieszkańców, ale od dawna mówi się o niedoszacowaniu krajowych statystyk.

Choroby zakaźne, trendy społeczne, nowe epidemie Swoje żniwo zbierają nieustannie choroby zakaźne. W 2011 roku odnotowano 13 797 przypadków odry, 12 529 chorych na krztuśca, 16 488 przypadki zarażeń żółtaczką typu B. Choć znacząco zmniejszyła się liczba nowych zarażeń, nadal 800 000 osób w Unii Europejskiej jest nosicielami wirusa HIV. W roku 2012 zdiagnozowano 29 000 nowych przypadków. Najwięcej infekcji

Europejczycy oceniają stan swojego zdrowia pozytywnie. Tylko 11% ankietowanych osób określiło go jako „zły” albo „bardzo zły”. Do największych optymistów zdrowotnych zaliczają się mieszkańcy Irlandii, Szwecji i Szwajcarii (ponad 80% wskazań „dobry” i „bardzo dobry” stan zdrowia). Najbardziej niezadowoleni są z kolei obywatele Litwy, Chorwacji, Łotwy i Portugalii. Od lat do

PRAKTYKUJĄCY LEKARZE (na 1000 osób, rok 2000 i 2012) 2000

2012

kraje nienależące do UE

6.2

Na 1000 osób 7

3.6

1.7

2.0

2.7

3.1

3.9

4.2 2.2

2.5

2.5

2.8

2

2.7

2.9

2.8

3.0

2.9

3.1

3.1

3.1

3.3

4.4

3

3.3

3.4

3.3

3.5

3.4

3.7

3.5

3.8

3.7

3.9

4.0

3.9

4

4.1

5

4.9

6

1

Gr ec Au ja 1 st ria Po Litw rtu a ga N lia 2 iem Sz cy we c W ja Hi łoch sz y pa Bu nia łg ar Cz ia ec h Da M y ni al a t (2 a 00 9 EU ) Sło 28 wa c Fr ja 1 a Fin ncja 1 la nd Es ia 1 to ni Ło a Ho twa la nd i W a1 ęg ry Cy p B r Ch elg or ia w L W ukse acja iel m ka bu Br rg yt an Irl ia an Sło dia we Ru nia m un Po ia lsk a N or Sz weg wa ia jca Isl ria an di a M Serb ac ia e Cz do ar nia no gó r Tu a rc ja 1

0

LICZBA ŁÓŻEK SZPITALNYCH (na 1000 osób, rok 2000 i 2012) 2000 Na 1000 osób 10

2012 kraje nienależące do UE

8

6

4

2

N

iem Au cy st ria Lit wa W ęg Cz ry ec h Po y Ru lska m u Bu nia łg a Fr ria an c B ja Ch elg or ia wa c Ło ja Sło twa wa Es cja Fin toni la a nd ia Lu EU ks 28 em bu Ho la G rg nd re ia cja (2 0 Sło 09) we n M ia al ta Cy W pr Po łoc rtu hy ga lia Da Hi n sz ia pa W iel Irl nia ka an Br dia yt a Sz nia we cja Se rb ia ( Sz 200 wa 9 ) M jca ac ria e Cz do ar ni no a N gór or a we g Isl ia an di a Tu rc ja

0

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

21

R a p o rt

grona narzekających na zdrowie krajów należy Polska. 58% mieszkańców ocenia swoją kondycję jako „bardzo dobrą” lub „dobrą”. Wraz ze starzejącym się społeczeństwem narasta problem chorób przewlekłych. Aż 61% osób w wieku powyżej 65% cierpi z powodu jednej lub więcej dolegliwości chronicznych.

w chwili obecnej palacze stanowią 23,8% osób dorosłych. Nowa dyrektywa antynikotynowa i prowadzone kampanie społeczne powinny poprawić wyniki w kolejnych latach. Alkohol pozostaje trzecim czynnikiem ryzyka zachorowania i zgonów po paleniu papierosów i wysokim ciśnieniu, odpowiedzialnym za łącznie 7,6% zgonów mężczyzn i 4,0% zgonów kobiet. W 2012 roku średnia konsumpcja w UE zamknęła się w liczbie 10 litrów czystego alkoholu na mieszkańca.

Najmniej trunków wysokoprocentowych wypijają Włosi (6,1 litra) i Szwedzi (7,3).

Na drugim biegunie zestawienia znalazła się Litwa (12,7), Estonia (12,3), Austria (12,2) oraz Francja (11,8). W ostatnich latach znacznie poprawiły się wyniki Polski – statystyczny mieszkaniec wypija 10,2 litra czystego alkoholu, to

Dym papierosowy zabija rocznie 6 milionów osób na świecie (5 milionów palaczy, 600 000 osób w wyniku wtórnego palenia). Najwięcej papierosów na osobę wypalają mieszkańcy Grecji (palacze to 38,9% populacji w wieku powyżej 15 lat), Chorwacji (35%), Bułgarii (29,2%), Litwy (27,9%). Najmniej – Szwecji (13,1%), Danii (17%), Finlandii (17%), Luksemburga (17%). Polska powoli zbliża się do średniej europejskiej –

jest o 0,1 litra mniej od średniej dla całej Unii Europejskiej.

Zdrowie zależy od sposobu odżywiania się i stylu życia. Liczba osób deklarujących dzienne spożycie przynajmniej jednego owocu waha się od 30–50% w Finlandii, Rumunii i Bułgarii do 70% we Włoszech, Irlandii, Wielkiej Brytanii i na Malcie. Średnia dla tego wskaźnika w UE wynosi 61%. Mieszkańcy Włoch i Malty spożywają najwięcej owoców, z kolei miłośnikami warzyw są Irlandczycy i Belgowie. W obydwu zestawieniach Polska plasuje się lekko powyżej średniej europejskiej.

Polacy nie należą do narodów szczególnie doceniających zalety szczepienia przeciwko grypie. W grupie osób

SZCZEPIENIA PRZECIWKO GRYPIE (osoby powyżej 65 roku życia, %) kraje nienależące do UE

% 100 90 80

76

74

70

65

64

63

60

57

57

56

53

50

45

43

43

43

46

41

40

36

35 29

30

22

20

17

15

13

12

10

11

gi

a

ja rc

we or

N

Tu

Sz

wa

jca

a

a

ni to

lsk

Es

Po

a

cja

ni

Sło

wa

hy

we

Sło

Cz

ec

ęg

ry

ia W

ria

nd

Fin

la

ja

st

ec Gr

Au

21

a

lia

ni

EU

Da

rg Po

rtu

ga

bu

cja

em

Lu

ks

Fr

an

cy

a

iem

N

a

di

Irl

an

ni pa

sz Hi

W

ło

ch

y

cja

ia

ia

lg

we Sz

Be

nd la

Br ka W

iel

Ho

yt

an

ia

0

ria

1

OTYŁOŚĆ W SPOŁECZEŃSTWIE (% osób dorosłych) 2012

2002

% populacji w wieku 15 lat i powyżej 30

kraje nienależące do UE

25 20 15 10

21.0

17.2

10.3

10.0

28.5

24.7

23.0

23.0

22.9

21.0

19.6

19.0

18.3

16.9

16.9

16.7

16.6

15.8

15.8

15.6

15.4

14.7

14.5

13.8

13.4

12.4

12.0

11.8

11.5

10.4

7.9

5

22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

N or w Sz egi wa a jca ria Tu rc Isl ja an di a

Ru m

un i W a ło ch Bu y łg ar Sz ia we Ho cja la nd i Au a st ria Da ni a Be lg ia Fr an cj N a iem Po c rtu y ga lia C Fin ypr la nd ia Po Hi lska sz pa ni a EU 2 Sło 6 wa cja Ło t Sło wa we ni Es a to ni a Gr ec ja Cz ec hy Lu Ma ks lta em bu rg W iel Irla ka nd Br ia yt an ia W ęg ry

0

RapoRT

65+ szczepi się tylko 12% społeczeństwa, co jest jednym z najgorszych wyników w Europie. Dla porównania – ok.

75% seniorów w Wielkiej Brytanii i Holandii co roku korzysta z tej formy profilaktyki.

Starzenie się społeczeństwa postępuje dalej, pociągając za sobą zwiększone zapotrzebowanie na opiekę długoterminową i senioralną. W perspektywie kolejnych lat spowoduje to konieczność systematycznego zwiększania wydatków na ochronę zdrowia, zwłaszcza w obszarach związanych z problemami zdrowotnymi wieku starczego. Wyzwaniem będzie zbilansowanie wydatków w taki

sposób, aby zabezpieczyć inwestycje w podstawową ochronę zdrowia. Więcej starszych osób oznacza większe wskaźniki dla wybranych schorzeń. Demencja była w 2012 roku dolegliwością 8,4 miliona Europejczyków w wieku powyżej 60 lat (7% populacji w tej grupie wiekowej).

Statystyki mówią dużo o różnicach w zdrowiu poszczególnych państw, wynikających z sytuacji ekonomicznej, nawyków i tradycji, polityki zdrowotnej, skuteczności programów profilaktyki, nakładów na innowacje medyczne. Interpretując dane należy wziąć pod uwagę ewentualne błędy wynikające z przy-

jętych metod monitoringu wskaźników w poszczególnych krajach. Europejczycy cieszą się coraz lepszym zdrowiem i dłuższym życiem, a nasz kraj powoli dogania średnie wartości wskaźników zdrowotnych na kontynencie. I choć pozostało jeszcze bardzo dużo do zrobienia, a niektóre wyniki napawają obawami – z punktu widzenia ostatnich 10 lat wykonaliśmy ogromny krok do przodu.  Materiał przygotowano na podstawie raportu „Health at a Glance: Europe 2014” (OECD).

PODSUMOWANIE STATYSTYK DLA UE choroby serca i układu krążenia odpowiadają ogółem za % zgonów

średnia długość życia w Unii Europejskiej (w latach)

kobiety żyją dłużej od mężczyzn o lat

liczba lekarzy na 1000 mieszkańców

odsetek osób otyłych

liczba zgonów w wyniku wypadków drogowych (rok 2011)

liczba samobójstw (2011 rok)

liczba osób chorych na cukrzycę (w wieku 20–79 lat)

liczba zgonów w wyniku palenia papierosów na świecie

40%

3,4

60 000

79,2

17%

32 mln

6

35 000

6 mln

Dane ogółem dla unii europejskiej, rok 2012 (o ile nie podano inaczej)

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

23

Foto: www.freeimages.com

R a p o rt

Obraz sektora To, jak często korzystamy z usług lekarzy, zależy od stanu zdrowia oraz obiektywnej jego oceny. Na początek dobre wiadomości – 67% badanych ocenia swoje zdrowie pozytywnie, tylko 8,6% negatywnie lub bardzo negatywnie. W stosunku do roku 2010 więcej osób zdaje sobie sprawę z tego, że zdrowie determinowane jest przede wszystkim własnym zachowaniem (ponad 40% odpowiedzi).

Wzrósł jednocześnie odsetek osób uważających, że stan zdrowia zależy od czynników, na które nie mamy wpływu.

Z porad lekarza POZ skorzystało w ostatnim kwartale 2013 roku niemal 36,6% respondentów. W 97% były to wizyty refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Z usług AOS (Ambulatoryjna Opieka Zdrowotna) skorzystało 20,2% osób. Uwagę zwraca wysoki

24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

GUS opublikował wyniki cyklicznego badania „Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych”. Podstawowe wnioski: czujemy się zdrowo, rezygnujemy z wizyt ze względu na długi czas oczekiwania do specjalistów, nie ufamy medycynie niekonwencjonalnej, najwięcej z własnej kieszeni wydajemy na usługi stomatologiczne i nadal negatywnie oceniamy jakość opieki zdrowotnej. udział wydatków prywatnych na leczenie u specjalisty: 63,2% usług refundowanych było przez NFZ, w 40,2% pacjenci sfinansowali je ze środków gospodarstwa domowego. Udział wydatków prywatnych jest jeszcze większy w przypadku stomatologii (70,9%). Niepokojąco przedstawia się odsetek osób, które w omawianym okresie odwiedziły lekarza dentystę. To tylko 11,5% respondentów. W porównaniu z badaniami z 2003,

2006 i 2010 roku, zmalała liczba osób odwiedzających stomatologa oraz lekarza POZ. Niestety, wiele osób rezygnuje z wizyt u lekarza, nawet jeżeli zachodzi taka potrzeba (4,9% w przypadku wizyt u lekarzy specjalistów i 4,4% w stosunku do wizyt stomatologicznych). Sytuacja na rynku znajduje potwierdzenie w wynikach ankiety – główną przyczyną zaniechania wizyty u specjalisty był długi czas

RapoRT

JAKI % PACJENTÓW PŁACI U LEKARZA Z WŁASNEJ KIESZENI?

0%

wizyta u lekarza POZ

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

3%

wizyta u specjalisty

40,2%

wizyta u stomatologa

70,9%

DLACZEGO REZYGNUJEMY Z WIZYTY U LEKARZA?

lekarz dentysta

lekarz specjalista

długi czas oczekiwania na termin wizyty brak pieniędzy

10,6%

49,8%

5,7%

długi czas oczekiwania na termin wizyty

5,2%

brak czasu brak skierowania

strach

5,8%

brak czasu

oczekiwanie na ustąpienie objawów inne

oczekiwanie na ustąpienie objawów

22,9%

usługi medyczne 0%

10%

20%

inne przyczyny

30%

26,5%

lepsi specjaliści (lekarze)

lepsze wyposażenie w sprzęt i materiały medyczne

6,1% 8,5% 12,5% 16,1%

usługi stomatologiczne

zbyt odległe terminy w podmiotach mających kontrakty z NFZ

niefinansowanie usług przez NFZ

48,4%

inne

DLACZEGO PŁACIMY ZA USŁUGI MEDYCZNE?

brak lekarza odpowiedniej specjalności w podmiotach mających kontrakty z NFZ

8,4%

brak pieniędzy

13,7% 3,1%

40%

50%

60%

55,7%

18,6%

6,1%

4,3%

22,9%

3,6% 5,5%

28,3% 10,3%

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

2

RapoRT

STRUKTURA WYDATKÓW NA OCHRONĘ ZDROWIA

2,3% leki i artykuły medyczne, medyczne dobra trwałego użytku

29% ambulatoryjna opieka zdrowotna

68,7% szpitale i inne zakłady

OCENA KONTAKTU Z LEKARZEM

zawsze 0%

10%

często 20%

czasami 30%

40%

rzadko albo nigdy 50%

60%

70%

80%

90%

lekarz zna historię leczenia

lekarz udziela informacji i wyjaśnień w sposób zrozumiały lekarz informuje o możliwościach leczenia i angażuje pacjenta w podejmowanie decyzji o najlepszym leczeniu lekarz zachęca do zadawania pytań

ROZEZNANIE LEKARZA W POTRZEBACH ZDROWOTNYCH

60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

2

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

lekarz zalecał zdrowy tryb życia

lekarz pytał o emocjonalne problemy

czas wizyty był wystarczający

100%

R a p o rt

» Tylko 30% pacjentów spotkało się z pytaniem lekarza o emocjonalne problemy.« oczekiwania na termin (49,8%). Z kolei powodem rezygnacji z wizyt stomatologicznych był najczęściej brak pieniędzy (48,4%).

Zgodnie z prognozami rynkowymi, rośnie udział usług realizowanych poza kontraktem z Narodowym Funduszem Zdrowia. 35% respondentów przynajmniej raz skorzystała z usług medycznych niefinansowanych przez NFZ, w przypadku stomatologii wskaźnik jest o wiele większy (40%). Za usługi specjalistyczne płacimy z własnej kieszeni, aby otrzymać poradę szybciej (odpowiedź „zbyt odległe terminy” wskazało 49,8% respondentów). W przypadku stomatologii przyczyna jest już inna – lepsze wyposażenie w sprzęt i materiały medyczne (28,3%).

Polacy nie ufają medycynie niekonwencjonalnej (lub nie przyznają się, że do niej sięgają). Korzysta z niej zaledwie 3% gospodarstw domowych. Bardzo niski udział w świadczeniach medycznych mają usługi realizowane za granicą (0,7%). Warto zwrócić uwagę, że badanie realizowane było z końcem 2013 roku, z kolei dyrektywa transgraniczna weszła w życie dopiero w II połowie 2014 roku. Mając na uwagę jej restrykcyjne zapisy, nie należy spodziewać się wielkich zmian.

Zaskakiwać może inne zestawienie: choć tylko jedna trzecia społeczeństwa skorzystała z usług lekarza POZ, to niemal każda osoba dokonała zakupu leków. Członkowie 98,5% gospodarstw domowych kupili w badanym okresie przynajmniej raz leki lub suplemen-

ty diety. 92,3% osób w tej grupie nabyło leki na receptę, 48,1% – leki zalecane przez lekarza, ale bez recepty, i aż 90,4% kupowało leki z własnej inicjatywy. To potwierdza dużą skalę konsumpcji środków farmaceutycznych (według statystyk Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia, w 2013 roku Polacy zakupili w aptekach leki o łącznej wartości 27,7 mld zł tj. o 1,2 mld więcej niż rok wcześniej).

