http://www.psgroningen.nl/foliolum/mei2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:33

Pagina 1

G.F .F.S.V .S.V.. P HARMACIAE S ACRUM U NIVERSITAIR C ENTRUM V OOR FARMACIE

Foliolum

J AARGANG XIX E DITIE IV MEI 2006

e i ac

Fore n

sisc

he

m r Fa

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:35

Pagina 2

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:37

Pagina 3

G.F.S.V. Pharmaciae Sacrum in samenwerking met het Universitair Centrum voor Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen

Foliolum Jaargang XIX Editie IV Mei 2006 foliolum@fmnsedu.rug.nl

Farmacon: Forensische Farmacie

15

Forensische Pathologie in Nederland Dr. R. Visser, patholoog, Afdeling Pathologie van het Nederlands Forensisch Instituut

20

Criminalistiek, waarheidsvinding en forensische toxicologie Prof. Dr. D.R.A. Uges, ziekenhuisapotheker, klinisch- en forensisch toxicoloog-farmacoloog, DABFE

25

Farmacotherapie bij zedendelinquenten J.A.Troelstra, psychiater Dr. Henri van der Hoevenkliniek, Utrecht

Redactie:

Jacomijn Dijksterhuis, Marika Sommen, Rory Habich, Karin Beld, Roelof Oosterhof en Sietse Aukema

Vul/Bindmiddel:

4 5 6 7 9 10 13 29 33 34 37 41 42

Redactioneel Praesespraat Promoties Evaluaties cursussen studiejaar 2005-2006 P.S. agenda AIO-onderzoek belicht Bèta Bedrijven Dagen Beleidsnota kandidaat-bestuur 2006-2007 OPG eerstejaars excursie Commissiepraat; het grote moordspel der Farmaceuten Interview met de Fotocommissie Congrescommissie Achterkrant

Copyright 2006: niets mag van deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm,of welke andere wijze dan ook zonder toestemming van de Redactiecommissie der Foliolum.

ab-actiaat M. Sommen adres: Winschoterdiep 14-21 9723 AB Groningen telefoon: 06-47446429

Drukkerij: Weissenbach BV, Sneek oplage 1100 stuks

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:37

Pagina 4

e v i S S E R P im Geachte lezer, Het thema van deze editie is 'Forensische Farmacie'. Een wetenschap die in deze maatschappij steeds betere toepassingen biedt ten behoeve van de rechtspraak. Het woord 'forensisch' kent al een lange geschiedenis.

Forensisch betekent gerechtelijk en stamt af van het Latijnse woord forum. Het forum Romanum was het marktplein in een Romeinse stad waar justitiĂŤle bijeenkomsten werden gehouden. Heden ten dage komen we het tegen in het acht uur journaal wanneer de zaak Lucia de B. of de hartstilstand van Slobodan Milosovic wordt besproken. Ook in het populaire televisieprogramma 'Crime Scene Investigation' kan het brede publiek kennismaken met deze wetenschap.

In dit nummer is getracht het thema voor de farmaceuten toegankelijk te maken. Prof dr. D.R.A. Uges wijdt uit over de criminalistiek, waarheidsvinding en forensische toxicologie. Dr. R. Visser is werkzaam als patholoog aan het Nederlands Forensisch Instituut en schrijft over de uiteenlopende werkzaamheden die het pad van een patholoog kruisen. Ook is in dit Foliolum achtergrondinformatie opgenomen omtrent farmacotherapie bij zedendelinquenten. Dit stuk is geschreven door J.A.Troelstra, die werkzaam is als psychiater in een centrum voor klinische forensische psychiatrie.

Bijdragen over het gezelligheidsleven van de studievereniging "Pharmaciae Sacrum" zijn achterin te lezen. Onze gewiekste interviewers Roelof en Rory zijn tijdens een borrel op pad geweest om de onderste steen boven te halen bij de verschillende commissies. Ook zijn we eens om de tafel gaan zitten met de Fotocommissie. Tijdens dit interview zijn wij veel te weten gekomen op het gebied van het maken van 'de perfecte foto'. Bovendien bevat deze editie de beleidsnota van het kandidaat-bestuur van P.S., die u natuurlijk niet mag missen.

Terwijl dit stukje ontstaat, is mijn commissie al weer in volle gang met de vijfde editie. We zijn inmiddels bekend met het reilen en zeilen van de productie van de verschillende Foliola. Daarom is het vreemd je te realiseren dat wanneer je het gevoel hebt net lekker ingewerkt te zijn, de vijfde editie ook al onze laatste editie zal zijn. We gaan er in ieder geval nog een mooi nummer van maken en voor nu: veel leesplezier gewenst.

Met vriendelijke groet,

Redactioneel

Jacomijn Dijksterhuis Praeses Redactiecommissie '05-'06

44

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:38

Pagina 5

Scheper

s

Geachte leden, De lente is begonnen, de vogeltjes fluiten en de natuur begint weer kleur te krijgen. Tijd dus om afscheid te nemen van de koude winter en de zomerkleding weer van zolder te halen. Persoonlijk vind ik dit één van de mooiste jaargetijden van het jaar. Het opstaan gaat 's ochtends net iets gemakkelijker, de mensen om je heen zijn net iets vrolijker en een witbiertje smaakt toch ook net iets beter in de zon op de Grote Markt. En natuurlijk betekent het voor de vereniging veel activiteiten en uiteraard de bestuurswissel in het vooruitzicht. Ten tijde van het vorige nummer was menig P.S.'er nog in het ongewisse wat betreft de samenstelling van het kandidaatsbestuur. Nu is de maart ALV geweest en zijn de potentiële bestuurders van de oudste studievereniging van Nederland bekend. Het begin van een nieuw bestuursjaar is dus ook alweer in zicht.

Het thema van dit Foliolum is gericht op de criminalistiek. De RuG huisvest één van de grotere namen binnen deze tak van de farmacie, te weten Prof. D.R.A. Uges. Beroemd of misschien beter gezegd berucht is zijn keuzevak Criminalistiek, wat tevens een gewild AVV vak is voor vele studierichtingen. Ik ben dan ook blij en verheugd te zien dat hij aan dit nummer heeft meegewerkt. Als toekomstig apotheker en/of onderzoeker verwacht je niet dat jouw kennis ook van pas kan komen wanneer de patiënt al overleden is. Bijwerkingen, interacties en toxiciteit spelen immers op dat moment geen rol meer. Wanneer je je echter in dit vakgebied verdiept, blijkt dat Farmacie en/of Farmaceutische Wetenschappen een geschikte ondergrond biedt voor het achterhalen van de doodsoorzaak in geval van twijfel. Ik was enkele weken geleden één van de uitverkorene gasten bij het vak Criminalistiek waar ik een gerechtelijke sectie heb gezien op een 31 jarige vrouw. Gelukkig was het niet live waarbij de maker van de video zo slim is geweest de echte geluiden weg te monteren. Het is in het begin erg vreemd om dergelijke handelingen te zien, echter al snel krijgt het wetenschappelijke aspect de overhand en wordt het oprecht interessant om te volgen. Mijn interesse voor de criminalistiek is dan ook zeker gewekt en ik ben benieuwd welke farmaceutische kanten van de criminalistiek belicht zullen worden in dit nummer. Dat het interessant zal zijn om te lezen weet ik wel zeker.

Voor nu wens ik je veel plezier met het lezen van dit crimineel getinte nummer, Namens het 124e bestuur der G.F.S.V. "Pharmaciae Sacrum" Emiel Schepers h.t. praeses

Praesespraat

Foliolum Ed. IV mei 2006

5

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:38

Pagina 6

Promovendi

FWN

Onderzoek naar luchtwegverwijders bij ernstige astma Benauwdheid bij astma wordt bestreden met geneesmiddelen (beta-adrenerge agonisten) die per inhalatie worden toegediend en de bronchiën verwijden. Bekend is dat deze luchtwegverwijders bij ernstig astma minder effectief zijn en dat de werking van deze middelen bij langdurig gebruik afneemt. Mark Boterman verrichtte fundamenteel onderzoek naar de oorzaken hiervan. Hij ontdekte dat het enzym proteïne kinase C een cruciale rol hierin speelt door de gevoeligheid van de receptoren waarop deze geneesmiddelen aangrijpen te verlagen.

Omdat de activiteit van dit enzym toeneemt naarmate de ziekte verergert zouden remmers van proteïne kinase C een nieuwe medicamenteuze benadering van ernstige astma kunnen betekenen.

Mark Boterman (Velp, 1976) studeerde farmacie in Groningen. Het onderzoek werd uitgevoerd bij de Afdeling Moleculaire Farmacologie van de RUG. Boterman's nieuwe werkgever is ABL BV te Assen.

Promovendi

Datum en tijd 24 maart 2006, 14.45 uur Promovendus M. Boterman Proefschrift Heterologous amplification of homologous ß-adrenoceptor desensitization in airway smoothmuscle: implications for asthma ?

Promotores Prof.dr. J. Zaagsma en prof.dr. H. Meurs Faculteit Wiskunde en natuurwetenschappen Plaats Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen Informatie M. Boterman, tel. (050) 3633322, e-mail m.boterman@rug.nl (werk), tel. (050) 3119939 (privé)

66

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:38

Pagina 7

Evaluaties cursussen studiejaar 2005/ 2006

Therapie Ondersteunende Middelen (T OM) september 2005 Studenten zijn erg tevreden over dit nieuwe vak (brief 1).

Farmaceutische Biologie, september 2005 De cursus als geheel wordt door het overgrote deel van de studenten positief beoordeeld (brief 1).

Werken met radioactiviteit, oktober 2005 De respondenten zijn tevreden over de cursus. Het practicum werd als eenvoudig ervaren. Er is geen oefententamen (brief 1).

Innovatieve Geneesmiddelvormen, november 2005 (4 formulier en) Een goed opgezette cursus die door de studenten positief wordt gewaardeerd.

Verzonden brief 1.

Bioanalyse, september / oktoeber 2005 Het vak is sterk verbeterd na de vorige evaluatie. De waardering voor dit moeilijke vak is over het algemeen goed. Op het tentamen is nog steeds veel kritiek (brief 1).

PC-Gebruik, september 2005 Men is zeer tevreden over deze goed opgezette cursus. Er is kritiek op het lange wachten voor het programma Winspirs. Van Nestor zou nog meer gebruik gemaakt mogen worden (brief 1).

Farmaceutische Biologie en Fytotherapie, november 2005 De cursus wordt door de studenten zeer positief beoordeeld. Er is alleen wat kritiek op de aanschaf van het boek (brief 1) Pr oteomics, december 2005 Studenten zijn zeer positief over de docent en het praktikum. Ook de waardering voor de cursus (inhoud) is positief. Echter, een representatief oefententamen ontbreekt (brief 1).

W iskunde/ statistiek, oktober 2005 Deel statistiek: De cursus is sterk verbeterd. Men is over het algemeen goed te spreken over de cursus: goed opgezet en niet te zwaar (brief 1).

Deel W iskunde: Goede cursus; niet te zwaar. Goede docenten, vooral bij de werkcolleges (brief 1).

Foliolum Ed. IV mei 2006

Evaluatiecommissie

Farmacie en Samenleving, november 2005 De algemene waardering van de studenten voor de cursus, de docenten, de colleges en werkcolleges is positief.

Wel is er kritiek op het boek en het tentamens. Wellicht dat een representatief oefententamen en verduidelijking van de normen uitkomst kan bieden (brief 2).

7

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:39

Pagina 8

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:39

Pagina 9

Geneesmiddel Pr oduktie en Onder zoek, november 2005 De cursus is verslechterd t.o.v. vorig jaar. Het betreft voornamelijk de opzet van het practicum. 73% van de studenten vond de inhoud van het vak goed (brief 3).

Recepteerkunde, november / december 2005 Zeer goede cursus (brief 1).

Analytische Chemie II theorie, september 2005 Moeilijk vak dat nog altijd kampt met een aantal hardnekkige problemen (brief 3).

Celbiologie theorie, september/oktober 2005 Over het algemeen zijn de studenten tevreden over deze cursus. Voor de derde keer achtereen is er kritiek op het tentamen: het is niet geheel duidelijk wat er verwacht werd en er is behoefte aan een (beter) oefententamen (brief 2 + aandacht tentamen).

