Rzeczpospolita Polska 2019/2020 by PP AGENCY

REPUBLIKA CZESKA Silny partner handlowy

2019/2020 Rzeczpospolita Polska

AŽD Praha transport kolejowy transport drogowy telekomunikacja

Sprawdzony czeski dostawca nowoczesnych technologii i systemów zabezpieczających dla branży transportowej

Bezpiecznie do celu www.azd.cz

Republika Czeska – Silny partner handlowy Opracowanie: PP Agency, s.r.o. przy współpracy z następującymi instytucjami:

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Ministerstwo Przemysłu i Handlu

Ministerstwo Rozwoju Lokalnego

Związek Przemysłu Republiki Czeskiej

Czeska Izba Handlowa

Międzynarodowa Izba Handlowa w Republice Czeskiej

Konfederacja Związków Pracodawców i Przedsiębiorców Republiki Czeskiej

Czeska Agencja Wspierania Handlu/CzechTrade

Agencja Wspierania Przedsiębiorczości i Inwestycji CzechInvest

Czeska Centrala Ruchu Turystycznego - CzechTourism

Czeskie Centra

Centrum Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej

Publikację zamknięto 31. 12. 2018 ® Teritoriální publikace Česká republika – Váš obchodní partner Wydała PP Agency, s.r.o. Myslíkova 25, 110 00 Praha 1, Republika Czeska e-mail: journal@ppagency.cz, www.ppagency.cz

Republik a Czesk a – Silny par tner handlowy

WPROWADZENIE Drodzy Czytelnicy, Szanowni Partnerzy Biznesowi, jestem zaszczycony, że mogę dziś zwrócić się do Państwa tytułem wstępu na temat czesko-polskich stosunków gospodarczych i handlowych. Systematyczne wsparcie i pogłębianie bilateralnych stosunków między Republiką Czeską a Rzecząpospolitą Polską w dziedzinie gospodarki i handlu należy do kluczowych priorytetów Ambasady Republiki Czeskiej w Warszawie. Republika Czeska i Rzeczpospolita Polska niewątpliwie są partnerami gospodarczymi, których łączą silne i tradycyjne więzi. W szczególności Polska, po wstąpieniu do UE, mogła cieszyć się utrzymującym się wzrostem gospodarczym, prywatnymi i publicznymi inwestycjami w infrastrukturę gospodarczą oraz stała się znaczącym krajem eksportowym, kiedy to udział eksportu w PKB wzrósł, od początku lat 90-tych ubiegłego wieku, z kilku punktów procentowych do prawie pięćdziesięciu procent w chwili obecnej. W ramach swego członkostwa w UE Polska jest częścią jednolitego rynku wewnętrznego, a także uczestniczy w ścisłej współpracy w ramach Grupy Wyszehradzkiej. Polska jest dla Republiki Czeskiej drugim największym partnerem handlowym, zaraz po Niemczech. Według danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, w roku 2017 obroty wzajemnej wymiany handlowej między oboma krajami wzrosły w porównaniu z rokiem 2016 o 8,6% i osiągnęły kwotę 20 805,9 mln EUR. Wartość czeskiego eksportu do Polski wzrosła o 13,8% i wyniosła 9 649,1 mln EUR, przy czym import z Polski do Czech również wzrósł o 4,4% osiągając wartość 11 1566,7 mln EUR. O dynamice i potencjale współpracy gospodarczej świadczą nie tylko powyższe liczby, ale również wzajemne inwestycje wielu czeskich i polskich firm. Priorytety gospodarcze obu naszych krajów są w wielu obszarach zbieżne. Obejmują one przede wszystkim rewitalizację lub budowę infrastruktury transportowej, energetykę, petrochemię, jak również, szczególnie ze strony czeskiej, zabiegi o wspólne inwestycje w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Znaczną uwagę poświęca się również na rozwój i stosowanie innowacyjnych technologii, a w ostatnim czasie także na Przemysł 4.0. Pomiędzy naszymi krajami regularnie odbywają się wzajemne wizyty i dochodzi do kontaktów na różnych szczeblach, w tym tych najwyższych. W tym roku obchodzimy już piętnastą rocznicę członkostwa naszych państw w Unii Europejskiej, a razem z tym nasze funkcjonowanie w ramach jednolitego rynku europejskiego. Nie da się ukryć, że był on, wraz z wytworzeniem odpowiedniego otoczenia prawnego, krajowym i unijnym wsparciem dla edukacji, badań, nauki i innowacji oraz - co równie ważne - wsparciem ze strony europejskich funduszy strukturalnych, znaczącym impulsem dla rozwoju naszych gospodarek narodowych. W nadchodzących latach, w ramach UE oczekujemy znaczących zachęt ze strony projektów w ramach unii energetycznej oraz wzmocnienia jednolitego rynku cyfrowego. Obszary te, tak jak i pozostałe dziedziny, znajdą swe odzwierciedlenie zarówno w gospodarce europejskiej jako całości, jak również w gospodarkach poszczególnych krajów członkowskich, jakimi są Republika Czeska i Rzeczpospolita Polska. Nowe wydanie publikacji Republika Czeska – Silny partner handlowy dla Polski oferuje kompleksowe informacje na temat Republiki Czeskiej, jej gospodarki i środowiska biznesowego. Wierzę, że niniejsze informacje okażą się dla Państwa przydatne i umożliwią Wam nawiązywanie nowych kontaktów handlowych, a we współpracy z czeskimi partnerami, przyniosą również szereg nowych gospodarczych i inwestycyjnych wyzwań. Niniejszym chciałbym życzyć zarówno czeskim jak i polskim firmom odnoszenia dalszych sukcesów na rynkach obu krajów.

Ivan Jestřáb Ambasador Republiki Czeskiej w Rzeczypospolitej Polskiej 4 Republik a Czesk a – Silny par tner handlowy

Foto: CzechTourism (Martin Rak), Fotografie na okładce: www.shutterstock.com, pixabay.com, Archiwum firm (ALTREVA spol. s r.o.; GLENTOR s.r.o.; Templářské sklepy Čejkovice, vinařské družstvo; TOS VARNSDORF a.s.)

Praga - Hradczany

Spis treści WPROWADZENIE

Słowo wstępne J.E. Ivana Jestřába, ambasadora Republiki Czeskiej w Rzeczypospolitej Polskiej Czescy Eksporterzy Niezbędne informacje

GOSPODARKA

Kontakty handlowe Czech z Polską Rozwój czeskiej gospodarki w 2017 roku Rok 2017 – rokiem czeskiego rekordu eksportowego Czesko-polskie euroregiony W 2017 roku CzechInvest przeprowadził inwestycje o wartości ponad 65 miliardów koron

DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORCZA

Spółki w Republice Czeskiej System podatkowy w Republice Czeskiej

KLUCZOWE BRANŻE

Czeski przemysł maszynowy – tradycja i przyszłość Energetyka w Republice Czeskiej – stabilny i dobrze prosperujący sektor Dokąd zmierza czeska elektrotechnika? Nanotechnologie wchodzą w świat wielkiego biznesu

4 6 10

12 16 18 21 24

26 30

32 36 40 42

Republika Czeska - cel podróży, który nie zawiedzie Technika medyczna firm czeskich zdobywa świat Przemysł spożywczy Republiki Czeskiej – ukryty potencjał

INSTYTUCJE

Związek Przemysłu Republiki Czeskiej Czeska Izba Handlowa Czesko-Polska Izba Handlowa Międzynarodowa Izba Handlowa w Republice Czeskiej Konfederacja związków pracodawców oraz związków przedsiębiorców w RC Czeska Agencja Wspierania Handlu/CzechTrade Agencja Wspierania Przedsiębiorczości i Inwestycji CzechInvest Czeska Centrala Ruchu Turystycznego – CzechTourism Czeskie Centra Ośrodek Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej – Enterprise Europe Network

KONTAKTY

Przydatne adresy w Republice Czeskiej Przydatne adresy w Rzeczypospolitej Polskiej Najważniejsze adresy internetowe

44 46 50

54 54 55 55 56 57 58 58 59 59

60 61 62

Republik a Czesk a – Silny par tner handlowy

WPROWADZENIE

Karlštejn

Czescy Eksporterzy

11.02 Produkcja win gronowych Templářské sklepy Čejkovice, vinařské družstvo 51 14.10 Produkcja odzieży, z wyłączeniem wyrobów futrzarskich ALTREVA spol. s r.o. 7 14.12 Produkcja odzieży roboczej ALTREVA spol. s r.o. 7 14.13 Produkcja pozostałej odzieży wierzchniej ALTREVA spol. s r.o. 7 22.29 Produkcja pozostałych wyrobów z tworzyw sztucznych ERILENS s.r.o. 48 22.29 Produkcja pozostałych wyrobów z tworzyw sztucznych ZOMAplast s.r.o. 20 23.13 Produkcja szkła gospodarczego SKLÁRNY MORAVIA, akciová společnost 9 23.19 Produkcja i obróbka pozostałego szkła, włączając szkło techniczne SKLÁRNY MORAVIA, akciová společnost 9 25.00 Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń Ludačka Machine Tools s.r.o. 33 6 Republik a Czesk a – Silny par tner handlowy

25.10 Produkcja metalowych elementów konstrukcyjnych HESTEGO a.s. 19 25.11 Produkcja konstrukcji metalowych i ich części VENTOS s.r.o., STS Olbramovice, a.s. 52, 53 25.30 Produkcja wytwornic pary, z wyłączeniem kotłów do centralnego ogrzewania gorącą wodą TH, s.r.o. 31 25.61 Obróbka metali i nakładanie powłok na metale ZOMAplast s.r.o. 20 25.90 Produkcja pozostałych gotowych wyrobów metalowych HESTEGO a.s. 19 25.99 Produkcja pozostałych gotowych wyrobów metalowych, gdzie indziej niesklasyfikowana ERILENS s.r.o. 48 26.50 Produkcja instrumentów i przyrządów pomiaro wych, kontrolnych i nawigacyjnych; produkcja zegarków i zegarów NEWTE spol. s r. o. 17 27.10 Produkcja elektrycznych silników, prądnic, transfor matorów, aparatury rozdzielczej i sterowniczej energii elektrycznej AŽD Praha s.r.o. 2

Foto: CzechTourism (Radomír Režný)

Czeskie przedsiębiorstwa, które w niniejszej publikacji prezentują swoje produkty, zainteresowane są rozszerzeniem eksportu i znalezieniem partnerów handlowych w Polsce. Firmy podano zgodnie z klasyfikacją kodów działalności gospodarczej NACE.

ODZIEŻ ROBOCZA DLA WSZYSTKICH BRANŻ PROJEKTOWANIE – TWORZENIE – PRODUKCJA – CERTYFIKACJA Altreva należy do grupy Alsico Group, która zatrudnia ponad 10 000 pracowników na całym świecie. Altreva z siedzibą w mieście Třebíč produkująca rocznie ponad 1 000 000 sztuk jest największym producentem odzieży roboczej w Republice Czeskiej. Oferuje odzież roboczą przeznaczoną dla pracowników służby zdrowia, hoteli i restauracji oraz niemal wszystkich sektorów przemysłu, w tym certyfikowaną odzież ochronną. Gwarantuje wszystko: od projektu przez tworzenie do certyfikacji kolekcji na miarę klienta. Główny nacisk kładzie na jakość, design, długotrwałą żywotność odzieży i wysokiej jakości serwis klienta.

MEMBER OF ALSICO GROUP

Do klientów firmy należą pralnie zapewniające wynajem odzieży roboczej, dystrybutorzy i firmy o określonej tożsamości korporacyjnej, zarówno w Czechach, jak i w Polsce, na Węgrzech, Słowacji, w Austrii, Słowenii, Chorwacji i w innych państwach europejskich. ALSICO GROUP NA ŚWIECIE…

• ODZIEŻ DLA PRZEMYSŁU • CERTYFIKOWANA ODZIEŻ OCHRONNA • ODZIEŻ DLA PRACOWNIKÓW SŁUŻBY ZDROWIA I WELLNESS • ODZIEŻ DLA HOTELI I RESTAURACJI

ALTREVA spol. s r.o. Brněnská 331 674 01 Třebíč, Czechy

www.altreva.cz viktoria.jochmanova@altreva.cz Tel.: +421 903 717 199 Republik a Czesk a – Silny par tner handlowy

WPROWADZENIE

27.12 27.32 27.33 27.90 28.00 28.11 28.25 28.30 32.50 33.00 33.10 33.20 38.00 46.10

Produkcja aparatury rozdzielczej i sterowniczej energii elektrycznej BOHEMIACHLAD spol. s r.o. 29 Produkcja pozostałych elektronicznych i elektrycz nych przewodów i kabli KABELOVNA Děčín Podmokly, s.r.o. 15 Produkcja sprzętu instalacyjnego KABELOVNA Děčín Podmokly, s.r.o. 15 Produkcja pozostałego sprzętu elektrycznego FENIX Trading, s. r. o. 63 Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana Ludačka Machine Tools s.r.o. 33 Produkcja silników i turbin, z wyłączeniem silników lotniczych, samochodowych i motocyklowych Doosan Škoda Power s.r.o. 37 Produkcja przemysłowych urządzeń chłodniczych i wentylacyjnych BOHEMIACHLAD spol. s r.o. 29 Produkcja maszyn dla rolnictwa i leśnictwa VENTOS s.r.o., STS Olbramovice, a.s. 52, 53 Produkcja urządzeń, instrumentów i wyrobów medycznych i dentystycznych ERILENS s.r.o. 48 Naprawa i instalowanie maszyn i urządzeń Doosan Škoda Power s.r.o. 37 Naprawa metalowych wyrobów gotowych, maszyn i urządzeń HESTEGO a.s. 19 Instalowanie maszyn i urządzeń przemysłowych BOHEMIACHLAD spol. s r.o. 29 Działalność związana ze zbieraniem, przetwarza niem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców ABESS, s.r.o. 25 Sprzedaż hurtowa realizowana na zlecenie Ludačka Machine Tools s.r.o. 33

8 Republik a Czesk a – Silny par tner handlowy

46.10 Sprzedaż hurtowa realizowana na zlecenie MUT Tubes, s.r.o. 38 46.61 Sprzedaż hurtowa maszyn i urządzeń rolniczych oraz dodatkowego wyposażenia VENTOS s.r.o., STS Olbramovice, a.s. 52, 53 46.74 Sprzedaż hurtowa odpadów i złomu MUT Tubes, s.r.o. 38 46.90 Sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana MUT Tubes, s.r.o. 38 52.21 Działalność usługowa wspomagająca transport lądowy AŽD Praha s.r.o. 2 55.00 Zakwaterowanie Státní léčebné lázně Janské Lázně, státní podnik 56 63.00 Działalność usługowa w zakresie informacji Bisnode Česká republika, a.s. 27 63.11 Przetwarzanie danych; zarządzanie stronami internetowymi (hosting) i podobna działalność Bisnode Česká republika, a.s. 27 69.10 Działalność prawnicza Homola Jaroslav, Mgr. - soudní exekutor 31 70.20 Doradztwo związane z zarządzaniem ABESS, s.r.o. 25 70.22 Doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, pozostałe Bisnode Česká republika, a.s. 27 74.00 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, pozostała ABESS, s.r.o. 25 82.30 Działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów Veletrhy Brno, a.s. 35 86.00 Opieka zdrowotna BEZNOSKA, s.r.o. 47 86.10 Działalność szpitali Státní léčebné lázně Janské Lázně, státní podnik 56 93.29 Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna Státní léčebné lázně Janské Lázně, státní podnik 56

Foto: CzechTourism

Mariánské Lázně

beauty of glass Huta Szkła Moravia Spółka akcyjna Huta Szkła Moravia, z siedzibą w Úsobrno, jest tradycyjnym producentem od roku 1827 oraz dystrybutorem opakowań szklanych: • • • • •

butelki na alkohol i likiery butelki na wino słoiki delikatesowe flakony kosmetyczne szkło laboratoryjne (butelki na odczynniki z wąską i z szeroką szyjką, butelki z kroplomierzem, butelki do biuret)

wszystko w kolorach szkła premium/ekstra przeźroczystym, przeźroczystym, czarnym, brązowym, o objętości od 30 ml do 2500 ml i maksymalnej wysokości 390 mm. W centrum filozofii firmy jest orientacja na klienta, dlatego na pierwszym miejscu stawiamy zaspokojenie jego potrzeb i wymagań. Specjalizujemy się w produkcji butelek i słoików o oryginalnych kształtach zgodnie z życzeniem klienta, w seriach od 10 tysięcy sztuk. Nasza oferta obejmuje również szeroki zakres usług: zapewniamy opracowanie nowych wzorów, dokumentacji projektowej, produkcji form, opakowanie zgodnie z wymaganiami i dalsze dostawy mające na celu całkowitą kompletacje produktów.

BINA Izabella Olszewska telephone: +48 22 406 56 33 e-mail: biuro@bina.com.pl Our office: ul. Wąwozowa 4/74, 02-796 Warsaw, Poland Legal addres: ul. Wańkowicza 4a/2, 02-796 Warsaw, Poland

Úsobrno č. pop. 79, 679 39 Úsobrno CZECH REPUBLIC Phone: + 420 516 427 711 Fax: + 420 516 427 700 E-mail: info@sklomoravia.cz

www.sklomoravia.cz

Republik a Czesk a – Silny par tner handlowy

WPROWADZENIE

Niezbędne informacje Symbole państwowe Republiki Czeskiej Godło

Flaga

Republika Czeska (Czechy) to państwo śródlądowe leżące w Europie Środkowej, sąsiadujące z Niemcami, Austrią, Słowacją i Polską.

PODSTAWOWE INFORMACJE

Praga

Liczba mieszkańców 10 637 794 (styczeń 2019) Powierzchnia 78 864 km2 Stolica Praha (Praga) Ustrój republika parlamentarna Język czeski Najwyższy punkt Śnieżka (1603 m n.p.m.) Strefa czasowa czas środkowoeuropejski GMT + 1, czas letni GMT + 2 Waluta korona czeska (Kč/CZK) =100 halerzy Aktualne kursy walut: https://www.xe.com Domena internetowa: .cz Prezydentem Republiki Czeskiej jest Miloš Zeman

CZŁONKOSTWO

Republika Czeska jest członkiem Unii Europejskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych, NATO, WTO, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, OECD, a także wielu innych organizacji.

Mariánské Lázně - kolumnada

WAŻNE OSOBOWOŚCI

Český Krumlov

Czesi są uznawani za bardzo kulturalny naród, który dał światu znaczącą liczbę ważnych osobistości. Najważniejszymi władcami i głowami państw są cesarz Karol IV, prezydenci T.G. Masaryk i Václav Havel. Do znanych na całym świecie osobistości należą naukowcy Jaroslav Heyrovský (Nagroda Nobla w dziedzinie chemii), Otto Wichterle, czeski chemik, który wynalazł soczewki kontaktowe, i Antonín Holý, który odkrył leki przeciwko AIDS. Światową sławę zdobyli przedsiębiorca Tomáš Baťa i Madeleine Albright, była wiceminister USA. Z dziedziny kultury można wymienić kompozytora Bedřicha Smetanę, Leoša Janáčka, Antonína Dvořáka i Bohuslava Martinę, pisarzy Franza Kafkę, Karla Čapka, Jaroslava Seiferta (otrzymał Nagrodę Nobla), Jaroslava Haška, Bohumila Hrabala czy Milana Kunderę, Oscara zdobyli czescy reżyserzy Miloš Forman (urodził się w Czechach), Jiří Menzel, Jan Svěrák. Nie można Inne praktyczne informacje o warunkach transportowych do Czech i w zakresie pobytu w Czechach można znaleźć na www.czech.cz.

Foto: CzechTourism (COEX.cz, Ladislav Renner, Aleš Motejl), Źródło mapy: Zarząd Dróg i Autostrad Republiki Czeskiej

ŚWIATOWE DZIEDZICTWO UNESCO

Lista światowego dziedzictwa UNESCO obejmuje następujące miasta: Praga, Czeski Krumlow, Kutna Hora, zamek Litomyšl, Telcz, Lednice-Valtice, Zelená Hora – Kościół św. Jana Nepomucena, Holašovice, Kromieryż (zamek i ogrody), Kolumnę Trójcy Przenajświętszej Ołomuniec, willę Tugendhat w Brnie (architekt Mies van der Rohe), bazylikę św. Prokopa i dzielnicę żydowską w Třebíču. Jako zabytek niematerialny w 2005 r. na listę został wpisany taniec Slovácký Verbuňk, w 2010 roku karnawał i sokolnictwo, a w 2011 Pochód Królów. Czeskie lalkarstwo znalazło się w zestawieniu w roku 2016, a w listopadzie 2018 roku ten zaszczyt został przyznany również technice drukowania na materiale zwanej „modrotisk“ Więcej informacji na www.unesco-czech.cz.

pominąć malarza Františka Kupki, Alfonsa Muchy czy fotografa o charakterystycznej twórczości Jana Saudka. Z dziedziny sportu do obywateli czeskich należą Emil Zátopek – długodystansowiec – znany jako zdobywca trzech złotych medali olimpijskich na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach w 1952 roku. Złoto zdobył na 5 000 m, 10 000 m, w ostatniej chwili postanowił również walczyć w maratonie. I tu również zobył złoty medal. Maraton przebiegł po raz pierwszy w życiu! Dzięki temu fenomenalnemu występowi na całym świecie zyskał przydomek „czeska lokomotywa”. Věra Čáslavská – w latach 1959–68 zdobyła dwadzieścia dwa tytuły międzynarodowe. Siedem złotych medali olimpijskich, 4 tytuły mistrzyni świata i 11 tytułów mistrzyni Europy. Martina Navrátilová – była czechosłowacka, później amerykańska zawodowa tenisistka i trenerka. W 2005 roku magazyn „Tenis Magazine” wyróżnił ją tytułem najlepszej tenisistki w okresie od 1965 do 2005 r. Jest uważana za jedną z najlepszych, jeśli nie najlepszą tenisistkę świata wszechczasów. Jaromír Jágr – najbardziej utytułowany zawodnik europejski, który kiedykolwiek grał w NHL i jest uważany za jednego z najlepszych zawodników wszechczasów. Petr Čech – jest jednym z najbardziej szanowanych piłkarskich bramkarzy swojego pokolenia. Barbora Špotáková – sportowiec, reprezentantka w rzucie oszczepem. Dwa razy zdobyła złoto na igrzyskach olimpijskich i jest również mistrzynią świata. Petra Kvitová – tenisistka, podwójna zwyciężczyni wimbledonu w 2011 i 2014 roku. Martina Sáblíková – fenomenalna reprezentantka łyżwiarstwa szybkiego, która jako pierwsza Czeszka w historii zdobyła dwa złote medale na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich. Ester Ledecká – czeska reprezentantka w dwóch dyscyplinach – snowboardzie i narciarstwie alpejskim. Jest pierwszą osobą na świecie, która zdobyła dwa złote medale na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w dwóch różnych dyscyplinach – jazda na nartach i snowboard.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Numer kierunkowy: +(420). Szczegółowe informacje o numerach telefonów można znaleźć na stronach internetowych www.zlatestranky.cz. Licencję sieci komórkowych na terenie Czech przyznano następującym firmom: O2 Czech Republic a.s., T-Mobile Czech Republic a.s., Vodafone Czech Republic a.s. i Air Telecom a.s. Najpopularniejsze w Czechach karty kredytowe: Eurocard/Mastercard i Visa. R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 11

