Het gezicht

Mond

A. en V. temporalis superficialis

A. en V. zygomaticofacialis

A. en V. infraorbitalis

N. infraorbitalis

Maxilla

N. zygomaticofacialis

N. alveolaris inferior

A. transversa faciei

N. buccalis (N.V3)

A. buccalis Ductus parotideus

M. buccinator Ramus mandibulae

V. facialis N. mentalis

A. facialis A. mentalis en V. alveolaris inferior, R. mentalis

A. en V. submentalis

Afb. 4.9  Spieren, vascularisatie (links) en innervatie (rechts) in het gebied rondom de mond, diepste laag.

272

Corpus mandibulae

Bloedvaten en zenuwbanen in het gebied van de mond

A. en V. temporalis superficialis

A. en V. zygomaticofacialis

A. en V. infraorbitalis

N. infraorbitalis

Maxilla

N. zygomaticofacialis

N. facialis

A. transversa faciei

N. alveolaris inferior

A. masseterica

N. buccalis (N.V3)

A. carotis externa

M. buccinator

M. masseter

R. marginalis mandibulae

A. en V. labialis superior

M. orbicularis oris

A. en V. facialis N. mentalis A. mentalis en V. alveolaris inferior, R. mentalis

A. en V. submentalis

A. en V. labialis inferior

M. mentalis

Afb. 4.10 Spieren, vascularisatie (links) en innervatie (rechts) in het gebied rondom de mond, m. orbicularis oris blootgelegd, m. masseter afgesneden.

273

Mond

I 1: 6–8 jaar Papilla incisiva

Rugae palatinae Frenulum buccae

I 2: 7–9 jaar C: 10–14 jaar

P1: 9–13 jaar

P 2: 11–14 jaar

Raphe palati M1: 5–7 jaar

M 2: 11–14 jaar M 3: 16–25 jaar

Afb. 4.17 Intraoraal aanzicht van de bovenkaak met rij gebitselementen en gehemelte. De fissuren van de molaren en premolaren zijn geseald. De doorbraaktijden van de afzonderlijke gebitselementen zijn ook aangegeven. De derde molaren (verstandskiezen) zijn hier niet afgebeeld.

M 3: 16–25 jaar M 2: 11–14 jaar

Frenulum linguae

M1: 5–7 jaar

P 2: 11–14 jaar

Caruncula sublingualis

P1: 9–13 jaar

C: 10–14 jaar I 2: 7–9 jaar I 1: 6–8 jaar

Afb. 4.18 Intraoraal aanzicht van de onderkaak met rij gebitselementen en mondbodem. De tong is ­opgeheven. De fissuren van de molaren en premolaren zijn geseald, de gebitselementen 33 tot en met 43 hebben een retentiedraad vanwege een eerdere orthodontische behandeling van de tandbogen.

280

De mondholte

Papilla incisiva Rugae palatinae

A. nasopalatina N. nasopalatinus

Frenulum buccae Vestibulum oris

A. palatina major Maxilla

Gl. palatinae

N. palatinus major

Afb. 4.19 Intraoraal aanzicht van de bovenkaak met rij gebitselementen en fenestratie van het gehemelte.

N. lingualis Gl. sublingualis A. sublingualis M. geniohyoideus M. mylohyoideus

N. hypoglossus Ductus submandibularis

M. genioglossus Caruncula sublingualis

Afb. 4.20 Intraoraal aanzicht van de onderkaak met rij gebitselementen en fenestratie van de mondbodem.

281

Mond

Dens praemolaris primus inferior

Dens caninus inferior

Dens incisivus lateralis inferior

Dens incisivus centralis inferior

Gl. labialis (inferior)

Papilla gingivalis interdentalis Margo gingivalis Aangehechte gingiva (Periodontium protectoris) Mucogingivale grens Alveolaire mucosa

A. labialis inferior V. labialis inferior M. orbicularis oris Vestibulum oris Afvoergang van een zweetklier

Pars alveolaris mandibulae Foramen apicis dentis Corpus mandibulae M. genioglossus

Afb. 4.26  Sagittale doorsnede van de linker centrale onderincisief en zijn omgeving.