Biostatistiek, januari 2006 Een goed geﾃｫvalueerde cursus. Er is behoefte aan oefententamens (brief 1 + opmerking over sheets).

P.S. agenda

il A pr

M ei 01. STOF-vergadering 02. P.S.-borrel 04. t/m 8 mei BEC 09. CenE cursus 16. VVA A Discussieavond 17. en 18 mei: Bﾅ》a Bedrijvendagen 18. CenE cursus 20. RW P T 23. CenE cursus 23. SSS 1e jaars symposium 24. t/m 27 mei KNPSV congres 30. Regifarm 1e jaars excursie

03. STOF-vergadering 04. P.S.-borrel 06. FAC-feest 20. EJC-feest 20. SSS Ouderejaars Symposium 22. Batavierenrace 26. FTO-dag

06. OverdrachtsALV 07. Buitendag 13. P.S.-borrel 22. EJC-feest

Foliolum Ed. IV mei 2006

Evaluatiecommissie

i Jun

9

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:40

Pagina 10

Pathologie en labgeneeskunde Drs. Saskia A. van Goor, Klinische Chemie, RuG

Het Friso MUM onderzoek is een interventie-studie naar de effecten van bepaalde lange keten meervoudig onverzadigde vetzuren (LCPs) tijdens de zwangerschap op moeder en kind. Er wordt gekeken naar het effect op de ontwikkeling van de baby's, maar ook naar het effect van de LCPs op het cognitief functioneren, de stemming en het slaapritme van de moeders.

LCPs zijn meervoudig onverzadigde vetzuren die van nature voorkomen in voeding. In het MUM onderzoek worden vooral de vetzuren docosahexaeenzuur (DHA) en arachidonzuur (AA) bestudeerd. DHA wordt vooral gevonden in vette vis terwijl we AA met name aantreffen in vlees en eieren. Deze vetzuren zijn belangrijke bouwstenen in het lichaam en met name van de hersenen. Ze worden ingebouwd in de celmembranen en zorgen hiermee voor de vloeibaarheid. Daarnaast spelen LCPs een rol in signaaltransductie en zijn ze betrokken bij gen expressie.

Onderzoeken wijzen uit dat LCPs een positieve invloed hebben op de hersenontwikkeling van te vroeg geboren baby's. Tijdens deze studie onderzoeken we de ontwikkeling van voldragen kinderen Ook zijn er aanwijzingen voor een positieve relatie van LCPs met het geheugen, de stemming en het slaapritme van de moeders tijdens en vlak na de zwangerschap.

Praktische achtergrond Vrouwen die minder dan zestien weken zwanger zijn van hun eerste of tweede kind, die geen veganist zijn en die geen aandoeningen als bijvoorbeeld diabetes mellitus type 1 hebben, kunnen met het onderzoek meedoen.

Iedereen die aan het onderzoek meedoet, krijgt een basissupplement met vitaminen en mineralen (Friso MUM), gebaseerd op de Nederlandse aanbevelingen voor zwangere en lacterende vrouwen. Naast het basissupplement krijgt iedereen capsules. Het betreft onderzoek met drie groepen, een placebo-groep, een DHA-groep en een DHA+AA-groep. Beide producten worden vanaf de start van het onderzoek in de zestiende week van de zwangerschap, tot en met drie maanden na de bevalling dagelijks ingenomen.

In de onderzoeksperiode maken we vier afspraken, in de zestiende en 36ste week van de zwangerschap en twee en twaalf weken na de bevalling.

Onderzoek belicht

Wat wordt er onderzocht?

1010

Zoals gezegd wordt er binnen het Friso MUM onderzoek gekeken naar de effecten van LCPs tijdens en na de zwangerschap op moeder en kind. Allereerst vullen de deelneemsters op vier momenten (week 16 en 36 van de zwangerschap en 6 en 12 weken na de bevalling) een stemmingsvragenlijst in. Dit is de Edinburgh Postnatal Depression Scale, met daarin tien meerkeuzevragen betreffende de stemming op dat moment. Zo wordt de stemming in de tijd gemeten met behulp van de score op de vragenlijsten.

Verder vullen de deelneemsters elke vier weken gedurende drie opeenvolgende dagen een slaapdagboekje in. Ze houden hierin bij hoeveel uren ze slapen en wakker zijn en wanneer ze eten. Op deze manier kan het slaapritme in de tijd worden gevolgd.

Bij iedere afspraak, worden drie verschillende cognitieve tests Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:40

Pagina 11

gedaan. Omdat vermoed wordt dat er een effect van LCPs is op het hersenfunctioneren van de moeders, worden het geheugen, de reactiesnelheid en het concentratievermogen gemeten. Hiervoor worden, in samenwerking met de universiteit van Maastricht, drie verschillende tests gebruikt. Allereerst een woordenleertaak, waarbij we een aantal woorden drie keer laten zien. Na iedere keer wordt de deelneemsters gevraagd alle woorden op te noemen die ze nog weten, waarbij ook wordt bijgehouden hoeveel woorden fout zijn en hoeveel woorden dubbel worden genoemd. Daarna doen ze een test op reactiesnelheid (Finger Precuing Task) en een test op concentratie (MackWorth Clock Test). Aan het einde wordt de deelneemsters nog eens gevraagd hoeveel van de woorden uit de woordenleertaak ze nog weten.

De ontwikkeling van de kinderen wordt gevolgd door op de leeftijd van tien tot veertien dagen een neurologisch onderzoek te doen. Hierbij worden reflexen, spierkracht en beweging in de gewrichten onderzocht en gescoord. De scores op alle punten worden bij elkaar opgeteld, zodat uiteindelijk de zogenaamde Neurologische OptimaliteitsScore volgt.

Verder worden de kinderen op dezelfde leeftijd, en als ze drie maanden oud zijn gefilmd. De spontane bewegingen die de kinderen maken worden gescoord op ingewikkeldheid, variatie en, in mindere mate, op vloeiendheid. Hoe ingewikkelder en gevarieerder deze onbewuste bewegingen, hoe hoger de score.

Voor alle hiervoor besproken onderdelen geldt dat ze uiteindelijk worden getoetst op groepsverschillen.

Op moment van schrijven ligt de nadruk op dataverzameling. Resultaten kunnen dus nog niet worden weergegeven. De bedoeling is dat er uiteindelijk 300 deelneemsters het onderzoek zullen doorlopen. Op dit moment zijn er al 135, deze bevinden zich in verschillende stadia. In februari 2007 zou de laatste deelneemster moeten starten.

Onderzoek belicht

Foliolum Ed. IV mei 2006

11

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:40

Pagina 12

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:41

Pagina 13

Ken je de Bèta Bedrijvendagen nog niet? Dan moet je zeker verder lezen om erachter te komen hoe leuk en interessant dit evenement voor jou is. Ken je de Bèta Bedrijvendagen wel? Dan moet je ook zeker verder lezen om te kijken wanneer ze dit jaar weer zijn.

Op 17 en 18 mei organiseren de studieverenigingen van de bètastudies aan de RuG de Bèta Bedrijvendagen.

Dit is een tweedaags evenement waarbij jij als bètastudent met interessante bedrijven in contact kunt komen.

Op die manier kun je je oriënteren op stage- en afstudeermogelijkheden bij tal van bedrijven en loop je misschien wel je toekomstige werkgever tegen het lijf. Jouw verkenning van de arbeidsmarkt begint hier. Op het programma staan onder andere sprekers, bedrijfspresentaties, cases, gesprekken en trainingen. Bovendien is er een infomarkt waar veel bedrijven met hun stand staan. Op deze dagen worden de lunches geheel verzorgd en de beide dagen zullen afgesloten worden met een borrel, die gelegenheid biedt om op een informele manier kennis te maken met bedrijven.

De Bèta Bedrijvendagen zijn bedoeld voor alle bètastudenten van de RuG in het derde jaar of hoger. Bij de bedrijfspresentaties zijn ook alle jongerejaars welkom, want je kunt niet vroeg genoeg beginnen met oriënteren!

Dit jaar vinden de dagen dus plaats op 17 en 18 mei in het Kasteel te Groningen. Houd deze dagen dus vrij in je agenda! Studeer je biologie, farmacie of LifeScience & Technology dan zal 17 mei vooral interessant voor je zijn, omdat deze dag voornamelijk gericht is op bio/pharma bedrijven, 18 mei is grotendeels gericht op algemene bèta bedrijven.

Kortom: Kom op 17 en 18 mei naar de Bèta Bedrijvendagen en kijk voor meer informatie op: www.beta-bedrijvendagen.nl!

Foliolum Ed. IV mei 2006

Bèta Bedrijvendagen

Als je wilt deelnemen aan één of meer onderdelen van de Bèta Bedrijvendagen kun je je vanaf 15 maart 2006 inschrijven op www.beta-bedrijvendagen.nl. Na inschrijving krijg je de Bèta Bedrijvendagen-gids thuis gestuurd waarin het programma en een overzicht en beschrijving staan van de deelnemende bedrijven. Schrijf je snel in, want voor sommige programmaonderdelen is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar!

13

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:41

Pagina 14

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:42

Pagina 15

Pathologie in F orensische Nederland ds

ederlan

N van het e i g o l o th

stituut

isch In Forens

a

deling P

Af holoog, t a p , r e . Viss

Dr R

Forensische pathologie is een subspecialisatie Biologie, Chemie, Verdovende middelen, Milieu, van de klinische pathologie. Het stelt medische Fysische technologie en Digitale technologie expertise ter beschikking van Politie en Justitie (www.forensischinstituut.nl). Er is nauwe samen“ten behoeve van vragen en het oplossen van werking met andere Europese instituten binnen problemen die rijzen in het kader van strafrechtsde ENSFI (www.enfsi.org). pleging”. Dit betekende vroeVooral door vorderingen op ger vooral het verrichten van het gebied van digitale techIn 1860 moesten mensen in India secties, maar de laatste jaren nologie en D.N.A. is het die recht hadden op pensioen hun heeft de serviceverlening zich werkvolume en daarmee het vingerafdrukken geven. Die werin de breedte sterk uitgebreid, aantal medewerkers van het den opgeslagen en zo ontstond de zoals hieronder toegelicht.

NFI fors toegenomen. Sinds eerste verzameling vigerafdrukKort na de tweede wereldooreind 2004 beschikt het NFI ken. Bij het uitbetalen van het log is door het Ministerie van over een moderne, nieuwe pensioen moest ter vergelijking Justitie het Laboratorium voor huisvesting nabij het vereen vingerafdruk op een ontGerechtelijke Geneeskunde keersknooppunt Ypenburg te vangstbewijs worden gezet. opgericht, naast het Den Haag.

Gerechtelijk Pathologie is momenteel bij Natuurwetenschappelijk Laboratorium (tezamen het NFI een kleine afdeling met circa 15 medede “Gerechtelijke Laboratoria” genoemd). Na werkers waaronder 7 pathologen. Sinds 2006 vele jaren als 2 aparte laboratoria te hebben beschikt de afdeling over een Sterlabaccreditatie, gefunctioneerd in één gebouw, waarbij het net als de andere vakdisciplines van het N.F.I. Gerechtelijk Geneeskundig Laboratorium in de zeventiger jaren werd omgedoopt tot Laboratorium voor Gerechtelijke Pathologie, is in het jaar 2000 een fusie doorgevoerd van de twee Laboratoria onder de naam ”Nederlands Forensisch Instituut”.

Dr. Hulst verricht onderzoek op de P.D. (eerste helft vorige eeuw)

Foliolum Ed. IV mei 2006

Dr. R. Visser

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) Dit nationale Instituut voor forensische wetenschappen herbergt diverse verschillende forensisch-technische en -biologische deskundigheidsgebieden en ressorteert onder het Ministerie van Justitie. Het verricht neutraal en inhoudelijk onafhankelijk onderzoek in opdracht van Politie en Justitie. Naast de Frontdesk zijn er de volgende afdelingen: Pathologie, Toxicologie,

15 15

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:43

Pagina 16

Dr. R. Visser

Luchtfoto van het nieuwe gebouw van het NFI

1616 16

Opleiding tot forensisch patholoog In Nederland wordt de gerechtelijke pathologie uitgeoefend door forensisch pathologen. Deze hebben allen een opleiding tot klinisch patholoog achter de rug en zijn ingeschreven in het Medische Specialistenregister als (klinisch) patholoog. Er is uitgebreide ervaring op het gebied van klinische pathologie.

