Speaker _83

FOTO: TATIA HAHNE

BRIAN ‘HIER HAAL IK HET MAXIMALE UIT MIJZELF.’

ALBEDA COLLEGE RHOON OPLEIDING MUZIKANT/PRODUCER De muziekwereld: hard, maar boeiend. Als je van muziek je beroep wilt maken, heb je méér nodig dan talent. Veel meer. Durf je de uitdaging aan?

Dan maak je kans om op onze opleiding te komen. Hier leer je het vakmanschap, de kennis en de mentaliteit die je als muzikant en/of producer nodig hebt. Op het podium en achter de schermen.

NIVEAU: 4 (MIDDENKADEROPLEIDING) LEERWEG: BOL (BEROEPSOPLEIDENDE LEERWEG) DUUR: 4 JAAR Albeda College, Ambachtsweg 17, 3161 GL Rhoon.

T 010 502 14 12. E muziek@albeda.nl

WWW.ALBEDA.NL interesse in de opleiding albeda muzikant/ producer? meld je aan voor een meeloopdag via muziek@albeda.nl meer inFormatie?

WWW.albedamuzikantproducer.nl

WWW.albeda.nl Checklist2_adv_100x145FC.indd 02 ADVERTENTIES

1

01-06-11 15:10

HANDSOME POETS FOTO: STEFAN MANDERSLOOT

COLOFON Speaker is een uitgave van de Zuid-Hollandse Popunie en verschijnt in januari, maart, mei, juli, september en november.

Hoofdredactie: Tom van der Vat Eindredactie en advertentieverkoop: Marloes Kranenburg (marloes@popunie.nl) Met dank aan: Annemarijn Ferweda, Erwin Angad-Gaur & rakenDra Smit, Henk Koolen, Marjolijn Ruygrok, Martin Scheijgrond en Peter Schoonen.

Redactie: Cok Jouvenaar, Frank Wever, Jeroen Loeve, Marcel Kamphuis, Mitchel Overweg, Noortje Dik, Paul Giesen, Rick van Nes, Ronald Coelers en Wouter de Hoogh.

NIEUWS: TURBULENT DRAAIT DOOR

4

NIEUWS: INSCHRIJVING HSMC 2011

5

SPECIAL: ATTENTION PLEASE!

6

INTERVIEW: HANDSOME POETS

12

PROFIEL: DE MUZIEKFABRIEK

14

Fotografie: Marc Nolte (TurbulenT), Megin Zondervan (HSMC & TurbulenT), Solaris Dezine (TabassCo) en Titia Hahne (cover/Handsome Poets)

EERSTE HULP BIJ OPNAMEN

17

Comics: Bram de Bont

TOURVERSLAG: 21 GUN SALUTE

18

Grafisch ontwerp: Patswerk (www.patswerk.nl)

COLUMN HENK KOOLEN

21

POP & POEN

22

PROGRAMMEURSPRAAT: HET KASTEEL

23

PROGRAMMEURSPRAAT: KOORNBEURS

23

RECENSIES

24

DJ COLLECTIEVEN: TABASS-CO

30

INSCHRIJVEN POPUNIE

31

Druk: Drukkerij Veldhuis Volgende uitgave: 1 november, reserveren advertenties kan tot 1 oktober Oplage: 5500 stuks Zuid-Hollandse Popunie: Postbus 21450 3001 AL Rotterdam Tel. 010-4123455 Fax. 010-2130703 info@popunie.nl www.popunie.nl Bezoekadres: Pannekoekstraat 102, 3011 LL Rotterdam ISSN 1383-9454

De Popunie ondersteunt al meer dan 25 jaar de popmuziek in Zuid-Holland. De Popunie organiseert projecten voor en verleent diensten aan muzikanten, poporganisaties, gemeenten, podia en andere geïnteresseerden. Een greep uit ons aanbod: informatie (www.popunie.nl), ondersteuning bij optredens van Zuid-Hollandse bands (Promotieplan), luistersessies, workshops / cursussen (Making Your Band), online tools zoals www.popuniestageplan.nl, www.talentenjachten.com en www.optreedovereenkomst.nl, promotie-cd’s (School’s Out!), talentenjachten (GPZH en HSMC), showcases en festivals (TurbulenT en Wantijfestival).

Financieel mogelijk gemaakt door:

03 INHOUD

TURBULENT DRAAIT DOOR Na een spannend avontuur op het water keert jongerencultuurfestival TURBULENT voor de komende editie terug aan wal. We sluiten deze editie aan bij het themajaar van de provincie; Leve de Molens!

TURBULENT is een plek waar amateurs en professionals elkaar ontmoeten en waar jonge talenten zich kunnen presenteren. Als bezoeker kun je ook deze editie weer rekenen op de vertrouwde mix van bekende Nederlandse artiesten, presentaties van jonge talenten van de Zuid-Hollandse eilanden en verrassende performances in uiteenlopende kunstdisciplines.

Voorafgaand aan het festival presenteert TURBULENT op zaterdagmiddag 8 oktober vier jonge singer/songwriters in molen De Lelie aan de Molendijk 2 in Puttershoek. Met o.a. Laura van der Helm en Sasja Klein (foto).

De optredens zijn gratis toegankelijk en er zijn voorverkoopkaarten voor het Festival TURBULENT (14 oktober) verkrijgbaar.

Wil je deze editie van het festival zelf op het podium staan? Meld je dan aan voor het open podium, de foto- of poëziewedstrijd, maak met je band een eigentijdse cover van het oude nummer Daar bij die molen... of doe mee met de DJ contest. Voor meer informatie, het programma of een exclusieve bewerking van rapper Risskant van het nummer Daar bij die molen… ga je naar:

WWW.FESTIVALTURBULENT.NL TURBULENT Muzikantendag 15 oktober 14.00 - 18.00 uur De Drie Lelies - Puttershoek Op zaterdagmiddag 15 oktober, voorafgaand aan Maasrock, is de TURBULENT showcase met vier bands die een eigentijdse versie hebben gemaakt van het nummer Daar bij die molen...

De bands presenteren zich zelf aan een live-panel en krijgen feedback op hun performance. De band met de origineelste en best uitgevoerde bewerking wint studiotijd. Naast de showcase zijn er een aantal workshops voor jonge muzikanten onder begeleiding van de bandleden van Jaya the Cat die ’s avonds op Maasrock spelen. De showcase en workshops vinden plaats in De Drie Lelies, Narvikstraat 1 in Puttershoek, en is voor jonge muzikanten en andere geïnteresseerden gratis toegankelijk.

DAAR BIJ DIE MOLEN… (origineel van Willy Derby) Festival TURBULENT 19.00 - 00.00 uur 14 oktober - De Drie Lelies - Puttershoek Festival TURBULENT vindt plaats op vrijdag 14 oktober in De Drie Lelies, Narvikstraat 1 in Puttershoek. Met o.a. optredens van DJ Irwan, Risskant, Dio, Kijkbuiskinderen en Kayaman & Tjerk of bezoek de Jezus’ Miracle Lab. TURBULENT; de start van je herfstvakantie! Entree is €5,- inclusief servicekosten in de voorverkoop (start 1 september) en €6,50 aan de deur. De middag is alleen op uitnodiging.

04 NIEUWS

Daar bij die molen Die mooie molen Daar woont het meisje Waar ik zoveel van hou Daar bij die molen Die mooie molen Daar wil ik wonen Als zij eens wordt m'n vrouw

LANDELIJKE WEDSTRIJD VOOR JONGE BANDS EN ACTS De High School Music Competition (HSMC), de landelijke muziekcompetitie voor jonge bands en acts, is weer van start. Na winnaars als Death Letters (2008), Starcatcher (2009), Mitss & Kapthijn (2010) en Roufaida & Pluck (2011) gaat de Popunie vanaf september weer op zoek naar nieuw talent. In de categorieën pop/rock, loud music en hiphop kunnen bands en acts zich tot 31 oktober 2011 inschrijven via de HSMC-website. Is meer dan de helft van je band of act tussen de 12 en 19 jaar, schrijf je dan nu in!

Meer info op: www.highschoolmusiccompetition.nl Hier kun je vanaf 1 september t/m 31 oktober online inschrijven.

Voorrondes en Making Your Band muzikantendag Na de inschrijfperiode bepaalt een deskundige jury wie er doorgaan naar de voorrondes. De uitslag wordt bekend gemaakt in november, waarna op 26 november 2011 (o.v.b.) de muzikantendag voor jonge muzikanten plaatsvindt met een speciaal programma voor de HSMC-deelnemers. De deelnemers ontvangen bij Making Your Band masterclasses, zoals een bio check, stageplan check en fotoshoot. Daarnaast kunnen ze aan het overige programma deelnemen.

De finale De drie voorrondes vinden plaats in februari 2012. Aan het einde van elke voorronde kiest de jury twee bands/acts die doorgaan naar de finale. Zij maken kans op een prijzenpakket (ter waarde van € 5.000,-) bestaande uit studiotijd, een cd-productie, optredens (ook in het buitenland), promotie en een workshop van een Nederlandse artiest naar keuze. Zo had Fexet (3e prijswinnaar) de kans om naar Frankrijk en Duitsland te gaan, Roufaida & Pluck (1e prijswinnaar) draaiden mee in de Nederlandse uitwisselingsweek van Stage Europe Network en PleaSe! (2e prijswinnaar) kreeg een workshop van Sven Hammond Soul.

Een brug tussen pop en poëzie In de finale spelen de zes finalisten ook een nieuw nummer. De compositie wordt gemaakt onder begeleiding van een ervaren muzikant, met het winnende gedicht van de Doe Maar, Dicht Maar wedstrijd als tekst. De HSMC slaat namelijk een brug tussen pop en poëzie. Met deze nieuwe song en met eigen materiaal moet de band of act in de finale de jury overtuigen. Of je nu wint of niet, alle nieuwe songs en een eigen nummer naar keuze worden vastgelegd op de cd School’s Out!

05 NIEUWS

ATTENTION PLEASE!

Als muzikant wil je waarschijnlijk niet eeuwig in de studio of op je kamer blijven zitten. Op een gegeven moment ben je klaar om voor een publiek te spelen! Als onbekende muzikant, band of act, zul je merken dat het lastig is om aan shows te komen en dat er nog weinig publiek, programmeurs, boekingsbureau’s en labels geïnteresseerd zullen zijn.

In het begin van je carrière is het dus belangrijk om zoveel mogelijk kansen aan te grijpen en te investeren in je carrière, ook al betaalt het niet zo goed of moet het misschien zelfs gratis. Op die manier laat je in ieder geval wel je hoofd zien en komen mensen in aanraking met je muziek. Er zijn verschillende manieren om aandacht te generen voor je band of act, zoals het versturen van een demo, het meedoen aan competities, het organiseren van een eigen feest en jamsessies. Deze manieren worden hieronder besproken.

De demo De demo (ep of promo-cd) kun je gebruiken om je muziek onder de aandacht te brengen bij onder andere platenmaatschappijen, boekingskantoren, podia en natuurlijk het publiek. Op de demo staan enkele nummers die jou en je muziek goed vertegenwoordigen. Zorg dat je demo qua muziek en uiterlijk van goede kwaliteit is, want het is jouw visitekaartje.

Bedenk eerst hoe je jouw demo aan wil leveren. In de rubriek Programmeurspraat vragen we de programmeur altijd wat zijn voorkeur heeft. De meeste willen een link via email, maar een aantal vindt het nog steeds leuk als ze iets opgestuurd krijgen.

06 SPECIAL

Maak een afweging tussen het fysiek en digitaal versturen van je demo en hou er rekening mee dat dit zelfs per organisatie kan verschillen. Zorg er sowieso voor dat je altijd een paar demo’s op zak hebt, want het kan zomaar zijn dat je ergens bent en je ineens een Kees de Koning van TopNotch of een Ferry van Excelsior voorbij ziet wandelen. Grijp je kans om jezelf kort voor te stellen en je demo/ep persoonlijk te overhandigen. Nooit geschoten is altijd mis! In de rubriek EHBO op pagina 17 kun je meer lezen over het uitbrengen van muziek op usb-stick i.p.v. de traditionele cd.

Digitaal versturen is kostenbesparend, maar van losse MP3’tjes in een mail wordt geen programmeur of label blij, want een mailbox loopt hierdoor snel vol. Het beste is een MP3-player op je eigen homepage te embedden. Je kunt ook nummers uploaden op Soundcloud, muziek toevoegen aan je Facebook of een pagina maken op de site van Reverbnation of Labtones. Deze link kun je dan meesturen in je mailtje.