GOSPODARKA

Kontakty handlowe Czech z Polską Rzeczpospolita Polska jest już tradycyjnie znaczącym partnerem gospodarczym i handlowym Republiki Czeskiej. Oparte na drugiej co do długości granicy z Polską dobre stosunki sąsiedzkie, naturalnie korzystne warunki dla wzajemnego handlu i bliskość językowa wyniosły kontakty gospodarcze i biznesowe obu państw na wysoki poziom. Do ich większej intensyfikacji doszło w momencie przystąpienia do UE, co znalazło odzwierciedlenie we wzroście wzajemnego handlu, zwiększonym zainteresowaniu wzajemnymi inwestycjami, bezpośrednią działalnością na rynku krajów partnerskich, w tym stopniowym rozwojem transgranicznego handlu i usług. Dane mówią jasno – Rzeczpospolita Polska umocniła swoją trzecią pozycję zarówno w eksporcie, jak i imporcie. Jeśli jako miarę przyjmiemy osiągnięty obrót (czego powyższa tabela już nie pokazuje), należy stwierdzić, że Polska w trakcie 2016 roku zapracowała na drugie miejsce wśród naszych głównych partnerów handlowych. Zaklasyfikowała się tuż za Niemcami, których pozycja w naszym handlu zagranicznym jest znamienna. Warto zauważyć, że od momentu powstania Republika Czeska z żadnym z sąsiednich państw nie osiągnęła tak wysokich wartości średniego rocznego tempa wzrostu obrotu handlu zagranicznego jak z Polską. Od strony polskiej statystyki rynek czeski jest obecnie drugim co do znaczenia rynkiem zbytu polskich towarów, a Republika Czeska jest siódmym co do znaczenia eksporterem do Polski. Aby statystyki naszego handlu były jeszcze bardziej pełniejsze, należy stwierdzić, że Polska (z wyjątkiem Irlandii) jest w zasadzie jedynym członkiem Unii Europejskiej, z którym mamy bierny bilans handlowy (eksport minus import). Ta bierność osiągnęła najwyższy poziom w 2016 roku. Dzięki szybszemu wzrostowi eksportu w 2017 roku udało się ją skorygować. Dotychczasowy rozwój handlu w 2018 r. sugeruje, że do końca 2018 r. nie musiałaby się pogłębiać. W których grupach towarowych odbywała się znacząca część wzajemnego handlu w latach 2016 i 2017? Zgodnie z dwucyfrowym Standard International Trade Classification (SITC) sytuacja na podstawie danych Czeskiego Urzędu Statystycznego rozwijała się w następujący sposób. Co wynika z tych danych? W szczególności znaczna koncentracja eksportu i importu w wyżej wymienionych grupach towarowych. W tych grupach ponad 57% wzajemnego handlu miało miejsce w 2017 r. Dominującą pozycję w eksporcie i imporcie zajmują pojazdy drogowe. Lista 10 najważniejszych pozycji jest względnie stabilna. W dłuższej 12 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

perspektywie można byłoby zaobserwować stopniowe wycofywanie się z kilku wyrafinowanych pozycji, które historycznie w stosunkach czesko-polskich pod względem ilości należały do największych. W szczególności dotyczy to węgla, koksu i brykietu. Ta pozycja na liście TOP 10 naszego eksportu już nie występuje (choć np. w 2010 r. znajdowała się jeszcze na 7 miejscu z udziałem około 4%), podobnie nie figuruje też wśród tych pozycji w imporcie (w 2010 r. zajmowała 6 miejsce z udziałem ponad 5%). W zakresie wydobycia surowców w Polsce ślad czeski jest jednak nadal bardzo widoczny i to w znaczeniu pozytywnym. Kopalnia PG Silesia, która należy do holdingu EPH, przez polskich ekspertów jest również nadal uważana za wzór, o ile górnictwo węgla kamiennego w obecnej skomplikowanej sytuacji na rynku może być efektywne w porównaniu z polskimi państwowymi gigantami węglowymi. Nie da się wzajemnego handlu czesko-polskiego zamknąć w żadnych tabelach i schematach. Otoczenie rynkowe, zwłaszcza wielkość polskiego rynku, stwarza wystarczające możliwości dla wykorzystania potencjału eksportowego firm na rynkach obu państw. Na tym opiera się również Mapa globalnych możliwości branżowych, gdzie jest mowa o możliwościach zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym, lotnictwa cywilnego, energetycznym, obronnym, budowlanym, maszynowym, medycznym, farmaceutycznym i spożywczym, usługach i transporcie kolejowym oraz szynowym. Polska energetyka w ostatnich latach rozwija się w niesamowitym tempie.

Poniższe porównanie dokumentuje rozwój wzajemnego handlu od 1993 roku: Eksport w tys. EUR

Import

kolejność

w tys. EUR

kolejność

Bilans handlowy w tys. EUR

1993

350 309

293 417

56 892

2000

1 710 146

1 244 936

465 210

2004

2 834 328

2 605 109

229 219

2010

6 114 808

6 098 906

15 902

2011

7 381 233

7 185 547

195 686

2012

7 442 019

7 810 417

-368 398

2013

7 331 782

8 162 206

-830 424

2014

7 885 581

9 020 296

-1 134 715

2015

8 354 714

10 102 259

-1 747 545

2016

8 476 083

10 686 150

-2 210 067

2017

9 655 384

11 163 800

-1 508 416

1-9/2017

7 023 067

8 218 047

-1 194 980

1-9/2018

7 575 787

8 739 727

-1 163 940

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny, Ministerstwo Przemysłu i Handlu Republiki Czeskiej

Najważniejsze grupy towarowe w czeskim eksporcie do Polski: Rok 2017 SITC

Nazwa

Pojazdy drogowe

Rok 2016

udział w udział w kolejność kolejność % % 17,14

16,29

Urządzenia elektryczne, narzędzia i urządzenia domowe gdzie indziej nie sklasyfikowane

6,75

6,76

Żelazo i stal

6,54

6,50

Różne produkty gdzie indziej niesklasyfikowane

5,59

5,20

Produkty metalowe gdzie indziej niesklasyfikowane

4,91

4,64

Maszyny biurowe i urządzenia do automatycznego przetwarzania danych

4,47

4,21

Urządzenia do telekomunikacji i zapisu oraz przetwarzania dźwięku

4,26

4,39

Maszyny i urządzenia powszechnie stosowane w przemyśle, gdzie indziej niesklasyfikowane

4,20

4,55

Tworzywa sztuczne w pierwotnej postaci

2,96

2,73

Papier, karton i produkty z nich

2,89

3,08

Łącznie 10 top pozycji w danym roku

59,71

58,35

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny, Ministerstwo Przemysłu i Handlu Republiki Czeskiej

Sytuacja w eksporcie wygląda następująco: Rok 2017 SITC

Nazwa

Pojazdy drogowe

Rok 2016

udział w udział w kolejność % %

kolejność

11,01

10,21

Żelazo i stal

6,76

5,50

Meble i jego części

6,75

5,79

Metale nieżelazne

6,46

5,96

Urządzenia elektryczne, narzędzia i urządzenia domowe gdzie indziej nie sklasyfikowane

5,56

5,68

Maszyny i urządzenia do produkcji energii

5,19

5,58

Różne produkty gdzie indziej niesklasyfikowane

4,77

4,81

Produkty metalowe, gdzie indziej niesklasyfikowane

4,29

5,83

Węgiel, koks, brykiet

3,37

(2,49)

(22)

Mięso i produkty mięsne

2,88

2,66

Ropa, produkty ropne i materiały pokrewne

(1,77)

(16)

3,64

Łącznie 10 top pozycji w danym roku

57,04

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny, Ministerstwo Przemysłu i Handlu Republiki Czeskiej

55,66

Trwa zarówno budowa nowych elektrowni węglowych, jak i modernizacja całego sektora. Przygotowywana jest wymiana 3 milionów kotłów dla gospodarstw domowych. Dzięki dobrym referencjom zagranicznym czeskim firmom udaje się stopniowo przenikać również do tych procesów. Czeskie firmy, takie jak FANS, Reko Praha, Modřany Power, ZVVZ-Enven i wiele innych, śmiało konkurują z dostawcami niemieckimi, włoskimi czy hiszpańskimi. Również na dorocznych targach maszynowych ITM w Poznaniu w czerwcu 2018 r. było jasne, że czeski przemysł maszynowy odnajduje swoje miejsce wśród silnej konkurencji międzynarodowej. Oprócz wiodących firm w tej dziedzinie, takich jak TOS Hulín, TOS Varnsdorf, Kovosvit MAS czy TDZ Turn, na targach prezentuje się szereg mniejszych firm czeskich. To wydarzenie należy do targów z najsilniejszą reprezentacją czeską. Prawdopodobnie największym wydarzeniem są targi kolejowe TRAKO, które odbywają się co dwa lata. Kolejna edycja 2019 ponownie będzie się odznaczać silnym czeskim akcentem – już tradycyjnie pod względem najliczniejszej reprezentacji Republika Czeska z firm zagranicznych zajmuje drugą lokatę tuż po Niemczech. Rzeczywista wymiana handlowa nie ogranicza się tylko do wymienionych branż. Jako przykład podajemy działalność polskiego oddziału czeskiej czarterowej linii lotniczej Travel Service, która odnosi w Polsce sukcesy i w ciągu ostatnich kilku lat stale rośnie. Również w sektorze dóbr konsumpcyjnych, dzięki wielkości i sile polskiego rynku wewnętrznego, powodzi się czeskim firmom, które wybierają właściwą strategię oraz inwestują czas i środki niezbędne do wkroczenia na rynek lokalny. Do czołowych w Polsce zalicza się Karlovarské minerální vody (woda Magnesia), OLMA, Emco, Kostelecké uzeniny, a także dostawców prywatnych marek własnych dla wielkich polskich łańcuchów handlowych. Wzajemne stosunki gospodarcze mają tu najwyższe poparcie polityczne. Pomiędzy oboma państwami działa instytut wspólnych konsultacji międzyrządowych, organizowanych na przemian w Czechach i Polsce. Ostatnia konsultacja odbyła się w dniu 15 listopada 2018 r. Oprócz negocjacji premierów w jej trakcie odbyło się spotkanie ministrów odpowiedzialnych za środowisko, spraw zagranicznych, gospodarki, transportu, rolnictwa, rozwoju lokalnego i spraw wewnętrznych. Już z tego wyliczenia jasno wynika, że w ramach tej platformy poruszono bardzo szeroki zakres wzajemnych stosunków. Stwierdzono, że wzajemne relacje są w istocie bezproblemowe. Z drugiej strony R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 13

GOSPODARKA

14 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Wykres – handel między Republiką Czeską a Rzeczpospolitą Polską w okresie 1993–2017 (w tys. euro)

Eksport

Import

Obrót

Saldo

wydarzenia pierwotnie polsko-czeskiego – dołączyli również słowaccy koledzy z Samorządowego Kraju Żylińskiego. Czeskie Ministerstwo Przemysłu i Handlu wspierając eksport, swoimi narzędziami także przyczynia się do sukcesu tego wydarzenia, które ma bardzo duże znaczenie w regionie.

Nie ukrywamy, że beczkę miodu gospodarczej współpracy Czech i Polski czasami psują łyżki i łyżeczki dziegciu. Należy do nich na przykład infrastruktura transportowa, zwłaszcza w obszarze przygranicznym, problemy rynku pracy, a to nie koniec. Poziom wzajemnego dialogu stanowi jednak rodzaj gwarancji, aby nie szukać rozwiązań gdzie indziej, ale abyśmy dalej wraz z naszym północnym sąsiadem stale udoskonalali nasz region, w którym od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku udało nam się znaleźć wiele wzorcowych rozwiązań. Jak wynika z artykułu, tych rozwiązań wciąż szukamy.

Jiří Dorňák Ministerstwo Przemysłu i Handlu www.mpo.cz

Foto: pixabay.com

zrozumiałe jest, że pomiędzy sąsiadami dochodzi do sytuacji, którymi należy się zająć i które faktycznie się rozwiązuje. Z dostępnych danych Narodowego Banku Czeskiego można wnioskować, że Polska jest obecnie 12 największym inwestorem w naszej gospodarce i jednocześnie 8 państwem, gdzie nasze firmy najbardziej inwestują. Na rynku czeskim funkcjonuje ponad 2000 podmiotów z udziałem co najmniej 25% kapitału polskiego. W stosunku do tego w Polsce zarejestrowanych jest ponad 350 firm z ponad jedną czwartą udziału czeskiego kapitału. Należy podkreślić, że żaden kraj nie jest typowym inwestorem, a raczej dąży do przyciągnięcia zagranicznych inwestorów. I, prawdę mówiąc, oba kraje czasami w tym zakresie ze sobą rywalizują. Z drugiej strony, istnieje znaczna współzależność obu gospodarek, co znajduje odzwierciedlenie w przepływie towarów i usług w obu kierunkach. Wymienić należy w szczególności przemysł motoryzacyjny. Z powyższego jasno wynika, że warunki rozwoju wzajemnego handlu między oboma krajami są bardzo korzystne. Obszerny rynek naszego północnego sąsiada powinien być wyzwaniem dla naszych eksporterów, którzy powinni się zastanowić, jak bardziej wykorzystać swój potencjał eksportowy – spożytkować wielkość jego gospodarki i znaleźć się na tamtejszym rynku „swoje” miejsce. Nawet także ze względu na istniejący bierny bilans handlowy. Druga co do długości granica naszego państwa właśnie z Polską stwarza podstawowy warunek dla współpracy transgranicznej między oboma krajami. Istnieje w sumie 5 euroregionów i 2 europejskie stowarzyszenia współpracy terytorialnej. W ich ramach i nie tylko tutaj rozwijają się bogate stosunki izb gospodarczych i przemysłowych po obu stronach granic oraz współpraca czeskich krajów i polskich województw. Tę współpracę porządkuje Polsko-Czeska Komisja Międzyrządowa ds. Współpracy Transgranicznej, której już 24 sesja odbyła się w czerwcu 2018 w Litomyślu. Również Ministerstwo Przemysłu i Handlu przyczynia się do rozwoju współpracy transgranicznej, w szczególności tym, że w jego kompetencjach pozostaje kierowanie Grupą Roboczą ds. gospodarki, handlu i infrastruktury transportowej wspomnianej komisji. Wzajemne relacje naszych państw z polskimi województwami są bardzo zróżnicowane. Historycznie szczególnie rozwinęły się stosunki między regionem ostrawskim a sąsiednim województwem śląskim. W czerwcu 2018 r. w Ostrawie odbyło się już XXIV spotkanie przedsiębiorców. To wydarzenie ma już wymiar trójnarodowy – do

TRADYCYJNY CZESKI PRODUCENT KABLI: KABELOVNA Děčín Podmokly, s.r.o. Ústecká 840/33 | 405 33 Děčín | Republika Czeska Tel.: +420 412 706 111 | E-mail sales@kabelovna.cz

www.kabelovna.cz

l l l l l

KDP Assembly, s.r.o. Ústecká 840/33 | 405 02 Děčín | Republika Czeska Tel.: +420 412 706 216 | E-mail info@kabelovna.cz

www.kdpassembly.cz

KABLE KABLE KABLE KABLE KABLE KABLE

OPTYCZNE TELEKOMUNIKACYJNE SYGNAŁOWE INSTALACYJNE DO TRANSMISJI DANYCH GRZEJNE I MATERACE

PRODUCENT ZŁĄCZY KABLOWYCH, ZŁĄCZKOWANIE, PRODUCENT KONSTRUKCJI KLIENCKICH. R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 15

GOSPODARKA

Rozwój czeskiej gospodarki w 2017 r. Czeska gospodarka odnotowała w 2017 roku wysokie tempo wzrostu gospodarczego. Znalazło to odzwierciedlenie zarówno we wzroście produktu krajowego brutto, jak i wartości dodanej brutto we wszystkich kwartałach. Było to spowodowane zarówno popytem krajowym, jak i wzrostem inwestycji. Równolegle ze wzrostem płac i emerytur, w szybkim tempie zmniejszało się bezrobocie. Do wysokiego wzrostu przyczynił się najbardziej przemysł, powodziło się również w innych branżach, w tym w usługach.

rosły płace wszystkich pracowników.

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

Produkt krajowy brutto w 2017 roku w stosunku do 2016 roku był wyższy, według wstępnych szacunków o 4,3%. Do jego wzrostu przyczyniły się wszystkie składniki, zwłaszcza popyt zagraniczny i wydatki konsumenckie gospodarstw domowych. Rok do roku produkt krajowy brutto w poszczególnych kwartałach wzrósł o 2,9%, 4,9%, 5,1% i 5,0%.

Korzystny rozwój gospodarczy kontynuowany był również w pierwszej połowie 2008 roku, wspierany przez zwiększoną aktywność inwestycyjną, a w szczególności wzrost konsumpcji gospodarstw domowych. Stale zmniejszał się stopień bezrobocia,

Wskaźniki makroekonomiczne Republiki Czeskiej

Produkt krajowy brutto

Produkcja przemysłowa

2016

2017

2010

2011

2012

2013

2014

2015

CZK, mld

3 962,5

4 033,7

4 059,9

4 098,1

4 313,8

4 595,8

4 768,0

5 045,2

%, real, r/r

2,3

1,8

-0,8

-0,5

2,7

5,3

2,5

4,3

%, r/r

8,6

5,9

-0,8

-0,1

4,3

3,4

6,5

Zarejestrowane bezrobocie

7,4

6,8

7,4

8,2

7,5

6,2

5,2

3,8

Obecny stopień bezrobocia w ramach kontroli VŠPS3)

7,3

6,7

7,0

6,1

5,0

4,0

2,9

Stopień inflacji

%, r/r

1,5

1,9

3,3

1,4

0,4

0,3

0,7

2,5

Inflacja (HICP)

%, średnia

1,2

2,2

3,5

1,4

0,4

0,3

0,6

2,4

Eksport

EUR, mln

100 319,0

117 057,0

122 244,0

122 186,0

131 806,0

142 369,0 147 004,0

159912,0

Eksport

%, r/r

16,7

4,4

-0,1

7,9

Import

EUR, mln

109 288,0

110 078,0

108 622,0

116 209,0

14,4

0,7

-1,3

9,7

1,4

11,2

4 774,0

7 769,0

12 166,0

13 564,0

15 597,0

14 883,0

17 732,0

16 170,0

średnia

25,29

24,586

25,143

25,974

27,634

27,283

27,033

25,647

średnia

19,111

17,688

19,583

19,565

22,400

24,600

24,432

21,668

5) 5)

Bilans handlowy CZK/EUR

95 544,0

%, r/r

Import

CZK/USD

EUR, mln

3,2

8,8

127 486,0 129 272,0

143 743,0

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny, Czeski Bank Narodowy (ČNB); Uwaga ogólna: r/r = zmiana wskaźnika w skali rocznej; 1) Dane po rewizji, metodyka ESA 2010 (Europejski System Rachunków Narodowych), szacunkowe dane dotyczące 2015 roku; 2) HICP (Harmonised Index of Consumer Prices), inflacja w metodzie stosowanej w UE; 3) Dane dotyczące handlu zagranicznego, podane w EUR, są sumą poszczególnych miesięcznych wartości w CZK, przeliczonych z wykorzystaniem średniego miesięcznego kursu Czeskiego Banku Narodowego; 4) Czeski Bank Narodowy (ČNB)

16 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Foto: pixabay.com

Produkt krajowy brutto

PRZEMYSŁ

W 2017 roku produkcja przemysłowa wzrosła w stosunku do roku poprzedniego o 6,5%. Coroczny wzrost wykazała większość sektorów. Przemysł przetwórczy sumarycznie wzrósł o 7,0%, najwyższy wzrost odnotowano w wytwarzaniu substancji i preparatów chemicznych (o 19,1%), produkcji komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (o 11,9%), produkcji podstawowych produktów farmaceutycznych (o 10,7%) i produkcji pojazdów silnikowych (o 9,6%). Nieznacznie poniżej poziomu 2016 roku pozostał przemysł wydobywczy, skórzany i metalowy.

HANDEL ZAGRANICZNY

W handlu zagranicznym (w koncepcji transgranicznej – przemieszczanie towarów przez granice państwa) w porównaniu z 2016 rokiem eksport wzrósł o 5,9%, import o 8,2%. Bilans handlowy zakończył się nadwyżką w wysokości 426,6 mln CZK. W koncepcji krajowej (zmiana własności towarów pomiędzy podmiotami krajowymi i zagranicznymi) osiągnęła w 2017 roku nadwyżkę handlową 49 mld CZK, co oznacza roczny spadek 14,7 mld CZK. Korzystny wpływ na rozwój handlu zagranicznego miał głównie eksport maszyn i środków transportu, gdzie wykazano najwyższą nadwyżkę, ujemne saldo wykazał handel paliwami mineralnymi i smarami oraz grupy chemikaliów i produktów pokrewnych. Najwięcej towaru eksportowano do Niemiec, na Słowację i do Polski. Eksport do państw UE wyniósł prawie 84%.

CENY

Stopień inflacji, mierzony za pomocą indeksu cen konsumenckich w 2017 roku, wyniósł 2,5%. W stosunku do 2016 roku inflacja wzrosła o 1,8 punktu procentowego. Największy wpływ na roczny wzrost ogólnego poziomu cen konsumenckich miały ceny w branży żywności i napojów bezalkoholowych, wzrost czynszów, paliw i wysokość cen usług gastronomicznych oraz zakwaterowania.

ROZWÓJ WYNAGRODZEŃ

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto pracowników (w przeliczeniu na osobę – full-time equivalent) osiągnęło za rok 2017 wartość 29 496 CZK. W corocznym porównaniu jego wzrost wyniósł 1 732 CZK (6,2%). Realne wynagrodzenie wzrosło o 3,6% (ceny konsumenckie w wymienionym okresie były wyższe o 2,5%). Największy wzrost absolutny odnotowano w branży medycznej i opieki społecznej (2 232 CZK), informatycznej i komunikacyjnej (2 003 CZK) oraz administracji publicznej (2 548 CZK). Odsetkowy wzrost wynagrodzeń był najwyższy w branży zakwaterowania i gastronomii (10,7%).

STRIAGRAF – STRIATTER 1000TM Najnowsze urządzenie do wyświetlania i zapisu niejednorodności w szkle. Striatter 1000 to urządzenie, które automatycznie wykona striagram próbki szkła, czyli zapis smug, pęcherzyków i innych niejednorodności zidentyfikowanych w próbce szkła. Ocenę próbki należy przeprowadzać w zaciemnionym pomieszczeniu. Striatter 1000 jest przeznaczony do analizy próbek szkła o grubości 2-12 mm i szerokości do 25 mm. Striagram całej szerokości pasa szkła (do 8000 mm) wykonuje się przez stopniowy pomiar kilku próbek szkła o maksymalnej długości 1000 mm. Próbkę szkła umieszcza się w szklanej wanience w górnej części urządzenia napełnionej cieczą do zanurzania. Operator wpisuje w komputerze dane do testowania i uruchamia automatyczną analizę. System optyczny porusza się wzdłuż mierzonej próbki i odnotowuje poszczególne ujęcia. Po zakończeniu skanowania dane zostają poddane automatycznej analizie, poszczególne zdjęcia zostają uporządkowane i protokół z testu jest gotowy. NEWTE spol. s r. o., Jateční 847, 415 01 Teplice, Republika Czeska Tel.: +420 417 531 449, Faks: +420 417 536 531, E-mail: newte@newte.cz, www.newte.eu

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 17

GOSPODARKA

Rok 2017 – rokiem czeskiego rekordu eksportowego Czescy eksporterzy w 2017 roku znowu pobili rekord. Łącznie eksport z Republiki Czeskiej osiągnął wartość 4,2 biliona koron, co stanowi rokroczny wzrost o ponad 5 procent. Najbardziej wzrósł eksport do państw byłego Związku Radzieckiego (12,8 procent), gdzie czeskie firmy wyeksportowały towar i usługi za 127 miliardów koron. Poza Rosją i Kazachstanem czeski eksport kierował się zwłaszcza na Ukrainę.

