My Psychology PRIVILEGE Prof. Dr. Bilal Semih Bozdemir on behalf of the Federation of Psychologists - Georgia RESPONSIBLE EDITOR-IN-CHIEF and CHIEF EDITOR Timur TUNA t.tuna@psikolojim.com.tr FEDERATION PRESIDENT Assoc. Prof. Dr. Bilal Semih BOZDEMİR president@ppd.com.tr BOARD OF DIRECTORS Prof. Dr. Bilal Semih BOZDEMİR, Dr. Meltem ÖZKANDAN, Cihan Melih BOZDEMİR, Murat YÜCEL, Fadime YEŞİLKAVAK Legal Advisor Attorney Faik ÖNER PRINTING YEDİZ OFSET - İstanbul İstanbul Advertising Reservation; Contact Person : Veysel TOPUZ Address : Fevzipaşa Cad. Aktar Kerim Sk. No.23/2 Edirnekapı/İstanbul Phone : 02125341726 Typesetting & Design : Naile Sıla ELMAS Management Address: Psychologists Federation Representative Office: İzmir-1 St. No:33/31 Floor:8 Kızılay, Çankaya/ANKARA Phone : 444 1 659 / (0312) 419 1659 Fax : (0312) 418 45 99 Web : http://www.ppd.com.tr Mail : info@ppd.com.tr “psikolojiM” is the Publication Organ of the Association of Psychologists and Psychiatrists. ISSN : 2147-8813 Weekly, periodical publication. My Psychology magazine is published in accordance with the laws of the
Sağlık Psikolojisine Giriş Sağlık psikolojisi, zihin, beden ve ruh arasındaki karmaşık ilişkileri inceler.
Fiziksel sağlık, ruhsal sağlık ve davranışsal faktörlerin birbiriyle nasıl etkileşime girdiğini anlamak için bilimsel yöntemleri kullanır.
Sağlık Psikolojisinin Tanımı Psikoloji ve Sağlığın Birleşimi
Psikolojik Faktörlerin Rolü
Sağlık psikolojisi, psikolojik
Bu alanda, ruhsal, davranışsal ve
prensiplerin, süreçlerin ve
sosyal faktörlerin sağlık ve iyilik
teorilerinin sağlık ve hastalıkla
halinde nasıl rol oynadığı
nasıl ilişkili olduğunu inceleyen
incelenir.
bir disiplindir.
Sağlık Psikolojisinin Tarihçesi Erken Dönem 1
19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan sağlık psikolojisi, psikoloji ve tıp alanlarının kesiştiği noktada yer almaktadır.
20. Yüzyılın Başları 2
Sağlık psikolojisi, davranışsal ve sosyal faktörlerin sağlık üzerindeki etkilerine odaklanmaya başlamıştır.
20. Yüzyılın Ortaları 3
Biyopsikososyal model, sağlığın biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin karmaşık bir etkileşiminden kaynaklandığını kabul etmiştir.
Günümüz Sağlık psikolojisi, geniş bir yelpazede sağlık sorunlarına
4
yönelik araştırma, eğitim ve müdahale hizmetleri sunmaktadır.
Sağlık psikolojisinin tarihi, psikoloji ve tıp disiplinlerinin kesiştiği noktada gelişen bir yolculuğu yansıtmaktadır. Erken dönemlerde, psikoloji ve tıp alanları ayrı disiplinler olarak kabul edilmekteydi. Ancak 19. yüzyılın sonlarında, davranışsal ve sosyal faktörlerin sağlık üzerindeki etkileri daha fazla anlaşıldıkça, sağlık psikolojisi ortaya çıktı. 20. yüzyılın başlarında, sağlık psikolojisi, davranış değişikliği teknikleri ve sağlık eğitimi gibi konulara odaklandı.
Sağlık Psikolojisinin Temel İlkeleri
Bütünsel Bakış Açısı
Bilişsel ve Davranışsal Etkiler
Çevresel Etkiler hava kirliliği, gürültü ve
Sağlık hizmeti sağlayıcıları ile
psikolojik ve sosyal
Bilişsel süreçler, duygular,
sosyal destek, sağlığı etkiler.
hastalar arasındaki ilişki,
faktörlerin sağlık ve hastalık
davranışlar ve yaşam tarzı
üzerindeki etkilerini inceler.
seçimleri sağlık üzerinde
Sağlık psikolojisi, biyolojik,
önemli rol oynar.
Çevresel faktörler, örneğin
Hasta-Hekim İlişkisi
sağlık sonuçlarını etkiler.
Biyopsikososyal Model Biyopsikososyal model, sağlık ve hastalığı etkileyen biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin karmaşık etkileşimini vurgular.
Bu model, sadece fizyolojik faktörlere odaklanmak yerine, bireyin duygusal, düşünsel ve sosyal çevresinin de sağlık durumunu şekillendirdiğini gösterir.
Sağlık ve Hastalık Kavramları Sağlık
Hastalık
Sağlık ve Hastalık Arasındaki İlişki
Sağlık, yalnızca fiziksel değil, ruhsal
Hastalık, normal işlevselliğin
ve sosyal iyi olma halidir. Dünya
bozulmasıdır. Bu bozulma, fiziksel,
Sağlık ve hastalık birbirine bağlı
Sağlık Örgütü (DSÖ), sağlığı "fiziksel,
ruhsal veya sosyal olarak olabilir.
kavramlardır. Sağlık, hastalıktan
ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik
Hastalık, bireyin yaşam kalitesini
korunmada ve hastalıktan
hali" olarak tanımlar.
olumsuz etkiler.
kurtulmada önemlidir. Hastalık, sağlık durumunu etkileyerek kişinin yaşam kalitesini düşürür.
Sağlık ve Hastalık Kavramları Sağlık ve hastalık, bireysel, sosyal ve çevresel faktörlerden etkilenir. Bu kavramlar, sağlık hizmetlerinin geliştirilmesinde ve toplum sağlığının iyileştirilmesinde önemli bir rol oynar.
Sağlık Davranışları 1
1. Tanım
2
2. Türleri
Sağlık davranışları, bireylerin kendi
Sağlık davranışları koruyucu, tanısal,
sağlığını etkileyen eylemlerdir.
tedavi edici ve hastalıkla baş etme davranışlarını içerir.
3
3. Etkileyen Faktörler Kişinin algıları, inançları,
4
4. Sağlık Davranışını Değiştirme
motivasyonu, sosyal etkileşimleri ve
Sağlık davranışlarını değiştirmek için
çevresel faktörler sağlık
eğitim, motivasyon, destek ve
davranışlarını etkiler.
davranışsal teknikler kullanılır.
Sağlıklı Yaşam Tarzı Beslenme
Fiziksel Aktivite
Dengeli beslenmek, sağlıklı bir yaşam
Düzenli egzersiz yapmak, kalp sağlığını
tarzının temelidir. Meyve, sebze, tam tahıllar
iyileştirir, kilo kontrolüne yardımcı olur ve
ve yağsız proteinler tüketmek önemlidir.
ruh halini yükseltir.
Uyku
Stres Yönetimi
Yeterince uyumak, bedenin ve zihnin kendini
Stres, sağlığı olumsuz etkiler. Yoga,
yenilemesi için gereklidir. Yetişkinlerin gece
meditasyon ve derin nefes egzersizleri stres
7-9 saat uyuması önerilir.
yönetimine yardımcı olabilir.
Stres ve Başa Çıkma Yöntemleri Stres Kaynaklarının Belirlenmesi Stresin kaynağını anlamak, başa çıkma stratejileri geliştirmek için önemlidir. Kişisel ve çevresel stresörler dikkatlice değerlendirilmelidir.
Uyarlanabilir Başa Çıkma Mekanizmaları Stresle sağlıklı başa çıkma yolları, zihinsel ve fiziksel sağlığın korunmasına yardımcı olur. Bunlar arasında egzersiz, meditasyon, sosyal destek ve problem çözme becerileri bulunur.
Profesyonel Yardım Stresle başa çıkmak zor olduğunda, psikolojik destek almak faydalıdır. Terapi, stres yönetimi teknikleri ve ruh sağlığı uzmanlarıyla görüşmek önemlidir.
Ağrı ve Ağrı Yönetimi Ağrı Türleri
Ağrının Nedenleri
Ağrı, akut veya kronik olabilir. Akut ağrı,
Ağrı çeşitli nedenlere bağlı olabilir.
kısa süreli bir yaralanma veya hastalık
Fiziksel yaralanmalar, hastalıklar,
sonucu meydana gelir ve genellikle
ameliyatlar, stres, depresyon, anksiyete
tedaviye iyi yanıt verir. Kronik ağrı ise üç
ve uyku bozuklukları ağrıya yol açabilir.
aydan uzun süre devam eder ve yaşam
Ayrıca, ağrı genellikle psikolojik
kalitesini olumsuz etkiler.
faktörlerden de etkilenir.
Ağrı Yönetimi Yaklaşımları Ağrı yönetimi, ağrının nedenini belirlemek ve uygun tedavi planını geliştirmeyi içerir. İlaçlar, fizyoterapi, psikoterapi, yaşam tarzı değişiklikleri ve alternatif tıp yöntemleri ağrı yönetiminde kullanılabilir.
Kronik Hastalıklar 1
1. Uzun Süreli Hastalıklar
2
2. Yaşam Kalitesini Etkiler
Kronik hastalıklar, aylar veya yıllarca süren ve genellikle
Bu hastalıklar fiziksel, ruhsal ve sosyal yaşamı olumsuz
tedavisi zor olan hastalıklardır.
etkileyebilir, kişinin günlük işlevlerini yerine getirmesini zorlaştırabilir.
3
3. Farklı Türler
4
4. Yönetim Önemlidir
Kalp hastalığı, diyabet, kanser ve astım gibi birçok farklı
Kronik hastalıklar genellikle tamamen iyileştirilemez,
kronik hastalık türü vardır.
ancak doğru yönetimle semptomları azaltılıp yaşam kalitesi artırılabilir.
Hastalık Algısı Kişisel Anlayış
Zaman Faktörü
Toplumsal Etkiler
Hekim İlişkisi
Hastalığın anlamı bireysel
Hastalık algısı, hastalığın
Sosyal destek, kültürel
Hekimlerin açıklamaları,
deneyimlere, kültürel etkilere
süresi, şiddeti ve tedaviye
normlar ve sağlık bilgisi
tavsiyeleri ve hasta ile
ve kişisel inançlara göre
yönelik beklentiler tarafından
hastalık algısını etkiler.
iletişim tarzı hastalık algısını
değişir.
şekillenir.
etkiler.
Tedaviye Uyum
Hasta Etkenliği
Sağlık Uzmanı Desteği
Sosyal Destek
sağlamak, hastanın sağlık
Sağlık uzmanları, hastaları
tedavi planına uyum
Tedavinin etkilerini anlamak,
durumunu olumlu yönde
tedavi planına uyum
sağlamalarına olumlu katkı
hasta motivasyonunu
etkiler.
sağlamaları konusunda
sağlayabilir.
artırabilir ve uyumu
Tedavi planına uyum
yönlendirir ve destekler.
Sosyal destek, hastaların
Tedavinin Etkileri
sağlayabilir.
Hasta-Hekim İlişkisi Güven ve Empati
Etkili İletişim
Hasta-hekim ilişkisi, güven ve empati
Etkili iletişim, hasta-hekim ilişkisinin
üzerine kuruludur. Hasta, doktoruna
temelini oluşturur. Doktorlar, hastaları
güvenmeli ve doktor, hastanın
aktif olarak dinlemeli ve onlarla açık
duygularını anlamalıdır. Bu, etkili bir
bir şekilde iletişim kurmalıdır. Hastalar
tedavi ve iyi bir hasta bakımı için çok
da doktorlarına sorularını sormaktan
önemlidir.
ve endişelerini paylaşmaktan çekinmemelidir.
Sağlık İletişimi Hasta-Hekim İletişimi
Sağlık Eğitimi ve Bilgilendirmesi
Dijital İletişim
Etkili sağlık iletişimi, sağlık
Sağlık bilgisi, toplum sağlığı
medya, sağlık bilgisi erişimini
Kültürel farklılıkları göz
hizmetlerinin kalitesini artırır
kampanyaları ve bireysel
artırarak sağlık davranışlarını
önünde bulundurarak sağlık
ve hasta memnuniyetini
danışmanlık yoluyla sağlık
olumlu yönde etkiler.
iletişiminde etkili bir dil
sağlar.
okuryazarlığını artırır.
Dijital platformlar ve sosyal
Kültürel Farklılıklar
kullanımı önemlidir.
Sağlık Okuryazarlığı Bilgi Erişimi
Anlama ve Uygulama
Karar Verme
Sağlık okuryazarlığı, sağlık bilgisi
Sağlık bilgileri anlaşılabilir ve
Sağlık okuryazarlığı, sağlık kararları
ve kaynaklarına erişim sağlama
pratik hayata uygulanabilir
verme ve bunlara uyum sağlama
yeteneğini içerir.
olmalıdır.
yeteneğini güçlendirir.
Etkili İletişim Sağlık hizmetleri sağlayıcılarıyla etkili iletişim kurmak, sağlık okuryazarlığının önemli bir parçasıdır.
Psikolojik Faktörlerin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Stres ve Kaygı
Olumlu Düşünme ve Başa Çıkma
Sosyal Destek ve İlişkiler
Psikolojik Destek ve Terapi
bağışıklık sistemini
Pozitif düşünme ve sağlıklı
Güçlü sosyal ilişkiler,
Terapi ve psikolojik destek,
zayıflatarak hastalıklara karşı
başa çıkma mekanizmaları,
duygusal sağlık ve bağışıklık
ruhsal sağlık sorunlarını ele
daha savunmasız hale
stresi yönetmeye, ruh halini
sistemini güçlendirerek
alarak fiziksel sağlık üzerinde
getirebilir.
iyileştirmeye ve genel sağlığı
sağlığı iyileştirir.
olumlu etkiler yaratabilir.
Kronik stres ve kaygı,
desteklemeye yardımcı olur.
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ruh Sağlığı Kavramı
Ruhsal Hastalıklar
Psikiyatrik Bozukluklar
Ruh sağlığı, bireyin duygusal, ruhsal
Ruhsal hastalıklar, düşünce, duygu
ve sosyal iyi oluşunu kapsar. Kişisel
ve davranışlarda bozukluklara yol
Depresyon, anksiyete, bipolar
refah, uyum ve ilişkilerde dengeyi
açan ve bireyin yaşam kalitesini
bozukluk, şizofreni, obsesif
ifade eder.
olumsuz etkileyen ciddi
kompulsif bozukluk gibi birçok farklı
rahatsızlıklardır.
psikiyatrik bozukluk mevcuttur.
Tedavi ve Destek Ruhsal hastalıkların tedavisinde ilaçlar, psikoterapi ve diğer destekleyici yöntemler kullanılır.
Depresyon ve Anksiyete Depresyon
Anksiyete
Depresyon, ruh halinde, uyku düzeninde ve enerji
Anksiyete, aşırı endişe, korku ve gerginlik duygularıyla
seviyelerinde önemli bir düşüşle karakterize edilen bir ruhsal
karakterize edilen bir ruhsal sağlık bozukluğudur.
sağlık bozukluğudur. Aşırı yorgunluk, ilgi kaybı, iştah değişiklikleri ve suçluluk duygusu yaygın semptomlardır.
Fiziksel semptomlar arasında kalp atışının hızlanması, nefes darlığı, terleme ve titreme yer alabilir.
Sigara, Alkol ve Madde Bağımlılığı 1
1. Sigara Bağımlılığı
2
2. Alkol Bağımlılığı
Sigara, nikotin içeren bir maddedir ve
Alkol, merkezi sinir sistemini
bağımlılık yapar. Sigara bağımlılığı,
etkileyen bir uyuşturucudur ve aşırı
fiziksel ve psikolojik bağımlılığın
tüketimi bağımlılığa yol açabilir. Alkol
birleşimidir.
bağımlılığı, fizyolojik ve psikolojik etkilerle karakterizedir.
3
3. Madde Bağımlılığı
4
4. Tedavi Seçenekleri
Madde bağımlılığı, yasal veya yasadışı
Sigara, alkol ve madde bağımlılığı için
bir maddeye karşı fiziksel ve
çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur.
psikolojik bağımlılığı ifade eder.
Tedavi, bireyin ihtiyaçlarına göre
Madde bağımlılığı, kişilerin sağlığını
özelleştirilir ve davranışsal terapi, ilaç
ve yaşamlarını etkiler.
tedavisi ve destek grupları içerebilir.
Beslenme ve Sağlık Sağlıklı Beslenme
Besin Değerleri
Sağlıklı beslenme, bedenin ihtiyaç duyduğu
Her besin maddesi farklı besin değerleri
besin maddelerini yeterli ve dengeli bir
içerir. Vücudun ihtiyaç duyduğu vitaminler,
şekilde almaktır. Meyve, sebze, tam tahıllar,
mineraller ve diğer besin maddelerini almak
yağsız protein kaynakları ve süt ürünleri gibi
için çeşitli besinler tüketmek gerekir.
besinler tüketmek önemlidir.
Kronik Hastalıklar
Beslenme Danışmanlığı
Sağlıklı beslenme, kalp hastalıkları, diyabet,
Beslenme danışmanları, kişiye özel
obezite gibi kronik hastalıkların riskini
beslenme planları hazırlayarak sağlıklı
azaltabilir. Beslenme alışkanlıklarını
beslenme alışkanlıkları kazanılmasına
değiştirmek bu hastalıklardan korunmada
yardımcı olabilirler.
önemlidir.
Fiziksel Aktivite ve Sağlık Fiziksel Aktivitenin Faydaları
Uygun Aktivite Seçimi
Fiziksel aktivite, ruhsal sağlık ve
önemlidir. Yaş, sağlık durumu,
genel refah için önemlidir. Kalp-
ilgi alanları ve yetenekler göz
damar sağlığını iyileştirir,
önünde bulundurulmalıdır.
Kişiye uygun aktivite seçmek
obezite ve diyabet riskini azaltır, kemik yoğunluğunu artırır.
Aktivite Düzeyini Artırma Günlük hayata fiziksel aktivite eklemek mümkündür. Merdiven kullanmak, yürüyerek işe gitmek, ev işleri yapmak, aktif hobiler edinmek örnek verilebilir.
Uyku ve Sağlık
Uyku Sağlığı
Uyku Yoğunluğu
Yeterince ve kaliteli uyku, fiziksel ve
Yetersiz veya bozuk uyku, yorgunluk,
ruhsal sağlığımız için olmazsa
konsantrasyon sorunları, bağışıklık
olmazdır. Uyku, vücudumuzun
sisteminin zayıflaması ve ruhsal
kendini onarması ve yenilenmesi için
sağlık sorunlarına yol açabilir.
gereklidir.
Uyku ve İlişkiler
Uyku Hijyeni
Uyku, kişilerarası ilişkileri de etkiler.
Sağlıklı uyku alışkanlıkları edinmek,
Yeterince uyuyan kişiler daha sakin,
iyi bir uyku sağlığı için önemlidir.
anlayışlı ve sosyaldir.
Düzenli uyku saatleri, uyku öncesi rutinler ve uyku ortamı uyku kalitesini artırır.
Cinsel Sağlık Fiziksel ve Psikolojik Sağlık
Sağlıklı Cinsel Yaşam
Cinsel sağlık, fiziksel ve ruhsal sağlık arasında ayrılmaz bir
Sağlıklı cinsel yaşam, bireylerin cinsel sağlık hakkında bilgiye
bağ içerir. Cinsel işlev ve zevkin sürdürülmesi, sağlıklı bir
sahip olmasını, cinsel kararlarını özgürce almasını ve
yaşamın önemli bir parçasıdır.
risklerden korunmasını gerektirir.
Cinsel sağlık, özgürlük, eşitlik ve cinsiyet kimliği ve cinsel
Cinsel sağlık, sağlık hizmetlerinin bir parçası olmalı ve
yönelimle ilgili saygı temellerine dayanır.
bireylere sağlıklı cinsel gelişim ve ilişkiler için destek sağlamalıdır.
Bağışıklık Sistemi ve Psikoloji Psikolojik Etkiler
Psikonöroimmünoloji
Davranışsal Etkiler
Stres, kaygı ve depresyon bağışıklık
Bu alan, bağışıklık sistemi ile sinir
Uyku, egzersiz, beslenme
sistemini zayıflatabilir. Olumlu
sistemi ve endokrin sistem
alışkanlıkları ve sigara kullanımı gibi
duygular, iyimserlik ve sosyal destek
arasındaki etkileşimi inceler.
faktörler bağışıklık sistemini etkiler.
bağışıklık fonksiyonunu artırabilir.
Psikolojik faktörlerin bağışıklık
Sağlıklı yaşam tarzı bağışıklığı
tepkilerine etkisini araştırır.
güçlendirir.
Hastalıklarla Bağlantı Kronik stres, bağışıklık sistemini baskılayarak hastalıklara karşı daha savunmasız hale getirebilir. Bu nedenle, stresi yönetmek önemlidir.
Ayrıca, depresyon, anksiyete ve diğer zihinsel bozukluklar da bağışıklık sistemini etkileyebilir ve hastalıklara yatkınlığı artırabilir. Araştırmalar, bu tür hastalıkların tedavisinin bağışıklık sistemini güçlendirebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, psikolojik sağlığın da sağlıklı bir bağışıklık sistemi için önemli olduğu unutulmamalıdır. Aynı zamanda, kronik stres kalp hastalığı, diyabet ve hatta kanser gibi çeşitli fiziksel hastalıklarla da bağlantılıdır. Stresin neden olduğu hormonal değişikliklerin ve inflamatuar yanıtın, bu tür hastalıkların gelişimine katkıda bulunduğu bilinmektedir. Bu nedenle, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve stresin etkilerini azaltmak, hem zihinsel hem de fiziksel sağlığımız için önemlidir. Fiziksel sağlığımızı korumak için stresten kaçınmanın yanı sıra düzenli egzersiz yapmak da önemlidir. Egzersiz, vücudun stresle başa çıkma mekanizmalarını güçlendirir ve bağışıklık sisteminin işleyişini iyileştirir. Ayrıca, sağlıklı bir beslenme düzeni ve yeterli uyku almak da stresle mücadelede etkili olabilir. Bununla birlikte, sosyal ilişkilerin de stresle mücadelede önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Aile, arkadaşlar ve destekleyici bir toplulukla bağlantı kurmak, stresin azalmasına ve sağlıklı bir zihinsel durumun korunmasına yardımcı olabilir. Stresi minimum düzeyde tutmak için, günlük rutinimize dinlenmeye, rahatlamaya ve zaman ayırmaya odaklanmak da önemlidir. Fiziksel aktiviteler, stres seviyemizi düşürmek için önemli bir rol oynayabilir. Yürüyüş yapmak, yoga yapmak veya meditasyon yapmak, vücudumuzdaki endorfin seviyelerini artırarak stresle mücadeleye yardımcı olabilir. Ayrıca, hobi edinmek veya yaratıcı faaliyetlere katılmak da zihinsel rahatlama sağlayabilir.
Ölüm ve Yas Süreci Ölüm, yaşamın doğal bir parçasıdır. Her birey, bir gün ölümü deneyimleyecektir. Ölüm, geri döndürülemez bir süreçtir. Ölümle yüzleşmek, herkes için zorlu bir deneyimdir.
Kabul 1
Kaybın gerçekliğini kabul etmek, yas sürecinin önemli bir aşamasıdır.
Üzüntü
2
Kayıpla başa çıkmak, duygusal tepkileri içerir.
İnkar
3
Kaybı reddetmek veya kabul etmemek, bir savunma mekanizmasıdır.
Öfke
4
Kayıp karşısında öfke duygusu, doğal bir tepkidir.
Pazarlık
5
Kaybı geri almak için pazarlık yapma, bir yas aşamasıdır.
Yas, kayıp karşısında yaşanan doğal bir tepkidir. Yas süreci, bireyden bireye farklılık gösterir ve zaman alır. Destek almak, yas süreciyle başa çıkmaya yardımcı olur. Yaşanan kaybın duygusal, sosyal ve ruhsal etkileri olabilir.
Sağlık Psikolojisinde Değerlendirme Yöntemleri Görüşme
Anketler ve Ölçekler
Fizyolojik Ölçümler
Gözlem
yapılandırılmış görüşmeler,
Standartlaştırılmış anketler
Kan basıncı, kalp atış hızı,
davranışlarını ve
kişinin sağlık geçmişini,
ve ölçekler, ruhsal sağlık
beyin dalgaları ve solunum
etkileşimlerini doğal
yaşam tarzını ve
sorunları, stres düzeyi,
gibi fizyolojik değişkenler,
ortamlarında gözlemleyerek
davranışlarını,
sağlık davranışları ve
stres, kaygı ve hastalık riski
sağlık durumu hakkında
düşüncelerini ve
hastalık algısı gibi
hakkında bilgi sağlayabilir.
bilgi sağlar.
duygularını anlamak için
değişkenleri ölçmek için
kullanılır.
kullanılır.
