ABONDANTUS GIGANTUS Michiel de Wit en Filip Jonker ontwierpen in 2011 een tijdelijk paviljoen in de publieke ruimte voor het Grenswerkfestival. Het paviljoen moest veelzijdig te gebruiken zijn en een verzamel en ontmoetingsplek worden. Naast podia en expositieruimte bood het paviljoen ruimte aan horeca. Er is gezocht naar een herkenbaar gebouw, de suggestie van het spel met verhoudingen bestaat bij de gratie van de herkenbaarheid van het beeld. Daarom is gekozen voor een kerk met een torenspits van 20 meter hoog. Een kerk is een communitygebouw, waar mensen bijeen komen. Daarbij heeft een kerk een belangrijke rol in de ordening van de publieke ruimte: een kerk staat in het midden van een gebied. Zoals vuurtorens een grens afbakenen en bruggen mensen verbinden, zo centreert een kerk een gebied. Als materiaal is gekozen voor zogenaamde legioblokken, betonnen blokken met grote gelijkenis op de bekende legostenen. De blokken zijn grauw en onopvallend, maar hebben een industriële schoonheid. Bovenal zijn het blokken die verwijzen naar het speelgoedformaat van lego, maar de afmeting
hebben van een pyramideblok. Deze blokken zijn multifunctioneel, toch worden hun mogelijkheden niet of nauwelijks benut. Ze worden vooral gebruikt op stortplaatsen in havengebieden als wand voor ijzerschroot of beschutting voor aardappels. Een eenmaal geplaatste wand van legioblokken blijft vaak jaren staan, terwijl er juist flexibel mee te bouwen is. De legioblokken zijn makkelijk stapelbaar en op veel manieren te gebruiken. De betonnen blokken worden in 5 primaire lego kleuren geschilderd en door elkaar gebruikt om de toren en de muren te bouwen. De blokken geven het gebouw een schaalvervreemding. De verwijzing naar de legostenen roepen bij velen herinnering, sentiment en creativiteit op. Het formaat van de kerk boezemde daarentegen ontzag in. De blokken zijn gestapeld in een zogenaamd Braziliaans verband. Doordat de blokken niet aaneensluitend zijn gestapeld ontstaat een [gelijkmatige] perforatie in het volume. Het effect hiervan geeft een extra dimensie, binnentredend dag- en vooral zonlicht overdag en een feeërieke [kunstlicht] uitstraling ‘s nachts; een fascinerend spel van volume versus luchtigheid. De verschijning van het object is hierdoor continu veranderend. De reflectie en absorptie van
dag- zon en kunstlicht op de, random primair gekleurde, blokken geeft een extra dimensie aan de beleving van de ruimtelijkheid. De schaalvervreemding van de kerk nodigt de kijker uit om zich bewust te worden van sluimerende vanzelfsprekendheden en deze opnieuw onder de loep te nemen, er afstand van te doen of ze te bevestigen. De kerk appelleert aan gevoelens van een hernieuwde invulling voor het gemeenschapsgevoel. Met de materiaalkeuze laten we zien dat er met deze blokken eenvoudig te bouwen en makkelijk te variëren is. Het materiaal is volledig te hergebruiken. Het gebouw is compleet demontabel. Elke aankomende editie (voor een periode van 5 jaar) kan met dezelfde stenen een ander paviljoen worden gemaakt. Dit maakt het gebouw minder locatie afhankelijk.. Het paviljoen legt een verbinding tussen iets dat groots en imposant (kerk en formaat) is aan een concept dat speels, eenvoudig en bevattelijk is (lego). Door de wereldwijde stijgende populariteit van deze stenen kan dit gebouw als voorbeeld dienen van wat er wel niet mee mogelijk is.
abundant (comparative more abundant, superlative most abundant)
1 Fully sufficient; found in copious supply; in great quantity. [W]ith their magical words they [poets] bring forth to our eyesight the abundant images and beauties of creation. — Leigh Hunt, On the Realities of Imagination 2 Richly supplied — followed by in, rarely by with. Abundant in goodness and truth. — Exodus, 34:6 3 (mathematics) Being an abundant number, i.e. less than the sum of all of its divisors except itself.
gigantic (comparative more gigantic, superlative most gigantic)
1 Very large. 2 In the manner of a giant.
ONTWERP Gelijktijdig met het ontwerpproces werd de definitieve programmering vastgesteld. Tijdens dit proces is de uiteindelijke model van de kerk ontstaan. Drie locaties werden gecreĂŤerd [binnen- & buitenpodium, plateau en torenkamer] voor wisselende activiteiten.
