รายงานสรุปผลการปฏิบัติงานกิจกรรมปลูกพืชสมุนไพรในป่าชุมชน

คํานํา เอกสารฉบับนี้จัดทําขึ้นเพื่อรวบรวมนําเสนอผลการปฏิบัติงานตามแผนงานยุทธศาสตรจัดระบบ อนุรักษ ฟนฟู และปองกันการทําลายทรัพยากรธรรมชาติ โครงการปกปองผืนปาและรวมพัฒนาปาไมใหยั่งยืน กิจ กรรมหลั ก อนุ รั ก ษแ ละส งเสริ มสมุน ไพรจากป า กิ จ กรรมส งเสริ ม ปลู กพื ช สมุ น ไพรในป า ชุ มชน ประจํ า ป งบประมาณ 2562 ซึ่งกรมปาไมไดจัดสรรงบประมาณใหสํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) และศูนย ปาไมสงขลา ดําเนินการสงเสริมใหมีการปลูกพืชสมุนไพรในพื้นที่ปาชุมชนที่ไดรับอนุมัติใหจัดตั้งและดําเนินการ ตามแนวทางของกรมป า ไม ในลั ก ษณะของแปลงสาธิ ต การปลู ก พื ช สมุ น ไพร 3 ชนิ ด ซึ่ ง เป น ไม ล ม ลุ ก ประกอบดวย ขมิ้นชัน ไพล และกระชายดํา ควบคูกับไมยืนตน โดยไดคัดเลือกปาชุมชนบานหวยหาดสวนหลวง หมูที่ 1 ตําบลฉลุง อําเภอหาดใหญ จังหวัดสงขลา เปนพื้นที่ดําเนินการ การนํารองปลูกพืชสมุนไพรในพื้นที่ปา ชุมชน สามารถจัดทําเปนแปลงตัวอยางสาธิตไดตามวัตถุประสงคของแผนงาน ซึ่งเปนการสงเสริมการใชประโยชน พื้นที่ปาชุมชนในอีกรูปแบบหนึ่ง สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) หวังเปนอยางยิ่งวาเอกสารฉบับนี้จะเปนประโยชนแก ผูสนใจตามสมควร และหากมีขอเสนอแนะประการใด ขอนอมรับนําไปพิจารณาและปรับปรุงพัฒนาตอไปดวย ความยินดี ตุลาคม 2562

สารบัญ หัวเรื่อง

หนา

- รายงานสรุปผลการปฏิบัติงาน

1

- ขั้นตอนและผลการดําเนินงาน

3

- แผนที่แสดงที่ตั้งโครงการ

4

- กิจกรรมเตรียมความพรอมการปลูกพืช สมุนไพรในปาชุมชน - การสํารวจรังวัดและหมายแนวเขตแปลงปลูก - เตรียมพื้นที่แปลงปลูก - การจัดหาหัวพันธุสมุนไพร

5

- กิจกรรมการปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน - การขนยายกลา (หัวพันธุ) และการปลูก - การบํารุงรักษาหลังการปลูก การปลูกซอม และดายวัชพืช

13

- ผลการดําเนินงานและการใชจายเงิน

19

-1รายงานสรุปผลการปฏิบัติงาน โครงการปกปองผืนปาและรวมพัฒนาปาไมใหยั่งยืน กิจกรรมหลักอนุรักษและสงเสริมสมุนไพรจากปา กิจกรรมสงเสริมปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2562 1. แผนงาน

แผนงาน ยุ ท ธศาสตร จั ด ระบบอนุ รั ก ษ ฟ น ฟู และป อ งกั น การทํ า ลาย ทรัพยากรธรรมชาติ โครงการ ปกปองผืนปาและรวมพัฒนาปาไมใหยั่งยืน กิจกรรมหลัก อนุรักษและสงเสริมสมุนไพรจากปา กิจกรรม สงเสริมปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน

2. หนวยงานรับผิดชอบ

ศูนยปาไมสงขลา สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา)

