Δ--ΠΣΔΜΗ -Τεύχος 449 by Provoli 3

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΕΣ ΕΛΑΙΟΥ – ΡΗΤΙΝΗΣ

Οι μετασχηματιστές της MASTERGROUP – ELETTROMECCANICA MAGLIANO: • Αποτελούν την καλύτερη εναλλακτική και αξιόπιστη λύση καλύπτοντας όλο το φάσμα των βιομηχανικών και ενεργειακών εφαρμογών. • Υψηλή ποιότητα κατασκεύης - μεγάλη δίαρκεια ζωής. • Κατασκευασμένοι σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς – πρότυπα CEI 14-4, IEC EN 60076 (ελαίου) και CEI 14-8, IEC EN 60076 (ρητίνης). • Το εργοστήριο παραγωγής της MASTERGROUP – ELETTROMECCANICA MAGLIANO είναι πιστοποιημένο κατά ISO 9001:2008 και ISO 14001:2004, αποδεικνύοντας την ποιότητα και την αξιοπιστία της διαδικασίας παραγωγής των μετασχηματιστών. • Δυνατότητα διαμόρφωσης κατά παραγγελία, με την προσθήκη εξαρτημάτων για την κάλυψη εξειδικευμένων αναγκών. • Γραπτή εγγυήση καλής λειτουργίας. • Πλήρης τεχνική υποστήριξη.

Η Technimat με 30ετή και πλέον εμπειρία στο χώρο της βιομηχανίας είναι ο αποκλειστικός αντιπρόσωπος και επίσημος διανομέας της MASTERGROUP – ELETTROMECCANICA MAGLIANO. O σεβασμός και η συνέπεια προς τους πελάτες και τους συνεργάτες είναι οι βασικές αρχές της φιλοσοφίας της Technimat. Certificato Nr. 9101.EL32 NORMA UNI EN ISO:9001:2008

Certificato Nr.9911.EL33 NORMA ISO 14001:2004

TECHNIMAT - Α.ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε.

Υψηλάντου 49, Ν. Ψυχικό, Αθήνα • Τηλ: 210-6777579 • Κιν: 6974357154 • Φαξ: 210677506 email: a.venizelos@technimat.gr • website: www.technimat.gr

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Tεύχος 449, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012

Tιμή τεύχους: 1 λεπτό Tα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη και την άποψη του “Δελτίου”

KΩΔIKOΣ ENTYΠOY 1127 IΔIOKTHΣIA: ΠANEΛΛHNIOΣ ΣYΛΛOΓOΣ ΔIΠΛΩMATOYXΩN MHXANOΛOΓΩN - HΛEKTPOΛOΓΩN APIΣTONIKOY 18 & ΓOPΓIOY METΣ 116 36 AΘHNA τηλ.: 2109212741-2-4, fax: 2109217928 e-mail: psdmh@otenet.gr, http://www.psdmh.gr

ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO president@psdmh.gr ΠPOEΔPOΣ A’ ANTIΠPOEΔPOΣ B’ ANTIΠPOEΔPOΣ ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣ ANAΠΛHPΩTHΣ ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣ TAMIAΣ MEΛOΣ MEΛOΣ MEΛOΣ MEΛOΣ MEΛOΣ

ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΤΑΒΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ EYΣTAΘIOY TAΣOΣ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΔΟΥ ΡΑΝΙΑ ΚΟΤΣΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ KOPTEΣAΣ BAΓΓEΛHΣ ΣIΔHPOΠOYΛOΣ KΩΣTAΣ ΝΟΜΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ TΣOΓKAΣ XAPHΣ XOMΣIOΓΛOY HΛIAΣ

ΠEPIEXOMENA A ΦΙΕΡΩΜΑ 7

ΑΦΙΕΡΩΜΑ Α.Π.Ε.

Αιολική Ενέργεια, Δρ. Κυριάκος Ρώσσης

Εξειδίκευση για τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα

Κυματική Ενέργεια

Γεωθερμική Ενέργεια

Θερμικά ηλιακά συστήματα για εφαρμογές ηλιακού κλιματισμού

εκδότης: Χρυσάνθη Kοσμά σύμβουλος έκδοσης: Τάκης Κοσμάς kosmas2@gmail.com

Βιομάζα – Βιοκαύσιμα

δημόσιες σχέσεις: Mαλάμω Bαρελά

Τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας

ΑΠΕ και Υδρογόνο – Το Επιδεικτικό του Αϊ Στράτη

YΠEYΘYNOΣ KATA NOMO: ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣ ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH: ΒΟΓΚΛΗ ΣΤΕΛΛΑ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΛΟΥΜΟΥΝΔΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣ ΚΡΕΣΠΗΣ ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΞΑΝΘΗ ΠΕΠΟΝΗΣ ΧΑΡΗΣ ΣΧΙΝΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΜΠΗΛΟΜΑΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ

υπεύθυνος διαφήμισης: Kώστας Σιδέρης παραγωγοί διαφήμισης: Iωάννα Mπουρδανιώτη Παναγιώτης Κυπριώτης Σωκράτης Μαρτινόπουλος

E ΝΗΜΕΡΩΣΗ

art director: Έφη Μαρκοπούλου atelier@provoli3.gr φωτογραφίες: wikimedia.org dreamstime.com

για τη διαφήμισή σας στο ΔEΛTIO απευθυνθείτε στην

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ - Επαγγελματικός Οδηγός

N ΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 42

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Χ. ΚΟΣΜΑ - Κ. ΖΑΜΠΑΡΑ - Κ. ΣΙΔΕΡΗΣ Ο.Ε. εκδόσεις - διαφημίσεις Μαραθώνος 20, 15343 Aγία Παρασκευή τηλ.: 210 6008530, 210 6006917 fax: 210 6006981

www.provoli3.gr 2

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Παρακαλούνται οι αναγνώστες - μέλη του ΠΣΔM-H για οποιαδήποτε αλλαγή στη διεύθυνση αποστολής του ΔEΛTIOY να ενημερώνουν έγκαιρα τον Σύλλογο στο τηλέφωνο: 2109212741, fax: 2109579009 ή e-mail: psdmh@otenet.gr και τον εκδότη στο τηλέφωνο: 2106006917, fax: 2106006981 Mε τον τρόπο αυτό το ΔEΛTIO του Πανελληνίου Συλλόγου Διπλωματούχων Mηχανολόγων Hλεκτρολόγων θα φθάνει πάντοτε στα χέρια τους.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις μας το 20% τουλάχιστον της ενέργειας που θα καταναλώνουμε το 2020 θα πρέπει να προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές. Τα στοιχεία του 2010 κατέγραφαν το ποσοστό αυτό στο 9.7%. Συνεπώς πέρα από τις προσπάθειες εξοικονόμησης ενέργειας, πολλά πρέπει να γίνουν ακόμα στον τομέα της εγκατάστασης συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Είναι δε φανερό ότι η επίτευξη του στόχου 20-20-20 θα γίνει με την συνεισφορά όχι μόνον μιας ή δύο αλλά όλων ανεξαιρέτως των μορφών ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική, γεωθερμική, βιομάζα) στο ενεργειακό μίγμα. Παρά την βαθειά οικονομική ύφεση και τη σταδιακή μείωση της ρευστότητας, οι ηλεκτρικές ΑΠΕ γνώρισαν μια πρωτοφανή άνθηση τα τελευταία χρόνια με την εγκατεστημένη τους ισχύ να εξελίσσεται από τα 1.446 MW του 2009 σε 1.736 MW του 2010 και σε περισσότερα από 2.400 MW στο τέλος του 2011. Η σημαντική αυτή αύξηση προήλθε κυρίως από τα Φωτοβολταικά : 53 MW(2009), 198 MW(2010), >550 MW (2011) και τα Αιολικά : 1167 MW (2009), 1300 MW (1010), 1625 MW (2011). Προκειμένου να επιστρατεύσουμε μεσο-μακροπρόθεσμα όσο το δυνατόν περισσότερες μορφές ΑΠΕ, με όσο το δυνατόν υψηλότερη διείσδυση, σε όσο το δυνατόν ευρύτερες εφαρμογές (ηλεκτρισμός, θερμότητα, μεταφορές) παρουσιάζουμε στο τεύχος αυτό ορισμένες από τις λιγότερο γνωστές τεχνολογίες που είτε παράγουν απ’ ευθείας ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ή διευκολύνουν τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα εξισορροπώντας το μεταβλητό χαρακτήρα της παραγωγής τους.

Ε Π Α Α Μ Ω AΦΙΕΡ Το τεύχος περιλαμβάνει τα παρακάτω άρθρα και η συντακτική ομάδα προέρχεται από τη Διεύθυνση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Δ-ΑΠΕ) του ΚΑΠΕ.

1. Αιολική Ενέργεια, Δρ. Κυριάκος Ρώσσης 2. Εξειδίκευση για τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα, Δρ. Παναγιώτης Χαβιαρόπουλος 3. Κυματική Ενέργεια, Δρ. Μιχάλης Παναγιωτόπουλος 4. Γεωθερμική Ενέργεια, Δρ. Κωνσταντίνος Καρύτσας 5. Θερμικά ηλιακά συστήματα για εφαρμογές ηλιακού κλιματισμού, Βασιλική Δρόσου 6. Βιομάζα – Βιοκαύσιμα, Μυρσίνη Χρήστου 7. Τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, Δρ. Στάθης Τσελεπής 8. ΑΠΕ και Υδρογόνο – Το Επιδεικτικό του Αϊ Στράτη, Δρ. Μανώλης Ζούλιας

Δρ Π.Κ. Χαβιαρόπουλος Δ/της Δ - ΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Αιολική Ενέργεια Κ. Ρώσσης, Δρ. Μηχ. Μηχανικός Τμήμα Αιολικής Ενέργειας, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Σύντομη Ανασκόπηση Η αιολική ενέργεια είναι σήμερα η πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κάτι που αναμένεται τα επόμενα χρόνια να συνεχιστεί με ανάλογους ρυθμούς. Συνολικά, στην Ευρώπη των 27 κρατών μελών μόνο το 2011 εγκαταστάθηκαν αιολικοί σταθμοί συνολικής ισχύος 9,616MW ανεβάζοντας την συνολικά εγκατεστημένη ισχύ των αιολικών σταθμών στα 93,957MW. Στην Ευρώπη δύο χώρες, η Γερμανία και η Ισπανία με 29,060MW και 21,674MW, αντιστοίχως, κυριαρχούν στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Ακολουθούν χώρες όπως η Γαλλία (6,800MW), η Ιταλία (6,747MW), το Ηνωμένο Βασίλειο (6,540MW), η Πορτογαλία (4,083MW), η Δανία (3,871MW) και η Ολλανδία (2,328MW). Είναι επίσης γεγονός ότι πλέον σχεδόν όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες, αναπτύσσουν αιολικούς σταθμούς και είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ενώ το 2000 το 85% της συνολικά εγκατεστημένης ισχύος αιολικών σταθμών περιοριζόταν σε τρεις χώρες, την Γερμανία, την Ισπανία και τη Δανία, το 2011 οι χώρες αυτές αντιπροσωπεύουν μόλις το 34% του συνόλου. Αν και η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας είναι μια ιστορία που ξεκινά πολλούς αιώνες πριν, χρειάστηκε η πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’70 για να ξυπνήσει ξανά το ενδιαφέρον του κόσμου για αυτήν. Από την δεκαετία του ’70 και μετά ξεκινά αρχικά με δειλά βήματα μια σταδιακή εξέλιξη των ανεμογεννητριών τόσο ως προς το μέγεθος όσο και ως προς τις εφαρμοζόμενες τεχνολογίες. Οι πρώτες φιλόδοξες προσπάθειες για μεγά-

λες ανεμογεννήτριες (2-3MW) δεν παρουσίασαν την αξιοπιστία που χρειαζόταν και πολύ γρήγορα οι κατασκευαστές κατάλαβαν ότι ο μόνος τρόπος να δημιουργήσουν αξιόπιστες κατασκευές ήταν να ξεκινήσουν από μικρού μεγέθους (25-100kW) μηχανές. Οι πρώτες αξιόπιστες μηχανές έκαναν την εμφάνισή τους την δεκαετία του ’80 και έκτοτε χρόνο με το χρόνο οι ανεμογεννήτριες γίνονται ολοένα μεγαλύτερες ενώ παράλληλα εξελίσσονται ταχύτατα τεχνολογικά. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον και για μικρές ανεμογεννήτριες, οικιακής χρήσης οι οποίες σε συνδυασμό με συστοιχίες φωτοβολταικών στοιχείων μπορούν να καλύψουν πολύ μεγάλο μέρος των οικιακών ενεργειακών αναγκών. Στη δεκαετία που διανύουμε, στην Ευρώπη υπάρχουν πολλοί και σημαντικοί κατασκευαστές μεγάλου κυρίως μεγέθους ανεμογεννητριών. Η VESTAS, η SIEMENS, η ENERCON, η GAMESA, η GENERAL ELECTRIC, η REPOWER η NORDEX και η ACCIONA είναι αυτή τη στιγμή οι εταιρείες με τις περισσότερες εγκατεστημένες μηχανές σε Ευρωπαϊκό και όχι μόνο έδαφος. Αντίστοιχου μεγέθους εταιρείες υπάρχουν πλέον και στην Ασιατική αγορά και κυρίως την Κίνα και την Ινδία με εταιρείες όπως η SINOVEL, η GOLDWIND και η SUZLON των οποίων όμως ακόμα τα προϊόντα περιορίζονται κυρίως στις Ασιατικές αγορές. Στοιχεία για την Τεχνολογία Οι σύγχρονες ανεμογεννήτριες, συγκρινόμενες με τις πρώτες ανεμογεννήτριες της δεκαετίας του ’70

και παρά την τεχνολογική τους εξέλιξη δεν διαφέρουν –εξωτερικά- ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Σε μία τυπικής διάταξης ανεμογεννήτρια, ο δρομέας της μηχανής αποτελείται από τρία συνήθως πτερύγια και την πλήμνη πάνω στην οποία συνδέονται τα πτερύγια. Στην πιο απλή περίπτωση τα πτερύγια είναι σταθερά συνδεδεμένα με την πλήμνη και η μέγιστη απόδοση της ανεμογεννήτριας εξαρτάται από το σημείο εμφάνισης της αποκόλλησης (stall) της ροής του αέρα στα πτερύγια χωρίς τη δυνατότητα ρύθμισης. Ωστόσο, εδώ και πολλά χρόνια, οι κατασκευαστές ανεμογεννητριών σε μια προσπάθεια μεγιστοποίησης και ελέγχου της παραγόμενης ενέργειας και μείωσης των φορτίων χρησιμοποιούν δρομείς μεταβλητού βήματος και στροφών (pitch –variable speed rotors). Οι δρομείς αυτοί ελέγχονται έτσι ώστε στις μεν χαμηλότερες ταχύτητες ανέμου (κάτω της ονομαστικής) να μεγιστοποιούν την παραγόμενη ενέργεια, στις δε υψηλότερες να διατηρούν τη μέγιστη ισχύ και να προστατεύουν τη μηχανή από υπερβολική φόρτιση. Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία που πρώτο-εισήγαγε η εταιρεία ENERCON υιοθετώντας τη χρήση ηλεκτρογεννήτριας με χαμηλό αριθμό στροφών και πολλούς πόλους (σύγχρονη ηλεκτρογεννήτρια) και την απ’ ευθείας σύνδεση του δρομέα με την ηλεκτρογεννήτρια χωρίς την ανάγκη μετατροπέα στροφών, βρίσκει πολλούς υποστηρικτές και αναμένεται ότι στο άμεσο μέλλον όλοι οι κατασκευαστές θα έχουν ανάλογα εμπορικά προϊόντα. Εξέλιξη στον τομέα αυτόν αποτελεί και το γεγονός ότι πολλοί κατασκευαστές προχωρώντας ένα βήμα περισσότερο υιοθετούν τη χρήση σύγχρονων ηλεκτρογεννητριών με μόνιμους μαγνήτες σε μια προσπάθεια να αυξήσουν την αξιοπιστία των συστημάτων τους και να μειώσουν το βάρος των κατασκευών. Γενικότερα, οι τεχνολογικές εξελίξεις των Α/Γ τα τελευταία χρόνια έχουν ως κυριότερο αποδέκτη τα υποσυστήματα μετάδοσης της ισχύος (drive-train) καθώς εκεί εντοπίζονται τα μεγαλύτερα περιθώρια για τη μείωση του κόστους παραγωγής της αιολικής ενέργειας, ιδιαίτερα καθώς το μέγεθος των ανεμογεννητριών συνεχίζει να μεγαλώνει.

Η εξέλιξη της εγκατεστημένης ισχύος αιολικών σταθμών στην Ελλάδα τα τελευταία 10 χρόνια.

Σήμερα, το μέγεθος των ανεμογεννητριών που παράγονται παγκοσμίως κυμαίνεται από μερικά δεκάδες Watt (πχ 500W) έως μερικές χιλιάδες kW (πχ 5000kW), ενώ πρόσφατα έχουν ήδη μπει σε παραγωγή ανεμογεννήτριες ισχύος έως και 7MW, κυρίως για θαλάσσιες εφαρμογές. Μικρής ισχύος ανεμογεννήτριες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη αναγκών ηλεκτροδότησης κατοικιών, αγροτικών εγκαταστάσεων κτλ με αυτόνομη παραγωγή. Οι μεγάλης ισχύος μηχανές προορίζονται αποκλειστικά και μόνο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και διάχυσής της στο ηλεκτρικό δίκτυο. Η Ελληνική πραγματικότητα Το 2011 ήταν το έτος με τον μεγαλύτερο αριθμό εγκατεστημένων αιολικών σταθμών αφού στη διάρκεια του έτους εγκαταστάθηκαν περισσότερα από 340MW αιολικών σταθμών αριθμός ρεκόρ δεδομένου ότι τα προηγούμενα χρόνια η ετήσια εγκαταστημένη ισχύς δεν ξεπερνούσε τα 150MW. Αθροιστικά, στο τέλος του 2011, η εγκατεστημένη ισχύς έφθασε τα 1640MW ενώ η παραγωγή των αιολικών σταθμών κάλυψε το 5.7% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τον μεγάλο αριθμό νέων αιολικών σταθμών το έτος 2011, η πλειοψηφία αυτών είναι έργα με μεγάλη χρονική διαδρομή, πρόκειται δηλαδή για έργα παλαιά (ακόμα και δεκαετίας) τα οποία ολοκληρώθηκαν με επιτυχία το προηγούμενο έτος. Στην Ελλάδα όπως και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η ενέργεια που παράγεται από αιολικούς σταθμούς αμείβεται από το

διαχειριστή του δικτύου σε τιμές που καθορίζονται βάσει νόμου (σύστημα feed-in tariff). Με τον ν.3851 του 2010 καθορίστηκε ότι η τιμή ενέργεια για το διασυνδεδεμένο δίκτυο είναι 87.85 €/MWh ενώ για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά 99.45 €/MWh. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών δεν αφήνει ανεπηρέαστο ούτε τον τομέα της αιολικής ενέργειας επηρεάζοντας σοβαρά τα επενδυτικά σχέδια των εταιρειών, ελληνικών και ξένων. Καθώς η χρηματοδότηση των τραπεζικών ιδρυμάτων έχει μειωθεί στο ελάχιστο, η αβεβαιότητα της κατάστασης φρενάρει την υλοποίηση ακόμα και αδειοδοτικά ώριμων έργων πολύ περισσότερο δε την ανάπτυξη νέων. Θυμίζουμε ότι η Ελλάδα έχει δεσμευτεί να παράγει το 40% του ηλεκτρισμού της από ΑΠΕ το 2020 με ιδιαίτερα έντονη τη συνεισφορά της αιολικής ενέργειας όπως αυτή αποτυπώνεται στην Υπουργική Απόφαση για την επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος και την κατανομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών ΑΠΕ (ΦΕΚ 1630/11.10.2010). Σύμφωνα με την ΥΑ η συνεισφορά της αιολικής ενέργειας αντιστοιχεί σε σταθμούς συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 4000MW και 7500MW για τα έτη 2014 και 2020 αντίστοιχα. Πάντως και παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις για τη συνέχιση της κρίσης, η αιολική ενέργεια στην Ελλάδα μπορεί να είναι από τους λίγους παραγωγικούς τομείς που θα μπορούσε να συνεχίσει να αναπτύσσεται συμβάλλοντας στην σταθεροποίηση της εθνικής οικονομίας, την απασχόληση και φυσικά το περιβάλλον. ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα Π.Κ. Χαβιαρόπουλος, Δρ. Μηχ. Μηχανικός Δ/της Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Σύντομη Ανασκόπηση Στην έκδοσή της “Pure Power, Wind energy targets for 2020 and 2030”[1], η Ευρωπαϊκή Ένωση Αιολικής Ενέργειας (EWEA) ανέλυσε την πιθανή εξέλιξη της εγκατεστημένης αιολικής ισχύος έως το 2030. Στο βασικό σενάριο, η αιολική ενέργεια θα καλύπτει το 28.5% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται στην Ευρώπη το 2030. Σύμφωνα με την EWEA, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς μπορεί να φθάσει τα 400 GW το 2030 εκ των οποίων 250 GW θα βρίσκονται στη στεριά και 150 GW στη θάλασσα σε υπεράκτιες αιολικές εγκαταστάσεις. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή ανανεώσιμης ενέργειας και αξιοποιείται ήδη αποδοτικά σε σχετικά ρηχά νερά, κυρίως στη Βόρεια Θάλασσα και την Βαλτική. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ Τεχνική έκθεση, 2009, [2]), το τεχνικό δυναμικό της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στην ΕΕ εκτιμάται σε 30.000 TWh / έτος. Σε σύγκριση με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, που εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα 4.400 TWh το 2030, είναι προφανές ότι το υπεράκτιο αιολικό δυναμικό προσφέρει τεράστιες δυνατότητες διείσδυσης στο ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης και μια εξαιρετική εσωτερική αγορά για την Ευρωπαϊκή βιομηχανία της αιολικής ενέργειας. Σύμφωνα με την EWEA[3] 1.371 υπεράκτιες ανεμογεννήτριες έχουν εγκατασταθεί μέχρι

