ΕΠΑΘΛΟ 123 by John Soultanidis

www.epathlo.gr

Πύλος Σίκινος Tα μονοπάτια της Τήνου Βουτιά στο Μπλε φαράγγι Σπήλαιο Αγγίτη Στον Πόρο και το ηφαίστειο των Μεθάνων 2019 - IV ≈ 4,00 €

123

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΩΝ

ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΣΤΗΡΙΑ ΜΟΤΕΡ

ΖΗΤΟ ΑΝΤΙΠ ΥΝΤΑΙ ΡΟ ΣΕ ΟΛ ΣΩΠΟΙ ΗΤ ΕΛΛΑ ΗΝ ∆Α

1ο χλµ Άργους-Ν. Κίου, Άργος Τηλ. 27510 23866 - 27510 66001 • Fax. 27510 22676 • Κιν. 6986099738, 6970605399

www.motercontrol.com

η ΙΚΤΕΟ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ Α.Ε. σας παρέχει Εγγυημένο Τεχνικό Έλεγχο για όλες τις κατηγορίες οχημάτων. Κλείστε Ραντεβού στο 27520 99400 & κερδίστε από τις ειδικές προσφορές

45€ ΙΧ, 50€ ΦΙΧ, 25€ ΜΟΤΟ, 10€ ΚΕΚ

1 ΚΤΕΟ

Νο

στον Ν. Αργολίδας

www.ikteoargolidos.com.gr

ΠΡΑΤΗΡΙΑ REVOIL - ΒΟΥΛΚΑΝΙΖΑΤΕΡ

ΦΙΛΙΠΠΙ∆ΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ά ρ γο ς - Ν α ύπ λ ιο

∆ιανοµή πετρελαίου κίνησης & θέρµανσης

Βουλκανιζατέρ

Πρατήριο ΝΑΥΠΛΙΟ

∆ιανοµή κατ’ οίκων Βελτιωµένα Καύσιµα 24h αυτόµατος πωλητής

∆ΩΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ ΣΑΣ !

Πλυντήριο αυτοκινήτων

69596

µε βιολογικό καθαρισµό

27510 27520

Πρατήριο ΑΡΓΟΣ

26316

Ποσοτικοί & Ποιοτικοί έλεγχοι καυσίµων ΑΡΓΟΣ: Τριπόλεως 27 & Μεσσηνίας Αρκαδίας, Παναγία Τηλ.:2751069596 ΝΑΥΠΛΙΟ: 25ης Μαρτίου & Κύπρου 2, Πρόνοια Ναυπλίου Τηλ.:2752026316 Κιν.:6973393361 e-mail: g.ﬁlippidis74@gmail.com Revoil Άργος-Φιλιππιδης Στ. Γεώργιος

Βουλκανιζατέρ ΝΑΥΠΛΙΟ ΝΕΟ

Ιδιοκτήτρια-εκδότρια: Γεωργία Ντόκου Αρχισυνταξία: Θάλεια Νουάρου Δημιουργικό-Layout: Γιάννης Σουλτανίδης www.positive.net.gr Διαφήμιση: Γεωργία Ντόκου Δημήτριος Σελλής www.airon.gr

Συντακτική ομάδα: Γιάννης Αθανασόπουλος, Ιωάννα Βενιέρη, Νίκος Γαλάνης, Αναστασία Γέωργα, Χρήστος Κανατάς, Έλενα Κολλάτου, Νίνα Κουλετάκη, Μάρω Κουρή, Θάλεια Νουάρου, Αλεξία Τούλιου, Δημοσθένης Τσαπάρας. Διορθώσεις κειμένων: Αλέκος Ξυλοπόδης

Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν οι φωτογράφοι: Γιάννης Αθανασόπουλος, Νίκος Γαλάνης, Χρήστος Κανατάς, Γιώργος Καφαντάρης, Μάρω Κουρή, Λεωνίδας Τούμπανος, Αλεξία Τούλιου, Νίκος Υφαντής. Επεξεργασία εικόνας: Γιάννης Πουλημένος

9 Αντί Επάθλου ●●●●●●●●●●●●●●●●● 10 Βιβλία, εκθέσεις, φεστιβάλ, πολιτισμός ●●●●●●● 12 Πύλος. Στα ίχνη του Νέστορα ●●●●●●●●●●●●● 22 Σίκινος. Για τους λίγους εκλεκτούς και τυχερούς ●●●●●●●●●●●●●● 32 Τα μονοπάτια της Τήνου.

Περιπλάνηση στον μυστικό, εσωτερικό της πλούτο ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 40 Βουτιά στο μπλε φαράγγι ●●●●●●●●●●●●●●● 50 Σπήλαιο Αγγίτη. Στα άδυτα του υπόγειου ποταμού ●●●●●●●●●●●●● 58 Αποδράσεις μιας ανάσας. Στον Πόρο και το ηφαίστειο των Μεθάνων ●●●●●●●●●●● 68 Spartan Race. Από 1 έως 3 Νοεμβρίου στην πόλη της Σπάρτης ●●●●●●●●●●●● 74 Συνταγές του Στράτου Ιωσηφέλλη ●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 78 Αναδρομές: Όσκαρ Ουάιλντ. Το σεργιάνι του στην Ελλάδα ●●●●●●●●●●●●●● 82 Μια στάση εδώ

Εξώφυλλο: Σπήλαιο Αγγίτη

Γιάννης Αθανασόπουλος

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167 Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη. 6

Εκτύπωση: pressious Arvanitidis www.pressious.com

ΕΔΡΑ: Μιδέας 5, 21055, Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ.2752045095, 99700 Fax. 2752045096 e-mail: info@epathlo.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ετήσιες) Ιδιωτών: 20,00 € Επιχειρήσεων Νομικών προσώπων Εξωτερικού: 50,00 € Ο.Τ.Α.: 65,00 € Εθνική Τράπεζα: 427 / 00523295 Πειραιώς: 5500018321433 Συνδρομές: Φρόσω Αγγελοπούλου, Γιώτα Μπούνου

Θάλεια Νουάρου Λεωνίδας Τούμπανος

Όποιος ταξιδεύει, σα να μην ταξιδεύει ολότελα, αν δεν έχει διψασμένη φαντασία.

λοι οι άνθρωποι αγαπάνε τα ταξίδια, μα οι Έλληνες τ’ αγαπάνε ακόμα παραπάνω και γι’ αυτό, εκείνον που ταξιδεύει μακαρίζουνε οι άλλοι που κάθονται παραπονεμένοι σα να ‘ναι καταδικασμένοι. Και βγήκανε από τον τόπο μας πολλοί ταξιδευτάδες, που ταξιδέψανε όχι σε κοντινά μέρη, παρά σε μακρινά. Γιατί ταξίδια λέγουνται και τα κοντινά, ταξίδια λέγουνται και τα μακρινά, ταξίδια λέγουνται και της θάλασσας και της στεριάς, ταξίδια λέγουνται και τα εύκολα και τα ραχατλίδικα, ταξίδια λέγουνται και τα επικίνδυνα. Για μένα όμως τα καλά ταξίδια είναι τα μακρινά, τα θαλασσινά και τα επικίνδυνα. Τ’ άλλα μοιάζουνε σαν κι εκείνο που έκανε ο Γάλλος ντε Μαίτρ και που τ’ ονόμασε «Ταξίδι γύρω απ’ την κάμαρή μου». Αλλά τέτοια ταξίδια που είπα, θαρρώ πως δεν γίνουνται πια σήμερα. Στα χρόνια μας τα ταξίδια γίνουνται με τα παπόρια και τ’ αεροπλάνα, κ έλλειψε εκείνη η ρομαντική περιπέτεια, που τραβούσε όσους αγαπούσανε τέτοιας λογής ταξίδια. Λιγόστεψε κι ο κίνδυνος, συντομεύτηκε κι ο καιρός που έκανε ένα καράβι να πάγει από το ένα μέρος στ’ άλλο. Εξ άλλου, το βαπόρι τραβά ίσια από λιμάνι σε λιμάνι χωρίς να λοξοδρομήσει ολότελα, δίχως να παίρνει βόλτες, όπως γινότανε με τα καράβια. Τώρα υπάρχουνε ακροθαλασσιές, κάβοι και νησιά, γιατί τα παπόρια τραβάνε ανοιχτά στην ίδια γραμμή από δέκα κι είκοσι χρόνια, σα να ‘ναι τρένα που περπατάνε απάνου στις ράγες που ναι καρφωμένες στον ίδιο τόπο. Ενώ τα καράβια με τα πανιά κόβανε βόλτες σαν ορτσάρανε απάνω στον καιρό, και θέλοντας και μη πέφτανε γιαλό για να γυρίσουνε τα πανιά τους. Κι εκεί που καθότανε ένας άνθρωπος σ’ έναν κάβο έρημον ή σ’ έναν κόρφο, έβλεπε άξαφνα να παρουσιάζεται κοντά του στη στεριά ένα μπρίκι, είτε μια γολέττα, είτε ένα λόβερ με τα πανιά του φουσκωμένα και σε λίγο, σαν σίμωνε ολότελα σ’ εκείνη την ερημιά άκουγε τα πανιά που χτυπούσανε στον αγέρα, κι ύστερα το καράβι έπαιρνε βόλτα και σε λίγο χανότανε πάλι πέρα στο πέλαγο. Τώρα αυτές οι στεριές κάθονται παραπονεμένες, μήΑΝΤΙ ΕΠΑΘΛΟΥ

νες και χρόνια. Η μηχανή δουλεύει μέσα στο παπόρι και το πηγαίνει βουβά και με μονοτονία στο λιμάνι, κι όποιος ταξιδεύει βλέπει παντοτινά τα ίδια πράγματα, τα ίδια μουράγια, τις ίδιες στεριές, τα ίδια τα βουνά ολόγυρα. Μα όσοι αγαπάνε αληθινά τη θάλασσα, θλίβονται σαν τη βλέπουνε έρημη από τα πανιά, που ήτανε το στολίδι της, και που τη δείχνανε σαν να γιόρταζε ολοένα, και ξεχωρίζουνε κάπου κάπου κανένα μαύρο παπόρι, δίχως φτερά, ξυλάρμενο, μαδημένο, ή καμιά μπενζίνα που περνά ανοιχτά, σα να ‘ναι κάνα αυτοκίνητο που περπατά στο βουνό κάνοντας ντάκου-ντούκου. Όποιος ταξιδεύει, σα να μην ταξιδεύει ολότελα, αν δεν έχει διψασμένη φαντασία. Αλλιώς καλύτερα να κάθεται στο σπίτι του, σαν το γέρο-Σωκράτη, που κατέβηκε δυοτρεις φορές στον Πειραιά από την Αθήνα, στα ογδόντα χρόνια ζωή που έζησε. Και σαν ταξιδεύει ένας τέτοιος αισθηματικός ταξιδευτής, να ‘χει το νου του πρώτα-πρώτα, μην τύχει και κάνει συντροφιά με κανέναν ταξιδευτή δίχως ψυχή και πολυλογά, γιατί δε θα γροικήσει τίποτα στο ταξίδι του μ’ εκείνο το εμπλάστρι που θα ‘χει, ας πάει να κάνει και το πιο μεγάλο ταξίδι, ακόμα και το γύρο του κόσμου πώκανε ο Μαγελάνος. Την καλύτερη παρέα θα την κάνει με τους ναύτες, που ναι πολύξεροι και λιγόλογοι, και σ' αφήνουνε μονάχο όποτε το θελήσεις. Προπάντων άμα βρει κανένα γέρο, πώκανε και σε καράβια με πανιά. Φώτης Κόντογλου, «Ταξίδια και ταξιδευτές». Θάλασσες, καΐκια και καραβοκύρηδες, Αρμός, 1995. 9

Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή

To νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

να νέο μουσείο, που θα στεγάσει τη συλλογή έργων τέχνης του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή, ανοίγει για το κοινό την 1η Οκτωβρίου 2019, στην οδό Ερατοσθένους 13, στο Παγκράτι. Στο κτίριο 11 ορόφων, επιφάνειας 7.250 τ.μ., θα εκτεθούν έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων της νεότερης και σύγχρονης ευρωπαϊκής πρωτοπορίας: Σεζάν, Βαν Γκογκ, Γκογκέν, Μονέ, Ντεγκά, Ροντέν, Τουλούζ Λοτρέκ, Πικάσσο, Μπονάρ, Μπρακ, Λεζέ, Μπαλτύς κ.ά, καθώς και έργα διακεκριμένων ονομάτων της ελλη νικής πρωτοποριακής ζωγραφικής: Παρθένης, Μπουζιάνης, Βασιλείου, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τσαρούχης, Μόραλης, Τέτσης κ.ά. Επίσης, θα φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις, Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, ενταγμένων στην εκθεσιακή πολιτική με την οποία το Ίδρυμα δραστηριοποιείται τα τελευταία 35 χρόνια. Στους υπόλοιπους χώρους θα λειτουργήσουν το πωλητήριο και το καφέ εστιατόριο του μουσείου, βιβλιοθήκη τέχνης, παιδικό εργαστήριο, καθώς και ένα σύγχρονων προδιαγραφών αμφιθέατρο, 190 θέσεων. «Δίπλα στο Καλλιμάρμαρο, μέσα στον πολιτιστικό άξονα που περικλείει όλα τα μεγάλα μουσειακά ιδρύματα της Αθήνας, το μουσείο θα γνωστοποιήσει την παρουσία του

Αλόννησος, Παγασητικός

Τα πρώτα Υποβρύχια Μουσεία της Χώρας

α πρώτα υποβρύχια μουσεία της χώρας ετοιμάζονται στην Αλόννησο και τον Παγασητικό. Πρόκειται για τέσσερα ναυάγια, χρονολογούμενα από τους κλασικούς έως τους βυζαντινούς χρόνους, τα οποία θα μετατραπούν σε υποθαλάσσια μουσεία, συνδυάζοντας τις 10

με μια σειρά εκδηλώσεων που θα σηματοδοτήσουν τη νέα αρχή. Θα περιέχει πρωτοποριακές δράσεις, σύγχρονες μουσειακές εφαρμογές, μεγάλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα» τονίζει η πρόεδρος του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Φλωρέτ Καραδόντη. Επίσης, το έργο περιλαμβάνει την αναμόρφωση και τη μελλοντική συντήρηση της πλατείας του Αγίου Σπυρίδωνα που το Ίδρυμα κάνει δωρεά στον δήμο Αθηναίων. Ένα κτίριο ανοιχτό σε όλους, μικρούς, μεγάλους, πλούσιους, φτωχούς, μυημένους, αμύητους, που θα έρθουν να αναζητήσουν κάτι και φεύγοντας θα πράξουμε το παν αυτός που θα περάσει το κατώφλι του μουσείου να φύγει γεμάτος… Περισσότερες πληροφορίες: www.goulandris.gr

καταδύσεις και την αρχαιότητα. Οι πρώτοι επισκέψιμοι με μπουκάλες οξυγόνου, αρχαιολογικοί χώροι θα είναι το ναυάγιο του 5ου αιώνα στο νησί Περιστέρα κοντά στην Αλόννησο, το βυζαντινό ναυάγιο στο νησάκι Κίκυνθο, που χρονολογείται μεταξύ 9ου και 13ου αιώνα, το ναυάγιο στη θέση Άκρα Γλάρος, της βυζαντινής περιόδου αλλά και το ναυάγιο στη θέση Τηλέγραφος από τα μέσα του 4ου αι. μ.Χ. Η κατάδυση στα υποβρύχια μουσεία θα γίνεται με συνοδεία δυτών και αρχαιοφυλάκων, σε βάθος που θα φτάνει μέχρι και τα 40 μέτρα, ενώ θα επιτρέπεται η ερασιτεχνική φωτογράφιση. Για όσους φοβούνται τις καταδύσεις θα υπάρχει η δυνατότητα να θαυμάσουν το βυθό μέσα από σκάφη με διαφανή πυθμένα. Τα μουσεία υλοποιούνται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου BLUEMED, το οποίο έχει ως στόχο να προωθήσει την «μπλε οικονομία» της Μεσογείου, αξιοποιώντας τους θησαυρούς της θάλασσας. Να σημειωθεί ότι πάνω από 1.500 ναυάγια βρίσκονται διάσπαρτα στις ελληνικές θάλασσες αλλά και βυθισμένες πόλεις, παράκτιοι οικισμοί και αρχαία λιμάνια.

Γιάννης Παπασαράντος

Ταξίδι στη Σπηλιά

ο «Ταξίδι στη Σπηλιά» είναι το πρώτο βιβλίο του δασκάλου, Γιάννη Παπασαράντου. Ένα απρόσμενο και ασυνήθιστο ταξίδι αναγκάζει τον Άγγελο, ένα παιδί που τελειώνει το Δημοτικό σχολείο, να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και τον βοηθά να βελτιώσει ένα από τα βασικότερα ελαττώματά του: την αποφυγή των ευθυνών του, που τον απομονώνει από τους ανθρώπους, που βρίσκονται γύρω του. Ο συγγραφέας φαίνεται, πως επιχειρεί να δώσει ένα τελευταίο μάθημα στους μαθητές του, που αποχωρίζονται το δημοτικό σχολείο. Ένα μάθημα εφόδιο στη ζωή τους. Στην προσπάθειά του αυτή καλεί σε βοήθεια τους δικούς του δασκάλους, αλλά και όλου του δυτικού πολιτισμού, που δεν είναι άλλοι από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους: τον Επίκουρο, τον Ηράκλειτο, τον Επίκτητο, το Δημόκριτο, τον Πυθαγόρα, τον Αριστοτέλη και ασφαλώς τονΣωκράτη με τον Πλάτωνα. Το ταξίδι της γνωριμίας του Άγγελου, του πρωταγωνιστή της ιστορίας, με τους «σπουδαίους» προσκεκλημένους του συγγραφέα, δεν είναι παρά ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Ένα ταξίδι που τον απελευθερώνει και εν τέλει τον καθιστά φως και οδηγό τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους άλλους. Ο συγγραφέας έχει επίγνωση της δυσκολίας του εγχειρήματος να τον παρακολουθήσει ο έφηβος στο νοητικό ανέβασμα που επιχειρεί γι' αυτό και ο στόχος του προσαρμόζεται στις ικανότητες αλλά και στην επιθυμία του καθενός. Δεν θέλει κανένας να εγκαταλείψει ή να μείνει απογοητευμένος. Επανέρχεται, λοιπόν, στο τέλος κάθε συνάντησης με τη φράση: «Μόνο ό,τι πάρεις μαζί σου». Η αγωνία του Παπασαράντου για την πρόοδο των μαθητών του, αλλά και όλων των εφήβων με δεδομένη την ανωριμότητα που υπάρχει γύρω μας - την ονομάζει ανοησία που ευθύνεται για τα πάθη που τυραννούν το σύγχρονο άνθρωπο - τον ώθησε να εκφράσει το φιλοσοφικό αίτημα της «διάνοιας», δηλαδή «του διαλόγου που γίνεται ανάμεσα σε μας και στην ψυχή μας», λογοτεχνικά με ένα μυθιστόρημα. Είναι αυτό το ίδιο αίτημα που υπηρετείται διαχρονικά και εξελικτικά από τους μύθους του

Όλη η Πελοπόννησος σε μια έκθεση

Πελοπόννησος Expo συνεχίζει και φέτος δυναμικά με κύριο στόχο, να προβάλει την καινοτομία, την παραγωγικότητα, την εξωστρέφεια και φυσικά τις δράσεις των επιχειρήσεων. Τα Επιμελητήρια Αργολίδας, Αρκαδίας, Αχαΐας, Ηλείας, Κορινθίας, Λακωνίας και Μεσσηνίας συντάσσουν και πάλι τις δυνάμεις τους προς όφελος των επιχειρήσεων και της ανάπτυξης της Πελοποννήσου. Το 2019, η Πελοπόννησος Expo πραγματοποιείται από τις 13 ως τις 17 Νοεμβρίου 2019 στο κτίριο ΓΕΑ ΑΕ στη Βι.Πε. Τρίπολης, σε ένα χώρο συνυφασμένο στις συνειΒιβλία, εκθέσεις, φεστιβάλ, πολιτισμός

Αισώπου, τους φιλοσοφικούς διαλόγους του Πλάτωνα και τα υπαρξιακά μυθιστορήματα του Σαρτρ· το αίτημα της αυτογνωσίας, της απελευθέρωσης και τελικά της αυτοπραγμάτωσης η οποία διατυπώνεται πολύ εμφαντικά ως επίλογος του έργου για να αποτελέσει ίσως το έναυσμα του επόμενου μυθιστορήματος. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή.

