Στα σαπούνια λέμε... ΝΑΙ by Popi

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑ 10Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ Αρτέμιδος 25, 18451 Νίκαια τηλ. 2104925594

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ – ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΜΕ ΤΙΤΛΟ:

«ΣΤΑ ΣΑΠΟΥΝΙΑ ΛΕΜΕ… ΝΑΙ» Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Βώττα Αθανασία ΠΕ04.02 – Μεργκούνη Καλλιόπη ΠΕ18 Συμμετέχων εκπαιδευτικός: Καραλέκα Σοφία ΠΕ08

Εισαγωγή – Πρόλογος

Σελ. 4

Ανάπτυξη – Δράσεις του προγράμματος

Σελ. 6

Από το χθες… στο σήμερα

Σελ. 10

Χρονολόγιο συναντήσεων

Σελ. 18

Η μεγάλη σύγκριση

Σελ. 26

Μαγικά… μαγειρέματα

Σελ. 33

Η τέχνη της συσκευασίας

Σελ. 41

Ο δεκάλογος του καλού καταναλωτή σαπουνιού

Σελ. 46

Επίσκεψη σε σαπωνοποιία

Σελ. 49

Διάχυση του προγράμματος στη σχολική κοινότητα

Σελ. 57

Διαφημιστική καμπάνια

Σελ. 71

Έπαινος συμμετοχής

Σελ. 82

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είναι η τρίτη φορά που θα μιλήσουμε για τα σαπούνια του 10ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΙΚΑΙΑΣ, τα σαπούνια «ΝΙΟΤΗ». Η δραστηριότητα παραγωγής σαπουνιού στα πλαίσια του μαθήματος της Χημείας Γ΄ τάξης άρχισε σαν εργαστηριακή άσκηση πολύ παλιά, το 2004. Ήταν ιδέα και συνταγή της τότε καθηγήτριας Οικιακής Οικονομίας κ. Μπάμπαλη Αγγελικής και υλοποίηση δική μου, με κοινή συνεργασία φυσικά στα πλαίσια και των δύο μαθημάτων στη Β΄ και Γ΄ τάξη. Από τότε κάθε χρόνο εφαρμοζόταν σαν εργαστηριακή άσκηση Χημείας Γ΄ τάξης και δίνονταν σαν μικρό αναμνηστικό στους μαθητές, τα σαπούνια που οι ίδιοι παρασκεύαζαν. Υπήρχε μεγάλη χαρά και κέφι για δημιουργία του σαπουνιού! Το σχολικό έτος 2011-12 «πέφτει» η ιδέα από τη μαθήτρια του τότε Γ2 Ζγουλέττα Ιωάννα, να παρασκευάσουμε σαπούνια πιο πολλά για να τα πουλήσουμε στο χριστουγεννιάτικο παζάρι που οργανωνόταν σχεδόν κάθε χρονιά. Αυτό ήταν∙ υπήρξε τεράστια προθυμία και συνδρομή από τα παιδιά. Όμως και η κ. Καπετάνιου Αναστασία που τότε είχε αναλάβει τα καθήκοντά της σαν διευθύντρια, αγκάλιασε αυτή την πρωτοβουλία και την ενίσχυσε όσο περισσότερο μπορούσε (η αρχική ετικέτα του προϊόντος μας είναι δικό της επίτευγμα). Φυσικά η καθοδήγηση για τη συσκευασία των σαπουνιών ήταν συνδρομή της εικαστικού του σχολείου μας κ. Καραλέκα Σοφίας. Τα παζάρια (χριστουγεννιάτικο και πασχαλινό) είχαν μεγάλη επιτυχία και με τα χρήματα που βγάλαμε αγοράσαμε τον προτζέκτορα του Χημείου. Τη σχολική χρονιά 2012-13 η διευθύντρια παροτρύνει να υλοποιηθεί πρόγραμμα περιβαλλοντικής για το σαπούνι και με τα πολλά μας καταφέρνει. Έτσι και έγινε η αρχή για τη μεγάλη συνεργασία με την καθηγήτρια του μαθήματος της Τεχνολογίας κ. Μεργκούνη Καλλιόπη στα πλαίσια των μαθημάτων Τεχνολογίας και Χημείας, με τη συμβολή πάντα της κ. Καραλέκα για τις εικαστικές παρεμβάσεις και με όλο το διδακτικό προσωπικό του σχολείου να συμβάλλει στην προσπάθειά μας. Από τότε έχουμε διανύσει μεγάλη πορεία και με αφορμή το πρόγραμμα των σαπουνιών έχουμε αναπτύξει στενές σχέσεις οι καθηγητές μεταξύ μας, με τους μαθητές μας, με τους γονείς, με όλους όσους εμπλέκονται στη σχολική κοινότητα. Είναι σχέσεις ζωής που μας βοηθούν στα μαθήματα, στην καθημερινότητα, στις πρακτικές προσεγγίσεις των μαθημάτων μας, στην ανάπτυξη ισχυρών δεσμών μάθησης, δημιουργικότητας, έμπνευσης, φαντασίας, ψυχικής ηρεμίας. Κάθε σχολική χρονιά θέλουμε να υλοποιήσουμε κάποιο άλλο θέμα για πρόγραμμα και κάθε χρονιά οι μαθητές μας πιέζουν και μας αναγκάζουν να επαναλάβουμε τα σαπούνια, γιατί όπως λένε, με το που έρχονται στο 10ο Νίκαιας, το περιμένουν πώς 4

και πώς. Εμείς δε, υποχωρούμε και τους κάνουμε το χατίρι γιατί ΣΤΑ ΣΑΠΟΥΝΙΑ ΛΕΜΕ… ΝΑΙ, επειδή αυτή τους η επιθυμία είναι η καλύτερη ανταμοιβή για τους κόπους μας και το καλύτερο δώρο για εμάς. Αλλά μήπως δεν υπάρχει σχέση της εργαστηριακής και της μαζικής παραγωγής (βιομηχανία); Έτσι φέτος το πρόγραμμα εντάχθηκε στα πλαίσια των προγραμμάτων «Αγωγής Υγείας – Αγωγής Καταναλωτή» για να εκπαιδεύσουμε παράλληλα τους μαθητές μας και σε άλλους τομείς της καθημερινότητας. Μας ενδιαφέρει οι μαθητές μας να κατανοήσουν τη σχέση Χημείας και Τεχνολογίας και να έχουν μια ισορροπημένη σχέση όσον αφορά την επιβίωσή τους στην κατανάλωση και στο περιβάλλον που αυτή διαμορφώνει, γιατί η γνώση είναι δύναμη. Και αυτή τη χρονιά συνεργαστήκαμε πολύ όμορφα, με τα γέλια και τα αστεία μας, με τις μουσικές μας και τις καλλιτεχνικές μας δημιουργίες. Ό,τι και να πούμε είναι πολύ λίγο για να περιγράψει αυτό που δημιουργήθηκε και που αισθανόμαστε για τους μαθητές του προγράμματος, που ξεπέρασαν τον εαυτό τους σε όλα τα επίπεδα και τους αξίζουν τα καλύτερα! Πολλά μπράβο στους Γ1 Αλεξάκη Αθηνά Βερίου Σοφία Γαλάτη Εμμανουήλ Γαλούση Μιχαήλ Γιακούπι Άντζελα Γκανίδη Γιώργο Γκουβάτσο Δημήτρη Ιωακείμ-Παναγιώτου Καλλιόπη Κουμπάρο Μάρκο Γ3 Σικοτακοπούλου Χριστίνα

Β2 Αθανασίου Φωτεινή Αντέμι Έρικα Βαγγέλη Ειρήνη Γαλάτη Μαρία Γρηγοριάδη Μαριάννα Ζελελίδου Αντωνία Κατσαρού Ελένη Κιουταγχιαλόγλου Ζαφειρία Κοτζαϊράκη Στυλιανή Μεταξούδη Μαρία

Ακόμα, ευχαριστούμε τη μαθήτρια Μανώλογλου Χρύσα, περσινή μαθήτρια του προγράμματος, που με τις όμορφες πινελιές της συνέβαλε στον κόσμο της συσκευασίας μας.