W ogólnej populacji gospodarstw domowych (włącznie z tymi, które nie ponosiły żadnych wydatków bezpośrednich), średnie miesięczne wydatki na ochronę zdrowia wyniosły 58,21 zł. Wiele osób nie stać często na leczenie: dla 55,1% gospodarstw zakup leków – na receptę lub zaleconych przez lekarza – był sporym obciążeniem finansowym. Średnie miesięczne wydatki gospodarstw domowych na ambulatoryjną opiekę zdrowotną, przypadające na osobę, wyniosły 16,65 zł. Biorąc pod uwagę tylko te gospodarstwa, które korzystały z usług ambulatoryjnych, wydatki kształtowały się następująco: POZ – 27,54 zł, usług specjalistyczne – 34,22 zł, leczenie stomatologiczne zachowawcze – 53,46 zł, rehabilitacja ambulatoryjna – 47,83 zł. 79% osób nie ponosiło żadnych kosztów pobytu w szpitalu stąd średnie wydatki na ten cel wyniosły zaledwie 1,30 zł/osobę.

63,6% osób twierdzi, że jakość opieki zdrowotnej w ramach NFZ nie uległa w 2013 roku zmianie w stosunku do roku poprzedniego. 19,2% zauważyło pogorszenie, 3,4% dostrzegła zmiany na lepsze. Większość z nas jest zadowolona z wyboru lekarza pierwszego kontaktu/pediatry (28,2% zdecydowanie zadowolonych i 62,8 raczej zadowolonych).

Tylko 1,9% wyraziło swoje zdecydowane niezadowolenie. Doceniamy to, że lekarz zna zawsze lub często historię leczenia (prawie 70% wskazań). Tak samo pozytywnie oceniamy, że lekarz udziela informacji i wyjaśnień w sposób zrozumiały (blisko 70% odpowiedzi, przy niecałych 10% osób niezadowolonych).

Niepokojący jest fakt, że według 40% respondentów, lekarz nie zachęca do zadawania pytań. Generalnie dobrze oceniamy wizytę u lekarza POZ: prawie 50% osób stwierdziło, że lekarz zalecał zdrowy tryb życia, a czas wizyty był wystarczający (65% odpowiedzi). Lekarze jednak zbyt rzadko pytają o stan emo-

cjonalny – tak twierdzi prawie 70% respondentów.

Wydaje się, że problem dyskryminacji w polskiej ochronie zdrowia nie występuje na dużą skalę. Najczęściej zauważamy nierówne traktowanie wynikające z wieku i statusu ekonomicznego.

Przypadki dyskryminacji obserwujemy częściej u innych niż u samych siebie.

Od dłuższego czasu spada liczba dawców narządów i z tego punktu widzenia ciekawe okazują się odpowiedzi na pytania dotyczące transplantacji.

Większość pytanych (68,5%) wyraziłaby zgodę na przeszczepienie własnych narządów osobom bliskim oczekującym na przeszczep. 70,3% zadeklarowało gotowość do oddania szpiku kostnego.

Zgodę na oddanie po śmierci własnych tkanek i narządów do przeszczepienia wyraziło 2/3 respondentów. O oświadczeniu woli słyszało 82% osób, odsetek osób gotowych do jego podpisania to jednak zaledwie 42%. Z kolei 39% nie wiedziałoby, jak postąpić. Jedynie 2,8% przyznało, że złożyło takie oświadczenie w przeszłości. Jeżeli członek rodziny deklarowałby chęć oddania narządów i tkanek, wówczas prawie 65% respondentów wyraziłaby zgodę na ich pobranie po jego śmierci.  Na podstawie wyników 7 cyklicznego badania ankietowego „Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych”, przeprowadzonego w I kwartale 2014 roku na reprezentatywnej próbie ok. 4,6 tys. gospodarstw domowych liczących 12,5 tys. osób (metoda wywiadu bezpośredniego). Główny Urząd Statystyczny.

» Najczęstszym powodem rezygnacji z wizyty u specjalisty jest długi czas oczekiwania na wolny termin.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

27

rozmow y

Foto: Mathias Bonk

Koncepcje reform globalnych

Systemy ochrony zdrowia na całym świecie stoją przed trudnym sprawdzianem. Dziś walka o zdrowie nie bazuje już tylko na innowacjach przemysłu farmaceutycznego. Nowe zagrożenia wymagają nowych strategii: skutecznej profilaktyki, skoordynowanej edukacji, przemyślanej polityki. Naszym rozmówcą jest ekspert zdrowia publicznego, dr Mathias Bonk.

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

rozmow y

Ochrona zdrowia pochłania coraz większą część narodowych budżetów, co może prowadzić w dłuższej perspektywie do kryzysów finansowych.

Czy jest sposób na powstrzymanie tego negatywnego trendu?

Od dłuższego czasu koszty ochrony zdrowia rosną w całej Europie. Zagwarantowanie wysokiej jakości usług, w tym rozwój i wprowadzanie na rynek nowych metod leczenia i leków, zawsze kosztowało dużo. Rządy poszczególnych krajów oraz społeczeństwa muszą jednak zmienić swoje dotychczasowe podejście. Inwestycje w ochronę zdrowia nie powinny być postrzegane jako koszt, ale raczej jako perspektywiczny czynnik rozwoju społecznego i ekonomicznego. Mam na myśli takie aspekty jak zdrowsze zasoby siły roboczej, potencjał zatrudnienia, wyższą jakość życia.

W chwili obecnej nasze systemy ochrony zdrowia są raczej systemami leczenia chorób. Aby powstrzymać rosnące dynamicznie koszty i zarazem budować prężne rozwiązania, potrzebujemy spójnej i całościowej koncepcji społeczno-organizacyjnej.

Dla przykładu, w Niemczech cały system ochrony zdrowia oraz innowacje zdrowotne skupione są na chorobach, z zaniedbaniem elementu profilaktyki.

Klinika Uniwersytecka Charitè w Berlinie jest największą szkołą medyczną w Europie, zatrudniającą prawie 300 profesorów z różnych dziedzin medycyny. Tylko dwóch z nich jest profesorami zdrowia publicznego. Społeczeństwo ma tendencję do nadmiernego wykorzystywania systemu ochrony zdrowia. Kontynuując przykład Niemiec – statystyczny pacjent odwiedza tutaj lekarza 17 razy w roku, co jest prawdopodobnie światowym rekordem. Nawet przy wysokim zatrudnieniu w ochronie zdrowia (1 lekarz na 300 mieszkańców), prowadzi to do wielu problemów: lekarze mają mniej czasu dla pacjentów faktycznie potrzebujących pomocy, niektóre z interwencji lekarskich są zbędne i kosztowe, co prowadzi do strat w zasobach czasowych.

Nietrudno się domyślić, że efektem jest wzrost kosztów i pośrednie straty ekonomiczne.

Za rosnącą konsumpcję środków przeznaczanych na ochronę zdrowia odpowiedzialne są w dużym stopniu choroby niezakaźne, związane ze stylem życia – schorzenia serca, cukrzyca,

otyłość. Jednak średnie krajowe wydatki na profilaktykę to zaledwie 3% budżetów ochrony zdrowia. Czy polityka zdrowotna nie utknęła w ślepym zaułku?

Jak wspomniałem wcześniej, polityki zdrowotne w dalszym ciągu za bardzo skupiają się na leczeniu zamiast na prewencji chorób. Niektórzy świadczeniodawcy i ubezpieczyciele realizują wprawdzie programy prewencyjne na szeroką skalę, ale te rzadko trafiają do właściwych osób. Programy promocji zdrowia czy profilaktyki przyciągają uwagę tych, którzy tak de facto przejawiają już troskę o własne zdrowie. Teraz musimy dotrzeć z informacją do ludzi, którzy nie biorą dostatecznej odpowiedzialności za własne zdrowie i nie wiedzą, jak to zrobić.

W większości krajów organy rządowe przekazują Ministerstwu Zdrowia dominującą część obowiązków związanych z zagadnieniami zdrowia. To błędne podejście. Kwestie zdrowia powinny być rozpatrywane na wielosektorowym szczeblu podejmowania decyzji i tworzenia prawa, w sposób interdyscyplinarny.

Dla przykładu: aby zapobiegać chorobom niezakaźnym jak otyłość, nadciśnienie czy cukrzyca, niezbędne są rozwiązania legislacyjne motywujące do zdrowego stylu życia, uwzględniające lepsze zaopatrzenie w zdrową żywność, tworzenie zdrowego środowiska życia przez budowę ścieżek rowerowych, parków i innych elementów infrastruktury sprzyjających wysiłkowi fizycznemu. Przede wszystkim musimy rozwinąć zdrowotne programy edukacyjne, kierowane zarówno do dzieci jak i osób dorosłych.

Większość dotychczasowych programów zachęcających do większej odpowiedzialności za zdrowie kończyło się mało wymiernymi efektami. Obrazuje to doskonale dynamiczny wzrost odsetka osób otyłych i z nadwagą.

Gdzie leży problem?

Globalna epidemia otyłości ma wiele przyczyn i przez ostatnie dekady powoli nabierała na sile. Trudno obwiniać tak po prostu tylko i wyłącznie zachodni styl życia oraz dietę. Niezdrowe nawyki żywienia, brak ćwiczeń, stres można zidentyfikować nie tylko w zachodniej kulturze życia, ale na całym świecie.

W niektórych krajach istnieje bezpośredni związek pomiędzy wysokością przy-

chodu a liczbą otyłych ludzi, w innych – jak przykładowo w Indiach albo krajach arabskich – otyłość jest pozytywnym symbolem zamożności.

Zgadzam się z Panem, że ludzie muszą zdać sobie sprawę z konsekwencji własnych decyzji. Zdrowie jest podstawowym prawem każdego człowieka, ale z drugiej strony – każdy z nas ponosi odpowiedzialność za ochronę zdrowia. To nie oznacza bycia odpowiedzialnym tylko za samego siebie, ale także za zdrowie innych, w skali lokalnej, regionalnej i globalnej. Musimy zdawać sobie sprawę, że nasze codzienne zachowanie może wpływać na inne osoby, członków rodziny i sąsiadów, społeczności zamieszkujące inne kraje. To system naczyń połączonych.

Zdrowie zostało upolitycznione: eksperci znają rozwiązania, ale politycy obawiają się odważnych decyzji. Jak poradzić sobie z tą patową sytuacją?

Pozycja ministrów zdrowia oraz innych osób odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji w kwestiach związanych ze zdrowiem jest często trudna.

Z kilku powodów. Po pierwsze, sektor ochrony zdrowia w dalszym ciągu postrzegamy jako źródło kosztów. Pozytywny efekt inwestycji w sektorze – dla społeczeństwa, rodzin, pracowników ochrony zdrowia, ekonomii – jest bardzo rzadko zauważany, trudny do zmierzenia.

Mało tego – na bezpośrednie efekty programów i inwestycji zdrowotnych trzeba zazwyczaj czekać bardzo długo. Kreatorzy polityki mogą już wówczas nie piastować danego urzędu, a to oznacza, że nie przypadnie im w udziale odsunięty w czasie pozytywny efekt i sukces. Niemiecki rząd wydaje się nieprzerwanie przeprowadzać reformy ochrony zdrowia. O wiele lepszym pomysłem byłoby zbudowanie innowacyjnego i prężnego systemu, adaptującego się do zmiennych warunków otoczenia.

W końcu komunikacja pomiędzy kreatorami polityki a ekspertami i sferą publiczną musi ulec poprawie. Trzeba rozwinąć nowe platformy dialogu w ramach wszystkich sektorów zaangażowanych w sprawy ochrony zdrowia, będące miejscem budowania porozumienia i wymiany aktualnej wiedzy. Jestem zdania, że naukowcy i eksperci zdrowia muszą być bardziej wyczuleni i odpowiedzialni, aby dostarczać politykom wysokiej wartości

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

29

rozmow y

wiedzy i wskazówek. Potrzebujemy też większego zaufania i transferu informacji, szczególnie pomiędzy przedstawicielami ośrodków akademickich i tymi, którzy podejmują decyzje w sektorze ochrony zdrowia.

Niektórzy sugerują bardziej radykalne kroki. Przykładem jest przemysł spożywczy. Czy nie powinniśmy redukować produkcji niezdrowej żywności poprzez system obciążeń podatkowych?

Mam Pan rację. Niektóre z rozwiązań wydają się stosunkowo proste. Przykładem jest polityka podatkowa w zakresie produktów zawierających duże ilości tłuszczów, co świetnie realizują Duńczycy. W Meksyku i niektórych stanach USA opodatkowano napoje słodzone.

Niestety, stosowanie wspomnianych metod tylko przez pojedyncze kraje ogranicza drastycznie pozytywne efekty. Tak długo, jak nie będzie w tej kwestii globalnego konsensusu i standardów, nie ma szans na poprawę rezultatów. Inaczej jest w przypadku przemysłu tytoniowego, gdzie wypracowaliśmy międzynarodowe porozumienie.

Ponadnarodowa zgoda nie jest jednak łatwa. Rozwój omawianych polityk wymaga systematycznego podejścia na poziomie administracji rządowych i transsektorowego zaangażowania ministerstw zdrowia, finansów, handlu, gospodarki rolnej itd. Muszą one wspólnie opracować rozwiązanie najlepsze z punktu widzenia interesów kraju, międzynarodowych porozumień oraz umów (np. prawo Unii Europejskiej), uwzględniając globalne efekty. Po drugie, wiele z tych rozwiązań mogłoby niekorzystnie wpływać na inne sektory gospodarki i grupy (rolnictwo, restauratorzy, przemysł chemiczny). Ich przedstawiciele musieliby zmierzyć się ze stratami finansowymi i perspektywą upadku prowadzonego biznesu. Pracownicy i związki zawodowe obawialiby się natomiast utraty miejsc pracy. W efekcie, politycy mogliby stracić zdobytą popularność i zmarnować szanse na reelekcję.

Warto też wspomnieć, że ograniczenie się do opodatkowania niezdrowej żywności, to za mało. Podobnie jak w przypadku palenia papierosów, nie jest łatwo przekonać do zmiany zachowań i przyzwyczajeń. Ludzie są po prostu „uzależnieni” od dotychczasowej diety. Niektó-

30

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

re z tych „uzależnień” kreowane są przez przemysł spożywczy – poprzez dodatki do żywności albo niezgodną z rzeczywistością prezentację produktu i sugerowanie korzyści zdrowotnych, niemających nic wspólnego z faktami. W dyskusjach dotyczących konkretnych rozwiązań legislacyjnych związanych z opodatkowaniem żywności, politycy muszą wziąć pod uwagę ogół społeczeństwa. Z kolei eksperci powinni prezentować długookresowe korzyści tego typu polityk.

Do tego lobbing od lat hamuje odważne posunięcia w europejskiej polityce kontroli przemysłu tytoniowego...

Kontrola przemysłu tytoniowego stanowi dobry przykład na to, że łatwe do rozwiązania – przynajmniej na pierwszy rzut oka – problemy w ochronie zdrowia, wcale takie nie są. Implementacja konkretnych ograniczeń jest o wiele trudniejsza niż myślimy. Administracja rządowa, zainteresowana kształtowaniem polityki prozdrowotnej w długiej perspektywie, mogłaby zwiększyć opodatkowanie produktów tytoniowych, a uzyskane w ten sposób środki przeznaczyć w całości na programy zdrowotne, zwłaszcza kampanie profilaktyki. Jednak przemysł tytoniowy ma bardzo dobrze rozwinięty lobbing, z kolei palacze – uzależnieni od tytoniu – to także wyborcy. W przypadku regularnych palaczy, wzrost podatku nie jest skutecznym środkiem odstraszającym. Mogą oni znaleźć alternatywne, le-

galne lub nielegalne sposoby pozyskiwania produktów tytoniowych po korzystnej cenie.

W omawianej sprawie można też dostrzec pozytywny aspekt. Porozumienie WHO w zakresie kontroli przemysłu tytoniowego (red.: WHO Framework Convention on Tobacco Control – FCTC) jest przykładem ponadnarodowego konsensusu. Konwencja pomaga poszczególnym państwom w opracowywaniu własnych antytytoniowych programów. FCTC zostało zaaprobowane przez wszystkie 194 kraje członkowskie, czyniąc z niego unikalne prawo globalne, stanowiące mocną podporę dla narodowych administracji rządowych w walce z nałogiem. Świat potrzebuje więcej tego typu porozumień dla zdrowia.