δήσεις του κόσμου με επιτυχημένες εκθέσεις της Πελοποννήσου. Η Πελοπόννησος Expo καθιερώνεται ως μια από τις Εκθέσεις σταθμούς της Ελλάδας, στην οποία στόχος είναι να συμμετέχουν πανελλαδικές επιχειρήσεις να δημιουργηθούν εμπορικές συμφωνίες μεταξύ εκθετών και επισκεπτών, να αναπτυχθούν νέες επαγγελματικές επαφές με στόχο την εξωστρέφεια μέσω των B2B εμπορικών συναντήσεων και να αποτελέσει μια έκθεση μέσω της οποίας θα ενημερωθούν επισκέπτες και συμμετέχοντες από τις παράλληλες ενημερωτικές εκδηλώσεις & τις ημερίδες της Έκθεσης. Οι τομείς που δραστηριοποιείται η έκθεση αφορούν Τρόφιμα και ποτά, Οικιακό - Επαγγελματικό εξοπλισμό και Δόμηση, Ενέργεια – Τεχνολογία περιβάλλοντος, ΜΜΕ– Διαφήμιση και Πληροφορική, Οικογένεια – Παιδί – Εκπαίδευση και Γυναικεία ομορφιά, Αυτοκίνητο, Μοτοσικλέτα και Αξεσουάρ. Η θεματολογία της Έκθεσης εμπλουτίζεται επίσης, με ειδικά αφιερώματα & εκδηλώσεις για τον Τουρισμό και τον Αγροδιατροφικό τομέα. Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινές: 16:00 – 21:00, Σαββατοκύριακο: 10:00 – 21:00. Περισσότερες πληροφορίες: www.peloponnisosexpo.gr 11

Πύλος

Στα ίχνη του Νέστορα Αλεξία Τούλιου Νίκος Υφαντής, Χρήστος Κανατάς

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ | Στα ίχνη του Νέστορα

Εκεί στον Νότο, το φως περισσεύει και όλα φαντάζουν δυνατά, όσο εγώ αποτυπώνω, με ίχνη, το περίγραμμα αυτής της σαγηνευτικής ακτής της Πελοποννήσου, της Βοϊδοκοιλιάς, που παραμένει ανέγγιχτη από σύγχρονες παρεμβάσεις. Μέχρι το τέλος της αμμουδιάς έχω σχηματίσει ένα τέλειο κεφαλαίο Ωμέγα. Σύμβολο απείρου στον αντικατοπτρισμό του, μα και κύκλος ανοιχτός για να μπορεί η μνήμη να πηγαινόερχεται στον χώρο και τον χρόνο. Και είναι κι αυτή η κοκκινωπή αλυσίδα συνεχώς μπλεγένη στα πόδια μου, εύθραυστα καμωμένη από ελαφριά μικροσκοπικά πετραδάκια που ξεβράζει το κύμα, σαν τα ταξιδεύει στην στεριά. Είναι ο απόηχος αιώνων τούτο το σκοτωμένο χρώμα τους, απομεινάρια βασιλικής θυσίας, την οποία κάποτε τραγουδούσε ο ποιητής Όμηρος.

●

Το σύγχρονο στέγαστρο που προστατεύει σημερα το ανάκτορο του Νέστορα. ●●

Σπάνιο τελετουργικό αγγείο. Αρχαιολογικό μουσείο Χώρας. ●●●

Κράνος καμωμένο απο δόντια αγριογούρουνου. Αρχαιολογικό Μουσείο Πύλου. 14

οναχική παρουσία στην ακτή καρτερικά αναμένω κάτι το ασαφές. Οι νόμοι της φύσης θα παίξουν για μένα μια οφθαλμαπάτη, μια Φάτα Μοργκάνα. Πίσω από τη θολή ατμόσφαιρα, εκεί που ο ήλιος σιγοψήνει τη γη, αιωρούμενα είδωλα 4500 ανδρών, που κοιμήθηκαν τον 13ο αιώνα π.Χ. ξαναζωντανεύουν υπό τις διαταγές του βασιλιά της Πύλου, Νέστορα. Παρατάσσονται γοργά, σε 9 έδρες όσες και οι πόλεις του βασιλείου, από 500 άνδρες, με την καθεμιά να προσφέρει 9 ολόμαυρους Ταύρους μεγαλοπρεπή θυσία στον Κυανοχαίτη Ποσειδώνα. Τα ζώα σφαγιάζονται, το αίμα ρέει άφθονο μαζί και ο οίνος και οι μηροί καίγονται για χάρη του Θεού. Τίποτα δεν πρέπει να πάει χαμένο. 81 ταύροι είναι αρκετοί να χορτάσουν όλοι. Εν μέσω της θυσίας, βλέπω, καταφθάνει ένα πλοίο με ξένους. Ο Πεισίστρατος, ο γιος του Νέστορα τρέχει να τους καλωσορίσει. Τους προσκαλεί να καθίσουν δίπλα σε αυτόν, στον βασιλιά και στον αδερφό του Θρασυμήδη, σε μαλακές προβιές πάνω στην αμμουδιά. Η θυσία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το πέρας της δύσης, γι’ αυτό οι συστάσεις καθυστερούν. Είναι ο Τηλέμαχος ο ξένος και είναι και η θεά Αθηνά μαζί του, μεταμορφωμένη σε μέντορα που τον προέτρεψε να συμβουλευτεί τον σοφό βασιλιά της Πύλου. Ο Νέστωρ, ο υιός του Νηλέα, είναι το καμάρι των Αχαιών, αφού συγκέντρωνε επάνω του όλες τις αξίες του αρχαίου ελληνικού ιδεώδους. Ήταν σοφός, έντιμος, μελίρρυτος, δίκαιος και φιλόξενος μα κυρίως ανδρείος. Έλαβε μέρος στον πόλεμο εναντίων των Κενταύρων, στην αργοναυτική εκστρατεία μα και γέροντας πια έγινε ο σύμβουλος των Αχαιών στην Τροία. Τη γενναιότητά του κληροδότησε και στους 7 υιούς του με τον Αντίλοχο να θυσιάζεται στον Τρωικό πόλεμο. Δυστυχώς ο Τηλέμαχος δεν θα καταφέρει ν’ αντλήσει τις πολυπόθητες πληροφορίες για την τύχη του πατέρα του, όμως θα δεχτεί με χαρά να φιλοξενηθεί στο ανάκτορο του γλυκού Βασιλιά. Οχλαγωγία σαν σχολικό διάλειμμα, διαλύει την οπτασία. Βροχή, κατρακυλούν τον λόφο ημίγυμνοι νεαροί που μοιάζουν αστείοι μοντέρνοι Φαράω έτσι όπως κουκουλώνουν το κεφάλι με την μπλούζα τους. Ταλαιπωρημένοι βουτούν για μια αναζωογοννητική βουτιά στα σμαραγδένια νερά της Βοϊδοκοιλιάς. Είναι τουρίστες που επισκέφτηκαν τον ψηλό βράχο πίσω μου, που στην κορφή του έχει το Παλαιόκαστρο και λίγο πιο κάτω το μυθικό σπήλαιο του Νέστορα. Αυτό σκοτεινό, με δυο τρεις σταλακτίτες για στολισμό, λέγεται πως ήταν και ο χώρος φύλαξης των βασιλικών βοδιών. Από τόσο ψηλά η θέα κόβει την ανάσα. Ολόκληρη η Πύλος, η νήσος Σφακτηρία, η λιμνοθάλασσα και το Διβάρι, που στ’ αρχαία χρόνια λειτουργούσε ως λαϊκό νεκροταφείο δίνοντας αξιόλογα ευρήματα στους αρχαιολόγους. Σήμερα είναι πλημμυρισμένο από νερό και είναι το σπιτικό

●

●●

Πύλος, Στα ίχνη του Νέστορα

●●●

άγριας πανίδας. Ευτυχώς ολόκληρο το μέρος τελεί υπό την προστασία του δικτύου Natura και παραμένει ένας χρυσός επίγειος παράδεισος. Το βλέμμα, όσο χτενίζει σπιθαμή σπιθαμή τη θέα, σταματά στον λόφο του Επάνω Εγκλιανού. Εκεί βρίσκεται το ανάκτορο του Νέστορα, το καλύτερα διατηρημένο και μεγαλύτερο παλάτι της Μυκηναϊκής περιόδου. Η σπουδαία αυτή ανακάλυψη προστατεύεται κάτω από ένα υπερσύγχρονο στέγαστρο και είναι επισκέψιμο όλο το χρόνο. Ακολουθώ λοιπόν με το φαντασιακό μου τη σιλουέτα του ήρωα Θρασυμήδη ν’ ανηφορίζει το λοφάκι αριστερά, πάνω απ’ την παραλία. Σαν σύννεφο σκορπά ο ήρωας, μόλις αντικρύζω τα χαλάσματα ενός θολωτού τάφου. Μερικώς συλημένος μα λέγεται πως του ανήκει, αφού τα κτερίσματα στο εσωτερικό ήταν πλούσια ενώ παράλληλα βρέθηκε κι ένας ατόφιος σκελετός βοδιού, στοιχείο θυσίας για έναν θαρραλέο άνδρα που ταξίδεψε στην Τροία και κρύφτηκε κι αυτός στον Δούρειο Ίππο για να ξεγελάσει τους Τρώες ενώ τώρα ταξιδεύει αιωνίως το πνεύμα του στο επέκεινα. Το παλάτι του Νέστορα

●

Γλώσσα. Η κρυφή παραλία στην σκιά της Βοϊδοκοιλιάς. ●●

Ο τάφος του Θρασυμήδη. 16

Ο λόφος του Επάνω Εγκλιανού βρίσκεται κοντά στην Πύλο, λίγο έξω από το χωριό Χώρα φιλοξενεί ό,τι έχει απομείνει από το ανάκτορο του Νέστορα. Η τοποθεσία επιλέχθηκε από τον βασιλιά με στρατηγική, καθώς πλήρης ορατότητα - αφού δεν περιστοιχιζόταν από κυκλώπια τείχη πράγμα σπάνιο για τα ανάκτορα της μυκηναϊκής περιόδου- του επέτρεπε να εποπτεύει και να ελέγχει απρόσκοπτα το βασίλειο στο σύνολό του αλλά και τον ολόκληρο τον θαλάσσιο χώρο από τη νήσο Πρώτη ως τις μεσσηνιακές Οινούσσες, τον Όρμο του Ναυαρίνου και την σημερινή Γιάλοβα. Κτισμένο τον 13ο αιώνα αποτελούνταν από δύο ορόφους συνδεόμενους με κλιμακοστάσιο έχοντας στο πάνω μέρος τους κοιτώνες. Διέθετε αρκετούς βοηθητικούς χώρους, υποδοχής, κυλικείο με φρουρό, αποθηκευτικούς χώρους, οινοθήκη, οπλοστάσιο, κι ένα διαμέρισμα με οικιακά σκεύη, στο οποίο βρέθηκαν περίπου 6000 σπασμένα αγγεία τα οποία μεταφέρθηκαν στο μουσείο της Χώρας που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από το ανάκτορο. Όπως και σήμερα, έτσι και τότε το κρασί και το λάδι ήταν πολύτιμα αγαθά και ως προς την χρήση τους αλλά και ως προς τα οικονομικά οφέλη που προέρχονταν από εμπορικές συναλλαγές. Γι’ αυτό και από τα πρώτα διαμερίσματα που συναντάς είναι οι αποθήκες ελαίου. Πέρα από τη διατροφή, το έλαιο χρησιμοποιούνταν και για θεραπευτικούς σκοπούς αλλά και ως απαραίτητο συστατικό για εξαγνισμό ή αρωματισμό. Ο οίνος πάλι πρωταγωνιστούσε στις σπονδές, μα και βοηθούσε στην καλή διάθεση. Με την καταστροφική πυρκαγιά του ανακτόρου γύρω στο 1200 π.Χ. που σήμανε περιέργως και τον αιφνίδιο θάνατο του μυκηναϊκού πολιτισμού στην νότια Πελοπόννησο, ήρθαν στο φως αφού ψήθηκαν πήλινες πινακίδες Γραμμικής Β, λογιστικά κυρίως αρχεία που εφοδίασαν με σημαντικές πληροφορίες τους αρχαιολόγους. Εκθέματα τέτοιων πλακών μπορεί κανείς να βρει στο μουσείο της Καλαμάτας καθώς και πληθώρα άλλων ανακαλύψεων από το παλάτι του Νέστορα. Θεωρητικά η Γραμμική Β αποτελεί επίτευγμα του μυκηναϊκού πολιτισμού όμως υπάρχει και η άποψη περί εξέλιξης της Γραμμικής Α που μας έρχεται από τον μινωικό. Πολι-

●

●●

Στα ίχνη του Νέστορα

●

τισμικά δάνεια κυρίως καλλιτεχνικά μπορούμε να βρούμε στη διακόσμηση του ανακτόρου του Νέστορα. Αόρατη προσπερνώ τον φρουρό και ο χρόνος παγώνει ξανά υπόλευκα όπως τα καλογυαλισμένα πέτρινα καθίσματα της υποδοχής. Οι αμφορείς θα με κεράσουν οίνο γλυκό, να ξεθαρρέψω, όπως ο ντροπαλός Τηλέμαχος και να εισέλθω στην πολύχρωμη και φωτεινή αίθουσα του θρόνου. Το δάπεδο ξεχωρίζει σε χρωματιστά τετράγωνα με μια ολοστρόγγυλη εστία, να καίει θυμιάματα περιστοιχισμένοι από τέσσερις ξύλινους κίονες που κρατούν ψηλά τον φωτογωγό για να δραπετεύει ο καπνός από την τεράστια καπνοδόχο και να λούζεται με φως ηλίου το παλάτι. Ολοζώντανο και ζωηρό στα πόδια του ξύλινου θρόνου του βασιλιά ένα μεγάλο ζωγραφιστό χταπόδι. Αγαπημένο μοτίβο των Μινωιτών, μα κι εδώ σύμβολο ζωής, κίνησης και θαλασσοκρατίας. Ο βασιλιάς στον θρόνο του αντικρυστά στην εστία απολαμβάνει τις νωπογραφίες εκατέρωθεν στους τοίχους. Από τη μια Γρύπες και λέοντες και απ' την άλλη ένας λυράρης να κατευνάζει την ενέργεια του ανακτόρου. Πλούσια χρώματα σαν να χύνονται στο κρασί, καθώς αυτά καθρεφτίζονται στο περίφημο ολόχρυσο και ασήκωτο κύπελλο του Βασιλιά. Φημίζεται ότι μόνο αυτός κατάφερνε να σηκώσει το βάρος του και δεν το αποχωριζόταν ποτέ. Κι ένα μεγάλο κοίλωμα δίπλα στον θρόνο που κατέληγε σε αυλάκια σχήματος V χρησιμοποιούνταν για σπονδές χωρίς να χρειαστεί ο βασιλιάς να μετακινηθεί από την θέση του. Το ανάκτορο διαθέτει μια παρόμοια αίθουσα με αυτή του θρόνου, που ανήκει στην βασίλισσα Ευρυδίκη. Φέρει και αυτή εστία και περιμετρικούς κίονες. Μια κρουστή μελωδία τρεχούμενου νερού με παρασέρνει στο δωμάτιο με το βασιλικό λουτρό. Μια κόρη όμορφη η πιο μικρή από τις δυο θυγατέρες του Νέστορος η Πολυκάστη λούζει τον Τηλέμαχο. Ζαλισμένοι και οι δυο από τη δίνη των σπειρών του πήλινου λουτήρα μα και τη δίνη του νερού παραδίνονται σ’ έναν έρωτα θεό και μια ένωση που θα δώσει καρπό έναν υιό τον Περσέπολη. Με έλαια τον μυρώνει και μανδύες τον ντύνει τον Τηλέμαχο η Πολυκάστη για να τον συντροφέψει πίσω στο πλοίο, αφού στην πραγματικότητα ο σκοπός του ταξιδιού του ήταν όχι η αναζήτηση του πατρός του, αλλά η άνδρωσή του σε σώμα και ψυχή, γιατί όταν προστάζει η Μοίρα και οι Θεοί σωπαίνουν.

Ο τάφος του Πολεμιστή Γρύπα Λίγα μέτρα μακρύτερα από το παλάτι, στον δρόμο για τη Χώρα, μόλις το 2015 δυο ξένοι αρχαιολόγοι ο Τζακ Ντέιβις και η Σάρον Στόκερ ανακάλυψαν κάτι το αναπάντεχο. Μέσα σ’ έναν λακκοειδή τάφο ,που χρονολογείται γύρω στο 1500 π.Χ., βρήκαν ολόκληρο το περιεχόμενό του. Ο ασύλητος αυτός τάφος εικάζεται, ότι ανήκει σ’ έναν Μυκηναίο Πολεμιστή, ο οποίος μέσα σ’ ένα ξύλινο φέρετρο εκτός από τον εαυτό του έκρυβε 18

●●●

●●

●●●●

● ●● ●●● ●●●●

Η θέα απο το Παλαιόκαστρο. Θολωτός τάφος Βασιλέων κοντά στο ανάκτορο του Νέστορα. Άγρια ζωή στη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας. Ο περίφημος πήλινος λουτήρας, όπου η Πολυκάστη έλουσε τον Τηλέμαχο. Ανάκτορο Νέστορα.

Στα ίχνη του Νέστορα

κι έναν αμύθητο θησαυρό. Στα δεξιά του, στο κάτω μέρος είχε όπλα και στ’ αριστερά του κοσμήματα. Βρέθηκαν 8 περίτεχνες χτένες από ελαφαντόδοντο, απόδειξη εμπορικών σχέσεων με την Αφρική, αλλά και καθρέφτης, αφού πρόκειται όχι μόνο για έναν πλούσιο και φιλόδοξο αλλά κυρίως εντυπωσιακό άνδρα με μαύρες μακριές μπούκλες σύμφωνα με την οπτικοποίηση που μας δίνουν τα υπερσύγχρονα επιστημονικά μηχανήματα. Τρεις μήνες οι αρχαιολόγοι έβλεπαν και αγωνιούσαν για μια χρυσή αλυσίδα που έφερε ο σκελετός στη θέση του λαιμού. 80 εκατοστά μήκος με τρομερά επιδέξια περίτεχνο δέσιμο, μια τεχνική που επίσης παραπέμπει σε μινωίτες τεχνίτες. Το πολυτελές χρυσό ξίφος δεν μας δίνει την σιγουριά αν πρόκειται για όπλο ή στολίδι. Ο πολεμιστής με το ίδιο ακριβώς σπαθί αποδίδεται ανάγλυφα σε μια εικόνα ομηρικής μάχης κι αυτό είναι παράδοξο αφού μιλάμε για αιώνες πριν τον Όμηρο. Η παράσταση αυτή της μάχης αποτυπώνεται σ’ έναν σφραγιδόλιθο που πιθανόν φορούσε στο χέρι του με την ιδιαιτερότητα ότι δεν είναι εφικτό να την παρατηρήσεις με γυμνό μάτι παρά μόνο μεγεθύνοντας τη με ειδικό φακό, κι αυτό είναι ένα ακόμη στοιχείο προηγμένου πολιτισμού. Η σπουδαιότητά της ανακάλυψης αυτής έγκειται στο γεγονός πως η πεποίθηση περί σαφή διαχωρισμού μεταξύ των πολιτισμών ίσως και να μην υφίσταται αφού όλα συνηγορούν υπέρ μιας πολιτισμικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο πολιτισμών μέσα στους αιώνες. Τα θαυμαστά αυτά ευρήματα θα εκτεθούν επίσης στο Αρχαιολογικό μουσείο της Χώ19

Αγναντεύοντας απο την σπηλιά του Νέστορα.

ρας ταυτόχρονα με την ανακαίνισή του. Τώρα, ούτε στο σημείο ταφής δεν μπορείς να πλησιάσεις, αφού οι έρευνες συνεχίζονται. Πείραμα Nestor Μπορεί εγώ εδώ στην Πύλο να έκανα ένα ταξίδι φανταστικό στην προϊστορία, κάποιοι όμως ερευνητές εδώ και δύο δεκαετίες πραγματοποιούν ένα ακόμη μακρύτερο ταξίδι στο σύμπαν, αληθινό αυτή τη φορά, και το έχουν ονομάσει το Πείραμα Nestor. Αναμφίβολα, η βάπτιση ήταν τιμητική ως προς τον βασιλιά της Πύλου, μόνο που πολύ έξυπνα κατάφεραν να το ταυτίσουν στην αγγλική με το αρτικόλεξο “Neutrino Extended Submarine Telescope with Oceanographic Research”. Στο βαθύτερο σημείο της Μεσογείου βάθους 5.200 μ., που βρίσκεται κοντά στην Πύλο, στο σημείο Φρέαρ των Οινουσσών, είναι τοποθετημένο ένα τεράστιο τηλεσκόπιο το οποίο χρησιμοποιώντας ως φίλτρο τον μεγάλο όγκο νερού, μελετά κάποια μικροσκοπικά, πανάλαφρα σωματίδια - σχεδόν φαντάσματα -, τα Νετρίνο που διαπερνώντας τη γη με ταχύτητα φωτός σε σταθερή πορεία είναι σε θέση να δώσουν πληροφορίες για το παρελθόν και το μέλλον του σύμπαντος αναδημιουργώντας εκ νέου έναν ουράνιο χάρτη. Ο περιορισμένος κοινός ανθρώπινος νους δεν είναι πάντα σε θέση, να κατανοήσει πλήρως το μεγαλείο και την πολυπλοκότητα του σύμπαντος, μα ούτε και να εξηγήσει εύκολα μια μεταγενέστερη παράσταση μάχης στον σφραγιδόλιθο του Γρύπα. Ούτε ακόμα να τολμήσει ν’ 20

αναρωτηθεί για τον ακριβή αριθμό 9 σειρών με 9 βόδια σύνολο 81, που ο Νέστορας θέλησε να θυσιάσει στον Ενοσίχθονα (που προκαλεί σεισμό) Ποσειδώνα με τα κατάμαυρα μαλλιά, ο οποίος ζει στο σκοτεινότερο και βαθύτερο σημείο του Πελάγους. Κι αν το πάμε παρακάτω, πώς σχετίζονται άραγε οι αριθμοί του Ομήρου με το πείραμα Nestor και την επιτάχυνση της βαρύτητας g=9,81m/ s² στην επιφάνεια της θάλασσας; Η γνώση πάντα δίνει τροφή για σκέψη μα γίνεται και το καύσιμο για ταξίδια προϊστορικά και υπεργαλαξιακά. Ελπίζω μόνο πως δεν θα την κατακτήσουμε κάποτε όλη, αλλά πάντα κάτι θα ξεφεύγει αφήνοντας το άρωμα της γοητείας ενός ακόμη άλυτου μυστηρίου για τις επόμενες γενιές.

info's Ευχαριστούμε θερμά για τη φιλοξενία και την βοήθεια τον Δήμο Πύλου – Νέστορος, και το ξενοδοχείο Hotel Karalis City Hotel & SPA στην Πύλο (Ναυαρίνο) Μεσσηνίας. Λίγα μόλις μέτρα από την κεντρική πλατεία «Τριών Ναυάρχων», το ξενοδοχείο στεγάζεται σε κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και διαθέτει λιτά και πολυτελή δωμάτια με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Λειτουργεί 12 μήνες τον χρόνο. ΕΟ Πύλου Καλαμάτας 26, Τηλ.: 27230 22960, www.hotelkaralis.gr.