Gericht versturen van de demo Voordat je aan de slag gaat om je demo samen te stellen, moet je jezelf afvragen wat je ermee wil bereiken. Wil je dat je geboekt wordt voor een show? Wil je dat het een platendeal oplevert? Of alleen feedback ontvangen op je werk? Stuur je demo niet in het wilde weg rond, maar maak eerst een overzicht met de organisaties die interessant voor jou en je doelen kunnen zijn. Vervolgens kun je deze organisaties benaderen. Zoek van te voren wel uit wíe je binnen elke organisatie moet benaderen, zodat je demo niet rond gaat zwerven. Je kan van tevoren bellen naar wie je het beste je materiaal kan versturen.

Nabellen Na het versturen van je demo begint het échte werk pas. De organisaties die jij benadert met je demo, krijgen ongetwijfeld meerdere verzoeken per week met de vraag: “Wil je mijn demo checken?” Daarom is het onmogelijk voor ze om iedereen een reactie te geven. Wanneer je zelf ook geen actie onderneemt, laat je kostbare feedback liggen. Bel de organisaties een paar dagen na het versturen van je demo op met de vraag of de demo ontvangen is en of de persoon al de tijd heeft genomen om ernaar te luisteren. Meestal is dit niet het geval. Laat je niet zomaar afschepen, maar probeer ook niet compleet door te drammen, want dat heeft sowieso geen effect. Noteer in ieder geval aan het einde van het gesprek de naam van degene met wie je gesproken hebt en bel hem/haar nog eens terug om te vragen wat hij ervan vond. Met de gegeven feedback kun jij jezelf weer verder ontwikkelen en misschien hou je er zelfs een mooie deal aan over!

Biografie, promotiefoto en contactgegevens Stuur met je demo, ep of album altijd een biografie en een promotiefoto mee. Via een biografie kun je de organisatie duidelijk maken welke ervaring je al hebt en wat je intenties zijn bij het maken van je muziek.

Biografie Een biografie bevat tenminste: - De naam van de band/act - De muziekstijl - Wat men kan verwachten (een energieke podiumact, een intieme ervaring, dansbare muziek, een publiek dat helemaal los gaat of een studioproject) - De invloeden van de band/act (realistische vergelijkingen graag, anders kan de lezer nog weleens ernstig teleurgesteld raken) - De bezetting (hou het beknopt, niet alle kleine zijprojecten of ex-bandleden bespreken) - Hoelang de band/act bestaat en eventuele discografie (uitgebrachte demo’s, albums of verschenen op een verzamelaar) - Referenties (waar heeft de band/act gespeeld, korte quotes uit cd-recensies of uit een recensie van een optreden) - Contactgegevens: een contactpersoon, telefoonnummer, website en e-mailadres Hou je biografie redelijk zakelijk. Lollige biografieën zijn leuk om te schrijven, maar worden door zalen, boekingskantoren en media vaak niet serieus genomen. Zorg ook dat je de spelling door een tweede persoon laat checken. Spelfouten komen slordig over. Verder is het goed om wervend te schrijven over je band, maar overdrijf niet. Zorg dat wat je vertelt wel overeenkomt met de werkelijkheid.

Promotiefoto en auteursrecht Om je als band te promoten heb je een promotiefoto nodig. Deze

07 SPECIAL

Studio Plug Unit

YOUR PARTNER IN AUDIO PRODUCTION

Jan Tinbergenstraat 15 - 2811 DZ Reeuwijk - 0182-391180 / 06-50521567 info@studioplugunit.nl - www.studioplugunit.nl

08 ADVERTENTIES

zet je in je biografie. Je kunt hem ook als download aanbieden op je site en meesturen met nieuwsberichten. Zorg dat in de naam van het bestand je bandnaam en de naam van de fotograaf staan. Een bestand met de naam IMG_4528 komt niet erg professioneel over.

Het is belangrijk dat je complete band/act duidelijk op de foto staat en dat er goed uit naar voren komt wat je imago en/of muziekstijl is. De fotograaf kan een vriend zijn of je zoekt op het internet naar een goede fotograaf. Bij de Popunie werken we regelmatig met fotografen (zoals Megin Zondervan en Marc Nolte).

Bij 3voor12 zijn er ook veel fotografen die graag gevraagd worden voor een fotoshoot. Het bedrag moet je onderling afspreken.

Maak ook duidelijke afspraken met de fotograaf over het gebruik van de foto. Een promotiefoto is waardeloos als de fotograaf niet wil dat een derde partij hem plaatst. De fotograaf kan ervoor kiezen om het auteursrecht over te dragen naar de band of act.

Dit leg je vast in een overeenkomst die beide partijen moeten ondertekenen. Zorg dat daarin duidelijk staat dat de overdracht van het auteursrecht aanvaard wordt. De fotograaf kan de band of act ook toestemming geven om het materiaal te gebruiken voor een bepaald doel.

In de praktijk zijn er weinig fotografen die zich met een advocaat aan hun zijde zullen beroepen op hun auteursrecht, maar het is wel zo netjes om er afspraken over te maken. Ongeacht wie het auteursrecht heeft op de foto, je moet altijd de naam van de fotograaf vermelden bij plaatsing.

Als je een krantenartikel (met foto) of foto’s van een optreden op je site wil plaatsen, check dan altijd eerst wie de rechten heeft

van de foto’s (het medium of de fotograaf) en of je het artikel met foto/foto’s mag gebruiken. Toestemming vragen om het door te plaatsen doe je in eerste instantie bij de krant of het medium. Als de maker van de foto niet in loondienst is bij het medium is het handig om toestemming te vragen aan de fotograaf.

Vergeet niet om zijn of haar naam op je website te vermelden.

Netwerk opbouwen Je netwerk bestaat uit alle mensen die je kent, bijvoorbeeld je familie, vrienden en collega’s. Als het goed is, heb je onbewust in de basis dus al een aardig netwerk opgebouwd. Het kan handig zijn dat een paar van je vrienden zich ook met muziek bezig houden. Misschien weet de één aardig wat van produceren en weet de ander om te gaan met een camera. Je kan voor jezelf een lijst maken van welke personen uit je huidige netwerk die ingezet kunnen worden bij de ontwikkeling van je carrière.

Netwerken kan op heel veel verschillende plekken. Denk aan muzikantendagen, de backstage van een festival, tijdens muziekcompetities en zelfs tijdens jamsessies. Een medemuzikant die enthousiast is over jouw muziek, kan zomaar een belangrijke schakel vormen tussen jou en de zaal, boekingskantoor of media. Dus bij netwerken hoef je niet per se gelijk op de directeur van Mojo af te stappen. Het gaat om het peilen van wat de verschillende mensen van je muziek vinden en om je band of act meer naamsbekendheid te geven en ambassadeurs voor je muziek te vinden. Vergeet niet om goed te luisteren naar je gesprekspartner en een visitekaartje bij je te hebben om uit te delen.

Competities Een van de bekendere wegen om aandacht te krijgen is door 09 SPECIAL

mee te doen aan competities of talentenjachten. Elk van de kandidaten die meedoet, trommelt bij zo’n show zijn aanhang op om te komen kijken. Misschien klinkt het cliché, maar het meedoen aan een competitie is zoveel belangrijker dan het winnen ervan.

Natuurlijk doe je mee aan een wedstrijd en wil je gaan voor het hoogst haalbare, maar het niet winnen is geen schande. Kijk maar naar Opgezwolle. In 2001 stond deze ex-formatie in de finale van de Grote Prijs van Nederland, maar uiteindelijk pakte Raymzter de beker. Opgezwolle heeft zich door het meedoen echter wel in de kijker gespeeld en is van daaruit verder gaan werken en al maar bekender geworden.

Sir James in finale GPZH 2010

Meedoen aan een competitie kun je ook beschouwen als maatstaf. Waar sta je op het moment dat je meedoet? Waar moet je nog wat extra aandacht aan besteden? Wanneer de jury je muziek nog niet goed genoeg vindt, ga hier dan volwassen mee om.

Je kunt de gegeven feedback oppakken en ermee aan de slag gaan. Je hebt een heel jaar om aan je act te werken en volgend jaar schrijf je je gewoon weer in. Niemand die je tegenhoudt!

Kijk op www.talentenjachten.com voor een overzicht van diverse actuele talentenjachten. Deze zijn op volgorde van inschrijvingstermijn gerangschikt. De Popunie organiseert voor bands jonger dan 19 jaar de High School Music Competition en voor bands in Zuid-Holland die al wat verder zijn de Grote Prijs van ZuidHolland.

Jamsessies en open podia Verschillende kleinere podia en cafés in Nederland organiseren een jamsessie of open podium. Tijdens een jamsessie kun je als muzikant op het podium laten zien wat je in huis hebt en contacten leggen met andere muzikanten.

Er zijn vele podia die zelf jamsessies organiseren, zoals De Graauwe Hengst (Schiedam), Rockcafé Lazaru's (Leiden), Rockcafé De Wurft (Noordwijk aan Zee), JJ Music House (Zoetermeer), Bluessociëteit L'Esprit (Rotterdam), De Gonz (Gouda), enz.

In Den Haag organiseert Jam de la Crème jamsessies. Eerder waren ze zelfs onderdeel van festivals als Crossing Border, Life I Live Festival, The Hague Jazz en Haags Pop Podium Live.

Ze organiseren zelfs een eigen festival. In 2010 won Jam de la Crème de Haagse Pop Prijs voor ‘Beste Initiatief’. www.jamdelacreme.nl Spoedcursus feest organiseren In Nederland is er een hoop concurrentie om een plek op een

10 SPECIAL

podium te bemachtigen. Programmeurs hebben genoeg keus om hun avonden te vullen, dus waarom zouden ze voor een onbekende band kiezen waar niet al te veel publiek op af zal komen? Het klinkt misschien bot, maar dit is vaak wel de realiteit.

Wat je kunt doen in de hoop alsnog op te kunnen treden in een bepaalde locatie (kies niet gelijk het grootste podium, maar begin met iets kleins), is het organiseren van een eigen feest. Het klinkt als een enorme klus, maar het is te doen als je een goede taakverdeling maakt. Hieronder volgt een stappenplan, inclusief tips voor het organiseren van een leuke avond: 1. Verzin er een pakkend concept omheen en zorg dat er acts op het podium staan, waarvan je zeker weet dat er publiek op af zal komen.

2. Stel een team samen en maak een taakverdeling. Wanneer je vrienden optrommelt om je te helpen, kost het minder tijd per persoon en het is gelijk een stuk gezelliger. Taken die je kunt verdelen zijn onder andere het boeken van acts, promotie, administratie en contactpersoon externe partij (podium/ buurthuis).

3. Maak onderling afspraken. Zorg ervoor dat er vergaderingen worden ingeroosterd om de gang van zaken te bespreken.

Maak ook afspraken over de manier waarop jullie elkaar tussentijds op de hoogte houden.

4. Ga op zoek naar een geschikte locatie en maak hiermee duidelijke afspraken over zaken als: - Financiën: moeten jullie huur voor de zaal betalen? Mogen jullie een deurprijs vragen en de opbrengst houden? Hoe wordt de baromzet verdeeld? Krijg je gegarandeerd een vergoeding? De meest ideale situatie in het begin is dat de zaal gratis open wordt gesteld en dat je de deuromzet mag houden om het feest te financieren.

- Promotie: helpt de zaal bij het maken van promotie? Wordt je feest opgenomen op posters en flyers vanuit de zaal?

- Eindtijd: afhankelijk van waar de locatie van de zaal is (industrieterrein of woonwijk) en de dag van de week moet een eindtijd worden bepaald. Als je eenmaal een eindtijd hebt afgesproken, hou je hier dan ook aan!

- Crew: spreek met de zaal af of je zelf crew moet regelen, zoals een lichtman en een geluidstechnicus of dat de zaal hier vast personeel voor heeft. Maak ook duidelijke afspra ken over de apparatuur die aanwezig is en wat je eventueel zelf mee zou moeten brengen.

5. Je feest promoten kan op verschillende manieren, zoals via de site en nieuwsbrief van de locatie en deelnemende acts, via Social Media als Facebook en Twitter, via nieuws- en persberichten en via flyers. Zorg dat iedereen uit je vrienden en kennissenkring op de hoogte is en zorg dat je veel men sen op de gastenlijst zet voor het eerste feest, zodat je zeker weet dat er publiek op af komt. Wil je in de toekomst meer doen met het concept, dan kun je een eigen site maken.