Yapılandırılmış veya yarı
Gözlem, bir bireyin
Sağlık Psikolojisinde Müdahale Teknikleri 1
3
1. Bilişsel Davranışçı Terapi
2
2. Motivasyonel Görüşme
Bilişsel davranışçı terapi
Motivasyonel görüşme,
(BDT), düşünce, duygu ve
bireylerin kendi değişim
davranış arasındaki ilişkiyi
hedeflerine ulaşmalarına
ele alır.
yardımcı olmayı amaçlar.
3. Mindfulness Yaklaşımları
4
4. Stres Yönetimi Teknikleri
Mindfulness teknikleri,
Stres yönetimi teknikleri,
kişinin anı tam olarak
bireylerin stresle başa çıkma
farkında olmasını ve yargısız
becerilerini geliştirmelerini
bir şekilde deneyimlemesini
ve olumsuz etkilerini
öğretir.
azaltmalarını sağlar.
Bilişsel Davranışçı Terapi Düşünce ve Davranış
Terapi Seansları
Görevler ve Alıştırmalar
Bilişsel Davranışçı
Bireysel veya grup
BDT, danışana ev
Terapi (BDT), düşünce
terapisi seansları,
ödevi olarak
ve davranış kalıplarını
danışanın kişisel
uygulanacak görevler
değiştirmeyi amaçlar.
sorunlarını ele almayı
ve alıştırmalar içerir.
Olumsuz düşünceleri
içerir. Terapist,
Bu görevler, danışanın
ve davranışları
danışanla birlikte
yeni beceriler
değiştirerek sağlıklı
problem çözme
öğrenmesini ve
alışkanlıklar geliştirir.
stratejileri geliştirir.
alışkanlıklar geliştirmesini sağlar.
Motivasyonel Görüşme
Empatik Dinleme
Değişim Odaklı
Empati ve Kabul
Motivasyonel görüşme, danışanın kendi
Danışanın kendi hedeflerine ulaşmak
Danışanın değişim için hazır olduğunu
değişim motivasyonunu keşfetmesine
için öz-yeterlilik duygusunu
ve kararını desteklediğini hissettirmeyi
yardımcı olur.
güçlendirmeyi amaçlar.
amaçlar.
Farkındalık Temelli Yaklaşımlar Dikkat Odaklılık
Kabul ve Öz-Şefkat
Nefes Egzersizleri
Farkındalık temelli yaklaşımlar,
Bu yaklaşımlar, kişinin yaşadığı
Farkındalık temelli uygulamalarda
kişinin şimdiki anına odaklanmayı ve
zorlukları kabul etmesini ve
derin nefes alma egzersizleri,
düşünceleri, duyguları ve bedensel
kendisine karşı anlayışlı ve şefkatli
sakinleşmeyi ve stresi azaltmayı
duyumları yargılamadan kabul
olmasını teşvik eder.
sağlar.
etmeyi vurgular.
Vücut Tarama Vücut taramayla, kişinin bedenindeki duyumlara dikkat etmesi, gerilimi fark etmesi ve rahatlamaya yönelmesi hedeflenir.
Sağlık Psikolojisinde Etik Konular Gizlilik
Adalet
Hasta bilgileri gizli tutulmalı. Hasta bilgileri
Her hastaya adil ve eşit muamele
üçüncü şahıslarla paylaşılmamalıdır.
edilmelidir. Hastaların haklarına saygı gösterilmelidir.
Bilgilendirilmiş Onam
Mesleki Etik
Hastalara tedavi seçenekleri hakkında bilgi
Sağlık psikologları mesleki etik kurallara
verilmeli ve onamları alınmalıdır.
uymalıdır.
Kültürel Faktörlerin Rolü Sağlık İnançları
Davranış ve Yaşam Tarzı
Kültür, hastalık ve sağlıkla ilgili
Kültür, beslenme, fiziksel aktivite, uyku
inançları şekillendirir. Bu inançlar,
alışkanlıkları ve stresle başa çıkma gibi
sağlık hizmetlerine erişimi ve tedaviye
davranışları ve yaşam tarzlarını etkiler.
uyumu etkiler.
Bu faktörler sağlık durumunu etkiler.
İletişim ve İlişkiler
Psikolojik Destek
Kültürel farklılıklar, sağlık iletişimini ve
Kültür, sosyal destek sistemlerini ve
hasta-hekim ilişkisini etkileyebilir.
ruh sağlığı hizmetlerine erişimi etkiler.
Kültürel duyarlılık, sağlık hizmetlerinin
Psikolojik destek, genel sağlık ve refahı
etkinliğini artırır.
etkiler.
Toplum Sağlığı ve Sağlık Psikolojisi
Toplum Odaklı Yaklaşım
Sağlık Eşitsizliği ve Toplumsal Faktörler
Toplum Sağlığını Geliştirme
çabalarına katkıda bulunur, sağlık
Toplum sağlığı, sağlık eşitsizliğini ele
Sağlık psikolojisi, topluluk tabanlı
davranışlarını teşvik eder ve sağlık
almak için çalışır, sağlık hizmetlerine
müdahaleler yoluyla sağlıklı yaşam
eşitsizliğini azaltmaya yönelik
erişimi artırır ve sosyal belirleyicileri
tarzlarını teşvik eder, sağlık eğitimi
programlar geliştirir.
hedefler.
programları geliştirir ve önleyici
Sağlık psikolojisi, topluluk sağlığı
hizmetler sunar.
Sağlık Hizmetlerinde Psikolojik Destek Hasta Odaklı Bakım
Hedeflenen Yaklaşım
Psikolojik destek, hastaların duygusal
Sağlık hizmetlerinde psikolojik destek,
ihtiyaçlarını karşılamayı ve yaşam
kronik hastalıkları yöneten hastalara,
kalitelerini iyileştirmeyi amaçlar.
ameliyat geçiren hastalara, travma
Psikologlar, hastalara hastalıkla başa
geçiren hastalara ve kayıp yaşayan
çıkma stratejileri öğretir, duygusal
kişilere verilir. Bu destek, tedavi
sorunları ele alır ve ailelerini destekler.
sürecini olumlu etkiler ve iyileşmeyi hızlandırır.
Sağlık Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri 1
1. Gözlem
2
2. Anketler
Gözlem, sağlık davranışlarını, hasta-hekim etkileşimini
Anketler, sağlık inançları, algıları, tutumları ve
ve sağlık hizmetlerinin kullanımını anlamak için
davranışları hakkında bilgi toplamak için kullanılır.
kullanılır.
3
3. Deneysel Tasarımlar
4
4. Nitel Araştırma
Deneysel tasarımlar, sağlık davranışları üzerindeki
Nitel araştırma yöntemleri, sağlık deneyimlerini ve
müdahalelerin etkilerini test etmek için kullanılır.
algılarını derinlemesine anlamak için kullanılır.
Vaka Çalışmaları Vaka çalışmaları, sağlık psikolojisi araştırmalarında önemli bir rol oynar. Bir bireyin veya grubun sağlık durumunu ayrıntılı olarak inceleyen ve farklı yönlerini ele alan derinlemesine analizlerdir. Bu çalışmalar, bir bireyin yaşam öyküsünü, deneyimlerini, davranışlarını ve sağlık durumunu analiz ederek, sağlık sorunlarının psikolojik yönlerini anlamaya yardımcı olur. Vaka çalışmaları, yeni müdahale yöntemleri geliştirmek ve terapötik yaklaşımları iyileştirmek için değerli veriler sağlar.
Sağlık Psikolojisinde Güncel Eğilimler Teknolojinin Rolü
Kişiselleştirilmiş Tıp
Akıllı cihazlar ve dijital sağlık uygulamaları sağlık
Kişiselleştirilmiş tıp, bireylerin genetik yapısı, yaşam tarzı
psikolojisi alanında giderek daha önemli bir rol
ve diğer faktörlere göre sağlık hizmetleri sunmayı
oynamaktadır. Bu teknolojiler, bireylerin sağlık
amaçlamaktadır. Sağlık psikolojisi, bu alanda bireylerin
davranışlarını izlemelerine, sağlık hizmeti sağlayıcılarına
sağlık davranışlarını değiştirmek ve tedavilere uyumu
ulaşmalarına ve ruh sağlığı desteği almalarına yardımcı
artırmak için önemli bir rol oynamaktadır.
olabilir.
Toplum Sağlığı Odaklı Yaklaşım
Ruh Sağlığının Önemi
Sağlık psikolojisi, sağlık sorunlarının önlenmesi ve toplum
Ruh sağlığının fiziksel sağlık üzerindeki etkileri giderek
sağlığının iyileştirilmesi için giderek daha fazla önem
daha iyi anlaşılmaktadır. Sağlık psikolojisi, ruh sağlığı
kazanmaktadır. Bu alanda, topluluk temelli programlar ve
sorunlarının erken teşhis ve tedavisini ve sağlıklı yaşam
sağlık eğitimi gibi girişimler büyük önem taşımaktadır.
tarzının teşvik edilmesini vurgulamaktadır.
Sağlık Psikolojisinin Geleceği Teknoloji ve Yapay Zeka
Küresel Sağlık
Sağlık verilerinin analizinde, kişiselleştirilmiş müdahalelerde
Küresel sağlık sorunları, sağlık eşitsizlikleri ve küresel sağlık
ve uzaktan sağlık hizmetlerinde yapay zekânın etkisi
politikaları sağlık psikolojisi alanında önemli konular
artacaktır.
olacaktır.
Multidisipliner Yaklaşım
Sürdürülebilirlik ve Çevre
Sağlık psikolojisi, diğer disiplinlerle işbirliği yaparak daha
Çevresel faktörlerin ruh sağlığı üzerindeki etkisi ve
kapsamlı bir sağlık anlayışına ulaşmayı hedefleyecektir.
sürdürülebilir yaşam tarzları sağlık psikolojisinin odak alanları olacak.
Sağlık Psikolojisinin Diğer Disiplinlerle İlişkisi
Tıp
Eğitim
Sosyal Hizmet
Psikoloji
Sağlık psikolojisi, hastalıklara
Sağlık psikolojisi, sağlık
Sağlık psikolojisi, sosyal
Sağlık psikolojisi, diğer
neden olan biyolojik ve
eğitimcilerinin davranış
hizmet uzmanlarının sosyal
psikoloji alanlarından bilgi ve
fizyolojik faktörler,
değişikliği stratejileri
ve çevresel faktörlerin
beceri alarak, ruh sağlığı
hastalıklarla başa çıkma
geliştirmelerine ve sağlık
bireylerin sağlık ve iyilik
sorunlarının sağlık ve iyilik
yöntemleri ve sağlık
bilgisi, sağlık hizmetleri ve
halleri üzerindeki etkilerini
hali üzerindeki etkilerini ele
davranışları konusunda tıp
sağlıklı yaşam tarzı
anlama ve müdahale
alır.
ile yakın ilişki içindedir.
konusunda toplumu
geliştirmelerine yardımcı
eğitmelerine yardımcı olur.
olur.
Sağlık Psikolojisinde Kariyer Olanakları Araştırma ve Eğitim
Klinik Uygulama
Sağlık psikologları, sağlık davranışlarını, hastalıkları ve
Hastalarla bireysel veya grup terapisi sağlayabilirler. Klinik
tedaviye uyumu araştırabilirler. Ayrıca sağlık hizmetleri
uygulamaları, ruh sağlığı sorunları, kronik hastalık yönetimi,
sağlayıcılarını ve halkı eğiterek sağlık bilincini artırabilirler.
ağrı yönetimi ve bağımlılıkla mücadele gibi alanları kapsayabilir.
Sağlık Psikolojisinde Eğitim ve Öğretim Üniversite Programları
Eğitim İçeriği
Uygulama Odaklı
Lisans, yüksek lisans ve doktora
Bu programlar, sağlık davranışları,
Eğitim, klinik beceriler, araştırma
seviyelerinde sağlık psikolojisi
hastalık algısı, stres yönetimi, kronik
yöntemleri ve stajları içerir.
programları sunulmaktadır.
hastalıklar gibi konuları kapsar.
Sağlık Psikolojisinde Uzmanlaşma Alanları Sağlık Davranışı Değişikliği
Kronik Hastalık Yönetimi
Sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerini teşvik etmek ve kronik
Kronik hastalıklara sahip bireylerin hastalıklarının
hastalıkların önlenmesi için davranışsal müdahaleler
yönetimi, yaşam kalitelerini iyileştirme ve uyumlarını
geliştirmek.
artırma.
Ağrı Yönetimi
Ruh Sağlığı ve Sağlık
Fiziksel ve psikolojik ağrıyı anlamak, değerlendirmek ve
Ruh sağlığı bozukluklarının fiziksel sağlık üzerindeki
yönetmek için davranışsal ve psikolojik stratejiler
etkilerini incelemek ve ruhsal sağlığı iyileştirici
geliştirmek.
müdahaleler geliştirmek.
Sağlık Psikolojisinde Etik İlkeler Gizlilik ve Güvenlik
Mesleki Etik Kurallar
Sağlık psikologları, hastaların kişisel bilgileri ve gizliliklerini
Sağlık psikologları, mesleki etik kurallarına uyarlar. Bu
korumakla yükümlüdür. Güvenlik, danışmanlık ilişkisi için
kurallar, hastalara saygı, dürüstlük ve sorumluluk gibi
temeldir.
değerleri vurgular.
Hastaların rızası olmadan bilgilerini paylaşamazlar. Bu ilke,
Mesleki etik kurallar, danışmanlık ilişkisinin etik ve
hasta-psikolog arasında güvenilir bir ilişki oluşturmaya
profesyonel bir şekilde yürütülmesini sağlar.
yardımcı olur.
Sağlık Psikolojisinde Multidisipliner Yaklaşım 1
1. Tıp
2
2. Psikoloji
Sağlık psikolojisi, tıp
Psikoloji disiplini, hastaların ruhsal ve
profesyonelleriyle işbirliği yaparak
davranışsal süreçlerini anlamak için
hastalıkların önlenmesi ve tedavisi
temel sağlar.
konusunda bilgi sağlar.
3
3. Sosyoloji
4
4. Antropoloji
Sosyoloji, sağlık davranışlarını
Antropoloji, farklı kültürlerin sağlık
etkileyen kültürel ve sosyal faktörleri
inançları ve uygulamaları hakkında
inceler.
bilgi sunar.
Sağlık Psikolojisinde Teknolojinin Rolü
Mobil Uygulamalar
Tele-Sağlık
Sağlıklı yaşam tarzı uygulamaları, aktivite
Görüntülü görüşmelerle online danışmanlık,
takibi, beslenme desteği ve meditasyon
uzaktan takip ve hasta eğitimi sağlar.
teknikleri sunar.
Giyilebilir Teknolojiler
Sanal Destek Grupları
Kalp atış hızı, uyku kalitesi, adım sayısı gibi
Kronik hastalıklarla yaşayan kişilere, online
verileri takip ederek sağlık davranışlarını
platformlarda duygusal destek ve bilgi
destekler.
paylaşımı sağlar.
Sağlık Psikolojisinde ÖzYönetim Stratejileri 1
3
Bilgi ve Beceri Geliştirme
2
Hedef Belirleme ve Planlama
Kişilerin sağlıkları hakkında bilgi
Kişiler, sağlık hedefleri belirleyerek
sahibi olmaları ve sağlık
ve bu hedeflere ulaşmak için planlar
davranışlarını yönetmek için gerekli
yaparak öz-yönetimlerini
becerileri öğrenmeleri önemlidir.
güçlendirebilirler.
Motivasyon ve Destek Öz-yönetimde motivasyon ve destek
4
Değerlendirme ve Geri Bildirim
çok önemlidir. Kişiler, kendilerini
Kişiler, sağlık davranışlarını düzenli
motive etmek ve destek bulmak için
olarak değerlendirerek ve geri
çeşitli stratejiler kullanabilirler.
bildirim alarak öz-yönetim süreçlerini iyileştirebilirler.
Sağlık Psikolojisinde Kişilerarası İlişkiler Sosyal Destek
İlişki Kalitesi
Kişilerarası ilişkiler, sosyal destek
İlişkilerin kalitesi, sağlık üzerinde önemli
sağlayarak sağlık ve refahı artırabilir. Aile,
bir etkiye sahiptir. Sağlıklı ve destekleyici
arkadaşlar, meslektaşlar veya topluluk
ilişkiler, kişinin ruh sağlığını ve genel
grupları gibi sosyal destek kaynakları,
refahını olumlu yönde etkilerken, çatışmalı
stresle başa çıkmada, hastalıklarla
veya gergin ilişkiler ise olumsuz etki
mücadelede ve iyileşme sürecinde önemli
yaratabilir.
rol oynar.
Sağlık Psikolojisinde Stres Yönetimi Stres Belirtileri Stresin fiziksel, duygusal ve
Bilişsel Davranışçı Terapi
davranışsal belirtilerini
Bilişsel davranışçı terapi, stresli
tanımak, doğru bir şekilde
düşünce kalıplarını ve
yönetmek için önemlidir.
davranışları değiştirerek stresi yönetmeyi hedefler.
Rahatlama Teknikleri
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Derin nefes alma, meditasyon,
Dengeli beslenme, düzenli
yoga ve progresif kas gevşetme
egzersiz, yeterli uyku ve sosyal
gibi teknikler stresi azaltmaya
destek, stresi yönetmede
yardımcı olur.
önemli rol oynar.
Sağlık Psikolojisinde Yaşam Kalitesi Fiziksel Sağlık
Sosyal Bağlantılar
Fiziksel sağlığın iyiliği, bireyin
Güçlü sosyal bağlantılar, bireyin
yaşam kalitesine doğrudan etki
ruhsal sağlığını destekler, yaşam
eder.
kalitesini artırır.
Psikolojik İyi Oluş
Fiziksel Aktivite
Psikolojik olarak sağlıklı bireylerde
Düzenli fiziksel aktivite, ruhsal ve
ruh hali, özgüven ve yaşam
fiziksel sağlığı olumlu etkiler,
memnuniyeti yüksek olur.
yaşam kalitesini yükseltir.
Psikolojide Etik İlkeler Psikoloji, insan davranışlarını ve zihinsel süreçleri inceleyen bir bilim dalıdır. Bu dalıdır. Bu alanda araştırma ve uygulama yapılırken etik ilkelere uyulması son son derece önemlidir.
Giriş Psikolojinin Önemi Önemi
Etik İlkelerin Temeli Temeli
Psikoloji, insan
Etik ve Toplum Etik ilkeler, psikologların
davranışlarını ve zihinsel
Psikolojide etik ilkeler,
toplumla güvenilir bir
zihinsel süreçleri
mesleğin temel
ilişki kurmalarını sağlar.
anlamak için bilimsel bir
değerlerini ve insan
Bu da güven ve saygıya
bir disiplindir. Toplumun
haklarına saygıyı yansıtır.
dayalı bir ortam yaratır.
Toplumun her alanında
yansıtır.
alanında önemli bir rol rol oynar.
Etik Kavramı Ahlaki İlkeler
Doğru ve Yanlış
Etik, bireylerin ve toplulukların davranışlarını
Etik, doğruyu ve yanlışı, iyiyi ve kötüyü ayırt
yönlendiren ahlaki ilkeler, değerler ve
etmemizi sağlar ve bu ayırt etme yeteneğini
prensiplerle ilgilenir.
geliştirmeye odaklanır.
Toplumsal Belirleyiciler
Kişisel ve Mesleki Etik hem kişisel yaşamımızda hem de mesleki
Etik ilkeler, zamanla ve toplumdan topluma
alanlarımızda kararlar almamızı etkiler ve
farklılık gösterebilir, ancak temel değerleri
davranışlarımızı şekillendirir.
genellikle benzerdir.
Psikolojide Etik İlkelerin Önemi
1
1. Güven ve Saygı
2
2. Mesleki Standartlar
Etik ilkeler, danışanlar ve araştırma katılımcıları arasında güven ve saygı
Etik ilkeler, psikoloji alanındaki mesleki
oluşturur. Bu güven, sağlıklı bir terapötik
standartları belirler ve profesyonellerin
ilişkinin temelidir.
sorumlu ve etik bir şekilde davranmasını sağlar.
3
3. Toplumsal Güven
4
4. Zararın Önlenmesi
Etik uygulamalar, halkın psikoloji
Etik ilkeler, danışanlara, araştırma
hizmetlerine olan güvenini artırır ve
katılımcılarına ve topluma zarar
mesleğin itibarını korur.
verilmesini önlemeyi amaçlar.
Temel Etik İlkeler
Özerklik
Adalet
Zarar Vermeme
Fayda Sağlama
Bireyin kendi kararlarını verme
Eşitlik, tarafsızlık, herkese eşit
hakkı, özgür irade ve öz yönetim.
davranış ve kaynakların adil
Herhangi bir bireye veya gruba
Bireyler veya toplum için fayda
dağılımı.
fiziksel, psikolojik veya sosyal
sağlamak, iyi niyetli olmak ve
zarar vermemek.
iyilik için çaba göstermek.
Özerklik Tanım
Uygulama
Özerklik, bireylerin kendi kararlarını verme ve kendi hayatlarını
Terapistler, danışanlarına tedavi planlarını anlama, farklı seçenekler
yönetme hakkıdır. Psikolojide, bireylerin kendi bakış açılarına sahip
hakkında bilgi edinme ve kendi kararlarını verme özgürlüğü
olma ve terapötik süreçte aktif rol alma hakkını ifade eder.
tanımalıdır. Bu, danışanın tedavi sürecine aktif olarak katılımını ve kendi iyiliği için sorumluluk almasını teşvik eder.
Adalet
Eşitlik ve Tarafsızlık
Hakların Korunması
Yasal Süreçte Adil Muamele
Adalet, tüm bireylerin eşit haklara sahip
Adalet, bireylerin temel haklarının
Adalet, yasal sürecin tüm taraflar için adil ve
olduğunu ve yasalara göre adil bir şekilde
korunmasını ve bu hakların ihlal edilmesi
şeffaf olmasını gerektirir.
muamele görmesi gerektiğini ifade eder.
durumunda adil bir şekilde telafi edilmesini sağlar.
Zarar Vermeme Temel İlkeler
Risk Değerlendirmesi
Fiziksel ve Psikolojik Zarar
Güvenlik ve Koruma
Psikologların, ilk önce ve en Psikologların, danışanlarının ve
önemlisi, danışanlarına veya araştırma katılımcılarına zarar
Her türlü terapi veya araştırma
Psikologlar, hem fiziksel hem de
katılımcıların güvenliğini
vermemek için sorumlulukları
başlamadan önce, potansiyel
psikolojik zararları önlemek için
sağlamak ve ihtiyaç duydukları
vardır.
riskler dikkatlice
özen göstermelidir.
koruyucuları sağlamak için çaba
değerlendirilmeli ve önlemler
göstermeleri gerekir.
alınmalıdır.
Fayda Sağlama Hastanın Refahı
Olumlu Etkiler
Toplum Faydası
Psikologlar, yaptıkları her işlemde
Tedavi planları, hastanın yaşam kalitesini
Psikologlar, toplumun ruh sağlığına
hastanın refahını en üst düzeyde tutmayı
olumlu yönde etkileyecek şekilde
katkıda bulunan uygulamalara öncelik
hedefler.
tasarlanır.
verir.
Etik Denge Fayda sağlama, diğer etik prensiplerle dengeli bir şekilde uygulanmalıdır.
Dürüstlük Psikolojide Dürüstlük
Dürüstlük, psikologların temel etik
Dürüstlük Örnekleri
•
ilkelerinden biridir. Hem meslektaşlarına hem de danışanlarına karşı dürüst ve açık
Danışanlara hizmetleri hakkında doğru bilgiler vermek
•
davranmaları gerekir.
Araştırma sonuçlarını doğru ve tarafsız bir şekilde raporlamak
•
Meslektaşlarıyla dürüst ve açık iletişim kurmak
Gizlilik 1
3
1. Kişisel Bilgilerin Korunması
2
2. Danışan Bilgilerinin Gizliliği
Gizlilik, bireylerin kişisel bilgilerinin izinsiz
Danışanlar, terapötik ilişkide rahat ve
erişimden korunmasını sağlar. Psikologlar,
güvende hissetmelidirler. Psikologlar,
danışanlarının özel bilgilerini güvenli bir
danışanlarının kişisel bilgilerini sadece
şekilde saklamak ve paylaşmamakla
yasal zorunluluklar veya acil durumlarda
yükümlüdür.
paylaşabilir.