Σίκινος

Για τους λίγους εκλεκτούς και τυχερούς Χρήστος Κανατάς

●

«Πρώτα αγαπούσα στο Χωριό, τώρα αγαπώ στο Κάστρο και μες στη Λότζια θα σφαχτώ που βασιλεύει τα’ άστρο». Σαν άλλη Ιθάκη την αγάπησε ο Οδυσσέας Ελύτης τη Σίκινο. Ίσως να μην ανταμώσανε ποτέ, το πνεύμα του όμως θα είναι για πάντα μαζί της.

νας μύθος λέει, πως κατά τη Δημιουργία, ο Άγιος Θεός, συγκινημένος από την ομορφιά του αριστουργήματος με τ’ όνομα Ελλάδα, έκλαψε με δάκρυα χαράς. Τα δάκρυα πέφτοντας στη θάλασσα πέτρωσαν σαν το μαστίχι που πέφτει απ’ το δέντρο. Έτσι, σχηματιστήκαν τα νησιά που λέγονται Κυκλάδες, η κορωνίδα του κομψοτεχνήματος. Οι άνθρωποι συμπλήρωσαν το θεϊκό έργο, πασπαλίζοντας με λευκό κυβικό αλάτι την πέτρα και φτιάξαν τα χωριά, τις Χώρες με τα σπίτια και τους μύλους ν’ αστραφτοκοπούν στον ήλιο με φόντο το απέραντο μπλε του Αιγαίου. Κρυμμένη μέσα σ’ όλα τα πέτρινα δάκρυα είναι η Σίκινος, το ακατέργαστο διαμάντι των Κυκλάδων. Πρέπει να ψάξεις για να την ανακαλύψεις, ακολουθώντας την πιο άγονη από τις άγονες γραμμές. Μα σαν τη βρεις, θα εκτιμήσεις την αξία της. Θα απολαύσεις έναν τόπο αμόλυντο από τα κύματα των τουριστών, μια αυθεντική κυκλαδίτικη εμπειρία. Τα δρομολόγια των πλοίων λιγοστά για να φτάσεις, αεροδρόμιο δεν υπάρχει. Γειτόνισσα με τις κοσμοπολίτικες Ίο και Φολέγανδρο, η Σίκινος δε σκιάζεται. Είναι μοναχική, για τους λίγους και εκλεκτούς που θα την επισκεφτούν και θα την αγαπήσουν. Πώς να μη σ αγαπήσω κι εγώ; σκέφτομαι. Με αυτή τη Χώρα που συνυπάρχει με τον ουρανό, όπως οι πανύψηλοι πύργοι που έχουν πάρει δρόμο για να συναντήσουν τα σύννεφα. Ολόγυρα η ιερή αιγαιοπελαγίτικη θάλασσα με διάσπαρτα όλα τα κυκλαδονήσια. Αν οι Κυκλάδες κάνουν πράγματι κύκλο, εδώ θαρρείς πώς βρίσκεσαι στο κέντρο. Νιώθεις βασιλιάς ανάμεσα σε ουρανό στεριά και θάλασσα. Βγαίνω από την ονειροπόληση για να σας διηγηθώ τα πράγματα από την αρχή. Πρωίπρωί κινήσαμε με το πλοίο της γραμμής εγώ κι ο μικρός μου συνοδιοιπόρος για τη μίνι κρουαζιέρα μας με προορισμό τη Σίκινο. Είναι μια ευλογία, καθώς πετάγεσαι από λιμανάκι σε λιμανάκι, ν’ αντικρίζεις τους λιγοστούς ανθρώπους που ανεβοκατεβαίνουν στα μια σταλιά υπέροχα νησάκια. Τι ιστορία να κρύβει ο καθένας τους, τι ιστορία ο κάθε τόπος…

●●

●●●

●

Φόρμες σε μπλε και άσπρο. ●●

Ταϊζοντας τα γαϊδουράκια με φόντο το Κάστρο. ●●●

Το Μοναστήρι της Χρυσοπηγής, λες κι είναι χτισμένο στον ουρανό. Σίκινος, Για τους λίγους εκλεκτούς και τυχερούς

●

Πρέπει να ψάξεις για να την ανακαλύψεις, ακολουθώντας την πιο άγονη από τις άγονες γραμμές. Μα σαν τη βρεις, θα εκτιμήσεις την αξία της. Θα απολαύσεις έναν τόπο αμόλυντο από τα κύματα των τουριστών, μια αυθεντική κυκλαδίτικη εμπειρία.

● Ο Αη Γιώργης από ψηλά ●● Η Σίκινος και πίσω η Νάξος με τον ψηλό της Ζα.

Αρμενίζοντας στο ενδιάμεσο 26

Αλοπρόνοια, το λιμάνι Κάποια στιγμή έρχεται κι η σειρά μας. Η Σίκινος, ένα από τα πιο μικρά και λιγότερο γνωστά. Μια χούφτα άνθρωποι μόνο βγαίνουμε. Έχουμε έρθει εκτός εποχής, οπότε ένας λόγος παραπάνω. Όλα τα νησιά είναι ομορφότερα, αν τα επισκεφτείς Ιούνιο ή Σεπτέμβριο. Βιώνεις την αυθεντικότητα του τόπου. Το λιμάνι, η Αλοπρόνοια, είναι στην ουσία ένας τουριστικός οικισμός. Όχι πολύ όμορφος αλλά ούτε και άσχημος. Η παραλία είναι πεντακάθαρη, αμμουδερή και γαλήνια και θα κολυμπήσουμε εδώ αρκετές φορές, αλλά η ιδέα και μόνο, ότι βρίσκεσαι στο λιμάνι, χαλά κάπως την όλη εικόνα. Εδώ θα βρεις φαγητό, καφέ και νυχτερινή διασκέδαση, διαμονή, παντοπωλείο, βενζινάδικο. Επίσης μπορείς να νοικιάσεις και όχημα. Μια σύντομη απογευματινή βόλτα και αντιλαμβανόμαστε την ήρεμη ομορφιά του νησιού. Παρότι η Αλοπρόνοια δεν εντυπωσιάζει, ακόμη κι εδώ είναι γλυκά και ωραία.

Ηλιοβασιλέματα μαγεμένα Την ώρα που δύει ο ήλιος, παίρνουμε τον δρόμο για τη Χώρα. Ξανά και ξανά θα θες ν’ ανέβεις με τη δύση του ηλίου στη χώρα, να απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα. Μια φορά να το βιώσεις, θα εθιστείς κεραυνοβόλα και μόνιμα. Έτσι κι εμείς. Είναι κάποιες μέρες που τα χρώματα της δύσης είναι τόσο έντονα... Μαβί, πορτοκαλί και μύρια ακόμη χρώματα στην ουράνια παλέτα καθώς ανεβαίνουμε. Φτάνουμε

●●

στη Χώρα και αντικρίζουμε το πέλαγος. Ολόγυρα στον ορίζοντα όλα τα νησιά: Φολέγανδρος, Μήλος, Κίμωλος και Πολύαιγος, Σίφνος, Αντίπαρος, Νάξος. Κι από κάτω σου, να βουτά απότομα 300 μέτρα χαμηλότερα η γη στο απέραντο Αιγαίο. Κάποιος είχε πει: «είναι μια στιγμή που αν ήταν να ξαναγεννηθώ, θα ήθελα να τη ζήσω ακριβώς ίδια». Έτσι ένιωσα. Όμως σου δίνεται η δυνατότητα να την ζεις κάθε απόγευμα. Οπουδήποτε κι αν βρεθείς σε όλη την απόκρημνη δυτική πλευρά του νησιού. Από την Επισκοπή ως το Μοναστήρι. Κάστρο Η Χώρα αποτελείται από δυο οικισμούς το Χωριό και το Κάστρο. Ο πρώτος μας περίπατος γίνεται προς το Κάστρο. Το φυσικό φως έχει πέσει και δίνει τη θέση του στο τεχνητό. Διασχίζουμε τα στενοσόκακα ανάμεσα από τα άσπρα σπιτάκια. Έρημο και ήρεμο το περιβάλλον καθώς ανηφορίζουμε. Ξαφνικά όμως: Ζωή! Τα μαγαζάκια, ο κόσμος, είναι όλα μαζεμένα. Εδώ θα βρεις φαγητό, πιοτό, καφέ και γλυκό. Σικινιώτικο σουβλάκι και ξυνοτύρι. Μαγειρευτά πεντανόστιμα. Όπου και να κάτσεις είναι όμορφα: Στην Κληματαριά και στο στέκι του Γαρμπή για φαγητό και ρακές, Στο Ανέμελο για γλυκό, καφέ ποτό. Θα περάσουμε ξανά και ξανά. Αλλά για πρωινό η επιλογή μας είναι πάντα η Ηλιαχτίδα, που βρίσκεται στο διάσελο ανάμεσα σε Χωριό και Κάστρο με τη συγκλονιστική θέα προς το Αιγαίο και τη Δύση. Εκεί δηλαδή που βρισκόταν παλιά η Λότζια, στην είσοδο για το Κάστρο. Ξαναερχόμαστε με το φως της μέρας. Καθαρόαιμα κυκλαδίτικος, ο ανηφορικός δρόμος μέσα από 27

●

●●

●●●

Η Σίκινος προσφέρεται για πεζοπορία, κι αν θες πραγματικά να ανακαλύψεις το νησί, δεν έχεις παρά να το περπατήσεις.

● Ηλιοβασίλεμα στο Μοναστήρι, υπερβατική εμπειρία ●● Το Χωριό με τις καμάρες του. ●●● Κατηφορίζοντας με χαρά δίπλα στην Παναγιά Παντοχαρά του Οδ. Ελύτη

τα στενά του οικισμού, του χτισμένου πάνω στην κορυφογραμμή, που καταλήγει στο Μοναστήρι. Ανάμεσα στο άσπρο των σπιτιών και στο μπλε του ουρανού. Όλες οι αυλές περιποιημένες και ανθοστόλιστες, σε υποδέχονται με ανοιχτές αγκάλες. Γύρω από την κεντρική πλατεία θα βρεις το δημαρχείο, το ιατρείο, τον ναό της Παντάνασσας με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο του. Μοναστήρι Η Σίκινος έχει γύρω στα 70 εκκλησάκια και βυζαντινούς ναούς. Όλα ωδή στη θεία Μεγαλοσύνη. Το πιο επιβλητικό και αγέρωχα υπέροχο όμως είναι αναμφισβήτητα το Μοναστήρι ψηλά πάνω από το Κάστρο. Αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή καλείται και Μονή Χρυσοπηγής. Βγαίνοντας από το Κάστρο το νιώθουμε να μας μαγνητίζει και παρά τα πολυάριθμα σκαλιά όλο και πιο γοργά ανεβαίνουμε Στο δρόμο για το μοναστήρι θα συναντήσουμε και την Παναγιά την Παντοχαρά, το εκκλησάκι του Ελύτη. Χωρίς να ξέρουμε σίγουρα αν είχε επισκεφτεί ποτέ τη Σίκινο, επιθυμία του ήταν μετά το θάνατό του να φτιαχτεί ναός στη μνήμη του. Διαβάζουμε την επιγραφή: «Παρθένω Σικινίω Οδυσσέας Ελύτης ανέθηκε». Αφιέρωση στην αγαπημένη του γη. Φτάνοντας στο μοναστήρι σου κόβεται η ανάσα. Είναι χτισμένο στην άκρη του γκρεμού κι όλο το Αιγαίο ξεδιπλώνεται μπροστά σου. Οχυρωμένο με υψηλό τείχος μαρτυράται, ότι εδώ ήταν το τελευταίο καταφύγιο στα χρόνια της πειρατείας. Λόγω του κινδύνου αυτού φτιάχτηκε κι η χώρα στο χείλος του γκρεμού. Για το αγνάντι των επικίνδυνων πλεούμενων. Ασβεστωμένο κάτασπρο λαμποκοπάει στην κορφή. Μια μοναχή μόνη ζει εδώ. Θα σε καλωσορίσει με τη σεμνή κι ευγενική της παρουσία. Καταλαβαίνεις ότι το μοναστήρι είναι περιποιημένο από γυναίκεια φροντίδα. Πεντακάθαρο, λαμπερό και με καλλιτεχνημένες χρωματιστές επιγραφές. Προσκυνάμε στον ιερό ναό και μετά από σύντομη κουβέντα κατά το καθιερωμένο κέρασμα στο αρχονταρίκι, παίρνουμε το δρόμο του γυρισμού.

Σίκινος, Για τους λίγους εκλεκτούς και τυχερούς

Χωριό Το χωριό μοιάζει με το Κάστρο. Τα λευκά σπιτάκια όμως εδώ είναι πιο προσεγμένα με όμορφες καμπύλες και καμάρες και παντού ωραίοι κήποι με γεράνια, βουκαμβίλιες, γιασεμιά, βασιλικούς. Πόσο όμορφο είναι να θωρείς τα έντονα χρώματα των λουλουδιών στο λευκό φόντο! Δε θες να βγεις ποτέ από αυτόν τον υπέροχο μικρό λαβύρινθο. Στην είσοδο του Χωριού βρίσκεται και το μεγαλοπρεπές παλαιό σχολείο δωρεά του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού. Οινοποιείο Η Σίκινος φημιζόταν για το μέλι και το κρασί της. Η χαρακτηριστική μυρωδιά του θυμαριού το αποδεικνύει καθώς και η αρχαία ονομασία της ‘Οινόη’. Το θυμαρίσιο μέλι που παράγεται ακόμη είναι άφθαστης ποιότητας. Το ίδιο και το κρασί. Στην υπέροχη ορεινή διαδρομή προς την Επισκοπή με το απέραντο Αιγαίο στα δεξιά σου βρίσκεται το οινοποιείο Μάναλη. Χτισμένο σε μοναδική τοποθεσία, με τον αμπελώνα του σε πλαγιά με πεζούλες, κοσμεί το ήδη μαγευτικό τοπίο. Στο πανέμορφο πέτρινο εσωτερικό του θα έχεις την ευκαιρία να κεραστείς και να δοκιμάσεις τις εκλεκτές γεύσεις των οίνων του. Στο οινοποιείο δεν έρχεται παροχή ηλεκτρική και τροφοδοτείται εξολοκλήρου από φωτοβολταϊκά Επισκοπή Στο τέλος της διαδρομής βρίσκεται το σημαντικότερο αξιοθέατο της Σικίνου, ένα από τα ιδιαίτερα μνημεία όλων των Κυκλάδων. Μια αφίσα του ΕΟΤ με μια φωτογραφία του μνημείου κοσμεί για χρόνια το ψυγείο μας στην Αθήνα. Ένας λόγος, που ο μικρός μου γιος, ο Άγγελος, ήθελε να έρθει σ’ αυτό το ταξίδι είναι για να το δει από κοντά. Αξιωθήκαμε, αλλά δυστυχώς είμαστε εν μέρει άτυχοι. Οι Σικινιώτες, ύστερα από χρόνια προσπάθειας, πέτυχαν να το συντηρήσουν. Έτσι το μοναδικό αυτό κτίσμα περιβάλλεται με σκαλωσιές. Οι εργασίες θα κρατήσουν 2 με 3 ακόμη χρόνια. 29

● Η Σίκινος και το Σύμπαν ●● Τα χρώματα της δύσης στη Σίκινο ●●● Στάση για φαγητό στα στενά του Κάστρου

Η Επισκοπή είναι ναόμορφο μαυσωλείο. Τον 2ο με 3ο μ.Χ. αιώνα τάφηκε εδώ μια επιφανής κυρία της τότε κοινωνίας. Αργότερα το μαυσωλείο μετατράπηκε σε εκκλησία με την προσθήκη τρούλου και καμπαναριού. Έτσι έχουμε ένα κτίριο που είναι αρχαϊκό-χριστιανικό, ένα εντυπωσιακό παλίμψηστο αρχαιότητας και μεσαίωνα σύμφωνα με την εφορεία αρχαιοτήτων. Έχει διατηρήσει στο ακέραιο και τις δυο μορφές του, κάτι πολύ σπάνιο και πρωτότυπο. Αξιομνημόνευτό επίσης είναι το γεγονός, ότι στις τελευταίες εργασίες αποκατάστασης ανακαλύφθηκε ασύλητος ο μαρμάρινος τάφος της γυναίκας, που σύμφωνα με επιγραφή λεγόταν Νεικώ. Η Νεικώ της Σικίνου. Προστατεύτηκε η τελευταία κατοικία της, χάρη στην ιδιοφυή κρυψώνα στην οποία είχε τοποθετηθεί, ενώ πλούσια χρυσά κτερίσματα, που συνόδευαν το σώμα της, μαρτυρούν την αρχοντική καταγωγή της. Το μονάκριβο στολίδι της Επισκοπής είναι αυτό το κάτι παραπάνω, που δίνεται σε ένα τόπο τόσο απομακρυσμένο και άγονο. Η έκπληξη που φυλάσσεται κρυφή και περιμένει ο επισκέπτης να ανακαλύψει. Και πραγματικά αξίζει. Πολύ. Συνεχίζουμε με τα πόδια προς το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας και την αρχαία πόλη ψηλά στα 450 μέτρα στην κορφή ενός υψώματος. Η Σίκινος προσφέρεται για πεζοπορία, κι αν θες πραγματικά να ανακαλύψεις το νησί, δεν έχεις παρά να το περπατήσεις. Μετά από σύντομη πορεία μιάμισης ώρας κατακτήσαμε την κορυφή και προσκυνήσαμε, απολαμβάνοντας την όμορφη θέα της Φολεγάνδρου. Είναι τόσο κοντά, που νομίζεις, ότι θα δώσεις ένα σάλτο και θα βρεθείς εκεί! Άγιος Γεώργιος Είναι η μοναδική παραλία του νησιού με ασφάλτινη πρόσβαση. Υπάρχει και το Διαλισκάρι που είναι επίσης όμορφο αλλά έχει δυο μειονεκτήματα: Ο δρόμος που οδηγεί εκεί είναι τραχύς χωματόδρομος. Επίσης από αυτό το σημείο ξεκινά η ηλεκτροδότησή του νησιού, με αποτέλεσμα να περιτριγυρίζεται το τοπίο με στύλους και καλώδια. Αν μπορείς να αγνοήσεις το γεγονός αυτό, θα απολαύσεις το μπάνιο σου σε μια υπέροχη παραλία. Ο Αη Γιώργης όμως είναι μια τελείως διαφορετική υπόθεση. Η μόνη εύκολα προσβάσιμη καθαρόαιμη παραλία χωρίς λιμάνι ή ηλεκτροφόρα καλώδια, με βράχια-νησάκια να ξεπροβάλλουν στο κέντρο του όρμου του και να τον κοσμούν υπέροχα. Αμμουδιά αλλά και με πανέμορφα πολύχρωμα βότσαλα ενίοτε που δε χορταίνεις να τα χαζεύεις. Η παραλία ήταν σχεδόν το σπίτι μας τις μέρες που μείναμε καθώς περνάγαμε τις περισσότερες ώρες εδώ. Κολυμπώντας, εξερευνώντας τα βράχια και το εκκλησάκι, απολαμβάνοντας τη δροσερή σκιά κάτω από τα αρμυρίκια, παίζοντας με την άμμο, διαβάζοντας, γελώντας, λέγοντας ιστορίες και τραγουδώντας. Σα νυχτώνει, ο ουρανός γεμίζει αμέτρητα αστέρια καθώς εδώ το σκοτάδι είναι απόλυτο. Η μόνη, εντελώς ασθενική, πηγή φωτός είναι η μακρινή Σαντορίνη στα ανατολικά που κι αυτή με τον τρόπο της κοσμεί το σκηνικό. Με τον Άγγελό αχόρταγα μετράμε πεφταστέρια! Ο Γαλαξίας στην ανατολή δεσπόζει πάνω από τα βραχάκια στη μέση του κόλπου με το σκούρο περίγραμμά τους. Στολίζει ίσως έναν από τους πιο μαγευτικούς ουρανούς,που έχω ποτέ την τύχη να δω. Μια λέξη. Έκσταση. Τον μικρό τον παίρνει ο ύπνος γλυκά στην αγκαλιά μου και κλείνω με μια ευχή, ένα όνειρο: Τόσο όμορφες να είναι πάντα οι διακοπές μας σε τόπους τόσο ξεχωριστούς. 30