Na een half jaar gestructureerde opleiding en opdoen van ervaring onder supervisie van een van de ervaren pathologen wordt de patholoog erkend als forensisch patholoog. Ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat er deelspecialisaties ontstonden op het gebied van de (forensische) neuropathologie, kinderpathologie en transportpathologie (verkeers- en luchtvaartongevallen).

Tenslotte is er expertise op het gebied van identificatie van (overleden) personen. In geval van identificatie van meerdere personen of zelfs massa-identificatie, bijvoorbeeld bij luchtvaartrampen, is er gestructureerde samenwerking met het Rampen Identificatie In 1892 is er voor het eerst Team (RIT) een moordzaak met behulp van het Korps van vingerafdrukken opgeLandelijke lost. Dat was in ArgentiniĂŤ Politiediensten Taakstelling Kerntaak 1 (het primaire proces) Tot de taken van de afdeling Pathologie behoort van oudsher het in opdracht van het openbaar Foliolum Ed. IV april 2006

ministerie (in de regel de officier van justitie) het verrichten van gerechtelijk pathologisch onderzoek en het rapporteren daaromtrent (het primaire proces). In de praktijk betekent dit het verrichten van circa 600 secties per jaar.

De wettelijke regeling voor het verrichten van een sectie staat beschreven in de Wet op de Lijkbezorging.

Voor gerechtelijke sectie is volgens de Wet opdracht nodig van de officier van justitie, maar ook kunnen autoriteiten op het gebied van de luchtvaart (in geval van een luchtvaartramp) of op het gebied van de gezondheidszorg (in geval van een mogelijk gevaar voor de volksgezondheid, zoals bijvoorbeeld een besmettelijke ziekte) opdracht De politie in Engeland heeft geven. van iedere veroordeelde het Volgens DNA-profiel en in Koeweit de Wet is beschikt men zelfs over DNAhiervoor profielen van de hele bevolking geen toestemming van de familie nodig (in tegenstelling dus met een klinische sectie, waarbij nadrukkelijk wel toestemming verkregen dient te worden van de familie).

De sectie bestaat uit een volgens protocol uitgevoerd onderzoek, met gedetailleerde uit- en inwendige inspectie van het lijk (zie de website van het NFI).

Het protocol schrijft een volledig onderzoek voor, ongeacht de aard van het (eventuele) misdrijf. Dit hangt samen met de opdracht: “een onderzoek in te stellen naar de oorzaak van diens dood en hetgeen verder van belang mocht blijken�. Het volstaat dus niet om bij een slachtoffer van een steekpartij vast te stellen dat er steekletsels zijn van de long met bijgaande bloeduitstorting maar (net zo belangrijk) het uitsluiten of aantonen van andere ziekelijke of toxicologische afwijkingen, die ten aanzien van de oorzaak van de dood van belang zijn.

In sommige gevallen is uitbreiding van dit proto-

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:43

Pagina 17

collaire onderzoek nodig zoals bijring en perceptie van de ontvanger DNA werd in 1869 ontvoorbeeld röntgenonderzoek in van het rapport (Politie en dekt door de Zwitserse geval van (mogelijke) schotletsels, Justitie). Forensisch medische arts Miesscher verzamelen van sporen in geval expertise is belangrijk bij lijkvinvan (mogelijk) zedenmisdrijf en ding waarbij -naast het vaststellen verzamelen van meerdere kleine weefselmonvan de dood- medische aspecten tezamen met de sters en vochten voor toxicologisch onderzoek. bevindingen van de Recherche aan de Officier van Justitie gerapporteerd worden. Hierbij is vooral ook ervaring op het gebied van interpretaVerbreding van de service De laatste tijd is er intensivering van verzamelen tie van postmortale veranderingen belangrijk. van sporen in relatie met de toegenomen mogeForensisch medische expertise wordt in lijkheden van D.N.A. technieken, waarbij in Nederland geïndiceerde gevallen het lichaamsoppervlak ter beschikIn 1944 werd bewezen dat in minutieus gescreend wordt op mini(met het blote king gesteld het DNA de erfelijke aanleg oog niet zichtbare)sporen. Dit wordt meestal door de van organismen is vastgelegd gedaan in samenwerking met specialisten van de G.G.D. technische recherche en van de afdeling D.N.A. Sinds enkele Dit gebeurt vaak al op de plaats van lijkvinding. jaren beschikt de afdeling Pathologie over ervaHet gaat in eerste instantie dus uitsluitend om het ren forensisch geneeskundigen. Deze kunnen verzamelen (in vakjargon “veiligstellen” geconsulteerd worden bij complexe P.D.´s genoemd) van feiten en sporen. Interpretatie van (“plaatsen delict”) maar ook bij letselbeoordede bevindingen en sporen volgt later. Een lingen en analyse van ziektegeschiedenissen. belangrijk voordeel van de organisatie binnen het N.F.I. is dat consultatie Forensische Antropologie van andere disciplines Er is momenteel nauwe samenwerking met prof.

In 1986 verscheen laagdrempelig is.

Dit Dr G. Maat (universiteit Leiden) en er is bij de het eerste compugeldt zowel voor het afdeling Pathologie een arts in opleiding tot tervirus op PC's lege artis verzamelen forensisch antropoloog. In de praktijk betekent van sporen als het dit samenwerking in geval van lijkdelen en/of interpreteren van de bevindingen. Bij complexe lijken in staat van gevorderde ontbinding en bij zaken wordt dit wel gedaan in de vorm van een identificatie van lijken. Is het gevonden bot men“expert meeting”, vergelijkbaar met de klinisch selijk of dierlijk en hoe oud is het en is het van pathologische conferentie in het ziekenhuis. belang om verder onderzoek in te stellen Ook De bij sectie verkregen gegevens worden in een hier geldt weer het verzamelen van feiten en krirapport en fotografisch vastgelegd en zijn als tische, wetenschappelijk verantwoorde interprezodanig beschikbaar voor latere reconstructie, tatie van de feiten. Macroscopische en evaluatie, second opinion of contra expertise en bij toelichting bij gerechtelijk vooronderzoek door de Rechter-Commissaris of voor de Rechtbank.

Karakteristiek inschotletsel borst (links) en rug (rechts). Dit moet met schotrestenonderzoek (bijvoorbeeld van de kleding) nog bevestigd worden

Foliolum Ed. IV mei 2006

Dr. R. Visser

Forensische geneeskunde Een belangrijk aspect van de forensisch medische expertise is de (forensische) interpretatie van letsels. Dit betekent dat letsels van (vermeende) slachtoffers, maar ook van verdachten zodanig wordt onderzocht, gedocumenteerd, geïnterpreteerd en gerapporteerd dat dit naadloos over kan gaan in het onderzoek van Politie en Justitie. Behalve gedegen medische kennis vergt dit nog de ervaring om te rapporteren en zich te kunnen inleven in de erva-

17 17

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:45

Pagina 18

microscopische bijzonderheden van gebit en skelet zijn van belang bij het vaststellen van geslacht, leeftijd en lichaamslengte en ook kan uit gedetailleerd onderzoek van botoppervlak en eventueel nog aanwezige weke delen informatie verkregen worden ten aanzien van letsels en zelfs doodsoorzaak.

98 Procent van het DNA bevat geen erfelijke informatie

Forensische entomologie (insectenkunde) Van tijd tot tijd komt het voor dat aanwezigheid van eieren, larven en insecten van betekenis kunnen zijn voor de postmortale tijd (wanneer is de persoon overleden?), de plaats van overlijden en zelfs is er toxicologisch onderzoek mogelijk op een homogenaat van insecten. Hiertoe is er nauwe samenwerking met een forensisch entomoloog, die gebruik kan maken van de infrastructuur van het NFI.

toxicoloog dat beide disciplines in het NFI onder 1 afdeling zijn gevoegd maar toch met behoud van eigen identiteit. Bij iedere sectie worden standaard weefsels en vochten gereserveerd. In overleg met de Recherche wordt dit verder toxicologisch onderzocht of bewaard voor eventueel later te verrichten toxicologisch onderzoek.

Indien er geen anatomische doodsoorzaak blijkt bij de Vuurwapens sectie dan wordt altijd toxizijn in ons cologisch onderzoek verland het richt. Wekelijks is er overleg meest in aanwezigheid van de gebruikte toxicoloog om de problemamoordwapen tiek te bespreken. In bepaalde situaties wordt vooraf met de toxicoloog overlegd. Dit geldt bijvoorbeeld ook bij exhumatie (opgraving) van lijken waarbij veiligstellen en eventueel toxicologisch onderzoek van grondlagen belangrijk is. De betrokkenheid van de toxicoloog is eveneens

Dr. R. Visser

Forensische archeologie

1818 18

Soms is er informatie verkregen over de vermoedelijke begraafplaats van een slachtoffer. In plaats van direct de schep in de grond te steken op zoek naar het lijk is het beter om de plaats van vermoedelijke begraving met behulp van archeologische methoden te onderzoeken op aard en samenstelling van de grond. Op basis hiervan kan al veel geconstateerd worden zonder zelfs maar het lijk te hebben gevonden. Ook biedt het de gelegenheid om gecontroleerd sporen Prof. Maat onderzoekt skeletmateriaal te lokaliseren en veilig te stellen. Samen met andere technieken zoals grondradar biedt forensische archeolovereist bij zaken waar medicamenteuze gie optimale voorwaarden voor lokaliseren en behandeling van het slachtoffer van betekenis opgraven van lijken. kan zijn ten aanzien van de doodsoorzaak.

Samenwerking met de toxicoloog Er is zodanig intensieve samenwerking met de

Foliolum Ed. IV april 2006

Disciplinegrensbesef Bij ieder onderzoek en discussie is het belangrijk

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:45

Pagina 19

te realiseren of de problematiek ligt binnen het expertisegebied van de pathologie. Zo wordt bij letsels, die vermoedelijk zijn ontstaan door bijten de expertise gevraagd van een forensisch odontoloog (tandarts). Tevens wordt het letsel bemonsterd voor DNA onderzoek (speeksel).

Microsporen worden verzameld door deskundigen van het NFI. waarbij maatregelen ter vermijding van contaminatie tegenwoordig essentieel zijn en onderzoeksruimten en kleding hiertoe speciaal zijn toegerust.

De afdeling Pathologie beschikt over een netwerk van externe klinische en niet-klinische deskundigen, die bij de oplossing van problemen betrokken kunnen worden. Veel zaken worden aldus multi-disciplinair behandeld. Bij (vermoeden van) kindermishandeling bijvoorbeeld wordt het onderzoek door een werkgroep De wet computerForensische kindergecriminaliteit is op neeskunde uitgevoerd 1 maart 1993 van waar o.m. een gespekracht geworden. cialiseerd forensisch geneeskundige en kinderarts deel van uitmaken.

Kerntaak 2 (research & development) In de loop van de laatste jaren wordt er geïnvesteerd in exploratie van nieuwe technieken en gebieden, soms als promotie-onderzoek. Naast toepassing van radiologie als complementaire techniek wordt verkend in hoeverre systematische toepassing van MRI en CT scanning geïmplementeerd kan worden. Geavanceerde technieken als immunohistochemie worden aangewend bij bijvoorbeeld het vaststellen van diffuse hersenschade en datering van letsels. Ook wordt in samenwerking met TNO, Recherche en universitaire onderzoeksgroepen geïnvesteerd in het toepassen van lichtbronnen bij het vaststellen van omvang en duur van letsels en van de duur van postmortale tijd.

mensen die hierDe genetische informavoor worden tie die ligt opgeslagen opgeleid. in de celkern is identiek Onderwijs op het voor elke lichaamscel gebied van binnen een individu forensische aspecten van de geneeskunde, zoals bijvoorbeeld kindermishandeling wordt incidenteel gegeven. Beter ware het als dit onderwijs structureel zou worden gegeven aan medische studenten. Een positieve uitzondering hierop is het keuzeblok “forensische Geneeskunde” dat jaarlijks door prof dr Uges (Groningen) wordt georganiseerd en waaraan door het N.F.I. medewerking wordt verleend.

