nr 3
2014 marzec nr 3
ukazuje się od 1931 r. • cena 10 zł (w tym 8% VAT)
marzec 2014 cena 10 zł (w tym 8% VAT) nr indeksu 365394
na milionie hektarów www.farmer.pl nr indeksu 365394
Technika rolnicza
FERMA
Traktory
Trochę zapomniane krzyżowanie towarowe bydła
Przeboje rynku wtórnego
edytorial farmera
Bez paniki...? Dwa dziki z ASF to jeszcze nie tragedia, a tylko zagrożenie. Konsumenci mogą być spokojni, rolnicy raczej nie. Niestety najbardziej na wykryciu afrykańskiego pomoru świń w Polsce tracą hodowcy. Spadły ceny skupu ,szczególnie na wschodzie kraju. Ogólnie jest źle, a panika rynku związana z ASF tylko pogłębi złą sytuację ekonomiczną producentów. A więc bez paniki...
Gdyby ASF dotarł do Danii czy Niemiec,
To, że ASF z dalekiej Rosji dotrze w końcu i do Unii Europejskiej, było wiadomo od dawna, skoro wirus przemieszczał się rocznie ponad 300 km na zachód. Nikt jednak nie spodziewał się, że przyjdzie do nas tak szybko. Rolnicy mogli się nie spodziewać, ale służby weterynaryjne, resort rolnictwa i rząd powinni przewidywać. Prawda, ASF nie stwierdzono w Polsce u żadnej świni. Dziki wypadałoby odstrzelić we wschodniej Polsce. Konsumentów trzeba uświadamiać, że ASF im nie zagraża. Poza tym rząd musi „stanąć na głowie”, żeby odblokować rynki i dać rolnikom rekompensaty. Przecież sam premier powiedział, że sprawa jest poważna. Wierzę w to, że na słowach się nie skończy, bo w innym wypadku wiele gospodarstw może ekonomicznie nie wytrzymać. Na razie niestety znowu wygląda na to, że gasimy pożar. Mówienie, że sprawa rekompensat za straty w produkcji zostanie przedstawiona na Radzie Ministrów ponad miesiąc po tym, jak ASF stwierdzono w unijnym kraju na Litwie, pachnie amatorszczyzną. Słyszymy tylko, że UE walczy o zniesienie rosyjskiego embarga na wieprzowinę i że może zostaną wprowadzone dopłaty do eksportu wieprzowiny na rynki trzecie. Gdyby ASF dotarł do Danii czy Niemiec, reakcja Komisji Europejskiej na taką sytuację zapewne byłaby inna. Na wysokości zadania musi stanąć przemysł mięsny. Skoro apeluje on o zachowanie spokoju, twierdzi, że eksport jest realizowany, to dlaczego obniża ceny skupu? Czy wygrywa na tej sytuacji? Skoro ceny skupu spadają, to dlaczego nie tanieje wieprzowina w sklepach? A co z producentami, którzy swoje fermy mają w rejonie buforowym, czyli w pasie przygranicznym województwa podlaskiego? Czy mięso będzie znakowane, a w związku z tym o wiele tańsze? Minął tydzień − gdy piszę te słowa - od wykrycia w Polsce dzika padłego na ASF. Pytań nadal jest więcej niż odpowiedzi.
na taką sytuację zapewne byłaby inna.
reakcja Komisji Europejskiej
Radosław Iwański redaktor naczelny Farmera m a r z e c
2 0 1 4
f a r m e r
3
temat numeru adres redakcji: ul. Nowogrodzka 47a, 00-695 Warszawa; tel. 22 550 69 03, fax 22 550 69 01; www.farmer.pl redaktor naczelny: Radosław Iwański: radosław.iwanski@farmer.pl ZASTĘPCA redaktorA naczelnego: Wojciech Konieczny: wojciech.konieczny@farmer.pl zespół redakcyjny: Karol Hołownia: karol.holownia@farmer.pl Małgorzata Tyszka: malgorzata.tyszka@farmer.pl Marzena Pokora-Kalinowska: marzena.kalinowska@farmer.pl Iwona Dyba: iwona.dyba@farmer.pl Agnieszka Królak: agnieszka.krolak@farmer.pl Tomasz Roszkowski: tomasz.roszkowski@farmer.pl Tomasz Piotrowski: tomasz.piotrowski@farmer.pl Wojciech Denisiuk: wojciech.denisiuk@farmer.pl
32 Kukurydza w roku 2014 – ostrożny optymizm 36 Więcej biogazu – więcej kukurydzy
stała współpraca: Henryk Wątroba: henryk.watroba@farmer.pl dział marketingu i reklamy: Tomasz Ruszkowski – dyrektor Aleksandra Janik-Janus; Urszula Tarasiuk menedżer tytułu: Magdalena Twardokęs: tel. 32 356-76-58; tel. kom. 608 291 412; magdalena.twardokes@ptwp.pl
40 Kukurydza dla spóźnialskich
kolportaż i prenumerata: Michał Wybraniec – kierownik Działu Kolportażu: tel. 32 209 13 03 w. 135; michal.wybraniec@ptwp.pl Violetta Bilińska: tel. 22 550 69 05; tel. kom. 696 402 991; violetta.bilinska@farmer.pl
Na poczcie i u listonosza można zamówić prenumeratę na kwartał: – do 30 listopada na I kwartał, – do 28 lutego na II kwartał, – do 31 maja na III kwartał, – do 31 sierpnia na IV kwartał. „Ruch” przyjmuje wpłaty na okresy kwartalne: – do 5 grudnia na I kwartał, – do 5 marca na II kwartał, – do 5 czerwca na III kwartał, – do 5 września na IV kwartał.