●

●●

●●●

info's Λεωφορείο εξυπηρετεί τις διαδρομές Αλοπρόνοια - Χώρα - Άγιος Γεώργιος. Η Σίκινος έχει αρκετές παραλίες, μόνο όμως σε δύο παει δρόμος. Οι υπόλοιπες (Μάλτας, Σαντοριναίκα, Άγιος Παντελαιήμονας, Άη Γιάννης, Καράς) προσεγγίζονται μόνο με βάρκα ή από μονοπάτια. Πληροφορίες για τα οργανωμένα μονοπάτια θα βρεις στη διεύθυνση www.monopatiapolitismou.gr/?p=562. Το πανηγύρι της Ζωοδόχου Πηγής γίνεται κάθε χρονιά την Παρασκευή της διακαινησίμου εβδομάδας, δηλαδή μετά το Πάσχα και αξίζει να βρεθείτε. Δύο ακόμη πολύ ωραία πανηγύρια είναι του Αγίου Παντελεήμονα τον Ιούλιο και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου το Σεπτέμβρη. Στις 21 Νοεμβρίου υπάρχει το έθιμο να μαγειρεύουν ψαρόσουπα για όλο τον κόσμο στο νησί. Το βιβλιοπωλείο «Σηματολόγιον» στη Χώρα με τη σπουδαία συλλογή έργων του εντυπωσιάζει. Αν είσαι λάτρης του βιβλίου, μια επίσκεψη είναι απαραίτητη. Κάθε καλοκαίρι συμβαίνουν διάφορα πολιτιστικά δρώμενα. Φέτος το νησί φιλοξένησε το Little Islands Festival στα τέλη του Αυγούστου. Η σύντροφος του Οδυσσέα Ελύτη, υπεύθυνη για την ανέγερση του ναΐσκου στη μνήμη του υποστηρίζει ότι δεν είχε βρεθεί ποτέ στη Σίκινο ο ποιητής, Οι ντόπιοι αντίθετα, με βάση τις διηγήσεις των παλαιότερων, επιμένουν ότι την είχε επισκεφτεί και την είχε αγαπήσει. Ευχαριστούμε την Αναστασία Λαγού για την πολύτιμη βοήθεια. Σίκινος, Για τους λίγους εκλεκτούς και τυχερούς

Τα μονοπάτια της Τήνου Περιπλάνηση στον μυστικό, εσωτερικό της πλούτο

Στην Τήνο ανταμώνει ο ουρανός και η θάλασσα, τα λιόδεντρα με τα μελτέμια, το συμπαγές μάρμαρο με τη λεπτή, διάφανη πίστη και το θεόπνευστο ανώνυμο χέρι που έχτισε πεζούλες, περιστερώνες και ξερολιθιές, έχτισε στοές στα γραφικά χωριά και μετουσίωσε το τοπίο σε χώρο με καθηλωτική δυναμη και ενέργεια. Έλενα Κολλάτου Έλενα Κολλάτου, Λεωνίδας Τούμπανος

Τήνος είναι το νησί της Παναγιάς, αυτό το ήξερα. Ήξερα για τη θαυματουρ,γή ,εικόνα της, το πλήθος των πιστών τον Δεκαπενταύγουστο και τον τορπιλισμό της Ελλής στο λιμάνι. Μέχρι εκεί. Ευτυχώς αυτά που δεν ήξερα ήταν πολύ περισσότερα και πολύ πιο εντυπωσιακά – η Τήνος, βλέπεις, κρατά κρυμμένα τα μυστικά της. Και όπως την εποχή των πειρατών, οι νησιώτες οχειρώνονταν στην ενδοχώρα και τα ορεινά, φυλάσσοντας όλα τον πλούτο τους εκεί, έτσι και σήμερα, για να την κατακτήσεις, θα πρέπει να εισχωρήσεις βήμα το βήμα, αργά, καρτερικά και σταθέρα στο εσωτερικό της. Να γίνεις περιηγήτης, όχι επισκέπτης. Να αφουγκραστείς, να οσφρηστείς, να αγγίξεις, να γευτείς, να αισθανθείς, ώσπου να λυτρωθείς και καθάριος τον δρόμο σου να συνεχίσεις. Σε αυτό το εγχείρημα το Tinos Trails, το επίσημο δίκτυο πεζοπορικών μονοπατιών, το οποίο δημιουργήθηκε και συντηρείται από τον Δήμο Τήνου, θα είναι αρωγός σου. Φέτος εγκαινιάστηκε ένα δίκτυο μονοπατιών, που αγγίζει τα 152χλμ και ενώνει σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος, οικισμούς, παραλίες, ξωκλήσια, λατομεία και γρανιτικούς σχηματισμούς σε 12 κυκλικές - ως επί το πλέιστον - διαδρομές. Η ιστορία της Τήνου (κυριολεκτικά) στα πόδια σου! Τα ευφάνταστα ονόματα: Φύση σε αντιθέσεις, Γεωδιαδρομή, Στράτα των Μύλων, Τρείς Πρωτεύουσες, Από τη Θάλασσα στον Ουρανό αποκαλύπτουν μόλις λίγη από τη μαγεία, που κάθε μια τους κρύβει για τον περιπατητή. Οι διαδρομές 32

Η κατασκευή των ανεμόμυλων άνθησε την περίοδο της Ενετοκρατίας για την άλεση των σιτηρών.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ / Τα μονοπάτια της Τήνου

●

– πρότυπα, σηματοδοτημένες και χρονομετρημένες, δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με την Paths of Greece και στην πλειοψηφία τους αναδεικνύουν ένα ήδη υπάρχον δίκτυο μονοπατιών, που η διαμόρφωσή του χάνεται στο βάθος της ιστορίας, όταν εξυπηρετούσε ανάγκες εμπορίου, μεταφοράς προιόντων και χωρικών. Οι Τρεις Πρωτεύουσες (Τ1) Ξεκινήσαμε πρωί και το πρώτο φως της ημέρας μας βρίσκει στον περίβολο του Ιερού Ναού της Ευαγγελιστρίας στη Χώρα της Τήνου. Το μονοπάτι ανηφορίζει τη λεοφώρο της Μεγαλόχαρης και φτάνει στο σημείο που στις 30 Ιανουαρίου 1823 βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας, μετά από όραμα που είδε η Αγία Πελαγία. Ο ουρανός φωτίζεται σιγά σιγά από τον Ήλιο που ανεβαίνει στο στερέωμα και η νύχτα υποχωρεί μαζεύοντας τα πέπλα της. Μια μικρή γάτα, αδιαφορώντας για τους πιστούς, παίζει και χοροπηδάει με τα ξερά φύλλα, που τα παρασέρνει το πρωινό αεράκι. Η απλότητα της στιγμής, η πρωινή δροσιά, το μυστηριακό φως του ξημερώματος και οι ελάχιστοι πιστοί που μπαινοβγαίνουν σιωπηλοί στον Ναό συμβάλλουν στο κατανηκτικό αίσθημα. Αφήνοντας πίσω μας τον Ναό ακολουθούμε το έντονα ανηφορικό μονοπάτι, που μετά 20 λεπτά, θα μας φέρει στις Πόλες, την αρχαία πρωτεύουσα του νησιού που αγνάντευε από ψηλά τη Χώρα και το λιμάνι. Λείψανα έχουν μείνει μόνο να τη θυμίζουν, ωστόσο μια μικρή περιήγηση αρκεί να νιώσεις τις δονήσεις απο τις περπατησιές των αρχαίων εκείνων κατοίκων. Ανηφορίζοντας κι άλλο για τον βράχο του Ξώμβουργου, τη μεσαιωνική 34

πρωτεύουσα του νησιού, περνάμε πλάι από τους Ανεμόμυλους. Αγέροχοι μάρτυρες της ιστορίας της Τήνου, η πλειοψηφία τους χτίστηκε την εποχή της Ενετοκρατίας, όταν το νησί καλλιεργούνταν εντατικά με σιτηρά κι οι δυνατοί ανέμοι, που ανέκαθεν φυσούσαν στο νησί εκμεταλεύτηκαν για το άλεσμά τους. Στο μεγάλο προαύλιο του διατηρητέου μεταβυζαντινού ναού της Παναγιάς στα Θυρίδια, καθίσαμε να ξαπωστάσουμε θαυμάζοντας το μεγάλο ορείνο όγκο του Ξώμβουργου που στέκει πάνω από το κεφάλι μας επιβλητικό. Ο βραχώδης λόφος προσφέρει φυσική οχύρωση και οπτικό έλεγχο μέρους του νησιού ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι κατοικούνταν από την αρχαία περίοδο και τα γεωμετρικά χρόνια. Την εποχή της Βενετοκρατίας ονομαζόταν κάστρο της Αγίας Ελένης κι ήταν από τα ισχυρότερα των Κυκλάδων μέχρι το 1715, που οι Τούρκοι το ανατίναξαν καταστρέφοντας το ολοσχερώς. Η ανάβαση στην κορυφή του απόκρυμνου βράχου είναι αρκετά επίπονη και ο δυνατός αέρας δεν βοηθάει ιδιαίτερα, παρόλα αυτά η θέα είναι μαγευτική. Κάτω ακριβώς από το βράχο βρίσκεται το μοναστήρι της Ιεράς Καρδίας, από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της καθολικής Ελλάδας. Τόπος των γλυπτών η Τήνος, την αυλή του κοσμεί ένα μεγάλο άγαλμα του Χριστού, έργο του Ιωάννη Φιλιππότη. Κατηφορίζοντας, φτάνουμε στην Καρυά, ένα από τα αρχαιότερα χωριά του νησιού και θαυμάζοντας τη θέα της Χώρας από ψηλά, προχωρήσαμε προς το Μουντάδο. Μαζεμένο και πεντακάθαρο, με μυρωδάτους βασιλικούς στα παράθυρα και φουντωτές μπουκαμβίλιες στις αυλές, έχει σπουδαία δείγματα κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, δρο-

●●

●●●

μάκια με σκαλιά, πλακόστρωτα, αψιδωτές καμάρες και παραδοσιακά σπίτια. Επιστρέφοντας στη Χώρα, περάσαμε από το φράγμα της Βακέτας, έργο υδροδότησης, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Κατάκοποι μα πανευτυχείς, μετά 13 χ.λ.μ. διαδορμής, επιστρέψαμε στο δωμάτιο για ξεκούραση. Η Γεωδιαδρομή (Μ2)

●

Εκκλησία Άγιος Μηνάς στο μονοπάτι για το Ξώμβουργο. ●●

Εντυπωσιακοί ζωόμορφοι σχηματισμοί στο χωριό Βωλάξ. ●●●

Μεσαιωνική στοά στο χωριό Φαλατάδος από τους παλαιότερους οικισμούς του νησιού. Τα μονοπάτια της Τήνου

Ο Βωλάξ, ένα από τα παλαιότερα χωριά της Τήνου, αποτελεί σημείο εκκίνησης της δεύτερης διαδρομής. Το τοπίο είναι μοναδικά εντυπωσιακό και επιβλητικό. Μοιάζει σεληνιακό με τους διάσπαρτους γρανιτένιους ολοστρόγγυλους κι άλλοτε ζωόμορφους βράχους. Το μονοπάτι, που ξεκινάει έξω ακριβώς από το χωριό, σε περνά ανάμεσα από το μεγαλπρεπές αυτό θέαμα με κατεύθυνση το ξωκλήσι της Παναγιάς της Θεοσκέπαστης. Ο αέρας, αρκετά δυνατός και σήμερα, παράσερνε τα σύννεφα, που με γρήγορες εναλλαγές μια άφηναν τις ηλιαχτίδες να φανούν και μια τις σκίαζαν. Τα δέντρα είχαν πια συνηθίσει τον έντονο άνεμο, είχαν γύρει προς την κατεύθυνσή του και επιδέξια είχαν αναπτύξει το φύλλωμα τους μονόπαντα. Η σοφία της φύσης, σκέφτηκα, μας διδάσκει την ικανότητα της προσαρμογής! Στο απόκοσμο τούτο τοπίο βόσκουν κατσίκια και πρόβατα και για λίγο ανασηκώνονται και μας κοιτούν καθώς ανηφορίζουμε προς το ξωκλήσι. Ακολουθούμε το μοναπάτι ευλαβικά και σε σημεία που νιώθουμε αβεβαιότητα για το ποιά είναι η σωστή διαδρομή· κοιτάμε γύρω μας και βρίσκουμε τα σημάδια της σήμανσης, δύο παράλληλες γραμμές, μια λευκή και μια κόκκινη. Στεκόμαστε στη μέση του μονοπατιού και γύρω μας οι σμιλεμένοι βράχοι, όγκοι σιωπηλοί, μεγαλόπρεποι ασκούν θαρρείς μια μαγική επιρροή πάνω μας. Μας καθηλώνουν, 35

●

μας γοητεύουν, κι από όλες τις εκδοχές της δημιουργίας τους, διαλέγω τον μύθο που θέλει τον Βωλάξ να είναι πεδίο Τιτανομαχίας και τους βράχους, ό,τι απέμεινε από τη φοβερή σύγκρουση μεταξύ Τιτάνων και θεών. Σε κάποιο σημείο, η διαδορμή, διασταυρώνεται με το μονοπάτι των γρανιτικών σχηματισμών, είναι ελαφρώς δύσβατη αλλά το τελικό θέαμα σίγουρα σε ανταμείβει. Ξαναβγήκαμε στο κυρίως μοναπάτι που μετά την ανηφόρα αρχίζει πλεόν και κατηφορίζει. Όσο πλησιάζουμε τα ερείπια ενός μύλου, ο ήχος του νερού γίνεται πιο έντονος. Διασχίζουμε το ρυάκι - τέλος καλοκαιριού και το νερό είναι λιγοστό - περνάμε μέσα από χωράφια, που και που συναντάμε κατσίκια και πρόβατα, αφήνουμε στα αριστερά μας δυο μικρά ξωκλήσια και κινούμαστε προς τη Μυρσίνη. Το μονοπάτι περνάει δίπλα από συκιές, βελανιδιές, μυρτιές και μερικά μποστάνια πριν την είσοδο στον γραφικότατο οικισμό που είναι χτισμένος στους πρόποδες του Τσικνιά -το ψηλότερο βουνό της Τήνου στα 729μ. υψόμετρο. Από εδώ μπορεί κανείς να ανεβεί στην κορυφή του που σύμφωνα με το μύθο είναι κατοικία του Αιόλου. Περνώντας μέσα απο το χωριό, εμείς συνεχίσαμε τον δρόμο μας προς το Φαλατάδος, ακόμη έναν από τους παλαιότερους οικισμούς του νησιού, που περιστοιχίζεται από μια έκταση με οπωροφόρα δέντρα, μουριές και πλατάνια. Όπως όλα τα χωριά της Τήνου είναι πεντακάθαρο και περιποιημένο. Η ικανοποίηση, του να πηγαίνεις από το ένα χωρίο στο άλλο ,ακολουθώντας το μονοπάτι είναι μοναδική. Σε γεμίζει αυτοπεποίθηση και ευχαρίστηση, ενώ σου δημιουργεί και αίσθημα κατάκτησης. Κάθε οικισμό που συναντάς, τον έχεις δει να προβάλλει από μακριά, να μεγαλώνει καθώς πλησιάζεις και να ξεμακραίνει καθώς τον αφήνεις πίσω σου. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί σωματικό κόπο, υπομονή και επιμονή. Επιβάλλει τον δικό της χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου μαθαίνεις τον τόπο, γνωρίζεις τις μυρωδιές του, τα δέντρα του, τα ζώα που κατοικούν σε αυτόν και αν είσαι άνθρωπος δεκτικός με ψυχή ανοιχτή δε μπορείς παρά να συγκινηθείς και να δεθείς μαζί του. Σε μια διαδρομή, που περνά πάλι μέσα από γρανιτικούς βράχους, επιστρέφουμε στον Βωλάξ για να κλείσουμε το μονοπάτι ακριβώς, όπως το ξεκινήσαμε. Από τη Θάλασσα στον Ουρανό (Τ2) Αφού τις προηγούμενες μέρες κινηθήκαμε αρκετά στην ενδοχώρα, είπαμε για αλλαγή να ξεκινήσουμε την επόμενή μας διαδρομή με μια βουτιά στη θάλασσα, στον Άγιο Ιωάννη Πόρτο. Δροσιστήκαμε και πήραμε να ανηφορίζουμε την πλαγιά του Κεχροβουνίου για τα Δυό Χωριά. Που και που σταματούσαμε και γυρίζαμε πίσω μας κατά τη θάλασσα για να θαυμάσουμε την πανοραμική θέα. Η άφιξή μας στον οικισμό δικαίωσε τον μόχθο της ανάβασης. Πανέμορφα τα Δυο Χωριά με παραδοσιακά σπίτια αμφιθεατρικά χτισμένα, σε καταπράσινη πλαγιά. Στην πλατεία δεσπόζει ο πλάτανος που χαρίζει γεναιόδωρα τη σκιά του. Αξίζει εδώ να πιείς ένα καφέ και να φας κάτι ελαφρύ πριν συνεχίσεις. Να 36

●●

●●●

●●●●

● Ο μεταβυζαντινός ναός της Παναγίας

στα Θυρίδια με φόντο το Ξώμβουργο. ●● Πανοραμική άποψη της Χώρας της Τήνου

και του φράγματος της Βακέτας. ●●● Τα ερείπια του Ενετικού κάστρου της Αγίας Ελένης

στην κορυφή του Ξώμβουργου. ●●●● Αγναντεύοντας το Αιγαίο το ξημέρωμα.

Τα μονοπάτια της Τήνου

βιώσεις λίγο τους νωχελικούς ρυθμούς μακριά από την πόλη, να αφαιρεθείς κοιτώντας τα φύλλα των δέντρων να σείωνται στο αεράκι, να θαυμάσεις τα ασβεστωμένα σπίτια, τα δαιδαλώδη δρομάκια, τις γραφικές στοές, τις κάτασπρες κρήνες και να αγναντέψεις το πέλαγο που γυαλίζει απο ψηλά στο φως του ήλιου. Όταν ο καιρός είναι καλός διακρίνονται τα κοντινά νησια Σύρος, Δήλος, Μύκονος αλλά και τα πιο μακρινά, Πάρος, Νάξος, Σέριφος, Κύθνος κάνοντας το σημείο εξαιρετικό για την επόπτευση μεγάλο μέρος του πελάγους. Από τα Δύο Χωριά φαίνεται απέναντι λίγο ψηλότερα ο Αρνάδος, επόμενη στάση της διαδρομής μας με χαρακτηριστικά πλακόστρωτα καλεντερίμια και μεσαιωνικές καμάρες. Ξαποστάσαμε στη μεγάλη πλατεία με το Ναό της Ανάληψης του Χριστού και το κοινοτικό καφενείο. Ατενίσαμε το Αιγαίο από ψηλά και το απέραντο μπλε γέμισε και φούσκωσε την ψυχή μας και έβγαλε πανιά. Η διαδρομή μετά τον Αρνάδο αρχίζει και κατηφορίζει προς τους οικισμούς Μπερδεμιάρο και Τριαντάρο κι εσύ χαίρεσαι τη μοναδική θέα της Χώρας. Όλα τα χωριά της Τήνου είναι ξεχωριστά και όμορφα και στην πλειοψηφία τους σέβονται τα παραδοσιακά στοιχεία αρχιτεκτονικής γεγονός που τους δίνει ιδιαίτερο χαρακτήρα. Γι’ αυτό και αξίζει να τα επισκεφτείς όλα. Καθένα έχει κάτι μοναδικό και όλα μαζί συνθέτουν το απαράμιλλο ύφος της. Μέσα από αγροτικές εκτάσεις και ξερολιθιές φτάσαμε στην παραλία του Αγίου Σωστη. Χαζέψαμε τα παιδιά που έκαναν βουτιές απο την μικρή πορβλήτα και τους ελάχιστους κολυμβητές και γυρίσαμε στον Άγιο Ιωάννη, εκεί ακριβώς από όπου ξεκινήσαμε. Η πεζοπορία στην Τήνο έχει χαρακτήρα ασκητικό. Περνάς ξερολιθιές, περιστερώνες και τόπους που έχουν δουλευτεί από χέρι ανθρώπου μα η παρέμβαση έχει γίνει με τρόπο σεβαστό και αρμονικό. Φτάνοντας στα χωριά η αρμονία που αισθάνεσαι γίνεται κάτασπρη απ› τα ασπρισμένα σπίτια, γίνεται μπλε τις θάλασσας, στοές και σκαλοπάτια· και αυτά –όλα μαζί- σε πάνε κάπου ψηλότερα, ένα σκαλί εγγύτερα στο θεικό, ένα βήμα πιο πάνω στην κατανόηση του μυστηρίου της ζωής και του ανθρώπου. Σε κάθε βήμα, σε κάθε διαδρομή όλο και πιο κοντά πλησιάζεις. Η εμπειρία ανταμοίβει όχι μόνο όλες σου τις αισθήσεις μα και την ίδια την ψυχή. Και θες δε θες δεσμεύεσαι να γυρίσεις για να τις περπατήσεις όλες: στα λατομεία, στον Πύργο, στον Φάρο Λειβάδας, στην Αετοφωλιά, στην Περάστρα, στην Αγάπη. 38

Γραφική πλατεία των Δύο Χωριών.

info's Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία την κ. Σοφία Ρεμούνδου και το Anoi Rooms στα Λουτρά, μόλις 8 χλμ. από τη Χώρα και 4 χλμ. από την παραλία της Κολυμπήθρας. Ένα πλήρως ανακαινισμένο πέτρινο σπίτι του 1875 που στο παρελθόν ήταν ιδιοκτησία της Μονής των Ουρσουλινών. Παραδοσιακό και φρόντισμένο, το εσωτερικό του κοσμούν μαρμάρινα υπέρθυρα και παλιά έπιπλα που του δίνουν ένα ξεχωριστό χαρακτήρα. Επιπλέον μια υπέροχη αυλή σας περιμένει για να απολαύσετε τον πρωινό ή απογευματινό καφέ σας! Τηλ. 22830 22598, 6936165587, www.tinosroomsanoi.com. Η Τήνος φημίζεται για τα εξαιρετικά της προιόντα ενώ τα εστιατόριά της προσφέρουν ποιοτική κουζίνα με αξεπέραστες γεύσεις. Εμείς δοκιμάσαμε και σας προτείνουμε: το εξαιρετικό εστιατόριο «Ήταν ένα μικρό καράβι» που παντρεύει την παράδοση με τις σύγχρονες γαστρονομικές τάσεις (τηλ.: 22830 22818), το εστιατόριο «Μεταξύ μας» με μεσογειακή και μοντέρνα ελληνική κουζίνα (τηλ.: 22830 25945), τη ζεστή, νησιώτικη ψαροταβέρνα «Άγκυρα» (τηλ.: 22830 23016) και την ταβέρνα «Μιχάλης» (τηλ.: 22830 23498) με μεζέδες και σπιτικά μαγειρευτά, όλα στην Χώρα της Τήνου. Πριν φύγετε μην παραλείψετε να πάρετε μαζί σας Λούζα (παραδοσιακό παστό) αλλά και χωριάτικο λουκάνικο, σαλάμι με σκόρδο ή πιπέρι από το υπερσύγχρονο εργαστήριο παραδοσιακών αλλαντικών «Ιωάννης Κρητικός» στη Χώρα του νησιού (τηλ.: 22830 29280, www.ikritikos.com). Για παραδοσιακό παστέλι, παγωτό και τα φημισμένα γλυκά του τόπου προτιμήστε το εργαστήρι ζαχαροπλαστικής «Μεσκλιές» (τηλ.: 22830 22151, 22874 22373, www.mesklies.gr). Ευχαριστούμε για την υποστήριξη τον Δήμο Τήνου, την Έπαρχο κ. Αναστασία Δεληγιάννη και την Αντιδήμαρχο Τουρισμού κ. Ευγενία Αλοιμόνου.