3. พื้นที่ดําเนินการ

ปาชุมชนบานหวยหาดสวนหลวง หมูที่ 1 ตําบลฉลุง อําเภอหาดใหญ จังหวัดสงขลา ในเขตปาสงวนแหงชาติปาควนเขาวัง ปาคลองตอ และปาเทือกเขาแกว

4. กิจกรรมที่ดําเนินการ

ดําเนินการคัดเลือกปาชุมชนเปาหมายในพื้นที่รับผิดชอบที่มีศักยภาพเหมาะสม และ ดํ า เนิ น การปลู ก พื ช สมุ น ไพรในพื้ น ที่ โ ครงการป า ชุ ม ชนที่ ไ ด รั บ อนุ มั ติ จั ด ตั้ ง และ ดําเนินการตามแนวทางของกรมปาไม จํานวน 1 แหง เนื้อที่ 50 ไร รายละเอียด ตามอัตราคาราคางานที่กรมปาไมกําหนด ดังนี้ 4.1 กิจกรรมติดตอประสานงาน ประชาสัมพันธโครงการ และคัดเลือก ปาชุมชนเปาหมายทีเ่ หมาะสมในพื้นที่จังหวัดสงขลา จํานวน 1 แหง เนื้อที่ 50 ไร 4.2 กิ จ กรรมเตรี ย มความพร อ มการปลู ก พื ช สมุ น ไพรในป า ชุ ม ชน ประกอบดวย - การเตรียมพื้นที่ปลูก - การจั ด หาหั ว พั น ธุ ส มุ น ไพร 3 ชนิ ด ได แ ก ไพล ขมิ้ น ชั น และ กระชายดํา 4.3 กิจกรรมการปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน ประกอบดวย - การขนกลา - การปลูก - การบํารุงรักษาหลังการปลูก - การปลูกซอมและดายวัชพืช /5. ระยะเวลา…

-25. ระยะเวลาดําเนินการ

5 เมษายน 2562 – 31 กรกฎาคม 2562

6. งบประมาณ

แผนงาน ยุทธศาสตรจัดระบบอนุรักษ ฟนฟู และปองกันการทําลายทรัพยากรธรรมชาติ โครงการ ปกปองผืนปาและรวมพัฒนาปาไมใหยั่งยืน กิจกรรมหลัก อนุรักษและสงเสริมสมุนไพรจากปา กิจกรรม สงเสริมปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน 6.1 หมวดงบลงทุน เปนเงิน 175,000 บาท 6.2 หมวดงบดําเนินงาน 6.2.2 ศูนยปาไมสงขลา เปนเงิน 27,000 บาท 6.2.3 สวนจัดการปาชุมชน สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) เปนเงิน 18,000 บาท

-3ขั้นตอนและผลการดําเนินงาน 1. ติดตอประสานงาน ประชาสัมพันธ และคัดเลือกพื้นที่ดําเนินการ ดําเนินการคัดเลือกพื้นที่ดําเนินการที่มีศักยภาพและเหมาะสมที่จะจัดทําเปนแปลงปลูกพืชสมุนไพรใน ปาชุมชน โดยพิจารณาจากความพรอมดานพื้นที่ ไดแก จํานวนเนื้อที่ครบตามเปาหมายแผนปฏิบัติงาน สภาพ พื้นที่มีความเหมาะสมตอการเจริญเติบโตของพืชสมุนไพร การคมนาคมสะดวก ดานแรงงาน และความตองการ ของชุมชนเปนหลัก โดยไดพิจารณาคัดเลือกปาชุมชนบานหวยหาดสวนหลวง ในเขตปาสงวนแหงชาติปาควนเขา วัง ปาคลองตอ และปาเทือกเขาแกว บานหวยหาดสวนหลวง หมูที่ 1 ตําบลฉลุง อําเภอหาดใหญ จังหวัดสงขลา เปนพื้นที่ดําเนินการ 2. สํารวจพื้นที่ที่จะจัดทําแปลงปลูกพืชสมุนไพร ดําเนินการสํารวจกําหนดพื้นที่ที่จะจัดทําแปลงปลูกพืชสมุนไพร และใชเครื่องมือหาคาพิกัดตําแหนง แปลงที่ดินดวยดาวเทียม (GPS) จับพิกัดตําแหนงโดยใชพื้นหลักฐาน WGS 1984 ระบบ UTM Zone 47N รอบพื้นที่แปลงปลูกพืชสมุนไพร เพื่อจัดทําแผนที่ประกอบโครงการ