Οι υπεύθυνες καθηγήτριες του προγράμματος Βώττα Αθανασία – Μεργκούνη Καλλιόπη

Ανάπτυξη – δράσεις του προγράμματος

ΣΤΑ ΣΑΠΟΥΝΙΑ ΛΕΜΕ... ΝΑΙ ο τίτλος του προγράμματός μας, όμως ένα ΝΑΙ μόνο δε φτάνει, δεν είναι αρκετό. Ούτε η διάθεση, ούτε η επιθυμία, ούτε καν ο τρελός ενθουσιασμός που μας διακατέχει για να φτιάξουμε σαπούνια. Για οτιδήποτε κάνουμε στη ζωή μας, όσο απλό ή σύνθετο είναι αυτό, για να γίνει σωστά, χρειάζεται πρώτα απ’ όλα οργάνωση και μεθοδικότητα. Έτσι κι εμείς σκεφτήκαμε, συζητήσαμε, προτείναμε και καταλήξαμε στο γενικό πλαίσιο που θα ακολουθούσαμε για να αναπτύξουμε το πρόγραμμά μας.

Από το χθες… στο σήμερα Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στον κόσμο των σαπουνιών, συλλέξαμε ενδιαφέρουσες και πολύτιμες πληροφορίες. Εμπλουτίσαμε τις γνώσεις μας, ικανοποιήσαμε την περιέργειά μας, ενεργοποιήσαμε τη φαντασία μας και φυσικά, διαπιστώσαμε για άλλη μια φορά, πως για να κτίσεις το μέλλον πρέπει πρώτα να μελετήσεις το παρελθόν.

Χρονολόγιο συναντήσεων Με την έναρξη του προγράμματος ξεκινήσαμε και την καταγραφή των συναντήσεών μας. Στην καταγραφή αυτή συμπεριλαμβάνονται:             

Το παρουσιολόγιο Ο σχεδιασμός δράσεων του προγράμματος Η συγκέντρωση πρώτων υλών, σκευών και οργάνων Η επιλογή πρόσθετων υλών (αρωμάτων και χρωμάτων) Η επιλογή καλουπιών Ο καταμερισμός εργασιών Η ανάπτυξη ιδεών για τη διαχείριση του προγράμματος Η συσκευασία Η προετοιμασία και η υλοποίηση των παζαριών Η καταγραφή επισκέψεων Η ανάπτυξη σωστής καταναλωτικής συνείδησης Ο σχεδιασμός διαφημιστικής καμπάνιας και αφίσας του προγράμματος Η παρουσίαση του προγράμματος εντός και εκτός σχολικής κοινότητας

Την εκάστοτε καταγραφή του χρονολογίου συναντήσεων ανέλαβε η μαθήτρια του Β1 Βαγγέλη Ειρήνη, ενώ τη μουσική επιμέλεια των συναντήσεων είχαν συνήθως οι μαθητές του Γ1 Γαλάτης Μάνος και Κουμπάρος Μάρκος. 19

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ Πρώτη συνάντηση (31/10/2014)  Ενημέρωση για το πρόγραμμα.  Παρουσίαση ''power point '' για το σαπούνι.  Επιλογή υλικών .  Συζήτηση για καλούπια και για νέες συνταγές.  Πληροφορίες για την ιστορία του σαπουνιού στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο. Δεύτερη συνάντηση (7/11/2014)  Α' προβολή εργασίας πληροφοριών για την Ιστορία, Γεωγραφία και Χημεία του σαπουνιού.... (Κ. Ιωακείμ, Α. Αλεξάκη, Χ. Σικοτακοπούλου)  Παραγωγή σαπουνιού (μια δόση)  Χωρίς χρώμα  Άρωμα: ξύσμα πορτοκαλιού  Καλούπια: καλή φόρμα (Πόπης), τριανταφυλλάκια, καρδούλες, καινούργια φόρμα (Αθηνάς) Τρίτη συνάντηση (14/11/2014)  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαιολάδου.  Χρώμα: πορτοκαλί.  Άρωμα: ξύσμα πορτοκαλιού.  Καλούπια: φόρμα με έξι κέικ, ΑΪ-Βασίλης, μια τετράχωρη φόρμα, 3 μονά τριανταφυλλάκια, 4 μονές καρδούλες, μονά κεκάκια.  Παρουσίαση μιας εκδοχής της προηγούμενης εργασίας Τέταρτη συνάντηση (21/11 /2014)  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαιολάδου.  Καλούπια: φόρμα αστεριών με 9 θέσεις, καινούρια φόρμα τριανταφυλλάκια με 8 θέσεις, φόρμα ΑΪ-Βασίλης, φόρμα Γουϊνι αρκουδάκια 6 θέσεις, 2 μονές καρδούλες και φορμάκια Αθηνάς.  Άρωμα: στη μισή δόση γαρύφαλλο, στη μισή δόση ξύσμα μανταρινιού  Χρώμα: στο μισό με το γαρύφαλλο φούξια, στην άλλη δόση κίτρινο.  Παρουσίαση της τελικής εκδοχή για την ιστορία του σαπουνιού στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο.

Πέμπτη συνάντηση (28/11 /2014)  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαιολάδου.  Άρωμα: μαστίχα, ρίγανη  Χρώμα: πορτοκαλί  Καλούπια: ΑΪ-Βασίλης, 16 καλούπια από λουλουδάκια, καλούπια με λουλουδάκια - μελισσούλες, 8 τριανταφυλλάκια, πεταλούδες. Στη δόση με ρίγανη:1 καρδιά, πεταλουδίτσες, πασχαλίτσες, έντομα Έκτη συνάντηση (5/12/2014) Νέα συνταγή  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας).  Χρώμα - Άρωμα: φούξια-κανέλα, κίτρινο-ρίγανη.  Καλούπια: φούξια-κανέλα: φορμάκια Αθηνάς, φόρμα κεκάκια, ΑΪ-Βασίλης κίτρινο-ρίγανη: αρκουδάκια, αστέρια, τριαντάφυλλα, δύο απλές. Έβδομη συνάντηση (12/12 /2014) Νέα συνταγή  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας).  Χρώμα: κίτρινο  Άρωμα: ξύσμα πορτοκαλιού  Καλούπια: διάφορα Δεύτερη εργασία power point για το σαπούνι (Αθανασίου Φωτ.) Όγδοη συνάντηση (17/12/2014)  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας).  Άρωμα: μισό σοκολάτα, μισό βανίλια καραμέλα.  Καλούπια: έντομα, κέικ, φόρμες 4+4, καλά έντομα, 8 τριανταφυλλάκια. Συσκευασία σαπουνιού κ' υλοποίηση πόστερς για το Χριστουγεννιάτικο παζάρι του σαπουνιού. Ένατη συνάντηση (19/12/2014) Έλεγχοι Α' τριμήνου και χριστουγεννιάτικο παζάρι σαπουνιού…

