Dagbesteding

18

Tekst Patrick Covemaecker, Tatiana Herreman, Jolien Mahieu, Frederik Desodt Fotografie De Lovie

Reportage over een dagbesteding waar mensen met en zonder beperking elkaar ontmoeten

Een aantrekkelijke plek voor iedereen

Landgoed Nuwenhuys is gelegen in een prachtig natuurgebied aan de rand van Breda. Als vanzelf trekt deze groene plek mensen aan, en dat is ook de bedoeling. Want zo komen de mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking die er werken in contact met anderen, en doen activiteiten die echt van waarde zijn.

NNa een hete zomerse dag valt de regen vandaag met bakken uit de lucht. Een welkome bui voor de moestuin, het voedselbos en al het andere groen op Landgoed Nuwenhuys. In de verbouwde monumentale boerderij wonen Jean-Marie en Annina van Logtestijn en is een bed & breakfast gevestigd. In de grote Vlaamse schuur ernaast zit een vakantiehuis in het voorste deel, in het midden de dagbesteding en ernaast de vergadersamen met Annina de dag in de keuken, net voor de medewerkers binnenkomen. Ze bespreken in welke opstelling de tafels voor een vergadering mogen worden gezet en wie er vandaag komen.

Wat als wij er niet meer zijn?

De moderne open keuken en de eigentijdse en sfeervolle inrichting doen in niets denken aan de wilder-

We werden ongelukkig van plekken waar mensen weinig buiten kwamen do het beperkte aantal begeleiders

ruimte. Alles op het landgoed, zowel binnen als buiten, is toegankelijk voor mensen met een rolstoel.

In november 2021 ging de dagbesteding in de splinternieuwe ‘schuur’ van start. Begeleider Tim begint er nis die er tot enkele jaren geleden was op het landgoed. “Vroeger was dit een boerenerf en later een kinderboerderij van Visio,” vertelt Annina. “Het terrein verwaarloosde en de schuur brandde af. In 2014 werd de verkoop aangekondigd, net rond de tijd dat wij ons afvroegen: hoe gaat het verder met onze zoon Philip als wij er niet meer zijn? Hij heeft het Wolf-Hirshhorn syndroom en is nu 22 jaar. Artsen zeiden vroeger tegen ons: hecht je maar niet, hij wordt niet ouder dan vier jaar. Maar hij bleef gezond en we kwamen zelfs iemand tegen met hetzelfde syndroom die over de vijftig was. Toen beseften we dat we hem mogelijk niet zouden overleven, waar we altijd vanuit waren gegaan.”

In 2014 verscheen ook de documentaire ‘Het beste voor Kees’, over de zoektocht van ouders naar een plek voor hun zoon met autisme. “Daarin zegt zijn moeder: als ik ga, dan gaat hij ook. Die uitspraak is natuurlijk verschrikkelijk en heeft ook te maken met het niet kunnen vertrouwen van zorgverleners. Wij wilden iets regelen, zodat Philip niet volledig afhankelijk van ons en onze andere twee kinderen zou zijn. Bij het kijken naar een dagbesteding vielen plekken zoals Brownies&Downies af,

dagbestedingparticipatie

19

want daar heeft hij het niveau en de fi jne motoriek niet voor. Andere plekken waren voornamelijk op beleving gericht en hadden maar een beperkt aantal begeleiders, waardoor mensen weinig buitenkwamen. Daar werden we erg ongelukkig van.”

Droomplek

Zo groeide het idee om een fi jne plek voor hun zoon Philip en andere mensen met een beperking te realiseren, en die te combineren met een plek waar ze zelf graag oud wilden worden. “Mijn man Jean-Marie en ik hadden altijd een soort ‘Ik vertrek’-idee. Onze droombestemming was Frankrijk, maar Philip maak je daar niet blij mee en laat je ook niet achter. Dus zochten we iets in Nederland met het Frankrijk-gevoel. Een liefdevolle plek, waar mensen graag zijn en aardig voor elkaar zijn. Een

Philip, hier met een wortel uit de moestuin van Nuwenhuys, houdt ervan buiten bezig te zijn