Największy wzrost czeskiego eksportu rok do roku przypada na Kolumbię. Do 45-procentowego wzrostu do tego państwa przyczynił się eksport Škody i jednorazowa dostawa cukru. Najważniejszym rynkiem zbytu pozostaje jednak Unia Europejska, do której zmierza przeważająca większość czeskiego eksportu. Czeski eksport idzie w parze również ze wzrostem PKB, który wzrósł o 5 procent w czwartym kwartale 2017 roku. Produkcja przemysłowa również wzrosła o około sześć 18 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Źródło: www.aktualne.cz

Handel zagraniczny Republiki Czeskiej Okres

Import

Eksport

Obrót

Saldo

2016

3 495

3 974

7 469

479

2017

3 770

4 202

7 972

433

17/16 Wzrost w %

7,87%

5,75%

6,74%

-9,69%

w mld CZK, źródło ČSÚ, wstępne wyniki obowiązujące na 5. 02. 2018

Dwudziestu największych partnerów eksportowych Okres

Import

Eksport

1 286 718

1 380 277

7,27%

Słowacja

331 354

324 926

-1,94%

Polska

229 138

253 977

10,84%

Francja

205 572

215 058

4,61%

Wielka Brytania

208 167

209 410

0,6%

Austria

168 445

185 690

10,24%

Włochy

169 628

171 482

1,09%

Holandia

113 723

122 733

7,92 %

Węgry

114 009

121 514

6,58%

Hiszpania

111 714

119 896

7,32%

Belgia

92 871

96 143

3,52%

USA

86 461

87 688

1,42%

Rosja

75 210

82 164

9,25%

Szwecja

59 515

66 427

11,61%

Szwajcaria

57 270

59 261

3,48%

Rumunia

51 141

58 429

14,25%

Chiny

46 874

56 243

19,99%

Turcja

53 351

53 135

-0,41%

Dania

39 670

40 821

2,9%

Ukraina

21 757

27 991

28,65%

Niemcy

Źródło: Ministerstwo Przemysłu i Handlu

Obrót

Foto: pixabay.com

Czescy eksporterzy w 2017 roku znowu pobili rekord. Łącznie eksport z Republiki Czeskiej osiągnął wartość 4,2 biliona koron, co stanowi rokroczny wzrost o ponad 5 procent. Najbardziej wzrósł eksport do państw byłego Związku Radzieckiego (12,8 procent), gdzie czeskie firmy wyeksportowały towar i usługi za 127 miliardów koron. Poza Rosją i Kazachstanem czeski eksport kierował się zwłaszcza na Ukrainę. – To najlepszy wynik eksportu w historii Republiki Czeskiej. Nigdy wcześniej nie osiągnęliśmy wyższej wartości. W 2003 roku przed przystąpieniem do UE eksport wyniósł 1,3 bilionów CZK, a eksport na 2010 r. wyniósł 2,5 bilionów koron. Dziś mamy wartość 4,2 bilionów koron, co oznacza konkurencyjność czeskich firm, za co należy im się szacunek – powiedział minister Tomáš Hüner.

procent. Wyłączając eksport środków transportu, zwiększył się również eksport urządzeń elektronicznych i optycznych, a lepsze dane zanotował także przemysł chemiczny. Eksport z Czech rośnie już od 2010 roku, podobnie jak wzrost produkcji przemysłowej.

BARDZO DOBRE JAKOŚCIOWO CZĘŚCI ZAMIENNE BEZPOŚREDNIO OD PRODUCENTA

OSŁONY TELESKOPOWE (ROZCIĄGANE)

MIECHY

ZGARNIACZE

HESTEGO a. s. jest jednym z największych producentów wewnętrznych i zewnętrznych obudów maszyn i spolegliwym oraz ważnym partnerem dla przemysłu maszynowego, elektrotechnicznego, petrochemicznego i transportowego w Czechach i zagranicą.

OPASKI ELASTYCZNE

SZYBY HARTOWANE I VISIPORTY

OBUDOWY

Jakość

OBSZAR DZIAŁALNOŚCI Budowa maszyn Obróbka blach Produkcja szaf blaszanych Instalacje elektryczne Własny R&D (Research and Development) Konstrukcja

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 19

GOSPODARKA

www.zomaplast.cz Producent chemicznych urządzeń z tworzyw sztucznych Dostawca technologii chemicznych ZBIORNIKI AKUMULACYJNE I REAKTORY Zbiorniki o objętości do 250 m3, wyprodukowane z tworzyw sztucznych, są przeznaczone zasadniczo na roztwory agresywnych cieczy chemicznych, ścieki, ciekłe nawozy i oczyszczoną wodę technologiczną oraz pitną. Główną zaletą zbiorników z tworzyw sztucznych są niemal zerowe koszty konserwacji jednocześnie przy ich dużej żywotności. ZOMAplast to jedyny czeski producent zbiorników uzwojonych. Są produkowane w technologii spiralnego zwoju, która przeciwnie do technologii giętych desek gwarantuje znacznie większe bezpieczeństwo eksploatacji, ponieważ nie ma spawów. Technologia umożliwia także zwoje nośnego tworzywa sztucznego na chemicznie bardziej odporne wyłożenie.

POCHŁANIACZE Do ochrony powietrza przez czyszczenie przemysłowych gazów odlotowych projektujemy i wytwarzamy systemy absorpcyjne (oczyszczanie na mokro), systemy adsorpcyjne (ze stałym sorbentem), do cząstek stałych systemy mokrego odpylania i separatory kropli. Końcowe oczyszczanie na mokro czasami poprzedza odgazowanie cieczy przez desorpcję, oczyszczanie parowe lub na gorące powietrze i następnie absorpcja. Projektujemy zawsze cały system absorpcyjny wraz z projektem typu absorbera, projekt sorbentu i projekt likwidacji wypompowanego sorbentu. Same absorbery są niemal zawsze jednostkami pakowanymi z pompami, wentylatorami i systemem pomiaru oraz regulacji.

URZĄDZENIA TECHNOLOGICZNE Oferujemy urządzenia technologiczne jako pakowane jednostki, zestawy operacyjne, jednostki produkcyjne lub jednostki pilotażowe:

• Systemy przetaczania i magazynowania chemikaliów • Rozpuszczanie, rozcieńczanie, mieszanie • Stacje neutralizacyjne • Jednostki pilotażowe

ZOMAplast s.r.o. Nábř. Dr. E. Beneše 26 CZ - 750 02 Přerov Republika Czeska

20 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Tel.: +420 581 217 786 Mob.: +420 724 859 666

zoubekm@zomaplast.cz info@zomaplast.cz www.zomaplast.cz

Czesko-polskie euroregiony Euroregiony stały się znaczącym motorem dla rozwoju współpracy na terenach przygranicznych. W chwili obecnej na terenie przygranicznym po polskiej i czeskiej stronie istnieje 6 euroregionów. Pogłębianie terytorialnej współpracy transgranicznej nie byłoby możliwe bez europejskiej solidarności w postaci pomocy finansowej. Czesko-polska część euroregionów może skorzystać z szeregu europejskich oraz narodowych programów wspierających, między innymi również z dotacji ze Wspólnego Funduszu Małych Projektów oraz Programu Współpracy Transgranicznej. Hasłem nowego okresu dotacyjnego jest „Europa 2020“.

EUROREGION NEISSE - NISA – NYSA

Euroregion Nysa został założony w 1991 r. w niemieckiej Żytawie i jest w ogóle pierwszym Euroregionem, który powstał po czeskiej stronie granicy. Reprezentuje on związek trzech terenów przygranicznych w sercu Europy: terenu Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Czeskiej oraz Zjednoczonej Republiki Niemiec. Siedzibą wspólnego biura jest miasto Liberec, biuro dla obszaru Niemiec mieści się w Żytawie, natomiast polskie biuro w Jeleniej Górze. Wydarzenia mające miejsce w XX wieku były przyczyną nierównomiernego rozwoju terenów przygranicznych tych krajów. Do głównych zadań Euroregionu Nysa należy więc pomoc przy usuwaniu tych dysproporcji dzięki współpracy transgranicznej zaangażowanych stref. Fundusz Mikroprojektów dla Programu Współpracy Transgranicznej INTERREG V-A Republika Czeska - Polska jest jedną z możliwości, jak dodatkowo można te działania wesprzeć. Priorytetem jest wspieranie mikroprojektów mających widoczne wyniki w zakresie małych działań transgranicznych typu „People-to-people” np. mikroprojektów ukierunkowanych przede wszystkim na obszar rozwoju międzyludzkich transgranicznych stosunków oraz społecznych, oświatowych i kulturalnych działań, jak i również z tymi działaniami związanych małych rozmiarów przedsięwzięć inwestycyjnych, niezbędnych do realizacji mikroprojektu. Umożliwione jest też wsparcie małego rozmiaru mikroprojektów inwestycyjnych ukierunkowanych na poprawę infrastruktury danego terenu, zwłaszcza z dziedziny zaplecza turystycznego, mających jednoznaczne wyniki (np. instalacja tablic informacyjnych, poprawa jakości szlaków turystycznych oraz ścieżek rowerowych, budowa lub modernizacja punktów informacji turystycznych - i to wszystko w pobliżu granic. Oprócz tego co roku miasta, wsie, szkoły, kluby sportowe oraz różnego rodzaju stowarzyszenia biorą udział w konkursie o Nagrodę Euroregionu Nysa. Ocena ósmego rocznika konkursu miała miejsce w Europejskim Centrum Kultury i Kształcenia w Zgorzelcu, gdzie dziewięcioosobowe międzynarodowe jury nagrodziło najbardziej wartościowe partnerstwo transgraniczne, najlepsze prace studenckie oraz trzy znaczące osobistości. www.neisse-nisa-nysa.org

EUROREGION GLACENSIS - KŁODZKI

Rok 2016 jest dla stowarzyszenia Euroregion Glacensis rokiem wyjątkowym. 5 grudnia upłynie dokładnie 20 lat od momentu podpisania dokumentów założycielskich tego stowarzyszenia. Poprzez podpisanie umowy o stworzeniu wspólnego Euroregionu Glacensis, zawartej pomiędzy zrzeszeniem miast i gmin Pogranicza Czech, Moraw i Kłodzka po czeskiej stronie oraz zrzeszeniem

miejscowości z obszaru Kłodzka po polskiej stronie, zostały zakończone kilkuletnie usiłowania o rozwój wzajemnej współpracy transgraniczenej po obu stronach granic. Zostały w ten sposób położone podwaliny pod powstanie największego i równocześnie najstarszego czesko-polskiego euroregionu. Został założony euroregion, który jest obecnie euroregionem z najdłuższą wspólną granicą, liczący po czeskiej stronie 109 gmin i miast, 3 okręgi, natomiast w Polsce 28 miejscowości i 4 okręgi. W ramach czesko-polskiego programu współpracy transgranicznej są wspierane przede wszystkim działania, które pomagają w rozwoju i zintensyfikowaniu współpracy pomiędzy sąsiadującymi ze sobą regionami po obu stronach granicy z wizją poprawy rozwoju w dziedzinie kultury, oświaty oraz w dziedzinie społeczno-gospodarczej a także poprawy warunków życia oraz kontynuowania wzajemnych kontaktów. Przekraczamy Granice to nazwa nowego programu współpracy transgranicznej INTERREG V-A Czeska Republika – Polska na okres 2014 – 2020. www.euro-glacensis.cz

EUROREGION PRADĚD – PRADZIAD

Euroregion Pradziad to czesko-polski euroregion, który znajduje się na terenie Województwa Opolskiego oraz miejscowości w północnej części okręgów Ołomuńskiego i Morawskośląskiego. Euroregion powstał na gruncie umowy ramowej podpisanej 2 lipca 1997 r. w Jeseníku. Wspomniana umowa została podpisana przez Stowarzyszenie Rozwoju Osoblażska (Asociace pro rozvoj Osoblažska) oraz przez Unię Ruchu Turystycznego obszaru nyskiego po polskiej stronie oraz związkiem gmin z obszaru ówczesnych powiatów Bruntál i Jeseník. W chwili obecnej są polskie miejscowości i powiaty, które należą do euroregionu, członkami Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pradziad. Czeskie jednostki samorządu terytorialnego są członkami Ugrupowania Interesów Podmiotów Prawnych (Zájmové sdružení právnických osob) Euroregionu Pradziad. Euroregion nosi nazwę najwyższej góry Jesioników - Pradziad, która posiada świetny pierścieniowy widok, dzięki któremu w przypadku sprzyjających warunków atmosferycznych można oprócz miejscowości euroregionu zobaczyć również Karkonosze, Beskidy i Wysokie Tatry. Czeska część Euroregionu Pradziad należy do najbardziej atrakcyjnych obszarów turystycznych w Republice Czeskiej. R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 21

GOSPODARKA

GÓRY JIZERSKÉ - JEŠTĚD

22 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

stanowiło jak najmniejszą przeszkodę dla mieszkańców i przyjezdnych. www.europraded.cz

EUROREGION TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO – ŚLĄSK CIESZYŃSKI

Euroregion leży w obszarze przygranicznym północnowschodniej części Republiki Czeskiej i południowej Polski, w bliskim sąsiedztwie Słowacji. Naturalny punkt centralny tworzy rzeka Olza, sercem regionu są miasta graniczne Czeski Cieszyn i Cieszyn. Przez Euroregion przechodzi główny szlak komunikacyjny łączący północną i południową Europę. Na jego obszarze znajduje się przejście graniczne pomiędzy Republiką Czeską i Polską Český Těšín-Cieszyn. Śląsk Cieszyński to termin, którym nazywany jest teren byłego Księstwa Cieszyńskiego na Śląsku. Obszar Śląska Cieszyńskiego obejmuje wschodnią część (śląską) miasta Ostrawy, powiat Karwina, część powiatu Frýdek-Místek oraz współczesny powiat Cieszyn sięgający aż po dwumiasto Bielsko-Biała, którego połowa mieści się na czeskim Śląsku a druga w polskiej Małopolsce. Współpraca transgraniczna widoczna jest przede wszystkim w projekcie euroregionu „Těšínské Slezsko – Śląsk Cieszyński“ który za pośrednictwem swoich biur regionalnych wspiera rozwój oraz współpracę na terenach przygranicznych, zwłaszcza podczas wymiany doświadczeń i informacji dotyczących rozwoju regionu, szczególnie zaś na rynku pracy i planowania przestrzennego. Biura

Foto: CzechTourism

W ramach rozwoju polsko-czeskiej współpracy w Euroregionie Pradziad przebiega implementacja programów transgranicznej współpracy czesko-polskiej INTERREG V-A, zarówno tych dużych, jak również mikroprojektów Funduszu. Wspierana jest zwłaszcza działalność ukierunkowana na poprawę dostępności transportowej regionu transgranicznego, ochronę środowiska naturalnego, wspieranie współpracy gospodarczej, wspieranie rozwoju infrastruktury transgranicznej oraz usług ruchu turystycznego, wspieranie edukacji, działalności kulturalnej i społecznej a także na współpracę samorządów terytorialnych i dalszych podmiotów po obu stronach granic. Współpraca transgraniczna pomiędzy instytucjami, które oferują usługi publiczne to jeden z priorytetów rozwoju regionów transgranicznych. Jej głównym zadaniem jest doprowadzenie do integracji systemów prawnych i administracyjnych oraz sposobów oferowania usług publicznych w regionach transgranicznych w taki sposób, aby istnienie granic państwowych

zajmują się również wspólnymi interesami dot. transportu, komunikacji i łączności oraz bezpieczeństwa mieszkańców, ekologią oraz środowiskiem naturalnym podczas profilaktyki oraz rozwiązywania skutków klęsk żywiołowych. Zajmują się również rozwojem turystyki oraz związaną z tym wzajemną współpracą górskich i zwykłych pogotowi ratunkowych na terenie Euroregionu. Powstają sieci współpracujących ze sobą instytucji łącznie z samorządami terytorialnymi oraz przez nie tworzonymi podmiotami a także propagacja oraz opracowanie rozwiązań wspólnych problemów na terenie czesko-polskiego pogranicza. www.euregio-teschinensis.eu

EUROREGION SILESIA

Czeska część Euroregionu Silesia znajdująca się na terenie okręgu Morawsko-Śląskiego wkraczając na teren czterech z jego sześciu powiatów: Opawa, Ostrawa, Bruntál oraz Novojičínsko. Po polskiej stronie euroregion obejmuje powiaty, które znajdują się na terenie dwóch województw - Opolskiego i Śląskiego. Członkami czeskiej części euroregionu są także organizacje regionalne: Macierz Śląska Opawa (Matice slezská Opava), powiatowa Izba Gospodarcza (Hospodářská komora Opava), Uniwersytet Śląski w Opawie (Slezská univerzita v Opavě) oraz Miejscowa Grupa Działania Opawsko (Místní akční skupina Opavsko). Polską stronę euroregionu tworzy Stowarzyszenie Gmin Dorzecza Górnej Odry (Sdružení obcí povodí Horní Odry). Łączna liczba mieszkańców miejscowości członkowskich przekracza 500 tysięcy. Wspólna historia, pokrewieństwo językowe, podobna kultura, warunki polityczne oraz ekonomiczny potencjał to dobra baza dla intensywnej czesko-polskiej współpracy. Obszar Euroregionu Silesia jest dodatkowo naturalnym geograficznym środowiskiem dla wzajemnych kontaktów mieszkańców z obu stron granic, którą tworzą jedynie przeszkody wytworzone przez naturę w postaci gór, czy większych cieków wodnych. Kontakty te są ułatwione dzięki niezwykle dużej ilości przejść granicznych. Współpraca w ramach Euroregionu Silesia skupia się przede wszystkim na aktywnym udziale podczas rozwiązywania kwestii transgranicznej infrastruktury związanej z szlakami komunikacyjnymi (dobudowanie obwodnic, podniesienie przepustowości dróg oraz budowa nowego transgranicznego mostu), ruchu turystycznym (zintegrowany system informacji turystycznych, rozwój punktów gastronomicznych i obiektów zakwaterowania, wspólna realizacja przedsięwzięć kulturalnych, sportowych oraz innych form spędzania wolnego czasu), wspieraniu działań transgraniczynych w zgodzie z rynkiem pracy (w dziedzinie wykształcenia technicznego, wychowania pod względem zatrudnienia oraz współpracy szkół), rozwiązaniach dotyczących byłych terenów i obiektów przemysłowych oraz na współpracy ze służbami ratownictwa i bezpieczeństwa jak i na wspieraniu edukacji ekologicznej, kształceniu i oświacie w zakresie zdrowego trybu życia. Historycznie pierwszym wspólnym czesko-polskim dokumentem planowania jest „Strategia Rozwoju Euroregionu Silesia na okres 2014-2020”, który to nawiązuje do wcześniejszego systematycznego wspierania finansowego czesko-polskiej współpracy transgranicznej przez UE w postaci samodzielnych programów mających na celu wytworzenie samodzielnej grupy roboczej dla euroregionów w ramach Czesko-Polskiej Komisji Międzyrządowej dla Współpracy Transgranicznej. Implementacja tego strategicznego dokumentu jest zapewniana za pośrednictwem wspólnej czesko-polskiej grupy robo-

czej wyznaczonej do implementacji strategii za pośrednictwem 2–3-letnich planów działania. www.euroregion-silesia.cz

EUROREGION BESKYDY – BESKIDY

Euroregion Beskidy pierwotnie założony w Polsce obejmował obszary przygraniczne Polski i Słowacji. Umowa o przyłączeniu czeskiej strony została podpisana w 2000 r. razem z założeniem Stowarzyszenia Regionu Beskidy, które stało się partnerem podobnych stowarzyszeń po polskiej i słowackiej stronie w celu wytworzenia międzynarodowej wspólnoty Euroregion Beskidy. Centrami administracyjnymi i równocześnie siedzibami euroregionu w państwach członkowskich są Frýdek Místek, Žilina oraz Bielsko-Biała. Przez Euroregion przechodzi główny szlak komunikacyjny łączący północną i południową Europę. Na jego obszarze znajduje się największe przejście graniczne pomiędzy Polską i Czechami Český Těšín – Czeszyn. Celem czesko-polsko-słowackiej wspólnoty i współpracy w Euroregionie są wspólne działania w celu równomiernego i zrównoważonego rozwoju regionu oraz wzajemnego zbliżania jego mieszkańców oraz instytucji na terenach przygranicznych. INTERREG V-A Republika Czeska – Polska jest nazwą programu współpracy transgranicznej pomiędzy Czechami i Polską na okres 2014 2020 r. Program INTERREG V-A Republika Czeska – Polska nawiązuje do wcześniejszych podobnie ukierunkowanych programów (Phare Credo a Phare CBC, Program Inicjatywy Wspólnoty INTERREG IIIA Republika Czeska – Polska oraz do Operacyjnego Programu Współpracy Transgranicznej A Republika Czeska – Polska dla okresu 2007-2013). Program jest ukierunkowany na wspieranie współpracy pomiędzy Republiką Czeską i Polską a jego zamiarem jest wspieranie i rozwój czesko-polskiego pogranicza oraz zintensyfikowanie współpracy transgranicznej w obu krajach. Na program przeznaczono z Funduszu Europejskiego Rozwoju Regionalnego kwotę w wysokości 226,2 mln EUR. Od 16 maja 2016 r. mogą organizacje publiczne oraz organizacje typu non-profit z siedzibą po polskiej lub czeskiej stronie Euroregionu Beskidy złożyć za pośrednictwem Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Beskidy wniosek o dotację na mikroprojekty typu „ludzie ludziom“ czy „drobne inwestycje“. Ważnym warunkiem powodzenia tych mikroprojektów jest wzajemna korelacja współpracy partnerów biorących udział w projekcie na wszystkich etapach realizacji mikroprojektów oraz ich skuteczne oddziaływanie na czesko-polskie pogranicze. www.regionbeskydy.cz R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 23

GOSPODARKA

W 2017 roku CzechInvest przeprowadził inwestycje o wartości ponad 65 mld CZK W jednej trzeciej przypadków były to projekty high-tech

24 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

wych – CzechInvest przeprowadził z inwestorami z Niemiec (17 w wysokości 23,8 mld CZK), Stanów Zjednoczonych (10 w wysokości 2,6 mld CZK) i Japonii (7 w wysokości 4 mld CZK). Dwa projekty inwestycyjne na łączną kwotę 0,9 mld koron jest skierowane do Czech z Chin.

Większość planów inwestycyjnych wynegocjował CzechInvest w dziedzinie obróbki metali i przemysłu przetwórstwa metali (21 w wysokości 11,6 mld CZK), produkcji sprzętu transportowego (16 w wysokości 17,9 mld CZK) oraz IT i rozwoju oprogramowania (10 w wysokości 1,6 mld CZK). W porównaniu do poprzednich lat znacząco wzrosła liczba projektów w dziedzinie IT i rozwoju oprogramowania. W latach 2013-2016 były to zaledwie jednostki projektów inwestycyjnych w wysokości kilkudziesięciu milionów koron. Te przeprowadzone w 2017 roku najczęściej były kierowane do miasta stołecznego Praga lub kraju południowo-morawskiego. Ogólnie rzecz biorąc, inwestorzy najczęściej w 2017 roku planowali umieścić swoją działalność w kraju południowo-morawskim (15 na kwotę 3,7 mld CZK), usteckim (13 na kwotę 6,3 mld CZK) i środowkoczeskim (11 na kwotę 10,5 mld CZK). Największym przeprowadzonym przez CzechInvest w 2017 roku projektem inwestycyjnym jest rozbudowa firmy Siemens. W najbliższych latach spółka będzie rozwijać i modernizować swój oddział w krajach środkowoczeskim, morawsko-śląskim, ołomunieckim, hradeckim, południowomorawskim i usteckim. Częścią inwestycji w wysokości 7 miliardów koron jest również centrum rozwojowe w Ostrawie. Ten plan inwestycyjny również swoim charakterem spełnia wymagania projektu typu high-tech. Drugi największy projekt inwestycyjny również spełnia wymogi inwestycji high-tech. Spółka Praha Vaccines a.s. inwestuje 2,5 mld koron w miejscowości Říčany w kraju środkowoczeskim w celu rozwinięcia produkcji szczepionek przeciwko chorobom zakaźnym, zwłaszcza polio. Do pięciu największych w 2017 roku przeprowadzonych inwestycji należy również poszerzenie produkcji mrożonych ciast i pieczywa spółki La Lorraine, a.s. w środkowoczeskim mieście Kladno, rozbudowa firmy OP papírna, s.r.o. w Šumperku w kraju Ołomunieckim i rozwój firmy ŠKODA AUTO a.s.