Czy nie uważa Pan, że wprowadzanie ograniczeń – jak przykładowo dla palaczy – jest dowodem na nieskuteczność programów profilaktyki. Lepiej promować zdrowie czy zabraniać?

Nie powiedziałbym, że strategie profilaktyki nie sprawdziły się. Każda administracja rządowa ma określone obowiązki w zakresie ochrony zdrowia i musi je realizować, nawet jeśli restrykcyjne metody mające na celu ograniczenie konsumpcji alkoholu lub palenia tytoniu wydają się obłudne. Ale pamiętajmy też, że ostateczna decyzja nadal należy do nas samych. Posiadamy swobodę wolnego

» Zdrowie jest podstawowym prawem każdego człowieka, ale z drugiej strony – każdy z nas jest odpowiedzialny za ochronę zdrowia.«

rozmow y

wyboru. Rząd powinien jednak zachęcać do podejmowania zdrowszych wyborów i większej odpowiedzialności.

Edukacja zdrowotna odgrywa kluczową rolę – dzięki niej ludzie są w stanie podejmować świadome decyzje dotyczące własnego zdrowia. Dzieci nie powinny uczyć się tylko tradycyjnych przedmiotów – matematyki, geografii czy języka angielskiego, ale także zagadnień związanych ze zdrowiem, jak żywienie, aktywność fizyczna, korzystanie z mediów dla poszukiwania informacji zdrowotnych. Wyposażeni w taką wiedzę, będą świadomie kształtować własne zdrowie w miarę upływu lat, dodatkowo wpływając na wybory zdrowotne innych, choćby własnych rodziców.

Jakie zmiany zaproponowałby Pan Doktor – poza wspomnianymi – dla stworzenia bardziej efektywnych systemów ochrony zdrowia?

Kompleksowe podejście – administracyjne i społeczne – jest niezbędne do zbudowania mocnych systemów ochrony zdrowia. Rządy muszą zmieniać stopniowo dotychczasową politykę, konstruując rozwiązania wspierające zdrowie, a nie skupione na leczeniu chorób. Ludzie powinni z jednej strony egzekwować prawo do zdrowia, z drugiej – poczuwać się do odpowiedzialności za kondycję własną i innych. Nauczmy się korzystać z ochrony zdrowia w sposób solidarny. Wszystkie sektory gospodarki muszą być włączone do dyskusji nad nowymi ideami.

Jeśli się tak nie stanie, będziemy coraz więcej żądać od systemu, zamiast przejmować odpowiedzialność.

Jakie wyzwania czekają zdrowie publiczne w 2015 roku? Które z regulacji należy pilnie wprowadzić?

Niełatwo odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ występuje sporo różnic na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym ochrony zdrowia. Kraje rozwinięte powinny skupić się na kwestiach powiązanych ze zdrowiem: starzejących się społeczeństwach, zdrowiu imigrantów i uchodźców. Z kolei gospodarki wschodzące, jak Chiny, Indie czy Brazylia, czeka wyzwanie w postaci eksplozji chorób cywilizacyjnych – otyłości, nadciśnienia i cukrzycy.

Kraje rozwijające się stoją w obliczu rosnącej liczby przypadków chorób

zakaźnych: HIV/AIDS, malarii, gruźlicy, zapalenia płuc, biegunki krwotocznej czy chociażby epidemii jak Ebola.

Tutaj ważne jest zbudowanie mocnych systemów powszechnej opieki zdrowotnej, rozwiązań pokrywających potrzeby zdrowotne w sposób efektywny, wydajny, racjonalnie wykorzystując dostępne zasoby, zapewniając sprawiedliwy dostęp do pomocy, ale jednocześnie unikając obciążania społeczeństwa bezpośrednimi wydatkami na zdrowie. Dr Margaret Chan, Dyrektor Generalna WHO, opisała system powszechnej opieki zdrowotnej, jako „najmocniejszą koncepcję, którą zdrowie publiczne musi zaoferować”.

Realizacja postulatu w praktyce nie jest jednak łatwa, biorąc pod uwagę szereg przeszkód socjalnych, ekonomicznych, politycznych, epidemiologicznych i technicznych. Kraje członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych (UN) spotykają się obecnie, aby wspólnie zdefiniować nową strategię dla zrównoważonego rozwoju po roku 2015. Również koncepcja powszechnej opieki zdrowotnej będzie przedmiotem dyskusji.

Rok 2014 zapamiętamy jako rok epidemii Eboli w zachodniej Afryce. Czy wyciągnęliśmy z niej wnioski?

Pandemia Eboli pokazała w dramatyczny sposób, że dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej i dobrze skonstruowana polityka zdrowotna na szczeblu krajowym są niezbędne dla zagwarantowania bezpieczeństwa zdrowotnego w skali regionalnej i globalnej. Tak samo, jak dobrze funkcjonujący system ochrony zdrowia, fachowo przygotowana kadra medyczna i standardy współpracy.

Na poziomie globalnym trzeba ponownie podkreślić rolę Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jako organu dowodzącego i koordynującego działania na globalnej scenie ochrony zdrowia. Należy przedsięwziąć wszelkie środki, aby upewnić się, że mandat WHO do realizacji statutowych zadań jest wystarczająco silny. Kraje członkowskie muszą odpowiedzialnie wspierać inicjatywy globalne poprzez taki rozwój narodowych polityk, który będzie spójny z polityką na szczeblu WHO. Projekty, jak Inicjatywa Globalnego Bezpieczeństwa Zdrowotnego (red.: Global Health Security Initiative), którego liderem jest USA, albo Międzynarodowe Partnerstwo Zdrowotne (red.:

International Health Partnership) potwierdzają brak wsparcia i zaufania dla WHO. Z pewnością wpływa to na sposób, w jaki Światowa Organizacja Zdrowia jest w stanie reagować na światowe kryzysy, w tym sytuację w zachodniej Afryce.

Pandemia nauczyła nas patrzenia na zdrowie z globalnej perspektywy. Do tej pory zarejestrowano ponad 5000 zgonów w wyniku zarażenia wirusem Eboli, co jest tragedią samą w sobie. Jednak z drugiej strony musimy pamiętać, że około 21 000 dzieci poniżej 5 roku życia umiera codziennie z powodu biegunki krwotocznej, zapalenia płuc, malarii lub w efekcie niedożywienia. Co więcej, ponad 1000 kobiet umiera każdego dnia z powodu powikłań związanych z ciążą. Odpowiednio zbudowane systemy ochrony zdrowia powinny zapobiec większości wspomnianych zgonów. Środki masowego przekazu powinny zdać sobie sprawę z odpowiedzialności związanej z dostarczaniem społeczeństwu wysokiej jakości informacji, stroniąc od rozbudzania irytacji i braku zaufania. Ebola pokazała nam w okrutny sposób, że jako globalna społeczność możemy wygrać bitwę z wirusami i innymi zagrożenia zdrowotnymi tylko wówczas, gdy będziemy pracować razem i solidnie. Potrzebujemy silnej Światowej Organizacji Zdrowia dla koordynacji działań i wskazywania kierunków rozwoju, nie tylko w czasie kryzysów.  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

Dr Mathias Bonk – pediatra i magister w dziedzinie zdrowia międzynarodowego z ponad 15-letnim doświadczeniem w pracy w Niemczech, Indiach i Wielkiej Brytanii.

Dyrektor Programowy World Health Summit, prestiżowej konferencji zdrowia publicznego organizowanej przez Szpital Charité w Berlinie. Koordynował prace M8 Alliance of Academic Health Centers, Universities and National Academies. Wspólnie z czasopismem naukowym LANCET zainicjował i współorganizował program “Nowe głosy w zdrowiu globalnym”. Obecnie pracuje jako niezależny ekspert i konsultant Zdrowia Globalnego dla Światowej Organizacji Zdrowia oraz jako asystent badań naukowych w Graduate Institute of International and Development Studies (Genewa, Szwajcaria).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

31

Budzenie dobra

rozmow y

Osobę Ewy Błaszczyk nie trzeba specjalnie przedstawiać. Popularność zdobyła dzięki roli w serialu „Zmiennicy” Stanisława Barei. Współzałożycielka i prezes Fundacji „Akogo?”, której celem jest pomoc dzieciom w śpiączce. Z jej pomysłu powstała Klinika „Budzik”. Za działalność społeczną wyróżniona m.in. tytułem Lidera Ochrony Zdrowia. Z Ewą Błaszczyk rozmawiamy o pracy w Fundacji, aktorstwie i wyzwaniach codzienności.

32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

Foto: Olga Stachwiuk

rozmow y

Pani Ewo, co słychać w Klinice Budzik po głośnych perypetiach związanych z problemami finansowania?

Klinika „Budzik” była zagrożona finansowo na samym początku działalności.

Pierwsi pacjenci zostali przyjęci w lipcu 2013 r. Po kilku miesiącach okazało się, że świadczenia zostały za nisko wycenione. W wyniku negocjacji prowadzonych z Narodowym Funduszem Zdrowia, udało nam się to zmienić i obecny kontrakt dla kliniki jest wystarczający. Warto jednak wspomnieć, że od początku borykamy się z problemami związanymi z pozyskaniem odpowiedniej kadry do kliniki „Budzik”.

Przecierała Pani zupełnie nowe szlaki – Klinika była pierwszym tego typu miejsce w Polsce, wyznaczając wzorce procedur i postępowania terapeutycznego.

Wydaje nam się, że najtrudniejsze mamy już za sobą. Procedury zostały wypracowane, kontrakt z NFZ jest terminowo przedłużany. Zawsze jednak można coś ulepszyć.

Czy jest Pani spokojna o środki na 2015 rok?

Klinika ma podpisaną umowę do końca 2014 r. Jesteśmy w trakcie procedury podpisania kolejnego kontraktu z NFZ. Ideałem byłaby możliwość kontraktowania na 1,5 roku. To by nam dawało poczucie stabilności i możliwość rzetelnej pracy u podstaw.

Co zaliczyłaby Pani do największych osiągnięć Kliniki?

móc swojej córce oraz innym dzieciom w śpiączce. Mając świadomość, że jest mi trochę łatwiej z uwagi na uprawiany przeze mnie zawód, postanowiłam przekuć swoje cierpienie w działanie.

Co dokładnie oznacza nazwa „Akogo”?

Dokładnie: a kogo to obchodzi?

Zanim powstała nasza fundacja, zagadnienie „śpiączki” było marginalnym problemem. Dzieci, które trafiały po wypadkach na OIOM-y, a ich stan się nie poprawiał, po paru miesiącach kierowa-

ne były do hospicjów lub domu. W tych miejscach nie da się zapewnić odpowiedniej rehabilitacji. Szczególnie w przypadku młodych organizmów w okresie 1,5 roku od wypadku można osiągnąć dużą poprawę u pacjenta. I właśnie Klinika „Budzik” powstała z myślą o stworzeniu miejsca dla dzieci w śpiączce, które przy intensywnej rehabilitacji mają szansę się obudzić. „Akogo” to też słowo-pytanie, które zadawała moja córka Ola, kiedy była małą dziewczynką. Pogrążona w swoim świecie zabawek, kiedy dochodziły do niej głosy rozmawiających ze sobą do-

Miejsce cudów Klinika „Budzik” została uruchomiona w lipcu 2013 roku jako pierwszy w Polsce wzorcowy szpital dla dzieci po ciężkich urazach mózgu. Ośrodek działa przy warszawskim Centrum Zdrowia Dziecka.

Budowa Kliniki, której koszt wyniósł ponad 20 mln zł, została sfinansowana przez Fundację „Akogo?” dzięki ofiarności darczyńców indywidualnych, firm, fundacji oraz środków UE. Klinika posiada 15 łóżek oraz pełną infrastrukturą niezbędną do hospitalizacji i rehabilitacji neurologicznej dzieci po ciężkich urazach mózgu.

Pacjenci przyjmowani są do „Budzika” od lipca 2013 roku. Są to dzieci do 18 roku życia, po urazie, w konsekwencji którego doszło do ciężkiego niedotlenienia mózgu, z syndromem apalicznym (z wyłączeniem urazów okołoporodowych, chorób metabolicznych genetycznie uwarunkowanych). Przyjmowane są osoby przebywające w śpiączce nie dłużej niż 12 miesięcy od urazu lub 6 miesięcy, jeśli śpiączka wystąpiła z przyczyn nieurazowych. Leczenie w klinice może trwać łącznie do 12 miesięcy, z możliwością przedłużenia o kolejne 3 miesiące.

Leczenie jest bezpłatne dzięki finansowaniu ze środków NFZ. Również rodzice pacjentów przebywają w „Budziku” bezpłatnie z dzieckiem przez 24h na dobę i są włączani w proces rehabilitacji. 

Najważniejsze osiągnięcie „Budzika” to wybudzone dzieci. W ciągu niespełna 1,5 roku ze śpiączki wybudzilismy 12 pacjentów. Wracają do nas dzieci, ale też ich rodzice, opiekunowie, którzy rozpoczynają „nowe” życie”.

Zanim powstała Klinika, na bazie osobistej tragedii postanowiła Pani założyć Fundację „Akogo?” Co było impulsem do działania?

Po wypadku mojej córki Oli w 2000 roku byłam zagubiona i przerażona, jak wszyscy rodzice dzieci w podobnym stanie.

Po pierwszym szoku przyszedł czas, kiedy zaczęłam sobie zadawać pytania, co mogę zrobić, żeby nie zwariować i po-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

33

RoZmow y

» Prawda jest taka, że jestem w permanentnym rozdarciu.« rosłych, potrafiła znienacka zadać to pytanie: „a co?”, „a kogo?”.

Trudno pogodzić pracę dla Fundacji z aktorstwem? Czy był taki moment, kiedy chciała Pani zrezygnować albo z Fundacji albo sceny? Albo, gdy żałowała Pani, że jedno albo drugie konkuruje o Pani czas?

Prawda jest taka, że jestem w permanentnym rozdarciu. Los sprawił, że nie mogę

zrezygnować z fundacji. Ola tak pokierowała moim życiem… Jest też poczucie odpowiedzialności za to, co się zrobiło, obiecało.

Praca zawodowa jest dla mnie bardzo cenna, jest dla mnie wytchnieniem od trosk życia codziennego i fundacji. Bez aktorstwa nie mogłabym funkcjonować.

Wcielanie się w inne postacie jest fantastyczną odskocznią od tego, co pochłania mnie na co dzień.

Co daje Pani zawód, recitale, występy?

Podróże, nowe miejsca, nowych ludzi, inną energię. Swój zawód wybrałam świadomie i czerpię z niego przyjemność. Nie jestem typem osoby, która mogłaby pracować w biurze, codziennie w tych samych godzinach.

Jaka jest Ewa Błaszczyk po latach pracy dla Fundacji? Czy bardzo się zmieniła? Czego żałuje i jakie ma marzenia?

Bogatsza o liczne doświadczenia, pozbawiona pewnych złudzeń, mile zaskakiwana od czasu o czasu.

Marzę… wiadomo… i żeby mieć więcej czasu i przestrzeni wokół siebie.

Skąd motywacja żeby pomagać, działać społecznie i nie poddawać się?

Jestem na „mus-iku”. W krytycznym momencie stanęłam przed wyborem „działać” czy „poddać się”. Wybrałam to pierwsze, choćby ze względu na moje córki.

Pani życzenia na 201 rok?

Dobrego, spokojnego 2015 r. Niech się spełniają Wasze życzenia. A fundacji życzę hojnych sponsorów i nowych cennych kontaktów ze świata medycyny i oczywiście wybudzeń, wybudzeń…  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch

reklama

INTERAKCJE

LEKÓW

z ŻYWNOŚCiĄ

Grupa ekspertów Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia opracowała nowatorską bazę interakcji leków z żywnością. Dowiedz się, jakich pokarmów i napojów należy unikać, zażywając leki. Poznaj praktyczne wskazówki dla bezpiecznej farmakoterapii.

KONTROLUJ INTERAKCJE ON-LINE. Skorzystaj z wyszukiwarki leków na portalu OSOZ lub załóż Indywidualne Kontro Zdrowotne z automatycznym mechanizmem nadzorowania interakcji.

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

3

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

WWW.OSOZ.PL

ZAPROSZENIE

CYKL KONFERENCJI REGIONALNYCH

ELEKTRONICZNA DOKUMENTACJA MEDYCZNA

REJESTRACJA UDZIAŁU

Zapowiadane zmiany prawne w obszarze opieki zdrowotnej będą miały duże oddziaływanie na funkcjonowanie placówek medycznych w Polsce. Jednym z większych wyzwań dla szpitali, przychodni oraz lekarzy prowadzących indywidualne praktyki lekarskie jest rzetelne przygotowanie się do przejścia na elektroniczną dokumentację medyczną.

