2014 LiPiec nr 7
ukazuje się od 1931 r. • cena 10 zł (w tym 8% Vat)
temat numeru
Rzepak
z COBORU
WysOkie plOny
niskie Ceny ?
www.farmer.pl nr indeksu 365394
Bydło
Przyszłość bez kwot mlecznych technika roLnicza
Prasy do słomy i nie tylko
temat numeru adres redakcji: ul. Nowogrodzka 47a, 00-695 Warszawa; tel. 22 550 69 03, fax 22 550 69 01; www.farmer.pl P.O. redaktorA naczelnEGO: Wojciech Denisiuk: wojciech.denisiuk@farmer.pl ZASTĘPCA redaktorA naczelnego: Wojciech Konieczny: wojciech.konieczny@farmer.pl Agnieszka Królak: agnieszka.krolak@farmer.pl zespół redakcyjny: Karol Hołownia: karol.holownia@farmer.pl Małgorzata Tyszka: malgorzata.tyszka@farmer.pl Marzena Pokora-Kalinowska: marzena.kalinowska@farmer.pl Iwona Dyba: iwona.dyba@farmer.pl Tomasz Piotrowski: tomasz.piotrowski@farmer.pl Anna Kobus: anna.kobus@farmer.pl Aleksandra Kopka: aleksandra.kopka@farmer.pl stała współpraca: Tomasz Roszkowski Henryk Wątroba: henryk.watroba@farmer.pl dział marketingu i reklamy: Tomasz Ruszkowski – dyrektor Aleksandra Janik-Janus; aleksandra.janik@ptwp.pl, tel. 32 356 76 32 Urszula Tarasiuk: urszula.tarasiuk@farmer.pl, tel. 22 550 69 09 menedżer tytułu: Magdalena Twardokęs: tel. 32 356-76-58; tel. kom. 608 291 412; magdalena.twardokes@ptwp.pl kolportaż i prenumerata: Michał Wybraniec – kierownik Działu Kolportażu: tel. 32 209 13 03 w. 135; michal.wybraniec@ptwp.pl Violetta Bilińska: tel. 22 550 69 05; tel. kom. 696 402 991; violetta.bilinska@farmer.pl
Na poczcie i u listonosza można zamówić prenumeratę na kwartał: – do 30 listopada na I kwartał, – do 28 lutego na II kwartał, – do 31 maja na III kwartał, – do 31 sierpnia na IV kwartał. „Ruch” przyjmuje wpłaty na okresy kwartalne: – do 5 grudnia na I kwartał, – do 5 marca na II kwartał, – do 5 czerwca na III kwartał, – do 5 września na IV kwartał.
26 Czas wyboru
– rzepak z coboru stałe działy farmera 20 farmer poleca 22 farmer.pl 24 Sonda
prenumerata zagraniczna: Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy w Warszawie, „RUCH SA” ul. Jana Kazimierza 31/33, 00-958 Warszawa, skr. pocztowa 12, tel. 22 532 88 16 lub 22 532 87 31
25 o tym się mówi 42 kontrakty
wydawca: Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA KATOWICE BUSINESS POINT
45 ceny
Prezes: Wojciech Kuśpik ul. P. Ściegiennego 3, 40-114 Katowice, tel. 32 209 13 03, fax 32 253 06 77
46 wydarzenia 165 kuchnia 166 relaks z farmerem
studio graficzne: Jakub Tabor – Dyrektor kuba@ptwp.pl; tel: 32 209 13 03
168 CO MI LEŻY NA WĄTROBIE?
Skład: Karina Chrapka, Szymon Rybka, Katarzyna Świerczek KOREKTA: Jolanta Goryczka okładka: Studio PTWP druk: ORTIS Sp. z o.o., Wrocław Nakład: 17 000 egz. Oddano do druku: 18.06. 2014 r. ogłoszenia drobne bezpłatne Tylko dla rolników: tel. 22 550 69 00 zdjęcia: PTWP SA, Żelazna studio, FARMER Redakcja prosi Autorów o nieprzesyłanie materiałów już publikowanych lub wysłanych do innych czasopism. Zastrzega się prawo skracania, adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz innych poprawek w nadesłanych artykułach. Przedruk, kopiowanie całości lub części bez pisemnej zgody PTWP SA są zabronione. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.
169 Krzyżówka 96 technika nowości
170 OGŁOSZENIA DROBNE
spis treści 6
Wysokie zbiory – niskie ceny?