CzechInvest www.czechinvest.org

Foto: ŠKODA AUTO a.s.

l 1 06 przeprowadzonych projektów inwestycyjnych w wysokości 65,6 miliarda CZK l 3 0% projektów typu high-tech ln owelizacja ustawy o zachętach inwestycyjnych zapewni inwestycjom high-tech wyższe wsparcie W oparciu o zamknięte negocjacje z agencją CzechInvest w 2017 roku firmy krajowe i zagraniczne planują zainwestować w Czechach ponad 65 miliardów koron. Co trzeci ze 106 projektów inwestycyjnych to tak zwany projekt high-tech, a więc projekt wysoce zorientowany technologicznie lub powiązany z działaniami badawczo-rozwojowymi. W 80 przypadkach jest to ekspansja firm działających już w Czechach. Zachęty inwestycyjne planuje wykorzystać 83 inwestorów. – Nowi inwestorzy nie pojawią się w Czechach w takim stopniu, jak w przeszłości zostaliśmy do tego przyzwyczajeni. Czystych działań produkcyjnych, które nie są zbyt wymagające pod względem technologicznym, nie jesteśmy już w takim stopniu wchłonąć. Jednocześnie znacznie bardziej angażujemy się w inwestycje high-tech – stwierdza Silvana Jirotková, dyrektor generalny CzechInvest. – Będziemy motywować firmy do bardziej wymagających inwestycji i inwestycji badawczo-rozwojowych z bardziej korzystnymi zachętami inwestycyjnymi, które powinny zacząć obowiązywać w przyszłym roku – dodaje. – Zachęty łatwiej uzyskają te projekty inwestycyjne, które będą współpracować z instytucją badawczą lub uczelnią wyższą i zatrudniają pewien odsetek pracowników z wyższym wykształceniem – wyjaśnia Silvana Jirotková. – Za inwestycje o wyższej wartości dodanej przygotowywana nowelizacja ustawy o zachętach inwestycyjnych automatycznie potraktuje inwestycje w centrach technologicznych i centrach usług strategicznych. W przypadku działalności produkcyjnej warunkiem będzie wypłacenie pracownikom co najmniej średniego wynagrodzenia w regionie – dodaje. W osiemdziesięciu przypadkach w 2017 roku przy pomocy CzechInvest rozszerzyły działalność firmy, które już tu działają. Do Czech wniosą 53,5 miliarda koron. Z zupełnie nowych projektów inwestycyjnych do Czech skierowano 26 z takich krajów jak Japonia i Niemcy, ale także Austria, Hiszpania i Chiny. Wniosą one do Czech 12,1 mld koron. Najwięcej inwestycyjnych planów zagranicznych – niezależnie czy nowych, czy rozwojo-

www.abess.cz Technologia ścieków Specjalizacja zakłady szklarskie/szlifiernie producenci szyb samochodowych, tekstyliów i innych części do samochodów zakłady z programem przetwarzania metali/obróbki metali przemysł spożywczy lakiernie itp.

Dlaczego ABESS? 1. Indywidualnie zaprojektowane rozwiązania w zależności od typu zakładu i możliwości przestrzennych 2. Własna koncepcja rozwiązania 3. Umożliwienie recyrkulacji wody technologicznej 4. Zmniejszenie zużycia wody technologicznej 5. Oszczędność kosztów eksploatacyjnych 6. Szybki zwrot 7. Inwestycja w przyszłość

O nas: ABESS, s.r.o. to wyłącznie czeska spółka z wieloletnim doświadczeniem w zakresie projektowania i realizacji urządzeń technologicznych do oczyszczania ścieków. Od 1997 r. dostarczamy nowoczesne, skuteczne i dostosowane do konkretnych warunków oczyszczalnie ścieków. Kontakt: Tel.: +420 720 180 028 E-mail: abess@abess.cz

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 25

DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORCZA

Spółki handlowe w Republice Czeskiej POSZCZEGÓLNE RODZAJE SPÓŁEK

Przepisy prawa w zakresie spółek w czeskim systemie prawnym są regulowane głównie przez następujące przepisy: Ustawę o spółkach, Kodeks cywilny oraz Ustawę o publicznych rejestrach osób prawnych i fizycznych. Ustawa o spółkach definiuje różne rodzaje spółek w Republice Czeskiej, tj. spółkę jawną i komandytową (tzw. spółki osobowe) i spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę akcyjną (tj. spółki kapitałowe). W czeskim porządku prawnym możemy jeszcze spotkać się ze spółką europejską i europejskim ugrupowaniem interesów gospodarczych. Najpopularniejszymi formami spółek w Republice Czeskiej są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne.

ZAKŁADANIE I TWORZENIE SPÓŁEK

Spółki w Republice Czeskiej powstają na podstawie umowy spółki. Umowa spółki, zakładająca spółkę kapitałową (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną), wymaga formy aktu publicznego, tzn. musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. W celu utworzenia spółki akcyjnej konieczne jest przyjęcie statutu spółki. Jeśli ustawa zezwala, aby spółkę założył jeden założyciel, wów26 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

czas spółka jest zakładana przez akt założycielski w formie dokumentu publicznego. Czeska spółka powstaje wraz z wpisem do rejestru handlowego (tj. zapisy konstytutywny), o którym decyduje miejscowo właściwy sąd okręgowy zgodnie z siedzibą spółki. Ze względu na skrócenie czasu rejestracji i wpisu spółki do rejestru handlowego, a także oszczędność środków publicznych w obszarze wymiaru sprawiedliwości jest możliwe, aby nawet notariusz w pewnych sytuacjach dokonał bezpośredniego wpisu do rejestru handlowego. Dotyczy to przypadków, gdzie fakty wpisywane mają oparcie w akcie notarialnym i jeśli przedłożono notariuszowi wszystkie dokumenty, które są wymagane do wpisu do rejestru lub złożenia w akcie dokumentów, a osoba uprawniona do złożenia wniosku o wpis o to się zwróci. Do wpisu do rejestru handlowego uprawniony jest tylko ten notariusz, który sporządził bazowy wpis notarialny lub wszystkie istniejące bazowe wpisy notarialne i notarialne wpisy o poświadczeniu. Jest to tylko opcjonalna możliwość, tzn. założyciele zawsze mogą zwrócić się o wpis do miejscowo właściwego sądu. Rejestr handlowy jest jednym z publicznych rejestrów, który jest regulowany Ustawą o rejestrach publicznych osób prawnych i fizycznych. Jest to system administracji publicznej, który jest prowadzony w formie elektronicznej i prowadzi go właściwy sąd rejestrowy (tj. właściwy sąd regionalny), według siedziby spółki. Jest publicznie dostępny, zawiera najważniejsze informacje na temat spółek (nazwa spółki, siedziba, nazwiska członków statutowych spółki i ich liczba, wysokość wkładów, kapitału zakładowego itp.) oraz inne informacje wymagane przez Ustawę o rejestrach publicznych osób prawnych i fizycznych. Informacje o spółkach dostępne są również na stronie internetowej http://portal.justice.cz/Justice2/ Uvod/uvod.aspx (tutaj w wersji elektronicznej zarchiwizowane są akty, na podstawie których spółki zostały założone w rejestrze

Foto: pixabay.com

Tematem artykułu jest przybliżenie regulacji prawnych spółek w czeskim porządku prawnym. Skoncentrujemy się na poszczególnych typach spółek w Republice Czeskiej, ich definicjach i podstawowych cechach. Jednocześnie wspomnimy o podstawowych krokach, które należy podjąć, aby założyć i powołać te spółki.

Data to drive you forward. Bisnode, a leading progressive data and analytics company in Europe, is building a brighter future using smart data. We have more than 2,100 passionate and curious employees who collaborate in 19 countries using analytics and scoring models to predict customer behavior, deliver remarkable insights, and ultimately find innovative solutions to enduring problems. Bisnode â&#x20AC;&#x201C; data to drive you forward.

For further information, please contact: Tel +420 274 000 000 E-mail info@bisnode.cz Siemensova 2717/4, 155 00 Prague 5, Czech Republic

www.bisnode.cz R e p u b l i k a C z e s k a â&#x20AC;&#x201C; S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 27

DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORCZA handlowym) lub www.obchodnirejstrik.cz. Wniosek o wpis do rejestru handlowego należy złożyć wyłącznie za pośrednictwem formularza wypełnionego elektronicznie, dostępnego pod adresem https://or.justice.cz/ias/ui/podani. Wniosek o wpis należy udokumentować aktami o faktach, które mają być wpisane do rejestru handlowego i aktami, które są archiwizowane w zbiorze dokumentów w związku z tym wpisem (w szczególności to dokumenty ustanawiające – akt założycielski, umowy spółki lub statut, dokumenty dotyczące przedmiotu działalności, dokumenty potwierdzające wpłatę wkładu i np. oświadczenie administratora wkładu o jego wpłacie, dokumenty o siedzibie spółki itp.). Warunkiem niezbędnym wpisu spółki do rejestru handlowego jest wniesienie opłaty sądowej. Wysokość opłaty sądowej zależy od tego, czy wpis do rejestru handlowego realizuje notariusz czy sąd. W przypadku wpisu do rejestru handlowego przez sąd opłata wynosi 12 000 CZK dla spółek akcyjnych i 6 000 CZK dla innych spółek. W przypadku wpisu spółki do rejestru handlowego przez notariusza pod warunkiem spełnienia powyższych wymogów opłata sądowa wynosi 8 000 CZK dla spółek akcyjnych i 2 700 CZK dla innych spółek. Jeśli wpisu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do rejestru handlowego dokonuje notariusz, wpis ten może być nawet zwolniony z obowiązku uiszczenia opłaty sądowej, pod następującymi warunkami: wpis odbywa się na podstawie aktu notarialnego o założycielskiej czynności prawnej w sprawie ustanowienia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która zawiera tylko obowiązkowe formalności określone w Kodeksie cywilnym oraz Ustawie o spółkach oraz zgodnie z którym obowiązek wkładu musi być spełniony przez wpłatę w gotówce.

SPÓŁKA JAWNA, SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Czeski porządek prawny definiuje spółkę jawną jako spółkę przynajmniej dwóch osób uczestniczących w jej działalności lub administracji jej majątku oraz ręczących solidarnie i niepodzielnie za jej zobowiązania. Spółka komandytowa jest podmiotem, w którym co najmniej jeden wspólnik odpowiada za jej długi w sposób ograniczony (komandytariusz) i co najmniej jeden wspólnik bez ograniczeń (komplementariusz).

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w czeskim porządku prawnym jest zdefiniowana jako spółka za której wierzytelności odpowiedzialność ponoszą wspólnicy wspólnie i niepodzielnie do wysokości, w jakiej nie dotrzymali obowiązku wkładu zgodnie ze 28 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

stanem wpisanym w rejestrze handlowym w momencie, kiedy zostali przez wierzyciela wezwani do świadczenia. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Republice Czeskiej może ustanowić nawet jeden założyciel, maksymalna liczba założycieli (wspólników) nie jest ograniczona ustawowo. Udział wspólnika w czeskiej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest określany przez stosunek jego wkładu w tym udziale przypadającym na wysokość kapitału zakładowego, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej. Umowa spółki może umożliwić pojawienie się różnego rodzaju udziałów, a wspólnik może posiadać więcej udziałów, różnego rodzaju (jeśli tak określa umowa spółki). Minimalna wysokość wkładu, tj. wartość pieniężna przedmiotu wkładu do kapitału zakładowego, wynosi 1 CZK, chyba że umowa spółki określa, że kwota wkładu jest wyższa. Kapitał zakładowy czeskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może więc wynosić również 1 CZK. Wspólnik musi spełniać obowiązek wniesienia wkładu w terminie określonym w umowie spółki, ale nie później niż 5 lat od daty powstania spółki lub przejęcia obowiązku wniesienia wkładu w czasie trwania spółki. Wspólnik nie może zostać zwolniony z obowiązku wniesienia wkładu, chyba że dotyczy to zmniejszenia kapitału zakładowego. Wspólnika, który zalega z dotrzymaniem obowiązku wniesienia wkładu, ze spółki może wykluczyć walne zgromadzenie. Przed złożeniem wniosku o rejestrację spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w rejestrze handlowym musi dojść do wpłaty całego agio wkładu i jednocześnie każdy wkład finansowy musi zostać spłacony co najmniej w wysokości 30%. Obligatoryjnymi organami czeskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są walne zgromadzenie i członkowie zarządu. W spółce może być dodatkowo poza organami statutowymi powołana również rada nadzorcza.

SPÓŁKA AKCYJNA

Spółka akcyjna jest określana przez czeski porządek prawny jako spółka, której kapitał zakładowy jest podzielony na określoną liczbę akcji. Kapitał zakładowy jest wyrażony w koronach czeskich, ale w przypadku spółki akcyjnej, która na podstawie szczególnych regulacji prawnych prowadzi księgi rachunkowe w euro, może wyrazić kapitał zakładowy w euro. Minimalny kapitał zakładowy musi wynosić co najmniej 2 000 000 CZK. Założenie spółki wymaga przyjęcia statutu. Założenie spółki jest skuteczne, jeśli każdy założyciel spłacił ewentualne agio emisyjne i w sumie co najmniej 30 % wartości nominalnej lub księgowej wartości subskrybowanych akcji w czasie określonym w statucie i na rachunek bankowy wskazany w statucie, jednak nie później niż w momencie złożenia wniosku o wpis spółki do rejestru handlowego. Również jeden założyciel może założyć spółkę akcyjną w Republice Czeskiej. Spółka akcyjna zostaje założona bez publicznej oferty akcji, więc zakładane są wyłącznie wkłady założycieli, którzy subskrybują wszystkie akcje. Ustawa o spółkach pozwala założycielom czeskiej spółki akcyjnej, aby wybrali w ramach wewnętrznej struktury organów spółki akcyjnej między tzw. strukturą dualistyczną i monistyczną. W ramach dualistycznej struktury poza walnym zgromadzeniem zarząd powołuje radę nadzorczą. W ramach struktury monistycznej zamiast tych dwóch ciał zarząd powołuje radę administracyjną uzupełnioną dyrektorem statutowym, przy czym rada administracyjna może mieć tylko jednego członka. Dlatego w praktyce może dojść do sytuacji, że jeden członek rady administracyjnej będzie jednocześnie dyrektorem statutowym.

Advokátní kancelář Hartmann, Jelínek, Fráňa a partneři, s.r.o. www.hjf.cz Member of Czech Service International www.czech-service-international.com 1 PLN = 6,039 CZK wg kursu ČNB w dniu 26. 11. 2018

bohemiachlad.eu Bohemiachlad spol. s r.o.

jest wykonaw-

cą amoniakalnych przemysłowych systemów chłodniczych, klimatyzacji przemysłowej i pomp cieplnych, wraz z systemami sterowniczymi i automatyką, przede wszystkim dla przedsiębiorstw przetwórstwa mięsnego, mleczarń, browarów itd. Oferujemy wykonawstwo od zaprojektowania designu, przez wykonanie projektu, prace inżynieryjne, aż po dostawę i montaż obiegów chłodniczych, klimatyzacji i pomp cieplnych pod klucz.

Bohemiachlad spol. s r.o. | Možného 818/17, 161 00 Praha 6 | Republika Czeska Tel.: +420 274 773 546 | E-Mail: info@bohemiachlad.eu

DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORCZA

System podatkowy w Republice Czeskiej System podatkowy w Republice Czeskiej jest w zasadniczych znamionach podobny do systemów pozostałych krajów UE oraz OECD.

30 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

2. PODATKI POŚREDNIE

Podatek od wartości dodanej został zharmonizowany z normami prawnymi UE. W chwili obecnej istnieje obowiązek rejestracji na potrzeby VAT-u dla osób z obrotem przekraczającym 1 milion CZK za rok. W przypadku osób z niższym obrotem rejestracja nie jest obowiązkowa. Stopy opodatkowania wynoszą 10%, 15% oraz 21%. Również podatki akcyzowe zharmonizowane zostały z odpowiednimi wytycznymi. Podatki akcyzowe dotyczą następujących towarów: oleje mineralne, spirytus, piwo, wino, produkty tytoniowe, elektryczność, paliwa stałe (węgiel i koks) oraz gaz ziemny.

Zdeněk Hrdlička Ministerstwo Finansów www.mfcr.cz Uwaga: 1 EUR = 25,591 CZK (przeciętny kurs ustalony przez ČNB 1-10 / 2018)

PRZYDATNE LINKI Ministerstwo Finansów: www.mfcr.cz Czeski Urząd Podatkowy: www.financnisprava.cz OECD Tax Database: www.oecd.org/ctp/taxdatabase Taxing Wages: www.oecd.org/ctp/tax-policy/taxing-wages.htm

Foto: pixabay.com

1. PODATKI BEZPOŚREDNIE

Płatnikami podatków dochodowych osób fizycznych są wszystkie osoby fizyczne z miejscem zamieszkania na terenie RC albo osoby, które na tym terenie zwykle przebywają. Okresem opodatkowania jest rok kalendarzowy. Podstawę do opodatkowania stanowią wszystkie dochody, które ustawowo rozdzielone są na dochody z zatrudnienia, dochody z prowadzenia działalności gospodarczej, dochody z wynajmu, dochody kapitałowe oraz pozostałe dochody. Podstawowa stopa podatkowa wynosi 15%. Równocześnie zostało wprowadzone solidarne podwyższenie opodatkowania dochodów osób fizycznych w wysokości 7% z dochodu, który jest ponadlimitowy, tzn. z dochodów osób fizycznych przekraczających miesięczny dochód ok. 120 000 CZK (czterokrotność średniego miesięcznego wynagrodzenia). Płatnikami podatku dochodowego osób prawnych są wszystkie kategorie osób prawnych w zależności od siedziby albo miejsca, z którego rzeczywiście kierowana jest ich działalność. Okresem opodatkowania jest rok kalendarzowy, względnie inny dwunastomiesięczny okres. Podstawę do opodatkowania stanowi zysk, czyli różnica pomiędzy przychodami i rozchodami, które dotyczą danego okresu opodatkowania. Dochody i rozchody są stwierdzane na podstawie księgowości zgodnie z czeskimi standardami narodowymi.

Od dochodów można odliczyć tylko takie rozchody, które są akceptowane, czyli takie, które umożliwiają osiągnięcie, zapewnienie oraz utrzymanie dochodów. Amortyzacja środków trwałych przeprowadzana jest indywidualnie. Stopa opodatkowania wynosi 19%. Następnie istnieją: podatek drogowy, podatek od nieruchomości oraz podatek od nabycia nieruchomości.

Specjalista w zakresie produkcji i dostawy kotłów do spalania węgla kamiennego, odpadów drzewnych, paliw gazowych i ciekłych.

 Kotły parowe niskoprężne, średnioprężne, do ciepłej i gorącej wody na paliwa stałe, gazowe i ciekłe. Wszystkie wyroby można dostarczyć w różnych wariantach dostosowanych do potrzeb odbiorcy. TH, s.r.o. | ul. Baťovka 502 696 02 Ratíškovice | regon: 607 35 333 Republika Czeska tel.: +420 518 367 645 | tel. kom.: 602 594 281 th-kotle@th-kotle | h.jancova@th-kotle.cz

www.th-kotle.cz

Profesjonalna organizacja i zarządzanie urzędem • posiadacz certyfikatu ISO 9001:2015 a ISO/IEC 27001:2013 • uwzględnianie zasad etycznych • nieustanne innowacje Zespół wysoko wykwalifikowanych pracowników • ponad 100 pracowników – 4 doktorów, 8 aplikantów i 51 wykonawców • staranny dobór pracowników na podstawie badania przez psychologa sądowego • regularne podnoszenie kwalifikacji Działanie na terenie całych Czech • potężne zaplecze materialno-techniczne (wielki park samochodowy, rozległe pomieszczenia magazynowe) • duża liczba grup wyjazdowych do pracy w terenie • regularne aukcje ruchomości i nieruchomości Indywidualne podejście • usługi na miarę dla poszczególnych wierzycieli i dużych instytucji • świadczenie pomocy prawnej podczas sporządzania wniosku

o wszczęcie egzekucji • osobisty i telefoniczny kontakt przez wszystkie dni robocze w tygodniu • egzekucja świadczeń rzeczowych bez ograniczeń Elektroniczne prowadzenie akt • wysoko zaawansowany system identyﬁkacji i ewidencji majątku zobowiązanych • dostęp zdalny – wierzyciel może monitorować postęp egzekucji przez internet • regularne automatyczne zapytania w celu identyﬁkacji majątku zobowiązanego Przyjmowanie rzeczy i pieniędzy do depozytu Reprezentowanie osób w innych egzekucjach • zakres i cena reprezentacji jest zgodna z reprezentowaniem przez adwokata • wykorzystywanie szczegółowej wiedzy w zakresie postępowania egzekucyjnego na korzyść klienta Aukcje dobrowolne • przejrzysty proces sprzedaży na wniosek właściciela rzeczy

Dane kontaktowe: www.urad.exekutorsky.cz • exekutorsky.urad@brno-mesto.cz • +420 543 237 149 • skrzynka danych: etag8hb

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 31

KLUCZOWE BRANŻE

Czeski przemysł maszynowy – tradycja i przyszłość Przemysł maszynowy to niewątpliwie jedna z najważniejszych gałęzi czeskiej gospodarki. Ma kluczowe znaczenie zarówno dla tworzenia PKB, bilansu handlu zagranicznego, jak i zatrudnienia. Konkurencyjność przemysłu maszynowego to przedmiot zainteresowania inwestorów zagranicznych, a wsparcie badań i rozwoju jest decydujące dla utrzymania i zwiększenia jego poziomu. Sektor obejmuje w Czechach produkcję szerokiej gamy maszyn, w tym części i akcesoriów, które mogą być stosowane w większości gałęzi przemysłu wytwórczego i innych sektorach, takich jak rolnictwo, transport, leśnictwo, obróbka metali, metalurgia, górnictwo, przemysł tekstylny, papierniczy, spożywczy i budowlany.

HISTORIA

Na ziemiach czeskich przemysł ma bardzo długą i różnorodną historię. Jego początki na naszym terenie sięgają XVI wieku, w czasie panowania cesarza rzymskiego i króla czeskiego Rudolfa II. Mimo swojej miłości do nauki i sztuki zaprosił do Pragi mistrzów z różnych dziedzin, takich jak chemia, wytwórstwo szklarskie, przetwórstwo metali i kamieni szlachetnych. Za jego panowania już w 1595 roku na ziemiach czeskich został uruchomiony pierwszy wielki piec hutniczy. Dzięki

niemu na naszym terenie rozpoczęła się większa i ciągła produkcja żelaza. Prawdziwy rozkwit rozwoju przemysłowego rozpoczął się dopiero w XVIII wieku, a w pierwszej połowie XIX wieku wybuchła na ziemiach czeskich rewolucja przemysłowa i techniczna. W 1803 roku pojawił się u nas symbol całej rewolucji przemysłowej – maszyna parowa. Te i inne wynalazki budowały wolną siłę roboczą i możliwości znacznie większej produkcji niż dotychczas. Nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu ciężkiego. Pojawiały się też zalążki prawdopodobnie najważniejszej gałęzi całego czeskiego przemysłu – przemysłu maszynowego. Za pierwszy nowoczesny zakład maszyn uważa się ten, który powstał w 1821 roku w miejscowości Šlapanice koło Brna. Dzięki temu w całym Brnie przemysł mocno zaczął się rozwijać. Również w drugiej połowie XIX wieku utrzymywało się intensywne tempo postępu i rozwój przemysłu. Ważną nowością tego okresu była energia elektryczna. Elektryczność otwierała w tym okresie niewyobrażalne możliwości, które tylko czekały na odkrycie. Najważniejszym okresem z punktu widzenia obecnej Republiki Czeskiej był koniec XIX wieku, kiedy zaczęły pojawiać się pierwsze samochody. Pierwszy czeski samochód z silnikiem spalinowym marki President został wyprodukowany w 1897 roku w fabryce w miejscowości Kopřivnice. W czasie wojen światowych Czechosłowacja była jednym z dziesięciu najważniejszych krajów przemysłu maszynowego na świecie! Gwałtowny rozwój po drugiej wojnie światowej pozostawał pod wpływem zarówno sytuacji międzynarodowej, jak i krajowej. Przemysł maszynowy stał się wiodącą gałęzią uprzemysłowienia mniej rozwiniętych obszarów.