Samenvattend Forensische wetenschappen zijn sterk in beweging. Ook de forensische geneeskunde hoort hiertoe. Van een medisch specialisme, dat in vroegere jaren werd uitgeoefend door een vrij solistisch werkende patholoog (destijds nog patholoog-anatoom genoemd) wordt het meer en meer een samenwerkingssituatie waarbij nauw overleg bestaat tussen technische recherche, forensisch geneeskundige, toxicoloog, patholoog en andere specialisten waaronder klinische disciplines. Het uiteindelijke rapport vormt in toenemende mate een geïntegreerd geheel van onderzoeksresultaten vanuit diverse forensische disciplines. Uiteindelijk is dit gericht op optimale informatie van Politie en Justitie (in het bijzonder de Rechter) in het kader van waarheidsvinding.

Verdere informatie: www.forensischinstituut.nl www.enfsi.org

bron: www.forensischinstituut.nl

Foliolum Ed. IV mei 2006

Dr. R. Visser

Kerntaak 3 (uitdragen van kennis en expertise) Binnen de afdeling is in de loop van vele jaren uitgebreide expertise verworven, niet alleen in de vaststelling en Wist u dat het NFI: interpretatie van anatomische en - beschikt over twee sectiekamers toxicologische bevindingen maar - een eigen schietbaan voor het ballistisch onderzoek heeft ook in forensische aanpak van - zeven pathologen in dienst heeft problemen. Door middel van - alleen onderzoek in opdracht van het Openbaar Ministerie voordrachten en symposia wordt en de Politie verricht deze ervaring doorgegeven aan - dus geen onderzoek in opdracht van particulieren verricht relevante groepen zoals (foren- ook in het weekend secties verricht sisch) geneeskundigen, politie- ongeveer zeshonderd secties per jaar verricht functionarissen en juristen, en

19 19

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:46

Pagina 20

C riminalistiek, waarheidsvinding en forensische toxicologie

E. , DABF g o o l o c rma loog –fa o c i x o t sisch en foren h c s i n i l ker, k sapothe i u h n e k s, zie .A. Uge .R D . r d Prof

Prof. Dr. D.R.A. Uges

Criminalistiek is het op wetenschappelijke basis toepassen van onderzoek met als doel de waarheidsvinding bij strafzaken. Het is een analytisch wetenschappelijk onderzoek van stukken van overtuiging (sporen) en een mogelijk misdadige zaak tot klaarheid te brengen. Daarnaast houdt de criminalistiek zich bezig nieuwe methoden te ontwikkelen en bestaande te verbeteren en te valideren betreffende de forensische toepassing. De rechtenfaculteit in Leiden en de subfaculteit Farmacie Groningen zijn de enige twee universitaire plaatsen in Nederland waar criminalistiek wordt gedoceerd. Criminalistiek past heel goed bij de farmaceut die houdt van analyse, toxicologie, en puzzels met een creatieve geest.

2020 20

Waarheidsvinding: er moet wettig en overtuigend bewijs geleverd worden dat een bepaald individu -of meerdere personen- een nader omschreven misdaad heeft gepleegd. De hoogst of best mogelijke waarheid is die gelijk aan de werkelijkheid.

Maar we weten niet wat werkelijk is.

Albert Einstein postuleerde reeds dat de werkelijkheid een hypothese is. Ik zie de werkelijkheid als een onbekende asymptoot voor de waarheid. Tracht men de werkelijkheid te veel te benaderen, dan loopt men het risico dat door niet ter zake doende details men met “de waarheid” weer verwijderd wordt van de werkelijkheid. De waarheid is een begrip afhankelijk van geloof, politiek, tijd, wetenschap, wens en met kokervisie behepte eerzucht.

Foliolum Ed. IV april 2006

Vroeger wist men zeker dat de aarde plat was.

Wie anders beweerde moest gestraft worden.

Christenen zijn zeker van de hel en de hemel, maar hebben die nog nooit gezien. Twintig jaar geleden heb ik onder ede in een rechtzaak verklaard dat de in het slachtoffer gevonden hartbloedconcentratie amitriptyline aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid letaal is geweest.

Onlangs verklaarde ik onder ede bij de zaak Lucia B dat men juist niet mocht oordelen over een digoxineconcentratie in een gaasje met hartbloed. Sommige stoffen, zoals amitriptyline en digoxine cumuleren in het hart ook al bij normale doseringen. Na de dood, als de hartcellen ontleden, zal men dus altijd zeer hoge concentraties vinden, die als ze in femoraalbloed (dijbeen) zouden zijn gevonden wel letaal genoemd mogen worden.

In dit artikel wil ik mij hoofdzakelijk beperken tot een van de onderdelen van de criminalistiek namelijk de forensische toxicologie (Het woord forensisch betekent gerechtelijk en komt van Forum Romanum waar vroeger recht werd gesproken. De man die daar elke dag naar toe moest reizen was de forens, die natuurlijk formeel was gekleed om daar geïnformeerd te worden).

De definitie van “intoxicatie” of vergiftiging is een medisch of maatschappelijk onaanvaardbare situatie, waarin een mens (of levend wezen) is terechtgekomen, ten gevolge van een voor dat bepaalde individu te hoge dosis van een exogene (afkomstig van buiten het lichaam) stof.

Medisch, omdat bij het handhaven van de kwali-

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:49

Pagina 21

teit van leven bij de laatste fase van kanker men soms extreem hoge doses van een opiaat moet geven, zodat dan de dood als “ingecalculeerde” bijwerking kan worden beschouwd.

Maatschappelijk, omdat in veel landen (VS) men al na één trekje marihuana als “intoxicated” wordt beschouwd, maar in Nederland niet. Te hoge dosis voor de betrokken persoon: immers Paracelsus (1493-1541) postuleerde al “Sola dosis facit venenum”, oftewel de dosis maakt dat een stof niet giftig is. Wij als farmaceuten weten dat de farmacokinetiek en farmacodynamiek samen een giftig effect teweeg brengen. Bij de kinetiek houden we rekening met de dosisvorm en toedieningsweg, het lichaamsgewicht, geslacht, metabolisme (CYP-status), excretie etc.

In de criminalistiek weten we de waarden van deze parameters meestal niet en hebben we te maken met toxicokinetiek, onbekend toedieningstijdstip, afwijkende toedieningen, vreemde interacties en een ander doel om een stof in te nemen. Dat doel kan zijn vermoorden, verslaving, onder invloed of willoos maken (GHB, flunitrazepam = Rohypnol), Münchhausen by proxy (kind vergiftigen om aandacht te krijgen), modus operandi (dwangmatige handeling) of seksueel getint (auto-erotische asfyxie, poppers).

De forensische toxicologie kan men verdelen onder meer in het verzamelen van stukken van overtuiging (straatdrugs), van biologische monsters (bloed, urine, haren, speeksel, zweet), het analyseplan, de analyses, de kwaliteitscontrole, de interpretatie en de meest waarschijnlijke conclusie en eventueel het opsommen van alle andere mogelijkheden. Een forensisch toxicologische conclusie hoeft lang niet altijd gelijk te zijn aan een klinisch toxicologische conclusie om de hierboven genoemde factoren. Ook de monsterkeuze

Foliolum Ed. IV mei 2006

Prof. Dr. D.R.A. Uges

is veelal anders, en hierbij geldt “wat de pot schaft”. Soms is er geen bloed meer (gaasje uit buik van baby A), is het meer een soort post mortale rode drab van ontleed bloed, alcohol gevormd door rottende bacteriën, pleisters van drugs verslaafden, haren om eerder gebruik of toegediende stoffen aan te tonen, speeksel verkregen voor road site testing etc. Haren spelen een belangrijke rol in de forensische toxicologie.

Immers haren gebruiken bij hun groei bijna alle stoffen en metabolieten in het bloed als bouwstof. Hoofdhaar groeit ongeveer 1 cm per maand, ander lichaamshaar minder snel. Als men een bundeltje hoofdhaar in segmenten van 1 à 2 cm knipt en daarin stoffen aantoont, dan weet men bij benadering of betrokkene tijdens de misdaad wel of zonder medicatie was. Naast deze factoren dient er in de forensische analyse bijna altijd een bevestigingsanalyse te worden uitgevoerd.

Hierbij wordt bijna uitsluitend gebruik gemaakt van chromatografie met massaselectieve detectoren (GC/MS of LC/MS/MS) en ICP. Immunoassays zijn handige voorscreenings methoden, maar te weinig selectief voor uiteindelijk gerechtelijk onderzoek. Zo kunnen vele stoffen en testen een positieve amfetamine uitslag geven, deels omdat lichaamseigen stoffen kunnen interfereren, deels omdat amfetaminederivaten of gelijkende stoffen worden gevormd.

Het veel gebruikte antispasmoticum mebeverine (Duspatal®) wordt gemetaboliseerd in het splitsingsproduct 4-methoxyethylamfetamine.

Zongerijpte maanzaadjes geven genoeg morfine voor een positieve test. De huidige LCMSMS technieken zijn zo gevoelig dat zeer veel stoffen

21 21

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:57

Pagina 22

Prof. Dr. D.R.A. Uges

tablet met daarop de stof van de zak van de gebruiker en het stof uit de laboratoriumlucht en gebruikte chemicaliën.

Omdat men tegenwoordig bijna “alles” kan identificeren en kwantificeren, met de vereiste kwaliteitsgaranties ziet men geleidelijk een verschuiving naar de interpretatie.

Immers de interpretatie is mensenwerk, met specifieke kennis, inzicht, creativiteit en kokervisie.

Maar ook de verslaglegging en het ondubbelzinnige van het verslag is hierbij een reden tot dispuut (Voorbeelden: ”De brug is open”, voor wie, de auto of de boot? Het glas is half vol of half leeg: objectiviteit; de cocaïnetest is positief: wil dat zeggen dat er cocaïne in het monster zit of juist niet en is het positief dat de verdachte niet meer gebruikt).

2222 22

zeer lang kunnen worden aangetoond op pico of femtogram niveau. In Zuid Korea hield ik vorig jaar nog een lezing over “no level of zero tolerance” beleid. Het is bekend dat circa 80% van alle dollarbiljetten van onder de US $100 cocaïne bevatten. Het wordt dan langzaam een gok welk geld ik aanneem en welk analyseapparaat wordt gebruikt. In Makassar (Indonesië) ontmoette ik ambtshalve drie studentes in een politiecel, beschuldigd van mogelijk drugsgebruik, maar niet bevestigd omdat de gaschromatograaf kapot was. Het zou enige weken zou duren voordat deze weer zou zijn gerepareerd. Daarbij krijg je als verdachte de eerste vier weken geen advocaat te spreken. Een nog gevoeliger techniek is de ICP-MS (een induced coupled plasma met atoomselectieve massa en laser verdamping).

Met een laser microbundel worden enkele atomen van de oppervlakte verdampt. Daarna worden deze atomen in een argontoorts tot circa 8000oC verdampt en wordt het massa van de

In een bepaalde rechtzaak omtrent de strafbaarheid van de het piramidespel moest worden onderzocht worden of dit een verboden kansspel was, of een behendigheidspel.

Volgens een wiskundige getuigedeskundige was het een kansspel omdat de menselijke vaardigheid de uitslag niet kan beïnvloeden. Een psycholoog vond het een behendigheidsspel, omdat alleen een behendige prater mensen kan overhalen mee te doen. In 1923 werd de Frye ingesteld. Hierbij moest men kunnen aantonen dat de gebruikte methode in het forensisch onderzoek het experimentele stadium heeft verlaten. Dit was mede naar aanleiding van een casus waarin werd gesteld dat een grafoloog geen wetenschappelijk handschriftonderzoek kon doen. In 1975 werden de Federal Rules of Evidence ingesteld. Hierbij werden eisen aan de kwaliteit en relevantie van de methode, zijn

isotopen van de meeste metalen bepaald. De hierbij gemeten isotopen geven een soort vingerafdruk van het oppervlak of samenstelling van een voorwerp. Deze vingerafdruk zegt wat van de omgevingsgeschiedenis en van de samenstelling van het voorwerp. Bijvoorbeeld een XTC Foliolum Ed. IV april 2006

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

11:58

Pagina 23

forensische toepasbaarheid en aan de ervaring van de onderzoeker gesteld. In 1993 kwam pas de Daubert-beslissing, waarbij gesteld werd dat de methode gepubliceerd moest zijn in een peer reviewed wetenschappelijk tijdschrift. De moeder van de baby Daubert had Bendictin geslikt, een middel tegen zwangerschapsmisselijkheid.