σήμερα σε ευρωπαϊκά ύδατα αντιστοιχώντας σε συνολική ισχύ 3.812,6 MW, εξαπλωμένες σε 53 αιολικά πάρκα σε 10 χώρες, παράγοντας κατά τη διάρκεια ενός τυπικού ανεμολογικού έτους 14 TWh ηλεκτρικής ενέργειας που είναι αρκετή για να καλύψει το 0,4% της συνολικής κατανάλωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μακράν η μεγαλύτερη αγορά με 2.094 MW εγκατεστημένα, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό της συνολικής εγκατεστημένης υπεράκτιας αιολικής ισχύος στην Ευρώπη. Η Δανία ακολουθεί με 857 MW (23%), μετά η Ολλανδία (247 MW, 6%), Γερμανία (200 MW, 5%), Βέλγιο (195, 5%), Σουηδία (164, 4%), Φινλανδία (26MW σε παράκτια έργα) και Ιρλανδία με 25 MW, ενώ η Νορβηγία και η Πορτογαλία φιλοξενούν και οι δύο από μια επιδεικτική, πλήρους κλίμακας, πλωτή ανεμογεννήτρια (2,3 MW και 2 MW, αντίστοιχα). Παρατηρούμε ότι ο Ευρωπαϊκός Νότος είναι απών από την παραπάνω καταγραφή, κυρίως λόγου του μεγάλου βάθους που χαρακτηρίζει τα νερά της Μεσογείου. Στοιχεία για την Τεχνολογία Μέχρι σήμερα όλα τα θαλάσσια αιολικά πάρκα (ΘΑΠ) χρησιμοποιούν ανεμογεννήτριες που στηρίζονται στον πυθμένα με τέσσερα χαρακτηριστικά είδη θεμελίωσης, τη βαρυτική (20% των εγκαταστάσεων), το μονό πάσαλο (monopile, 75% των εγκαταστάσεων), το τρίποδο (tripod) και το χωροδικτύωμα (jacket)

που είναι καταλληλότερο για τα βαθύτερα νερά (40+ μέτρα). Από το 2009, το μέσο μέγεθος των υπεράκτιων αιολικών πάρκων έχει αυξηθεί σταθερά. Το 2011, το μέσο μέγεθος των έργων που μόλις ολοκληρώθηκαν, είναι περίπου 200 MW, 45 MW περισσότερο από ό, τι το 2010. Αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί και, μάλιστα να επιταχυνθεί καθώς το μέσο μέγεθος των υπεράκτιων αιολικών πάρκων που ήδη κατασκευάζονται σήμερα είναι 300 MW. Τα υπεράκτια αιολικά πάρκα χωροθετούνται όλο και πιο μακριά από την ακτή και σε όλο και βαθύτερα νερά. Η ανάλυση των σχεδιαζόμενων έργων δείχνει ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί. Το 2011 το μέσο βάθος εγκατάστασης των θαλάσσιων αιολικών πάρκων ήταν 22,8 μέτρα και η μέση απόσταση από την ξηρά 23,4 χιλιόμετρα. Για τα έργα που είναι υπό κατασκευή, το μέσο βάθος είναι 25.3 μέτρα και απόσταση από την ξηρά 33,2 χιλιόμετρα. Η μέση ονομαστική ισχύς των ανεμογεννητριών που είχαν εγκατασταθεί στα θαλάσσια αιολικά πάρκα μέχρι το τέλος του 2011 είναι 2MW, ενώ. το μέσο μέγεθος των ανεμογεννητριών που τέθηκαν σε λει-

τουργία το 2011 ήταν 3,6 MW από τα 3 MW το 2010. Οι πρώτες υπεράκτιες ανεμογεννήτριες αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του ενενήντα και ήταν της κλίμακας < 1 MW. Το 2000 είχαμε το πρώτο υπεράκτιο πάρκο με μηχανές των 2 MW ενώ το μέγεθος των μηχανών αυξάνεται συστηματικά. Οι πρώτες Α/Γ των 5 MW χρησιμοποιήθηκαν το 2007 στο πάρκο Beatrice στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 2008 στο Hooksiel στη Γερμανία. 41 κατασκευαστές Α/Γ έχουν ανακοινώσει τα τελευταία δυόμισι χρόνια την πρόθεσή τους να προωθήσουν στην αγορά νέα ειδικά μοντέλα Α/Γ για υπεράκτιες εφαρμογές. Αυτό δείχνει ότι η υπεράκτια αιολική ενέργεια θεωρείται παγκοσμίως ως ένας ιδιαίτερα δυναμικός τομέας για ανάπτυξη και επενδύσεις. Σχεδόν οι μισές από τις εταιρίες που ανακοινώνουν νέα μοντέλα έχουν τη βάση τους στην Ευρώπη, η οποία εξακολουθεί να διατηρεί το τεχνολογικό προβάδισμα. Η Κίνα έρχεται στη δεύτερη θέση (33%),οι ΗΠΑ (8%), η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και το Ισραήλ ακολουθούν. Τα νέα μοντέλα είναι ως επί το πλείστον πολύ μεγάλες μηχανές με ονομαστική ισχύ μεγαλύτερη των 5 MW. Η

Vestas είναι έτοιμη να δοκιμάσει ένα μοντέλο των 7MW και η Alstom αναπτύσσει ένα πρωτότυπο των 6 MW. Η Siemens ήδη δοκιμάζει ένα μοντέλο των 6 MW στη Δανία. Η ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων μακρύτερα από την ακτή και σε βαθύτερα νερά φαίνεται οικονομικότερη με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών μεγάλης ονομαστικής ισχύος, πέραν των 10 MW. Για τους λόγους αυτούς η ανάπτυξη των μεγάλων ανεμογεννητριών αποτελεί βασική προτεραιότητα της κοινής Ευρωπαϊκής πολιτικής για τις ενεργειακές τεχνολογίες, όπως αυτή καταγράφεται στο λεγόμενο SET-Plan (Strategic Energy Technology Plan). Εκεί προσδιορίζεται και ο οδικός χάρτης για την έρευνα-τεχνολογία-καινοτομία στην αιολική ενέργεια στον ορίζοντα 2010-2050 αφού αποτελεί κοινή αντίληψη ότι μόνο μέσω ουσιαστικών τεχνολογικών επιτευγμάτων και καινοτομιών μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά η σχέση κόστους-οφέλους για τις μεγάλες Α/Γ. Η Ελληνική πραγματικότητα Στην Ελλάδα λόγω των σημαντικών ιδιαιτεροτήτων της (κυρίως του μεγάλου βά-

Εικόνα 1: Μέσο μέγεθος, απόσταση από την ακτή και βάθος εγκατάστασης ΘΑΠ [3] ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ θους της θάλασσας ακόμα και σε μικρές σχετικά αποστάσεις από τη στεριά) δεν έχει εγκατασταθεί προς το παρόν κανένα θαλάσσιο αιολικό πάρκο. Όμως μέχρι τον Ιούνιο του 2010, που ο νόμος 3851 επέβαλε μια κεντρική διαδικασία αδειοδότησης ειδικά για τα θαλάσσια πάρκα, είχε κατατεθεί στη ΡΑΕ μία σειρά αιτημάτων για έκδοση άδειας παραγωγής που ξεπερνούσε σε συνολική ισχύ τα 3 GW. Στο πλαίσιο του νέου νόμου ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2010 από το ΚΑΠΕ η Διαδικασία Προκαταρκτικής Χωροθέτησης των Θαλασσίων Αιολικών Πάρκων με χρονικό ορίζοντα ανάπτυξης τη περίοδο 2012–2017. Στη σχετική μελέτη αναλύθηκαν τα κριτήρια επιλογής που εφαρμόστηκαν ώστε να καθοριστεί η ακριβής θέση των Αιολικών Πάρκων, η θαλάσσια έκταση που καταλαμβάνουν και η μέγιστη εγκατεστημένη ισχύς τους. Ως επόμενο βήμα προβλέφθηκε η ολοκλήρωση της Στρατηγικής Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων την οποία ανέλαβε να συντάξει το ΚΑΠΕ με χρηματοδότηση από το ΕΠΠΕΡΑΑ. Η μελέτη αυτή είναι σε εξέλιξη. Με τον ν. 4030/2011 (άρθρο 42, παρ.21) καταργήθηκε η μεταβατική διάταξη του ν. 3851/2010 για τα ΘΑΠ παρέχοντας τη δυνατότητα στους επενδυτές που είχαν υποβάλει αιτήματα για άδεια παραγωγής πριν την έναρξη ισχύος της διαδικασίας κεντρικής αδειοδότησης (ν. 3851, Ιούνιος 2010) να προχωρήσουν με το παλιό αδειοδοτικό καθεστώς προσφέροντας τους παράλληλα και ένα εύρος εγγυημένης τιμής για την παραγόμενη ενέργεια που συνδέεται έμμεσα με τη δυσκολία-αρχικό κόστος της εγκατάστασης. Η ΡΑΕ, με τη συνεργασία με το ΚΑΠΕ, διαμόρφωσε στη συ-

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

νέχεια τον αναγκαίο Οδηγό Αξιολόγησης για τα έργα αυτά. Η διαδικασία αξιολόγησης είναι σε εξέλιξη. Παράλληλα, ξεκινά σύντομα, στο πλαίσιο του προγράμματος της ΓΓΕΤ Συνεργασία, ερευνητικό έργο με τίτλο «Δημιουργία Εθνικού Προγράμματος Αξιοποίησης του Υπεράκτιου Αιολικού Δυναμικού του Αιγαίου Φάση 1: Προπαρασκευαστικές Δράσεις» όπου το ΚΑΠΕ, το ΕΛΚΕΘΕ και το ΕΜΠ συνεργάζονται με έξι σημαντικές εταιρίες του ενεργειακού χώρου προκειμένου να επιτύχουν: • Τη διερεύνηση και αποτύπωση του διαθέσιμου αιολικού και κυματικού δυναμικού των ελληνικών θαλασσών και ειδικότερα του Αιγαίου Πελάγους. Η εκτίμηση του διαθέσιμου δυναμικού θα βασίζεται σε μακροχρόνια δεδομένα τα οποία καθιστούν επαρκή τη στατιστική αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. • Το βέλτιστο σχεδιασμό των ηλεκτρικών διασυνδέσεων που θα ενσωματώσουν τα εξυπηρετούμενα νησιά στο ηπειρωτικό δίκτυο, ενώ παράλληλα θα παραλάβουν αιολική ισχύ από επίγεια (επί των νησιών) και υπεράκτια αιολικά πάρκα. Παράλληλα, θα προταθούν περιοχές για μελλοντική χωροθέτηση πλωτών αιολικών πάρκων. • Την έρευνα και ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδιαστικών εργαλείων για πλωτές ανεμογεννήτριες και ιδιαίτερα εργαλείων προσομοίωσης της αεροελαστικο-υδροδυναμικής συμπεριφοράς τους. • Τη διερεύνηση των τεχνο-οικονομικών παραμέτρων και των logistics των υπεράκτιων αιολικών πάρκων τόσο για τη φάση κατασκευής τους, όσο και για τη λειτουργία και συντήρησή τους. Με το έργο αυτό θα αναπτυχθεί μέρος της αναγκαίας τεχνογνωσίας που θα επιτρέψει την ανάπτυξη της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας στη χώρα μας με όρους υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας. [1] “Pure Power, Wind energy targets for 2020 and 2030”, EWEA, 2011 http://www.ewea. org/fileadmin/ewea_documents/documents/ publications/reports/Pure_Power_III.pdf [2] “Europe’s onshore and offshore wind energy potential. An assessment of environmental and economic constraints”, EEA Technical report, No6/2009 [3] “The European offshore wind industry key 2011 trends and statistics’ EWEA, h t t p : / / www.ewea.org/fileadmin/ewea_documents/ documents/publications/statistics/EWEA_ stats_offshore_2011_02.pdf

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ Η συσκευή Oyster στο πεδίο δοκιμών της EMEC στη Σκοτία.

Κυματική Ενέργεια Μιχ. Παναγιωτόπουλος, Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός Τμήμα Τεχνολογιών Νερού, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Σύντομη Ανασκόπηση Τα θαλάσσια κύματα δημιουργούνται από την αλληλεπίδραση του ανέμου με την επιφάνεια της θάλασσας. Τα χαρακτηριστικά των κυμάτων, όπως η ταχύτητα διάδοσης, η περίοδος και το μήκος κύματος καθώς και το διάστημα μορφοποίησής τους, προσδιορίζονται κυρίως από την ταχύτητα του ανέμου και την διάρκεια αλληλεπίδρασης του με αυτά. Επίσης επηρεάζονται από το βάθος και τη μορφολογία του πυθμένα, που μπορεί να τα εστιάζει ή να διασκορπίζει τον κυματισμό αλλά και από τα θαλάσσια ρεύματα. Το δυναμικό της ενέργειας από τον θαλάσσιο κυματισμό μπορεί να έχει αξιοσημείωτη συνεισφορά στην παραγωγή ηλεκτρισμού από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε διεθνές επίπεδο. Η κυματική ενέργεια παρουσιάζει το πλεονέκτημα της εξαιρετικά μεγάλης πυκνότητας και η διαθεσιμότητά της είναι πλέον πολύ καλά προβλέψιμη. Παρ’ ότι οι μηχανές κυματικής ενέργειας σχεδιάζονται και δοκιμάζονται για τρεις δεκαετίες, δεν έχουν φθάσει σε ώριμη εμπορική μορφή, όπως συμβαίνει για άλλες μορφές ΑΠΕ. Αυτό οφείλεται κυρίως στο σκληρό και αφιλόξενο θαλάσσιο περιβάλλον, όπου καλούνται να λειτουργήσουν. Το ενδιαφέρον όμως παραμένει αμείωτο και αρκετές συσκευές, που έχουν πλέον ξεπεράσει το αρχικό πειραματικό στάδιο ανάπτυξης υπό κλίμακα, εγκαθίστανται, ως βιομηχανικά πρωτότυπα πλήρους κλίμακας, στα πεδία δοκιμών της Βόρειας θάλασσας και του Ατλαντικού. Ένα από τα σημαντικότερα κέντρα δοκιμών είναι το European Marine Energy Centre (EMEC), που έχει τις εγκαταστάσεις του στα νησιά Orkney της Σκοτίας.

Παρ’ όλα αυτά, καμία από τις τεχνολογίες που δοκιμάζονται δεν έχει αποδειχθεί ως η επικρατούσα τεχνολογία, όπως συμβαίνει με τις ανεμογεννήτριες οριζοντίου άξονα τριών πτερυγίων. Παρά την τεχνολογική αβεβαιότητα, dδυτικοευρωπαϊκές κυρίως χώρες έχουν θέσει Εθνικούς στόχους για την εγκατάσταση συστημάτων κυματικής ενέργειας μέχρι το 2020. Πρώτο το Ηνωμένο Βασίλειο με αιχμή του δόρατος τη Σκοτία με στόχο 2.0GW, η Γαλλία με 0.8GW, η Ιρλανδία, η Δανία και η Ισπανία (Κανάρια Νησιά) με 0.5MW και η Πορτογαλία με 0.3GW. [1] Από την απαρίθμηση αυτή φαίνεται ότι λείπουν οι μεσογειακές χώρες. Αυτό κατ΄ αρχήν αποδίδεται στη μεγάλη διαφορά του διαθέσιμου κυματικού δυναμικού, που στον Ατλαντικό και τη Βόρεια θάλασσα είναι στην περιοχή των 35-70 kW/m (kW ανά μέτρο μετώπου κύματος), ενώ στη Μεσόγειο είναι μια τάξη μεγέθους μικρότερο Στοιχεία για την Τεχνολογία Τα θαλάσσια κύματα κατά την διάδοσή τους περιέχουν ενέργεια, που είναι δυνατόν εάν μεταβιβασθεί κατάλληλα σε μια συσκευή κυματικής ενέργειας, αυτή να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια. Τα τελευταία χρόνια, πολλές συσκευές έχουν αναπτυχθεί για την αξιοποίηση της ανανεώσιμης αυτής πηγής ενέργειας με την τοποθέτησή τους είτε επί της ακτής (on shore), είτε πλησίον της ακτής (near shore) ή και μακράν της ακτής (off shore). Οι διάφορες συσκευές κυματικής ενέργειας, μπορούν να καταταχθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

1. Επιμήκεις μετατροπείς που καλούνται και αποσβεστήρες (attenuator). Αυτές είναι πλωτές επιμήκεις κατασκευές, με μικρή μετωπική επιφάνεια, που λειτουργούν παράλληλα με τον κυματισμό και κινούνται στην επιφάνεια του κύματος. Οι κινήσεις κατά μήκος της μηχανής μπορούν επιλεκτικά να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας, μέσω υδραυλικού κυρίως μηχανισμού. Έχουν μικρή μετωπική επιφάνεια προς το κύμα, σε σύγκριση με άλλες συσκευές, όπου το κύμα τερματίζει την πορεία του, οπότε η συσκευή καταπονείται από μικρότερες δυνάμεις. Παράδειγμα τέτοιας συσκευής, που έχει δοκιμασθεί σε πλήρη κλίμακα, αποτελεί το Pelamis [2]. Στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη η συσκευή P2 που δοκιμάζεται στο κέντρο δοκιμών EMEC. 2. Σημειακοί απορροφητές ενέργειας (point absorbers). Είναι πλωτές κατασκευές, που απορροφούν την ενέργεια του κύματος από όλες τις κατευθύνσεις, μέσω της κίνησής τους στην επιφάνεια του νερού ή κοντά σε αυτήν. Το σύστημα ανάκτησης της ενέργειας (Power take-off), μπορεί να παίρνει διάφορες μορφές ανάλογα με τη διαμόρφωση της αντίδρασης στην κίνηση του πλωτήρα. Έτσι, η σχετική κίνηση του πλωτήρα με την υπόλοιπη κατασκευή, μπορεί να κινεί είτε ένα υδραυλικό σύστημα παραγωγής ενέργειας, είτε να κινεί απ’ ευθείας μια γραμμική ηλεκτρική γεννήτρια Παραδείγματα αυτής της προσέγγισης είναι το Wave Star [3] με πειραματική εγκατάσταση 500kW στη Βόρεια Δανία. Επίσης το OPT [4], και το Wavebob [5], που έχουν ενταχθεί σε Ευρωπαϊκά επιδεικτικά έργα στο Έβδομο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ε.Ε. 3. Συσκευές οριζόντιας κυματικής παλινδρόμησης (Oscillating Wave Surge Converter). Οι συσκευές αυτές προσλαμβάνουν την ενέργεια από την κατά την οριζόντια κατεύθυνση, κίνηση των στοιχείων του νερού, κατά τον θαλάσσιο κυματισμό. Ένας βραχίονας παλινδρομεί σαν εκκρεμές στηριγμένος σε περιστρεφόμενη άτρακτο. Η διεύθυνση της ατράκτου είναι κάθετη στην κίνηση τόσο του κύματος όσο και του βραχίονα. Παράδειγμα τέτοιας συσκευής είναι το Oyster [6] που αποτελεί μια ορθογωνι

Η συσκευή Pelamis2 σε δοκιμαστική λειτουργία στη Σκοτία.

κού σχήματος πτέρυγα ύψους περίπου 10m εγκατεστημένη κοντά στην ακτή, η βάση της οποίας βρίσκεται στηριγμένη στο βυθό της θάλασσας. Το άνω μέρος παλινδρομεί, η δε κίνηση έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή νερού υπό πίεση, που κινεί συμβατικό υδροστρόβιλο εγκαταστημένο στην ακτή 4.Παλινδρομούσα στήλη νερού (Oscillating Water Column). Είναι συσκευές που διαθέτουν μια ημιβυθισμένη κενή εσωτερικά κατασκευή σε μορφή θαλάμου. Ο θάλαμος είναι ανοικτός προς την μεριά της θάλασσας, με το άνω τμήμα του ανοίγματος κάτω από την ελεύθερη επιφάνεια του νερού. Στο εσωτερικό του, πάνω από την επιφάνεια του νερού, έχει μια στήλη αέρα. Τα κύματα κινούν παλινδρομικά τη στήλη του νερού στο εσωτερικό του θαλάμου η οποία με τη σειρά της συμπιέζει και εκτονώνει την υπερκείμενη στήλη αέρα. Όταν η στήλη νερού ανέρχεται ο εγκλωβισμένος αέρας οδηγείται προς την ατμόσφαιρα, μέσω ενός αεροστροβίλου. Όταν η στήλη κατέρχεται, αναρροφάται αέρας από την ατμόσφαιρα μέσω του ιδίου αεροστροβίλου, που στρέφεται γενικά προς την ίδια κατεύθυνση ανεξάρτητα από την φορά κίνησης του αέρα. Η ροπή από την περιστροφική κίνηση του αεροστροβίλου χρησιμοποιείται για την κίνηση μια γεννήτριας και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι συσκευές αυτές αρχικά σχεδιάστηκαν για εγκατάσταση επί της ακτής σε κυματοθραύστες ή άλλες κατασκευές. Στη συνέχεια δοκιμάστηκαν συσκευές αυτής της τεχνολογίας, που επέπλεαν, για εγκατάσταση στην ανοικτή θάλασσα με κατάλληλη αγκύρωση. Παραδείγματα τέτοιων συσκευών είναι το Wavegen, το Oceanlinx, το Ocean Energy Buoy. Με μηχανές της Wavegen έχει εξοπλισθεί το έργο

ισχύος 300kW που έχει εγκατασταθεί στον κυματοθραύστη του οικισμού Mutriku στη Χώρα των Βάσκων στη Βόρεια Ισπανία [7]. 5. Συσκευές υπερπήδησης του νερού (Overtopping device). Είναι συσκευές που βασίζονται στη φυσική συλλογή του νερού, που συλλαμβάνεται σε μια ανοικτή δεξαμενή, το χείλος της οποίας βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και γεμίζει με τον θαλάσσιο κυματισμό. Το νερό επιστρέφει στη θάλασσα μέσω συμβατικού υδροστροβίλου, μικρού ύψους πτώσης, ο οποίος μέσω γεννήτριας, παράγει την ηλεκτρική ενέργεια. Η ενέργεια παράγεται με αξιοποίηση της δυναμικής ενέργειας του νερού, που βρίσκεται στην ανοικτή δεξαμενή ψηλότερα από τη στάθμη της θάλασσας. Παράδειγμα τέτοιας συσκευής είναι το Wave Dragon [8], που έχει δοκιμασθεί υπό κλίμακα και επί σειρά ετών, σε προστατευμένη θάλασσα στη Δανία. 6. Βυθισμένες συσκευές διαφοράς πίεσης (Submerged pressure differential). Οι συσκευές αυτές τυπικά βρίσκονται κοντά στην ακτή και στηρίζονται στο βυθό. Η κίνηση του κύματος στην επιφάνεια διαφοροποιεί την υποκείμενη πίεση η οποία μεταφέρεται κατάλληλα στο μηχανισμό παραγωγής ενέργειας. Παράδειγμα τέτοιων συσκευών είναι το AWS [9] και το CETO [10]. 7. Άλλες συσκευές που δεν κατατάσσονται σε κάποια κατηγορία. Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται συσκευές διαφορετικής σχεδίασης από τις πλέον γνωστές τεχνολογίες που προαναφέρθηκαν, όπως για παράδειγμα το wave rotor, που είναι μια μορφή στροβίλου που κινείται κατ’ ευθείαν από τα κύματα. Ή επίσης εύκαμπτες κατασκευές που αλλάζουν σχήμα και όγκο και που αποτελούν τμήμα του συστήματος μετατροπής της ενέργειας. ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ Η συσκευή Wave Star σε λειτουργία στη Βόρεια Δανία.