Koniec XIX wieku upłynął pod znakiem pojawienia się nowych technologii – silnika spalinowego i systemów elektrycznych. W tym kontekście czasami mówi się o drugiej rewolucji przemysłowej lub rewolucji naukowo-technicznej. Do czołowych czeskich wynalazców tego okresu należy niewątpliwie Josef Ressel, wynalazca śruby napędowej do statku, bracia Veverka, którzy wynaleźli ulepszony pług, który nie tylko orał glebę, ale także ją obracał, czy wynalazca turbiny wodnej, profesor techniki z Brna, Viktor Kaplan. Nadzwyczajne znaczenie osiągnął „czeski Edison” – František Křižík. Ten wynalazca, elektrotechnik i przedsiębiorca wymyślili między innymi elektryczną lampę łukową, udoskonalił system bezpieczeństwa na kolei, założyli pierwsze czeskie elektrownie, a w 1881 roku uruchomił w Pradze pierwszą elektryczną kolej. W 1903 roku zbudował pierwszą elektryczną kolej na trasie Bechyně-Tábor. František Křižík Autor zdjęcia: Ignác Šechtl – Archiv Šechtl a Voseček

32 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Wyjątkowa koncepcja obrabiarki do produkcji skomplikowanych i precyzyjnych detali.

JEDNO ZAMOCOWANIE − OBRÓBKA SKOŃCZONA

Ludačka Machine Tools s.r.o. Lidická tř. 179/47 CZ-370 07 České Budějovice Tel +420 606 637 149 info@ludacka.cz | www.ludacka.cz

Profi Technic | ul. Nieszawska 15b 61-022 Poznan | Polen Piotr+48-696-998488 piotr.bebel@profitechnic.pl www.profitechnic.pl

WFL Millturn Technologies GmbH&Co.KG 4030 Linz | Austria | Wahringerstraße 36 Tel +43-(0)732 - 69 13-0 Fax +43-(0)732 - 69 13 - 81 72 office@wfl.at | www.wfl.at

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 33

KLUCZOWE BRANŻE

WSPÓŁCZESNOŚĆ

34 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Eksport maszyn i środków transportu (SITC 7) łącznie Okres

Wartość statystyczna USD (tys.)

Wartość statystyczna (%)

2009

60 635 649

77,0

2010

72 606 952

119,7

2011

89 163 034

122,8

2012

85 099 298

95,4

2013

87 467 453

102,8

2014

96 291 953

110,1

2015

87 542 996

90,9

2016

91 585 417

104,6

2017

103 865 574

112,3

I-IX 2018

86 661 133

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Eksport maszyn i środków transportu (SITC 7) łącznie Nazwa produktu

Netto (kg)

Wartość statystyczna USD (tys.)

Maszyny i urządzenia do produkcji energii

356 109 727

4 436 811

Urządzenia maszynowe dla określonych gałęzi przemysłu

656 019 044

4 867 689

Maszyny przetwórstwa metali

107 744 816

1 233 903

1 060 738 752

12 626 080

Maszyny biurowe i urządzenia do automatycznego przetwarzania danych

116 098 034

12 244 591

Urządzenia do telekomunikacji i zapisu oraz przetwarzania dźwięku

135 971 562

10 911 003

Urządzenia elektryczne, narzędzia i urządzenia domowe, gdzie indziej niesklasyfikowane

1 110 716 088

17 963 671

Pojazdy drogowe

4 207 494 088

38 129 883

186 569 628

1 451 942

Maszyny i urządzenia powszechnie stosowane w przemyśle, gdzie indziej niesklasyfikowane

Pozostałe środki transportu i przewozowe Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Foto: pixabay.com

Przemysł maszynowy w Czechach może pochwalić się nie tylko bogatą historią, ale dzięki swojej ekspansji w kraju stanowi jeden z filarów czeskiego przemysłu. Obróbka mechaniczna elementów metalowych – produkcja maszyn i urządzeń – zatrudnia niemal 115 000 wysoko wykwalifikowanych specjalistów, którzy są najcenniejszym elementem całego sektora. W ramach czeskiego przemysłu obróbka mechaniczna elementów metalowych należy do jednego z najważniejszych pracodawców. Jego baza produkcyjna, która jest gwarancją ciągłego doskonalenia i poszerzania portfolio produktów, składa się z ponad 6700 firm, których produkcja obejmuje bardzo szeroki asortyment produktów maszynowych. Przemysł maszynowy jest rozproszony na terenie całego kraju. Jest często powiązany z przemysłem metalurgicznym, dlatego z wieloma zakładami maszynowymi możemy spotkać się w regionie Ostrawy, gdzie dominuje ciężki przemysł maszynowy. Branża ta zajmuje się głównie produktami o dużej masie i dużych wymiarach, takich jak części statków, duże samoloty, górnictwo i hutnictwo. Przeciwnie przemysł lekki zajmuje się produkcją obrabiarek, środków transportu, takich jak samochody i mniejsze statki oraz wiele innych mniejszych maszyn używanych na przykład w przemyśle włókienniczym. Republika Czeska zawsze była jednym z wiodących producentów środków transportu, a dzięki swojej tradycji w dziedzinie produkcji samochodów i odpowiednim położeniu jest atrakcyjnym państwem pod względem inwestycji. Ponadto długofalowo odnotowuje w tej dziedzinie wzrost zarówno sprzedaży, jak i wydajności pracy. Zdecydowanie w produkcji samochodów dominuje produkcja samochodów osobowych, a następnie produkcja autobusów i ciężarówek. Do ważnych gałęzi maszynowych w Republice Czeskiej należy również produkcja pojazdów, ich naprawy i modernizacja. W Czechach są produkowane wszystkie rodzaje pojazdów szynowych, metra, tramwaje i trolejbusy. Lotnictwo to czołowa gałąź przemysłu maszynowego, który w zakresie wykorzystania nowych materiałów jest prekursorem postępu technicznego w wielu innych sektorach. Ważną pozycję zajmuje produkcja szkolno-treningowych samolotów odrzutowych i lekkich samolotów bojowych, samolotów regionalnych, samolotów szkoleniowych i sportowych, szybowców, komponentów lotniczych, a także produkcja samolotów ultralekkich. W Republice Czeskiej produkowane są również statki towarowe rzeczne i rzeczno-morskie, łodzie sportowe, jachty, motocykle i rowery.

Balony na ogrzane powietrze pochodzą również z czeskiej produkcji. Należy przypomnieć również czeski program kosmiczny. Bardzo ważną częścią przemysłu maszynowego jest także produkcja sprzętu dla przemysłu i budownictwa, produkcja i naprawa turbin parowych i wodnych, pomp i sprężarek. Republika Czeska jest również producentem obrabiarek i elektronarzędzi ręcznych, które należą do najlepszych na świecie.

EKSPORT

Przemysł maszynowy jest tradycyjnie również istotną gałęzią eksportową. Eksportowi podlega 80-90% produkcji tego sektora. W eksporcie towarów produkty maszynowe są źródłem największej wartości dodanej, a ich produkty należą do tych rodzajów czeskich towarów, które najlepiej odnajdują się w konkurencji na rynkach eksportowych. Z punktu widzenia struktury terytorialnej handlu zagranicznego tradycyjnie bez wątpienia największym partnerem handlowym państwa są Niemcy, a następnie Wielka Brytania, Francja, Słowacja, Polska i Hiszpania. W 2017 roku eksport maszyn i środków transportu (SITC 7) wyniósł 103 865 574 mld USD. Republika Czeska jest również jedynym krajem Europy Środkowej i Wschodniej (CEE), który jest członkiem prestiżowego stowarzyszenia CECIMO (European Committe for Cooperation in the Machine-Tool Industry).

PRZYSZŁOŚĆ

Nowym wyzwaniem na przyszłe lata nie tylko w dziedzinie zatrudnienia i edukacji jest inicjatywa „Przemysł 4.0”. Świat zmienił się, gdy pojawiła się para i elektryczność. Zmienia go teraz technologia i to nie tylko komunikacji. Dlatego rząd Republiki Czeskiej będzie dążył do stworzenia odpowiedniego środowiska, w którym przedsiębiorstwa przemysłowe i społeczeństwo będą mogły rozwijać się tak, aby dotrzymać kroku w nowym cyfrowym świecie. Dotyczy to w szczególności rozbudowy infrastruktury danych i komunikacji, przebudowy systemu edukacji, wprowadzenia nowych instrumentów rynku pracy, dostosowania środowiska społecznego i stworzenia pomocy podatkowej dla firm, aby podołały z realizacją inwestycji w nowe technologie i know-how. A jak będzie wyglądać na przykład praca tokarza za 15 lat? Czy będzie ręcznie pracować w warsztacie przy maszynie w odzieży ochronnej? A może zdalnie sterować maszyną za pomocą komputera, który będzie w stanie precyzyjnie zadawać komendy i optymalizować zużycie materiałów czy energii w celu zwiększenia wydajności produkcji? Filozofia „Przemysłu 4.0” otwiera niewyobrażalne możliwości, a ci, którzy będą mogli z nich korzystać, podołają nowej erze. Źródło: www.businessinfo.cz, www.mpo.cz, Czeski Urząd Statystyczny

61. MIĘDZYNARODOWE TARGI MASZYNOWE www.bvv.cz/msv

7 – 11 10 2019

BRNO – REPUBLIKA CZESKA R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 35

KLUCZOWE BRANŻE

Energetyka w Republice Czeskiej – stabilny i dobrze prosperujący sektor W pierwszej dziesiątce największych eksporterów elektryczności na świecie Energia należy do jednego z najważniejszych sektorów przemysłu w Republice Czeskiej. Jego siłą jest nie tylko wieloletni ciągły rozwój, przemyślane wykorzystanie geograficznie dostępnych źródeł, rozwój, produkcja maszyn energetycznych, ale także samowystarczalność Republiki Czeskiej w produkcji energii elektrycznej i ciepła. Głównie zapewniają to krajowe rezerwy węgla brunatnego, a także wykorzystanie paliwa jądrowego. Jako członek Unii Europejskiej Czechy są związane wspólnymi standardami i zobowiązaniami. Dotyczy to zmniejszenia negatywnego wpływu produkcji energii elektrycznej na środowisko naturalne, wsparcia alternatywnych i odnawialnych źródeł energii, a także rozwój nowych technologii oszczędnościowych. Jako jeden z niewielu państw członkowskich Unii Europejskiej Republika Czeska jest w stanie wypełniać te zobowiązania.

WIZJA NA KOLEJNE 25 LAT

Właściwe podsumowanie rozwoju, ocena i wizja przyszłości tej branży znajdują się w dokumencie Zaktualizowana państwowa koncepcja energetyczna (ASEK) z 2015 roku obowiązującym na przyszłe 25 lat. Cele główne obejmują utrzymanie i rozwój różnorodności produkcji energii, czyli zrównoważony rozwój zbioru pierwotnych źródeł energii, rozwój infrastruktury sieciowej w Republice Czeskiej w kontekście krajów Europy Środkowej, wzmocnienie współpracy międzynarodowej i integracja rynków energii elektrycznej oraz rynku gazu w regionie, w tym wsparcie dla tworzenia skutecznej i operacyjnej wspólnej polityki energetycznej Unii Europejskiej, wsparcie dla badań, rozwoju i innowacji, edukacji oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i odporności państwa.

ży do 2012 r., kiedy czeski eksport przekroczył 17 TWh. Znacznie wzrosła także produkcja energii elektrycznej z wiatru i to niemal o 20%. Poza pogodą o ten wzrost zadbało również uruchomienie trzynastu nowych źródeł o mocy 26 MW do końca roku. Były to pierwsze nowe elektrownie wiatrowe w Republice Czeskiej podłączane od 2014 r. W porównaniu absolutnym z pozostałymi źródłami w liczbie MWh to wartość marginalna, ale warto wspomnieć, że po bardzo długim czasie w Czechach udało się uruchomić nową farmę wiatrową. Ostatni porównywalny przyrost instalowanej mocy osiągnięto w 2011 r. Poza tymi dwoma znacznymi zmianami – elektrownie jądrowe i wiatrowe – ilość energii elektrycznej wytwarzanej przez różne źródła zasadniczo się nie zmieniła. Największy udział w produkcji energii elektrycznej miały elektrownie parowe (53,6% wytworzonej energii elektrycznej dostarczanej do sieci), następnie elektrownie jądrowe (29,4%), parowo-gazowe (5,2%), gazowe (4,4%) fotowoltaiczne (2,7%), wodne (2,6%), szczytowo-pompowe (1,5%) i wiatrowe (0,6%). Wytwarzanie ciepła odbywa się głównie w elektrociepłowniach jako produkt uboczny przy produkcji energii elektrycznej lub w miejskich ciepłowniach Rozwój oraz struktura produkcji prądu elektrycznego brutto 200000 Łącznie GWh

pozostałe paliwa GWh

Produkcja energii elektrycznej W 2017 r. produkcja energii elektrycznej w Czechach wzrosła do 87038 GWh. Nadal jednak prym należy do roku 2012, gdy Czechy wyprodukowały 87574 GWh. Wzrost w porównaniu z latami poprzednimi jest przypisywany głównie zakończeniu planowanych i nieplanowanych przestojów w elektrowniach jądrowych, które wytworzyły o 4,2 TWh więcej niż w 2016 r. Wyższa produkcja elektrowni jądrowych znajduje również odzwierciedlenie w zwiększeniu eksportu energii elektrycznej, który w 2017 r. wzrósł do 13 TWh, co oznacza wzrost rok do roku o 18,8%. Rekord ten nale36 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

atom GWh

100000

pozostałe gazy GWh gaz ziemny GWh

50000

węgiel brunatny GWh węgiel kamienny GWh

ELEKTROWNIE W REPUBLICE CZESKIEJ

OZE GWh

150000

2010

2015

2020

2025

2030

2035

2040

Uwaga: pozostałe gazy – koksowniczy,wielkopiecowy,degazacyjny i pozostałe gazy – produkty z ropy, odpady przemysłowe oraz paliwa alternatywne, stałe odpady komunalne (nieodnaw.), ciepło odpadowe źródło: Ministerstwo Przemysłu i Handlu Republiki Czeskiej

– kogeneracja w Republice Czeskiej jest bardzo rozpowszechniona i na wysokim stopniu rozwoju. Energia jądrowa jest wytwarzana przez elektrownie Temelín i Dukovany, w których rozważa się w przyszłości budowę nowych bloków energetycznych.

GŁÓWNI DOSTAWCY NA RYNKU

Największym graczem na rynku czeskim jest Grupa ČEZ, która jest obecnie jednym z dziesięciu najważniejszych graczy na rynku europejskim. W Republice Czeskiej działa kilka typów elektrowni – 10 węglowych, 2 atomowe, 37 wodnych (w tym 3 szczytowo-pompo-

TWÓJ PARTNER W ŚWIECIE RUR

Obszerny asortyment prosto ze składu RURY, TULEJE I PROFILE WEDŁUG WYMAGAŃ Rury bez szwu i spawane do zastosowań Konstrukcyjnych (DIN EN 10210, EN 10219) Mechanicznych (DIN EN 10297) Ciśnieniowych (DIN EN 10216, EN 10217)

Profile zamknięte do zastosowań

Konstrukcyjnych (DIN EN 10210, EN 10219)

Rury bez szwu i spawane

Precyzyjne (EN 10305-1, EN 10305-2) Hydrauliczne (EN 10305-4) Profile bez szwu i spawane kwadratowe i prostokątne (EN 10305-5)

Foto: pixabay.com

www.muttubes.com

38 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

we), 1 parowogazowa, 13 fotowoltaicznych, 2 wiatrowe, 3 spalające biomasę, a także 1 stacja biogazowa. Spółka ČEZ produkuje niemal trzy czwarte łącznej produkcji energii elektrycznej w Republice Czeskiej. Drugim najważniejszym graczem na czeskim rynku jest Innogy Energie, s.r.o. (pierwotnie RWE Group), która koncentruje się na transporcie, dystrybucji i sprzedaży gazu oraz energii elektrycznej oraz na usługach energetycznych. Następnie grupa E.ON, która sprzedaje i dystrybuuje energię elektryczną i gaz oraz świadczy usługi energetyczne.

IMPORT ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Od czasu uruchomienia elektrowni Temelín Republika Czeska konsekwentnie utrzymuje się w pierwszej dziesiątce największych eksporterów energii elektrycznej na świecie. Znaczna część energii elektrycznej płynie z Republiki Czeskiej przez granicę głównie do Austrii i na Słowację. Większość zrównoważonej energii dostarczają elektrownie jądrowe Temelín i Dukovany. W 2016 r. eksport energii elektrycznej netto wyniósł 10,9 TWh. W 2017 r. nastąpił znaczny wzrost eksportu energii elektrycznej w porównaniu z rokiem 2016. Eksport wzrósł o 19% z 10,9 do 13 terawatogodzin (TWh).

Foto: pixabay.com

ENERGETYKA CZESKA I ŚWIAT

Czeski przemysł energetyczny ma doskonałą opinię, a jego produkty należą do najlepszych na świecie. Może zaoferować doskonałą jakość w korzystnej cenie. Konkurencyjne azjatyckie firmy swoje elektrownie łączą z technologiami z USA i Europy. Czescy podwykonawcy również mogą odnaleźć się w ramach takiego łańcucha dostaw. Czeskie firmy mogą stawić czoła konkurencji oferującej niższe ceny, zapewniając nowe produkty, zwłaszcza usługi doradztwa energetycznego. Czeskie firmy biorą udział w budowie elektrowni i dostawie produktów w niemal każdym zakątku świata. Niezależnie czy dotyczy to elektrowni jądrowych, cieplnych, wodnych czy słonecznych. Na przykład udział w budowie elektrowni jądrowych za granicą jest dla czeskich firm istotny, także dlatego że w Republice Czeskiej na razie nie powstanie kolejny reaktor jądrowy. Oto tylko kilka przykładów: Czescy producenci uczestniczą na przykład w modernizacji i odbudowie rosyjskich i ukraińskich bloków jądrowych. Czeska spółka zostanie zaangażowana w dostawę sprzętu do kontroli systemów ochronnych dla armeńskiej elektrowni Metsamor. Turbina parowa z Pilzna znajdzie zastosowanie na indonezyjskiej wyspie Jawa. Eksport czeskiej turbiny jest częścią szerszego projektu – ogólnego rozszerzenia elektrowni Grati, w której bierze udział wiele firm z różnych państw. Kolejna czeska firma zrealizowała z kolei kilkadziesiąt projektów z zakresu elektrowni fotowoltaicznych o łącznej zainstalowanej

mocy ponad 30 megawatów. Były to projekty na Słowacji, w Rumunii, a obecnie w Chile. Poza projektem w Cuz Cuz w pobliżu miasta Illapel, położonego około 300 kilometrów na północ od stolicy Santiago, firma przygotowuje w Chile dwa kolejne projekty o tej samej mocy – parki słoneczne La Fortuna i Ampare del Sol. W przyszłości firma planuje skoncentrować się na Iranie, Meksyku lub Argentynie. Na czeskiej scenie hydroenergetycznej działa kilka firm, które nieustannie budują elektrownie wodne nie tylko w Europie, ale także w Afryce, Azji i Ameryce Południowej. Są to zarówno projekty dotyczące zielonej łąki, jak i odbudowy i rozwoju elektrowni wodnych.

CZESKIE KNOW-HOW

Republika Czeska wraz z USA i Chinami należy do trzech krajów na świecie, które mogą pochwalić się obszernym know-how w zakresie wykorzystania technologii słonecznych w energetyce jądrowej. Mniej znany jest na przykład fakt, że dzięki współpracy czesko-amerykańskiej powstaje nowy projekt przyszłości. Początek małych reaktorów jądrowych spodziewany jest za około dziesięć lat, a małe reaktory solarne mają wiele zalet w stosunku do istniejących bloków atomowych – większe bezpieczeństwo, wydajność i elastyczność.

ATRAKCYJNOŚĆ DLA INWESTORÓW ZAGRANICZNYCH

Z punktu widzenia inwestora zagranicznego Republika Czeska jest bardzo atrakcyjna pod względem energetycznym, zarówno pod kątem legislacji, jak i przyszłego rozwoju. Możemy spodziewać się dalszych inwestycji w zakresie zdolności produkcyjnych, wzmocnienia możliwości transgranicznych, ale także ochrony przed przepełnieniem ze źródeł odnawialnych, głównie z Niemiec. Podobnie można się spodziewać inwestycji w infrastrukturę krytyczną w obszarze dystrybucji i budowy szkieletowej infrastruktury gazowej z północy na południe. Parametry ASEK, a także propozycja metodologii regulowania branż sieciowych stwarzają dobre warunki zwrotu zainwestowanego kapitału. R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 39

Dokąd zmierza czeska elektrotechnika? Produkcja elektrotechniczna należy historycznie do kluczowych sektorów w strukturze czeskiego przemysłu wytwórczego. Zajmuje istotną pozycję w gospodarce krajowej, oferując szeroką gamę produktów i powiązanych usług. Dziś przemysł stoi u progu nowego etapu, ustanowionego przez nadejście czwartej rewolucji przemysłowej, która wyraźnie przenika do struktury i wydajności produkcji.

SZEROKIE PORTFOLIO

Obecnie firmy elektrotechniczne dostarczają na rynek krajowy i zagraniczny sprzęt do elektroenergetyki, technologii komputerowej i biurowej, elektroniki użytkowej, techniki oprzyrządowania i automatyzacji, w tym urządzenia medyczne i optyczne. Wiele produktów jest używanych w transporcie i komunikacji lub w sferze konsumenckiej. Aktualnie w dziedzinie elektrotechniki jest zatrudnionych niemal 200 000 osób, a brak granic w niedoborze niezbędnych pracowników, co odczuwa niemal każda firma produkcyjna, sprawia, że ta liczba mogłaby być jeszcze wyższa. Najważniejszą pozycję w dziedzinie elektrotechniki zajmują duże firmy. Stanowią trzy czwarte jego przychodów, prawie 70% wartości dodanej i zatrudniają około 60% z łącznej liczby 200 000 osób. Pozostałą część do 100% zajmują i zbieżny udział w tych wskaźnikach wykazują średnie i małe firmy, w tym mikroprzedsiębiorstwa. 40 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Dane Czeskiego Urzędu Statystycznego pokazują, że indeksy produkcji sprzętu elektrycznego w Czechach w 2017 r. były dość zrównoważone w porównaniu z rokiem poprzednim. Wahały się w zakresie od 104,9% do 115,0%. Znaczące wzrosty statystyk odnotowano dla wskaźnika nowych zamówień.