3. Kayıtların Gizliliği
4
4. Elektronik Ortamda Gizlilik
Danışan kayıtları, güvenli bir şekilde
Psikologlar, danışan bilgileriyle ilgili
saklanmalı ve sadece yetkili kişiler
elektronik ortamları da güvenli bir şekilde
tarafından erişilebilir olmalıdır. Bu,
kullanmalı ve uygun güvenlik önlemlerini
danışanların gizliliğini ve mahrem
almalıdır. Bu, bilgi güvenliğinin sağlanması
bilgilerinin korunmasını sağlar.
için önemlidir.
Mesleki Yeterlilik
Alan Bilgisi ve Beceriler
Etik İlkeler Etik ilkelerine bağlı kalmak, mesleki yeterliğin
Psikologlar, alanlarına ilişkin güncel bilgi ve
önemli bir parçasıdır. Etik kurallar, danışanların
becerilere sahip olmalıdır. Sürekli eğitim ve
haklarını ve güvenliğini korur.
gelişim, mesleki yeterliliklerini sürdürmek için elzemdir.
Mesleki Gelişim
İletişim Becerileri
Psikologlar, mesleki yeterliliklerini geliştirmek için
Danışanlarla etkili bir şekilde iletişim kurmak,
sürekli olarak eğitim ve süpervizyon almalıdır. Bu,
mesleki yeterliğin temel bir unsurudur. İyi bir
yeni yöntemler ve yaklaşımlar hakkında bilgi
iletişim, güvenli ve terapötik bir ilişki kurar.
sahibi olmalarına yardımcı olur.
Kişisel Sınırlar Kendini Koruma
Sağlıklı İlişkiler
Duygusal İyi Oluş
Kişisel Gelişim
Kişisel sınırlar, duygusal ve
Sınırlar, sağlıklı ilişkiler
Sınırlar, duygusal istikrarı ve
Kişisel sınırlar, öz farkındalığı ve
fiziksel sağlığımızı korumamıza
kurmamızı, saygı ve anlayışı
özgüveni sağlar, stres ve
kendimizi tanımayı güçlendirir.
yardımcı olur.
teşvik eder.
tükenmişliği azaltır.
Araştırma Etiği Katılımcı Haklarının Korunması
Bilgilendirilmiş Onam Araştırmaya katılım için katılımcılar bilgilendirilmelidir. Araştırmanın
Araştırma etiği, araştırma sürecinde katılımcıların haklarını korumayı
amacı, riskleri ve faydaları, geri çekilme hakkı gibi konular açıkça
amaçlar. Katılımcıların güvenliği, gizliliği ve özerkliği ön plana çıkarılır.
anlatılmalıdır.
Katılımcı Haklarının Korunması Bilgilendirilmiş Onam
Gizlilik ve Mahremiyet
Çekilme Hakkı Katılımcılar herhangi bir zamanda
Araştırmaya katılım gönüllü olmalıdır.
Katılımcıların kişisel bilgileri gizli
araştırmadan çekilme hakkına sahiptir.
Katılımcılar araştırma hakkında ayrıntılı
tutulmalıdır. Veriler anonimleştirilmeli
Çekilme sebepleri sorgulanmamalı ve
bilgiye sahip olmalı ve katılımın risklerini
veya şifrelenmeli ve sadece araştırma
katılımcıya herhangi bir olumsuz sonuç
ve faydalarını anlamalıdırlar.
amaçları için kullanılmalıdır.
uygulanmamalıdır.
Zarar Vermeme Katılımcılara herhangi bir fiziksel, psikolojik veya sosyal zarar verilmemelidir. Araştırma, katılımcıların refahını ve güvenliğini önceliklendirmelidir.
Bilgilendirilmiş Onam 1
1. Araştırma Amaçları
2
2. Prosedürler Katılımcılar araştırmanın prosedürleri
Araştırmanın amaçları ve katılımcıların
hakkında bilgilendirilmelidir.
rolü açıklanmalıdır.
3
3. Riskler ve Faydalar
4
4. Gizlilik ve Mahremiyet
Katılımcılara araştırmanın potansiyel
Katılımcıların kişisel bilgilerinin gizliliği ve
riskleri ve faydaları açıklanmalıdır.
mahremiyeti korunacaktır.
Gizlilik ve Mahremiyet Katılımcıların Gizliliği
Mahremiyet Hakkı
Araştırma verilerinin katılımcıların
Katılımcılar, kendi verileri hakkında karar
kimlikleriyle ilişkilendirilmemesi önemlidir.
verme hakkına sahiptir. Araştırma sırasında,
Anonimleştirme veya kodlama yöntemleri
verilerin nasıl kullanılacağı hakkında bilgi
kullanılır.
verilir.
Veri Güvenliği Araştırma verileri, yetkisiz erişime karşı korunmalıdır. Şifreleme ve güvenlik önlemleri kullanılır.
Araştırma Verilerinin Güvenliği
Gizlilik
Güvenlik Önlemleri
Katılımcıların kişisel bilgileri ve araştırma verileri
Araştırma verilerini korumak için şifreleme, erişim
gizli tutulmalı, yetkisiz erişime karşı korunmalıdır.
kontrolü ve yedekleme gibi güvenlik önlemleri uygulanmalıdır.
Veri Silme
Etik İlkeler
Araştırma tamamlandıktan sonra katılımcıların
Araştırma verilerinin güvenliği, katılımcıların
izni olmadan veriler silinmeli veya
gizliliğini ve araştırmanın etik ilkelerini korumak
anonimleştirilmelidir.
için esastır.
Klinik Uygulama Etiği Tanı ve Değerlendirme
Tedavi Süreci
Psikologlar, hastaların durumlarını değerlendirmek için etik ilkelerle
Tedavi planları, hastanın ihtiyaçlarına göre bireyselleştirilmeli ve etik
uyumlu bir şekilde tanı ve değerlendirme yöntemleri kullanmalıdır.
ilkelerle uyumlu olmalıdır. Psikologlar, tedavinin etkililiğini düzenli olarak değerlendirmeli ve
Tanı ve değerlendirme sürecinde hastanın gizliliğine ve özerkliğine
uygun olmadığı durumlarda tedavinin yönünü değiştirmelidir.
saygı gösterilmelidir.
Tanı ve Değerlendirme
Psikolojik Değerlendirme
Görüşme Teknikleri
Standartlaştırılmış Testler
Psikolojik değerlendirme, bireyin ruhsal ve
Görüşmeler, bireyin geçmişini, semptomlarını
Psikolojik testler, bireyin kişilik, zekâ,
davranışsal özelliklerini ölçmek ve tanı
ve yaşam deneyimlerini anlamak için
duygusal durum ve diğer özelliklerini ölçer.
koymak amacıyla yapılır.
kullanılır.
Tedavi Süreci 1
3
Değerlendirme
2
Tedavi Planı
Tedavi süreci, öncelikle detaylı bir değerlendirme ile başlar. Bu
Değerlendirme sonucunda, bireyin ihtiyaçlarına göre
süreçte, psikolog bireyin geçmişini, mevcut durumunu ve
özelleştirilmiş bir tedavi planı oluşturulur. Bu plan, tedavi
hedeflerini anlamak için çeşitli yöntemler kullanır.
hedeflerini, kullanılacak yöntemleri ve süreyi kapsar.
Uygulama
4
Değerlendirme ve Gözden Geçirme
Tedavi planı uygulama aşamasında, psikolog ve birey düzenli seanslar gerçekleştirir. Bu seanslarda, birey duygularını,
Tedavi süreci boyunca, ilerleme düzenli olarak değerlendirilir
düşüncelerini ve davranışlarını keşfeder, yeni baş etme
ve gerektiğinde tedavi planı gözden geçirilir.
mekanizmaları öğrenir ve olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını değiştirir.
Hasta Hakları Bilgilendirilmiş Onam
Gizlilik ve Mahremiyet
Hastalar, tedavilerine dair tüm bilgileri
Hastaların kişisel bilgileri gizli tutulmalı ve
almalı ve kendi kararlarını vermelidir.
yalnızca izinleriyle paylaşılabilir.
Terapi Sürecinde Katılım
Tedaviyi Reddetme
Hastalar, kendi tedavi planlarını oluşturma
Hastalar, önerilen herhangi bir tedaviyi
ve uygulamadaki rolü konusunda fikir
reddetme veya tedaviyi durdurma hakkına
beyan etme hakkına sahiptir.
sahiptir.
Terapötik İlişki
Güven ve Empati
Açık ve Dürüst İletişim
Ortak Hedeflere Odaklanma
empatiye dayalıdır. Terapist,
Açık ve dürüst iletişim, terapi
Terapist ve danışan, ortak
danışanın kendisini rahat
sürecinin temel taşıdır.
hedeflere ulaşmak için birlikte
hissetmesini sağlar.
Danışanlar, düşüncelerini ve
çalışır. Danışan, kişisel gelişim
duygularını rahatça ifade
yolculuğunda desteklenir.
Terapötik ilişki, güven ve
edebilir.
Etik Karar Verme Süreci Etik Sorunların Tanımlanması
1
Etik bir sorun ortaya çıktığında, bunu açıkça tanımlamak ve etki alanını belirlemek önemlidir.
Bilgi Toplama ve Analiz
2
Sorunla ilgili tüm gerekli bilgileri toplamak ve mevcut etik
Olası Çözümlerin Değerlendirilmesi
ilkeleri, politikaları ve yasal çerçeveyi analiz etmek gerekir.
3
Soruna karşı birden fazla çözüm olasılığı ele alınmalı ve her birinin potansiyel faydaları, dezavantajları ve etik sonuçları değerlendirilmelidir.
En Uygun Kararın Seçilmesi
4
Tüm faktörleri dikkatlice tartarak, etik ilkelerle uyumlu ve
Kararın Uygulanması ve Değerlendirilmesi
en uygun sonuca yol açacak en iyi çözüm seçilmelidir.
5
Seçilen çözüm uygulanmalı ve etkileri izlenmelidir. Süreç boyunca etik değerlendirmeler yapılmalı ve gerekirse kararlar gözden geçirilmelidir.
Etik Sorunların Tanımlanması Problem Tanımlama
Sorunun Etkileri
Bir durumun etik bir sorun olup olmadığını belirlemek için olayları ve
Sorunun etkilenen bireyler, meslektaşlar, kurumlar ve toplum
potansiyel sonuçlarını dikkatlice analiz etmek gerekir.
üzerindeki etkileri değerlendirilmelidir. Etik sorunların potansiyel uzun vadeli sonuçları da dikkate
Etik ihlallerini tespit etmek için mesleki yönergeler ve etik kodlar referans alınmalıdır.
alınmalıdır.
Bilgi Toplama ve Analiz Veri Toplama Yöntemleri
Veri Gizliliği ve Mahremiyeti
Etik ilkelerin uygulanması,
Toplanan verilerin güvenli bir
araştırma verilerini toplamak ve
şekilde saklanması ve analiz
analiz etmek için uygun yöntemler
edilmesi, katılımcıların gizliliğini ve
gerektirir.
mahremiyetini korumak için önemlidir.
Veri Analizi Yöntemleri Etik ilkelerin çerçevesinde uygun istatistiksel yöntemler ve veri analiz teknikleri kullanılmalıdır.
Olası Çözümlerin Değerlendirilmesi
Çözüm Seçenekleri
Etik İlkeleri Her çözüm seçeneğinin etik ilkelerle
Etik sorun için her olası çözümün
uyumluluğunu kontrol etmek gereklidir.
sonuçlarını dikkatlice değerlendirmek önemlidir.
Pratik Uygulamalar
Uzun Vadeli Etkiler
Çözümlerin pratik uygulamaları ve olası
Seçilen çözümün uzun vadeli etkileri ve
sonuçları da değerlendirilmelidir.
olası yan etkileri göz önünde bulundurulmalıdır.
En Uygun Kararın Seçilmesi Değerlendirme
Karar Verme
Tüm olası çözümler dikkatlice değerlendirilir, etik ilkelere uygunluk,
En uygun karar, etik ilkelere en fazla uyumlu olan, olumlu sonuçlara
pratik uygulanabilirlik ve olası sonuçlar göz önünde bulundurulur.
yol açma potansiyeli en yüksek olan ve pratik uygulanabilirliği en yüksek olan çözüm olarak seçilir.
Kararın Uygulanması ve Değerlendirilmesi
1
Uygulama Kararın, etik ilkelerle uyumlu bir şekilde uygulamaya konulması.
2
Sonuçları Değerlendirme Kararın etkilerinin izlenmesi ve değerlendirilmesi.
Gerekli Ayarlamalar 3
Değerlendirme sonuçlarına göre, kararın yeniden gözden geçirilmesi veya uyarlanması.
Etik Bilgi Birikimine Katkı 4
Tecrübelerin belgelenmesi ve gelecekteki kararlara ışık tutması.
Etik karar vermenin son aşaması, kararın uygulanması ve sonuçlarının değerlendirilmesini içerir. Uygulama aşamasında, etik ilkelerle uyumlu bir şekilde hareket etmek önemlidir. Kararın etkilerini izleyerek, etkinliğini ve etik uygunluğunu değerlendirmek gerekir. Değerlendirme sonuçları, kararın yeniden gözden geçirilmesi veya uyarlanması için bir temel sağlayabilir. Tecrübelerin belgelenmesi ve gelecekteki kararlara ışık tutması, etik bilgi birikimine katkıda bulunur.
Etik Kodlar ve Rehberler
1
3
1. Amerikan Psikoloji Derneği Etik Kodları
2
2. Türk Psikoloji Derneği Etik İlkeleri
Amerikan Psikoloji Derneği (APA) etik
Türk Psikoloji Derneği (TPD) etik ilkeleri,
kodları, psikoloji mesleğinde etik
Türkiye'de psikoloji mesleğinin etik
uygulamaları yönlendirir. Bu kodlar,
prensiplerine uyumunu sağlar. Bu ilkeler,
psikologların mesleki yükümlülüklerini,
psikologların mesleki sorumluluklarını,
hasta haklarını ve etik karar verme
hasta gizliliğini ve etik uygulamaları
sürecini düzenler.
belirler.
3. Etik Komiteler ve Denetim
4
4. Etik İhlalleri ve Yaptırımlar
Etik komiteler, araştırma ve klinik
Etik kodlarına uymayan psikologlar,
uygulama projelerinin etik uygunluğunu
meslek örgütleri tarafından disiplin cezası
denetler. Bu komiteler, etik ilkelerin
veya lisans iptali gibi yaptırımlarla karşı
uygulanmasını ve katılımcı haklarının
karşıya kalabilir. Etik ihlalleri, mesleğin
korunmasını sağlar.
itibarını zedeler ve hasta güvenini sarsar.
Amerikan Psikoloji Derneği Etik Kodları Etik İlkelerin Temeli
Kapsamlı Etik Kurallar
Amerikan Psikoloji Derneği (APA), psikoloji alanında etik uygulamaların temelini oluşturan
APA Etik Kodları, araştırma, terapi, öğretim,
bir dizi etik kod geliştirmiştir.
danışmanlık ve diğer psikolojik uygulamaları
Bu kodlar, psikologların mesleki yaşamlarında
kapsayan geniş bir yelpazede etik ilkeleri belirler.
karşılaştıkları etik zorlukları ele alarak, etik karar verme sürecini yönlendirir.
Kodlar, psikologların mesleki sorumluluklarını, hasta haklarını ve toplumun güvenliğini sağlama konusunda yol gösterici olur.
Türk Psikoloji Derneği Etik İlkeleri
Psikologlar İçin Etik Kurallar
Mesleki Etik Standartları
Etik İhlallerin Önlenmesi
Türk Psikoloji Derneği, üyelerinin etik
Bu ilkeler, psikologların mesleki
Etik ilkeler, psikologların etik sorunları
davranışlarını yönlendirmek ve mesleğin
uygulamalarında, araştırmalarında ve eğitim
tanımalarını, çözüm yolları geliştirmelerini ve
saygınlığını korumak için etik ilkeler
faaliyetlerinde yol gösterici niteliğindedir.
mesleki etik standartlarına uygun
geliştirmiştir.
davranmalarını sağlar.
Etik Komiteler ve Denetim Etik İnceleme
Bağımsız Denetim
Katılımcı Koruma
uygulamalarda etik ilkelere uyulmasını
Komiteler, araştırma protokollerini ve
Araştırma ve tedavi süreçlerinde
sağlar.
klinik uygulamaları bağımsız olarak
katılımcıların haklarını ve güvenliğini
değerlendirir.
korur.
Etik komiteler, araştırma ve klinik
Etik İhlal Değerlendirmesi Etik komiteler, etik ihlallerini inceler ve gerekli önlemleri alır.
Etik İhlalleri ve Yaptırımlar Etik İhlallerinin Sonuçları
Yaptırım Türleri
Etik ihlalleri, meslektaşlar, kurumlar ve toplum tarafından ağır
Etik ihlallerine verilen yaptırımlar, ihlalin ciddiyetine ve tekrarlayan
sonuçlar doğurabilir.
bir durum olup olmadığına bağlı olarak değişir.
Psikoloji mesleğinde itibar kaybı ve lisansın iptali gibi sonuçlar
Uyarılar, para cezaları, lisansın askıya alınması veya iptali, mesleki
doğurabilir.
disipline tabi tutulma ve eğitim programlarına katılma zorunluluğu
Bunlara ek olarak, etik ihlalleri hukuki sorumluluklara ve cezai
gibi yaptırımlar uygulanabilir.
yaptırımlara yol açabilir.
•
Uyarı
•
Para Cezası
•
Lisansın Askıya Alınması
•
Lisansın İptali
•
Mesleki Disiplin
•
Eğitim Programlarına Katılma Zorunluluğu
•
Kamuoyunda itibar kaybına neden olan kamuoyu bildirimleri yapma
•
Etkilenen taraflara tazminat ödeme
•
Etik ihlalinin tekrarlanması durumunda işten çıkarma veya şirketten çıkarma gibi önlemler de yaptırım olarak uygulanabilir. İşten çıkarma veya şirketten çıkarma
•
Hukuki takip
•
Profesyonel itibarın zarar görmesi durumunda tazminat davası açma gibi yaptırımlar da uygulanabilir. Ceza yaptırımları, etik ihlallerin önlenmesi ve korunması adına önemli bir rol oynamaktadır. Bu yaptırımlar arasında lisansın askıya alınması veya iptali, mesleki disiplin cezaları ve eğitim programlarına katılma zorunluluğu yer almaktadır.
•
Etik ihlalinin sonuçlarına bağlı olarak, etkilenen taraflara tazminat ödenmesi ve kamuoyunda itibar kaybına neden olan durumlarda yaptırımlar da uygulanabilir.
•
Ayrıca, etik ihlallerin tekrarlanması durumunda işten çıkarma veya şirketten çıkarma gibi ciddi önlemler de al ınabilir. Bu tür cezalar, etik ihlallerin tekrarlanmasını önlemek ve toplumda bir örnek teşkil etmek amacıyla uygulanmaktadır. Ancak, yaptırımların adaletli ve orantılı bir şekilde uygulanması, ihlale sebep olan faktörlerin dikkate alınması ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir. Ayrıca, etik ihlallerin meydana gelme nedenleri de incelenmelidir. Bu, benzer durumların tekrarlanmasının önlenmesine yardımcı olabilir. Bu nedenle, önleyici tedbirlerin uygulanması kritik öneme sahiptir. Bunlar arasında eğitim programları, yönetim kurulu politikaları ve iç kontrol denetimleri yer alabilir. Bu önleyici tedbirler, çalışanların etik ihlalleri önlemek için gerekli bilgi ve eğitimi almalarını sağlayabilir. Ayrıca, yönetim kurulu politikaları ve iç kontrol denetimleri, etik ihlallerin ortaya çıkmasını engellemek ve erken tespit etmek için gereken mekanizmaları sağlayabilir. Böylece, toplumda örnek teşkil eden bir kurum olmak için gerekli adımlar atılabilir. Bu adımların yanı sıra, etik ihlalleri raporlama sürecinin kolay, güvenli ve şeffaf olması da önemlidir. Çalışanlara, anonim bir şekilde ihlalleri bildirebilecekleri bir kanal sağlanmalı ve bu raporlar ciddiye alınmalıdır. Aynı zamanda, etik ihlallerin değerlendirilmesi ve soruşturulması için adil ve bağımsız bir süreç oluşturulmalıdır. Bu şekilde, kurum içinde oluşabilecek etik ihlallerin hızlı ve etkin bir şekilde ele alınması sağlanır.
Etik Eğitimi
Lisans ve Lisansüstü Programlarda Etik Eğitimi
Sürekli Mesleki Gelişimde Etik Eğitimi
Psikoloji eğitimi boyunca etik ilkelerin öğretilmesi, öğrencilerin etik
Psikologlar, meslek hayatları boyunca etik ilkeler hakkında güncel
bilinçlerini geliştirmeye yardımcı olur.
bilgiler edinmek için düzenli eğitimlere katılmalıdır.
Lisans ve Lisansüstü Programlarda Etik Eğitimi
Etik Bilinci
Etik Dersleri
Psikoloji öğrencileri, etik ilkeleri öğrenmek ve uygulamak konusunda
Etik dersleri, psikoloji eğitiminin ayrılmaz bir parçası olmalıdır. Bu
güçlü bir temel oluşturmalıdır.
dersler, etik ilkeleri derinlemesine ele almalı ve öğrencilere etik sorunları çözme becerileri kazandırmalıdır.
Etik Tartışmaları
Etik Uygulama
Öğrencilerin, etik senaryoları tartışmalarına ve farklı bakış açıları
Öğrenciler, etik ilkelere uygun olarak pratik uygulama yapma fırsatı
geliştirmelerine teşvik edilmelidir.
bulmalıdır.
Sürekli Mesleki Gelişimde Etik Eğitimi
1
1. Güncelleme ve Yenileme
2
2. Yeni Durumlar Mesleki yaşamda yeni etik
Etik ilkeler sürekli gelişiyor, bu
sorunlar ortaya çıkabilir;
nedenle psikologlar
eğitimler bu sorunları ele
güncellemeler ve yenilikler
almaya yardımcı olur.
hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
3
3. Uygulamaların Geliştirilmesi
4
4. Etik Karar Verme Etik karar verme becerilerini geliştirmek, etik zorluklarla
Etik ilkeleri uygulama becerileri
daha etkili bir şekilde başa
geliştirilebilir ve iyileştirilebilir.
çıkmak için önemlidir.
Eğitim, daha etik uygulamalara yol açabilir.
Etik Uygulamaların Desteklenmesi Etik Kodlar
Mesleki Sürekli Gelişim
Psikoloji alanında etik kodları ve ilkeleri benimseyerek davranışlar
Etik ilkelere ilişkin güncel bilgi ve becerilerin geliştirilmesi,
ve kararlar şekillendirilir. Etik kodlar, psikologların mesleki
mesleki gelişim aktiviteleri aracılığıyla sağlanabilir. Etik eğitim
davranışlarını yönlendiren bir çerçeve sunar.
programları ve konferanslar katılım sağlanmalıdır.
Etik Danışmanlık
Etik Denetim Sistemleri
Etik zorluklar karşısında uzman desteği sağlanması önemlidir. Etik
Etik ihlallerinin önlenmesi ve tespit edilmesi için etkili denetim
danışmanlık hizmeti sunan kuruluşlara ve deneyimli psikologlara
mekanizmaları kurulması önemlidir. Etik komiteler ve denetim
danışılması önerilir.
süreçleri bu konuda rol oynar.
Örgütsel Etik Kültürünün Geliştirilmesi
Değerler ve İlkeler
Etik Eğitimi
Etik değerlerin ve ilkelerin açıkça tanımlanması ve tüm çalışanlara
Etik konularında çalışanlara düzenli olarak eğitimler verilmeli ve
duyurulması.
uygulamalar tartışılmalı.
Etik Denetleme
Etik Destek Sistemi
Etik ihlallerini tespit etmek ve önlemek için düzenli denetim ve
Çalışanların etik endişelerini dile getirebileceği, destek alabileceği ve
inceleme mekanizmaları kurulmalı.
sorunları rapor edebileceği bir sistem oluşturulmalı.
Sonuç ve Değerlendirme Etik Uygulamaların Önemi
Etik Eğitimin Etkisi
Psikoloji alanında etik ilkelerin uygulanması, mesleğin
Psikoloji öğrencilerine ve profesyonellere etik prensipler hakkında
güvenilirliğini ve toplumun güvenini sağlar. Etik davranış,
kapsamlı bir eğitim verilmesi, etik karar verme becerilerini
bireylerin haklarını korur ve güvenli bir çalışma ortamı yaratır.
geliştirir ve mesleki etik standartlarına uygun davranışları destekler.