Δέκατη συνάντηση (9/1/2015 )  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας).  Χρώμα - Άρωμα: κακάο-σοκολάτα, το άλλο χωρίς χρώμα-βανίλια καραμέλα.  Καλούπια: βανίλια-καραμέλα: καλούπια με έντομα  Σοκολάτα: 12 καλούπια με λουλουδάκια, 8 καλούπια με τριαντάφυλλα, 4 καλούπια με αρκουδάκια, ένα μόνο τριαντάφυλλο, 1 πεταλούδα.  Μέτρηση ph Ενδέκατη συνάντηση (16 /1/2015)  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας).  Χρώμα -Άρωμα: πορτοκαλί-βανίλια/καραμέλα, φούξια-μαστίχα.  Καλούπια: φούξια: απλά τριαντάφυλλα, 8 καλούπια τριαντάφυλλα, καλούπια τετράδων απλών, πορτοκαλί-βανίλια/καραμέλα: 6 καλούπια αρκουδιών, τέσσερα καλούπια εντόμων. Δωδέκατη συνάντηση (3/2/2015 ) Εκπαιδευτική επίσκεψη στη σαπωνοβιομηχανία ''ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗ''. Δέκατη τρίτη συνάντηση (6/2/2015 )  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας).  Χρώμα -Άρωμα: πορτοκαλί - γαρύφαλλο, κίτρινο-βανίλια/καραμέλα.  Καλούπια: με γαρύφαλλο: καλούπια μωβ των έξι, απλά 9 καλούπια, με βανίλια/καραμέλα: καλούπι των 8 τριαντάφυλλα, καλούπια με αστεράκια, 1 απλό, 1 τριαντάφυλλο, 4 καλούπια εντόμων. Δέκατη τέταρτη συνάντηση (13/2/2015)  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας).  Χρώμα-Άρωμα: ξύσμα πορτοκαλιού-φούξια, το άλλο χωρίς χρώμα.  Καλούπι: το απλό: καλούπι των 6 λουλουδιών, καλούπι 8 μικρών λουλουδιών, φούξια: τριαντάφυλλα, καρδιές. Δέκατη πέμπτη συνάντηση (27/2/2015)  Παραγωγή σαπουνιού με δόση ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας). 22

 Χρώμα- Άρωμα: πορτοκαλί- κανέλα, χωρίς χρώμα - σοκολάτα .  Καλούπια: πορτοκαλί: μικρά τριαντάφυλλα, δύο κανονικά, 6 έντομα, φυσικό: αρκουδάκια, πεταλούδες Δέκατη έκτη συνάντηση (6/3/2015) Επίσκεψη του 26ου Δημοτικού Σχολείου Νίκαιας  Παραγωγή σαπουνιού με 2 δόσεις ενός λίτρου ελαίων (ελαιόλαδο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας). 1η ομάδα: Χρώμα- Άρωμα: πορτοκαλί –σοκολάτα, φούξια – βανίλια/καραμέλα Καλούπια: βανίλια: αρκουδάκια, τριαντάφυλλα, καρδούλες, έντομα σοκολάτα: τριαντάφυλλα, αστεράκια. 2η ομάδα: Χρώμα- Άρωμα: κίτρινο - μαστίχα, φούξια-βανίλια/καραμέλα. Καλούπια: μαστίχα: έντομα, λουλουδάκια καραμέλα: λουλουδάκια, τριανταφυλλάκια. Τα παιδιά του δημοτικού βοήθησαν και στη συσκευασία σαπουνιού. Δέκατη έβδομη συνάντηση (13/3/2015)  Συσκευασία σαπουνιού στην αίθουσα εικαστικών του σχολείου μας  Έναρξη δημιουργία πόστερς Δέκατη όγδοη συνάντηση (18/3/2015 )  Συνέχιση της δημιουργίας πόστερς Δέκατη ένατη συνάντηση (19/3/2015 )  Ολοκλήρωση της δημιουργίας πόστερς  Καταμέτρηση σαπουνιών και τοποθέτησή τους σε καλάθια προς πώληση. Εικοστή συνάντηση (20/3/2015 ) Έλεγχοι β΄ τριμήνου και παζάρι σαπουνιού Εικοστή πρώτη συνάντηση (27/3/2015 )  Ανάπτυξη σωστής συνείδησης καταναλωτή μέσω της συνέντευξης που δόθηκε από την καθηγήτρια εικαστικών του σχολείου μας σχετικά με το πώς επηρεάζει η συσκευασία του σαπουνιού τους καταναλωτές Εικοστή δεύτερη συνάντηση (3/4/2015 )  Προτάσεις για δημιουργία αφίσας, τραγουδιού, διαφημιστικής καμπάνιας, παρουσίασης του προγράμματος

Εικοστή τρίτη συνάντηση (24/4/2015 )  Δημιουργία αφίσας, τραγουδιού, διαφημιστικής καμπάνιας, παρουσίασης του προγράμματος Εικοστή τέταρτη συνάντηση (4/5/2015)  Προετοιμασία για την παρουσίαση του προγράμματος εντός και εκτός της σχολικής κοινότητας Εικοστή πέμπτη συνάντηση (5/5/2015)  ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ σε εκδήλωση που αφορά το σύνολο των προγραμμάτων αγωγής υγείας – καταναλωτή της Δ/θμιας Διεύθυνσης Πειραιά Εικοστή έκτη συνάντηση (13/5/2015 ) ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΣΑΠΟΥΝΙΑ ΛΕΜΕ… ΝΑΙ στη σχολική κοινότητα. ΑΠΟΝΟΜΗ ΕΠΑΙΝΩΝ στους συμμετέχοντες μαθητές.

Η ΜΕΓΑΛΗ σύγκριση! Αν και η ομάδα του προγράμματός μας προωθεί το χειροποίητο σαπούνι που σέβεται περισσότερο και τον καταναλωτή και το περιβάλλον, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και την πραγματικότητα. Και αυτή μας οδηγεί αναπόφευκτα στο βιομηχανοποιημένο σαπούνι. Οφείλουμε να το γνωρίσουμε και να συγκρίνουμε την παραγωγή του (επίσκεψη ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ), τη δράση του και τα χαρακτηριστικά του με αυτά του χειροποίητου. Σαν σαπούνι ορίζεται χημικά, το άλας ή το μείγμα αλάτων ενός λιπαρού οξέος, κορεσμένου ή ακόρεστου, που αποτελείται από αλυσίδα οκτώ και παραπάνω ατόμων άνθρακα με μια βάση. Αντίδραση σαπωνοποίησης είναι η αντίδραση αλκαλικής βάσης και λιπαρής ουσίας (ελαίου ή λίπους) για τον τελικό σχηματισμό του σαπουνιού. Δηλαδή, η διαδικασία της υδρόλυσης ενός εστέρα ανώτερων λιπαρών οξέων με αλκαλικές βάσεις, υδροξειδίου του νατρίου (NaOH) ή υδροξειδίου του καλίου (KOH), ώστε να σχηματιστούν μία αλκοόλη και το άλας ενός λιπαρού οξέος.