stałe działy farmera 16 Farmer.pl 18 farmer poleca 24 O tym się mówi
prenumerata zagraniczna: Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy w Warszawie, „RUCH SA” ul. Jana Kazimierza 31/33, 00-958 Warszawa, skr. pocztowa 12, tel. 22 532 88 16 lub 22 532 87 31
25 Sonda Farmera 60 Kontrakty
wydawca: Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA KATOWICE BUSINESS POINT
64 Ceny
Prezes: Wojciech Kuśpik ul. P. Ściegiennego 3, 40-114 Katowice, tel. 32 209 13 03, fax 32 253 06 77
254 Relaks z Farmerem 256 co mi leży na wątrobie
studio graficzne: Jakub Tabor – Dyrektor kuba@ptwp.pl; tel: 32 209 13 03 Skład: Karina Chrapka, Dariusz Dworakowski, Marcelina Luks, Szymon Rybka, KOREKTA: Jolanta Goryczka okładka: Studio PTWP druk: ORTIS Sp. z o.o., Wrocław Nakład: 17 000 egz. Oddano do druku: 21.02.2014 r. ogłoszenia drobne bezpłatne Tylko dla rolników: tel. 22 550 69 00 zdjęcia: PTWP SA, Żelazna studio, FARMER Redakcja prosi Autorów o nieprzesyłanie materiałów już publikowanych lub wysłanych do innych czasopism. Zastrzega się prawo skracania, adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz innych poprawek w nadesłanych artykułach. Przedruk, kopiowanie całości lub części bez pisemnej zgody PTWP SA są zabronione. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.
194 technika nowości
spis treści 6 Dziki przyniosły zło 8 Rodzinne, czyli jakie?
44 Biologiczne zwalczanie omacnicy prosowianki 50 Nawożenie kukurydzy w monokulturze 54 Rolniczy Nobel nie tylko w kukurydzy
12 Już ponad rok trwa protest rolników w Szczecinie 19 Konferencje Farmera 26 OZE dla rolnika realne 27 Energię sprzedam od zaraz 30 Futra będą w modzie. A hodowla? AGROTECHNIKA
66 Wydarzenia 70 Kontrola integrowanej ochrony roślin 74 Choroby nie zawiodą 76 Nowe fungicydy BASF 80 Nowości F&N Agro na sezon 2014 82 Uwaga na okazje 84 Silni producenci rzepaku 88 Ziemia błaga o wapno 90 Apetyt kukurydzy 96 Nawóz i stymulator w jednym 98 M jak magnez 100 Trendy w nawożeniu dolistnym 102 Ekologiczny ziemniak szansą dla polskiego rolnictwa 108 Wiosenne szkodniki rzepaku ozimego 116 Wiosenne szkodniki zbóż 122 Zaprawianie ziarna zbóż jarych
Technika rolnicza
132 Choroby grzybowe zbóż jarych
198 Maszynowe premiery w Poznaniu
138 Nowa strategia ochrony liści jęczmienia
202 Przeboje rynku wtórnego
140 Zabieg T-1 w zbożach
207 Przydatne w gospodarstwie
156 W rzepaku T-2 to ważny zabieg
210 Ładowarki nie do przecenienia
160 Pierwszy w Polsce fungicyd w kukurydzy
214 Nieracjonalny zakup dużo kosztuje
164 Zwalczanie chwastów w integrowanej ochronie buraka cukrowego
220 Kunszt uprawy przedsiewnej
227 Ferma
172 Integrowana ochrona buraka cukrowego przed chorobami 176 Ochrona buraka cukrowego przed szkodnikami 180 Ograniczanie zachwaszczenia ziemniaka w integrowanym systemie ochrony 185 Alternarioza i zaraza ziemniaka w rygorach integrowanej ochrony 188 Zawalcz ze stonką ziemniaczaną i nie tylko
5
Dziki
przyniosły zło Stało się. Afrykański pomór świń (ASF) dotarł do nas. Straty w produkcji wieprzowiny są ogromne.