Sürekli Gelişim
Geleceğe Bakış
Etik konuların dinamik ve gelişen bir alan olduğunu hatırlamak
Etik prensiplerin daha da derinleştirilmesi, psikoloji alanında daha
önemlidir. Psikologlar, etik bilgisini güncel tutmak için sürekli
güvenli ve etik bir çalışma ortamı yaratabilir. Bu, hem bireylerin
olarak mesleki gelişim aktivitelerine katılmalıdır.
hem de toplumun refahını artıracaktır.
Sağlık Psikolojisine Giriş Sağlık psikolojisi, ruhsal ve bedensel sağlık arasındaki karmaşık ilişkiyi inceleyen bir alandır. Bu alan, sağlık davranışlarını, hastalıkların ruhsal etkilerini ve sağlık hizmetlerinde psikolojik müdahaleleri ele alır.
Sağlık Psikolojisinin Tarihçesi Sağlık psikolojisi, 20. yüzyılın ortalarında ortaya çıkan nispeten yeni bir alandır. Psikoloji ve tıp disiplinlerinin birleşmesiyle doğmuştur. Bu alan, sağlık ve hastalık ile ilgili psikolojik faktörlerin etkilerini inceleyerek, insan sağlığının iyileştirilmesi için çabalar.
Modern Sağlık Psikolojisi 1
Biyopsikososyal modelin benimsenmesi
Erken Çalışmalar 2
Psikolojik faktörlerin fiziksel sağlık üzerindeki etkileri
3
Sağlık ve Hastalık Alanlarının Birleşimi Psikoloji ve tıp arasındaki işbirliği
İlk çalışmalar genellikle psikolojik stresin fiziksel sağlık üzerindeki etkisine odaklanmıştır. Sağlık psikolojisi zamanla gelişerek, hastalığın önlenmesi, hastalık yönetimi ve yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik çok disiplinli bir yaklaşımı benimsemiştir.
Sağlık Psikolojisinin Temel İlkeleri 1
1. Bütüncül Yaklaşım
2
2. Davranışsal Değişim
Sağlık psikolojisi, insanı fiziksel,
Sağlıklı davranışları desteklemek ve
duygusal, sosyal ve ruhsal yönleriyle
sağlıksız davranışları değiştirmek,
ele alır. Bu, sağlığın sadece bedensel
sağlık psikolojisinin temel
değil, aynı zamanda zihinsel ve sosyal
hedeflerinden biridir. Davranış
yönleriyle de ilişkili olduğunu
değişikliği stratejileri, bireyleri
vurgular.
sağlıklı yaşam tarzlarına teşvik etmek için kullanılır.
3
3. Sağlık Okuryazarlığı
4
4. Önleyici Sağlık Sağlık sorunlarının önlenmesi, sağlık
Sağlık bilgisi ve becerileri, bireylerin
psikolojisinin önemli bir alanıdır. Bu,
kendi sağlıklarını yönetmelerine ve
risk faktörlerini azaltmak, koruyucu
sağlıklı kararlar almalarına yardımcı
davranışları teşvik etmek ve sağlıklı
olur. Sağlık psikolojisi, bireyleri
yaşam tarzlarını desteklemek yoluyla
sağlıklı yaşam bilgileriyle donatmayı
sağlanır.
amaçlar.
Biyopsikososyal Model Sağlık ve hastalıklar biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin karmaşık etkileşiminin sonucudur. Biyopsikososyal model, hastalığın tek bir nedene indirgenemeyeceğini, çok faktörlü bir süreç olduğunu vurgular.
Sağlık ve Hastalık Kavramları Sağlık
Hastalık
Sağlık, sadece hastalığın olmaması değil,
Hastalık, normal vücut işlevlerinin
tam bir fiziksel, ruhsal ve sosyal iyilik halidir.
bozulmasıyla karakterize edilir ve sağlıkta bir azalmaya yol açar.
İki Uçlu Kavram
Biyopsikososyal Yaklaşım
Sağlık ve hastalık, birbirini dışlayan, sürekli
Sağlık ve hastalık kavramları, biyolojik,
bir spektrumda yer alan iki uçlu
psikolojik ve sosyal faktörlerin etkileşimini
kavramlardır.
içerir.
Sağlık Davranışları Tanım
Örnekler
Sağlık davranışları, bireylerin sağlığını
•
Düzenli egzersiz
korumak, geliştirmek veya iyileştirmek için
•
Sağlıklı beslenme
•
Sigara kullanmama
Bu eylemler, sağlıklı beslenme, düzenli
•
Alkol tüketimini sınırlama
egzersiz, tütün ve alkol kullanımından
•
Aşı yaptırma
•
Düzenli sağlık kontrolleri
gerçekleştirdikleri eylemlerdir.
kaçınma, koruyucu sağlık hizmetleri gibi farklı alanlarda olabilir.
Sağlıklı Yaşam Tarzı Dengeli Beslenme
Düzenli Egzersiz
Sağlıklı bir yaşam tarzının
Haftada en az 150 dakika orta
temel taşıdır. Meyve, sebze,
yoğunluklu egzersiz yapmak,
tam tahıllar, yağsız proteinler
sağlıklı kalmak için önemlidir.
ve süt ürünleri tüketmek
Yürüyüş, koşu, yüzme gibi
önemlidir.
aktiviteler yapılabilir.
Yeterli Uyku
Stres Yönetimi
Her gece 7-8 saat uyumak
Stres, sağlığı olumsuz
vücudun kendini yenilemesi ve
etkileyebilir. Yoga, meditasyon
sağlıklı bir şekilde çalışması
veya derin nefes alma
için gereklidir.
teknikleri stresle başa çıkmak için faydalıdır.
Stres ve Başa Çıkma Yöntemleri 1
2
Stres Belirtileri Fiziksel, duygusal ve davranışsal değişiklikler
Stres Kaynakları İş, ilişkiler, finansal sorunlar, sağlık sorunları
Stres Yönetimi Teknikleri
3
Nefes egzersizleri, meditasyon, egzersiz, sosyal destek
Uzman Desteği 4
Psikolog, psikiyatrist, danışmanlık
Stres, yaşamın her alanında karşılaşılan normal bir tepkidir. Vücudun tehdit veya zorluklara karşı verdiği doğal bir reaksiyondur. Ancak sürekli stres sağlığımızı olumsuz yönde etkileyebilir. Stresin belirtilerini tanımak ve sağlıklı başa çıkma yöntemleri geliştirmek önemlidir.
Ağrı ve Ağrı Yönetimi Ağrının Tanımı
Ağrı Türleri
Ağrı, bireyin fiziksel veya
Ağrı, akut veya kronik olmak
psikolojik zarar gördüğünü
üzere ikiye ayrılır. Akut ağrı ani
gösteren bir uyarı sinyalidir.
başlangıçlı ve kısa sürelidir.
Ağrı, bireyin yaşam kalitesini
Kronik ağrı ise uzun süre
düşürür ve günlük aktivitelerini
devam eder ve kişinin yaşam
etkiler.
kalitesini olumsuz etkiler.
Ağrı Yönetimi
Psikolojik Faktörler
Ağrı yönetimi, ağrıyı azaltmak veya ortadan kaldırmak için
Stres, kaygı ve depresyon gibi
kullanılan yöntemlerdir. Bu
psikolojik faktörler ağrıyı
yöntemler tıbbi
şiddetlendirebilir. Ağrı
müdahalelerden psikolojik
yönetimi, psikolojik faktörlerin
terapilere kadar geniş bir
ele alınmasını da içermelidir.
yelpazede yer almaktadır.
Kronik Hastalıklar 1
Uzun Süreli
2
Kronik hastalıklar, 3 aydan
3
Yaşam Kalitesini Etkiler
uzun süren ve genellikle
Kronik hastalıklar, fiziksel,
tedavi edilemeyen sağlık
duygusal ve sosyal yaşam
sorunlarıdır.
kalitesini etkileyebilir.
Yönetim Gerektirir
4
Örnekler Kronik hastalıklar arasında
Kronik hastalıklar genellikle
diyabet, kalp hastalığı,
düzenli tıbbi bakım, ilaç
astım, artrit ve kanser
kullanımı ve yaşam tarzı
bulunur.
değişiklikleri gerektirir.
Hastalık Algısı Kişisel Değerlendirme
Duygusal Etkiler
Hastalığın ciddiyetini, nedenlerini ve
Hastalık korku, endişe, üzüntü gibi
tedavisini nasıl algıladığımız, sağlık
duygulara neden olabilir, bu da sağlık
davranışlarımızı etkiler.
davranışlarını etkiler.
Bilgi ve Deneyim
Kültürel Faktörler
Sağlık bilgisi düzeyi, geçmiş deneyimler ve
Kültürel inançlar ve değerler hastalık algısını
sosyal destek sistemi hastalık algısını
etkileyerek sağlık davranışlarına yön verir.
şekillendirir.
Tedaviye Uyum
Hastanın Rolü
Sağlık Hizmetinin Rolü
Engeller ve Destek
durumunun iyileşmesinde
Sağlık hizmetlerinin
Tedaviye uyumu etkileyen
önemlidir. Hastanın aktif
tedaviye uyumu artırıcı
faktörler (ekonomik,
olarak tedavi planına
yaklaşımlar benimsemesi
kültürel, sosyal)
katılması ve doktorun
gerekir. Bu, hastaların
anlaşılmalıdır. Uyum
talimatlarını dikkatlice takip
endişelerini gidermek ve
sağlamada zorluk çeken
etmesi gerekir.
tedaviyi kolaylaştırmak için
hastalara, bireysel
eğitim, destek ve takip gibi
ihtiyaçlarına göre destek
stratejileri içerir.
sağlanmalıdır.
Tedaviye uyum, sağlık
Hasta-Hekim İlişkisi Güven ve Empati
İletişimin Önemi
Hasta-hekim ilişkisi, güven ve empati
Etkili iletişim, hasta-hekim ilişkisinin
üzerine kuruludur. İyi bir ilişki,
temel taşıdır. Hekim, hastanın
hastanın endişelerini açıkça ifade
ihtiyaçlarını ve beklentilerini anlamak
etmesini ve hekimin doğru teşhis ve
için aktif olarak dinlemeli ve açıklayıcı
tedavi planı oluşturmasını sağlar.
bir şekilde bilgi vermelidir.
Sağlık İletişimi Hasta-Hekim İletişimi
Sağlık Bilgisinin Paylaşımı
Toplumsal İletişim
Dijital İletişim
Hasta ile hekim arasındaki
Hastalara sağlık durumları
Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını
platformlar, sağlık
etkileşim, etkili bir sağlık
hakkında doğru ve anlaşılır
teşvik etmek için toplumsal
mesajlarını yaymak için etkili
iletişiminin temelini
bilgi sağlamak önemlidir. Bu
iletişim kampanyaları
bir araçtır. Bu platformlar,
oluşturur. Açık ve şeffaf
bilgi paylaşımı, hastaların
düzenlenir. Bu kampanyalar,
sağlık bilgisi ve kaynaklarına
iletişim, sağlık sonuçlarını
sağlık kararlarında aktif rol
halkın sağlık bilincini
erişimi kolaylaştırır.
olumlu yönde etkiler.
almalarına yardımcı olur.
artırmayı hedefler.
Sosyal medya gibi dijital
Sağlık Okuryazarlığı 1
3
Bilgi Erişimi
2
Eleştirel Düşünme
Sağlık bilgisi edinme ve anlama yeteneği, sağlıklı
Sağlık bilgileri ve kaynaklarını değerlendirme,
kararlar almak için kritik öneme sahiptir.
doğruluğu ve güvenilirliğini belirleme yeteneğidir.
Sağlık Becerileri
4
Öz Yönetim
Sağlık sorunlarını önleme, tedaviye uyum sağlama ve
Kendi sağlık durumunu yönetme, sağlık hedefleri
sağlık hizmetlerinden yararlanma becerilerini içerir.
belirleme ve sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapma yeteneğidir.
Psikolojik Faktörlerin Sağlık Üzerindeki Etkileri Olumlu Etkiler
Olumsuz Etkiler
Olumlu duygular, stres yönetimi ve sosyal destek sağlık
Stres, kaygı, depresyon ve öfke gibi olumsuz duygular,
durumunu olumlu yönde etkiler. Örneğin, mutluluk ve umut
bağışıklık sistemini zayıflatarak hastalıklara karşı savunmasız
bağışıklık sistemini güçlendirir.
hale getirir.
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Ruh Sağlığı
Ruh Hastalıkları
Ruh Hastalıklarının Etkileri
Ruh Sağlığı Desteği
Ruh sağlığı, duygusal, zihinsel
Ruh hastalıkları, düşünce,
ve sosyal refahı kapsar.
duygular ve davranışları
Sağlıklı bir ruh hali, iyi
etkileyen ciddi sağlık
Ruh hastalıkları kişinin iş
hastalıklarının teşhis ve
ilişkiler kurma ve strese karşı
sorunlarıdır. Depresyon,
hayatını, sosyal ilişkilerini ve
tedavisinde önemli rol
direnç gösterme yeteneği ruh
anksiyete bozuklukları ve
günlük yaşam aktivitelerini
oynarlar. Terapi ve ilaç
sağlığının önemli
şizofreni ruh hastalığı
olumsuz yönde etkileyebilir.
tedavisi ruh sağlığı
göstergeleridir.
örnekleridir.
Erken teşhis ve tedavi ruh
sorunlarının yönetiminde
hastalığıyla başa çıkmak için
etkili olabilir.
Ruh sağlığı uzmanları ruh
önemlidir.
Depresyon ve Anksiyete Depresyon
Anksiyete
Depresyon, ruh halinde kalıcı bir
Anksiyete, endişe, gerginlik ve korku
düşüş ve ilgi kaybını içeren bir
duygularının sık ve aşırı bir şekilde
Hem depresyon hem de anksiyete,
ruhsal sağlık durumudur. Günlük
yaşandığı bir ruhsal sağlık
fiziksel ve ruhsal sağlık üzerinde
aktivitelerin sürdürülmesini
durumudur.
olumsuz etkiler yaratabilir. Uyku
zorlaştırabilir.
Sağlık Üzerindeki Etkiler
sorunları, iştah değişiklikleri ve konsantrasyon güçlüklerine yol açabilirler.
Tedavi Depresyon ve anksiyete, psikoterapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin bir kombinasyonuyla tedavi edilebilir.
Sigara, Alkol ve Madde Bağımlılığı 1
3
Sağlık Riskleri
2
Psikolojik Etkiler
Sigara, alkol ve madde bağımlılığı ciddi sağlık
Bu maddeler ruhsal sağlık problemlerine, örneğin
sorunlarına yol açar. Bağımlılığın fiziksel ve ruhsal
depresyon ve anksiyeteye katkıda bulunabilir. Ayrıca,
sağlık üzerinde olumsuz etkileri vardır.
bağımlılık sosyal ve iş hayatını etkiler.
Tedavi Seçenekleri
4
Önleme
Bağımlılığın tedavisi için çeşitli yöntemler kullanılır.
Bağımlılığın önlenmesi için erken yaşlarda
Bunlar, davranışsal terapi, ilaç tedavisi ve destek
bilinçlendirme çalışmaları ve eğitim önemlidir. Aile ve
grupları içerir.
toplum desteği de önlemede rol oynar.
Beslenme ve Sağlık Sağlıklı Beslenmenin Önemi
Sağlıklı Beslenme İlkeleri
Dengeli beslenme, vücudun temel fonksiyonlarını yerine
Çeşitli ve dengeli beslenmek, meyve, sebze, tam tahıllar,
getirmesi için gereklidir. Sağlıklı bir diyet, enerji seviyelerini
yağsız proteinler ve süt ürünleri tüketmek önemlidir. Şeker,
yükseltmeye, bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve kronik
doymuş yağ ve tuz tüketimini sınırlamak da önemlidir.
hastalık riskini azaltmaya yardımcı olur.
Fiziksel Aktivite ve Sağlık Fiziksel Aktivitenin Faydaları
Egzersizin Etkileri
Fiziksel aktivite, ruh sağlığını
sağlığı güçlendirir, kemik
iyileştirmek, kronik hastalıkları
yoğunluğunu artırır, kilo
önlemek ve genel yaşam
kontrolüne yardımcı olur ve ruh
kalitesini artırmak için
halini düzenler.
Egzersiz, kardiyovasküler
önemlidir.
Sağlıklı Aktivite Seçenekleri
Aktivite Düzeyini Artırma
Yürüyüş, koşu, yüzme, bisiklet,
Günlük yaşamda hareketli
dans ve yoga, fiziksel aktivite
olmak, merdivenleri kullanmak,
için iyi seçeneklerdir.
toplu taşıma yerine yürümek ve aktiviteleri birleştirmek aktivite düzeyini artırmaya yardımcı olur.
Uyku ve Sağlık Uyku Kalitesi
Uyku Düzeni
Uyku Bozuklukları
Yeterince ve kaliteli
Düzenli uyku saatleri,
uyku, hem fiziksel
vücudumuzun doğal
Uyku apnesi,
hem de ruhsal
uyku-uyanıklık
uykusuzluk gibi
sağlığımız için
döngüsünü
bozukluklar sağlık
olmazsa olmazdır.
düzenlemeye yardımcı
problemlerine yol
olur.
açabilir.
Cinsel Sağlık
Cinsel Sağlık Hizmetleri
Psikolojik Destek
Eğitim ve Bilgilendirme
Tıbbi Destek
Cinsel sağlık, fiziksel, ruhsal
sorunları yaşayan kişilere
Cinsel sağlık konusunda
yaşayan kişiler, doktor,
ve sosyal refahı kapsar.
terapi, danışmanlık ve eğitim
eğitim ve bilgilendirme,
jinekolog veya ürolog gibi
Cinsel sağlıkla ilgili sorunlar,
sağlayarak destek olabilirler.
sağlıklı cinsel davranışlar
sağlık uzmanlarından tıbbi
ilişkiler, yaşam kalitesi ve
Cinsel işlev bozuklukları,
geliştirmek, cinsel yolla
yardım alabilirler. Fiziksel
genel sağlık üzerinde
cinsel istismar, cinsel kimlik
bulaşan hastalıkların
muayene, tanı ve tedavi
olumsuz etkilere sahip
ve yönelim sorunları gibi
önlenmesi ve güvenli cinsel
hizmetleri sunabilirler.
olabilir.
çeşitli konularda uzmanlık
ilişki için önemlidir.
Psikologlar, cinsel sağlık
Cinsel sağlık sorunları
sağlayabilirler.
Bağışıklık Sistemi ve Psikoloji İmmün Sistem
Psikoloji
Stres
Pozitif Duygu
Bağışıklık sistemi, vücudu
Psikolojik faktörler, bağışıklık
Kronik stres, bağışıklık
Olumlu duygular, bağışıklık
hastalıklara karşı savunur.
sistemi fonksiyonlarını
sistemini zayıflatabilir.
sistemini güçlendirebilir.
etkiler.
Ölüm ve Yas Süreci 1
Kayıp ve Üzüntü Ölüm, kayıp ve üzüntüyle başlayan bir süreçtir. Yakın birini kaybetmenin acısı derin olabilir.
2
Yas Evreleri Yas, inkar, öfke, pazarlık, depresyon ve kabul gibi farklı evrelerden geçebilir.
3
Uyum ve Kabul Yas süreci zaman alır ve kişiseldir. Zamanla, kabul ve uyum sağlama olasılığı artar.
Sağlık Psikolojisinde Değerlendirme Yöntemleri 1
3
1. Anketler ve Ölçekler
2
2. Görüşmeler Görüşmeler, bireylerin kişisel
Sağlık Psikolojisinde anketler ve
deneyimleri ve bakış açılarını
ölçekler, insanların sağlık inançları,
derinlemesine anlamak için kullanılır.
davranışları ve yaşam kalitelerini
Yapılandırılmış veya yarı
değerlendirmek için kullanılır.
yapılandırılmış olabilir.
3. Fizyolojik Ölçümler
4
4. Gözlem
Kalp hızı, kan basıncı, uyku kalitesi
Gözlem, bireylerin davranışlarını ve
gibi fizyolojik veriler, sağlık
sosyal etkileşimlerini doğal
durumunu ve strese karşı tepkileri
ortamlarında gözlemleyerek
değerlendirmek için kullanılır.
değerlendirmek için kullanılabilir.
Sağlık Psikolojisinde Müdahale Teknikleri Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Motivasyone l Görüşme (MG)
Mindfulness Temelli Yaklaşımlar
Diğer Teknikler
MG, bireylerin
Mindfulness, anın
arasında gevşeme
BDT, düşünce,
kendi
farkındalığına
teknikleri, grup
duygu ve
motivasyonlarını
odaklanır. Stres
terapisi, aile
davranışlar
ortaya
yönetimi, duygusal
terapisi ve
arasındaki
çıkarmalarına
düzenleme ve
psikodinamik
bağlantıyı ele alır.
yardımcı olan bir
genel refahı
terapi bulunur.
Negatif düşünce
tekniktir. Kişinin
artırmak için
kalıplarını
değişim için hazır
kullanılır.
değiştirmeyi ve
olmasına
daha sağlıklı
odaklanır ve öz-
davranışlar
yönetimi
geliştirmeyi
destekler.
amaçlar.
Bu teknikler
Bilişsel Davranışçı Terapi
Düşünce ve Davranış Değişimi
Problem Çözme Becerileri
Sosyal Beceri Eğitimi
Terapi, hastalara problem çözme
Bilişsel davranışçı terapi, sosyal fobi,
Bilişsel davranışçı terapi, düşüncelerin,
becerileri kazandırır. Bunlar, olumsuz
kaygı veya iletişim güçlükleri gibi
duyguların ve davranışların birbirleriyle
düşünceleri tanıma, yeniden
sorunlar yaşayan kişilere sosyal beceri
etkileşimini ele alır. Hastanın olumsuz
değerlendirme ve daha uyumlu tepkiler
eğitimi sağlar. Bu eğitim, kişilerarası
düşünceleri ve davranışları belirlenir ve
geliştirme becerilerini içerir.
etkileşimleri iyileştirmeyi hedefler.
değiştirilmesi hedeflenir.
Motivasyonel Görüşme Kişiye Özel Yaklaşım
Değişim İçin Hazırlık
Karşılaşma ve Kabul
Motivasyonel görüşme, bireyin kendi
Bireyin değişim için hazır olup
Kişinin değişime karşı direncini
içgörülerine ve hedeflerine ulaşması
olmadığını değerlendirir ve
anlamak ve bu direnci aşmak için
için bir rehberlik sağlar.
değişimin faydalarını vurgular.
birlikte çalışılır.
Motivasyonu Artırma Kişisel hedefleri belirlemek, destek sistemini güçlendirmek ve değişim yolculuğunda motivasyonu artırmak hedeflenir.
Mindfulness Temelli Yaklaşımlar Dikkat Eğitimi
Kabullenme
Bu yaklaşımlar, bireyin anında yaşanan deneyimlerine
Kabullenme, olumsuz düşünceleri ve duyguları
odaklanmasını ve düşüncelerini, duygularını ve bedensel
direndiğimizde değil, bunları fark ettiğimizde ve kabul
duyumlarını yargılamadan gözlemlemesini teşvik eder.
ettiğimizde azaltabileceğimizi kabul eder.
Zihinsel Esneklik
Uygulama Teknikleri
Zihinsel esneklik, zorluklara uyum sağlama, duygusal
Mindfulness meditasyonu, yoga, Tai Chi ve nefes
düzenleme ve stresle başa çıkma becerisini artırır.
egzersizleri, zihinsel farkındalığı ve duygusal düzenlemeyi geliştirmeye yardımcı olabilir.
Sağlık Psikolojisinde Etik Konular
Gizlilik ve Güvenlik
Bilgilendirilmiş Onam
Profesyonel Etik Davranış
Çatışma Durumları
Hasta bilgileri gizli tutulmalı,
Araştırmaya katılan kişiler,
Sağlık psikologları, etik
ilkelere ve hasta çıkarlarına
güvenli bir şekilde
araştırmanın amacı, riskleri
ilkelere uygun davranmalı,
öncelik vererek çatışma
depolanmalı ve sadece yetkili
ve faydaları hakkında
meslektaşlarıyla işbirliği
durumlarında tarafsız
kişiler tarafından erişilebilir
bilgilendirilmeli ve rıza
yapmalı ve hasta haklarını
davranmalıdır.
olmalıdır.
göstermelidir.
korumalıdır.
Sağlık psikologları, etik
Kültürel Faktörlerin Rolü Kültürel Farklılıklar
Kültürel Değerler
Kültürel Bağlamlar
Kültürel Etkileşimler
Her kültürün farklı sağlık
Kültürel değerler, bireylerin
Sağlık davranışları, bireyin
Kültürel etkileşimler sağlık
inançları, uygulamaları ve
sağlık davranışlarını
yaşadığı kültürel bağlama
sonuçlarını etkiler. Örneğin,
sağlık davranışları vardır.