Het kind werd met sterk misvormde ledematen geboren. De leverancier werd uiteindelijk schuldig bevonden, gebaseerd op een gepubliceerde wetenschappelijke dierstudie waarin de teratogeniteit was bewezen. De lagere rechtbank had eerder Merrell Dow Pharmaceuticals Inc. vrijgesproken, met het verhaal dat volgens Paracelsus iedere stof uiteindelijk giftig dus wel teratogeen kan zijn.

Foliolum Ed. IV mei 2006

Prof. Dr. D.R.A. Uges

Bij de klinisch toxicoloogfarmacoloog komt steeds meer het accent te liggen bij de interpretatie.

Zelf wordt ik dan ook meer en meer bij moeilijke zaken, met name bij hoger beroep, gevraagd om als getuige-deskundige op te treden. Een heel dossier met alle tactische en technische recherche gegevens, verslagen van verhoren, de analytische bevindingen en andere mogelijk nuttige informatie. In Nederland dient terecht een getuige-deskundige totaal neutraal te zijn.

Dat is dus geheel anders dan in Amerika waar je uitsluitend werkt voor de partij die je inhuurt.

Immers daar kan het een no cure no pay case zijn en dan is het kostbaar als je iets zegt dat goed is voor de tegenpartij, ook al heb je gelijk.

Ik herinner me dat een Amerikaanse collega me vertelde dat hij een nieuwe methode had en legde die me uit. Ik zei dat ik het geen goede methode vond. Hij antwoordde: geen goede methode, juist wel, de jury was in een keer om!

Om mij zoveel mogelijk neutraal op te stellen, heb ik het liefst dat een rechter-commissaris me inhuurt en me schriftelijk de vragen stelt. Door zelf de vragen te stellen en te beantwoorden kun je heel snel partijdig worden. Het is me meer dan eens voorgekomen dat een advocaat me vroeg mijn getuige-deskundige rapport aan te passen.

Een collega en ik waren gevraagd door de advo-

caat van een persoon die verdacht werd een oude dame te hebben vermoord. Hij kwam met een prachtige berekening met het Baysian farmacokinetisch programma MW/Pharm, waarmee hij bewees dat de dader het euthanaticum niet gegeven had kunnen hebben. De advocaat blij, maar ik kritisch. Hij had het model en de parameters gebruikt behorende bij een jonge mannelijke vrijwilliger en hier ging het om een oude zieke vrouw. In een ander geval had een arts-vriend (benoemd als begunstigde in haar testament) met een geestelijk nog zeer heldere dame op zeer hoge leeftijd afgesproken dat hij haar zou laten versterven (geen water en voedsel tot de dood er na circa twee weken op volgt). Euthanasie is in ieder geval strafbaar, dus werd besloten tot versterven. Dit is een zeer pijnlijk proces. Ze kreeg fentanyl pleisters tegen de pijn. Mij werd gevraagd of de vrouw eerder door deze pleisters was gestorven, dus toch euthanasie. In dit geval ging het mijns inziens om het al dan niet wettig toelaatbaar zijn van versterven bij een heldere vrouw. De pleisters zijn, mits voorgeschreven door een bevoegd behandelend arts, een logisch gevolg om de patiënte een nog redelijk menswaardig bestaan te laten leiden.

De medisch onaanvaardbare situatie in de definitie van intoxicatie. Bij de zaak Lucia B hadden we te maken met al dan niet voorgeschreven digoxine en/of te veel toegediende hoeveelheid kalium. Gezien het feit dat de handgeschreven patiëntenkaart van de baby een rommeltje was, er bij voorbaat toch niet gereanimeerd zou worden, het kind in een slechte medische toestand was, diverse mensen met haar bezig zijn geweest en digoxine alleen in gaasjes en lever werd aangetoond en het te laat was iets over het kaliumgehalte in oogbolvocht te zeggen, vond ik het geen “wettig en overtuigend” geval van moord.

Echter dat laatste is een juridische beoordeling, die niet aan de toxicoloog is. Ik was wel gehoord als deskundige over het kaliumgehalte in het vitreus vocht. Kalium is een effectief moord wapen. Het kaliumgehalte moet in een klein bereik liggen. Na de dood gaan overal lichaamcellen kapot en komt intracellulair kalium vrij.

23 23

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:00

Pagina 24

Prof. Dr. D.R.A. Uges

afschuwelijk gezicht, dit stoot vrouwen af om op je te gaan stemmen in deze mediacratie. Ik kreeg toen life als reactie: “Maar Balkenende ziet er toch ook niet uit en is toch premier geworden.

Hoe zit dat dan?”

2424 24

Daarom is kalium in een afgesloten ruimte als de oogbol een goede maat. Echter na de dood lyseren natuurlijk ook de oogbolcellen en neemt het kaliumgehalte daar toe. Er is een relatie tussen kaliumgehalte in het vitreus en het aantal uren na de dood. Is dit tijdsverloop te groot dan zou een verhoogd kalium (als mogelijk “moordwapen”) teniet gaan in de interindividuele spreiding van het kaliumgehalte in de oogbol. Het is belangrijk dit als neutrale deskundige helder uit te leggen.

Moeilijke zaken zijn kleine kinderen die mogelijk door gif gedood zijn door een van de twee ouders. De vraag is dan of het kinetisch is te berekenen wie het gedaan heeft, de moeder of de vader. Onlangs had ik nog een baby van slechts 1,6 kg die gedood was met alcohol. In een andere zaak ging het om een kleuter die overleden is aan methadon. Enige weken geleden was ik nog bij Peter R. de Vries op TV met een zaak waarbij het ging of een man zelfmoord had gepleegd of dat een kennis dit ongemerkt aan zijn eten had toegevoegd. Moorden en vergiftigingen zijn momenteel hot. Regelmatig word ik gevraagd door de pers. Waterintoxicatie, hortensia, alcohol, drugs, en dioxine waren enkele van de onderwerpen. BNN had een life radiogesprek over de presidentskandidaat van de Oekraïne. De interviewster vroeg me of het wel slim was een niet dodelijk gif te geven. Ik antwoordde dat het juist zeer slim was. Doden geven alleen maar martelaarschap en door chlooracne ontstaat een

Foliolum Ed. IV april 2006

Alcohol, geneesmiddelen, drugs en met name THC (cannabis) in het verkeer zijn onderwerpen waar je op verzoek van de advocaat regelmatig berekeningen moet uitvoeren.

Uitgezonderd alcohol, waarvoor wij een wettig contra-expertise laboratorium zijn, voeren we slechts zelden forensische analyses uit. Als we het doen, is het meestal een casus waarbij de officier van Justitie geen gerechtelijke sectie vordert, de recherche niet weken wil wachten op het NFI, gevonden straat drugs of als bijstand voor andere laboratoria. Een keurige en hard werkende scholier reed zich te pletter tegen een boom.

Het stoffelijk overschot werd vrijgegeven. Geen zaak volgens de OvJ. De ouders wilden echter meer weten en verzochten mij een toxicologisch onderzoek te doen. We vonden geheel onverwachts veel cocaïnemetabolieten in zijn urine.

Bij nader onderzoek had de “keurige” scholier een dubbel leven, was de grootste cocaïnedealer uit het dorp, werd gechanteerd en had allerlei nazi sites op zijn computer. Alles weten is soms ook niet plezierig. Eens werd ons gevraagd aan te tonen of uit te sluiten of er urine zat in een rok, die een slachtoffer had gedragen tijdens een moord. Het vermoeden was dat het slachtoffer van angst in haar broek had geplast voordat ze was gedood. Het NFI had geen urine aangetoond, wij vele maanden later wel. Ik denk dat de combinatie klinische en forensische toxicologie een extra dimensie, maar ook kennis oplevert. Tot voor 15 jaar geleden deden wij in Groningen als enige provincie de eigen gerechtelijke sectie. Ik was bij iedere sectie aanwezig en daarvan heb ik veel geleerd. Ik denk dat het zeer zinvol is dat de toxicoloog bij het begin van iedere gerechtelijke sectie aanwezig is. Een enkele keer word ik op de plaats delict gevraagd.

Enkele jaren geleden lag er een dode vrouw met een rare geur. Ze had Tiger Balsem® op. Door de warmte van het lijk en de tocht kwamen alle bestanddelen afzonderlijk langs mijn neus. De gemeentelijke lijkschouwer kende Tiger Balsem wel, maar niet de losse bestanddelen.

Echter de leukste verzoeken zijn nog steeds: “Professor, ik heb enige jaren geleden uw colleges criminalistiek gevolgd en nu heb ik als advocaat mijn eerste moordzaak. Kunt u me helpen met advies?”

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:00

Pagina 25

F armacotherapie bij zedendelinquenten trecht

o

n der H

, roelstra T .

A e l Jel

va . Henri r D r e t a

niek, U evenkli

psychi

Foliolum Ed. IV mei 2006

J.A. Troelstra

De laatste jaren staat de problematiek rondom Wat is er nu met deze mensen aan de hand? zedendelinquenten sterk in de publieke belangIn beide gevallen is er sprake van een parafilie. stelling. Om wat voor mensen gaat het dan? Laat ik een aantal (gefingeerde) patiënten aan U voorParafilie: stellen.

Gedurende een periode van ten minste zes maanPiet is een man van 35 jaar die een wat teruggeden recidiverende intense seksueel opwindende trokken indruk maakt. Hij heeft werk en in zijn fantasieën, seksuele drang of gedragingen die vrije tijd traint hij de junioren van zijn judoclub. seksuele handelingen inhouden betrekking hebEen intieme relatie met een volwassene heeft hij bend op: nog nooit gehad. Thuis brengt hij veel tijd door - niet-menselijke objecten achter zijn computer en download hij kinderpor- het lijden of vernederen van zichzelf of partner nofoto’s. Vaak nodigt hij een jongen uit zijn trai- kinderen of andere niet-instemmende personen ningsgroep (11 jaar) thuis uit om op het grasveld in de tuin nog wat extra te oefenen. Door te dreiBij Piet pedofilie en bij Henk exhibitionisme. Bij gen dat de basisplaats in het judoteam gevaar Henk valt bovendien op dat de frequentie van loopt, dwingt hij de jongen tot het ondergaan van het seksuele gedrag erg hoog ligt. Omdat dit steeds verdergaand seksueel contact. Nadat Piet bovendien voor hemzelf of voor anderen hinderenkele malen voor dergelijke vergrijpen is verlijke consequenties heeft spreek je in dit geval oordeeld, krijgt hij bij de laatste rechtszaak van hyperseksualiteit. De lezer die bij zichzelf gevangenisstraf en TBS met dwangverpleging wil testen of hij of zij hyperseksueel is moet opgelegd. trouwens oppassen. Er zijn nogal wat websites Henk (40) is directeur van een grote succesvolle die pretenderen dit te kunnen berekenen: de uitonderneming. De relatie met zijn vrouw is goed, slag is dan veel te snel: je bent hyperseksueel! ook in seksueel opzicht. Ze vrijen viermaal per week, daarnaast komt hij nog vijf maal per week klaar door zelfbevrediging. Voor het slapen gaat Henk vaak nog een wandelingetje maken, waarbij hij de laatste twee jaar vaak zijn geslachtsdelen toont aan nietsvermoedende vrouwen.

Nadat een van de slachtoffers van het exhibitionisme een kordaat optredende vrouwelijke rechercheur blijkt te zijn, wordt Henk voorgeleid aan de Officier van Justitie. Deze geeft Henk de mogelijkheid het voorlopig niet tot een rechtszaak te laten komen, onder voorwaarde dat hij zich laat behandelen bij de forensisch psychiatrische polikliniek “de Waag” ( onderdeel van de van der Hoevenstichting).