Η Ελληνική πραγματικότητα Η Ελλάδα διαθέτει το σχετικά περιορισμένο κυματικό δυναμικό της Μεσογείου οπότε το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη τεχνολογιών κυματικής ενέργειας είναι αντίστοιχα μικρότερο. Παρ’ όλα αυτά έχουν γίνει προσπάθειες εγκατάστασης μηχανών κυματικής ενέργειας στη θάλασσα για πειραματικούς σκοπούς. Η πρώτη αφορούσε συσκευή σειράς πλωτήρων εγκατεστημένων επί της ακτής και την μετατροπή της παλινδρομικής τους κίνησης σε περιστροφική μέσω αλυσίδας. Το έργο λειτούργησε για περιορισμένο χρονικό διάστημα στη νήσο Ψυτάλλεια. Η δεύτερη αφορούσε την αξιοποίηση της κυματικής ενέργειας για την κίνηση πλωτήρα που ήταν συνδεδεμένος με έμβολο στηριγμένο στο βυθό. Το έμβολο παρήγαγε πεπιεσμένο νερό, που χρησίμευε για την κίνηση υδραυλικού μηχανισμού για την παραγωγή ενέργειας αφ’ ενός, και την λειτουργία συσκευής αφαλάτωσης εφ’ ετέρου. Η συσκευή λειτούργησε για μεγάλο διάστημα στην περιοχή του Λαυρίου. [1] Oceans of Energy, European Ocean Energy Roadmap 2010-1050 h t t p : / / w w w. e u - o e a . c o m / w p - c o n t e n t / uploads/2012/02/EUOEA-Roadmap.pdf [2] Pelamis Wave Power,

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

http://www.pelamiswave.com/ [3] Wave Star http://wavestarenergy.com/ [4] Ocean Power Τechnologies, http://www.oceanpowertechnologies.com/ [5] Wave Bob Blue Technologies, http://www.wavebob.com/ [6] Aquamarine Power http://www.aquamarinepower.com/ [7] Mutriku Wave Energy Plant

Η συσκευή OPT σε ήρεμες κυματικές συνθήκες.

http://www.eve.es/web/Energias-Renovables/ Energia-marina.aspx?lang=en-GB [8] Wave Dragon http://www.wavedragon.net/ [9] AWS Ocean Energy, http://www.awsocean.com/home.aspx [10] Carnegi Wave Energy

http://www.carnegiewave.com/

Η Ελληνική κυματική συσκευή παραγωγής νερού υπό πίεση για παραγωγή ρεύματος και αφαλάτωση. Διακρίνονται ο πλωτήρας και το έμβολο.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Γεωθερμία –Η τεχνολογία ΑΠΕ του μέλλοντος Ι. Χαλδέζος Διπλ. Μηχανικός Ορυκτών Πόρων

Κ. Καρύτσας

Δρ. Γεωλόγος-Γεωθερμικός, Αν/της Διευθυντής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Προϊστάμενος Τμήματος Γεωθερμικής Ενέργειας, ΚΑΠΕ

Παρούσα και μελλοντική κατάσταση στην Ευρώπη Οι προοπτικές για την ανάπτυξη των εφαρμογών της γεωθερμικής ενέργειας στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα, με ορίζοντα το έτος 2020,είναι σημαντικές και κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως: • Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (με έμφαση στην τεχνολογία EGS) • Χρήση της θερμικής ενέργειας (τηλεθέρμανση / τηλεψύξη και θερμοκήπια) • Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ) Όσον αφορά την ανάπτυξη των ανωτέρω εφαρμογών, έχουν τεθεί διακριτοί στόχοι σχετικά με την προς εγκατάσταση ισχύ ανά κατηγορία εφαρμογής ([1], [2] και [3]), σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για το έτος 2020. Σύμφωνα με το National Renewable Energy Action Plan (NREAP) για το έτος 2020 και με ορίζοντα το συγκεκριμένο έτος για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη χρήση της θερμικής ενέργειας και τις ΓΑΘ εφικτός στόχος είναι τα 1.553,4 MW(e), 15.356 MW(th), και 32.756 MW(th) αντιστοίχως. Η εγκατεστημένη ισχύς στην Ευρωπαϊκή Ένωση για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της εκμετάλλευσης της Γεωθερμίας ανέρχεται σήμερα σε 898,5 MW(e), που αντιστοιχεί περίπου στο 7% της παγκόσμιας εγκατεστημένης ισχύος για γεωθερμική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σχεδόν το 95% της ισχύος αυτής είναι εγκατεστημένο στην Ιταλία, ενώ το υπόλοιπο περίπου 5% της ισχύος κατανέμεται σε μικρές μονάδες, όπου είναι εγκατεστημένες στην Πορτο-

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

γαλία (Αζόρες), στη Γαλλία (Γουαδελούπη), στην Αυστρία (Altheim και Bad Blaumau) και στη Γερμανία (Newstadt Gloewe). Ανάλογα με τις γεωλογικές συνθήκες και τη θερμοκρασία του γεωθερμικού ρευστού, το κόστος κατασκευής των γεωθερμικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής ποικίλει μεταξύ 1000 και 4000 €/kW(e), με τυπικό κόστος συντήρησης και λειτουργίας γύρω στο 2% αυτού της κατασκευής. Το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία ανέρχεται σε 0,03-0,15 €/kWh(e), συμπεριλαμβανομένων των αποσβέσεων των κεφαλαίων και του κόστους κεφαλαίου. Βάσει των προαναφερθέντων παρατηρείται ότι η γεωθερμία, είναι απολύτως ανταγωνιστική προς άλλες τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με συμβατικά καύσιμα ή ΑΠΕ Η εγκατεστημένη ισχύς για θερμικές χρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται σήμερα περίπου σε 1.550 MW(th) και περιλαμβάνεται σ’ αυτήν η θέρμανση κτιρίων περίπου στο 45%, τα θερμοκήπια στο 25%, τα θερμά λουτρά στο 23% και υπόλοιπες εφαρμογές στο 7%. Το κόστος της απευθείας χρήσης του γεωθερμικού ρευστού για θερμικές εφαρμογές ανέρχεται σε αρχική επένδυση 200-1000 €/kW(th) και το ισοδύναμο κόστος παραγόμενης θερμότητας σε 0,005-0,025 €/kWh(th), τιμές σημαντικά μικρότερες από εκείνες που αντιστοιχούν στην παραγωγή θερμότητας από πετρέλαιο θέρμανσης (ντίζελ), ακόμη και από φυσικό αέριο. Επιπροσθέτως οι εφαρμογές των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) στην Ευρωπαϊκή Ένω-

ση ανέρχονται σήμερα σε 12.611MW(th), που αντιστοιχεί στο 50% περίπου της παγκόσμιας εγκατεστημένης ισχύος, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης της αντίστοιχης αγοράς ανέρχεται σε 20% ετησίως. Το κόστος εγκατάστασης των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) ανέρχεται σε 5001200 €/kW(th) για μονάδες που χρησιμοποιούν νερό από υδρογεώτρηση (ανοικτού κυκλώματος εφαρμογές) και σε 1000-1800 €/kW(th) για μονάδες που χρησιμοποιούν υπόγειους εναλλάκτες θερμότητας (κλειστού κυκλώματος εφαρμογές). Το αντίστοιχο κόστος ανά μονάδα παρεχόμενης θερμικής ενέργειας ανέρχεται σε 0,015-0,028 €/kWh χωρίς αποσβέσεις, και σε 0,038-0,052 €/ kWh λαμβάνοντας υπόψη την απόσβεση του αρχικού κεφαλαίου και το κόστος χρήματος. Επισκόπηση στις γεωθερμικές τεχνολογίες αιχμής Γεωθερμική ενέργεια είναι η φυσική θερμότητα της γης. Η θερμότητα αυτή προέρχεται από το εσωτερικό της γης και περιέχεται στα πετρώματα, στο υπόγειο νερό ή/και σε ατμό. Οι μέθοδοι εκμετάλλευσης της γεωθερμικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο τύπους συστημάτων: • Συμβατικά υδροθερμικά συστήματα στα οποία χρησιμοποιείται ο φυσικός υδροφόρος ορίζοντας (ατμός ή διφασικό ρευστό ή νερό). • Τεχνητώς Βελτιωμένα Γεωθερμικά Συστήματα - EGS (Enhanced Geothermal Systems) στα οποία χρησιμοποιείται η υψηλή θερμοκρασία των πετρωμάτων με την τεχνητή έγχυση νερού και ταυτόχρονα με την αύξηση της διαπερατότητας των γεωλογικών σχηματισμών που αποτελούν το γεωθερμικό ταμιευτήρα. Στην ουσία ένα σύστημα EGS είναι ένας υπόγειος γεωθερμικός ταμιευτήρας, ο οποίος έχει δημιουργηθεί και βελτιωθεί με τεχνητό τρόπο. Ένα είδος γεωθερμικής ενέργειας, που έχει σήμερα πολύ ενδιαφέρουσα εφαρμογή, είναι η αβαθής γεωθερμία, η οποία είναι ενέργεια, που προέρχεται από μικρό βάθος, δηλαδή από τα επιφανειακά στρώματα της Γης. Όταν όμως η γεωθερμική ενέργεια προέρχεται από τα έγκατα της Γης

χαρακτηρίζεται ως γεωθερμικό δυναμικό. Με δεδομένο λοιπόν αυτή τη διάκριση μπορεί πλέον η αβαθής γεωθερμία να οριστεί ως: Η εκμετάλλευση της θερμότητας των επιφανειακών γεωλογικών σχηματισμών και των υδάτων (επιφανειακών και υπογείων), που δεν χαρακτηρίζονται ως γεωθερμικό δυναμικό και είναι κατάλληλη για τη θέρμανση και την ψύξη χώρων. Για την εκμετάλλευση της αβαθούς γεωθερμίας χρησιμοποιούνται οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ). Οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ) είναι συστήματα θέρμανσης/ψύξης που αποτελούνται από τον υπόγειο εναλλάκτη θερμότητας (ή γεωεναλλάκτη) ή/και την υδρογεώτρηση, την υδρόψυκτη αντλία θερμότητας και το εσωτερικό σύστημα θέρμανσης-ψύξης χαμηλής θερμοκρασίας. Οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ) αξιοποιούν την πρακτικά σταθερή θερμοκρασία του εδάφους, με αποτέλεσμα να εξοικονομούν πρωτογενή ενέργεια (σε μορφή θερμική ή ηλεκτρική), καθώς και να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και συνεπώς στην προστασία του περιβάλλοντος. Αναφέρεται ότι οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ) είναι διαδεδομένες στην Ευρώπη και ιδιαίτερα σε χώρες όπως: Σουηδία, Αυστρία, Ελβετία, Γερμανία, Ολλανδία και Γαλλία. Σε αυτές τις χώρες έχει αναπτυχθεί και καθιερωθεί η αντίστοιχη τεχνολογία και οι πρακτικές αυτής, με κύρια απόρροια για τα συστήματα των ΓΑΘ να λειτουργούν αξιόπιστα επί σειρά δεκαετιών. Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα και προοπτικές ανάπτυξης Στην Ελλάδα υπάρχει γεωθερμία ικανή να παρέχει ενέργεια για κάθε είδους εφαρμογή, συμβάλλοντας καταλυτικά στην τοπική αποκεντρωμένη ανάπτυξη. Το συνολικό βεβαιωμένο γεωθερμικό δυναμικό για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εκτιμάται στα 400 MW(e), ενώ το πιθανό συμπεριλαμβανομένου της εφαρμογής EGS ανέρχεται τουλάχιστον σε 1000 MW(e). Επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα η γεωθερμική ενέργεια, που είναι κατάλληλη για τις θερμικές χρήσεις (αγροτικές εφαρμο-

γές, θέρμανση χώρων, υδατοκαλλιέργειες, ιαματικά λουτρά κλπ.) της γεωθερμίας, εμφανίζει βεβαιωμένο δυναμικό της τάξης των 500 MW(th) και πιθανό άνω των 1000MW(th) . Αξίζει να τονισθεί ότι το θεμελιώδες, ιδιάζων και αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα της γεωθερμίας είναι ότι μπορεί να αποτελέσει φορτίο βάσης, αντικαθιστώντας απ’ ευθείας και καθ’ ολοκληρία τα συμβατικά καύσιμα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό επιτυγχάνεται διότι η γεωθερμική ενέργεια είναι απολήψιμη καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (ήτοι 7 ημέρες την εβδομάδα, 24 ώρες την ημέρα, 8760 ώρες το έτος). Σήμερα στη χώρα μας υφίστανται εφαρμογές εγκατεστημένες, για θερμικές χρήσεις, της τάξεως των 161MW(th) και συγκεκριμένα: 60 MW(th) σε γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ), 48MW(th) σε θερμοκήπια και άλλες αγροτικές χρήσεις, 40 MW(th) σε ιαματικά λουτρά, 10 MW(th) σε υδατοκαλλιέργειες, 1MW(th) σε θέρμανση χώρων, 0,5 MW(th) σε βιομηχανικές εφαρμογές και 1,5 MW(th) σε άλλες χρήσεις. Το βεβαιωμένο γεωθερμικό δυναμικό χαμηλής ενθαλπίας στην Ελλάδα ανέρχεται σε 370 MW(th) για θερμικές χρήσεις ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

μη συμπεριλαμβανομένων των ιαματικών λουτρών. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ενδιαφέρον από επενδυτές για την εγκατάσταση 1000 στρεμμάτων γεωθερμικών θερμοκηπίων (ΓΑΘ) και εκτιμάται ότι η υλοποίηση αυτών των επενδύσεων θα οδηγήσει στην κάλυψη της τάξεως των 175 MW(th) θερμικών αναγκών. Στην αγορά των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) παρουσιάζεται ιδιαίτερη ανάπτυξη από το έτος 2004 με ρυθμό ανάπτυξης μεγαλύτερο από 20% ετησίως, επειδή αφενός μεν αυτές μπορούν να εγκατασταθούν σε οποιοδήποτε κτίριο και περιοχή, αφετέρου δε έχει εφαρμοστεί πρόσφατα το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο. Η γεωθερμική ενέργεια αποτελεί φθηνή και ήπια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, με 20

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

άμεσα ενεργειακά, οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Οι προοπτικές μελλοντικής ανάπτυξης όλων των τεχνολογιών εκμετάλλευσης της γεωθερμικής ενέργειας στην Ελλάδα, είναι ιδιαίτερα μεγάλες, ειδικά για την ηλεκτροπαραγωγή καθώς και για τα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού χρήσης στα κτίρια με τη χρήση των ΓΑΘ. Στη χώρα μας έχουμε εκμεταλλευτεί έως σήμερα λιγότερο από το 1% του συνολικού γεωθερμικού δυναμικού αυτής, όμως στο άμεσο μέλλον, ήτοι έως το 2030, μπορεί το αξιοποιημένο γεωθερμικό δυναμικό, μέσω άμεσων επενδύσεων να αυξηθεί σημαντικά και να έχουμε για ηλεκτροπαραγωγή εγκατεστημένα τουλάχιστον 1.000 MW(e), για το σύνολο των θερμικών εφαρμογών 780 MW(th). Επίσης εκτιμάται ότι οι εφαρμογές των ΓΑΘ έως το 2030 να ανέρχονται σε 660 MW(th), και επιπροσθέτως το ίδιο έτος η αντίστοιχη ετήσια εξοικονόμη-

ση ενέργειας προσεγγιστικά υπολογίζεται να ανέρχεται ετησίως σε 3.000.000 Τόνους Ισοδύναμου Πετρελαίου (Τ.Ι.Π.), καθώς και η παράλληλη αποφυγή εκλύσεων στην ατμόσφαιρα σε 9.600.000Τόνοι διοξειδίου του άνθρακα (CO2). [1] Καρύτσας Κ. και Μενδρινός Δ., “Η Γεωθερμική Ενέργεια στην Ελλάδα – Δυνατότητες ανάπτυξης εφαρμογών με ορίζοντα το 2030”, Δελτίο ΠΣΔΜ-Η, σελ. 40-48, Μάρτιος 2010. [2] Eurobserv’er: SYSTÈMES SOLAIRES le journal des energies renouvelables, “Ground Source Heat Pump Barometer”, No 205, pp. 82-101, September, 2011. [3] EGEC – European Geothermal Energy Council, “NREAPs: evaluation of the geothermal contribution”, Brussels, October 14, 2010.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Θερμικά ηλιακά συστήματα για εφαρμογές ηλιακού κλιματισμού Β. Δρόσου, Ενεργειακός Μηχανικός, ΜSc in Energy Προϊσταμένη τμ. Θερμικών Ηλιακών Συστημάτων

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Σύντομη Ανασκόπηση Τα Θερμικά Ηλιακά Συστήματα (ΘΗΣ) είναι εξοπλισμός και διατάξεις που αξιοποιούν την ηλιακή θερμότητα. Οι ηλιακές θερμικές εφαρμογές αφορούν στην απ’ ευθείας αξιοποίηση της θερμότητας της ηλιακής ακτινοβολίας για παραγωγή θερμού νερού χρήσης και θέρμανση/ψύξη χώρων στα κτίρια, στην βιομηχανία και στην γεωργία. Σε σύγκριση με άλλες χώρες, η Ελλάδα διαθέτει υψηλή ηλιακή ακτινοβολία με μεγάλη διάρκεια ηλιοφάνειας και επομένως έχει ισχυρό πλεονέκτημα για αποδοτικές ηλιακές εφαρμογές. Ο νησιωτικός χώρος αποτελεί σημαντική προτεραιότητα εφαρμογών με αξιόλογα οφέλη εξυπηρετώντας τον τουρισμό και συμβάλλοντας στην περιφερειακή ανάπτυξη. Η απουσία ηλιακών εφαρμογών στον δημόσιο τομέα είναι έντονη στην Ελλάδα με αποτέλεσμα την σπατάλη ενεργειακών πόρων με κόστος και δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σήμερα υπάρχει σημαντική διείσδυση των ΘΗΣ στα κτίρια στην Ελλάδα με περισσότερα από 4,1 εκατομ. m2 ηλιακών συλλεκτών εγκατεστημένων και αποδιδόμενη ισχύ 2,9 GWth. [1]. Περί το 25-30% των νοικοκυριών στην Ελλάδα έχει εγκατεστημένο ΘΗΣ. Στην Ελλάδα, τόσο στην ηπειρωτική χώρα όσο και στα νησιά τα ΘΗΣ για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης υποκαθιστούν κυρίως ηλεκτρική ενέργεια. Στην έκδοσή της «Solar thermal markets

in Europe, Trends and Market Statistics 2010», η Ευρωπαϊκή Ένωση Θερμικών Ηλιακών Βιομηχανιών (ESTIF) [2], δείχνει ότι η Ελλάδα συνολικά κατέχει το 6% της Ευρωπαϊκής αγοράς (Εικ. 1) ενώ αναφορικά με την ανηγμένη ισχύ των εν λειτουργία συστημάτων ανά 1000 κατοίκους (Εικ.2), η Κύπρος έχει τα πρωτεία, ενώ η Αυστρία, αν και χώρα χωρίς ιδιαίτερη ηλιοφάνεια, βρίσκεται μπροστά από την Ελλάδα. Η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών, ενώ μόλις πριν από τέσσερα χρόνια ήταν δεύτερη. Η τρίτη θέση που καταλαμβάνει η Ελλάδα μεταξύ των χωρών της Ευρώπης οφείλεται μάλλον στο μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων κατά το παρελθόν και δεν φαίνεται να μπορεί να συνεχιστεί για πολύ αν η αγορά ακολουθήσει τη σημερινή της πτωτική πορεία και στο μέλλον (Εικ. 3). Μερικοί κατασκευαστές προβλέποντας την πτώση της Ελληνικής αγοράς, στράφηκαν έγκαιρα προς τις διεθνείς αγορές και κυρίως προς την Κεντρική Ευρώπη και επέδειξαν ιδιαίτερη εξωστρέφεια (συμμετοχή σε Κοινοτικά προγράμματα, συμβολή στην ίδρυση και ανάληψη της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κατασκευαστών- ESTIF). Από το 1991 ξεκίνησαν συστηματικές προσπάθειες εξαγωγών. Οι εταιρείες του κλάδου επέτυχαν να διεισδύσουν σε όλες τις

«δύσκολες» αγορές (Γερμανία, Αυστρία, Κύπρος, Ισραήλ, Τουρκία). Τα Ελληνικά προϊόντα εξάγονται σε δεκάδες χώρες και φθάνουν έως την Νότια Αφρική και την Ινδονησία. Χαρακτηριστικό της δυναμικότητας είναι ότι έχουν κατακτήσει το 20% της μεγαλύτερης Ευρωπαϊκής αγοράς σήμερα (Γερμανία). Συνολικά εξάγεται περίπου το 40% της ελληνικής παραγωγής συλλεκτών. Ο ηλιακός κλιματισμός αποτελεί μια νέα και αναπτυσσόμενη τεχνολογία, σε σύγκριση με τους άλλους τομείς εφαρμογής της ηλιακής ενέργειας. Η χρήση της ηλιακής ενέργειας για τη λειτουργία συστημάτων κλιματισμού χώρων είναι όμως πολύ ελκυστική, δεδομένου ότι το ψυκτικό φορτίο συμπίπτει γενικά με τη διαθεσιμότητα της ηλιακής ενέργειας και επο