286

V. submentalis M. mentalis

Anatomische doorsneden van de lippen, de gebitselementen, het parodontium‌

Dens caninus inferior

Dens incisivus lateralis inferior

Dens incisivus centralis inferior

Papilla gingivalis interdentalis Margo gingivalis

Pulpa dentis

Aanhechtingsepitheel Aangehechte gingiva (Periodontium protectoris)

Parodontaal ligament (Periodontium insertionis)

Limbus alveolaris

Pars alveolaris mandibulae

Alveolaire mucosa

Vestibulum oris

Foramen apicis dentis

Foramen apicis dentis accessorius

Afb. 4.27  Sagittale doorsnede van de linker centrale onderincisief en zijn omgeving.

287

Mond

Pulpa dentis

Odontoblasten

Korrellaag van Tomes Enamelum Sulcus gingivalis

Dentine

Margo gingivalis

Gingiva

Fibrae dentogingivales

Cementum

Accessorisch kanaal van de pulpa dentis

Parodontaal ligament (Periodontium insertionis)

Pars alveolaris mandibulae

Fibrae periostogingivales

Afb. 4.28  Sagittale doorsnede van een gebitselement met parodontium.

Iets vergroot afgebeeld is ook een van de vele accessorische kanalen in de wortel.

288

Het vestibulum oris

4.6 Het vestibulum oris  Afb. 4.29 Het vestibulum is bedekt met een goed beweeg­ lijke slijmvlieslaag. Het alveolaire bot wordt bedekt door de alveolaire mucosa. In de lamina propria hiervan bevindt zich een netwerk van collagene en elastische vezels. Deze is goed beweeglijk. Tegen de aangrenzende, aangehechte gingiva ein­ digt dit elastische vezelnetwerk zo abrupt dat we hier morfo­ logisch een duidelijke grens kunnen trekken.

Door het vestibulum kan, na fenestratie, het faciale vlak van de maxilla, de apertura piriformis en het foramen infraorbitale gemakkelijk zichtbaar gemaakt worden.  Afb. 4.30 Het slijmvlies verschilt niet van dat in het vestibu­ lum van de bovenkaak.

De m. mentalis ontspringt aan beide zijden mediaal aan de be­ nige kin en loopt door naar de huid van de kin. Bij contractie creëert hij de kenmerkende putjes in de huid. De m. depressor labii inferioris vindt zijn oorsprong in de botrand van de man­ dibula, caudaal van het foramen mentale.

In het gebied van de kin worden de vestibulaire gingiva, de alveolaire mucosa en het slijmvlies in het vestibulum oris ver­ zorgd door vaten en zenuwen die uit het foramen mentale uittreden. Ook de lip wordt door deze vaten en zenuwen ver­ zorgd: bij geleidingsanesthesiën in de onderkaak die bij het foramen mandibulae worden aangebracht, voelt de lip ver­ doofd aan.

 Afb. 4.31 In de meeste gevallen ligt het foramen mentale hier tussen de wortelpunten van de eerste en tweede premo­ laren. Wanneer de rij gebitselementen verder naar ventraal op de corpus mandibulae staat, ligt het foramen mentale dich­ ter bij de eerste molaar. Dit is het geval als de frontelementen sterk naar ventraal geneigd staan, dus meestal bij patiënten van Afrikaanse of Aziatische herkomst.

Gingiva

Frenulum labii superioris

Afb. 4.29 Ventraal en caudaal (45°) aanzicht van het vesti­ bulum in de bovenkaak.

Gingiva

M. mentalis

A. en N. mentalis, V. alveolaris inferior, R. mentalis

Afb. 4.30 Ventraal en craniaal (45°) aanzicht van het ­vestibulum van de onderkaak in het gebied van de kin, met fenestratie links.

Foramen mentale

Afb. 4.31 Het vestibulum van de onderkaak in het gebied van de kin, bot blootgelegd.