KAMSOFT S.A. wraz z Partnerami Regionalnymi zapraszają na cykl regionalnych konferencji „ELEKTRONICZNA DOKUMENTACJA MEDYCZNA”. Spotkania o charakterze szkoleniowym poprowadzą eksperci posiadający bogatą wiedzę prawną oraz doświadczenie we wdrażaniu rozwiązań IT. Wstęp na konferencję jest bezpłatny.

Podczas konferencji uczestnicy dowiedzą się m.in. co zrobić, aby spełnić wszystkie wymagania prawne, w jaki sposób zadbać o bezpieczeństwo danych medycznych, jak płynnie zrealizować proces pełnego przejścia na e-dokumentację medyczną.

Szczegółowe informacje na temat szkolenia oraz formularz zgłoszenia znajdują się na stronie internetowej www.osoz.pl/edm

www.osoz.pl/edm

SZPITALE WOJEWÓDZTWO

LICZBA SZPITALI

NA 10 TYS. OSÓB

MIEJSCE

Dolnośląskie Kujawsko-pom.

Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopom RAZEM

79 41 49 24 66 74 114 26 38 32 50 133 25 42 65 39 897

50,3 44,9 53,5 43,6 51,3 44,0 47,8 45,7 46,9 47,4 39,1 56,0 51,7 43,7 45,6 49,7 48,2

5 12 2 15 4 13 7 10 9 8 16 1 3 14 11 6 —

„Najwięcej szpitali na 1000 mieszkańców jest w woj. śląskim, najmniej – pomorskim”

OCENA SYTUACJI FINANSOWEJ SZPITALA (SP ZOZ) 29%

169

10% ZDECYDOWANIE zŁA

Liczba skomercjalizowanych szpitali w 2013 roku.

45% 36% 9% ZDECYDOWANIE DOBRA

RACZEJ DOBRA

26%

19%

ANI DOBRA, ANI NIEDOBRA

RACZEJ zŁA

dOdATKOWe ŹrÓdŁA FiNANSOWANiA dziAŁALNOŚCi SzPiTALi Środki unijne Podmiot tworzący Usług komercyjne Instytucje samorządowe Banki Wynajem powierzchni Specjalistyczne fundacje PFRON Fundusze Norweskie Sponsorzy Ministerstwo Zdrowia

3

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

17%

} 9% 5%

7%

8%

25% 22% 21%

31%

47%

Najczęstszym czynnikiem stymulującym do przekształceń jest trudna sytuacja samorządu będącego właścicielem szpitala.

81% To procent osób z przekształconych szpitali, będących zwolennikami komercjalizacji. Odsetek jest niemal czterokrotnie niższy w przypadku szpitali publicznych (26%).

pRakTyk a

W POLSCE Procent wszystkich środków w ochronie zdrowia przeznaczanych na szpitale

Udział środków z Narodowego Funduszu Zdrowia w finansowaniu szpitali (SP ZOZ)

34,39%

96,9%

51%

„Połowa przedstawicieli SP ZOZ-ów przyznała, że w reprezentowanym przez nich szpitalu w 2013 roku koszty przekroczą przychody.”

SZPITALE PUBLICZNE W POLSCE ŚredNi rOCzNY PrzYCHÓd SZPITALA (SP ZOZ) 2010 2011 2012

38 mln zł 38 mln zł 41 mln zł „Zdaniem ekspertów, siatka szpitali w Polsce jest zbyt gęsta, za dużo procedur realizowanych jest jako szpitalne, a nie ambulatoryjne.”

781

748

732

754

795

830

897

742

ROK 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

KOSzTY POWOduJĄCe NAJWiĘCeJ PrOBLeMÓW z FiNANSOWANieM BieŻĄCeJ dziAŁALNOŚCi SzPiTALA (SP zOz)

44%

17%

Pensje

Zużycie energii / materiałów

20% Usługi obce

9%

7%

Koszty finansowe

Amortyzacja

2% Podatki, opłaty

źródło: Raport „Sytuacja finansowa szpitali w Polsce” (Magellan S.A, PMR)

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

3

praktyk a

Europeans becoming enthusiastic users of online health information A new EU-wide survey shows that Europeans are hungry for online information about health and healthy lifestyles. www.ec.europa.eu

• Over 75% think the Internet is a good way of finding out more about health.

• Six out of ten Europeans go online when looking for health information (almost eight out of ten of 1539 year-olds have done so, compared with less than a third of people aged 55 and over); • 90% of those said that the Internet helped them to improve their knowledge about health-related topics; • When online, people are hunting for health-related topics or to improve their lifestyle choices such as nutrition, physical activity, smoking etc.

• Nearly 9 out of 10 people who looked for health information online say they were satisfied with the information they found. Of the 10% who were not satisfied, roughly half say it was not reliable (50%, 75% in Luxemburg and 12% in Estonia), it was commercially oriented (48%, 74% in Czech Republic and 11% in Republic of Cyprus), or it was not detailed enough (46%, 73% in Belgium, Poland and 10% in Malta); • Eight out of ten surveyed said the information they found was useful (94% in United Kingdom and 53% in Slovenia), and easy to understand 38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

(94% in United Kingdom and 44% in Slovakia).

• However, four out of ten people do not think the information came from a trustworthy source (11% in United Kingdom and 82% in Slovakia).

• After having searched online for health-related information, respondents most commonly spoke to friends or relatives (47%, 63% in Czech Republic and 22% in Estonia), or made a doctor’s appointment (40%, 50% in Greece and 23% in Finland); • Most people who didn't use the Internet for health information say they usually rely on their doctor for this sort of information. Four out of ten people did simply not need to look for this kind of information; a third say it's because they don't have Internet access.

People in the The Netherlands (73%), Sweden (70%), and Denmark (70%) are more likely to have searched the Internet for health information during the past year, while in Romania (47%) and Malta (49%) less than half of the population use the Internet for this purpose. Europeans' digital health literacy also depends on their general level of education: while 71% of people who finished their education aged 20 or above mention having used the Internet to search for health-related information, only 23% of people who left school aged 15 or under say the same thing.

This Flash Eurobarometer was carried out in the 28 EU member states between 18-20 September 2014. Some 26,566 people were interviewed. 

How to download a full report?

Find the results of the Eurobarometer survey of Europeans digital health literacy and the results per country. Use your internet browser and type in: “EUROPEAN CITIZENS’ DIGITAL HEALTH LITERACY”.

praktyk a

1. USE OF THE INTERNET TO SEARCH FOR HEALTH-RELATED INFORMATION

Within the last 12 months, have you used the Internet to search for health-related information? This could include information on an injury, a disease, illness, nutrition, improving health, etc.

Within the last 12 months, what type of health-related information did you look for on the Internet? You searched the Internet for… (MAX. 2 ANSWERS)

General information on health-related topics or ways to improve your health (for example: information on nutrition, diet, sports and exercise, pregnancy, etc.)

55% 55%

Information on a specific injury, disease, illness or condition (for example: when zou have stomach problems, your child has broken his/her arm, your spouse has been diagnosed with cancer, etc.)

Q2TT

54% 50%

Specific information on a medical treatment or procedure (for example: how to take your medication, what to expect with a heart by-pass, etc.)

23% 20%

Yes, once a week or more often Yes, several times a month

10%

Information to get a second opinion after having visited your doctor

Yes, approximately once a month

8%

Less than once a month 3%

No, never

Other (DO NOT READ OUT)

Don’t know EU

Outer pie

PL

EU28

3%

PL

Inner pie

2. QUALITY OF INFORMATION AND PERCEPTION OF THE INTERNET AS A TOOL TO IMPROVE KNOWLEDGE OF HEALTH-RELATED TOPICS Please tell me whether you totally agree, tend to agree, tend to disagree or totally disagree with the following statement: “The Internet is a good tool to help improve my knowledge of health-related topics”

Let’s talk about the quality of the information you found on the Internet…

(MULTIPLE ANSWERS POSSIBLE)

80%

It was useful

73% 77%

It was easy to understand

65% 74%

It was easy to find

55% 67%

It was relevant to your personal situation

47%

It had an appropriate level of detail (enough/not too much)

47%

It came from a trustworthy source

It was thorough

66%

Totally agree

60%

Tend to agree

41%

Tend to disagree

59%

Totally disagree

36%

Don’t know

EU28 PL

EU

Outer pie

PL

Inner pie

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

39

praktyk a

40

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

praktyk a

CO NOWEGO?

ZESKANOWAĆ STAN ZDROWIA Wyobraź sobie przyszłość, gdzie stan zdrowia diagnozujesz w domu, lepiej rozumiesz swój organizm. Tak brzmi idea firmy Scanadu, której misją jest stworzenie prostego, uniwersalnego urządzenia do szybkiego sprawdzania stanu zdrowia i interpretacji niepokojących objawów. Scanadu Scout – miniaturowy skaner – wystarczy umieścić na czole, aby otrzymać błyskawicznie informacje o kluczowych parametrach zdrowia. Połączenie ze smartfonem ułatwia przeprowadzenie konsultacji online z lekarzem i postawienie wstępnej diagnozy.

SZPITALNE POMIESZCZENIA

PRZYSZŁOŚCI Szpital przyszłości to prawdopodobnie budynek o dużej elastyczności komponowania pomieszczeń, bogaty w urządzenia multimedialne i nowoczesny sprzęt diagnostyczny, ascetycznie urządzony, z dużą ilością światła i przestrzeni. Miejsce komfortowe dla pacjenta, lekarza i rodziny chorego. „Patient Room 2020” – project firmy NXT, Clemenson University i Birdtree Design – łączy w sobie doświadczenie firm technologicznych, wiedzę uniwersytecką i unikalny design. Cel: uporządkować chaos technologii i wyposażenia pokoju szpitalnego. Projektanci budują obecnie prototyp testowy, aby przekonać się, który z teoretycznych projektów sprawdzi się najlepiej.

NACZYNIA KRWIONOŚNE

Z DRUKARKI Naukowcy z Australii i USA dokonali odkrycia, które otwiera drogę do wydruku 3D narządów człowieka. Po latach badań udało się stworzyć sztuczne naczynia krwionośne z pomocą specjalnej hydrożelowej konstrukcji powstałej dzięki połączeniu zaawansowanych technologii bio-wydruku 3D i biomateriałów. Żyły są niezbędne do budowania trwałych sztucznych tkanek. Badacze przyznają, że choć na produkcję ludzkich organów przyjdzie nam jeszcze poczekać dekady, jest to milowy krok i nadzieja dla transplantologii. Źródło i foto: Scanadu Fastcodesign, The Guardian, Khademhosseini Lab, Christie Medical Holdings, NXTHealth.

NIGDY WIĘCEJ BŁĘDNYCH WKŁUĆ Pobranie krwi albo iniekcja – standardowe czynności w praktyce każdej pielęgniarki – czasami mogą okazać się skomplikowane. U niektórych pacjentów naczynia krwionośne osadzone są głęboko lub po prostu słabo widoczne. Niezbędną pomoc oferują specjalne skanery, wyświetlające na wybranym fragmencie skóry pacjenta wysokiej jakości obraz systemu naczyń krwionośnych (w czasie rzeczywistym). W efekcie skuteczność pierwszego wkłucia wzrasta nawet do 100%, co oszczędza pacjentowi zbędnego cierpienia i zwiększa satysfakcję personelu medycznego z wykonywanej pracy.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

41

o p ini e

Pora odczarować innowację

Krzysztof Macha Ekspert Pracodawców RP

Ostatnio bardzo się zdziwiłem, kiedy w trakcie prezentacji na Mazowszu, na pytanie o istotny udział przychodów spoza NFZ we wpływach podmiotów medycznych, na sali podniosło się ledwie kilka rąk. Kolejne pytania uzmysłowiły mi, że mam do czynienia z grupą przedstawicieli ośrodków, dla których świat ochrony zdrowia niemal kończy się na wynikach kontraktowania i idącej za nimi corocznej propozycji finansowej oddziału Funduszu.

W ogniu walki o realizację pakietów onkologicznego i kolejkowego można by to zdarzenie potraktować jako przyczynek do dyskusji o tym, czy w zdrowiu mamy bardziej do czynienia z „ochroną” czy też może ze „służbą”. Ale tym razem chciałbym zwrócić uwagę na inny aspekt opisanej sytuacji. Otóż takie „kanałowe” myślenie menagerów w sytuacji permanentnego niedoboru środków, prowadzi do presji na płatnika o wciąż nowe pieniądze i… na tym w zasadzie się kończy!

W ten sposób bowiem – jak skomentował to ostatnio jeden z zajmujących się problemem ekonomistów – „o zasadach funkcjonowania systemu dyskutujemy dużo, o zasadach zarządzania podmiotami medycznymi – bardzo mało”.

Tymczasem jesteśmy u progu kolejnej perspektywy unijnej, która w swych założeniach jest bardziej atrakcyjna, ale i odmienna od poprzedniej. Warto wiedzieć, że wciąż słaba jest nić zgody organów europejskich na dalsze utrzymywanie odwróconej piramidy finansowania świadczeń, w której realny koszt lecze-

42

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

nia szpitalnego bywa abstrakcyjnym w stosunku do najdroższych procedur na świecie, a w kuluarach trwa bój o miejsce Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (w obecnym kształcie inwestycje medyczne ZIT-ów są zagrożeniem dla wolności gospodarczej podmiotów medycznych) na mapach potrzeb zdrowotnych, które będą przecież fundamentem najbliższego kontraktowania.

Słowo-klucz nowej perspektywy to „innowacja”. Tym wszystkim, którzy pamiętają jeszcze dyskusje sprzed dwu lat na ten temat, chciałbym dziś jednak powiedzieć, żeby wyniesione wówczas opinie po prostu wyrzucili do kosza. Sytuacja się zmieniła, nastawienie jest zdecydowanie inne. Już rok temu EBOiR (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju) uznał, że transformacja, głównie z powodu kryzysu, zatrzymała się. Zaś w tegorocznym raporcie o przemianach na obszarze byłych krajów socjalistycznych stara się nas przekonać, że sytuacja nie tylko nie uległa poprawie, ale wymaga zdecydowanej reakcji. Jedynym sposobem, co może istotnie popchnąć do przodu gospodarki krajów unijnych (zwłaszcza wszędzie tam, gdzie już zdecydowanie osłabły reformatorskie ambicje), są właśnie innowacje.

Przygotowując raport, EBOiR postanowił przyjrzeć się, jaki odsetek firm samodzielnie wymyśla innowacje, a jaki kupuje gotowe rozwiązania. W tym raporcie Polska wypada niezbyt ciekawie, przede wszystkim jest przedstawiana jako importer technologii i pomysłów.

Rozwiązania technologiczne kupuje 12,2 proc. polskich firm. Opcję „kupuję lub wymyślam” stosuje 9,1 proc. przedsiębiorstw. Podobne do polskich wyniki mają takie kraje jak Turcja, Kirgizja, Serbia czy Macedonia. To – przy całej sympatii do Turków czy Kirgizów – niechciane przez nas towarzystwo. Kraje, z którymi zazwyczaj porównujemy się w statystykach, wyprzedzają nas zdecydowanie. Chorwacja, mająca taki sam jak Polska udział firm kupujących rozwiązania, cechuje się zdecydowanie wyższym odsetkiem (16 proc.) firm wprowadzających własne innowacje. W Czechach ich

poziom jest ponad dwukrotnie wyższy (23 proc.). I choć – jak to dla odmiany wynika z raportu zrealizowanego przez Oxford Economics dla banku HSBC – Polska pnie się w górę w globalnych rankingach rynku wysokich technologii (w 2000 r. zajmowaliśmy 21. pozycję na świecie, a w 2013 – już 14). Należy oczywiście pamiętać, że analizy Oxford Economics zawierają przede wszystkim technologie implementowane, a nie rodzime.

Jeśli przez pryzmat powyższych raportów spojrzeć na konferencję opisaną w pierwszym akapicie niniejszego felietonu, można by mieć obawę, że w ochronie zdrowia aspekt innowacyjności nie zaistnieje. Ale na szczęście nowsze definicje innowacji są zdecydowanie łatwiejsze do zaakceptowania. Według nich proces innowacyjny to wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu albo usługi), nowego procesu, nowej metody marketingowej czy nowej metody organizacyjnej. I choć – jak twierdzą klasycy – w każdym przypadku potrzebna nam będzie szczególna wola eksperymentowania i podejmowania ryzyka, ta definicja w połączeniu z naciskami EBOiR daje nadzieję. A skoro co siódme euro z nowej perspektywy unijnej przeznaczone zostanie na innowacyjność, to prawie 20 tysięcy polskich podmiotów medycznych swojej szansy rozwojowej powinno poszukiwać właśnie w słowie „innowacja”. 

» O zasadach funkcjonowania systemu dyskutujemy dużo, o zasadach zarządzania podmiotami medycznymi – bardzo mało.«

o p ini e

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

43

o p ini e

Rynek absurdów Co okazało się w 2014 roku największym wyzwaniem?

Jakich zmian oczekują placówki medyczne?