6. Nadat het feest heeft plaatsgevonden, ga je met elkaar en met de zaal om de tafel zitten om te bespreken wat er goed ging en, voornamelijk, wat er minder goed ging. Door de organisatie en het feest zelf te analyseren, kun je een lijst maken met zaken die beter of anders geregeld moeten worden in de toekomst.

zet je zwart op wit in het boekingscontract. Mocht er ooit onenigheid ontstaan met het boekingskantoor, dan kan een contract een hoop gedoe voorkomen. Soms organiseren boekingskantoren zelf eigen feesten ter promotie van de artiesten in hun stal.

Boekingskantoor Wanneer je net naar buiten treedt met je muziek is het zaak, zoals eerder geschreven, zoveel mogelijk ervaring op te doen en de kansen die je geboden worden met beide handen aan te grijpen. Hierbij is de kans groot dat je jouw eigen shows zal moeten regelen. Wanneer je langzaamaan een eigen publiek weet op te bouwen en successen weet te boeken, kan de mogelijkheid zich voordoen dat een organisatie de shows voor je wil regelen: het boekingskantoor. Je kan altijd je demo opsturen en nabellen om te kijken of er interesse is voor jouw act.

Stel je stageplan op en breng de zaal/het festival waar je optreedt zo snel mogelijk op de hoogte. Zij blij, jij blij!

Afspraken met een zaal of festival Een zaal of festival is geïnteresseerd in jouw act? Heel relaxed!

Als je een boekingskantoor hebt, handelt deze de zaken met de organisatie verder af. Heb je dit niet, dan moet je zelf met de organisatie alle afspraken maken. Leg in ieder geval de volgende zaken vast: datum, aankomsttijd, change-over/linecheck, speeltijd, onkostenvergoeding en eventuele consumptiebonnen. Zorg dat je een contactpersoon en telefoonnummer hebt.

Stageplan Als je ergens een show gaat doen, wil de zaal of het festival voor de mensen van het geluid graag van tevoren je stageplan ontvangen. Je wat??! Je stageplan. In het kort bestaat je stageplan uit de volgende elementen: -

- - -

de podiumopstelling van de microfoons (en de instrumenten, dj-tafel, samplers, etc.) de technische details, ook wel priklijst genoemd de monitormix: wat wil je over je monitor horen? de bezetting van de act

Dit stageplan hoef je niet helemaal zelf uit te werken. De Zuid-Hollandse Popunie heeft namelijk een website ontwikkeld waarbij je een stageplan stap voor stap uit kunt werken én op elk moment aan kunt passen. Hartstikke makkelijk dus! Ga voor het opstellen van je eigen stageplan naar de website:

WWW.POPUNIESTAGEPLAN.NL

Deze special is een bewerking van paragrafen uit de scriptie Hip Hop Genius – de bouwstenen voor een professionele rapcarrière geschreven door Marjolijn Ruygrok (Bachelor Music Management HKU) i.s.m. de Popunie. De complete digitale versie van deze scriptie is te vinden op onze site.

Het draait voor het boekingskantoor niet om de hoeveelheid shows die de artiesten uit zijn stal neerzetten, maar om wélke shows. De boeker zoekt precies de optredens die bij jou passen. Wees er bijvoorbeeld niet bang voor dat de boeker je weg zal zetten bij het Mega Piraten Festijn. In ruil voor de diensten van het boekingskantoor is het gangbaar om 10 tot 20% van de bruto inkomsten uit optredens te betalen als commissie. Dit

11 SPECIAL

FOTO: TITIA HAHNE

HANDSOME POETS Begin 2010 namen de Handsome Poets hun eerste single 'Blinded' op. Hiermee wordt deze band uit de Gouwestreek Serious Talent bij radio 3FM. In een jaar tijd groeit de band explosief en raakt de juiste snaar bij zichzelf en bij het publiek. In april 2011 winnen ze de 3FM Serious Talent Award. Met 3FM Megahit 'Dance (the war is over)' speelt de band voor het eerst bij De Wereld Draait Door. In de weken die volgen leert het grote publiek de band kennen.

In de prachtige ambiance van het mooie Gouderak neemt de band zijn eerste plaat Handsome Poets op. Deze verschijnt 25 maart 2011 in de winkels. De band speelt heel veel live. Voor het eerst spelen ze in grote zalen als voorprogramma. Verder zijn ze onderdeel van Serious Talent on Tour. Tijdens het festivalseizoen 2011 spelen ze op 60 festivals, waaronder Lowlands, Concert at Sea, Solar en Appelpop. De muziek is te typeren als frisse, opgewekte pop met een dansbare groove en eighties sound. Handsome Poets hebben zich op de kaart gezet en knallen door!

12 INTERVIEW

Band line-up: Tim van Esch: zang Gerard Trouborst: gitaar Ruben Trouborst: bas Nils Davidse: Toetsen Daniel Smit: Drums

Wat zijn jullie drijfveren?

We zijn midden in onze jongensdroom beland. We kunnen elke dag muziek maken. Een drijfveer is om dat te kunnen blijven doen! Muziek maken is voor ons het mooiste wat er is. Iedereen zet zich dan ook volledig in voor de band.

Twee nummers van jullie zijn gebruikt in media. Hoe kwam dit tot stand?

Ik (Tim) maakte muziek voor een korte speelfilm. Samen met de regisseur besloot ik dat ‘Blinded’ wel opgenomen kon worden als openingstrack. ‘Blinded’ was ook het eerste (en op dat moment enige) nummer wat we een beetje hadden uitgewerkt.

Nadat we het nummer hadden opgenomen liet ik het horen aan een klasgenoot die productiewerk doet voor nachtelijke 3FM programma's. Hij vond het tof en we mochten daar 's nachts een keer komen spelen. Ook hadden we ons ingeschreven voor Serious Talent via www.ongekendtalent.nl. En dat werden we!! Op dat moment is het heel hard gegaan. ‘Dance (The War Is Over)’, de tweede single werd een hit en werd voor So You Think You Can Dance gebruikt.

FOTO: H.P. VAN VELTHOVEN

Hadden jullie een duidelijk plan toen jullie in 2008 startten met Handsome Poets?

Het grappige is dat het veel sneller ging dan we verwachtten.

Op het moment dat we Serious Talent werden hadden we één goed nummer: ‘Blinded’. Op dat moment hebben we met elkaar besloten snel een album te maken en alles opzij te zetten om voor de band te gaan.

Welke personen hebben hierin een belangrijke rol gespeeld? Hoe groot is de rol van 3FM Serious Talent?

Een vriend van ons werd producer en hielp met management zaken. We tekenden ook een deal bij een boeker die gelijk al heel veel kleine optredens voor ons boekte. Zo konden we live ervaring opbouwen. 3FM Serious Talent is alleen een naampje.

Zij doen in principe niet zoveel voor je, maar we hebben die titel wel gebruikt ter promotie. Het is een soort toverwoord, telkens als we dat noemden gingen er deuren open!

Jullie zitten bij boekingsbureau Agents After All. Hoe is deze samenwerking tot stand gekomen?

Agents After All kwam al heel snel, rond de tijd dat we Serious Talent werden. We merkten dat de boekers al heel snel interesse hadden in onze band. We zijn bij een aantal bureaus langs gegaan en hebben gekozen voor AAA. We hebben samen de strategie bedacht. Wij wilden aan het begin vooral veel ervaring opdoen, maar nog geen eigen tour. Uiteindelijk is het gelukt om een record aantal zomerfestivals te boeken, waar wij natuurlijk onwijs blij mee zijn!!

Erik Schurman was eerst producer bij de band en nu is hij ook manager. Hoe kwamen jullie met hem in aanraking?

Erik woonde in een antikraakboerderij in Gouderak waar wij repeteerden. Hij heeft veel met muziek gedaan en hij hoorde ons altijd repeteren. We vroegen hem ‘Blinded’ op te nemen. In de boerderij namen we het nummer op en hadden we tot diep in de nacht gesprekken over muziek. Hij hielp ons ook zakelijk en werd vanzelf manager. We vinden het heel fijn om een compact cluppie te hebben! We vergaderen elke week over alles wat er speelt en daarna gaan we liedjes schrijven.

Wat zijn jullie favoriete podia in Zuid-Holland?

Paard van Troje vinden we altijd vet! Toffe crew en het publiek daar is altijd in voor een groot feest! Mensen waarschuwen altijd voor moeilijk publiek in Den Haag, maar bij ons gingen ze altijd helemaal los :) Hoe bereiden jullie je voor op een optreden?

We zijn niet echt zenuwachtig voor een optreden. Vaak leven we heel de dag al toe naar het moment dat we gaan spelen.

Zodra we het podium opstappen komt de ontlading. In de set zit ook een mega-opbouw, dus we proberen altijd die energie vast te houden. Op een gegeven moment gaan alle remmen los en geven we ook echt plankgas!

Bij welk optreden kwamen jullie de beste technicus tegen?

We nemen vanaf het begin al een eigen technicus mee!!

Onwijs fijn!

Hebben jullie plannen om naar het buitenland te gaan?

Absoluut, dat gaat zeker gebeuren, maar op dit moment is het nog onwijs druk in Nederland.

Wat zijn jullie toekomstplannen?

Spelen, spelen, spelen en groeien!

Hou Handsome Poets in gaten via www.handsomepoets.nl

13 INTERVIEW

DE MUZIEKFABRIEK Tien jaar geleden besloten Per Solleveld en Jeanet om een oefenruimtecentrum te starten in Vlaardingen.

Ze namen dit initiatief omdat ze met hun band niet tevreden waren over de oefenruimtes die er toentertijd waren. Drie jaar hebben ze gezocht naar een geschikte ruimte en ondertussen ging iedere cent en elk vrij moment in het verzamelen van versterkers en drumstellen zitten. Heel Nederland werd doorkruist en ze haalden zelfs spullen uit Duitsland en België. Alles was dan wel tweedehands, maar wel van goede kwaliteit.

Hun slaapkamers stonden vol met drumspul en in de huiskamer hadden ze vier muren vol opgestapelde versterkers.

Hoe zijn jullie aan de locatie gekomen?

Het was lastig om het juiste pand te vinden, maar uiteindelijk konden we een loods huren van de Machinefabriek Janssen, die zelf naar een ander pand ging verhuizen. Daar werd dan ook gelijk de naam geboren: Muziekfabriek Janssen. Een beetje verwarrend maar wel lekker!

Met veel passen en meten kregen we vijf kleine oefenruimtes in de ruimte geperst. De vijf ruimtes leverden toen niet genoeg op om van te leven en we ontvingen ook geen subsidie. We werkten er allebei nog naast. Toen we twee jaar na de start de kans kregen om de naastliggende loods erbij te huren, hebben we dat gedaan. Helaas was wel het geld op en werd het moeilijk om nieuwe oefenruimtes te bouwen. Dus daar zaten we dan met een prachtige lege loods. Maar armoe maakt vindingrijk en zo vond Per op marktplaats een uitgebrande Caterpillar geluidscabine. Deze worden in de industrie gebruikt om generatoren in te plaatsen. Het was een enorme gok, want we wisten niet of de ruimte ook echt geschikt zou zijn voor onze doeleinden. Het was ook heel veel werk om op te knappen. Na maanden van noeste arbeid bleek de ruimte akoestisch ‘dood’ en dus geschikt voor opnames.

14 PROFIEL

Hoe omschrijf je de sfeer bij de Muziekfabriek?

Ons motto is: “kan het niet zoals 't moet, dan moet 't maar zoals het kan.” We zijn flexibel. Verder vinden we het heel belangrijk dat alle spullen goed werken en heel zijn. En dat het schoon is. Het kan natuurlijk gebeuren dat er iets kapot gaat, maar dan hebben we voldoende back-up om onmiddellijk iets anders neer te zetten. Een drumstel wat aan elkaar hangt van de duck-tape, dat kan echt niet, vinden we. Huisregels hebben we niet. Men weet zelf wat wel of niet kan. Slechte ervaringen hebben we eigenlijk niet. De sfeer is relaxed en geeft een huiskamergevoel. Naast de vele gezellige bands die bij ons oefenen, zijn ook onze broodjes hamburger legendarisch!! Vraag maar na!!

Welke activiteiten organiseren jullie?

Eén keer in de twee maanden is er op zondagmiddag het ‘Vossenhol’. Dit is een laagdrempelig podium voor met name beginnende bands, georganiseerd door Dominic Vos. De toegang is gratis. We werken ook samen met de gloednieuwe Kroepoekfabriek en dat is nu al heel tof. Als ze straks officieel van start gaan, wordt Vlaardingen het Seatle van de regio. Let maar op! Wij Vlaardingers vinden Rotterdam en Den Haag best wel leuk hoor, maar het zijn natuurlijk wel de buitenwijken van Vlaardingen (met een knipoog).

Welke ruimtes zijn er in de Muziekfabriek?