şekillendirir. Örneğin, bazı
göre değişir. Örneğin,
farklı kültürlerden gelen
Bu farklılıklar sağlık
kültürlerde sağlıklı
kentsel ortamlarda yaşayan
bireylerin sağlık
durumlarını, hastalık
beslenme, diğerlerinde ise
bireylerin fiziksel aktivite
hizmetlerine erişimleri ve
algılarını ve tedaviye
geleneksel ilaç kullanımına
düzeyleri kırsal ortamlarda
kaliteleri farklı olabilir.
uyumlarını etkiler.
daha fazla önem verilir.
yaşayanlara göre farklı olabilir.
Toplum Sağlığı ve Sağlık Psikolojisi Toplumsal Sağlık Toplum sağlığı, bir toplumun genel sağlık durumunu ve sağlığı etkileyen faktörleri inceler. Toplum sağlığını iyileştirmek için çeşitli stratejiler kullanılır.
Psikolojik Destek Sağlık psikolojisi, toplumsal sağlık sorunlarına psikolojik açıdan yaklaşır. Psikolojik faktörlerin sağlık üzerindeki etkisi incelenir.
Araştırma ve Değerlendirme Toplum sağlığı ve sağlık psikolojisi, sağlık durumunu değerlendirmek ve sorunlara çözümler üretmek için araştırmalara dayalı yaklaşımlar kullanır.
Sağlık Hizmetlerinde Psikolojik Destek Psikoterapi
Destek Grupları
Sağlık sorunları yaşayan bireylere,
Benzer sağlık sorunları yaşayan kişilerin
duygusal ve ruhsal sorunlarıyla başa
bir araya gelerek birbirlerini
çıkmalarına yardımcı olmak için
destekledikleri, deneyimlerini
uzmanlar tarafından uygulanan terapi
paylaştıkları ve bilgi alışverişinde
yöntemleridir.
bulundukları gruplardır.
Kognitif Davranışçı Terapi (KDT)
Motivasyonel Görüşme
Bireyin düşünce, duygu ve davranışları
motivasyonunu keşfetmesine ve olumlu
arasındaki bağlantıyı anlamak ve
sağlık davranışlarına yönelmesine
olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını
yardımcı olan bir müdahale yöntemidir.
değiştirmeyi amaçlayan bir terapi türüdür.
Kişinin kendi hedeflerini ve değişim
Sağlık Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri Deneysel Tasarımlar
Gözlemsel Çalışmalar
Sağlık psikolojisi araştırmalarında
Bir değişkenin diğer değişkenlerle ilişkisi
bağımsız değişkenin etkisini ölçmek için
incelenir. Gözlemci müdahalede
kullanılır. Denekler rastgele gruplara
bulunmaz. Korrelatif araştırma ve
atanır.
gözlemsel çalışmalar örnek verilebilir.
Anketler
Nitel Araştırma
Görüşme veya anket yoluyla veri
Derinlemesine görüşmeler, odak grup
toplamak için kullanılır. Büyük grupların
çalışmaları ve gözlemler kullanılır. Sağlık
görüşlerine ulaşmak için etkilidir.
davranışları hakkında zengin ve ayrıntılı bilgi sağlar.
Vaka Çalışmaları Vaka çalışmaları, sağlık psikolojisinde derinlemesine inceleme ve analiz için önemli bir yöntemdir. Tek bir birey veya küçük bir grup üzerinde yoğunlaşarak, sağlık durumlarını, davranışlarını, yaşadıkları zorlukları ve müdahale süreçlerini ayrıntılı olarak inceler. Vaka çalışmaları, klinik uygulamanın gerçekçi bir resmini sunar, yeni müdahale stratejileri geliştirmeye yardımcı olur ve sağlık psikolojisi alanında yeni bilgiler keşfetmek için değerli bir araçtır.
Sağlık Psikolojisinde Güncel Eğilimler Teknolojinin Etkisi
Biyopsikososyal Yaklaşım
Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, sağlık psikolojisi alanında
Biyopsikososyal model, sağlık ve hastalığın biyolojik,
yeni uygulamalar ve müdahaleler ortaya çıkıyor.
psikolojik ve sosyal faktörlerin etkileşimini vurgulayarak
Mobil uygulamalar, sanal gerçeklik ve giyilebilir teknolojiler,
önemini koruyor.
insanların sağlığını yönetmelerine yardımcı olmak için
Bu yaklaşım, sağlık hizmetlerinin kapsamlı ve bütüncül
kullanılıyor.
olmasını sağlıyor.
Sağlık Psikolojisinin Geleceği
Teknolojinin Rolü
Multidisipliner Yaklaşım
Toplum Sağlığı Odaklı Yaklaşım
Öz-Yönetim ve Sağlıklı Yaşam
ve giyilebilir teknolojiler,
Sağlık psikolojisi, tıp,
Sağlık psikolojisi, toplum
Sağlık psikolojisi, bireylerin
sağlık psikolojisinin
bilgisayar bilimi, sosyoloji ve
tabanlı müdahaleler ve
sağlık davranışlarını olumlu
geleceğini şekillendirmede
diğer disiplinlerle işbirliği
koruyucu sağlık hizmetlerine
yönde değiştirmelerine
önemli rol oynayacaktır.
yaparak daha etkili çözümler
odaklanarak sağlık
yardımcı olmak için öz-
üretecektir.
eşitsizliğini azaltmayı
yönetim stratejilerini teşvik
hedefleyecektir.
edecektir.
Yapay zeka, büyük veri analizi
Sağlık Psikolojisinin Diğer Disiplinlerle İlişkisi Tıp
Psikoloji
Sosyoloji
Toplum Sağlığı
Sağlık psikolojisi, tıbbi teşhis
Psikoloji, sağlık psikolojisine
Sosyoloji, sağlık
Toplum sağlığı, sağlık
ve tedavi süreçlerini anlamak
davranış, duygu ve
davranışlarını, sağlık
psikolojisi ile hastalıkları
için psikolojik prensiplerden
düşüncenin sağlığa etkilerini
hizmetlerine erişimi ve sosyal
önleme, sağlıklı yaşamı teşvik
yararlanır.
anlamak için temel sağlar.
faktörlerin sağlığını
etme ve sağlık hizmetlerine
etkilemesini inceler.
erişimi iyileştirme için çalışır.
Sağlık Psikolojisinde Kariyer Olanakları 1
1. Klinik Uygulama
2
2. Araştırma
Sağlık psikologları hastaneler,
Araştırma odaklı sağlık psikologları
klinikler ve özel pratiklerde hasta
sağlık davranışlarını, hastalıkların
bakımına odaklanırlar. Hastalık
psikolojik etkilerini, müdahale
yönetimi, ruh sağlığı sorunları, yaşam
yöntemlerini ve sağlık hizmetlerinin
tarzı değişiklikleri ve sağlık iletişimi
iyileştirilmesini araştırırlar.
alanlarında uzmanlaşabilirler.
3
3. Eğitim ve Öğretim
4
Üniversitelerde, sağlık okullarında ve
4. Sağlık Politikası ve Toplum Sağlığı
diğer eğitim kurumlarında sağlık
Sağlık psikologları sağlık politikaları,
psikolojisi dersleri veren, öğrencileri
sağlık hizmetlerinin erişilebilirliği,
yetiştiren ve araştırma projelerinde
sağlık eğitimi ve sağlık teşvikleri
yer alan sağlık psikologları vardır.
konusunda uzmanlaşabilirler ve sağlık politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması için çalışabilirler.
Sağlık Psikolojisinde Eğitim ve Öğretim Lisans Düzeyi Sağlık psikolojisi alanında lisans eğitimi, genellikle psikoloji bölümlerinde verilir ve genel psikoloji derslerinin yanı sıra sağlık psikolojisine özgü dersler içerir.
Yüksek Lisans ve Doktora Yüksek lisans ve doktora programları, sağlık psikolojisi alanında uzmanlaşmak isteyen öğrenciler için daha derinlemesine bir eğitim sunar.
Profesyonel Gelişim Sağlık psikologları, mesleki gelişimlerini sürdürmek için konferanslara, atölye çalışmalarına ve yayınlara katılabilirler.
Eğitim Materyalleri Sağlık psikolojisi alanında ders kitapları, makaleler, web siteleri ve çevrimiçi kaynaklar bulunmaktadır.
Sağlık Psikolojisinde Uzmanlaşma Alanları
Klinik Sağlık Psikolojisi Hastaların sağlık sorunlarıyla
Sağlık Psikolojisi Araştırması
Sağlık Hizmetlerinde Psikolojik Danışmanlık
Sağlık Eğitimi ve Toplum Sağlığı Sağlıklı yaşam tarzı, hastalık
başa çıkmalarına yardımcı
Sağlık psikolojisi ile ilgili
olmak ve sağlık davranışlarını
çeşitli konuları araştırır,
Sağlık uzmanlarına, hastalara
davranışlar konusunda eğitim
iyileştirmek için psikoterapi
sağlık davranışlarını,
ve ailelerine psikolojik
verirler, halkın sağlık bilincini
ve davranışsal müdahaleler
hastalıkları ve sağlığı
destek sağlarlar, hastalıkla
artırmaya yönelik programlar
uygularlar.
etkileyen faktörleri incelerler.
başa çıkma, stres yönetimi ve
geliştirirler.
önleme ve sağlıklı
sağlıklı yaşam tarzı konularında yardımcı olurlar.
Sağlık Psikolojisinde Etik İlkeler Gizlilik ve Güvenlik
Adil ve Eşit Davranış
Profesyonellik ve Etik Davranış
Bilgilendirilmiş Onam
Hastaların gizliliği ve kişisel
Tüm hastalara adil ve eşit bir
Sağlık psikologları,
Hastalar, tedavi sürecine dair
bilgileri korumak, etik bir
şekilde yaklaşmak, ayrımcılık
profesyonel etik ilkelerine
tam bilgi sahibi olmalı ve
zorunluluktur.
yapmamak etik bir ilkedir.
uygun olarak davranmalıdır.
onamlarını vermelidir.
Sağlık Psikolojisinde Multidisipliner Yaklaşım Çoklu Disiplinler
Bütünleşik Bakış Açısı
Sağlık psikolojisi, psikoloji, tıp, sosyoloji, antropoloji,
Multidisipliner yaklaşım, bireyin biyolojik, psikolojik ve sosyal
beslenme, sağlık eğitimi gibi farklı disiplinleri bir araya
faktörlerini ele alır.
getirir. Bu disiplinler arası işbirliği, sağlık sorunlarına kapsamlı bir yaklaşım sağlar.
Bu, sağlık sorunlarının nedenlerini ve çözümlerini daha iyi anlamak için önemlidir.
Sağlık Psikolojisinde Teknolojinin Rolü 1
1. Dijital Sağlık Uygulamaları
2
2. Telepsikoloji
Akıllı telefon uygulamaları, sağlık izleme cihazları ve
Teknolojinin gelişmesi, uzaktan sağlık hizmeti
online platformlar, bireylerin sağlığını yönetmelerine
sunumunu kolaylaştırdı. Telepsikoloji, video konferans,
yardımcı olur. Bu uygulamalar, sağlık davranışlarını
telefon veya e-posta yoluyla ruh sağlığı hizmetlerinin
izlemek, motivasyon sağlamak ve kişiselleştirilmiş
sunulmasını sağlar. Bu, coğrafi olarak uzak veya
sağlık bilgileri sunmak için kullanılabilir.
ulaşılması zor bölgelerdeki kişilere erişim sağlamada önemlidir.
3
3. Veri Analizi ve Yapay Zeka
4
4. Sanal Gerçeklik
Sağlık verilerinin toplanması ve analizi, sağlık psikolojisi
Sanal gerçeklik, sağlık korkularını ve fobileri ele almak,
araştırmaları ve müdahaleleri için değerli bilgiler sağlar.
ağrı yönetimini iyileştirmek ve stres yönetimi
Yapay zeka, hastalık riskini tahmin etmek, tedavi
tekniklerini öğretmek için kullanılır. Bu teknolojiler,
planlarını kişiselleştirmek ve ruh sağlığı sorunlarını
gerçek yaşam deneyimlerine benzer simülasyonlar
tespit etmek için kullanılabilir.
sağlayarak terapötik müdahalelerin etkinliğini artırabilir.
Sağlık Psikolojisinde Öz-Yönetim Stratejileri 1
4
Bilgi ve Beceri Geliştirme
2
Hedef Belirleme ve Planlama
3
Destek Sistemi Oluşturma
Sağlık sorunlarını anlamak ve
Kişisel hedefler belirlemek ve
Aile, arkadaşlar, terapistler veya
etkili yöntemler öğrenmek, öz-
bunlara ulaşmak için planlar
destek grupları gibi sağlık
yönetim için elzemdir. Bilgi
oluşturmak, öz-yönetimin temel
profesyonelleriyle bağlantı
edinmek, bireylere sağlık
taşlarından biridir. Bu,
kurmak, öz-yönetimi güçlendirir
durumlarını yönetme konusunda
motivasyonu artırır ve ilerleme
ve zorluklarla başa çıkmada
güç verir.
sağlar.
yardımcı olur.
Motivasyonu Sürdürme Öz-yönetim, sürekli motivasyon gerektirir. Olumlu geri bildirimler, ödüller ve başarı duygusu, motivasyonu canlı tutmak için önemlidir.
Sağlık Psikolojisinde Kişilerarası İlişkiler Hasta-Hekim İlişkisi
Sosyal Destek
Güvenli ve etkili bir sağlık hizmeti için hasta-
Aile, arkadaş ve toplulukla sağlam ilişkiler,
hekim arasında sağlıklı bir ilişki kurmak çok
bireylerin ruh sağlığı ve genel refahı için
önemlidir.
önemlidir.
Empati ve Destek
Terapi ve Danışmanlık
Sağlık çalışanlarının hastalara karşı empati
Kişilerarası ilişkilerdeki sorunlar, terapi ve
duymaları ve destekleyici olmaları iyileşme
danışmanlık yoluyla ele alınabilir ve
sürecini olumlu etkiler.
iyileştirilebilir.
Sağlık Psikolojisinde Stres Yönetimi Stresin Etkileri
Yönetim Yöntemleri
Stres, fiziksel ve ruhsal sağlığı olumsuz
Sağlık psikolojisi, stresi yönetmek için
etkiler. Kronik stres, bağışıklık sistemini
çeşitli teknikler sunar. Bunlar arasında
zayıflatır, kalp hastalığı riskini artırır ve
gevşeme teknikleri, bilişsel yeniden
ruhsal bozuklukların gelişimini kolaylaştırır.
yapılandırma, mindfulness uygulamaları ve destek grupları yer alır.
Sağlık Psikolojisinde Yaşam Kalitesi Yaşam Kalitesinin Tanımı Yaşam kalitesi, bireyin fiziksel, ruhsal,
Sağlık Psikolojisinde Yaşam Kalitesinin Önemi
sosyal ve duygusal sağlık durumunun
Sağlık psikologları, hastaların yaşam
genel değerlendirmesidir. Bu, bireyin
kalitesini iyileştirmek için tedavi ve
öznel deneyimi ve yaşamının genel
müdahale yöntemleri geliştirir. Bu,
memnuniyetiyle yakından ilgilidir.
hastaların yaşamlarında olumlu değişiklikler yapmalarına yardımcı olur.
Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler
Yaşam Kalitesi Ölçümü
Sağlık, ruhsal durum, sosyal destek, mali
değerlendirmelerle, anketlerle ve klinik
durum, yaşam tarzı ve çevresel faktörler
görüşmelerle ölçülebilir. Bu ölçümler,
gibi çeşitli etkenler yaşam kalitesini
bireylerin sağlık durumunu ve yaşam
etkiler. Bu faktörler arasındaki etkileşimi
deneyimlerini ayrıntılı olarak anlamak
anlamak çok önemlidir.
için kullanılır.
Yaşam kalitesi, öznel
Sağlık Psikolojisine Giriş Sağlık Psikolojisi, insanların zihinsel ve duygusal sağlıklarının fiziksel sağlıklarını nasıl etkilediğini inceler. Bu alan, sağlık davranışlarını anlamak, hastalıkların önlenmesi ve tedavisi için etkili stratejiler geliştirmek için psikososyal faktörleri ele alır.
Sağlık Psikolojisinin Tanımı İnsan Sağlığı ve Davranışları
Bilimsel Bir Alan
Sağlık psikolojisi, insanların
olarak, insan davranışları
sağlığını ve hastalıklarını
üzerindeki psikolojik
etkileyen psikolojik, sosyal ve
faktörlerin sağlık sonuçlarına
kültürel faktörleri inceler.
odaklanır.
Sağlık psikolojisi, bir bilim dalı
Uygulamalı Bir Alan Sağlık psikolojisi teorilerini ve araştırma bulgularını uygulamalı olarak sağlık tanıtımı, hastalık önleme, tedaviye uyum ve yaşam kalitesini artırma amaçlarıyla kullanır.
Sağlık Psikolojisinin Tarihçesi 1
19. Yüzyıl İlk çalışmalar, ruhsal bozuklukların fiziksel sağlık üzerindeki etkilerini inceledi.
2
20. Yüzyılın Başları Psikolojik faktörlerin hastalıklara etkisi üzerine odaklanma başladı.
20. Yüzyılın Ortası 3
Biyopsikososyal modelin gelişmesi, sağlık ve hastalığın karmaşık etkileşimlerini vurguladı.
Günümüz Sağlık psikolojisi, hastalık önleme, sağlık davranışlarını
4
iyileştirme ve yaşam kalitesini artırma konularına odaklanır.
Sağlık Psikolojisinin Temel İlkeleri Biyopsikososyal Model
Sağlık Davranışlarını Anlamak
Sağlık ve Hastalık Kavramları
ve sosyal faktörlerin etkileşiminin bir
Sağlık davranışları, kişinin sağlığına
Sağlık Psikolojisi, sağlık ve hastalığın
sonucu olarak görür.
etkisi olan eylemleri içerir, örneğin
biyolojik, psikolojik ve sosyal yönlerini
sigara içme, egzersiz yapma, sağlıklı
ele alır.
Bu model, hastalığı biyolojik, psikolojik
beslenme.
Biyopsikososyal Model Sağlık psikolojisinde biyopsikososyal model, fiziksel, ruhsal ve sosyal faktörlerin birlikte etkileşerek sağlığı şekillendirdiğini öne sürer. Bu model, hastalıkları yalnızca biyolojik nedenlerle açıklamak yerine, kişinin yaşadığı çevresel ve sosyal koşulların da rol oynadığını vurgular.
Sağlık ve Hastalık Kavramları Sağlık Kavramı
Hastalık Kavramı
Sağlık sadece hastalığın olmaması değil, tam bir bedensel,
Hastalık, bedensel, ruhsal veya sosyal işlevlerde bozulma
ruhsal ve sosyal refah halidir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından
olarak tanımlanabilir. Hastalıklar çeşitli nedenlere bağlı
tanımlanan sağlık kavramı, bireyin yaşamının her alanında
olabilir ve fiziksel, psikolojik ve sosyal etkileri olabilir.
iyilik halini vurgulamaktadır.
Sağlık Davranışları 1
1. Sağlıklı Yaşam İçin Seçimler
2
Sağlıklı yaşam tarzını benimseyen
2. Risk Faktörlerinin Azaltılması
3
3. Hastalık Önleme ve Kontrol Düzenli sağlık kontrolleri, aşılar
bireyler, beslenme, egzersiz ve
Sigara kullanımı, aşırı alkol
ve koruyucu sağlık hizmetleri,
uyku gibi davranışları değiştirerek
tüketimi ve sağlıksız beslenme
hastalıkların erken teşhisini
sağlıklarını olumlu yönde etkiler.
gibi risk faktörlerini azaltmak,
sağlar ve ciddi sağlık sorunlarının
hastalıklara karşı korunmayı
önlenmesine katkıda bulunur.
artırır.
4
4. Davranış Değişikliği Stratejileri Motivasyonel görüşme, bilişsel davranışçı terapi ve destek grupları gibi davranış değişikliği stratejileri, sağlık davranışlarını değiştirmede etkili olabilir.
Sağlıklı Yaşam Tarzı
Fiziksel Aktivite
Beslenme
Uyku
Düzenli egzersiz, ruh halini
Dengeli ve sağlıklı bir
Yeterince ve kaliteli uyku,
iyileştirir, stres seviyesini
beslenme, vücudu gerekli
fiziksel ve ruhsal sağlığı
Güçlü sosyal bağlantılar,
düşürür ve genel sağlık
besinlerle donatır ve
olumlu etkiler, enerji
ruhsal sağlığı destekler ve
durumunu destekler.
hastalıklardan korunmaya
seviyesini yükseltir ve
stresle başa çıkmayı
yardımcı olur.
bağışıklık sistemini
kolaylaştırır.
güçlendirir.
Sosyal Bağlantılar
Stres ve Başa Çıkma Yöntemleri 1
Stres Belirtileri Stres, fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler kişiye göre değişebilir.
2
Stres Kaynakları Stresin birçok kaynağı vardır. Bunlar iş, okul, ilişkiler ve finansal sorunlar gibi çeşitli faktörler olabilir.
3
Başa Çıkma Mekanizmaları Sağlıklı başa çıkma mekanizmaları, stresle başa çıkmanın sağlıklı ve etkili yollarını içerir. Bu yöntemler bireysel tercihlere bağlıdır.
Bazı insanlar egzersiz yapmayı tercih ederken, diğerleri meditasyon veya derin nefes alma tekniklerini kullanır. Başa çıkma mekanizmaları aynı zamanda hobiler, sosyal destek, zaman yönetimi ve rahatlama tekniklerini içerebilir. Önemli olan, her bireyin kendi stres düzeyine ve kişisel tercihlerine uygun olan yöntemleri seçmesidir. Bazı kişiler stresle başa çıkmak için hobilerine yönelirken, diğerleri sosyal destek aramayı tercih eder. Zaman yönetimi becerileri geliştirmek veya rahatlama tekniklerini kullanmak da farklı başa çıkma mekanizmaları arasında yer alır. Hangi yöntemin seçileceği, her bireyin stres düzeyine ve tercihlerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Bazı insanlar stresle başa çıkmak için egzersiz yapmayı tercih ederken, diğerleri meditasyon veya derin nefes alma gibi rahatlama tekniklerini kullanır. Kimi insanlar ise hobilerine odaklanarak stresten uzaklaşır, örneğin kitap okumayı ya da müzik dinlemeyi tercih eder. Sonuç olarak, her bireyin kendi kendine en etkili ve kişisel stres yönetim yöntemlerini belirlemesi önemlidir. Ayrıca, düzenli bir uyku ve sağlıklı beslenme de stresle başa çıkmada yardımcı olabilir. Psikolojik yardım almak da bir seçenek olabilir, özellikle kişi stresle mücadelede zorlanıyorsa. Çeşitli stres yönetimi teknikleri arasından, herkes kendi güçlü yönüne göre bir yöntem seçebilir. Bunların arasında yoga, meditasyon, nefes egzersizleri ve biofeedback de yer alır. Bununla birlikte, stresle mücadele etmek için tek bir yöntem yoktur ve her teknik herkes için uygun olmayabilir. Stresle başa çıkmak için en etkili yöntem, bireysel tercihler, kişisel güçlü yönler ve sağlık durumu göz önünde bulundurularak belirlemeye çalışmaktır. Bu noktada, stresle başa çıkma konusunda kişinin deneme yanılma yoluyla kendi yöntemini bulması önemlidir. Bu süreçte, birlikte çalışabileceği bir terapist veya danışman ile iletişime geçmek de faydalı olabilir. Unutulmamalıdır ki her bireyin stresle mücadele etme süreci farklı olabilir ve önemli olan kendi ihtiyaçlarını anlamak ve uygun çözümler bulmaktır.
Ağrı ve Ağrı Yönetimi
Ağrının Anlaşılması
Çok Yönlü Yaklaşım
Psikolojik Etkiler
Alternatif Yöntemler
Ağrı, fiziksel veya psikolojik
Ağrı yönetimi, ilaç tedavisi,
Stres, kaygı ve depresyon gibi
Ağrı yönetimi için
rahatsızlığın bir belirtisi
fizyoterapi, psikolojik
psikolojik faktörler ağrıyı
akupunktur, masaj, yoga ve
olabilir. Ağrıyı doğru
müdahaleler ve yaşam tarzı
şiddetlendirebilir. Stres
diğer tamamlayıcı tedaviler
anlamak, etkili yönetim
değişiklikleri gibi çok yönlü
yönetimi teknikleri ağrıyı
de faydalı olabilir.
stratejileri geliştirmek için
bir yaklaşım gerektirir.
azaltmaya yardımcı olabilir.
önemlidir.