PILZNO CZĘŚCIĄ PROJEKTU WSPIERAJĄCEGO PRODUKCJĘ ELEKTRONIKI EKOLOGICZNEJ

Pilzno weźmie udział w międzynarodowym projekcie promującym produkcję elektroniki ekologicznej przez małe i średnie przedsiębiorstwa w Europie Środkowej. Zwiększy wykorzystanie ekoelektroniki przez instytucje dokonujące zamówień publicznych. Miasto będzie częścią sieci partnerów z Czech, Austrii, Słowacji i Węgier. Wnioskodawcą o dotację z programu Interreg i sporządzającym projekt jest Wydział Elektryczny Uniwersytetu Zachodnioczeskiego, który zarządza projektem. Głównym działaniem będzie rozwój wysoce innowacyjnych narzędzi dla dwóch grup docelowych. Pierwszy składa się z małych i średnich producentów urządzeń elektronicznych. Dla nich zostanie opracowany zestaw narzędzi i instrukcje ekologicznego designu, w tym dobór odpowiednich materiałów i dostosowanie technologii do produkcji ekologicznej. Celem jest wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie stosowania i nabywania oznakowania ekologicznego Unii Europejskiej Ecolabel. Pozostali partnerzy to Czeska Wyższa Szkoła Techniczna w Pradze, Wyższa Szkoła Techniczna w Brnie, Uniwersytet Techniczny z Wiednia, Uniwersytet Techniczny w Koszycach, Uniwersytet Technologii i Ekonomii w Budapeszcie i węgierski NHKV National Organizer of Waste and Asset Management Private Limited Company.

Foto: pixabay.com

Uzupełniający charakter produkcji branży elektrotechnicznej stwarza warunki dla konkurencyjności innych branż – zwłaszcza energetyki i szeregu segmentów przemysłu wytwórczego.

KORZYSTNY WZROST NOWYCH ZAMÓWIEŃ

O ile w 2016 r. w poszczególnych miesiącach indeksy nowych zamówień sięgały nieco powyżej 90%, w 2017 r. wahały się w zakresie od 109% do 134%. Z produkcją ściśle powiązana jest również polityka cenowa i silna konkurencja na rynku, obniżająca ceny. Znaczące są na przykład importy z Chin, które sprawiają, że producenci przeprowadzają częstsze innowacje i obniżają ceny starszych produktów.

NAJWIĘCEJ EKSPORTUJE SIĘ DO NIEMIEC

Logiczne jest, że ze względu na ograniczone możliwości sprzedaży w warunkach krajowych, około 80% produkcji czeskich firm elektrotechnicznych jest przeznaczona na eksport. W strukturze towarowej eksportu wyraźnie dominuje segment silników elektrycznych, generatorów i innego ciężkiego sprzętu elektrycznego (z udziałem 33%). Dalej, z 19% udziałem, znajduje się segment przewodów elektrycznych i urządzeń elektroinstalacyjnych. Ważnym towarem eksportowym są również akumulatory, kable i różnego rodzaju przewody, ale także monitory i projektory. Dominującą pozycję w eksporcie czeskich producentów zajmują Niemcy, co wynika głównie z relacji własnościowych spółek objętych kontrolą zagraniczną. Jednocześnie Niemcy należą do jednego z największych terytoriów importowych. Czeskie firmy odnoszą sukcesy w zdobywaniu kontraktów na całym świecie, ale odnalezienie pozycji wśród konkurencji nie jest łatwe. Oczywiste jest, że tempa światu dotrzymują tylko firmy, które istotnie koncentrują się na badaniach, rozwoju oraz innowacjach i są w stanie nadać swoim produktom koniecznej wartości dodanej.

POWSTANĄ NOWE MIEJSCA PRACY

Silna konkurencja zmusza producenta do poszukiwania oszczędności produkcyjnych i nowych trendów w branży. Decydującym dla dalszego rozwoju i rozbudowy tego sektora jest właśnie wystarczająca liczba wykwalifikowanych pracowników technicznych. Przemysł elektrotechniczny w najbliższych latach, także w kontekście

130 ROCZNICA PRODUKCJI ELEKTROTECHNICZNEJ W BRNIE

W 1887 r. w Brnie rozpoczęła się historia produkcji elektrotechnicznej. Panowie Bartelmus i Donát założyli wówczas drugą najstarszą fabrykę elektryczną w monarchii austro-węgierskiej. Wszystko zaczęło się od produkcji rozdzielni elektrycznych, które były używane głównie do łączenia pierwszych urządzeń typu dynamo. Na te rozdzielacze spółka Bartelmus-Donat miała patent w całej monarchii habsburskiej. Ich fabryka była na Morawach nie tylko najstarszym, ale także największym zakładem elektrotechnicznym w Austro-Węgrzech. Po wielu zmianach w XX wieku (zmiana właścicieli, nazwy), jest obecnie częścią spółki ABB, gdzie stała się wiodącym ośrodkiem rozwoju, produkcji i sprzedaży rozdzielaczy wysokiego napięcia. Obecnie w zakładzie w Brnie o powierzchni 144 000 m kw. pracuje ponad 1400 pracowników. Ponad 90 procent produkcji jest przeznaczone na eksport. Powietrzem izolowane rozdzielacze wysokiego napięcia UniGear są przeznaczone na większość rynków europejskich i wybrane rynki na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Północnej. Transformatory i czujniki są sprzedawane na cały świat, a systemy modułowe produkowane w tym zakładzie są dostarczane do Europy, Rosji, Kazachstanu, Uzbekistanu, Kirgistanu i Turkmenistanu.

czwartej rewolucji przemysłowej, powinien odznaczać się tworzeniem nowych miejsc pracy i wyginięciem starych. Należy się spodziewać, że mniej wykwalifikowane zawody będą stopniowo wypychane z rynku. W krajach, w których branża elektryczna jest zbudowana na usługach o wysokiej wartości dodanej oraz na rozwoju i badaniach, 30-50 % wszystkich miejsc pracy w tym sektorze stanowią osoby z wyższym wykształceniem. W Republice Czeskiej ten odsetek jest znacznie niższy. Kluczową cechą czwartej rewolucji przemysłowej jest cyfryzacja – produktu, procesu produkcyjnego i późniejszej eksploatacji danego produktu. Umożliwia zwiększenie elastyczności produkcji i skrócenie cyklu innowacji. W środowisku wirtualnym możliwe jest tworzenie prototypów, symulowanie ich funkcjonalności i parametrów operacyjnych, tak zwanego cyfrowego bliźniaka, który pozwala na stosowanie elastycznych elementów automatyki i autonomicznych robotów. Ważna dla firm jest i będzie możliwość szybkiego wprowadzania innowacji i odpowiadania na potrzeby klientów.

AKTUALNE WYZWANIA

Podstawowym wyzwaniem stojącym przed krajowymi przedsiębiorstwami elektrotechnicznymi jest organizacja badań w obszarze Przemysł 4.0. Powstaje system ośrodków badawczych na poziomie krajowym odpowiedzialnych za wsparcie technologiczne realizacji celów Przemysłu 4.0 jako szkieletu całego wdrożenia. Tematów do badań jest wystarczająco dużo, od budowy robotów współpracujących i mobilnych transportowych, poprzez techniczne łączenie maszyn, urządzeń i ludzi z sieciami komunikacyjnymi, aż po kwestie bezpieczeństwa. Kolejnym ważnym tematem badań są cybernetyczne aspekty zarządzania złożonymi systemami i integracją systemów. Czeskie organizacje badawcze osiągnęły najwyższy poziom, na przykład w dziedzinie maszyn optycznych, sztucznej inteligencji lub dużych ilości danych.

BADANIA I ROZWÓJ

Do firm, które czerpały wsparcie z budżetu państwa w ramach krajowych programów wsparcia rozwoju i badań należy na przykład VUES Brno s.r.o., ČKD ELEKTROTECHNIKA, a.s., ATAS elektromotory Náchod a.s. i Siemens Electric Machines s.r.o., środkowoczeski zakład CLASIC CZ, spol. s r.o. (projekt Badanie i rozwój kompleksowej technologii produkcji specjalnych wolframowych pseudostopów na bazie metalurgii proszkowej), CONTEG, spol. s r.o. (projekt Wprowadzenie innowacyjnych rozdzielnic przemysłowych i systemów chłodzenia), NKT CABLES AUTOMOTIVE (specjalna technologia do produkcji nowych przewodów). Źródło: Czech Business & Trade 2/2018 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 41

KLUCZOWE BRANŻE

Nanotechnologie wchodzą w świat wielkiego biznesu Czeska tradycja przemysłowa zyskuje w ostatnich latach nowe wymiary. Są nim nanotechnologie, dzięki którym poprzez połączenie organicznych oraz nieorganicznych składników powstają materiały, które można wykorzystać w wielu dziedzinach. Między innymi w medycynie, przemyśle tekstylnym, w oczyszczalniach ścieków, przy oczyszczaniu powietrza albo przy produkcji baterii elektrycznych. Od momentu, kiedy w 2004 r. Uniwersytet Techniczny w Libercu (Technická univerzita) we współpracy z firmą Elmarco opracowała jako pierwsza na świecie nanowłókna do produkcji przemysłowej, odnotowano w tej nowej dziedzinie dynamiczny rozwój. Właściwości fizyczne mikroskopicznych cząsteczek tysiąckrotnie cieńszych od ludzkiego włosa wyraźnie wpływają na działalność wielu czeskich firm. Zdecydowana większość podmiotów gospodarczych działających w dziedzinie nanotechnologii są tzw. born global firmami, które się internacjonalizują i szukają partnerów handlowych za granicą.

jest bardzo bogate. Można by chociaż wymienić tutaj produkcję farb fotokatalitycznych z nanocząsteczkami tlenku tytanu. Ta prawie przejrzysta farba ma wyjątkową zdolność - oczyszcza powietrze i potrafi go pozbawić wirusów, bakterii, toksyn albo dymu z papierosów. W ten sposób można efektywnie zmniejszać zanieczyszczenie powierza w aglomeracjach miejskich i przemysłowych. Jedna z czeskich firm złożyła niedawno wniosek o udzielenie patentu na materiał z nanowłókien przewodzący prąd. Po włączeniu prądu do materiału, jest on zdolny w zanieczyszczonej wodzie likwidować wirusy i bakterie. Materiał można wykorzystać w wielu dziedzinach – m.in. w sferze wojskowości, służbie zdrowia, zastosowanie może znaleźć również w krajach trzeciego świata, gdzie jest zapotrzebowanie na nieskażoną wodę.

INWESTORZY ORAZ POTRZEBNY EKSPORT

CO POTRAFIĄ CZESKIE FIRMY

Wg Towarzystwa Przemysłu Nanotechnologicznego RC dziedzina ta nie zajmuje się wyłącznie innowacjami. Chodzi o zmianę technologiczną, dzięki której człowiek potrafi inaczej traktować materiały na poziomie molekularnym. Zmiana ta dotyczy wszystkich dziedzin. Portfolio czeskich nanotechnologicznych firm 42 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

POCZĄTEK REWOLUCJI W SFERZE MEDYCZNEJ

Niewątpliwie zasadniczym przełomem jest wykorzystanie nanotechnologii w medycynie, gdzie otwierają się nieznane do tej pory możliwości. Można je wykorzystać w ramach diagnozowania, do rozprowadzania lekarstw w organizmie lub podczas leczenia pacjentów za pomocą specjalnych „nano“ narzędzi. I to nie wszystko. Nanomedycyna porusza się w rozmiarach miliardowych części metra i w tej samej skali występują podstawowe kamienie budowlane ludzkiego ciała – molekuły, helisa DNA, ale również cała masa niebezpiecznych wirusów. Dzięki umożliwieniu szczegółowego spojrzenia na biologiczne procesy nanotechnologia oferuje nowy zestaw narzędzi pomagających zrozumieć źródła oraz mechanizmy poszczególnych chorób. Czeskie firmy nie pozostają w tej dziedzinie w tyle, i jest prawdopodobne, iż razem s ośrodkami badawczymi będą coraz częściej oferować produkty, które znajdą swoje zastosowanie na całym świecie. I to nawet pomimo konkurencji, którą w dniu dzisiejszym stanowi rozwój nanotechnologii w USA, Japonii czy Chinach.

Foto: pixabay.com

W chwili obecnej w Republice Czeskiej nanotechnologie są wykorzystywane w praktyce przez ponad piętnaście prywatnych firm badawczych oraz siedemdziesiąt producentów. Jednocześnie w RC powstają specjalistyczne centra, w których firmy konsultują swoje doświadczenia z odkryciami naukowców. Podstawowymi badaniami różnych obszarów nanotechnologii zajmuje się w Czechach 26 placówek Akademii nauk RC (Akademie věd České republiky), 37 wydziałów uniwersyteckich oraz 9 instytutów badawczych finansowanych przez państwo. Chociaż Czechy dały początek badaniom w dziedzinie nanotechnologii i jej zastosowaniu, ważna jest przyszłość i zainteresowanie inwestorów z sąsiednich państw, oraz umiejętność eksportowania swoich „nano“ produktów przez czeskie firmy. Tym bardziej, iż na nanotechnologie ukierunkowany są w czasach obecnych badania oraz sfera firmowa w 70 regionach UE, a dziedzina ta staje się ważnym narzędziem konkurencyjności gospodarczej poszczególnych krajów.

w w w . p p a g e n c y. c z

Czech Business and Trade

PROFESSIONAL ECONOMIC MAGAZINE WITH A LONGER THAN 90-YEAR TRADITION, WHICH INFORMS ABOUT THE STANDARD AND PROSPECTS OF THE CZECH ECONOMY IT IS DESIGNED FOR FOREIGN PERSONS INTERESTED IN BUSINESS IN THE CZECH REPUBLIC CONTENTS: topical information about the business environment, the industrial sectors and the different regions, and presentation of prominent Czech firms with good prospects

PRICE: Europe by air mail: Overseas by air mail: Czech Republic:

EUR 68/year EUR 75/year CZK 1 000/year

ORDERS AT: www.ppagency.cz/sbs.html

R e p u b l i k a C z e s k a â&#x20AC;&#x201C; S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 43

KLUCZOWE BRANŻE

Republika Czeska - cel podróży, który nie zawiedzie Republika Czeska należy do krajów z dużą aktywnością turystyczną. Dziesięciomilionowe państwo jest spokojnym i bezpiecznym miejscem, które oferuje zabytki historyczne, malowniczą przyrodę, znane na całym świecie uzdrowiska, sieć luksusowych hoteli oraz zaplecze dla wszystkich form spędzania wolnego czasu. W ostatnim okresie RC staje się znana dzięki turystyce kongresowej, która oferuje wiele możliwości zwłaszcza w dużych miastach. Liczba gości zakwaterowanych w masowych obiektach noclegowych w roku 2017 po raz pierwszy przekroczyła 20 milionów, była ona o 1,7 miliona większa niż w roku 2016. A całkowita liczba gości zagranicznych, wraz z tymi, którzy w pierwszych trzech kwartałach roku 2018 nocowali poza masowymi obiektami noclegowymi lub do Republiki Czeskiej przybyli tylko na jeden dzień, osiągnęła 27,8 milionów. Jest to wzrost 4,8% licząc rok do roku. Czescy przedsiębiorcy prowadzący obiekty noclegowe czerpią korzyści wynikające z rosnącego ruchu turystycznego. Od roku 2012 obłożenie hoteli, pensjonatów

Františkovy Lázně

44 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

i innych obiektów noclegowych wzrosło o przeszło 30%. Najwięcej gości do Republiki Czeskiej przyjeżdża z Niemiec – stanową oni 20% z ogólnej liczby turystów zagranicznych. W dalszej kolejności jest to Słowacja, Polska, Rosja i USA. Liczba turystów, którzy przyjeżdżają do nas z tych krajów, w ciągu ostatnich sześciu lat stabilnie wzrasta. W sposób wyraźny wzrasta liczba turystów z Chin i Korei Południowej. Więcej turystów przyjeżdża do nas z Japonii i Tajwanu. W odróżnieniu od stanu w latach 2015 i 2016 w porównaniu rok do roku zaczęła wzrastać liczba turystów z Rosji. Obecnie ruch turystyczny w Czechach przedstawia w dochodzie krajowym brutto wartość około 3% i zatrudnia przeszło 230 tys. osób.

KONGRESOWA METROPOLIA

Republika Czeska już od wielu lat należy do najbardziej odpowiednich krajów pod względem turystyki kongresowej a czeska stolica Praga - znajduje się wśród piętnastu najbardziej ulubionych miast.

Karlovy Vary

Ocena ta wynika między innymi również z faktu, iż w minionych latach odbyło się tam kilkanaście udanych konferencji światowej rangi, których Praga była gospodarzem. Ustabilizowana gospodarka, strategiczna pozycja, sprzyjający klimat, najróżniejsze turystyczne atrakcje oraz wysoka jakość oferowanych usług w obiektach kongresowych to czynniki, które decydują o tym, iż Praga stała się interesującym celem podróży turystycznych. Oferuje nowoczesne hotele z szeroką ofertą pomieszczeń konferencyjnych łącznie z nowoczesnym wyposażeniem, które posiada np.praskie Centrum Kongresowe - poddane rozległej modernizacji. Swoje możliwości rozszerza także międzynarodowe lotnisko im. Václava Havla, do którego dziennie zmierzają dziesiątki międzynarodowych lotów renomowanych linii lotniczych oraz wiele przewoźników niskokosztowych.

Foto: CzechTourism (Ladislav Renner)

OFERTA UZDROWISK

Znaczącym sektorem ruchu turystycznego są również uzdrowiska. Czeska i morawska ziemia jest wyjątkowo bogata w źródła mineralne, dzięki którym w przeszłości powstała masa znanych uzdrowisk należących do najlepszych na świecie. Wspólne dzieło przyrody i człowieka zyskało światową sławę i stało się ważnym zdrowotnym i ekonomicznym towarem krajowym. Korzystanie z naturalnych źródeł leczniczych, kąpieli, wód mineralnych oraz procedur leczniczych ma długoletnią tradycję. Chociaż uzdrowiska znajdziemy we wszystkich rejonach Czech, najbardziej znane źródła lecznicze znajdują się w okręgu: Karlovarskim, Ústeckim, Jihočeskim, Královéhradeckim, Zlínskim i Olomouckim.

W POSZUKIWANIU ZDROWIA I WYPOCZYNKU

Wraz ze zmieniającym się trybem życia w ostatnich latach, również w uzdrowiskach mamy do czynienia z rozszerzeniem standardowej oferty pobytów leczniczych o nowe formy relaksacyjne, regeneracyjne i antystresowe programy zalecane zapracowanym przedsiębiorcom i menedżerom. Te specjalne rozszerzone programy, uzupełnione są szeregiem towarzyszących zajęć sportowych (golf, tenis, fitness, wycieczki rowerowe itp.) oferuje na terenie Czech aż 40 uzdrowisk. To właśnie wspomniany golf coraz bardziej decyduje o pomyślnych statystykach w turystyce. Zwłaszcza jeżeli dziesiątki dobrej jakości pól golfowych znajdują się w pobliżu pięknych „dzieł” natury i obiektów historycznych. Na terenie Republiki Czeskiej istnieje 130 klubów golfowych. Miłośnicy tego sportu mają do dyspozycji ponad 70 pól golfowych. Pola golfowe najwyższej jakości, z najwyższym standardem usług wyrosły w pobliżu Pragi, w zachodnioczeskim trójkącie uzdrowiskowym niedaleko Karlových Varů oraz na Morawach Północnych. R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 45

KLUCZOWE BRANŻE

Technika medyczna firm czeskich zdobywa świat Jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi eksportu jest w Republice Czeskiej eksport szerokiego spektrum materiałów medycznych i urządzeń stanowiących wyposażenie szpitali. Prezentacja czeskich producentów za granicą wynika z tego, że Czechy są krajem posiadającym dobry, rozbudowany system opieki zdrowotnej, obejmujący wszystkie dziedziny współczesnej medycyny.

46 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

WSZECHSTRONNE WYPOSAŻENIE

Na bardzo konkurencyjnych rynkach zagranicznych w przeciągu kilku ostatnich lat zajęło istotną pozycję kilku czeskich dostawców techniki medycznej. Kładą oni nacisk przede wszystkim na trzy główne czynniki: Na badania, prowadzące do osiągnięcia wysokich parametrów technicznych, następnie na design, który odgrywa istotna role w sprzedaży wyrobów a także na jakość, która oznacza

Foto: www.bigstockphoto.com

Na swoim terytorium czeska opieka zdrowotna dysponuje szeregiem ambulatoriów, szpitali i placówek medycznych nie tylko państwowych, ale także prywatnych. W zakresie produkcji i zaopatrzenia w wyroby medyczne, sprzęt medyczny i sprzęt wyposażenia szpitali firmy czeskie należą do czołówki światowej. Ich produkty trafiają corocznie do szeregu krajów świata. Oprócz krajów Unii Europejskiej trafiają między innymi do Federacji Rosyjskiej, krajów Wspólnoty Niepodległych Państw, do krajów Azji Południowo – Wschodniej, USA a ostatnio również Afryki. Coraz częściej firmy czeskie osiągają sukcesy ze względu na wprowadzanie na rynek wyrobów i urządzeń o warto-

ści dodanej, a więc o dużym udziale badań, elektroniki i informatyki. W przeciągu ostatnich dziesięciu lat eksporterzy czescy, specjalizujący się w dostawach dla opieki medycznej dokonują ogromnej ekspansji. Udaje się im zawierać wygodne pod względem finansowym kontrakty, które nie są liczone w poszczególnych sztukach, ale dotyczą zamówień towarów i usług dla całych szpitali, przychodni czy też sieci placówek opieki zdrowotnej, włącznie z budową takich instytucji. Dotyczy to na przykład Ghany, Gabonu, Laosu, Algieru, Trinidadu i Tobaga, Papuy-Nowej Gwinei, Kolumbii, ale także Rosji lub Kazachstanu. Na przykład w Gabonie są to trzy szpitale, a w Ghanie dziesięć przychodni.

CZECH TRADITIONAL PRODUCER OF JOINT REPLACEMENTS

Hip stem type BEZNOSKA TRIO

Humeral head resurfacing

Trapeziometacarpal joint implant type ELiS

System CMS

Revision knee system SVR

BEZNOSKA, s.r.o., Dělnická 2727, 272 01 KLADNO, Czech Republic Tel.: +420 312 660 670 | GSM: +420 602 666 503 | e-mail: export@beznoska.cz

Primary knee replacement type SVL

www.beznoska.com R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 47

KLUCZOWE BRANŻE niezawodność wyrobów. Wszystkie przywołane kryteria spełniają na przykład instrumenty medyczne i implanty pourazowe, urządzenia rehabilitacyjne i transportowe, instalacje gazów medycznych i technicznych, sterylizatory, napromienniki kobaltowe, aparatura anestezjologiczna czy też pozycjonowane łóżka szpitalne. Wartość eksportu wyrobów medycznych wynosi około 25 miliardów koron (około 1.3 mld USD). Z tego największa część przypada na wyposażenie sali operacyjnych, ale także sali chorych. Światowym liderem w tym segmencie jest Linet Group, dostawca łóżek medycznych i dla przewlekle chorych, materacy przeciwodleżynowych, umeblowania itp. Firma powiększyła swój asortyment o fotele porodowe, ginekologiczne i dializacyjne. Linet nie jest oczywiście jedyną firmą czeską, która odnosi sukcesy na rynkach zagranicznych. W większości są to firmy, których produkcja jest ściśle związana z rozwojem samodzielnym, co sugeruje, że jest to droga prowadząca do zwyciężenia konkurencji.