We hebben nu in totaal zeven oefenruimtes; twee grote en vijf kleine. We hebben opslagkasten te huur. Bands die bij ons oefenen kunnen ook bij ons terecht om spullen te huren voor optredens tegen een zacht prijsje. Drie uur oefenen kost voor een kleine ruimte €30,- en voor een grote ruimte betaal je €40,-. Kijk voor een overzicht van materialen in de oefenruimtes op de website.

Eén ruimte is permanent verhuurd aan een drumleraar: Jan van Nieuwenhuize. Kijk voor meer info hierover op www.jandrumt.nl. Ook voor gitaarles kun je bij ons terecht.

Dennis Trooster heeft een studio bij de Muziekfabriek. Kijk voor meer informatie hierover op www.trooster-audio-services.nl.

Heeft de Muziekfabriek weleens een bijzondere band over de vloer gehad?

Op een vrijdagmiddag hoor ik net op het moment dat ik de huisdeur achter me dichtwil trekken de telefoon binnen gaan.

Behangen met tassen en sleutels tussen mijn voortanden, denk ik: “Ja dag, eer ik die deur weer open heb ben ik toch te laat. Of toch maarwel?” Afijn, ik besluit toch maar weer naar binnen te gaan. Hijgend aan de telefoon mis ik de eerste zin en de naam van de man die opbelt. In het Engels vraagt hij of hij morgenmiddag (zaterdag) bij ons kan reserveren. Ik zeg: “Yes, from three till six o'clock.” Maar hij wil al om elf uur.

Normaal heb ik er niet zo’n zin om zo vroeg al te beginnen, maar er was iets... En ja ik schakelde ook niet zo makkelijk over op Engels dus had ik al ja gezegd voordat ik er erg in had. De band kon niet om drie uur want ze moesten om vijf uur al soundchecken in Hoek van Holland. In de agenda schreef ik dus: “elf uur, Engels bandje.” Toch wel nieuwsgierig naar de naam van dat Engelse bandje ging ik 's avonds op zoek naar wat er allemaal stond in Hoek van Holland. Ik vond een strandgebeuren van een tv-zender met Sister Sledge als hoofdact. Dus grapte ik naar Per: “hé dat Engelse bandje, dat morgen bij ons komt oefenen is vast Sister Sledge. Per: "Jij spoort niet". Zaterdagmorgen stopte er een taxi-limo voor de deur met drie ladies en een grote band inclusief het hele circus eromheen. De deur van de oefenruimte bleef open, want het circus zat er in stoelen omheen. Zo kregen wij een fantastisch privéconcert. Ik was er zo beduusd van dat ik vergeten ben om om de foto's te vragen die er gemaakt werden. 's Avonds hebben we nog gekeken (op tv) naar het concert in Hoek van Holland en ze waren 't echt!

De Muziekfabriek Fultonstraat 120 3133 KH Vlaardingen Tel | 010-2328425 Mail | plugandpray@hotmail.com Website | www.muziek-fabriek.net Openingstijden: Ma. t/m Vrijdag van 18.00 uur tot 24.30 uur Zaterdag van 15.00 uur tot 18.00 uur Zondag van 15.00 uur tot 21.00 uur Reserveren kan per telefoon vanaf een uur of 11.00, per mail kan ook.

15 PROFIEL

VR.16.09

DE STAAT ZA.17.09 WINNE + ZWAREJONGENZ + DUBSTEP PARTY ZO.18.09 LUCKY FONZ III DE KROEPOEKFABRIEK IN VLAARDINGEN IS EEN NIEUW PODIUM VOOR LIVE MUZIEK, DJ’S, DANS, HIPHOP EN THEATER. LANDELIJKE ACTS AFGEWISSELD MET REGIONALE HELDEN.

DE KROEPOEKFABRIEK KONINGIN WILHELMINAHAVEN ZZ 2A VLAARDINGEN

WWW.KROEPOEKFABRIEK. NL

20% kortingsaktie In 2011 bestaan de Excess Studio’s 20 jaar. Reden dus voor een feestje!

20 jaar ervaring met CD produkties in pop, rock en metal en wereldmuziek. Om dat te vieren bieden we 20% korting aan op alle produkties vanaf de 2e helft van 2011.

WORD NU LID VAN ONZE NIEUWE FACEBOOKPAGINA! WWW.FACEBOOK.COM/POPUNIE

Zo wordt het wel heel aantrekkelijk om je CD, of een gedeelte daarvan, in de Excess Studio’s op te nemen, te mixen of te laten masteren.

De actie loopt per juli 2011, maar je kunt nu al boeken. Stuur een e-mail voor de voorwaarden en prijzen naar: studio@excess.nl Klokweg 41 • 3034 KK Rotterdam Telefoon 010 - 201 21 14 studio@excess.nl www.excess.nl

16 ADVERTENTIES

IS EEN USB-STICK EEN GESCHIKT MEDIUM OM MUZIEK OP UIT TE BRENGEN? Jazeker! Hans Dulfer doet dat zelf al jaren en verkoopt ze bij optredens. Universal heeft in 2007 geprobeerd de bijna ‘drooggevallen’ singleverkoop weer nieuw leven in te blazen door een single van Keane op usb-stick uit te brengen. Het bleek echter geen opvolger voor de single te zijn. Toch heeft een usb-stick vele voordelen ten opzichte van een cd, juist voor eigen beheerartiesten.

Om te beginnen: een cd is niet herbruikbaar maar een usb-stick wel. Als de muziek op de stick eenmaal op de computer is geladen, zal het voor de meeste consumenten geen zin meer hebben de muziek op de stick te laten staan. Hij kan dan leeggemaakt worden en voor andere doeleinden worden gebruikt. Hier ligt de promotionele kracht van de stick. Je kunt ze namelijk laten bedrukken met je logo, een foto, je websiteadres of bandnaam.

Een eenmaal aangeschafte cd slepen mensen niet met zich mee, maar een usb-stick met jouw bandnaam wel. Iedere keer dat de stick gebruikt wordt ben je in het zicht!

De kostprijs van een usb-stick ligt hoger dan die van een cd, maar het grafisch werk is weer goedkoper. Je hebt maar één afbeelding nodig en de extra printkosten bedragen ongeveer 20 cent per stick. Daarnaast bestaan er usb-sticks in allerlei vormen en maten. Een afwijkende usb-stick met een grafische afbeelding is op zich al een hippe gadget die opvalt.

Een ander voordeel van de stick is dat je hem zelf kunt vullen en dus niet afhankelijk bent van een perserij. Dit kun je ook bij optredens doen; fans kunnen bij je stand met merchandise eventueel zelf aangeven welke songs of welk album ze op de stick willen hebben. Je hebt dan natuurlijk wel een laptop of notebook nodig in je verkoopstand.

Je hebt usb-sticks met diverse geheugengroottes, dit maakt het medium zeer flexibel. Als je een stick met geheugenruimte boven de 1 GB neemt, dan kun je daar buiten de muziek ook allerlei andere (bonus)content op zetten. Denk hierbij aan filmpjes, albumhoezen in pdf, teksten, weblinks, Social Media-links, screensavers (van de band natuurlijk) etc.

Je hoeft je ook niet te houden aan het mp3-formaat. Als de stick maar genoeg geheugen heeft, kun je de muziek ook op cd-kwaliteit of hoger aanbieden. Je kunt ook hoge kwaliteit gebruiken met daarnaast de mp3-versies van de muziek. Daarmee maak je het leven voor de klant weer makkelijker, hij hoeft de muziek dan niet meer te converteren naar mp3-formaat als hij die op zijn mp3-speler of iPhone wil zetten.

Nog een laatste waarschuwing: als de muziek die je wilt uitbrengen deel uitmaakt van het Stemra wereldrepertoire, dan moet je mechanische rechten betalen, ook op een usb-stick. Dit zal het geval zijn als je covers uitbrengt of als een of meerdere componisten/tekstschrijvers aangesloten zijn bij Stemra of een van haar buitenlandse zusterorganisaties.

Vraag het maar aan Hans Dulfer, want die kreeg het een aantal jaren geleden aan de stok met Stemra. Stemra wilde namelijk geld zien over de verkoop van usb-sticks tijdens zijn optredens.

Het was dan wel zijn eigen muziek, maar hij was als componist aangesloten bij Stemra…

Producers Erwin Angad-Gaur en Rakendra Smit zijn elke maandag voor leden van de Ntb bereikbaar voor het beantwoorden van vragen rond het werken in de studio en het produceren en exploiteren van een (eigen beheer-) cd. Vragen op dit gebied bereiken hen ook per brief, fax of e-mail. Omdat veel van de gestelde vragen steeds weer terugkomen en dus bij meerdere muzikanten leven, beantwoorden zij in deze rubriek de gestelde vragen rond dit onderwerp.

Informatie over de Ntb en het EHBO (Eerste Hulp Bij Opnamen) – project: Ntb, dé vakbond voor musici, producers en dj’s, Keizersgracht 317, 1016 EE Amsterdam. Tel: 020-620 31 31. Website: www.ntb.nl 17 EHBO

21 GUN SALUTE ITALIE EN ENGELAND De hardcore band 21 Gun Salute ging op tour naar Italië en Engeland en schreef over hun belevenissen tijdens de tour.

11 MEI VERTREKKEN

Omstreeks elf uur 's avonds is de tourbus ingeladen en gaan we op pad. Voor de komende shows in Italië nemen we onze vrienden Meet The Storm mee. Het is voor ons allemaal de eerste keer in Italië. Na een erg bewogen heenrit met een lekke band, oververhitte remmen en een aanhouding, zijn we bijna bij onze slaapplaats. Maar de pech blijft ons achtervolgen, want met nog anderhalve kilometer te gaan, houdt de bus ermee op. Gelukkig kwam de boeker ons snel te hulp met een aantal vrienden en konden we de bus uitladen en alsnog naar onze slaapplaats. Drie van ons blijven echter wel in de bus slapen voor de veiligheid.

13 MEI CIVITANOVA

Na een dagje rondlopen in de stad Civitanova, komen we aan bij de venue: een simpel barretje met een klein zaaltje erachter. Het diner was uiteraard overheerlijke pasta, je zou ook niet anders verwachten in Italië. De opbouw van het podium ging perfect, alleen zang microfoons aansluiten en gaan! Vier uur later beginnen we met de show. Het is een volle bak die goed opgewarmd is door Meet The Storm. Bij de eerste slag op de snaren is het al een gekkenhuis! Van stagedives tot aan dikke moshpits. De Italianen laten zien dat ze wel weten hoe je een feestje moet bouwen! Een funfact van deze avond is toch wel dat de eigenaar zo dronken is dat hij zelf knockout op het podium ligt!

18 TOURVERSLAG

14 MEI MONSANO

We vervolgen onze reis naar Monsano. Ook hier spelen we in een restaurant/bar met een zaal erachter. Na wat gegeten te hebben (alweer pasta!), spelen er eerst drie onbekende bands.

Hun muziek sluit niet helemaal aan bij de onze, maar dit kan ook iets goeds zijn. Zodra het tijd is voor ons om het podium te betreden, zijn er nog maar tien mensen in de zaal maar die gaan los alsof er 100 zijn. Jammer genoeg was dit alweer de laatste show in Italië. Na enkele reisdagen ertussen vervolgen we onze tour in Engeland.

18 MEI BRIGHTON

Na een kortere rit met minder pech onderweg dan in Italië, komen we aan in Brighton. We arriveren erg vroeg en gaan dus de stad in. Een aantal bandleden zijn hier al eerder geweest dus zij weten gelukkig de weg. Uiteindelijk zien we bijna het hele centrum van Brighton waarna we uitkomen bij de pub waar we gaan spelen. Ditmaal zit de zaal boven en is niet al te groot. Dit is precies hoe wij het graag willen. De eerste bands gaan van start en tot onze verbazing is dit een totaal ander soort muziek dan dat wij spelen. Toch blijft iedereen staan bij onze show in tegenstelling tot wat we dus van Nederlandse shows gewend zijn. We krijgen 40 pond voor deze avond. Dit is al meer dan we hadden verwacht dus de UK-tour begint goed. Na de show slapen we bij de boeker die net buiten Brighton woont. De volgende dag hebben we vrij en gaan we de omgeving verkennen.

20 MEI BATH

Op naar het westen, het plaatsje Bath. Het lijkt wel of we restaurants aantrekken! We spelen ditmaal in een zaaltje dat achter een bar/restaurant is weggestopt. Toch loopt het al vroeg vol en we kijken erg uit naar deze show. De boeker verzorgt ons goed en is ook erg blij dat we bij hem kwamen spelen. De show zelf was goed met veel publiek dat lekker losgaat. Ook vloeit het bier rijkelijk deze avond. Na zo goed als geen gage ontvangen te hebben en geen slaapplaats te hebben, rijden we weer door naar het oosten.

