Hiphop genius door Marjolijn Ruygrok i.s..m. de Popunie by Popunie

de bouwstenen voor een professionele rapcarriĂ¨re Marjolijn Ruygrok i.s.m. Zuid-Hollandse Popunie

Probs to Prof.John Jennings for the logo design above!

Inhoudsopgave 1

INLEIDING ..................................................................................................... 3 Onderdeel A: Aandacht trekken

DE DEMO ....................................................................................................... 4 2.1 Biografie, foto en contactgegevens ............................................................. 4 2.2 Gericht versturen van de demo .................................................................. 5 2.3 Nabellen ................................................................................................. 5

SHOWS ......................................................................................................... 6 3.1 Netwerken............................................................................................... 6 3.2 Publiek opbouwen .................................................................................... 7 3.3 Boekingskantoor .....................................................................................10 3.4 Optreden: wat moet je weten? ..................................................................10 Onderdeel B: Administratie & Rechten

ADMINISTRATIE ............................................................................................13 4.1 Boekhouding ..........................................................................................13 4.2 Rechtsvormen .........................................................................................14 4.3 Kamer van Koophandel (KvK) ...................................................................16 4.4 BTW-nummer .........................................................................................16 4.5 Factuur ..................................................................................................17 4.6 Manieren om je uit te laten betalen ...........................................................17

RECHTEN ......................................................................................................20 5.1 Vastleggen van je muziek.........................................................................20 5.2 Auteursrecht (Buma/Stemra) ....................................................................20 5.3 Naburig recht (Sena) ...............................................................................22 5.4 Sampling................................................................................................23 Onderdeel C: Album & Promotie

OPNEMEN EN RELEASEN VAN EEN ALBUM .........................................................24 6.1 Het opnemen van een album ....................................................................24 6.2 Het releasen van een album .....................................................................24 6.3 Geluidsdragers op een rijtje.................................................................... 27

PROMO-TOOLS ..............................................................................................29 7.1 Internet .................................................................................................29 7.2 Radio .....................................................................................................32 7.3 Televisie ................................................................................................32

BIJLAGEN .....................................................................................................33 8.1 Competities ............................................................................................33 8.2 Festivals ................................................................................................35 8.3 Organisaties ...........................................................................................37 8.4 Internet .................................................................................................39 8.5 Radio .....................................................................................................41 8.6 Interview Diggy Dex.............................................................................. 43 OVER DE AUTEUR........................................................................................ 47

1 INLEIDING Beste lezer, in deze handleiding komen de volgende algemene onderwerpen aan bod, welke vaak niet alleen gelden voor hiphoppers, maar eigenlijk voor alle artiesten: -

De demo Shows Administratie Rechten Opnemen en releasen van een album Promo-tools

Naast het behandelen van algemene onderwerpen wordt er ook specifiek ingegaan op de hiphopscene. Hierbij komt het volgende aan bod: -

Competities Festivals Organisaties Mediakanalen Deze onderwerpen bevatten lijsten met namen welke gebruikt kunnen worden wanneer je zelf een promotieplan wil schrijven. Maak hier vooral gebruik van! Ik wil je bedanken voor de tijd die je neemt om mijn handleiding te bestuderen en ik hoop, voor de hiphoppers onder jullie, dat deze handleiding je een stap dichter bij een professionele carrière binnen de muziekindustrie kan brengen.

Foto: De Dichter tijdens de finale Urban van de Grote Prijs van Zuid-Holland 2010 Door: Megin Zondervan

Let op: deze handleiding is geenszins een garantie voor succes, maar als je de handleiding leest en de voor jou nuttige punten uit de handleiding toepast op je eigen carrière, dan werk je in ieder geval wel aan een carrière binnen het wat mij betreft mooiste muziekgenre dat de wereld rijk is. Ook wil ik met deze handleiding geenszins de pretentie wekken volledig te zijn in mijn informatieoverdracht, maar geef ik per onderwerp weer wat rappers en professionals belangrijke punten vinden waar rekening mee moet worden gehouden wanneer je een muzikale carrière nastreeft. Veel leesplezier! Marjolijn Ruygrok

ONDERDEEL A: AANDACHT TREKKEN 2 DE DEMO Een demo is de afkorting van het woord demonstratieopname. Op de demo staan enkele nummers die jou en je muziek goed vertegenwoordigen. Kies voor je demo de beste en sterkste tracks die je op dat moment hebt liggen. De demo kun je gebruiken om je muziek onder de aandacht te brengen bij onder andere platenmaatschappijen, boekingskantoren en podia. Zorg dat je demo van goede kwaliteit is, want het is jouw visitekaartje aan verschillende organisaties. Zoals je weet, heeft het Internet de afgelopen jaren enorm aan populariteit gewonnen in het dagelijks leven. Ook binnen de muziekindustrie is het een grote rol gaan spelen. Bedenk daarom eerst hoe je jouw demo aan wil leveren. Maak een afweging tussen het fysiek en digitaal versturen van je demo. -

Fysiek versturen: voordeel hiervan is het daadwerkelijk op kunnen vallen. De organisaties die jij uitkiest om je demo toe te sturen, zullen ongetwijfeld erg veel demo‟s in de week ontvangen. Zoek iemand uit je vriendengroep of kennissenkring die goed is met grafische vormgeving. Vertel „m wat je over wil brengen en laat je vriend/kennis iets dopes ontwerpen! Wanneer organisaties je demo ontvangen, zijn ze eerder geneigd deze „eye-catcher‟ eruit te pakken en te beluisteren.

Persoonlijk overhandigen: het komt nog vaak genoeg voor dat de kracht van netwerken binnen de hiphopwereld wordt onderschat. Als je altijd tof in een hoekje blijft staan, is de kans dat je iets bereikt vele malen kleiner dan wanneer je op je doel afgaat. Zorg ervoor dat je altijd een paar demo‟s op zak hebt, want het kan zomaar zijn dat je op een hiphopparty bent en je ineens Kees de Koning (van label TopNotch) voorbij ziet wandelen. Blijf dan niet stoer voor je uit kijken, maar grijp je kans om jezelf tóch kort aan „m voor te stellen. Nooit geschoten is altijd mis!

Digitaal versturen: voordeel van digitaal versturen is voornamelijk het feit dat je kosten drukt. Je hoeft geen hoesjes, cd‟s of postzegels te betalen. Je kan simpelweg je tracks uploaden en deze met een begeleidende e-mail versturen. Daarnaast kun je de organisaties ook verwijzen naar bijvoorbeeld je eigen website of MySpace. Op deze manier krijgen ze ook gelijk een indruk van jouw muziek en imago.

Foto: Concrete tijdens de finale Urban van de Grote Prijs van Zuid-Holland 2009 Door: Daniel Baggerman

2.1 Biografie, foto en contactgegevens Met alleen een demo volsta je niet om organisaties te benaderen voor bijvoorbeeld een show of een deal. Stuur altijd een biografie (meer over een biografie lees je in § 7.1.1) en een foto mee. Via de biografie weet de organisatie in één oogopslag wat voor vlees zij in de kuip heeft. De organisatie weet gelijk welke ervaring je al hebt en wat je intenties zijn bij het maken van je muziek. Zorg dat je duidelijk op je foto staat en dat er goed naar voren komt wat je imago en muziekstijl is. Mocht je aan carnaval doen: stuur vooral niet zo‟n foto op, want straks denken de organisaties dat je een rapper in cowboykleren bent.

Foto: Promofoto van De Formatie gemaakt tijdens het traject van de High School Music Competition 2010 Door: Marc Nolte

Iets wat nog wel eens vergeten wordt, is het verwerken van de contactgegevens in de begeleidende brief of e-mail. Zet altijd je naam, adres, telefoonnummer, e-mailadres en mogelijkerwijs je website in je brief of e-mail, zodat de organisaties altijd contact op kunnen nemen.

2.2. Gericht versturen van de demo Voordat je aan de slag gaat om je demo samen te stellen, moet je jezelf afvragen wat je ermee wil bereiken. Wil je dat je geboekt wordt voor een show? Wil je dat het een platendeal oplevert? Of alleen feedback ontvangen op je werk? Stuur je demo niet in het wilde weg rond, maar maak eerst een overzicht met de organisaties die interessant voor jou en je doelen kunnen zijn en vervolgens kun je deze organisaties benaderen. Zoek van te voren wel uit wie je binnen elke organisatie moet benaderen, zodat je demo niet rond gaat zwerven.

2.3 Nabellen Een grote fout die veel rappers maken, is dat ze na het versturen van hun demo of het online zetten ervan, passief worden en denken dat hun deel van het werk gedaan is. Helaas is dit niet het geval. Na het versturen van je demo begint het échte werk pas. De organisaties die jij benadert met je demo, krijgen ongetwijfeld meerdere verzoeken per week met de vraag: “Wil je mijn demo checken?” Daarom is het onmogelijk voor ze om iedereen een reactie te geven. Wanneer je zelf ook geen actie onderneemt, laat je kostbare feedback liggen. Bel de organisaties een paar dagen na het versturen van je demo op met de vraag of de demo ontvangen is en of de persoon al de tijd heeft genomen om ernaar te luisteren. Meestal is dit niet het geval. Laat je niet afschepen en probeer een concrete afspraak te maken over wanneer de persoon in kwestie wél de tijd heeft gehad om je demo te checken. Noteer aan het einde van het gesprek de naam van degene met wie je gesproken hebt en bel hem/haar op de afgesproken datum nog eens terug om te vragen wat hij ervan vond. Met de gegeven feedback kun jij jezelf weer verder ontwikkelen en misschien hou je er ook een mooie deal aan over!

3 SHOWS In dit hoofdstuk draait het om verschillende zaken die je tegenkomt in aanloop naar een optreden, te beginnen met hoe je überhaupt aan shows komt. Dit wordt gevolgd door allerlei zaken waar je rekening mee moet houden, zoals duidelijke afspraken, een stageplan en de crew.

3.1 Netwerken Het is algemeen bekend dat vele handen licht werk maken. Het is altijd handig om gebruik te kunnen maken van een netwerk wanneer je iets wil bereiken. Maar hoe bouw je een netwerk op voor je carrière? En nog belangrijker, hoe onderhoud je deze contacten? Dit wordt uitgelegd in de volgende subparagrafen.

3.1.1 Netwerk opbouwen Je netwerk bestaat uit alle mensen die je kent, te denken aan je familie, vrienden en collega‟s. Als het goed is, heb je onbewust in de basis dus al een aardig netwerk opgebouwd. Het kan goed zijn dat een paar van je vrienden zich ook met hiphop bezig houden. Misschien weet de een aardig wat van produceren en de ander weet om te gaan met een camera. Je kan voor jezelf een lijst maken van welke personen uit je huidige netwerk ingezet kunnen worden bij de ontwikkeling van je carrière. Mocht je nu gelijk een lijst hebben gemaakt, dan kan het zomaar gebeuren dat een persoon die een bepaalde dienst aanbiedt, bijvoorbeeld het ontwerpen van albumhoesjes, niet voorkomt in jouw netwerk. En dat terwijl je misschien net een demo uit wil brengen. Dat is een goed moment om te netwerken! Door actief te netwerken kun je met veel interessante mensen in contact komen. De manieren van netwerken kunnen worden opgesplitst in twee categorieën: offline en online. Persoonlijk benaderen valt onder offline netwerken. Onder online netwerken wordt netwerken via het Internet verstaan, zoals via Social Media. Hieronder worden enkele tips & tricks bij het offline netwerken aangegeven. 1. Wanneer je wil gaan netwerken, hou dan altijd je doel voor ogen. Wat wil je ermee bereiken? Wat is je doel? Let erop dat je jezelf niet voor gaat doen als een ander persoon door bijvoorbeeld te gaan slijmen. Stel je normaal en vriendelijk op. Wees eerlijk en blijf jezelf. 2. Zodra je iemand treft waarvan je denkt dat deze persoon bij kan dragen aan je carrière, stap er dan op af. Stel jezelf voor, zodat de persoon weet wie je bent en wat je doet, en begin een gesprek. Wanneer je de persoon bijvoorbeeld tegenkomt bij een hiphopshow, dan kun je beginnen met een simpele vraag, zoals “Wat vind je van de avond?” Wanneer het gesprek op gang is gekomen, kun je meer over je ideeën vertellen. 3. Afhankelijk van de setting waarin je de persoon treft, kan het zijn dat deze persoon niet alle tijd heeft om met je te praten. Misschien is hij op het moment dat je op hem afstapt aan het werk of geniet hij juist van zijn vrije tijd met vrienden. Maak je verhaal daarom niet te lang. 4. Luister ook naar je gesprekspartner. Laat jezelf niet als enige aan het woord zijn.

5. Wanneer je het gesprek afrondt, zorg er dan voor dat je een visitekaartje kan uitreiken met daarop ten minste je naam en de naam van je act, je beroep, je 06 en emailadres. Vertel de persoon dat je graag een keer met „m af zou spreken om van gedachten te wisselen over het onderwerp dat jullie zojuist besproken hebben. De ideale situatie zou zijn als de persoon jou ook zijn visitekaartje geeft. Dan weet je bijna zeker dat hij het ook waardeert wanneer je met hem contact opneemt.

3.1.2 Contacten onderhouden Met alleen een netwerk opbouwen ben je er nog niet. Het is de kunst om het netwerk te behouden door het te onderhouden. Hoe vaak gebeurt het niet dat je iemand leert kennen, de persoon een paar keer ziet en daarna nooit meer? Je weet wat ze zeggen: uit het oog, uit het hart. Probeer dit te voorkomen! Je netwerk onderhouden heeft te maken met de timing, de manier waarop en het karakter. Toon op het juiste moment oprechte interesse, zoals op verjaardagen. Laat iets van je horen, laat weten dat je nog bestaat. Een andere manier om je netwerk te onderhouden, is door een belletje te geven. Zorg er dan wel voor dat je iets te melden hebt. Daarnaast kun je jouw nieuwe contact ook voorstellen aan iemand uit je eigen netwerk, waarvan je denkt dat de twee elkaar bijvoorbeeld kunnen helpen bij een bepaald project.

3.2 Publiek opbouwen Als rapper wil je waarschijnlijk niet eeuwig in de studio of op je kamer je kunsten vertonen, maar op gegeven moment ben je klaar om voor een publiek te staan. Wanneer je een onbekende rapper bent, zul je misschien merken dat het lastig is om aan shows te komen, omdat er weinig publiek geïnteresseerd zal zijn, maar het is zeker niet onmogelijk. Het kernwoord om het tóch voor elkaar te krijgen, is assertiviteit! Het belangrijkste op het gebied van shows en publiek in het begin van je carrière is om zoveel mogelijk kansen aan te grijpen en te investeren in je carrière, ook al betaalt het niet zo goed of moet het misschien zelfs gratis. Op die manier laat je in ieder geval wel je hoofd zien en komen mensen in aanraking met je muziek. Er zijn verschillende manieren om aan shows te komen en publiek op te bouwen, zoals het meedoen aan competities, het organiseren van een eigen feest en jamsessies. Deze manieren worden hieronder besproken.

3.2.1 Competities Een van de bekendere wegen om aandacht te krijgen in de hiphopscene is door mee te doen aan competities/talentenjachten. Elk van de kandidaten die meedoet, trommelt bij zo‟n show zijn aanhang op om te komen kijken, waardoor de zaal vaak vol staat met hiphopheads (en familie). Veel rappers zijn doorgebroken dankzij een competitie. Misschien klinkt het cliché, maar het meedoen aan een competitie is zoveel belangrijker dan het winnen ervan. Tuurlijk, je doet mee aan een wedstrijd en wil gaan voor het hoogste mogelijk, maar het niet winnen is geen schande. Dat wil niet zeggen dat je geen talent hebt. Kijk maar naar Opgezwolle. In 2001 stond deze ex-formatie in de finale van de Grote Prijs van Nederland, maar uiteindelijk pakte Raymzter de beker. Opgezwolle heeft zich door het meedoen wel gelijk op de kaart gezet en is van daaruit verder gaan werken en al maar bekender geworden.

Meedoen aan een competitie kun je ook beschouwen als maatstaf. Waar sta je op het moment dat je meedoet? Waar moet je nog wat extra aandacht aan besteden? Wanneer je jouw demo instuurt, kun je hier feedback op krijgen middels een juryrapport. Wanneer de jury je muziek nog niet helemaal voelt, ga hier dan volwassen mee om en in plaats van haten op de jury, moet je de gegeven feedback oppakken en hiermee aan de slag gaan. Je hebt een heel jaar om aan je act te werken en schrijf je gewoon het volgende jaar weer in. Niemand die je tegenhoudt! In §8.1 vind je een overzicht van een aantal hiphopcompetities in Nederland.

3.2.1.1

Tips bij het inschrijven voor competities

Zorg ervoor dat je op tijd inschrijft! Elke competitie heeft een sluitingsdatum, wat betekent dat je vóór die tijd moet zijn aangemeld. Doe je dit niet, dan moet je weer een jaar wachten op de nieuwe inschrijfperiode.

Elke competitie heeft haar eigen voorwaarden. Lees voordat je inschrijft goed het reglement/de voorwaarden door. Deze kun je altijd vinden op de website van de competitie. Meestal gaan deze voorwaarden over bijvoorbeeld de plaats waar je act woont en leeftijd.

Schrijf je in op het juiste moment. Je moet je niet te snel in willen schrijven, maar er ook niet 10 jaar mee wachten. Je kan een competitie beschouwen als een springplank. De jury let naast de show ook op het talent. Hoeveel potentie heb jij en breng je iets unieks? Het hoeft niet perfect te zijn, maar laat het ook geen ongeorganiseerde bende zijn, daar kijkt niemand graag naar.