Rozmawiamy z dr n. med. Wojciechem Puzyna – Dyrektorem Centrum Medycznego „Żelazna” Sp. z o.o.

44

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

o p ini e

Z perspektywy Centrum Medycznego „Żelazna” w Warszawie największym wyzwaniem w 2014 roku było ograniczanie aktywności w limitowanej części kontraktu z NFZ. Przed dwoma laty Szpital zakończył rozbudowę. Jego powierzchnia podwoiła się, znacząco wzrosła liczba łóżek. A kontrakt, w części limitowanej, ani drgnął. Bo przecież od kilku lat aneksujemy umowy, a nie stajemy do konkursu ofert. Podkreślam – „w części limitowanej” – bo my jako jedno-profilowy szpital położniczo-ginekologiczny mamy to szczęście, że porody i opieka nad noworodkiem co do zasady nie są limitowane. Natomiast limitowane są procedury z zakresu ginekologii oraz patologii ciąży i rozliczane łącznie. W efekcie, mając coraz więcej porodów, a co za tym idzie – przy III poziomie referencyjnym – coraz więcej hospitalizacji w zakresie patologii ciąży, musimy prawie „wygasić” aktywności ginekologiczne. Co jest całkowitym kuriozum, w zakresie neonatologii limitowane jest żywienie pozajelitowe, dojelitowe i przetaczanie preparatów krwi wcześniakom oraz chorym donoszonym noworodkom. Wszyscy o tym wiedzą i nie następuje zmiana w tym zakresie. W efekcie nawet w tym obszarze Fundusz nie zapłacił nam za nadwykonania z poprzedniego roku.

Myślę, że opierając się na tym przykładzie, można wskazać na jedną z głównych bolączek polskiej ochrony zdrowia – brak realistycznego pomysłu na jej sprawne, skoordynowane funkcjonowanie. Większość szpitali jest poważnie zadłużona.

Niezapłacone nadwykonania z ostatnich lat to tylko na Mazowszu prawie miliard złotych. Informacja medialna z ostatniego czasu o uznaniowym zapłaceniu przez NFZ za łapówkę ponad 17 milionów za nadwykonania z 2011 roku jednemu z prywatnych szpitali z okolic Warszawy, a niezapłaceniu innym, jest porażająca!

Praktycznie zamrożono wycenę procedur – w efekcie uwzględniając choćby inflację, usługodawcy otrzymują coraz niższe wynagrodzenie za swoją pracę. System oparty o składkę zdrowotną funkcjonuje już od 15 lat i nadal działa w oparciu o „sufitologiczną” wycenę procedur. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, nawet po zrealizowaniu kontraktu z NFZ, mają zakaz świadczenia usług komercyjnych – co prowadzi do wielkiego marnotrawstwa.

Podsumowując, największym wyzwaniem dla mojego Szpitala w minio-

» Organizatorzy ochrony zdrowia w Polsce oderwani są od realiów i reguł ekonomicznych.« nym roku (sądzę, że także dla większości innych) było trwające od lat oderwanie od realiów i reguł ekonomicznych po stronie organizatorów ochrony zdrowia w Polsce, nadal znacząca uznaniowość w finansowaniu i populistyczna prowizorka w bieżącym ustalaniu zasad funkcjonowania systemu.

W opisanej powyżej sytuacji, „ucieczką do przodu”, w przypadku Centrum Medycznego „Żelazna” było przekształcenie niezadłużonego spzoz-u w 2013 roku w samorządową spółkę z o.o. Głównym celem jest przywrócenie odrobiny normalności w funkcjonowaniu i odzyskanie choć części samodzielności przyznanej piętnaście lat wcześniej i stopniowo odbieranej.

Rok 2015 jest rokiem wyborów prezydenckich i parlamentarnych. To szansa na nowe otwarcie. W kampanii wyborczej zazwyczaj pada dużo obietnic – trzeba je później być w stanie egzekwować. To jest jednocześnie i szansa i zagrożenie.

Moje nadzieje na kolejny rok to odejście od kategorycznego zakazu współpłacenia przez pacjentów za ponadstandardowe usługi, warunki, materiały użyte do realizacji świadczeń zdrowotnych kontraktowanych przez publicznego płatnika. To ograniczenie powoduje znacznie więcej szkody niż pożytku. W tym kontekście oczekuję realistycznego dodefiniowania koszyka usług gwarantowanych i opisania standardów, na które stać system. By to było możliwe, trzeba także rzetelnie wycenić procedury.

Oczekuję, że wszelkie istotne regulacje dotyczące zasad funkcjonowania placówek i kontraktowania świadczeń będą

znane co najmniej 6 miesięcy przed początkiem ich obowiązywania, a umowy z NFZ będą musiały być podpisane do końca listopada – na kolejny rok lub lata.

Oczekuję, że nie usłyszę już od urzędnika w NFZ, że konkurs ofert „to fikcja, którą nakazano realizować, bo NIK się czepia”, a wszystkie warunki finansowania poszczególnych placówek zostały już definitywnie wcześniej przez płatnika ustalone.

Od lat marzy mi się, jako przedstawicielowi dużej, stabilnej, placówki, stały opiekun ze strony Funduszu, który kilkakrotnie w ciągu roku by nas odwiedzał, był dostępny telefonicznie, pełniąc rolę konsultanta i rzecznika w Funduszu.

Jestem zwolennikiem „rynku” i konkurencji jako istotnych czynników wpływających na jakość usług. Także po stronie NFZ. Myślę, że monopol publicznego płatnika to złe rozwiązanie – obiecywano zmiany w tym zakresie, ale jakoś się „rozmyły”. Tak jak rozmywa się perspektywa uchwalenia ustawy o zdrowiu publicznym, dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych…

Podsumowując oczekiwania na przyszłość – chciałbym więcej normalności, partnerstwa, dobrej dwukierunkowej komunikacji. Ponieważ zarówno w mikroskali jak i makroskali, w organizacjach tylko trzy zjawiska występują naturalnie – spór, chaos, nieefektywność. Życzyłbym sobie i nam wszystkim dynamicznego, odważnego, mało politycznego, światłego przywództwa w ochronie zdrowia. 

» Rozmywa się perspektywa uchwalenia ustawy o zdrowiu publicznym, dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych...«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

45

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych dorota zacharzewska, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A. KOSZTY OGÓLNE LECZENIA

KOSZTY GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

KOSZTY ALERGII

ZMIANA MIESIĘCZNA W listopadzie W STOSUNKU DO października

66 289 zł

61 353 zł

4 273 zł

3 713 zł

1 131 zł

969 zł

październik 2014

listopad 2014

październik 2014

listopad 2014

październik 2014

listopad 2014

wartość zmiany

–4 936 zł



wartość zmiany

–560 zł



wartość zmiany

–162 zł



prognoza roczna nA 2014 ROK ZE ZMIANĄ W STOSUNKU DO 2013 ROKU

726 656 zł

737 563 zł

rok 2013

rok 2014

trend prognozy

+10 906 zł



26 890 zł rok 2013

trend prognozy

+7 058 zł

33 948 zł

21 129 zł

19 329 zł

rok 2014

rok 2013

rok 2014



trend prognozy

–1 800 zł



* wszystkie dane w tekście i tabeli – w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

Koszty całkowite W listopadzie ogólne koszty leczenia, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, osiągnęły poziom 61 353 zł. Oznacza to spadek o 4 936 zł w porównaniu z październikiem, ale jednocześnie jest to wynik powyżej średniej dla 2014 roku.

Według prognoz, koszty ogólne w przeliczeniu dla całego roku 2014 osiągną kwotę 737 563 zł (o 10 906 zł więcej niż poziom uzyskanych kosztów w 2013 roku).

Najwyższe koszty cechują województwo mazowieckie i dolnośląskie (jedyne z wynikami powyżej 70 tys. zł). Województwo świętokrzyskie z rezultatem 50,3 tys. zł uplasowało się na przeciwległym biegunie.

Największy bezwzględny i procentowy spadek wartości kosztów ogólnych wystąpił w województwie małopolskim (o 9,3 tys. zł czyli 13%). Najmniejszy spadek, zarówno kwotowy jak i procentowy, był domeną województwa warmińsko-mazurskiego (o 1,3 tys. zł czyli 2,3%).

Ostatnie prognozy kosztów całkowitych na rok 2014 przewidują, że trzy województwa osiągną wyniki powyżej 800 tys. zł i będą to kolejno: mazowieckie, dolnośląskie i podlaskie. Najniższe koszty zanotujemy w województwach: opolskim, świętokrzyskim i kujawsko-pomorskim (poniżej 650 tys. zł).

46

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

Grypa i przeziębienie Koszty grypy i przeziębienia osiągnęły poziom 3 713 zł. Wynik ten, niższy o 560 zł od poprzedniego miesiąca, jest trzecim najwyższym odnotowanym wynikiem w 2014 roku.

Prognoza kosztów grypy i przeziębienie zakłada wynik na poziomie 33,9 tys. zł dla całego roku 2014 (o 7 tys. zł więcej w porównaniu z ubiegłym rokiem).

Najwyższymi kosztami w listopadzie wyróżniły się województwa: mazowieckie, dolnośląskie i lubuskie (powyżej 3 tys. zł). Najniższe koszty grypy i przeziębienia zanotowano w województwie świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim (poniżej 2,9 tys. zł).

We wszystkich województwach, w porównaniu z październikiem, koszty zmalały. Kwotowo najwyższe zmiany zanotowało województwo mazowieckie (spadek o 813 zł), procentowo – świętokrzyskie (spadek o 17%). Najmniejszymi spadkami odznaczyło się województwo opolskie (o 164 zł, 4,6%).

W roku 2014 najwyższe koszty grypy i przeziębienia uzyskają województwa: mazowieckie (45,8 tys. zł), dolnośląskie (40 tys. zł). Na drugim biegunie znajdą się województwa: świętokrzyskie (24,8 tys. zł), warmińsko-mazurskie (27,3 tys. zł) i opolskie (29,8 tys. zł).

Alergia Listopadowe koszty leczenia alergii okazały się dotychczas najniższe w 2014 roku. Kwota 969 zł jest o 514 zł mniejsza od danych z listopada 2013 roku, a także ponad dwukrotnie mniejsza od kosztów z kwietnia, maja i czerwca 2014 roku.

Całoroczne koszty alergii wyniosą według prognoz 19 392 zł (mniej o 1 737 zł w porównaniu z 2013 rokiem).

Najwyższe koszty leczenia alergii odnotowano w województwach: mazowieckim (1,3 tys. zł), dolnośląskim (1,2 tys. zł), pomorskim (1,1 tys. zł) i zachodniopomorskim (1 tys. zł). Najniższymi kosztami leczenia alergii cechowało się województwo świętokrzyskie z rezultatem na poziomie 654 zł.

Porównując listopad z październikiem zauważamy spadki kosztów leczenia alergii we wszystkich województwach.

Kwotowo najmniejsze – w województwie warmińsko-mazurskim (o 26 zł); największe – w województwie mazowieckim (o 355 zł).

Według prognoz kosztów alergii na rok 2014, najwyższe koszty osiągną kolejno województwa: mazowieckie, dolnośląskie, pomorskie (powyżej 20 tys. zł).

Najmniej kosztotwórcze będą województwa: warmińsko-mazurskie, opolskie oraz świętokrzyskie (żadne nie osiągnie rocznych kosztów alergii na poziomie min.

14,2 tys. zł). 

S TaT yS T yk I I pRogNoZ y m o N I T o R Z j aw I S k e p I d e m I o l o g I c Z N y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

koszty, tys. zł

» Koszty leczenia w listopadzie 2014 roku spadły o prawie 5 tys. zł w porównaniu z poprzednim miesiącem.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

KWIECIEŃ

prognoza

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

S TaT yS T yk I I pRogNoZ y m o N I T o R Z j aw I S k e p I d e m I o l o g I c Z N y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

koszty, tys. zł

» W porówaniu z październikiem koszty leczenia przeziębienia i grypy w listopadzie spadły, ale utrzymały wysoki poziom.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

KWIECIEŃ

8

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

prognoza

prognoza

S TaT yS T yk I I pRogNoZ y m o N I T o R Z j aw I S k e p I d e m I o l o g I c Z N y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców

koszty, tys. zł

dane bieżące

prognoza

» W listopadzie koszty leczenia alergii były najniższe w 2014 roku.«

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

prognoza

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

9

S TaT yS T yk I I pRogNoZ y S TRuk T uR a dyS TRy buc jI leków

Struktura dystrybucji leków dOrOtA ZAchArZewsKA, Zakład Analiz statystycznych, KAMsOft s.A.

STATYSTYKA MIESIĄCA (LISTOPAD 2014) ORAZ TRENDY W STOSUNKU DO PAźDZIERNIKA 2014

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE LEKU

1 , zł



ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTECE

3320 osób 

1 tys. zł



POZIOM REFUNDACJI

2 , %



ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

20,29 zł



WARTOŚĆ SPRZEDAŻY NA PACJENTA

0,00 zł



dZIeŃ/GOdZINA O NAJwIĘKsZyM OBrOcIe

TYDZIEŃ Z NAJWIĘKSZĄ LICZBĄ KLIENTÓW

NAJWIĘKSZY WZROST SPRZEDAŻY

PIĄTEK | 11.00–12.00

3–9 LISTOPADA

BRAK

Obrót w statystycznej aptece w listopadzie 2014 roku wyniósł 166 tys. zł.

Jest to kwota niższa o 14 tys. zł od października tego samego roku oraz o 3,5 tys. zł od wyniku z listopada 2013 roku.

Cały rynek farmaceutyczny w listopadzie osiągnął wartość 2 mld 362 mln zł, co oznacza spadek o 7,4% w porównaniu z ubiegłym miesiącem oraz o 1,9% w stosunku do listopada 2013 roku.

Według prognoz, w 2014 roku statystyczna apteka osiągnie obrót na poziomie 2 041,5 tys. zł. Taki wynik jest o 0,1% wyższy od roku 2013 oraz o 5,3% wyższy w porównaniu do roku 2012. Obrót dla całego rynku w bieżącym roku osiągnie 28,5 mld zł (o 7,3% więcej w porównaniu z rokiem 2012 i o 2,6% w zestawieniu z rokiem 2013). Wartość refundacji wyniesie 7,5 mld zł (o 5,7% więcej od

0

ŚREDNI OBRÓT W APTECE

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

poziomu z 2013 roku oraz o 8,5% więcej od wyniku z 2012 roku).

Porównując listopad 2014 roku z październikiem tego samego roku obserwujemy spadki dla sprzedaży odręcznej, recept pełnopłatnych oraz recept refundowanych. Z poziomu statystycznej apteki obniżki te wynoszą kolejno: 8,3%, 7,1%, 7,6%.

W trzech dniach listopada wynik sprzedaży w aptece przekroczył 8 tys. zł.

Mowa o 12, 13 i 14 listopada (najwięcej – 8 182 zł w dniu 14 listopada). Piątek okazał się najlepszym pod względem obrotu dniem miesiąca, ze średnią kwotą 7 811 zł. Podobnie jak miesiąc wcześniej, największy ruch w aptece notowano w godzinach 10.00–12.00.

Zestawiając listopad z październikiem 2014 roku, żadna z grup leków nie osiąg-

nęła wzrostów sprzedaży. Największe kwotowe spadki (powyżej 1 900 zł dla statystycznej apteki) odnotowały grupy farmaceutyków dedykowane centralnemu układowi nerwowemu oraz przewodowi pokarmowemu i metabolizmowi.

Najmniejszy spadek (27 zł dla statystycznej apteki) odnotowano dla grupy „leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty”. Warto zauważyć, że jest to również grupa z najmniejszym udziałem w sprzedaży ogółem.

Udziały poszczególnych grup leków w całkowitym obrocie aptecznym, porównując listopad z październikiem 2014 roku, dla żadnej z grup nie były większe od 1 punktu procentowego (p.p.).

Najmocniejsze wzrosty nastąpiły w grupach: przewód pokarmowy i metabolizm (0,34 p.p.), układ sercowo-naczyniowy

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

(0,17 p.p.). Najmocniejsze spadki odnotowały grupy: centralny układ nerwowy (0,16 p.p.), układ moczowo-płciowy i hormony płciowe (0,11 p.p.). Średnia marşa apteczna wyniosła 25,97% (o 2,28 p.p. mniej od poprzedzającego miesiąca): dla leków z list refundacyjnych – 17,73%, (o 2,06 p.p. mniej od wyniku za październik); dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 27,58% (o 2,30 p.p. mniej od wyniku z ubiegłego miesiąca); na sprzedaşy odręcznej – 31,88% (spadek o 4,19% w stosunku do listopada 2013 r.). Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku osiągnęła poziom 16,67 zł (o 10 groszy więcej w porównaniu z październikiem). Z tej kwoty 4,42 zł to zapłata refundatora (bez zmian). Pozostała wartość w wysokości 12,25 zł stanowiła zapłatę pacjenta. Porównując osiągnięte dane z październikiem 2014 roku, pacjent zapłacił z własnej kieszeni o 11 groszy więcej. Średnie ceny leków przedstawiają się następująco: leki z list refundacyjnych – 27,06 zł; leki dla recept pełnopłatnych – 21,92 zł; leki wydawane bez recepty – 11,35 zł.