Binnentuin van de kliniek

25 25

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:01

Pagina 26

wijzingen dat antipsychotica (die de dopaminebeschikbaarheid verminderen) de seksuele actiegeneigdheid verminderen.

Van deze eigenschap van antipsychotica kan bij de behandeling gebruik gemaakt worden, met name als er sprake is van een neiging tot impulsief gedrag.

Wat doe je aan deze problemen in de forensische psychiatrie?

Forensisch gezien is het belangrijkst dat voorkomen wordt dat een patiënt weer opnieuw de fout ingaat met het plegen van een delict. Het ontstaan van een nieuw delict wordt bekeken vanuit het biopsychosociale model (zie figuur hierboven).

J.A. Troelstra

Met behulp van psychotherapie kan een patiënt inzicht krijgen in de keten van gedrag (je begeven in een hoog risico situatie: bijvoorbeeld bij Henk; een avondwandeling), gevoelens en gedachten ( bv. bij Piet: “zo geef ik hem seksuele voorlichting”) die tot een delict leiden.

Zo wordt bij Piet de betreffende cognitieve vervorming in gesprek gebracht. De patiënt stelt een terugvalpreventie plan op waarin bijvoorbeeld staat dat risicovolle situaties vermeden moeten worden. Desondanks zal er een zeker recidive risico blijven bestaan. In het geval van Piet is dit zelfs een hoog risico. De laatste jaren is er daarom steeds meer aandacht voor biologische behandelmethoden als aanvulling op de overige behandeling.

2626 26

De seksuele opwindbaarheid vermindert als de testosteronspiegel in het lichaam sterk daalt ten opzichte van de uitgangswaarde.

Testosteronverlagende medicatie vermindert de mate waarin men seksueel te prikkelen is.

Daardoor verminderen seksuele fantasieën en seksueel gedrag. Een eventueel bestaande parafilie blijft onderliggend echter bestaan.

Vanouds wordt Androcur = cyproteronacetaat voorgeschreven. Het heeft een remmend effect op de afgifte van gonadotrofine door de hypofyse.

Daardoor wordt uiteindelijk de testosteron productie verminderd. Androcur is een stof die in werking lijkt op het vrouwelijk geslachtshormoon progesteron. Androcur remt tevens het effect van testosteron door blokkade van de testosteron receptor. Androcur is officieel geregistreerd voor (o.a.) “vermindering van de geslachtsdrift”.

LHRH agonisten zoals Decapeptyl en Lucrin worden officieel alleen voorgeschreven voor prostaatkanker behandeling en bij kinderen die veel te vroeg in de pubertijd komen. Bij die behandelingen is het belangrijk dat het testosteron heel erg laag is. Bij Decapeptyl behandeling is het testosteron lager dan bij Androcur behandeling. Het geneesmiddel verschilt één amino-

Bij gebruik van SSRI antidepressiva is vermindering van de seksuele aandrang een bekende bijwerking. Bij minder ernstig seksueel delinquent gedrag kan hiervan therapeutisch gebruik gemaakt worden. Dit geldt in het bijzonder als er sprake is van een dwangmatige component in het gedrag.

Bij gebruik van antipsychotica is vermindering van de seksuele aandrang een bekende bijwerking. Frenactil werd in het verleden frequent voorgeschreven bij seksueel hinderlijk gedrag.

Uit recent seksuologisch onderzoek komen aan-

Foliolum Ed. IV april 2006

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:01

Pagina 27

zuur ten opzichte van belang. Het is nodig LH-RH, waardoor het te letten op voldoende Seksuele fantasieën honderd maal sterker calcium intake: goede werkt. Bovendien ontvoeding, aan te vullen Seksueel gedrag breekt nu het normale met vitamine D3, bij24 uurs pulserende voorbeeld ritme. In de eerste CalciChewD3. twee weken zal het Daarnaast aandacht testosteron daarom voor voldoende bewetoenemen (eventueel ging, werk en sport. kun je Androcur bijBij aanwijzingen voor geven om dit flare-up osteopenie of osteoeffect te compenseporose is het aan te ren) om daarna tot bevelen al ruim voor pre-puberale waarden de toepassing van te dalen. Dit zijn libidoremmers waarden die ook na castratie gevonden worden; CalciChewD3 te geven. Ook wordt de endocrialleen de bijnieren produceren nog een kleine noloog in consult gevraagd. hoeveelheid testosteron. De seksuele prikkelbaarheid en de seksuele fantasieën worden daarBij Henk hielp de behandeling met fluoxetine, door beter geremd. Behandelaars van zedendeeen SSRI, onvoldoende. Hij bleef een onweerlinquenten raden daarom patiënten aan over te staanbare drang tot exhibitioneren houden. Op stappen naar Decapeptyl als Androcur onvol50 mg cyproteronacetaat daalde het testosteron doende helpt. Zoals uit het voorgaande blijkt van 10 naar 3,5, iets onder de normaalwaarde gaat het bij het voorschrijven van LHRH agonisgrens van 4. Hierop daalde het aantal vrijpartijen ten bij zedendelinquenten om een off label indimet zijn vrouw naar tweemaal per week. Patiënt catie. vertelde opgelucht te zijn geen drang tot exhibitioneren meer te ervaren en bovendien veel minder tijd kwijt te zijn met fantaseren over seks.

Achteraf gaf hij aan hier 12 uur per dag mee bezig te zijn geweest.

Bij Piet bleek cyproteronacetaat niet goed genoeg te werken. Zelfs een injectie van eenmaal per twee weken 600 mg bleek onvoldoende, ondanks een daling van het testosteron naar 2.

Op Decapeptyl daalde het testosteron naar 0,5 waarbij de seksuele opwindbaarheid volledig verdween. Patiënt ervaart dit als een zwaar verlies. Hij heeft het er echter voor over omdat hij over een paar maanden buiten de kliniek wil gaan wonen.

Foliolum Ed. IV mei 2006

J.A. Troelstra

Zowel bij Androcur als bij Decapeptyl zijn er serieuze bijwerkingen te verwachten. Een deel van de bijwerkingen bij Androcur komt voort uit de gelijkenis die dit middel heeft met het vrouwelijk geslachtshormoon progesteron. (borstvorming, gewichtstoename) Doordat bij de toepassing van LHRH agonisten, zoals Decapeptyl, het testosteron sterker daalt is de kans op botontkalking hierbij groter dan bij Androcur.

Omdat een eenmaal ingezette libidoremmende behandeling vaak zeer langdurig moet worden volgehouden is preventie van botontkalking met een bifosfonaat bijvoorbeeld Fosamax, van groot

27 27

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:02

Pagina 28

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:02

Pagina 29

Beleidsnota kandidaat-bestuur 2006 - 2007 “Setting goals is the first step in turning the invisible into the visible.”

Dit advies gaf Anthony Robbins aan verschillende leiders in de wereld. In deze beleidsnota worden de eerste doelen gesteld die wij volgend jaar als bestuur der Groningse Farmaceutische Studenten Vereniging “Pharmaciae Sacrum” willen verwezenlijken. Al 124 jaar worden doelen werkelijkheid. Vele besturen zijn ons voorgegaan, hebben net als wij nu nagedacht over de toekomst van de vereniging en hebben hun plannen tot uitvoering gebracht. Het is van groot belang dat de door hen vergaarde kennis niet verloren gaat. Hiertoe wordt het bestuur bijgestaan door oud-besturen en de ereleden. De ereleden behouden tevens het overzicht over de jaren en zorgen voor de continuïteit van de vereniging. We willen graag het goede contact met hen voortzetten.

Pharmaciae Sacrum zal komend studiejaar haar 125e Dies Natalis vieren. In de loop van deze jaren is P.S. uitgegroeid tot één van de mooiste studiegerelateerde verenigingen van Nederland, vol met tradities en drukbezochte activiteiten. Het is voor ons een grote eer om aan het roer te mogen staan als het 25e lustrum gevierd gaat worden en wij zien erg uit naar deze festiviteiten in december. We willen graag de Lustrumcommissie ondersteunen in de organisatie van deze speciale Dies Natalis. Tijdens het lustrum zal er een dag in het teken staan van de reünisten. Op deze dag zullen de banden met Pharmaciae Sacrum worden aangehaald. Tevens zal de Alumnicommissie op de reünistendag het oud-ledenlidmaatschap promoten. We zullen komend jaar deze commissie ondersteunen en helpen de band van de oud-leden met de vereniging te laten behouden en zo mogelijk te verbeteren.

Foliolum Ed. IV mei 2006

Beleidsnota

De farmaceutische beroepsgroep is zeer hecht. Dit is mede te danken aan de goede band die de farmaceuten onderling tijdens hun studie opbouwen. Activiteiten van de Koninklijke Nederlandse Pharmaceutische Studenten Vereniging bieden de mogelijkheid aan studenten uit de drie verschillende steden om te integreren en contacten te leggen voor de toekomst. Wij zijn dan ook zeer verheugd dat het bestuur der K.N.P.S.V. komend jaar bij ons in Groningen zetelt en hopen op een goede samenwerking. Daarnaast zien wij uit naar een goede band met de buitenlandse besturen van Aesculapius” “ uit Leiden en Unitas Pharmaceuticorum uit Utrecht. De goede relatie die P.S. met de (para)medische ganggenoten heeft, willen we voortzetten, zodat de toekomstige samenwerking tussen de verschillende disciplines al begint tijdens de studie.

29

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:03

Pagina 30

Pharmaciae Sacrum is een bruisende vereniging. Activiteiten worden druk bezocht en veel leden willen participeren in commissies. Door het enthousiasme van de commissieleden worden zowel eerstejaars als ouderejaars gemotiveerd om mee te doen aan activiteiten en borrels. De commissies zijn de spil van de vereniging en het is dan ook aan het bestuur om deze ten volle te ondersteunen. De voorzieningen die gebruikt worden voor commissiewerk, moeten beschikbaar zijn, zodat de commissies zo min mogelijk in hun werk belemmerd worden. De werkzaamheden en het product van de commissies en het bestuur worden door vele buitenstaanders aanschouwd. Daarom streven we naar een professionele houding en werkwijze van zowel het bestuur als van de commissies, zodat Pharmaciae Sacrum zich aan bedrijven en andere verenigingen presenteert als een sterke en interessante vereniging die de moeite waard is om te sponsoren en om contacten mee te onderhouden.

We zullen volgend jaar als bestuur open staan voor nieuwe ideeën en willen de commissies motiveren gebruik te maken van hun eigen creativiteit. Wij hebben in de loop der jaren ervaring opgedaan in verschillende commissies en streven ernaar deze ervaring ten goede te laten komen aan de commissies. Dit willen we onder andere bereiken door regelmatig bijeenkomsten te organiseren, waarbij de functionarissen van de commissies met desbetreffende bestuurslid/leden samenkomen. Naast het quaestorenoverleg zal er dus onder andere ook een assessoraatoverleg komen. Op deze manier hopen we dat de eerstejaars in de commissies zich nog meer bij de vereniging betrokken voelen en zich bewust zijn van het belang van hun taken.

Mede door deze bijeenkomsten en door de commissie-etentjes hopen we dat de commissieleden de weg naar het P.S.-hok leren kennen en ons bij vragen weten te vinden.

Beleidsnota

De almanak en het Foliolum worden zowel door de leden als door niet-leden veel gelezen. We willen daarom de Almanakcommissie en de Redactiecommissie stimuleren de stijgende trend voort te zetten.

Er is de afgelopen jaren een grote interesse in de Buitenland Excursie getoond. We hopen dat de BEC ook volgend jaar haar enthousiasme kan overbrengen op de leden en een geweldige excursie zal organiseren. De afgelopen jaren heeft de Commissie Farmaceutische Wetenschappen “SSS” bewezen dat haar activiteiten een vaste plaats op de jaarlijkse agenda verdienen. We willen de SSS motiveren de huidige ontwikkelingen in de farmaceutische industrie en het onderzoek aan met name de farmaceutische wetenschappen studenten te laten zien. De Internetcommissie heeft aangetoond van grote waarde te zijn voor de vereniging. We hopen samen met de Internetcommissie de P.S.-site www.psgroningen.nl op peil te houden en waar nodig te verbeteren.