HANGAR 11 In deze voormalige F16 hangar op luchthaven Twente werden in totaal 618 blokken van een kleur voorzien.
BOUW Dankzij de inzet van een leger vrijwilligers en toegewijde bouwbedrijven is het gelukt de legokerk op het Stationsplein te Enschede in slechts twee weken op te bouwen.
PROGRAMMA\ De open-source programmering in de Legokerk zorgde voor een gevarieerd aanbod. Van een FC Twente dag en legowedstrijden tot Opera en Kerkdienst, er was voor iedereen de mogelijkheid de kerk te gebruiken.
MEDIA Het tot de verbeelding sprekende gebouw heeft veel aandacht gekregen zowel binnen- als buitenlandse media.
nieuws â–˛
www.metronieuws.nl
Trouw, 19 september 2011 ROBIN UTRECHT/ANP
Bidden tussen de blokken
De week van de Legokerk INTERVIEW MICHIEL DE WIT & FILIP JONKER
Architect Michiel de Wit (39) en kunstenaar Filip Jonker (30) bouwen een paviljoen van reuzenlego in Enschede. Speciaal voor kunstfestival Grenswerk dat zaterdag in Enschede begint. Door Bob Witman
▼
NRC Handelsblad, 26 september 2011
Michiel de Wit (links) en Filip Jonker voor hun legokerk in Enschede.
Wat hebben jullie met lego? ‘Wie heeft niet wat met lego? Wij hebben ons vroeger sufgelegoot. Fantastisch spul. Leg een stapel lego neer in een klas en elk kind maakt er iets anders mee.’ Van lego kun je al-les ma-ken. ‘Je bouwt van al die stukjes iets moois, daar kun je tevreden naar gaan zitten kijken. Maar wanneer je een nieuw huis wilt maken, moet je eerst dat oude afbreken. Dat heeft wel iets zennerigs.’ Het reuzenlego paviljoen is ook tijdelijk? ‘Dit ding staat maar elf dagen. Die tijdelijkheid is een mooi gegeven.’ Is het niet een beetje zonde? ‘De Eiffeltoren was ook bedoeld als tijdelijk. Dat is een veelbelovende gedachte die we graag vasthouden.’ Wat is de naam van de legokerk?
▲
‘Abondantus Gigantus. Abondantus van overvloedig en uitbundig. Het is een kerk annex festivalpaviljoen van 30 bij 10 meter. Het is een ontmoetingsplaats, het kloppend hart van kunstenfestival GrensWerk. Het is opgebouwd uit zeshonderd legioblokken.’
Legoblokken dan toch? ‘Legioblokken. Met een i. Dat zijn betonblokken van 1.200 kilo per stuk, 160 bij 40 bij 80 centimeter. Ze zien er net zo uit als lego met noppen op de bovenzijde, maar dan in betonkleur. Je kunt ze heel makkelijk stapelen. Ze liggen in Braziliaans verband. Dat willen zeggen: er zijn gaten tussen de stenen open gelaten voor lichtinval. We hebben ze met de hand geschilderd in de originele legokleuren: wit, zwart, rood, geel en blauw.’ En wat gebeurt er binnen? ‘GrensWerk is een festival voor alle kunsten: theater, film, muziek en
De Volkskrant, 23 september 2011
Foto Marcel van den Bergh / de Volkskrant
beeldende kunst, dat verspreid over Enschede wordt gehouden. Deze kerk is een zelfstandig kunstwerk, maar ook een programmaplek. Er wordt gespeeld, er is een kerkdienst, je kunt er trouwen.’