Statystyczną aptekę odwiedziło 3 320 klientów (spadek o 320 osób w porównaniu do października). Najwięcej pacjentów zdecydowało się na zakupy w aptece w tygodniu 3–9 listopada (870 osób).

Najmniej – w okresie 10–16 listopada (755 osób).

Statystyczny pacjent wydał w aptece 50,00 zł, co jest kwotą wyşszą o 55

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach listopada (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2014

listopad 2013

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach listopada – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2014

listopad 2013

1POJFE[JBÂ’FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JĹ€UFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaşy aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaşy

VLÂ’BE NJĹˆĹ’OJPXP T[LJFMFUPXZ

QS[FXĂ˜E QPLBSN J NFUBCPMJ[N

VLÂ’BE NPD[PXP QÂ’DJPXZ J IPSNPOZ QÂ’DJPXF OBS[Ĺ€EZ [NZTÂ’Ă˜X MFLJ QS[FDJX[BLBĹ˜OF

VLÂ’BE PEEFDIPXZ

MFLJ QS[FDJXQBTPĹ™ZUOJD[F PXBEPCĂ˜KD[F J SFQFMFOUZ MFLJ POLPMPHJD[OF J JNNVOPNPEVMBDZKOF LSFX J VLÂ’BE LSXJPUXĂ˜SD[Z FOEPLSZOPMPHJB IPSNPOZ CF[ IPSN QÂ’DJPXZDI EFSNBUPMPHJB VLÂ’BE TFSDPXP OBD[ZOJPXZ

DFOUSBMOZ VLÂ’BE OFSXPXZ WBSJB

OJFPLSFĹ’MPOB

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

51

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2014

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014 20,0

zapłata pacjenta

refundacja

15,0

10,0

12,39

12,37

12,25

12,21

12,08

12,07

12,02

12,21

12,33

12,20

12,67

12,19

12,16

12,12

12,05

11,94

11,90

11,97

11,99

12,06

12,14

12,25

3,76

4,25

4,10

4,37

4,31

4,40

4,39

4,35

4,20

4,35

4,33

4,02

4,13

4,23

4,19

4,41

4,55

4,58

4,56

4,42

4,37

4,42

4,42

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12,36

5,0

0,0

2013

12

2014

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014 30,0

zapłata pacjenta

25,0

refundacja

8,69

8,30

8,42

8,05

8,24

8,37

8,29

8,16

8,15

8,41

8,25

9,39

7,57

7,80

7,62

7,56

7,24

7,28

7,63

7,73

7,67

8,02

8,10

18,19

19,01

18,61

18,92

18,61

18,78

18,91

18,87

19,05

18,91

18,89

18,25

18,61

18,83

19,08

19,13

19,37

19,39

19,30

19,10

19,36

19,30

18,96

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

**

***

20,0 15,0 10,0 5,0 0,0

2013

2014

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2014

*

**

***

*7

*

52

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

groszy w porównaniu z październikiem oraz aş o 3,72 zł wyşszą w porównaniu ze styczniem 2014 roku. W podanej kwocie dopłata refundatora wynosi 13,26 zł.

PozostaĹ‚Ä… sumÄ™ (36,74 zĹ‚) pacjent zapĹ‚aciĹ‚ z wĹ‚asnej kieszeni. ď Ź

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w listopadzie

ZDANIEM EKSPERTA Po wakacyjnym zastoju, we wrześniu i październiku wzrastała systematycznie liczba pacjentów odwiedzających apteki. Takiej sytuacji spodziewamy się co roku, zwłaszcza w związku z częstszymi zachorowaniami na grypę i przeziębienie. Rok 2014 okazał się najcieplejszym w dziejach meteorologii, w listopadzie nadal panowały wysokie jak na ten miesiąc temperatury. W stosunku do października spadła liczba pacjentów z grypą i przeziębieniem. Rekordowo niski poziom osiągnęła sprzedaş leków na alergie. Mniej pacjentów w statystycznej aptece oznacza takşe mniejszą sprzedaş.

Na obrocie najbardziej straciły leki bez recepty (korekta ujemna o ponad 8%).

Sytuacja nie jest jednak precedensowa, a rok temu spadki okazały się mocniejsze. Weźmy pod uwagę, şe w listopadzie 2013 roku w aptekach było jeszcze mniej pacjentów w porównaniu z listopadem 2014 roku (aş o 270 osób). Czy w grudniu taka tendencja się utrzyma?

Wszystko wskazuje na to, şe nie. Ostatni miesiąc roku to z jednej strony dwa wolne dni, w których apteki pozostają zamknięte, ale jednocześnie okres zakupów świątecznych i robienia zapasów leków. Jak pokazują poprzednie lata, obrót z reguły rośnie (w grudniu 2013 roku – aş o 9,1%). Dobrą informacją dla pacjentów są na pewno w miarę stałe ceny leków. Największe podwyşki rejestrujemy oczywiście w grupie leków bez recepty (OTC) – w porównaniu z rokiem poprzednim musieliśmy zapłacić 18 groszy więcej. Ale juş leki z list refundacyjnych staniały o średnio 7 groszy.

Podsumowanie całego roku 2014 na rynku farmaceutycznym juş w kolejnym numerze czasopisma.

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach listopada (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2014

listopad 2013

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach listopada (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2014

listopad 2013

MJTUPQBEB

MJTUPQBEB

MJTUPQBEB

MJTUPQBEB

MJTUPQBEB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

listopad 2014

listopad 2013

listopad 2014

listopad 2013

101 279

103 778

61,01%

61,23%

Lek - OTC

35 654

36 482

21,48%

21,52%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

14 970

15 347

9,02%

9,05%

Pozostałe

14 096

13 893

8,49%

8,20%

Lek - RX

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

53

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za listopad 2014 listopad 2014

zmiana w stosunku do (%) października 2014

stycznia 2014

zmiana w stosunku do (liczbowo)

listopada 2013

października 2014

stycznia 2014

listopada 2013

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

166,0

-7,8%

-4,6%

-2,1%

-14,0

-8,0

-3,5

cały rynek apteczny

2 361 848

-7,4%

-0,8%

1,9%

-190 012,0

-19 516,0

44 105,0

statystyczna apteka

61,8

-7,6%

2,1%

-1,5%

-5,1

1,3

-0,9

cały rynek apteczny

879 934

-7,3%

6,1%

2,5%

-69 019,3

50 639,4

21 466,4

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł) statystyczna apteka

35,9

-7,1%

-5,3%

-3,7%

-2,7

-2,0

-1,4

cały rynek apteczny

510 230

-6,7%

-1,6%

0,2%

-36 845,9

-8 234,9

787,0

statystyczna apteka

67,0

-8,3%

-9,3%

-1,8%

-6,0

-6,9

-1,3

cały rynek apteczny

953 290

-7,9%

-5,8%

2,1%

-82 056,1

-58 256,9

20 004,4

statystyczna apteka

44,0

-8,4%

0,0%

-0,8%

-4,0

0,0

-0,4

cały rynek apteczny

626 512

-8,1%

4,0%

3,2%

-55 025,1

24 080,7

19 474,0

w całkowitym obrocie

26,5%

-0,7%

4,9%

1,3%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

70,1%

-0,8%

-1,4%

0,7%

0,0

0,0

0,0

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania ogółem

16,67 zł

0,6%

2,2%

0,8%

0,10

0,35

0,14

dla leków z list refundacyjnych

27,06 zł

-0,9%

3,3%

-0,3%

-0,26

0,87

-0,07

dla leków z recept pełnopłatnych

21,92 zł

-0,2%

2,3%

-0,1%

-0,04

0,49

-0,02

dla produktów bez recepty (OTC)

11,35 zł

1,2%

-1,4%

1,6%

0,13

-0,16

0,18

3 320

-8,8%

-11,7%

-7,5%

-320,0

-440,0

-270,0 -30,0

Liczba pacjentów w aptece Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

730

-7,6%

-5,2%

-3,9%

-60,0

-40,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

790

-8,1%

-10,2%

-7,1%

-70,0

-90,0

-60,0

2 690

-8,8%

-11,5%

-6,9%

-260,0

-350,0

-200,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna ogółem

25,97%

-8,1%

-4,7%

-5,6%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

17,73%

-10,4%

-6,7%

-4,2%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

27,58%

-7,7%

-8,7%

-14,9%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

31,88%

-8,9%

-7,5%

-11,6%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

50,00 zł

1,1%

8,0%

5,9%

0,5

3,7

2,8

Wartość zapłaty przez pacjenta

36,74 zł

1,4%

6,3%

5,4%

0,5

2,2

1,9

Wartość dopłaty refundatora

13,26 zł

0,4%

13,3%

7,3%

0,1

1,6

0,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

84,72 zł

0,0%

7,7%

2,6%

0,0

6,0

2,1

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

25,35 zł

1,9%

11,4%

1,0%

0,5

2,6

0,3

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

59,37 zł

-0,8%

6,1%

3,2%

-0,5

3,4

1,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

45,39 zł

1,2%

5,4%

3,6%

0,5

2,3

1,6

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

24,91 zł

0,6%

2,4%

5,5%

0,2

0,6

1,3

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Szacunkowy obrót 2014: 2 041,5 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 0–1%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

54

I 2014

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

II 2014

III 2014

IV 2014

V 2014

VI 2014

VII 2014

VIII 2014

IX 2014

X 2014

XI 2014

XII 2014

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do listopada 2014 2014

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013

2013

2012

2014

2012

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013

2013

2012

2012

2 041,5

0,1%

5,3%

3,0

102,0

1 850,5

-0,2%

5,3%

-3,0

93,0

28 475 931,8

2,6%

7,3%

710 557,3

1 947 660,8

25 757 411,5

2,1%

7,1%

530 842,0

1 711 225,5

744,8

0,1%

4,4%

0,4

31,7

679,1

0,2%

4,5%

1,3

29,5

10 391 224,8

2,5%

6,5%

251 083,5

635 868,2

9 454 546,9

2,5%

6,4%

228 117,9

566 662,4

445,4

-1,5%

3,6%

-6,9

15,4

407,2

-1,6%

3,9%

-6,5

15,4

6 210 784,8

0,8%

5,6%

50 826,9

329 219,5

5 667 055,5

0,6%

5,7%

36 390,1

306 796,2

835,6

1,0%

6,8%

8,3

53,0

749,6

0,1%

6,6%

1,1

46,2

11 654 442,3

3,4%

8,9%

386 764,1

951 253,3

10 431 883,5

2,4%

8,4%

245 418,5

809 331,7

539,3

3,3%

6,4%

17,0

32,6

493,3

3,2%

6,7%

15,5

30,8

7 523 000,1

5,7%

8,5%

408 145,7

591 179,5

6 867 799,9

5,6%

8,5%

364 129,8

539 523,8

26,4%

3,1%

1,1%

0,0

0,0

0,3

3,4%

1,3%

0,9%

0,3%

71,2%

3,1%

1,8%

0,0

0,0

0,7

2,9%

1,9%

2,0%

1,3%

16,43 zł

-0,4%

1,6%

-0,1

0,3

16,5

-0,1%

1,9%

-2,0%

29,9%

26,96 zł

-0,7%

-0,3%

-0,2

-0,1

26,8

-1,1%

-0,7%

-31,1%

-20,2%

21,83 zł

-0,5%

2,2%

-0,1

0,5

21,8

-0,6%

2,2%

-12,4%

47,3%

11,20 zł

0,2%

2,8%

0,0

0,3

11,2

0,6%

3,3%

6,3%

35,7%

41 859

-4,2%

-3,4%

-1 830,6

-1 460,6

38 080

-4,3%

-3,3%

-1 720

-1 300

8 980

-1,8%

-1,4%

-160,0

-130,0

8 200

-1,8%

-1,3%

-150

-110

9 910

-4,0%

-1,3%

-409,7

-129,7

9 080

-3,8%

-0,7%

-360

-60

33 799

-4,1%

-2,1%

-1 440,7

-720,7

30 740

-4,1%

-1,8%

-1 330

-550

26,92%

-2,4%

0,9%

0,0

0,0

26,88%

-2,4%

0,8%

-0,7%

0,2%

18,74%

2,5%

2,9%

0,0

0,0

18,73%

2,6%

2,8%

0,5%

0,5%

29,43%

-7,6%

-3,4%

0,0

0,0

29,40%

-7,8%

-3,3%

-2,5%

-1,0%

33,86%

-6,2%

-4,7%

0,0

0,0

33,69%

-6,7%

-5,0%

-2,4%

-1,8%

48,77 zł

4,5%

8,9%

2,1

4,0

48,60 zł

4,3%

8,9%

2,02 zł

3,97 zł

35,89 zł

3,4%

8,5%

1,2

2,8

35,64 zł

3,1%

8,4%

1,07 zł

2,76 zł

12,88 zł

7,8%

10,1%

0,9

1,2

12,96 zł

7,9%

10,3%

0,95 zł

1,21 zł

82,94 zł

1,8%

6,0%

1,5

4,7

82,82 zł

2,0%

5,9%

1,64 zł

4,65 zł

23,91 zł

-5,1%

1,6%

-1,3

0,4

23,70 zł

-4,8%

1,2%

-1,18 zł

0,29 zł

59,04 zł

5,0%

7,8%

2,8

4,3

59,12 zł

5,0%

8,0%

2,82 zł

4,36 zł

44,94 zł

2,5%

4,9%

1,1

2,1

44,84 zł

2,3%

4,6%

1,02 zł

1,98 zł

24,72 zł

5,3%

9,0%

1,2

2,1

24,38 zł

4,5%

8,5%

1,04 zł

1,91 zł

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Szacunkowy obrót 2014: 28,5 mld zł

3 000

Szacunkowa refundacja: 7,5 mld zł

Szacunkowa zmiana refundacji: wzrost 5 do 7% (w stosunku do roku 2013)

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2013)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2013)

2 500

Miliony zł

Szacunkowa zmiana obrotu: wzrost 2 do 4% (w stosunku do roku 2013)

realizacja obrotu

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2014

II 2014

III 2014

IV 2014

V 2014

VI 2014

VII 2014

VIII 2014

IX 2014

X 2014

XI 2014

XII 2014

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

55

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

791,52

9,68

36268,97

21,85

7713,46

6,32

28555,51

64,85

21,27

78,73

1085,38

33,42

45,82

2. U-30

567,47

6,94

15989,42

9,63

6762,94

5,54

9226,48

20,95

42,30

57,70

746,60

21,42

28,18

3. U-50

22,90

302,75

3,70

6932,90

4,18

3968,70

3,25

2964,20

6,73

57,24

42,76

343,12

20,21

4. U-BEZPŁATNY

27,50

0,34

1154,27

0,70

23,55

0,02

1130,71

2,57

2,04

97,96

60,27

19,15

41,98

5. INWALIDA WOJENNY

23,19

0,28

836,30

0,50

0,00

0,00

836,30

1,90

0,00 100,00

31,88

26,23

36,07

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,30

0,00

6,76

0,00

1,35

0,00

5,41

0,01

20,01

79,99

0,39

17,15

22,39

7. ZHK

11,25

0,14

251,27

0,15

40,47

0,03

210,80

0,48

16,11

83,89

14,21

17,68

22,34

8. AZ

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00 100,00

0,00

-2,37

-1,02

9. NARKOTYKI

2,38

0,03

405,32

0,24

33,20

0,03

372,12

0,85

8,19

91,81

3,57

113,65

170,19

1,66

10. ŚRODKI POMOCNICZE

11,84

0,14

1292,80

0,78

560,57

0,46

732,23

43,36

56,64

132,83

9,73

109,17

11. PELNOPŁATNE

1394,62

17,05

35861,00

21,60

35861,00

29,40

0,00

0,00 100,00

0,00

1635,91

21,92

25,71

12. ODRĘCZNA

5047,48

61,70

67001,00

40,36

67001,00

54,93

0,00

0,00 100,00

0,00

5903,85

11,35

13,27

13. RAZEM

8180,30 100,00

26,53

9958,01

16,67

20,29

166000,00 100,00

121966,25 100,00

44033,75 100,00

73,47

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

800,69

9,61

36236,62

21,54

7129,78

5,78

29106,83

64,91

19,68

80,32

1100,44

32,93

2. U-30

572,09

6,87

15984,45

9,50

6653,82

5,39

9330,63

20,81

41,63

58,37

750,38

21,30

27,94

3. U-50

301,22

3,62

6829,75

4,06

3836,54

3,11

2993,21

6,67

56,17

43,83

339,19

20,14

22,67

4. U-BEZPŁATNY

27,69

0,33

1154,89

0,69

14,05

0,01

1140,94

2,54

1,22

98,79

60,88

18,97

41,71

5. INWALIDA WOJENNY

25,46

0,31

876,13

0,52

0,00

0,00

907,08

2,02

0,00 103,53

35,21

24,88

34,41

6. INWALIDA WOJSKOWY

45,26

0,33

0,00

7,34

0,00

1,31

0,00

6,03

0,01

17,88

82,12

0,43

17,00

22,15

7. ZHK

11,45

0,14

257,51

0,15

36,23

0,03

221,28

0,49

14,07

85,93

14,57

17,68

22,48

8. AZ

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00 104,08

0,00

10,65

12,82

9. NARKOTYKI

2,38

0,03

394,74

0,23

26,02

0,02

368,72

0,82

6,59

93,41

3,54

111,66

165,67

1,72

10. ŚRODKI POMOCNICZE

11,80

0,14

1331,81

0,79

560,06

0,45

771,74

42,05

57,95

136,16

9,78

112,89

11. PELNOPŁATNE

1444,35

17,33

37016,98

22,00

37016,98

29,99

0,00

0,00 100,00

0,00

1694,79

21,84

25,63

12. ODRĘCZNA

5134,53

61,62

68141,68

40,51

68141,68

55,21

0,00

0,00 100,00

0,00

6085,19

11,20

13,27

13. RAZEM

8332,01 100,00

26,66

10220,74

16,46

20,19

168227,27 100,00

123414,14 100,00

44844,18 100,00

73,36

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1726

21,10

61845

37,26

18508

15,18

43337

29,93

70,07

2285

27,06

35,82

2. Recepty pełnopłatne

1395

17,05

35861

21,60

35861

29,40

0

0,00 100,00

0,00

1636

21,92

25,71

3. Sprzedaż odręczna

5047

61,70

67001

40,36

67001

54,93

0

0,00 100,00

0,00

5904

11,35

13,27

12

0,14

1293

0,78

561

0,46

732

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8180 100,00

166000 100,00

121966 100,00

98,42

Pac.