Βουτιά στο μπλε φαράγγι Μάρω Κουρή

Μάρω Κουρή, Γιώργος Καφαντάρης

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ - Βουτιά στο μπλε φαράγγι

Ξαπλωμένη στο χώμα χορταίνω τις αισθήσεις με παρών. Η μυρωδιά των ηλιοκαμένων πευκοβελόνων, το θρόισμα του ανέμου στα φύλλα του νεαρού πλάτανου, που δωρίζει άπλετη σκιά, το μεταξένιο χάδι μες την σμαραγδένια λίμνη Τσιβλού κι η σφιχταγκαλιά των ελάτων ολόγυρά μου είναι η τελειότητα της στιγμής, που μεταμορφώνεται σε αιωνιότητα. Μόνο ευγνωμοσύνη μπορεί να νιώσει κανείς.

φθονία σημαίνει έλλειψη του φθόνου, (ά-στερητικό + φθόνος), λέει ο φίλος και δάσκαλος Σαρβές στη σχολή «Dreamer’s Way». Περπατώντας μες τα νερά του Κράθη ποταμού μαζί την παρέα της «περιπέτειας» που γι’ άλλη μια φορά εμπνεύστηκε η ΚΕΔΡΟΣ travelling νιώθω ακριβώς έτσι… Άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι, που στην καθημερινότητα τους κάθονται σε γραφεία, οι περισσότεροι πάνω από υπολογιστές, έχουν τη δυνατότητα να βιώσουν μια εμπειρία μοναδική, έξω από τα καθιερωμένα. Στο λεωφορείο που ξεκινά από το κέντρο της Αθήνας, οι περισσότεροι παραδινόμαστε στην αγκαλιά του Μορφέα. Τι πιο χαλαρωτικό μετά από μια έντονα δύσκολη εβδομάδα; Στο πρώτο μισάωρο της εκδρομής, στην Ακράτα, νυστάζουμε. Αν διάβαζα σκέψεις, αυτές θα λέγανε «Τι τα ήθελα τώρα τα νερά; Θα ήμουν στο κρεβατάκι μου». Όμως, η δύναμη του τρεχούμενου νερού, οι σεληνιακοί βράχοι που ορθώνονται πανύψηλοι μπροστά μας και το μεθυστικό άρωμα των συκιών, που ξεφυτρώνουν άγρια στο διάβα μας, χαρίζουν χαμόγελα που ανθίζουν τις ψυχές μας. Στα βλέμματα αρχίζει να διακρίνεται η σπίθα του ενθουσιασμού. Το river trekking γίνεται river …running! Τη ζέστη της τελευταίας μέρας του Αυγούστου «σβήνει» το ποταμίσιο νερό, ενώ καβουράκια γαργαλάνε τα πόδια μας. Το διάβα μας στις πέτρες του Κράθι είναι μάθημα. Ο Γιώργος Καφαντάρης, ένας από τους οδηγούς μας και εμπνευστής αυτής της μονοήμερης εκδρομής, φωτογράφος και σπηλαιολόγος, μας είχε ξεκαθαρίσει: θα χρειαστείτε αρβύλες που να καλύπτουν τον αστράγαλο για να αποφύγετε διαστρέμματα. Οι περισσότεροι όμως φορούν αθλητικά, κι όλοι φυσικά έχουμε φροντίσει για...ένα φραπέ στο χέρι. Αυτό, είναι ένα από τα πλεονεκτήματα του να συνταξιδεύεις με Έλληνες: ο χαβαλές. Κάποιοι μαζεύουν άγρια ρίγανη και μούρα που προσφέρουν στις κοπέλες, όταν αυτές προσπαθώντας να διασχίσουν τα βράχια του ποταμού πιασμένες χέρι-χέρι, τραγουδούν χορεύοντας ...τσάμικο. Άγνωστοι ως χθες μέσα από το γέλιο και την περιπέτεια, συνδεόμαστε με τη φίλη-φύση. 42

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ - Βουτιά στο μπλε φαράγγι

«Ανακάλυψα το φαράγγι πριν λίγο καιρό όταν έκανα μια εκδρομή στα Καλάβρυτα κι είπα να μπω να το ανακαλύψω. Με συνεπήρε η ομορφιά του και μοιράστηκα τις εντυπώσεις μου με τη συνάδελφο, σπηλαιολόγο Ιωάννα Γάλλου, διευθύντρια της ΚΕΔΡΟΣ Travel. Έτσι, οργανώσαμε αυτήν την εκδρομή και είστε κι οι πρώτοι που το διασχίζετε», μας λέει ο Γιώργος Καφαντάρης. Ο ποταμός έχει δύο κύρια ρεύματα, που ενώνονται στην πορεία. Σύμφωνα μάλιστα με τον Στράβωνα πήρε το όνομά του από το Κίρνασθαι που σημαίνει αναμειγνύω, ενώνω. Εκβάλλει στον Κορινθιακό κόλπο, ρέοντας από Νότο προς Βορά. Ανατολικά του δέλτα του βρίσκονται τα Συλιβαινιώτικα (από το χωριό Συλίβαινα το οποίο υπέστη κατολίσθηση), ενώ δυτικά βρίσκονται τα Ποροβίτσιανα. Δύο οικισμοί με πανέμορφες παραλίες με βότσαλο που προέρχεται από τις προσχώσεις του Κράθι. Μετά από δύο ώρες περπάτημα στο ελικωτό ποτάμι, αντικρύζουμε το παραδεισένιο μπλε του καταρράκτη, που «χύνεται» στο φαράγγι του Περιστεριώνα, το λεγόμενο «Μπλε φαράγγι». Πρόκειται για ένα πολύ στενό (2 μέτρα στο στενότερο σημείο του) και σχετικά βαθύ (περίπου 40 μέτρα) φαράγγι, μήκους μόλις 500 μέτρων στη σκιά της επιβλητικής «Νεραιδοράχης» του Χελμού σχετικά κοντά στο οικισμό της Περιστέρας και τη Ζαρούχλα. Η διάσχισή του ξεκινά από τη γέφυρα που βρίσκεται στο στενότερο σημείο του, ένα περίπου χιλιόμετρο από το χωριό Βούτσιμος της Ακράτας. Ο δεύτερος οδηγός μας, Ηλίας Τσατσαρώνης, μοιράζει κράνη και οδηγίες πρώτης ανάγκης: Αν μας ακούσετε να φωνάζουμε «πέτρα», τότε αντί να κοιτάξουμε προς τα πάνω, μαζεύουμε τους ώμους και τα χέρια μπροστά για να τα προστατεύσουμε. Με την όρεξη ανοιχτή για περισσότερη περιπέτεια, βυθιζόμαστε στο απέραντο μπλε του φαραγγιού. Μας καταβρέχουν μικροί καταρράκτες που έρχονται κατευθείαν από τα ύδατα της Στυγός - όπου σύμφωνα με τον μύθο, η Θέτις βάφτισε τον γιο της Αχιλλέα με το αθάνατο νερό για να γίνει άτρωτος, πιάνοντάς τον από την πτέρνα που τελικά αμέλησε να πλύνει. Μέσα στην …καταρρακτένια βροχή κολυμπάμε στον ποταμό που βαθαίνει στο φαράγγι περίπου ένα μέτρο. Τα αντιμετωπίζουμε με χαρά, νιώθοντας ασφάλεια και εμπιστοσύνη εξαιτίας της υπευθυνότητας, της εγρήγορσης και της επαγγελματικότητας των οδηγών μας. Ο τρίτος οδηγός, Παύλος Γραβιώτης, πιστοποιημένος στο ΕΚΑΒ αποκαλείται «σκούπα» που σημαίνει ότι μένει στο τέλος φροντίζει την ομάδα για όποια βοήθεια. Στα μισά του φαραγγιού το νερό φθάνει μέχρι το λαιμό! Αφήνω την αίσθηση της βαρύτητας κολυμπώντας. Βγαίνοντας από το φαράγγι, σκαρφαλώνουμε στα βράχια για ηλιοθεραπεία και στέγνωμα νανουρισμένοι στα τελευταία τζιτζικίσματα της χρονιάς. Τρεις κοπέλες χαλαρώνουμε καθισμένες στις βάθρες, με το νερό να πέφτει στους ώμους κάνοντας μασάζ. Κλείνουμε τα μάτια απολαμβάνοντας το καλύτερο φυσικό spa. Παστέλια, μπάρες, ξηροκάρπια και τυροπιτάκια της μαμάς εμφανίζονται από τις τσάντες των εκδρομέων και μοιράζονται γενναιόδωρα. «Ο Κράθις ανηφορίζει ως τη λίμνη Τσιβλού καταλήγοντας στις πηγές της Στυγός», λέει ο Γιώργος. «Ονειρευόμαστε τη μέρα που με αδιάβροχες φωτογραφικές μηχανές θα τον διαβούμε ολόκληρο». Εμείς συνολικά περπατήσαμε 10 από τα 32,5 χιλιόμετρα του ποταμού, μια πεζοπορία με βαθμό δυσκολίας: 2 (κλίμακα: 1= καθόλου δυσκολία έως 5= μεγάλη δυσκολία) που συνοδεία των έμπειρων οδηγών της ΚΕΔΡΟΣ γίνεται κατάλληλη και για αρχάριους σε καλή όμως φυσική κατάσταση. Κολύμπι στην Τσιβλού Η ποταμοδιάσχιση ή river trekking στον Κράθι, κι η πεζοπορία μας στο φαράγγι λήγουν εδώ. Σειρά τώρα έχει το πρωτόγνωρο κολύμπι στη λίμνη Τσιβλού. Τον Μάρτιο του 1913 μια μεγάλη κατολίσθηση κατέστρεψε το χωριό Συλίβαινα που έφραξε προσωρινά την κοίτη του Κράθι δημιουργώντας την υπέροχη, ορεινή λίμνη. Στο πούλμαν επικρατεί σιγή λόγω της σιέστας. Σε 45 λεπτά κολυμπώ αχόρταγα στην λίμνη όπου αντικατοπτρίζεται το 44

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ - Βουτιά στο μπλε φαράγγι

πλούσιο πράσινο και το γαλάζιο. Απόλυτη χαλάρωση. Ύστερα, κάποιοι ανοίγουν το καλάθι του πικ-νικ και κάποιοι χορταίνουμε στην ταβέρνα με φασολάκια λαδερά με φρέσκια ντοματούλα, κόκορα με μακαρόνια και καρπούζι παγωμένο για κέρασμα. Γινόμαστε μια μεγάλη παρέα που μοιάζει να γνωριζόμαστε χρόνια. Νέοι και μεγαλύτεροι σε ηλικία τολμάνε να βγούνε από τη ζώνη του βολέματος, για να αδράξουν τη στιγμή με δράση στην ύπαιθρο. Η μέρα δεν τελειώνει εδώ. Κι όμως έχει κι άλλο! Μια βόλτα για καφέ στη γραφική, πετρόχτιστη Ζαρούχλα, δίπλα στα νερά της μυθικής Στύγας, είναι ό,τι πρέπει για το κλείσιμο της καταπληκτικής αυτής μέρας. Υπόσχεση δίνουμε στον καλύτερο μας φίλο, τον εαυτό μας για συχνότερη επαφή με τη φύση. Θυμάμαι μια στάση κατά την επιστροφή μας στα γάργαρα νερά του ποταμού, όταν το μυαλό πήγε να με ... σαμποτάρει, πως μία κοπέλα εμφανίστηκε σα νεράιδα δίνοντάς μου το χέρι. Στο μπράτσο της διαβάζω το καλλίγραφο, παροτρυντικό τατουάζ «Never give up»! Αυτό κρατώ παίρνοντας δυνάμεις χαράς για την δύσκολη εβδομάδα που ακολουθεί. Αξίζει σε όλους μας!

info's Επόμενη μονοήμερη της ΚΕΔΡΟΣ Travel είναι η συναρπαστική διαδρομή «Πεντέλη: ταξίδι κάτω από τα άστρα» την Κυριακή 6 Οκτωβρίου. Περπατώντας στην κοιλάδα Ραπεντώσα ως τον κρυφό της καταρράκτη και σε μαγικά τοπία κοντά στην Αθήνα, η διαδρομή καταλήγει στο αστεροσκοπείο για παρατήρηση και ενημέρωση απογειωτική για το Σύμπαν και την ασημαντότητα του ανθρώπου. Ένα ακόμη αξέχαστο ταξίδι στη Λίμνη Πλαστήρα, γεμάτο με πρωτότυπες δραστηριότητες όπως η ΚΕΔΡΟΣ συνηθίζει είναι στα σκαριά. Περισσότερες πληροφορίες και αναλυτικό πρόγραμμα όλων των περιηγήσεων: www.kedrostravel.com και FB: kedrostraveling. Τηλ. επικοινωνίας: 210 9944909, email: info@kedrotravel.com.

Νίκοσ ∆ήµου Γυψοσανίδεσ Ψευδοροφέσ-Χωρίσµατα Χρώµατα Μονωτικά Υλικά

κέντρο διανοµήσ Θερµοµόνωση και ενεργειακή αναβάθµιση Ανακαίνιση και εκσυχρονισµόσ Εξοικονόµηση ενέργειασ και χρηµάτων

3ο χλμ. Π.Ε.Ο. Άργους-Τρίπολης τηλ. 27510 29260 κιν. 6974 867 628 email. gipsform@otenet.gr

Σπήλαιο Αγγίτη

Στα άδυτα του υπόγειου ποταμού

Γιάννης Αθανασόπουλος

Ο Αγγίτης είναι ένα από τα ομορφότερα και μεγαλύτερα σπήλαια της Ελλάδας και του κόσμου γενικότερα. Ένας ενεργός καρστικός αγωγός με τεράστιες αίθουσες και εντυπωσιακό διάκοσμο αποτελεί σίγουρα το επίκεντρο της προσοχής κάθε σπηλαιολόγου και όχι μόνο. Κάθε άνθρωπος που σέβεται και θαυμάζει τη φύση, θα ήθελε να βρεθεί μπροστά σε αυτό το σπάνιο μεγαλείο της, να το νιώσει, να το βιώσει κατανοώντας πώς μπορεί να είναι ένας υπόγειος ποταμός.

ια χρόνια είχε γίνει το αντικείμενο των συζητήσεών μας στον σπηλαιολογικό σύλλογο Ναυπλίου. Μία αποστολή, μετά από πολλές αναβολές, είχε φτάσει η στιγμή να πραγματοποιηθεί. Ο καιρός είχε ωριμάσει. Αναμονή λίγο καιρό ακόμα για να πέσει η στάθμη του νερού, κάτι απαραίτητο για την προσπέλαση των στενών σημείων του σπηλαίου (σιφονιών), αφού ο στόχος μας ήταν να μπούμε μέχρι τα 6 χιλιόμετρα βάθος, στο σημείο που δυο υπόγεια ποτάμια ενώνονται σε ένα. Ο υπόγειος ποταμός και το σπήλαιο του Μααρά ή Αγγίτη βρίσκεται στο μικρό ομώνυμο χωριό, στους πρόποδες του όρους Φαλακρό, πολύ κοντά στην κωμόπολη της Προσοτσάνης και 23 χλμ. βορειοδυτικά της Δράμας. Εκεί βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Αγγίτη, όπου το νερό εκβάλλει από το βουνό, για να διανύσει άλλα 70 περίπου χιλιόμετρα, μέχρι να ενωθεί με τον Στρυμόνα. Το μήκος του υπόγειου ποταμού υπολογίζεται περίπου 20 χλμ. και είναι το μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο που έχει πρόσβαση ο άνθρωπος στην Ελλάδα και τα Bαλκάνια. Η φύση σε προϊδεάζει για την ομορφιά του σπηλαίου ήδη από τον έξω περιβάλλοντα χώρο. Το τοπίο είναι πραγματικά μαγευτικό, πλούσια βλάστηση από πλατάνια, λεύκες και ιτιές πάντα σε αρμονία με τους ήχους του ποταμού και των πουλιών, όμορφα μαγαζάκια και εστιατόρια με κυρίαρχο στοιχείο τον ποταμό Αγγίτη που μόλις έχει τελειώσει το υπόγειο ταξίδι του. Το εντυπωσιακό τοξωτό άνοιγμα στον βράχο, όπου ο ποταμός συναντά για πρώτη φορά το φως του ήλιου, είναι η φυσική είσοδος του σπηλαίου. Μετά την τουριστική

Ο έντονος ερυθρός χρωματισμός των σταλακτιτών οφείλεται στα οξύδια σιδήρου με τα οποία είναι εμπλουτισμένο το πέτρωμα.

Το μήκος του υπόγειου ποταμού είναι περίπου 20 χλμ. αποτελώντας το μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο που έχει πρόσβαση ο άνθρωπος στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια.