3030

Volgend jaar beginnen de flexibele bachelors aan de bètafaculteit van de Rijksuniversiteit Groningen. Eerstejaars farmaceuten zullen met de levenswetenschappers een gezamenlijk eerste semester volgen.

Hierdoor zullen de eerstejaars moeilijker te bereiken zijn. Wij vinden het belangrijk dat Pharmaciae Sacrum zich bekend maakt bij de eerstejaars, zodat ze weten wat P.S. te bieden heeft. Dit vergt inspanning van zowel het bestuur als van de leden. Door het contact tussen de eerstejaars en de ouderejaars te stimuleren, zullen de eerstejaars zich hopelijk snel thuis gaan voelen. Het is belangrijk dat de eerstejaars weten dat de vereniging open staat voor nieuwe leden en weten dat ze welkom zijn bij activiteiten en in commissies.

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:03

Pagina 31

Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor de Eerstejaars Introductiecommissie “EIK” en de Eerstejaarscommissie.

De EIK is sinds dit jaar weer een commissie van Pharmaciae Sacrum. We willen samen met de EIK ervoor zorgen dat de eerstejaars zich betrokken voelen bij de vereniging en zich thuis voelen in Groningen. Dit willen we bereiken met de hulp van een aantal ouderejaars, die zich als mentoren over de eerstejaars ontfermen. De door P.S. opgezette groepjes worden opgericht om de onderlinge contacten tussen eerstejaars te bevorderen. De bijeenkomsten zullen aan P.S.-activiteiten gekoppeld worden, zodat de eerstejaars sneller binnen de vereniging geïntroduceerd worden. Om de ontvangst van alle eerstejaars soepel te laten verlopen, is het belangrijk dat een goede band met de nieuwe Groninger Levenswetenschappen Vereniging Idun opgebouwd wordt. Zeker in het begin van het eerste semester zal veel overleg plaats moeten vinden met deze vereniging.

Met de flexibele bachelor in aantocht is het belangrijk dat Pharmaciae Sacrum de goede contacten met de opleiding behoudt, zodat voor de opleiding duidelijk blijft dat P.S. absoluut een meerwaarde heeft voor studenten farmacie en farmaceutische wetenschappen in Groningen. We zien hierin een belangrijke taak weggelegd voor het Studentenoverleg Farmacie en het bestuurslid in de Raad van Advies.

De leden moeten zich thuis voelen bij Pharmaciae Sacrum. De gezelligheid en de sterke band tussen de leden is de kracht van P.S.. Het is daarom belangrijk dat ze weten dat zij welkom zijn op het P.S.-hok en dat wij open staan voor gezelligheid én voor serieuze zaken.

We staan aan het begin van een mooie periode, waarbij veel activiteiten op ons pad komen. We hopen onze plannen tot uitvoering te kunnen brengen en een steentje bij te kunnen dragen aan de lange geschiedenis die Pharmaciae Sacrum rijk is.

Hopende de verwachtingen van onze voorgangers en de leden waar te maken, het kandidaat-bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum” 2006-2007, Alexander Hamilton Jacomijn Dijksterhuis Anne Lexmond Piter Oosterhof Kristian Pool

Praeses Ab-actis Quaestor Assessor I Assessor II

Beleidsnota

Foliolum Ed. IV mei 2006

31

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:03

Pagina 32

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:04

Pagina 33

OPG eerstejaars excursie Woensdag 8 maart vertrokken wij vanaf het MWTF met een afgeladen bus eerstejaars richting Staphorst. De heenreis verliep voorspoedig en in Staphorst ontving Leo ons met een heerlijke lunch. Vervolgens stak hij van wal met een uitleg over de OPG-Groep waarna Willem Palten het stokje overnam en ons vertelde over de tak OPG Groothandel binnen de OPG Groep. Na deze uitleg werden twee groepen gevormd en werd in een rondleiding door het gebouw heen de praktijk van de groothandel getoond.

Heroine, tena voor men, vichy, durex, en natuurlijk pakken vol met medicijnen gleden aan onze ogen voorbij. De reis vervolgde zich naar het mooie Hoogeveen. In dat mooie Hoogeveen is een heuse kartbaan. Na de nodige instructies waren de eerste karts een feit.

Het werd al snel duidelijk dat onze mannen van het bestuur geoefend waren. Na vijf heats werden de finalisten bekend gemaakt. De overigen konden zich al aan de bar voegen. De finale was bloedstollend met als terechte winnaar Joeri. Voor sommige finalisten viel het verlies zwaar.

Dit werd echter snel verdrongen door het buffet dat voor ons klaar stond. Een laatste toast voor Leo en een geweldige dag kwam tot zijn eind.

Kus, Anouk, Floor, Merel en Marloes

OPG eerstejaars excursie

Foliolum Ed. IV mei 2006

33

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:04

Pagina 34

e t o r g t e H

l e p s d r o o m EIK Wai-Ping was de eerste ondervraagde. Wai-Ping wist te melden dat de moord in Griekenland plaats had gevonden. Er was daar een mooi studentenfeest aan de gang en Roelof was daar druk bezig met zijn persoonlijk verslag voor FARP. Het verslag dat hij maakte was Ileum en zijn Ileum ondervond daar de vervelende gevolgen van een griekse kip. Deze kip bleek door ene Sophie bereid te zijn. Wai-Ping wist ons te vertellen dat de kip besmet was met de vogelgriep (en nu hopelijk Sophie zelf ook). De reden waarom deze zeer lugubere moord plaats heeft gevonden bleek een zakje mayonaise te zijn. Echt… Wai-Ping liegen is één ding, maar dit. Alstjeblieft dit hoeven we toch niet te geloven he.

RWPTC De volgende ondervraagde was Harïet. Zij wist ons te vertellen dat Roelof op Hawaï vermoord was. Blijkbaar is een ander plaats delict ineens ook mogelijk. De moordenaar kon ze ons niet vertellen omdat ze in slaap was gevallen, hoe suf dat ook mag klinken. Slapen terwijl een moord plaats vindt… dat doe je toch niet? Maar doordat ze in slaap was gevallen heeft ze niet meer zo goed opgelet en weet ze het dus allemaal niet meer. Ze was op dat moment dus vooral met zichzelf bezig.

Commissiepraat

Internet

3434

Ebian was als volgende aan de beurt. Hij was er heilig van overtuigd dat de moord in Bombay plaats had gevonden. Dus hieruit konden wij concluderen dat het lijk nu al in drie stukken verdeeld was? Hij keek eens naar Mathijs en toen die goedkeurend knikte zei Ebian dat de moord door een Boon gepleegd was? (Omdat wij niet wisten waar Bombay lag konden we wel concluderen dat de basisschool niet goed hun werk gedaan heeft.) Maar het bleek om een Indiase Boon (jah, want Bombay ligt in India) te gaan. Boon had zijn schone ondergoed aangetrokken om Roelof met bier te vermoorden. Volgens Ebian was het motief van de moord dat als iemand de westerse wereld wil pakken ze dan de farmaceutische toekomst uit moeten schakelen omdat dit zeer belangrijk is voor de westerse wereld. Één ding mag duidelijk zijn de moordenaar was zeker geen heilige boon.

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:04

Pagina 35

der Farm

aceuten

Almanak Maarten B. was als volgende aan de beurt, maar waar stond die B. nu ook alweer voor? Hij zei dat de moord in Zweden gepleegd was en de reden was een overdosis Pingie. Dit medicijn genaamd Pingie is ons echter onbekend. Maarten B wist ons te vertellen dat het om een stevig afrodisiacum ging. Dit middel wordt veelvuldig tijdens het uitgaan of vlak voor het slapen gaan ;);) gebruikt. De dader wist hij niet te melden, want tijdens het uitgaan was hij teveel bezig met site-seeing ;);). Hij wist wel te melden dat al het blonde pracht en praal dat hij daar zag niet in Praag te zien zou zijn. Want daar zie je toch geen Rianne.

BEC Vincent pakte zijn glas bier met handschoen vast (wat heeft die ineens gevoelige handen). Hij wist ons te melden dat het een practicumrat was die Roelof had vermoord. Ja, dat zijn al vijf stukken lijk, want deze moord heeft plaatsgevonden in Praag.

Zijn Alibi was dat hij zijn vriendin aan het onderzoeken was zodat hij dat ook maar weer gedaan had. Hij kon de vormen van de dader nog wel herkennen want het was of Tatjana of Cameron Diaz. Nu de BEC ook naar Praag gaat vroegen we hem of hij niet bang was voor een herhaling van deze moord.

Hij antwoordde van niet want de BEC gaat met 50 man en dan kunnen ze wel een practicumrat aan.

SSS

Foliolum Ed. IV mei 2006

Commissiepraat

De volgende ondervraagde deed nogal vreemd. Haar naam was Lotte en ze wist ons te vertellen dat de moord ook in Praag plaats heeft gevonden. Eindelijk iets wat overeen komt! Ze wist ons stellig te vertellen dat ze de moord niet zelf had gepleegd want daar was ze te lief voor. Bovendien heeft ze altijd een goed humeur en heeft ze ten alle tijden een strikje in haar haar.

Ze dacht zelf dat ene Emiel de dader was. Hij zou roelof dronken hebben gevoerd met martini. Dit zou heel goed kunnen want Roelof is een alles drinker. Ze vertelde ons dat ze zelf ook graag martini luste. We vroegen haar toen of ze dan zelf niet bang was om slachtoffer te worden van een martini moord. Ze begon te lachen en zei dat ze daar zelf wel voor zorgde. Toen we deze lugubere aanwijzing wouden opschrijven werd ons het papier uit de handen gerukt. Gelukkig hebben wij een zeer goed geheugen.

35

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:05

Pagina 36

Lustrum Tsjechië was ook het land waar volgens Marieke de moord gepleegd was. Praag wist ze niet zeker maar het was ergens in Tsjechië. Ook hier was drank het moordwapen, door de goedkope bierprijzen in Tsjechië zal het volgens Marieke bier geweest zijn. Zij zei dit omdat naast Roelof een geel en een blauw kotsemmertje lagen. Na een lange stilte wist ze uit te brengen dat Loek toch wel de moordenaar geweest moest zijn, omdat hij een glaasje water aan het drinken was. Al wist ze het toch niet helemaal zeker, het kan ook Susanne geweest zijn omdat dat volgens haar het makkelijkste was.

Bestuur De laatste twee mensen die we hebben ondervraagd waren Jenny en Marianne. Zij denken dat het in de tapperij is gebeurt.

Maar dan niet de tapperij hier in het mooie Groningen, maar die in Genève. Ze waren het er allebei wel over eens dat ene Bart de dader moest zijn. Die jongen doet alleen maar rare dingen volgens Marianne. Maar vooral hard drinken en veel pasjes maken wist Jenny ons te vertellen. Je mag hopen dat je hem nooit tegen komt op een feest voor studenten. Het schijnt zelfs zo te zijn dat hij een keer een bus heeft geterroriseerd met zijn pasjes. Dit zou niet zo erg zijn ware het niet dat hij alleen een lint droeg.

Conclusie Nou wij zijn in ieder geval de draad kwijt geraakt. Dit onderzoek heeft ons helaas geen dader opgeleverd maar wel een paar mooie verhalen. Er moet gezegd worden dat de ondervraagde personen stuk voor stuk uniek zijn op een vreemde manier.

De oorspronkelijke vragen waren: Waar was je liever met de BEC heengegaan?

Wat is jouw favoriete slachtoffer?

Wat voor bijzondere dingen zou jij meenemen naar de BEC?

Commissiepraat

Wie zou jij wel eens nader willen onderzoeken?

3636

Wat deed jij zaterdag om 12 uur?

Wat is in jouw ogen de leukste activiteit van de BEC? Ben je ook bang voor terrorisme tijdens de BEC?