Με την χρήση NaOH παρασκευάζονται κυρίως σκληρά σαπούνια, ενώ με τη χρήση KOH παρασκευάζονται κυρίως τα υγρά σαπούνια. Το ΝaOH ή το KOH είναι βάσεις, δηλαδή χημικές ενώσεις που διασπώνται σε ιόντα όταν βρίσκονται σε υδατικά διαλύματα. Τα μόρια του νερού υπερνικούν την ελκτική δύναμη μεταξύ των κατιόντων Na+ ή K+ και του ανιόντος υδροξειδίου (ΟΗ-). Παράλληλα, απελευθερώνεται θερμότητα. Η αντίδραση σαπωνοποίησης συνεχίζεται αυθόρμητα μετά τη μίξη των υλικών (λιπαρών ουσιών) και μπορεί να διαρκέσει από αρκετές ώρες μέχρι λίγους μήνες. Το μείγμα σιγά- σιγά στερεοποιείται ενώ ταυτόχρονα χάνει νερό μέσω εξάτμισης. Τα τελικά προϊόντα της σαπωνοποίησης είναι το στερεό σαπούνι και μια παχύρρευστη ουσία, η γλυκερίνη ή γλυκερόλη. 27

Πώς καθαρίζει το σαπούνι; Όταν το σαπούνι διαλύεται στο νερό δημιουργούνται κατιόντα νατρίου ή καλίου και αντίστοιχα, ανιόντα λιπαρών οξέων. Κάθε κατιόν αποτελείται από δύο τμήματα, το πρώτο είναι υδρόφιλο, δηλαδή διαλύεται στο νερό και το δεύτερο λιπόφιλο, δηλαδή διαλύεται σε λιπαρές ουσίες. Η καθαριστική δράση του σαπουνιού είναι περίπλοκη χημική διεργασία. Κατά τη διαβροχή ενός σώματος με διάλυμα σαπουνιού, το λιπόφιλο τμήμα του διαλύεται στους λιπαρούς ρύπους, ενώ το Το σαπούνι επιτίθεται στο λεκέ! υδρόφιλο στο νερό. Το αποτέλεσμα αυτής της αντίδρασης είναι οι ρυπαρές ουσίες να δεσμεύονται από το σώμα αυτό σχηματίζοντας ένα γαλάκτωμα, που κατόπιν απομακρύνεται με το ξέπλυμα.

Αποφασίσαμε να κάνουμε μια έρευνα και να καταγράψουμε τα συστατικά που αναφέρονται πάνω στη συσκευασία ορισμένων γνωστών βιομηχανοποιημένων σαπουνιών, με σκοπό να γίνει μια σύγκριση ανάμεσα σε αυτά και στο χειροποίητο σαπούνι ΝΙΟΤΗ, όσον αφορά την ποιότητα και τη σταθερότητα του.

Προμηθευτήκαμε σαπούνια διαφόρων εταιρειών και καταγράψαμε τα συστατικά τους.

Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται τα συστατικά του χειροποίητου σαπουνιού ΝΙΟΤΗ και των βιομηχανοποιημένων σαπουνιών που συγκρίναμε. Μέσα από τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων κατανοήσαμε τον μηχανισμό της αντίδρασης της σαπωνοποίησης και διαπιστώσαμε ότι η θερμοκρασία και το ph του μίγματος, η διαδικασία εκτέλεσης της παραγωγής και οι εξωτερικές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη σταθερότητα και την ποιότητα του σαπουνιού.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΥ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ ΝΙΟΤΗ ΚΥΡΙΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Ελαιόλαδο Καυστική σόδα (ΝαΟΗ) Απιονισμένο νερό (Η2Ο) Λάδι καρύδας Φοινικέλαιο ΠΡΟΣΘΕΤΑ (ΑΡΩΜΑΤΑ) Γαρύφαλλο Κανέλλα Σοκολάτα Μαστίχα Βανίλια/καραμέλα Μανταρίνι Πορτοκάλι Ρίγανη ΠΡΟΣΘΕΤΑ (ΧΡΩΜΑΤΑ) Κίτρινο Πορτοκαλί Φούξια Διάφορες αναμείξεις τους Χωρίς χρώμα Κακάο

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ ΚΥΡΙΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Sodium palmitate (Παλμιτικό νάτριο) Aqua / Water (Νερό) Glycerin (Γλυκερίνη) Sodium chloride (Χλωριούχο νάτριο) Sodium silicate (Σαλικυλικό νάτριο) Tetra sodium etidronate Sodium tallowate (Τολουολικό νάτριο) Sodium olivate (Ελαϊκό νάτριο) Sodium palm kernelate / sodium cocoate Linoleic acid (Λινολεϊκό οξύ) Lauric acid (Λαυρικό οξύ) Stearic acid (Στεαρικό οξύ) Sodium carbonate (Καρβονικό νάτριο) ΠΡΟΣΘΕΤΑ Coumarine (Κουμαρίνη) Geraniol (Γερανιόλη) Citronellol (Κιτρονελόλη) Limonene (Λεμονέλαιο) Linallol (Λιναλόλη) BHT Alpha-isomethylionone (α-ισομεθυλονόνη) Benzyl salicylate (Βενζολο σαλικυλικό) Butylphenyl methylpropional (Βουτυλοφαινυλο–μεθυλο-προπιονάλη) Hexyl cinnamal (Εξυλοκιναμάλη) CI 77891 Camomile glycolic extract (Εκχύλισμα γλυκολικού χαμομηλιού) Eugenol (Ευγενόλη) Hydroxyisohexyl 3-cyclohexene carboxaldehyde (Υδροξυισοεξυλ3κυκλοεξανοκαρβοξυλαλδεϋδη) PEG-7 AMODIMETHICON Titanium dioxide (Διοξείδιο του τιτανίου) Tetra butyl ammonium bromide (Τετραβούτυλο βρωμιούχο αμμώνιο) Sodium C14-16 OLEFIN SOULFONATE Hydroxyl propyl cyclodextrine (Υδροξυπροπυλ-κυκλοδεξτρίνη) Acetic acid (Οξικό οξύ) Citric acid (Κιτρικό οξύ)

Παρατηρήσαμε ότι στα βιομηχανοποιημένα σαπούνια είχαμε πολλά συστατικά με ένδειξη του τύπου sodium …..ate. Αυτό μας δείχνει ότι περιέχεται ένα σαπωνοποιούμενο έλαιο ή λίπος, ζωικό ή φυτικό. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι:     

Sodium tallowate από σαπωνοποιούμενο μοσχαρίσιο λίπος Sodium cocoate από έλαιο καρύδας Sodium palmate από φοινικέλαιο Sodium palm kernelate από φοινικοπυρηνέλαιο Sodium olivate από ελαιόλαδο

Μελετώντας επίσης από διάφορες πηγές τα συστατικά του σαπουνιού, είδαμε ότι η δράση και η καλλυντική αξία του εξαρτώνται κυρίως από τις ιδιότητες των ελαίων που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του. Ένα από τα συστατικά αυτών των ελαίων που παίζει πρωταρχικό ρόλο στη σαπωνοποίηση είναι τα λιπαρά οξέα, καθώς αυτά είναι που αντιδρούν με τα αλκάλια για να μας δώσουν το σαπούνι. Επιπλέον, το είδος και η αναλογία των λιπαρών οξέων προσδιορίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σαπουνιού (μαλακό ή σκληρό, με πολύ ή λίγο αφρό), το βαθμό της καθαριστικής του δράσης (ήπιο ή ισχυρό), αλλά και πολλές από τις καλλυντικές του ιδιότητες. Στους παρακάτω πίνακες καταγράφουμε κάποια λιπαρά οξέα που συναντήσαμε να χρησιμοποιούνται στα βιομηχανοποιημένα σαπούνια καθώς και τα φυτικά έλαια που επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε, παραθέτοντας και τις κυριότερες κατά τη γνώμη μας ιδιότητές τους.

ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ Λαυρικό οξύ (Lauric acid) Σκληραίνει το σαπούνι, δίνοντάς του πλούσιο αφρό, καθώς και μεγάλη καθαριστική ικανότητα. Λινολεϊκό οξύ (Linoleic acid) Επειδή ταγγίζει εύκολα, πρέπει να χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες. Προσδίδει στο σαπούνι μαλακτικές και ενυδατικές ιδιότητες. Ολεϊκό οξύ (oleic acid) Παρ’ ότι δεν κάνει πολύ αφρό, προσδίδει και αυτό μαλακτικές και ενυδατικές ιδιότητες στο σαπούνι. Παλμιτικό οξύ (palmitic acid) - Στεαρικό οξύ (stearic acid) Δίνουν στο σαπούνι σκληρότητα και σταθερό κρεμώδη αφρό, ενώ σε μεγάλες ποσότητες ξηραίνουν την επιδερμίδα.

ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ Ελαιόλαδο (Olea europaea) Είναι εξαιρετικός ενυδατικός παράγοντας. Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα: 60-80% ελαϊκό οξύ, έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Ε, φυσικά αντιοξειδωτικά, θρεπτικά συστατικά και βοηθά το μεταβολισμό. Λάδι καρύδας Κορεσμένο έλαιο, αντιοξειδωτικό, αντιμικροβιακό, ενυδατικό. Κάνει το σαπούνι να είναι σκληρό έχοντας πλούσιο αφρό. Φοινικέλαιο Περιέχει β-καροτένια και βιταμίνη Ε. Μαζί με το ελαιόλαδο και το λάδι καρύδας παράγει θαυμάσιο σκληρό σαπούνι δίνοντάς του κρεμώδη αφρό.

Τελικά, μέσα από αυτή τη μονομαχία ανάμεσα στο χειροποίητο και το βιομηχανοποιημένο σαπούνι, μέσα από αυτή τη

ποιος είναι ο νικητής; Ποιο από τα δύο πρέπει να προτιμήσει ο καταναλωτής; Εμείς, η ομάδα του προγράμματος

σας έχουμε την απάντηση. Προτιμήστε τα δικά μας σαπούνια, τα σαπούνια

Μαγικά… μαγειρέματα!

Τα μαγικά μαγειρέματα του σαπουνιού μας ΝΙΟΤΗ, δεν περιλαμβάνουν μόνο τη συνταγή και την παρασκευή του σαπουνιού. Περιλαμβάνουν ακόμα και τις πρώτες ύλες, τα όργανα και σκεύη, τα καλούπια. ΠΠΡΡΩ ΩΤΤΕΕΣΣ ΥΥΛΛΕΕΣΣ Το πρώτο βήμα μας είναι η συγκέντρωση των πρώτων υλών. Η ατομική πρωτοβουλία στην υπηρεσία του συλλογικού αποτελέσματος. Ελαιόλαδο, λάδι καρύδας, φοινικέλαιο, απιονισμένο νερό, υδροξείδιο του νατρίου (ΝaOH), διάφορα μπαχαρικά (κανέλλα, γαρύφαλλο), βότανα (ρίγανη, μαστίχα), ξύσμα εσπεριδοειδών (πορτοκάλι, μανταρίνι), αιθέρια έλαια (σοκολάτα, βανίλια/καραμέλα), χρώματα ζαχαροπλαστικής (κίτρινο, πορτοκαλί, κακάο, φούξια).

Ο ΟΡΡΓΓΑΑΝΝΑΑ κκααιι ΣΣΚΚΕΕΥΥΗΗ Όλα τα όργανα και τα σκεύη που χρησιμοποιήσαμε υπήρχαν στο σχολικό εργαστήριο Φυσικών Επιστημών (Σ.Ε.Φ.Ε.) όπου και γίνονταν οι συναντήσεις μας. Ζυγαριά, ποτήρια ζέσης, ηλεκτρικό ματάκι κουζίνας, παγοθήκες (για τα παγάκια), πεχαμετρικός δείκτης, κουτάλια, κατσαρολάκια, τρίφτης, γουδοχέρι, θερμόμετρο, υδροβολέας, λαβίδα, μαχαίρι, σπάτουλα.

ΚΚΑΑΛΛΟ ΟΥΥΠΠΙΙΑΑ Το τελευταίο μας βήμα πριν αρχίσουμε την παραγωγή, ήταν η συγκέντρωση των καλουπιών, τόσο αυτών που προϋπήρχαν στο εργαστήριο, όσο και αυτών που προμηθευτήκαμε φέτος. Μονά τριαντάφυλλα μεγάλα, τριανταφυλλάκια μικρά, φόρμα Αϊ-Βασίλης, μονά κεκάκια μεγάλα, κεκάκια μικρά, καρδιές, αστερίες και μικρά λουλουδάκια, φόρμα λουλούδια και έντομα, φόρμα διάφορα έντομα, φόρμα με κέικ, γουίνι αρκουδάκια, φόρμες με διάφορα σχέδια, παγοθήκες.

ΣΣΥΥΝΝΤΤΑΑΓΓΗΗ –– ΠΠΑΑΡΡΑΑΣΣΚΚΕΕΥΥΗΗ ΣΣΑΑΠΠΟ ΟΥΥΝΝΙΙΟ ΟΥΥ Μετά από έρευνα χρόνων και πειραματισμού στο σχολείο μας, καταλήξαμε στην παρασκευή σαπουνιού με την ψυχρή μέθοδο επειδή τη θεωρούμε λιγότερο επικίνδυνη και ταυτόχρονα πιο εύκολα υλοποιήσιμη. Φέτος, κάναμε ένα βήμα παραπάνω, βελτιώνοντας την παλιά μας συνταγή. Όχι μόνο με νέες μικρές παρεμβάσεις αλλά για άλλη μια φορά με φαντασία, κέφι και μεράκι. Βασικά συστατικά  1000 γρ. ελαιόλαδο περίπου Χρόνος παρασκευής 20-30 λεπτά.  300 γρ. απιονισμένο νερό  140 γρ. καυστική σόδα ΝaΟΗ Παλιά συνταγή  Μικρή ποσότητα φοινικέλαιο και λάδι καρύδας Πρόσθετα συστατικά  Αρώματα, όπως βανίλια, διάφορα μπαχαρικά (κανελλα, γαρύφαλλο), βότανα (ρίγανη, μαστίχα), ξύσμα εσπεριδοειδών (πορτοκάλι, μανταρίνι).  Χρώματα ζαχαροπλαστικής: φούξια, πορτοκαλί, κίτρινο, κακάο Παρασκευή με την ψυχρή μέθοδο Αρχικά φοράμε ποδιά εργαστηρίου, σκούφο και γάντια, τηρώντας τους ανάλογους κανόνες ασφαλείας του εργαστηρίου. Παίρνουμε ποτήρι ζέσης 1000ml και ζυγίζουμε πρώτα τα 300γρ. νερό προσθέτοντας προσεκτικά και 140γρ. καυστική σόδα (ΝaΟΗ). Ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί, πάντα σε ανοιχτό χώρο. Επειδή η διάλυση είναι εξώθερμη διαδικασία, τοποθετούμε το διάλυμα σε παγόλουτρο ώστε να πέσει η θερμοκρασία του μέχρι τους 40ο C περίπου. Ο έλεγχος της θερμοκρασίας γίνεται με θερμόμετρο. Σε ποτήρι ζέσης 2000ml ζυγίζουμε περίπου 1000γρ. ελαιόλαδο. Στο μεταξύ έχουμε διαλύσει μικρές ποσότητες φοινικέλαιου και λαδιού καρύδας και τα προσθέτουμε κι αυτά στο ποτήρι ζέσης. Προσέχουμε ώστε το τελικό μείγμα των ελαίων να μην ξεπερνά τα 1000γρ. Κατόπιν, προσθέτουμε τη διαλυμμένη σόδα και ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα μέχρι το μείγμα να αρχίσει να “δένει”. Ελέγχουμε τη θερμοκρασία με το θερμόμετρο και το ph με τον πεχαμετρικό δείκτη. Σε αυτή τη φάση παραγωγής το ph πρέπει να’ναι γύρω στο 10. Ρίχνουμε τις αρωματικές ύλες και το χρώμα και ανακατεύουμε ξανά. Σε κάθε διαδικασία παραγωγής χρησιμοποιούμε διαφορετικά χρώματα κι αρώματα. Τοποθετούμε το μείγμα στα καλούπια και το αφήνουμε μερικές μέρες για να ολοκληρωθεί η αντίδραση της σαπωνοποίησης και να στερεοποιηθεί. Τέλος βγάζουμε το στερεοποιημένο (μείγμα) σαπούνι από τα καλούπια και το αφήνουμε να ωριμάσει (να στεγνώσει), ελέγχοντας συγχρόνως ώστε το τελικό ph να είναι γύρω στο 8.