Wees voorbereid! Dit bereik je door te oefenen, oefenen en nog eens te oefenen. Laat de eerste keer op het podium niet bij een competitie zijn, maar zorg ervoor dat je al wat ervaring hebt opgebouwd, zodat je niet stotterend je teksten opdreunt (tenzij dat een dope effect geeft, natuurlijk) en je alleen maar angstig door de zaal durft te kijken. Oefen bij vrienden, tape jezelf en kijk het later terug. Vraag je vrienden (en professionals) om feedback.

3.2.2 Jamsessies Verschillende kleinere podia en cafés in Nederland organiseren minimaal één keer in de maand een jamsessie. Tijdens een jamsessie kunnen de rappers op het podium laten zien wat ze in huis hebben. Om de beurt krijgen ze de microfoon en kunnen ze ervoor kiezen te freestylen of een verse te laten horen die al eerder geschreven is. Het leuke aan deze jamsessies is dat allerlei soorten rappers zich verzamelen. Er wordt gerapt in verschillende talen en op verschillende manieren. Omdat er rappers uit verschillende plaatsen op af komen, is het ook de ideale plek om te netwerken.

3.2.3 Spoedcursus feest organiseren In Nederland zijn ruim 80.000 acts actief, wat betekent dat er een hoop concurrentie is om een plek op een podium te bemachtigen. Programmeurs hebben genoeg keus om hun avonden te vullen, dus waarom zouden ze voor een onbekende rapper kiezen waar niet al te veel publiek op af zal komen? Het klinkt misschien bot, maar dit is vaak wel de realiteit. Wat je kunt doen in de hoop alsnog op te kunnen treden in een bepaald podium (kies niet gelijk het grootste podium, maar begin met iets kleins) of buurthuis, is het organiseren van een eigen feest en krachten te bundelen. Het klinkt als een enorme klus, maar dat valt best mee als je een goede taakverdeling maakt. Hier volgt een stappenplan, inclusief tips, om een dope hiphopfeest te organiseren:

1. Bedenk eerst wat voor feest je wil organiseren. Puur hiphop of meerdere genres? Verzin er een pakkend concept omheen en zorg dat er acts op het podium komen, waarvan je zeker weet dat er publiek op af zal komen. Maak hierbij ook gebruik van je netwerk! 2. Stel een organisatie samen en maak een taakverdeling. In je eentje een feest organiseren kost erg veel tijd en grote kans dat je zaken over het hoofd ziet. Wanneer je vrienden optrommelt om je te helpen, kost het minder tijd per persoon en het is gelijk een stuk gezelliger. Taken die je hierbij kunt verdelen zijn onder andere het boeken van acts, promotie, administratie en contactpersoon externe partij (podium/buurthuis). 3. Maak onderling afspraken. Zorg ervoor dat er vergaderingen worden ingeroosterd om elkaar up to date te houden en samen de gang van zaken te overleggen. Maak ook afspraken over de manier hoe jullie elkaar tussentijds op de hoogte houden. Via de telefoon? Email? 4. Wanneer het concept is uitgewerkt en je genoeg mensen bereid hebt gevonden om mee te werken aan jouw idee, ga je op zoek naar een geschikte locatie. Benader organisaties met een duidelijk plan waarin je schrijft wat jouw idee is en hoe je dit aan wil pakken. Vergeet ook niet te vermelden wat het de organisatie zelf op kan leveren! 5. De locatie is gevonden. Nu is het belangrijk om duidelijke afspraken te maken met deze zaal. Onderhandel over enkele zaken, zoals: -

FinanciĂŤn: moeten jullie huur voor de zaal betalen? Mogen jullie een deurprijs vragen en de opbrengst houden? Hoe wordt de baromzet verdeeld? Krijg je gegarandeerd een vergoeding? De meest ideale situatie in het begin is dat de zaal gratis open wordt gesteld en dat je de deuromzet mag houden om het feest te financieren. Promotie: helpt de zaal bij het maken van promotie? Word je feest opgenomen op posters en flyers vanuit de zaal?

Eindtijd: afhankelijk van waar de locatie van de zaal is (industrieterrein, woonwijk) en de dag van de week moet een eindtijd worden bepaald. Als je eenmaal een eindtijd hebt afgesproken, hou je hier dan ook aan!

Crew: spreek met de zaal af of je zelf crew moet regelen, zoals een lichtman en een geluidstechnicus of dat de zaal hier vast personeel voor heeft. Maak ook duidelijke afspraken over de apparatuur die aanwezig is en wat je eventueel zelf mee zou moeten brengen.

6. Alles is besproken met de zaal en er zijn duidelijke afspraken gemaakt. Nu is het tijd om de aandacht te richten op het programmeren van acts en het maken van promotie. Promotie kan op verschillende manieren gebeuren, zoals via het Internet en via flyers. Laat duidelijk naar voren komen welke doelgroep(en) je aan wil spreken via het feest. Zorg dat iedereen uit je vrienden- en kennissenkring op de hoogte is en zorg dat je veel mensen op de gastenlijst zet voor het eerste feest, zodat je zeker weet dat er publiek op af komt. 7. Reflecteer!! Nadat het feest heeft plaatsgevonden, ga je met elkaar en met de zaal om de tafel zitten om te bespreken wat er goed ging en voornamelijk wat er minder goed ging. Door de organisatie en het feest zelf te analyseren, kun je een lijst maken met zaken die beter of anders geregeld moeten worden.

Uiteraard komt er nog veel meer kijken bij het organiseren van een goed feestje, dit zijn de grote lijnen. Je leert ook pas écht wat er komt kijken bij de organisatie, wanneer je het daadwerkelijk gaat doen.

3.3 Boekingskantoor Wanneer je als rapper net begonnen bent om naar buiten te treden met je muziek, is het zaak, zoals eerder geschreven, zoveel mogelijk ervaring op te doen en de kansen die je geboden worden, met beide handen aan te grijpen. Hierbij is de kans groot dat je jouw eigen shows zal moeten regelen. Wanneer je langzaamaan een eigen publiek weet op te bouwen en successen weet te boeken, kan de mogelijkheid zich voordoen dat een organisatie de shows voor je wil regelen: het boekingskantoor. Je kan altijd je demo opsturen en nabellen om te kijken of er interesse is voor jouw act. Het draait voor het boekingskantoor niet om de hoeveelheid shows die de artiesten in zijn stal rocken, maar om wélke shows. De boeker zoekt precies de optredens die bij jou passen, maar ook bij het festival of de zaal die hij benadert. Wees er bijvoorbeeld niet bang voor dat de boeker je weg zal zetten bij het Mega Piraten Festijn. In ruil voor de diensten van het boekingskantoor, is het gangbaar om 10 tot 20% van de bruto inkomsten uit optredens te betalen als commissie. Dit zet je zwart op wit in het boekingscontract. Mocht er ooit onenigheid ontstaan met het boekingskantoor, dan kan een contract een hoop gedoe voorkomen. De boeker zal je agenda beheren op het gebied van shows en voorkomt dubbele boekingen. Daarnaast onderhoudt hij het contact met de programmeurs van verschillende festivals en zalen. Het hiphopgeoriënteerde boekingskantoor Missin‟ Link heeft nog een extra taak. Dit boekingskantoor organiseert zelfs regelmatig eigen feesten waarbij artiesten uit eigen stal optreden, zoals de Missin‟ Link Eindejaarsparade. Extra informatie over enkele hiphopgeoriënteerde boekingskantoren lees je in §8.3.

3.4 Optreden: wat moet je weten?

3.4.1 Afspraken/contract Een zaal of festival is geïnteresseerd in jouw act? Heel relaxed! Als je een boekingskantoor hebt, handelt deze de zaken met de organisatie verder af. Heb je dit niet, dan moet je zelf met de organisatie alle afspraken maken. Elke provincie heeft haar eigen popkoepel (stichting voor amateur-muziek) waar je voor advies terecht kan. Dit hoeft niet alleen over vragen omtrent boekingen te gaan, maar je kunt hier ook terecht voor andere vragen/zaken. Heb je bijvoorbeeld twijfels over de afspraak die je eventueel aangaat met een organisatie, dan kun je altijd bij de popkoepel in jouw provincie terecht om van te voren advies in te winnen.

3.4.1.1

Nakomen van afspraken

Wanneer je een afspraak maakt, zorg er dan ook voor dat je deze nakomt. Als je om 14:00 uur met iemand afspreekt, bijvoorbeeld met een zaal, dan betekent dit niet 15:00 uur of 16:00 uur. In de hiphopscene komt het erg vaak voor dat de rappers te laat komen voor een afspraak of een optreden. Als je een keer in de file staat, okay, kan gebeuren. Eerste wat je dan doet, is degene met wie je een afspraak hebt opbellen om te laten weten what‟s up. Merk je nou dat je vaker in de file staat, steeds vertraging hebt met de trein of constant door je wekker heen slaapt? Zorg er dan voor dat je een manier vindt waardoor dit niet meer gebeurt. Het te laat komen voor een afspraak komt niet alleen erg ongeïnteresseerd over, maar ook enorm onprofessioneel. Probeer je hier bewust van te zijn. Misschien wordt het een paar keer van je gepikt, maar op gegeven moment is de maat vol en hoef je in het ergste geval helemaal niet meer op te komen draven. Onthoud daarom goed: AFSPRAAK = AFSPRAAK 10

3.4.2 De crew Voordat je daadwerkelijk op kan treden, moet er een hoop gebeuren. Het geluid tijdens de show moet goed zijn, er moet gezorgd worden voor verlichting en zo zijn er nog meer taken te verdelen. Als artiest moet je, eenmaal op het podium, je kunnen focussen op het optreden en het publiek. Misschien heb je al een tourmanager om je door de show heen te leiden, het is ook prettig om een crew mee te kunnen nemen. Er zijn twee verschillende crews die je mee kan nemen naar je shows. De ene crew bestaat uit vrienden die meegaan puur voor de gezelligheid en om jouw show te checken. De andere crew, voor het gemak noemen we deze even de „professionele crew‟, bestaat uit de mensen om je heen die je optredens zo relaxed mogelijk laten verlopen. Denk hierbij aan een tourmanager, een geluidsman, een lichtman en een roadie. Deze laatste kan voor verschillende zaken worden ingezet, altijd handig. Bij de meeste podia en festivals zijn er al vaste personen voor het licht en geluid. Ga hier alleen nooit zomaar vanuit. Mocht je zelf de boekingen regelen, vraag dan wanneer de afspraken worden gemaakt, wat de zaal/het festival regelt en wat je zelf moet regelen. Dit geldt niet alleen op het gebied van je (professionele) crew, maar ook op het gebied van (backline)apparatuur. Mocht het zo zijn dat je tijdens een show je eigen professionele crew mee moet nemen, probeer dan ook een duidelijk onderscheid te maken tussen deze crew en de andere crew die bestaat uit je vrienden. Laat niet je vrienden die mee zijn voor de gezelligheid, plaatsnemen achter de mengpanelen of zich bemoeien met het licht. Dit kan voor verwarring of misschien zelfs irritatie zorgen bij de professionele crew.

3.4.2.1

Tourmanager

De belangrijkste functie van een tourmanager is ervoor te zorgen dat alles tijdens een productie soepel verloopt. Wanneer er tijdens de show een probleem is met het geluid, dan loopt hij op de geluidsman af. Is de lichtshow niet zoals afgesproken, dan gaat hij gelijk een gesprek aan met de lichtman. De tourmanager is een persoon die oplossingsgericht moet kunnen denken. Zodra een probleem zich voordoet, moet hij ter plaatse zijn om het op te lossen. Voor, tijdens en na de show moet de tourmanager precies op de hoogte zijn van wat er speelt. Hij communiceert met verschillende partijen, zoals de zaal/het festival, de crew, het boekingskantoor en uiteraard met de act zelf. De tourmanager probeert ervoor te zorgen dat de wensen die de act heeft tijdens een tour, vervuld worden. Realiseer je dat een tourmanager ook betaald moet worden. In het begin van je carrière is een tourmanager geen must. Je kunt zelf proberen om de taken uit te voeren of een vriend te vragen om deze taak op zich te nemen. Kies dan wel iemand uit die zelf ook „iets met muziek doet‟, iemand die oplossingsgericht kan denken en die thuis is in technische zaken. Dit om te voorkomen dat, wanneer een probleem opgelost moet worden, hij niet met zijn mond vol tanden staat. Zodra de shows binnen beginnen te stromen en/of je komt in grotere zalen te staan voor een groter publiek, dan kun je altijd nog beslissen tijdelijk een tourmanager aan te nemen. De tourmanager stelt ook een tourboek op. In dit tourboek staat alle informatie rondom de shows. Hierin staan bijvoorbeeld alle timetables, telefoonnummers van contactpersonen, adresgegevens, je rider (wenslijst/eisen) en je stageplan. Verderop in dit hoofdstuk kun je meer over het stageplan lezen.

3.4.3 Stageplan Voordat je ergens een show doet, wil de zaal of het festival voor de mensen van het geluid graag van tevoren je stageplan ontvangen. Je wat??! Je stageplan. In het kort bestaat je stageplan uit de volgende elementen: -

de podiumopstelling van de microfoons (en de instrumenten, dj-tafel, samplers, etc.) de technische details, ook wel priklijst genoemd de monitormix. Wat wil je over je monitor horen? de bezetting van de act

Tot voor kort moest je dit stageplan helemaal zelf uitwerken, maar de Zuid-Hollandse Popunie heeft nu een website ontwikkeld waarbij je een stageplan stap voor stap uit kunt werken ĂŠn op elk moment aan kunt passen. Hartstikke makkelijk dus! Ga voor het opstellen van je eigen stageplan naar de website: www.popuniestageplan.nl Stel je stageplan op en breng de zaal/het festival waar je optreedt zo snel mogelijk op de hoogte. Zij blij, jij blij!

ONDERDEEL B: ADMINISTRATIE & RECHTEN 4 ADMINISTRATIE Ondanks het feit dat je graag op een podium staat om een show weg te geven, wil je hier natuurlijk wel een vergoeding voor. Het geld dat het je oplevert, wil je immers weer investeren in je carrière. Je kan het bijvoorbeeld opsparen en er bijvoorbeeld goede microfoons van kopen of een album van uitbrengen. Je zou een hiphopact daarom best als onderneming kunnen zien met inkomsten, uitgaven, investeringen, klanten (publiek) en eventueel personeel (bandleden). Wanneer je geld verdient, is het essentieel om je zaken goed op orde te hebben en te weten waar je mee bezig bent. Zo wordt er van je gevraagd om je boekhouding goed bij te houden. Ook moet je voor jezelf uitvinden wat je de meest voordelige manier vindt om de gage voor je shows te ontvangen. In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe je de boekhouding op orde kunt houden, de goede rechtsvorm voor jouw hiphoponderneming, het belang van de Kamer van Koophandel (KvK) en een BTW-nummer, het hoe en waarom van facturen en op welke manieren je gage uitbetaald kan worden. Laat je niet uit het veld slaan door de administratie die hierbij komt kijken. Als je het eenmaal door hebt en ermee aan de slag gaat, is de administratie niet alleen al snel een kwestie van gewoonte, goed bewaken en bijhouden, maar vooral een manier om er financieel uit te halen wat er in zit!

4.1 Boekhouding Iedereen die een bedrijf of zelfstandig beroep uitoefent, is wettelijk verplicht om de boekhouding hiervan bij te houden. Het is eigenlijk niets meer dan een helder overzicht van alle inkomsten en uitgaven. Dus alle inkomsten die je voor je hiphopactiviteiten (optredens, workshops, collabo‟s, presentatieklusjes etc.) ontvangt, noteer je. Maar ook alle kosten die je hierbij maakt (oefenruimte, studio, aanschaf apparatuur etc.) hou je bij. Enerzijds schrijf je het op in een schrift of een computerdocument en anderzijds bewaar je de bewijsstukken. Bewijsstukken?! Hiervoor hoef je niet bij CSI te werken, maar alleen alle bonnen en facturen die je ontvangt en gageverklaringen of facturen die je verstuurt goed te bewaren! Heb je bijvoorbeeld geïnvesteerd in je carrière door een goede microfoon te kopen? Bewaar dan de bon en mogelijk de pinbon hiervan. Ook je inkomsten moet je goed bijhouden. Heb je geld ontvangen voor een show? Noteer het! Schrijf in je boekhouding; datum/locatie show en de vergoeding hiervoor. Om te beginnen kun je alle bonnen die je per jaar ontvangt bijvoorbeeld in een sneakerdoos bewaren. Na verloop van tijd krijg je inzicht in hoeveel kosten je maakt en hoeveel inkomsten hier tegenover staan. Je komt vanzelf op het punt dat je beter als „onderneming‟ kunt gaan opereren. Hierbij zijn er verschillende rechtsvormen waaruit je kan kiezen en qua boekhouding ga je met facturen werken. Dit lijkt moeilijker dan het is. Van facturen die je hebt verstuurd, moet je uiteraard zelf een kopie bewaren. En facturen/rekeningen/nota‟s die je ontvangt, moet je ook netjes bijhouden. Geef alles wat je verstuurt en ontvangt een uniek opeenvolgend nummer en noteer dit chronologisch in een schrift of een documentje op de computer. Heb je bijvoorbeeld een uitgave gedaan door stickers met je naam en website te laten drukken en je ontvangt hiervoor een factuur? Wanneer je de factuur dan bijvoorbeeld nummert met het getal 24, noteer je in je schrift/document: „inkomende factuur #24 reclamestickers voor website‟. Het nummeren kan je een hoop tijd besparen wanneer je bijvoorbeeld je belastingaangifte in gaat vullen. 13

4.2 Rechtsvormen Als je regelmatig optreedt en het wordt allemaal wat serieuzer, dan kun je na gaan denken over een rechtsvorm. Jouw act wordt dan de rechtspersoon waar men zaken mee doet en niet meer zozeer jijzelf als individu. De rechtsvorm van een onderneming is de juridische vorm waarin de onderneming te werk gaat en is vooral bepalend voor het bepalen van aansprakelijkheid (onder andere voor schulden). Een ander voordeel van een rechtsvorm is dat je het gedoe met gageverklaringen niet meer hebt, omdat je met facturen gaat werken. Voor de opdrachtgever is het ook prettig want hij heeft minder administratieve rompslomp, omdat hij slechts een factuur hoeft te betalen. Het komt het meest professioneel over wanneer de rechtsvorm zelf verantwoordelijk is voor de afdrachten van belastingen en premies. Elke rechtsvorm heeft haar eigen wetten en regels. De meest geschikte rechtsvormen voor artiesten en beginnende acts zijn de eenmanszaak, stichting en firma. Deze worden hieronder toegelicht. Een belangrijk kenmerk binnen de rechtsvormen is „de aansprakelijkheid‟. Wanneer je onderneming failliet gaat of er is sprake van wanbeleid, dan is per rechtsvorm vastgesteld of jij persoonlijk, tezamen met de mogelijke partners met wie je de rechtsvorm voert, aansprakelijk wordt gesteld voor de schulden. Mocht je aansprakelijk zijn, dan kunnen de opgebouwde schulden op je privé-vermogen worden verhaald wanneer het bedrijfsvermogen de schulden niet dekken. In de tabel hieronder een overzicht van de aansprakelijkheid bij de in dit hoofdstuk besproken rechtsvormen.