εκμετάλλευσή του από το 2000 έως σήμερα, έχει διανοιχθεί άλλη, τεχνητή είσοδος λίγα μέτρα πιο μακριά από τη φυσική, όπου μέσω μιας στοάς οδηγεί τον επισκέπτη στην πρώτη αίθουσα του σπηλαίου. Φτάνοντας στην Προσοτσάνη,, μας περίμενε ο Νίκος Διάφας, ηλεκτρολόγος και ξεναγός του σπηλαίου, παρών σε κάθε αποστολή. Διανυκτερεύσαμε στις όχθες του Αγγίτη και ξημερώματα κιόλας ξεκίνησαν οι ετοιμασίες του σπηλαιολογικού και φωτογραφικού εξοπλισμού. Με αφετηρία την είσοδο του σπηλαίου, διασχίσαμε την τουριστική διαδρομή, που έχει βάθος 500 μέτρα και κινείται αντίθετα στη ροή του ποταμού. Στο πρώτο αυτό τμήμα του, η οροφή είναι γεμάτη με εντυπωσιακούς λευκούς και κόκκινους σταλακτίτες διαφόρων μορφών. Λόγω της ροής του νερού, οι σταλαγμίτες είναι περιορισμένοι. Η διαδρομή τελειώνει λίγο πριν το πρώτο σιφώνι. Είναι ένα στενό σημείο με χαμηλό ύψος οροφής, το οποίο με την άνοδο των νερών είναι πιθανό να καλυφθεί και να κλείσει την έξοδο. Τα σιφώνια είναι τα πιο επικίνδυνα τμήματα των σπηλαίων, αφού μια ξαφνική νεροποντή μπορεί να ανεβάσει τη στάθμη του ποταμού και να σε εγκλωβίσει μέσα σε αυτά. Είναι η ώρα να περάσουμε το πρώτο σιφώνι μήκους 10 περίπου μέτρων και πλάτους 1-2 μέτρα. Οι καταδυτικές στολές είναι αναγκαίες, καθώς το νερό είναι σε αρκετά χαμηλή θερμοκρασία. Όλος ο εξοπλισμός πρέπει να στεγανοποιηθεί, για να περάσει με ασφάλεια στην άλλη πλευρά. Συνηθισμένο φαινόμενο σε σπηλαιολογικές αποστολές, γι’ αυτό και υπάρχουν όλες οι κατάλληλες στεγανές συσκευασίες για την ασφαλή μεταφορά του. Σίγουρα όμως κάθε φορά είναι μία πρώτη φορά. Αφού περάσαμε το πρώτο σιφώνι μπροστά μας ανοιγόταν αγωγός 100 μέτρων με πλάτος 20 και 10 μέτρα ύψος. Μοιραστήκαμε το βάρος και συνεχίσαμε το υπόγειο ταξίδι στα άδυτα του ποταμού Αγγίτη. Κάθε βήμα μας και ένα προσκύνημα στο υπέροχο αυτό ενεργό μνημείο της φύσης. Στο τέλος του αγωγού, για 10 περίπου μέτρα, συναντήσαμε στενό σημείο, όπου η ροή του νερού γινόταν εντονότερη, δυ52

●●●

●

●●

●●●● ● Μια από τις μεγάλες

σκολεύοντας την προσπέλαση. Το σπήλαιο συνεχίζει για περισσότερο από 500 μέτρα. Η οροφή και τα πλαϊνά τοιχώματα είναι γεμάτα με σταλαγμιτικό υλικό, προσφέροντας χρώματα και υπέροχες εικόνες καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας μας. Η διαδρομή μας οδηγεί στην πρώτη τεράστια αίθουσα του σπηλαίου, που βρίσκεται περίπου στα 1200 μέτρα από την είσοδο, την αίθουσα της Ακρόπολης, όπως την ονόμασαν οι πρώτοι εξερευνητές. Εδώ στο παρελθόν συνέβη μια μεγάλη κατακρήμνιση. Πάνω και γύρω απ' αυτήν έχει δημιουργηθεί πλούσιος διάκοσμος αρκετών μέτρων, που μας χαρίζει ένα πραγματικό υπερθέαμα. Τα κατάλληλα φωτιστικά μέσα αποτελούν βασική προϋπόθεση, προκειμένου να αντιληφθεί κανείς το πραγματικό μέγεθος της αίθουσας, που είναι ίσως η μεγαλύτερη εξερευνημένη ως σήμερα στην Ελλάδα. Αφού σταθήκαμε για λίγο στην «Ακρόπολη» με τον υπέροχο και μεγαλειώδη διάκοσμο, συνεχίσαμε για το υπόλοιπο σπήλαιο κατευθυνόμενοι σε μεγάλο, παρόμοιο με Σπήλαιο Αγγίτη, Στα άδυτα του υπόγειου ποταμού

αίθουσες του σπηλαίου με έντονο διάκοσμο. ●● Μεγάλοι όγκοι ιζημάτων

από άμμο βρίσκονται στις όχθες του υπόγειου ποταμού. ●●● Το σημείο όπου ενώνονται οι δύο υπόγειοι ποταμοί σε βάθος 6 χιλιομέτρων. ●●●● Σταλαγμίτες και παραπετάσματα αρκετά βαθιά στο σπήλαιο.

●

τον προηγούμενο αγωγό, μέχρι τα 2.700 μέτρα. Εδώ για να συνεχίσουμε έπρεπε να περάσουμε ένα ακόμα αρκετά χαμηλό σιφώνι μήκους 20 μέτρων. Περπατώντας για εκατοντάδες μέτρα μέσα στον υπόγειο ποταμό, το τοπίο συνεχώς αλλάζει. Άλλοτε περπατάς μέσα από το νερό και κόντρα σε αυτό και άλλοτε στις όχθες του που είναι από άμμο. Άλλοτε παρουσιάζονταν μπροστά μας αίθουσες μεγάλων διαστάσεων, που σε κάποια σημεία στένευαν αρκετά, ενώ τμήματα με σταλαγμιτικό διάκοσμο εναλλάσσονταν με κοφτερούς βράχους. Όλες αυτές οι εναλλαγές το καθιστούν ως ένα σπουδαίο γεωλογικό φαινόμενο τόσο για την επιστημονική όσο και για την αθλητική σπηλαιολογία. Έχουμε φτάσει στα 4.300 μέτρα, κι αφού περάσουμε άλλο ένα στενό σιφώνι, κατευθυνόμαστε προς τον τελικό προορισμό της αποστολής μας που είναι τα 6.000 μέτρα, το λεγόμενο «Σταυροδρόμι», όπως ορθά ονοματίστηκε από τούς παλαιότερους. Τεράστιες πανύψηλες αίθουσες πραγματικά εντυπωσιακές προκαλούν δέος και θαυμασμό σε όποιον στέκεται μπροστά τους. Δημιουργήματα χιλιάδων ετών, που έπλασε η φύση με πρώτη ύλη το νερό. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να βρίσκεσαι σε βάθος 6 χιλιομέτρων, στο σημείο που ενώνονται οι δύο ποταμοί. Η δεξιά κοίτη μετά από 300 μέτρα παρουσιάζει σιφώνι, το οποίο έχει μήκος 12 μέτρα και βάθος 7 μέτρα, κάτι που κάνει απαραίτητο τον καταδυτικό εξοπλισμό για την προσπέλασή του. Η αριστερή, η οποία φέρνει και το περισσότερο νερό, συνεχίζει μέχρι και τα 7.800 μέτρα με πολλές κατακρημνίσεις καταλήγοντας και αυτή σε σιφώνι. Οι περισσότερες σπηλαιολογικές αποστολές σήμερα έχουν επικεντρωθεί σε αυτά τα σιφώνια. Φωτογράφιση

●●

● Η αίθουσα των Φαντασμά-

των σε βάθος 4,5 χλμ. ●● Η αίθουσα της Ακρόπολης

είναι μια από τις μεγαλύτερες εξερευνημένες αίθουσες στην Ελλάδα. ●●● Ο τεράστιος καρστικός αγωγός με τον ποταμό να κυλάει στο έδαφός του.

Η φωτογράφιση τέτοιων σπηλαίων απαιτεί τη συνεργασία πολλών ατόμων, τόσο για τη μεταφορά του εξοπλισμού σε στεγανά κουτιά, όσο και για τον φωτισμό μεγάλων αιθουσών ή καρστικών αγωγών

Τα σιφώνια είναι τα πιο επικίνδυνα τμήματα των σπηλαίων, αφού μια ξαφνική νεροποντή μπορεί να ανεβάσει τη στάθμη του ποταμού και να σε εγκλωβίσει μέσα σε αυτά.

●●●

μεγάλου μήκους. Πριν από κάθε φωτογραφία μαζευόμασταν και ρίχναμε τα σχέδια για το πώς και που πρέπει να φωτίσουμε το θέμα μας. Οι πιο τολμηροί σκαρφάλωναν στα ψηλότερα επίπεδα των αιθουσών αντιμετωπίζοντας τους απόκρημνους σταλαγμίτες, κατακρημνίσεις, πολλές φορές επικίνδυνα γλιστερά ή ακόμα και ασταθή βράχια. Ο αντίλαλος και ο ήχος του νερού καθιστούσαν αδύνατη την συνεννόηση μεταξύ μας. Το μόνο που μπορούσε να μας συντονίσει, όταν οι αποστάσεις ήταν μεγάλες, ήταν το φως των φλάς και δυνατά συνθήματα που είχαμε συνεννοηθεί από πριν. Για την φωτογράφιση μεγάλων αιθουσών ήταν απαραίτητη η αναζήτηση μεγάλων φωτιστικών πηγών τις οποίες και διαθέταμε. Πανύψηλοι σταλακτίτες μέχρι και 20 μέτρα ύψος, σταλαγμίτες, παραπετάσματα και μεγάλες κατακρημνίσεις καταστόλιστες από σπηλαιολογικό διάκοσμο κάθε χρωματισμού σε γιγάντιες γαλαρίες όπως η «Ακρόπολη», η «Αψίδα» και τα «Φαντάσματα» δεν είχαν ποτέ φωτογραφηθεί μέχρι τότε (και ως σήμερα) με επαρκή φωτισμό. Η επιστροφή μας πήρε πάνω από 5 ώρες. Τα τμήματα που είχαμε σχεδιάσει για φωτογράφιση φυσικά δεν τα προλάβαμε όλα κι αυτός ήταν ένας ωραίος λόγος να ξαναπάμε! Το σπήλαιο του Αγγίτη είναι πραγματικά ένας θησαυρός για όσους αγαπούν την περιπέτεια και τα σπάνια γεωλογικά φαινόμενα. Κρύβει μια απερίγραπτη ομορφιά που θα χρειαζόσουν μέρες ολόκληρες για να τη φωτογραφίσεις όλη. Βγήκαμε, όταν είχε ήδη νυχτώσει, από την φυσική είσοδο του σπηλαίου κι ενώ κάποια μέρη του σώματός μας ζητούσαν ξεκούραση και φαγητό, κάποια άλλα βρισκόταν ακόμα στις πανέμορφες αίθουσες του υπόγειου ποταμού.

Σπήλαιο Αγγίτη, Στα άδυτα του υπόγειου ποταμού

info's Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως σημαντικά παλαιολιθικά και παλαιοντολογικά ευρήματα, τα οποία βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο της Δράμας. Η ανθρώπινη παρουσία στον χώρο εντός του σπηλαίου είναι γνωστή ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους με ευρήματα χρονολογημένα την 4ή π.Χ. χιλιετία. Μέσα στο σπήλαιο φιλοξενούνται ευκαιριακά ή ζουν μόνιμα 37 είδη ζώων, κυρίως μικρο-πανίδα, εκ των οποίων έξι είδη έγιναν για πρώτη φορά γνωστά στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Την άνοιξη, με το λιώσιμο των χιονιών, το σπήλαιο τροφοδοτείται με τεράστιους όγκους νερού, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει κατά πολύ η στάθμη του, οπότε παραμένει κλειστό τόσο για τις σπηλαιολογικές αποστολές όσο και για το κοινό. Πάρα πολλές σπηλαιολογικές αποστολές έχουν πραγματοποιηθεί τόσο από ελληνικούς αλλά και ξένους σπηλαιολογικούς συλλόγους για την προσπάθεια της εξερεύνησής του σπάνιου αυτού μνημείου. Η αρχή έγινε το 1958 και την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρία χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα, αφού το πρώτο σιφώνι εμπόδισε την διέλευση στα βαθύτερα σημεία του σπηλαίου. Οι επόμενες αποστολές θα ξεκινήσουν στην δεκαετία του 70 από τον Γαλλικό σπηλαιολογικό σύλλογο ERIS και θα συνεχίσουν για χρόνια με πολλές συμμέτοχές Ελλήνων και ξένων σπηλαιολόγων. Σήμερα έχουν χαρτογραφηθεί και εξερευνηθεί πάνω από 12 χιλιόμετρα διαδρομών.

ΜΑΛΑΜΟΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. ΕΜΠΟΡΙΟ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Ε Μ Π Ο Ρ Ι Ο Α Λ Ο Υ Μ Ι Ν Ι Ο Υ

• ΚΟΙΛΟ∆ΟΚΟΙ • ΣΤΡΑΤΖΑΡΙΣΤΑ • ΛΑΜΑΡΙΝΕΣ • ∆ΙΑΤΡΗΤΕΣ ΛΑΜΑΡΙΝΕΣ • ΤΣΙΓΚΟΦΥΛΛΑ • ΣΥΡΜΑΤΑ ΠΕΡΙΦΡΑΞΕΩΝ • ΠΟΝΤΑΡΙΣΤΑ ΣΥΡΜΑΤΑ • ΠΑΝΕΛ • ΛΟΓΧΕΣ • ΚΑΡΑΒΟΛΑ • ΑΝΟΞΕΙ∆ΩΤΕΣ ∆ΕΞΑΜΕΝΕΣ • ΚΥΚΛΟΘΕΡΜΙΚΟΙ ΦΟΥΡΝΟΙ • ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ

ΜΑΛΑΜΑΣ Ανταγωνιστικότητα Λεπτότητα Αναγνωρισιµότητα Μέταλλο Οργάνωση Ταχύτητα Εµπιστοσύνη Χαρακτηριστικότητα Νοοτροπία Ικανότητα Καινοτοµία Ηθική • ΠΡΟΦΙΛ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ • ΡΟΛΛΑ • ΣΙΤΕΣ • ΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΡΤΕΣ • ΚΑΓΚΕΛΑ ΙΝΟΧ • ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ • ΚΑΓΚΕΛΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΙΙ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: ΑΝΤΙΚΑΛΑΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΑΘΗΝΩΝ 140 τηλ. 27210 21135-6 • fax. 27210 62006 email: malamotechniki@yahoo.gr • www.malamotechniki.gr

Αποδράσεις μιας ανάσας

Στον Πόρο και το ηφαίστειο των Μεθάνων Νίκος Γαλάνης Νίκος Γαλάνης, Greece sports travel

Δραστηριότητες που μετατρέπονται σε εμπειρίες ζωής, φύση που συναρπάζει, χρώματα που γοητεύουν, μυρωδιές που μεθούν και πάνω από όλα, άνθρωποι που σε παίρνουν από το χέρι και σε ταξιδεύουν σε μέρη μαγικά(;) Εύλογη απορία όταν μιλάμε για τον Σαρωνικό. Κι όμως, δεν χρειάζεται να πας μακριά. Ένα Σαββατοκύριακο παρέα με την Greece sports travel στο ηφαίστειο των Μεθάνων, τις θάλασσες και τις κορφές του Πόρου μπορεί να γίνει συναρπαστικότερο απ’ όσο φαντάζεσαι.

τάνω στον παραθαλάσσιο οικισμό του Γαλατά και συναντώ τον Στέλιο και τον Σπύρο Κλάδο. Δυο αδέρφια, άνθρωποι που αγαπούν τον τόπο τους και θέλησαν να αναδείξουν τα κρυμμένα μυστικά του, να γνωρίσουν τις απάτητες γωνιές του, σε αυτούς που ψάχνουν για δράση και περιπέτεια. Δημιούργησαν λοιπόν, την Greece Sports Travel, μια ομάδα με εξασφαλισμένο το οικογενειακό κλίμα, αφού συμμετέχουν και οι γυναίκες τους, η Γιώτα και η Ραμόνα. Μου εξηγούν, πως πάντα ήθελαν να συνδυάσουν τη λατρεία τους για τη δράση και τα extremesports με τον πλούσιο φυσικό θησαυρό της περιοχής που μεγάλωσαν. Και έτσι γεννήθηκε το Greece Sports Travel. Για όσους αγαπούν τις απαράμιλλες ομορφιές της Ελλάδας, τον αθλητισμό και τα ταξίδια. Καθώς συζητάμε για τις πολλές και διαφορετικές αυθεντικές εμπειρίες που σε βοηθούν να ζήσεις, εγώ έχω ήδη κατασταλάξει. Τους ξεφουρνίζω, πως έχω έρθει αποφασισμένος να γνωρίσω ένα από τα πέντε μόλις, ενεργά ηφαίστεια της χώρας, το ηφαίστειο των Μεθάνων. Τους ρωτώ τι θα χρειαστώ. Η απάντηση είναι ανέλπιστα θετική. Αθλητικά παπούτσια και καλή διάθεση. Για όλα τα υπόλοιπα αφήνομαι στα χέρια τους. Μπαίνουμε στα τζιπ και οδηγούμαστε μέσα από στενούς δαιδαλώδεις δρόμους στη χερσόνησο των Μεθάνων. Εγώ έχω αποπροσανατολιστεί, μα ο Στέλιος που οδηγεί ξέρει 58

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ / Στον Πόρο και τα Μέθανα

●

την περιοχή σαν την παλάμη του χεριού του. Καμμένη Χώρα Περνάμε από γραφικά παραθαλάσσια ψαροχώρια, όπως το Βαθύ. Η αρμύρα κατατρώει τις άκρες του δρόμου, τις σκουριασμένες βάρκες των ψαράδων και τα ερημωμένα λευκά σπίτια με τα ξύλινα μπλε παραθυρόφυλλα. Τελευταία ένδειξη οργανωμένου οικισμού, η Καμένη Χώρα. Μόνο και μόνο από το όνομα στην ταμπέλα καταλαβαίνω, ότι πλησιάζουμε. Πράγματι, στα δεξιά του δρόμου βρίσκονται τα μετρημένα στα δάχτυλα των χεριών σπίτια του οικισμού και στα αριστερά ένας μαύρος όγκος στερεοποιημένης λάβας ορθώνεται μπροστά μας. Το όνομα του χωριού Καμένη Χώρα δεν είναι τυχαίο. Το μέρος καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου τον 3ο αιώνα π.Χ., όταν η λάβα που ξεχύθηκε κατέκαψε τα πάντα στο πέρασμά της. Πριν από περίπου 600 χρόνια, Αρβανίτες κατοίκησαν την άγονη αυτή περιοχή, χρησιμοποιώντας τις σπηλιές, που είχαν δημιουργηθεί λόγω του ηφαιστείου είτε ως φυσικά ψυγεία για τα τρόφιμά τους (το καλοκαίρι είναι πολύ δροσερές) είτε ως στάβλους για τα ζωντανά τους (τον χειμώνα βγαίνει ζεστός αέρας από τα έγκατα της γης). Όπως με πληροφορεί ο Στέλιος, είναι οι ίδιοι που διαμόρφωσαν σχεδόν όλες τις πλαγιές, που φτάνει το μάτι μου με ξερολιθιές και αναβαθμίδες ώστε να δημιουργήσουν λίγα μέτρα καλλιεργήσιμου εδάφους. Hiking στον κρατήρα

●

Tα ερυθρόμορφα πετρώματα του ηφαιστείου ●●

Mέσα στην κορυφή του ηφαιστείου 60

Τραβάμε χειρόφρενο. Φτάσαμε. Ο Σπύρος μας προμηθεύει με νερό και μπατόν πεζοπορίας και ξεκινάμε. Μας περιβάλλουν αμέτρητα πεύκα που έχουν στρώσει μπροστά μας ένα κόκκινο χαλί από πευκοβελόνες. Κάθε φορά που κάνω και ένα βήμα, ακούω να σπάνε και μερικές δεκάδες από αυτές. Έντονη μυρωδιά της φημισμένης ρίγανης των Μεθάνων γαργαλά τη μύτη μου. Διανύουμε μερικά ανηφορικά μέτρα, πέτρα στην πέτρα, που αναγκάζουν τις πρώτες σταγόνες ιδρώτα να κυλήσουν στο μέτωπό μου. Φτάνοντας, όμως, στην κορυφή αποζημιώνομαι. Όλος ο Σαρωνικός κόλπος απλώνεται μπροστά στα μάτια μου και νιώθω ότι κοιτάζω έναν τρισδιάστατο χάρτη, ότι όλο αυτό δεν είναι αληθινό. Στα δεξιά μου, μπροστά μπροστά το Αγκίστρι και πίσω του η Αίγινα. Στο βάθος, τα παράλια της Αττικής και το απλωμένο σεντόνι από τσιμεντένια σπίτια μού θυμίζουν πόσο τυχερός είμαι που ξέφυγα,έστω για λίγο. Στα αριστερά μου, η ανατολική Πελοπόννησος, άγρια και βραχώδης. Μια παλέτα χρωμάτων. Το καφέ χρώμα της λάβας με το κόκκινο των ηφαιστειακών βράχων, το πράσινο των διάσπαρτων πεύκων μεγάλης

●●

ηλικίας και το γαλάζιο της θάλασσας και του ουρανού. Κατηφορίζουμε, για να βγούμε στον αμαξωτό δρόμο, περνώντας μέσα από φυσικές στοές σκιάς, που προσφέρουν κουμαριές. Οι μυρωδιές εντείνονται. Λόγω του εύφορου ηφαιστειακού εδάφους ευδοκιμούν σχίνα, θυμάρι, φασκόμηλο και άλλα αρωματικά και φαρμακευτικά βότανα. Σπάνια αγριολούλουδα και ορχιδέες προστίθενται στην πλούσια χλωρίδα της περιοχής. Την ώρα που σταματάμε για να ξεκουράσουμε τα γόνατά μας, ο Σπύρος μας εξηγεί, πως συνεχώς αυξάνονται οι τουρίστες που επιλέγουν ένα διαφορετικό τρόπο να περάσουν τις διακοπές τους, παράλληλα με το άραγμα πάνω σε μια ξαπλώστρα, πλάι στην παραλία. Για του λόγου το αληθές, καθώς το τέλος του μονοπατιού φτάνει, συναντάμε στον δρόμο αρκετούς περιπατητές, ανάμεσά τους μια έγκυο και μια οικογένεια· η πεζοπορία δεν έχει όριο ηλικίας και δεν αποκλείει κανέναν. Στην παρέα μας έχουμε πια και τη Λάκι, τη συμπαθέστατη σκυλίτσα του Σπύρου που μας ακολουθεί στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής. Αντικρίζουμε την πινακίδα που γράφει «Ηφαίστειο - Volcano». ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ / Στον Πόρο και τα Μέθανα