Βασικά συστατικά  700 γρ. ελαιόλαδο  380 γρ. απιονισμένο νερό  140 γρ. καυστική σόδα ΝaΟΗ  100 γρ. φοινικέλαιο  200 γρ. λάδι καρύδας

Χρόνος παρασκευής 20-30 λεπτά.

Νέα συνταγή

Πρόσθετα συστατικά  Αρώματα, όπως βανίλια/καραμέλα, σοκολάτα, διάφορα μπαχαρικά (κανελλα, γαρύφαλλο), βότανα (ρίγανη, μαστίχα), ξύσμα εσπεριδοειδών (πορτοκάλι, μανταρίνι).  Χρώματα ζαχαροπλαστικής: φούξια, πορτοκαλί, κίτρινο, κακάο Παρασκευή με την ψυχρή μέθοδο Αρχικά φοράμε ποδιά εργαστηρίου, σκούφο και γάντια, τηρώντας τους ανάλογους κανόνες ασφαλείας του εργαστηρίου. Παίρνουμε ποτήρι ζέσης 1000ml και ζυγίζουμε πρώτα τα 380γρ. νερό προσθέτοντας προσεκτικά και 140γρ. καυστική σόδα (ΝaΟΗ). Ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί, πάντα σε ανοιχτό χώρο. Επειδή η διάλυση είναι εξώθερμη διαδικασία, τοποθετούμε το διάλυμα σε παγόλουτρο ώστε να πέσει η θερμοκρασία του μέχρι τους 40ο C περίπου. Ο έλεγχος της θερμοκρασίας γίνεται με θερμόμετρο. Σε ποτήρι ζέσης 2000ml ζυγίζουμε 700γρ. ελαιόλαδο. Στο μεταξύ έχουμε διαλύσει σε ξεχωριστά ποτήρια ζέσης το φοινικέλαιο και το λάδι καρύδας και τα προσθέτουμε κι αυτά στο ποτήρι ζέσης το οποίο διατηρούμε στο υδρόλουτρο μέχρι να φτάσει 40-50ο C. Προσέχουμε ώστε το τελικό μείγμα των ελαίων να μην ξεπερνά τα 1000γρ. Κατόπιν, προσθέτουμε τη διαλυμμένη σόδα και ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα μέχρι το μείγμα να αρχίσει να “δένει”. Ελέγχουμε τη θερμοκρασία με το θερμόμετρο και το ph με τον πεχαμετρικό δείκτη. Σε αυτή τη φάση παραγωγής το ph πρέπει να’ναι γύρω στο 10. Ρίχνουμε τις αρωματικές ύλες και το χρώμα και ανακατεύουμε ξανά. Σημ. σε κάθε διαδικασία παραγωγής χωρίζουμε το μείγμα σε 2 μέρη, για να πειραματιστούμε με διαφορετικά χρώματα κι αρώματα. Τοποθετούμε τα μείγματα στα καλούπια και τα αφήνουμε μερικές μέρες για να ολοκληρωθεί η αντίδραση της σαπωνοποίησης και να στερεοποιηθούν. Τέλος βγάζουμε το στερεοποιημένο (μείγμα) σαπούνι από τα καλούπια και το αφήνουμε να ωριμάσει (να στεγνώσει), ελέγχοντας συγχρόνως ώστε το τελικό ph να είναι γύρω στο 8.

Η τέχνη της συσκευασίας Ένα προϊόν όμως, όσο καλό και να είναι ως προς την ποιότητα, για να επιλεγεί από τον καταναλωτή, πρέπει να προσεχθεί η συσκευασία του και η γενικότερη προώθησή του. Και φυσικά ποιος ήταν ο καταλληλότερος να μας καθοδηγήσει σε αυτόν τον τομέα; Ποιος άλλος, από την καθηγήτρια εικαστικών του σχολείου μας την κ. Σοφία Καραλέκα.

Η κ. Καραλέκα μας δίνει τα φώτα της

Αποφασίσαμε λοιπόν να μιλήσουμε μαζί της, για να μάθουμε τη σημασία που παίζει η συσκευασία σε ένα προϊόν και ειδικότερα στα σαπούνια μας. Παρακάτω παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τη συνομιλία μας. Επηρεάζει η συσκευασία τον καταναλωτή; Η συσκευασία σε ένα προϊόν είναι πολύ σημαντική, γιατί αποτελεί την πρώτη εικόνα, άρα και την πρώτη εντύπωση του καταναλωτή για το προϊόν. Έτσι, μια καλή συσκευασία κερδίζει τους καταναλωτές και τους κεντρίζει το ενδιαφέρον.

Η συσκευασία επιβαρύνει το κόστος του προϊόντος; Η συσκευασία επιβαρύνει οικονομικά το προϊόν, αλλά παράλληλα είναι καθοριστική για την πώλησή του.

Ποια είναι τα καταλληλότερα χρώματα για τη συσκευασία των σαπουνιών; Τα καταλληλότερα χρώματα είναι αυτά που μας θυμίζουν τη φύση και το νερό. Πρέπει να είναι χαρούμενα, όμορφα, ανάλαφρα, ώστε να δημιουργούν ευχάριστη διάθεση, ηρεμία και χαλάρωση. Με αυτό το σκεπτικό, οδηγούμαστε στην επιλογή ψυχρών χρωμάτων, όπως το πράσινο, το μπλε και το λευκό, σε όλες τους τις αποχρώσεις και όχι θερμών, όπως το κόκκινο και το πορτοκαλί.

Τι θα μας συμβουλεύατε για μια πετυχημένη συσκευασία των σαπουνιών ΝΙΟΤΗ; Πιστεύω ότι με απλά υλικά, φαντασία και μεράκι μπορείς να φτάσεις σε ένα πολύ ωραίο αποτέλεσμα.

Για εμάς η συμβολή σας στον κόσμο των σαπουνιών μας ήταν καθοριστική. Εσείς αποκομίσατε κάτι από τη συνεργασία σας μαζί μας; Είναι από τα πράγματα που σε ρωτούν εάν θα το ξαναέκανες και απαντάς ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΘΑ ΤΟ ΞΑΝΑΚΑΝΩ. Διότι απόλαυσα τη συνεργασία μου μαζί σας, μου χαρίσατε ιδιαίτερα συναισθήματα και εμπλουτίσατε τις αναμνήσεις που θα κουβαλάω μαζί μου.