สํารวจกําหนดพื้นที่จัดทําแปลงปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชนบานหวยหาดสวนหลวง จังหวัดสงขลา

-4-

ปาชุมชนบานภูเขาแกว หมูที่ 8 ตําบลเชียงเคี่ยน อําเภอเทิง จังหวัดเชียงราย - จัดทําเสนทางเดินศึกษาธรรมชาติ กวาง 1.5 เมตร ระยะทาง 1 กิโลเมตร

-53. กิจกรรมเตรียมความพรอมการปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน 3..1 สํ ารวจและรั งวั ดหมายแนวเขตแปลงปลู ก โดยกํ าหนดให มี พื้ นที่สํ าหรั บการปลู กไพล จํานวน 20 ไร พื้นที่สําหรับปลูกขมิ้นชัน จํานวน 20 ไร และพื้นที่ปลูกกระชายดํา จํานวน 10 ไร รวมทั้งสิ้น จํานวน 50 ไร

ขั้นตอนการเตรียมพื้นที่ปลูก (ถางซุยปาโปรง และกําหนดแนวปลูก)

-63.2 เตรียมพื้นที่แปลงปลูก โดยแผวถางวัชพืช ปกหลัก และหมายแนวปลูก แบงการปฏิบัติงาน เปน 2 ระยะตามงวดงานในขอตกลงการจางงาน ดังนี้ 3.2.1 ระยะที่ 1 ตั้งแตวันที่ 5 - 30 เมษายน 2562 เตรียมพื้นที่ปลูก เนื้อที่ 30 ไร 3.2.2 ระยะที่ 2 ตั้งแตวันที่ 1 พฤษภาคม - 15 มิถุนายน 2562 เตรียมพื้นที่ปลูกสวน ที่เหลือ เนื้อที่ 20 ไร

หลักไมไผสําหรับหมายระยะ กําหนดแนว และชนิดสมุนไพรที่จะปลูก

ขั้นตอนการเตรียมพื้นที่ปลูก (ถางซุยปาโปรง และกําหนดแนวปลูก)

-7-

การปกหลักหมายระยะและกําหนดรูปแบบการปลูกน

แนวหลักหมายระยะปลูก

-8-

ขั้นตอนการเตรียมพื้นที่ปลูก (ซุยดิน)

-9-

ติดปายประชาสัมพันธในพื้นที่แปลงปลูกสมุนไพร

- 10 3.3 ดําเนินการจัดหาหัวพันธุส มุนไพร ตามชนิดและปริมาณทีก่ ําหนดในแผนปฏิบัติงาน ดังนี้ 3.3.1 หัวพันธุไพล 40 กิโลกรัมตอไร เนื้อที่ปลูก 20 ไร รวมปริมาณหัวพันธุไพล 800 กิโลกรัม 600 กิโลกรัม

3.3.2 หัวพันธุขมิ้นชัน 30 กิโลกรัมตอไร เนื้อที่ปลูก 20 ไร รวมปริมาณหัวพันธขมิ้นชัน

3.3.3 หัวพันธุกระชายดํา 30 กิโลกรัมตอไร เนื้อที่ปลูก 10 ไร รวมปริมาณหัวพันธุ กระชายดํา 300 กิโลกรัม รวมเนื้อที่ปลูก 50 ไร ปริมาณหัวสมุนไพร 3 ชนิด รวม 1,700 กิโลกรัม