10 Żniwa coraz bliżej – ceny coraz niżej 14 Wyłączenie 0,5 ha bez zgody ministra 16 Sorry, takie mamy dopłaty Agrotechnika
52 Rzepak w szerokich rzędach 56 Jesień decyduje o plonie 60 Nowoczesna odmiana rzepaku – czyli jaka? 62 Tłumnie w Strzelcach 66 Strategia odżywiania pszenicy ozimej 72 Gdzie teoria łączy się z praktyką? 78 Glifosat do desykacji 82 Adiuwanty mało znane 86 Produkować, nie niszcząc 94 Inhibitory syntezy lipidów Technika rolnicza
100 Zielonkowo w Sielinku 101 Opolagra pełna wrażeń
Krótki płodozmian? Uprawiaj międzyplony
89
Idealna do słomy
114
102 Widowiskowe zmagania 104 Sezon na używane kombajny 110 Nowa rodzina kompaktów Deutza 120 Dlaczego klima nie chłodzi? 122 Wertepy im niestraszne – test opryskiwaczy
125 Ferma
130 O przyszłości produkcji mleka słów kilka 5
prognozy zboża i oleiste
Żniwa coraz bliżej
– ceny coraz niżej Zanosi się na drugi z rzędu dobry rok w produkcji zbóż i oleistych na świecie. Stosunkowo łagodna zima i wilgotna wiosna napawają optymizmem, co odzwierciedlone jest w prognozach głównych ośrodków analitycznych na świecie.
Co
prawda wystąpiły w niektórych rejonach upraw pewne problemy – głównie w USA wysoki mróz przy niewystarczającej pokrywie śnieżnej i susza, które wpłyną na zmniejszenie zbiorów pszenicy ozimej w tym kraju – ale w wydaniu globalnym nie będzie to mieć aż tak dużego znaczenia. Światowe zbiory zbóż (bez ryżu) prognozowane są w sezonie 2014/15 w granicach 1937-1960 mln t (IGC, USDA), czyli nieznacznie niżej niż w minionym sezonie (1977-1987 mln t), ale będą i tak o 147-165 mln t wyższe niż w słabym sezonie 2012/13, w którym wielka susza w USA, Rosji i na Ukrainie znacznie zredukowała światowe zbiory pszenicy i kukurydzy. To, co z jednej strony cieszy (obfite plony), z reguły oznacza niskie ceny za towar dla rolników po zbiorach. Tak było w ubiegłym roku i dużo wskazuje na to, że tak będzie w obecnym. Należy pamiętać, że rośnie znaczenie globalizacji rynku towarów rolnych i kształtowanie cen lokalnych przez główne ośrodki obrotu (giełda CBOT w Chicago i MATIF w Paryżu), a na nich coraz większy udział mają inwestorzy
Te k s t : To m a s z Ro s z kow s k i
spekulacyjni, których działania często prowadzą do nadmiernego wzrostu lub spadku cen.
Pszenica
Sezon 2013/14 był bardzo okazały pod względem globalnej produkcji pszenicy. Po raz pierwszy w historii zbiory przekroczyły 700 mln t (709 mln t wg IGC, 714 mln t wg USDA). Chociaż wcześniej światowa produkcja – w wyniku suszy – wyniosła zaledwie 655- 657 mln t (była o 40 mln t niższa w stosunku do sezonu 2011/12) i znacznie uszczupliła światowe zapasy tego ziarna (ze 197 mln t do 175 mln t na koniec 2012/13-USDA), to jednak nie uchroniło to przed znaczną przeceną pszenicy. Co więcej, wzrost światowego spożycia w mijającym sezonie do rekordowych 703 mln t nie pozwolił na odbudowanie wcześniejszych zapasów, które wzrosły jedynie do 186 mln t. Perspektywa rekordowych zbiorów, prognozowana już od wczesnej wiosny ub.r. spychała ceny na coraz niższe poziomy. Od końca sierpnia 2012 r. do końca sierpnia 2013 r. cena pszenicy w najbliższych kontraktach terminowych spadła na giełdzie w Paryżu
Wykres 1. Kontrakty terminowe pszenica MATIF - wykres miesięczny kontynuacyjny 1998-2014 280 260 240
euro/t
