Red Delicious • Verenigde Staten • Interpoma • Fruitteeltseminar • Regenbescherming • Kersen • Hongarije • Bananen • Peren • Nieuwe producten
European Fruit Magazine No.
4 – 2023 (169)
In dit nummer: PL-ISSN 1689-8575
Opkomst en ondergang van Red Delicious
“Zonder regenbescherming heeft kersen telen geen nut”
Bananen op de Canarische Eilanden
Interpoma & seminars
Kansen voor peren in Duitsland?
En nog veel meer…
www .
L O D D E R . de UNTERLAGEN
European Fruit Magazine
®
FRUIT-TREE-ROOTSTOCKS PORTE-GREFFES-ARBRES-FRUITIER
P O R TA I N N E S T O ОД О Ф УК О Д ®
DE
made in Germany!
INHOUDSOPGAVE Artikelen: Opkomst en ondergang van Red Delicious in de VS.......................................................................................6 Het A.L.S-fruitteeltseminar Deel 1: Bron van kennis voor ‘fruitteeltfundamentalisten’....................................8
boomkwekerijen gebr. janssen b.v.
“Zonder regenbescherming heeft kersen telen geen nut”...............................................10
Nederweert, Nederland
Bananen op de Canarische Eilanden..............14
since 1923
Kansen voor peren in Duitsland?......................16
vruchtboomonderstammen
www.janssen-rootstocks.nl - janssen@rootstocks.nl
Rubrieken: EFM actueel.............................................................................4 Wereldnieuws....................................................................17 Productie- en marktontwikkelingen.............18 Bedrijfsnieuws...................................................................20 Nieuwe producten.........................................................22 Agenda.....................................................................................24
COLOFON Website: www.fruitmagazine.eu Uitgever:
PLANTPRESS Sp. z o.o. ul. Królowej Jadwigi 262 a 30-218 Kraków Polen www.plantpress.pl office@fruitmagazine.eu Vormgeving: LeafMedia Krzysztof Pilch Multikolor Mariusz Bibik Redactie: FruitMedia B.V. Rooimond 23 NL- 4197 BS Buurmalsen Nederland Gerard Poldervaart Tel +31(0)618054231 of e-mail: gerard.poldervaart@fruitmagazine.eu Plantpress/ Adam Paradowski e-mail: adam.paradowski@plantpress.pl
www.facebook.com/ EuropeanFruitMagazine/
Advertenties: Gerard Poldervaart Tel: +31(0)618054231 of e-mail: gerard.poldervaart@fruitmagazine.eu ISSN: 1689-8575 Oplage: 3.500
De inhoud van dit magazine is door de auteurs en uitgever zorgvuldig samengesteld. De uitgever aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade van welke aard ook, als gevolg van handelingen van lezers die gebaseerd zijn op de inhoud van dit magazine. De uitgever wijst erop dat producten die in dit blad genoemd worden, niet in alle landen beschikbaar en/of toegelaten zijn. De lezer wordt erop gewezen altijd de wet- en regelgeving in het eigen land te volgen. Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in elektronische systemen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Op zoek naar alternatieven De huidige situatie in de appelteelt – een structureel (te) hoge productie in combinatie met een dalende consumptie en sterk stijgende kostprijs – noodzaakt fruittelers om zich te oriënteren op alternatieve teelten of bronnen van inkomsten. Conceptrassen, de biologische teelt en de teelt van peren worden het vaakst genoemd als kansrijke alternatieven. Tijdens de Interpoma-appelbeurs in november 2022 in het Noord-Italiaanse Südtirol heb ik weer een tiental, tot dan toe voor mij onbekende, appelmerken voorbij zien komen. Hoeveel conceptappels hebben we inmiddels? Wanneer gaan we de honderd passeren, of zijn we die al gepasseerd? Ik ben de tel een beetje kwijt. En hoeveel, maar vooral welke conceptrassen gaan ook voor de fruitteler een succes worden? Fruittelers staan wat dit betreft voor moeilijke keuzes. Ze hebben de touwtjes niet meer zelf in handen, maar moeten hopen dat de rasmanagers hun werk goed