Kronik Hastalıklar Uzun Süreli Etkiler
Yönetim ve Tedavi
Kronik hastalıklar, yıllarca süren sağlık sorunlarıdır ve yaşam
Bu hastalıklar için yönetim ve tedavi planları, yaşam boyu
kalitesini etkiler.
sağlık bakımı gerektirir.
Düzenli Takip
Multidisipliner Yaklaşım
Kronik hastalıkların takibi ve ilaç kullanımı, düzenli sağlık
Farklı uzmanlık alanlarından sağlık profesyonelleri, hastalara
kontrolleri gerektirir.
kapsamlı bakım sunar.
Hastalık Algısı Kişisel Deneyimler
Kültürel Faktörler
Geçmişteki deneyimler hastalık algısını
Farklı kültürler hastalıklara farklı
şekillendirir. Hastalıkla ilgili olumsuz
anlamlar yükler. Bu da hastalık algısını
deneyimler kişinin hastalığı daha ciddi
etkiler ve bireylerin hastalıkla başa
algılamasına yol açabilir.
çıkma stratejilerini etkileyebilir.
Bilişsel Değerlendirme
Psikolojik Durum
Bireylerin hastalık hakkında sahip
Depresyon, anksiyete gibi psikolojik
oldukları bilgiler ve inançlar, hastalık
durumlar, bireylerin hastalığı daha kötü
algısını etkiler. Hastalığı tehdit olarak
algılamalarına ve tedaviye uyum
algılayan bireyler daha yüksek kaygı
sağlamalarını zorlaştırabilir.
yaşayabilir.
Tedaviye Uyum 1
Tanım
2
Önem
Tedaviye uyum, tıbbi tavsiyelerin,
Tedaviye uyum, sağlık sonuçlarını
reçetelerin ve tedavi planlarının
önemli ölçüde etkiler. Uyumun
bireyler tarafından takip edilme
yüksek olması, tedavi başarısını
oranıdır. Bu oran hastaların reçete
artırır, komplikasyon riskini azaltır ve
edilen ilaçları alma, randevulara
hasta memnuniyetini yükseltir.
gitme ve sağlıklı yaşam tarzı önerilerine uyma oranını ifade eder.
3
Etkenler
4
Uyumun Artırılması
Uyum oranını etkileyen faktörler
Uyum oranını artırmak için hasta
arasında hastanın hastalığına ilişkin
eğitimi, hasta-hekim iletişiminin
algısı, ilaçların yan etkileri, tedavi
güçlendirilmesi, ilaç doz hatırlatıcıları
planına ilişkin bilgi düzeyi, hasta-
ve ilaçların kullanımı kolaylaştırılması
hekim ilişkisi, sosyoekonomik durum
gibi yöntemler kullanılır.
ve kültür yer alır.
Hasta-Hekim İlişkisi Güven ve Empati
Açık ve Etkin İletişim
Ortak Karar Verme
Hizmet Kalitesi
temeli güvendir. Empati,
Açık ve etkili iletişim,
Hasta-hekim ilişkisinde
kalitesi, hastanın sağlığına
hekimin hastanın duygu ve
hastanın sağlık durumunu
karar verme süreci
olumlu etki eder ve
deneyimlerini anlamasını
anlamayı ve tedavi
ortaklaşa yürütülmelidir.
iyileşmeyi destekler.
sağlar.
planlarını birlikte
Hastanın tercihlerine ve
oluşturmayı sağlar.
değerlerine saygı
Hasta-hekim ilişkisinin
Hasta-hekim ilişkisinin
duyulmalıdır.
Sağlık İletişimi Hasta-Hekim İletişimi
Sağlık Bilgilendirme
Sağlık iletişiminin temel unsuru hasta ile hekim arasındaki
Toplumda sağlık bilincinin artırılması, sağlıklı yaşam
iletişimdir. Etkili iletişim, doğru tanı ve tedavi için kritik öneme
alışkanlıklarının geliştirilmesi ve hastalıklardan korunma için
sahiptir.
önemlidir.
Sağlık Eğitimi
Dijital Sağlık İletişimi
Sağlık iletişimi, bireylerin sağlık durumları hakkında bilgi
İnternet ve sosyal medya, sağlık bilgisi paylaşımı, hasta-hekim
edinmelerini, sağlık hizmetlerinden faydalanmalarını ve
iletişimini kolaylaştırmak ve sağlık hizmetlerine erişimi
sağlıklı yaşam kararları vermelerini sağlar.
artırmak için kullanılmaktadır.
Sağlık Okuryazarlığı Bilgiye Erişmek
Bilgiyi Anlamak
Sağlık bilgisiyle ilgili güvenilir kaynaklara ulaşabilme
Sağlık bilgisiyle ilgili metinleri, görselleri ve diğer
becerisi, sağlık okuryazarlığının temelini oluşturur.
kaynakları anlamak, sağlık okuryazarlığı için önemlidir.
Karar Verme
Eylem Geçirme
Sağlık kararlarını almak için bilgiyi kullanabilme becerisi,
Sağlık bilgisine dayanarak sağlıklı yaşam alışkanlıkları
sağlık okuryazarlığının en önemli yönlerinden biridir.
geliştirme ve sürdürme yeteneği, sağlık okuryazarlığının pratik bir uygulamasıdır.
Psikolojik Faktörlerin Sağlık Üzerindeki Etkileri Olumlu Etkiler
Olumsuz Etkiler
Olumlu duygular, stres yönetimi ve sosyal destek sağlığı
Stres, kaygı ve depresyon bağışıklık sistemini zayıflatabilir.
destekler. Mutlu ve sağlıklı bir yaşam için önemlidirler.
Kronik hastalık riskini artırabilir.
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları 1
4
1. Ruh Sağlığı Kavramı
2
2. Ruhsal Hastalıklar
3
3. Ruhsal Hastalık Türleri
Ruh sağlığı, duygusal, zihinsel ve
Ruhsal sağlık sorunları, bu refahın
Ruhsal hastalıklar çok çeşitlidir ve
sosyal refahı kapsayan geniş bir
bozulmasına ve yaşamın çeşitli
depresyon, anksiyete, şizofreni
kavramdır.
alanlarında zorluklara yol açar.
gibi rahatsızlıkları içerir.
4. Tedavi Seçenekleri Ruhsal hastalıklar için psikoterapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi farklı tedavi seçenekleri mevcuttur.
Depresyon ve Anksiyete
Depresyon
Anksiyete
Tedavi
Depresyon, mutsuzluk, umutsuzluk ve
Anksiyete, aşırı endişe, gerginlik ve
Depresyon ve anksiyete, psikoterapi ve
yorgunluk gibi belirtilerle karakterizedir.
korku ile kendini gösterir. Sosyal yaşamı
ilaç tedavisiyle yönetilebilen ruhsal
Kişinin günlük yaşamını etkiler ve tedavi
ve iş performansını olumsuz
sağlık sorunlarıdır. Erken teşhis ve
gerektirir.
etkileyebilir.
tedavi önemlidir.
Sigara, Alkol ve Madde Bağımlılığı Sigara Bağımlılığı Nikotin bağımlılık yapar ve sağlık sorunlarına neden olur. Sigara içmeyi bırakmak zordur, ancak sağlık yararları çok fazladır.
Alkol Bağımlılığı Alkol bağımlılığı, kişinin yaşamının kontrolünü kaybetmesine yol açar. Alkol bağımlılığı ile mücadele etmek için profesyonel destek önemlidir.
Madde Bağımlılığı Madde bağımlılığı, fiziksel ve psikolojik bağımlılık yaratır. Madde kullanımı sağlık, ilişki ve iş üzerinde olumsuz etkiler bırakır.
Beslenme ve Sağlık Beslenmenin Önemi
Sağlıklı Beslenme İlkeleri
Sağlıklı beslenme, hastalıklardan korunmada ve genel sağlık ve refahı
•
Çeşitli yiyecekler tüketin.
iyileştirmede hayati bir rol oynar. Dengeli
•
Meyve, sebze, tam tahıllar ve yağsız
bir beslenme, vücudun ihtiyaç duyduğu tüm besin maddelerini sağlar.
proteinler tercih edin. •
Şeker, doymuş yağ ve sodyum alımını sınırlayın.
•
Suyu yeterli miktarda için.
Fiziksel Aktivite ve Sağlık
Fiziksel Aktivite
Toplumsal Faydalar
Profesyonel Destek
Fiziksel aktivite, sağlık için olmazsa
Toplumsal olarak fiziksel aktivite, sosyal
Sağlık uzmanlarıyla çalışmak, bireysel
olmazdır. Düzenli egzersiz, kalp sağlığını
bağları kuvvetlendirir, topluluk ruhunu
ihtiyaçlara uygun egzersiz planı
güçlendirir, kilo kontrolünü sağlar ve
artırır ve sağlıklı bir yaşam tarzı teşvik
oluşturulmasını sağlar ve motivasyonu
ruh halini iyileştirir.
eder.
artırır.
Uyku ve Sağlık Uykunun Rolü
Uyku Eksikliğinin Etkileri
Sağlıklı Uyku Alışkanlıkları
için olmazsa olmazdır. Yeterince ve
Yetersiz uyku, konsantrasyon, dikkat,
Düzenli uyku saatleri, rahatlatıcı bir
kaliteli uyku, bedenimizi ve zihnimizi
hafıza ve karar verme becerilerimizi
uyku rutini, yatak odası koşullarının
onarır, bağışıklık sistemini
olumsuz etkiler. Kronik uyku
optimizasyonu ve uyku öncesi
güçlendirir ve ruh halimizi düzenler.
yoksunluğu, kilo alımına, kalp
rahatlatıcı aktiviteler sağlıklı uyku
hastalıklarına ve bağışıklık
için önemlidir.
Uyku, fiziksel ve ruhsal sağlığımız
sisteminin zayıflamasına yol açabilir.
Uyku Bozuklukları Uyku apnesi, uykuya dalma ve uyanık kalma zorluğu gibi uyku bozuklukları, tıbbi bir uzmana başvurmayı gerektirir. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri ve terapi yer alabilir.
Cinsel Sağlık Fiziksel ve Psikolojik İyi Oluş
Cinsel Eğitim ve Bilgi
Cinsel sağlık, fiziksel ve ruhsal
bilgiye sahip olmak, güvenli
sağlığın bir parçasıdır. Kişinin
seks uygulamaları, cinsel
kendi cinselliğini kabul
yolla bulaşan hastalıklar ve
etmesi, ilişkilerinde güvenli
doğum kontrolü gibi konuları
ve tatmin edici deneyimler
anlamak önemlidir.
Cinsel sağlık hakkında doğru
yaşaması önemlidir.
Cinsel Sağlık Hizmetleri
Cinsel Yönlendirme ve Kimlik
Cinsel sağlık hizmetleri, cinsel sağlık sorunları yaşayan
Cinsel sağlık, cinsel yönelim
kişilere tıbbi bakım,
ve cinsiyet kimliğini kabul
danışmanlık ve destek sağlar.
etmek ve kutlamakla ilgilidir. Herkesin kendini rahat ve güvende hissetmesi önemlidir.
Bağışıklık Sistemi ve Psikoloji Psikolojik Stres ve Bağışıklık
Pozitif Duygular ve Bağışıklık
Stres, bağışıklık sistemini
Mutluluk, umut ve minnettarlık
zayıflatarak hastalıklara karşı
gibi pozitif duygular bağışıklık
daha savunmasız hale
sistemini güçlendirebilir.
getirebilir. Kronik stres,
Olumlu düşünme, bağışıklık
bağışıklık hücrelerinin
tepkisini artırabilir.
aktivitesini azaltabilir.
Psikolojik Müdahaleler Bilişsel davranışçı terapi, mindfulness ve strese karşı direnç teknikleri bağışıklık sistemini güçlendirmede yardımcı olabilir. Psikolojik destek, bağışıklık sağlığını iyileştirebilir.
Ölüm ve Yas Süreci Ölüm, yaşamın doğal bir parçasıdır ve herkesin karşılaştığı bir gerçektir. Kayıp, üzüntü ve acı, ölümle gelen doğal duygulardır. Yas süreci, bireyin kayıpla başa çıkma, acısını ifade etme ve yaşama yeniden uyum sağlama çabasıdır.
Kabul 1
Kaybın gerçekliğini kabul etme
Öfke
2
Kayıp karşısında duyulan öfke, kızgınlık
Pazarlık
3
Kaybı geri almak için çabalama
Depresyon
4
Kayıp nedeniyle üzüntü, umutsuzluk
İnkar
5
Kaybın gerçekliğini reddetme
Yas süreci herkes için farklıdır. Kültürel faktörler, kişisel deneyimler ve destek sistemi, süreci etkiler. Yaşanan yas sürecinde bireylere destek sağlamak, onların acılarını anlamak ve sağlıklı bir şekilde yas sürecini tamamlamalarına yardımcı olmak önemlidir.
Sağlık Psikolojisinde Değerlendirme Yöntemleri Görüşme
Anketler
Psikolojik Testler
Fizyolojik Ölçümler
Yapılandırılmış veya yarı
Standartlaştırılmış anketler,
yapılandırılmış görüşmeler,
sağlık davranışlarını,
Kişilik özellikleri, bilişsel
Kan basıncı, kalp atış hızı,
bireyin sağlık geçmişi,
algılarını, yaşam tarzı
beceriler, ruhsal durum ve
solunum hızı ve
davranışları, duygusal
faktörlerini ve ruhsal
stres düzeyleri gibi
elektroensefalografi (EEG)
durumu ve inançları
durumu değerlendirmek
değişkenleri ölçmek için
gibi ölçümler, fizyolojik
hakkında bilgi toplamak
için kullanışlı araçlardır.
kullanılan çeşitli testler
tepkileri ve stresi
mevcuttur.
değerlendirmede kullanılır.
için kullanılır.
Sağlık Psikolojisinde Müdahale Teknikleri
Bilişsel Davranışçı Terapi
Motivasyonel Görüşme
Mindfulness Yaklaşımları
Motivasyonel Görüşme, kişilerin değişim
Mindfulness, kişinin şimdiki ana
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT),
için motivasyonlarını artırmaya
odaklanmasını ve zihinsel farkındalığını
düşünce, duygu ve davranışları
odaklanan bir terapi yaklaşımıdır.
artırmayı hedefler.
değiştirmeyi hedefleyen bir terapi türüdür.
Bilişsel Davranışçı Terapi Düşünceler
Davranışlar
Terapi
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT),
BDT, olumsuz davranış kalıplarını
BDT, bireylerin olumsuz düşünce ve
düşüncelerin, duyguların ve
belirleyerek, bu davranışları değiştirecek
davranış kalıplarını değiştirmesine
davranışların birbirini nasıl etkilediğini
yeni beceriler öğretir. Örneğin, sosyal
yardımcı olmak için yapıcı bir terapi
ele alır. Olumsuz düşünce kalıplarını
kaygı için maruz kalma terapisi
yaklaşımıdır. Terapist, bireyin kendi
tanımlamak ve değiştirmek önemlidir.
kullanılabilir.
problemlerini çözmesine rehberlik eder.
Motivasyonel Görüşme 1
Kişiye Özgü Yaklaşım
2
Öz-Yeterlik Artırma
Motivasyonel görüşme, bireyin kendi hedeflerine
Bireyin kendi potansiyelini keşfetmesine ve değişime
ulaşması için onu teşvik eden, destekleyici ve empatik
olan inancını güçlendirmesine yardımcı olur.
bir iletişim yaklaşımıdır.
3
Çözüm Odaklı Yaklaşım
4
Değişim İçin Hazırlık
Bireyin kendi çözümlerini bulmasını ve kendi hayatına
Bireyin değişime olan direncini azaltır ve sağlıklı
sahip çıkmasını teşvik eder.
davranış değişikliği için motivasyon sağlar.
Farkındalık Temelli Yaklaşımlar Dikkat Odaklılık
Kabullenme
Farkındalık temelli yaklaşımlar, kişinin
Kabullenme, olumsuz düşünce ve
anlık deneyimine dikkat etmesini ve
duyguları reddetmek yerine, onları
bunu yargılamadan gözlemlemesini
olduğu gibi kabul etmeyi içerir. Bu,
vurgular. Bu, düşünce, duygu ve
direnci azaltır ve ruhsal esenliğe katkıda
bedensel hislerin farkındalığını artırmayı
bulunur.
amaçlar.
Zihinsel Eğitim
Kişisel Gelişim
Farkındalık temelli uygulamalar, dikkat
Farkındalık temelli yaklaşımlar, stresi
ve konsantrasyonu geliştirmek için
azaltmaya, duygusal düzenlemeyi
zihinsel egzersizler içerir. Meditasyon ve
iyileştirmeye ve genel ruh sağlığını
nefes egzersizleri, zihni sakinleştirmeye
güçlendirmeye yardımcı olabilir. Kişisel
ve odaklanmaya yardımcı olur.
farkındalık, kendini tanıma ve özyönetim becerilerini geliştirir.
Bu beceriler, daha sağlıklı ilişkiler kurmayı, daha iyi iletişim becerileri geliştirmeyi ve kişisel hedeflere ulaşmayı destekler. Ayrıca, farkındalık temelli yaklaşımlar, kişilerin daha derin bir seviyede kendileriyle bağlantı kurmasına ve yaşamın anlamını keşfetmesine yardımcı olabilir. Bu da kişisel gelişim ve tatmin duygusu üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabilir. Bu nedenle, bireylerin, zihinlerindeki olumsuz düşünceleri tanıyarak, zihnini rahatlatmak ve stresi yönetmek için farkındalık tekniklerini kullanması tavsiye edilir. Bunun yanı sıra, meditasyon ve yoga gibi aktiviteler düzenli bir farkındalık pratiği için faydalı olabilirler. Farkındalık pratiği, daha fazla yaşam memnuniyeti ve duygusal dengenin yanı sıra zihinsel ve bedensel sağlık açısından da fayda sağlayabilir. Fiziksel aktivitelerin yanı sıra, farkındalık tekniklerinin uygulanması, zihinsel ve duygusal farkındalığı artırabilir ve insanların stresle başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Bu nedenle, farkındalık pratiğini günlük hayatın bir parçası haline getirmek, kişilerin genel sağlık ve refahlarını artırabilir. Farkındalık pratiği, sadece fiziksel aktivitelerle sınırlı değildir. Günlük rutinlere farkındalık getirerek, her anın tadını çıkarmak ve mevcut anı yaşamak da önemlidir. Basit bir egzersiz gibi görünen bir aktivite bile etrafımızdaki dünyayı daha farklı bir gözle görmemizi sağlayabilir ve bizi daha fazla memnun edebilir. Özetle, farkındalık pratiği sadece meditasyon ve yoga ile sınırlı kalmaz, günlük hayatın her anında uygulanabilir. Örneğin, yemek yerken yemeğe odaklanmak, her lokmanın tadını çıkarmak ve besinleri farkında olarak sindirmek farkındalık pratiğine güzel bir örnektir. Ayrıca, yürüyüş yaparken çevrenin seslerini dinlemek, nefes alıp verme ritmine odaklanmak veya bir çiçeği koklamak gibi basit eylemler de farkındalığı günlük hayata dahil etmenin yollarıdır. Farkındalık pratiği, sıradan anları özel ve anlamlı hale getirmek için bize bir fırsat sunar.
Sağlık Psikolojisinde Etik Konular
Gizlilik ve Güvenlik
Rıza ve Bilgilendirilmiş Onam
Çıkar Çatışmaları
Mesleki Sınırlar
Terapistlerin, hastaların
Terapistlerin, hastalarla
menfaatlerini ön planda
profesyonel bir ilişki
etik ilkeler çerçevesinde
Hastalar terapinin doğasını
tutmaları gerekir.
sürdürmeleri önemlidir.
kullanılır.
ve risklerini anlamak için
Hasta bilgileri gizli tutulur ve
bilgilendirilir.
Kültürel Faktörlerin Rolü Kültürün Etkisi
Örnekler
Kültür, insanların sağlık algısını, hastalık davranışlarını,
Farklı kültürlerde, belirli hastalıklara yönelik inançlar ve
tedaviye uyumunu ve sağlık hizmeti kullanımını etkiler.
tedavi yöntemleri değişiklik gösterebilir.
Kültürel farklılıklar, sağlık durumlarının prevalansında ve
Örneğin, bazı kültürlerde geleneksel tıp uygulamaları
tıbbi bakıma erişimde önemli rol oynar.
yaygınken, diğerlerinde modern tıbbi bakım tercih edilir.
Toplum Sağlığı ve Sağlık Psikolojisi 1
Toplumsal Sağlık Toplum sağlığı, toplumun genel
2
Sağlık Psikolojisi Rolü
3
Ortak Çalışmalar Sağlık psikologları, toplumsal
sağlığını iyileştirmeyi hedefler.
Sağlık psikolojisi, toplumsal sağlık
sağlık uzmanlarıyla birlikte
Bu, hastalıkları önlemeyi, sağlıklı
sorunlarına psikolojik bir bakış
çalışarak, toplumun ihtiyaçlarına
yaşamı teşvik etmeyi ve sağlık
açısı getirir. Davranışları anlama,
uygun sağlık programları geliştirir
hizmetlerine erişimi artırmayı
sağlıklı alışkanlıkları teşvik etme
ve uygular.
içerir.
ve hastalık önleme programları geliştirme gibi konularda rol oynar.
4
Örnek Uygulamalar Sigara bırakma kampanyaları, obezite ile mücadele programları, ruh sağlığı farkındalığı çalışmaları ve sağlık hizmetlerine erişim kolaylaştırma gibi uygulamalar örnek verilebilir.
Sağlık Hizmetlerinde Psikolojik Destek Empati ve Anlayış Sağlık çalışanlarının hastalara karşı empati ve anlayış göstermesi, tedavide olumlu etki yaratabilir.
Destek Grubu Destek grupları, hastalara benzer deneyimlerden geçen kişilerle bağlantı kurma ve duygusal destek alma fırsatı sunar.
Psikoterapi Psikoterapi, hastalara duygusal sorunlarını çözmek, başa çıkma mekanizmaları geliştirmek ve ruh sağlığını iyileştirmek için yardımcı olur.
Sağlık Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri Deneysel Tasarımlar
Anketler
Kontrol grupları ve bağımsız değişken
Katılımcıların görüşlerini, deneyimlerini,
manipülasyonu içerir, neden-sonuç
inançlarını ve davranışlarını ölçmek için
ilişkilerini araştırmak için kullanılır.
kullanılır, büyük örneklem büyüklüklerine olanak tanır.
Görüşmeler
İstatistiksel Analiz
Yarı yapılandırılmış veya yapılandırılmamış,
Verileri analiz etmek, anlamlı kalıpları
kalitatif veriler toplamak ve derinlemesine
belirlemek ve hipotezleri test etmek için
anlayış sağlamak için kullanılır.
kullanılır, sonuçların güvenilirliğini artırır.
Vaka Çalışmaları Vaka çalışmaları, sağlık psikolojisi araştırmalarında önemli bir yöntemdir. Belirli bir bireyin veya grubun sağlık deneyimlerini derinlemesine incelerler. Bu çalışmalar, bireysel farklılıklar, çevresel etkenler ve sağlık davranışları arasındaki ilişkiyi anlamak için değerli bilgiler sağlar.
Sağlık Psikolojisinde Güncel Eğilimler 1
Teknoloji Entegrasyonu
2
Kişiselleştirilmiş Tıp
3
Nöropsikoloji Beyin aktivitesini ve sinirsel
Akıllı cihazlar, uygulamalar ve
Genetik, davranışsal ve çevresel
mekanizmaları anlamak, sağlık
dijital sağlık araçları, hastalara ve
faktörlerin sağlık üzerindeki
davranışlarını ve hastalıkları daha
sağlık uzmanlarına destek
etkilerini anlamak, kişiye özel
iyi anlamamıza yardımcı oluyor.
sağlamak için kullanılıyor.
müdahalelerin geliştirilmesine yol açıyor.
4
Toplumsal Sağlık Odaklı Yaklaşımlar Sağlık sorunları ve risk faktörlerinin önlenmesi için topluluk tabanlı programlar ve politikalar giderek önem kazanıyor.
Sağlık Psikolojisinin Geleceği
Teknoloji Odaklı Yaklaşımlar
Kişiselleştirilmi ş Bakım
Toplumsal Sağlık Odaklı
Bilimsel Gelişmeler
Yapay zekâ, giyilebilir
Kişiye özel sağlık ve ruh
Sağlıklı yaşam tarzı
Beyin esnekliği ve direnç
sensörler ve büyük veri
sağlığı müdahaleleri,
alışkanlıklarını teşvik etmek
mekanizmaları hakkında yeni
analizi, sağlık psikolojisi
nörobilimsel bulgulara ve
ve toplumsal sağlık
keşifler, ruh sağlığı
araştırmalarını ve
kişisel verilerin analizine
sorunlarına çözüm bulmak,
bozukluklarının tedavisinde
müdahalelerini
dayanacak.
gelecekte daha da önem
çığır açacak.