Echt contact

De opzet om contact tot stand te brengen tussen mensen met en zonder beperking pakt tot nu toe zo uit als ze had gehoopt, vertelt Annina. “Het gaat erom: stel je je open? Als mensen hier een vergaderplek boeken, dan leggen we uit dat het fi jn is als ze aandacht hebben voor onze medewerkers. Vraag eens wat er in het hapje of die smoothie zit. Het maakt onze medewerkers met een beperking niets uit welke auto je hebt en of je directeur bent. Dat is soms confronterend voor de mensen in dikke auto’s en maatpakken die hier komen vergaderen en gewend zijn om te imponeren en te zenden. Als je oprecht aardig bent en de tijd voor ze neemt, dát maakt indruk op deze mensen. Het brengt bezoekers soms zelfs in tranen, als ze realiseren hoe vluchtig ze eigenlijk zijn in contact en hoe weinig tijd ze daarvoor nemen.” mooie ontmoetingsplaats in het groen, waar veel begeleiding is.”

Die plek vonden ze vlakbij Ulvenhout, waar ze destijds woonden. Toen het domein in 2016 te koop kwam, dienden ze via een inschrijving hun plan in en werden gekozen uit vijf biedingen. Vervolgens moest er veel regel- en rekenwerk en heel wat shovels grond verzet worden, voor ze in 2018 in de opgeknapte boerderij konden gaan wonen en in oktober 2020 konden starten met de bouw van de Vlaamse schuur voor de dagbesteding.

Zoon Philip woont inmiddels bij Visio. “Wij besloten om hier alleen de dag te organiseren, zodat we zelf nog wat vrijheid hebben en er voor Philip continuïteit van zorg is.”

Individuele aandacht

Annina is als onbezoldigd bestuurder de drijvende kracht achter de stichting, waar inmiddels vier zorgmedewerkers en een offi ce manager

20

Medewerkers van een dagbesteding vertellen over hun visie en activiteiten

in dienst zijn. In een groep van maximaal 7 mensen werken 3 zorgmedewerkers. Van de opbrengsten van de vergaderingen kunnen ze extra personeel betalen. Daarnaast springen ook stagiaires en vrijwilligers bij in de zorg en het onderhoud van de tuin.

Zoals zorgvrijwilliger Janneke die wat op de piano aan het pingelen is. “Ik fi etste hier langs en vond het een bijzondere plek. De individuele aandacht en het kijken naar wat mensen nodig hebben spreken me aan. Ik heb ook op andere dagbestedingen gewerkt waar mensen bakken kralen sorteerden, die vervolgens weer door elkaar werden gegooid. Hier doen ze iets wat waarde heeft, want ook deze mensen willen zich nuttig voelen.”

Op de bank naast haar zit Stijn, een jongen met autisme die stage loopt

Een verrijkte dag

Wat maakt Landgoed Nuwenhuys een fi jne plek, welke visie zit er achter de ‘dagverrijking’ die ze bieden? Annina: “We zijn niet zo van het geforceerd formuleren van doelen. Waar het voor mensen uiteindelijk echt om draait gaat dieper, namelijk veiligheid en welzijn. Voor begeleiders is het de uitdaging om dit in te vullen voor de medewerkers met een verstandelijke beperking.” Het gaat erom dat zij ervaren: Ik ben veilig Ik kies en bepaal mee Ik eet gezond en beweeg Ik ontwikkel mezelf Ik heb plezier Ik beteken iets voor anderen. En daarbij mogen zij van de zorgbegeleiders verwachten dat zij: zichzelf en hun collega’s scherp houden op hun verantwoordelijkheden, de gemaakte afspraken over de zorg onderschrijven, met elkaar kennis, ervaring, meningen en hun gevoel delen om tot afspraken te komen die nodig zijn om de beste kwaliteit van zorg te leveren, elkaar vertrouwen en op elkaar durven te rekenen.

De oogst van de tuinbonen die ze samen uit de moestuin hebben gehaald en vervolgens gedopt hebben

en net is binnengekomen. Stijn pakt wat boekjes en bladert erin. “Ik ben 17 jaar. Ik kom hier twee dagen en ga drie dagen naar school,” vertelt hij. “Ik houd van boeken lezen, werken in de keuken en van dieren. Ze hebben hier een geweldige tuin, met paarden en kippen.”