21 MEI SHEERNESS

Onderweg naar Sheerness zijn we blut en ons laatste beetje geld zit nu in de tank. We halen hopelijk de volgende show nog! Na de hele nacht doorgereden te hebben arriveren we s’ochtends vroeg in de buurt van de venue. Iedereen is erg moe en valt uiteindelijk in slaap op de parkeerplaats. Met een lekker ochtend zonnetje erbij, is dit niet verkeerd! We spelen later die middag op een klein lokaal festivalletje. Eenmaal aangekomen bij de zaal waar het festival plaatsvindt, moeten we al vrij snel opbouwen. Het loopt niet storm, maar tijdens onze show wordt het toch wel druk. We hebben er ook veel plezier in en veel mensen komen even een praatje maken na de show. Het grote minpunt is dat we niet betaald krijgen voor dit optreden. We krijgen wel een doos vol met eten en drinken. Het is in ieder geval iets. Na het vroege optreden rijden we gelijk door naar London, waar we gelukkig weer een slaapplaats vinden.

22 MEI LONDEN

Wat een heerlijke stad Londen! Na de hele dag rond te hebben gelopen in Camden Town, gaan we richting de venue. Er is nog geen promotor te bekennen. We beginnen alvast met opbouwen en de soundcheck. Ongeveer twee uur te laat komt de promotor aan om de deur open te gooien. Er is vrijwel niemand te bekennen en dat blijft ook zo. Toch weten we er een goed optreden van te maken en dit was tevens de laatste. We zijn allemaal erg blij dat we weer naar huis kunnen. Ook hier krijgen we geen geld. Na in totaal 250 euro verdient te hebben en ongeveer 6000 kilometers afgelegd te hebben, gaan we terug naar huis.

Het was een erg bewogen tour met weinig slaap, weinig geld en weinig eten. Maar zo hoort het! Door dit soort tours leer je het leven thuis weer enorm te respecteren. De overvloedig die wij hier hebben, is echte luxe. Back to the basics!

Lees meer over 21 Gun Salute op: www.facebook.com/21gunsalute

19 TOURVERSLAG

EXCLUSIEVE

Jubileum UITGAVE

HAAL ‘M GRATIS IN 1 VAN ONZE WINKELS! ROTTERDAM - APELDOORN - UTRECHT - EINDHOVEN - FEEDBACK.NL speaker-FBmagazine-25jaar.indd 1

20 ADVERTENTIES

27-05-11 13:00

HET BLIJFT EEN BIZAR LIJSTJE NAMEN WAARAAN DIE VAN AMY WINEHOUSE WERD TOEGEVOEGD een bandje (als je begrijpt wat ik bedoel). En er waren de enthousiaste reacties (in de categorie: ik weet het lekker beter dan jij) van degenen die doorhadden dat de muzikanten verdekt stonden opgesteld en Snoop nog nooit zo goed hadden gezien. Het eindresultaat was hetzelfde, maar de waardering werd blijkbaar niet door dat resultaat bepaald.

HENK KOOLEN

I SAID NO NO NO

Een paar keer per jaar slaat de stress hevig toe. Slapeloze nachten, een hologig gezicht, mishandelingen van het hele gezin te midden van een alpenweide aan papierproppen met afgekeurde ideeën. De keuze van een onderwerp voor mijn column in de Speaker is geen sinecure. Het gebeurt ook geregeld dat mensen van de behulpzame, maar licht bemoeizuchtige soort suggesties voor de inhoud aandragen.

Doe het over de BTW-verhoging, wordt er dan bijvoorbeeld gezegd. Alsof je de grap van staatssecretaris Halbe Zijlstra, die eerst de maatregel invoert en dan als het te laat is doodgemoedereerd verklaart dat het een heel slecht idee was, zou kunnen overtreffen. Dat soort fratsen kan natuurlijk alleen maar binnen een kabinet waarvan de olijke leider zo goed kan rekenen dat hij zich wel eens vijftig miljard vergist. Dan snap ik wel waarom iedere bezuiniging broodnodig is.

Nee, er dienden zich genoeg andere onderwerpen aan. North Sea Jazz bijvoorbeeld, waar Snoop Dogg een heus liveoptreden met een orkest zou geven. Doggs wegen zijn echter onnavolgbaar: hij posteerde zijn begeleidingsband buiten het gezicht van het publiek achter een gordijn op het podium.

Het leverde merkwaardige reacties op. Zo waren er de teleurgestelde reacties (in de categorie: als ik het niet met me eiguh oguh zie dan bestaat het ook niet) van degenen die dachten dat de muziek van een bandje kwam in plaats van

En dan was er natuurlijk de onfortuinlijke dood van één van de grootste talenten uit de muziekgeschiedenis. Ik denk dat iedere popliefhebber Johnny Hoes vreselijk zal gaan missen; misschien wel net zo veel als het nieuwe lid van de Club van 27. Het blijft een bizar lijstje namen waaraan die van Amy Winehouse werd toegevoegd. Vreemd eigenlijk dat er nooit zoveel aandacht is geweest voor het dubbele lidmaatschap van Herman Brood, die op zijn 54ste de wereld probeerde weg te koppen.

Even diende zich nog het onderwerp Prince aan, maar dat leek niet groot genoeg voor een column. Toch is, na de moeizame verkoop van kaartjes voor zijn tweede Melkweg-concert, het moment aanstaande dat een medewerker van Mojo Zijne Kleine Grijpgraagheid moet gaan bellen met de mededeling: “Eh... ja, Koninklijke Stuurloze, de enige zaal die zo'n spontaan verrassingsoptreden wil is Zaal Beatrix in Schiedam, maar die vragen wel 500 euro zaalhuur.”

Nee, zo komen we vanzelf uit bij een afgeleide van het eerstgenoemde onderwerp: de bezuinigingen. Het blijft verbijsterend om te moeten constateren hoe wij blijkbaar collectief op veel te grote voet hebben geleefd, zodat werkelijk alles wat het leven nog een beetje leuk maakt moet worden terug geschroefd. Zo dreigt nu de Popunie zijn provinciale subsidie kwijt te raken en mogelijk de deuren te moeten sluiten. Het zal wel weer in het kader van de volgende drogredenering zijn: popmuziek kan makkelijk zonder subsidie – kijk maar naar Lowlands en Anouk. We leggen het nog één keer uit: successen aan de top ontstaan dankzij een gezonde voedingsbodem, dus een subsidie aan een initiatief als de Popunie komt ook ten goede aan Lowlands en Anouk.

De Popunie is inmiddels een petitie gestart onder haar sympathisanten. Ik heb een beetje moeite met dat soort acties, omdat je dan toch zegt: je kunt dat geld beter aan ons geven dan aan onze collegae. In dit geval echter steun ik het van harte, omdat de crisis nu wel heel dichtbij komt.

Geen Popunie meer is immers geen Speaker meer en geen Speaker meer is geen column meer en geen column meer is geen boekenbon van 20 euro meer.

Ja, luister eens, als ik het in mijn eigen zak ga voelen dan scandeer ik natuurlijk graag een rondje mee: De Popunie Moet Blijven, Zodat Henk Koolen Kan Schrijven.

21 COLUMN

DE WET VAN DE REMMENDE VOORSPRONG Stel, je bent een stichting die opkomt voor de belangen van 115.000 amateurpopmuzikanten in een bepaald gebied. Je doet al 27 jaar alles wat je in je mars hebt om de infrastructuur voor ontluikend talent te optimaliseren, ervoor te zorgen dat ze kunnen oefenen en optreden, educatie kunnen volgen om beter te worden en alle randzaken op orde te hebben zodat ze een stapje hogerop kunnen komen. Je wordt van alle kanten geroemd om dit nobele werk, want het kost niet veel geld en er wordt veel bereikt voor een grote groep mensen. Je wordt voor de helft gefinancierd door de provincie Zuid-Holland en de overige 50% haal je met cultureel ondernemerschap binnen bij gemeenten, fondsen, sponsors, scholen, adverteerders, bezoekers etc.

In goede tijden sta je niet als haantje de voorste je hand op te houden of geld over de balk te smijten en in slechte tijden sta je niet vooraan te huilebalken dat je zo zielig bent en niet wilt inleveren. Je doet gewoon in voor- en tegenspoed gedreven je werk met honderden vrijwilligers en stagiaires en je huldigt het principe ‘niet lullen maar poetsen’.

Dan komen er op een dag nieuwe poppetjes aan het roer bij de provincie en die vinden dat cultuur, met uitzondering van erfgoed (molens, monumenten, kerken etc.) en media (RTV Rijnmond en RTV West) geen kerntaak is van de provincie Zuid-Holland en dat er bovendien bezuinigd moet worden en op cultuur het hardst. Je denkt in je naïviteit nog dat ze jou niet van school zullen sturen, want je haalt altijd goede rapportcijfers en betaalt netjes op tijd je contributie en bent van onbesproken gedrag.

Maar dan word je toch bij de rector geroepen. ‘Bestuurlijk overleg’ heet dat in overheidsjargon.

De Popunie was donderdag 28 juli jl. aan de beurt. Ik had er speciaal een overhemd en nette broek voor aangetrokken. Het overhemd was zelfs gestreken. Ook de voorzitter van de Popunie ging mee en zag er piekfijn uit. Om 11.00 uur werden we in het provinciehuis ontvangen door de gedeputeerde en een ambtenaar. Rond 12.00 uur stonden we weer buiten, met de mededeling op zak dat de provincie per 01-01-2013 haar financiering aan de amateurpopmuziek en dus de Popunie stopt. Niets dan lof en tevredenheid over de samenwerking, onze werkwijze en wat we de afgelopen decennia bereikt hebben, maar ja… geen provinciale kerntaak meer. Het was eigenlijk een prima gesprek, met een waardeloos resultaat. Heel onwerkelijk allemaal.

03 POP 22 ALIVE&&POEN GIGGIN’

De provincie Zuid-Holland geeft in 2011 ruim 1 miljard euro (1034 miljoen) uit aan verkeer, vervoer, groen, economie, jeugdzorg etc. Hiervan gaat 0,04%, namelijk €400.000 naar de Popunie. Doorberekend per inwoner van Zuid-Holland (3,5 miljoen) gaat er ruim een dubbeltje per inwoner naar de 115.00 popmuzikanten en de vele honderdduizenden liefhebbers die jaarlijks de festivals bezoeken. In 2013 gaat de provincie iets van 5 miljoen bezuinigen op subsidies/cultuur en de Popunie moet hiervoor 100% inleveren waardoor het doek valt. In één adem wordt er wel ruim 350 miljoen extra geld gestoken in automobiliteit, vaarwegen en openbaar vervoer.

Omdat de Popunie al sinds jaar en dag ruim de helft inverdient bij gemeenten, fondsen, sponsoren etc. en die partijen ook allemaal gaan bezuinigen op cultuur, lijkt dit geen reddingsboei.

De enige ‘nieuwe markten’ die ons nog resteren zijn zaken als crowdfunding of met de collectebus deur voor deur langs de mensen gaan. Benieuwd of die ons een kerntaak vinden, in deze tijden waarin we van de ene hypotheekcrisis naar de andere schulden(plafond)crisis koersen en bijna alles op de burger verhaald wordt.

Steeds vaker bekruipt mij de ongerieflijke gedachte: “waren we als popsector maar niet zo braaf geweest de afgelopen decennia.” Want het lijkt erop dat als je er een puinhoop van maakt je toch wel wordt gered en als je 27 jaar lang met honderden vrijwilligers en stagiaires je stinkende best doet en volgens vrijwel iedereen voor een kleine investering optimale resultaten boekt je met één pennenstreep 100% wegbezuinigd wordt.

De wet van de remmende voorsprong krijgt in dat licht wel een heel bizarre betekenis.

STEUN DE POPUNIE EN ONDERTEKEN DE PETITIE OP: HTTP://POPUNIE.PETITIES.NL/

KOORNBEURS

Voldersgracht 1, Delft Contact: programmering@koornbeurs.nl

HET KASTEEL

Concertweg 1, Alphen a/d Rijn Contact: bode@hetkasteel.nl

www.koornbeurs.nl

www.hetkasteel.nl

Programmeur: Nathalie Eenhoorn

Programmeur: Bode

Welke muziekstijlen programmeer je bij de Koornbeurs?