Eenmanszaak Stichting Firma

AANSPRAKELIJKHEID SCHULDEN Ja, eerst wordt er beslag gelegd op het bedrijfsvermogen. Wanneer dit niet voldoende is, wordt ook aanspraak gemaakt op het privé-vermogen. Nee, tenzij er sprake is van wanbeleid. Ja, eerst wordt er beslag gelegd op het bedrijfsvermogen. Wanneer dit niet voldoende is, wordt ook aanspraak gemaakt op het privé-vermogen.

4.2.1 Eenmanszaak Stel dat je als individu van het muzikantenbestaan wilt gaan leven. Je speelt in diverse acts en je hebt inkomsten. Een mogelijkheid is dan om als zelfstandig ondernemer/eenmanszaak te gaan opereren en een Verklaring Arbeidsrelatie – winst uit onderneming (oftewel VAR-WUO, vroeger zelfstandigheidverklaring) aan te vragen bij de Belastingdienst. Hiermee mag je jouw eigen facturen sturen aan de opdrachtgever. Op die facturen moet je dan ook BTW rekenen, wat gunstig is maar wel wat extra administratie met zich meebrengt. Je komt pas in aanmerking voor een VAR-WUO wanneer je aan enkele strenge regels voldoet. De criteria voor zelfstandigheid zijn: niet werken in een gezagsverhouding, verschillende opdrachtgevers hebben, investeringen doen, eigen kosten betalen, debiteurenrisico lopen, onzekerheid over toekomstig inkomen en het jezelf naar buiten presenteren als zelfstandige. Wanneer je een VAR-WUO hebt, hoeft de organisatie geen belasting of premies over jouw gage af te dragen. In dit geval moet je met een factuur een kopie van jouw VAR-WUO en paspoort meesturen. En omdat er geen premies meer voor de werknemersverzekeringen af gedragen worden door de opdrachtgever, moet je zelf een verzekering afsluiten tegen werkloosheid of arbeidsongeschiktheid.

4.2.2 Stichting Als je besluit om een stichting op te richten, betekent dit dat je een duidelijk (cultureel) doel voor ogen moet hebben. Wat wil je bereiken met je stichting? Als het je te doen is om het maken van veel geld, dan zit je bij de stichting verkeerd. Je mag als stichting wel winst maken, maar de doeleinden moeten niet-commercieel zijn. Bijkomend voordeel is, dat je met een stichting ook subsidie aan kan vragen bij fondsen zoals bijvoorbeeld het Fonds Podium Kunsten (FPK). De stichting moet officieel worden opgericht bij een notaris. Dit kost rond de â&#x201A;Ź300,-. In de oprichtingsstatuten moeten onder meer de naam, het culturele doel en de plaats van oprichting worden vermeld. In de statuten worden ook afspraken opgenomen waar iedereen zich aan moet houden. Er moet een bestuur komen van drie of meer personen. Hierin mag je ook zelf plaatsnemen. Een stichting kent een ledenverbod, dus er zijn alleen bestuursleden die gezamenlijk het beleid bepalen. Een stichting kan uiteraard wel personen voor kortere of langere tijd in dienst nemen en wordt daarmee werkgever (met alle administratieve gevolgen van dien). De belasting die als stichting wordt betaald, is vennootschapsbelasting (VPB). Afhankelijk van de situatie wordt bepaald of de stichting ook BTW-plichtig is. Wanneer je als artiest een stichting begint, is dit meestal wel het geval. De hoogte van de VPB bedraagt 20% over de eerste â&#x201A;Ź200.000,- euro van de winst (dus omzet minus alle gemaakte kosten). Over de rest van de winst betaal je 25,5% belasting. Er zijn enkele uitzonderingen waardoor je als stichting vrijstelling kunt krijgen voor het betalen van VPB. Enkele van deze uitzonderingen zijn: -

De vereniging of stichting gebruikt de inkomsten uitsluitend voor het genoemde doel. Het behartigen van een algemeen maatschappelijk of sociaal belang staat op de voorgrond.

De verantwoordelijkheid voor de afdrachten van belastingen en sociale premies neemt de stichting op zich door een inhoudingsplichtigenverklaring aan te vragen bij de Belastingdienst. Vervolgens stuurt de stichting facturen met daarop de uitkoopsom aan de organisator (opdrachtgever). Mocht de stichting erg veel schulden opbouwen en hier niet meer uit komen, dan is niemand hiervoor persoonlijk aansprakelijk, TENZIJ er sprake is van nalatigheid of misbruik door de bestuurders.

4.2.3 Firma De firma is een samenwerkingsvorm waarin twee of meer partners, bijvoorbeeld jij en de leden van je hiphopact, onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf voeren. Iedereen (lees: iedere vennoot) binnen de onderneming brengt iets in, zoals geld. Je hoeft een firma niet officieel per contract vast te leggen, maar het is wel aan te raden. Mocht een vennoot dan fout bezig zijn, dan kun je altijd teruggrijpen op de schriftelijke afspraken. De firma kan bij de Belastingdienst een BTW-nummer aanvragen. Iedere vennoot moet afzonderlijk inkomstenbelasting over de eigen winst betalen. Wel kun je gebruik maken van ondernemersaftrek en investeringsaftrek. Ook een firma neemt de verantwoordelijkheid voor de afdrachten van belastingen en sociale premies op zich door een inhoudingsplichtigenverklaring aan te vragen bij de Belastingdienst. Vervolgens stuurt de firma facturen met daarop de uitkoopsom aan de organisator (opdrachtgever).

Mocht de firma failliet gaan, dan worden de schulden eerst op het zakelijk vermogen verhaald. Is dit niet genoeg, dan wordt ook aanspraak gemaakt op de privé-vermogens van de vennoten.

4.3 Kamer van Koophandel (KvK) Naast optredens zoek je natuurlijk naar meer manieren om geld te verdienen met jouw hiphopact. Al gauw is er dan sprake van handel, oftewel verkoop van goederen (cd‟s, merchandise etc.). Om dit te mogen doen, moet jouw onderneming (rechtsvorm) ingeschreven staan in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK). Het is erg simpel want je hoeft de basisgegevens van jouw onderneming maar één keer aan te leveren en kan deze altijd aanpassen. Wanneer je bent ingeschreven bij de KvK ontvang je een KvK-nummer. Bij elke vorm van correspondentie vanuit je onderneming, bijvoorbeeld een factuur die je opstelt of een mailtje dat je verstuurt, vermeldt je dit nummer. Maak hiervoor dus strak briefpapier en een complete digitale handtekening in je mailprogramma. Iedereen die staat ingeschreven in het Handelsregister kan inzicht krijgen in de status van het bedrijf (zoals rechtspersoon, directieleden, bestuursleden, financiële omstandigheden etc.) waarmee gehandeld wordt. Bovendien kan de KvK informatie geven over alles wat met het runnen van een onderneming te maken heeft.

4.3.1 Inschrijven KvK De makkelijkste manier om je in te schrijven bij de KvK is door langs te gaan bij een van de vestigingen. Zorg ervoor dat je een geldig legitimatiebewijs meeneemt, zoals je paspoort of rijbewijs. Vooraf vul je het inschrijfformulier in wat je kunt vinden op de website www.kvk.nl en ook dit neem je mee. Het inschrijfformulier dat je invult, is afhankelijk van de rechtsvorm die je gaat voeren. Aan het inschrijven bij de KvK zijn kosten verbonden. De jaarlijkse bijdrage is afhankelijk van de rechtsvorm die je voert. Let op: BTW-verhoging podiumkunsten per 1 juli 2011 Niet alleen de BTW op concertkaartjes stijgt, maar ook de BTW op gages voor een optreden gaat van 6% naar 19% omhoog. Is er voor een optreden na 1 juli al een factuur verzonden? Dan kun je het beste een correctiefactuur nazenden naar de opdrachtgever. Kies je ervoor dit niet te doen, dan ben jij degene die het verschil van 13% voor zijn rekening moet nemen.

4.4 BTW-nummer Afhankelijk van de rechtsvorm kun je bij de Belastingdienst (fiscus) een BTW-nummer aanvragen. Zodra je bent ingeschreven bij de KvK en je wordt BTW-plichtig beschouwd, krijg je binnen een week een BTW-nummer thuisgestuurd. Op elke factuur die jij vervolgens verstuurt, moet je dit BTW-nummer vermelden, anders mag je géén BTW heffen. Afhankelijk van de dienst (optreden, workshops) of het product (cd‟s, merchandise) dat je aanbiedt, moet je 0% of 19% BTW heffen (na 1 juli is het oude 6% tarief ook verhoogd tot 19%). Deze BTW draag je af aan de Belastingdienst. Denk nu niet dat dit van je „eigen geld‟ af gaat. Aan de andere kant mag jij namelijk alle BTW die je betaalt bij het runnen van jouw onderneming, bijvoorbeeld bij aanschaf van apparatuur, briefpapier, studiosoftware etc., terugvorderen (lees: terugvragen) van de Belastingdienst. Belangrijk is wel dat je altijd kan onderbouwen waarom je dit nodig hebt voor je onderneming. BTW op privéaankopen

kun je namelijk niet terugvorderen. De Belastingdienst trapt er dan ook niet in als je een enorme flatscreen televisie koopt voor in je woonkamer en vervolgens de betaalde BTW terugvraagt, maar een grote computermonitor voor in je studio zal waarschijnlijk wel als beroepskosten worden gezien.

4.5 Factuur De buitenwereld vindt het erg fijn als je in staat bent een factuur te sturen voor datgene wat zij van jou afnemen. Dit zullen voornamelijk optredens zijn, maar misschien geef je ook wel eens een workshop of je presenteert een showcase in een lokale zaal. Je runt jouw hiphopact als onderming, hebt een geschikte rechtsvorm gekozen en de KvK- en BTW-nummers zijn wel of niet toegekend. Nu wil je gaan factureren! Wat maakt een factuur nu rechtsgeldig? Je bent verplicht om op je factuur enkele zaken sowieso te vermelden, zoals: -

NAW-gegevens rechtspersoon: dus naam, adres, postcode, woonplaats, telefoonnummer en emailadres. Het woord „factuur‟ moet vermeld worden. Je BTW-nummer: heb je dit niet? Vermeld dat dan ook! Je mag alleen BTW in rekening brengen als je het BTW-nummer daadwerkelijk vermeldt. Bankrekeningnummer rechtspersoon. Als er handel wordt gedreven (dus goederen verkocht), moet je een KvK-nummer vermelden De NAW-gegevens van de organisatie die jou geld verschuldigd is. De datum van factuurverzending. Factuurnummer: nummer doorlopend elke factuur die je uitstuurt en bewaar altijd een kopie. Omschrijving van de geleverde goederen/diensten: wat heb je geleverd? Een optreden, workshop, t-shirts etc.? Bedragen: noem je te ontvangen bedrag. Eerst noem je het bedrag exclusief BTW, vervolgens noem je het BTW-percentage (0% of 19%) en het BTW-bedrag en daarna tel je de twee bedragen bij elkaar op. Je eindigt met: „door u te voldoen totaalbedrag €..,..‟. Betalingsverzoek: hierin verzoek je de andere partij om tot betaling over te gaan en kun je voorwaarden vermelden, zoals de betalingstermijn.

Een factuur is eigenlijk niets meer of minder dan een document om iets in rekening te brengen (gage, vergoeding etc.) en verwerk je in je boekhouding. Wie verantwoordelijk is voor het afdragen van sociale lasten (belastingen en premies) over het gagebedrag, wordt bepaald door de manier waarop je jouw act laat uitbetalen. Bij een factuur hoort dan ook meestal nog een ander document: de inhoudsplichtigenverklaring of VAR-WUO.

4.6 Manieren om je uit te laten betalen Stel, jouw hiphopact treedt op voor een bepaalde gage. Bij beginnende acts ligt dit bedrag meestal tussen de € 100,- en € 600,-. Dit houdt feitelijk in dat je in dienst bent van het podium/café/festival dat jou boekt. Net als bij 'echt' werk is de organisator verplicht jouw vergoeding „te verlonen‟ (lees: de sociale lasten af te dragen en dit administratief af te handelen). Dit neemt veel tijd in beslag wanneer jouw hiphopact uit meerdere leden bestaat. Per lid moet op het gageverklaringsformulier zijn aangegeven welk bedrag moet worden verloond en de organisator moet dit voor ieder individu doen. Hiertoe moet elke muzikant zijn adresgegevens, sofi-nummer en handtekening noteren. Daarnaast moet ook van ieder lid een kopie van het paspoort worden toegevoegd aan de verklaring. Kortom: het maakt dat de organisator naast jouw gage ook nog extra lasten moet betalen en je dus duurder wordt, maar vooral veel onnodig extra werk oplevert. Om dit probleem te omzeilen zijn er een aantal alternatieve manieren waarop jij je door de organisator (lees: opdracht-/werkgever) kunt laten uitbetalen.

In de volgende subparagrafen wordt aandacht besteed aan deze manieren: -

Je kunt/wilt niet factureren en maakt gebruik van de Artiestenregeling van de fiscus en hanteert de Kleine Vergoedingsregeling (met bijbehorende gageverklaring). Je kan een factuur (laten) sturen voor een uitkoopsom (als zelfstandige samen met een VAR-WUO of als andere rechtsvorm met een inhoudsplichtigenverklaring (IPV) of door een verloningsbureau).

4.6.1 Kleine Vergoedingsregeling (KVR) De meeste acts die af en toe optreden maken gebruik van de Kleine Vergoedingsregeling (KVR). Daarmee komt jouw hiphopact met de opdrachtgever overeen dat het optreden tot maximaal €163,- aan onbelaste onkosten heeft per lid van je hiphopact. Hieronder vallen onder andere de algemene en individuele kosten, maar ook vergoedingen voor kosten van eigen vervoer en maaltijden. Onkosten kunnen zijn: reiskosten, instrumenten (bij meer dan 450 euro moet je het bedrag wel afschrijven over meerdere jaren), snaren, drumstokken, reparaties, studiokosten, demo-cd‟s, huur oefenruimte, lidmaatschap van de Ntb, instrumentenverzekering, cursussen, bladmuziek, vakliteratuur, telefoonkosten etcetera. Via het gageverklaringsformulier laat je zien welk deel van de vergoeding als onkostenvergoeding kan worden beschouwd (en blijkt eventueel welk restdeel dan alsnog verloond moet worden). Overigens mag een opdrachtgever niet zonder toestemming van de artiest de KVR toepassen maar moet jouw hiphopact een volledig ingevulde gageverklaring plus van elk bandlid een paspoortkopie aan de opdrachtgever overhandigen. Deze formulieren (LB 24) vraag je aan via de Belastingdienst of download je van hun site. Als je het slim aanpakt, heb je dus altijd een stapel paspoortkopieën van ieder lid van de act en een aantal LB 24-formulieren voor handen. Uiteraard moeten alle bonnetjes van de onkosten die gemaakt zijn bewaard worden, en zitten die als het goed is overzichtelijk, in je boekhouding! Ieder bandlid moet de ontvangen bedragen opgeven voor de eigen inkomstenbelasting. Over het bedrag dat je dan opgeeft hoeft niet alsnog inkomstenbelasting worden betaald als je evenveel aantoonbare aftrekbare beroepskosten hebt gemaakt en je via de KVR bent uitbetaald. In principe kun je ook controle krijgen van de Belastingdienst. In zo'n geval moet je ook daadwerkelijk aan kunnen tonen hoeveel je uit hebt gegeven aan onkosten. Vandaar dus het bewaren van aankoopbonnen! Bij een kloppende onkostenadministratie is er geen verschil tussen de onkosten die je opgaf (tot maximaal € 163,- per optreden) en die je werkelijk gemaakt hebt (alle bonnen opgeteld). Een Belastingcontrole heeft altijd betrekking op een geheel jaar en kan tot een paar jaar terug gaan. Overigens zijn er weinig acts bekend die louter op de KVR zijn gecontroleerd.