şekillendirecek.
kazanacak.
Sağlık Psikolojisinin Diğer Disiplinlerle İlişkisi Tıp
Sosyoloji
Sağlık psikolojisi, hastalıkların
Sağlık davranışları, toplumsal
önlenmesi, teşhis ve
etkenler ve sağlık hizmetlerine
tedavisinde tıbbi uygulamalarla
erişim üzerinde sosyolojik
yakından etkileşim halindedir.
araştırmaların önemi vurgulanır.
Psikoloji
Halk Sağlığı
Klinik psikoloji, davranışsal
Toplumsal sağlık sorunlarının
terapi ve sağlıklı yaşam ile ilgili
çözümü ve sağlık teşvik
çalışmalarda önemli ortaklıklar
programlarında sağlık
sağlar.
psikolojisi önemli rol oynar.
Sağlık Psikolojisinde Kariyer Olanakları Araştırm a
Uygulama
Eğitim
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Psikologları
Psikologları
Sağlık
Psikologları
hastaneler,
üniversitelerd
Psikologları
üniversitelerd
klinikler, ruh
e veya meslek
özel
e, araştırma
sağlığı
okullarında
kuruluşlara,
kurumlarında
merkezleri
öğretim
şirketlere
veya sağlık
veya özel
üyeliği
veya devlet
kuruluşlarında
muayenehane
yapabilirler.
kurumlarına
araştırma
lerde
çalışmaları
çalışabilirler.
yürütebilirler.
Psikoloji dersleri
Danışman lık
danışmanlık hizmetleri sağlayabilirler
Hastalara
verebilir,
Araştırma
bireysel veya
öğrencilere
projeleri
grup terapisi
danışmanlık
Sağlıklı yaşam
tasarlamak,
sağlayabilir,
hizmetleri
programları
veri toplamak
danışmanlık
sunabilir,
geliştirebilir,
ve analiz
hizmetleri
araştırma
sağlık
etmek,
verebilir,
projeleri
hizmetlerinin
bilimsel
sağlık eğitimi
yürütebilirler.
kalitesini
yayınlar
programları
iyileştirmek
hazırlamak
geliştirebilirle
için önerilerde
gibi görevler
r.
bulunabilirler.
üstlenirler.
.
Sağlık Psikolojisinde Eğitim ve Öğretim 1. Lisans Düzeyi
1
2. Yüksek Lisans ve Doktora
2
Lisans programlarında, öğrenciler temel sağlık psikolojisi prensiplerini
Yüksek lisans ve doktora programları,
öğrenirler. Psikoloji, sağlık ve
sağlık psikolojisi araştırmalarına,
hastalık, davranışsal tıp, sağlık
uygulamalarına ve müdahale
hizmetleri ve hastalıkla başa çıkma
tekniklerine odaklanır.
konuları ele alınır.
3. Klinik Eğitim
3
4. Sürekli Eğitim
4
Klinik stajlar, öğrencilere gerçek
Sağlık psikolojisi uzmanları, güncel
dünya deneyimi kazandırır, hasta-
bilgi ve becerileri geliştirmek için
hekim iletişimini ve sağlık hizmetleri
sürekli eğitim programlarına
sunumunu içerir.
katılmalıdırlar.
Sağlık Psikolojisinde Uzmanlaşma Alanları Klinik Sağlık Psikolojisi
Sağlık Davranışı Değişikliği
Sağlık Psikolojisi ve Toplum
Klinik sağlık
Sağlık davranışı
Toplum sağlık
psikolojisi,
değişikliği,
psikolojisi, sağlık
Sağlık
bireylerin fiziksel
bireylerin sağlıklı
davranışlarının
teknolojilerinin
sağlığı ve hastalığı
davranışları
toplumsal
kullanımı, sağlık
üzerinde psikolojik
benimsemelerini
faktörlerle nasıl
psikolojisinde yeni
faktörlerin etkisini
ve sağlıksız
ilişkili olduğunu
olanaklar sunuyor.
inceler.
alışkanlıkları
inceler.
bırakmalarını •
Mobil uygulamala
eşitsizlikleri
r ve
Sigara
ve sosyal
giyilebilir
tedaviye
bırakma ve
belirleyicile
uyum Ağrı
alkol
Hastalık
amaçlar. •
•
•
teknolojiler E-sağlık
rSağlıklı
hizmetleri
kullanımı Sağlıklı
yaşam
ve uzaktan
kronik
beslenme
tarzını
danışmanlı
hastalıklar Psikolojik
ve egzersiz
belirtilerle
alışkanlıkla
teşvik Toplumsal etmek sağlık
rı Sağlık
kampanyala
verileri ve
hizmetlerin
rı
analizleri
yönetimi ve •
•
Sağlık
yönetimi ve •
Sağlık Psikolojisi ve Teknoloji
başa çıkma
•
•
e erişim ve kullanımları
•
•
•
k Dijital sağlık
Sağlık Psikolojisinde Etik İlkeler Gizlilik ve Güvenlik
Adalet ve Eşitlik
Bilgilendirilmiş Onam
Mesleki Uygunluk
Sağlık psikolojisinde
şekilde hizmet sunmak, ön
Hastalara yapılan her türlü
becerilerin geliştirilmesini ve
çalışırken, hasta bilgilerinin
yargılardan kaçınmak ve
değerlendirme ve müdahale
meslek standartlarına uygun
gizliliğini korumak ve
herkese aynı şekilde yardım
hakkında açık ve anlaşılır
davranmayı gerektirir.
güvenliği sağlamak, temel
sağlamak önemlidir.
bilgiler vermek ve onamlarını
Tüm hastalara adil ve eşit bir
etik ilkedir.
Etik ilkeler, mesleki
almak gereklidir.
Sağlık Psikolojisinde Multidisipliner Yaklaşım
Çoklu Disiplinler
Hasta Odaklı Yaklaşım
Paylaşım ve İş Birliği
Sağlık psikolojisi, psikoloji, tıp, sosyal
Bu yaklaşım, hastaların bireysel
Farklı disiplinlerden gelen uzmanlar,
hizmetler, beslenme ve diğer alanların
ihtiyaçlarını ve deneyimlerini tam olarak
bilgileri paylaşır, ortak çözümler bulur
uzmanlığını birleştirir.
anlamaya odaklanır.
ve birlikte çalışırlar.
Sağlık Psikolojisinde Teknolojinin Rolü Dijital Sağlık Uygulamaları
Veri Analizi ve Kişiselleştirme
Mobil uygulamalar, akıllı cihazlar ve
Teknoloji, büyük veri kümelerini analiz
giyilebilir teknolojiler, bireylerin
ederek bireylerin sağlık risklerini,
sağlıklarını izlemeleri, davranışlarını
davranışlarını ve ihtiyaçlarını daha iyi
değiştirmeleri ve sağlık uzmanlarıyla
anlamamıza olanak sağlıyor, bu da
bağlantı kurmaları için yeni fırsatlar
kişiselleştirilmiş müdahalelerin
sunuyor.
geliştirilmesine yardımcı oluyor.
Sanal Gerçeklik ve Artırılmış Gerçeklik
E-Sağlık ve Uzaktan Bakım
Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik
Teknoloji, telekonferans, e-posta ve
teknolojileri, hastalara terapötik
online platformlar aracılığıyla uzaktan
deneyimler, simülasyonlar ve eğitim
sağlık hizmeti sunmayı ve uzak
programları sunarak terapi ve
bölgelerde veya hareketliliği sınırlı
rehabilitasyona yeni yaklaşımlar
bireylere erişimi kolaylaştırmayı
getiriyor.
mümkün kılıyor.
Sağlık Psikolojisinde ÖzYönetim Stratejileri 1
1. Bilgi ve Beceri Geliştirme
2
2. Hedef Belirleme ve Planlama
Sağlık sorunlarıyla başa çıkmak için
Kişisel hedefler belirlemek ve bu
gerekli bilgi ve becerileri edinmek,
hedeflere ulaşmak için planlar
bireylerin öz-yönetim yeteneklerini
yapmak, bireylerin motivasyonunu
güçlendirir.
artırır ve ilerlemelerini izlemelerini sağlar.
3
3. Davranış Değişikliği Teknikleri
4
4. Destek Sistemleri Aile, arkadaşlar, sağlık uzmanları ve
Sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek ve
destek grupları, bireylerin öz-yönetim
zararlı davranışları değiştirmek için
çabalarını sürdürmelerini ve
çeşitli teknikler kullanarak bireyler
zorluklarla başa çıkmalarını
sağlıklı bir yaşam tarzı
destekler.
benimseyebilirler.
Sağlık Psikolojisinde Kişilerarası İlişkiler Sosyal Destek Kişilerarası ilişkiler, bireylere sosyal destek sağlar. Bu destek, sağlık ve iyilik halinin korunmasına yardımcı olur.
İletişim ve Empati Sağlıklı ilişkilerde etkili iletişim ve empati olmazsa olmazdır. Bunlar, anlayış ve desteği kolaylaştırır.
Güven ve Bağlantı Güvenli ve sağlıklı ilişkiler, bireylere güven ve ait olma duygusu kazandırır. Bu da ruhsal sağlığı olumlu yönde etkiler.
Sağlık Psikolojisinde Stres Yönetimi
Mindfulness
Nefes Teknikleri
Dikkatli olma, anın farkında olma, stresli
Derin nefes almak, rahatlama, kalp atış hızını ve
düşüncelerden uzaklaşma.
kan basıncını düşürmek.
Sosyal Destek
Fiziksel Aktivite
Aile, arkadaşlar, destek grupları, strese karşı
Stres hormonlarının azaltılması, ruh halini
direnç sağlamak.
iyileştirme, enerji seviyesini yükseltme.
Sağlık Psikolojisinde Yaşam Kalitesi Yaşam Kalitesini Anlamak
Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler
Sağlık psikolojisi, bireylerin sağlık durumları ve yaşam
Kronik hastalıklar, ruh sağlığı sorunları, sosyal izolasyon ve
kaliteleri arasındaki ilişkiye odaklanır. Yaşam kalitesi, fiziksel,
madde bağımlılığı gibi faktörler yaşam kalitesini olumsuz
ruhsal ve sosyal refahın bir göstergesidir.
yönde etkileyebilir.
Sağlıklı bir yaşam tarzı, sağlık hizmetlerine erişim ve sosyal
Sağlık psikolojisi, bireylerin yaşam kalitelerini iyileştirmek
destek gibi faktörler yaşam kalitesini olumlu yönde etkiler.
için çeşitli müdahale stratejileri sunar.
Endüstri/Örgüt Psikolojisine Giriş Endüstri/Örgüt Psikolojisi (I/O Psikolojisi), insan davranışlarının çalışma ve organizasyonel ortamlarda nasıl etkilediğini inceleyen bir psikoloji dalıdır. I/O psikologları, iş yerindeki verimliliği, motivasyonu, işe alım ve eğitim süreçlerini iyileştirmek için bilimsel yöntemleri kullanırlar.
Endüstri/Örgüt Psikolojisinin Temel Kavramları 1
İnsan Davranışını Anlamak İşletmelerde çalışanların davranışlarını, motivasyonlarını ve etkileşimlerini inceleyerek iş performansı ve verimliliğini iyileştirmeyi amaçlar.
2
Örgütsel Yapı ve Kültür Örgütlerin yapısını, kültürünü ve çalışanların bu yapı içindeki rollerini inceler, örgütsel uyumu ve verimliliği artırmak için stratejiler geliştirir.
3
İnsan Kaynakları Yönetimi Personel seçimi, eğitim, performans değerlendirme, ödüllendirme gibi konuları kapsar, çalışan memnuniyetini ve motivasyonunu artırmayı hedefler.
4
İş Tasarımı ve Geliştirme Çalışanların becerilerini ve yeteneklerini en iyi şekilde kullanacak iş görevlerini ve çalışma ortamlarını tasarlar, verimliliği ve iş tatminini optimize eder.
Örgütsel Davranış
İşbirliğine Dayalı Çalışma
Performans Geliştirme
Çalışma Ortamı Etkisi
Örgütsel davranış, motivasyonu anlamak
Örgütsel davranış, iş yerindeki bireylerin
Örgütsel davranış, bireylerin ve
ve artırmak, çatışmaları yönetmek ve
ve grupların davranışlarını etkileyen
grupların işyerindeki davranışlarını
etkili karar vermeyi teşvik etmek için
faktörleri, örneğin örgütsel kültürü,
inceler. Örgütsel davranış prensipleri,
kullanılabilen kavramları ve teknikleri
liderliği ve iş tatminini inceler.
verimliliği artırmak, iş birliğini teşvik
kapsar.
etmek ve pozitif bir çalışma ortamı yaratmak için kullanılabilir.
İş Analizi ve Değerlendirme İş analizi, bir işin temel unsurlarını ve bunların nasıl bir araya geldiğini inceleyen sistematik bir süreçtir. İş değerlendirmesi ise işlerin göreli değerini belirlemek için kullanılan bir yöntemdir.
İş Tanımı 1
2
İşin amacı, görevleri, sorumlulukları, yetkileri ve ilişkileri belirlenir.
İş Analizi Teknikleri Görüşme, gözlem, anket ve doküman incelemesi gibi teknikler kullanılır.
İş Değerlendirmesi Yöntemleri 3
Puanlama, sıralı karşılaştırma, faktör karşılaştırma gibi yöntemler uygulanır.
Sonuçların Değerlendirilmesi
4
Elde edilen veriler analiz edilir ve işin değerine dair sonuçlar çıkarılır.
İş analizi ve değerlendirmesi, iş tasarımında, işe alımda, eğitimde ve ücretlendirmede önemli rol oynar.
İş Tasarımı Ergonomi
İş Akışı
İş tasarımı, işin ergonomik açıdan etkili
İş süreçleri, verimliliği optimize etmek
bir şekilde gerçekleştirilmesini
ve iş akışını iyileştirmek için dikkatlice
sağlamayı amaçlar. İş yerleri,
tasarlanmalıdır. Gereksiz adımların
çalışanların sağlık ve güvenliğini riske
ortadan kaldırılması önemlidir.
atmayacak şekilde düzenlenmelidir.
Yetkilendirme
Teknolojinin Kullanımı
Çalışanlara yetki verilmesi ve işlerine
Teknolojik araçlar, iş tasarımı sürecinde
sahip çıkmaları teşvik edilmelidir. İş
önemli bir rol oynar. Uygun teknolojinin
tasarımı, çalışanların yeteneklerini ve
seçimi, çalışanların verimliğini ve iş
motivasyonlarını artıracak şekilde
memnuniyetini artırabilir.
yapılmalıdır.
Personel Seçimi ve Değerlendirme 1
Aday Havuzunun Oluşturulması İş gereksinimlerinin belirlenmesi, nitelikli adayların işe alınması, başvuruların toplanması ve ilk değerlendirmenin yapılması.
2
Görüşmeler ve Değerlendirme Adaylar ile yapılandırılmış görüşmeler, yetenek testleri, beceri değerlendirmeleri ve referans kontrolü.
3
Seçim ve İş Teklifi Uygun adayların seçilmesi, işe alım süreciyle ilgili bilgilendirme, iş teklifinin sunulması, maaş ve şartlar görüşülmesi.
Eğitim ve Gelişim Amaçları
Yöntemler
Eğitim ve gelişim programları, çalışanların iş performansını,
Eğitim yöntemleri arasında atölye çalışmaları, seminerler,
bilgi ve becerilerini geliştirmek, motivasyonu artırmak ve
online kurslar, mentorluk programları ve iş başı eğitim yer
yetenekleri keşfetmek için tasarlanır.
alır.
Performans Yönetimi Performans yönetimi, çalışanların performansını değerlendirmek, geliştirmek ve ödüllendirmek için sistematik bir yaklaşımdır. Hedef belirleme, performans değerlendirmeleri ve geri bildirimler, performansın iyileştirilmesi ve çalışanların potansiyellerinin tam olarak gerçekleştirilmesi için önemlidir. Performans Yönetimi Aşamaları
Açıklamalar
Hedef Belirleme
Çalışanlar ve yöneticiler birlikte açık, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve zamanlanmış hedefler belirler.
Performans Değerlendirmeleri
Çalışanların performansları düzenli aralıklarla değerlendirilir ve geri bildirimler verilir.
Gelişim Planlaması
Performans iyileştirmeleri için eylem planları oluşturulur ve destek sağlanır.
Ödüllendirme
Performans hedeflerine ulaşan çalışanlar ödüllendirilir.
İş Motivasyonu İhtiyaçlar ve Hedefler
Ödüller ve Tanıma
İnsanlar işlerinde motivasyonlarını, ihtiyaçlarını karşılamak ve
Maddi ve manevi ödüller, terfi gibi fırsatlar ve başarıların
hedeflerine ulaşmak için bulurlar.
takdir edilmesi çalışanların motivasyonunu artırır.
Sosyal İlişkiler
Kişisel Gelişim
Meslektaşlar ve yöneticilerle sağlıklı ilişkiler, iş motivasyonunu
Yeni beceriler öğrenmek ve kendilerini geliştirmek çalışanların
olumlu yönde etkiler.
motivasyonunu sağlar.
İş Tatmini Tanım
Önemli Faktörler
İş tatmini, bir bireyin kendi işine yönelik olumlu duygusal
•
İşin kendisi
tepkilerini ifade eder. İş tatmini, bir bireyin işindeki
•
Ücret ve ödüller
•
İş arkadaşları ve çalışma ortamı
•
Kariyer gelişme fırsatları
beklentilerinin karşılanma düzeyine bağlıdır.
Örgütsel Bağlılık Tanım
Türleri
Örgütsel bağlılık, bireylerin organizasyonlarına olan
Duygusal bağlılık, organizasyona olan duygusal bağ,
duygusal, normatif ve devamlılık bağlılıklarının
normatif bağlılık, organizasyonun beklentilerine karşı
birleşimidir.
hissedilen yükümlülük ve devamlılık bağlılığı, ayrılmanın maliyetini en aza indirme arzusudur.
Önem
Etkenler
Örgütsel bağlılık, çalışan bağlılığı, düşük devamsızlık, iş
Örgüt kültürü, liderlik, iş tatmini, çalışma koşulları ve adil
tatmini, performans ve tutarlılık ile ilişkilidir.
muamele, çalışanların organizasyona bağlılığını etkiler.
Liderlik Liderlik, bireylerin diğerlerini etkileme, yönlendirme ve motive etme kapasitesidir. Örgütlerde etkili liderler, takım çalışmasını teşvik eder, hedeflere ulaşmayı sağlar ve çalışanların moralini yükseltir. Liderlik stilleri farklılık gösterir ve durumun gereklerine göre uyum sağlamalıdır. Örneğin, demokratik liderlik, çalışanların karar alma süreçlerine dahil edilmesini vurgularken, otokratik liderlik daha otoriter bir yaklaşımı benimser.
Takım Dinamikleri 1
1. Takım Oluşumu
2
2. Rol ve Görevler
Takım üyelerinin birbirlerini tanıması
Her üyenin net bir rolü ve
ve güven oluşturması önemlidir.
sorumluluğu olmalıdır. Rol
Ortak amaçlar ve değerler üzerinde
çakışmaları önlenmeli ve herkesin
anlaşma sağlamak gerekir.
yetenekleri en iyi şekilde kullanılmalıdır.
3
3. Etkileşim ve İletişim
4
4. Çatışma Yönetimi Çatışmaların sağlıklı bir şekilde ele
Açık ve etkili iletişim, takım
alınması, takımın gelişimi için
uyumunun temelini oluşturur. Aktif
önemlidir. Yapıcı bir yaklaşımla,
dinleme, geri bildirim ve farklı
çözüm odaklı tartışmalar yapılmalıdır.
görüşlere saygı duymak önemlidir.
Örgütsel Stres Stres Belirtileri
Stres Kaynakları
Örgütsel stres iş performansını,
İş yükü, iş güvenliği endişeleri, çalışma
motivasyonu, sağlık ve refahı olumsuz
koşulları, kişisel çatışmalar, rol belirsizliği
etkileyebilir. Baş ağrısı, uykusuzluk, iştah
gibi birçok faktör örgütsel strese katkıda
değişiklikleri, sinirlilik, konsantrasyon
bulunabilir.
sorunları gibi belirtiler stresin göstergeleridir.
Yönetim Stratejileri
Önleme ve Müdahale
Örgütsel stres yönetimi programları,
Stres kaynaklarını belirlemek, çalışanları
çalışanlara stresle başa çıkma
desteklemek, iş-yaşam dengesini teşvik
mekanizmaları, yaşam tarzı değişiklikleri ve
etmek ve sağlıklı bir çalışma ortamı
sağlıklı başa çıkma stratejileri öğretir.
sağlamak stresin olumsuz etkilerini en aza indirmeye yardımcı olur.
İş-Yaşam Dengesi İş-yaşam dengesi, bireylerin iş ve özel yaşamlarını dengeleme çabalarını ifade eder. Her iki alan da önemlidir ve bireylerin ruhsal ve fiziksel sağlığını korumak için dengeli bir şekilde yönetilmelidir.
1
İş Kariyer hedefleri, iş tatmini, finansal güvenlik.
2
Kişisel Yaşam Aile, arkadaşlıklar, hobiler, dinlenme.
Denge
3
Her iki alanda tatmin ve denge.
İş-yaşam dengesini sağlamak, iş verimliliğini artırabilir, stres seviyelerini azaltabilir ve genel refahı iyileştirebilir. Bu dengeyi sağlamak için zaman yönetimi, önceliklendirme, sınır belirleme ve sağlıklı alışkanlıklar geliştirme gibi stratejiler kullanılabilir.
Örgütsel Değişim ve Gelişim
Değişime Uyum Sağlamak
Yeni Stratejiler Geliştirmek
Personel Katılımı
Örgütlerin dış etkenlere
Örgütsel değişim, yeni
çalışanların dahil edilmesi,
Örgütsel değişim ve gelişim,
uyum sağlamak için sürekli
stratejiler geliştirme, iş
direnci azaltır ve değişimin
iş performansını iyileştirme,
olarak değişime ayak
süreçlerini iyileştirme ve
başarılı bir şekilde
verimliliği artırma ve rekabet
uydurması ve gelişmesi
rekabet gücünü artırma
uygulanmasına yardımcı olur.
avantajı sağlama amacıyla
gerekir.
fırsatı sunar.
Örgütsel değişim sürecine
Performans Geliştirme
gerçekleştirilir.
Örgütsel Kültür Paylaşılan Değerler
Gelenekler ve Ritüeller
Örgütsel kültürü, üyelerin ortaklaşa kabul
Örgütsel kültürü şekillendiren, belirli
ettiği ve davranışlarını yönlendiren değerler,
etkinlikler, törenler ve gelenekler aracılığıyla
inançlar ve varsayımlar oluşturur.
kendini gösterir.
Semboller ve Dil
Fiziksel Ortam
Örgütsel kültürü, logo, renkler, sloganlar ve
Örgütsel kültürü, ofis düzenlemesi,
özel argolar gibi somut sembollerle iletilir.
mobilyalar ve genel atmosfer gibi fiziksel ortam unsurları yansıtır.
Örgütsel Adalet Adil Muamele Örgütsel adalet, iş yerinde adil davranışları ve kararları ifade eder. Çalışanlar, kendilerine saygı duyulmasını ve eşit fırsatlara sahip olmasını bekler.
Prosedürel Adalet İş yerinde uygulanan kuralların ve prosedürlerin adil ve şeffaf olması önemlidir. Çalışanlar, karar verme süreçlerinin açık ve anlaşılır olmasını bekler.
Dağıtım Adaleti Ödüllerin, özlük haklarının ve yükümlülüklerin adil bir şekilde dağıtılması önemlidir. Çalışanlar, çabalarına ve katkılarını karşılık göreceğini düşünmelidir.
İletişim ve Şeffaflık Açık ve şeffaf iletişim, örgütsel adaleti sağlamak için hayati önem taşır. Çalışanlar, kararlar ve prosedürler hakkında bilgilendirilmeli ve görüşlerini ifade etme fırsatı bulmalıdır.
Çatışma Yönetimi Çatışma Türlerini Anlama Çatışma türlerini belirlemek, etkili bir çözüm stratejisi geliştirmek için ilk adımdır. İşbirliği, rekabet, kaçınma ve uzlaşma gibi yaygın çatışma stilleri vardır.
Çatışma Nedenlerini Belirleme Çatışmanın kaynağı, kaynak rekabeti, kişilerarası çatışmalar veya farklı değerler ve inançlar olabilir. Nedeni belirlemek, çözüme yönelik bir yaklaşım sağlar.