Te k s t : Radosław Iwański
P
rzy granicy z Białorusią znaleziono dwa padłe dziki, a Inspekcja Weterynaryjna potwierdziła, że „wykończył” je ASF. Czarny scenariusz dla rolników produkujących trzodę zaczął się realizować. Spadły ceny, które dopiero co ustabilizowały się po tym, jak Rosja zamknęła swoje granice dla europejskiej wieprzowiny. ASF przyszedł do nas ze Wschodu, z Rosji, która nie panowała nad rozprzestrzeniającym się na jej terytorium wirusem. Straty w produkcji liczy minister rolnictwa i razem ze swoim litewskim odpowiednikiem, chce, żeby Komisja Europejska je pokryła. Na razie nie ma odzewu z Brukseli.
Rozmowy, rozmowy...
21 lutego, czyli w dniu oddania trzeciego numeru Farmera do druku, nie było porozumienia w tej sprawie. Spotkanie hodowców i przetwórców w zasadzie nic nie przyniosło, a resort rolnictwa zapowiedział, że będzie starał się o regionalizację eksportu. Mapa z wyłączeniem obszaru północno-wschodniego Polski została przedstawiona w UE i czeka na zatwierdzenie krajów członkowskich UE. Większość krajów importujących wieprzowinę ma w swoich zasadach weterynaryjnych wpisaną klauzulę mówiącą o zakazie sprowadzania wieprzowiny z krajów dotkniętych ASF. Komisja Europejska stara się się o to, żeby w Polsce została utworzona strefa buforowa, a swoje rezolucje przedstawiła Organizacji ds. Ochrony Zwierząt. Jeśli to sprawozdanie zostanie zaakceptowane przez Organizację, wtedy UE podej-
6
f a r m e r
m a r z e c
2 0 1 4
mie decyzję jednością głosów. Obszar regionalizacji dotyczy północno-wschodniej Polski, ok. 40 km od granicy z Białorusią. Minister rolnictwa miał powiedzieć rolnikom, że na najbliższym spotkaniu Rady Ministrów RP wniesie postulaty hodowców trzody chlewnej. Ma starać się o dopłaty z budżetu państwa dla producentów wieprzowiny, a w ramach UE ma postulować o dopłaty do eksportu wieprzowiny na rynki trzecie. Zakłady mięsne otrzymały zapewnienie ze strony MRiRW oraz GIW, że mięso stojące w portach i czekające na eksport z Polski, załadowane przed stwierdzeniem ASF w Polsce, otrzyma certyfikaty jakości i tylko od krajów je odbierających będzie zależało, czy je przyjmą. Żadna świnia w Polsce nie została zarażona wirusem.
ASF to podstępny wróg
Niestety, afrykański pomór świń rozwija się podstępnie, bo wyraźne objawy choroby zauważane są dopiero tuż przed śmiercią. Pierwszym objawem choroby zwierząt jest wysoka gorączka. Jest trudna do zauważenia przez rolników, bo zwierzęta w tym czasie mają apetyt i często zachowują się normalnie. Dlatego przez pierwsze 5-6 dni trudno jest rozpoznać zagrożenie. Dopiero 48 h przed śmiercią pojawiają się objawy charakterystyczne, czyli sinica podbrzusza i uszu, wypływ krwawego płynu z nozdrzy i biegunka z domieszką krwi. W tym wszystkim najważniejsza jest szybka reakcja producenta i zgłoszenie padnięć powiatowemu lekarzowi weterynarii. Jeżeli w stadzie nagle pada kilka
c o d z i e n n e
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
Białystok
sztuk zwierząt w różnych grupach technologicznych, to jest to już niebezpieczne. Nie można zwlekać ze zgłoszeniem takiej sytuacji. Rozpoznanie w terenie musi być jak najszybsze. Późniejsza diagnostyka laboratoryjna zajmuje już tylko kilka godzin. Okres inkubacji choroby wynosi przeciętnie 4-8 dni, ale może być krótszy lub dłuższy w zależności od stopnia zjadliwości zarazka. W regionach, w których ASF występuje enzootycznie, może wynosić nawet 15 dni. Rozróżnia się postać nadostrą (charakteryzują ją nagłe padnięcia, bez objawów towarzyszących), postać ostrą, podostrą, przewlekłą oraz utajoną. Gorączkujące świnie mają na ogół zachowany apetyt, poruszają się normalnie i tylko niektóre wykazują objawy podniecenia lub dużo leżą. Stan taki utrzymuje się przez 3-4 dni, tj. do momentu spadku wewnętrznej ciepłoty ciała poniżej normy, który ma miejsce zwykle