4.6.2 Uitkoopsom Wanneer een zaal jouw hiphopact programmeert, brengt dit voor de organisatie veel administratieve handelingen mee. Zoals hiervoor is aangegeven moet de organisatie rekening houden met zaken als loon, onkosten, belasting en premies. Voor de organisatie is het relaxed als deze zich hier niet al te veel mee bezig hoeft te houden. Daarom wordt er door professionelere muzikanten en boekingskantoren vaak gewerkt met een uitkoopsom. De uitkoopsom is het bedrag op de factuur waarin alle eerder genoemde financiële posten zijn opgenomen. Wanneer de organisatie aan het betalen van het bedrag voldoet, draagt hij de overige administratieve handelingen over aan degene die de uitkoopsom ontvangt (lees: factureert). De uitkoopsom komt terecht bij jou of bij de organisatie die dit voor jou waarneemt. Zo kunnen de volgende situaties zich voordoen:

1. Jij (lees: jouw rechtsvorm) ontvangt de uitkoopsom. Jij bent nu verplicht om zelf de loonbelasting en de premies volksverzekeringen af te dragen. Hiervoor heb je wel een IPV nodig welke je aanvraagt bij de Belastingdienst. Deze verklaring is vijf jaar geldig. In het contract dat je met de organisatie hebt gesloten, laat je het nummer van de verklaring opnemen en ook in je factuur vermeldt je dit. Wanneer je de factuur naar de organisatie stuurt, stuur je ook een kopie van de verklaring zelf mee. 2. De uitkoopsom komt terecht bij je boekingskantoor. De meeste boekingskantoren beschikken zelf over een IPV en keren aan de artiesten die ze vertegenwoordigen, afhankelijk van de afspraken, een netto of bruto bedrag uit per optreden. 3. Als jij het administratieve werk niet ziet zitten, kan ervoor worden gekozen dit over te dragen aan een verloningsbureau. Het kantoor stuurt namens jou een factuur en zorgt ervoor dat de premies en belastingen worden afgedragen. Vervolgens wordt er een bepaald percentage ingehouden wegens de door het kantoor verleende dienst en uiteindelijk wordt het nettobedrag netjes op je rekening gestort. Hier heb je dus verder geen omkijken naar! Meer lezen over boekhouding en administratie? Raadpleeg dan de boeken: Musiconomie: zelfstandig ondernemen voor musici en artiesten geschreven door T. Lamers De muzikantengids: alles wat je moet weten over de muziekwereld geschreven door J. van der Plas Of kijk op de volgende websites: www.allarts.nl Deze website biedt informatie aan artiesten op het gebied van belastingzaken. Op de website vind je overzichtelijk en duidelijk veel informatie over de administratieve zaken waarmee je te maken krijgt als artiest. www.tentoo.nl of www.raakvlak.nl Eerder op deze bladzijde werd het verloningsbureau genoemd. Aan bijvoorbeeld de bedrijven van bovenstaande websites kun je jouw administratieve zaken overdragen. www.ntb.net Voor een bedrag tussen de €7,50 en €22,50 per maand (afhankelijk van je inkomsten) kun je lid worden van de Nederlandse Toonkunstenaarsbond. Voor dit contributiebedrag kun je juridisch advies verkrijgen, goedkoop instrumentenverzekeringen afsluiten, advies op maat krijgen en nog veel meer. www.stichtingnorma.nl Wanneer je geen platenmaatschappij hebt, maar je jouw muziek wél wil aanbieden via iTunes, dan kan dit makkelijk en goedkoop via Norma. Deze stichting heeft een initiatief ontwikkeld waardoor iedere muzikant via iTunes muziek aan kan bieden. www.handboekvoordepopmuzikant.nl De online versie van de bekende muzikantengids van Jan van der Plas waarvan inmiddels alweer de 5e editie is verschenen.

5 RECHTEN Naast het verdienen van geld door de verkoop van jouw product (lees:muziek) door album sales en/of live-gages en/of merchandise kun je natuurlijk ook geld verdienen wanneer jouw muziek gebruikt wordt. Alle muziek heeft een componist (en vaak ook een tekstdichter) en soms verschillende uitvoerenden en deze personen hebben recht op een vergoeding voor al het gebruik van hun creatieve werken. Dit is vastgelegd in de Auteurswet en de Wet op Naburige Rechten. Denk nu niet gelijk: „Pff, wetten en rechten, dat klinkt zo saai. Ik skip dit hoofdstuk!‟, maar bijt even door de zure appel heen en lees het. Als je eenmaal bekend bent met hoe het systeem werkt, kun je voor jezelf de afweging maken of je wel of geen gebruik wil maken van de in dit hoofdstuk beschreven organisaties. Het beheren van jouw auteurs- en naburig recht kun je overdragen aan gespecialiseerde organisaties. Zij houden bij waar jouw muziek gebruikt wordt, innen de vergoeding hiervoor en keren deze (na aftrek van hun kosten) aan jou uit.

5.1 Vastleggen van je muziek Wanneer je een complete track (of een beat, rhyme of tekst) bedenkt en maakt, in andere woorden ook wel een „creatief werk‟, is dit jouw intellectueel eigendom. Als een andere rapper vervolgens een track maakt die exact lijkt op die van jou, dan is dat op z‟n zachtst gezegd vervelend. Hoe bewijs jij dat je eerder was met het bedenken ervan? Door je tracks vast te laten leggen. Er zijn verschillende manieren om dit te doen. De makkelijkste, maar ook meest achterhaalde manier is door je track(s) op een cd te zetten, in een envelop te doen en naar het postkantoor te gaan. Laat de envelop op het postkantoor verzegelen, voorzien van een datumstempel, en aangetekend naar jezelf versturen. Bewaar de envelop vervolgens op een veilige plek en laat „m dicht zitten! Zo heb je altijd bewijs dat jij de track(s) in een bepaalde periode hebt gecreëerd. Nadeel van deze manier is dat het bewijs zwak is, gezien er nog altijd makkelijk geknoeid kan worden met zo‟n brief. Het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) heeft een modernere oplossing bedacht, het digitale i-Depot. Ieder willekeurig digitaal bestand, zoals mp3bestanden, kun je online als i-Depot indienen. Het BBIE registreert je identiteit en datum van indiening. Je ontvangt dan, na betaling, een bewijs die de echtheid van je i-Depot 100% garandeert. Dit i-Depotbewijs is digitaal ondertekend waardoor iedere wijziging het automatisch ongeldig maakt. Je kunt meerdere digitale bestanden in één I-depot stoppen, dit is een stuk goedkoper, maar heeft als nadeel dat bij opening de echtheidsgarantie voor alle bestanden verloren gaat. Dit geldt ook voor de eerder genoemde postkantoormethode. Wil je meer lezen over de werking en de kosten van iDepot? Kijk dan even op: www.boip.int/nl/ideeen/what.html

5.2 Auteursrecht (Buma/Stemra) Buma/Stemra bestaat uit twee organisaties, maar ze worden vaak in één adem genoemd, omdat ze in hetzelfde pand gevestigd zijn. Toch staan beide bedrijven voor iets anders. -

Buma: Je hebt wellicht al eens van deze organisatie gehoord. De track ‟Buma In Mijn Zak´ van De Jeugd van Tegenwoordig is je vast wel bekend. Hierin is Buma synoniem voor geld, wat je snel zult begrijpen als je dit hoofdstuk uitgelezen hebt. Buma gaat over het uitvoeringsrecht en incasseert voor alle publieke uitvoeringen van muziek (lees: openbaar maken). Dit betekent dat Buma jou uitbetaalt wanneer er een compositie en/of tekst van jou op de radio of televisie komt, of wanneer jouw track in een live-uitvoering of als achtergrondmuziek gebruikt wordt. Pas als je regelmatig optreedt en/of gedraaid wordt, is het dus interessant. 20

Stemra: Deze stichting gaat over het mechanische recht op muziek. Dit zijn de rechten die betaald moeten worden als jouw track op een geluidsdrager of bij een AV-productie wordt geplaatst. Wanneer je niet bij Stemra bent aangesloten, ben je baas over je eigen tracks, jij bepaalt wat er wel en niet mee mag worden gedaan. Wanneer je wél bent aangesloten, draag je jouw rechten over aan Stemra, die deze vervolgens gaat beheren. Iedereen, inclusief jijzelf, moet aan Stemra een vergoeding betalen voor het (mechanisch) uitbrengen (lees: openbaar maken en/of verveelvuldigen van jouw muziek.

5.2.1 Aansluiten bij Buma/Stemra Het aansluiten bij Buma/Stemra brengt kosten met zich mee. Bedenk daarom eerst of het zin heeft, of je de jaarlijkse kosten er daadwerkelijk uit zult halen. Wanneer je tracks regelmatig live worden gespeeld (door jezelf of anderen) en/of jouw tracks met enige regelmaat op de radio of televisie worden gedraaid, heeft het absoluut zin om je aan te sluiten. Aansluiten bij Buma/Stemra doe je als volgt: 1. 2. 3. 4.

Ga naar de website www.bumastemra.nl Klik bovenin op de knop „Muziekrechten vastleggen‟ Klik links op de knop „Hoe word ik lid?‟ Klik op „Aansluitingsformulier auteurs‟

Vervolgens kun je het inschrijfformulier invullen en opsturen. Het lid worden van Buma/Stemra kost je eenmalig €45,- plus de jaarlijkse bijdrage van €62,50,-. Je kunt er voor kiezen om je alleen bij BUMA, alleen bij STEMRA of bij beide aan te sluiten. De kosten blijven hetzelfde. Je hebt altijd toestemming nodig van Stemra voordat je jouw album laat persen. Wanneer je album in eigen beheer wordt uitgebracht, dien je zelf een aanvraag voor toestemming in te vullen. Dit aanvraagformulier vind je op de volgende manier: 1. 2. 3. 4. 5.

Ga naar de website www.bumastemra.nl Klik rechtsboven op „Downloads‟ Scroll naar „Muziekgebruik – Opgaveformulieren‟ Download het bestand „Aanvraagformulier producties in eigen beheer‟ Vul het formulier in en stuur het naar het op het formulier aangegeven adres

Op basis van het formulier berekent Stemra hoeveel vergoeding er betaald moet worden (oftewel hoeveel door Stemra beheerd auteursrecht er op het album wordt vastgelegd) en aan welke rechthebbende er door Stemra uitgekeerd moet gaan worden. Dit betekent dus dat als je Stemra jouw auteursrecht laat beheren (lees: je bent bij hen aangesloten) en je gaat jouw tracks op een cd laten persen, dat je hiervoor wel moet betalen. Pas later krijg je jouw vergoeding als componist of tekstdichter (of beide). Stemra is dan ook pas interessant als jouw tracks door anderen worden uitgebracht (b.v. compilaties) en/of in verschillende landen. Pas dan blijkt het voordeel van een partij die dit allemaal netjes voor jou bijhoudt. Of stel je eens voor dat jouw tekst of compositie door een andere artiest wordt uitgebracht, toch tof als je hiervoor een vergoeding krijgt. Wanneer een platenmaatschappij jouw „creatieve werk‟ commercieel uitbrengt, is het uiteraard wel aan te raden je aan te sluiten.

5.2.2 Opgeven van je muziek Wanneer je bent aangesloten bij Buma/Stemra is het erg makkelijk om je nieuwe tracks aan te melden. Als lid krijg je toegang tot een portal. Je toegangscode en wachtwoord kun je aanvragen via het contactformulier van de website. Als je eenmaal bent ingelogd, kun je via de portal naast het bekijken van je verdiensten, ook nieuwe tracks aanmelden. Hierbij heef je onder andere aan wat de titel is, wie de componist is, de tekstdichter en de tijdsduur. Enkele weken na het versturen van het digitale formulier, ontvang je een formulier waarop je met een handtekening de aanmelding moet bevestigen.

5.2.3 Wat levert het op? Buma registreert bij elke commerciële en publieke omroep welke liedjes worden gedraaid. Ook van de grote regionale omroepen worden de muzikale gegevens verwerkt. De vergoeding die je van Buma krijgt omdat jouw „creatieve werk‟ is gebruikt, is afhankelijk van de kijk- of luisterdichtheid, de reclameopbrengsten en de hoeveelheid muziek die per jaar wordt gedraaid door het desbetreffende medium. -

Als je track op de nationale radio wordt gedraaid, brengt dit per keer plusminus €20,- op; op de regionale radio is dit plusminus €2,-. Als je track op de nationale televisie wordt gedraaid, brengt dit per keer plusminus €80,- op; op de regionale televisie is dit plusminus €4,-.

5.3 Naburig recht (Sena) Ook wanneer je muziek „uitvoert‟ (lees: speelt) ben je creatief bezig. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij optredens en plaatopnamen en hierbij heb je dus ook recht op een vergoeding. Wanneer muziek live wordt gespeeld of wordt gedraaid op radio, televisie of als achtergrondmuziek, dan hoort het publiek dus niet alleen een compositie en/of tekst (Buma/Stemra) maar ook degene die het uitvoert. De uitvoerder (jij?) kan dus een compositie van Kubus (uitgebracht op label X) staan te spelen tijdens een plaatopname met een tekst van Typhoon (uitgebracht door label Y) en allen hebben dan recht op een stukje „vergoeding‟. Wel zo eerlijk toch? Bij Sena gaat het om vastgelegde muziek en de openbaarmaking daarvan. Dus het spelen op een plaatopname en het draaien van ervan voor publiek via bijvoorbeeld de radio in zalen en/of festivals. Denk eens aan de platen die de dj van een hiphop-act staat te spinnen! Wat staat daarop? We horen een compositie en/of tekst, maar misschien ook een bassist? Een zangeres? Een drummer? Bij Sena geef je dus aan wanneer en waar je wat hebt gespeeld. Hiervoor meld je jezelf aan bij Sena. Hierna wordt voor uitkering van eventuele inkomsten een verdeling gemaakt. 50% gaat naar de producent, de eigenaar van de track (niet te verwarren met producers!), en 50% naar de (uitvoerend) muzikanten. Je moet dus wel kunnen bewijzen aan Sena dat je daadwerkelijk aan de track hebt meegewerkt. Dit kun je op verschillende manieren doen: -

Stuur een repertoireformulier in, voorzien van de handtekening van de producer. Stuur een artiestencontract, een sessiecontract of een kopie van een rekening die bij de opdrachtgever is ingediend.

5.3.1 Aansluiten bij Sena Aansluiten bij Sena is gratis en doe je als volgt: 1 2 3 4

Ga naar de website www.sena.nl Klik bovenin op de knop „Makers van muziek‟ Klik links op de knop „Aanmelden artiest‟ Kun je op alledrie de vragen die nu op je beeldscherm staan „Ja‟ antwoorden? Druk dan op „Start‟ om je aanmelding compleet te maken

5.4 Sampling Veel voorkomend in de hiphop is het gebruik maken van sampling. Voor wie dit nog niet weet: sampling is het gebruiken van een stuk of stukken (tekst en/of muziek) uit bestaande nummers om te gebruiken in je eigen track. Zodra dat stuk of die stukken op een herkenbare manier worden gebruikt, moet er toestemming worden gevraagd aan degene die over de rechten van de oorspronkelijke track beschikt. In de muziekindustrie wordt dit het clearen van de sample genoemd. Dit doe je door een van de volgende twee stappen te ondernemen: 1. Vraag toestemming aan de eigenaar van de rechten van de oorspronkelijke track. Dit kan bijvoorbeeld de artiest of de platenmaatschappij van de artiest zijn. Onderhandel vervolgens over het afkoopbedrag dat de eigenaar ervoor wil hebben. Mocht je er niet uitkomen of de eigenaar wil sowieso niet dat je zijn track samplet, dan houdt het hele verhaal op. 2. Het gebruiken van de oorspronkelijke track hoeft niet perse te worden afgekocht met een bepaald bedrag, want het kan ook geregeld worden door een verdeling in auteursgelden (op het Stemra-formulier), gezien je gebruik hebt gemaakt van andermans „creatieve werk‟. Hierbij spelen de mate van herkenbaarheid en de bijdrage aan de hitpotentie een grote rol. Ook over de mate van verdeling kun je onderhandelen met de eigenaar. Voordat je een sample gebruikt, is het van groot belang om deze eerst te clearen, anders kan je dit grote problemen opleveren. Dit was ook het geval bij rapper Skiggy Rapz halverwege 2009. Tijdens zijn ep-presentatie in EKKO, wilde hij de ep ook voor het eerst verkopen. De ep‟s waren gedrukt en klaar om verkocht te worden, maar op het laatste moment kwam het slechte nieuws dat de sample van Bill Withers, die Skiggy in de track „Today‟ gebruikte, nog niet gecleared was. Gevolg? Alle geperste ep‟s moesten worden teruggehaald. Je kan je misschien wel voorstellen dat dit erg zonde is geweest van de kosten en de tijd die daarin zijn gestoken.

Foto: Flinke Namen op Wantijpop 2010 Door: Megin Zondervan

ONDERDEEL C: ALBUM & PROMOTIE 6 OPNEMEN EN RELEASEN VAN EEN ALBUM Als je demo positief ontvangen is en je hebt een publiek op weten te bouwen dat naar je shows komt kijken, is het volgende stadium aangebroken: het opnemen en releasen van een album. In de eerste paragraaf wordt aandacht besteed aan enkele zaken, die je tegenkomt bij het opnemen van een album. In de tweede paragraaf draait het om het releasen van het schijfje. Op welke manieren kun je „m vanuit de studio naar het potentiële publiek krijgen? Naast het uitbrengen van een album zijn er ook andere geluidsdragers waarmee je jouw kwaliteiten onder de aandacht kan brengen. In de hiphopscene is b.v. de mixtape een erg populair fenomeen. In de derde paragraaf worden enkele vormen van geluidsdragers op een rijtje gezet, zodat je onder andere precies weet wat een mixtape een mixtape maakt.