●

Ολόκληρη η χερσόνησος κρύβει 30 κρατήρες κι εμείς θα επισκεφτούμε αυτόν κοντά στη Καμένη Χώρα. Ο Σπύρος μου τονίζει, πως το μονοπάτι που βαδίζουμε, ανήκει σε ένα δίκτυο ορειβατικών - πεζοπορικών μονοπατιών που ένωναν τα χωριά του τόπου με σκοπό την εξυπηρέτηση για μετακίνηση και μεταφορά αγαθών από τους κατοίκους. Τώρα πια, τα περισσότερα έχουν κλείσει, αλλά με πρωτοβουλία των ντόπιων κάποια παραμένουν ανοιχτά. Η διαδρομή είναι εύκολη και μικρή. Σαν χέλι ξεδιπλώνεται και μας οδηγεί σε κοκκινωπούς εντυπωσιακούς βράχους, που φαίνονται έτοιμοι να φύγουν από τη θέση τους. Η πανοραμική θέα σου κόβει την ανάσα. Η τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου έγινε το 1700, υποθαλάσσια. Εμείς τώρα, πατάμε την κορυφή του στα 410 μέτρα υψόμετρο όπου βρίσκουμε μια εντυπωσιακή σπηλιά. Οι ντόπιοι την αναφέρουν ως «κρατήρα», αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι, όπως μου υπογραμμίζει ο Στέλιος. Καθώς μπαίνουμε μέσα, εντύπωση μου προκαλούν οι λείοι τοίχοι που σαν κώνος καταλήγουν σε τεράστιους βράχους. Κρέμονται πάνω από τα κεφάλια μας κιανάμεσά τους ανοίγματα, όπου διακρίνουμε το φως του ουρανού. Παίρνοντας τον δρόμο του γυρισμού, περνάμε δίπλα από το σπήλαιο Περιστέρι. Το όνομα του οφείλεται στους σταλακτίτες, που έμοιαζαν με περιστέρια. Είναι ηλικίας 2,5 εκατ. ετών και έχει μήκος 250m. Ο ήλιος έχει πέσει και δεν προλαβαίνουμε να δούμε τους τρεις θαλάμους, οι δύο καλυμμένοι με νερό,που ανακαλύφθηκαν τη δεκαετία του ‘70. Υπόσχομαι στον εαυτό μου πως θα ξανάρθω. 62

Προς το παρόν, γυρίζω πίσω στον Γαλατά ώστε να ξεκουραστώ. Απέναντι, το αρχοντικό νησί του Πόρου είναι η καλύτερη εικόνα για να ανακτήσω δυνάμεις. Καγιάκ στο ηλιοβασίλεμα Πραγματικά, την επόμενη μέρα νιώθω αναζωογονημένος. Ξαφνικά, ο ήχος κλήσης του κινητού μου, με βγάζει από την νιρβάνα που με περιβάλλει. Είναι ο Στέλιος. Δίνουμε ραντεβού στον Ρώσικο ναύσταθμο, την υπέροχη και ιστορική παραλία του Πόρου. Τα κτίρια που βρίσκονται σήμεραστην παραλία χρησίμευαν ως αποθήκες υλικών και τροφίμων καθώς και μαγειρεία, για τον Ρωσικό Στόλο που βρισκόταν στη Μεσόγειο τον 19ο αιώνα. Βλέπω αυτόν και τον Σπύρο να έρχονται φορτωμένοι με τα διθέσια σκάφη τύπου καγιάκ στον ουρανό των τζιπ του GreeceSportsTravel. Ένα συναίσθημα κυριαρχεί: Ανυπομονησία.! Πηδάω μέσα στο καγιάκ. Ο Στέλιος μου δίνει το διπλό κουπί και ξεκινάμε. Ανοιγόμαστε και ταξιδεύουμε απέναντι από τα παράλια του Πόρου. Περνάμε από τους φάρους που οριοθετούν το νησί. Φτάνουμε μέχρι τον φάρο «Ντάνα», που δεσπόζει στην είσοδο του κόλπου του Πόρου, χτίστηκε το 1870 από την Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων και είναι ένας από τους πιο όμορφους πετρόκτιστους τετράγωνους φάρους της χώρας μας. Πλησιάζουμε σε μια ερημική, μη προσβάσιμη από στεριά, παραλία και βουτάμε στα κρύα παρθένα νερά της. Οι πα-

●

Tο ηλιοβασίλεμα πάνω στα καγιάκ ●●

H θέα από τις ανεμογεννήτριες κόβει την ανάσα ●●●

Mountain bike στα πιο απίθανα μέρη

●●

τούσες μου χώνονται στον λασπωμένο βυθό. Σκέφτομαι πως κάπως έτσι πρέπει να είναι ο παράδεισος… Το καλύτερο, όμως, μου το φυλάνε για το τέλος. Στο γυρισμό αποβιβαζόμαστε στο νησάκι Δασκαλιό (για τους ντόπιους) ή Έρως από το 2002. Η νέα του ονομασία οφείλεται στο σχήμα του. Αν το κοιτάξεις από ψηλά, έχει σχήμα καρδιάς.! Με το που πατήσεις τα χώματά του θα δεις το εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου ή αλλιώς Παναγίτσα. Μια εκκλησία που πολλοί επιλέγουν για τον γάμο τους για ευνόητους λόγους. Ο Σπύρος, μάλιστα, μου δείχνει φωτογραφίες από τη βάπτιση του μικρού του γιου που έγινε εδώ. Μπαίνουμε ξανά στα καγιάκ και η ωραιότερη στιγμή έφτασε. Με δυο χεριές αφήνουμε το νησάκι και γυρίζουμε να δούμε το ηλιοβασίλεμα. Ο γλυκός κόκκινος ήλιος χάνεται πίσω από τους ορεινούς όγκους του Μοριά και η θάλασσα βάφεται με το χρώμα του ρόδου. Επιπλέουμε πάνω της και τα σκάφη έχουν πάρει μια ολόχρυση απόχρωση. Αφού και το τελευταίο εκατοστό του πιο λαμπρού άστρου μας χαθεί, επιστρέφουμε γεμάτοι και ευτυχισμένοι…

●●●

info's Πέρα από το Καγιάκ και το Hiking στο ηφαίστειο των Μεθάνων η Greece Sports Travel προσφέρει και άλλες δραστηριότητες, ώστε η αδρεναλίνη σας να φτάσει στο ζενίθ! Aπολαύστε μοναδικές αθλητικές διακοπές και γνωρίστε τις φυσικές ομορφιές του Πόρου ,κάνοντας βόλτες και μαθήματα SUP σε γραφικές παραλίες, Μountain ή Τrekking Βike ξεκινώντας από τις ανεμογεννήτριες στην ψηλότερη κορφή του νησιού, νυχτερινή βόλτα στο βουνό με 4x4 κι αφετηρία το ηλιοβασίλεμα! Ο Στέλιος κι ο Σπύρος προσφέρουν έκπτωση 25% από τις αρχικές τιμές για τους συνδρομητές του Επάθλου σε όλες τις δραστηριότητες! Περισσότερες πληροφορίες στο τηλ.: 6977153105 και στο www.greecesportstravel.com. Διαμονή Στα Μέθανα: Το πεντακάθαρο και πλήρως εξοπλισμένο ξενοδοχείο Athina Pension βρίσκεται πάνω στη θάλασσα μπροστά σε μια πανέμορφη πλαζ για το μπάνιο σας (τηλ.: 22980 93050). Το Hotel Methanion βρίσκεται επίσης στο κέντρο της παραλίας των Μεθάνων και προσφέρει απεριόριστη θέα στον Σαρωνικό (τηλ.: 22980 92227, 6938 721173, www.methanionhotel.gr). Πάνω στην ακτή Σαρωνικού το AVRA Hotel επαναπροσδιορίζει την πολυτέλεια χάρη στην μοναδική τοποθεσία του, που συνδυάζει αρμονικά τη θάλασσα με το βουνό (τηλ.: 22980 92550, 6932 225562, www.avra-hotel.gr). Το Ακτή Four Seasons είναι ένα νεοκλασικό κτίσμα του 1901, που ανακαινίστηκε πλήρως και διαμορφώθηκε με όλες τις σύγχρονες ανέσεις, για να σας προσφέρει αξέχαστες στιγμές χαλάρωσης όλο τον χρόνο (τηλ.: 22980 92387, 6972 882442, www.aktimethana.gr). Πλήρως εξοπλισμένες γκαρσονιέρες προσφέρει η πανσιόν του κ. Μπαμπούσκου στη Λουτρόπολη των Μεθάνων (τηλ.: 22980 92810, 210 4123518). Στον Γαλατά: Στο κέντρο της παραλίας του Γαλατά, το Ξενοδοχείο Παπασωτηρίου διαθέτει πλήρως εξοπλισμένα δωμάτια με θέα που θα σας μαγέψει. Στο ισόγειο διαθέτει καφέ-μπαρ όπου σερβίρεται το πρωινό, παγωτά, καφέδες, γλυκά, φρέσκους χυμούς και πεντανόστιμα σνάκ (τηλ.: 22980 42841). Το Arcadia Suites & Spa χαρίζει ευεξία και αναζωογόνηση. Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα υγιεινό πρωινό στο μπαλκόνι της

σουίτας απολαμβάνοντας την καταπληκτική θέα. Κολυμπήστε στην πισίνα, αναζωογονηθείτε με δυναμωτικά ροφήματα απολαύστε χαμάμ, σάουνα, μασάζ, υδρομασάζ, αερομασάζ, και χρωματοθεραπείες σε ένα περιβάλλον που αγκαλιάζει όλες σας τις αισθήσεις (τηλ.: 22980 42272, www.arcadiasuitesandspa.com). Φαγητό – καφές & αγορές Στα Μέθανα: Το γραφικό οινομαγειρείο «Ο κάβος του Παυσανία» στον Άγιο Νικόλαο Μεθάνων προσφέρει ποιοτική ελληνική κουζίνα δίπλα στο κύμα (τηλ.: 22980 32447). Σπιτικό φαγητό προσφέρει και πέτρινο οινοθεραπευτήριο «Ηφαίστειο» στην Καμένη Χώρα (τηλ.: 22980 92888). Γευστικότατες σπεσιαλιτέ από φρέσκα θαλασσινά θα απολαύσετε στο παραθαλάσσιο μεζεδοπωλείο «Όστρια» (τηλ.: 22980 92955). Φρέσκα φρούτα και λαχανικά στις καλύτερες τιμές της αγοράς θα βρείτε στο οπωροπωλείο - μινι-μάρκετ ΜΙΣΕΡΔΕ (Ακτή Σαρωνικού 44). Στον Γαλατά: Στο ουζερί «Το Στέκι» θα δοκιμάσετε εξαιρετικούς μεζέδες συνοδεία ούζου , τσίπουρου, μπύρας ή κρασιού (τηλ.: 22980 43644). Παγωτό, γλυκά και τοπικά παραδοσιακά προϊόντα χωρίς συντηρητικά (συμπυκνωμένη λεμονάδα, γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες λεμονιού και πορτοκαλιού, παραδοσιακό αμυγδαλωτό με μαρμελάδα λεμόνι κ.ά.) θα αγοράσετε από το φημισμένο Ζαχαροπλαστείο «Βλάχος» (τηλ.: 22980 43488, 42772). Για τα ψώνια σας επιλέξτε τα AB Βασιλόπουλος (1ο χμ. επαρχιακής οδού Γαλατά – Ναυπλίου). Στον Πόρο: Καφεδάκι, βάφλα με παγωτό, ποτά, σνακς και λίστα κρασιών θα απολαύσετε στο Unique Bar & Lounge (Πλατεία Ιάσωνος 6). Υπηρεσίες Ενοικιάσεις αυτοκινήτων: Τοp Rent a Car στον Πόρο και στον Γαλατά (τηλ.: 6932 798876, 6975 775755). Ενοικιάσεις σκαφών: AVGERINOS S.A. στην παραλία του Γαλατά. Θα βρείτε επιπλέον φυλασσόμενο πάρκινγκ, σέρβις, αγοροπωλησίες, βιολογικό καθαρισμό και άλλες υπηρεσίες σκαφών (τηλ.: 22980 42855, 6972 253088, 6932 902898, www.avgerinos-abee.gr). Ξυλουργικές εργασίες: Κανέλλος Αθανάσιος στην Καλλονή (τηλ.: 6976 868041).

ΞΥΛΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Καλλονή Τροιζηνίας Κιν. 6942-277962, 6976-868041

ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΧΥΜΑ & ΣΑΚΙΑΣΜΕΝΟ

Πυρηνόξυλο ανώτερης ποιότητας, ειδικά επεξεργασμένο, με χαμηλή υγρασία, χωρίς σκόνη (4.200 θερμίδες / Kg).

Spartan Race Από 1 έως 3 Νοεμβρίου στην πόλη της Σπάρτης

Δημοσθένης Τσαπάρας Spartan Race

Και ξαφνικά οι δρόμοι γύρω από το Στάδιο της Σπάρτης γεμίζουν από μια μεγάλη πολύχρωμη παρέα. Παντού γυμνασμένα αγόρια και κοριτσιά με τις πολύχρωμες αθλητικές τους αμφιέσεις. Άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, που φτάνουν από κάθε γωνιά της γης, περιμένουν με αγωνία, αλλά και πολλά γέλια το σύνθημα για να ξεκινήσουν τον «αγώνα» που έχουν επιλέξει!

ια όμορφη κοπέλα κράτάει τη σημαία του Παναμά. Η θορυβώδης παρέα δίπλα μας παραφράζει, γελώντας δυνατά τη γνωστή πλέον κινηματογραφική ατάκα σε «Δις ις Άρτα», θέλωντας να δηλώσει την πόλη καταγωγής της. Ένα τσούρμο κοπέλες ασιατικής καταγωγής φωτογραφίζονται χαρούμενες. Μα την προσοχή μου «τραβάει» μια παρέα Γερμανών με «ζωγραφισμένα» στο σώμα τους θέματα από την αρχαία Σπάρτη. Αυτό που μου κεντρίζει το ενδιαφέρον, δεν είναι οι εντυπωσιακές περικεφαλαίες, αλλά ένα μικρό τατουάζ, κοινό σε κάθε μέλος της παρέας. Μια μόνο λέξη: «ΟΙ ΟΜΟΙΟΙ». Η λέξη αυτή φανερώνει ανθρώπους με γνώση για την αρχαία Σπάρτη. Ανθρώπους που ξέρουν ότι «όμοιοι» ονομάζονταν κατά την αρχαιότητα οι πολίτες της Σπάρτης, δηλαδή η κορυφαία κοινωνική ομάδα, η οποία κατείχε πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Για να γίνουν «όμοιοι», θα έπρεπε να υποστούν και να ολοκληρώσουν με επιτυχία την «αγωγή», δηλαδή την εκπαίδευση που λάμβαναν οι νεαροί Λακεδαιμόνιοι, προκειμένου να γίνουν ολοκληρωμένοι στρατιώτες και πολίτες της πατρίδας τους. Τέλος, είχαν την υποχρέωση να συμμετέχουν καθημερινά στα κρατικά συσσίτια, συνεισφέροντας ή πληρώνοντας τη διατροφή τους. Πάνω από όλα, όμως η λέξη αυτή φανερώνει, ανθρώπους που αγαπούν τη Σπάρτη, αγαπούν την πατρίδα μας και αυτό που αντιπροσωπεύει για την παγκόσμια κοινότητα. Γι’ αυτό και έχει μοναδικό ενδιαφέρον το να ζήσεις από κοντά την εμπειρία του Spartan Race. Αγωνιζόμενος ή θεατής, να «ανακατευτείς» με όλο αυτό το πολύχρωμο πλήθος, να ακολουθήσεις τις διαδρομές, να τρέξεις ή να χειροκροτήσεις. Απλά να είσαι εκεί! Η Σπάρτη σε περιμένει! 68

Οι αγώνες Το Spartan Race αποτελεί την κορυφαία διοργάνωση αγώνων μετ’ εμποδίων στον κόσμο, καθώς κάθε χρόνο διοργανώνονται πάνω από 200 αγώνες, σε 42 χώρες και στις 5 ηπείρους, με περισσότερους από 1.000.000 συμμετέχοντες. Είναι ο πρώτος αγώνας του είδους του, που προσφέρει ατομική χρονομέτρηση, παγκόσμια κατάταξη και παράλληλα δίνει τη δυνατότητα σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες αθλητές τα δοκιμάσουν τους εαυτούς τους, σε διαφορετικούς αγώνες σε όλο τον κόσμο. Το ελληνικό σκέλος του Spartan Race αποτελεί πλέον θεσμό για την πόλη της Σπάρτης, καθώς φέτος τον Νοέμβριο, για τρίτη χρονιά θα περάσουν από την πόλη μερικοί από τους μεγαλύτερους αθλητές αγώνων με εμπόδια, στον κόσμο, ενώ οι διοργανωτές θεωρούν τον αγώνα της Σπάρτης έναν από τους πιο σημαντικούς καθώς και φέτος θα φιλοξενήσει το Trifecta World Championship, από το οποίο θα ανακηρυχθούν και οι παγκόσμιοι πρωταθλητές. Το αγωνιστικό τριήμερο είναι διαρθρωμένο σε κλιμακωτής δυσκολίας διαδρομές, δίνοντας ευκαιρία συμμετοχής σε άτομα κάθε ηλικίας και διαφορετικής φυσικής κατάστασης. Η πρώτη μέρα ξεκινάει με αγώνες για τις μικρές ηλικίες , το «Spartan Kids Race», στο οποίο το 2018 αγωνίστηκαν περίπου 300 μικροί αθλητές, χωρισμένοι σε τρεις ηλικιακές κατηγορίες Το βράδυ της Παρασκευής αθλητές με τους συνοδούς τους, αλλά και φίλοι του Spartan Spartan Race

Race, συμμετέχουν στην «Παρέλαση των εθνών», από την κεντρική πλατεία της Σπάρτης μέχρι το άγαλμα του Λεωνίδα. Στην περσινή παρελαση συμμετείχαν αθλητές και από τις πέντε ηπείρους με τις χώρες που συμμετείχαν να ανέρχονται στις 56. Το Σάββατο ξεκινάει το καθαρά αγωνιστικό μέρος με τους αγώνες Spartan Sprint και Spartan Super. Πρόκειται για διαδρομές μικρής και μέτριας δυσκολίας στις οποίες τερμάτιζει μεγάλος αριθμός αθλητών, κάθε ηλικίας, φύλου και φυσικής κατάστασης. Στο Spartan Sprint, οι συμμετέχοντες καλύπτουν απόσταση τουλάχιστον 5 χιλιομέτρων και 20 εμπόδια. Ο αγώνας αποτελεί μία ιδανική εμπειρία για ένα αρχάριο αθλητή του Spartan Race και μία πολύ καλή δοκιμασία για ένα προχωρημένο αθλητή ενάντια στο χρόνο. Το Spartan Super για λίγο πιο έμπειρους είναι ο ιδανικός συνδυασμός της καλής φυσικής αλλά και πνευματικής κατάστασης. Η απόσταση του είναι τουλάχιστον 13 χιλιόμετρα και εμπόδια. Την Κυριακή γίνεται ο τελευταίος και πιο δύσκολος αγώνας, ο Spartan Beast με τουλάχιστον 21 χιλιόμετρα και 30 εμπόδια (πέρσι στην Σπάρτη σχεδιάστηκε 27,4 χλμ. με 40 εμπόδια). Ο αγώνας μετράει στην κατάταξη του παγκόσμιου πρωταθλήματος «Spartan Trifecta World Championship», στο οποίο μπορούν να λάβουν μέρος, μόνο όσοι έχουν ολοκληρώσει τις τρεις προαναφερθείσες διαδρομές, οπουδήποτε στον κόσμο, μέσα σε ένα ημερολογιακό έτος. Συνολικά κατά το τριήμερο των αγώνων του 2018 καταγράφηκαν σε όλες τις διαδρομές περίπου 3.000 συμμετοχές, από τις οποίες οι 600 ήταν ελληνικές. Οι διαδρομές Οι αθλητές ξεκινάνε από την Αρχαία Σπάρτη και ακολουθούν τις καθορισμένες διαδρομές, στις όχθες του Ευρώτα και στους ελαιώνες των λόφων γύρω από την πόλη, που αναδεικνύουν την ιστορία και τον φυσικό πλούτο της περιοχής, απολαμβάνοντας την πανέμορφη θέα ολόκληρης της κοιλάδας της Σπάρτης, αλλά και του Ταϋγετου. Η οριοθέτηση των διαδρομών και τα περίπου 50 τεράστια εμπόδια που στήνονται στην ευρύτερη περιοχή για το αθλητικό γεγονός, μεταμόρφωνουν για αρκετές μέρες την πόλη σε έναν εντυπωσιακό και ασυνήθιστο αγωνιστικό στίβο. Οι αθλητές, ολοκληρώνοντας τον αγώνα με τα φυσικά και τεχνητά εμπόδια, τερματίζουν στο άγαλμα του Λεωνίδα καταχειροκροτούμενοι από το κοινό, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες που τερμάτιζουν σε όλες τις διαδρομές, λαμβάνουν το μετάλλιο τους. Σημαντική συμβολή στην επιτυχία της διοργάνωσης έχει η θέρμη, με την όποια περιέβαλαν οι κάτοικοι, αλλά και οι θεσμικοί φορείς και κυρίως ο Δήμος Σπάρτης, την προσπάθεια από την πρώτη χρονια. Την οργάνωση στηρίζει και ένας σημαντικός αριθμός εθελοντών που προέρχονται κυρίως από τα ανώτατατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της πόλης. Ολόκληρη η πόλη υποδέχεται θερμά τους επισκέπτες που εντυπωσιάζονται από την φιλοξενία και για τρεις ημέρες ζει στους ρυθμούς του Spartan Race. Πληροφορίες – δηλώσεις συμμετοχής: www.spartanrace.gr 70