Zelf programmeer ik voornamelijk de stijlen die me zelf het beste liggen: post-rock, noise, experimenteel, elektronische bliepjesmuziek, indie en stoner. We zijn met een redelijk grote groep programmeurs.

Welke muziekstijlen programmeer je?

Van rock, dubstep, reggae, metal, techno, punk, hiphop, electro tot singer-songwriter. Maar ook genres als jazz, funk, prog-rock en popmuziek kun je hier tegenkomen.

Welke soort bands/acts programmeer je?

Avonden die ik het leukste vind om te organiseren zijn de postrockavonden. We hebben er nu een paar gehad waar onder andere Maybeshewill, Caspian en Immanu El stonden. Zelf heb ik ook een klein boekingskantoortje, Unicorn Bookings, dat zich voornamelijk op post-rock richt. Daar ligt toch wel echt mijn voorkeur.

Welke soort bands programmeer je graag?

Bands die meedenken met de zaal en niet te beroerd zijn om op te bellen met de vraag: zeg, hoe krijgen we die tent vol?? Natuurlijk is promo ook de taak van het podium, maar het is wel handig van elkaars netwerk gebruik te maken.

Hoe word je bij voorkeur benaderd door een band?

Bij voorkeur word ik benaderd per telefoon of e-mail, want dat gaat lekker vlot. Van Myspace-links worden we tegenwoordig een beetje kriegel. Links naar Soundcloud of Bandcamp werken beter en sneller. Demo's zijn ook van harte welkom. In de groep programmeurs heeft iedereen andere ideeën en we letten allemaal weer op andere elementen. Hierdoor komen we weleens bij bands uit waar we anders niet op zouden zijn gekomen.

Wat moet een band vooral niet doen?

Een Myspace-link sturen. Roken in de kleedkamer vinden we ook nooit zo'n succes. Publiek uitnodigen op het podium en ze dan op je instrument laten spelen, pakt ook niet altijd even goed uit. Meestal sneuvelt er dan wel iets.

Wanneer mag een band terugkomen en hoeveel tijd zit daar gemiddeld tussen?

Nadat een band ons live heeft overtuigd, zijn we altijd zeker wel bereid om ze weer terug te laten komen. Een aantal bands zou ik het liefste elke maand over de vloer hebben, maar in principe hebben we de regel dat er minimaal een jaar tussen moet zitten. Deze regel is er om de programmering divers te houden.

Heb je zelf nog tips voor bands/acts die meer geboekt willen worden?

Wees enthousiast maar overdrijf het niet. Als een beginnend bandje in hun biografie schrijft dat ze de nieuwe Radiohead zijn, dan haak ik persoonlijk al snel af. Vergelijkingen met andere bands werken bij mij altijd wel goed, mits het terug te horen is. Je kunt je met een vergelijking redelijk snel een beeld vormen van de band. Ik krijg graag livemateriaal (filmpjes of mp3’tjes). Originele demo's (cassettebandjes, vinyl) hebben bij mij ook een streepje voor.

Hoe word jij bij voorkeur benaderd door een band?

Ik ontvang het liefst een persoonlijk mailtje, met een (YouTube-)link, een speellijst en graag ook de woonplaats van de band. Helaas is het hier ook zo dat bands uit de regio een streepje voor hebben omdat ze nou eenmaal meer mensen meenemen. Als er undisclosed recipients (bij groepsmail) boven staat, ben ik geneigd om het mailtje weg te kieperen als het me niet direct iets zegt. Als boeker van allerlei bands heb ik veel zalen gebeld en dat werkte goed, maar ik zou niet kunnen zeggen of dat, nu ik aan de andere kant van het loket zit, bij mij ook goed werkt. Volgens mij niet, hahaha.

Wat moet een band vooral niet doen?

Ten eerste: doordrammen. Daar ben ik zelf ook erg goed in, maar het werkt dus averechts. Ten tweede: te hoge, compleet uit de lucht gegrepen vraagprijzen hanteren.

Wanneer mag een band terugkomen?

Een band die er altijd, ongeacht de omstandigheden, een feest van weet te maken. Van die kilometervreters die zeiknat van het podium komen. Je hoeft echt niet stipt op tijd te komen, de kleedkamer aan te vegen of je bordje leeg te eten, als je maar alles geeft op het podium. Je zult zien dat dat zich rondpraat.

Heb je zelf nog tips voor bands/acts die meer geboekt willen worden?

Bands moeten zich realiseren dat hun muziek een hobby is zolang ze er nog niet van kunnen leven. Hobby’s leveren geen geld op, ze kosten soms zelfs geld. Dus dat betekent dat je af en toe voor benzinegeld en af en toe voor een deurdeal speelt. Maar als je het goed doet, zal het op een gegeven moment zijn vruchten afwerpen.

23 PROGRAMMEURS

Kom je als band/act uit Zuid-Holland en wil je in aanmerking komen voor een recensie in de Speaker, schrijf je dan gratis in bij de Popunie en stuur je cd ook naar de Speakerredactie! Inschrijven kan op www.popunie.nl Gerecenseerde bands horen?

Op de Popunie radio (rechts bovenin de site) kun je van de albums één nummer beluisteren.

Lees ook de voorgaande recensies op www.speakermagazine.nl!

MICHEL BANABILA Fields of Flowers Tapu Records ambient/jazz/minimal music

www.banabila.com Als recensent krijg je soms geweldige dingen opgestuurd. Of ik Fields Of Flowers wilde recenseren? Wauw, wat een eer!

Banabila is één van de beste musici die Nederland rijk is. Ik heb vaak met open mond staan kijken naar zijn optredens. Niet dat ik de Rotterdammer op een voetstuk heb staan, maar sprake van bewondering is er zeker wel. Holger Czukay, Anton Goudsmid en Ali Bahia El Idrissi zijn enkele namen met wie hij heeft samengewerkt. Begin jaren negentig maakte hij furore met East Meets West en later met VoizNoiz, samen met trompettist Eric Vloeimans. Het tweetal sleepte zelfs een nominatie voor een Gouden Kalf in de wacht. Dit album ademt de sfeer van een filmscore en wederom heeft Vloeimans een grote rol. Op een dromerige manier laveert hij zijn trompet door de composities, als een warme deken op een koude woensdagmiddag. Banabila lijkt op dit album beïnvloed door de jazzrock van begin jaren zeventig. Naast Vloeimans laat Mete Erker zich als een ware Wayne Shorter van zijn beste kant horen op de sax. De eerste stukken hebben een heel geraffineerd karakter: zweverig, verstild en heel open. Je wordt meegenomen door het veld met zonnebloemen, zoals op de hoes. Het is bijna spiritueel. Het stuk ‘Geese Flight’ gaat meer naar de triphop toe en is bijna hypnotiserend. ‘Early Morning Light’ doet mij denken aan de soundtrack van ‘Betty Blue – 37°2 Le Matin’. ‘Lapidarium’ is een prachtige slotstuk. Banabila moet gedacht hebben “Wat Keith Jarett kan, kan ik ook.” Dit pianostuk laat horen hoe goed de kracht van de herhaling werkt. Deze zes stukken zijn met elkaar verweven. Het grote minpunt is wel dat Fields of Flowers maar een half uurtje duurt, dat had van mij langer mogen zijn! Cok

24 RECENSIES

BLACK VOLVO 6-song 7”ep powerrock

www.myspace.com/blackvolvo Gedreven meeblérpunk uit vervlogen tijden die echter toch niet passé klinkt vanwege de geloofwaardige uitvoering en de kwaliteit van het songmateriaal naast een overdosis enthousiasme. Het doet me niet alleen denken aan de betere oi- en skatepunk, want er is nog wel meer herkenbaars te horen.

In ‘Move All You Want’ bijvoorbeeld lijkt het qua zanglijn wel alsof Zach La Rocha (van Rage Against the Machine) verbeten in de microfoon staat te spugen, heerlijk! Sowieso hebben alle zes tracks op deze gekleurde vinyl-ep een hoog kick-ass gehalte waardoor je bij wijze van spreken zin krijgt om ergens tegenaan te schoppen… Het tempo ligt hierbij niet bijzonder hoog, waardoor het gelukkig allemaal wat minder vermoeiend en eendimensionaal wordt dan bij veel van dit soort genre plaatjes het geval is. De sterke song ‘Rockers’ kent zelfs een drumsolo (no kidding!). En de versnelling aan het einde van de track ‘Fritzl’ maakt deze song tot een prima uitsmijter van de liveshows, stel ik me zo voor. Enige verbeterpuntje zit ‘m wellicht in het gruizige gitaargeluid; dit klinkt in iedere song wel vrijwel identiek. Wat meer variatie in gitaarklank zal de algehele indruk minder eenvormig maken. Maar ja, de Ramones zijn hier een heel eind mee gekomen, dus wie ben ik? Al met al een toffe ep en als Volvo-rijder kan ik beamen dat deze band geen betere naam had kunnen kiezen; het klinkt niet sexy, wel stoer, is unhip maar biedt bovenal degelijke kwaliteit.Tom

BALANCE RoodMixtape hiphop

www.balance.move.nl Balance is een hiphopcollectief uit de omgeving Rotterdam en dat is er goed aan af te horen ook. De hele tape straalt uit dat ze op zoek zijn naar dat typische rauwe en oprechte hiphopgeluid dat alleen gemaakt wordt onder de rookpluimen van dé havenstad van Nederland. De heren van Balance komen met tracks vol musculaire taal en harde beats. Waar ze tijdens het intro nog pretenderen een intellectueel collectief te zijn, worden er in het nummer ‘Infinity’ uitspraken gedaan die voor mij alle perken te buiten gaan. Zo wordt in het derde couplet van deze track de volgende zin aan de nietsvermoedende luisteraar voorgeschoteld: “motherf*ckers durven niet te komen uit de kast net als Anne Frank maar deze gozers zuigen niet aan gas.” Een uiterst schandalige uitspraak die in de context van de gehele strofe als xenofoob opgevat kan worden. Dit druist volgens mij in tegen de historie van hiphop. Waar de Amerikaanse hiphopgroep N.W.A. een onderdrukte klasse een stem gaf met hiphop, geeft Balance met deze tekst juist een extra zetje tot uitsluiting. Uiterst zonde want technisch gezien beschikken deze heren wel over de potentie om tot een zorgvuldig uitgebalanceerde mixtape te komen. Jeroen

KNDK

All That Relates pop

www.kndk.nl KndK staat voor Bart Knol en Barry de Kok en All That Relates is hun derde cd. Bij mijn eerste luisterbeurt vind ik deze glad en liefelijk overkomen. Het mintgroene hoesje oogt vrolijk en beminnelijk. ‘Control’, ‘Lovergirl’ en ‘Neutralized’ zijn lieve liedjes. Zouden Barry en Bart nooit eens boos zijn? Bijna krijg ik een lichtpaarse smaak in de mond. Ik hoor ‘Let me in’ en denk aan hitparade bubblegumpop uit 1984. Maar gelukkig weet dit duo het ook nog over een andere boeg te gooien in ‘Nothing’ en rock ik van mijn stoel af. Is dit de vreemde eend in de bijt?

Op de cd staan ook twee liedjes opgebouwd uit elektronica en samples. Bij ‘Subroutine’ gaat de tekst over Google, Hyves en games. ‘Ja, dit is van deze tijd!’ roep ik enthousiast. Bij ‘Believer’ vervormt een vocoder de stem en begint het allemaal erg spannend te worden. Na nog enkele doorsneeliedjes kom ik aan bij het laatste nummer, ‘Real Stuff Man’. Dit is totaal anders dan de rest van de plaat. Deze instrumentale soundscape is ingevuld met geluiden van een fotocamera, zipper, papier, stoel, wijnglazen, paaseieren en metaalzaag. Ik vind dit wel kicken, zeg! Toch wel enthousiast geworden over dit mintgroene werkje, besluit ik de cd nog maar een paar keer te luisteren.