6.1 Het opnemen van een album Dankzij de snelle ontwikkeling van de technologie komt er steeds meer software op de markt om geluidsopnames te bewerken. Wanneer je deze software, een mengtafel en een microfoon koopt, beschik je al snel over een bescheiden thuisstudio. Ken je iemand uit je vrienden- of kennissenkring die over de juiste apparatuur beschikt? Geef hem een belletje en vraag of je mag komen tapen. Het huren van een professionele studioruimte is namelijk hartstikke duur.

6.1.1 Preproductie Voordat je de studio induikt om je tracks op te nemen, moet je goed bedenken welke tracks je op jouw album wil zetten. Oefen de tracks eerst een aantal keer, onder begeleiding van de beats, buiten de studio, zodat je precies weet hoe je ze in wil spitten. Misschien loop je tijdens het oefenen tegen een aantal lines aan die niet lekker lopen. Deze kun je dan direct veranderen. Als je jouw tracks in de studio pas voor het eerst hardop doet, kan dit voor veel vertraging binnen het opnameproces zorgen. Stel nou dat je er pas in de studio achterkomt dat je de tekst(en) toch wil herschrijven, dan kan daar veel tijd in gaan zitten. Kom dus goed voorbereid naar de studio.

6.1.2 Producer/beatmaker Een belangrijk element van een hiphoptrack is de beat. Is de beat niet hard, dan is de aandacht voor de rest van de track gelijk ook een stuk minder. Binnen de hiphopscene zijn heel wat populaire producers/beatmakers, zoals Kubus, A.R.T., SirOJ en natuurlijk Delic. De producer en de beatmaker kunnen ook twee aparte personen zijn, maar het komt vaak voor dat de beatmaker van een track ook gelijk de taak van producer waarneemt. De producer bepaalt samen met jou hoe het album moet gaan klinken. Producers hebben een vaak een goede intuïtie wanneer het aankomt op wat wél en wat níet dope klinkt. Probeer zoveel mogelijk naar hem te luisteren, want als je al een tijd met een track bezig bent, raak je hier op gegeven moment misschien in verdwaald. Op zo‟n moment is het goed om naar het advies van de producer te luisteren.

6.2 Het releasen van een album Er zijn twee manieren om een album uit te brengen: in eigen beheer en via een label. Labels zijn de afgelopen jaren steeds minder acts gaan tekenen. Dit heeft voornamelijk te maken met de teruglopende cd-verkoop, wat weer een gevolg is van het illegaal downloaden. Het uitbrengen van cd‟s in eigen beheer wordt hierdoor steeds populairder.

In de volgende subparagrafen wordt onder andere uitgelegd wat de voor- en nadelen van beide manieren zijn.

6.2.1 In eigen beheer Naast het feit dat ze alledrie rappers zijn, hebben Blaxtar, Jiggy Djé en Fotosynthese nog iets met elkaar gemeen. Ze hebben alledrie hun albums in eigen beheer uitgebracht. Bij het in eigen beheer uitbrengen van een cd moet je rekening houden met veel verschillende zaken en zijn er verschillende keuzes om te maken. Hieronder staat in chronologische volgorde wat er moet gebeuren en de keuzes waar je voor komt te staan zodra je album opgenomen is.

6.2.1.1

Planning en begroting

Voordat je de plaat uitbrengt, is het belangrijk om vooraf een realistische planning te maken. Hierin verwerk je alle stappen die ondernomen moeten worden tot aan het moment dat de cd in de winkel ligt of tot de mogelijke releaseparty. Maak de planning niet te krap, maar bouw ook ruimte in voor tegenslagen. Stel je voor dat je een cd laat persen en je releaseparty staat kort daarop gepland. Als er iets mis gaat bij het persen en je cd is niet op tijd op de cd-presentatie, dan heb je in wezen niks om te presenteren. Maak ook een begroting. Voordat je de plannen in werking zet om een cd uit te brengen, moet je eerst een overzicht maken met alle kosten die dit met zich mee brengt. Stel, je wil duizend cd‟s laten persen, dan lopen de kosten al snel op tot €3000,-. Maak een inschatting van de hoeveelheid cd‟s die je verwacht te verkopen en op basis daarvan kun je de begroting maken. Aan de hand van de ingeschatte kosten kun je berekenen hoeveel je voor een cd (inclusief BTW) wil vragen. Over het algemeen liggen de prijzen van cd‟s tussen de €10,en €15,-.

6.2.1.2

Kopiëren vs. persen

De opgenomen tracks op een schijf zetten. Dit kan op twee verschillende manieren. Je kan het zelf doen, door lege cd‟tjes te kopen en je muziek hierop te branden, maar je kunt dit ook laten doen door een fabriek (loonpersing). Tot driehonderd cd‟tjes is de eerste optie goedkoper, daarboven is het goedkoper om dit uit te besteden. Voordeel van de loonpersing is dat de kwaliteit van de cd hoger is. Bij de loonpersing betaal je onder andere voor het persen van de cd‟s, de hoes en de (mechanische) rechten (Sena en Stemra). Kies alleen voor de loonpersing als je met zekerheid kan zeggen dat je minimaal driehonderd cd‟s zult verkopen. Heb je deze zekerheid niet, dan kun je beter beginnen met het kopiëren in kleine oplage. Op deze manier voorkom je dat er straks een groot aantal cd‟s onverkocht blijft.

6.2.1.3

Artwork

Het ontwerpen van de hoes. Zoek een goede grafische vormgever die jouw hoes ontwerpt. Probeer het artwork zo goed mogelijk aan te laten sluiten op jouw artiestenimago. Naast een „standaard‟ hoes, kun je er ook voor kiezen om je cd een échte blikvanger te maken. Dit deed rapformatie Duvelduvel bijvoorbeeld met de limited edition van de cd Aap-O-Theek. De hoes was zo ontworpen, dat wanneer je deze opent, de cd eruit komt alsof deze uit een apenbek komt. Voordelen van een speciaal hoesontwerp is dat het opvalt en je publiek sneller geneigd is dit collectors item te kopen. Nadeel is dat het meer geld kost dan een standaard hoes.

Naast een tof design, moet ook de nodige informatie op de hoes vermeld worden, zoals de naam van de act, contactgegevens, de tracklist, de tijdsduur van de tracks en de mensen die hebben meegewerkt aan het album. Verder zie je op albumhoezen altijd de symbolen © en ℗, waarbij het eerste symbool de eigenaar van het hoesontwerp beschermt en de tweede de eigenaar van de muziek op het album. Noteer wel achter de symbolen de namen van de eigenaars (de partij die formeel de rechten bezit).

6.2.1.4

Administratie

Bij het in eigen beheer uitbrengen van een album, komen ook de nodige administratieve zaken kijken. Het zijn misschien niet de allerleukste bezigheden, maar het moet tóch gebeuren. Lees deze stap daarom goed door! -

Zoals eerder in de handleiding geschreven, heb je altijd toestemming nodig van Stemra voordat je een cd laat persen. Hoe je hiervoor een aanvraag indient, lees je in hoofdstuk 5.

Er bestaan bijna geen winkels meer die artikelen verkopen waarop geen streepjescode staan. Daarom moet je, wanneer je jouw album via platenzaken wil verkopen, verplicht een streepjescode aanvragen. Hiervoor ga je naar www.isbn.nl. Via de website kun je een unieke code aanvragen. Dit kost eenmalig zo‟n €60,- en een kleine €10,- per nieuw uitgebracht album.

6.2.1.5

Verkoop

Nadat alle administratieve zaken gefixt zijn, is het tijd om de cd‟s vanuit huis in het cdrek van je publiek te krijgen. De populairste manier hiervoor is het verkopen van je cd tijdens shows. Vraag van tevoren even bij de zaal waar je optreedt of het okay is dat je een tafel als merchandise stand gebruikt. Zorg dat je na afloop van je show zelf ook achter deze stand staat om je album te signeren en met het publiek te praten. Een tweede manier om je album aan de man te krijgen, is natuurlijk via de platenzaken. Helaas is er niet onbeperkt ruimte in deze winkels en dus kan niet elk album van elke artiest worden ondergebracht. Als je zelf je cd gaat verspreiden, kun je het beste langs de platenzaken in jouw regio, omdat de kans groot is dat deze jou willen supporten. Wanneer de platenzaak jouw album wil verkopen, kun je dit het beste regelen via een consignatieovereenkomst. Deze overeenkomst bepaald dat de platenzaak voor een X aantal maanden jouw cd in de schappen legt. Na deze X aantal maanden word je betaald op basis van het aantal verkochte cd‟s. De cd‟s die mogelijk over zijn gebleven, mag je weer mee naar huis nemen. Een consignatieovereenkomst is gemakkelijk op te stellen. Zet hierin jouw naam, je contactgegevens, de contactgegevens van de platenzaak, de naam van het album, de hoeveelheid cd‟s die je afgeeft en de datum waarop de overeenkomst afloopt. Laat de platenzaak de overeenkomst ondertekenen! Na afloop van de overeenkomst kun je langs de winkel gaan om te kijken hoeveel cd‟s er zijn verkocht en kun je misschien wel een mooi geldbedrag incasseren. Uiteraard zijn er diverse online varianten van de platenzaak voor de verspreiding en verkoop van fysieke albums of mp3‟s zoals: BOL.com, iTunes store, CDBaby, Beatport, Sellaband, Spotify, SoundCloud, BandCamp, Grooveshark etc. etc.

6.2.2 Label Een platenlabel is een bedrijf dat de platen uitgeeft voor de artiesten die een contract hebben bij dit label. Een label is vaak onderdeel van een grotere platenmaatschappij, zo is TopNotch (label) onderdeel van Universal (maatschappij). Universal, Sony, EMI en Warner zijn de grootste platenmaatschappijen en worden ook majors genoemd. Naast deze majors, zijn er ook talloze independents. Binnen een platenmaatschappij zijn er verschillende taken te verdelen, zoals het begeleiden van artiesten (A&R), promotie en verkoop. Een platenmaatschappij kun je het beste bereiken door jouw demo op te sturen. Stuur deze alleen naar de maatschappijen waarvan jij weet dat deze vaker muziek van hiphopartiesten uitbrengen. Mocht de maatschappij interesse hebben om je te tekenen, dan word je uitgenodigd langs te komen voor een gesprek. In dit gesprek wordt onder andere gevraagd naar je beweegredenen om een plaat te maken en wat je ambities zijn. Als de neuzen dezelfde kant op staan, stelt de platenmaatschappij een voorstel op. Hierin staan afspraken over onder andere percentages en de rechten die je overdraagt. Teken het contract niet gelijk. Laat het lezen door iemand die er veel verstand van heeft, want in het ergste geval kun je een wurgcontract tekenen. Voorkom dit door het goed door te (laten) lezen.

6.3 Geluidsdragers op een rijtje Bijna elke rapper en/of hiphopliefhebber doet achter de computer een dagelijks rondje op de websites Hiphop in je Smoel, Puna.nl, Statemagazine en 101Barz. Deze websites staan vol met berichten over rappers, dj‟s of producers die bijvoorbeeld een mixtape of EP hebben uitgebracht. Om je een duidelijk beeld te geven over wat de benamingen nu precies inhouden, vind je in deze paragraaf de meest voorkomende geluidsdragers binnen de hiphopscene op een rijtje, zodat je precies weet via welke geluidsdrager jij jouw muziek uit kunt brengen. Demo: Zoals eerder in de handleiding al aangegeven, is de demo een geluidsopname waar enkele van jouw nieuwste/beste tracks van dat moment op staan. De demo kan worden gebruikt om je muziek onder de aandacht te brengen bij onder andere labels en podia. Je kan dit schijfje dus beschouwen als een demonstratie van wat je te bieden hebt. EP: Vaak word een aantal tracks op een EP uitgebracht als de totale speelduur te lang is voor een single, maar te kort voor een album. Beschouw het, ook financieel, als een gulden middenweg. Meestal duurt een EP tussen de 15 en 35 minuten. Je kunt een EP bijvoorbeeld uitbrengen wanneer je als beginnend artiest het publiek alvast kennis wil laten maken met je muziek, maar je nog niet genoeg kwalitatief gelijkwaardige tracks hebt om een volwaardig album uit te brengen. Gevestigde artiesten brengen een EP vaak uit als „zoethoudertje‟ voor de liefhebbers, tussen twee albums door. Album: Een album is de overtreffende trap van de EP. Er bestaan geen concrete regels of eigenschappen voor een album, afgezien dat deze langer dan 25 minuten duurt. In de hiphopscene telt een album over het algemeen tussen de 12 en 18 tracks. Hierdoor heeft het dus pas zin om een album uit te brengen als je voldoende materiaal hebt van goede kwaliteit (inhoudelijk & productioneel). Er zijn vele soorten albums zoals: het studio-, live-, thema-, label- of verzamelalbum (compilatie). LP: De vinyl langspeelplaat, meestal afgekort tot LP, biedt ruimte voor 20 tot 30 minuten muziek per plaatkant. Binnen de hiphopscene wordt er nog geregeld een LP uitgebracht. Meestal in beperkte oplage, waardoor het een echt collectors item kan worden. Voorbeelden van LP‟s binnen de Nederlandse hiphopscene zijn „Another Day At The Office‟ van Pax & Pry en de knalroze LP „Mind Joe‟ van Joe Kickass.

Mixtape: Van origine was het een cassette waarop een beatcreator (b.v. de DJ van een Hiphop crew) laat horen hoe (goed) hij verschillende beats of tracks (veelal originals) aan elkaar kan mixen tot één vloeiend geheel. Tegenwoordig dient deze geluidsdrager (in cdr vorm) vooral als visitekaartje van een (studio)producer. Hierop kan deze zijn kenmerkende kwaliteiten goed naar voren brengen. Op de mixtape staan vaak meerdere (gast)artiesten. Een goed voorbeeld van een mixtape is SirOJ‟s „Goed Ontmoet‟ met gastoptredens van onder andere Jiggy Djé en Dio. Het belangrijkste kenmerk van de mixtape is dat er verschillende dingen gemixt worden waardoor het dus iets anders is dan een compilatie (verzamelaar).

Foto: Fakkelbrigade op Wantijpop 2009 Door: Daniel Baggerman

7 PROMO-TOOLS 7.1

Internet

Op het Internet zijn tal van websites welke je in kan zetten als promotie-tool. Er zijn binnen Nederland vele sites te vinden waarbij de focus op muziek ligt. Ook specifiek op hiphopgebied zijn er een aantal websites te vinden. Voor een rapper is het een must geworden om het Internet op te gaan. Met relatief weinig moeite kun je een groot publiek bereiken wanneer je het slim aanpakt. Ook kun je op deze manier ontdekt worden. Een goed voorbeeld hiervan is rapper Fresku. Hij heeft een track opgenomen met de titel „Kees‟ (Kees de Koning, eigenaar van TopNotch) en heeft deze online gezet. Het nummer, een als brief aan de platenbaas verpakte aanklacht tegen de muziekindustrie, werd op verschillende hiphopfora enthousiast opgepikt en daarmee heeft Fresku zich gelijk op de kaart gezet. Inmiddels is de clip tienduizenden keren bekeken op YouTube én de Eindhovense rapper heeft een platencontract bij TopNotch getekend. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan enkele websites die belangrijk kunnen zijn voor jou als rapper. Deze websites kunnen ervoor zorgen dat jouw muziek onder de aandacht van je doelgroep komt. Naast je eigen website, wordt er aandacht besteed aan Social Media. In §8.4 zijn nog enkele hiphopgeoriënteerde websites en een tweetal algemene muziekwebsites uiteengezet.

7.1.1 Je eigen website Je eigen website is je belangrijkste visitekaartje op het Internet. Daarom is het belangrijk dat je via zoekmachines ook goed te vinden bent. Zorg ervoor dat je website snel werkt en dat het niet al te lang duurt om deze te laden, want mensen hebben weinig geduld als het op het wachten op een website aankomt. Jouw website is een afspiegeling van hetgeen jij bent en voor staat. Denk daarom goed na over de uitstraling en wat jij belangrijk vindt om te melden. Probeer je website overzichtelijk te houden, want naast wachten, ergeren mensen zich ook aan het niet snel en makkelijk kunnen vinden van de juiste informatie. Op een website moet alle informatie te vinden zijn die een bezoeker (bijvoorbeeld een fan, programmeur of journalist) nodig kan hebben. Er zijn enkele elementen waarvan het essentieel is om op je website te vermelden. Deze staan hieronder weergegeven. -

Biografie: Schrijf een goede biografie met de informatie over jou als artiest waarvan jij denkt dat het interessant is voor je publiek. Hierin kan je je hele levensverhaal op muziekgebied kwijt, zoals wanneer je bent begonnen met rappen, wat je tot nog toe hebt meegemaakt op muzikaal gebied en waar je teksten over gaan. Mocht je het lastig vinden om in foutloos Nederlands een biografie over jezelf te schrijven, dan kun je altijd iemand uit je vrienden- of kennissenkring vragen om dit voor je toen.

Nieuws: Wanneer iemand je website bezoekt, betekent dit over het algemeen dat de bezoeker meer over jou te weten wil komen of op de hoogte wil blijven van je ontwikkelingen. Houd daarom je website goed bij en laat je publiek weten wat je meemaakt. Heb je een nieuwe clip uitgebracht? Heb je een show gerockt en wil je alle aanwezigen daarvoor bedanken? Werk je aan nieuwe tracks/beats? Zeg ‟t online!

Media: Media is de verzamelnaam voor alle tracks en videoclips. Zorg er altijd voor dat je muziek op je website hebt staan, want een artiestenwebsite zonder muziek is als een rapper zonder flow.