หัวพันธุสมุนไพรทั้ง 3 ชนิด ไดแก ไพล กระชายดํา และขมิ้นชัน

- 11 -

ตรวจนับและเก็บรักษาไวรอปลูกในชวงเวลาที่เหมาะสม

- 12 -

คุณภาพของหัวพันธุสมุนไพรทั้ง 3 ชนิด (กระชายดํา ไพล และขมิ้นชัน)

- 13 4. กิจกรรมการปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน แบงกิจกรรมการปฏิบัติงานเปน 2 ลักษณะ ประกอบดวย 4.1 การขนยายกลา (หัวพันธุสมุนไพร) และการปลูก การปลูกหัวพันธุในแปลงปลูก มี 2 รูปแบบ ดังนี้ 4.1.1 แบบที่ 1 ใชหัวพันธุปลูกลงในดินโดยตรงโดยการปลูกในรูปแบบนี้จะไมฝงหัวพันธุ ลงลึกเพื่อปองกันความเสียหายของหัวพันธุ เนื่องจากสภาพพื้นที่มีความชื้นมากหากปลูกแบบฝงลงในดินจะทําให เกิดเชื้อราและหัวพันธุเนาได ซึ่งมีขอดี คือ รวดเร็ว ประหยัดแรงงานและเวลา แตหากมีฝนตกหนักในระยะที่เพิ่ง ลงหัวพันธุใหมๆ หัวพันธุอาจถูกน้ําเซาะไปบริเวณอื่นได 4.1.2 แบบที่ 2 นําหัวพันธุไปเตรียมใหเจริญเปนตนกลา แลวจึงนํามาปลูกลงดิน ซึ่งมีขอดี คือ เพิ่มอัตราการรอดตายของตนพันธุ

การปลูกโดยใชหัวพันธุลงดินโดยตรง

การปลูกโดยใชตนพันธุที่เจริญเติบโตแลว

- 14 4.2 การบํารุงรักษาหลังการปลูก การปลูกซอม และดายวัชพืช

- 15 -

ภาพถายรายงานผลการปฏิบัติงาน การเจริญเติบโตของพืชสมุนไพรหลังการบํารุงรักษาและปลูกซอม

- 16 -

การเจริญเติบโตของพืชสมุนไพรหลังการบํารุงรักษาและปลูกซอม (กระชายดํา)

- 17 -

การเจริญเติบโตของพืชสมุนไพรหลังการบํารุงรักษาและปลูกซอม (ไพล)

- 18 -

การเจริญเติบโตของพืชสมุนไพรหลังการบํารุงรักษาและปลูกซอม (ขมิ้นชัน)

- 19 5. ผลการดําเนินงานและการใชจายเงิน แผนงาน ยุทธศาสตรจัดระบบอนุรักษ ฟนฟู และปองกันการทําลายทรัพยากรธรรมชาติ โครงการ ปกปองผืนปาและรวมพัฒนาปาไมใหยั่งยืน กิจกรรมหลัก อนุรักษและสงเสริมสมุนไพรจากปา กิจกรรม สงเสริม ปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน 5.1 หมวดงบลงทุน - หนวยปฏิบัติศูนยปาไมสงขลา เปนเงิน 175,000 บาท 5.2 หมวดงบดําเนินงาน - หนวยปฏิบัติศูนยปาไมสงขลา เปนเงิน 27,000 บาท - หนวยปฏิบัติสวนจัดการปาชุมชน สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) เปนเงิน 18,000 บาท มีผลการใชจายเงินปรากฏตามตารางที่ 1 และ 2

