38
proje501
makale
demirden leblebi; üç telli klasik kemençe
Soldaki Tanburi Cemil Bey, Sağdaki İhsan Özgen
Kemençe dediğimiz vakit zihnimizde beliren ilk çalgı her ne kadar Karadeniz Kemençesi olsa da ülkemizde çalınmakta olan üç farklı kemençe türü vardır. Bunlar; Üç Telli Klasik Kemençe (İstanbul Kemençesi), Kastamonu Kemençesi ve Karadeniz Kemençesidir. Bu üç kemençe de birbirinden gerek ses, icra, biçim ve gerekse kullanılan malzeme bakımından birbirlerinden oldukça farklıdır. Son zamanlarda İstanbul Kemençesi ismi ile anılan Üç Telli Klasik Kemençeyi inceleyecek olursak kendisi adı üstünde İstanbul sazıdır, İstanbul kültürüne ait bir sazdır.1 Klasik Kemençe aynı zamanda Armudi Kemençe (biçimi sebebi ile) olarak da isimlendirilir. Yunanistan’da da bilinen bu saz orada “Politiki Lyra” adıyla anılmaktadır.
Bu saz Türk müziğinde icrası en zor olan sazların başında geliyor. Bunun sebebi tırnak teması ile çalınması, klavyesinin küçük ve perdesiz oluşudur. Tarihini incelediğimizde 19. yy ‘da “Kaba Saz” grubundayken; Tanburi Cemil Bey’ina hocası Vasil’inb çalışmaları sonucu 19. yy sonlarında saray musikisine geçip “İnce Saz” ailesine katılmış ve asıl tekniğini Vasil ile kazanmış.2 Klasik Kemençe’nin icrasına, çalımına, tekniğine ve üslubuna bizi ulaştıran isim Tanburi Cemil Bey’dir. Klasik kemençenin ondan önceki icrası bilinmiyor. Cemil Bey ekolünü devam ettiren kemençevilerin başlıcaları; Ruşen Ferit Kam, Fahire Fersan, Haluk Recai ve İhsan Özgen’dir.