Agenda: Laat de bezoekers van je website weten wanneer je waar te zien bent. Denk niet dat dit pas nut heeft als je in grotere zalen als Paradiso, 013 en Tivoli staat, maar deel het ook als je bij wijze van spreken op het Open Podium van de buurtbraderie in Wormerveer staat. Vermeld altijd de aanvangstijd, de mogelijke toegangsprijs en verwijs de bezoekers eventueel door naar de website van het evenement/podium voor aanvullende informatie.

Webshop: Tegenwoordig verkopen veel artiesten merchandise. Door het illegaal downloaden van cd‟s valt er een grote inkomstenbron weg, wat weer gecompenseerd kan worden met de verkoop van t-shirts, hoodies, posters e.d. Binnen Nederland wordt er veel kleding gedragen met de naam van een artiest erop, of iets wat met de artiest te maken heeft. Binnen de hiphopscène is dit ook zeker het geval. In de zomer van 2009 waren de shirts van Jiggy Djé met daarop zijn labelnaam „Noah‟s Ark‟ en de leus „Zeg Jee‟ niet weg te denken uit het straatbeeld. Ook jij kan een hype starten met je eigen merchandise. Hoe tof zou het zijn als iedereen in de kleding zou lopen met jouw artiestennaam of iets anders gerelateerd aan jou als artiest. De mensen die jouw kleding dragen en je supporten, zijn ook gelijk wandelende reclameborden, omdat veel mensen het zullen zien. Je kan een pakkend ontwerp bedenken en uit laten werken door een vormgever. De rest kun je overlaten aan bedrijven als SpreadShirt (www.spreadshirt.nl). Jij ontwerpt, zij doen de rest. Wel zo makkelijk! Wanneer je een album hebt uitgebracht, zorg er dan ook voor dat deze in je webshop aanwezig is, zodat iedereen de mogelijkheid heeft je muziek te bestellen voor een vriendenprijsje.

Contactgegevens: Wat wel eens wordt vergeten om online te zetten, zijn de contactgegevens. Wanneer deze nergens te vinden zijn, wordt het lastig om je te bereiken en op die manier kun je mooie aanbiedingen mislopen. Zet in elk geval een emailadres, welke je regelmatig checkt, op de website en eventueel ook een telefoonnummer en adres. Wanneer alle zaken via een management- of boekingskantoor verlopen, zet die contactgegevens dan online.

7.1.2 Social Media Social Media is de Engelse benaming voor online platformen waar de gebruikers, met geen of weinig tussenkomst van een professionele redactie, de inhoud verzorgen. Via deze media delen mensen hun verhalen, kennis, ervaringen, hersenspinsels en meer. Het is aan te raden een account aan te maken op één of meerdere Social Media websites. Dat is een populaire manier om je publiek op een interactieve manier op de hoogte te houden van waar je op dat moment mee bezig bent, zoals het opnemen van een plaat. Hieronder wordt aandacht besteed aan de, op dit moment, populairste Social Media onder rappers. Dit zijn YouTube, Hyves/Facebook, MySpace en Twitter.

7.1.2.1

YouTube

Via de website www.youtube.com kun je kosteloos video‟s uploaden, bekijken en delen. Per dag worden er op de website meer dan honderd miljoen filmpjes bekeken. Meld je aan als gebruiker en je kunt zoveel video‟s als je wil uploaden en delen. De links van de video‟s kun je toevoegen op je Hyves, MySpace en andere websites. YouTube houdt bij hoe vaak je filmpjes worden bekeken.

Je kunt als hiphopper YouTube op verschillende manieren inzetten. Niet alleen kun je videoclips uploaden, je kan ook een videoblog bijhouden en je publiek op een persoonlijke manier op de hoogte houden van je bezigheden. Daarnaast kun je publiek ook interesseren door een teaser (voorproefje) te geven van een product dat je binnenkort volledig uitbrengt, bijvoorbeeld een album of videoclip. Dit heeft het management van Kyteman‟s Hiphop Orkest ook gedaan bij het uitbrengen van een DVD met live-registratie van een concert in de Oosterpoort te Groningen. Enkele weken voor de release van deze DVD hebben ze via YouTube een voorproefje gegeven door beelden van het nummer „City is Burning‟ te plaatsen.

7.1.2.2

Hyves/Facebook

Met pakweg 9,9 miljoen unieke accounts mag www.hyves.nl zich de grootste Social Media website noemen van Nederland. Naast een standaard profiel kun je op deze website ook een artiestenstatus verkrijgen. Ga hiervoor naar Muziek > Meld je aan als artiest en je kunt een aanvraag indienen voor een artiestenpagina. Met deze aanvraag moet je een link naar je eigen website meesturen plus een track van jezelf. Met plusminus drie dagen hoor je of je daadwerkelijk een artiestenpagina krijgt. Wanneer je deze pagina hebt gekregen, kun je hierop een paar van je tracks neerzetten, zodat Hyvers naar je muziek kunnen luisteren. Ook kun je videoclips plaatsen, foto‟s uploaden en je optredens aankondigen. Probeer voor interactiviteit met je zogenoemde „vrienden‟ te zorgen. Zet bijvoorbeeld een poll neer op je pagina waarin je ze om hun mening vraagt. Het is ook aan te raden om contact te houden met je (potentiële) fans. Wanneer je een krabbel ontvangt van een Hyver die zegt respect te hebben voor je muziek, neem dan even de tijd om wat terug te sturen. Mocht dit op gegeven moment een dagtaak worden, beantwoordt dan sporadisch enkele krabbels. Hyves word inmiddels in rap tempo ingehaald door het internationale Facebook. Vooral voor muzikanten zijn hierop steeds aantrekkelijkere tools te vinden. Kijk hiervoor op www.facebook.com.

7.1.2.3

MySpace

Veel artiesten, bekend en onbekend, hebben een eigen MySpace profiel via www.myspace.com. Deze website is al jarenlang een platform voor artiesten om hun muziek wereldwijd ten gehore te brengen. Naast artiesten zijn ook veel boekers, managers, labels, podia en muziekliefhebbers actief op de website. Hou je MySpace, net als je eigen website en je andere profielpagina‟s, goed up to date. Wie weet hou je er iets leuks aan over, zoals een show of een samenwerking.

7.1.2.4

Twitter

Het in 2006 opgerichte micro-blog van www.twitter.com kent veel populariteit onder rappers. Rappers als Kleine Jay, Dio en Blaxtar twitteren er aardig op los. Ook Kees de Koning (TopNotch), Roger Brouwn (Missin‟ Link), Jaap Wiewel (Killing Skills) en andere grote spelers uit de Nederlandse hiphopindustrie zijn vaak op Twitter te vinden. Op deze micro-blog kun je per tweet 140 tekens kwijt. Je kan er je hersenspinsels op zetten, maar ook serieuzere zaken die je bezig houden. Het kan ook leiden tot samenwerking. Toen rapper Jay-Z in 2009 zijn single D.O.A. (Death of Autotune) uitbracht, plaatste singer/songwriter John Mayer een tweet waarin hij aangaf graag een keer het gitaargedeelte van deze track te willen spelen. Toen Jay-Z hier hoogte van kreeg, heeft hij John Mayer uitgenodigd om het nummer ten gehore te brengen tijdens het 9/11 benefietconcert van de rapper in Madison Square Garden in New York. Kun je nagaan, dat als John Mayer zijn tweet nooit had geplaatst, deze samenwerking waarschijnlijk nooit tot stand was gekomen.

7.2 Radio Je hebt een dope track opgenomen en je wilt dat deze gehoord wordt. De track komt alleen in de meeste gevallen niet vanzelf bij de radio, daar moet je zelf voor zien te zorgen. Enkele manieren om airplay te krijgen zijn: -

Stuur je demo op. Doe dit op de manier die in hoofdstuk 2 staat aangegeven. Gericht versturen brengt de minste kosten met zich mee en kan het meeste opleveren. Enkele radioprogramma‟s waar je jouw demo naar zou kunnen versturen, staan in §8.5. En vergeet niet: Krijg je geen reactie? Nabellen!

Pak de telefoon en bel de radiozenders op met jouw verhaal. Vertel wie je bent en wat voor track je te bieden hebt. Met een beetje geluk word je uitgenodigd om langs te komen om je plaat te pluggen (promoten van een track, opdat deze gedraaid wordt). Bereid je verhaal goed voor en bedenk een aantal redenen waarom deze track gedraaid zou moeten worden.

7.3 Televisie Op dit moment zijn er, afgezien van het programma URBNN, geen programma‟s op de Nederlandse televisie waarbij de focus op hiphop ligt. Wel zijn er de algemene muziekzenders MTV en TMF. MTV zendt voornamelijk Amerikaanse realityshows en sporadisch een videoclip uit. TMF heeft enkele items waarbij de artiesten in de spotlights staan en worden geïnterviewd. Vaak geziene gasten hierbij zijn Jan Smit, Nick & Simon en Dio. Wanneer je jouw muziek wil promoten, moet je eerst goed nadenken of je dit ook via de televisie wil doen. Rappers die hun muziek via de televisie promoten, krijgen al snel de stempel van „commerciële rapper‟ opgedrukt. Hieronder vallen namen als The Opposites, Dio, Yes-R en Ali B. spande tot voor kort de kroon. Over het algemeen maken deze rappers tracks die makkelijk in het gehoor liggen en worden geluisterd door de grote massa. Maak de afweging of je underground of mainstream (commercieel) bent. Wanneer je de status van een commerciële rapper hebt gekregen, kom je ook snel in aanmerking voor optredens bij shows als Kids Top 20, Carlo & Irene: Life 4 You en De Wereld Draait Door (DWDD), om enkele voorbeelden te noemen. DWDD wordt tegenwoordig beschouwd als het tv-programma waarin de meest veelbelovende artiesten optreden en het kan zorgen voor een grote carrière-boost. Echter, de act krijgt slechts één minuut om zijn kunsten te vertonen. Hiphopacts die bij DWDD hebben opgetreden zijn onder andere Flinke Namen, Dio, Kyteman‟s Hiphop Orkest en Zwart Licht. Er moet wel een goede aanleiding zijn voor een televisieredactie om jou uit te nodigen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een nieuw album, een bijzondere samenwerking, een internationale tour, een opvallende videoclip. Stuur een persbericht, een begeleidende brief en wat links naar filmpjes waarop je te zien bent naar de redactie. Wie weet ben je binnen een paar dagen op televisie om één minuut lang je talent te showen voor ruim een miljoen kijkers.

BIJLAGEN 8.1Competities

In deze bijlage zijn enkele competities uitgelicht die elk jaar plaatsvinden in Nederland.

Grote Prijs van Nederland (GPNL) Algemene informatie: De Grote Prijs van Nederland (GPNL) is de grootste en langstlopende nationale popcompetitie. Het biedt al 25 jaar de kans aan talentvolle mc‟s, bands en producers die toe zijn aan de volgende stap. Wanneer een act geselecteerd wordt deel te nemen aan de GPNL komt deze terecht in de kwartfinale. Wanneer deze gewonnen wordt, is vervolgens de halve finale aan de beurt waarna in december de finale plaatsvindt in poptempel Paradiso. Naast de Juryprijs, wordt er ook elk jaar per categorie een Publieksprijs en een Muzikantenprijs uitgereikt. Eerdere winnaars: Dret & Krulle, M.O. & Brakko, Typhoon, Brainpower en Blaxtar Categorieën: - Hiphop - Dance/Producers - Singer/Songwriter - Rock/Alternative Prijzenpakket: - €5.000,- werkbudget, naar eigen inzicht te besteden - Optredens op verschillende festivals en podia waaronder Hiphop in Duketown - Studiotijd in een professionele studio - Professionele coaching op maat (juridisch, promotioneel, productioneel) - 500 exemplaren van de promosingle - Persfoto‟s gemaakt door een professionele fotograaf Website: www.groteprijsvan.nl

Wanted Algemene informatie: De competitie Wanted bestaat 14 jaar en wordt al een tijd de belangrijkste Hiphop en R&B competitie van Amsterdam en omstreken genoemd. Wanneer de inschrijving voor de wedstrijd gesloten is, vinden er drie zogenoemde Talent Shows plaats op verschillende podia in Amsterdam, waarna de finale plaatsvindt in de Melkweg. Zoals bij elke wedstrijd zijn ook aan deze competitie voorwaarden verbonden. Bij Wanted is het onder andere dat de minimumleeftijd 16 is en dat minimaal één lid van de act uit Amsterdam moet komen. Eerdere winnaars: AlsGeroepe, Ome Omar, Frits van Dijk en De Veelplegers Categorie: - Hiphop Prijzenpakket: - €500,- te besteden bij Dijkman Muziekinstrumenten - Studiotijd - 100 cd‟s - Diverse optredens Website: www.grap.net

Grote Prijs van Zuid-Holland (GPZH) Algemene informatie: De Grote Prijs van Zuid-Holland (GPZH) is dé muziekcompetitie van Zuid-Holland. In 2001 vond de wedstrijd voor de eerste keer plaats en de competitie richt zich op de wat meer gevorderde acts uit Zuid-Holland. Nadat de inschrijving van de GPZH is gesloten, vindt er een demoselectie plaats, waarna de finalisten bekend worden gemaakt. Naast een Juryprijs wordt er ook een Publieksprijs weggegeven bij elke categorie. Eerdere winnaars: Vieira, Unknowneye, Concrete en Risskant Categorieën: - Urban - Dance/Producers - Singer/Songwriter - Bands Prijzenpakket: Elk van de zes finalisten krijgt gegarandeerd een prijs. Voor het gehele prijzenoverzicht kijk je op de website van de GPZH. De winnaar krijgt: - Geldprijs ter waarde van €1.000,- Professionele fotosessie - Twee dagen studiotijd - 250 maxisingle cd‟s met booklet - Diverse promotionele optredens - Diverse workshops - Iedereen binnen de act krijgt een set oordoppen, een softwaretraining en 50 credits voor promotie op MusicFromNL Website: www.gpzh.nl

High School Music Competition (HSMC) Algemene informatie: In 1998 is de High School Music Competition (HSMC) bedacht en ontwikkeld door de Zuid-Hollandse Popunie. Het project is gericht op scholieren/jongeren vanuit het hele land, tussen de 12 en 19 jaar. Naast een muziekcompetitie, vindt er via de HSMC ook een poëziewedstrijd plaats. Op deze manier probeert de organisatie een brug te slaan tussen pop en poëzie. De HSMC is aangesloten op een internationaal uitwisselingsproject Stage Europe Network (SEN). Categorieën: - Hiphop - Loud Music: ska, punk, metal, rockabilly, noise, emo, hardcore, gothic, grunge, speedrock, stoner en aanverwante substijlen - Pop/Rock: funk, jazz, indie, rock & roll, singer/songwriter, pop, rock, britpop folk(rock), blues, prog-rock, surf, reggae en aanverwante substijlen Prijzenpakket: Elk van de zes finalisten krijgt gegarandeerd een prijs. Voor het gehele prijzenoverzicht kijk je op de website van de HSMC. De winnaar krijgt: - Geldprijs ter waarde van €500,- Workshop van een artiest naar keuze - Twee dagen studiotijd (1 dag studio, 1 dag mixen) - 1250 stuks A6 ansichtkaarten - 1250 stuks stickers - Interview op MusicFromNL - Diverse promotionele optredens - Videoclip - Iedereen binnen de act krijgt een set oordoppen en een softwaretraining Website: www.highschoolmusiccompetition.nl

8.2 Festivals Nederland heeft niks te klagen op het gebied van festivals. Naast een grote dosis aan festivals waarbij een aantal muziekgenres worden vertegenwoordigd, zijn er ook enkele festivals die zich volledig op hiphop richten. Bij deze hiphopfestivals blijft het vaak niet alleen bij rappers kijken op het podium, maar is er ook ruimte voor de overige disciplines van hiphop. Zo zijn er ook vaak graffitiwalls waar je je creativiteit op kwijt kan, en is er ook ruimte voor DJ‟ing en breakdance. Wanneer je als rapper het land door wilt om je muziek te laten horen aan het grote publiek, hoef je je daarbij niet alleen op de hiphopfestivals te richten, maar zijn er genoeg festivals die ook een bescheiden hiphop line-up hebben. Zorg ervoor dat je, zeker in het begin van je carrière, alle kansen om op te treden met beide handen aangrijpt. Dat dit wellicht betekent dat je klein moet beginnen en niet gelijk als headliner op een Definitie van Dopeheid staat, moet je niks uitmaken! In deze bijlage vind je eerst een aantal festivals waarbij de main focus op hiphop ligt.