220 200 180 160 140 120
100 III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI
1998
10
1999
f a r m e r
2000
l i p i e c
2001
2 0 1 4
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
c o d z i e n n e
2009
2010
w i a d o m o ś c i
2011
n a :
2012
2013
2014
w w w . f a r m e r. p l
temat numeru
Czas wyboru W
Krajowym Rejestrze znajduje się prze-
Siew rzepaku szło sto odmian rzepaku ozimego. Jak wśród nich wybrać tę (lub te – gdy ozimego areał uprawy jest większy) najbardziej odpowiednią? Aby ułatwić decyzję, poprosilirozpocznie się śmy firmy hodowlano-nasienne o prezentację wyza niewiele branych przez nie odmian. ponad miesiąc. SAATBAU Czas pomyśleć Sidney – hodowca: Saatbau Linz. Rejestracja w COBORU – 2014 r. Odmiana liniowa, zalecana o zakupie do siewu we wszystkich rejonach uprawy rzepaku. glebowe: małe, bardzo wysoki potenmateriału Wymagania cjał plonowania na glebach słabych (IV-V klasa). termin siewu: optymalny i średnio późny. siewnego. Zalecany Szybkość rozwoju jesiennego – przeciętna. ZimotrTe k s t : W o j c i e c h Ko n i e c z n y Z d j ę c i a : A n n a Ko b u s , Wo j c i e c h Ko n i e c z n y
26
f a r m e r
l i p i e c
wałość bardzo dobra. Termin kwitnienia średnio późny, dojrzewania średni. Wysokość roślin: niskie. Odporność na suchą zgniliznę kapustnych – 8º (skala 1 – 9º, gdzie 9 oznacza pełną odporność), zgniliznę twardzikową – 8º, czerń krzyżowych 6,8º. Odmiana wyróżnia się ponadto wybitnym potencjałem plonowania wśród odmian hybrydowych, najwyższą w badaniach COBORU masą 1000 nasion, bardzo szybką regeneracją po zimie.
2 0 1 4
Odmiana Monolit
c o d z i e n n e
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
kontrakty
Pszenica Matif
Pszenica CBOT
Pszenica CBOT
Kukurydza Matif
(Morze Czarne)
13 VI 2013
13 VI 2014
13 VI 2013
13 VI 2013 13 VI 2014
772 zł/t
13 VI 2014
728 zł/t
13 VI 2014
13 VI 2013
654 zł/t
923 zł/t
Wyprzedaż surowców rolnych na światowych giełdach Poprzedni miesiąc stał pod znakiem silnych spadków cen, szczególnie zbóż po obu stronach Atlantyku.
Te k s t : To m a s z Ro s z kow s k i
42
f a r m e r
l i p i e c
W
ostatnich czterech tygodniach były kontynuowane spadki cen towarów rolnych rozpoczęte pod koniec pierwszej dekady maja br. Dobry przebieg pogody, coraz bliższe żniwa oraz „zneutralizowany” wpływ konfliktu pomiędzy Rosją i Ukrainą daje w efekcie wysokie prognozy zbiorów surowców rolnych w sezonie 2014/15. To przekłada się na ogólnoświatowy spadek cen, który w ostatnim okresie przybrał na sile. Liderem spadków jest amerykańska pszenica, która w okresie 7 maja – 13 czerwca br. potaniała aż 21 proc., natomiast kukurydza obniżyła swoją cenę o 14 proc. Notowania pszenicy na giełdzie w Paryżu w tym czasie spadły o 10 proc., a kukurydzy stosunkowo najmniej, bo 5 proc. Bardzo słabo zachowują się również notowania rzepaku na Matif. Od lokalnego szczytu 16 kwietnia br. do 13 czerwca notowania spadły już o 17 proc. i zbliżyły się do dołka wielkiej wyprzedaży wiosenno-letniej z ub.r. (30 lipca 2013 r. – cena 342 euro/t). Pomimo zapowiedzi rekordowych zbiorów soi, notowania do końca maja zachowywały się stabilnie. Głębsze spadki cen wystąpiły dopiero w czerwcu (5 proc.). Reasumując, ogólny obraz rynku towarów rolnych nie napawa optymizmem na najbliższe tygodnie.