24 godziny przed śmiercią. Wtedy pojawiają się inne objawy kliniczne, które ulegają szybkiemu nasileniu i powodują śmierć zwierząt. Do najczęściej spotykanych objawów klinicznych, które powstają po spadku gorączki i poprzedzają śmierć zwierząt chorych, należą: sinica skóry uszu, brzucha i boków ciała, drobne, lecz liczne wybroczyny w skórze, duszność, pienisty i niejednokrotnie krwisty wypływ z nosa, zapalenie spojówek i wypływ z worka spojówkowego, biegunka, często z domieszką krwi, wymioty oraz niedowład zadu. U niektórych świń zakażonych sztucznie obserwowano objawy nerwowe w postaci podniecenia, drgawek mięśni i skurczów kloniczno-tonicznych. Maciory prośne z reguły ronią. Błony płodowe i skóra płodów wykazują często wybroczyny i wylewy krwawe. Wskaźnik zachorowalności i śmiertelności sięga < do 100 proc. zwierząt.
m a r z e c
2 0 1 4
f a r m e r
7
sonda farmera
Rolnicy chcą sprzedawać własną żywność
Aż 69 proc. oddających swój głos w sondzie odpowiedziało twierdząco na pytanie „Czy ułatwiona sprzedaż bezpośrednia produktów przetworzonych z gospodarstwa rolnego poprawi Twoją ekonomiczną sytuację?”.
24
proc. nie uważa, aby mogło by w ten dla Ochrony Polskiej Wsi poparła protest szczecińskich sposób zyskać, natomiast 7 proc. nie jest rolników. Sir Julian Rose, prezes ICPPC, tak ocenił sytuw stanie ocenić takiej ewentualności. ację: – W Polsce mamy 1,5 miliona gospodarstw rodzinTrudno mówić o jakimkolwiek zaskonych. Są one powiernikami polskiej wsi oraz łańcucha czeniu takimi wynikami sondy. pokarmowego, a mimo to są one zagrożone. Przyszłość Rolnicy od dawna domagają się umożliwienia sprzetych rolników może być zagwarantowana jedynie przez daży bezpośredniej. Obecne przepisy zabraniają im nie rząd, który dostrzeże i odpowie na ich usilne wołania. tylko sprzedaży np. nalewki czy dżemu, ale nawet jajek. – Chodzi o zniszczenie konkurencji – w tym wypadJedyny projekt nowelizacji przepisów, jaki pojawił się ku zagrożeniem dla agrobiznesu są małe i średnie gow celu normalizowania tej sytuacji, jest autorstwa sespodarstwa rodzinne, które są niezależne, produkują natu. Zakłada sprzedaż obejmującą produkty przetwonajlepszą żywność i jej nadwyżki chcą sprzedawać lorzone w ograniczonym zakresie: przychód z tego tytułu kalnie − Jadwiga Łopata, inicjatorka ICPPC, posiadaczka miałby być określony na co najmniej 7 tys. rocznie. Pomałego gospodarstwa pod Krakowem, nie ma kłopotu słowie proponują, aby zwiększyć tę kwotę nawet do 30z nazwaniem istniejącego stanu rzeczy. 40 tys. Ale czy naprawdę największy problem w okreNie wiadomo więc, czy i na ile zostanie umożliwiośleniu wysokości przychodu? Nie wiedzieć czemu nie na sprzedaż bezpośrednia. Wiadomo jednak, że sejm dochodu zresztą. odrzucił poprawkę do ustawy o organizacji Ważniejsze, że nowelizacja zakłada rynku mleka i przetworów mlecznych, sprzedaż towarów przetworzonych mającą umożliwić rolnikom podział (oczywiście dokładnie określono, co sprzedawanego mleka – tym samogłoby wchodzić w grę) – i to najmym rolnik nie będzie miał Nie wiem istotniejszy przełom. możliwości przetworzenia częW tym kontekście warto ści mleka i sprzedania go, jeśli zwrócić uwagę na to, że utrudzdecyduje się na sprzedaż Nie nienia stawiane polskim rolmleka w ramach grupy. nikom w