Wat levert de samenwerking architect – kunstenaar aan meerwaarde op? ‘Dit project gaat over schaal, of liever, over schaal-loos. Dat refereert aan ons samenwerkingsverband: Loos. Wij zijn schaal-loos en wij zijn tijd-loos.’ Oké, oké, maar wat is de kunst en wat is de architectuur? ‘Bijvoorbeeld. De kerk heeft een dak van golfplaat dat is bedrukt met dakpannenmotief.’ Beuh. ‘Precies. Een architect wil daar niet dood mee worden gevonden. Maar volgens de kunstenaar past het in dit project heel goed.
‘Eigenlijk gaat dit project over vervreemding. De kerk is gemaakt van heel grote legostenen. Maar als je voor het gebouw staat, verwordt de hele omgeving juist tot een speelgoedmaat. De trein lijkt opeens een legotrein. De huizen legohuisjes en zelf de bouwvakkers worden legomannetjes. Dat is een mooi effect.’
Dit is het niet het eerste legohuis ter wereld. ‘Wel het eerste dat met de schaal van legioblokken werkt. Er zijn projecten als die van James May van Top Gear. Maar dat is superflauw. Die heeft van legosteentjes bakstenen gemaakt en vervolgens een rechttoe-rechtaan huis gebouwd. Bij ons wordt het materiaal op een verrassende manier gebruikt, waardoor een bijzonder schaaleffect optreedt.’ Kunstenfestival GrensWerk, Enschede, 24 september t/m 2 oktober. Abundas Gigantus staat op het Stationsplein. grenswerk.nl
South China Morning Post ▼
tij·de·lijk bn, bw 1 voorbijgaand, vergankelijk 2 voor bep. tijd: een ~e benoeming mo·nu·ment het; o -en 1 iets dat opzettelijk bestemd is om de herinnering aan iemand of iets te bewaren; gedenkteken 2 gebouw, terrein enz., van algemeen belang vanwege schoonheid, wetenschappelijke waarde enz.
TIJDELIJKE MONUMENTEN LOOS.FM LOOS is een samenwerkingsverband tussen kunstenaar Filip Jonker en Project.DWG Architectuur. Hun onderzoek speelt zich af in het grensgebied tussen architectuur en beeldende kunst en uit zich in het gebruik van nieuwe materialen, bouwmethodes en toepassingen. Achtergrondinformatie is te vinden op de site: www.loos.fm
FILIP JONKER In mijn oeuvre keren een aantal elementen terug: het veredelen van materiaal, de functie van een object, en het gebruik van de publieke ruimte.
PROJECT.DWG “The house should be withdrawn on the outside, revealing all its riches inside”
Door objecten van hun vanzelfsprekende functie te ontdoen schep ik ruimte voor onverwachte mogelijkheden.
De architectuur [het exterieur] van Project.DWG kenmerkt zich veelal als helder en iconografisch vormgegeven objecten. Wij streven ernaar om tijdloze architectuur te realiseren.
Ook zoek ik naar wegen om mijn werk zowel cultureel als maatschappelijk in te bedden, door middel van samenwerking met bedrijven. Ik probeer hiermee de vrije creativiteit van de kunst en de toepasbaarheid en functionaliteit van het bedrijfsleven bij elkaar te brengen.
- Adolf Loos 1870-1933
De interieurs van de projecten zijn daarentegen veelal verrassend en ruimtelijk van opzet. Door middel van onder andere doorkijken, binnentredend daglicht en verschillende vloerniveau’s ontstaat er een enorme rijkdom aan ruimtelijkheid. Het bureau werkt aan projecten vanuit de gestelde opgave en haar opdrachtgever, maar is niet bang een antwoord te geven op een nog niet gestelde vraag. De ontwerpen zijn specifiek en uitgesproken en zoeken altijd naar een versmelting van een juiste functionaliteit, een ruimtelijke beleving en een zorgvuldige vormgeving. Project.DWG is ook op zoek naar nieuwe wegen om met architectuur om te gaan. Door deel te nemen aan initiatieven uit het onderwijs, prijsvragen en samenwerkingsverbanden probeert het bureau verder onderzoek te doen naar andersoortige materiaaltoepassingen en vernieuwende ruimteconcepten.