Τελικά νομίζετε πως το πρόγραμμά μας ΣΤΑ ΣΑΠΟΥΝΙΑ ΛΕΜΕ… ΝΑΙ ήταν επιτυχημένο; Εξαρτάται από το τι θεωρείτε εσείς επιτυχημένο. Νομίζω πως ήταν ένα πρόγραμμα που και εμπειρίες σας γέμισε και γνώσεις αποκομίσατε και κυρίως, το απολαύσατε. Και όχι μόνο αυτό, επιπλέον υπήρξε και οικονομικό όφελος, κάτι που είναι κυρίαρχο στοιχείο για κάθε καταναλωτή. Ευχαριστούμε πολύ κ. Καραλέκα

Ήταν τόση η περιέργεια και η ανυπομονησία μας που δεν αρκεστήκαμε μόνο στην ειδικό. Συζητήσαμε και αποφασίσαμε να απευθυνθούμε σε όλη τη σχολική κοινότητα, μαθητές, καθηγητές, ακόμη και γονείς. Μέσω ενός ερωτηματολογίου που ετοιμάσαμε, διερευνούμε τις απόψεις τους, σχετικά με το, βάσει ποιων κριτηρίων επιλέγουν το σαπούνι που θα αγοράσουν. Τους θέσαμε διάφορα ερωτήματα όπως:  Επηρεάζει η συσκευασία τον καταναλωτή;  Ποια εταιρεία σαπουνιού προτιμάτε;  Τι χρώμα προτιμάτε στη συσκευασία του σαπουνιού σας;  Τι άρωμα προτιμάτε να έχει το σαπούνι σας;  Ερευνάτε την ποιότητα κάτω από τη συσκευασία;  Τι κατά τη γνώμη σας θα έκανε ένα σαπούνι πιο ελκυστικό για τον καταναλωτή;

Ο δεκάλογος του καλού καταναλωτή σαπουνιού

Για την αγορά, η αναθέρμανση της κίνησης είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας. Επίσης, οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν πρωτόγνωρα οικονομικά προβλήματα, ενώ η αρνητική ψυχολογία που υπάρχει λόγω κρίσης, δεν βοηθά την κατανάλωση. Με αφορμή τα Χριστούγεννα, τις χειμερινές εκπτώσεις και το Πάσχα και συμβουλευόμενοι τις οδηγίες της Ένωσης Καταναλωτών Ελλάδος, η ομάδα του προγράμματος αγωγής καταναλωτή του σχολείου μας, στα πλαίσια της ευαισθητοποίησης των μαθητών μας για την απόκτηση συνείδησης καλού καταναλωτή, κατέληξε στην κατάρτιση του παρακάτω δεκάλογου του καλού καταναλωτή σαπουνιού .

1. Αγοράζω με βάση τις οικονομικές δυνατότητες και τις πραγματικές ανάγκες. 2. Κάνω σύγκριση τιμών και ποιότητας, δηλαδή διερεύνηση της αγοράς. 3. Καταρτίζω λίστα με τα είδη που θέλω να αγοράσω. 4. Δεν επηρεάζομαι από τη διαφήμιση. Η ωραιοποιημένη εικόνα των προϊόντων δεν σημαίνει ότι ανταποκρίνεται και στην πραγματικότητα.

5. Αγοράζω χωρίς χρονική πίεση, γιατί κερδισμένος καταναλωτής είναι αυτός που η αγοραστική του συμπεριφορά είναι ορθολογιστική και κάνει την πλέον σωστή επιλογή, σύμφωνα με ό,τι "χρειάζεται" και όχι με ό,τι "θέλει"...

6. Ενημερώνομαι

από τους εμπόρους

για το εάν μπορώ να πραγματοποιώ αλλαγές ειδών, που αγοράζω.

7. Ζητώ

απόδειξη,

αποδεικνύεται

γιατί η

αφενός

αγορά

σε

περίπτωση ελαττωματικού είδους και αφετέρου αποτρέπεται η φοροδιαφυγή.

8. Ζητώ

πλήρη και επακριβή ενημέρωση όταν αγοράζω είδη με δόσεις ή με

πιστωτική κάρτα.

9. Αποφεύγω τον συνωστισμό, ανάμεσα στον πολύ κόσμο υπάρχουν και μερικοί που σκοπεύουν να «ελαφρύνουν» το δικό μου πορτοφόλι.

10.

Καταγγέλλω στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή (τηλ. 1520), όταν υπάρχουν

αποδεικτικά στοιχεία των περιπτώσεων που κάποιοι έμποροι θα προσπαθήσουν να με παραπλανήσουν.

Για να μη μας πιάνουν λοιπόν στον ύπνο, ακολουθείστε τις συμβουλές μας!

Επίσκεψη σε σαπωνοποιία Αν και η νέα τάση σε Ευρώπη και Αμερική είναι η επαναφορά του χειροποίητου σαπουνιού, τουλάχιστον για τη χρήση του από την οικογένεια, είναι αναπόφευκτη η εξέλιξη του βιομηχανοποιημένου σαπουνιού, αφού οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των καταναλωτών δεν θα μπορούσαν διαφορετικά να καλυφθούν. Ο καιρός που τα συστατικά έβραζαν στα καζάνια και ο τρόπος που γλιστρούσε το μείγμα καθόριζε τυχόν αλλαγές σε συστατικά ή παραγωγική διαδικασία, έχει πλέον αντικατασταθεί από τη σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή.

Αντίδραση σαπωνοποίησης δηλ. διάφορα έλαια και λίπη αντιδρούν με βάσεις αλκαλίων που μπορεί να γίνει και με ηλεκτρονικά συστήματα

Ξήρανση με θερμότητα, κενό αέρος ή ψεκασμό (δημιουργία κόκκων καθαρού σαπουνιού)

Τελική επεξεργασία δηλ. ανάμειξη των κόκκων με αρώματα, χρώματα και άλλα πρόσθετα, καθώς και μορφοποίηση

Τα 3 στάδια της σύγχρονης βιομηχανικής παραγωγής

Για να γνωρίσουμε από κοντά τη διαδικασία βιομηχανοποιημένης παραγωγής του σαπουνιού, αποφασίσαμε να επισκεφθούμε μια από τις πιο γνωστές σαπωνοποιίες, την «ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ Α.Β.Ε.Ε.». Η βιομηχανία ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ που ξεκίνησε από το Πλωμάρι της Λέσβου το 1870 είναι σήμερα το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής σαπουνιού στα Βαλκάνια και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.

Στην επίσκεψή μας στον ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗ δεν ήμασταν μόνοι, αλλά μαζί με τη Β΄ τάξη του σχολείου μας, που στο πλαίσιο του μαθήματος της Τεχνολογίας θα γνώριζε από κοντά μια παραγωγική μονάδα, τη δομή και τη λειτουργία της. Αν και δεν ήταν η πρώτη φορά που το σχολείο μας επισκεπτόταν τη συγκεκριμένη βιομηχανία, οι υπεύθυνοι μας υποδέχτηκαν με την ίδια θέρμη και μας καλωσόρισαν ιδιαιτέρως εγκάρδια. Μας έκαναν μια μικρή εισαγωγή για την πορεία και τη λειτουργία της σαπωνοποιίας και άρχισε η ξενάγηση αφού όμως πρώτα είχαμε όλοι φορέσει τις ειδικές ρόμπες και τα σκουφάκια μιας χρήσης, απαραίτητα για λόγους υγιεινής.

Η ξενάγηση ξεκίνησε από την παραγωγή,

συνεχίστηκε στο χώρο του Χημείου, (Μας έγινε επίδειξη πώς μετριέται το ph – η ένταση της οξύτητας – του υγρού σαπουνιού, πώς διορθώνεται και πώς μετριέται το ιξώδες. Αυτά τα δύο μεγέθη είναι πολύ σημαντικά και χαρακτηριστικά για παραγωγή καλού υγρού σαπουνιού).

και κατέληξε στο χώρο παρασκευής των φιαλιδίων και πωμάτων.

Στο τέλος δε η ευχάριστη έκπληξη δεν ήταν τα κεράσματα, οι ανταλλαγές δώρων και οι αναμνηστικές φωτογραφίες, αλλά το έξυπνο κουίζ στο οποίο όχι μόνο διαπρέψαμε αλλά πήραμε και “bonus” (παραπάνω σαπούνια). Φύγαμε με τις καλύτερες εντυπώσεις, έχοντας πάρει στις «αποσκευές μας» πολλά που πρέπει να προσέχουμε και να μας ενδιαφέρουν όταν κάνουμε αγορές καλού ποιοτικού σαπουνιού.