Conclusie: deze derde plaat van KndK is bijzonder. Het is écht een studioplaat. De samenwerking tussen piano en gitaar komt goed uit de verf en ik wil ook even de samenzang aantippen, want hier is hard aan gewerkt. Zeker in ‘Catch You Falling’ draait het om de vocalen. Barry wordt hier terzijde gestaan door Anne de Kok, wat een prachtig resultaat oplevert. Deze Anne heeft in ‘Reach My Destination’ de hoofdrol. Een goede keuze, als je het mij vraagt. Na al die luisterbeurten is ‘Subroutine’ mijn favoriet geworden. Alleen al door de tekst. Een knap staaltje werk, jongens! Cok

I CHAOS

The Human Repellent deathmetal

www.ichaos.nl I Chaos: nee het is niet een nieuwe, chaotische App van Apple, maar een brute, technische deathmetalband uit Nederland. Met de release van hun eerste album The Human Repellent laten ze horen dat ook Nederlandse bands zich kunnen meten met bands als Cannibal Corpse en Suffocation. Naast het strakke riffwerk zijn er ook enkele solo’s te vinden op het album. Ik denk dat het niet lang meer duurt voordat je deze band op alle grote metalfestivals terug zal zien. Waar veel bands mij teleurstellen door bijvoorbeeld enkel een goede gitarist, óf een goede zanger óf een goede drummer te hebben, slaat I Chaos op al deze vlakken de spijker op zijn kop. Als de band het niveau van de cd live ook kan waarmaken, voorzie ik nog een mooie toekomst voor deze band. Mitchel

FERDY KARTO & GALLETITO De La Misma Tierra flamenco/wereldmuziek

www.delamismatierra.tk De zanger, gitarist en fluitist Ferdy Karto is vooral bekend van Tanah Broadcast. De frontman van de Rotterdamse afrobeatband doet het momenteel samen met gitarist Louis 'Galletito' Claxton. Het tweetal is de studio ingedoken voor een plaat met flamenco- en wereldmuziek. Het zijproject heeft geresulteerd in 40 minuten aan zomerse muziek. De nummers worden gezongen in het Spaans en Afrikaans, waardoor ze een heerlijk vakantiegevoel naar boven brengen. De gitaar staat centraal in het negental tracks, maar ook handgeklap, sambaballen, voetgetik, getokkel en percussie krijgen veel ruimte op de plaat.

Het is duidelijk te horen dat de flamencomuziek van Galletito en Ferdy Karto met veel liefde wordt gebracht en dat werkt zeer aanstekelijk. De lange nummers, veelal tegen de vijf minuten, hebben allemaal een eigen, opzichzelfstaand verhaal, waardoorde samenhang van het album wellicht wat moeilijk te vinden is. De muziek varieert van uptempo tot lekker rustig. Maar hoe uiteenlopend de nummers ook zijn, ze brengen allemaal hetzelfde warme gevoel over. Marcel

CHRISTOV & REGGY LINES Orgel Drank Sonic Rendezvous hiphop

www.brabantlowlife.nl De Haagse hiphopscene heeft meer in zijn mars dan dat er soms van de hofstad gedacht word. Acts als Kernkoppen, Jimmy G en natuurlijk Reggy Lines mogen toch zeker wel aangemerkt worden als de hiphopvaandeldragers van Den Haag die de stadsmuren overduidelijk ontgroeid zijn. Reggy Lines heeft voor zijn nieuwe cd Orgel Drank de handen ineengeslagen met de Brabantse producer Christov en het eindresultaat mag er zijn! De cd staat van begin tot einde vol met rauwe hiphoptracks voorzien van een humoristische ondertoon, maar toch ook met een serieus tintje. Het album is er één dat je vaker moet luisteren om de cryptische versleuteling van het serieuze verhaal van Reggy Lines te begrijpen. ‘Fiasco’ is een absoluut hoogtepunt van de cd. De mc zet zichzelf hier neer als een revolutionair die zich afzet tegen de negen-tot-vijfmentaliteit en geniet van elke dag ondanks de zorgen van het alledaagse bestaan. Een cd die absoluut de moeite van het luisteren waard is en onder het genot van een biertje rustig op repeat gezet kan worden! Jeroen

25 RECENSIES

26 ADVERTENTIES

TINO

MXRCXL

www.tinovanleeuwen.com

www.myspace.com/mxrcxl

De biografie is een prachtig communicatiemiddel om een artiest beter te leren kennen; een papieren profiel waar je vervolgens de hele recensie op kunt baseren. Tino zichzelf een laatbloeier omdat hij pas op z’n achttiende met gitaarspelen begon. Tino heeft het er maar druk mee, gelet op het feit dat dit alweer z’n achtste cd is. Hij vindt ook dat het hem muzikaal aardig voor de wind gaat sinds hij in ’96 met Kantje Boord op het Zeeheldenfestival stond en een jaar later solo een viersporenrecorder kocht. Hoewel hij in het boekje nog eenzaam en alleen zit, is The Conservative Brain In A Progressive State voor de helft met bassist en drummer knus in de studio bij Henk Koorn opgenomen. De andere zes tracks zijn home recordings en bieden verspreid over de plaat een gevarieerd contrast. Naast gitaar wordt er ook met elektronica en toetsen gespeeld en lijkt er meer tijd in de creativiteit gestoken te zijn. In opener ‘We Are Underground’ gaat de effectendoos open voor een gelaagd geluid. De opvolger is een snelle studiosessie. Met het platte, saaie geluid en de flauwe tekst vloekt dit nummer met zijn voorganger. Harry Merry zou zich er voor schamen, zo slecht.

Tot zover het minder goede nieuws. Tino heeft er hoorbaar zin in en dat is het belangrijkste. In zijn gezonde drang naar originaliteit heeft hij zeker zijn momenten, zoals in het ironisch getitelde ‘Hate It Or Love It’ dat heel aanstekelijk blijkt, net als de gitaar in ‘Instrumental No. 6’ of het piratenkoortje in ‘Hollow Eyes’.

Tino heeft een onvaste stem, maar weet er in hoogtepuntje ‘Jealous Attitude’ een passend Rudy Trouvé-liedje bij te vinden.

Ergens tussen Rotterdam (That Band From Holland) en Amsterdam (Zea) is er met meer focus en lef echt wel een plekje te vinden. Je kunt het Tino, kom op! Frank

Voor me ligt Dump, een demo met maar twee nummers. Dit lijkt weinig om een hele recensie aan te wijden, maar als je als eenmansproject zo’n compleet geluid weet neer te zetten, verdient deze demo aandacht. Marcel uit Rotterdam neemt alle instrumenten, behalve de drums, voor eigen rekening. In zijn in retro/vintagestijl vormgegeven biografie legt hij ook uit dat hij een band aan het formeren is. Hij wil in de toekomst het podium op met zijn muziek. Op dit schijfje laat hij alvast horen hoe het moet gaan klinken. Qua stijl denk ik aan Nirvana, Hole en soms schemert er een straaltje Deftones doorheen. Het is wel een beetje veel van het goede om dit project van MXRCXL ook qua kwaliteit te vergelijken met deze grungegrootheden.

Zo vind ik Marcel zijn stem lang niet zo krachtig en zeker niet zo hartverscheurend als die van Kurt Cobain. De muziek daarentegen vind ik zeer professioneel klinken, maar het is makkelijker een compositie te maken in je eentje dan met een hele band. Ik ben dus zeer benieuwd of hij dit niveau ook kan aanhouden met bandleden erbij. Tijdens het schrijven heb ik de twee nummers denk ik wel zes keer voorbij horen komen, maar elke keer hoor ik er weer iets nieuws in. Met dit schijfje heeft Marcel zeker mijn nieuwsgierigheid gewekt en laten horen dat MXRCXL een project met potentie is. Afwachten dus tot zijn podiumdebuut! Marloes

The Conservative Brain In A Progressive State alternatief/experimenteel

SUGAR LEE’S This Is What You Get poprock

www.sugarlees.nl Sugar Lee’s is een viertal van het type dat ‘rock met ballen’ maakt. Een dik gitaargeluid met dito productie knalt met volle overgave door de speakers. Opvallend is wel dat de dames niet zo krachtig zingen als ze spelen. This Is What You Get dekt meteen de lading, rechttoe rechtaan en gaan met die banaan.

Er worden invloeden van bands als Green Day, Foo Fighters en de Bangles aan een Oerhollands poldergeluid toegevoegd.

Dit veertien tracks (!!!) tellend debuut bestaat voornamelijk uit puntige liedjes die allen rond de drie minuten afgetikt worden en je het gevoel geven dat je midden in de jaren negentig beland bent. Leuk detail: de koortjes geven een licht zomerse tint aan dit werkje, dat live ongetwijfeld de jeugdige alto’s in groten getale laat springen alsof ze bij de Britse rockband Feeder in de festivalweide compleet uit hun plaat aan het gaan zijn. Live lijkt mij dit Dordtse kwartet dan ook een aanrader! Wouter

Dump grungerock

VARISCYTHE Variscythe metal

www.variscythe.com Voor de opnames en het mixen van deze eerste ep is deze Haagse metalband nog net niet naar het buitenland vertrokken, maar met Double Impact Productions uit Oentsjerk (Friesland) als opnamestudio scheelt dat maar bitter weinig. Heeft Friesland dan misschien meer van doen met Zweden, de bakermat van de melodische deathmetal? Inspirerende omgeving of niet, de vijf heren van Variscythe hebben aan ideeën geen gebrek.

Op dit vier tracks tellende schijfje worden zware riffs gecombineerd met rollende drums en doorklievende grunts. De melodieën, grooves en hoekige breaks worden hierbij ook zeker niet uit het oog verloren, waardoor een prettige sound ontstaat. Naast het betere strottenhoofdwerk, is er ook ruimte voor cleane zang.

Het is niet geheel duidelijk of vocalist Robbert ook deze voor zijn rekening neemt, maar dit valt toch wat droog op het bordje van de luisteraar. Om toegevoegde waarde te bieden dient de zang beter ingepast te worden binnen de arrangementen.

Deze ep is al met al toch een mooi visitekaartje voor Variscythe.

Het geeft de muzikale koers prima weer en heeft qua artwork een professionele uitstraling. Met een gezonde dosis groei en ontwikkeling gaan we zeker meer van deze enthousiaste ruwe bolsters vernemen! Ronald

27 RECENSIES

ONE ON ONE Fight Endure Kill trashmetal

www.oneononeband.com Het eerste nummer ‘Humanity vs Divinity’ knalt uit de speakers en van schrik maak ik een klein sprongetje. Dat hakt erin zeg!

De mannen van One on One maken duidelijk geen grappen. Fight Endure Kill is de derde release van de vierkoppige formatie en hij klinkt verbazingwekkend professioneel. Er staat niets te hard of te zacht en het geheel klinkt strak en gepolijst.

Waar het met ‘beginnende’ metalbands vaak misgaat is de zang. Het is moeilijk om de juiste brul en schreeuw uit je strot te krijgen zonder dat het klinkt alsof je heel nodig moet poepen.

Soms is dit zelfs zo erg dat het de algehele sound van de band verziekt. Maar man o man, wat is dit een goede zanger (voor het genre natuurlijk, ik heb geen idee hoe hij klinkt als hij Vader Jacob moet zingen). Petje af! Dat petje gaat overigens af voor alle bandleden. Ze hebben een enorm strakke plaat neergezet.

Zoals ze zelf al aangeven, moet je de sound zoeken in de hoek van Lamb Of God, Pantera en Chimaira. De beukriffs, de heerlijke double bass drum, het moordende tempo en de krachtige stem van de zanger maken dit tot een cd die je als metalhead gewoon moet hebben. Het is zo jammer dat er slechts vier nummers op Fight Endure Kill staan. Kom op jongens, doorwerken! Ik wil hier meer van! Rick

TERRA Red Sky stonerrock

www.myspace.com/therealterra En zo zie je maar weer, het kan ook anders. De Rotterdamse rockers van TErRA hebben namelijk een zangeres in de gelederen en dat is toch iets wat je niet of nauwelijks ziet (of hoort) binnen de stonerrock. Als je daar even bij stilstaat is het natuurlijk gewoon een geniale zet. Het grote probleem met stonerrock als genre is dat het allemaal een beetje op elkaar lijkt.

Met een zangeres klinkt stoner echter compleet anders dan met een zanger. TErRA heeft hierdoor een hele eigen sound en daar komt nog eens bij dat de zangeres een dijk van een stem heeft.

Win-win! De band zegt zich te laten inspireren door o.a. Tool en Deftones en dat is duidelijk in de muziek te horen. Het overwegend lage tempo en de lange, lome halen op de gitaar zijn allebei karaktertrekjes van TErRA die aan deze inspiratiebronnen doen denken. Hier en daar krijgt het tempo wel even een boost, maar nooit lang. De nadruk ligt vooral op lage klanken en de bas en dat mag van mij wel ietsje minder, aangezien het soms de zang overstemt. Toen de cd begon te spelen moest ik de bas ook even wat tandjes lager zetten om de speakers een plezier te doen. Op dat kleine puntje na kan ik alleen maar zeggen: chapeau! De cd loopt over van de stevige stoner met toch een hele eigen sound. Deze plaat staat als een huis! Rick

03 ALIVE 28 RECENSIES & GIGGIN’

VERA

Bubbles & Bones Dying Giraffe Recordings singer/songwriter

www.veralive.nl Maandagochtend rond de klok van zeven. Ik stap in de auto op weg naar mijn werk en druk de cd met de titel ‘Bubbles & Bones’ in de cd-speler. Heee! Dit klinkt leuk! denk ik als eerste.