μένως οι απαιτήσεις σε ψύξη ενός κτιρίου συμπίπτουν με την υψηλή ηλιακή ακτινοβολία. Αποτρεπτικοί παράγοντες για την ευρεία διάδοση της τεχνολογίας του ηλιακού κλιματισμού αποτελούν κυρίως το υψηλό οικονομικό ρίσκο της επένδυσης και η έλλειψη τεχνογνωσίας. Στοιχεία για την Τεχνολογία Τα συστήματα ηλιακής ψύξης έχουν το πλεονέκτημα ότι χρησιμοποιούν απολύτως αβλαβή ρευστά όπως το νερό, ή διαλύματα αλάτων για την λειτουργία τους. Είναι ενεργειακά αποδοτικά και περιβαλλοντικά φιλικά. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε ως αυτόνομα συστήματα, είτε σε συνδυασμό με συμβατικό κλιματισμό, για να βελτιώσουν την ποιότητα της ατμόσφαιρας του εσωτερικού όλων των τύπων

Εικ.1: Μερίδια αγοράς Ευρωπαϊκών χωρών

Εικ.2: Κατάταξη Ευρωπαϊκών χωρών αναφορικά με την συνολική εγκατεστημένη ισχύ θερμικών ηλιακών συλλεκτών εν λειτουργία, ανηγμένη /1000 κατοίκους

κτιρίων, καταλήγοντας σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών CO2. Η ηλιακή ψύξη προσφέρει μια λύση για την υπερθέρμανση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και, επιπλέον, μειώνει τη μέγιστη ηλεκτρική ενεργειακή ζήτηση που εμφανίζεται κατά τους θερινούς μήνες τις μεσημβρινές ώρες. Η λειτουργία της βασίζεται στην εκμετάλλευση της θερμικής ενέργειας του ήλιου ή την ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας για την τροφοδοσία μιας ψυκτικής συσκευής. Τα συστήματα ηλιακού κλιματισμού/ψύξης που χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα μπορούν να ταξινομηθούν σε: -κλειστά συστήματα: αυτά είναι θερμοκίνητοι ψύκτες που παρέχουν ψυχρό νερό, το οποίο είτε χρησιμοποιείται στις κεντρικές κλιματιστικές μονάδες για να παρέχει πλήρως κλιματισμένο αέρα (ελεγχόμενης θερμοκρασίας και υγρασίας) είτε διανέμεται μέσω ενός δικτύου ψυχρού νερού σε καθορισμένους χώρους για να τροφοδοτήσει τις τοπικές μονάδες των δωματίων (π.χ. fan coils). Στην αγορά σήμερα είναι διαθέσιμες οι τεχνολογίες των ψυκτών απορρόφησης (οι πιο κοινοί) και οι των ψυκτών προσρόφησης.. -ανοικτά συστήματα: αυτά είναι συστήματα αέρα στα οποία ελέγχεται η θερμοκρασία και η υγρασία σύμφωνα με τις απαιτούμενες συνθήκες άνεσης. Το ψυκτικό μέσο είναι πάντα το νερό, δεδομένου ότι βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον αέρα. Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται είναι αυτή της ψύξης μέσω αφύγρανσης και εξάτμισης (DEC: Desiccant Evaporative Cooling). Τα κύρια στοιχεία μιας διάταξης ηλιακού κλιματισμού είναι: • Οι ηλιακοί συλλέκτες (για συστήματα ανοικτού κύκλου απαιτούνται περίπου 10m2 ανά 1000m3/h, ενώ για ψύκτες υγρού χρειάζονται περίπου 3m2 ανά kW ψύξης) • Το σύστημα ηλιακής ψύξης ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Εικ.3: Ανάπτυξη αγοράς – Ανηγμένη εγκατεστημένη ισχύ ηλιακών συλλεκτών / 1000 κατοίκους

Σχήμα 1: Σχηματικό διάγραμμα συστήματος ηλιακού κλιματισμού (πηγή: [3])

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

• Οι δεξαμενές αποθήκευσης της θερμότητας που παράγουν οι ηλιακοί συλλέκτες. • Το υδραυλικό κύκλωμα: πύργος ψύξης, αντλίες, εναλλάκτες θερμότητας, σωληνώσεις, βάνες και σύνδεση με τη βοηθητική πηγή θέρμανσης • Σύστημα ελέγχου και προαιρετικά, τηλεπαρακολούθησης. Ένα σχηματικό διάγραμμα συστήματος ηλιακού κλιματισμού φαίνεται στο Σχήμα 1. Η Ελληνική πραγματικότητα Σήμερα στον κόσμο υπάρχουν σχεδόν 1000 εγκατεστημένα συστήματα ηλιακού κλιματισμού, και σχεδόν 100 στην Ευρώπη, διαφόρων ισχύων και τεχνολογιών, εμπορικά και πειραματικά [4]. Στην Ελλάδα είναι καταγεγραμμένα περί τα 10 συστήματα ηλιακού κλιματισμού με συνολική εγκατεστημένη ψυκτική ισχύ περί τα 1500 kW. Μεταξύ αυτών η εγκατάσταση ηλιακού κλιματισμού της εταιρείας καλλυντικών «Sarantis», η οποία είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη από πλευράς ηλιακού πεδίου (2664m2, 700 kW ψυκτική ισχύ) και έχει βραβευτεί ως η τρίτη καλύτερη επένδυση για την βιώσιμη ανάπτυξη στον κόσμο για το έτος 2001. Επίσης, από τον Δεκέμβριο του 2011 λειτουργεί με επιτυχία η εγκατάσταση ηλιακού κλιματισμού με διεποχιακή αποθήκευση νερού, στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), στο Πικέρμι. Η συγκεκριμένη εγκατάσταση υλοποιήθηκε στα πλαίσια του ευρωπαϊκού έργου HIGH-COMBI [5]. Η εφαρμογή αυτή παρέχει θέρμανση και ψύξη σε ένα κτήριο γραφείων του ΚΑΠΕ, με χρήση επίπεδων θερμικών ηλιακών συλλεκτών. Το σύστημα σχεδιάστη-

κε ώστε να καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου κατά 85%. Η καινοτομία της συγκεκριμένης εγκατάστασης αφορά στη μεταφορά μεγάλων ποσών θερμότητας μέσω της χρήσης διεποχιακής αποθήκης θερμότητας σε νερό ενισχύοντας έτσι την αυτονομία κατά τη θέρμανση. Κατά την ηλιακή ψύξη, το σύστημα των ηλιακών συλλεκτών τροφοδοτεί ένα θερμικά κινούμενο ψύκτη, ο οποίος παράγει κρύο νερό θερμοκρασίας 7oC. Τα βασικά μέρη της εγκατάστασης είναι οι θερμικοί ηλιακοί συλλέκτες (150m2), η διεποχιακή αποθήκη θερμότητας (58m3), ο θερμικός ψύκτης απορρόφησης (35kW), η αντλία θερμότητας και ο πύργος ψύξης. Η διεποχιακή αποθήκη θερμότητας αποθηκεύει την πλεονάζουσα θερμότητα από τους ηλιακούς συλλέκτες κατά τις περιόδους υψηλής ηλιακής ακτινοβολίας και χαμηλών ενεργειακών απαιτήσεων, ώστε αυτή να αξιοποιείται όταν χρειάζεται. Μεγάλα ποσά ενέργειας αποθηκεύονται έτσι κατά το φθινόπωρο και την άνοιξη και χρησιμοποιούνται κατά την επόμενη ενεργοβόρο περίοδο, δηλαδή το χειμώνα και το καλοκαίρι. Η ενεργειακή συμπεριφορά της αποθήκης βελτιώνεται από την ενσωμάτωση της αντλίας θερμότητας νερού –νερού κατά την περίοδο θέρμανσης. Το σύστημα παρακολουθείται βάσει διεθνών προδιαγραφών και καταγράφονται μετρήσεις σε συνεχή βάση. Παράλληλα, οι ερευνητικές δραστηριότητες έχουν επικεντρωθεί και στην υπολογιστική προσέγγιση του συστήματος. Ειδικότερα, εξετάζονται διαφορετικές τεχνικές, επιμέρους συστήματα και συνδυασμοί τους (πχ νέοι τρόποι αποθήκευσης, εκμετάλλευ-

ση της απορριπτόμενης θερμότητας για ψύξη, συνδυασμένος έλεγχος θέρμανσης και ψύξης). Αναλυτικές προσομοιώσεις διενεργούνται με χρήση του λογισμικού δυναμικών προσομοιώσεων TRNSYS. Η συγκέντρωση και η ανάλυση των μετρήσεων στοχεύει στη διαπίστευση της ακρίβειας των προγραμμάτων προσομοίωσης και σχεδιασμού, καθώς και στην αξιολόγηση της απόδοσης όλης της εγκατάστασης. Πλέον, στόχος είναι η βελτιστοποίηση του συστήματος, κυρίως μεταβάλλοντας τις ρυθμίσεις λειτουργίας. Δεδομένου ότι το σύστημα High Combi καλύπτει πραγματικές ανάγκες θέρμανσης και ψύξης γραφείων του ΚΑΠΕ, η λειτουργία του, η συνεχής παρακολούθησή του και η βελτιστοποίηση του θα συντελέσουν στην περαιτέρω διείσδυση της τεχνολογίας του ηλιακού κλιματισμού στην Ελλάδα. [1]WEISS, W., MAUTHNER, F., (2012) Solar heating worldwide: Market and contribution to energy supply 2010. Graz: IEA Solar heating and cooling programme. [2]European Solar Thermal Industry Federation (ESTIF), (2011), Solar thermal markets in Europe, Trends and Market Statistics 2010, Bruxelles. [3] “Solar combi+” project, supported by Intelligent Energy Europe http://www. solarcombiplus.eu [4]SPARBER, W, NAPOLITANO, A., P. MELOGRANO, P., Overview on worldwide installed solar cooling systems. TarragonaSpain: 2nd International Conference Solar Air Conditioning [5]“High Combi” project, supported by European Commission http://www. highcombi.eu

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Βιομάζα – Βιοκαύσιμα Μ. Χρήστου, Γεωπόνος, ΜSc Υπεύθυνη Τμήματος Βιομάζας, ΚΑΠΕ

Ιωάννα Παπαμιχαήλ,

Χημικός μηχανικός Υπεύθυνη δέσμης έργων ενεργειακών τεχνολογιών βιομάζας

Σύντομη Ανασκόπηση Η βιομάζα, το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα προϊόντων, υπολειμμάτων και αποβλήτων βιολογικής προέλευσης από τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τις δασοκομικές και συναφείς βιομηχανίες, καθώς και των αστικών αποβλήτων, είναι η τέταρτη μεγαλύτερη πηγή ενέργειας στον κόσμο μετά τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Είναι η μεγαλύτερη και πιο σημαντική ανανεώσιμη ενεργειακή επιλογή στο παρόν στάδιο καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή διαφόρων μορφών ενέργειας, παρέχοντας έτσι όλες τις δυνατές ενεργειακές υπηρεσίες. Ανάλογα με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά κάθε τύπου βιομάζας - χημική σύνθεση, θερμογόνο δύναμη, υγρασία, τέφρα, κλπ - χρησιμοποιούνται διάφορες διεργασίες μετασχηματισμού, μηχανικές, χημικές, θερμοχημικές, βιολογικές, ώστε η βιομάζα να μετατραπεί σε βιοκαύσιμα, θερμότητα ή/και ηλεκτρική ενέργεια. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΕΒΙΟΜ [1], η συμμετοχή της βιοενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας (MΤΙΠ) σε Ευρωπαϊκό επίπεδο εκτιμάται στα 60 ΜΤΙΠ ενώ οι προβλέψεις για το 2030 ανεβάζουν τη 26

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Πίνακας 1. Συμμετοχή της βιοενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο στην ΕΕ27.

Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα Το 2010 η αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεή βιομάζα στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 12,2% φθάνοντας τις 69,9 TWh. Το 63,8% αυτής παράχθηκε σε μονάδες συμπαραγωγής [2]. Η καύση σε συνδυασμό με κύκλο ατμού είναι η κύρια χρησιμοποιούμενη τεχνολογία για την ώρα, αλλά αναδύονται και νέες τεχνολογίες, όπως πχ μονάδες Organic Rankine Cycle (ORC). Επίσης λειτουργούν μονάδες σύγκαυσης βιομάζας και άνθρακα από εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Στη Βόρεια Ευρώπη, είναι ευρέως διαδεδομένη η σύγκαυση σε μονάδες συμπαραγωγής ή παραγωγής θερμότητας. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει η τάση να γίνεται σύγκαυση σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα, ως μέρος του εκσυγχρονισμού υφιστάμενων μονάδων άνθρακα ώστε να μειωθούν οι εκπομπές CO2 σε συνδυασμό με μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Οι φορείς εκμετάλλευσης εγκαταστάσεων τείνουν να προτιμούν τα σύμπηκτα (pellets) ξύλου, ως την πρώτη ύλη βιομάζας που προσφέρει την υψηλότερη απόδοση. Η χρήση των συμπήκτων ξύλου στα εργοστάσια που καίνε άνθρακα είναι εξαιρετικά κοινή πρακτική στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο. Μεγάλο μέρος αυτής της πρώτης ύλης εισάγεται από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Ρωσία, αλλά επίσης προέρχεται από τα κράτη της Βαλτικής και τη Φινλανδία. Εκτιμάται ότι το 2010, 1,6 εκατ. τόνοι σύμπηκτων ξύλου εισήχθησαν από τις ΗΠΑ και τον Καναδά ενώ η κατανάλωση πρέπει να υπερβαίνει τα 10 εκ. τόνους, που ισοδυναμεί με κατανάλωση περίπου 4 εκατομμύρια ΤΙΠ (16 MJ/kg) και 5% της συνολικής στερεάς βιομάζας στην πρωτογενή παραγωγή ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και η χρήση σύμπηκτων μπορεί να προσφέρει λύση, εξακολουθεί να καλύπτει ένα μικρό μερίδιο των στερεών καυσίμων βιομάζας. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής (περίπου το μισό) τροφοδοτείται από καυσόξυλα, και ακολουθείται από τα υπολείμματα ξύλου (20-25%) και το black liqueur (απόβλητο χαρτοβιομηχανίας, περίπου 15%), με τα

υπόλοιπα αγροτικά υπολείμματα (όπως το άχυρο) να αντιπροσωπεύουν περίπου το 8%. Άλλες πιθανές τεχνολογίες για σύγκαυση είναι η καύση ή η αεριοποίηση σε ρευστοποιημένη κλίνη με ανακυκλοφορία. Το τέλος του 2012 εργοστάσιο στη Vaasa της ενεργειακής εταιρείας Vaskiluodon Voima Oy θα είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο αεριοποίησης βιομάζας στον κόσμο, με ισχύ 140 MWe και θα χρησιμοποιεί 25-40% στερεά βιομάζα και άνθρακα. Άλλη εναλλακτική λύση είναι η μετατροπή μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα σε μονάδες καύσης βιομάζας. Μια τέτοια περίπτωση είναι η Electrabel της GDF Suez, που τον Σεπτέμβριο του 2011 ανέθεσε τη μετατροπή μονάδας στην περιοχή Rodenhuize στο Βέλγιο για € 125 εκατομμύρια. Η μονάδα είναι 180 MW λειτουργεί με σύμπηκτα και μπορεί να παράγει πράσινη ηλεκτρική ενέργεια ισοδύναμη με την ετήσια κατανάλωση 320000 οικογενειών, μειώνοντας έτσι τις ετήσιες εκπομπές CO2 κατά 1,2 εκ. τόνους. Η GDF Suez έχει επίσης επενδύσει σε μια νέα μονάδα βιομάζας 190-MW στο Polaniec, στην Πολωνία, η οποία αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στο τέλος του 2012, με ηλεκτρική απόδοση 36,5% και λέβητα της Foster Wheeler (ρευστοποιημένη κλίνη με ανακυκλοφορία). Η πρώτη ύλη θα είναι 80% υπολείμματα ξύλου και 20% γεωργικά υπολείμματα. Στην Ελλάδα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για μικρές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεή βιομάζα λόγω και της ειδικής τιμής αγοράς της από το δίκτυο. Όμως η μόνη μονάδα που έχει υλοποιηθεί, αν και δεν λειτουργεί ακόμα, είναι μονάδα συμπαραγωγής 130 kWe σε ορυζόμυλο με καύσιμο φλοιούς ρυζιού στη Θεσσαλονίκη. Προβλήματα που αφορούν στη γραφειοκρατία, στην διασφάλιση ικανής ποσότητας βιομάζας σε σταθερές τιμές καθώς και στην αποδοχή της τοπικής κοινωνίας, κάνουν διστακτικούς τους πιθανούς επενδυτές. Από το 2010 όμως έχουν κατατεθεί στη ΡΑΕ για χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα/βιοαέριο 248 αιτήσεις, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 2041,4 MW. Η Δ/νση Διαχείρισης Δικτύου της ΔΕΗ έχει ήδη εξετάσει 79 αιτήσεις συνολικής ισχύος 87,8 MW για χορήγηση

προσφοράς σύνδεσης για ηλεκτροπαραγωγή από βιοαέριο κι αυτές έχουν πάρει σειρά προτεραιότητας για να ξεκινήσουν την ΕΠΟ και την άδεια εγκατάστασης. Θέρμανση με βιομάζα Η θερμότητα αποτελεί το 48% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ -27 με τα νοικοκυριά να είναι ο κύριος καταναλωτής (44% της θερμότητας, 21% της συνολικής ενέργειας), ακολουθούμενα από την βιομηχανία και τον τριτογενή τομέα. Το 2010 σημειώθηκε σημαντική αύξηση της κατανάλωσης θερμότητας από στερεή βιομάζα. Ο όγκος της θερμότητας που διανεμήθηκε από δίκτυα τηλεθέρμανσης αυξήθηκε κατά 23,7%, που ισοδυναμεί με 7,1 εκ. ΤΙΠ το 2010. Το 68,8% αυτής παραδόθηκε από μονάδες συμπαραγωγής. Αν συμπεριληφθεί και η θερμότητα που παράχθηκε/ καταναλώθηκε από ιδιώτες, η συνολική κατανάλωση θερμότητας από στερεή βιομάζα έφτασε τα 66,1 εκ. ΤΙΠ το 2010, κατά 10,2% αυξημένη από την προηγούμενη χρονιά [2]. Η καύση στερεάς βιομάζας για την παραγωγή θερμότητας είναι η κύρια χρήση της βιοενέργειας παγκοσμίως, με μια σταθερή τάση για βελτίωση της απόδοσης και μειωμένες εκπομπές ρύπων. Υπάρχουν πολλά συστήματα ανάλογα με το μέγεθος: α) μικρής κλίμακας συστήματα θέρμανσης για τα νοικοκυριά που συνήθως χρησιμοποιούν καυσόξυλα ή σύμπηκτα, β) μεσαίας κλίμακας χρήστες που συνήθως χρησιμοποιούν ως καύσιμη ύλη θρυμματισμένο ξύλο σε λέβητες εσχάρας, και γ) μεγάλης κλίμακας λέβητες που είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν μεγάλη ποικιλία καυσίμων, ακόμα και απόβλητα ξύλου ή καύσιμα που προέρχονται από απορρίμματα. Η θερμότητα μπορεί επίσης να παραχθεί σε μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους μονάδες συμπαραγωγής και να διατεθεί σε βιομηχανικές διαδικασίες με τη μορφή ατμού ή/και σε δίκτυα τηλεθέρμανσης. Ειδικά στον τομέα της οικιακής θέρμανσης τα τελευταία χρόνια συντελείται μια έντονη στροφή στη χρήση βιομάζας και συγκεκριμένα στην χρήση συμπήκτων ξύλου. Την τελευταία δεκαετία οι λέβητες και οι σόμπες προηγμένης τεχνολογίας έχουν διεισδύσει στην αγορά της Ευρώπης προσφέροντας ανανεώσιμη θέρμανση με άνεση που όλο και περισσότερο προσεγγίζει αυτή ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ του πετρελαίου. Παράλληλα οι τιμές των συμπήκτων είναι σταθερότερες και ανταγωνιστικές με αυτές του πετρελαίου, ενώ η διαδικασία δημιουργίας ευρωπαϊκών προτύπων για τα καύσιμα βιομάζας για μη βιομηχανική χρήση είναι στο στάδιο της ολοκλήρωσης. Στην Ελλάδα δεδομένης της υψηλής τιμής του πετρελαίου, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, αλλά και με την βοήθεια της Κ.Υ.Α. 189533/2011 «Ρύθμιση θεμάτων σχετικών με τη λειτουργία των σταθερών εστιών καύσης για την θέρμανση κτηρίων και νερού» (ΦΕΚ 2654/11) που εισάγει την χρήση στερεών βιοκαυσίμων στον κτιριακό τομέα, παρατηρήθηκε μια εντυπωσιακή αύξηση στην αγορά σομπών και λεβήτων βιομάζας το 2011. Αν και αυτή η αύξηση δεν έχει αποτιμηθεί καταγράφηκαν μεγάλοι χρόνοι παράδοσης προϊόντων καθώς και έλλειψη καυσίμων στην αγορά λόγω υψηλής κατανάλωσης. Τα υπάρχοντα ευρωπαϊκά πρότυπα για τα στερεά καύσιμα βιομάζας έχουν ενσωματωθεί από τον ΕΛΟΤ. Τα επιτρεπτά στερεά καύσιμα βιομάζας κατά την νομοθεσία είναι όλα όσα αναφέρονται στο πρότυπο ΕΛΟΤ EN 14961.01. Πίνακας 2. Βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Βιοκαύσιμα O όρος βιοκαύσιμα χρησιμοποιείται συνήθως για υγρά καύσιμα μεταφορών. Το 2010 συνεχίστηκε η αυξητική τάση της κατανάλωσης βιοκαυσίμων στην ΕΕ27 όμως με χαμηλότερους ρυθμούς σε σχέση με το 2009 (13,6% μεταξύ 2009-2010 έναντι 28,9% μεταξύ 2008-2009 και 42,8% μεταξύ 20072008), φτάνοντας συνολικά τα 13.9 ΜΤΙΠ σύμφωνα με τα στοιχεία του Eurobserver [2]. Πιθανά αίτια της υστέρησης είναι αφενός η επίτευξη κατά σημαντικό βαθμό των στόχων του 2020 από τους κύριους καταναλωτές βιοκαυσίμων (Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, κλπ) κι αφετέρου η εισαγωγή κριτηρίων αειφορίας στην παραγωγή βιοκαυσίμων με την πρόσφατη Ευρωπαϊκή Οδηγία, που ακόμα δεν έχει διευθετηθεί στις νομοθεσίες όλων των κρατών. Τα πλέον συνηθισμένα στο εμπόριο είναι τα βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς: βιοντίζελ, βιοαιθανόλη. Το βιοντίζελ, καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος με ποσοστό 77,3% των συνολικών βιοκαυσίμων, κι ακολουθούν η βιοαιθανόλη (21,1%), τα φυτικά έλαια (1,3%) και το αναβαθμισμένο βιοαέριο (0,4%).