Πώς περνάει τον χρόνο της µία κατσίκα στην Σπάρτη; ΛΑΚΩΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ - ΚΥΡΙΑΖΑΚΟΣ Α.Β.Ε.Ε. Ε.Ο. Μονεµβασίας-Κροκέων, Συκέα Λακωνίας, 230 52 Λακωνία Τ: 27320 71515, F: 27320 71805 Ε: cheese@laviogal.com

www.laviogal.com

Καραγιάννης Αθ. & ΣΙΑ Ο.Ε τηλ. 2753071229 κιν. 6972409091 www.karayiannis.gr email: info@karayiannis.gr

Λυγουριό Ασκληπιού 51 2753022290

Ναύπλιο Ασκληπιού & Τσιλικανίδου 1 Τηλ. 2752027861

Άργοσ Κορίνθου 212 Τηλ. 2751021081

ΝΕΟ

Άργοσ Τριπόλεωσ 36 2751020500

Νέα Κίοσ Κεντρική Πλατεία 2751051347

Tα πάντα εν μέτρω, χωρίς υπερβολή

www.papantonis.gr info@papantonis.gr Papantonis-winery / @papantoniswinery, +30 27510 23620

του Στράτου Ιωσηφέλλη

Χάχλες με λουκάνικο, λιαστή ντομάτα, αυγό και λαδοτύρι Μυτιλήνης

Υλικά: • 10 Χάχλες • Λίγο ελαιόλαδο • 10 αυγά • 2 χωριάτικα λουκάνικα σε φέτες • 10 λιαστές ντομάτες κομμένες σε λωρίδες • 300 γρ. λαδοτύρι Μυτιλήνης τριμμένο • Αλάτι & πιπέρι

άζουμε τις Χάχλες σε ταψί που έχουμε αλείψει με μια κουταλιά ελαιόλαδο. Ξεκινάμε και βάζουμε τη λιαστή ντομάτα, το λουκάνικο, σπάμε ένα-ένα τα αυγά και τα τοποθετούμε στις Χάχλες, ρίχνουμε το αλάτι και το πιπέρι και πασπαλίζουμε με το τριμμένο τυρί. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160 βαθμούς, για 15- 20 λεπτά περίπου μέχρι να πάρουν λίγο χρώμα. Δεν αφήνουμε να ψηθούν πολύ για να μη σκληρύνουν. Σερβίρουμε τις χάχλες ζεστές... είναι νοστιμότατες! Σημ.: Οι χάχλες είναι μια μορφή ξινού τραχανά, που απαντάται αποκλειστικά στο νησί της Λέσβου. Φτιάχνονται από σιτάρι και ντόπιο κατσικίσιο ξυνόγαλο ή γιαούρτι, και πλάθονται στην παλάμη απ’ όπου παίρνουν αυτό το ιδιαίτερο σχήμα. Είναι ένα αγνό προϊόν, υψηλής θρεπτικής αξίας και μοναδικής γεύσης που αξίζει να δοκιμάσετε. Τρώγονται ψητές (όπως παλιά στο μαγκάλι) και παραδοσιακά σε σούπα με τριμμένη ντομάτα, ελαιόλαδο, ρίγανη και (προαιρετικά) πιπεριά, λαδοτύρι, γραβιέρα ή φέτα και ολόκληρο αυγό. Μπορείτε να τις προμηθευτείτε από τον Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Γυναικών Μεσοτόπου Λέσβου, τηλ.: 22530 96390, www.mesotoposwomen.com.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

του Στράτου Ιωσηφέλλη

Σφουγγάτο Μυτιλήνης με κολοκυθάκια και μυρωδικά

Υλικά: • 10 αυγά • 250 γρ. φέτα • 200 γρ. κρεμμυδάκια φρέσκα • 150 γρ. κρεμμύδι ξερό • 400 γρ. κολοκυθάκια • 20 γρ. μυρώνια • 40 γρ. μαϊντανό • 20 γρ. άνηθο • 30 γρ. δυόσμο • Ελαιόλαδο • Αλάτι & Πιπέρι

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

ιλοκόβουμε το κρεμμύδι και τα φρέσκα κρεμμύδια. Τρίβουμε τα κολοκυθάκια στον χοντρό τρίφτη και τα στραγγίζουμε καλά. Βάζουμε σε ένα τηγάνι 50 γρ. ελαιόλαδο και το αφήνουμε να κάψει σε μέτρια φωτιά. Ρίχνουμε τα κρεμμύδια, αλατοπιπερώνουμε και σοτάρουμε, μέχρι να μαλακώσουν και να αλλάξουν χρώμα. Ρίχνουμε τα κολοκυθάκια και σοτάρουμε για 5-6 λεπτά. Αφήνουμε στην άκρη να κρυώσουν. Σπάμε τα αυγά σε μπολ, αλατοπιπερώνουμε και τα χτυπάμε καλά. Σπάμε μέσα στα αυγά την φέτα με τα χέρια, προσθέτουμε τα ψιλοκομμένα μυρωδικά και τα σοταρισμένα κρεμμύδια & κολοκυθάκια και ανακατεύουμε καλά. Λαδώνουμε ένα στρογγυλό πυρίμαχο σκεύος και ρίχνουμε το μείγμα των αυγών, και ανακατεύουμε το μείγμα ώστε να βγει το σφουγγάτο. Ψήνουμε σε προ θερμασμένο φούρνο στον αέρα, στους 160οC για 3040 λεπτά. Αφήνουμε το σφουγγάτο να κρυώσει και σερβίρουμε.

Ο σεφ Στράτος Ιωσηφέλλης κατάγεται από τον Μεσότοπο της Λέσβου. Συνταγές μπορείτε να βρείτε στο www.greekqualityproducts.gr, στο www.mytiliniadialektos.gr και www.lesvosnews.net.

• Μετακινήσεις & transfers (6-9 ατόµων & Α.Μ.Ε.Α) ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΗΡΙΚΟΥ ΑΜΑΞΙ∆ΙΟΥ

• Εκδροµές • Ιατρικές επισκέψεις • Πολιτιστικές δραστηριότητες • Αθλητικές δραστηριότητες • Θρησκευτικός τουρισµός • Επαγγελµατικά ταξίδια

Ελ. Βενιζέλου 19, Τρίπολη τηλ. 6980 499666 email: tranfer4allgr@gmail.com

μαλακιά φέτα • • • • •

έχει περισσότερη υγρασία έχει λιγότερο αλάτι συντηρείται σε πιο χαμηλές θερμοκρασίες από τη σκληρή είναι πιο φρέσκια, μένει δηλαδή λιγότερο χρόνο στο βαρέλι επειδή είναι πιο φρέσκια, είναι και πιο ευάλωτη και έχει σχεδόν τον μισό χρόνο συντήρησης σε σχέση με τη σκληρή φέτα

Σεβασμός στην πρώτη ύλη ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ

Η Ελληνική αλυσίδα σούπερ μάρκετ ΓΑΛΑΞΙΑΣ που σας προσφέρει πάντα ποιοτικά προϊόντα, τώρα μπορείτε να προμηθευτείτε, την πολύ βραβευμένη μαλακή φέτα ΕΛΑΤΟΣ με την ιδιαίτερη γεύση. Το προϊόν μπορείτε να το προμηθευτείτε σε επιλεγμένα καταστήματα.

60 χρόνια τυροκόμοι. Πάππου προς πάππο. Αυτοί είναι οι αδελφοί Καπετάνου του τυροκομείου «Ελατος», στο Σχοινοχώρι του Αργους. Τη σκληρή φέτα τους την είχαμε δοκιμάσει στον «Γαστρονόμο» και είχαμε ενθουσιαστεί. Πηγαίνοντας για το ρεπορτάζ βρήκαμε τους αδελφούς Καπετάνου, τον Βασίλη που είναι ο «μάστορας» και τον Γιώργο που είναι ο «εμπορικός» της επιχείρησης, επάνω καταπάνω στην παραγωγή. Ο Βασίλης σχεδόν με το ζόρι βρήκε λίγο χρόνο για να μας μιλήσει. Η έννοια τους ήταν στο τυρί, όχι στην προβολή τους. Οταν ανέλαβαν το τυροκομείο, το 1989, ήταν ακόμη μια μικρή, οικογενειακή εταιρεία. Σήμερα είναι μια μεσαία επιχείρηση με σημαντικό τζίρο. Τα εξαιρετικά ΠΟΠ προϊόντα τους, τα βρίσκουμε στα καλύτερα μπακάλικα της Αθήνας και της Πελοποννήσου. Η σκληρή τους φέτα κέρδισε τους σεφ του «Γαστρονόμου» στην τυφλή γευσιγνωσία μας. Το μυστικό της επιτυχίας τους δεν θέλησαν να το αποκαλύψουν, αλλά επέμειναν ότι οφείλεται στη σκληρή δουλειά, στον σεβασμό της πρώτης ύλης και των διαδικασιών τυροκόμησης, στον χρόνο που αφιερώνουν στα τυριά τους. Και το αποτέλεσμα τους δικαιώνει.

Μάνδρα Σχοινοχωρίου Αργολίδας | τηλ. 27510 22718

Νίνα Κουλετάκη

Όσκαρ Ουάιλντ

To σεργιάνι του στην Ελλάδα Ζαφείρινη είναι η θάλασσα κι ο ουρανός ομοιάζει να καίγεται, ως οπάλινος εις τον αγέρα λίθος. ‘Εχουν υψώσει τα πανιά· πρίμος φυσάει αγέρας να πάμε στης ανατολής τις γαλανές τις χώρες. Από την πλώρη την ψηλήν η Ζάκυνθος προβάλλει, δάση μικρά μ’ ελιόδεντρα, ο βράχος της Ιθάκης, οι κόλποι κι η ψηλή κορφή του Λύκαιου χιονισμένη και πέρα οι λουλουδόσπαρτοι λόφοι της Αρκαδίας. Κανένας ήχος! των πανιών μόνον ακούω το χτύπο εις τα κατάρτια, στο πλευρό τα κυματάκια σκάζουν και χαρωπά των κοριτσιών γέλια στην πρύμνη επάνω. Κι όταν ο ήλιος καίγονταν σε μια πανώρια δύση και πορφυρός βυθίζονταν στης θάλασσας τα βάθη, επάτησα, τέλος, κι εγώ το χώμα της Ελλάδος! Impression de voyage, Απρίλιος 1877, μτφ.: Στ. Λεύκης.

οιος θα φανταζόταν, ότι ο μεγάλος Ιρλανδός συγγραφέας, θα έγραφε ποίημα όχι μόνο για τη Ζάκυνθο, την Ιθάκη και την Αρκαδία, μα και για την Κέρκυρα, το Κατάκολο και την Αρχαία Ολυμπία; Ο Όσκαρ Ουάιλντ επισκέφθηκε την Ελλάδα σχεδόν από τύχη. Εκείνη την εποχή είχε θρησκευτικές και φιλοσοφικές αναζητήσεις και σκεφτόταν να απαρνηθεί τον προτεσταντισμό και να ασπασθεί τον καθολικισμό, ο οποίος του φαινόταν πιο ανθρώπινος και ρομαντικός. Προγραμμάτισε, λοιπόν, ένα ταξίδι στη Ρώμη, για το οποίο δανείστηκε χρήματα από έναν φίλο του. Ο καθηγητής και φίλος του Sir Τζον Μάχαφι προκειμένου να αποτρέψει τον Ουάιλντ από το να «αλλαξοπιστήσει», τον έπεισε να τον ακολουθήσει σε ένα ταξίδι στην Ελλάδα, κάτι που ο συγγραφέας δέχτηκε με χαρά. Η Ελλάδα και η ελληνική γλώσσα δεν ήταν άγνωστα στον Ουάιλντ. Είχε μνήμες από τη μητέρα του, να διαβάζει και να απαγγέλλει τον Προμηθέα Δεσμώτη από το πρωτότυπο κείμενο του Αισχύλου. Όσο για τον πατέρα του, ελληνολάτρη και ήδη επισκέπτη της χώρας μας από το 1837, συχνά μιλούσε στον μικρό Όσκαρ για τον ελληνικό πολιτισμό. Με τον Μάχαφι ₋ στον οποίο ο Wilde αναφερόταν ως «τον πρώτο και σημαντικότερο δάσκαλό του», αυθεντία στην Αρχαία Ελλάδα με πλήθος συγγραμμάτων είχε κατ’ επανάληψή συζητήσει σχετικά θέματα, μεταξύ των οποίων και την ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα, κάτι που απασχολούσε ιδιαίτερα τον νεαρό Όσκαρ. Ο Ουάιλντ φθάνει με τη συντροφιά του για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1877, μια δύσκολη εποχή για ταξίδια στη χώρα μας: δύσβατοι δρόμοι, κίνδυνοι για τους ταξιδιώτες, ανύπαρκτες έως στοιχειώδεις ανέσεις.Tέλος Μάρτη αποβιβάζονται στο Κατάκολο και ξεκινούν ένα δεκαήμερο ταξίδι στην Πελοπόννησο με γαϊδουράκια. Θα επισκεφθούν το αρχαίο θέατρο του Άργους (για το οποίο θα γράψει και το ομώνυμο ποίημα), τον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών, όπου έναν χρόνο νωρίτερα ο Σλήμαν είχε ανακαλύψει το χρυσό προσωπείο του Αγαμέμνο-

να, και την Ολυμπία, όπου ήδη γερμανοί αρχαιολόγοι πραγματοποιούσαν ανασκαφές. Ο Ουάιντ, μετά από την επίσκεψη αυτή, ισχυριζόταν πως ήταν παρών στην ανακάλυψη του αγάλματος του Ερμή του Πραξιτέλους, κάτι που βέβαια δεν ίσχυε. Το άγαλμα όντως ανακαλύφθηκε την ίδια χρονιά, αλλά λίγο καιρό μετά την επίσκεψη του Wilde στην Ολυμπία, τον Μάιο. Όσο ο Ουάιλντ θα ενθουσιαστεί με τα αρχαία μνημεία, τόσο θα απογοητευτεί από τη σύγχρονη Ελλάδα και τη διαπίστωση, ότι τίποτα δεν έχει απομείνει από την αρχαία θρησκεία. Θα γράψει: «Οι θεοί είναι νεκροί: κανένας δεν φέρνει πια στεφάνια από ελιά στην γκριζομάτα Παλλάδα κι ούτε προσφέρει μέρος της σοδειάς στην Περσεφόνη... Ο Μεγάλος Παν είναι νεκρός και βασιλιάς είναι της Μαρίας ο γιος». Στη συνέχεια θα επισκεφθεί τα νησιά του Ιονίου, την Ιθάκη, τη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα και θα αποτυπώσει τις εντυπώσεις του σε ποιήματα, όπως το Santa Decca, το Impression de Voyage και άλλα. Το ταξίδι θα ολοκληρωθεί στην Αθήνα, με επισκέψεις στα αρχαία μνημεία της. Μάλιστα, κατά την διάρκεια της παραμονής του στην πόλη, θα επισκεφθεί το φωτογραφείο του Πέτρου Μωραΐτη στην οδό Αιόλου, απέναντι από την εκκλησία της Χρυσοσπηλιώτισας. Ο Μωραΐτης, ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες φωτογράφους του 19ου αιώνα, ήταν ήδη από το 1865 ο επίσημος βασιλικός φωτογράφος, ο πρώτος που ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

έλαβε αυτόν τον τίτλο. Τον Απρίλιο του 1877 φωτογράφισε τον Όσκαρ με παραδοσιακή ελληνική φορεσιά. Εκείνο το πρώτο ταξίδι του Όσκαρ Ουάιλντ στην Ελλάδα και η ελληνική κουλτούρα επηρέασαν όχι μόνο την πνευματική ανάπτυξή του και το έργο του, αλλά και τους προσωπικούς του κώδικες αυτοκατανόησης, καθώς και τους διαρκείς πειραματισμούς στο προσωπικό του στυλ. Η αρχαία Ελλάδα αποτέλεσε τη βάση, πάνω στην οποία οικοδομήθηκε η αισθητική, κριτική και συγγραφική ταυτότητα του Ουάιλντ και έχει μια διαρκή παρουσία στο έργο του και στις φιλοσοφικές του αναζητήσεις. 79

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΑΘΛΟ #118 ΔΙΑΣΤΑΣΗ: 1/2 ΣΕΛΙΔΑΣ {185 χ 125 mm}

Ναύπλιο: Χαριλάου Τρικούπη & Τενέδου

τηλ. 27520

96160

Πόρτες πάνελ, παράθυρα αλουµινίου-σιδήρου, θωρακισµένες, εσωτερικές Πέργκολες αλουµινίου - σιδήρου, Στέγαστρα, Αντιηλιακά σκιάδια

Κάγκελα αλουµινίου σιδήρου - ΙΝΟΧ

Η εταιρείας µας σας προσφέρει ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΧΡΩΜΑΤΑ (RAL) γκρι, πράσινο, µπλε, καφέ ΧΩΡΙΣ καµία επιβάρυνση.

Αναβαθµίστε το σπίτι σας και εξοικονοµήστε ενέργεια!

ΕΓΓΥΗΣΗ!

το όνοµά µας, οι πελάτες µας και τα προϊόντα µας.

Η εταιρεία µας συµµετέχει στο πρόγραµµα «Εξοικονοµώ κατ’ οίκον”.

Αντικαταστήστε σήµερα τα κουφώµατα στο σπίτι σας και σας κάνουµε ΔΩΡΟ θωρακισµένη πόρτα.* Καλέστε µας σήµερα για να σας κάνουµε µία οικονοµοτεχνική προσφορά και να σας ενηµερώσουµε για την εξοικονόµηση χρηµάτων από την αντικατάσταση των παλιών σας Η εταιρεία Α. Ι. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ασχολείται µε την κατασκευή κουφωµάτων αλουµινίου, υαλοπετασµάτων, αίθριων, ειδικών κατασκευών, επενδύσεων κτιρίων µε φύλλα αλουµινίου, αντιηλιακά σκιάδια και κάγκελα αλουµινίου. Χρησιµοποιεί τα πιστοιποιηµένα προφίλ των εταιρειών Aluminco και Golden Door.

Επισκεφθείτε το κατάστηµά µας να ενηµερωθείτε για τις προσφορές µας και τις µειωµένες τιµές. Φύχτια Άργους, 21200 | τηλ. 27510 76037, fax. 27510 25504, κιν. 6944411643 email: infotasdi@gmail.com www.alouminokataskeues.gr

Αλεξία Τούλιου

Πιστεύω σε μια χημική ένωση Πατέρα Παντοκράτορα Πιστεύω σε μια ηλεκτρική εκκένωση Άγιο Πνεύμα Πιστεύω σ’ ένα Γιο Μονογενή που βγήκε από το σπέρμα Πιστεύω σε μια φυσική εξέλιξη Μητέρα Αειπαρθένα Πιστεύω σε μια εκκλησία διακόπτρα του φωτός Και σε δώδεκα Απόστολους του Έρωτα Πιστεύω σ’ ένα Εσταυρωμένο δέντρο Και σε μια αρχική ουσία Π Πιστεύω σ’ έναν άγνωστο παράγοντα Που γεννάει την περιέργεια Πιστεύω σ’ ένα πονηρό και σ’ ένα αθώο πνεύμα

Πιστεύω σε μιαν ωραία γυναίκα Που θα με κάνει ευτυχισμένο Πιστεύω στη μεγάλη δύναμη της φαντασίας Που μπορεί στην κόλαση να δει τον παράδεισο Στο καθετί που βλέπω που ακούω που μαντεύω που αγαπώ Πιστεύω Πιστεύω σ’ έναν άνθρωπο αποφυλακισμένο Απ’ τα δεσμά της σκέψης του τού φόβου του το αυγό Άγιος ελεύθερος στον Αιώνα τον Άπαντα Νάνος Βαλαωρίτης, 5 Ιουλίου 1921 - 13 Σεπτεμβρίου 2019.

Μια στάση εδώ

ΔΑΝΕΙΑ ΙΔΙΩΤΩΝ

Πρόγραμμα Eξοικονόμηση Kατ’Oίκον II Β’ Κύκλος

Όλοι θέλουν να αναβαθμίσουν το σπίτι τους με το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση Κατ’Οίκον II» - Β’ Κύκλος, μέσω της Τράπεζας Πειραιώς. Βελτιώστε την ενεργειακή απόδοση της κύριας κατοικίας σας και επωφεληθείτε από: • 100% επιδότηση επιτοκίου στο ποσό της χρηματοδότησης. • Επιχορήγηση έως 70% του κόστους εργασιών. • Κάλυψη του κόστους των ενεργειακών επιθεωρήσεων και του συμβούλου έργου. Επιπλέον, επιλέγοντας την Τράπεζα Πειραιώς για τη δανειοδότησή σας κερδίζετε 10.000 yellows* κατά την εκταμίευση του δανείου και σας παρέχεται η δυνατότητα πρόσθετης χρηματοδότησης για επιπλέον επισκευές με προνομιακούς όρους. Οι αιτήσεις για το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση Κατ'Οίκον ΙΙ» - Β’ Κύκλος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας υποβάλλονται στο https://exoikonomisi.ypen.gr *Ισχύει για τα μέλη του Προγράμματος Επιβράβευσης yellow.

Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΕΠΑνΕΚ και των ΠΕΠ Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας, Αττικής, Νοτίου Αιγαίου, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Μακεδονίας, Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου, και Κρήτης. Δικαιούχος του Προγράμματος Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα ΑΕ.

Μάθετε περισσότερα στο 18 28 38 και στο www.piraeusbank.gr/exoikonomisi