doen en het door de fruitteler geplante ras tot een succes maken. De biologische teelt is de afgelopen decennia een aantrekkelijk alternatief geweest. De sector is erin geslaagd om biologisch geteelde appels voor aanzienlijk hogere prijzen te verkopen dan geïntegreerd geteelde appels. De Europese Unie (Green Deal) wil een aanzienlijke uitbreiding van het aandeel biologisch geteelde appels. Zal de biologische sector in staat blijven om ook bij een groter aanbod de hoge verkoopprijzen van de afgelopen jaren te realiseren? In onder andere Polen en Duitsland staat de teelt van peren in de belangstelling bij telers. De Europese perenteelt heeft twee gezichten. In Nederland en België is de perenteelt de afgelopen decennia een aantrekkelijke tak geweest. Echter, in het belangrijkste peren
producerende land van Europa, Italië, is de perenteelt op z’n retour. Het rendement van de perenteelt wordt in hoge mate bepaald door de productie per hectare. Deze moet voor een financieel aantrekkelijk resultaat boven de 40 ton per hectare liggen. Het afgelopen jaar zijn zonnepanelen door de enorm hoge elektriciteitsprijzen in een heel ander daglicht komen te staan. Op diverse plaatsen in Europa loopt onderzoek naar de mogelijkheden van agri-pv, energieopwekking door zonnepanelen boven, in dit geval, fruitbomen. Het is nog te vroeg om conclusies te trekken, maar ik ben zeer benieuwd naar de economische berekeningen hiervan. Fruitbedrijven hebben naast de productie van fruit nog andere maatschappelijke en economische functies. Fruitbomen produceren enorme hoeveelheden zuurstof en binden CO2. Omwille van een optimale productie en boomgezondheid besteden fruittelers meer en meer aandacht aan hun bodem. Het verhogen van het organischestofgehalte speelt hierbij een belangrijke rol. Als voor de maatschappij belangrijk neveneffect wordt hierbij CO2 vastgelegd. Een andere functie van de fruitteelt is die van ‘toeristentrekker’. Wat zou het toerisme in Südtirol, Steiermark, het Bodensee-gebied, Haspengouw of de Betuwe zijn zonder fruitteelt? Juist de fruitteelt maakt deze gebieden aantrekkelijk voor toeristen en zorgt voor een geweldige economische impuls voor de toeristensector. Zou het niet logisch zijn als de fruitsector zijn onbetaalde bijdrage aan het klimaatprobleem (CO2opslag) en toerisme op de een of andere manier een bijdrage gaat ontvangen? Klimaat en toerisme als verdienmodel dus…..
Gerard Poldervaart
hoofdredacteur EFM
EFM actueel PLEIDOOI VOOR LAGERE PRIJZEN BIOPRODUCTEN IN SUPERMARKT Biologische producten liggen voor een te hoge prijs in de winkelschappen in vergelijking met gangbare producten. Dat vindt de Nederlandse vereniging van biologische boeren en tuinders Biohuis. Supermarkten zouden volgens Biohuis meer biologische producten kunnen verkopen voor een lagere prijs als winkels hun marge op deze producten in eurocenten bepalen in plaats van in procenten, stelt Biohuis. De retailketens bepalen de marge op producten door een bepaald percentage te berekenen over het bedrag waarvoor ze artikelen inkopen. Door de hogere inkoopwaarde van biologische producten wordt het prijsverschil dan verder uitvergroot. Door een bepaald geldbedrag
boven op de inkoopprijs in plaats van een procentuele marge te berekenen, kunnen biologische producten goedkoper worden aangeboden en zullen supermarkten er meer van verkopen, zegt een woordvoerder van Biohuis. (Bron: Nieuwe Oogst)
BIJNA KWART VAN HET DUITSE APPELAREAAL IS BIOLOGISCH Iets meer dan 22% van het totale Duitse fruitareaal is biologisch. In Duitsland werd in 2022 op 58.542 ha fruit geteeld, waarvan op 12.930 ha biologisch, zo blijkt uit cijfers van statistiekbureau Destatis. Het aandeel biologisch komt voor appel uit op 24%. Bij pruim en kers is dat aandeel met respectievelijk 7,7% en 6,5% duidelijk lager. Bij aardbei wordt op slechts 2,6% van de oppervlakte biologisch geteeld. Volgende Duitse fruittelersorganisatie is