tym zakresie dziwią Z pewnością rolnicy unijw świecie. − Nie wymyślamy ni mają w stosunku do polTak niczego nowego – korzystaskich ułatwioną możliwość Czy ułatwiona sprzedaż bezpośrednia my ze sprawdzonego modelu zarabiania na sprzedaży szwajcarskiego i adaptujemy bezpośredniej. W nowym produktów przetworzonych go do małopolskich realiów. PROW przewidziano działaz gospodarstwa rolnego poprawi A Szwajcarzy znają się na marnie „Restrukturyzacja małych kach i produktach lokalnych jak gospodarstw” – zakłada restrukTwoją ekonomiczną sytuację? nikt inny – mówi Rafał Serafin, prezes turyzację w kierunku produkcji Fundacji Partnerstwo dla Środowiska, rolnej. Warto dodać, że produkty która od 2011 r. realizuje projekt „Produkt rolne to – zgodnie z załącznikiem I TrakLokalny Małopolska”, którego celem jest stworzetatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – nie systemu sprzedaży produktów lokalnych. np. m.in. przetwory z warzyw, owoców, orzechów lub Sprzedaży bezpośredniej nie boją się też w Wielkiej innych części roślin, produkty przemysłu młynarskieBrytanii. List w tej sprawie skierował do premiera Dogo, tłuszcze i oleje zwierzęce oraz roślinne, przetwory nalda Tuska Simon Fairlie, redaktor naczelny The Land z mięsa, wino ze świeżych winogron i inne napoje na Magazine (czyt. obok). bazie fermentacji (np. jabłecznik, wino z gruszek i miód 20 lutego 2014 r. Międzynarodowa Koalicja dla Ochropitny). ny Polskiej Wsi (ICPPC) oraz lokalni zwolennicy polskich Unia nie zabrania sprzedaży bezpośredniej. Czas, aby< gospodarstw rodzinnych organizują protest przed polśmy to dostrzegli ipozwolili rolnikom zarabiać . ską ambasadą w Londynie. Międzynarodowa Koalicja
7 proc.
24 proc.
69 proc.
m a r z e c
MP
2 0 1 4
f a r m e r
25
Konferencja Farmera
Serdecznie zapraszamy do udziału w kolejnej edycji konferencji regionalnych
Województwo opolskie
Kamień Śląski Centrum Kultury i Nauki WT UO Sanktuarium św. Jacka, ul. Parkowa 1A 47-325 Kamień Śląski
4 marca 2014 r. Zakres tematyczny: Nawożenie: Technologia nawożenia rzepaku ozimego i ocena aktualnej sytuacji Technologia nawożenia pszenicy ozimej i ocena aktualnej sytuacji Wystąpienia Partnerów konferencji Ochrona roślin: Zapobieganie powstawaniu odporności grzybów na substancje czynne fungicydów
Progi ekonomicznej szkodliwości i systemy wspomagania decyzji w integrowanej ochronie rzepaku i zbóż przed szkodnikami Mieszaniny herbicydowe, łączenie substancji czynnych Technika rolnicza: Kombajn musi na siebie zarabiać – niezbędne innowacyjne rozwiązania Innowacyjne rozwiązania maszyn podnoszące jakość plonów
Udział w konferencji jest bezpłatny. Zapraszamy do rejestracji na konferencję poprzez (prosimy wybrać dogodną dla Państwa formę): • wypełnienie formularza na stronie www.farmer.pl/konferencje • wysłanie zgłoszenia na adres e-mail: rejestracja@farmer.pl • zgłoszenie telefoniczne: (32) 356 76 17, (32) 356 76 15 lub faksem: (32) 356 76 16 Organizator:
Partnerzy:
Partnerzy współpracujący:
NOWY FARMER! codziennie więcej wiadomości
WAŻNE TEMATY WIĘCEJ INFORMACJI PORADY, WSKAZÓWKI, PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA BAZA FILMÓW, GALERIE ZDJĘĆ NOWA STREFA FARMERA: DODAJ ZDJĘCIE, WEŹ UDZIAŁ W DYSKUSJI, DODAJ BEZPŁATNE OGŁOSZENIA CENY PRODUKTÓW ROLNYCH, NOTOWANIA GIEŁDOWE, KONTRAKTY, KURSY WALUT, KOMENTARZE RYNKOWE NOWE NAGRANIA WIDEO NOWE KOMENTARZE CZYTELNIKÓW KALENDARZ WYDARZEŃ NOWE OFERTY PRACY I SZKOLEŃ, WYSZUKIWARKA MASZYN I POJAZDÓW, NIERUCHOMOŚCI ROLNE SZCZEGÓŁOWA POGODA DLA ROLNIKÓW
2
f a r m e r
s t y c z e ń
2 0 1 4