1,66

43,36

56,64

133

9,73

109,17

44034 100,00

73,47

26,53

9958

16,67

20,29

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1741,33

20,90

61741,47

36,70

17697,76

14,34

44074,77

28,66

71,39

2304,64

26,79

35,46

2. Recepty pełnopłatne

1444,35

17,33

37016,98

22,00

37016,98

29,99

0,00

0,00 100,00

0,00

1694,79

21,84

25,63

3. Sprzedaż odręczna

5134,53

61,62

68141,68

40,51

68141,68

55,21

0,00

0,00 100,00

0,00

6085,19

11,20

13,27

11,80

0,14

1331,81

0,79

560,06

0,45

771,74

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8332,01 100,00

168227,27 100,00

123414,14 100,00

98,28

Pac.

1,72

42,05

57,95

136,16

9,78

112,89

44844,18 100,00

73,36

26,66

10220,74

16,46

20,19

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20824,89

20,60

744845,76

36,49

214613,81

14,29

530231,95

28,81

71,19

27629,41

26,96

35,77

2. Recepty pełnopłatne

17361,16

17,17

445360,60

21,82

445360,60

29,65

0,00

0,00 100,00

0,00

20400,06

21,83

25,65

3. Sprzedaż odręczna

62763,18

62,09

835551,49

40,93

835551,49

55,62

0,00

0,00 100,00

0,00

74581,89

11,20

13,31

140,80

0,14

15742,15

0,77

6634,24

0,44

9107,90

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

101090,03 100,00

2041500,00 100,00

1502160,14 100,00

98,31

Pac.

1,69

42,14

57,86

1614,66

9,75

111,81

539339,85 100,00

73,58

26,42

124226,02

16,43

20,19

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynku apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

290479569

20,60

10391224808

36,49

2993547987

14,29

7395958288

28,81

71,18

385402971

26,96

35,77

2. Recepty pełnopłatne

242110391

17,17

6210784827

21,81

6212127392

29,65

0

0,00 100,02

0,00

284489430

21,83

25,65

3. Sprzedaż odręczna

875433613

62,09

11654442340

40,93

11654718218

55,62

0

0,00 100,00

0,00

1040283387

11,20

13,31

1963059

0,14

219479823

0,77

92537921

0,44

127041851

5. RAZEM

1409986632 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

28475931797 100,00

20952931519 100,00

98,31

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

56

Transakcje Liczba

1,69

42,16

57,88

22511877

9,75

111,81

7523000139 100,00

73,58

26,42

1732687665

16,43

20,20

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Zamawiaj przez nas!

22 213 12 85

mbbpharmacy@mbbpharmacy.pl www.mbbpharmacy.pl

WƌnjĞĚ ƵnjLJĐŝĞŵ njĂƉŽnjŶĂũ Ɛŝħ nj ƵůŽƚŬČ͕ ŬƚſƌĂ njĂǁŝĞƌĂ ǁƐŬĂnjĂŶŝĂ͕ ƉƌnjĞĐŝǁǁƐŬĂnjĂŶŝĂ͕ ĚĂŶĞ ĚŽƚLJĐnjČĐĞ ĚnjŝĂųĂŷ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶLJĐŚ ŝ ĚĂǁŬŽǁĂŶŝĞ ŽƌĂnj ŝŶĨŽƌŵĂĐũĞ ĚŽƚLJĐnjČĐĞ ƐƚŽƐŽǁĂŶŝĂ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ůĞĐnjŶŝĐnjĞŐŽ͕ ďČĚǍ ƐŬŽŶƐƵůƚƵũ Ɛŝħ nj ůĞŬĂƌnjĞŵ ůƵď ĨĂƌŵĂĐĞƵƚĂ͕ ŐĚLJǏ ŬĂǏĚLJ ůĞŬ ŶŝĞǁųĂƑĐŝǁŝĞ ƐƚŽƐŽǁĂŶLJ njĂŐƌĂǏĂ dǁŽũĞŵƵ ǏLJĐŝƵ Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia ůƵď njĚƌŽǁŝƵ͘ 57 12/2014

S t a t y st y k i i p r o g n o z y

Nadciśnienie tętnicze

a n a l iz a O S O Z

Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Określane mianem „cichego zabójcy”, nieleczone doprowadza do uszkodzenia serca, nerek, mózgu oraz oczu. Przyspiesza rozwój miażdżycy, zwiększa ryzyko zawału serca, grozi udarem mózgu. Szczególnie zagrożeni są mężczyźni po 40 roku życia, ale coraz częściej występuje u młodych ludzi. Co mówią dane statystyczne o sprzedaży leków na nadciśnienie?

dorota zacharzewska, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Rynek w liczbach Rynek leków nadciśnienia tętniczego charakteryzuje się sporymi wahaniami w ciągu roku. Najwyższa średniomiesięczna wartość sprzedaży produktów dedykowanych nadciśnieniu przypada

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów na nadciśnienie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Rok

58

Wartość sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

116 184 737

4 718 964

24,62

2 151 569

87 388

54

—

—

2003

131 357 841

4 665 290

28,16

2 345 676

83 309

56

13,06%

-1,14%

2004

150 684 268

5 114 503

29,46

2 897 774

98 356

52

14,71%

9,63%

2005

174 427 763

5 705 363

30,57

3 420 152

111 870

51

15,76%

11,55%

2006

180 756 521

5 948 715

30,39

3 615 130

118 974

50

3,63%

4,27%

2007

150 756 576

5 233 701

28,80

3 277 317

113 776

46

-16,60%

-12,02%

2008

152 424 699

5 417 078

28,14

3 313 580

117 763

46

1,11%

3,50%

2009

145 827 120

5 338 974

27,31

3 391 328

124 162

43

-4,33%

-1,44%

2010

142 451 443

5 274 677

27,01

3 561 286

131 867

40

-2,31%

-1,20%

2011

149 148 677

5 576 900

26,74

3 824 325

142 997

39

4,70%

5,73%

2012

130 930 162

4 920 867

26,61

3 193 419

120 021

41

-12,22%

-11,76%

2013

132 382 710

4 972 905

26,62

3 008 698

113 021

44

1,11%

1,06%

2014

127 622 064

5 150 805

24,78

—

—

—

-3,60%

3,58%

2015

128 107 096

5 142 741

24,91

—

—

—

0,38%

-0,16%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

na grudzień (13 mln zł) oraz październik (12,7 mln zł); najniższa sprzedaż notowana jest w styczniu (11,3 mln zł) i w sierpniu (11,4 mln zł).

Od roku 2006 zaobserwować można trend spadkowy wartości sprzedaży le-

ków na nadciśnienie (mimo, że pojawiają się lata, kiedy rynek pnie się w górę).

W 2006 roku wartość sprzedaży wyniosła 180,8 mln zł, a w roku 2013 już tylko 132,4 mln zł (prawie 30% korekta).

Natomiast wartość sprzedaży w pierw-

szych dziesięciu miesiącach 2014 roku była najniższa od 2003 roku. Średnia cena za pojedyncze opakowanie spadła z 30,39 zł (rok 2006) do 26,62 (rok 2013); dla pierwszych dziesięciu miesięcy 2014 roku wynosi ona 24,6 zł. Cało-

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów.

Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013

21

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2013 a nie będące w ofercie w 2002 roku

4

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

4

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

0

—

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

2

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

3

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

0

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

0

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

1

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

3

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

1

Produkty będące w ofercie w 2013 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

3

Liczba badanych produktów

33,19 35,79 34,45 34,30 32,73 29,86 28,36 26,98 26,36 25,76

26,17 25,86

37,06 37,80 38,64 36,59 34,83 34,66 35,16 35,44 35,10 29,51 29,24 31,73 29,73

17,12 14,10 12,98 12,58 12,75 13,47 12,67 13,43 —

—

—

—

24,92 25,28 26,52 14,23

—

—

—

—

13,13 23,26 23,28 23,01

30,06 34,62 35,15 34,24 33,68 34,07 33,86

50,83 50,70 55,16 56,76 58,23 57,09 54,31 75,30 74,57

23,54

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013

21

33,19 35,79 34,45 34,30 32,73 29,86 28,36 26,98 26,36 25,76

26,17 25,86

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w 2013 roku

0

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2013

0

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2013

1

3,49

3,48

3,44

3,44

3,58

3,52

3,38

3,33

3,34

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2013

1

35,50 36,31 35,86 35,79 33,13 30,87 30,90 30,79

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2013

3

13,24 14,33 13,31 11,63

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2013

2

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2013

6,08 23,50 26,24

2,68

2,46

6,19

2

12,48 13,57 20,25 23,41

2,67

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2013

3

14,03 14,88 18,44 17,85

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2013

5

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2013

3

28,79 28,16

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

6

30,81

2,65

6,83

2,66

2,71

6,57 13,04

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

59

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

roczna liczba sprzedanych opakowań leków od 2002 roku waha się w granicach 4,7–5,9 mln sztuk.

Asortyment oferowanych w aptekach produktów od 2007 roku jest mniejszy w porównaniu z przedziałem lat 2002– 2006. Najwięcej pozycji asortymentowych dedykowanych nadciśnieniu po 2007 roku było oferowanych w latach 2007 i 2008 (46 artykułów), najmniej – w roku 2011 (39 artykułów). Po 2011 roku oferta zwiększała się systematycznie i osiągnęła w 2013 roku poziom 44 artykułów.

Leki na nadciśnienie tętnicze sprzedawane w aptekach nie charakteryzują się

Coroczna znikoma rotacja, spadające ceny i wartości sprzedaży produktów na nadciśnienie wskazują na kurczenie się rynku. Przyczyn może być wiele – od polityki lekowej, poprzez profilaktykę, zmiany w składzie chemicznym leków (wyższa skuteczność), a na problemie diagnozy i ignorowania problemu nadciśnienia kończąc.

Spadkowa wartość sprzedaży od roku 2006 nie oznacza, że nagle odwróciły się statystyki dla choroby nadciśnieniowej.

Biorąc pod uwagę dotychczasowe zachowania rynku, jesteśmy w stanie obliczyć prognozę dla całego roku 2014 oraz rozpoczynającego się właśnie roku 2015.

silną rotacją. W przedziale lat 2002–2013, nieprzerwalnie w ofercie, apteki posiadały 21 pozycji asortymentowych. W roku 2013 pojawiły się tylko 3 nowe marki, które nie były w sprzedaży w poprzednich latach analizy. Jest to bardzo stabilny rynek, od dłuższego czasu nie pojawiły się innowacyjne metody leczenia oparte o nowe substancje. Czas życia produktów na rynku jest bardzo długi w porównaniu z innymi grupami leków. Żaden produkt będący w sprzedaży w przedziale lat 2002–2012 nie został usunięty w 2013 roku. Jeśli w danym roku wprowadza się lub wyklucza z rynku markę, jest to zazwyczaj kilka pozycji.

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na nadciśnienie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Wartość sprzedaży produktów na nadciśnienie w pierwszych dziesięcu miesiącach 2014 roku jest najniższa od 2003 roku.

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów na nadciśnienie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Dotychczasowe wyniki ilości sprzedaży produktów na nadciśnienie za rok 2014 są zbliżone do danych z roku ubiegłego.

*

**

*** *7

60

*

**

*** *7

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Trend spadku średniej ceny za pojedyncze opakowanie produktu na nadciśnienie w roku 2014 zostanie utrzymany.

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

Rys. 4. Liczba produktów na nadciśnienie sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2014

Od marca 2014 roku liczba pozycji asortymentowych produktów na nadciśnienie ustabilizowała się na poziomie 42 sztuk.

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży produktów na nadciśnienie

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

61

S TaT yS T yk I I pRogNoZ y aNalIZ a oSoZ

Założenie do prognoz Jednym z podstawowych założeń prognozy jest eliminacja wartości przypadkowych, które mogłyby zaburzyć otrzymane rezultaty. Przed obliczeniem prognozy na podstawie wyników historycznych, usunięto wartości skrajne. Przyjęto również, że w najbliższym czasie nie wystąpią żadne zjawiska, które w istotny sposób mogłyby wpłynąć na rynek i zakłócić istniejący trend. Korzystanie z wyników historycznych oznacza, że prognoza opiera się na wynikach z przeszłości, bez uwzględniania innych czynników. Do konstrukcji modelu prognozy użyto trendu liniowego z addytywnym współczynnikiem sezonowości.

Tendencje w przyszłości Wartość rynku leków na nadciśnienie w 2014 roku – w porównaniu z rokiem 2013 – spadnie o 4,8 mln zł (127,6 mln zł), z kolei w roku 2015 osiągnie poziom 128 mln zł. Wynik z roku 2015 powi-

nien być wyższy od wyniku z roku 2014, ale niższy od roku 2013 (co oznacza utrzymanie się tendencji spadkowej na najbliższy rok). Liczba sprzedanych opakowań leków na nadciśnienie w aptekach w roku 2014 wzrośnie o 3,6% w porównaniu z rokiem ubiegłym. Rok 2015 będzie podobny do roku 2014 pod względem liczby sprzedaży. W roku 2015 szacujemy spadek sprzedaży o 8063 sztuk opakowań w stosunku do roku 2014. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu w 2014 roku osiągnie poziom 24,78 zł. Wynik ten będzie aż o 1,84 zł niższy od wartości z roku 2013.

W 2015 roku nastąpi niewielki wzrost do poziomu 24,91 zł, który jednak wtapia się w trend długofalowej obniżki ceny opakowania dla całego badanego okresu.

Wnioski Mimo uzyskiwanych w ostatnich latach wyników, nie można wyciągać prostych

wniosków o malejącej liczbie osób chorych na nadciśnienie. Zwłaszcza w świetle statystyk sugerujących zupełnie przeciwne wnioski (m.in. ze względu na trend starzejącego się społeczeństwa).

Dane demograficzne Głównego Urzędu Statystycznego nie pozostawiają wątpliwości – społeczeństwo w Polsce się starzeje. Jeszcze w roku 2007, osób w wieku 60 i więcej było 6,9 mln, w roku 2013 – to już 8,3 mln, w roku 2021 liczba ta wzrośnie do 10 mln. W roku 2044 przekroczy poziom 13 mln (37% ogółu populacji kraju). Wiemy więcej o zapobieganiu chorobie nadciśnieniowej, ale nadal jest wiele do zrobienia na polu profilaktyki. Należy też pamiętać o dużych zaniedbaniach w leczeniu (chorzy bardzo często porzucają terapię, gdyż nadciśnienie nie daje wyraźnych symptomów chorobowych). Nadciśnienie jest chorobą przewlekłą i nie należy się też spodziewać w najbliższych latach przełomu w metodach terapii. 

od redakcji

Foto: r2hox / Foter / CC BY-SA

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

„Przypadek Alicji”

terminarz 2015

„cień”

Aleksandra Zielińska

Ogólnopolskiego systemu Ochrony Zdrowia

Monika rakusa

Jak otrzymać prezent?