Πρόσωπα γεμάτα χαμόγελο και ικανοποίηση.

Ο ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ μας τίμησε αναρτώντας την επίσκεψή μας στο facebook.

Και το σχολείο μας, ευχαρίστησε με τη σειρά του τη βιομηχανία με ανάρτηση και φωτογραφίες στην ιστοσελίδα του.

Οι εντυπώσεις μας από αυτή την εξαιρετική επίσκεψή μας στον ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗ.

Διάχυση του προγράμματος στη σχολική κοινότητα Ένας από τους στόχους του προγράμματός μας ήταν η γνωριμία των μαθητών μας με το χειροποίητο σαπούνι ΝΙΟΤΗ. Και αυτό έγινε με τους εξής τρόπους: Α. Με μύηση στη διαδικασία παραγωγής σαπουνιού ομάδας project Β. Με εργαστηριακή άσκηση Γ. Με διοργάνωση παζαριών Δ. Με επίδειξη του προγράμματος σε μαθητές δημοτικού --------------------------------------------------------------------------------------------------------Α. Στο πλαίσιο του project με τίτλο «Καθημερινή υγιεινή: μια συνήθεια χρυσάφι», μαθητές της Α΄ τάξης παρασκεύασαν και συσκεύασαν σαπούνια. Με τον τρόπο αυτό, ήρθαν σε άμεση επαφή με ένα κατεξοχήν καθαριστικό μέσο που είναι το σαπούνι, ανέπτυξαν δεξιότητες και ομαδικό πνεύμα συνεργασίας.

Β. Στα πλαίσια του μαθήματος της Χημείας Γ΄ τάξης πραγματοποιήθηκε εργαστηριακή άσκηση παραγωγής σαπουνιού. Οι μαθητές κατανόησαν τη χημική σύσταση και την απορρυπαντική δράση του σαπουνιού και τη συνέδεσαν με το κεφάλαιο «Οξέα – Βάσεις – Άλατα στην καθημερινή ζωή».

Γ. Τα χειροποίητα σαπούνια τα οποία παρασκευάσαμε και συσκευάσαμε σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος, τα διαθέσαμε προς πώληση σε δύο εκδηλώσεις / παζάρια που διοργανώσαμε.

Το πρώτο ήταν τα Χριστούγεννα. Τα σαπούνια εμφανίστηκαν με ανάλογη συσκευασία και διακόσμηση, τα πουλήσαμε δε φορώντας τα ανάλογα αξεσουάρ.

Το δεύτερο παζάρι ήταν τον μήνα Μάρτιο, με αφορμή τη βαθμολογία του β΄ τριμήνου. Σκεφτήκαμε πως ήταν η καταλληλότερη ίσως στιγμή, ώστε να εξισορροπήσουμε την ένταση που έτσι κι αλλιώς θα δημιουργούσαν οι επιδόσεις μας. Η χαρά μας ήταν ιδιαίτερα μεγάλη όταν και στα δύο παζάρια διαπιστώσαμε τη θερμή «υποδοχή» των γονιών, καθηγητών, φίλων / πελατών, στα χειροποίητα σαπούνια μας. Συνολικά παρασκευάσαμε πάνω από 300 σαπούνια και…. ΕΓΙΝΑΝ ΑΝΑΡΠΑΣΤΑ! 61

Δ. Στις 6 Μαρτίου 2015 μας επισκέφθηκαν οι μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του 26 ου δημοτικού σχολείου Νίκαιας, για να παρακολουθήσουν την παραγωγή σαπουνιού. Από τις προηγούμενες ημέρες, η ομάδα του προγράμματος φρόντισε ώστε: να φτιάξει αναμνηστικά καρτελάκια,

να υπάρχουν έτοιμα αρκετά σαπουνάκια για να συσκευάσουν οι μικροί μας φίλοι, τα οποία θα έπαιρναν σαν αναμνηστικό δωράκι,

και φυσικά το απαραίτητο γλυκάκι, όπως κάθε οικοδεσπότης οφείλει προς τον φιλοξενούμενό του.

Ορισμένοι από εμάς αναλάβαμε να αιχμαλωτίσουμε τις υπέροχες στιγμές με τη λήψη φωτογραφιών και βίντεο

Οι μαθητές του δημοτικού κατέφθασαν και αρχικά η διευθύντρια κ. Καπετάνιου και η υποδιευθύντρια κ. Παπαευθυμίου τους συγκέντρωσαν στην αίθουσα εκδηλώσεων, όπου μετά το καλωσόρισμα ανέλαβαν να τους ενημερώσουν για το τί σημαίνει γυμνάσιο και να λύσουν όλες τους τις απορίες.

Με την είσοδό τους στο Χημείο και πριν αρχίσει η επίδειξη της παραγωγής σαπουνιών, δείξαμε μια μικρή παρουσίαση (power point) που αφορούσε την ιστορία του σαπουνιού στην Ελλάδα και τον κόσμο.

Κατόπιν, τους χωρίσαμε σε δύο ομάδες, έτσι ώστε η μια ομάδα να παρακολουθεί την παραγωγή, ενώ συγχρόνως η άλλη να συμμετέχει στη συσκευασία και αντίστροφα. Είχαμε ήδη γράψει στον πίνακα τις πρώτες ύλες που θα χρησιμοποιούσαμε για την παραγωγή του σαπουνιού και… Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΡΧΙΖΕΙ! Μια παράσταση γεμάτη ενδιαφέρον, απορίες, φαντασία, δημιουργικότητα, μυρωδιές, χρώματα, στην οποία δεν θα ήταν μόνο θεατές αλλά και πρωταγωνιστές, αφού συμμετείχαν τόσο στην παραγωγή όσο και στη συσκευασία.

Αξιολάτρευτες παρουσίες!

Ο ενθουσιασμός σας, η ανταμοιβή μας!

Διαφημιστική καμπάνια Για την προώθηση των προϊόντων μας, απαραίτητη ήταν η δημιουργία μιας διαφημιστικής καμπάνιας. Άλλωστε, πρόγραμμα αγωγής καταναλωτή χωρίς διαφήμιση δεν νοείται. Οι ιδέες που «έπεσαν στο τραπέζι» ήταν πολλές και διαφορετικές. Να φτιάξουμε βίντεο, να φτιάξουμε δελτίο ειδήσεων, να φτιάξουμε τραγούδια, να φτιάξουμε πρωτότυπες αφίσες. Χωριστήκαμε σε ομάδες και η καθεμία ανέλαβε να υλοποιήσει το δικό της πλάνο, ανάλογα με τις δυνατότητές της αλλά και την έμπνευσή της.

Το μικρόβιο του ανταγωνισμού μας κυρίευσε και… θαυμάστε τα αποτελέσματα! 72

Η αφίσα του σαπουνιού ΝΙΟΤΗ

Το τραγούδι του σαπουνιού ΝΙΟΤΗ

Σκηνές από τα διαφημιστικά βίντεο του σαπουνιού ΝΙΟΤΗ

Διαφημιστικές δημιουργίες!

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΠΕΡ/ΚΗ Δ/ΝΣΗ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΒΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Δ/ΝΣΗ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑ 10ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ Αρτέμιδος 25, 18451 ΝΙΚΑΙΑ

Απονέμουμε έπαινο στη μαθήτρια

για τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα αγωγής υγείας – αγωγής καταναλωτή που πραγματοποιήθηκε το σχολικό έτος 2014-2015 στο 10ο γυμνάσιο Νίκαιας Οι υπεύθυνες καθηγήτριες Α. Βώττα – Κ. Μεργκούνη

Η διευθύντρια Αναστασία Καπετάνιου