Το βιοντίζελ παράγεται από φυτικά έλαια με εστεροποίηση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο αναμεμειγμένο με ορυκτό ντίζελ όσο και σε καθαρή μορφή. Χρήση του σε μείγματα κάτω του 5% δεν απαιτεί καμία τροποποίηση του κινητήρα, ενώ αλλαγές απαιτούνται όταν το βιοντίζελ χρησιμοποιείται σε ποσοστό 100%. Καθαρά φυτικά έλαια μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε μείγματα ή σε καθαρή μορφή, αλλά στην τελευταία περίπτωση οι κινητήρες των αυτοκινήτων πρέπει να προσαρμοστούν. Η βιοαιθανόλη που παράγεται από αλκοολική ζύμωση σακχαρούχων και αμυλούχων φυτών, ακολουθούμενη από απόσταξη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κινητήρες βενζίνης είτε σε μείγματα σε χαμηλή αναλογία (μέχρι 10%), σε υψηλές μείξεις σε Οχήματα Ελαστικού Καυσίμου (fuel flexible vehicles) ή σε καθαρή μορφή σε τροποποιημένους κινητήρες. Η βιοαιθανόλη μπορεί επίσης να μετατραπεί σε ETBE (αιθυλο-τριτο-βουτυλαιθέρα). Βιοκαύσιμα τέλος μπορούν να παραχθούν από αναβαθμισμένο βιοαέριο (βιομεθάνιο), το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως στη Σουηδία , όπως και βιο-υδρογόνο. Ση-

μαντική θα είναι και η συμβολή του υγροποιημένου βιοαερίου (LBG). Η έρευνα στον τομέα των βιοκαυσίμων εστιάζεται πλέον στα βιοκαύσιμα δεύτερης και τρίτης γενιάς. Τα βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς παράγονται με τη μετατροπή της λιγνο-κυτταρινούχας βιομάζας σε αιθανόλη και συνθετικό βιοντήζελ. Μεγάλα ποσά δαπανώνται σήμερα τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την έρευνα και ανάπτυξη μεθόδων παραγωγής βιοαιθανόλης από δασικού-τύπου βιομάζα (λιγνοκυτταρινούχα υλικά), καθώς με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται πολύ καλύτερη αξιοποίηση των Α’ υλών και, επομένως, και σημαντική αύξηση του συνολικού βαθμού απόδοσης της διεργασίας βιομετατροπής. Παράγονται από μεγαλύτερο φάσμα πρώτων υλών, και θεωρούνται περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον από τα προηγούμενα γιατί προέρχονται από πρώτες ύλες που είναι είτε υπολειμματικές μορφές είτε φυτικά είδη που μπορούν να καλλιεργηθούν με χαμηλές εισροές. Η παραγωγή βιοκαυσίμων από λιγνοκυτταρινούχες πρώτες ύλες μπορεί να επιτευχθεί μέσω δύο πολύ διαφορετικών τεχνολογιών

μετατροπής: τις βιοχημικές - κατά την οποίες χρησιμοποιούνται ένζυμα και άλλοι μικροοργανισμοί για τη μετατροπή της κυτταρίνης και ημι-κυτταρίνης σε σάκχαρα πριν από τη ζύμωσή τους, για την παραγωγή αιθανόλης τις θερμοχημικές – κατά τις οποίες με τεχνολογίες πυρόλυσης / αεριοποίησης παράγεται ένα αέριο σύνθεσης (CO + H2), από το οποίο μπορούν να σχηματιστεί ένα ευρύ φάσμα βιοκαυσίμων, όπως συνθετικό βιοντίζελ ή βιοκαύσιμα αερομεταφορών. Μια κατηγοριοποίηση των βιοκαυσίμων πρώτης και δεύτερης γενιάς απεικονίζονται στους Πίνακες 2 και 3 [3]. Πιλοτικές μονάδες παραγωγής δεύτερης γενιάς βιοκαυσίμων είναι η Etek Etanolteknik στη Σουηδία, ABENGOA με επειδικτικές μονάδες στην Ισπανία και ΗΠΑ (43Ml/y), η BlueFire Ethanol στην Ιαπωνία (65Ml/y), οι Iogen Biorefinery partners (70Ml/y) και Poet (80Ml/y) στις ΗΠΑ, οι οποίες ακολουθούν τις βιοχημικές τεχνολογίες μετατροπής, οι Ecofin LLC, ICM Incorporated, Lignol Innovations Inc, Mascona, Pasific Ethanol, RSE Pulp στις ΗΠΑ, με δυναμικότητα 30Mly η καθεμιά περίπου, οι οποίες απο-

τελούν βιοχημικά διυλιστήρια (biochemical biorefineries) [3]. Τέλος έρευνα διεξάγεται και για τα τρίτης γενιάς βιοκαύσιμα από άλγες και πιο εξελιγμένες τεχνολογίες μετατροπής (hydrogenated biodiesel, DME, SNG, pyrolysis diesel, hydrogen, bio n-butanol, p-series fuel). Στην Ελλάδα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την παραγωγή πρώτης γενιάς βιοκαυσίμων και ήδη περί τις 13 μονάδες παραγωγής βιοντίζελ δραστηριοποιούνται στον Ελληνικό χώρο. Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν είναι φυτικά έλαια (κυρίως ηλιέλαιο, κραμβέλαιο και βαμβακέλαιο) και σε μικρότερο βαθμό χρησιμοποιημένα έλαια. Η συνολική δυναμικότητά τους ξεπερνά τους 700.000 τόνους βιοντίζελ. [1]ΑΕΒΙΟΜ, 2011. 2011 Annual Statistical Report on the contribution of Biomass to the Energy System in the EU27. [2]EurObserv’ER, 2011. SystËm Soloires. Le journal des Ènergies renouvelables. Biofuels Barometer. [3]OECD/IEA, 2009. From 1st to 2nd generation biofuel technologies.

Πίνακας 3. Βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για σταθερά ηλεκτρικά δίκτυα και ενεργειακή ασφάλεια Σ. Τσελεπής, Δρ. Φυσικός Τμήμα Φωτοβολταϊκών Συστημάτων & Διεσπαρμένης παραγωγής, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Εισαγωγή Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι η βασική τεχνολογία για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επί του παρόντος, η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα μεγάλα ηλεκτρικά δίκτυα, όπως της Ευρώπης συνολικά, είναι σχετικά χαμηλή και συνεπώς οι επιπτώσεις λόγω της μεταβλητότητας και της στοχαστικής συμπεριφοράς των είναι ελεγχόμενη. Εντούτοις, υπάρχουν περιπτώσεις όπου τοπικά η διείσδυση ΑΠΕ έχει ξεπεράσει το 50% της κατανάλωσης ενέργειας ετησίως και συνεπώς σε αυτές τις περιπτώσεις ήδη υπάρχουν θέματα στην λειτουργία του δικτύου, τα οποία προσωρινά είναι υπό έλεγχο χάριν κυρίως των ισχυρών ηλεκτρικών διασυνδέσεων με γειτονικές χώρες και την αποθήκευση σε αναστρέψιμους υδροηλεκτρικούς σταθμούς, όπως στην περίπτωση της συνεργασίας Νορβηγίας, Σουηδίας, Δανίας. Τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα μπορούν να ενισχύσουν τη σταθερότητα των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και να επιτρέψουν την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Βασικό εργαλείο για τον συντονισμό και εύρυθμη λειτουργία των δικτύων είναι η διαχείριση τους μέσω της ενίσχυσης των σημείων μέτρησης και μετάδοσης των πληροφοριών στα κέντρα διαχείρισης όπου ευφυή συστήματα ελέγχου αποφασίζουν και αποστέλλουν σήματα ρύθμισης της λειτουργίας των ελεγχόμενων σημείων παραγωγής/αποθήκευσης συμβατικών μονάδων και τα συστήματα ΑΠΕ που είναι συνδεδεμένα στην υψηλή τάση και ολοένα και σε μεγαλύτερο βαθμό στην μέση τάση. Συνεπώς, τα «έξυπνα δίκτυα» ήδη υλοποιούνται στην υψηλή τάση και καθώς η διείσδυση των ΑΠΕ αυξάνεται θα εξαπλωθούν στην μέση και χαμηλή τάση. Το δίκτυο επικοινωνίας που αποτελεί την ραχοκοκαλιά των «έξυπνων δικτύων»,

στο μέλλον θα ενσωματώσει και τα φορητά συστήματα αποθήκευσης ενέργειας όπως ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα με δυνατότητα σύνδεσης στο δίκτυο, ώστε να συντονίζεται η φόρτισής των και να μην υπερφορτίζεται το δίκτυο, ενώ παράλληλα θα προσφέρουν επικουρικές υπηρεσίες στο πλαίσιο των «έξυπνων δικτύων». Το άρθρο παρουσιάζει τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής με δυνατότητα υποστήριξης της τάσης και της συχνότητας του δικτύου και τελικά την ευστάθεια λειτουργίας και την ενεργειακή ασφάλεια. Τα μέσα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας θα παίξουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην ευστάθεια λειτουργίας των δικτύων σε συνδυασμό με τα «έξυπνα δίκτυα» και στην ενεργειακή ασφάλεια. Ο επίτροπος ενέργειας, Günther Oettinger, κατά την διάρκεια της 7ης Ετήσια Γενικής Συνέλευσης (22 Μαρτίου 2012) του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Φωτοβολταϊκών Βιομηχανιών (EPIA) ανέφερε ότι όπως για τις συμβατικές πηγές ενέργειας: άνθρακα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, τα κράτη μέλη διαθέτουν αποθέματα ασφαλείας για ένα σημαντικό διάστημα, για παράδειγμα 30 μέρες για το φυσικό αέριο, θα ήθελε να γνωρίζει πότε θα είναι δυνατόν να αποθηκεύεται από κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε. το ισοδύναμο 10 ημερών της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να υπάρχει ένα σημαντικό επίπεδο ασφάλειας λόγω της αυξανόμενης εξάρτησης από τις ΑΠΕ αλλά και της μεταβλητότητάς των στην παραγωγή. Ωστόσο, προς το παρόν η ηλεκτρική ενέργεια δεν αποθηκεύεται ευρέως. Τα Έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και οι αναπτυσσόμενες τεχνολογίες αποθήκευσης θα προσφέρουν νέες δυνατότητες στο μέλλον και επίσης θα δημιουργήσουν νέα ζήτηση για τη χρήση αποθηκευμένης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα Έξυπνα Δίκτυα είναι βασικά ένας συνδυασμός της τεχνολογίας ελέγχου του δικτύου, της πληρο-

Σχήμα1: Σύγκριση της ονομαστικής ισχύος, του ενεργειακού περιεχόμενου και του χρόνου εκφόρτισης διαφορετικών τεχνολογιών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (Fraunhofer-IWES) [2].

φορικής και της βέλτιστης διαχείρισης της παραγωγής, μεταφοράς και διανομής. Η αποθήκευση ενέργειας μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σημαντικό δομικό στοιχείο για να υλοποιηθεί η λειτουργικότητα των έξυπνων δικτύων. Οι ενεργειακές τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας Στις επόμενες παραγράφους θα παρουσιασθούν [1] σε περίληψη τόσο οι τεχνολογίες βραχυπρόθεσμης αποθήκευσης όπως, υπερπυκνωτές, μαγνητική αποθήκευση ενέργειας σε υπεραγώγιμα πηνία (SMES) και σφόνδυλοι, μεσοπρόθεσμα αποθηκευτικά μέσα όπως, ηλεκτροχημικοί συσσωρευτές και συσσωρευτές ροής (Flow Batteries), και μακροπρόθεσμα μέσα όπως η αποθήκευση πεπιεσμένου αέρα, οι αναστρέψιμοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί και η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας σε συνθετικό φυσικό αέριο (Power to gas [SNG]). Στο σχήμα 1, παρουσιάζεται η ονομαστική ισχύς (σε W) συναρτήσει του ενεργειακού περιεχόμενου του αποθηκευτικού

μέσου (σε kWh) διαφορετικών τεχνολογιών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης παρουσιάζεται, ο χρόνος εκφόρτισης σε ονομαστική ισχύ, καλύπτοντας ένα φάσμα από δευτερόλεπτα μέχρι μέρες. Οι παρουσιαζόμενες τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι όλες διαθέσιμες στο εμπόριο προς το παρόν, αλλά αναμένεται στο μέλλον να γίνουν διαθέσιμες και σημαντικές. Οι περισσότερες από τις τεχνολογίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν με ακόμη μεγαλύτερη ισχύ και επίπεδα ενέργειας, καθώς όλα τα συστήματα είναι επεκτάσιμα ή τουλάχιστον μπορούν να διπλασιαστούν εκτός από ορισμένες περιπτώσεις, όπως οι αναστρέψιμοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί, η υπόγεια αποθήκευση Υδρογόνου , το Συνθετικό Φυσικό Αέριο και τα συστήματα αποθήκευσης συμπιεσμένου αέρα (CAES). Συνήθως, αν δεν υλοποιείται ένα σύστημα αποθήκευσης μεγαλύτερης ισχύος ή και ενεργειακής χωρητικότητας, θα είναι κυρίως για οικονομικούς λόγους (είτε λόγω κόστους ανά kW ή και λόγω κόστους ανά kWh, αντίστοιχα).

Βραχυπρόθεσμα μέσα αποθήκευσης Οι υπερπυκνωτές, γνωστοί ως ηλεκτροχημικοί πυκνωτές διπλού στρώματος (DLC- Double Layer Capacitors), μπορούν να προσφέρουν πλεονεκτήματα έναντι άλλων μορφών αποθήκευσης της ενέργειας, όπως τον μεγάλο χρόνο ζωής όσον αφορά τους κύκλους φόρτισης/εκφόρτισης, υψηλούς ρυθμούς φόρτισης/ εκφόρτισης λόγω της εξαιρετικά χαμηλής εσωτερικής αντίστασης, την υψηλή ενεργειακή απόδοση ανά κύκλο, το χαμηλό κόστος συντήρησης, την αξιοπιστία, και την ονομαστική τάση ανεξάρτητα από την χημεία του πυκνωτή. Η απόδοση ανά κύκλο είναι συνήθως γύρω στο 90% και οι περίοδοι εκφόρτισης είναι της τάξης από δευτερόλεπτα μέχρι λεπτά. Οι υπερπυκνωτές μπορούν να εκτελέσουν διάφορες λειτουργίες και να προσφέρουν υπηρεσίες στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα: σταθεροποίηση γραμμών μεταφοράς, στρεφόμενη εφεδρεία, διόρθωση φάσης, καταστολή αρμονικών και την ρύθμιση συχνότητας. ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ Μαγνητική Αποθήκευση Ενέργειας σε Υπεραγώγιμα πηνία (SMES – Superconductive Magnetic Energy Storage) αποθηκεύουν ενέργεια στο μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται από τη ροή του συνεχούς ρεύματος σε ένα πηνίο που είναι κατασκευασμένο από υπεραγώγιμο υλικό. Η θερμοκρασία λειτουργίας των πηνίων σε υπαραγώγιμη κατάσταση συνήθως είναι σε θερμοκρασία υγρού Ηλίου (4.2°Κ) ή υγρού Αζώτου (77°Κ). Η ανάπτυξη υπεραγώγιμων πηνίων που λειτουργούν σε υψηλότερη θερμοκρασία και αποδοτικότερων συστημάτων ψύξης μπορεί να μειώσει το κόστος των SMES. Τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας σε υπεραγώγιμα πηνία έχουν υψηλή ηλεκτρική απόδοση ανά κύκλο αποθήκευσης και έγχυσης της ενέργειας στο δίκτυο, προσφέρουν γρήγορη απόκριση σε μεταβολές της ροής και την ικανότητα να ελέγχουν την ενεργό και άεργο ισχύ. Αυτά τα χαρακτηριστικά καθιστούν την τεχνολογία Μαγνητικής Αποθήκευσης Ενέργειας σε Υπεραγώγιμα πηνία υποψήφια για χρήση σε πολλές εφαρμογές των έξυπνων δικτύων. Μονάδες μικρής δυναμικότητας SMES απευθύνονται σε εφαρμογές, όπως η σταθεροποίηση γραμμών μεταφοράς, στρεφόμενη εφεδρεία, στατική αντιστάθμιση άεργου ισχύος (SVC) και υποστήριξη τάσης για κρίσιμα φορτία. Οι Σφόνδυλοι αποθηκεύουν ενέργεια σε μορφή κινητικής ενέργειας περιστρεφόμενης μάζας. Οι μελλοντικοί στόχοι της έρευνας που αφορά τους σφονδύλους περιλαμβάνει βελτίωση των υλικών της περιστροφόμενης μάζας, ρουλεμάν (κυλισιοτριβέα) και την ασφάλεια. Οι σφόνδυλοι χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές της ηλεκτροκίνησης και σε μικρότερα διεσπαρμένα συστήματα παροχής ισχύος π.χ. σε συστήματα αδιάλειπτης ισχύος (UPS). Οι σφόνδυλοι μπορούν να υποστηρίξουν επικουρικές υπηρεσίες όπως την υποστήριξη συχνότητας, υποστήριξη στρεφόμενης εφεδρείας για μικρά χρονικά διαστήματα καθώς και εφεδρεία σε κατάσταση αναμονής. Οι σφόνδυλοι διαθέτουν επίσης την δυνατότητα εξομάλυνσης των αιχμών σε ηλεκτρικά συστήματα ισχύος και την εξομάλυνση της παροχής ενέργειας από συστήμα32

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

τα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μεσοπρόθεσμα μέσα αποθήκευσης Στην κατηγορία των συμβατικών ηλεκτροχημικών συσσωρευτών (μπαταριών) περιλαμβάνονται σήμερα οι πλέον τεχνολογικά και εμπορικά ώριμες τεχνολογίες, όπως οι. συσσωρευτές μολύβδου οξέος (Pb-O), συσσωρευτές με βάση το Νικέλιο, συμπεριλαμβανομένων Νικελίου Καδμίου (NiCd) και Νικελίου Μεταλλικού Υδριδίου (NiMH). Όλοι οι συμβατικοί συσσωρευτές είναι εμπορικά διαθέσιμοι και ο υψηλός βαθμός ανακύκλωσης βελτιώνει τη χρηστικότητά τους. Οι επαναφορτιζόμενοι συμβατικοί συσσωρευτές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στα έξυπνα δίκτυα, είναι οι συσσωρευτές Pb-O, NiMH και NiCd. Ήδη χρησιμοποιούνται ευρέως σε αυτόνομα συστήματα και σε άλλες εφαρμογές του δικτύου. Οι συσσωρευτές ιόντων Λιθίου αναμένεται να συμβάλουν στις εφαρμογές αποθήκευσης ενέργειας σε δίκτυα λόγω της δυνατότητας γρήγορης φόρτισης, ενώ επιπλέον χαρακτηρίζονται από υψηλή ενεργειακή πυκνότητα σε σύγκριση με τους συμβατικές συσσωρευτές. Οι συσσωρευτές ιόντων Λιθίου χρησιμοποιούνται ευρέως στις φορητές ηλεκτρονικές συσκευές και έχουν ήδη γίνει η τεχνολογία επιλογής για την ηλεκτροκίνηση λόγω των πλεονεκτημάτων τους. Η προοπτική εφαρμογής της τεχνολογίας ιόντων Λιθίου σε μεγαλύτερα συστήματα αυξάνεται σημαντικά σε σχέση με άλλες τεχνολογίες ηλεκτροχημικής αποθήκευσης και, ιδιαίτερα, λόγω της αναπτυσσόμενης καινοτόμου ενσωμάτωσης των ηλεκτρικών οχημάτων στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Μια άλλη κατηγορία εμπορικών μπαταριών είναι οι συσσωρευτές υψηλής θερμοκρασίας και οι συσσωρευτές ροής (flow batteries). Στην τεχνολογία υψηλών θερμοκρασιών ανήκουν οι συσσωρευτές Θειικού Νατρίου (NaS) και οι συσσωρευτές Zebra (NaNiCl2). Οι συσσωρευτές Θειικού Νατρίου (NaS) αποτελούνται από Θείο στο θετικό ηλεκτρόδιο και Νάτριο στο αρνητικό ηλεκτρόδιο ως ενεργά υλικά, και ένα αγώγιμο κεραμικό που περιέχει ιόντα Νατρίου που χωρίζει τα δύο ηλεκτρόδια. Οι συσ-

σωρευτές NaS λειτουργούν σε θερμοκρασίες γύρω στους 300°C. Οι συσσωρευτές αυτού του τύπου μπορούν να κατασκευαστούν σε μονάδες ισχύος αρκετών MW. Η απαιτούμενη επιφάνεια για την εγκατάσταση μπαταριών NaS είναι περίπου το ένα τρίτο από ότι για μια μπαταρία μολύβδου οξέος. Επίσης, έχουν μεγάλο χρόνο ζωής σε συνεχείς κύκλους (περίπου 1020 χρόνια) και κατά την λειτουργία τους δεν εκλύουν αέρια, ενώ δεν δημιουργούν κραδασμούς και λειτουργούν σε χαμηλά επίπεδα θορύβου. Τα συστήματα μπαταριών NaS παρέχουν υπηρεσίες για τη διαχείριση της ενέργειας (εξομάλυνση των αιχμών), αξιοπιστία (σε περίπτωση διακοπής - UPS) και σε καταστάσεις όπου υπάρχουν θέματα ποιότητας ισχύος. Αυτές οι εφαρμογές αυξάνουν την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων, την παροχή εναλλακτικών λύσεων για την κάλυψη των ζήτηση αιχμής και τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Το ηλεκτροχημικό στοιχείο ονομαζόμενο «ZEBRA» έχει ένα κεντρικό θετικό ηλεκτρόδιο που αποτελείται κυρίως από Νικέλιο και Χλωριούχο Νάτριο συν κάποια πρόσθετα και ρευστό ηλεκτρολύτη (tetrachloroaluminate: [AlCl4]−) που περιέχεται μέσα σε ένα σωλήνα β-Αλουμίνας (β-Al2O3). Το ηλεκτροχημικό στοιχείο λειτουργεί σε ένα εύρος θερμοκρασιών 270 με 350°C. Οι συσσωρευτές ZEBRA χρησιμοποιούνται σε σταθερά συστήματα για εφεδρική ισχύ των δικτύων τηλεπικοινωνιών, σε συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την εξομάλυνση του φορτίου. Επίσης χρησιμοποιούνται και σαν μέσο αποθήκευσης σε ηλεκτρικά οχήματα. Οι συσσωρευτές Ροής (Flow Batteries) είναι ένας ιδιαίτερος τύπος ηλεκτροχημικής αποθήκευση ενέργειας όπου ένα ή και τα δύο ηλεκτρο-ενεργά υλικά είναι διαλυμένα σε ηλεκτρολύτες. Οι θετικοί και αρνητικοί ηλεκτρολύτες αποθηκεύονται εξωτερικά σε δεξαμενές και εισάγονται στη συστοιχία κυψελών, όπου οι αντιδράσεις φόρτισης και εκφόρτισης λαμβάνουν χώρα μόνο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας. Μια επιλεκτική μεμβράνη ιόντων χρησιμοποιείται προκειμένου να αποφεύγεται η ανάμειξη των δυο ηλε-

Σχήμα 2: Παγκόσμια εγκατεστημένη χωρητικότητα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας [2].