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:05

Pagina 37

Interview met de Fotocommissie Op de uitnodiging van de Redactiecommissie aan de fotocommissie om een keertje gezellig te gaan borrelen, werd zeer positief gereageerd. Er werd meteen een etentje aan vast geknoopt en het beloofde een gezellige avond te worden. Niets bleek minder waar. De uitnodiging kwam niet alleen de huidige fotocommissie ter ore maar ook de gevreesde e.t. appie II alias 'Boon'. We konden er niet meer onderuit; Maarten Boon zou hoe dan ook aanwezig zijn.

We hoopten er maar het beste van.

Na een eerste voorstelrondje volgden de wat meer serieuze vragen. Op de vraag wie de domste foto kan maken is iedereen het unaniem eens: 'Maarten!'. Onze gewiekste quizmaster Roelof is echter niet voor één gat te vangen en benadrukt de tegenwoordige tijd van deze zin. Uiteindelijk komen ze dan op Arthur. Hij heeft namelijk tijdens het Gala Maarten al hangend aan een paal gefotografeerd.

Na enig beraad stemt iedereen er mee in dat Christine de meest fotogenieke persoon binnen de commissie is. Op de vraag wie het meest fotogeniek is binnen P.S. ontstaat enig tumult. Voor Christine is de Jan Baltink op het openingsfeest (Jasper en Arthur sluiten zich hierbij aan), voor Maarten is dat Lotte Westerink en Wai Ping in een groene jurk en voor Sophie is dat Roelof. Martin is 100% voor Ebian. Hij vertrouwt ons toe dat sommige foto´s van Ebian zo slecht zijn dat Ebian ze zelf niet eens op internet durft te zetten.

Het favoriete doelwit voor Christine is (natuurlijk) Emiel. Arthur verkiest al zijn vrouwelijke fans en voor Jasper scoort nog altijd Jan de meeste punten. Maarten is over deze vraag erg duidelijk: 'Elk décolleté dat hij te pakken kan krijgen'. We gaan er van uit dat dit geldt voor elk decolleté dat voor de fotocamera verschijnt.

Op de vraag met wie ze nog wel een keertje op de foto zouden willen antwoordde Christine zonder aarzelen: 'Niet te strikken!'. Ook zou ze graag nog wel eens met de echte Idol Jim op de foto willen. Dit viel bij Jasper en Martin en rory natuurlijk wat minder in de smaak. Sophie wilde, tot grote vreugde van Roelof, wel een keertje met hem op de foto. Martin verkoos toch een fust bier en dan het liefste Oranje Boom (hoofdpijn gegarandeerd!). Arthur wilde wel graag met Maarten op de foto. De liefde was helaas niet wederzijds want Maarten zag liever zijn droom werkelijkheid worden door met Katja Schuurman op de foto te gaan. Tot slot liet Jasper nog aan ons doorschemeren dat hij graag met Hannie op de foto wilde. Wie hij hier mee bedoelt is voor jullie een vraag, voor ons een weet!

Tot slot nog een lijstje met leukste 'Kodac momentjes' 1.

Modderpoel Maarten op het EIK-kamp 2.

De foto's van de Dies Receptie 2004 gemaakt door Tanja 3.

Anne Kristin haar voeten op het EIK-kamp 4.

Rory's blote bast op het EJC feest 'Farma Sutra' Enkele biertjes en zoute sticks later werd de fotocommissie steeds loslippiger. Zo schreeuwde meneer Boon dat decolleté nr.1 voor hem nog altijd Anne is. Arthur sprak op zeer luide toon toen hij zei dat hij hiervoor echt nader onderzoek moest verrichten. Martin was echter van mening dat een decolleté nr.1 binnen de wereld die Farmacie heet niet bestond. Door deze opmerking zonk de moed in de schoenen voor het vrouwelijke deel van de commissie en bleek er niets anders op te zitten, om nog een positieve draai aan deze avond te geven, dan nog een poging te wagen in de Tapperij.

Foliolum Ed. IV mei 2006

Interview met de Fotocommissie

De dames van de commissie lieten ons weten dat het nieuwe item 'Decolleté van de maand' bij hen niet echt in de smaak valt. Sophie stelt voor om ook iets te bedenken voor de vrouwelijke leden van P.S. Ze opperde het idee om 'Hunk van de maand!' in te voeren. Hierop reageerde Martin vrijwel direct met de opmerking: "Dan heeft Wâtse direct al de eerste vijf keer gewonnen!". Jasper en Maarten vinden decolleté van de maand juist een groot succes en willen via deze weg dan ook laten weten dat ze het erg jammer vinden dat niet iedereen hier aan mee wil werken.

37

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:05

Pagina 38

Arthur over Christine: Hierop volgt eerst een lange stilte… We houden het er maar op dat Arthur sprakeloos is van Christine. Wel weet hij over haar te vertellen dat ze scharrelt met de Praes van P.S. Een soort van 'first woman' van de vereniging. Ook vindt hij haar erg knap en kan ze veel bier drinken. Ze is de beste abactis die je kunt wensen en Maarten las haar notulen altijd erg graag. Christine lijkt echter niet op de hoogte te zijn van eventuele gemaakte notulen…

Interview met de Fotocommissie

Maarten over Arthur: Arthur is volgens Maarten de enige juiste opvolger voor hem. Een pré voor deze appie II was dat hij al foto's van zichzelf kon maken. Bovendien is hij verreweg het leukste deel van een tweeling. Maarten kan echt merken dat hij als eerste geboren is.

3838

Martin over Jasper: Martin vindt Jasper (uiteraard) een 'dikke IDOL'. Hij deelt ons mee dat het ronduit geweldig is om met een genootschapsgenootje in de commissie te zitten (dit ruikt naar vriendjespolitiek). In de fotocommissie hebben ze dankzij Jasper niets te klagen over geld. Verder laat Martin ons weten dat hij zich geen betere opvolger voor de kookcommissie kan wensen en heeft er komend EIK-kamp dan ook alle vertrouwen in.

Foliolum Ed. IV mei 2006

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:06

Pagina 39

Christine over Sophie: Sophie is de echte appie I van de fotocommissie. Ze houdt erg van salsa dansen en is daarbij ook nog eens blond, heeft groene ogen en is 1.73 meter lang. Ze woont in een heel mooi huis en kan geweldig koken. Christine kent geen schroom om ook nog eens haar telefoonnummer over tafel te schreeuwen. Het leek ons echter niet verstandig (na het geven van de voorafgaande informatie) deze in dit blad te vermelden. Het moge duidelijk zijn dat Christine vol lof is over de appie I.

Jasper over Maarten: Jasper vertrouwt ons toe dat hij eigenlijk door angst bevangen is. Hij weet namelijk niet wat wel en wat niet gezegd kan/mag worden over Maarten. Hieruit kunnen wij opmaken dat Maarten nog een dikke vinger in de pap heeft bij de huidige fotocommissie.

Wel 'mag' hij ons vertellen dat Maarten altijd vrolijk is en dat hij Wai Ping heel leuk vindt.

Maarten wil graag praeses van P.S. worden maar is daar volgens Jasper nog niet groot genoeg voor (behalve dan z'n ego). Tot slot volgden er nog een aantal koosnaampje voor Maarten die in de fotocommissie gebruikt worden. Een selectie volgt: 'Appie irri, Appie III, ons peetkindje, ons leenkindje en onze leenappie.'

Foliolum Ed. IV mei 2006

Interview met de Fotocommissie

Sophie over Martin: In de eerste vijf minuten kwam er bij Sophie slechts ĂŠĂŠn woord naar boven toen zij haar praeses mocht voorstellen; 'IDOL'. Dit is echter oud nieuws en na het toepassen van slinkse interviewtechnieken liet Sophie los dat ze Martin boven alles 'Klein maar fijn' vindt.

39

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:06

Pagina 40

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:07

Pagina 41

Congrescommissie Waerde Farmaceuten, Elk jaar vindt rond Hemelvaart het jaarlijks wetenschappelijk congres van de K.N.P.S.V. plaats, wat dit jaar georganiseerd wordt door Congrescommissie 'Colossaal' uit Groningen. Dit jaar zal het congres plaatsvinden van 24 t/m 27 mei 2006 te Zevenaar. Het thema zal zijn: 'Gezondheid kent geen tijd', met als deelthema's voor de symposia: 'Grijsheid komt met de jaren' (donderdag) en 'Onbezorgde kindertijd?' (vrijdag).

Op donderdag vinden er lezingen plaats over het verouderingsproces in het lichaam, de ziekte van Alzheimer (mogelijke nieuwe behandelingen voor deze ziekte), het verschil tussen ziekte en veroudering, problemen van medicatie bij ouderen en als laatste een lezing over Progeria. Een zeldzame ziekte van kinderen die zeer snel oud worden. Deze laatste lezing geeft ook direct de link met de volgende dag. Op vrijdag zullen er lezingen gehouden worden over ontwikkelingsfarmacologie, unlicensed en off-label gebruik, astma bij kinderen, ADHD en vacinnaties. Al met al een gevarieerd programma, wat hopelijk jullie interesse wekt.

Naast de interessante symposia heeft het Congres u nog meer te bieden. Gelijk de eerste avond zal de feestvreugde losbarsten. Wij hopen op een flink aantal onontdekte Idols, die hun zangtalenten laten zien bij de Karaokeshow! Je kunt thuis alvast oefenen, zodat iedereen versteld staat van je talent. Ook zal de eerste avond gestreden worden om de welbekende Faberbokaal. Maar eigenlijk is het al zeker dat deze wederom naar Groningen gaat.

De tweede avond zal in het teken staan van de AV. Naast het feit dat er een aantal interessante puntjes aan bod gaan komen, zal het huidige bestuur het stokje overdragen aan een vers bestuur uit Groningen.

Dan zijn we alweer bij de laatste avond aangekomen. Na een afgekochte receptie, waarbij het nieuwe bestuur gefeliciteerd kan worden, zal het eindfeest plaatsvinden. Dit wordt anders dan anders‌ Met bussen worden jullie naar Nijmegen gebracht, waar het congres beÍindigd zal worden met een Gemaskerd Bal! Dus trek je mooiste galakledij uit de kast, zet dat masker op en versier je grote liefde.

Al met al meer dan genoeg redenen om op 24 mei naar Zevenaar te komen en er niet meer weg te gaan tot zaterdag 27 mei. Op www.knpsv.nl kun je terecht voor meer informatie.

Wij hopen vele mensen uit Groningen te zien op ons congres! Dus schrijf je in via www.knpsv.nl!

Tot 24 mei!

Congrescommissie 'Colossaal'

Congrescommissie

Foliolum Ed. IV mei 2006

41

Pagina 42

pen..

n hokje te stop

ee Boon is niet in

t los

l en boon kom

SuperBOON!

A

t zoveel

goud in

je hande n.

alcoho 2 drankjes met

t gast me

12:07

r e t h c Kra nt

r je loop

25-4-2006

Kijk waa

nr.4-klaar.qxp

and? an de h tand? a r e i h Wat is sen je gelukit er tus z t a jken....

W i t k en a r p gd sexuele kking vastgele o m o h n ens zij tsuitdru rapt tijd en zijn gezich t e b e s t Wa s alle r hem i kig voo

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:08

Pagina 43

Alweer een meesterlijk zelfportret van dit artistieke genie. Dit zou later bekend staan als zijn ''oranje' periode!

Kom je ook op mijn feestje?!

Fot oco

De stoelen waren bezet... echt waar

Job “van Alle Kanten�

mm enta ar

Ik ben niet dronken, ik ben evangeline Helmond de gekste!!!

Ik bewaak mijn bier Ik snap echt niet waarom niemand op mijn contactadvertentie reageert Als de kat van huis is, danst evangeline op tafel Tafeltje strekje Evangeline met bier, is altijd plezier!!

Evangeline de gekste!!

Beter 2 in de hand, dan 4 op tafel!

Vele handen maken licht werk Evangeline met haar 4 imaginary friends

Jammie ja

mmie, dit

Wie is de ze Joost mag

ziet er lek

ker uit

Liever zat bier, dan bier zat

dame?

het weten

Eva "ZAT" op de tafel!!

Hij kon n

iet beter

Mooi roo

d is niet le

lijk..

Lekkerbekje

nr.4-klaar.qxp

25-4-2006

12:08

Pagina 44