Jezelf zijn

Het voeren van de dieren staat ook op het programma, naast het bereiden van lekkernijen voor de vergaderklanten. De hapjes serveren de medewerkers aan de gasten, bijvoorbeeld op hun rolstoelblad, en ze geven er graag uitleg over. De horeca-ervaring van begeleider Tim, die hij opdeed in lunchrooms waar ook mensen met een verstandelijke beperking werken, komt hierbij van pas.

“Ik werk hier nu bijna een jaar en het bevalt goed,” vertelt hij. “De stress van de horeca vond ik minder. Hier kan iedereen zichzelf zijn. De omgeving is prachtig, de mensen met een beperking ontwikkelen zich en worden steeds zelfstandiger. Ze kiezen wat ze willen doen en helpen mee in de keuken, aan het buff et voor de vergaderingen of de verzorging van de dieren en de tuin.”

Hij opent op afstand het hek zodat een bus het erf op kan rijden, waarna

Ze maken bij de dagbesteding hapjes en broodjes voor de vergadergasten en wandelaars die het terras bezoeken

dagbestedingparticipatie

21

David en even later ook Sylvana binnenkomen in hun rolstoel. De jongedame in een mooie blouse met roze hartjes stelt zich voor met behulp van haar spraakcomputer: “Ik ben Sylvana. Op 26 november ben ik 36 jaar geworden.”

Als ze aan de grote tafel is aangeschoven, zegt Tim tegen haar: “We hebben heel wat te doen, Sylvana. We kunnen 50 zakjes met koekjes maken voor volgende week.” De lekkernijen maken ze niet alleen voor de vergaderingen, want als die er niet zijn kunnen wandelaars ook binnenkomen om wat te kopen in het winkeltje en tegelijk wat drinken op het landgoed.

Samen op verhaal komen

Een bijzonder project is ‘Samen op Verhaal Komen op Nuwenhuys’, waarbij kinderen uit het reguliere en uit het speciaal onderwijs kennismaken met elkaars leefwereld. “We willen hiermee de drempel wegnemen in het contact. Zo merkte ik dat Philip bij de hockeyclub van onze andere kinderen vreemd werd aangekeken in de speeltuin. Kinderen gingen uit de speeltuin, of ouders namen hun kind weg. Hij maakt natuurlijk andere geluiden, het is ook onbekendheid van mensen. Met een vriendin die juf is op een lagere school en een andere vriendin die op een gymnasium werkt, regelden we de ontmoetingen van de leerlingen uit het speciaal en regulier onderwijs. Daarbij bezochten ze elkaars scholen over en weer en kwamen ze hier op het landgoed. Je merkte dat de eerste spanning snel overging in zorgzaamheid en samen spelen. Kinderen zonder beperking realiseerden zich wat het betekent om in een rolstoel te zitten. In 2018 en 2019 hebben we dit een paar keer gedaan. Vervolgens stopte het project door corona, maar we willen het nu weer oppakken.” Lees meer op nuwenhuys.nl/ onderwijs. Tuinbonen

“Gaat het weer een beetje?” vraagt Annina aan David. “Iedereen was wat slapjes gisteren door de warmte, net als de plantjes in de tuin.”

David lacht en wil graag wat vertellen over de tuinbonen die ze uit de moestuin geoogst hebben. “De zaadjes hebben we in februari in potjes gedaan. En nu zijn het al grote peulen geworden. Gisteren hebben we de boontjes eruit gehaald.”

David kwam eerst één dag, maar ging al snel naar drie dagen per week. “Ik heb het enorm naar mijn zin, omdat je hier vrij kan zijn en begrepen wordt.”

Snoepen uit de tuin

Het is inmiddels gestopt met regenen, dus tijd voor een wandeling langs de wei met de twee paarden en kippen, de moestuin met de bijenkasten en een insectenhotel. Philip en begeleider Carolien komen er ook net aan. Philip wiegt heen en weer en maakt vrolijke geluiden. Carolien

wijst op de boomgaard naast het pad met peren en rode appels, die een hartje van binnen hebben als je ze opensnijdt. Ze maken er sap van met een speciale machine, tot groot plezier van Philip. “Hij houdt van harde geluiden. Als hij een tractor hoort, dan is hij ook helemaal in zijn nopjes.”