κτρολυτών στη φάση της αντίδρασης. Η συστοιχία κυψελών, ως εκ τούτου, μοιάζει περισσότερο με μια επαναφορτιζόμενη ενεργειακή κυψέλη (fuel cell) παρά σαν μια μπαταρία. Επί του παρόντος δύο κύριοι τύποι συσσωρευτών ροής συνεχίζουν να αναπτύσσονται, Βρωμιούχου Ψευδάργυρου (ZnBr2) και Βανάδιο-οξειδοαναγωγής (Vanadium Redox). Οι συσσωρευτές ροής ZnBr2 έχουν επιχειρησιακές δυνατότητες που τους καθιστούν κατάλληλους σε διάφορες εφαρμογές. Μια περιοχή εφαρμογών που αναμένεται να γίνει χρήση είναι η διαχείριση της ενέργειας σε έξυπνα δίκτυα. Οι συσσωρευτές ροής Βαναδίου θα ήταν ιδιαίτερα κατάλληλοι για εφαρμογές αποθήκευσης μεγάλης κλίμακας, όπως η εξομάλυνση των αιχμών ζήτησης, εφεδρικά συστήματα και εφαρμογές σε συνδυασμό με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τα μεγάλης κλίμακας φωτοβολταϊκά συστήματα. Επίσης έχουν μικρό χρόνο απόκρισης και υψηλή πυκνότητα ισχύος που τους καθιστά κατάλληλους για εφαρμογές Ποιότητας Ισχύος.

Μακροπρόθεσμα μέσα αποθήκευσης Τα συστήματα ενεργειακής αποθήκευσης συμπιεσμένου αέρα (CAES - Compressed Air Energy Storage) είναι μια μορφή αποθήκευσης που χρησιμοποιείται για μεγάλης κλίμακας αποθήκευση ενέργειας. Η βασική αρχή της CAES είναι η συμπίεση του αέρα σε υπόγεια ορυχεία και σπήλαια και κατόπιν η χρήση του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω αεριοστροβίλων για να καλύπτουν τη ζήτηση αιχμής. Οι συμβατικοί αεριοστρόβιλοι καταναλώνουν περίπου το 35% των καυσίμων για την συμπίεση του αέρα κατά τη διάρκεια της παραγωγής. Με το σύστημα αποθήκευσης CAES διατίθεται προσυμπιεσμένος αέρας και αξιοποιεί αυτή την ενέργεια μαζί με κάποιο αέριο καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η οικονομική και τεχνική απόδοση των συστημάτων CAES αναμένεται να συνεχίσει να βελτιώνεται. Το μεγάλο μέγεθος των μονάδων αποθήκευσης συμπιεσμένου αέρα CAES (50 με 300 MW) και η δυνατότητα γρήγορης απόκρισης (μερικά λεπτά) τις καθιστούν κατάλληλες για εφαρμογές, όπως η κάλυψη φορτίου, ρύθμιση της

συχνότητας και της τάσης. Ένα χαρακτηριστικό της νέας γενιάς των προτεινόμενων εγκαταστάσεων CAES είναι ότι μπορεί να συνδυασθούν με μεγάλης κλίμακας παραγωγή από ΑΠΕ αποθηκεύοντας την περίσσεια ενέργεια για χρήση όταν υπάρχει έλλειψη. Η υδροηλεκτρική ενέργεια με εγκαταστάσεις αποθήκευσης είναι η παλαιότερη τεχνολογία αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, με την μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύ από όλες τις εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες και βρίσκεται σε χρήση από τη δεκαετία του 1890. Η βασική αρχή λειτουργίας στηρίζεται στη βαρύτητα, αποθηκεύοντας ενέργεια λόγω της υψομετρικής διαφοράς μεταξύ δύο δεξαμενών. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία αναστρέψιμων υδροηλεκτρικών συνδέονται κυρίως με δύο τομείς: τη διπλή ρύθμιση της αντλίας-τουρμπίνας που επιτρέπει τη χρήση μεγάλου μανομετρικού (υψομετρικής διαφοράς) στην αντλησιοταμίευση, παρέχοντας μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση και τη χρήση μηχανών ρυθμιζόμενης ταχύτητας επιτρέποντας επιπλέον υπηρεσίες στο ηλεκτρικό ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ δίκτυο, π.χ. μέσω της ρύθμισης συχνότητας κατά την άντληση, καλύτερη απόδοση, ευελιξία και αξιοπιστία. Οι μονάδες αντλησιοταμίευσης χαρακτηρίζονται από μεγάλους χρόνους κατασκευής και υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης. Οι κύριες εφαρμογές για την αποθήκευση σε υδροηλεκτρική ενέργεια είναι η παροχή δευτερεύουσας και τριτεύουσας στρεφόμενης εφεδρείας, ρύθμιση συχνότητας, τάσης, κλπ. Παγκοσμίως, λειτουργούν μονάδες αντλησιοταμίευσης, συνολικής ισχύος πάνω από 127 GW [2], η ισχύς αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 4% της παγκόσμιας ικανότητας παραγωγής. Η ενεργειακή χωρητικότητα των ταμιευτήρων υδροηλεκτρικών στην Ευρώπη εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 180 TWh, εκ των οποίων, η Νορβηγική υδροηλεκτρική αποθηκευτική χωρητικότητα αντιπροσωπεύει περίπου το 50% (84,3 TWh). Η μεγάλη χωρητικότητα των υδροηλεκτρικών της Νορβηγίας υποστηρίζει ήδη την ανάγκη για ευελιξία και αποθήκευση των γειτονικών της χωρών, ιδιαίτερα της Σουηδίας και της Δανίας και προσελκύει όλο και περισσότερο ενδιαφέρον. Ο βαθμός απόδοσης σε ένα πλήρη κύκλο, άντλησης και ηλεκτροπαραγωγής, ανάλογα και με τον εξοπλισμό (αντλίες, υδροστρόβιλοι κλπ) είναι της τάξης του 70-85%. Ηλεκτρική Ενέργεια σε Συνθετικό Φυσικό Αέριο (SNG) (Power to Gas - P2G) σαν μέσο αποθήκευσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η παραγωγή καυσίμων που βασίζονται στον άνθρακα από την σύνθεση CO2 (Διοξείδιο του Άνθρακα) και Η2 (Υδρογόνο) με στόχο την αποθήκευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είναι αντικείμενο έρευνας από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Νέες πτυχές της έννοιας P2G είναι η χρήση των υφιστάμενων υποδομών των δικτύων φυσικού αερίου για την αποθήκευση και τη μετατροπή του καυσίμου που παράγεται σε ηλεκτρική ενέργεια, και ειδικότερα η χρήση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας, η περαιτέρω επέκταση των οποίων θα περιορίζεται επί του παρόντος από την ικανότητα απορρόφησης των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Η βασική αρχή της έννοιας P2G είναι η αμφίδρομη δι34

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

ασύνδεση των υφιστάμενων υποδομών (το ηλεκτρικό δίκτυο και το δίκτυο φυσικού αερίου), με στόχο τη δημιουργία ενός νέου τρόπου διαχείρισης των φορτίων και της παραγωγής, το οποίο επιτρέπει υψηλά ποσοστά παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πηγές που θα φιλοξενηθούν στο ενεργειακό σύστημα. Μέχρι σήμερα, αυτός ο σύνδεσμος υπάρχει μόνο όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο (Gas to Power), αλλά όχι το αντίστροφο (Power to Gas). Η νέα ιδέα βασίζεται στην αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας, που δεν μπορεί να απορροφηθεί από το δίκτυο για λόγους ευστάθειας του δικτύου, υπό μορφή συνθετικού φυσικού αερίου (SNG). Ένας βασικός στόχος είναι να επιτραπεί ο σχεδιασμός και ο έλεγχος των εισροών από τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Η διαδικασία P2G προβλέπει πρώτα την χρήση ηλεκτρόλυσης για την μετατροπή της περίσσειας ηλεκτρικής ενέργειας από τις διακυμάνσεις των ΑΠΕ σε υδρογόνο, και στη συνέχεια την σύνθεση φυσικού αερίου χρησιμοποιώντας CO2 (ή/και CO). Η ενεργειακή απόδοση για αυτή την διαδικασία είναι μεγαλύτερη από 60% (kWhSNG/kWhel) [3]. Στην Ελλάδα υπάρχει ένας μόνος σταθμός αποθήκευσης φυσικού αερίου, αυτός του υγροποιημένου φυσικού αερίου στη νήσο Pεβυθούσα, που σήμερα αποτελεί τη μοναδική εφεδρεία της χώρας σε περίπτωση που προκύψει πρόβλημα με το αέριο που μεταφέρεται από τους αγωγούς. Ο σταθμός αυτός μπορεί να διασφαλίσει τροφοδοσία μόνο έξι ημερών σύμφωνα με την μέση σημερινή χρήση φυσικού αερίου. Η αποθήκευση ενέργειας συνολικά μπορεί να θεωρηθεί ως μια αναπτυσσόμενη τεχνολογία. Τα σημαντικότερα ζητήματα είναι η ενεργειακή απόδοση, η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, η ασφάλεια, τα περιβαλλοντικά ζητήματα και χαμηλότερο κόστος. Οι περισσότερες δραστηριότητες επί του παρόντος βρίσκονται στην εξέλιξη των συσσωρευτών ιόντων Λιθίου, ακόμη και αν άλλες τεχνολογίες αναπτύσσονται παράλληλα, όπως π.χ. η τεχνολογία αποθήκευσης σε υδρογόνο που δεν περιλαμβάνεται στο άρθρο αυτό. Η υψηλή

χρηματοδότηση στον τομέα των τεχνολογιών αποθήκευσης και οι δραστηριότητες σε Ερευνα & Ανάπτυξη μπορεί να αναδείξουν νέες καινοτόμες τεχνολογίες που θα είναι διαθέσιμες στο μέλλον. Γενικά, οι βελτιώσεις στη χωρητικότητα αποθήκευσης και το κόστος θα επιτρέψουν στις σημερινές τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας να είναι πιο χρήσιμες σε εφαρμογές των Έξυπνων Δικτύων και να κάνουν την αποθήκευση ενέργειας πιο ανταγωνιστική σε σύγκριση με άλλες εναλλακτικές τεχνολογικές λύσεις, π.χ. επέκταση του δικτύου ή περιορισμό της διείσδυσης ΑΠΕ. Η άμεση χρηματοδοτική στήριξη για την επίδειξη, την εγκατάσταση ή οικονομικά κίνητρα (π.χ. feed-in tariff) θα αυξήσει τις εφαρμογές της αποθήκευσης της ενέργειας. Συστήματα Αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα Από τις τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, αυτές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα είναι οι συμβατικοί συσσωρευτές [Μολύβδου οξέος (Pb-O), Νικελίου Καδμίου (NiCd) και Νικελίου Μεταλλικού Υδριδίου (NiMH)], σε μικρά αυτόνομα συστήματα και σε συστήματα αδιάλειπτης παροχής (UPS). Μια σημαντική κατηγορία αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, σε μεγάλη κλίμακα, αποτελούν οι αναστρέψιμοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕΗ. Στην χώρα μας η ΔΕΗ έχει αναπτύξει σημαντικό αριθμό μεγάλων υδροηλεκτρικών σταθμών (ΥΗΣ). Οι λειτουργούσες σήμερα υδροηλεκτρικές μονάδες, με ισχύ πάνω από 10 MW, είναι 22 και έχουν συνολική εγκατεστημένη ισχύ περίπου 3.000 MW. Δυο από τις παραπάνω υδροηλεκτρικές μονάδες έχουν επίσης την δυνατότητα άντλησης νερού από τον κάτω στο άνω ταμιευτήρα. Αυτές οι εγκαταστάσεις είναι της Σφηκιάς, στον ποταμό Αλιάκμονα (1985) που διαθέτει 3 αναστρέψιμες μονάδες ισχύος 3Χ105=315 ΜW και αυτή του Θησαυρού στον ποταμό Νέστο (1998) που διαθέτει 3 αναστρέψιμες μονάδες ισχύος 3Χ127=381 ΜW. Συνεπώς, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς αναστρέψιμων υδροηλεκτρικών μονάδων στην Ελλάδα ανέρχεται σε περίπου 700 MW. Τα τελευταία χρόνια, η παρα-

Φωτοβολταϊκά Συστήματα ΜΕΛΕΤΗ - ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ - Εγκαταστάσεις αυτόνομων και διασυνδεδεμένων σε όλη την Ελλάδα - Ποιότητα - Υποστήριξη – Συντήρηση - Εμπειρία

Ομήρου 129, 183 45 Μοσχάτο, Αθήνα, Τηλ. 210 9414344, Fax: 210 9414704 Κιν. 6937 993972, E-mail: info@sgsphotovoltaics.gr, www.sgsphotovoltaics.gr

γωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά κυμαίνεται από 3 μέχρι 6,7 TWh ετησίως, ανάλογα με το υδρολογικό έτος, που αντιστοιχεί σε 5 με 10% της ετήσιας κατανάλωσης στην Ελλάδα. Από στοιχεία του ΔΕΣΜΗΕ, για το έτος 2008 η παραγωγή από μεγάλα υδροηλεκτρικά ήταν 2,973 TWh, ενώ η ενέργεια που καταναλώθηκε για άντληση (δηλαδή αποθήκευση) ήταν 1,196 TWh (μια από τις υψηλότερες τα τελευταία χρόνια). Η ενέργεια που καταναλώνεται για άντληση κυμαίνεται σημαντικά από χρόνο σε χρόνο όπως μαρτυρούν τα στοιχεία του ΔΕΣΜΗΕ. Μέχρι το 2020, η ΔΕΗ έχει στα σχέδιά της την ανάπτυξη άντλησης στους υπάρχοντες ΥΗΣ συνολικής ισχύος 2 GW, όπου είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικά βιώσιμο. Σκοπός της ανάπτυξης των μονάδων άντλησης είναι η σταθεροποίηση του ηλεκτρικού δικτύου μέσω της αποθήκευσης και χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας ανάλογα με τις απαιτήσεις, ώστε να διευκολυνθεί η μεγάλη διείσδυση που σχεδιάζεται κυρίως από τα Αιολικά και Φωτοβολταϊκά συστήματα. Συνεπώς είναι σαφές ότι με την εκτεταμένη εφαρμογή άντλησης

χρησιμοποιώντας περίσσεια ενέργεια από ΑΠΕ, η συμμετοχή των υδροηλεκτρικών συστημάτων αποθήκευσης στην ετήσια κατανάλωση θα αυξάνονταν σημαντικά. Πριν δυο χρόνια, παρουσιάστηκε επενδυτικό σχέδιο ύψους 400 εκατ. Ευρώ που αφορούσε την αποθήκευση φυσικού αερίου σε κοίτασμα της νότιας Kαβάλας. Η παραγωγή στο συγκεκριμένο κοίτασμα ξεκίνησε το 1981 και μέχρι σήμερα έχει διαμορφωθεί σε 845 εκατ. κ.μ. Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε στο ΥΠΕΚΑ, στις αποθήκες που θα δημιουργούνταν θα μπορούσε να αποθηκευτεί ποσότητα 1 δισ. κ.μ. αερίου. Από αυτά τα 500 εκατ. κ.μ. θα είναι διαθέσιμα ως στρατηγικό απόθεμα. Το έργο θα μπορεί να τροφοδοτήσει το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου έως 4 εκατ. κυβικά μέτρα ημερησίως, ποσότητα που μεταφράζεται στο 40% των αναγκών της χώρας σε φυσικό αέριο για περίοδο 90 ημερών. Το σημαντικό αυτό επενδυτικό σχέδιο για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και της ενδεχόμενης δυνατότητας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα από ΑΠΕ έχει τεθεί σε επ΄ αόριστο αναβολή.

[1] “Deliverable 4.1--Electrical Energy Storage Technology Review”, EERA SmartGrids Joint Programme, Editor: R. Alanen. December 2011. http://sites.google.com/site/ eerasmartgrids/documents-download [2]“Electrical Energy Storage”, IEC (International Electrotechnical Commission) White Paper, December 2011. http://www.iec.ch/whitepaper/pdf/iecWPenergystorage-LR-en.pdf [3] “Storing Renewable Energy in the Natural Gas Grid Methane via Powerto-Gas (P2G): A Renewable Fuel for Mobility”, M. Specht, U. Zuberb¸hler, F. Baumgart, B. Feigl, V. Frick, B. St¸rmer, M. Sterner, G. Waldstein, ZSW – Centre for Solar Energy and Hydrogen Research, Industriestr. 6, DE-70565 Stuttgart, IWES - Fraunhofer Institute for Wind Energy and Energy System Technology, Kˆnigstor 59, DE-34119 Kassel, SolarFuel GmbH. October 2011. http://www.solar-fuel.net/fileadmin/user_ upload/Paper_111027_P2G_CNG_ZSW_ IWES_SolarFuel_final.pdf ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΠΕ και Υδρογόνο Το επιδεικτικό έργο του Αϊ Στράτη Μ. Ζούλιας, Δρ. Χημ. Μηχανικός Υπεύθυνος Τμήματος Υδρογόνου, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Οι δυσκολίες στην αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ έχουν εκτός των άλλων να κάνουν με θέματα του ηλεκτρικού δικτύου κυρίως σε απομακρυσμένες ή/και απομονωμένες περιοχές συμπεριλαμβανομένων και των νησιών. Το ηλεκτρικό δίκτυο στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις εμφανίζει σημαντικές αδυναμίες κυρίως ως προς τη σταθερότητά του, γεγονός που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στην αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ. Τα υβριδικά συστήματα ΑΠΕ – τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας παρουσιάζονται ως λύση στο πρόβλημα και για το λόγο αυτό αποτελούν αντικείμενο έρευνας τόσο σε ευρωπαϊκή όσο και παγκόσμια κλίμακα. Ως τεχνολογίες αποθήκευσης - εκμετάλλευσης ενέργειας σε τέτοια συστήματα αναφέρονται και οι τεχνολογίες υδρογόνου. Γενικά υπάρχουν δύο εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες αποθήκευσης υδρογόνου: το συμπιεσμένο αέριο και το υγροποιημένο αέριο. Επιπρόσθετα, το υδρογόνο μπορεί να αποθηκευτεί σε μεταλλικά υδρίδια. Αρκετά μεταλλικά υδρίδια είναι εμπορικά διαθέσιμα αποτελώντας µία υποσχόμενη λύση όταν το βάρος δεν αποτελεί πρόβλημα. Ένας από τους τρόπους παραγωγής υδρογόνου είναι μέσω της ηλεκτρόλυσης νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο. Η ιδέα του συνδυασμού ΑΠΕ και αποθήκευσης υδρογόνου στα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας των νησιών βασίζεται στο γεγονός ότι η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ηλεκτρόλυση νερού και το παραγόμενο υδρογόνο μπορεί να αποθηκευτεί για μελλοντική χρήση μέσω κυψελών καυσίμου είτε για ηλεκτρισμό

είτε για χρήση στις μεταφορές. Η αποθήκευση υδρογόνου μπορεί να είναι µια ενδιαφέρουσα λύση για μικρομεσαία νησιά όταν η διείσδυση ΑΠΕ πρόκειται να αυξηθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το νησί Utsira στη Νορβηγία. Ο αριθμός των νησιών που το υδρογόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί θα αυξηθεί όσο μειώνεται το κόστος του απαιτούμενου εξοπλισμού. Η ζήτηση για διατάξεις ενεργειακής αποθήκευσης υδρογόνου θα εξαρτηθεί από τις εξωτερικές συνθήκες της αγοράς, το προφίλ ηλεκτρικής ζήτησης της περιοχής εγκατάστασης και το βαθμό διάχυσης και αποδοχής της τεχνολογίας. Ο υψηλός συντελεστής φορτίου είναι µία σημαντική παράμετρος για τη συνεργασία των μονάδων ΑΠΕ και υδρογόνου καθώς οι κυψέλες καυσίμου λειτουργούν υπό σταθερή παραγωγή. Η χρήση του υδρογόνου στις μεταφορές μπορεί να αποτελέσει µία εναλλακτική λύση που ενισχύει τη διείσδυση του υδρογόνου στο ενεργειακό μείγμα των νησιών. Ένα γενικό συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί από προσομοιώσεις με αποθήκευση υδρογόνου που πραγματοποιήθηκαν από το ΚΑΠΕ σε μη διασυνδεδεμένα νησιά είναι ότι το υδρογόνο μπορεί να συμπληρώσει τις ΑΠΕ δεδομένου ότι έχει τη δυνατότητα να διαχειριστεί τη στοχαστική τους φύση και επομένως να συμβάλει στην επίτευξη υψηλών επιπέδων διείσδυσης ΑΠΕ. Ο συνδυασμός αποθήκευσης υδρογόνου και αιολικής παραγωγής σε συστήματα νησιών αποδεικνύει ότι είναι εφικτή η μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, η αύξηση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού και η μείωση της εκ-