Z NACISKIEM NA JAKOŚĆ

Wielu z odnoszących sukcesy czeskich eksporterów jest członkami Stowarzyszenia

Producentów i Dostawców Wyrobów Medycznych. Stowarzyszenie to zrzesza powyżej stu wiodących czeskich firm z danej branży, które osiągają obrotu w wysokości około 17 miliardów koron rocznie, przy czym udział eksportu wynosi 35%. Członkowie stowarzyszenia ściśle współpracują z szeregiem instytutów badawczych szkół wyższych, np. z Českým vysokým učením technickým (Czeską Wyższą Szkołą Techniczną) w Pradze, Vysokým učením technickým (Wyższą Szkołą Techniczną) w Brnie, Uniwersytetem im. Tomáše Bati w Zlinie lub Uniwersytetem im. Masaryka w Brnie. I to świadczy o uwadze, którą jakości i poziomowi technicznemu oraz konkurencyjności wyrobów medycznych czescy producenci poświęcają. Do unikalnych w skali światowej wyrobów, które sprzedawane są klientom zagranicznym należą między innymi degradowalne wzmocnienia przewodu pokarmowego, szeroki asortyment sterylizatorów parowych, gorącym powietrzem i chemicznych, suszarek laboratoryjnych i inkubatorów. Ale także urządzenia do fizykoterapii, takie jak przyrządy elektromedyczne, ultradźwiękowe, lasery i przyrządy do limfoterapii. Eksportuje się również kompleksowe systemy ochrony biologicznej, systemy logistyczne i detoksykacyjne oraz środki dla medycyny ratunkowej i opieki długoterminowej. Większość czeskich producentów wyrobów medycznych zasadniczą część swojej produkcji przeznacza na eksport. Z tego wynika, że dobrze radzą sobie w świecie i wiele firm czeskich stworzyło i z powodzeniem eksportuje unikalne w skali światowej wyroby i patenty. Źródło: Stowarzyszenie Producentów i Dostawców Wyrobów Medycznych (AVDZP), Businessinfo.cz

Spółka ERILENS s.r.o. już od 1992 roku pomaga włączyć się do codziennego życia osobom z ograniczeniami ruchowymi. Zajmujemy się produkcją akcesoriów pomocnych podczas chodzenia, jak kule francuskie (łokciowe), kule pachowe, laski spacerowe i inne wyroby medyczne. Wielki nacisk kładziemy na jakość, właściwości funkcjonalne i design, dlatego nasz doświadczony zespół zajmujący się tworzeniem i produkcją kieruje się aktualnymi trendami i wymogami użytkowników. Nasza firma jest jedynym producentem akcesoriów do chodzenia w Czechach i aktualnie jednym z najważniejszych dystrybutorów na rynku krajowym. Niemały odsetek sprzedaży jest przeznaczony również na eksport.

Akcesoria do chodzenia:

ERILENS s.r.o.

Papírenská 114/5 160 00 Prag 6 REPUBLIKA CZESKA

Jana Dupalová

Kierownik ds. eksportu e-mail: jdupalova@erilens.cz tel: +420 777 336 912

Erilens_185x128mm_Polsko.indd 1

48 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

• • • • •

łokciowe kule francuskie kule pachowe kule dla dzieci laski spacerowe akcesoria (nasadki antypoślizgowe, ochrony, rączki, uchwyty...)

Inne wyroby medyczne: • • •

szyny do unieruchomienia palca irygatory podkładki przeciwodleżynowe

www.erilens.com 23. 7. 2018 14:52:22

R e p u b l i k a C z e s k a â&#x20AC;&#x201C; S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 49

KLUCZOWE BRANŻE

Przemysł spożywczy Republiki Czeskiej – ukryty potencjał

Czeski przemysł spożywczy nie stanowi co prawda centrum eksportu czeskiego, jednak niektóre cechy w rozwoju tej gałęzi wskazują na rosnący potencjał eksportowy – jest to coraz dokładniejsza i uważniejsza kontrola jakości, szacunek do tradycji, wykorzystanie nowoczesnych osiągnięć badawczych i technologii w produkcji, nie można pomijać również wdrażania nowinek produktowych, technologicznych i organizacyjnych. Jesteśmy przekonani, że czeski przemysł spożywczy ma wiele do zaoferowania światu.

EKSPORT W LICZBACH

W roku 2017 eksport towarów spożywczych osiągnął 130,3 mld koron i napojów 14,8 mld koron.

ARTYKUŁY EKSPORTOWE

Największą wielkość eksportu w tej branży stanowi eksport surowców – zboża, mleko w proszku, słód, kawa, olej rzepakowy, pasze, produkty piekarnicze, czekolada i przetwory z kakao, jadalne przetwory spożywcze, piwo, cukier sery i twaróg.

TECHNOLOGIE SPOŻYWCZE I ROLNE

W ostatnich latach sukcesy odnoszą również producenci technologii spożywczych i rolnych oraz maszyn. Eksport tych technologii skierowany był na Białoruś, Rosję, Gruzję, ale także do Albanii, Bułgarii, Kazachstanu, Meksyku, Urugwaju czy tez Etiopii. Firmy zagraniczne w Czechach poszukują urządzeń do wyposażenia piekarni, browarów, mini browarów, mleczarń i do produkcji serów. Do innych artykułów eksportowych firm czeskich należą prasy do tłoczenia olejów roślinnych, wyposażenie wędzarń, linie do pakowania warzyw, linie produkcji i pako-

wania napojów, urządzenia do przetwórstwa mięsa, a także technologie przetwórstwa nasion i zbóż. Sukces odniosło również wykonawstwo techniki rolnej i kompleksów inwestycyjnych. Czeskie firmy budujące zagranicą nowe browary i mini browary lub dostarczające wyposażenie technologiczne do przygotowania surowców niezbędnych do warzenia piwa. Największym zleceniem była budowa browaru w Etiopii, który został oddany do użytku w lutym 2017. Hradeckie zakłady mechaniczne ZVU POTEZ do nowoczesnego zakładu firmy Raya Breweries dostarczyły kompletną technologię włącznie z wykonawstwem prac budowlanych i dostawą części zamiennych o wartości przekraczającej 764 milionów koron. Sukcesy odnotowuje również eksport samego piwa.

PRODUCENCI CZESCY

Producentów produktów spożywczych w Republice Czeskiej stowarzysza Izba Producentów Artykułów Spożywczych Republiki Czeskiej, powołana do życia w roku 2001. Obecnie stowarzysza przeszło 170 członków, których reprezentuje w negocjacjach z organami administracji państwowej Republiki Czeskiej lub Unii Europejskiej a także organizacjami o zasięgu ogólnoświatowym. Priorytety tej instytucji w zakresie rynku są jasne: wspieranie jakości produkcji, marek regionalnych i lokalnych producentów. Celowi temu pomaga również przydzielanie znaków „KLASA“, „Regionalny produkt spożywczy” lub „Produkt czeski“ – gwarantowanych przez Izbę Producentów Artykułów Spożywczych Republiki Czeskiej, które gwarantują jakość produktów spożywczych. Do tego celu prowadzi również certyfikacja produktów wyjątkowych np. Europejskim znakiem pochodzenia (jak np. Czeski kmin, žatecký chmiel), oznaczeniem geograficznym (np. karp z Trzebonia, serki ołomunieckie (serki herceńskie), czy też

Eksport wybranych rodzajów towarów w latach 2016 do 2018 I-III kw. Kod towaru

2016

2017

2018 I-III kw.

rodzaj towaru mln CZK

tys. t

mln CZK

tys. t

mln CZK

tys. t

1001

Pszenica

11 589

2 874,2

10 729

2540,7

6 228

1437,9

1514

Olej rzepakowy

11 127

525,9

6 872

313,9

3 546

189,2

2309

Dodatki do paszy dla zwierząt

9 003

434,6

10 537

491,2

8 384

380,6

1905

Towar piekarniczy

9 634

167,6

9 545

173

7 267

133,2

401

Mleko i śmietana

6 791

822,1

8 487

845

6 541

682,3

2106

Przetwory spożywcze

7 288

55,6

7 969

65,7

6 275

50,6

2203

Piwo

6 246

448

6 149

465

5 203

402,2

1701

Cukier

4 147

330,6

3 705

309,1

2 189

211,5

W roku 2017 eksport produktów spożywczych włącznie z żywymi zwierzętami wyniósł 138,7 mld CZK a eksport napojów włącznie z tytoniem 36,7 mld CZK. Od I do III kwartału 2018 eksport produktów spożywczych włącznie ze zwierzętami żywymi wyniósł 98,9 mld CZK a napojów włącznie z tytoniem 24,5 mld CZK. Źródło: Baza danych handlu zagranicznego Czeskiego Urzędu Statystycznego, luty 2018

50 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

gwarantowaniem tradycyjnej specjalności (špekáčky- rodzaj kiełbasek). Również produkcja piwa ma na terenie Republiki Czeskiej wieloletnią tradycję. Czeskie piwo i browarnictwo należy do najbardziej znanych w świecie. Najstarszą udokumentowaną czeską tradycję warzenia piwa posiada Břevnovský klasztor w Pradze, który został założony w roku 993. Piwo czeskie jest chronionym oznaczeniem geograficznym Unii Europejskiej, celem którego jest zachowanie dobrej opinii i jakości piwa wytwarzanego w Republice Czeskiej. Celem ujęcia w Rejestrze chronionych nazw pochodzenia jest ochrona tradycji browarnictwa czeskiego, technologii produkcji, jakości piwa i zapobieganie naśladownictwu, które sprawiłoby podszywanie się pod piwo czeskie i popełnianie nadużyć w stosunku do jego wyjątkowych właściwości. Chodzi także o to, aby za czeskie piwo nie był uznawany wyrób wytworzony w Republice Czeskiej metodą nietradycyjną lub wytworzony metodą tradycyjną, ale poza granicami Republiki Czeskiej. Mimo, iż Piwo czeskie jest pojęciem, pod którym każdy obcokrajowiec wyobraża sobie podobny napój, pomiędzy poszczególnymi markami są duże różnice smakowe i różnice w sposobie wytwarzania. Biorąc pod uwagę piwo jasne, można je wytworzyć na wiele sposobów, każdy browar posiada własną receptę, czas i temperaturę fermentacji, miejsce w którym przebiega fermentacja i typ fermentacji. Oprócz znanych w całym świecie dużych browarów istnieje w Republice Czeskiej około 400 mini browarów i liczba ich nieustale wzrasta. Najwięcej piwa eksportuje się na Słowację, do Niemiec i Polski. Z krajów poza Unia Europejską do Rosji, Korei i USA.

Ale również wina z Republiki Czeskiej zwiększają swój potencjał eksportowy. W Europie mają swoja dobrą reputację a na konkursach międzynarodowych potrafią pokonać tradycyjnych mistrzów. Chcą zyskać uznanie na rynkach nietradycyjnych, gdzie Republikę Czeską kojarzy się tylko z piwem lub sportowcami. Większość win czeskich eksportowana jest na Słowację, do Polski i innych krajów Unii Europejskiej.

OCZEKIWANIA, CELE

Obecnie czeski przemysł spożywczy wkracza na drogę ożywienia i większej progresywności po okresie stagnacji. Największym życzeniem jest, aby rozwój ten był kontynuowany i przybierał na sile. Aby produkty czeskie, technologie i produkty trafiły na rynki światowe w większym zakresie, a czeska jakość stała się ogólnie uznawaną i znaną.. Na koniec przywołamy firmy, które już osiągnęły duża popularność i z Republiką Czeską są z natury rzeczy łączone: Pilsner Urquell, Madeta (przetwory mleczne), Karlowarskie wody mineralne, Hamé (mrożonki i przetwory spożywcze o przedłużonej trwałości). Opracowano korzystając z dokumentów bazowych Izby Artykułów Spożywczych Republiki Czeskiej i Ministerstwa Rolnictwa

PIWNICE TEMPLARIUSZY ČEJKOVICE, TOWARZYSTWO WINIARSKIE Historia winiarni wiąże się z przybyciem tajemniczego rodu rycerzy zakonu Templariuszy do czeskiej miejscowości Čejkovice w 1248 roku. Wraz z założeniem upraw winorośli templariusze budowali duże piwnice winne, w których spółka działa do dzisiaj. W 1936 roku w miejscowości Čejkovice założono towarzystwo winiarskie, którego kontynuatorem od roku 1992 roku jest firma Piwnice Templariuszy Čejkovice (czes. Templářské sklepy Čejkovice). Dziś towarzystwo liczy 360 godnych podziwu hodowców winorośli. Nasze winnice znajdują się w trzech obszarach uprawy winorośli na Morawach. Powierzchnia winnic naszych dostawców winogron wynosi ok. 2 000 hektarów. Dzięki odmiennej glebie, różnym położeniom i klimatowi klient otrzymuje szeroką

Templářské sklepy Čejkovice, vinařské družstvo

696 15 Čejkovice 945

Czech Republic

Ing. Tomáš Kubík

gamę win najwyższej jakości. Prowadzimy działalność na ok. 100 hektarach winnic. Spółka działa w historycznych piwnicach, gdzie leżakuje ponad 350 000 litrów win w beczkach dębowych i barrique oraz w wielkim archiwum butelkowych win dojrzałych. Kolejnymi 6 000 000 litrów win towarzystwo z miejscowości Čejkovice dysponuje w zakładach technologicznych, gdzie posiada także nową najnowocześniejszą linię butelkowania o wydajności do 2000 litrów na godzinę. Klientom możemy zaoferować szeroką gamę win jakościowych – jakościowe wina gatunkowe, barrique, predykatowe, archiwalne, lodowe i słomkowe.

www.templarske-sklepy.cz

tel.: +420 518 309 011

kubik@templarske-sklepy.cz

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 51

KLUCZOWE BRANŻE

52 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

R e p u b l i k a C z e s k a â&#x20AC;&#x201C; S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 53

INSTYTUCJE

Instytucje

ZWIĄZEK PRZEMYSŁU REPUBLIKI CZESKIEJ

CZESKA IZBA HANDLOWA

l Reprezentujemy tych, którzy tworzą wartości l

Czeska Izba Handlowa, ustawowo reprezentuje interesy przedsiębiorców, broniąc ich i wspierając rozwój. Tworzy ją regionalna sieć izb, stowarzyszeń, związków zawodowych i zrzeszeń osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Członkowie mogą korzystać ze specjalnych usług, włącznie z międzynarodowymi akcjami i programami wsparcia. Pomimo to, że członkostwo w Czeskiej Izbie Handlowej jest dobrowolne, świadczy ona nie tylko swoim członkom usługi o standardzie dorównującym swoim poziomem izbom handlowym z krajów Unii Europejskiej:

Największy związek pracodawców w Republice Czeskiej, który reprezentuje większość podmiotów z branży przemysłu i transportu. Zrzesza 28 związków branżowych i 10 tys. firm, zatrudniających ponad 800 tysięcy pracowników. Jego główną rolą jest reprezentowanie wspólnych interesów członków i wywieranie wpływu na politykę gospodarczą i społeczną rządu w celu poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej, które przy zachowaniu zasad etycznych zaowocują konkurencyjnością naszych członków i trwałym dobrobytem. Priorytety związku to konkurencyjny przemysł, badania, rozwój i wysoki poziom innowacyjności, tania i efektywna administracja publiczna, prosty i motywujący system podatkowy, elastyczny rynek pracy, nowoczesna edukacja, rozwój transportu i infrastruktury, efektywne wsparcie eksportu, stabilne finanse publiczne, bezpieczna, niezawodna i dostępna dla wszystkich energetyka oraz troska o środowisko naturalne. Związek koordynuje interesy członków i broni ich, zwłaszcza w Radzie Gospodarczej i Społecznej, która jest platformą negocjacji na tematy polityczne, gospodarcze i społeczne pomiędzy rządem, pracodawcami i związkami zawodowymi. Wspiera nawiązywanie współpracy handlowej i inwestycyjnej między czeskimi i zagranicznymi podmiotami w formie delegacji przedsiębiorców, konferencji, rozmów dwustronnych i wielostronnych oraz uczestnictwa swoich członków w targach, wystawach i seminariach. Związek formułuje i reprezentuje interesy czeskich pracodawców i przedsiębiorców w europejskich i międzynarodowych organizacjach, głównie jako członek Konfederacji Europejskiego Biznesu (BUSINESSEUROPE) oraz w ramach Komitetu Doradczego Biznesu i Przemysłu OECD (BIAC). Na podstawie porozumień aktywnie współpracuje z partnerskimi związkami przemysłowymi, izbami handlowymi i innymi instytucjami gospodarczymi za granicą.

Svaz průmyslu a dopravy České republiky Freyova 948/11, 190 00 Praha 9 Telefon: +420 225 279 111 E-mail: spcr@spcr.cz l Więcej informacji o Związku Przemysłu Republiki Czeskiej znajduje się na stronie internetowej: www.spcr.cz l

54 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

lo rganizacja międzynarodowych i bilateralnych firmowych akcji zapoznawczych (misje outgoingowe i incomingowe),

lo rganizacja misji biznesowych towarzyszących przedstawicielom państwowym Republiki Czeskiej podczas oficjalnych wizyt zagranicznych, lw yjazdowe misje biznesowe przy okazji oficjalnego uczestnictwa Republiki Czeskiej w zagranicznych targach i wystawach, lm isje inwestorów zagranicznych dla małych i średnich czeskich przedsiębiorstw, lo rganizacja seminariów, warsztatów, forów biznesowych oraz podobnych wydarzeń orientowanych branżowo i terytorialnie, lu czestnictwo w programach i działaniach Unii Europejskiej, lw yszukiwanie partnerów handlowych w Republice Czeskiej i poza jej granicami, doradztwo w dziedzinie handlu zagranicznego, l a ktywne wsparcie przy wchodzeniu na rynki zagraniczne, l z apewnienie certyfikatów eksportowych, l a naliza rynku zagranicznego, lp ublikacja ofert i zapotrzebowania firm zagranicznych na stronach internetowych izby.

Hospodářská komora České republiky Florentinum Na Florenci 2116/15, 110 00 Praha 1 Telefon: +420 266 721 300 E-mail: office@komora.cz l Więcej informacji: www.komora.cz l

CZESKO-POLSKA IZBA HANDLOWA Czesko-Polska Izba Handlowa z siedzibą w Ostrawie zrzesza czeskie i polskie podmioty gospodarcze. Jest organizacją non profit. Powołana została na podstawie ustawy nr 42/1980 Dz. U. o stosunkach gospodarczych z zagranicą. Jej powołanie i działalność zatwierdziło Ministerstwo Handlu i Przemysłu Republiki Czeskiej. Czesko-Polska Izba Handlowa jest izbą bilateralną wspierającą działalność czeskich i polskich firm, oferuje kompleksową pomoc przy wyszukaniu partnerów handlowych, rozpoczęciu działalności gospodarczej na terytorium Republiki Czeskiej. Oferta usług: lP romocja firm polskich w Republice Czeskiej l I ndywidualne imprezy promocyjne lP rezentacje na wystawach branżowych w Republice Czeskiej lU sługi reklamowe lO rganizacja spotkań w czeskich firmach, przygotowanie rozmów handlowych lP omoc prawna na terenie Republiki Czeskiej l T łumaczenia lB adania rynku, opracowania marketingowe lK onsultacje z fachowcami w dziedzinie: prawa, podatków, certyfikatów, itp. lW yszukiwanie partnerów handlowych

Česko-polská obchodní komora ul. Janáčkova 10, 702 00 Ostrava Telefon: +420 596 612 230 GSM: +420 606 338 916, +420 739 572 787 E-mail: cpok@opolsku.cz l Więcej informacji: www.opolsku.cz, www.cpok.cz l

MIĘDZYNARODOWA IZBA HANDLOWA W REPUBLICE CZESKIEJ Międzynarodowa Izba Handlowa – ICC została założona w 1919 roku w Paryżu. Jej misją jest wspieranie handlu na świecie. Dzisiaj obejmuje tysiące firm i stowarzyszeń w co najmniej 130 krajach. Czeska filia ICC ČR oferuje swoje usługi od ponad 15 lat. Prestiż – za pośrednictwem komitetów narodowych ICC przesiębiorcy kierują nurtujące ich kwestie, stanowiska i opinie w stronę przedstawicieli najwyższych organów, instytucji i rządów, włącznie z OSN, EU, WTO i OECD, gdzie ICC ma status doradcy reprezentującego najwyższy poziom. Reguły – ICC jest autorytetem w zakresie opracowywania reguł, wykorzystywanych potem w handlu międzynarodowym. Reguły stosowane są w codziennych kontaktach i stały się nieodłączną częścią handlu międzynarodowego na całym świecie. Przykładami są Incoterms® 2010, reguły bankowe, wzory umów międzynarodowych. Partnerstwo – ICC świadczy szeroki wachlarz usług, wśród których jest też prowadzenie arbitraży w ramach Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego ICC w Paryżu, organizuje szkolenia, świadczy usługi doradcze i stwarza warunki do spotkań z zagranicznymi partnerami handlowymi. Spotkania terytorialne – celem tych spotkań jest wspieranie czeskiej dyplomacji, prezentowanie szans handlowych i inwestycyjnych dla czeskich eksporterów, pomoc w procesie dywersyfikacji czeskiego eksportu i nawiązywanie korzystnych kontaktów handlowych. Kursy specjalistyczne – podejmowane są tematy związane z handlem międzynarodowym, szczególnie: Incoterms® 2010, gwarancje bankowe i URDG 758, akredytywa dokumentowa i Standby, międzynarodowa umowa kupna. ICC ČR, we współpracy z Ministerstwem Przemysłu i Handlu, opracowała dokument „Strategia konkurencyjności RCz i Strategia eksportu RCz na lata 2012-2020“.