New Attraction Festival Provincie: Groningen Locatie: Kardingerplas Maand: Juli Duur: 1 dag Artiesten uit eerdere line-up: Opgezwolle, Dio, Ziggi, Skinto, Kraantje Pappie, De Dichter, GMB, Appa, Jiggy Djé, Sluwe Voszz, Ojawel en Spacekees. Extra informatie: Op dit Groningse Urbanfestival komen elk jaar tussen de 7.500 en 12.500 bezoekers af. Het festival is binnen enkele jaren uitgegroeid tot een volwaardig Urban Lifestyle event. Naast muziekprogrammering is er veel ruimte voor sport, zoals BMX, breakdance en basketbal. Ook is er een graffitiwall aanwezig. Website: www.newattraction.com

Definitie van Dopeheid Provincie: Noord-Brabant Locatie: Poppodium 013, Tilburg Maand: Oktober Duur: 1 dag Artiesten uit eerdere line-up: Fotosynthese, Manu, Rob de Mic, Rosa Ana, Kleine Jay & Cartes, Engel, N7N, Grijze Massa, Dret & Krulle, Winne, Zwart Licht en Fresku. Extra informatie: In oktober 2002 vond de eerste editie van dit hiphopfestival plaats. Elk jaar zijn er zo‟n 30 bekende en minder bekende acts aanwezig. De nadruk ligt op de bekende nationale artiesten en de crème de la crème van de Brabantse rappers. Elk jaar komen er zo‟n 2.500 bezoekers op dit indoor hiphopfestival af. Website: www.definitievedopeheid.hyves.nl

Zieke Zuiden Jam Provincie: Noord-Brabant Locatie: Poppodium Dynamo, Eindhoven Maand: 4x per jaar Duur: 1 dag Artiesten uit eerdere line-up: Winne, Zwart Licht, Kleine Jay & Cartes, Zwarte Schapen, Kempi en R. Kay. Extra informatie: Een vriendengroep uit het Zuiden had het gevoel dat de nieuwe generatie hiphoppers een heel ander beeld heeft van hiphop. Ook viel het ze op dat bepaalde elementen van hiphop naar de achtergrond zijn beland en dat er veel raptalent rondloopt, maar weinig spots om op te treden. Daarom is de Zieke Zuiden Jam in het leven geroepen. Tijdens deze Jams is er ruimte voor de betere rappers, breakers, DJ‟s en graffiti-schrijvers van Nederland. Website: www.ziekezuiden.nl

Hiphop in Duketown Provincie: Noord-Brabant Locatie: Parade, Den Bosch Maand: Juni of Juli Duur: 1 dag Artiesten uit eerdere line-up: Guru, Extince, Kleine Jay & Cartes, The Opposites, KGV, De Jeugd van Tegenwoordig en Jeru the Damaja. Extra informatie: Hiphop in Duketown is in 2007 geboren uit liefde voor de muziek. De naam verwijst naar Jazz in Duketown, een groot jazzfestival in Den Bosch. Elk jaar treden hier zowel nationale als internationale rappers op. Voordat het festival plaatsvindt, is het voor rappers mogelijk hun demo in te sturen naar de organisatie, met minimaal één track. Wanneer jouw demo wordt geselecteerd, sta je in de voorronde van de zogehete demo-contest. Wanneer je de voorronde wint, ben je verzekerd van een plek on stage tijdens het festival. Website: www.hiphopinduketown.nl

Roffest Provincie: Utrecht Locatie: Julianapark, Utrecht Maand: Juli Duur: 1 dag Artiesten uit eerdere line-up: Zo Moeilijk, Kyteman‟s Hiphop Orkest, M.O. & Brakko, Zwart Licht, Fotosynthese, Jiggy Djé, Salah Edin, Blaxtar en La Melodia. Extra informatie: Na twee jaar ROF!, de maandelijkse avond met optredens van Nederlandse rappers in EKKO, heeft stichting Habek besloten het groter aan te pakken met het jaarlijkse festival Roffest. De eerste twee edities vonden plaats op het Paperdometerrein Leidsche Rijn, maar in 2010 kon deze locatie niet meer als festivalterrein dienen, waardoor het festival is verschoven naar het Julianapark. Roffest biedt ruimte aan lokaal talent, maar ook aan de bekendere nationale artiesten. Daarnaast is er ook ruimte voor breakdance- en DJ-battles en graffiti. Website: www.roffest.com

8.3 Organisaties Label: TopNotch Het platenlabel TopNotch is zonder twijfel het grootste Hiphoplabel dat Nederland rijk is. Het in 1995 door Kees de Koning opgerichte label heeft veel succesvolle artiesten onder haar hoede, waaronder Sticks, Typhoon en Winne. Ook heeft het label albums uitgebracht van Extince, Opgezwolle, Postmen en Raymzter. Aanvankelijk werkte TopNotch samen met de labels PIAS en EMI voor de verkoop en distributie van albums. In mei 2004 verbrak TopNotch deze samenwerking en probeerde op eigen benen te staan. TopNotch is sinds de oprichting alleen maar groter geworden en is tegenwoordig naast een label ook moederbedrijf van enkele aftakkingen. Dit zijn: -

TopNotch Rotterdam: deze in 2008 opgerichte tak is gevormd voor artiesten uit Rotterdam. Winne heeft hierover de leiding.

Fakkelteitgroep: deze aftakking bestaat uit een groep TopNotch rappers waaronder Fakkelbrigade, Sticks & Rico, Typhoon, James, A.R.T. en Zo Moeilijk. Het label is in 2007 opgericht door Sticks.

Sterrenlaan: deze aftakking is opgezet door Kempi, onder het beleid van TopNotch. De Eindhovense rapper wilde graag een eigen label beginnen voor de Zuidelijke tak van de TopNotch-artiesten. Onder dit label vallen de rappers R. Kay, Klemma en M. Bizz.

Good Life: samen met Jerry Leembruggen en Ruben Fernhout, beide beter bekend als The Partysquad, richtte Kees de Koning in 2006 dit label op. Het label richt zich vooral op popmuziek en R&B.

Label: Noah’s Ark In 2006 heeft Vincent Patty, beter bekend als Jiggy Djé het label Noah‟s Ark in samenwerking met platenbaas Kees de Koning opgezet. Noah‟s Ark is tevens de naam van Jiggy‟s debuutalbum. Vanaf 2008 zijn ook andere artiesten hun muziek via het label uit gaan brengen, zoals goede vrienden Spacekees, Önder en Hef. De vaste producers van Noah‟s Ark zijn FS Green, SirOJ en Snelle Jelle, ook wel „Ark Boys‟ genoemd.

Label: RAEN Music Blaxtar, winnaar van de Grote Prijs van Nederland in 2006, heeft net als Jiggy Djé zijn eigen label, genaamd RAEN Music. Deze naam staat voor deRandamie Enterprises, naar zijn echte naam Kevin de Randamie. Onder dit label brengen Blaxtar, Manu en sinds kort ook Kern Koppen hun muziek naar buiten. Op 1 januari 2001 heeft Blaxtar RAEN Music in zijn originele vorm opgericht en inmiddels is dit een tak van het overkoepelende RAEN Industries, waar ook RAEN Events onder valt.

Boekingskantoor: Missin’ Link Missin‟ Link begon in 1999 als een organisatie, die de promotie verzorgde voor platenmaatschappijen en evenementen. De organisatie kreeg naamsbekendheid door de manier waarop deze het hiphoppubliek benaderde door hun eigen stijl van promotie. Roger Brouwn en Earl Sibelo waren niet blij met de achterbakse wijze waarop boekers hiphopshows organiseerden in hun thuisstad Rotterdam. Daarom besloten ze het zelf te gaan doen. Naast het regelen van boekingen voor artiesten organiseert Missin‟ Link ook evenementen.

Missin‟ Link doet boekingen voor zowel nationale als internationale artiesten. Enkele Nederlandse rappers waarvoor Missin‟ Link de boekingen verzorgt, zijn Steen, M.O. & Brakko, Kleine Jay & Cartes en GMB.

Boekingskantoor: Topbillin’ Boekingskantoor Topbillin‟ is opgericht in augustus 2005 te Amsterdam en richt zich naast hiphop ook op electronica, dance en andere genres. Over veel kennis en een groot netwerk heeft de organisatie niks te klagen, want het bedrijf is een samenwerking tussen Agents After All, Fernwood & Leembridges (Jerry Leembruggen en Ruben Fernhout, beter bekend als The Partysquad), Kees de Koning en Irfan Er. Topbillin‟ verzorgt de boekingen van onder andere The Opposites, Zwart Licht en De Jeugd van Tegenwoordig. Agents After All staat bekend om haar rol als artiestenmanagement van BLØF en het verzorgen van boekingen voor onder andere Ilse DeLange, Racoon en Caro Emerald.

Stiching: Habek Stichting Habek is hét hiphophuis van Utrecht en dient als platform voor getalenteerde, maar onderbelichte Nederlandse hiphop. De focus van de stichting ligt volgens de initiatiefnemers „niet op de dure auto‟s en naakte vrouwen, maar op échte shit‟, zoals authentieke hiphop met een boodschap wordt genoemd. Habek zet zich niet alleen in voor Utrechters, maar ook acts uit Amsterdam, Rotterdam en Amersfoort zijn aangesloten bij de stichting. Naast de muzikale kant van hiphop, richt Habek zich ook op de overige elementen uit deze stroming: breakdance, graffiti en DJ‟ing. Habek staat voornamelijk bekend om haar feesten, zoals ROF! in het Utrechtse poppodium EKKO. Eind 2009 heeft Habek het stokje doorgegeven aan rapper J.A.E., die nu elke maand in samenwerking met de stichting Hof van Jaedan presenteert met diverse rappers. Het grootste visitekaartje van de stichting is het jaarlijkse festival Roffest. Dit festival is opgezet in 2008 en ook hier is er ruimte voor de vier elementen van hiphop en treden er vele bekende en minder bekende artiesten op. Meer informatie over dit festival vind je in §8.2.

Stichting: Zuid-Hollandse Popunie Elke provincie heeft haar eigen stichting voor amateur-muziek, een popkoepel. Omdat elk van deze stichtingen ongeveer dezelfde diensten aanbiedt, zal er één worden uitgelicht, en wel die van Zuid-Holland, de Popunie. De Popunie is een stichting die sinds 1985 de popmuziek in Zuid-Holland ondersteunt. De Popunie organiseert projecten voor en verleent diensten aan popmuzikanten, popfestivals, podia, gemeenten en andere geïnteresseerden. Inmiddels vertegenwoordigt de Popunie ruim 2500 bands/acts. Muzikanten uit elk genre zijn welkom. Wanneer je een demo, foto en bio hebt, kun je jezelf gratis inschrijven bij de Popunie. Vanaf dan staan alle diensten die op de website www.popunie.nl vermeld staan, tot jouw beschikking. Maak hier dan ook goed gebruik van! Enkele van de diensten zijn het organiseren van workshops, het geven van advies omtrent muzikale zaken en het verschaffen van een podium of oefenruimte. De Popunie organiseert elk jaar de Grote Prijs van Zuid-Holland (GPZH), de High School Music Competition (HSMC), de muzikantendag Making Your Band en de festivals Wantijpop en Rainbowpark.

8.4 Internet Hiphopsites In Nederland zijn er enkele websites waarbij de focus op hiphop ligt. Deze websites berichten over het algemeen over nieuws rondom bekende (Nederlandse) rappers, nieuw talent, de nieuwste albums, mixtapes en clips. Vier bekende websites op dit gebied worden hieronder uitgelicht.

Statemagazine Het online magazine Statemagazine is hét hiphopmagazine van Nederland. De website, www.statemagazine.nl, bericht over hiphopnieuws uit binnen- en buitenland. Daarnaast vind je er artikelen, interviews, clips en meer. Wanneer je een album met potentie of een dope clip hebt uitgebracht, is het bijna een must om Statemagazine hierover in te lichten. Als je op de frontpage van de website belandt, weet je zeker dat dit je muziek veel aandacht op zal leveren. Stuur je mail naar redactie@statemagazine.nl en het zou je zomaar iets op kunnen leveren!

Puna.nl Net als Statemagazine is www.puna.nl een populaire website onder rappers. Dit blog trekt maandelijks een half miljoen bezoekers en richt zich voornamelijk op hiphop van Nederlandse bodem. Op de site staan nieuwe tracks, videoclips, interviews en beelden van hiphop events. Als je een videoclip hebt gemaakt kun je deze sturen naar Puna.nl via het kopje Drop je video en voor persberichten stuur je een mail naar info@puna.nl.

101Barz Bijna iedere rapper is bekend met de door Rotjoch opgerichte website www.101barz.tv. In korte tijd heeft deze website veel bekendheid gekregen door de regelmatig terugkerende studiosessies. Tijdens deze studiosessies kunnen bekende en minder bekende rappers zich aan het grote publiek presenteren. Deze video‟s hebben binnen korte tijd al duizenden views. 101Barz is een website die je als rapper zeker niet over mag slaan wanneer je jouw muziek onder de aandacht wil krijgen. De website schenkt meer aandacht aan beginnende rappers dan Statemagazine en Puna.nl. Naast de populaire studiosessies zijn er ook andere items te bekijken en beluisteren op de website, zoals: -

Talent van de Week: elke week kiest 101Barz een nieuw opkomend talent, welke zichzelf aan het 101Barz-publiek voorstelt en laat horen wat hij in huis heeft. In het begin was het mogelijk om jezelf hiervoor op te geven, maar nu benadert 101Barz de rappers zelf.

Videoclips: wanneer je een toffe video hebt geschoten, kun je deze digitaal verzenden aan de 101Barz-redactie. Upload de link van je video via de daarvoor bestemde websites en stuur de link naar barzredactie@bnn.nl. Binnen het item „Videoclips‟ staan niet alleen de video‟s van bekende rappers, maar wordt ook aandacht besteed aan de beginnende rappers, zolang de kwaliteit van de video maar goed is!

Beatmakers: 101Barz richt zich niet alleen op rappers, maar ook op producers erachter, gezien deze met hun beats voor een groot deel de vibe van de track bepalen. Houd dit item goed in de gaten, want wie weet staat er een mad goede producer voor je bij, met wie je daarna wellicht contact zou kunnen leggen.

Mixtapes: in dit item staan de door rappers ingestuurde mixtapes allemaal op een rij. Heb je ook een mixtape gedropt? Stuur „m naar: BNN t.a.v. 101Barz / Rotjoch Postbus 646 1200 AP Hilversum

De website heeft zich door de grote animo verder uitgebreid en nu is het ook mogelijk voor rappers om een profielpagina aan te maken waarop ze hun informatie en eigen video‟s kunnen plaatsen. Voor andere gebruikers is het mogelijk om fan of vriend van je te worden.

Hiphop in je Smoel (HIJS) Op de website van HIJS staat nieuws over binnen- en buitenlandse artiesten, recensies van albums en feesten, fotoreportages, de nieuwste clips en een forum. Jouw album naar de organisatie van www.hiphopinjesmoel.nl versturen kan via: Hiphop in je Smoel Postbus 60 2600 AB Delft Voor overige zaken kun je via info@hiphopinjesmoel.nl contact opnemen.

Algemene muzieksites Afgezien van websites die gericht zijn op Hiphop, zijn er tal van algemene muziekwebsites, welke zich voornamelijk focussen op muziek van Nederlandse bodem in elk genre. Hieronder worden twee van de grotere spelers in deze categorie besproken.

3VOOR12 Dit is een multimediaal platform van de VPRO voor popmuziek. 3VOOR12 heeft twee digitale tv-kanalen, verschillende radioprogramma‟s voor specifieke genres en wekelijkse live-events. Daarnaast heeft het ook een uitgebreide website, www.3voor12.nl, waarop je artiestennieuws uit binnen- en buitenland kunt lezen, reportages en clips kunt bekijken, interviews met artiesten lezen en meer. Wanneer er veel over je wordt geschreven, krijg je een eigen artiestenpagina, waarop al het nieuws op de website waarin jij voorkomt, wordt bijgehouden, inclusief beelden geluidsmateriaal. Een van de populairste functies van de website, is de Luisterpaal. Op de Luisterpaal zijn de nieuwste albums van voornamelijk nationale artiesten plusminus tien dagen lang te beluisteren. De populariteit van deze functie is erg groot en veel artiesten sturen hun album in, dus de kans is klein dat je hier als kleinere artiest op komt, maar je kunt het zeker proberen als je vertrouwen hebt in je album. Stuur deze het liefst minimaal drie weken vóór de release naar: 3VOOR12/Luisterpaal Postbus 6 1200 AA Hilversum

MusicFromNL De website www.musicfrom.nl is een platform voor muziekliefhebbers, muzikanten en mensen werkzaam in de muziekbusiness. De website richt zich uitsluitend op muziek in en uit Nederland. Op de website zijn meer dan 25 verschillende afdelingen te vinden. Zo is er een nieuwsafdeling, maar je kunt ook concertinformatie vinden en een eigen artiestenprofiel aanmaken. Wanneer je een artiestenprofiel hebt aangemaakt, komt er bij elk nieuwsbericht waarin je genoemd wordt een link naar jouw profiel te staan. Zorg er dan ook voor dat je eigen profiel zo volledig is, zodat nieuwsgierige bezoekers gelijk wat van je muziek kunnen beluisteren en ook naar je eigen website doorgestuurd kunnen worden. Als je een album of mixtape hebt gemaakt, kun je deze opsturen om te laten recenseren door een van de medewerkers. Stuur je plaat op naar: MusicFromNL Postbus 309 3000 AH Rotterdam Wanneer je plaat in de smaak valt bij de redactie, dan kan het zo zijn dat je act benaderd wordt om Artiest van de Week te zijn op de website. In dit geval komt er een interview met jou over je muziek.

8.5 Radio 538 Juize Elke zondagavond presenteert Niels Hoogland het programma Juize op Radio 538. Tijdens deze vier uur durende radioshow komen de nieuwste tracks van zowel nationale als internationale rappers en R&B-acts voorbij. Het is ook mogelijk om je eigen tracks voorbij te horen komen. Een terugkerend item in de show is Drop Your Demo. Als je naar de website www.juize.fm gaat, een account aanmaakt en je tracks upload, kunnen andere leden op jouw demo stemmen. Wanneer jij in een week de meeste stemmen hebt gekregen, dan wordt je uitgenodigd in de studio voor een interview en een live performance. Maak dus een account aan en trommel al je vrienden op om op jouw muziek te stemmen!

Lijn5 Radiostation FunX zendt sinds augustus 2002 uit. De zender richt zich vooral op de doelgroep van jongeren tussen de 15 en 35 jaar. Muziekstijlen die je tegenkomt zijn hiphop, reggae, latin, dancehall en Turkpop. Lijn5 zendt sinds augustus 2008 hiphopshows uit via deze radiozender, gepresenteerd door bekende Nederlandse hiphopartiesten. Een paar van deze programmaâ&#x20AC;&#x;s zijn: -

Wat Anders: deze show schenkt aandacht aan de nieuwste hiphopreleases in Amerika en Nederland. Wekelijks schuift een Nederlandse hiphopact aan om te vertellen over zijn muziek. De presentatoren van dit programma zijn Venz en Jiggy DjĂŠ. De show wordt elke dinsdag tussen 20:00 en 22:00 uitgezonden.