πομπής αερίων του θερμοκηπίου και μάλιστα σε μικρότερα επίπεδα κόστους, ακόμα και αν δεν αξιοποιηθεί το παραγόμενο υδρογόνο στις μεταφορές. Είναι σαφές πως τα αποτελέσματα και κατ’ επέκταση τα οφέλη γίνονται ακόμα περισσότερο ευνοϊκά με τη μείωση του κόστους εγκατάστασης των τεχνολογιών υδρογόνου και με την περαιτέρω εκμετάλλευση του παραγόμενου υδρογόνου στις μεταφορές. Το επιδεικτικό έργο του Αϊ Στράτη Το έργο «Πράσινο Νησί – Αϊ Στράτης» αποτελεί ερευνητικό-επιδεικτικό έργο, στο οποίο θα εφαρμοστούν τεχνολογικά ώριμες τεχνολογίες ΑΠΕ καθώς και τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας στον κτιριακό τομέα, προκειμένου οι ενεργειακές ανάγκες του νησιού να καλύπτονται σε υψηλό ποσοστό από φιλικές προς το περιβάλλον μορφές ενέργειας. Η καινοτομία του έργου αφορά κυρίως στη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ στο αυτόνομο ασθενές δίκτυο της νήσου του Αγ. Ευστρατίου. Το ερευνητικό έργο επίδειξης που θα υλοποιηθεί και η τεχνογνωσία που θα αποκτηθεί θα έχει παγκόσμιο ενδιαφέρον εφόσον οι εφαρμογές τέτοιου είδους είναι ελάχιστες και η μέχρι σήμερα εμπειρία μικρή. Η εξέταση, καταγραφή, αξιολόγηση των αποτελεσμάτων λειτουργίας του συστήματος και η βελτιστοποίηση του θα αποτελέσουν τη βάση για την εξέλιξη και προώθηση μιας νέας εναλλακτικής εφαρμογής των ΑΠΕ. Κύριος στόχος είναι η σταδιακή μείωση των αυτόνομων συμβατικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στα Ελληνικά νησιά με την τεράστια περιβαλλοντική και οικονομική επιβάρυνση. Στο νησί προβλέπεται η υλοποίηση παρεμβάσεων στους τομείς: 1) ηλεκτροπαραγωγής, 2) μεταφορών, 3) επιδεικτικών σταθερών εφαρμογών, 4) στην κάλυψη θερμικών και ψυκτικών φορτίων στον κτιριακό τομέα με χρήση τεχνολογιών ΑΠΕ και 5) εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια με κύριο στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και την εισαγωγή φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών. Στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου, η ηλεκτροπαραγωγή του νησιού θα στηρίζεται σε υψηλό ποσοστό σε ΑΠΕ και τεχνολο-

γίες αποθήκευσης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών υδρογόνου. Το υβριδικό σύστημα ηλεκτροπαραγωγής θα αποτελείται από τις μονάδες ΑΠΕ (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά) και το βοηθητικό εξοπλισμό τους (συσσωρευτές, αντιστροφείς, κεντρικό σύστημα ελέγχου) καθώς και τεχνολογίες υδρογόνου ως μέσο αποθήκευσης ενέργειας αλλά και ως εναλλακτικό καθαρό καύσιμο για οχήματα. Αναλυτικότερα, στη φάση αυτή θα πραγματοποιηθεί η εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία ολοκληρωμένων συστημάτων παραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης υδρογόνου. Ο σταθμός παραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης υδρογόνου σε σταθερές εφαρμογές θα περιλαμβάνει μονάδα ηλεκτρόλυσης για την παραγωγή του υδρογόνου. το οποίο θα αποθηκεύεται σε αέρια μορφή υπό πίεση και εν συνεχεία θα τροφοδοτεί δύο Ηλεκτροπαραγωγά Ζεύγη (Η/Ζ) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο του νησιού. Η παραγωγή ενέργειας από τα Η/Ζ θα πραγματοποιείται στην περίπτωση όπου η διαθέσιμη παραγωγή από τις αιολικές και φωτοβολταϊκές μονάδες δεν επαρκεί για την κάλυψη της ζήτησης του φορτίου του νησιού. Ο σταθμός υδρογόνου θα μπορεί να καλύπτει ποσοστό από 50% έως και 100% της ζήτησης του νησιού στην περίπτωση όπου οι αιολικές και φωτοβολταϊκές μονάδες δεν παράγουν ενέργεια. Επιπλέον στο νησί θα εγκατασταθεί σταθμός πλήρωσης οχημάτων με υδρογόνου (υδρογονάδικο), ο οποίος θα τροφοδοτείται αποκλειστικά με «πράσινη ενέργεια», παραγόμενη από τις αιολικές και φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις του νησιού. Το ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης υδρογόνου θα περιλαμβάνει τα ακόλουθα βασικά τμήματα εξοπλισμού: •Μονάδα ηλεκτρόλυσης ονομαστικής ισχύος της τάξης των 100 kW για την παραγωγή υδρογόνου •εξαμενή αποθήκευσης υδρογόνου σε αέρια μορφή υπό πίεση χωρητικότητας 200 kg. •Συμπιεστής υδρογόνου με παροχή 15-20 Nm3/hr σε πίεση 220 bar •Δύο Ηλεκτροπαραγωγά Ζεύγη (Η/Ζ) υδρογόνου ισχύος 75 kW έκαστο •Σύστημα αντλιών για παροχή υδρογόνου, το οποίο ενσωματώνει συμπιεστή με λει-

τουργία πεπιεσμένου αέρα, μια ενδιάμεση αποθήκευση υδρογόνου σε συστοιχία φιαλών καθώς και το δίκτυο σωληνώσεων μαζί με τα απαραίτητα ασφαλιστικά και μετρητικά για την ορθή λειτουργία του σταθμού στο σύνολό του. Ο βασικός στόχος της χρήσης υδρογόνου στον τομέα των μεταφορών στον Αϊ Στράτη είναι η δημιουργία της κατάλληλης υποδομής για έναν ολοκληρωμένο σταθμό πλήρωσης οχημάτων με υδρογόνο, ο οποίος θα μπορεί να καλύπτει και μελλοντικά την εκτεταμένη χρήση οχημάτων υδρογόνου στο νησί. Σε αυτά τα πλαίσια θα τεθούν σε λειτουργία οχήματα υδρογόνου που θα τροφοδοτούνται αποκλειστικά από το πρατήριο φόρτισης υδρογόνου. Συγκεκριμένα, αναμένεται να ενσωματωθούν στο στόλο οχημάτων του νησιού ένα περονοφόρο όχημα κυψελών καυσίμου και δύο δίτροχα (scooters) με κυψέλη καυσίμου, τα οποία αφενός θα εξυπηρετούν τις μεταφορικές ανάγκες του Δήμου και αφετέρου θα χρησιμοποιηθούν για την επίδειξη και διάδοση των τεχνολογιών υδρογόνου. Εκτός από τον τομέα των μεταφορών, ενσωμάτωση τεχνολογιών υδρογόνου θα υπάρξει και στον κτιριακό τομέα. Πιο συγκεκριμένα, θα εγκατασταθούν και θα τεθούν σε λειτουργία οι παρακάτω σταθερές – επιδεικτικές εφαρμογές: •Επιδεικτική εφαρμογή κυψέλης καυσίμου: Τέσσερεις μονάδες κυψελών καυσίμου τύπου ΡΕΜ (Proton Exchange Membrane), ονομαστικής ισχύος 5 kW με χρήση καθαρού υδρογόνου ως καύσιμο θα εγκατασταθούν στα κτίρια του Δημαρχείου, του ΚΕΠ και της Μαρασλείου Σχολής. Αναλυτικότερα, προβλέπονται δύο συστήματα απρόσκοπτης παροχής ισχύος (UPS) βασισμένα σε τεχνολογία κυψελών καυσίμου, μια μονάδα που θα εξυπηρετήσει τα ηλεκτρικά φορτία εξωτερικού φωτισμού και μια μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. •Ηλεκτρικό ψυγείο: Μονάδα κυψέλης καυσίμου ονομαστικής ισχύος 300 W για τη φόρτιση συσσωρευτή (μπαταρία) ηλεκτρικού ψυγείου. Το σύστημα κυψέλη καυσίμου – συσσωρευτής - ψυγείο θα εγκατασταθεί σε κτίριο του Δήμου του Αγ. Ευστρατίου. ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

E ΝΗΜΕΡΩΣΗ

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

Επιμέλεια: Κ. Κρέσπης

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ – ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Υ.Α υπ’αριθμ. 189279/1347 ( Φ.Ε.Κ. 1552Β/08-05-2012 ) Ορισμός συντελεστή Μ, ο οποίος χρησιμοποιείται για την εφαρμογή διατάξεων του Π.Δ. 437/81 Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 4861/232 ( Φ.Ε.Κ. 1546Β/08-05-2012 ) Ασφαλτικά και συνδετικά ασφαλτικών – Προδιαγραφές για ασφάλτους οδοστρωσίας. Υ.Α υπ’αριθμ. 22186 ( Φ.Ε.Κ. 1494Β/04-05-2012 ) Τροποποίηση της υπ’αριθμ. οικ. 26804/16-62011 απόφασης Υπουργού ΠΕΚΑ «Νέο πλαίσιο διενέργειας των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και γενικά των διαγωνισμών μελετών με απονομή βραβείων» (Β΄1427) Κ.Υ.Α υπ’αριθμ. 109/1205320 ( Φ.Ε.Κ. 1460Β/02-05-2012 ) Καθορισμός προεκτιμώμενων αμοιβών για την εκπόνηση μελετών οριοθέτησης των χερσαίων περιοχών του δικτύου «NATURA 2000»-επικαιροποίηση, περιγραφή και οριοθέτηση χερσαίων τύπων οικοτόπων σε Τόπους Κοινοτικής Σημασίας.

Υ.Α. υπ’αριθμ. Δ3-Γ/7981 (Φ.Ε.Κ. 1523Β/04-05-2012) Μείωση της ζώνης απαγόρευσης της δόμησης από είκοσι (20) μέτρα σε δέκα (10) μέτρα εκατέρωθεν του άξονα του Αγωγού Φυσικού Αερίου Υψηλής Πίεσης «Στεφάνη-ΒαρνάβαςΑλιβέρι» (Τμήμα εντός του Νομού Εύβοιας). Υ.Α. υπ’αριθμ. Δ3-Γ/7980 (Φ.Ε.Κ. 1523Β/04-05-2012) Μείωση της ζώνης απαγόρευσης της δόμησης από είκοσι (20) μέτρα σε δέκα (10) μέτρα εκατέρωθεν του άξονα του Αγωγού Φυσικού Αερίου Υψηλής Πίεσης «Στεφάνη-ΒαρνάβαςΑλιβέρι» (Τμήμα εντός του Νομού Εύβοιας). Υ.Α. υπ’αριθμ. Δ3-Γ/9960 (Φ.Ε.Κ. 1509Β/04-05-2012) Εγκατάσταση και διαδρομή του Αγωγού Φυσικού Αερίου Υψηλής Πίεσης «Αγ. Θεόδωροι – ΔΕΗ Μεγαλόπολης» σε τρία (3) Τμήματα αυτού, α) Κ136-Κ198 (στο Δήμο Λουτρακίου – Αγ. Θεοδώρων), β) Κ18-Κ72 (στο Δήμο Κορινθίων) και γ) Κ105-Κ128+33,37 μ. (στους Δήμους Κορινθίων και Νεμέας), στο Νομό Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου.

ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.1192 (Φ.Ε.Κ. 1413Β/30-04-2012) Έγκριση και εφαρμογή των Τεχνικών Οδηγιών ΤΕΕ για την Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων.

ΥΓΙΕΙΝΗ - ΑΣΦΑΛΕΙΑ Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 120/2012 ( Φ.Ε.Κ. 1583Β/9-05-2012 ) Τροποποίηση της αποφασης Α;ΧΣ 437/2005, ΦΕΚ 1641Β/8-112006 και εναρμόνιση με την οδηγία 2010/79/ΕΕ της Επιτροπής της 19ης Νοεμβρίου 2010 «για προσαρμογή στην τεχνική πρόοδο του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας 2004/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον περιορισμό των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων. (ΕΕ L304/20.11.2010)»

Ιεράπετρας στη θέση «Κρεμαστό» στα διοικητικά όρια του Δήμου Ιεράπετρας της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου Κρήτης.

ΠΡΑΤΗΡΙΑ ΥΓΡΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ

Κ.Υ.Α. υπ’αριθ. οικ.21523/763/Ε-103 ( Φ.Ε.Κ. 1439Β/02-05-2012 ) Μέτρα για τη μείωση της ποσότητας των ατμών βενζίνης, σε συμ-

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4894/586 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 ) Αναβολή δεύτερης περιόδου υποβολής προτάσεων έργων προς ένταξη στο Πρόγραμμα «Νέα – Καινοτομική Επιχειρηματικότητα» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΕ) του ΕΣΠΑ 2007-2013 Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4891/583 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 ) Τροποποίηση της υπ’αριθμ. 11088/1164/1-10-2010 Υπουργικής απόφασης με θέμα «Τροποποίηση – Συμπλήρωση του Οδηγού του Προγράμματος «Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΕ) του ΕΣΠΑ 2007-2013», όπως ισχύει. Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4897/596 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 ) Ανασυγκρότηση Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος «Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΕ) του ΕΣΠΑ 2007-2013 Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4894/586 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 ) Τροποποίηση της Κ.Υ.Α. με αριθ. 401/10.03.2010 (ΦΕΚ 355Β/30.03.2010) για το πλαίσιο εφαρμογής του άξονα 4 «Προσέγγιση LEADER» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2007-2013 (ΠΑΑ) Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 3647/139 ( Φ.Ε.Κ. 1474Β/03-05-2012 ) Τροποποίηση της υπ’αριθμ. 9892/364/2-11-2011 κοινής υπουργικής απόφασης «Πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την πρόσληψη ανέργων πτυχιούχων ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πανεπιστημιακού και τεχνολογικού τομέα, έως 35 ετών» (ΦΕΚ 2462Β)

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ – ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ Υ.Α. υπ’αριθμ. Φ/Α/68/4847/375 (Φ.Ε.Κ. 1464Β/3-5-2012) Περί έγκρισης ανάπτυξης του Επιχειρηματικού Πάρκου Τύπου Β΄

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

E ΝΗΜΕΡΩΣΗ μόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2009/126/ΕΚ «σχετικά με τη φάση ΙΙ της ανάκτησης ατμών βενζίνης κατά τη διάρκεια του ανεφοδιασμού μηχανοκίνητων οχημάτων σε πρατήρια καυσίμων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 21ης Οκτωβρίου 2009 Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 18154/1250 (Φ.Ε.Κ. 1365Β/27-4-2012) Τροποποίηση της υπ’αριθμ. οικ. 20155/1268/09 υπουργικής απόφασης όπως ισχύει. Με την συγκεκριμένη Υ.Α. παρατείνονται, κατά δύο (#2#) έτη, οι προθεσμίες εγκατάστασης συστημάτων ελέγχου διαρροών στα πρατήρια υγρών καυσίμων.

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 198015/ΕΥΠΕ-ΥΠΕΚΑ ( Φ.Ε.Κ. 1510Β/04-05-2012 ) Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (Π.Π.Δ.) για Σταθμούς Βασης Κινητής Τηλεφωνίας (Ομάδα 12/α.α. 6Β) Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 20490/525 ( Φ.Ε.Κ. 1444Β/02-05-2012 ) Έγκριση Εθνικού Κανονισμού Κατανομής Ζωνών Συχνοτήτων (ΕΚΚΖΣ).

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Υ.Α. υπ’αριθμ. 20741 (Φ.Ε.Κ. 1565Β/8-5-2012) Τροποποίηση της 1958/13-1-2012 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.9.2011 (Α΄ 209)» (Β΄ 21 ) Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 146163 (Φ.Ε.Κ. 1537Β/8-5-2012) Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 21398 ( Φ.Ε.Κ. 1470Β/03-05-2012 ) Ίδρυση και λειτουργία ειδικού δικτυακού τόπου για την ανάρτηση των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ), των αποφάσεων ανανέωσης ή τροποποίησης ΑΕΠΟ, σύμφωνα με το άρθρο 19α του Νόμου 4014/2011 (ΦΕΚ Α/209/2011). Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 211773 ( Φ.Ε.Κ. 1367Β/27-04-2012 ) Καθορισμός Δεικτών Αξιολόγησης και 40

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Ανωτάτων Επιτρεπομένων Ορίων Δεικτών Περιβαλλοντικού Θορύβου που προέρχεται από την λειτουργία συγκοινωνιακών έργων, τεχνικές προδιαγραφές ειδικών ακουστικών μελετών υπολογισμού και εφαρμογής (ΕΑΜΥΕ) αντιθορυβικών πετασμάτων, προδιαγραφές προγραμμάτων παρακολούθησης περιβαλλοντικού θορύβου και άλλες διατάξεις.

ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ - ΛΑΤΟΜΕΙΑ

Π.Δ. υπ’αριθμ. 56/2012 ( Φ.Ε.Κ. 108Α/02-05-2012 ) Τροποποίηση – συμπλήρωση των διατάξεων του Π.Δ. 76/2010 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στην οδηγία 2008/43/ΕΚ της Επιτροπής της 4ης Απριλίου 2008 για την καθιέρωση, σύμφωνα με την οδηγία 93/15/ΕΟΚ του Συμβουλίου, συστήματος αναγνώρισης και εντοπισμού των εκρηκτικών υλών εμπορικής χρήσης» (Α΄140) σε συμμόρφωση προς την οδηγία 2012/4/ΕΕ της Επιτροπής της 22ας Φεβρουαρίου 2012 για την τροποποίηση της οδηγίας 2008/43/ΕΚ για την καθιέρωση, σύμφωνα με την οδηγία 93/15/ΕΟΚ του Συμβουλίου, συστήματος αναγνώρισης και εντοπισμού των εκρηκτικών υλών εμπορικής χρήσης.

ΟΧΗΜΑΤΑ – ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ

Υ.Α. υπ’αριθμ. 19720/1349 ( Φ.Ε.Κ. 1470Β/03-05-2012 ) Τροποποίηση της με αρ. Πρωτ. 36144/3360/11 υπουργικής απόφασης «Καθίσματα και ζώνες ασφαλείας σχολικών λεωφορείων». Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 20398/2177 ( Φ.Ε.Κ. 1469Β/03-05-2012 ) Τροποποίηση των Υ.Α. 44800/123/1985 «Τρόπος, διαδικασία και πιστοποίηση διενέργειας του Περιοδικού Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων» και Φ.23/24327/2887/2009 «Καθορισμός τρόπου, διαδικασίας και πιστοποίησης διενέργειας του Τεχνικού Ελέγχου δικύκλων μοτοποδηλάτων και μοτοσικλετών». Υ.Α. υπ’αριθμ. 20794/2222 ( Φ.Ε.Κ. 1466Β/03-05-2012 ) Καθορισμός των όρων και προϋποθέσεων της ορθής λειτοπυργίας των Δημοσίων Κ.Τ.Ε.Ο.

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

Π.Δ. υπ’αριθμ. 64/2012

( Φ.Ε.Κ. 114Α/04-05-2012 ) Κανονισμός Πτητικής Λειτουργίας Δημοσίων Αερομεταφορών – Ελικόπτερα με κύρωση τροποποιήσεών του.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

Π.Δ. υπ’αριθμ. 61/2012 ( Φ.Ε.Κ. 112Α/03-05-2012 ) Τροποποίηση διατάξεων τυ Π.Δ. 50/2008 (Α΄81) «Φοίτηση και Αξιολόγηση των μαθητών του Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.)» όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε από το Π.Δ. 43/2010 (Α΄86) «Τροποποίηση και συμπλήρωση του Π.Δ. 50/2008 (ΦΕΚ 81Α) ΄΄Φοίτηση και Αξιολόγηση των μαητών του Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑΛ)¨»

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ

Υ.Α. υπ’αριθμ. ΠΟΛ.1104 (Φ.Ε.Κ. 1522Β/04-05-2012) Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης ειδικού φόρου επί των ακινήτων έτους 2012 και δικαιολογητικά που συνυποβάλλονται με αυτή.

ΔΗΜΟΣΙΟ

Υ.Α. υπ’αριθμ. Α-16447/1304 (Φ.Ε.Κ. 1539Β/8-5-2012) Οργανόγραμμα ΣΤΑΣΥ Α.Ε.

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

( ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ - O.T.A. ) Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 16275 ( Φ.Ε.Κ. 1436Β/30-04-2012 ) Κριτήρια και διαδικασία κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων των Πριφερειών, έτους 2011. Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 16276 ( Φ.Ε.Κ. 1398Β/30-04-2012 ) Κριτήρια και διαδικασία κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων των Δήμων και Κοινοτήτων, έτους 2011.

ΠΟΛΙΤΗΣ

Υ.Α. υπ’αριθμ. ΕΞ. 004/2012 (Γ.Υφ.) ΔΙΣΚΠΟ Φ1οικ. 10885 (Φ.Ε.Κ. 1476Β/03-512) Ρύθμιση λεπτομερειακών και τεχνικών θεμάτων για την εφαρμογή του Ν.3861/2010 «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο «Πρόγραμμα Διαύγεια και άλλες διατάξεις».

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Ν ΕΑ

ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ENGAIA A.E.