Národní výbor Mezinárodní obchodní komory v České republice Florentinum, Na Florenci 2116/15, 110 00 Praha 1 Telefon: +420 257 217 744 E-mail: icc@icc-cr.cz l Więcej informacji: www.icc-cr.cz l

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 55

INSTYTUCJE

Janské Lázně:

Prosto ze stoku do ciepłej wody mineralnej KONFEDERACJA ZWIĄZKÓW PRACODAWCÓW ORAZ ZWIĄZKÓW PRZEDSIĘBIORCÓW W RC

JANSKÉ LÁZNĚ – malownicze górskie miasto położone u podnóża Černé hory (Czarnej Góry) w lecie przyciąga turystów i cyklistów, w zimie narciarzy a wszystkich miłośników sportów zimowych i kuracjuszy przez cały rok. Jedyne uzdrowisko po czeskiej stronie Karkonoszy zyskało światowy rozgłos już w 1. połowie XX. wieku ze względu na skuteczne leczenie następstw choroby Heinego-Medina. Obecnie oferuje kuracjuszom zabiegi lecznicze ukierunkowane na leczenie aparatu ruchu, układu nerwowego i oddechowego w nowoczesnych kompleksach dla pacjentów dorosłych i dzieci. Oferta sanatoryjna obejmuje również zabiegi rehabilitacyjne dla pacjentów leżących po przebytych urazach i zabiegach operacyjnych. Do dyspozycji dla wszystkich zainteresowanych jest aqua centrum z ciepłą wodą mineralną, ﬁtness centrum zatrudniające profesjonalnych trenerów i szeroki wachlarz pakietów relaksacyjnych i leczniczych. Znajdziesz tu również największe tereny narciarskie w Republice Czeskiej, SkiResort Černá hora – Pec, gdzie korzystając z jednego skipassu możesz przejechać nawet 44 km tras zjazdowych. Do terapii wykorzystywana jest gorąca woda mineralna pochodząca z lokalnego naturalnego źródła leczniczego i czyste górskie powietrze. Bez względu na to, czy przyjeżdżasz do Janských Lázní ze względu na zabiegi lecznicze, na wypoczynek, aby zdobywać szczyty górskie, podziwiać otaczającą przyrodę lub zwiedzać obiekty zabytkowe, nie zawiedziesz się.

l Zrzesza osiem reprezentacyjnych związków pracodawców z dziedziny: budownictwa, przemysłu tekstylnego, spółdzielczości, rolnictwa przemysłu kopalnianego i naftowego, komunikacji, przemysłu przetwarzającego drewno, szkolnictwa, służby zdrowia, kultury oraz służb socjalnych a także związki małych i średnich przedsiębiorstw; l Reprezentuje ponad 22 tysięcy podmiotów członkowskich zatrudniających ponad 1,3 mln pracowników; l Wspiera promowanie specyficznych interesów swoich członków w kwestiach prawodawstwa oraz w innych dziedzinach; l formułuje wspólne interesy swoich członków - przedsiębiorców i pracodawców oraz propaguje je we współpracy z odpowiednimi organami władzy, pozostałymi organizacjami pracodawców oraz związkami zawodowymi - zwłaszcza w postaci różnych form konsultacji z rządem; l współpracuje ze Związkiem Przemysłu i Transportu RC, Izbą Gospodarczą, Izbą Rolniczą RC, Związkiem Handlu i Turystyki RC, Stowarzyszeniem Spółdzielni oraz innymi organizacjami; l jest jednym z partnerów socjalnych reprezentujących przedsiębiorców w Komisji ds. Społeczno – Gospodarczych (stosunki trójstronne). Do Konfederacji związków pracodawców oraz związków przedsiębiorców w RC należą: 1. Stowarzyszenie Przemysłu Tekstylno-Odzieżowo-Skórzanego 2. Stowarzyszenie Przedsiębiorców RC 3. Związek Czeskich i Morawskich Spółdzielni Wytwórczych 4. Związek Przedsiębiorców Budowlanych w RC 5. Unia Związków Pracodawców RC 6. Z wiązek Pracodawców Przemysłu Kopalnianego i Naftowego 7. Związek Rolników RC 8. Z wiązek Czeskich i Morawskich Spółdzielni Konsumenckich

Konfederace zaměstnavatelských a podnikatelských svazů ČR Václavské náměstí 21, 113 60 Praha 1 Telefon: +420 222 324 985, +420 775 157 750 E-mail: kzps@kzps.cz l Więcej informacji: www.kzps.cz l

Státní léčebné lázně Janské Lázně ✆ +420 499 860 303 | sales@janskelazne.com

www.janskelazne.com

56 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

CZESKA AGENCJA WSPIERANIA HANDLU CZECHTRADE DEVELOP YOUR INTERNATIONAL BUSINESS Zajmująca się wspieraniem eksportu agencja rządowa CzechTrade to organizacja dotowana z budżetu państwa, założona przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu Republiki Czeskiej. Jednym z głównych zadań agencji jest rozwijanie handlu międzynarodowego i współpracy między czeskimi a zagranicznymi podmiotami gospodarczymi. Nasz zespół profesjonalistów, włącznie z pracownikami rozsianymi na całym świecie w ramach misji zagranicznych, oferuje szeroką skalę usług, dzięki którym pomogą Państwu znaleźć właściwych dostawców lub partnerów handlowych w Czechach. Czescy dostawcy i handlowcy znani są ze swojej rzetelności, zaś ich produkty, technologie i usługi cechuje wysoka jakość. Usługi sieci biur zagranicznych CzechTrade wykonywane są darmowo: l Profesjonalne wyszukiwanie czeskich partnerów handlowych l Początkowa telefoniczna lub osobista konsultacja z przedstawicielem biura zagranicznego odnośnie potencjału czeskich dostawców na podstawie Państwa wymagań l Udzielenie podstawowych informacji dot. dziedziny zainteresowania klienta na terenie Republiki Czeskiej l Określenie potencjalnych dostawców z RC w ramach uprzednio określonej dziedziny oraz wytworzenie ich spisu l Upublicznienie konkretnego zapotrzebowania, skierowanie go do środowiska czeskich dostawców i zapewnienie ich zainteresowania współpracą l Przygotowanie spotkania z potencjalnymi czeskimi dostawcami w RC w ramach tzw. Sourcing Days Usługi on-line Czech Business Partner Search Na stronie internetowej znajduje się formularz on-line, gdzie można sprecyzować swoje pytanie. Zespół specjalistów CzechTrade pomoże Państwu w znalezieniu danych, dotyczących dostawców towarów i usług z Czech, zgodnie z Państwa oczekiwaniami.

Portal BusinessInfo.cz www.businessinfo.cz Oficjalna strona internetowa, przeznaczona dla zagranicznych przedsiębiorców, którzy szukają informacji, pomocy czy kontaktów w celu prowadzenia swojej działalności na terenie Czech. Językiem portalu jest język angielski. Tłumaczenie na pozostałe języki umożliwia Google Translator.

Česká agentura na podporu obchodu / CzechTrade - centrála Dittrichova 21, 128 01 Praha 2, Česká republika Infolinia: +420 224 907 820 E-mail: info@czechtrade.cz Zagraniczna sieć CzechTrade oferuje: l marketingowe i informacyjne wsparcie dla czeskich eksporterów za granicą, l wyszukiwanie odpowiednich partnerów handlowych, odbiorców, a także organizowanie spotkań (sprawdzanie zainteresowania produktem, sprawdzanie wiarygodności partnera zagranicznego), l dostarczanie informacji pochodzących z obcych rynków (przeszkody w handlu, informacje celne i podatkowe, itd.), l prezentacje czeskich firm na międzynarodowych wystawach i targach, l informowanie o szansach biznesowych na rynkach zagranicznych (śledzenie trendów, popytu). Usługi naszych przedstawicielstw zagranicznych są cenione i traktowane jako efektywna pomoc w nawiązywaniu kontaktów handlowych.

CzechTrade Warszawa Ambasada Republiki Czeskiej Wydział Promocji Handlu/CzechTrade Ul. Koszykowa18, 00-555 Warszawa, Polska Telefon: +48 225 251 866 GSM: +48 502 222 800 E-mail: warsaw@czechtrade.cz www.czechtrade.pl

CzechTrade Katowice Katalog czeskich eksporterów Katalog czeskich eksporterów to oficjalna, elektroniczna baza danych, w której znaleźć można potencjalnych partnerów handlowych w Czechach. Katalog dostępny jest w 13 wersjach językowych na http://exporters.czechtrade.cz.

Pawła Stalmacha 21, 40-058 Katowice, Polska Telefon: +48 323 511 180 GSM: +420 606 338 916 E-mail: magdalena.holeksova@czechtrade.cz www.czechtrade.pl l Więcej informacji: www.czechtrade.eu l

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 57

INSTYTUCJE

AGENCJA WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I INWESTYCJI CZECHINVEST

CZESKA CENTRALA RUCHU TURYSTYCZNEGO – CZECHTOURISM

l Partner dla Państwa inwestycji l

Czeska Centrala Ruchu Turystycznego - CzechTourism promuje Republikę Czeską w kraju i za granicą jako kraj atrakcyjny turystycznie. Jej partnerami są przedstawiciele instytucji wojewódzkich, regionów turystycznych, instytucje typu destination management (DMC) oraz miasta, gminy i przedsiębiorcy. Wszelkie działania Centrali zmierzają do wzbudzenia zainteresowania Republiką Czeską poza granicami kraju. Jej celem jest ciągły wzrost liczby turystów oraz systematyczne wsparcie i rozwój krajowego rynku turystycznego. Wszystkie działania marketingowe w bieżącym roku wpisane są w strategię komunikacyjną, prezentującą Czechy jako kraj, w którym można nie tylko na każdym kroku odkryć ciekawą historię, ale również przeżyć własne przygody i podzielić się wrażeniami z bliskimi. Centrala korzysta z sieci zagranicznych przedstawicielstw, aktywnie współpracuje z mediami i nawiązuje kontakty z partnerami z sektora TravelTrade na targach. Organizuje wyjazdy do Czech dla przedstawicieli mediów i biur podróży. Specjalistom z lokalnego rynku –zaangażowanym w to, co dzieje się w branży – i dziennikarzom przedstawia nowości, trendy i analizy związane z ruchem turystycznym. Agencja CzechTourism jest dotowaną z budżetu państwa organizacją Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

Agencja Wspierania Przedsiębiorczości i Inwestycji CzechInvest (czes. Agentura pro podporu podnikání a investic CzechInvest) jest organizacją współfinansowaną z budżetu państwa i podlega Ministerstwu Przemysłu i Handlu RCz; jej zadaniem jest podnoszenie konkurencyjności czeskiej gospodarki przez wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, infrastruktury biznesowej i innowacji. Agencja zachęca zagranicznych inwestorów z branży produkcyjnej, usług strategicznych i centrów technologicznych do inwestowania w Czechach, wspierając ponadto czeskie firmy na drodze ekspansji. W celu ułatwienia kontaktów instytucji państwowych, przedsiębiorców i Unii Europejskiej, CzechInvest zajmuje się wspieraniem przedsiębiorczości, wykorzystując do tego celu zarówno środki pochodzące z UE, jak i z budżetu państwa. CzechInvest promuje Republikę Czeską za granicą jako region bardzo atrakcyjny dla inwestorów. Jest jedyną organizacją, która ma prawo do składania wniosków o zachęty inwestycyjne. Poza tym, wspiera czeskie firmy, wyrażające chęć dołączenia do sieci dostawców międzynarodowych spółek. Dzięki świadczonym usługom i programom rozwojowym CzechInvest wspiera firmy krajowe, czeskich i zagranicznych inwestorów oraz całe środowisko związane z przedsiębiorczością.

Česká centrála cestovního ruchu – CzechTourism Wszystkie usługi świadczone są bezpłatnie.

CzechInvest

Vinohradská 46, P.O.Box 32, 120 41 Praha 2 Telefon: +420 221 580 111 E-Mail: Info@czechtourism.cz

Štěpánská 15, 120 00 Praha 2 Telefon: +420 296 342 579, +420 296 342 500 E-mail: fdi@czechinvest.org

Czeska Centrala Ruchu Turystycznego – CzechTourism w Warszawie

l Więcej informacji o CzechInvest: www.czechinvest.org l

Al. Róż 16, 00-556 Warszawa, Polska Telefon: +48 22 629 2916 E-mail: info-pl@czechtourism.com l Więcej informacji na stronie internetowej www.czechtourism.com. l

58 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

CZESKIE CENTRA Czeskie Centra są agencją podlegającą Ministerstwu Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej; ich zadaniem jest promocja Czech na świecie. Zajmują się przede wszystkim prezentowaniem kultury czeskiej na polu międzynarodowym. Działają, dbając o czeski interes narodowy, w 21 zagranicznych metropoliach, na 3 kontynentach i są członkami stowarzyszenia europejskich instytucji kulturalnych EUNIC. Czeskie Centra wspierają wszystkie rodzaje działalności kulturalnej i kreatywnej. Prezentują Republikę Czeską jako nowoczesny kraj o bogatym dziedzictwie kulturowym. Nawiązują i rozwijają współpracę zagranicznych instytucji kulturalnych, specjalistów i poszczególnych artystów z czeskimi podmiotami. W zakresie szkolnictwa, nauki i badań, Czeskie Centra współpracują z uniwersytetami, uczelniami wyższymi i specjalistycznymi instytucjami, pomagają rozwijać współpracę, promują sukcesy czeskiej nauki za granicą. Wspierają nauczanie języka czeskiego na świecie. W zakresie zewnętrznych stosunków gospodarczych, Czeskie Centra mają udział w dbaniu o interesy Republiki Czeskiej poza jej granicami. W zakresie wsparcia obrazu RCz jako kraju atrakcyjnego turystycznie, Czeskie Centra – we współpracy ze swoimi instytucjami partnerskimi – zajmują się przede wszystkim prezentowaniem regionów za granicą. W zakresie udzielania informacji na temat Czech, Czeskie Centra pełnią rolę ośrodków informacyjnych dla wszystkich zainteresowanych, mediów i podmiotów międzynarodowych.

OŚRODEK ROZWOJU REGIONALNEGO REPUBLIKI CZESKIEJ – ENTERPRISE EUROPE NETWORK Ośrodek Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej (czes. Centrum pro regionální rozvoj České republiky, zwany dalej Ośrodkiem) to przedsiębiorstwo użyteczności publicznej zarządzane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej, którego głównym celem jest wsparcie polityki regionalnej rządu z funduszy europejskich. Ośrodek realizuje zwłaszcza administrowanie i kontrolę wykorzystania funduszy europejskich. Ośrodek jest instytucją goszczącą Enterprise Europe Network (EEN), największą międzynarodową sieć (ponad 600 miejsc kontaktowych na całym świecie) powołaną przez Komisję Europejską ds. wspierania przedsiębiorczości. W Republice Czeskiej sieć jest reprezentowana przez konsorcjum sześciu partnerów w czerech miastach – Pradze, Brnie, Pilznie i Ostrawie. Celem EEN jest pomoc zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom, które chcą przystąpić i działać na rynkach zagranicznych. Eksperci sieci zapewniają kompleksowe usługi doradcze firmom w celu rozszerzenia ich współpracy międzynarodowej, zwiększenia potencjału innowacji i wsparcia ich włączenia się do projektów UE. EEN przy ośrodku oferuje zagranicznym klientom informacje o otoczeniu biznesowym w Republice Czeskiej, czeskim prawie i źródłach finansowania z programów europejskich. Podmiotom czeskim i zagranicznym oferuje asystowanie w trakcie poszukiwania odpowiednich partnerów handlowych.

Česká centra – centrála

Usługi Enterprise Europe Network są finansowane z programu Unii Europejskiej COSME w oparciu o gwarantowaną umowę nr 737766 i przez czeskie Ministerstwo Przemysłu i Handlu.

Václavské nám. 816/49, 110 00 Praha 1 Telefon: +420 234 668 211 E-mail: info@czech.cz

Centrum pro regionální rozvoj ČR – Enterprise Europe Network

Czeskie Centrum w Warszawie Al. Róż 16, 00-556 Warszawa, Polska Telefon: +48 22 629 7271 E-mail: ccwarszawa@czech.cz http://warsaw.czechcentres.cz

U Nákladového nádraží 3144/4, 130 00 Praha 3 Telefon: +420 225 855 312 E-mail: een@crr.cz l Więcej informacji: www.crr.cz, www.een.cz l

l Więcej informacji: www.czechcentres.cz l

R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 59

KO N TA K T Y

Dane kontaktowe PRZYDATNE ADRESY W REPUBLICE CZESKIEJ Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Velvyslanectví Polské republiky Valdštejnská 8, 118 01 Praha 1 Telefon: +420 257 099 500 , 257 099 523, 257 099 524 E-mail: praga.amb.sekretariat@msz.gov.pl www.prague.mfa.gov.pl/cs Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Sekce na podporu obchodu a investic Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Velvyslanectví Polské republiky Loretánské nám. 3/109, 118 00 Praha 1 Telefon: +420 271 732 342 , 272 733 888 praha@trade.gov.pl www.praha.trade.gov.pl Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej Generální konzulát Polské republiky - Ostrava Blahoslavova 4, 701 00 Ostrava 1 Telefon: +420 596 118 074, 596 118 076 E-mail: ostrawa.kg.sekretariat@msz.gov.pl www.ostrawakg.polemb.net Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej Honorární konzulát Polské republiky - Brno Hudcova 78, 612 00 Brno Telefon: +420 545 534 268 E-mail: petr.mrkyvka@law.muni.cz Czesko-Polska Izba Handlowa Česko-polská obchodní komora Janáčkova 10, 702 00 Ostrava Telefon: +420 596 612 230 GSM: +420 606 338 916, +420 739 572 787 E-mail: cpok@opolsku.cz www.opolsku.cz, www.cpok.cz

MINISTERSTWA Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ministerstvo zahraničních věcí www.mzv.cz Ministerstwo Przemysłu i Handlu Ministerstvo průmyslu a obchodu www.mpo.cz Ministerstwo Rolnictwa / Ministerstvo zemědělství www.mze.cz

České Švýcarsko

Ministerstwo Rozwoju Lokalnego / Ministerstvo pro místní rozvoj www.mmr.cz Ministerstwo Środowiska Naturalnego Ministerstvo životního prostředí www.mzp.cz Ministerstwo Pracy i Spraw Społecznych Ministerstvo práce a sociálních věcí www.mpsv.cz Ministerstwo Zdrowia / Ministerstvo zdravotnictví www.mzcr.cz

Ministerstwo Transportu / Ministerstvo dopravy www.mdcr.cz

Ministerstwo Szkolnictwa, Młodzieży i Wychowania Fizycznego Ministerstvo školství, mládeže a tělovýchovy www.msmt.cz

Ministerstwo Finansów / Ministerstvo financí www.mfcr.cz

Ministerstwo Kultury / Ministerstvo kultury www.mkcr.cz

60 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

PRZYDATNE ADRESY W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Ambasada Republiki Czeskiej ul. Koszykowa 18, 00-555 Warszawa Telefon: +48 22 5251 850 E-mail: warsaw@embassy.mzv.cz Wydział Ekonomiczno-Handlowy: +48 22 5251 857, 858 E-mail: commerce_warsaw@mzv.cz www.mzv.cz/warsaw, www.republikaczeska.pl Konsulat Honorowy Republiki Czeskiej, Wrocław Ul. Szkocka 5/2, 54-402 Wrocław Telefon: +48 71 350 97 00 E-mail: wroclaw@honorary.mzv.cz www.republikaczeska.pl Konsulat Honorowy Republiki Czeskiej, Poznań ul. Żegiestowska 11/13, 60-466 Poznań E-mail: poznan@honorary.mzv.cz poznan.honorary@gmail.com Konsulat Honorowy Republiki Czeskiej, Łódź ul. M. Skłodowskiej-Curie 11, 90505 Łódź Telefon: +48 426 655 459 E-mail: lodz@honorary.mzv.cz Konsulat Honorowy Republiki Czeskiej, Częstochowa Al. Najświętszej Maryi Panny 24/18, 42-200 Częstochowa Telefon: +48 343 720 551 E-mail: czestochowa@honorary.mzv.cz Konsulat Honorowy Republiki Czeskiej, Bydgoszcz Al. Adama Mickiewicza 3/2, 85071 Bydgoszcz Telefon: +48 523 317 425 E-mail: bydgoszcz@honorary.mzv.cz Ministerstwo Sprawiedliwości / Ministerstvo spravedlnosti http://portal.justice.cz Ministerstwo Obrony / Ministerstvo obrany www.army.cz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych / Ministerstvo vnitra www.mvcr.cz

POZOSTAŁE INSTYTUCJE

Foto: CzechTourism (Václav Sojka)

Czeski Bank Narodowy / Česká národní banka www.cnb.cz Czeski Urząd Statystyczny / Český statistický úřad www.czso.cz Akademia Nauk Republiki Czeskiej Akademie věd České republiky www.cas.cz

Czeskie Centrum Warszaw Al. Róż 16, 00-556 Warszaw Telefon: +48 22 629 7271 E-mail: ccwarszawa@czech.cz www.warsaw.czechcentres.cz CzechTrade Warsaw Ambasada Republiki Czeskiej Wydział Promocji Handlu/CzechTrade Ul. Koszykowa 18, 00-555 Warszaw Telefon: +48 22 525 1866 E-mail: warsaw@czechtrade.cz www.czechtrade.pl Czeska Centrala Ruchu Turystycznego – CzechTourism Aleja Róż 16, 00-556 Warszaw Telefon: +48 22 629 2916 E-mail: info-pl@czechtourism.com www.czechtourism.com R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y 61

KO N TA K T Y

Najważniejsze adresy internetowe Ogólne dane na temat RC

www.czech.cz

Portal informacyjny RCz

BusinessInfo

www.businessinfo.cz

Doing Business in the Czech Republic

www.doingbusiness.cz

Portal administracji państwowej RC

www.vlada.cz

Oficjalny portal przedsiębiorczości i eksportu Ogólne informacje o RCz, instytucjach rządowych i najważniejszych czeskich firmach Elektroniczny przewodnik administracji państwowej

Dane kontaktowe firm Administracyjny rejestr podmiotów gospodarczych w RCz Rejestr publiczny

ARES

wwwinfo.mfcr.cz/ares/ares.html

Rejestr handlowy

or.justice.cz/ias.ui/rejstrik

Hoppenstedt Bonnier

www.hbi.cz

Najważniejsze firmy w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej

Inform.cz

www.inform.cz

Katalog czeskich firm

Kompass

www.kompass.cz

Katalog czeskich firm

Europejski Bank Danych

www.edb.cz

Zlaté stránky (Złote Strony)

www.zlatestranky.cz

Operator informacyjny Książka telefoniczna numerów prywatnych i instytucji

Przepisy prawne Iuridica

http://iuridica.eunet.cz

Skorowidz usług prawnych i instytucji

Portal czeskiego sądownictwa

www.justice.cz

Postępowania sądowe

Czeski Bank Narodowy

www.cnb.cz

Giełda Papierów Wartościowych

www.pse.cz

RM-System

www.rmsystem.cz

Waluta, finanse i dane makroekonomiczne Dane dotyczące Giełdy Papierów Wartościowych w Pradze RMS rynek papierów wartościowych

Česká asociace pojišťoven

www.cap.cz

Wykaz zakładów ubezpieczeń działających w RCz

Patria Group - Patria Finance

www.patria.cz

Portal inwestycyjny

Izba doradców podatkowych

www.kdpcr.cz

Baza danych doradców podatkowych

www.czso.cz

Oficjalne statystyki z różnych dziedzin

Finanse

Statystyka Czeski Urząd Statystyczny Targi i wystawy BVV – Brnieńskie Targi i Wystawy Towarzystwo Organizatorów Targów i Wystaw RC (SOVA ČR) Różne

www.bvv.cz www.euroexpo.cz

Tereny wystawiennicze w Brnie i odpowiednie informacje Tereny wystawiennicze i organizatorzy targów w kraju i za granicą

Urząd Własności Przemysłowej

www.upv.cz

Agencja Grantowa RC

www.gacr.cz

Czeska Poczta

www.ceskaposta.cz

Normy, patenty i standardy Przyznawanie grantów na najlepsze projekty badań podstawowych we wszystkich dziedzinach nauki Informacje o usługach pocztowych

Pobyt obcokrajowców w RC

www.domavcr.cz

Rady dla obcokrajowców mieszkających w RCz

Stowarzyszenie Inwestycji Zagranicznych

www.afi.cz

Wsparcie inwestorów zagranicznych

Kataster nieruchomości

www.cuzk.cz

System informacyjny – dane dot. nieruchomości w RCz

Myto w RC

www.mytocz.eu

Informacje o mycie i cenach

Krajowy system kwalifikacji Portal Regionalnych Serwisów Informacyjnych Stowarzyszenie Hoteli i Restauracji w RC

www.narodni-kvalifikace.cz

Przegląd kwalifikacji uznawanych w całym kraju w RCz

www.risy.cz

Strony informacyjne o województwach

www.ahrcr.cz

Lista hoteli w RC

62 R e p u b l i k a C z e s k a – S i l n y p a r t n e r h a n d l o w y

Tylko słońce potrafi to lepiej NOWY KONCEPT DLA BUDYNKÓW O NIEMAL ZEROWYM ZUŻYCIU ENERGII PRZYSZŁOŚCIĄ JEST ELEKTRYCZNOŚĆ

FOTOWOLTAIKA

WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE INTELIGENTNEJ SIECI

CO PROPONUJEMY: | ROZWIĄZANIE PRZYJAZNE DLA ŚRODOWISKA | WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE INTELIGENTNEJ SIECI POMAGA UTRZYMAĆ RÓWNOWAGĘ DOSTAW Z SIECI

| WYSOKI POZIOM NIEZALEŻNOŚCI BATERIE

UŻYTKOWNIKA OD CZĘŚCIOWEJ DO CAŁKOWITEJ

OGRZEWANIE ELEKTRYCZNE I URZĄDZENIA

www.fenixgroup.eu GR panele

ECOSUN panele

ECOFLOOR kable i maty

ECOFILM folia grzejna

Adres: Slezská 2, 790 01 Jeseník, Republika Czeska Sprzedaż zagraniczna: Telefon: +420 584 495 302; Faks: +420 584 495 303; fenix@fenixgroup.cz

PARTNERZY: Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ministerstwo Przemysłu i Handlu Ministerstwo Rozwoju Lokalnego Związek Przemysłu Republiki Czeskiej Czeska Izba Handlowa Międzynarodowa Izba Handlowa w Republice Czeskiej Konfederacja Związków Pracodawców i Przedsiębiorców Republiki Czeskiej Czeska Agencja Wspierania Handlu/CzechTrade Agencja Wspierania Przedsiębiorczości i Inwestycji CzechInvest Czeska Centrala Ruchu Turystycznego - CzechTourism Czeskie Centra Centrum Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej

w w w . p p a g e n c y. c z

Rzeczpospolita Polska 2019/2020

Articles inside

ABESS, Water Solutions

BEZNOSKA, Czech Traditional Producer of Joint Replacements

SKYLIMIT Group