Dus Dat: deze show richt zich op uiteenlopende onderwerpen en gasten, gericht op de actualiteit. Farid en Sticks interviewen in dit programma onder andere auteurs, muzikanten en documentairemakers. De show wordt elke woensdag tussen 20:00 en 22:00 uitgezonden.

Spoken: deze show, gepresenteerd door rapper Manu, heeft elke week een ander thema waar aandacht aan wordt besteed middels korte interviews met studiogasten, rapteksten en commentaar van Manu. Uiteraard wordt dit alles afgewisseld met hiphoptracks over het thema. De show wordt elke zondag tussen 21:00 en 23:00 uitgezonden.

Bij FunX is altijd ruimte voor nieuw talent, dus wanneer je een track of demo hebt waarvan je vindt dat deze gehoord moet worden, stuur deze dan via de mail als MP3formaat naar demo@funx.nl. Ook kun je je demo en biografie via de post versturen: FunX Rotterdam t.a.v. De muziekredactie Lloydstraat 21 3024 EA Rotterdam

Foto: Double G met band op Rainbowpark 2009 Door: Marloes Kranenburg

8.6 Interview Diggy Dex Koen Jansen, beter bekend als rapper Diggy Dex, is bekend geworden als lid van de hiphopformatie D.A.C. In totaal hebben ze twee albums, twee singles en een paar videoclips uitgebracht. Na een paar jaar is Diggy Dex solo gegaan en heeft inmiddels een grote hit gehad met het nummer ‘Slaap Lekker’. Naast rapper is Diggy Dex overdag docent op de Rotterdamse Popacademie. Voor deze handleiding heb ik de rapper gevraagd iets te vertellen over onder andere zijn verleden met hiphop, zijn ervaringen en geeft hij enkele belangrijke tips! Hoe ben je met hiphop in aanraking gekomen? “Ik was een jaartje of 12/13, denk ik. Ik was fanatiek skateboarder en ik keek altijd skatevideo‟s waarbij vaak punk en rockmuziek werd gebruikt, maar ook wel eens hiphop. Ik weet nog goed dat ik een keer Del tha Funkee Homosapien hoorde. Hij had een nummer gemaakt dat ik echt te gek vond. Toen ben ik naar de winkel gegaan en heb het album gecheckt, ik vond het heel dope!” Hoe ben je zelf gaan rappen? “Ik was steeds meer hiphop gaan checken met een jongen uit m‟n klas. Toen ik 15 was, kwam een andere vriend, Hux B., met Nederlandse hiphop aanzetten. Ik kende Jiggy Dje ook al, van basketbal, en ik wist dat hij ook bezig was met hiphop. Al snel gingen we een beetje rappen en freestylen op feestjes. We waren niet gericht op het schrijven van teksten, maar vonden het gewoon een leuk tijdverdrijf wanneer we stoned waren. Later werd het rappen een serieuzer ding voor ons. We gingen ons meer bezig houden met schrijven van tekstjes, raps schrijven voor jarige vrienden en meedoen aan talentenjachten. Alles wat we deden werd goed ontvangen. Langzamerhand ga je denken „misschien toch wel leuk om hier mee door te gaan!‟ Ik was altijd al bezig met taal, grapjes en woordspelingen. Het lag vrij voor de hand dat ik hier iets mee ging doen. De eerste keer dat ik echt in een studio stond, was ik 19 of 20. Darin G. maakte de beats. In het begin maakte hij alleen maar gabberbeats, maar op gegeven moment ook een paar hiphopbeats. In de studio hebben we toen getaped en gelijk een cd‟tje gebrand. Toen was echt van „wow, we staan op een cd, gruwelijk!‟ We vonden dat zo‟n vet idee, wat we het gelijk aan iedereen hebben laten horen.” Hoe ben je overgegaan tot het serieuzer werken aan de carrière? “Dit was in de periode met D.A.C. De groep begon vastere vormen aan te nemen. Eerst bestond de groep uit vier of vijf man en dit breidde zich heel snel uit tot een groep van twintig. Uiteindelijk zijn we met z‟n achten overgebleven: vijf rappers en 3 beatcreators. We waren allemaal begonnen aan een studie na onze middelbare school, maar elke avond zaten we bij Darin thuis, hij had een studio boven op zijn zolder. Naast een beetje drinken en blowen gingen we dus ook tracks opnemen. We kregen wat optredens in Amersfoort en soms ook ietsje verder. In die tijd was ook de opkomst van het Internet. We hadden een eigen website, mp3‟tjes, en toen ontstond het idee om een eigen album te brengen gewoon. We hadden iets van honderd tracks waarvan we de beste twintig hebben uitgepakt en op een album geflikkerd. Dat album hebben we gelijk in eigen beheer uitgebracht. Op die manier leer je gelijk wat er allemaal bij komt kijken: artwork, master, distributie. We zijn het hele land doorgegaan, langs de platenzaken, met onze eigen cd‟s. Platenboef, Plato, Sam Sam.”

Hoe regelden jullie optredens? “Optredens kwamen meestal vanzelf naar ons toe. Rond 1999/2000 was het nog vrij bijzonder, rappers in Amersfoort. Omdat we best een grote groep waren, beschikten we ook over een groot netwerk. Dit zorgde ook weer voor mond-op-mond reclame, dus het ging allemaal vrij rap voor ons. We hebben zelf nooit echt moeite gedaan voor optredens. Maar ik praat hier ook wel over een of hooguit twee optredens per maand. Het stelde allemaal niet zoveel voor. We speelden voor een kratje bier en de reiskosten.” Met D.A.C. heb je ook meegedaan aan de Grote Prijs van Nederland. Hier wonnen jullie de publieksprijs. Hebben jullie hier iets aan overgehouden, heeft het jullie iets opgeleverd? “Het meedoen aan de Grote Prijs heeft op zich wel wat bekendheid gegenereerd. Eerst deden we mee aan de Kleine Prijs van Amersfoort, welke we hadden gewonnen. Daarna kwam de Popprijs van Utrecht, waarbij we de hoofdprijs en de publieksprijs wonnen. Toen kenden een aantal programmeurs ons wel, mede omdat ze ook in jury zaten. Uiteindelijk gingen we door naar Paradiso voor de Grote Prijs. We dachten die ook gewoon te pakken. In de finale stonden we met Ali B. en Pete Philly, maar uiteindelijk ging R&B-zangeres Corey er met de hoofdprijs vandoor. Vlak na de Grote Prijs brachten we een clip uit op The Box, „Springstof‟. Voor „The Box‟begrippen werd de clip veel aangevraagd, wat ons nog meer bekendheid opleverde.” Raad je iedereen aan om mee te doen aan een competitie? “Ik raad iedereen zeker aan om mee te doen. Op deze manier leer je omgaan met deadlines en druk. Dat is ook gelijk de belangrijkste les daaruit. Op het moment van finales moet je kunnen presteren. Een vol Paradiso is toch net iets anders dan een buurthuisje. Via competities wordt het kaf van het koren gescheiden. Daarnaast is een competitie een goede leerschool om je shit op orde te krijgen. Voorwaarden om mee te mogen doen, zijn bijvoorbeeld vaak het opsturen van een bio en een persfotootje. Zo leer je ook gelijk hoe je dat fixt. Als je niet wint, jammer. Maar als het goed is het je wel ervaring opgedaan, je netwerk uitgebreid, andere muzikanten ontmoet en, hopelijk, een goede naam achtergelaten. En er zijn genoeg winnaars van de Grote Prijs waarvan je nu niets meer hoort en genoeg verliezers over wie je dagelijks hoort. Het is een kwestie van the right time en the right place.” Wat zijn de voor- en nadelen van deel zijn van een groep? “Het voordeel is het teamgevoel. Over het algemeen zijn rappers met een crew verder. Je voelt je sterker en je hebt een uitgebreider netwerk tot je beschikking. Laten we zeggen dat tien mensen allemaal duizend mensen kennen, dus bij elkaar is dat ehhh... ja, weet ik veel... ehhh... tienduizend mensen! Haha! De een is goed in dit, de ander weer in iets anders. Als iemand uit je crew iets heel vets hebt gemaakt, wil je hier weer overheen, dus het is altijd een beetje boksen en sparren. Op deze manier hou je elkaar scherp. Het grootste nadeel is ook gelijk de reden waarom we niet als groep door zijn gegaan. Je kan je ei niet kwijt. We hadden op gegeven moment allemaal de behoefte om solo wat te gaan doen. En wanneer je een groepsalbum opneemt, kan je jouw ei niet helemaal kwijt.” Je hebt solo een grote, nationale hit gescoord met het nummer ‘Slaap Lekker’. Wat betekent het scoren van je hit voor je carrière? “Wel veel, moet ik zeggen. Ik had het eerst niet verwacht, ik vond het gewoon een leuk liedje voor mijn nieuwe album. Binnen de hiphopscene had ik al enige naam, maar relatief is dat een vrij kleine groep in Nederland. Ik gok een mannetje of 50.000 die alles

op hiphopgebied dedicated volgen en die de albums kopen. Op de zestien miljoen inwoners in Nederland is dit een kleine groep. Door een hit krijg je ineens ook je tante die het leuk vindt. Het aantal optredens is ook vermenigvuldigt. Ik sta niet alleen meer op hiphopfestivals, maar bijvoorbeeld ook in discotheken. Dat is ineens en heel ander circuit. Nu kan ik me nog meer bezighouden met wat ik leuk vind, weet je wel. Doordat ik meer optreed, verdien ik ook meer geld en da‟s ook fijn. Nadeel is wel dat mensen aan je gaan trekken. Voor een jonger persoon, iemand van 18 bijvoorbeeld, kan het scoren van een hit ook een grote valkuil betekenen. Het is een beetje een Idols idee. Wanneer je nog niet alle vlieguren hebt gemaakt, weet je nog niet hoe alles in elkaar steekt. Het succes kan de volgende dag weer weg zijn en daar moet je je bewust van zijn. Ben je dat, dan kun je de vruchten van het succes plukken. Jongeren kunnen worden overdonderd door het korte, heftige succes. Ineens zijn er allemaal dingen die op je afkomen, zoals managers en contracten. Het is een voordeel wanneer je de klappen van de zweep al kent.” Heb jij zelf altijd gebruik gemaakt van een manager en/of boeker? “Ik heb alleen een boeker. Mijn eerste solo-album is uitgekomen bij het label Wallboomers. Lange Frans en Baas B. kwamen hier ook uit met hun plaat. Ik was helemaal niet tevreden omdat ik praktisch alles zelf deed. Het opnemen van clips moest ik bijvoorbeeld ook zelf regelen. Toen vroeg ik me af wat dan het nut van een label was. Ze vangen geld op mijn effort, maar dat was ook niet veel geld. Ik werd hierdoor gedwongen zelf creatief te zijn en gebruik te maken van mijn eigen netwerk. Mijn boeker regelde mijn optredens. In principe kan een boeker niks zonder een goed verhaal. Als artiest moet je dit zeker hebben.” Je hebt een echte Do It Yourself mentaliteit, maar hoe ben je aan alle kennis gekomen. Afgezien van de ervaring die je hebt opgedaan, heb je ook boeken gelezen? “Nee, niet echt. Wel heb ik De Muzikantengids gelezen en wat Rock „n‟ Roll Highschool magazines. Daarnaast ook wat blaadjes, zoals OOR en Live XS. Ook heb ik een paar biografieën van artiesten gelezen, omdat ik het tof vindt om te lezen hoe zij het aanpakken, maar hier kan je nou niet bepaald managementmodellen uit halen. Het grootste gedeelte van je kennis berust toch op ervaring. Muziek is een echt praktijkvak. Door zelf een album uit te brengen en een clip te schieten, merk je dat het steeds makkelijker gaat wanneer je het vaker doet. Op gegeven moment weet je precies wat je in check moet hebben. Voordeel van de opleiding waaraan ik les geef, is dat het de maatschappij, het muziekwereldje, in het klein weerspiegelt. Alle faciliteiten zijn er en fouten mogen worden gemaakt. Ik vraag me soms wel af of een opleiding hiervoor nodig is. Rappers van mijn generatie hebben naast hun muzikale carrière allemaal een studie ernaast gedaan, zoals Media en Entertainment management. De muziekwereld is een hele krappe markt. Je moet je afvragen: hoe zie je je leven voor je als beroepsmuzikant? Hoe ga je rondkomen van jouw muziek? Negen van de tien keer kom je dan toch uit op nevenactiviteiten, zoals workshops, lesgeven, radioprogramma‟s maken, columns schrijven en een eigen label opzetten. In Nederland valt niet te leven van optreden alleen. Er zijn maar enkele rappers die dat kunnen. Ik kan dit op zich ook wel, maar ik wil er niet afhankelijk zijn. Daarom geef ik les, dat is mijn basisding. Op artiestenvlak wil ik mijn vrijheid behouden en het geld dat ik met optreden verdien, investeer ik weer in m‟n carrière.”

Wat denk je dat jou uniek maakt ten opzichte van andere rappers? “Net als Winne ben ik en word ik gezien als een lieve, beschaafde knul. In de track „Ideale Schoonzoon‟ maken we er een grapje van, maar het is wel waar. Het is een kracht, want als je het in Nederland bont maakt, word je binnen de kortste keren weggestuurd. Zoals je je vrienden behandelt, zo moet je ook een programmeur behandelen. Iedereen kent elkaar, het is een klein wereldje. Als je een keer een kleedkamer crasht en je doet arrogant, dan gaan er snel verhalen over je rond en is het over. Ga normaal met mensen om en kom je afspraken na. Of je nou rapt, bij de slager werkt of voor een verzekeringsmaatschappij, overal werkt het hetzelfde.” Welke eigenschappen vind je dat een rapper in huis moet hebben? “Een rapper moet vooral niet bang zijn voor nieuwe dingen. Het belangrijkste is dat hij het muziek maken leuk blijft vinden en dat hij zorgt voor leuke mensen om zich heen. Leuke collega‟s zijn zo belangrijk. Als je met een stel zuurpruimen in de auto zit, kan er geen lolletje van af en is het plezier snel over. Ik vind vaak de heenrit leuker dan het optreden zelf. Een beetje ouwehoeren en slappe grappen maken, haha! Je moet ook echt wel passie hebben voor wat je doet. Hoe tof is het als je na tien jaar nog steeds die kick krijgt wanneer je de studio in bent gegaan en iets vets hebt gemaakt.” Heb je nog tips voor rappers? “Ehhmm.. tips... Blijf gewoon jezelf, dat is heel belangrijk. Werk hard en maak veel uren. Op gegeven moment moet je jouw visie ook naar de lange termijn verschuiven. Vroeger leefde ik er echt naartoe wanneer ik de week daarop een optreden had. Wanneer het optreden afgelopen was en ik de volgende ochtend wakker werd, dacht ik „en nu?‟ Je moet gewoon doorgaan. Geniet va de momenten die je pakt. Bedenk goed wat je met je leven wilt. Waar wil je naartoe als je 30, 40 en 50 jaar bent? Wat zie je jezelf doen? Zorg dat je duidelijk voor ogen krijgt waar je naartoe werkt. Probeer het Internet een beetje te vermijden. Ga niet te veel op fora hangen, dan verlaag je jezelf een beetje. Wat je ook doet, het is nooit goed. Als je jezelf in de online discussies mengt, dan ben je one of them. Wat heb je eraan als artiest? Als je goed genoeg bent, dan wordt de promotie op fora vanzelf voor je gemaakt. Het heeft geen zin om je clips daar zelf te droppen. Probeer je exclusiviteit een beetje te behouden. Kijk niet teveel op de fora, want negen van de tien keer is het toch negatief. Ik wil bijvoorbeeld wel dat iedereen mijn muziek leuk vindt, maar dat is onmogelijk. Toch wil ik een zo groot mogelijk publiek bereiken, maar ja, wie weet. Mooie afsluiter, haha!”

OVER DE AUTEUR Marjolijn Ruygrok (1988) heeft van 2006 tot 2010 de opleiding Music Management gevolgd aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht (HKU). Deze handleiding diende als afstudeerproject voor de opleiding. Ze heeft de handleiding geschreven vanwege haar liefde voor hiphop. Op een laagdrempelige wijze worden de bouwstenen voor een professionele en hopelijk succesvolle rapcarriĂ¨re beschreven. Door het publiceren van deze handleiding op verschillende muziekwebsites hoopt ze dat de beroepskennis van ambitieuze muzikanten vergroot zal worden. Bij het schrijven van de handleiding heeft Marjolijn hulp gekregen van diverse bekende rappers, waaronder Diggy Dex en Kleine Jay, maar ook van producers als Killing Skills en Kubus. Voor vragen en/of opmerkingen kan er altijd contact worden opgenomen met de auteur via E-mail: marjolijnruygrok@gmail.com Ook kun je haar volgen op Twitter: www.twitter.com/ruygrocks

-------------------------------------------------------------------------------------------------

ZUID-HOLLANDSE POPUNIE Bezoek: Pannekoekstraat 102, 3011 LL in Rotterdam Post: Postbus 21450, 3001 AL in Rotterdam Telefoon: 010-4123455 Website: www.popunie.nl Email: info@popunie.nl De Popunie is een koepelorganisatie die zich in opdracht van de Provincie Zuid-Holland op een breed terrein inzet voor de ondersteuning en ontwikkeling van de Zuid-Hollandse popcultuur. De Popunie is partner in het landelijke poporgaan POPnl.