ΝΕΟ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪKO ΠΑΡΚΟ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ 352kW

Η ENGAIA A.E. συνεχίζει δυναμικά και το δεύτερο τρίμηνο του 2012 με πάρκα αλλά και οικιακές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Το Μάιο η εταιρία ανέλαβε την κατασκευή πάρκου ισχύος 352kW στο Νομό Ιωαννίνων για λογαριασμό της K&P ENERGY. Η ENGAIA με την τεχνογνωσία και την εμπειρία που διαθέτει έχει πραγματοποιήσει ήδη ένα σημαντικό αριθμό έργων στα Ιωάννινα, συνολικής ισχύος 400kW. Η αξιοπιστία, η έμφαση στην ποιότητα και οι ιδιαίτερα υψηλές αποδόσεις των έργων που έχει υλοποιήσει η ENGAIA στα Ιωάννινα, οι οποίες πλησίασαν τις 1700kWh/kWp κατά το πρώτο έτος λειτουργίας, οδήγησαν τους μετόχους της K&P ENERGY να εμπιστευτούν για ακόμη μία φορά την ENGAIA για την υλοποίηση της επένδυσης τους. Η νέα φωτοβολταϊκή εγκατάσταση θα αποτελείται από πολυκρυσταλλικά φ/β πάνελ Canadian Solar CS6P-250P, ονομαστικής ισχύος 250Wp, τριφασικούς μετατροπείς SMA Sunny Tripower 17000TL και βάσεις

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

στήριξης της Alumil με πασσαλόμπηξη. Σημαντική επίσης θα είναι και η συνδρομή του πάρκου στην προστασία του περιβάλλοντος καθώς το περιβαλλοντικό όφελος της εγκατάστασης αναμένεται να ξεπεράσει κατά μέσο όρο τις 510ΜWh/έτος «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας . H ENGAIA με κύριο μέλημα την μέγιστη ικανοποίηση του πελάτη κατασκευάζει έργα υψηλών προδιαγραφών και ποιότητας τα οποία επιτυγχάνουν αποδεδειγμένα κορυφαίες αποδόσεις στην παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια. Για περισσότερες πληροφορίες: Τ 2310 541344 Ε info@engaia.gr / WWW.ENGAIA.GR

IBC SOLAR A.E

Ολοκληρώθηκε τον Μάιο φωτοβολταϊκό πάρκο 99,96kw στην Άρτα με εξοπλισμό της IBC SOLAR

Η IBC SOLAR A.E., θυγατρική εταιρεία της IBC SOLAR A.G., μιας εκ των μεγαλύτερων εταιρειών φωτοβολταϊκών συστημάτων σε παγκόσμια κλίμακα, ανακοίνωσε την ολοκλήρωση έργου 99,96kw σε ανοικτή έκταση

στην περιοχή Ράχη, στην Άρτα, από την εταιρεία Άννα Τσέρου & ΣΙΑ Ο.Ε. Η εγκατάσταση του συστήματος ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2012 από την εταιρεία Άννα Τσέρου & ΣΙΑ Ο.Ε.- Sunergy συνεργάτη της IBC SOLAR A.E. Το σύστημα υλοποιήθηκε με 408 Φ/Β πλαίσια Suntech 245S, μονοκρυσταλλικού τύπου, ισχύος 245Wp ανά πλαίσιο και με αντιστροφείς (inverters) τύπου αλυσίδας (string) της εταιρείας SMA. Το σύνολο του εξοπλισμού το προμήθευσε η IBC SOLAR A.E. Σχετικά με την IBC SOLAR AΕ Η IBC SOLAR A.E. ιδρύθηκε το 2007 στην Αθήνα και αποτελεί έναν από τους κυρίαρχους προμηθευτές φωτοβολταϊκών συστημάτων και λύσεων Ελληνική αγορά. Η εταιρία στην Ελλάδα καλύπτει όλο το φάσμα των προϊόντων και υπηρεσιών της IBC SOLAR. Πιο συγκεκριμένα, διαθέτει στην Ελληνική αγορά πλήρη γκάμα Φ/Β εξοπλισμού (πλαίσια, αντιστροφείς, βάσεις στήριξης, συστήματα μέτρησης και παρακολούθησης, ρυθμιστές φόρτισης, μπαταρίες, καλώδια και λοιπό ηλεκτρολογικό εξοπλισμό). Παράλληλα προσφέρει γκάμα υπηρεσιών που ξεκινάει από συμβουλευτικές υπηρεσίες και τον σχεδιασμό της φωτοβολταϊκής εγκατάστασης, και φθάνει μέ

Γενική άποψη του συστήματος

ση και υποστήριξη.

χρι την υλοποίηση του έργου και την παράδοση με το κλειδί στο χέρι. Η IBC SOLAR Α.Ε. έχει αναπτύξει ένα πανελλαδικό δίκτυο διανομέων-συνεργατών, οι οποίοι προωθούν τον Φ/Β εξοπλισμό της IBC SOLAR AE. Στο δίκτυο διανομέωνσυνεργατών η IBC παρέχει τεχνική κατάρτι-

Σχετικά με την ΑΝΝΑ ΤΣΕΡΟΥ & ΣΙΑ ΟΕ- Sunergy

SPEL- solutions

KOUVIDIS

Ως SPEL- solutions ασχολούμαστε με εξειδικευμένα θέματα ηλεκτρολόγου μηχανικού με έμφαση κυρίως τη γείωση (προστασίας - λειτουργίας από Υ/Σ έως ασθενή, πηγών ηλεκτρικής ενέργειας όπως Φ/Β γεννήτρια, ανεμογεννήτρια, Η/Ζ, UPS, προστασίας έναντι ηλεκτρικών εκκενώσεων όπως κεραυνικών πληγμάτων, στατικού ηλεκτρισμού), και κατ’ επέκταση με θέματα που σχετίζονται με τη γείωση ή έχουν πολλά κοινά σημεία όπως, ποιότητα ηλεκτρικής ενέργειας (υπερτάσεις είτε μόνιμες είτε μεταβατικές - κρουστικές, αρμονικές, διόρθωση συντελεστή ισχύος, ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας) , διάβρωση κλπ. Παράλληλα έχουμε επεκτείνει τις δραστηριότητές μας στην εισαγωγή και προώθηση υλικών και εξοπλισμού από αναγνωρισμένους και πιστοποιημένους οίκους της Ευρωπαϊκής ένωσης. Παρέχουμε πλήρη τεχνική υποστήριξη από το σχεδιασμό έως και μετά την εφαρμογή αυτού.

Νέα γενιά σωλήνων για υπόγεια δίκτυα

Η εταιρεία Άννα Τσέρου & ΣΙΑ Ο.Ε. με την διακριτική επωνυμία «SUNERGY» είναι επίσημος διανομέας της ΙBC SOLAR Α.Ε.. Ιδρύθηκε το 2006 με κύρια ασχολία τις εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων στην

Η παραγωγή πλαστικών σωλήνων για υπόγεια δίκτυα μεταφοράς ενέργειας & τηλεπικοινωνιών από την εταιρία KOUVIDIS σηματοδοτεί μια νέα εποχή για το χώρο των συστημάτων σωλήνων προστασίας καλωδίων. Οι νέοι σωλήνες της εταιρίας KOUVIDIS ονομάζονται GEOΝFLEX® (σπιράλ – Ν450) & GEONDUR® (άκαμπτοι – Ν750), είναι διπλού δομημένου τοιχώματος από HDPE (παρθένο υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο), πλήρως ανακυκλώσιμοι καθώς παράγονται από ελεύθερες αλογόνων και χαμηλής εκπομπής καπνού πρώτες ύλες και διατίθενται σε

ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου. Το 2010 εγκαταστάθηκαν έργα συνολικής ισχύος 700KWp, ενώ για το 2011 αντίστοιχα συνολική ισχύ 1ΜWp. Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία- θα υλοποιήσει έργα συνολικής ισχύος 1,5MWp εντός του 2012, όχι μόνο στην νησιωτική χώρα αλλά και σε περιοχές της κεντρικής Ελλάδας. Η επιχείρηση εγγυάται με την συνεχή παρουσία της στα νησιά αλλά και με την επέκταση της και στον κεντρικό κορμό της Ελλάδας , την ασφαλή και ικανοποιητική λειτουργία των εγκαταστάσεων, έχοντας ήδη προβλέψει την λειτουργία συνεργείων συντήρησης και επίβλεψης των έργων. Η απόδοση των ήδη σε λειτουργία έργων της, έχει αποδείξει την ποιότητα του σχεδιασμού και κατασκευής των εγκαταστάσεων της. Τηλ. +30 210 6828163, +30 210 6801724 Email lilian.panagiotopoulou@ibc-solar.gr www.ibc-solar.gr ένα μεγάλο εύρος διαμέτρων (από O40 έως O200). Οι δυνατότητες τους να ενσωματώνουν χαρακτηριστικά εύκαμπτων (σπιράλ) και άκαμπτων σωλήνων, μέσω της προηγμένης τεχνολογίας διπλής εξώθησης (co-extrusion), και να εξασφαλίζουν υψηλές μηχανικές αντοχές διατηρώντας χαμηλό βάρος, τους κάνει ιδανικούς για ένα ευρύ πλήθος εφαρμογών υπόγειων δικτύων σε σταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά & αιολικά πάρκα) και σε έργα υποδομής. Η διαμορφώσιμη κυματοειδής εξωτερική επιφάνεια διευκολύνει τη τοποθέτηση τους στο έδαφος, ακολουθώντας την μορφολογία του εδάφους, ενώ η λεία εσωτερική εξασφαλίζει μειωμένες τριβές διευκολύνοντας την όδευση των καλωδίων. Τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τη νέα γενιά

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα προιόντα μπορείτε να βρείτε στο site μας www.spel-solutions.gr

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Ν ΕΑ

ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

σωλήνων GEOΝFLEX® - GEONDUR® της εταιρίας KOUVIDIS είναι η αντιτρωκτική τους προστασία, που τους καθιστά ιδανικούς για εγκαταστάσεις σε αγρούς και γενικά σε χώρους όπου η παρουσία τρωκτικών είναι συχνή, η αυξημένη αντοχή στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία (extra UV stability), περισσότερο από 5 χρόνια, και η μείωση, έως και 50%, των τριβών που επιτυγχάνουν στο εσωτερικό τους λόγω ειδικού υλικού (slip). Η εταιρία KOUVIDIS είναι η πρώτη ελληνική εταιρία που προχώρησε στην παραγωγή πλαστικών σωλήνων για υπόγεια δίκτυα μεταφοράς ενέργειας σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζουν τα πρότυπα ασφάλειας για ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις (ΕΝ 61386-24).

να και την Θεσσαλονικη αντιστοιχα. Και παράλληλα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μια νεα και πρωτοποριακη πρα-

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.tritec-energy.com

OLYMPIA ELECTRONICS AE Η OLYMPIA ELECTRONICS AE αποτελεί πλέον μέλος του οργανισμού ΕΠΙΜΕΝ Ν ΕΛΛΗΝΙΚΑ όπου με τον τρόπο αυτό ενισχύει και προβάλλει την ελληνικότητά μας. Η OLYMPIA ELECTRONICS AE αμιγώς Ελληνική βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας, συνεχίζει να ηγείται στην Ελληνική αγορά, στην ανάπτυξη ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής. Η υψηλή ποιότητα των προϊόντων της και η οργάνωση ενός αποτελεσματικού δικτύου πωλήσεων την εδραίωσαν σε Ελλάδα αλλά και σε περισσότερες από 72 χώρες του εξωτερικού. Η OLYMPIA ELECTRONICS A.E. έχοντας υιοθετήσει ως στρατηγική απόκτηση κερδών, την καινοτομία, θα συνεχίσει την προσπάθειά της με γνώμονα την ποιότητα, την εξωστρέφεια και την τεχνολογία αιχμής, έτσι ώστε να διατηρήσει το κυρίαρχο μερίδιο αγοράς που κατέχει στην Ελλάδα και να συνεχίσει να αποτελεί μία από τις 10 καλύτερες Ευρωπαϊκές βιομηχανίες παραγωγής φωτισμού ασφαλείας και πυρανίχνευσης.

Για περισσότερες πληροφορίες για τους νέους σωλήνες επισκεφθείτε το www. kouvidis.gr.

ΤRITEC

WORKSHOP – DO IT YOUR SELF

Η εταιρια ΤRITEC με κεντρικες εγκαταστασεις στην Ελβετια εχει περισσοτερο απο 25 χρονια εμπειρια στον τομεα των φωτοβολταικων. Προσφερει εξοπλισμο, καινοτομες λυσεις και προιοντα για εγκαταστασεις και ποιοτικο ελεγχο φωτοβολταικων συστηματων, οπως το εργαλειο ελεχγου αποδοσης TRIKA. Το TRIKA, εινε ενα επαναστατικο διαγνωστικο οργανο μετρησης - μια ευχρηστη συσκευη χειρος - που αποτελει τον ευκολοτερο και γρηγοροτερο τροπο για να ελεγξουν οι εγκαταστατες την παραγωγικοτητα του φωτοβολταικου συστηματος λογω πιθανης απωλλειας των συλλεκτων ηλιακης ενεργειας με την παροδο του χρονου η απο πιθανα σφαλματα (οπως π.χ. ολικη η μερικη βρωμια/σκιαση, βρυα, ελλειπη καλλωδιωση κ.λ.π.). Μεσα απο το Προνομιακο Δικτυο Πελατων στην Ελλαδα (VIP*) -Εγκαταστατες Υψηλων Προδιαγραφων- που εινε εξοπλισμενοι με το TRIKA, εγγυωνται την πληρη τεχνικη υποστηριξη, βασισμενη σε λογισμικο Ευρωπαικων προδιαγραφων (TRI-DESIGN) για τις βασεις στηριξης της ιδιας εταιριας TRITEC και με τα προιοντα των πλεον ποιο βιοσημων οικων προμηθειας φωτοβολταικων πλαισιων και αντιστροφεις (οπως π.χ. Panasonic, Kyocera, Bosch, Kaco, SMA, Danfoss κ.λ.π.). Οπως καθε χρονο ετσι και φετος πραγματοποιηθηκε η εταιρικη παρουσια ROADSHOW της TRITEC στις 08 και 10 Μαιου στην Αθη-

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

- την εξοικοιωση με το λογισμικο για την σιγουρη και ακριβη μελετη βασεων στηριξης Ευρωπαικων προδιαγραφων του TRIDESIGN

κτικη για την Ελλαδα, το WORKSHOP – DO IT YOUR SELF - (Ειναι απλο, φτιαχτο το μονος σoυ !).Συγκεκριμενα οι πελατες ειχανε την ευκαιρια επι την επιβλεψη του τριμελους εμπειρου προσωπικου της TRITEC απο την Ελλαδα, Γερμανια και την Ελβετια να αφομοιωσουν πρακτικες γνωσεις και εξασκηση πανω στο: - οργανο μετρησης αποδοσεων φωτοβολταικων συστηματων TRIKA - την συναρμολογηση του καινοτομου συστηματος στηριξης χωρις καμμια επιπλεον επιβαρυνση στηριξης στο δωμα (!) TRISTAND AERO

www.olympia-electronics.gr e-mail: info@olympia-electronics.gr

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Ν ΕΑ

ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

SMA Solar Technology AG

Η SMA Solar Technology AG εγκαινιάζει γραφείο πωλήσεων και τεχνικής υποστήριξης στην Ταϊλάνδη

Η SMA Solar Technology AG (SMA) εγκαινίασε επίσημα το νέο της θυγατρικό υποκατάστημα πωλήσεων και τεχνικής υποστήριξης στην Ταϊλάνδη. Η SMA, ως κορυφαία εταιρεία στην αγορά φωτοβολταϊκών μετατροπέων παγκοσμίως, παρέχει πλέον στους πελάτες της και στην Ταϊλάνδη μια ολοκληρωμένη γκάμα προϊόντων με φωτοβολταϊκούς μετατροπείς για κάθε μέγεθος εγκατάστασης: από οικιακές εγκαταστάσεις έως φωτοβολταϊκούς σταθμούς μεγάλης κλίμακας, για διασυνδεδεμένες με το ηλεκτρικό δίκτυο εγκαταστάσεις αλλά και για αυτόνομα συστήματα. Επιπλέον, το νέο θυγατρικό υποκατάστημα στην Ταϊλάνδη παρέχει επαγγελματικές συμβουλές για το σχεδιασμό φωτοβολταϊκών έργων και προσφέρει ένα ευρύ φάσμα περαιτέρω υπηρεσιών. «Συνδυάζοντας την 30ετή εμπειρία με την τεχνολογία αιχμής, μπορούμε να συμβάλλουμε σημαντικά στον μακροπρόθεσμο και αξιόπιστο ενεργειακό εφοδιασμό της Ταϊλάνδης με τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», δηλώνει ο Pierre-Pascal Urbon, εκπρόσωπος του Διοικητικού Συμβουλίου και Chief Financial Officer της SMA Solar Technology AG. «Δεδομένης της ρητής βούλησης της κυβέρνησης της Ταϊλάνδης για την προώθηση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές, προσδοκούμε σημαντική ανάπτυξη της αγοράς τα προσεχή έτη.» Η κυβέρνηση της Ταϊλάνδης επιθυμεί να ανεξαρτητοποιηθεί από τα ορυκτά καύσιμα. Η χώρα μπορεί ταυτόχρονα να αξιοποιήσει την υψηλή ηλιακή ακτινοβολία. Με αυτά τα δεδομένα, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από φωτοβολταϊκά συστήματα μπορεί να συμβάλλει σημαντικά, στο μέλλον, στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ταϊλάνδης. Η SMA συμμετείχε ήδη σε μια σειρά φωτοβολταϊκών έργων μεγάλης κλίμακας στη χώρα αυτή. Με την εγκαθίδρυση της εγχώριας παρουσίας της, η SMA επισημαίνει την ολοένα και μεγαλύτερη σημασία της αγοράς της Ταϊλάνδης. «Οι μετατροπείς της SMA είναι απόλυτα προσαρμοσμένοι στις ιδιαίτερες συνθή-

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

κες αγοράς της Ταϊλάνδης. Λειτουργούν αξιόπιστα ακόμη και υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες. Τα υψηλής ποιότητας προϊόντα δεν διακρίνονται μόνο για τους υψηλούς βαθμούς απόδοσης και τη διασφάλιση υψηλών ενεργειακών αποδόσεων, αλλά και για τη μακρά διάρκεια ζωής και το χαμηλό κόστος λειτουργίας τους», δηλώνει ο Anuson Atilaksana, διευθυντής της SMA Ταϊλάνδης. Με τη λειτουργία του γραφείου στην Μπανγκόκ, η SMA διευρύνει την επιτυχημένη στρατηγική διεθνοποίησης. Η επιχείρηση εκπροσωπείται παγκοσμίως σε 20 χώρες, σε όλες τις σημαντικές αγορές φωτοβολταϊκών συστημάτων. Στο προσεχές μέλλον πρόκεται να ιδρυθεί ένα ακόμη θυγατρικό υποκατάστημα, στη Νότια Αφρική. Σχετικά με την SMA Η SMA Solar Technology AG (SMA/FWB: S92) είναι η κορυφαία εταιρεία στην αγορά φωτοβολταϊκών μετατροπέων παγκοσμίως και ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές μετασχηματιστών και πηνίων, καθώς και καινοτόμων λύσεων τροφοδοσίας ενέργειας στον τομέα των σιδηροδρομικών προαστιακών και υπεραστικών μεταφορών. Ο όμιλος SMA σημείωσε κύκλο εργασιών 1,7 δισ. ευρώ το 2011. Η εταιρεία εδρεύει στο Niestetal της Γερμανίας και δραστηριοποιείται σε 20 χώρες, σε τέσσερις ηπείρους. Ο όμιλος επιχειρήσεων απασχολεί περισσότερους από 5.500 εργαζόμενους, πλέον των εργαζομένων έκτακτης απασχόλησης, παγκοσμίως. Το ευρύ φάσμα προϊόντων της SMA περιλαμβάνει τον κατάλληλο μετατροπέα για κάθε τύπο φωτοβολταϊκού πλαισίου και για φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις κάθε ισχύος. Το φάσμα προϊόντων περιλαμβάνει τόσο μετατροπείς για φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις διασυνδεδεμένες στο δημόσιο δίκτυο, όσο και για αυτόνομα δίκτυα. Κατά συνέπεια, η SMA είναι σε θέση να προσφέρει την τεχνικώς βέλτιστη λύση μετατροπέα για όλες τις κατηγορίες ισχύος και όλους τους τύπους εγκαταστάσεων. Το φάσμα υπηρεσιών της εταιρείας ολοκληρώνεται με ένα διεθνές δίκτυο service. Οι εξαιρετικά ευέλικτες εγκαταστάσεις παραγωγής φωτοβολταϊκών μετατροπέων στη Γερμανία και στη Βόρεια Αμερική έχουν ετήσια παραγωγική ικανότητα της τάξεως των 11,5 GW. Από το 2008, η μητρική εταιρεία SMA Solar Technology AG συμπεριλαμβά-

νεται στη λίστα Prime Standard του Χρηματιστηρίου Αξιών της Φρανκφούρτης (S92) και η μετοχή της προστέθηκε στο TecDAX. Η SMA έχει διακριθεί επανειλημμένα στο παρελθόν για την εξαιρετική της απόδοση ως εργοδότης και τα έτη 2010 και 2011 κατέκτησε την πρώτη θέση στο γερμανικό διαγωνισμό «Great Place to Work» Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.SMA.de και για την Ελλάδα www.SMA-Hellas.com.

Technimat Η Technimat ειναι μια δυναμική επιχείρηση η οποία δραστηριοποιείται 30 και πλέον χρόνια στη βιομηχανία των πλαστικών και των μετάλλων και προσφέρει ολοκληρωμένες και τεχνολογικά προηγμένες λύσεις. Αποτελείται από μία έμπειρη ομάδα από εξειδικευμένους διπλωματούχους μηχανικούς με ειδικότητες όπως Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Μηχανολόγου Μηχανικού, Πολιτικού Μηχανικού. Το τεχνικό τμήμα της Technimat αναλαμβάνει την τεχνική υποστήριξη, παρακολούθηση και συντήρηση των μηχανημάτων τόσο στο ηλεκτρολογικό κομμάτι όσο και στο μηχανολογικό. Οι υπηρεσίες που παρέχει η Technimat περιλαμβάνουν: • Προμήθεια, εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία βιομηχανικού εξοπλισμού στους τομείς των πλαστικών και των μετάλλων (turn keyprojects). • Εμπόριο αντιστοιχων πρώτων υλών και βοηθητικών προιόντων. Τα προιόντα της Technimat διακρίνονται σε 3 βασικούς κλαδους: • Μηχανήματα και πρώτες ύλες για την βιομηχανία πλαστικών. • Μηχανήματα και πρώτες ύλες για την βιομηχανία μετάλλων. • Βιομηχανικά αέρια. Εγγύηση για την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών μας αποτελεί η αποκλειστική συνεργασία μας με καταξιωμένους οίκους του εξωτερικού. O σεβασμός και η συνέπεια προς τους πελάτες και τους συνεργάτες είναι οι βασικέςαρχές της φιλοσοφίας της Technimat. Για περισσότερες πληροφορίες, www.technimat.gr

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η