Vera zingt me tegemoet in de ochtendspits. Een goed begin van de werkweek! denk ik bij het beluisteren van het openingsnummer ‘Lazy People’. Op mijn weg over de A20 begin ik wakker te worden en hoor ik het ene na het andere liedje langskomen.

Wat nou singer/songwriter, dit is popmuziek in één van zijn puurste vormen. Bubbles & Bones is een ijzersterke plaat met ijzersterke liedjes. Sinds Marike Jager de Nederlandse podia bestookt, mag je het genre van vrouwelijke singer/songwriter weer leuk vinden. Dit werkje is fris en vrolijk, maar heeft ook een wat grillige en diepe kant. Dit laatste zou best weleens kunnen komen door de inbreng van Mark Ritsema (ex-Spasmodique). Deze Rotterdammer wordt vaak de cultheld van de Maasstad genoemd. De korzelige countryakkoorden in ‘Lazy People’ komen van diep. Na het beluisteren van dit werkje ben ik nieuwsgierig naar Vera geworden en kijk ik op haar website.

Daar is de clip te zien van ‘Your Call’. Hierin zien we Vera vrolijk fietsend met ballonnen uit een garagebox komen. Zowel het filmpje als het nummer is niet verkeerd. Met een Charlestonachtig ritme is dit nummer rijp voor de hitparade. Vera Jessen Jührend weet verdomd goed wat ze doet en hoe ze dit moet aanpakken. Ze heeft louter juweeltjes opgenomen voor haar Dying Giraffe-debuut. Of het nou gaat om het sterke refrein uit ‘Lullaby’, het olijke ‘Cruelest Judge’ of het ‘Smoothly’ en naar nachtclub, zweet en dikke Havana ruikende ‘Kiss & Tell’. Hier is over nagedacht en niet zomaar wat op tape geknald. “What I need is more time” zingt Vera in het onderhoudende en tweestemmige uptempo ‘Time Be Mine’. En je weet dat ze meent wat ze zingt. Van het trage titelstuk druipt de Americana af. Ja, Bubbles & Bones is een cd die ik nog vaak zal draaien en uiterst effectief tegen een ochtendhumeur. Cok

PROJECT D Almost Tough indierock

www.projectdonline.webs.com In juni 2011 vond de ep-release van de catchy en dynamische rockband Project D plaats in Leidschendam. De mannen hebben inmiddels meer bekendheid verworven met hun energieke liveshow. Zo stonden ze al in zalen als Paard van Troje, Tivoli en Watt. Almost Tough bevat vier nummers, waarbij zanger Danny van Hek zeker niet bang is om lekker zijn stem te verheffen.

Deze debuutschijf begint met het nieuwste en meest opvallende nummer ‘Make it Work’. Helaas is het hoorbaar dat het mixwerk van vijftien minuten niet heel sterk is; de zang staat erg op de voorgrond en de muzikanten krijgen hierdoor minder aandacht dan ze verdienen. De nummers hebben een verrassende opbouw en aanstekelijke meezingkwaliteit, waarin invloeden van Amerikaanse rockbands als Incubus en Red Hot Chili Peppers duidelijk hoorbaar zijn. Het schijfje gaat over de toonbank volgens het populaire pay-what-you-want-systeem, vanaf twee euro per stuk. Het is misschien een risicovol idee, maar het is zeker een risicovrije beslissing om er één aan te schaffen. Marcel

THE RAGTIME WRANGLERS

15 Smoking Tracks Home Brew Records surf/rockabilly/blues/country/jazz

www.ragtimewranglers.nl

Het Rotterdamse trio The Ragtime Wranglers speelt al jaren met elkaar. Met hun mix van muziekstijlen als rockabilly, blues, surf en country, bluegrass, jazz toerden ze al door heel Europa.

Meestal zie je ze op het podium met zangers Miss Mary-Ann, maar af en toe spelen ze ook puur instrumentaal als trio. Dit is ondertussen alweer het tweede album waarop ze dit instrumentale repertoire hebben vastgelegd. De nummers, op één na, zijn van de hand van gitarist Joe Sixpack (Jelle van Atten). Het slagwerk is van Sietse Heslinga en op bas hoor je Huey Moor.

Geholpen door enkele gastmuzikanten (Benjamin Herman, Joe Rivera, Jeremy Wakefield, Gabriel Gort en Jeroen Jongsma) zet het trio een gevarieerd en goed verzorgd meesterwerkje neer met lekker voortkabbelende tracks, die gespeeld worden door ervaren muzikanten. Het trio laat een breed geluid horen qua muziekstijlen, zonder die echte vintage rockabillysound uit het oog te verliezen. Heerlijk om even geen gesjeesde hardrockband, die ontzettende haast heeft om leuk gevonden te worden, te hoeven recenseren. De stijlvolle in de jaren 50 en 60 gewortelde muziek lijkt geen haast te hebben en schreeuwt niet om aandacht. 15 Smoking Tracks smaakt als een goede wijn die jaren heeft liggen rijpen voordat het zijn volle smaak heeft kunnen bereiken. Ik ben wel voorstander van bands die nummers eerst veel spelen en ze daarna pas opnemen. Ook laten de heren met deze cd horen dat ze niet per se zang nodig hebben om goede rock & roll te maken. Marloes

MING’S PRETTY HEROES Karma Coast To Coast singer/songwriter pop

www.mingsprettyheroes.com Na de release van hun debuutalbum in 2009 ging Ming’s Pretty Heroes het jaar erop drie weken lang op tour door Duitsland en gingen ze voor een aantal optredens naar China, met als hoogtepunt een optreden op het Midi Festival in Beijing. De band rondom singer/songwriter Ai Ming Oei sloot 2010 af met het winnen van de Music Matters Award (eerder gewonnen door Sabrina Starke en Ntjam Rosie). Hiermee is Ming gedurende 2011 Muziek Ambassadeur van Rotterdam. Ook gaat ze dit jaar wederom naar China en ditmaal voor een complete tour.

Dit tourverslag is te lezen in Speaker 82. Vanaf 2 september ligt het album Karma in de schappen. Mijn verwachtingen zijn hooggespannen voor deze cd. Alle elf nummers hebben de intense en dromerige sfeer waarin Ming’s Pretty Heroes live ook uitblinkt. De intensiteit van de liedjes en zang kun je vergelijken met grote namen als Fiona Apple en Feist. Naast het heerlijke geluid van piano, hoor je ook verrassend veel elektronische invloeden terug. Dat de band de afgelopen tijd zoveel heeft meegemaakt is goed terug te horen, want in de nummers zit een diversiteit aan tempo, instrumenten en zangstijlen. Het nummer (dat tevens ook haar single is) ’25 To Life’ springt er duidelijk uit met zijn catchy zanglijnen en het refrein is weer iets meer uptempo dan de andere nummers. Het nummer is met drie minuten aan de korte kant en het had van mij wel langer mogen duren. Het nummer ‘Move’ vind ik ook wel hitpotentie hebben. Het is simpeler qua instrumenten en opbouw dan de andere nummers, maar dit vormt denk ik juist de kracht van het nummer. Met een eenvoudige opbouw van rust in de coupletten en heftigheid van zang en instrumenten in het refrein, is dit een nummer dat gelijk aanspreekt. Al met al een mooi visitekaartje met persoonlijke en intense songs waar we ongetwijfeld nog veel meer van gaan horen. Marloes

29 RECENSIES

Foto: Ron van Rutten

TABASS-CO www.tabass-co.nl

Dit Haagse dj-collectief bestaat uit drie dj's en een saxofonist, met ieder een eigen sound en karakter. Dit resulteert in een mash-up van afro, funk, latin, jazz, nu-grooves en broken beats. Ze draaiden al op veel verschillende locaties in binnen- en buitenland.

Wie zijn er betrokken bij Tabass-Co? We zijn met drie dj's: Soulschlemmer, Alex Montoya, Moussaman en saxspeler Bart, lid van de Haagse formatie Splendid. Verder hebben we het concept Tabass-co XL gelanceerd, waarin we werken met percussiespelers zoals Jaco Benders van Mokum Foli, Trish Preston en natuurlijk onze MC DNA van de Haagse hiphopformatie L4. Tevens hebben wij een eigen visual performance met licht, graphics etc.

Wat was voor jullie de reden om het collectief te beginnen?

Het plezier om samen te draaien en te battleën. Draaien is net als koken, wij zijn een soort fusion kitchen met veel ingrediënten. In mei 2008 zijn we gestart met Tabass-co. Eerder waren we al bevriend met elkaar. Daarvoor draaiden we alle drie solo, maar wel regelmatig op dezelfde feesten en festivals. We deelden ook al onze muzikale voorkeur (alleen dan net iets anders). Eén van ons kwam met het plan om een collectief op te richten en het over een andere boeg te gooien qua muziek. We hebben onder elkaar een enorme verzameling platen en waren na meer dan twintig jaar klaar met house en techno. Het leek ons leuker om het beste van alle tijden te gaan draaien. Onze nieuwe muzikale insteek bestaat nu voornamelijk uit zwarte muziek (zowel oud als nieuw) zoals de hardere varianten van Northern soul, funk, afro, ska, Brazil en nog veel meer.

30 DJ COLLECTIEVEN

Welke activiteiten doen jullie en wat kunnen mensen verwachten?

Wij treden op in clubs en op feesten en festivals. Zo stonden we al op North Sea Jazz en The Hague Jazz. Onze kracht is denk ik dat wij veel met muzikanten en performers werken die improviseren op onze muziek. Een dj-act is heel steriel, het toevoegen van muzikanten brengt veel meer leven in de tent.

Wij draaien ongeveer alles tussen wereldmuziek en club; het beste van vroeger en nu.

Wat is jullie meest bijzondere optreden/activiteit tot nu toe?

Koninginnenach 2010 was heel bijzonder. We hadden een eigen podium en de hele avond een deinende massa voor ons zover het oog reikte. En natuurlijk was de eerste keer North Sea Jazz speciaal. Dit was een wens die we al heel lang hadden.

Wat zijn jullie toekomstplannen?

We willen in de toekomst eigen werk uitbrengen en edits/ remixen maken van bestaande klassiekers. Ook hopen we de boekingen die we nu al in het buitenland (Griekenland, Aruba) hebben, uit te breiden.

Welk ander dj-collectief vinden jullie zelf leuk?

Hip To The Jive uit Rotterdam, Naald en Kraak uit Utrecht en het Rundfunk Collectief uit Delft.

Op 3 september a.s. draait Tabass-co tijdens de Museumnacht in de Centrale Bibliotheek Den Haag.

SCHRIJF JE BAND/ACT DIGITAAL IN BIJ DE POPUNIE EN ONTVANG GRATIS HET SPEAKER MAGAZINE! Elke Zuid-Hollandse band/act kan zich kosteloos bij de Popunie inschrijven. Alle diensten en producten die de Popunie biedt (zoals Speaker Magazine en het Online Stageplan), staan dan ook tot jouw beschikking.

De Popunie is geen boekingskantoor voor de bij haar aangesloten bands/acts, maar een intermediair tussen afnemers en aanbieders van popmuziek.

Voordat je begint met inschrijven, lees eerst het onderstaande: 1. Inschrijving bij de Popunie is alleen mogelijk voor ZuidHollandse acts. Dit houdt in dat meer dan de helft van het aantal groepsleden in de provincie Zuid-Holland moet wonen en dat de groep of artiest zich als een Zuid-Hollandse groep/ artiest profileert.

2. Zorg dat je alle gegevens van een contactpersoon en de eventuele boeker van de band/act bij de hand hebt. Wil je (of je bandleden) gratis Speaker Magazine ontvangen, zorg dan dat je de adresgegevens invult. Heb in dat geval dus ook de gegevens van je bandleden bij de hand.

3. Aan het einde van het formulier kun je ervoor kiezen om drie MP3's te uploaden als demo-materiaal en/of een geluidsdrager op te sturen. Als je MP3’s upload, zorg dan dat de tracks niet groter zijn dan 10mb en een minimale bitrate hebben van 128 kb/s. Voor je de bestanden gaat uploaden moet je ze als volgt hernoemen: "naam act-tracknummer-titel track.mp3" Dit resulteert bijvoorbeeld in: "Beatles the-01-Yesterday.mp3" 4. Om je in te schrijven moet je het formulier compleet invullen en versturen. Als je niet drukt op versturen, krijgen we geen formulier binnen!

31 INSCHRIJVEN