- 20 ตารางที่ 1 แบบรายงานความกาวหนาการดําเนินโครงการกิจกรรมสงเสริมปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน ประจําปงบประมาณ 2562 (งบดําเนินงานและงบลงทุน) ของศูนยปาไมสงขลา สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) แบบรายงานความกาวหนาการดําเนินโครงการกิจกรรมส งเสริมปลู กสมุนไพรในปาชุมชน ปงบประมาณ 2562 แผนงาน : แผนงานยุทธศาสตรจัดระบบอนุรักษ ฟนฟู และปองกันการทําลายทรัพยากรธรรมชาติ ผลผลิ ต/โครงการ : โครงการปกปองผืนปาและรวมพัฒนาปาไมใหยั่งยืน กิจกรรมหลั กอนุรักษและส งเสริมสมุนไพรจากปา กิจกรรมส งเสริมปลู กสมุนไพรในปาชุมชน รายงานประจําเดือน.....กันยายน 2562 หนวยงานที่รับผิดชอบ..................สํานักจั ดการทรัพยากรป าไมที่ 13 (สงขลา)........... ผูรับผิดชอบ....นายไพโรจน นัครา............................................ ผูรายงาน....นายไพโรจน นัครา.....................E-mail………………………………………….โทร.........087-009-1539............................... ผลการดําเนินงาน ลํา ดับ

งบประมาณที่ไดรับ 202,000 บาท กิจกรรม

1

การติดตอประสานงานและประชาสัมพันธโครงการ

2

งบประมาณ งบที่เบิกจายแล ว งบคงเหลื อ

ผลผลิ ต

16,500

9,500

7,000

1 งาน

การเตรียมความพรอมการปลูกพืชสมุนไพรในพืน้ ที่ ปาชุมชน

122,500

122,500

-

50 ไร

3

การปลูกพืชสมุนไพรในพืน้ ที่ ปาชุมชน

52,500

52,500

-

50 ไร

4

การติดตามผลการดําเนินงาน

10,500

10,500

-

1 งาน

รวม 202,000

195,000

7,000

งบประมาณที่ไดรับ 18,000 บาท

- 21 ตารางที่ 2 แบบรายงานความกาวหนาการดําเนินโครงการกิจกรรมสงเสริมปลูกพืชสมุนไพรในปาชุมชน ประจําปงบประมาณ 2562 (งบดําเนินงาน) ของสวนจัดการปาชุมชน สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) แบบรายงานความกาวหนาการดําเนินโครงการกิจกรรมส งเสริมปลู กสมุนไพรในปาชุมชน ปงบประมาณ 2562 แผนงาน : แผนงานยุทธศาสตรจัดระบบอนุรักษ ฟนฟู และปองกันการทําลายทรัพยากรธรรมชาติ ผลผลิ ต/โครงการ : โครงการปกปองผืนปาและรวมพัฒนาปาไมใหยั่งยืน กิจกรรมหลั กอนุรักษและส งเสริมสมุนไพรจากปา กิจกรรมส งเสริมปลู กสมุนไพรในปาชุมชน รายงานประจําเดือน.....กันยายน 2562 หนวยงานที่รับผิดชอบ..................สํานักจั ดการทรัพยากรป าไมที่ 13 (สงขลา)........... ผูรับผิดชอบ....นายไพโรจน นัครา............................................ ผูรายงาน....นายไพโรจน นัครา.....................E-mail………………………………………….โทร.........087-009-1539............................... ผลการดําเนินงาน

งบประมาณที่ไดรับ 18,000 บาท

ลํา ดับ

กิจกรรม

1

การติดตอประสานงานและประชาสัมพันธโครงการ

2

งบประมาณ งบที่เบิกจายแล ว งบคงเหลื อ

ผลผลิ ต

11,000

11,000

-

1 งาน

การเตรียมความพรอมการปลูกพืชสมุนไพรในพืน้ ที่ ปาชุมชน

-

0

-

50 ไร

3

การปลูกพืชสมุนไพรในพืน้ ที่ ปาชุมชน

-

0

-

50 ไร

4

อํานวยการและติดตามผล

7,000

7,000

-

1 งาน

18,000

18,000

-

รวม