289

Mond

 Afb. 4.35 Mediaal van het collum mandibulae langs het opstijgende deel van de onderkaak loopt de a. maxillaris, een tak van de a. carotis externa. Lateraal van de m. pterygoideus medialis geeft zij de a. alveolaris inferior af, die bij het fora­ men mandibulae in de canalis mandibulae naar binnen gaat en daar samen met de n. alveolaris inferior en de gelijknamige vene doorheen loopt. Andere takken van de a. maxillaris die door verwijdering van een stuk van het opstijgende deel van de mandibula zichtbaar worden, zijn de a. meningea media, de a. auricularis profunda, de rr. pterygoidei, de aa. tempora­ les profundae en de a. sphenopalatina. De n. auriculotempo­ ralis loopt dorsaal van het collum mandibulae naar lateraal en buigt voor het oor af naar craniaal, waar hij het gebied van de slapen innerveert. Naar de huid van de gehoorgang en het trommelvlies geeft hij nog de n. meatus acustici externi af.

 Afb. 4.36 De n. auriculotemporalis splitst zich al van de n. mandibularis af in de buurt van de schedelbasis en loopt dor­ saal van het collum mandibulae (verwijderd) naar lateraal naar de huid, waar hij het gebied van het oor en de slapen sensibel innerveert. De n. buccalis zorgt voor de sensibele innervatie van het slijmvlies van de wangen. Het ggl. pterygopalatinum in de diepte van de fossa pterygopalatina bevat hoofdzakelijk parasympathische vezels, die samen met delen van de n. maxil­ laris verder lopen. De n. alveolaris inferior loopt door het fora­ men mandibulae in de canalis mandibulae, van waaruit hij de gebitselementen en het parodontium verzorgt. Hij treedt naar buiten bij het foramen mentale, waar hij het slijmvlies en de huid van de kin innerveert.

Rr. alveolares superiores medii N. auriculotemporalis

Rr. alveolares superiores posteriores

N. facialis N. pterygoideus medialis

N. massetericus N. alveolaris inferior

N. buccalis

N. lingualis

M. masseter

N. alveolaris inferior N. mentalis

Afb. 4.33 Ventraal aanzicht van het verloop van de zenuwen aan de mediale en laterale zijde van de ramus mandibulae.

292

Anatomie van de ramus mandibulae

Eminentia articularis

M. pterygoideus lateralis, Caput superius

Os zygomaticum, Arcus zygomaticus

Porus acusticus externus M. pterygoideus lateralis, Caput inferius M. pterygoideus medialis M. styloglossus Ductus parotideus

M. buccinator

M. stylohyoideus

Foramen mentale

M. digastricus, Venter anterior

Afb. 4.34  Lateraal aanzicht van het rechter kaakgewrichtsgebied. De ramus mandibulae is grotendeels verwijderd, zodat de mediaal gelegen structuren te zien zijn. De arcus zygomaticus is eveneens voor een deel verwijderd, zodat de fossa pterygopalatina en infratemporalis te zien zijn.

293

Mond

A. temporalis superficialis

Aa. temporales profundae

A. en N. buccalis

N. zygomaticofacialis

N. infraorbitalis

N. auriculotemporalis A. meningea media A. maxillaris A. masseterica N. facialis N. pterygoideus lateralis N. alveolaris inferior

A. infraorbitalis Aa. alveolares superiores posteriores

N. lingualis N. pterygoideus medialis N. alveolaris inferior M. digastricus, Venter posterior

A. mentalis N. mentalis

M. digastricus, Venter anterior

Afb. 4.35 Lateraal aanzicht van het rechter kaakgewrichtsgebied. De ramus mandibulae is grotendeels verwijderd, ­zodat de mediaal gelegen structuren te zien zijn. De arcus zygomaticus is eveneens voor een deel verwijderd, zodat de fossa pterygopalatina te zien is. Weergave van het verloop van de arteriën en zenuwen.

294

Anatomie van de ramus mandibulae

Ganglion pterygopalatinum

N. zygomaticofacialis

N. infraorbitalis

N. temporalis profundus N. auriculotemporalis N. mandibularis N. massetericus N. facialis N. pterygoideus lateralis N. alveolaris inferior N. buccalis N. pterygoideus medialis N. alveolaris inferior M. digastricus, Venter posterior N. mentalis M. digastricus, Venter anterior

Afb. 4.36  Lateraal aanzicht van het rechter kaakgewrichtsgebied na verwijdering van de ramus mandibulae en een deel van de arcus zygomaticus. Weergave van het verloop van de zenuwen in het gebied.

295