In Duitsland wordt op 24% van het appelareaal biologisch geteeld. EFM
dit een teken dat biologische aardbeienteelt nauwelijks mogelijk is. Bij blauwe en rode bes bedraagt het aandeel biologisch ongeveer 10%. Bij framboos en braam is dit slechts enkele procenten. Het fruitgewas met het grootste aandeel biologisch (85%) is de appelbes (Aronia). (Bron: Destatis)
EFC LANCEERT BETER KLEURENDE MUTANT VAN NICOTER/KANZI® De European Fruit Cooperation (EFC) – de rasmanager en eigenaar van het merk Kanzi® – introduceert een beter kleurende mutant van Nicoter, het ras achter het merk Kanzi. Dit vertelde Martin van den Akker van EFC tijdens de 70e Obstbautagung (fruitteeltdag) in Meran in het Italiaanse Südtirol. De mutant is al in 2011 gevonden in een boomgaard van Werner Zanetti in Montiggl/Eppan in Südtirol. Onder de naam Nicored is Europees kwekersrecht aangevraagd. EFC gaat de appels van de mutant Nicored ook onder de merknaam Kanzi verkopen. De eerste beoordelingen van Nicored hebben de afgelopen jaren in België en Südtirol plaatsgevonden. De kloon bleek stabiel en had een hoger percentage goedgekleurde vruchten dan het moederras Nicoter, aldus Van den Akker. Het duurt echter nog wel een paar jaar voordat er voldoende bomen beschikbaar zijn. EFC gaat eerst in 2024 op meerdere plaatsen testpercelen planten. In 2025 en 2026 zijn beperkte hoeveelheden bomen beschikbaar en vanaf 2027 zullen grotere aantallen bomen beschikbaar zijn. Nicored gaat het moederras Nicoter niet geheel vervangen. Voor percelen (zoals op locaties in Südtirol) waar Nicoter goed kleurt, blijft Nicoter beschikbaar. Nicoter/Kanzi wordt op dit moment op 5 continenten door 2.000 telers op 3.000 ha geteeld. In 2021 werd wereldwijd 75.000 ton geoogst. Kanzi is daarmee na Pink Lady het meest geteelde conceptras.
4
EFM 2023-4
Binnenkort is een beter kleurende mutant van Nicoter beschikbaar. EFM
EFM actueel GEEN PLASTIC ZAKJES VOOR FRUIT EN GROENTEN IN NEDERLANDSE SUPERMARKTEN Vijf grote Nederlandse supermarkten bieden binnenkort geen eenmalig te gebruiken plastic of papieren zakjes voor groenten en fruit meer aan. In plaats daarvan kunnen klanten gebruikmaken van herbruikbare en uitwasbare zakjes. De vijf supermarkten, Albert Heijn, Aldi, Jumbo, Lidl en Plus, verwachten hiermee jaarlijks ongeveer 126 miljoen plastic zakjes en 10 miljoen papieren zakjes uit te sparen. Albert Heijn deed vorig jaar al de eenmalige plastic zakjes in de ban en verving deze voor herbruikbare verszakjes.
AGRARISCH AFVAL ALS BASIS VOOR EIWITPRODUCTIE Britse onderzoekers van het King’s College in Londen stellen dat uit agrarisch voedselafval aanzienlijke hoeveelheden eiwitten zijn te produceren. Dat kan volgens hen driemaal de hoeveelheid eiwit opleveren die dagelijks nodig is om iedereen in de wereld van de benodigde hoeveelheid eiwit te voorzien. Ze hebben over hun onderzoek gepubliceerd in Green Chemistry. Momenteel worden er jaarlijks miljarden tonnen organisch afval weggegooid, maar door fermentatie is dit afval om te zetten in een waardevolle eiwitbron. Vanuit de akkerbouw ontstaat elk jaar 8 miljard ton aan koolhydraatrijk afval, dat via fermentatie in schimmeleiwitten kan worden omgezet. Het is een proces dat al wordt toegepast door vleesvervangerproducent Quorn. Quorn zet met behulp van een specifiek fermentatieproces van de microbe Fusarium venenatum glucose uit tarwe om in eiwitten. Door dit soort technologieën toe te passen op restanten van landbouwgewassen, zou jaarlijks 562 megaton eiwit kunnen worden geproduceerd. Dit komt
overeen met 197 gram per persoon per dag. De aanbevolen gemiddelde eiwitinname voor een volwassene van 70 kg is 50 g per dag. De onderzoekers wijzen daarnaast op andere technologieën, zoals het gebruik van voedselafval bij het kweken van insecten. Ook deze technologieën zijn bijzonder efficiënt, omdat ze een hoog gehalte aan eiwitten produceren die qua voedingswaarde erg waardevol zijn. Meer informatie is te vinden in de publicatie ‘A sustainable waste-to-protein system to maximise waste resource utilisation for developing food- and feed-grade protein