2 0 1 4
Zboża
Międzynarodowa Rada Zbożowa (IGC) w najnowszym – z końca maja – raporcie podniosła prognozę (wobec kwietniowych przewidywań) globalnej produkcji zbóż (bez ryżu) w sezonie 2014/15 o 2 mln t do 1937 mln t (zbiory w sezonie 2013/14 szacuje na 1977 mln t). Aktualnie IGC oczekuje światowej produkcji pszenicy w nadchodzącym sezonie w wysokości 694 mln t – o 3 mln t mniej niż szacowano przed miesiącem i 15 mln t mniej w stosunku do rekordowych zbiorów w mijającym sezonie. Jednocześnie podniesiono oczekiwane globalne zbiory kukurydzy o 5 mln t do 955 mln t. Jednak i tak będą one niższe od rekordowej produkcji w 2013/14 o 15 mln t. W majowym raporcie francuska firma analityczna Strategie Grains (SG) podniosła wcześniejsze prognozy produkcji zbóż w sezonie 2014/15 w UE28 z 297,9 mln t do 298,8 mln t. SG oczekuje zbiorów kukurydzy w wysokości 65,9 mln t (wobec 65,1 mln t wcześniej) oraz pszenicy zwyczajnej na poziomie 137,4 mln t (137,2 mln t poprzednio). Dodatnia korekta zbiorów wynika wg SG z poprawy kondycji upraw dzięki opadom deszczu. Według prognoz Komisji Europejskiej (KE), w sezonie 2014/15 zbiory pszenicy miękkiej w UE-28 wy-
c o d z i e n n e
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
TECHNIKA ROLNICZA Używane kombajny zbożowe
Zdjęcie wykonane na placu firmy Rafrol w miejscowości Ługi Rętki koło Siedlec
Te k s t i z d j ę c i a : Wo j c i e c h D e n i s i u k
Lipiec nigdy nie jest dobrym miesiącem na zakup używanego kombajnu zbożowego. Oferta jest przebrana, pośpiech sprzyja nietrafionym wyborom, ceny są wysokie – a jednak nie brakuje rolników, którzy taki zakup zostawili na ostatnią chwilę.
Sezon
na kombajny S tare przysłowie mówi: co nagle, to po diable. Idealnie pasuje ono do próby zakupu używanego kombajnu zbożowego na kilka tygodni przed żniwami. Niestety, to właśnie wtedy zaczyna się największy ruch w punktach z używanymi maszynami. Handlarze się cieszą, bo rolnicy pod presją czasu pośpiesznie szukając „nowego” kombajnu, tracą czujność i są mniej
Kombajny firmy John Deere nie są tak popularne jak np. Claas. Na zdjęciu model 1170 z 1998 r. z hederem 4,7 m; cena 140 tys. zł netto
104
f a r m e r
l i p i e c
2 0 1 4
wybredni. Często decyzja o zakupie używanego kombajnu podyktowana jest chęcią uniezależnienia się od usługodawców lub po prostu wymiany starego kombajnu na nowszy, mniej awaryjny lub bardziej wydajny. Wielu rolników zakłada, że własny kombajn będzie w końcu oznaczać spokojne żniwa. Czy aby na pewno?
pośpiech złym doradcą
Niestety, w praktyce często bywa tak, że kupiony w pośpiechu używany kombajn wcale nie przyspieszy żniw, a wręcz z powodu awarii je przeciąga. Nie oszukujmy się, egzemplarze, które trafiają do sprzedaży, zwłaszcza te w atrakcyjnych cenach, nie są idealne, a wręcz często są skrajnie wyeksploatowane. Zazwyczaj okazują się jedynie pobieżnie sprawdzone, na tyle by przeszły próbę rozruchową, dokładnie umyte oraz pomalowane w miejscach, gdzie rdza była już zbyt rozwinięta i mogłaby odstraszyć klienta. Jednak prawdziwa weryfikacja stanu technicznego przychodzi dopiero w sezonie, gdy kombajn pracuje przez wiele godzin w upale i pod
ferma
kwoty mleczne
O przyszłości produkcji mleka słów kilka
Pojawia się wiele pytań i dyskusji na temat zagrożenia, jakie niesie za sobą zniesienie systemu kwotowania mleka od przyszłego już roku, a dokładnie od 1 kwietnia 2015 r. Należy jednak zacząć od stwierdzenia faktu, jakim niepodważalnie jest to, że system kwotowania produkcji mleka zupełnie nie spełnia swojej podstawowej roli, czyli regulacji produkcji mleka, chroniąc jednocześnie producentów przed nagłymi spadkami cen surowca. Te k s t : To m a s z P i o t r o w s k i ,
Z d j ę c i a : To m a s z P i o t r o w s k i , f o t o l i a
ieliśmy tego dowód przed kilku laty, kiedy to cena mleka początkowo (jesienią 2007 r.) osiągnęła rekordowe poziomy, a następnie (2008 r. i 2009 r.) spadła, osiągając dramatyczny poziom – często do poziomu niższego niż poziom kosztów produkcji. Nie zależało to od faktu, czy rolnik wykorzystał kwotę w 100 proc., czy tylko w 50, a nawet nie od faktu, że przekroczył swój indywidualny limit o ponad 100 proc.