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 6 lutego 2015 r. „Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

2

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

s y st e m y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (listopad 2014) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Procedury ICD9 Aby korzystać z nowego mechanizmu procedur ICD9, w Opcjach modułu Zlecenia należy włączyć opcję Używaj procedur celem przekazania kodów ICD9. Dla nowych instalacji opcja jest domyślnie włączona.

Od chwili włączenia opcji, na karcie zlecenia, zamiast zakładki Podzlecenia pojawi się zakładka Procedury. Dotyczy to jednak tylko nowo dodawanych zleceń lub też edycji zleceń, które wcześniej nie posiadały podzleceń. Zlecenia, którym już wcześniej dodano podzlecenia, nadal będą posiadały zakładkę Podzlecenia i nadal będzie można, tak jak dotychczas, zarządzać podzleceniami.

Na zakładce Procedury, jak w przypadku podzleceń, jako pierwsza pozycja może pojawić się kod procedury ICD9 związanej z usługą główną zlecenia. Pozycja oznaczona jest specjalnym kolorem. Dodatkowo, może się zmieniać automatycznie, jeśli zmieniona zostanie usługa zlecenia.

uzupełnione, dane do raportu do NFZ zostaną pobrane ze zlecenia głównego.

Rys. 2. Karta wykonania usługi

Na zakładce Procedury dostępny jest również przycisk Dodaj z usługi, który umożliwia dodanie procedur przez wskazanie konkretnych usług skojarzonych z kodami ICD9.

Rys. 1. Karta wykonania usługi

Aby ręcznie dodać procedurę, można skorzystać z przycisku Dodaj domyślne, po uprzednim wskazaniu procedury w polu Procedura lub z przycisku Dodaj procedurę. W obydwu przypadkach kod ICD9 wybierany jest bezpośrednio z bazy procedur ICD9. Różnica pomiędzy funkcją Dodaj domyślne a Dodaj procedurę polega na przyjęciu domyślnych wartości dla poradni, daty oraz ilości. W przypadku wykorzystania funkcji Dodaj procedurę, ale również w przypadku edycji procedury, zostanie wyświetlone okno, w którym można zmienić domyślne parametry procedury. Jeżeli jednak pola z datą i poradnią nie zostaną

Rys. 3. Karta wykonania usługi

Nowy mechanizm procedur ICD9 pozwala rejestrować procedury już na etapie rezerwacji, dlatego też zakładka Usługi towarzyszące w tym przypadku nie jest dostępna. Jeśli jednak rezerwacja powstała przed włączeniem opcji i posiada usługi dokończenie artykułu na stronie 65

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

63

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (listopad 2014) Gabriela Mendofik Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

niu raportu zwrotnego) lub szablonu (Nie sprawdzaj po wczytaniu szablonu rachunku).

Operacje gotówkowe i bezgotówkowe w APW11 Sprzedaż rozszerzono o informacje dotyczące dokumentu Zaliczka kartą.

Rozbudowano moduł APW21 Zestawienia w obszarze środków pomocniczych. Zmiana dotyczy obsługi parametru warunkującego grupowanie pozycji na zestawieniu refundacyjnym. Warunek grupowania został rozszerzony o cenę detaliczną i może być aktywowany poprzez zaznaczenie opcji APW21.2.43 w module APW41 Administrator (w opcjach modułów). Opcja działa tylko w sytuacji, gdy nie jest zaznaczona opcja APW21.2.24 Nie grupuj pozycji w zestawieniu na środki pomocnicze.

Rys. 3. APW41 – sprawdzanie recept zablokowanych

W module APW41 Administrator dodano okno wyświetlające historię pracy harmonogramu zadań. Z poziomu okna Plan zadań pod przyciskiem F9 Historia umożliwiono raportowanie historii zrealizowanych zadań.

Rys. 1. APW41 – grupowanie pozycji ze względu na cenę detaliczną

W module APW41 Administrator dodano parametr umożliwiający konfigurację czasu oczekiwania na odpowiedź z KS-EWD. Funkcja jest dostępna po wybraniu APW44 Komunikacja ► Ustawienia globalne ► opcja 15.

Rys. 4. APW41 – historia wykonania zadań harmonogramu zadań

W Aptece Internetowej (moduł APW45), wdrożono opcję do rozszerzonego zarządzania stanami magazynowymi na podstawie rezerwacji. Opcja jest dostępna z poziomu ustawień wymiany danych (Komunikacja ► Ustawienia ► sekcja Ustawienia ► Dodaj rezerwacje do stanów magazynowych).

Rys. 2. APW41 – czas oczekiwania na odpowiedź z serwera EWD

Funkcjonalność generowania zestawień refundacyjnych w module APW21 Zestawienia została rozbudowana o weryfikację recept zablokowanych. Zmiana polega na dodaniu w APW41 Administrator opcji (APW21.2.42), pozwalających na: włączenie weryfikacji w każdej sytuacji (Zawsze sprawdzaj), wyłączenie weryfikacji (Nie sprawdzaj), wyłączenie sprawdzania po wczytaniu raportu zwrotnego (Nie sprawdzaj po wczyta-

64

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

Rys. 5. APW45 – dodaj rezerwacje do stanów magazynowych

s y st e m y it

Ponadto dodano możliwość aktualizacji ceny oraz odświeżania produktu dla pojedynczego towaru. Funkcja jest dostępna po wywołaniu okna Towary (oferta apteki internetowej).

Rozbudowano kartę internetową towaru o dodatkowe pole służące do obsługi ceny bazowej, która dodatkowo jest wysyłana na stronę WWW.

Rys. 6. APW45 – odśwież produkt/aktualizuj cenę

Rys. 7. APW45 – cena bazowa 

dokończenie artykułu „KS-SOMED. Zmiany w systemie (listopad 2014)” ze strony 63

towarzyszące, podczas wykonywania zlecenia zamiast podzleceń powstaną procedury.

Istnieje również możliwość wpisania na karcie usługi dodatkowych procedur ICD9. Kody te można wpisać ręcznie lub wybrać z listy procedur i następnie użyć przycisku Dodaj kod procedury.

Dodatkowe procedury z karty usługi wykorzystane będą tylko w dwóch przypadkach: − gdy usługę wskażemy na zleceniu – wówczas procedury dodatkowe od razu pojawią się na liście procedur, jak przedstawiono powyżej; − gdy usługę wybierzemy przy użyciu przycisku Dodaj z usługi – wówczas zostanie dodana procedura związana z głównym kodem ICD9 (Kod ICD-9 PL (od 2010 r.) oraz dodane zostaną procedury wskazane w polu z procedurami dodatkowymi.

W każdym innym przypadku wykorzystywany jest tylko główny kod ICD9.

Rys. 4. Karta usługi.

W przypadku wyboru takiej usługi na karcie zlecenia, pierwszą pozycją będzie procedura związana z kodem ICD9 wpisanym do pola Kod ICD-9 PL (od 2010 r.), która jest ściśle powiązana z usługą główną i jest nieedytowalna. Do zlecenia trafią automatycznie również procedury z karty usługi głównej, którymi można zarządzać (edytować, usuwać).

Rys. 5. Karta wykonania usługi 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

65

s y st e m y it

66

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

n a c z a si e

W 2025 roku chorych na raka będzie o ok. 15 proc. więcej W 2025 roku liczba nowych zachorowań oraz zgonów na choroby nowotworowe w Europie wzrośnie o ok. 15 proc.

– ocenia, powołując się na statystyki, dr Aleksander Gałaś z Collegium Medicum UJ.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Z kolei – jak wynika z analiz zaprezentowanych przez lekarza podczas konferencji lekarsko-farmaceutycznej w Krakowie – w 2020 roku liczba zachorowań i zgonów na nowotwory będzie wyższa o ok. 10 proc.

W Polsce obecnie co roku na choroby nowotworowe zapada ponad 144 tys. osób (ponad 72,5 tys. kobiet oraz prawie 72 tys. mężczyzn).

Z powodu nowotworu umiera ponad 92 tys. Polaków (ponad 51 tys. mężczyzn i ponad 40 tys. kobiet). Zgodnie z analizami, do 2025 roku w Polsce liczba nowych rozpoznań nowotworów u mężczyzn wzrośnie do 90 tys. rocznie, a u kobiet do 80 tys.

Foto: www.freeimages.com

Zgodnie ze statystykami, w Europie na nowotwory złośliwe choruje ponad 3,4 mln osób, a 1,8 mln umiera z tego powodu. Według prognoz, do roku 2020 liczba nowych przypadków wzrośnie o około 320 tys., natomiast liczba zgonów prawie o 180 tys. Z kolei do 2025 roku prognozy dla Europy wynoszą odpowiednio: 512 tys. nowych zachorowań więcej i 301 tys. więcej zgonów.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

67

Na cZ aSIe

Jak zauważył lekarz, zachorowalność na nowotwory złośliwe w Polsce jest niższa niż w krajach Europy Zachodniej, natomiast umieralność – wyższa. „Ponieważ zachorowalność jest wynikiem rozpoznawania nowych przypadków choroby, obserwowane dysproporcje pokazują, że Polacy rzadziej uczestniczą w badaniach przesiewowych. Niechęć do udziału w takich badaniach skutkuje rozpoznaniami w bardziej zaawansowanym stadium choroby, co częściej prowadzi do niemożności wyleczenia i zgonu, zwiększając współczynniki umieralności” – powiedział dr Gałaś.

Niezmienne najgroźniejsze dla kobiet są rak piersi, rak szyjki macicy i rak płuc; dla mężczyzn – rak płuc, prostaty i jelita grubego. Przy czym – jak podkreślił lekarz – do 2025 roku o ok. 18 proc. (z około 6,3 tys. do 7,4 tys. nowych zachorowań rocznie) wzrośnie zachorowalność Polek na raka płuc, co będzie na-

stępstwem rosnącej obecnie liczby palących kobiet.

Dr Gałaś zwrócił także uwagę na fakt, że rejestry dotyczące zachorowalności na nowotwory nie są w pełni kompletne, co może prowadzić do pewnego niedoszacowania liczby chorych.

Jak podkreślił, prognozy na najbliższe lata należy traktować z ostrożnością, ponieważ w świecie medycyny może się jeszcze wiele zmienić do tego czasu. Ważne jest natomiast, aby organizacje zdrowia publicznego zwiększyły wysiłek w celu zapobiegania chorobom, m.in. prowadziły akcje, które informowałyby o potrzebie wykonywania badań przesiewowych.

Nie bez znaczenia jest także nasz sposób życia. „Eliminacja palenia tytoniu, właściwy sposób odżywiania się i zwiększenie aktywności fizycznej – to

» Nowotwory złośliwe stanowią drugą, po chorobach serca, przyczynę zgonów w Polsce.« tylko niektóre sposoby, mogące zmniejszyć ryzyko zachorowania” – podsumował dr Gałaś.

Nowotwory złośliwe stanowią drugą, po chorobach serca, przyczynę zgonów w Polsce (26 proc. zgonów wśród mężczyzn i 23 proc. zgonów wśród kobiet). 

NOWOTWORY

EUROPA LICZBA CHORYCH

LICZBA ZGONÓW

3,4 mln

1,8 mln

POLSKA LICZBA CHORYCH

LICZBA ZGONÓW

144 tys.

92 tys.

RAK JAKO PRZYCZYNA ZGONÓW

8

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 12/2014

MĘŻCzYŹNi

KOBIETY

26%

23%

Liderzy Ochrony zdrowia

9. edycja prestiżowego konkursu dla placówek ochrony zdrowia TerMiN NAdSYŁANiA zgŁOSzeń: 3 luty 2015 r.

OFiCJALNA STrONA KONKurSu: www.osoz.pl/lider2015

ROK 2015

2015

NAJWAŻNieJSze WYdArzeNiA e-zdrOWiA W POLSCE I EUROPIE

9-10 marca

14-16 kwietnia

21-22 kwietnia

22-24 kwietnia

EUROPEAN SUMMIT ON INNOVATION FOR ACTIVE AND HEALTHY AGEING BRUKSELA | BELGIA

CONHIT – CONNECTING HEALTHCARE BERLIN | NIEMCY

FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA WARSZAWA | POLSKA

MED@TEL LUKSEMBURG

www.ec.europa.eu

www.conhit.de

www.osoz.pl/forum2015

www.medetel.eu

11-13 maja

16-17 czerwca

30.09-2.10

16-19 listopada

eHEALTH WEEK 2015 mHEALTH SUMMIT rYgA | ŁOTWA

DIGITAL HEALTH AND CARE CONGRESS LONDYN | ANGLIA

EUROPEAN HEALTH FORUM GASTEIN | AUSTRIA

MEDICA 2015 FAIRS & CONGRESS DUSSELDORF | NIEMCY

www.worldofhealthit.org

www.kingsfund.org.uk

www.ehfg.org

www.medica-tradefair.com

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

NOWOŚCI MUZYCZNE

„Anima” Justyna Steczkowska Piękne, nastrojowe melodie ze szczyptą klasycznych elementów to idealne tło dla mocnego głosu Justyny. Enigmatyczne i mroczne klimaty. 

„Marketing strategiczny na rynku farmaceutycznym” Małgorzata Michalik / Henryk Mruk / Bogna Pilarczyk Najnowsze wydanie uwzględnia istotne zmiany prawa farmaceutycznego, takie jak zakaz reklamy aptek, ograniczenia w promocji leków oraz stałe ceny i marże na leki refundowane. Przekrojowe omówienie cech rynku farmaceutycznego, czynników kształtujących jego otoczenie, dostępnych strategii marketingowych. 

„Cień” Monika Rakusa Historie opowiedziane przez Monikę Rakusę pokazują, jak uniwersalne może być poczucie braku i niewyjaśnialna tęsknota. Świetnie napisane, poetyckie utwory, to opowiadania najwyższej próby. 

70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 12/2014

„Wschód” Andrzej Stasiuk Premiera: wrzesień 2014. Wydawnictwo Czarne.

Cena: ok. 39,90 zł

Najnowsza książka Andrzeja Stasiuka to niezwykły zapis podróży na Wschód – podróży we wspomnienia do obrazów z dzieciństwa spędzanego u dziadków na Podlasiu i podróży tam, skąd wyszły oddziały Czyngis-chana, tam, gdzie historia jest jak geologia i tektonika: nieunikniona, nieprzewidywalna, miażdżąca, tam, gdzie lucyferycznym blaskiem świeci nowa potęga – do Rosji, Chin i Mongolii. To próba uchwycenia cienia Wschodu, który na nas pada. Opowieść o tęsknocie, pragnieniu i strachu. I o tym, jak umyka przestrzeń, a powraca pamięć. „Po autobiograficznym, pięknym »Grochowie« dostajemy obszerny »Wschód«, w którym dzieciństwo: wieś nad Bugiem, potem robotnicze przedmieścia Warszawy, przeplata się z obrazami ze źródła systemu: z Mongolii, Syberii czy Chin” – Justyna Sobolewska (polityka.pl). „Autor jest obecny w tekście, to jego refleksje i spostrzeżenia poznajemy, to on był w tych miejscach, o których czytamy” – Bernadetta Darska (ksiązki.onet.pl).

» Opowieść o naturze istnienia, sensie trwania i pogodzeniu się z Losem.« Piotr Brysacz

„Czereda” Tołhaje Niebanalna muzyka etniczna inspirowana kulturą wschodniej Polski, sięgająca do tradycji muzycznych Bieszczad i kresów polsko-ukraińskich. Podróż w głąb lasu, natury, z dala od cywilizacji. 

„Restriction” Archive Legenda indie-rocka powraca z długo oczekiwaną płytą. „Stworzyliśmy album, który składa się z 12 indywidualnych kompozycji.

Wszystkie razem tworzą jedną całość, jednocześnie muzycznie są bardzo zróżnicowane i wyjątkowe”- mówi współzałożyciel zespołu Darius Keeler. 

9. edycja prestizowego konkursu dla placówek ochrony zdrowia Ƿ ×Ă ä Ǥdz W konkursie Liderów Ochrony Zdrowia Ă ¦© Ï Ă × Ï ¦ Ǥ Ï © Ǥ × Ă Ï Ï Ă ä ä Ǥ Ï Ǥ ¸ × ¸ ¸ ʹͳ ʹͲͳͷ GALI LIDERÓW Ǥ ǣ × ǣ Ǥ Ǥ

Informacje i formularz zgłoszenia:

WWW.OSOZ.PL/LIDER2015

Liderzy Ochrony Zdrowia 2015 Ï Ï Ï Ï

Ï ¦ ¸©

× × Ï¸ ¸ × Gali Liderów

Termin przyjmowania zgłoszen:

3 luty 2015 r.