solutions’ in Green Chemistry. Deze publicatie is in te zien via de afgebeelde QR-code. (Bron: AgriHolland)
Link naar publicatie in Green Chemistry
PRODUCTIE- EN VERKOOPRECHTEN WURTWINNING NAAR FRUITMASTERS De Nederlandse afzetorganisatie FruitMasters heeft de productie- en verkooprechten van het ras Wurtwinning verworven. Tijdens de Fruit Logistica in Berlijn, begin februari, werd de licentieovereenkomst tussen FruitMasters en de Nederlandse raseigenaar FreshForward ondertekend. Wurtwinning komt uit het veredelingsprogramma van Fresh-
Forward en wordt gezien als een van de meest interessante nieuwe rassen voor Noordwest-Europa. Het ras is afkomstig uit een kruising tussen Honeycrisp en SQ159. Wurtwinning heeft een resistentie tegen schurft op basis van het Vf-gen. (EFM)
FruitMasters heeft onlangs de productie- en verkooprechten van het ras Wurtwinning verworven. EFM EFM 2023-4
5
Adam Paradowski
Plantpress, Polen office@fruitmagazine.eu
Opkomst en ondergang van Red Delicious in de VS Info Medewerkers De situatie met betrekking tot arbeidskrachten in de VS is analoog aan de situatie in Europa. Zonder seizoenarbeiders is het onmogelijk om zulke grote hoeveelheden fruit te plukken. De VS rekruteert seizoenarbeiders voornamelijk in Mexico. Aangezien de Amerikaanse regering de toestroom van illegale immigranten niet alleen uit Mexico maar ook uit heel Latijns-Amerika bestrijdt, ontstaat er een tekort aan tijdelijke arbeidskrachten. De situatie lijkt veel op die in Europa: de kosten worden elk jaar hoger en ook andere industrieën strijden om dezelfde werknemers.
Het is een traditie dat tegelijk met de Interpoma-beurs in het Noord-Italiaanse Bolzano ook een tweedaags congres wordt georganiseerd. Deze keer was de eerste dag gewijd aan de fruitteelt in de Verenigde Staten en de tweede dag aan appelplukrobots. In dit artikel presenteert EFM een samenvatting van een deel van de presentaties van de eerste dag. Deze informatie is een bron van inspiratie voor telers in West-Europa. Waarom is het de moeite waard om te volgen wat er in de Verenigde Staten gebeurt? Ten eerste vindt de appeloogst in de VS in een vergelijkbare periode plaats als in West-Europa. Ten tweede zijn de Amerikaanse telers, net als in Europa, voor het pluk-
ken van hun appels afhankelijk van buitenlandse werknemers. Ten derde concurreren Europese appels op veel exportmarkten met Amerikaanse. De afgelopen jaren heeft de Amerikaanse fruitsector een ware revolutie doorgemaakt als het gaat om de geteelde rassen. De sprekers tijdens het congres belichtten de Amerikaanse markt vanuit verschillende perspectieven. Het enige wat ontbrak, was informatie over de appelexport vanuit de VS.
Red Delicious – de val van een icoon Red Delicious is al tientallen jaren de drijvende kracht achter de Amerikaanse fruitteelt en de ongekroonde leider in de appelproductie, afzet en
Verander of word veranderd! Hoe de Amerikanen Red Delicious in rap tempo vervingen door nieuwe rassen. Interpoma/Marco Parisi
6
EFM 2023-4
exportstatistieken. In de jaren tachtig vertegenwoordigden de ‘Reds’ zelfs 75% van de oogst in de staat Washington. Sinds de jaren negentig was echter duidelijk dat de consument de appels van dit ras niet wilde kopen, wat voor grote problemen zorgde voor de fruittelers. Het tijdperk van Red Delicious is in de VS voorgoed voorbij. De markt en de fruittelers zelf waren op zoek naar iets nieuws, naar rassen en de bijbehorende verkoopconcepten die de catastrofale situatie op de appelmarkt zouden veranderen. Vandaar de switch naar nieuwe rassen, die, naar later bleek, een succes werden.