M
Kolejny egzamin oblany
Prognozy ekspertów mówią o rosnącym zapotrzebowaniu na produkty mleczarskie
130
f a r m e r
l i p i e c
2 0 1 4
W Polsce już trzeci raz od wprowadzenia kwotowania produkcji mleka obserwujemy nieudolność tego systemu – kwoty przekroczone, kary naliczane i wielkie zamieszanie wokół całej sprawy, z potężnym znakiem zapytania o celowość tego działania. Dlaczego znów płaczemy nad rozlanym mlekiem? Dlaczego dopiero ponad miesiąc po zakończeniu roku kwotowego
c o d z i e n n e
2013/2014 zaczęto się zastanawiać, jak złagodzić wysokie kary za nadprodukcję, a nie np. rok wcześniej, gdy też ten limit przekroczyliśmy? Wielu rolników boi się zniesienia kwotowania produkcji mleka – „bo cena mleka będzie niższa”. Kwestią świadczącą o nieprawidłowości stwierdzenia, że na wolnym rynku mleko będzie tańsze, jest sytuacja roku bieżącego. Mieliśmy bowiem w całej Europie (nie tylko w Polsce) rekordowo wysoki poziom produkcji białego surowca, również na rekordowym poziomie utrzymywały się ceny otrzymywane przez rolników za dostarczony surowiec do skupu. Pozostawia to nadzieję, że w najbliższych latach także będziemy mieli do czynienia z kolejnymi rekordami zarówno pod względem ilości produkowanego w Europie mleka, jak i poziomu jego cen. System kwotowania mleka i ryzyko zapłacenia kar za nadprodukcję nie powstrzymały wielu rolników przed rozwojem produkcji i wprowadzeniem do obrotu mleka ponad swój indywidualny limit. W tym przypadku system kwotowania mleka jest większym zagrożeniem, niż jego brak, gdyż zapłacenie kilkudziesięciu groszy do każdego kilograma mleka ponad limit ogranicza rozwój niejednego gospodarstwa.
Wzrost globalny – a co na to UE?
Produkcja mleka sukcesywnie zwiększa się od wielu lat i są to tendencje globalne. Biorąc pod uwagę ostatnich 6 lat, globalna produkcja mleka zwiększyła się o ponad 14 proc. Oczywiście nie jest to proporcjonalny wzrost w każdym regionie świata, gdyż są kraje, w których produkcja mleka rozwija się bardziej dynamicznie, a są kraje, gdzie następuje to znacznie wolniej. Z całą pewnością w tym przypadku należy zwrócić szczególną uwagę na Azję, a dokładniej na Indie i Chiny. Produkcja mleka w Indiach zwiększyła się w ostatnich latach o ponad 33 proc. – jednak surowiec pozostaje na rynku wewnętrznym, więc nie należy się obawiać konkurencji ze strony tego kraju. W Chinach produkcja mleka wzrosła o blisko jedną czwartą (ok. 24 proc.). Na ceny białego surowca niewątpliwy wpływ mają również producenci ze Stanów Zjednoczonych, gdzie produkcja
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
ferma
paszE
Pasze rzepakowe szanse i zagrożenia
Rozwój rynku biopaliw, jaki nastąpił w ostatnich latach, spowodował znaczny wzrost powierzchni uprawy rzepaku. Niesie to ze sobą szansę także dla hodowców – wszak oprócz oleju, z rzepaku uzyskuje się wartościową paszę dla zwierząt.
Hodowcy niechętnie stosują komponenty rzepakowe ze względu na ich barwę. Ciemny kolor kojarzy im się z czymś „odpadowym” Te k s t i z d j ę c i a : B a r t o s z Wo j t a s z c z y k
156
f a r m e r
l i p i e c
Rośliny strączkowe zaspokajają jedynie 8 proc. krajowego zapotrzebowania na pasze wysokobiałkowe
akt ten nabiera szczególnego znaczenia w kontekście planowanego na 2017 r. wprowadzenia zakazu stosowania pasz pochodzących z roślin modyfikowanych genetycznie. Czy pasze rzepakowe mogą stać się poważną alternatywą dla transgenicznej soi? Konferencja „Rynek pasz w Polsce, jego zaplecze surowcowe i kwestie bezpieczeństwa”, która od-
F
2 0 1 4
była się w połowie maja w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, stała się okazją do zastanowienia nad obecną sytuacją na rynku pasz wysokobiałkowych. A staje się ona coraz bardziej poważna. Zapotrzebowanie na pasze dla bydła oraz drobiu stale wzrasta, a wciąż bez odpowiedzi pozostaje pytanie, czym zastąpić poekstrakcyjną śrutę sojową, jeżeli w życie wejdzie, planowany na początek 2017 r., zakaz stosowania pasz pochodzą-
c o d z i e n n e
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l