Çatışma Yönetimi Stratejileri Etkili iletişim, empati, uzlaşma ve arabuluculuk, çatışmaları çözmek ve sağlıklı iş ilişkilerini korumak için önemli araçlardır.
Çatışma Çözümüne Odaklanma Çatışmayı bir fırsata dönüştürmek, işbirliğine dayalı çözümler geliştirmek ve olumlu sonuçlara ulaşmak için çalışın. Tüm taraflar için kazan-kazan senaryoları hedefleyin.
Paylaşılan değerlerin ve inançların çeşitlilik gösterebileceği bir gerçektir. Bu nedenle çatışmaların nedenlerini belirlemek, çözüm odaklı bir yaklaşım sağlar. Bununla birlikte, çatışmaları çözmek ve sağlıklı iş ilişkilerini sürdürmek için etkili iletişim, empati, uzlaşma ve arabulucuk gibi stratejiler önemli bir rol oynar. Çatışmayı bir fırsata dönüştürmek için işbirliğine dayalı çözümler geliştirmeye ve tüm taraflar için kazan-kazan senaryoları hedeflemeye odaklanmak önemlidir Bu yaklaşım, tüm tarafların ihtiyaçlarını ve endişelerini ele alarak, bir takım ortamına destek olur. Uzun vadeli iş birliği, iyi bir işyeri dinamiği oluşturarak çatışmaların azaltılmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle kuruluşlar, çalışanlar arasında işbirliği kültürünün geliştirilmesine öncelik vermeli. Çalışanlar arasındaki pozitif ilişkiler, kültürel farklılıkları kapsayacak şekilde yapılmalıdır. İşbirliği kültürüne odaklanan eğitimler ve takım etkinlikleri, çalışanların birbirleriyle etkili bir şekilde çalışmalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, yöneticilerin de çatışma ortamında arabuluculuk yapmaları, çalışanlar arasındaki ilişkileri iyileştirir. Ayrıca, yöneticilerin de çatışma ortamında arabuluculuk yapmaları, çalışanlar arasındaki ilişkileri iyileştirir. Arabuluculuk becerilerinin geliştirilmesi için yöneticilere çatışma yönetimi eğitimleri verilebilir. Böylelikle, yöneticiler çalışanlar arasındaki pozitif ilişkileri destekleyebilir ve çatışmaların çözümüne katkıda bulunabilir.
Karar Verme Süreçleri Karar verme, bireylerin veya örgütlerin belirli seçenekler arasından seçim yapma sürecidir. İşletmeler, müşteriler, çalışanlar ve ürünlerle ilgili önemli kararlar alır. Bu kararlar, örgütlerin başarısını doğrudan etkiler.
Problem Tanımlama 1
2
Kararın gerekliliği ve amacı belirlenir.
Seçenekler Geliştirme Çözüm seçenekleri oluşturulur ve değerlendirilir.
Seçim
3
En uygun seçenek seçilir ve uygulama planı yapılır.
Uygulama
4
Seçilen seçenek uygulamaya konur ve sonuçlar izlenir.
Değerlendirme 5
Uygulama sonuçları analiz edilir ve gerekli düzeltmeler yapılır.
İnsan Kaynakları Yönetimi
Çalışanların Yeteneklerinin Geliştirilmesi
İşletme Hedeflerine Ulaşılmasında Önemli Rol
Çalışan Memnuniyetini ve Motivasyonunu Artırır
İşletmenin İnsan Sermayesinin Yönetimi
çalışanların becerilerinin ve
Çalışanların işe alım,
İşveren ve çalışan arasındaki
kaynaklarının etkin
yeteneklerinin geliştirilmesi
performans yönetimi ve
ilişkilerin yönetimi ile iş
yönetimiyle sürdürülebilir
için eğitim ve gelişim
motivasyon gibi alanlarda
tatmini ve motivasyonu
başarıya katkıda bulunur.
programları sunar.
etkin rol oynar.
artırır.
İnsan Kaynakları Yönetimi,
İşletmenin insan
Endüstriyel İlişkiler İşveren-İşçi İlişkileri
Toplu Pazarlık
Endüstriyel ilişkiler, işverenler ve işçiler arasındaki ilişkileri
Çalışanların haklarını ve çıkarlarını korumak için işverenler ve
inceler.
işçiler arasında müzakereler ve anlaşmalar yoluyla
Bu ilişkinin işletmelerin verimliliği, çalışanların refahı ve toplumun genel ekonomisi üzerinde önemli etkileri vardır.
gerçekleştirilir. Bu süreç, çalışanların çalışma koşulları, ücretleri ve diğer çalışma koşulları konusunda söz sahibi olmalarına olanak tanır.
İş Güvenliği ve Sağlığı 1
İşyerinde Güvenlik
2
İşyeri güvenliği, çalışanların sağlık
Sağlık ve Güvenlik Programları
3
İş Kazaları ve Hastalıkları
ve güvenliklerini sağlamak için
İşverenlerin riskleri
İş kazaları ve meslek hastalıkları,
gerekli önlemlerin alınmasıdır.
değerlendirmeleri, uygun
çalışan sağlığı ve verimliliğini
önlemleri almaları ve çalışanları
olumsuz etkiler.
eğitmeleri gerekir.
4
Ergonomi ve İş Güvenliği Ergonomi, çalışanların fiziksel ve zihinsel sağlığını korumak için çalışma ortamının tasarımı ile ilgilidir.
Ergonomi Ergonomi, iş yerindeki güvenliği ve verimliliği artırmak için çalışma ortamlarının ve görevlerin insanlara uyarlanmasını içerir. Çalışma koşullarının, ekipmanın ve iş süreçlerinin insan vücuduna uyumlu hale getirilmesi, yaralanmaları, yorgunluğu ve stresi azaltmaya yardımcı olur. Ergonomik tasarım, işçiler için daha konforlu, sağlıklı ve üretken çalışma ortamları oluşturur.
Çeşitlilik ve Kapsayıcılık
Çalışma Ortamında Çeşitlilik
Kapsayıcı Çalışma Ortamı
Eşitlik ve Adalet
İşletmeler, çeşitli geçmişlere,
Herkesin eşit fırsatlara sahip
önyargıları önlemek, herkesin
Çalışma yerinde farklılıkların
deneyimlere ve bakış
olduğu ve yeteneklerini tam
eşit şekilde
zenginlik yarattığı ve
açılarına sahip bireylerin bir
olarak kullanabildiği bir
değerlendirilmesini sağlamak
herkesin özgünlüğünün
araya gelmesini teşvik eder.
çalışma ortamı
önemlidir.
takdir edildiği bir kültür
Bu, yaratıcılığı, yenilikçiliği ve
oluşturulmalıdır.
Çalışma yerinde ayrımcılık ve
Farklılıkların Değerlendirilmesi
oluşturulmalıdır.
iş performansını artırır.
Etik Konular 1
4
Gizlilik ve Veri Güvenliği
2
Çalışan Hakları
3
Çatışma Yönetimi
İşverenler, çalışanlarının adil ve
İş ilişkilerinde çatışmalar
İşletmeler, çalışanlarının ve
etik şekilde muamele görmesini
kaçınılmazdır. Etik davranış,
müşterilerinin kişisel bilgilerini
sağlamakla yükümlüdür. Çalışan
çatışmaları adil ve şeffaf bir
korumak için sorumluluk taşır.
haklarına saygı göstermek, adil
şekilde çözmeyi ve çıkar
Veri gizliliği ve güvenliği, etik
çalışma koşulları ve eşit fırsatlar
çatışmalarından kaçınmayı
ilkelerin temel taşlarıdır.
sağlamayı içerir.
gerektirir.
Sosyal Sorumluluk İşletmeler, toplum üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurmalı ve etik davranışları teşvik etmelidir. Sürdürülebilir uygulamalar ve sosyal sorumluluk projeleri bu etkiyi azaltabilir.
Örgütsel Psikoloji Araştırmaları Örgütsel psikoloji, iş yerindeki insan davranışını anlamak için bilimsel yöntemler kullanır. Bu alanda yapılan araştırmalar, örgütlerin daha etkili ve verimli çalışması için bilgi sağlar. Araştırma yöntemleri, anketler, gözlemler, deneyler ve istatistiksel analizleri içerir. Örgütsel psikoloji araştırmacıları, bireysel, grup ve örgütsel seviyelerde çalışma performansı, motivasyon, liderlik, takım çalışması, stres, iş tatmini gibi konuları inceler.
Nitel ve Nicel Araştırma Yöntemleri Endüstri/Örgüt Psikolojisi'nde araştırma, insan davranışını ve organizasyonları anlamak için olmazsa olmazdır. Araştırmacılar, farklı yöntemleri kullanarak veri toplar ve analiz eder. Bu yöntemler, nicel ve nitel olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır.
1
Nicel Yöntemler Sayısal verilerle çalışır.
2
Anketler Standartlaştırılmış sorularla bilgi toplanır.
3
Deneyler Bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenler üzerindeki etkisini inceler.
Nitel Yöntemler
4
Kalitatif verilerle çalışır.
Görüşmeler 5
Katılımcıların kendi deneyimlerini ve düşüncelerini anlatmalarını sağlar.
Nicel yöntemler, örgütsel süreçleri ölçmek ve değerlendirmek için kullanılırken, nitel yöntemler, insan deneyimlerini ve anlayışlarını derinlemesine incelemek için kullanılır.
Örgütsel Psikoloji Uygulamaları İş Analizi ve Tasarımı
Personel Seçimi ve Değerlendirme
Eğitim ve Gelişim
belirlenmesi, görevlerin analiz
Uygun adayların seçimi için testler,
geliştirmek için eğitim programları,
edilmesi ve işin verimliliğini artırmak
mülakatlar ve değerlendirmeler
koçluk ve mentorluk sağlanır.
için yapılandırılması.
kullanılır. Adayların iş
İş tanımının ve gerekliliklerinin
Çalışanların beceri ve yeteneklerini
gereksinimlerine uygunluğu belirlenir.
Performans Yönetimi Çalışan performansının değerlendirilmesi, geri bildirim verilmesi ve performansın iyileştirilmesi için hedefler belirlenir.
Danışmanlık ve Koçluk Danışmanlık
Koçluk
Danışmanlık, işletmelerin, kurumların veya bireylerin karşı
Koçluk, bireylerin kişisel ve profesyonel hedeflerine
karşıya kaldıkları sorunları çözmek ve performanslarını
ulaşmalarına yardımcı olmak için tasarlanmış bireysel bir
iyileştirmek için uzman tavsiyeleri ve desteği sağlamaktır.
geliştirme sürecidir.
Bu, organizasyonel analiz, stratejik planlama, performans
Koçlar, bireylerin öz farkındalıklarını geliştirmelerine,
yönetimi ve insan kaynakları yönetimi gibi çeşitli alanlarda
engellerini aşmalarına ve potansiyellerini tam olarak ortaya
hizmet sunabilir.
çıkarmalarına yardımcı olurlar.
Kariyer Yönetimi Kariyer Planlaması
Beceri Geliştirme
Kariyer yolunuzu belirleyin ve belirlediğiniz hedeflere ulaşmak
Kariyer hedeflerinizi gerçekleştirmek için gereken becerileri
için stratejik adımlar atın.
geliştirin ve yeni beceriler öğrenin.
Mentörlük ve Koçluk
Ağ Oluşturma
Kariyer yolculuğunuzda size yol gösterici ve destekleyici
Kişisel ve profesyonel ağınızı genişletin ve sektördeki diğer
olabilecek bir mentor veya koç bulun.
profesyonellerle bağlantı kurun.
İşe Alım ve İşten Ayrılma 1
İşe Alım Süreci İşe alım, yetenek havuzunun tanımlanması, adayların değerlendirilmesi ve uygun adayların işe alınmasıyla ilgili bir dizi aktiviteyi içerir.
2
İşten Ayrılma Türleri İşten ayrılmalar gönüllü, zorunlu veya sözleşme sona ermesiyle ilgili olabilir ve işverenler ayrılma nedenlerini anlamak için analizler yapar.
3
Çalışan Ayrılışı Etkileri İşten ayrılmalar verimlilik üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir, moral bozabilir ve işe alım ve eğitim maliyetlerine yol açabilir.
Örgütsel Verimlilik ve Etkinlik Örgütsel verimlilik, kaynakların etkili bir şekilde kullanımı ve istenen sonuçları elde etme yeteneğidir. Verimlilik, kaynakların (insan gücü, zaman, finansman) en iyi şekilde kullanılmasını ve performans göstergelerindeki iyileşmeyi ifade eder. Örgütsel etkinlik ise, belirlenen hedeflere ulaşma yeteneği ile ilgilidir. Etkinlik, kuruluşun hedeflerine yönelik çalışmalarının başarısını ölçer. Verimlilik ve etkinlik, örgütlerin başarısı için temel unsurlardır. Örgütsel verimlilik ve etkinlik, sürekli bir iyileştirme ve geliştirme sürecini gerektirir.
Verimlilik
Etkinlik
Bu grafik, bir örgütün verimlilik ve etkinlik seviyelerindeki yıllık değişimi göstermektedir.
Örgütsel Davranış Teorileri Bilişsel Teoriler
Sosyal Öğrenme Teorileri
Motivasyon Teorileri
Güç ve Siyasi Teoriler
düşünme, algılama, bilgiyi
Sosyal öğrenme teorileri,
Motivasyon teorileri,
Güç ve siyasi teoriler,
işleme ve karar verme
bireylerin gözlem, taklit ve
bireylerin işlerini yapmaya
örgütlerdeki güç ilişkilerini,
süreçlerinin davranışlarını
deneyimler yoluyla diğer
motive olmalarını etkileyen
siyasi oyunları ve
nasıl etkilediğini inceler.
bireylerden nasıl
faktörleri ve motivasyonun
çatışmaların davranış
öğrendiklerini ve
farklı türlerini açıklar.
üzerindeki etkilerini analiz
Bilişsel teoriler, bireylerin
davranışlarını nasıl
eder.
şekillendirdiklerini vurgular.
Örgütsel Psikoloji ve Teknoloji Dijital Dönüşüm
Veri Analizi
Çalışan Deneyimi
Teknoloji, çalışma ortamlarını ve iş
Teknoloji, büyük miktarda veri
Teknoloji, çalışan deneyimini
yapma biçimlerini dönüştürüyor.
toplama ve analiz etme olanağı
iyileştirmek için kullanılabilir.
Örgütsel psikologlar bu dönüşümü
sağlıyor. Bu veriler, çalışan
Örneğin, dijital araçlar iletişimi ve
anlamak ve yönetmek için
davranışlarını ve performansını
işbirliğini kolaylaştırır.
çalışıyor.
anlamak için kullanılabilir.
Yapay Zeka Yapay zeka, iş yerinde karar verme, işe alma ve eğitim gibi alanlarda kullanılıyor. Örgütsel psikologlar bu teknolojilerin etik kullanımını değerlendiriyor.
Örgütsel Psikoloji ve Sürdürülebilirlik Çevresel Etki
Sosyal Sorumluluk
Örgütsel psikoloji,
Çalışanların sosyal sorumluluk
sürdürülebilirlik uygulamalarını
bilincini artırarak, etik ve
teşvik ederek şirketlerin
sürdürülebilir uygulamaları
çevresel etkilerini
teşvik edebilir.
azaltmalarına yardımcı olabilir.
Kaynak Yönetimi İşletmelerin kaynaklarını etkili
Sürdürülebilirlik Kültürü
bir şekilde yönetmelerine
Örgütsel psikoloji,
yardımcı olarak, sürdürülebilir
sürdürülebilirlik değerlerini
iş uygulamalarını destekler.
benimseyen ve uygulayan bir kültür oluşturmaya odaklanır.
Örgütsel Psikoloji ve Küreselleşme
Kültürlerarası İşbirliği
Uluslararası İşletmeler
Uzaktan Çalışma
Küreselleşme, farklı
Küresel işletmeler, farklı
dünyanın her yerinden
Küresel işletmeler, çeşitli
kültürlerden gelen
ülkelerdeki çalışanları
çalışanlarla iletişim
kültürel geçmişlerden gelen
işletmelerin etkileşimini
yönetmek, kültürel
kurmasını ve uzaktan çalışma
çalışanları işe almalı ve
artırdı ve bu da işbirliği,
farklılıkları anlamak ve
olanaklarını artırdı.
desteklemelidir, böylece
çatışma yönetimi ve iletişim
yasalara uymak gibi
işgücü çeşitliliğini ve
becerilerine olan ihtiyacı
zorluklara karşı önlemler
kapsayıcılığı teşvik eder.
artırdı.
almalıdır.
Küreselleşme, işletmelerin
Çeşitlilik ve Kapsayıcılık
Örgütsel Psikoloji ve Girişimcilik Girişimcilik
Örgütsel Psikolojinin Rolü
Girişimcilik, yeni bir iş kurma ve işletme yeteneği ve
Örgütsel psikologlar, girişimcilere iş planlama, ekip
arzusudur. Örgütsel psikoloji, girişimcilikte işletmenin
oluşturma, motivasyon, iletişim ve liderlik gibi alanlarda
başlangıcından itibaren önemli bir rol oynar.
rehberlik sağlayabilir.
Örgütsel Psikoloji ve Yenilik Yenilikçilik Kültürü
Yenilikçi Davranışları Anlamak
Yenilikçi Fikirleri Geliştirme
oluşturmak için çalışanların
Çalışanların yenilikçi davranışları,
Örgütsel psikoloji, çalışanların
motivasyonunu ve yaratıcılığını
örgütsel psikoloji ilkeleri
yenilikçi fikirler üretmelerini ve
desteklemede önemli bir rol oynar.
kullanılarak analiz edilebilir ve
bunları uygulamaya koymalarını
desteklenebilir.
destekleyen programlar geliştirmek
Örgütsel psikoloji, yenilikçi bir kültür
için kullanılabilir.
Yenilikçilik Ölçümü Örgütsel psikoloji, yenilikçilik sürecini ve sonuçlarını ölçmek için veri toplama ve analiz etme yöntemlerini kullanır.
Örgütsel Psikoloji ve Liderlik Liderlik Tarzları Örgütsel psikoloji, farklı liderlik tarzlarının çalışan motivasyonu ve performansı üzerindeki etkilerini inceler.
Dönüştürücü Liderlik Örgütsel psikoloji, dönüştürücü liderlerin örgütsel değişim ve inovasyonu nasıl yönlendirdiğini araştırır.
Takım Çalışması Örgütsel psikoloji, etkili takım dinamikleri oluşturmanın ve takım üyeleri arasındaki işbirliğini artırmanın yollarını inceler.
Örgütsel Psikoloji ve İnsan Kaynakları Sinerjik İlişki Örgütsel Psikoloji, insan kaynakları
İnsan Kaynakları Yönetiminin Gelişimi
uygulamalarının etkinliğini ve verimliliğini
Örgütsel psikoloji, işe alım, performans
artırmaya yardımcı olur. İnsan davranışları
değerlendirme, eğitim ve gelişim,
ve motivasyonu hakkında bilgi sağlar.
ödüllendirme sistemleri ve çalışan ilişkileri
İş analizi, personel seçimi, performans
gibi alanlarda önemli bilgiler sunar.
yönetimi ve eğitim gibi alanlarda pratik uygulamalara yönlendirir.
Çalışan motivasyonunu, iş tatminini ve bağlılığını artırmaya yönelik stratejiler geliştirmeye katkıda bulunur.
Örgütsel Psikoloji ve Pazarlama 1
Müşteri Anlayışı
2
Marka Bağlılığı
Pazarlama, müşteri ihtiyaçlarını
Örgütsel psikoloji, marka sadakati
anlamak ve karşılamak üzerine
oluşturma ve sürdürme stratejilerini
kuruludur. Örgütsel psikoloji, müşteri
geliştirerek, müşterilerin bir markaya
davranışını, motivasyonunu ve karar
duygusal olarak bağlanmasını sağlar.
verme süreçlerini anlamada yardımcı olabilir.
3
Pazarlama Araştırmaları
4
Pazarlama İletişimleri Örgütsel psikoloji, pazarlama
Örgütsel psikoloji, pazarlama
mesajlarının etkili bir şekilde
araştırmalarında kullanılabilen,
iletilmesi ve müşterilere ulaşması için
tüketici davranışını ve algısını analiz
temel prensipler sağlar.
etmek için metodolojiler sunar.
Örgütsel Psikoloji ve Finans
Finansal Karar Verme
Motivasyon ve Performans
Örgütsel psikoloji, finansal karar verme
Çalışan motivasyonu ve performansının
süreçlerini anlamak ve iyileştirmek için
finansal performansa nasıl etki ettiği önemli
değerli bilgiler sağlayabilir.
bir konudur.
Ekonomik Verimlilik
Finansal Stres
Örgütsel psikoloji, çalışan verimliliklerini
Finansal stresin çalışan sağlığı ve
artırarak finansal verimliliği optimize
performansı üzerindeki etkileri ele
etmeye yardımcı olabilir.
alınmalıdır.
Örgütsel Psikoloji ve Sağlık 1
1. İş Sağlığı ve Güvenliği
2
2. Sağlıklı İş Ortamı Sağlıklı bir iş ortamı yaratmak için,
Örgütsel psikologlar, işyerindeki stres
psikolojik faktörlerin işyeri güvenliği
ve tükenmişlik gibi faktörlerin iş
ve verimliliği üzerindeki olumlu
güvenliği ve sağlığı üzerindeki etkisini
etkileri araştırılır.
inceler.
3
3. Sağlıklı Yaşam Tarzı Desteği
4
4. Psikolojik İlk Yardım
Örgütsel psikoloji, sağlıklı beslenme,
Psikolojik ilk yardım programları,
fiziksel aktivite ve stres yönetimi
işyerinde ruh sağlığı sorunları
programlarıyla çalışanların genel
yaşayan çalışanlara hızlı müdahale ve
sağlığını iyileştirmeyi hedefler.
destek sağlar.
Örgütsel Psikoloji ve Eğitim Eğitim ve Örgütsel Gelişim
Eğitim İçeriği ve Yöntemleri
Örgütsel psikoloji, çalışanların
Eğitim programları, çalışanların iş
performansını ve motivasyonunu
gereksinimlerini karşılamak üzere
iyileştirmek için eğitim ve gelişim
tasarlanır ve çeşitli yöntemler kullanılarak
programlarının tasarımı, uygulanması ve
uygulanır. Bu yöntemler, geleneksel
değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar.
derslerden deneysel öğrenmeye kadar değişebilir.
Örgütsel Psikoloji ve Kamu Sektörü Kamu Hizmeti Odaklı
Toplumsal Etki
Kamu sektörü, vatandaşların refahını
Kamu sektörü örgütleri, sağlık, eğitim,
ve toplumun çıkarlarını
güvenlik ve sosyal hizmetler gibi
önceliklendirir. Örgütsel psikoloji,
çeşitli alanlarda önemli bir rol oynar.
kamu çalışanlarının motivasyonunu,
Örgütsel psikoloji, kamu
iş tatminini ve performansını
hizmetlerinin kalitesini iyileştirmek
artırmaya odaklanır.
için kullanılabilir.
Etik ve Şeffaflık
Değişim Yönetimi
Kamu sektöründe etik davranış ve
Kamu sektörü, sürekli değişen bir
şeffaflık çok önemlidir. Örgütsel
ortama uyum sağlamak zorundadır.
psikoloji, kamu kurumlarında etik bir
Örgütsel psikoloji, kamu
çalışma ortamı yaratmaya ve
kurumlarında başarılı bir değişim
şeffaflığı teşvik etmeye yardımcı
yönetimi sürecinin uygulanmasına
olabilir.
yardımcı olabilir.
Örgütsel Psikoloji ve Sivil Toplum
Sivil Toplum Örgütlerinde Psikolojik İlkelerin Uygulaması
Gönüllülük ve Motivasyon
Sivil toplum örgütleri, toplumsal
için örgütsel psikolojik prensipleri
sorunlara çözüm bulmak ve bireylerin
kullanırlar.
Sivil toplum örgütleri, gönüllülerin motivasyonunu ve bağlılığını artırmak
yaşamlarını iyileştirmek için çalışırlar. Örgütsel psikoloji, bu örgütlerin verimliliklerini ve etkinliklerini artırmaya yardımcı olur.
Çatışma Yönetimi ve İşbirliği
Liderlik ve Yönetim
Sivil toplum örgütleri, farklı bireyler ve
ve yönetimlere ihtiyacı vardır. Örgütsel
gruplar arasında işbirliğini sağlamak ve
psikoloji, liderlik becerilerini geliştirmeye
çatışmaları yönetmek için psikolojik
ve örgütsel performansı artırmaya
stratejiler kullanırlar.
yardımcı olur.
Sivil toplum örgütlerinin etkili liderlere