Kleinere oppervlakte, grotere productie Problemen in de Amerikaanse fruitsector waren ook zichtbaar in de teruggang van het aantal fruitbedrijven in de belangrijkste fruitteeltgebieden, alsook in het faillissement van veel bedrijven. Als gevolg hiervan is het areaal appelboomgaard daar de afgelopen jaren met meer dan 16% gedaald tot 117.000 ha. De producties namen echter toe. Terwijl de productie in 2007 gemiddeld 40 ton/ ha bedroeg, was deze in 2020 58 ton/ha. Hierdoor is ondanks de afname van het teeltoppervlak de productie van appels met 13% gestegen. In 2021 oogstten de Amerikanen maar liefst 4.643.978 ton appels, waarmee ze, na China, op de tweede plaats van grootste appelproducenten in de wereld staan.
Wat in plaats van Red Delicious? In augustus 2019 publiceerde de krant The New York Times een artikel met de veelzeggende titel “Het lange en verschrikkelijke regime van de Red Delicious-appel is eindelijk voorbij”. Niets beschrijft beter de veranderingen die niet alleen in Amerikaanse boomgaarden moeten hebben plaatsgevonden, maar ook in de hoofden van Amerikaanse consumenten. Drie rassen moeten hier worden genoemd die belangrijk zijn geweest in dit veranderingsproces. De eerste is natuurlijk Gala en zijn mutanten, die met een aandeel van 19% al enkele jaren de absolute nummer 1 is in de productie van appels in de VS. Red Delicious is goed voor slechts 13% van de geproduceerde appels en dit aandeel neemt nog steeds af. Een andere grote stap in de evolutie van de Amerikaanse fruitteelt was de introductie van het ras Honeycrisp, dat binnen slechts 10 jaar naar de derde plaats in de ranglijst sprong met een aandeel van 13% in de productie. Het kwam zelfs zover dat in Amerikaanse supermarkten een aparte categorie werd gecreëerd voor Honeycrisp. Dit is ook de duurste appel in de winkelschappen. Ter vergelijking:
De lancering van WA38/Cosmic Crisp® werd vergezeld van een ongekend grote marketing- en promotiecampagne. Cosmic Crisp
in 2021 werd er 858.000 ton Gala geplukt en maar liefst 536.000 ton Honeycrisp. Dit is de snelste en grootste productietoename van een ras in de geschiedenis van de Amerikaanse fruitteelt. Het succes van Honeycrisp moedigde de hele Amerikaanse fruitteeltsector aan om op zoek te gaan naar nieuwe rassen. Als resultaat van deze inspanningen werd het in de VS veredelde ras WA38 (verkocht als Cosmic Crisp®) gelanceerd, vergezeld van een ongekend grote marketing- en promotiecampagne. Dit kan worden gezien als een enorm succes en een nieuwe hoop voor Amerikaanse fruittelers. In 2021 werd 71.000 ton van dit ras geplukt en de oppervlakte groeit zeer snel. Tegelijkertijd versnelde het succes van Cosmic Crisp het proces om sterke appelmerken op te bouwen. Nieuwe, voor de consument aantrekkelijke rassen komen op de markt, ondersteund door goed doordachte reclamecampagnes. Zo is er tot nu toe meer dan $ 10 miljoen uitgegeven aan het promoten van Cosmic Crisp. Het is de moeite waard om te kijken hoe de veranderingen in de VS plaatsvonden, wat hun oorzaak was en wat hun drijfveer was. Doet het verhaal van Red Delicious ons niet denken aan onze worsteling met Idared of Jonagold in Europa? De VS hebben laten zien hoe de sector er door compleet nieuwe rassen als Honeycrisp of Cosmic Crisp een nieuw perspectief heeft gekregen.
Minimumloon Het officiële minimumloon in de VS is $ 7,50/uur, maar fruitplukkers krijgen meestal per kist betaald. In de VS is de belangstelling voor automatisch fruit plukken erg groot. In Californië zijn nu twee seizoenen robots aan het werk op aardbeienplantages. De volgende stap is het gerobotiseerd plukken van appels.
Rassen in de VS Het ras Honeycrisp is veredeld door de Universiteit van Minnesota, en het ras WA38, dat wordt verkocht onder de merknaam Cosmic Crisp®, door de Washington State University.
EFM 2023-4
7