Carolien stelt voor over het vlonderpad achter in de tuin te wandelen, en Sylvana en Stijn willen wel mee. Stijn loopt met grote passen vooruit en ziet nog net een konijntje voor hem wegschieten. “Ook buizerds, vossen, fazanten en reeën komen hier wel eens snoepen uit het voedselbos en de moestuin,” zegt Carolien.

“Het is hier zo bedacht dat mensen in een rolstoel overal bij kunnen en mee kunnen doen. Sylvana helpt buiten mee doordat het voer van de paarden of het onkruid in de moestuin in een bak aan haar rolstoel gaat. En ze kan in de keuken meehelpen

doordat ze de apparatuur met een knop kan bedienen,” vertelt Carolien.

Wat opvalt is vooral de ongedwongen sfeer waarin alles verloopt. “Van de week, toen het lekkerder weer was, hebben we hier nog met zijn allen muziek gemaakt,” vertelt Carolien, en ze wijst naar de loungehoek aan het eind van het vlonderpad. “Het is gewoon een hele fi jne plek voor iedereen.” |

Bij lekker weer maken ze muziek buiten, op het terras bij het vlonderpad of tussen de dieren

Mensen in een rolstoel kunnen overal bij en meedoen

22

Tekst Vilans Fotografi e Bas van Spankeren

Cliënten krijgen een podium in een tv-programma van een zorgorganisatie

Live-uitzendingen door en voor cliënten

Toen Jos Koopman een keer ging kijken bij de tv-uitzendingen van Severinus Live, was hij verkocht. Hij wilde er zijn eigen DJ-show. Die heeft hij nu. Ook andere cliënten zijn er nauw bij betrokken: ze maken fi lmpjes, zijn gastheer of -vrouw én bepalen wat besproken en gedraaid wordt.

DDansen, muziek luisteren, met elkaar praten - bij Severinus in Veldhoven was het iedere maandag- en donderdagavond soos. Tot corona kwam. In maart 2020 moest alles en iedereen in lockdown. “We wilden zorgen dat clienten toch met elkaar in contact konden komen,” vertelt innovatieadviseur en vrijwilliger Erwin Meinders. “We hebben een aantal digitale activiteiten opgezet, zodat cliënten op de woonlocaties daginvulling hadden. En al snel maakten we ook onze eerste live-tv- uitzending. We zijn gewoonweg begonnen.” Severinus Live wordt gemaakt door en voor cliënten. “Aan de techniekkant werken twee cliënten vrijwel zelfstandig. Aan de creatiekant zijn dat er een stuk meer. Er is een bewoner die podcasts verzorgt en iemand die fi lmpjes maakt. En er is bijvoorbeeld ook een bewoner die eens in de maand keyboard komt spelen. Verder presenteren cliënten de uitzendingen. Ondertussen zijn er wel dertig tot veertig presentatoren geweest. Iedereen die mee wil doen, kan bellen en wordt dan ingepland.” Op die manier raakte ook Jos Koopman betrokken. Hij woont al meer dan 10 jaar bij Severinus. “Ik had wel eens van Severinus Live gehoord, maar ik dacht: ‘Daar kom ik toch nooit bij.’ Ik mocht een keer komen kijken en toen de uitzending was afgelopen, zei ik: ‘Nou, als het aan mij ligt, ben ik er morgen weer.’ Toen is het balletje gaan rollen en nu heb ik mijn eigen show, de DJ Jos Show.”

Jos leerde zelf de techniek te bedienen, gasten te woord te staan en muziek te draaien. “In het begin vond ik het wel moeilijk,” vertelt Jos. “‘Doe ik iets verkeerd?’ vroeg ik steeds aan Erwin. ‘Dat maakt niet uit,’ zei Erwin dan. Zo af en toe draaide ik ook een plaatje en kondigde ik dat aan. Ik vond het heel spannend dat ik zelf in beeld kwam. Nu ben ik vaker in beeld. Kijkers kunnen me bellen om een nummer aan te vragen. Dan heb ik ook een gesprek met ze en vraag ik bijvoorbeeld: ‘Heb je nog leuke dingen gedaan?’”

Op die manier zijn ook de cliënten aan de ontvangstkant direct betrok-

Jos: ‘Dj’en is waar ik voor ga. Als ik maar mensen blij kan maken’